23
84 - 50- 60- 20. * : - 50- 60- 20. . , - . : , , , , - : - . , „ “ . 1 - 1944. 1945. ( – - ) 2 (1. 1947), - 327(497.1:497.2)“195/196“(093.2) * () – () : 1921–1991. (147039), . 1 O jugoslovensko-bugarskim odnosima u prvim posleratnim godinama videti: P. Dragiši, Jugo- slovensko-bugarski odnosi 1944–1949, Beograd, 2007. 2 Videti: Ž. Avramovski, „Devet projekata ugovora o jugoslovensko-bugarskom savezu i fede- raciji (1944–1947)“, Istorija 20. veka, 2, 1983.

Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

  • Upload
    -

  • View
    263

  • Download
    5

Embed Size (px)

DESCRIPTION

The paper examines the relations between Yugoslavia and Bulgaria during the peak of the Cold War, when the positions of the two countries differed significantly

Citation preview

Page 1: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

84

������ ����� � 1–2/2009.

�����������-�������� ����� 50-�� � 60-�� ����� 20. ����*

�� �&-& ��������!������� �� �����*��� ��������

#����#"�: ̀ ���� �� ��������� ������ ��*�4� 2� ������� � @� ��-��� ����* 50-�� � 60-�� ����� 20. ����. $� ������ �������� �� 4� � ��� �� ������ G���� �� ������ ������ ��*�4� ��� ��� ��*X�, F���-�� G����� � G���X,�F� � ���*� G��� ��*��� ����� ���� �� �� �� �� *�4�������� G������� ��� ��*X� ��,������ ���������.

������ ����: 2� �������, @� �����, ����, |�����

&� +��,��#! ��!��� +���+#�� ����, �!��+������ � !���+#� +! #��-�!�� �+��� )!���: ! ���"����2� #��!��+���#�� +�+���� �� !�!���,2�� � ����� "��+#� +���/��,��� +� ����-�� �� +)�1��� )���!. &�% ��>+���� %������ �+��#�!��< #��!��+���#�< ��%��� – ��+�)� ��/� ���� � $������� ���������, %�� /��1� +! ! )���� )������� ��%����� ! %!<! „"���+#�< �%��+�“ !+)�+������ ��+�� ��/� � ��/������ �����/���! +���%2!.1 &����-���� � '������2! '�%������� %�� /��1� #����� 1944. � )����#�� 1945. (/���,��� ��!+)�<�� � /"�� ���� ,�� �� ���� �%�"��� +�����+#� �� %�� � ��<���� �!������� ��>!����%��� #��!��+���#�� )�#���� – ��+�' � +�-�������� ���1��)2 � ��%+#� +)���/!� (1. ���!+� 1947), ����� +� )�� ��-

��� 327(497.1:497.2)“195/196“(093.2)

* ��% �� %�� )����#�� (8�)������� �������&�� – (��)�������� ���������&��: ��3�������� ������ � �������"� ����� ���� � ��������� 1921–1991. (147039), #��� '����+��� ����+���+��� /� ��!#! � ��<����,#� ��/��� ��)!"��#� ��"���.

1 O jugoslovensko-bugarskim odnosima u prvim posleratnim godinama videti: P. Dragiši\, Jugo-slovensko-bugarski odnosi 1944–1949, Beograd, 2007.

2 Videti: Ž. Avramovski, „Devet projekata ugovora o jugoslovensko-bugarskom savezu i fede-raciji (1944–1947)“, Istorija 20. veka, 2, 1983.

Page 2: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

�. �������� �!��"������-%!����� ����� 50-�1 � 60-�1...

85

#���� )��%��>��� ��+�� +���%2� ! ��/������� �"��+����, ��+�� +! +��%�-���+��� � ��+�#�� +��)��! "��+#�+�� � ����#�� �)����/�! + #���� +! ��%��� ���< /���1� ! �� ����� ���%��� �� /���%���#! „+����! "!%!���+�“.3 ��� ��, ��>!���, ��+)�,��� +� #�� ��<!� �% +�)!����, #�%� +! +� ���1�� � ���� +!#�"��� 1948, #�%� �� ���� ��#�/�� )�+�!,��+� � ���1�� )�#���!� ��<���/�� G�+��#�� )����+#� �� 2��� � �!��+�����!. !���+#� ���%� �� 1949. ��%��+����� ��#�/��� +�� !������ � +)���/!�� +� �!��+�������, �/!/�� ���� #���� +� �!��+������ �%���� )���� �� ��)�������.4

!���+#� �!#���%+��� ��, )�)!� �+����< #��!��+���#�< ��>+���� ! /��1��� �+����� ����)�, ���+�� �+���� !/ ���1��� � ���� � "��� ! �� ��%��� ��%����� ��G�� #���#� ! ���1������ ��+����2��� %� +���� ����� ��)��. %��+� �/��>! �!��+������ � !���+#� ����� +! +� )����,���, %� "� !"/� "��� )��#����� +�+��� )��#��!�� – ��#�� +��2� �� ������� +�� %� �������/����� � )�"�1,�2� �!��+�����+#�-+�����+#�< �%��+� #��� �� /�)����� )�+�� ���1����� +���� 1953. ��%���. �� ��%��� +! �"���G��� )���������� ���/���, �����/���� ��'���������-)��)����%�� ���, "����� )��������� ����%����, � ! !���+#�� �� ������/���� � ��%�� �% )�/����< ���������< )����+� �/ ������� +!#�"� �!��+������ � 3����'���� (1949) �� #���� �� ������ 3�+���, ���� ���!G�� )�����+#�� ��>+��� � /�����# )��%-+�%��#� ���%�, �)�!G�� /� „��%�/��1��� ��/�“ +� �!��+�����+#�� ��%����� „+� ��1�� %� +� !���+#� ��,� ���������� +!����������“ � )��+���%��� �!��+������, �� %� +� +� 2��� „����� %��������“ � )������ "!���+#� +)�1-�� )�����#�, 2���� �%����2! �% ����-�, +������2! "!����+#� ���%� � ��#��%����� $������� ���������.5

&����+ �������/����� �%��+� �/��>! ����-� � �!��+������ )�+�� ���1����� +���� +��%��� +! � �+���� �+���������)+#� /��1�. !���+#� �� ! ���� )��%2�����, � 2��� �!#���%+��� )��%��>��� �#�� L�����#����, ���������� +�#������� 3& -�, "��� �� ��%��+����� ! /�����2! /� ,�� �� ���!�� "�G� )�)���1�2� �%��+� +� �!��+�������. � ��/�������� +� �!��-+�����+#�� )��%+��������� �+������ +! +� +� „�/"�1��� %�/�� #�������-+��“ �� +���! !���! ! �����!��+�����+#�� #��)�2�, !/ /�%�G���2� �%��>���<

3 &����#�� � +)���/!�! �/��>! �!��+������ � !���+#� #��� +� +�+����� �% ������ )������ )��)�+��� +! 1. ���!+�� 1947. ��%��G�� ����+��� %���! ���%� !/ )��+!+��� ���� � ��-�������. ��%� D��� �� �+��� %��� %��� �/���! #���� +� �%���� �% ��)������� ! �/��+! �% 25 ������� %�����, #��� �� )���� �������� !�����! !���+#� "��� %!G�� %� �+)���� �!��+������, +� �"��/��G�2�� %� +! +� „�/ �+���� )�������� �%��+� �/��>! �!��+������ � "!���+#�� ����%�“, +� G�1�� %� +� „+��+����� ��/���� "���+#� +���%2�“ �/��>! %�� /��1�, ���#,� ��/��� 2�<���< )�����%��< �%��+� � )������ )�����%�� ��)��%�# „"���+#� ����%�� ��)!"��#� !���+#�“. – \�������� � ���$�� ������&� ]� , 1947. II, �����%, 1986, +��. 84–92.

4 V. Gliši\, „Jugoslovensko-bugarski odnosi 1941–1949“, Balkan posle Drugog svetskog rata, zbornik radova, Beograd, 1996, str. 33–37.

5 P. Dragiši\, n. d., str. 218.

Page 3: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

86

������ ����� � 1–2/2009.

��/���� ! )����%! �!��+�����+#�� „%�!,������ ��/���#�“.6 �!��+�����+#� +����� �� ��#�>� G����� )�"�1,�2� �%��+�, + ��� ,�� +� +������� %� �� /� ���� ����G��� ! ��� )����! ���)<�%�� +���#��� �+<�% ��#!��< )������2� � +!#�"� ! "!���+#�� �!#���%+��!. �+)�+������ +� %� +���� L�����#��� (1956) ���� %����� %� "������ )������ ! +�������� "!���+#�� �!#���%+���, ,�� �� "��� )����%� ��2����� %� )�����#� )���� �!��+������ ���� )��+!%�� /���+��� �% ����� )������ � +#����+�� ������� ���� �!#���%+��� ��� )����+����� �% #����2� �� �������� ��+#��– �����%, )����/���� ������ �% )������#�� #!�+� +�����+#�� ��>+��� )���� �!��+������.

�!��+�����+#�-"!���+#� �%��+� +! +� ��%�� )�"�1,����� ��#�� 1955–56, )������ ��#� /���,�! '�/! )�����2� �/��>! ����-� � �!��+����-�� (�"���G��! )�+����� ��#��� J�!,���� �����%! � ��+�)� ��/� ��+#�� � )��)�+���2�� %�#!������ #����� +! !���>��� )�����)� ��>!%�G����< � ��>!)�����+#�< �%��+� – �����%+#� � ��+#��+#� %�#��������). � �����%! �� �#��"�� 1956. %�,�� %� )���� �!��+�����+#�-"!���+#�� +�+���#� �� ��-+�#�� )�����+#�� ����! )�+�� 1948. ��%���. � ��/�������� %�� %��������� #��� +! )��%��%��� ���#+��%�� ���#����, ���� ���!G�� �!#���%+��� �3�, � ��%�� V��#��, ���� ��������� +�#����� Q3 3& !���+#�, �/���� �� ����� %� �� „+�/���� �����“ /� %�1� ��/��� ��>!+�"��< �%��+� #�#� )� %�G����� ��#� � )� )�����+#�� ������ � %� +! �"� +����� +)����� %� !��G� ��)��� ! ��� )����!.7

��� +�+���#�� %�+����!� �� )��#����� �����,� +��)�� �%��+� �/-��>! �!��+������ � !���+#� ��#�� 50-�< ��%���. &�"�1,�2� )������#�< �%��+� �������� �� )!� ����2! )�����%�� #��)�������, #�� � %�!��< �"��#� +���%2�, � �� �� ���"��� %� %���%� %� #��#�����< #���#� ! ����%��� )�-���%!. "� +����� +! ����� /������� +)�1��)������#� ������ /� )�"�1-,�2� ��>!+�"��< �%��+�. �� ���� � �!��+�����+#� �!#���%+��� "�1� �% ��+� +� !���+#�� "��� +! ��G�� +������ ! #����#+�! +)����>�2� ����-����� ������ �������/����� � !��)��>�2� �%��+� +� ����-�� � /��1��� +�������+���#�� ������, )�+�"�� + �"/���� �� 2��! "��+#�+� +� ����-�� � �+��1���+� ��>!+�"��< �%��+�. �������� +� %� "� ����2�� +���%2� "��� ��#,� )����/�>��� +)����� � �)������2� �/ )��,��+��, )�����+����� �/�. ��#�%��+#� )���2�, �� %� "� )�"�1,�2� �%��+� +� ���� /��1��, !/ /� %�G� ��2� �%�������!�� %�/� �)��/� � !/%�G���+��, %�)������ ����2! +)�1 �� )������#�� )���G��� �!��+������, �������� �� ����������� )���!. � %�!�� +�����, "!���+#� �!#���%+���, #��� �� ! )������� )���� �!�� +��-���� )����+<�%�� +��%��� �����! ��+#��, ��+������ �� %� ! +#��)! �����

6 ��<�� �!��+������ (��), �Q3 �3�, IX, 15/I–163, ��������� � �!��+�����+#�-"!���+#�� �%��+���, 28. 12. 1955.

7 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–166, ��������'+#� "���,#� ��/������ �/��>! �!#���%+���� �3� � 3& -� ! �����%!, 6–7. �#��"�� 1956.

Page 4: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

�. �������� �!��"������-%!����� ����� 50-�1 � 60-�1...

87

#!�+� #���#� �� ���!�� ��,� �+����� #���+� �/ "���������� +���%2�, ��� !/ /�%�G���2� ���+����< )����%� �� +)���� )���2�. �����,� +! "��� /� ��-����+����� /� !��)��>�2� �#����+#� +���%2�, %�# +! )���� )���2��� �/ +��� „�+�����+#�< +)�����“ /�!/��� )���������� )��+�!): %� �� �� ���"� %� !���� �� ��#!�� )����+ )�"�1,�2� �%��+�. � ���������� )������#�� ������, ��� +!, )���� ����� �!��+�����+#� +�����, )���2� ��)���#� +���%2� +� �!��+������� ��%��� ! #����#+�! 2���� „!�����2�“ ! �����.8

�"�/� +!, ��>!���, )�������� )���1�� �/���%� /� ��)��%�# +���%2� #��� �� ������+��� ���� +�+����# �� ��+�#�� ����!. ���������� %���>��� ! ��>��+#�� #����� �#��"�� � )����#�� �����"�� 1956, �#������ +�����+#�� ������ �������������, %����� +! %� ��/���� �)�!G"� �/��>! �!��+�����-+#�� � +�����+#�� ��>+��� � ����� /�<��>�2� �%��+� �/��>! �!��+������ � ����-�. &�)!� �+����< �/ +�����+#�� "��#� � "!���+#� �!#���%+��� �� +��%��� +��� ��+#�� ��/����� ! )�+����� )������� �/��>! +�����+#�� � �!��+�����+#�� �!#���%+��� #����� 1957. � )����#�� 1958, )���� #���� �� %�-'���+�� "!%!�� #!�+ ! ��>!+�"��� �%��+��� – %� +� +���%2� )� %�G����� ������ ��+���1� %�# +� �%��+� )� )�����+#�� ������ ! /�������� ���� ��-%!#!�!.9 &���� ��� !�"�������� )��#+� ���� /�<��>�2� � +)���2� +��� �/��/ �� �� )���� ��+�! ��,�� #��/ )�����2� )��)����%�� �#�����+�� ! #���� +! ��)�%�� � �+!>����� +������ � %�G�2� ��+�)� ��/� � �!��+�����+#�� ��>+��� ! ��/� +! %���>����� ! ��>��+#��. �� +� �%��/��� � �� "���������� �%��+� �!��+������ � +� �+����� /��1��� +�����+#�� "��#�, )����+����� �� )�����+#! +���%2! #��� ��, )��#�����, )����� ������ +�+��� /�����. � �!��+�����+#�-"!���+#�� �%��+��� )����� +! %�,�� %� �/��G��� ������ �%����,#� +)�����, � ���! +��%��� � /�#1!��# Q3 3& -� �/ ��� ������� „%� ! �%��+! �� �!��+�����! ���"� "��� �"�/��� � "!%��, ��� �% 2� %���/� ��%�� �% �������< �)�+��+��“.10

�!#�" )� )�����+#�� ������ ��+����� +� %�1� ��#�� 1957, %� "� �+#� ����� ! )���� )������� 1958, ! ����� )��)���� /� VII #�����+ �3�, �� #���� �� ���"��� %� +� !+���� ���� )�����+#� )������. ��� )������, �%-��+�� 2���� �����, �/�/��� �� ���� ����+ �+)�����2� � ��)�%� +�����+#� � �+����< #��!��+���#�< )������ �����+#�< /���1�. �!,���+#� )��%��� #����#� "��� �� %�'���+�2� !���� )������ (�3�) ! %�!,��! #�� „��%���“ � �� „�!#���%���“ +����, ,�� )���� �%����,#�� �"��+���� #��� +! ���%��� ! ���� /��1��� ���� "��� ! +#��%! +� „)�����)��� ���#+�/��-��2���/��“, �� %� +� �%��>���2�� ���#�� !���� )������ ���/"�G�� %���%� ! )���2� +�������+���#� #���#��� !��>�2�. !���+#� �!#���%+��� +� )��%�!G���

8 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–204, &�����% �!��+�����+#�-"!���+#�< �%��+�, 1962.9 �. Tripkovi\, „Pismo Tita Hruš`ovu povodom pogoršanja doga�aja u Ma�arskoj“, Tokovi isto-

rije, 3–4, 2008, str. 321–330.10 ��, �Q3 3�, IX, 15/I–164, �/��,��� �/ ��'���, 15. ���!�� 1957.

Page 5: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

88

������ ����� � 1–2/2009.

���� #����#���. � )�+�! Q3 3& -� #��� �� )��)�+�� ��%�� V��#��, �)���� 1958, �/���� +! �,��� �%����,#� #����#� � �+!%� �� ���!� )��%���� ����� )������� �3� � )��!���� %� /"�� ���� Q3 +����� %� �� ���"� %� ,�1� +���� )��%+�����#� �� VII #�����+ �3�.11 �"�/� �� �!��+�����+#� +����� ����� )����#! %� !/����� �+��� �����: ���� )�+���� +���! %��������! �� VII #�����+ 3& -� (�!� 1958), �"��/��G!�� �� "!���+#�� )�+�!)#�� ! ��/� +� #�����+�� �3� � )�������� #��)�2�� #��� +� ��%� )����� �3� � �!��-+������.12

�� VII #�����+! "!���+#� 3& �,��� �� #����#���� )������ �3�, ,�� �� )���� ��2��� � #��/ !�!��� )�����+#� ��%, #�� � )��#� ��)�+� ! ,���)� � )!"��#�������. � ����%�� ���-������ ��%��� (1959–1962) ��+���1��� �� �����/���� �������2� )��"���� „�!��+�����+#�� ����/���/��“ !�!��� )��-���+#� ������/�����, #�� � ! ������ )��)����%�, )�� ���! �� +�� ��,� �#����� +���1�� �� ��#�%��+#� )���2� � !��,�� "!���+#� ������ ! "��"��� /� �+��"�>�2� �!��+������ ! ��!��� +���+#�� ���!. !���+#� 3& ���� G!���� +� )������� �%��+� )���� �3� ! )������� '�/� )�)���1�2� �!��+�����+#�--+�����+#�< �%��+� (1961).13 � /�#1!�#! )���!�� Q3 3& -� )�+������� "��"� )����� „+��������� ����/����/��“, �)���� 1962, )�%�!���� �� %� �� „+�������� ����/����/�� +��� ���)!���� ��/��� � �/��/ ��,�� ! )������! �3�“. &��#�% )�����+#� +���%2�, )����� � �%����,#�� +)�������, )��-)� ���%��� �#�����+���� � ������2�� �+��1���< �+�����+#�< )���2� ! )����%! 1958–1962, ��������� +! +� ��������� �%��/��� � �� ���� � #��-����� ��>!%�G����< �%��+�, #��� +! +� +���� �� +�!G"��! #��!��#����!, !/ ���� ���������! �#����+#! +���%2! � +!G��� %�!�� ��%��� +���%2�. ��->!���, %�1� )�/������ ����% ! �%��+��� ��+#�� � �����%� ��#�� 1962, #��� �� +��%���� %� ���� ��� � #���#������� )����� ��� � )��+)�#���� "����� )�"�1,�2�, %����� �� ! %�!��� )������� �� ��%��� � %� )������ "!���+#�� +���� )���� �!��+������.

/������2� ��� )������ �"��1��� �� �� VIII #�����+! 3& -�, ��-���"�� 1962. ��%���. � ��'����! ��%��� V��#��� �/��G��� �� +)�����+� /� )��,���2� +���%2� +� �!��+������� ! +��� �"��+���� � )������+��� )�����#� �#����� „"��#��#� +���%2�“, #�� �+���� "!���+#� ���������� )�-����#� ! ����%��� )����%!, ,�� �� "��� ! +#��%! +� �#�!����� )�����#�� ����-� )���� ��#��! � !����� #��! ! ���� ���"� %� ���� !���+#�. ��%� +! ��#� �������� �%����,#�< �+)�����2� �/ )���<�%��< ��%��� �+���� +! � %�1� )��+!���, #�����+ �� /�#1!��� %� „�%����,#� ��/��#� �� ���"� %�

11 ��, �Q3, �3�, IX, 15/i–182, &�+�� Q3 3& , 11. �)��� 1958. (3�����+! �� )��+!+������, ��"�+�%�� !���+#� ! �����%! ��#����, ! +���+��! )�+�������).

12 ��, �Q3, �3�, IX, 15/I–187, &�/�� Q3 3& , 20. ��� � �%����� Q3 �3� (�. ���#����), 28. ��� 1958. &�/�� Q3.

13 �%���: �. ���)#����, „&�"�1,�2� �!��+�����+#�-+�����+#�< �%��+� 1961–1962“, ����-�� �������, 3–4, �����%, 2008, +��. 76–97.

Page 6: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

�. �������� �!��"������-%!����� ����� 50-�1 � 60-�1...

89

"!%! +���2� /� ,���2� +���%2� �/��>! %�� /��1�“, �� %� „! ������+! �"� ����%� ��� +���%2� ���"� %� +� ��, ��,� )��,��!�� � )��%!"1!��“.14 �� ��#�� ��+��� �� ��%��� ����, )�/������ #���� �%��/��� +� �� �%��+� �/��>! %�� /��1� ! )��#+�. !���� +! )�+�"�� "��� /�������+����� /� !��)��>�2� �#����+#� +���%2�, � V��#� V��#��, )��)��%+�%��# "!���+#� ���%�, � �� ���#� ��%������, )��)��%+�%��# ��-�, )��)�+��� +! )�� +)���/!�� � )�� ,���2! )�����%�� +���%2�. �>��� +! )�������� � !��)��>�2! ����-��������� )������, ��"��� ��/���� /� 1963. ��%��!, #!��!���� +���%2�, ��/���� %��������� � "!���+#� +����� �� �+#�/����� ������+���2� /� !#1!-��2� ! �!��+�����+#�-�!�!�+#� )����#�� �/���%2� <�%���������� ���%�). ��%�� V��#�� ��, )���� �/��,���! �!��+�����+#� ��"�+�%� ! ��'���, �/��/�� +)�����+� %� ��� ����� �/��+! „%�������+#� +���“ � ��#�%��+#�� )���2! !#���#� "� +� �"!+������ „����"!���+#� #��)�2�“ ! �� ��#�%�-����. �!��+�����+#� +����� �� )����2����� %� ��������� )���/� "!���+#�� �!#���%+��� #����� +� ����'�+�!�� )������ )�����#� )���� �!��+������, )� +���! +!%��� )�#�/!�! „%� +� !���+#� ��������,� �� ��%�! %!��������! � ,��! +���%2! +� ��,�� /��1��“, )����+����� �/ �#����+#�<, ��� � �/ )������#�< ��/����.15

&�+��� ��+�)� ��/� ����-! %����"�� 1962, #��� �� %��� ��, +��-G���� ��)!�+ %�1�� !+)��! �!��+�����+#�-+�����+#�< �%��+�, %�%���� �� )�%+��#�� "!���+#! +����! /� �������2� )�"�1,�2� +���%2� +� �!��+����-���. �)���� ! ����� �#����2� ��� )�+���, "!���+#� ��"�+�%�� ! �����%! $�!%� �����+�� �� ! ��/�����! +� �1#�� ��<������, ������ �3 �3�, )����� +)�����+� "!���+#�� �!#���%+��� /� )��,���2� +���%2�, %�%��,� %� +� „2�<��� ���>� #�%���� ����� )�/������ �%��+� )���� �!��+������“. ��<���� �� ��#�� %� �� � �!��+�����+#� +����� +)����� %� +� „)�+��)��� ��/�����! �%��+�“ ! +��� �"��+���� „�%� �� �� ���!�� � ������“. ��� �� ���� � � „��#�%��+#�� )���2!“. �����+�� +� G���� �� )�+�2� ��#�%��+#� ,���-)� ! #���� +� #����#����� "!���+#� )�����#� )���� &����+#�� ��#�%����� )�+�� 1948, %�# �� ��<����, !/ ��)����! %� � �� ����� ��� )����%"� �� �! )�����#!, �/��� ��,1�2� %� � ��� )���2! �� ���"� ����� )�����+���, ��� %� "� ���"�1� "��� %� +� � ���� „��>! �!#���%���� %�!������ ����� ��+)���1�“.16

�����+���� )����%� %� �� %�,�� %� /�������� )�"�1,�2� �%��+� "�� �� +!+��� ���� � V��#���, ���!��� 1963. ! �����%!. ��� )����#�� �� #��+�������� %� �� %�,�� %� )�"�1,�2� �%��+� �/��>! %�� /��1�, �� %� ���#�� +!+���� )�%+���! +���%2! /� ���� %�1� ��)��%�# )�+���� +��

14 3�� ��). "�. 8.15 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–200, ���,#� � �!��+�����+#�-"!���+#�� �%��+���, 5. %����"��

1962.16 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–202, ���,#� ��/������ ��<����–�����+��, 18. %����"�� 1962.

Page 7: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

90

������ ����� � 1–2/2009.

!+����. "� +����� +! �/��/��� +)�����+� /� )��,���2� +���%2� � %� ��� ��/��� ���"� %� �%� )�+��)���. �/"���!�� +! %�+#!+��� � ��+)���� � �%����,#�� ��/��#���, � ,�� +� ���� ��#�%��+#�� )���2�, V��#�� �� ��#�� %� ��� G��� %� +� ����� �� „%�������+#� #!�+“, �� %� )��<�����! ��2����! )�+����2� ��#�%��+#� %�G��� ! �#���! �!��+������. 3����#!�!�� ��#�%��+#� �!#���%+��� %� ��/��� ��#�%��+#� ���������� +��+�� „��,� �� ����"!���+#�� �+������“, �� �� �/��� ��,1�2� %� "� �"� +����� ���"��� %� ��%� �� ��,�2! ���� )���2� ���� "� +� ��#������ +���2� ���,���� +���%2�. ���� +� /���G�� /� „!#��2�2� ���������< ���%������ �� �"� +�����“, %�%��,� %� „�� !������ �� ��#�%��+#� %�!���� �� %� +� ! !���+#�� /��+�� ���"� ������� �� �������+#! �����! ! )����%! &����+#� ��#�%����� � ��#�%��+#�� )���2�“.17 �%���% 3��%�1, #��� �� !��+������ ! ���� ��/�����!, ��)����!� �� %� ! ��>!+�"��� �%��+��� �� ���"� )����2����� /����� )���2� ��#�%��+#� ��2��� (! &����+#�� ��#�%�����).18

&������#� #���� #��� �� ��+���� #����� 1962. � )����#�� 1963. )�-��1�� +� �%��/��� �� ��/��� �!��+�����+#�-"!���+#�< �%��+� ! ����%��� ��%�����. � "����������� +���%2� �+�������� �� #�����!����� ��)��%�#, �������� �� �#����+#�� )�1!, � /������� �� !��)��>��� � +���%2� �� #!��!���� )���!, ! ������������� )�����! � %�. ��,�� �� � %� "����� )�"�1,�2� ! )����%! +���%2� )� )�����+#�� ������. ���<�!�� +! ������ �%����,#� +)���2�, #�� � ��)�%� � )�����#� )��#� ��%���. ���+���� +! )�+��� %��������� � !+)�+���1��� )��#+� %� �"� +����� +��#� ��%��� )�/����! )� ��#���#� ������� �����,�< %�G����-)�����+#�< �!#���%+���� %� %�� �%���� )����%! ! !���+#��, �%��+�� �!��+������.

!���+#� �!#���%+��� �� ! !�!���,2�� )������#�� ��+�!)! ���� #!�+ „/"��G�2�“ +� �!��+������� �"��/������ )����"�� /� ����2�� ��%��-+��� +�������+���#�< /���1�, �� %� �� /� !���+#! ����� #���+�� )��,�-�� 2� �#����+#�, #!��!��� � ��!��� +���%2�. 3��+�������� �� � "��+#�+� ! +�������� )���� "����� ��>!����%��� )���2��� �!��+������ � ����-�, ��� +� )�%������� � %� � %�1� )�+���� ��/��#� ! )����%��� �� )���%��� )��"����. ��,�� �� � %� /�������� !"��G���2� ! �%����,#�� )��+�!)!, ��#� %� +� !��+�� )��>�,2�< �,���< �+!%� +�%� )��/������ %� +� ! �!��+������ �/���>!�� +�������/��, ��%� !/ „��/ ����������< �+�"���+��“, ��� %� �� �� ���"� %� +���� ��/���! ��>!+�"��< �%��+�. ��2����� �� %� �%����,#� ��/��#� ��+! ��, !��# !#��2���, ��� %� +! ������ �!��+�����+#� ���,#� )��!����������, �� %� �� �� ���"� %� "!%� )��)��#� +���%2�, ��� )�� ,�� �!-

17 ��)�����+#� ��<�� ����/��� ����+���+��� ���+�����< )�+���� (�����&), ������ )��., 1963, '.1, +��. )��. 2. �������� ��&-� ��"�+�%� ! ��'��� � ��/�����! ����–V��#��, 27. ���!�� 1963.

18 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–208, ��)�+��# ��/������ ����–V��#��, 25. ���!�� 1963. ��%���. �� ���� +!+���� �� %�,�� )����#�� )�����#� %��������� Q3 3& -� #��! �� )��%��%�� V��#�� �/ )�+��� �� �����#��.

Page 8: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

�. �������� �!��"������-%!����� ����� 50-�1 � 60-�1...

91

��+������ ! )�+��%2� ����� �+)���1� +���� ���,#�. %�!���� �� � %� ���"� �"!+������ � +��#! ����! )�����#! � ��#�%��+#�� )���2!. &���� ��,1�2! "!���+#�� �!#���%+���, )�+������ ��/��#� � �%����,#�� )���2���, #�� � � ��#�%��+#�� )���2!, ���"� ��,����� #�+���� ! +���%2� +� �!��+������� ! %!<! /"��G���2� %�� /��1�.19

��+�) ��/ � �!��+�����+#� ��>+��� ��#�>� +! +������� %� �� ! ��-����+! /��1� )�"�1,�2� �%��+� +� !���+#��. Z�<��� +������,�� ��, ��->!���, "��� %�, /"�� ������� ���������� �+#!+��� � ��/��#� � ��#�� ��G��� � �+��1���� )���2���, )��,���2� +���%2� ���"� %� �%� )�+�!)��, !/ /�%�G���2� �%��>���� +��)��� �)��/� � !/%�G���+��. &������#� ������+ /� )�)���1�2� �%��+� "�� �� ���%�����, )����+����� /"�� ���� ,�� �� �� )��%+���1��� /������� +������ ! #����#+�! �����/����� ��#!��� ���������� #!�+� )�"�1,�2� �%��+� +� ����-�� � /��1��� +�������+���#�� ������, ,�� +� �+��������� !#��)��� � ! �+�����2� ��%��� �% ��G��< +)�1�� )�-�����#�< ��1��� – !��)��>�2� ���������� +���%2� � �%��+� +� +!+�%��� /��1���. &����2����� +� %� ��/��� )�����%�� +���%2�, #��� "� +��#�#� "�� �% #���+�� /� �"� +�����, �� "� ���� ��#� ���� �'�#�� /"�� ���������< ���!���+�� !���+#� #�� �#����+#�� )�������, ��� +� ���#����� %� "� )�%-+����2� +���%2� �/��>! ���%��� � ������������� ��"��� )������ ����� /������� %�)������ !#!)��� !��)��>�2! �%��+�. �������� +�, ��>!���, %� �� ��/��#� �#� ��#�%��+#�� )���2� � %�1� )��%+���1��� �������� )��"��� ! ��>!+�"��� �%��+���.20

�� )������#�� �+������ )�+���1���� #����� 1962. � )����#�� 1963, )����+<�%�� )����#�� +!+���� ���� – V��#��, �%����� +� %�1� ��/��� �%��+� �/��>! %�� /��1� ! ����%��< ��#���#� ��%���: )�"�1,����� +! +� )������#� �%��+�, ,�� +� ����%��� #��/ !��)��>�2� ��>!)�����+#�< �%��-+�, )��,�����2� �#����+#�, #!��!��� � %�!��< �"��#� +���%2�. ��#�� �� �� 1963. ��%��� ��!)� �% ,�+� ������� �!#���%+��� 3& -� "��� �� ! )�-+� �� �!��+������, %�# �� ��!)� �% ��#�>� ,�+� ������� �!#���%+��� �3� "� ������ �� �%���! ! !���+#��. �� 1964. %��������� �� ��/���� )� %�+�� )�����+#�< �!#���%����� �� �%���!. ��%� +! +� ��>!)�����+#� �%��+� )� -)���1���, � %�1� +! +� /�%�G����� �%����,#� ��/��#� #��� +! +� �%�� +�-�� �� ��#� #�!)�� )���2� #����)���� +�������+���#�� !��>�2� � !���� #�-�!��+��#� )������. 3�#� +� )������ �3� �/ 1958. ���� ��2��, ,�� +� #�-#� �/���%� ���#�����, �%��+ "!���+#� 3& �� ! +!,���� �+��� �+��, + ��� ,�� +� #����#� ��,� ��+! �/��G����� +� )��>�,2�� �,������, ���� +!

19 ��#�� +������ � ����� � )������� )���� �!��+������ �/��� �� ��%�� V��#�� �� ��%�,2�� +#!),���� !���+#� �#�%����� ��!#� )���%�� ��/������ #��� �� ���� +� ����� ! �����%!. – ��, �Q3 �3�, �X, 15/I–240. ��������� � �!��+�����+#�-"!���+#�� �%��+��� (1956–1964), ��� 1964.

20 �����&, ������ )��., 1963, '. 2, +��. )��. 29, ���������: „%��+� �!��+������ +� ���� � �� /��1���“, 1963.

Page 9: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

92

������ ����� � 1–2/2009.

)� )�� ���� ��/���� ����� #��)�2�. ��#� +� )���%�� )���!�� �3� �%�G���� 1964, �� #���� �� %�+#!������ � !��/� )������, ! #�!������ "!���+#�< )�����+#�< �! #���%����� � ����������� /�#1!������ %� )�����) %�����2� �3� ! '�� �� �/�. %���#���+#�� ��������/�� „��,��� )�����! �!#���%��� !���� ! )��#+�“ � %� �� ��G� "��� �)�+�� )� %�1� ��/��� +�������/��.21 ��/��#� +! +� �+)�1��� � ! )����%��� �� ! �� ����� )�#���!�! ����������! � +�/���2! ����� +�������2� #��!��+���#�< � ��%���#�< )������, ,�� �� ! ����%��� )����%! )��%+���1��� /������� )���% +)���2� �!��+�����+#�� +� +�����+#�� � )�����+#�� �!#���%+����� %�!��< �+���������)+#�< /���-1�. !���+#� 3& �� ! )��)!��+�� +��%��� +��� 3&��-� � )����"� +�/�-��2� ��#��� +�������2�, %�# �� �!��+�����+#� ��>+��� �% +���� )����#� �/-��G����� +#�)+!, ��#��/����� � �� #���! �%"��� %� !��+��!��. &�������� +! �"���1��� +���� ��+)���� � �+�����+#�� )���2���. &����#�� �)���� 1964. ! ��+�! [���� �"���1�� �� �����# ! #��� +� #��+���!�� ��)��%�# � %�"�� )��+)�#���� ��/���� �%��+� �/��>! %�� /��1�, ��� � #����#!�� "!���+#� )!"����+��+��#� � �+��������'��� /"�� )��������� )����1���2� ��+���� „#��� ��+! ! +#��%! +� ��#��� )�/������� ��/�����“, � %� �� ����+� ,���! ��>!+�"��� +���%2� „��� �!#! ��/�%, ! )��,��+�“. � %�1�� ��#+�! ����%�� �� ���� "��� )������ ��)�+� ! ,���)� � )!"����+���� � ���+��'��+#�� ���!, ����%��+#�� !+���#!, !��/� !���+#� ! &���� � ��!��� +���+#�� ���!, !��,�! "!���+#� ������ ! �)��������� /� �+��"�>�2� ��"���, !/ ����! %� +� ! 2��� �+#���1!�! �+�����+#� ��2����� � )�+�"�� !#�/!�� „�� ��-/�� ��)�+� � �/����“ ! #����� +� „������ )�+����2� ��#�%��+#�� ����%�, )��+���� 2����� �+������ � #!��!��, � ���������� ��#�%����� )�����,��� /� "!���+#!“.22

&�/��� �����,�� �����+���� �/ �!��+�����+#�� �!#���%+��� %� )�-+��� !���+#! "��� +! ��+�� ��%�#����� %� "!���+#� ��>+��� G��� ����� /�-����2� +���%2� � %�1� )�"�1,�2� )������#�< �%��+�. � ���! 1964. "!���-+#� ��"�+�%�� ! "�����%! $�!%� �����+�� )����� �� )�/�� ��%��� V��#��� ���#+��%�! ���#����!, %�!��� ����#! �!��+�����+#� %�G����-)�����+#� <�-�����<���, %� )�+��� !���+#!. �� )�+��� ���� �����/�����, ��#� �� ! )��� ��< "�� %�� )�/������ �%�����, ��� �!��+�����+#� +����� ���� )��<������ %� ������ ���� ��< ��/������ "!%� ��#�%��+#� )���2� #�#� +! �� !���� )��%������.23 � +!,����, �!��+�����+#� ��>+���, )����+����� ��+�) ��/,

21 3�� ��). "�. 19.22 Borba, 2. april 1964. – U zaklju`ku ovog teksta pod naslovom „U zajedni`kom interesu“ kaže

se da je za takve stavove „suvišan svaki komentar“ i da oni „ne mogu na\i mesto u okvirima saradnje izme�u Jugoslavije i Bugarske“, te da je u interesu obe zemlje da se suzbija, „svaka na svojoj strani“, sve što bi moglo da vu`e unazad.

23 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–239, ��"���,#� � ��/�������� �. ���#����� +� $. �����+����, 8. ���� 1964. � �,#� ��1�������, ����� �3 �3�, +� �����+���� 11. ����, 30. ���� � 6. �!�� 1964.

Page 10: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

�. �������� �!��"������-%!����� ����� 50-�1 � 60-�1...

93

+������� �� %� ��, ���� +�/���� ����� /� /������� +!+���� �� �����,�� ����! � %�+#!+#!+��� � ����+��1������ )���2��� �/ ��>!+�"��< �%��+�, ��� %� �� )����"�� +���#��� � ��%��� %�1� ��# ��/���� �%��+�.

&��� +�!G"��� )�+��� �� ��+�#�� %�G����� ����! "��� �� )�+��� 3��� &�)�����, ����+��� ���+�����< )�+����, #����� ���!��� 1965. ��%���. � ��/�����! #��� �� ��� )����#�� ���� +� ��%���� V��#����, +� �"� +���-�� �� )����>�� ������+ /� ��+����# )�/������� ����%� ! �!��+�����+#�-"!-���+#�� �%��+���. V��#�� �� �/����� %� !���+#� G��� +��+����� ��/����# ��< �%��+� „%� )!��� /"�����1�2�“ � )������ +������ #��� �� � ��#�%��+#�� )���2! �/��� ! ��/�����! +� ����� )�� %�� ��%���. �! +� %�+�� �������� � ��>!����%��� )���2��� � �%��+��� �� ��#��!, )� +� V��#�� )�+�"�� �+���!� �� �%��+� !���+#� +� $��#�� � �!�+#��. &��%��!�� ������� /����� !��>���2! �%��+� +� $��#��, �� �� �/��� ��,1�2� %� �� ! ��� /��1� +��!����� +��G���, %� +! „���!�� ��/�� )������ � )�������“, �� %� +! ���� ��#� „%���#���+#� +��!��2� ��� �� ���� ��#� � ���#����“. � ��/� +� )���2�� 3�)��, �+��#�� �� %�, � )���% ���� ,�� +! ���� ! ������ $���, �� "� "��� %�"�� %� +� 3�)�� )��+���%��� $��#��, ��� %� "� ���"�1� ��,�2� "��� %� 3�)�� "!%� ��/���+�� %�G���. $������� � �%��+��� +� �!�+#��, V��#�� �� ��#�� %� +! �!����� %��� %�+�� )��%����, ��� %� ���� �%������. 3�� ��,#��! �+��#�� �� )���2� �!�+#� ��2��� ! !���+#�� – %� +! ! ��/� +� ��� ��#�� �!�����: „!/���� ��,! ��2��! �#� <�����“, ��� %� �� ��/!�1��� %� �!��� �� G��� %� +� �� ��2��� )��+��� ! �!�+#!.24

V�1� "!���+#� +����� %� %�>� %� +�!G"��� )�+��� �� �����,�� ��-��! �+������� �� ! +�)���"�! 1965, #�%� �� �!��+�����+#� %��������� #��! �� )��%��%�� ��+�) ��/ )�+����� !���+#! ()��� )�+��� )�+�� 18 ��%���).25 � ��/�������� %�� +����� ��/������� +! +�� ���������� �+)�#�� ��>!+�"��< �%��+�, +��!����� ! ������! � ��>!����%�� )���2�. 3��+������� �� !+)�-,�� ��/��� �%��+� �/��>! %�� /��1� ! )���<�%��� )����%! � �/��G��� +����+��+� /� %�1� !��)��>�2� +���%2�. ��� +� ���� ���������� +���%2� � ��>!����%��< )���2�, �/���� +! +����� )����%� � �����. ���� �� �/��� ,��� �"��,2�2� ��>!����%��< �#�����+�� �!��+������ � �%��+� +� )���-%���� /��1���. $������� � �%��+��� +� ����-��, �� �� )���%�� +���� ��#��� J�!,���� (�#��"�� 1964), ��#�� %� ��, � )���% �/��+��< ��/���� ! )����%! ������ �� #��� �� �/��,��� �� +����, /� �!��+�����+#� �!#���%+��� �����G���� "��� %� +� ��� ����� �� ��2� ������ #!�+ +�����+#� +)�1�� )�����#� – %� +� �� �%+�!)� �% #!�+� !���>���� �%�!#��� 20. � 22. #�����+�

24 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–242, ��)�+��# ��/������ V��#��–&�)����, 29. ���!�� 1965.25 &�/�� ��%��� V��#��� � $������� ����#��� (! ��� )������ � %�G���) !�!��� �� ��"�+�%��

�����+�� ���! 26. ����� �� ��%���. ���� �� ! )�����)! )��<����� )�/�� � �/��/�� /�%���1+��� ,�� �� +� +!+��+�� +� "!���+#�� �!#���%������, ��� %� +� /"�� 2����� /�!/���+�� )�+��� ��G� �����/����� ��# �� ��+��. – �����&, ������ )��., 1965, '. 1, +��. )��. 28, – ���,#� ��/������ ����–�����+��, 26. ���� 1965.

Page 11: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

94

������ ����� � 1–2/2009.

+�����+#� 3& �� ���! +� ���1�� � !+)�,�� ��/��� �!��+�����+#�-+�����+#�< �%��+� )�+��%2�< ��%���. ),���� �/����2� � ����� ���� �� /�#1!��� ������ %� �� �!��+�����+#� +����� /�%���1�� ��/!������� ��/������ #��� +! ����� +� ����� +�����+#�� ��>+���� (�!� 1965), %� +! �%��+� +� ����-�� %�"��, #�� � �%��+� +� �+����� +�������+���#�� /��1���, �/!/�� 3��� � ��"�����. � �� )�/������ ������ � ��/��� �%��+� +� /�)�%������)+#�� /��1���, )�+�"�� �+���!�� „�����%�� %�"�� �%��+�“ +� ��������, #��� +! ����� ��G�� /� �!��+�����! + �"/���� �� )��������� �#����+#� +���%2�, ��� � �/ )������#�< ��/����. $������ �� � � +�� ,���� +���%2� �!��+������ +� /��1��� �/���, �'��#� � 0����+#� �����#�. 3��+���!�!�� %� +! �%��+� +� %�!��� +!)��+����, ���-��, „��+ +��"���, ��+ "�1�“ � %� �����#���� „)���#�% )���!���! ��,! #����#!“ ()��)�+��,� �� „)��+��G! �!��+����-��“), ���� �� )�+�"�� !#�/�� �� �#����+� %� �!��+������ � %�1� #!)!�� G��� �% ���-� ��� %� �� )����, � �� %�"��� „"�%���“, �� %� �� %����� )���/��%2� G��� ����� "��� %���1�� %� +� „)�������� ��%���“, ��� %� +� ��%� %� �� +� ��� )��"��� ��,��� /� %�� ��%���. ��#1!��� �� %� +! �%��+� �/��>! %�� /��1� ��������, �� %� #�% +� #����#!�� ������#� )�����#� �� +� ���� ����-����, „��� �� ��%��� �< � �� )+!���� )��)����%�+���#�“. V��#�� �� +���� �/����2� � +)�1��)������#�� )���2��� '�#!+���� �� �%��+� +� +!+�%��� /��1���: $��#��, �!�+#�� � �!�!�����. ����� �� %� �� )���2� ��)������� )��"��� #��� �� „��%����� ������ �%��+�“ +� $��#��, � +� �!�+#�� )��"��� �#� �!�+#� ��2��� ! !���+#��, %�# �� �%��+� +� �!�!����� ������ #�� ���� %�"��, +�� #����� )����%� +)���2� �#� ������� �� �!���!.26

&�+��� ��+�)� ��/� !���+#�� )��%+���1��� �� )����%! )�/������� ��/���� ! �%��+��� �/��>! %�� +!+�%�� /��1� � ��+)���G�2� �"� +����� /� ��+����# ��#��� ����%�. � !���+#�� �� %�� ����#� /����� ���� %���>��!. % ��< )�+�� )�+��� �%�G��� +! +�+����� &����"���� � )���!�� Q3 3& !-���+#� �� #����� +! ��/������� �'�#�� )�+��� � ���! +! )�+��� �"���,���� � +�� )�����+#� ������/����� ! !���+#��. � )�+�! �� �+��#�!� /����� )�+��� � )����"� /� ,���� +���%2�� +� �!��+�������, !#�/��� �� �/��+�� )����%"� �� ���!� �!��+�����+#�� )�����%��� +�+����, %�# �� �/�+���1�� %�� ��/��-���� � ��#�%��+#�� )���2!. �� �!��+�����+#�� +����� �� ���#�� �%��+ )���� )�+��� ���2�� #�� )�#�/���1 %� +� ! "!���+#�� )������� )���� �!��+������ !��+�� ������� )�%�/��2� �+#�/!�� ���� )�����2� � +)�����+� /� ,���2� +���%2�. �/�+���1�2� ��#�%��+#�� )���2�, ��#� ��, )���� ����� ��"�+�%� ! !���+#��, "!���+#� �!#���%+��� "��� /�%���1�� ��������� ���� )���2� ! ��/��������, �!������ �� +���<���2�� %� "� %���1���� �#+)��#����� )�-#�/��� )�+����2� %!"1�< ��/�������G�2�. � )����%! �%����,#�< ��/��-#� #��� +! ������ �+������ + "!���+#� +�����, #��+�������� �� %� +! ��� !

26 �����&, ������ )��., 1965, '. 2, +��. )��. 76/65, ��)�+��# ��/������ ����–V��#��, 24. +�)���"�� 1965. ! ��'���.

Page 12: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

�. �������� �!��"������-%!����� ����� 50-�1 � 60-�1...

95

)�������� ���� )���+�!�� (� 2��� +� ���� %�+#!������ ! ��/�������� ��-#�� ������ )�+���), ��� %� +! �)�# � %�1� )��+!���.27

������ )�+��� �� +��#�#� )�%+������� %������� �� %�1� ��/��� "���-������� +���%2�. ��� �� %�+�� ����������� /� !��)��>�2� +���%2� ! ��/��-����� �"��+����, ,��, ��>!���, ���� )������ �%�������!�� �����/����� ! )��#+�. &�"�1,�� �� ! �/��+��� +��)��! ������� �!��+������ � 2���� !�!-���,2�� !��>�2� ! "!���+#�� ,���)�; )� )��� )!� +! �"���1����� ������ � ��)����G� � )�����%��� ��/���#!, ��%���#�� +���!)���1�2!, !��/� �3� ! )������#�� +�+���!. � �!��+�����+#�� �����/��� )��+)�#���� �%��+� +� !���+#�� )�+�� ������ )�+��� ��������� ����� �� "��� %� �� %�,�� %� ��%-��� )�"�1,�2�, �� %� )�+���� ������+ � ���!���+�� /� !��)��>�2� +���%-2� �� ��/��� )�1���, )�+�"�� ! �"��+�� )�����%�, �!��/��, ���������-���� )������, + ��� ,�� +! #��+�������� � �%��>��� ���������!�� '�#����, #��� +! +� !������� �%��+��� �� +��)�� ��/������+�� "!���+#� �#������� � #���#����+��#� )�����%��� � %�!,������ +�+����. � %�!�� +�����, �+��-���� �� %� �� ���"� ����� „��#�#��< ��!/���“ %� +! �%��+� +� "!���+#�� �)�������� "������� „��)������� )��,��+��“, %� ��, !��# )�+���� ������-�� )��"���� � %� ��+! )����/�>��� ��/���� #��� +! �%��#����� ������ �%��+� �/��>! %�� /��1�. &�+�"�� +� !#�/����� �� %���#��! /���+��+� �%��+� +� !���+#�� �% +��2� ! �!��+�����+#�-+�����+#�� �%��+���: %� �� )�/������ ��/��� %�,�� #�� )�+��%��� )�"�1,�2� � !+)��� �%��+� +� ����-��, %� ���"� ����� ! ��%! %� �� "!���+#� +)�1�� )�����#� ! +!,���� �%������� +� +�����+#��, �� %� +� ! �+���� ��G� ���� %� +! �!��+�����+#�-"!���+#� �%��+� �� �%��>��� ����� ! '!�#���� �!��+�����+#�-+�����+#�< �%��+�, + ��� ,�� !���� #�+�� #�% �� ��� � )����+! )�"�1,�2�, ��� �� )��+!��� � „�/��+�� �+������2�“ #�%� +� �%������ )����+ )����,�2�.28

� ��/�������� ��#�� ������ )�+��� )� )��� )!� �� ��>��� ,��� %�-+#!+��� � ��#�%��+#�� )���2!. "� +�����, +��+�� %� ���� ���!�� ��)������ ��#� ��%�#������ )��%�� ! )����! ��,�2�, ��+������ +! %� )�#�G! %�"�! ��1! ! +��+�! +��2�2� /�����!��+�� �#� ���� )���2� ! ���� #��� "� ���-�!���� %�1� ��)��%�# ! "����������� �%��+���. ���� +� /���G�� %� +� ���� )��"��� )� +���� ��#� „%� �� ����� ��,���“ � �� %�)!+�� „��/��� ���-�� �������� � �+���������� %� �� ��� ��/�����“. �/��� �� +��� %� )���2� )���G��� ��#�%��+#� ��2��� ! )����+#�� #���! !�),�� �� ���"� %� "!%� )��"���, ��� ��� %�� !���+#� ��G� %� "!%� +)��� �/��>! %�� /��1�, �+��-�!�� %� �� �% +)���2� �#� ������� ��G���� #������� �%��+� �/��>! %�� /��1�. � V��#�� +� /���G�� /� �/%�/�2� �/��% ���< )��"���� ��%� %�1��

27 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–252, ��'�������� ����+���+��� +)�1��< )�+���� � ��/���! �%��+� +� !���+#�� )�+�� )�+��� �. . ����, 2. '�"�!�� 1966.

28 ��#�� )����%� � ����� � �!��+�����+#�-"!���+#�� �%��+��� ! +����! ������ )�+��� !���+#�� �/���� +! �� +�+���#! #������!�� ����+���+��� ���+�����< )�+����, 5. �#��"�� 1965. – �����&, ������ )��., 1965, '. 2, +��. )��. 76/65.

Page 13: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

96

������ ����� � 1–2/2009.

��/���� )������1+#� +���%2� � %� �� �� ���+� +��� "!���+#�� �!#���%+���. �/ ���%2! %� �� +����������� )����+#�� #���� ����!���� %� +� ! ����������� )����%! �/��+�� ���#� #�#� +� �+����!, �� �� )������ %� !���+#� )��/���� ��#�%��+#! %�G��! ! �#���! �!��+������, ��� %� �� )����"�� "��� +��)1�� � ����!���� ��!������� „�"��#����� )��!����2�, /�"��2!�!�� �� %� )�� ���� �� ,�� ��%� "!%� !)����� )����� ��,�< /���1� � ��,�< �%��+�“.29

���! �#+)��#����! "!���+#�< )����%� � +������ � ��#�%��+#�� )� ��2! �/��� �� ���#� $�������, ���� "!���+#�� %�G����-)�����+#�� �!#�-��%+���, ! ��/�����! +� ��#�� �)�1#�� � �%���� ������+#��, �����-���� �!��+�����+#�� )�����+#�� �!#���%+���, ! +#��)! +!+���� ��#�� )�+��� �!��+�����+#� %���������. �/��� ��, !#���#�, +��%���: �%�!#�� "!���+#�� Q3 +��������� &����+#� ��#�%����� "��� +! )��+�1��� %� +� 1945. � 1946. �/��+�� #�� ��#�%����, /"�� ���� +! ��+���� „��/������ '���������� �����%���“, ��� +! �� ����� ������ )����� +���� ��1� ��#� +! +� �+����� !������. ��%� +! +�, ��>!���, �%�!���� %� +� ����!�� +��#�� +�������#! !���+#�, )� � &����+#� ��#�%�����, %� +� +��"�%�� �)��%��� ! +#��%! +� +����� �+���2���. ���"��� "� %�/������ � ! �� ��#�%����� )���%������ #��� +� ��#� �+����! %� +� �/��+�� � !)�,! #�� !����. �� "� ���"���, ���� �� �� ���� "��� � +�%� +�� ��2�, %� +� „��#�%��+#� ������ '������ �� ����"!-���+#�� �+����“. ��%�,2� +������ � )�����#� ��#�%��+#�� �!#���%+��� � ���� )���2! ���! +� ������� )�/������, ��%� ��� )���%������< �+�!)� � %�!��< )�#�/���1� #��� %���%� %� /��,�����2� �%��+� +� ��#�%��+#� +�����. ���� ������ %� +� � ��#�%��+#�� )���2! �� ��+)���1� �/��>! %�� )������, ��� „%� �� "�1� %� +� � ���� %�+#!�!�� � +����� ��,��,�����!“.30

�/ �/����2� $��������, �!��+�����+#� +���������� +! �/�!#�� /�-#1!��# %� "!���+#� Q3 +����� %� ! !���+#�� �� )�+���� ��#�%��+#� ��2�-��, %� +� �! ��%� � 1!%��� „+� �%��>���� %�����#���“, %� ��#�%��+#� ������ ���� '�������� ! ��#�� %!G�� �+�����+#�� )����+!, ��� ��# +�����2�� ��#�%����� #�� '�%������ ��%����� ! �#���! �!��+������. Z�<��� ����� "��� �� %� �� ������%�� %� �� ��� „��������� )���2� ��,�< ��+����2� � %� �� �#� ���� "��� ����/"�1����< )��"����“. 3�� )�/������ ������� +! �� ,�� �� $������� ��#�� %� +! ��+�� ��,��� %� +)����%! �%�!#! %� +� ��,�� �� )�,� ,�� "� ��������� ��� /��,������� �%��+� �/��>! !���+#� � �!��+������, #�� � %� +� �,��� )������ �%����+��������� )��+�1���2! "��� #��� %� +� �/��,2��� #�� !����� ��� ��#�%����.31

���� �� %� ! ��/�������� ��#�� )�+��� ��+�)� ��/� � �!��+�����-+#� %��������� !���+#�� ���� )�+����!� ��#� /��������� )���# ! )����! )����/���G�2� ��/��#� � +)���2� �#� ��#�%��+#�� )���2�; ��%��� ��%1���

29 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–250, �/��%� �/ +�������'+#�< "���,#� �/ ��/������ � ��#�%��+#�� )���2!, ���!+� 1967.

30 �+��. ��/����� �)�1�#–������+#�–$�������, ����, 25. +�)���"�� 1965.31 ����.

Page 14: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

�. �������� �!��"������-%!����� ����� 50-�1 � 60-�1...

97

��/!���� "��� �� +����+��+� %�� +����� %� +�, ! ������+! %�1�� !��)��>�2� +���%2�, +!/"����! ����� )�����#� � �� )���2� �+���� „%� �� ����� ��,���“. "�/����+� � !/%�G���+� ! )��+�!)! ���� � �!��+�����+#�� ��>+��� "��� �� ������� � ������� ��� +� �� )���2�, �+�� �%��+� +� !���+#��, %���#��� ������ � �%��+� !�!��� �!��+������ + �"/���� �� �/��/��� ��+�# +��)�� )������#� �+��1���+�� ���� )���2� ! ��#�%�����. ���� ��#�#� ���� G���� %� ! ��� )����%! )���� "��� #�#�� ����G���� "�/ )!��� !��,�� � +����+��-+�� ��#�%��+#�� )������#�� �!#���%+���, ��#� %� +! )��%+������� ��#�%��-+#� )������#� +��!#�!�� "��� !#1!���� ! ��/������ �� ��! ���!. � ��/���� �! ���� – V��#��, )����#�� )�+��� "!���+#� %��������� �!��+������, %���� "�� 1966, ��+)���!, � �� )������#!, � ��#�%��+#�� )���2! + �!��+�����+#� +����� )����+����� �� ��%�� 3�+�� Q����#��+#�, )��%+�%��# Q3 �3 ��#� %�����.32

�� ��%� ���� %�,�� %� "������� ��)���#�, ��� +! Q����#��+#� � V��#�� ���! )����#! %� ,��� %�+#!�!�! � ���� )���2! ����� ��#���#� ��+��� %������, ! ��/�����! #��� +! ��%��� ��#�� )�+��� Q����#��+#�� !���+#��, ���� 1967. ��%���. Q����#��+#� �� ��%�, #�#� +���� ! 2������ �/��-,���! � ���� ��/�����!, ! +#��%! +� %�������� +� ����� � ����+���+���� ���+�����< )�+����, )�#���!� %�� )���2�: )���, %� !���+#� /������� ���-�� � ��%��+��+���� �/��+� +��� � )��/����2! ��#�%��+#� ������ � ��/�#�, � ! ��� +#��)! � �� ��#�%����!, � �� )����+����� /"�� "!���+#� �����+�� #��� "� +� �� ��� ����� „! ����#�� ���� �+��"�%��� ���������+���#�< +<����2� � ��+���� )��,��+��“ � %�!��, ,�� +� %�,��� +� ��#�%������ ! !���+#��, �%��+�� &����+#�� ��#�%����� � /�,�� +! #�% )�+��%2�� )�)�+� +�������,��� 1965. ��� )��)!�� ��+���� �/ /�������< +����+��#� ()���� )�)�+! �/ 1956. "��� �< �� ����+������� �#� 180.000). %����� V��#��� ! ��/� +� )���� )���2�� "�� �� �� ������ ��� ������ �/����< +������: %� �� + "!���+#� +����� ��� ��,� )!�� �+������ %� ��� )��/���! )�+����2� �� ��#�%����� (%� +! +)����� %� �� � )�����); %� �� )�+����2� ��#�%��+#� ��-���� �+�����+#� ��2�����, ��� %� +� ��� #��+���!�+��� ��#�� � )� +��,��#! ��!��� +���+#�� ����, � %� +! )�� ���� ��#�%���� !������� "��� !���� �, + ��� ! ��/�, )������ +��� %� +� ��#�%��+#� ������ #��+���!�,� � ��/���� �� ����"!���+#�� �+����. ��� +� ���� ��#�%����� ! &����+#�� ��#�%�����, V��#�� �� ������� %� +� +)����%� )�����#� �+���������, ��� %� �� ��/!���� )�)�+� ��#�� /"�� ���� ,�� �� +����������� ��� �"��+��, #��� +! ������ )��+�1����� %� +� %�#����,! #�� ��#�%����, +�%� %��� )!�� +��"�%� %� +� �/��+�� #�#� +� ���������� �+����!.33

32 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–268, ��������� ��/������ ����–V��#��, �����%, 5. %����"�� 1966.33 3�+�� Q����#��+#� �� �� )�/�� ��%��� V��#��� "�� ! )�+��� !���+#�� �% 18. %� 23. ����

1967, � ��� )����#�� +�, )���% �+����< �#�����+��, )�� )!�� +�+��� +� V��#����, � ���-������ �� "�� %���)�+���� ��/����� ! #���� �� ������ )��%��� %�+#!+��� "��� ��#�%�� +#� )���2�. – ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–282, �/��,��� 3�+�� Q����#��+#�� � )�+��� !��� +#�� � ��/�������� +� ��%���� V��#����, ��� 1967.

Page 15: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

98

������ ����� � 1–2/2009.

��/��#� � +)���2� �#� ��#�%��+#�� )���2� ��+! "������ +��2��� ��/�������� V��#�� – Q����#��+#�. � )����%! )���� )���2�, /� �!��+��-���+#! � ��#�%��+#! +����! )����+����� �� "�� ��)��<���1�� +��� %� +� ��#�%��+#� ������ )����� '�������� ��# ! ����� � )�+�� ��!��� +���+#�� ����, ��� �� �� +� +�"�� )�������� /�#1!��# %� ��� ���� +�)+����� �+��-���+#� �%�������, ��� %� �� 2��� �+������ )�� ���� ������ +�+����� %�� �+������ "!���+#�� ����%�. � ,�� +� ���� )���2� ��#�%����� ! !���+#��, �+����� �+)�����2� "!���+#�< +������ +�+������ +� ! ���%2� %� �� ��/!���� )�+��%2�� )�)�+� +�������,��� ! &����+#�� ��#�%����� "�� )�+��%��� �+��������+#� )�����#� #��� +� +�+�����+#� +)����%��� ! !���+#��. ��-/��#� � ���� )���2!, #�� � +)����� �#� �/�. „�+�����+#�< )���2�“ – ���-+��'��+#�� ����, ����%��+#�� !+���#�, !��/� !���+#� ! &���� � ��!��� +���+#�� ���! – �+���� +! ! �+���� �+�� +�� %� #���� )����%� #��� �� )��%-��� ����� ��/�����2�, + ��� ,�� +! �"� +����� ��+������, )����+����� +!-/"���2�� �����< )�����#�, %� ��� +)���2� �� !���/� �),�� )�/������ ����% ! ��/���! �%��+� �/��>! %�� /��1� #��� +� �%����� +��%���� 60-�< ��%���. �)�#, )�������� +! +� �"���1��� )�����#�, ,�� �� "��� �%��/ %!�������-+�� ��/��#� � ���� )���2���. �� �!��+�����+#� +����� +! )�+�"�� #����#�-���� �#�����+�� "!���+#�� )!"����+�� ��#� ���#��+#��, #�� � �%��%���� � ��#�%�����, ��#�%��+#�� ��/�#! � ��#�%������ ! „3���#�� "!���+#�� ����-#��)�%���“ ! �/%�2! !���+#� �#�%����� ��!#�.34

&�"�1,�2�� )������#� #���� ! �!��+�����+#�-"!���+#�� �%��+�-�� +��%���� 60-��< ��%��� +������ �� )���1��� ��"����� /� ��)��%�# ! ��/������� �"��+���� +���%2�. ��>!)�����+#� +���%2� ��#�>� +� !+)�,�� ��/������ – ��+���1��� �� )��#+� �%��/�#� �� �%��� ��+�#�< )�����+#�< � %�G����< '!�#�������, )�+��� %��������� �� ��/������� �������, +���%-2� �/�. „��+����< ������/�����“. !���� +! ! )������ 1966. )����� )�#�/�-�� ������+���2� /� )�+��! ���#+��%�� ���#�����. !���+#� ��"�+�%�� ��� ��+�� �� ! ��/�����! +� �,#�� ��1�������� ��#�� %� �� „���� �� )��-+�������“ ������� ���#����� �� 22. #�����+! 3&��-� (���#���� �� )��%-��%�� %��������! �3� �� ���� #�����+!) � %� �� ��%�� V��#�� „���,�� ! ��+#�! +� ������� %� )�/��� )�+�"�� %�!�� ���#����� ! )�+��! !���-+#��“.35 ��+�� %��� #�+���� �����+�� �� ����� ���#����! )����� G�1! ��-%��� V��#��� %� �� )�/��� �� �%��� ! !���+#��, � ���! �! �� )��%�� )�+�� V��#��� ! ��� Q3 3& -�.36 ���#���� �� �%������� %� �� ���� ���!���+�� %� "�� ��#���#� %��� �%���� )����%� ! !���+#��, ,�� �� )����%�� � ! )�+�! #��� �� 26. ���� !)!��� V��#��!.37 ��, �� ���� )!� )�+��� ���#����� ����

34 Borba, 28. januar 1966.35 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–255, ���,#� � ��/�����! ��1������–�����+��, 9. �)��� 1966.36 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–256, ���,#� � ��/�����! ���#����–�����+��, 4. ��� 1966.37 �+�� +�����!��.

Page 16: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

�. �������� �!��"������-%!����� ����� 50-�1 � 60-�1...

99

�����/�����, "!%!�� %� �� �� +��2�� +� +��< '!�#���� ! ���� �� ��%���. � ��/�������� #��� +! ��>��� )�+�� +���� ���#�����, !���� +! "��� �"�-/���� � !/%�G���, )��<������ +! �"��/��G�2� �!��+�����+#� +����� ! ��/� +� ���� +�!�����, � 2�<�� +��� �� ��+�� '���!��+�� ��%�� V��#�� ! ��/�����! +� &����� ����"������, )��%+�%��#�� ��-�, #�%� �� �/����� %� �� �� !�!���,2� +���� �3� � %� �� �+����� �� %� ��� +�!��� ���� ��#�#��< ���������< )�+��%��� �� ��>!+�"�� �%��+�.38

�����/����� "�����< ��>!+�"��< )�+���, �% #���< ��#���#� �� ��-+�#�� ����!, )�#�/!�� %� �� ��#�� 1966. ��+���1�� )����+ �����/�����2� +���%2�. � ���! �� ��%��� �!��+�����! +! )�+����� ���� �,��, ����+��� ���+�����< )�+���� !���+#�, � ������� ��"�� �!���, ����+��� �%"���� !���+#�, ! �+��� ��+��! ! )�+��� !���+#�� "��� +! ��#��� ������, )��%+�%��#� �/��,��� ���� ��#�%�����, � �����#� ��%������, )��%+�%��# ����/�� +#!),����, �, #�� ,�� �� ������, ! ���!+�! �� ! !���+#�� "������ )��%+�%��# ��-� &���� ����"����. 3����� ��%��� %�,�� �� � %� ����� +!+���� �� �����,�� ����! ���� – V��#�� ! �����%!. &�/������ ����% )������#�< �%��+� �%��/�� +� � �� #��#����! +���%2! ! �"��+�� )�����%� � %�!��< �"��+��. � �!�! �� )��)�+�� +)���/!� � �������+#�� ��/���� /� )�-�� �% 1967–1970. #��� �� )��%��>�� ��"�! ��/���! ! ��+��� �% 270 ������� %����� ! �"� )�����. ������ �� � �!��+���#� +���%2�: "��� �!��+�����+#�< �!��+�� +� )�������� ��#� %� �� 1965. 2�< 79.000 )�+����� !���+#!. ���-)��>����� �� � +���%2� ! �"��+�� #!��!��. +�� �),��� ��>!%�G����� )��-��, )��)�+����� +! � "����� +)���/!�� � +���%2� �/��>! +��%��< !+������ � ������/�����, !+)�+���1��� �� ��<���#� +���%2� %�G����< ������/���, #�� � +���%2� ! �"��+�� #����������'��� ( !���+#� �� ��#!)1����� ������ ����#!)�! �!��+�����+#! ��%�,2! )��%!#���! '������). &����� +���%2� "��� �� )��%��>��� %� �� '�#!������� ! ��%��� � %�!��� /��1� +�!%��� )� 30 +�!%�����, ��� +� )��� ���� �/��,���� )���� ���� %������! ��� +� �+)�+������ %� ! ��'��� +�!%��� +��� ��#���#� �!��+�����+#�< +�!%�����, %�# ��, #�#� +� )����2�����, �#� 350 !���� +�!%����� �� '�#!������� ! �!��+������ (!)�+����� +! +� !������� +���������������). � +#��)! )����-����� +���%2�, !+)�+���1�� +! #����#�� �/��>! ������ ��������< ���%��� (������� – �%��, ��'��� – ��,,  !+���%�� – 3!������), �%�G����� +! ���-%��������� �������� +�"��� (! 1966. "��� �< �� 10), � )��������� ��"�� ��/���� %�+����� �� ���� �% ��� ������� %����� ! �"� )�����.39

� ��#�� 1967. ��%��� ��+���1�� �� )����+ !��)��>�2� �%��+�, � ���! +��%��� � "����� )�+��� � +�+����� %�G����<, )�����+#�< � )�����%��< %���������, ��>! #����� � ���< �� �����,�� �������: ! ����! +! ! �����%!

38 ��'�������� � ��/�������� ����"����� +� V��#����, 2. �����"�� 1966.39 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–269, ��������� ����+���+��� ���+�����< )�+���� � �!��+�����-

+#�-"!���+#�� �%��+���, 1. �#��"�� 1966.

Page 17: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

100

������ ����� � 1–2/2009.

��>��� ��/������ )�����+#�< %��������� #��� +! )��%��%��� �����#� ��%�-����� � ���+ �����, ���� &����"���� 3&-�, ! ���! +!, #�� ,�� �� ��)��% ������, "��� ��/������ V��#�� – Q����#��+#� ! ��'���, ! �!�! �� �%�G�� ��, ��%�� +�+����# �� ��<! ���� – V��#�� ! �����%!, � ! +�)���"�! �� 3��-%�1 ��/������� +� V��#���� ! ��'���. ��/����� ���� � V��#��� )����#�� �� ! �)����+���#�� ����+'���: +���������� +! #��+�������� %� +! ! )�+��%-2� ����� )�+����!�� %�"�� ��/!����� ! �%��+��� �/��>! %�� /��1� � /���-G��� +! +� /� ��, �����/�����! +���%2! ! "!%!���+��. ���G��� +! +� %� ! )����%! ��#�%��+#�� )���2� ���"�, #�#� �� ���� �� '���!��+��, !������ +�� %� ��� „�� %�"��� ��#�#�� ��������� �+)�#�, ��� %� +� �������� ���,��� � �/���%�“. ���� �� �� #���! ������ %� +� �/ �/����2� �� ���� +�+���#! ��G� ��%��� „%� ��>! ���� ���� ��#�< ��������< )��"����“, � V��#�� %� „)�+���� ��%��+��� ! ���%�2��� �� )���2� � #����� +�� ��/��������“, �� %� +� ������! ! !���+#! „+� �+���2�� ����#�� /�%���1+���“.40

)����/�� %������ ��%��� "�� ��, ���/���%, �)���%��, � �%��+� �/ ��>! %�� /��1� +! +� � ! ����%��� ��+����� )������� !+)�,�� ��/��-����. �)�#, #����� 1967. � )���< ��+��� 1968. ��%��� �"���1��� +! ����� )�����#� �/ '��%� „�+�����+#�< )���2�“, ,�� �� �������� %�,�� %� �/��-G��� )���%�� ��%�,2��� ���+��'��+#�� ����. !���+#�� ��"�+�%��! $. &��#��! �� #����� ���!��� 1968. ! �!��+����+#�� ��&-! �/��G�� )����+� )���%�� )�+�2� "!���+#� ,���)� � ���� ��%�,2���, ��� �� �� �+���� "�/ /���������� �'�#��: ��)�+� �� �! ���! )����1����� +! +� � +��%��� %��-��� ��+��� � )���% ����< G��"� �!��+�����+#� +�����.41 ���� )��"������ "��� �� ��,� ���� )����#�� ��/������ �%���%� 3��%�1� +� ��"�+�%���� &��#���� ���� �� ��%���. 3��%�1 ��, ! ,���� �/����2!, !#�/�� �� „,�����+� ���������+���#�< ���%������ #��� %���/� %� �/��G��� ! ��#�� #�!������ ! !���+#��“ � �����+�� )����"! %� +� "!���+#� �!#���%+��� „! ������+! %�1�� )�/������� ��/����“ �%��+� �/��>! %�� /��1� �#����� +!)���+���� „���������+���#�� ���%�������� #��� %���/� %� �/��G��� ! !���+#��“. &��#�� �� �/����� %� � "!���+#� �!#���+��� +���� �� �+��� +������,�!, �� %� �� ��� � )������� #��� +! ! +!,���� )����/��� #���#����, #����� �� ���"� )��%����� )������#� /�����, %�%��,� %� ��#��� ����+'��� %�)����+� � )�+�2� �!��+�����+#� ,���)�. 3��%�1 ��, ��>!���, ������ %� �� ��,#� +)������ �������2� ! �!��+�����+#�� ,���)� �� �+�!)�2� ! "!���+#�� ���-��+�� ! +��!����� #�%� ���� „��%�+���! +�������+���#� "���� � +���� #��� "� +� "����� )����� �G��1���2� ����#�-"!���+#�� ���������/�� #��� ��-,� )����+�# �� ��#�%����! � +����� #�#� ! ��#�%����� ��#� � ! �!��+��-

40 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I-282, ��������� ��/������ ����–V��#��, 6. �!� 1967.41 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–301, ���,#� � ��/�����! ��,� &���������, )������#� ����+���

���+�����< )�+����, +� ��"�+�%���� &��#����, 29. ���!�� 1968. ����� ��/�%���1+��� )�+�2�� "!���+#� ,���)� �!��+�����+#� +����� �� �/��/��� � ! &���������� �% 22. '�"�!��� 1968.

Page 18: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

�. �������� �!��"������-%!����� ����� 50-�1 � 60-�1...

101

���� #�� ������ )����%�� ���#����“. 3��%�1 �� %�1� ��#�� %� ���#�� )����� ! !���+#�� „�/�/����! ��#“ � ��,#��� ! �%��+��� �/��>! ��#�%��+#� � +���-/�� ���%�, #���� +� )���#�% )�������� %� +� ! �/��+��� ���� %�+������� �% ��� )��"����, %� ���� %���1�� ��������� ! +!)���+���1�2! ����#�"!���-+#�� ���������/�! � /�,���� ������+� ��#�%��+#� ������. �� #���!, )�+�� )�%!G� %�+#!+���, 3��%�1 �� ������ %� �� „! +!,���� ���� ����#� )��"���“, ��� %� �� „������� �%��+�“ �#� +� �� "!%� ��,����, � �����+�� %� �� �!��+�����+#� �!#���%+��� ! +��#�� +�!���! !������ %� �� +� „)������1-+#� � "���+#� �%��+�“ �/��>! %�� /��1� %�1� ��/������ � %� �� +)����� „%� +�� !���� ! ��� )����!“.42

&������ �#������2� #��)��#+� ��#�%��+#�� � „�+�����+#�<“ )���-2�, #��� ��, /���% ��!��2� ����%� ��/���� %�"��< �%��+�, "��� )������#�� ��1�� )���!,��� )���<�%��< ��%���, "��� ��, #�#� +� ! %������� �!��+��-���+#�� �����/��� ���2�����, ! ��+��� ��/� +� +��2�� ! �!��+�����+#�--+�����+#�� �%��+���, #1!���� '�#����� #��� �� %��������+�� �%��+ !-���+#� )���� �!��+������. �����, )�#����2� ���� )���2� #�����%����� �� +� )�������� +�����+#�� �#�����+���� !+������� �� +!/"���2� )����+� %���#����/����� ! L�<�+�����#�� � ! ��� +#��)! "��� ! '!�#���� ��,�2� )����+�#� �� �!��+�����!. �� �!��+�����+#�� +����� +� +������� %� �� ! ��� #����#+�! ��������� )��+�!) ! "!���+#�� )������� )���� �!��+������ "�� %� +�, ! ��������� � �#����+���� #�%� %���/� %� /�+���� ��� )����,�2� �%��+� �/��>! �!��+������ � ����-� ! �����+�� )����� )�#���� ��#�%��+#� )���2� (�����/���� �� /���+�� �% )������ �#�!����< �#����+��), ���� �� +��<� +)����>�2� �),��� )����+#� �� �!��+�����!, + ��%�� +�����, � + %�!��, %� +� ! �����+�� �%�G� #�����!���� � �'�������� "!���+#�< )����%� � �%��+� )���� ���� )���2!. &����2����� +� %� !���� ��+���� %� �+#���+�� ����, /� 2�< )���1�� ,��� #����#+�, ,�� �� %� )!��� �/��G��� %�,�� )�+�� ����� ������������ ! L�<�+�����#��, %� '�#+����! )������#� ��1��� )���� �!��+������: '�#���#� ������2� )�+����2� ��#�%��+#� ����%��+�� ! !���+#��; ������2� ��#�%��+#� #!��!�� � ��/�#�, � +���� ��� � ��#�%��+#� ������, !/ ���%2� %� %�� ������� +�������,��� ! �� ��#�%����� ���� !-����; )���/���2� �������������< �%��%"� ���+��'��+#�� !������ +� ����-�#�� ��������� !���+#�.43

���� ������������ ����-� � ��, ������ /��1� ��,��+#�� )�#-��, ��>! #����� � !���+#�, ! L�<�+�����#�� 21. ���!+�� 1968. %����� �� %� �� ���� )����,�2� �!��+�����+#�-"!���+#�< �%��+�. �!��+������ �� ��� �-,��� �� �+!%��� �����������!, � �/���! �!��+�����+#� ���%� ! #���� +� �+!-

42 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–308, ���,#� ��/������ 3��%�1–&��#��, 22. ��� 1968. &��#�� �� ����� %�,�� %� !�!�� )�/�� 3��%�1! �% V��#��� %� ���2� �%��� )����%� ! !���+#��.

43 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–320, ��'�������� � +��2! ! �!��+�����+#�-"!���+#�� �%��+��� – ����+���+��� ���+�����< )�+����, 13. ��� 1969.

Page 19: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

102

������ ����� � 1–2/2009.

>!�� ���� �#� #�� )��)!�� ��)��<���1�� ! �%��+��� �/��>! +!������< %�G� �� )�#!,�� �� '������� %� )��%� ������% &�,��, )������# ����-+��� ���+�����< )�+����, ��)�����#! ��"�+�%� !���+#� ���'����! 22. �� �!+��, ��� �� �� �/����� %� �� ��G� %� )���� ��! �/���! ��� +����� ��-)�� <���1���� ����� �/���� ! 2�� – %� ���� ��� � �#!)�����, ��� %� +! „"!-��� +#� ��!)� �� ��<�+�����#! ���������! %�,�� �� )�/��“, %� �� ���� !-��� +#�, #�� +�������+���#� /��1�, �/��,��� ��������������+���#� %!�, %� "! ���+#� ��!)� ��+! �#!)����+#� � %� !���+#� ���� )�����/��� )���� L�<�+�� ���#��.44

&����,�2� �%��+� �%��/��� +� �� )�% "���������� +���%2� ! ��-��%��� ��+�����, �� )�����2� )������#�< ���/��� � �����/�����2� +!#�-"1���2� �#� ��#�%��+#�� )���2�. !���+#� �!#���%+��� �� ��)�+��%�� )� +�� ������������ ! L�<�+�����#�� ����� +�����+#! )�%�,#! /� �,����� )� �����#� ��+�!) )���� �!��+������, #�� /�������� #��)������ �),��� +)�1 ��)������#�� ��+�!)� ����-� ! ��� ����!�#!.45 ��>!���, ��, ��#�� ��+��� �� ��%��� %�,�� �� %� /������ +����2� ���/��� �/��>! �����%� � ��+#��, !/ ��%1��� ��+����2� �"� +����� %� ! ����%��� )����%! )����/�>! #��/!.46 � ��#��� �#����+����, �!��+�����+#� �!#���%+��� �� +������� %� � �%��+� +� !���+#�� ���"� %� )���� ��� ����%, ��. %� +� )�)����, /� ,�� �� �� )���� ��+�! "��� ���)<�%�� �"!+���1�2� #��)�2� ! ��/� +� ��#�%��+#�� )���2�� #��� +� � %�1� +)����%��� ! !���+#��. � ��� +��+�! �!��+�����+#� ���%� �� ��#���#� )!�� ���������+��� ��#�� )���< ��+��� 1969. ��%���: ���� �% 12. '�"�!��� � 23. �)����, �/���� �. &��������� ! ����/��� +#!)-,���� �% 12. '�"�!���, �/���� )��%+�����#� ��&-� �% 9. ����. � ���� �#��-�� +�, !/ ����! %� +! "!���+#� +������ �#� +)����< )���2� ������ !/��# )����,�2� �%��+� �/��>! %�� /��1�, �/��G����� +)�����+� /� ��+����# +��< ��%��� "���������� +���%2�, !/ !+��� %� +� )�,�!�� )�����) +!���� ��-����, ����������� � ����,�2� ! !�!���,2� +�����, �� %� )���2� )�+���� 2� �� ��#�%�����, ��#�%��+#� ������ � 2���� +��"�%��� ��/���� �� ��G� "��� +)���� ���� )��%��� )�������� �/��>! %�� /��1�.47

� �����%! ��+! "��� /�%���1�� "!���+#�� �%������� �� +������ �/���� ! ���� �% 12. '�"�!���. &����2����� +� %� �� �/��G���2� +)�����-+�� /� !��)��>�2�� +���%2� ! "!���+#�� ���� �% 5. ����� 1969. ��#���#� )�� ��%�, %� "!���+#� �!#���%+��� � %�1� )�#!,��� %� �+#1!���! �%�����-��+� /� )�+������ +��2� ! �%��+��� )��"��� �� �!��+�����+#! +����!, #���� +� )��)�+!�! ������������� )�����/��� /"�� ���������� ������+���2� /�

44 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–313, ��"���,#� � ��/�����! �. &�,��� � ���'�����, 22. ���!+� 1968.

45 3�� ��). "�. 39.46 Videti: �. Tripkovi\, „Me�unarodni položaj Jugoslavije i vojna intervencija u �ehoslova`koj

1968“, Istorija 20. veka, 1, Beograd, 2008, str. 115–130.47 3�� ��). "�. 43.

Page 20: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

�. �������� �!��"������-%!����� ����� 50-�1 � 60-�1...

103

+!% "��! ��#�%����� ! &����+#�� ��#�%�����, � %� �� �/���� ! ���� #�#� „��#� %��+#� )���2� ���� �#�!����“ ! +!,���� /���� /�%�G���2� )���� 2������ �#�!���/���2� „#�%� �� +��!����� � )������#� �)���!����� "!%! %�/��1�����“. ��, � )���% ��+���#� )�����#� �% )������ 1969. +��2� ! �%��+��� �/��>! %�� /��1� )����� +� ��2���, /� ,�� �� �)�� "�� )��+!%�� +�����+#� '�#���. ��%� G��"� �!��+�����+#� +����� �� "!���+#! )�����#! ��+! ! )����#! )����+� +��"���/����� �%��+� +� ����-�� (�% �#��"�� %� �����"�� 1968) �����/��� �� /��������� �%��# #�% +�����+#�< )��%+�����#�: �%�������� +! !������� %� �� ��+! ��+�� +����� �#� ��< +)���2�, %� �� G��� %� +� ��,��!, %� ��+! )��+���+�� "�/ �"/��� �� ��+�# +��)�� )������1+��� +� !���+#�� � %� G��� )�"�1,�2� �%��+� �/��>! %�� /��1� – �)�#, ��,�� #�+����, #�#� +! ��+�� )����"� /� %�1�� )�"�1,�2�� �%��+� +� �!��+����-���, ������� +! !������ �� !���� ! +��+�! �"!+���1�2� #��)�2� )����� �!��+������, ��#� %� ��, )���� �!��+�����+#�� )��������, �% ����� 1969, )�+�� ��,� �% ��%��! � )� „�����/���� � #�����!����� �����!��+�����+#� #��)�2�“, %�,�� „%� )������ ! ��#���� "!���+#� ���%� )���� �!��+������ �� ������ +������2� ����+'��� ! �%��+���“.48

� )���% ���� ,�� �� )�+��)��� +�������� ���/��� ! �!��+�����+#�--"!���+#�� �%��+���, �),�� )������#� ����+'��� � "���������� +���%2� ��+! +� ��,� ������� �� ���� %�+����!� �% 1965. %� )����#� 1968. ��%���. "� +����� +! ! ������ �/������ �/��G����� G�1! /� )�)���1�2�� ����!�-��� +��2�, ��� +� �� ���� ! ����� ���� �%��G����� �� �"���! )�1!1���� )�-����2� � ��#�� ��%����� ��)���#� ! "����������� +���%2�. ��� �� ������%-�� %� ��+! ! +��2! %� )����/�>!, )� ��# �� %� "������ !��2� ��/��#� � +)���-�� ! )����%! �� ��#�%��+#� � „�+�����+#�“, )���2� "�/ ���� +� ������ ���� ����� �+������� "������ )�����+ ! ��>!+�"��� �%��+���. ��� +����� +! �)�# !������ �%��>��� ��)�� %� ��+���� %������ �� ��,�� )������#�� ��-����� #�#� "� ��/������� )��"���� #��� +! �)���������� 2�<��� �%��+� � �� ��� ����� �������� )!� /� !��)��>�2� +���%2�. ��/!���� ��< ��+����2� "��� �� )�+��� �!��+������ "!���+#�� ����+��� ���+�����< )�+���� ����� �-,���, #��� ��, )�+�� %!G�< )��)����, �����/����� %����"�! 1969. ��%���.

��>!���, ! ��/�������� #��� �� �,�� ���� +� �!��+�����+#�� #�-����� ���#�� ��)����� ()����� �� �� � ��+�) ��/) ���� %�,�� %� "��-����< )���#� ! )����! )����/���G�2� ��/��#� ! )�/������� � )����%��� %���! +�����. ��)���� ��, !#���#�, �/��� +��%���: ! !���+#�� +� +)����%� +�+�����+#� )�����#� ������2� ��2����� )�+����2� ��#�%��+#� ������, ,�� �� )�+�"�� %�,�� %� �/��G��� )����#�� �"���G���2� ��%�,2��� ���-+��'��+#�� ���� � ����%��+#�� !+���#�, %� +� �� �� ��G� %�!������ �!��-���� ���� %� +� ���� )�#!,��� �+)����� +!��������� � ������������� ���� ������ �!��+������. ��#�>� %� /�"��2��� � ���%�����/�� )��#�/���2�

48 ����.

Page 21: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

104

������ ����� � 1–2/2009.

„�+��"�%����#�“ !���� "!���+#� ������ ! /���,���� ��!��� +���+#�� ����, !/ )�#!,�� ������/���2� !���� � -� � ���, #�� � !��2�2� ��� )��)!��� ������2� �#!)����+#� !���� "!���+#� '�,�+���#� ���+#� ! �!��+������. ��)���� �� �����+�� %� /� �!��+�����! ��)��% ����%��� )���2� �� ���! "��� )��%��� )��������2� ��� +� ��%� � �+�����+#�� ��2�������. $������ �� � � )����"� %� ������� ����������< ��2��� – ��#�%��+#� ! !���+#�� � "!���+#� ! �!��+������ – ���"� %� "!%� ��#�� %� �� �� %���%� %� )��"���� ! �%��+��� ��� %� �� �����#� ��!)� "!%! +)��� �/��>! %�� /��1�. �� #���! �� ������ %� +� +���%2� ! %�!��� �"��+���� ()�����%�, #!��!��, ��!#�) )�-��1�� ��/���� ��� %� "� ��/!����� ����� "��� "�1� !#���#� "� )������#� �)������2� "��� ��2�.49

�� ! "!���+#�� +�������� #��� �� �/��G�� �,�� ���� "��� )������: ��/��#� ! )����%��� �� )���%��� )���2� +! �+�����+#� ������+�, ��� +� ��>!+�"�� �%��+� ���! ��/������ � )���% ��< ��/��#�. %�������+� /� +�%�,2� +��2� �%��+� �� �"�+�����, � �!��+�����+#� +����� �� !��# )��� )�#������ ��#�%��+#� )���2�. !���+#� )��/���� �� ��#�%����! #�� �� )!-"��#! ! +�+���! �!��+������: ! ��#�%����� )�+���� ����"!���+#� +�� ����, � ��#�%��+#� ������ +� '������ �� ����"!���+#�� ��+)���G�2!. 3��� ��-�� ��� �� �������� )�+����2� ��#�%��+#� �����#� ��!)� ! &����+#�� ��#�-%�����. � %�1� +� �%�!��� �%"��� )��/����2� )�+����2� ��#�%��+#� ������ ! )��,��+��. �/��G��� �� /�"���!��+� /"�� /�<���� �!��+�����+#� +����� /� )��/��2�� ��#�%��+#� �����#� ��!)� ! !���+#��, ,�� +� ���2!�� #�� ������������� )�����/��� )���� !���+#��. �,�� +� ���� ����� "���� „�+�����+#�� )���2���“, ��#�� �� %� ��� �� !��2!�! !���! � -� ��� +��-����! %� ���"� %��� /����� � "��"� "!���+#�� ����%� � )������, �� %� �� �� �!��+�����+#�� +����� ��� )�#!,��� %� +� "!���+#� '�,�+���#� ���%� �%��-��'�#!�� +� ������� "!���+#�� ����%��. �� #���! �� �/��/�� +)�����+� !���+#� /� )��,���2� #����#��� �/��>! ���%�, )����������, )������, #��-+!������� �/��>! %�� ��&-�, ����2� )�����%�� +��%2� � %�.50

� ! ����%��� ��%�����, ��G� +� ���� +�� %� )��)�+�� #��!��+��-�#�� +�+���� ! �+���������)+#�� %�G����� #����� 80-�<, �!��+�����+#�--"!���+#� �%��+� ! �+���� +! /�%�G��� �%��#� #��� +! �< #���#����+��� #����� 1969. (#��� +! +� ��+�� �+)�1��� ! ��/�������� ��#�� )�+��� ���-�� �,���): !/%�G���+� � �%��>��� +��)�� ��)�����2� ! )������#�� �%-��+���, #��� +! � %�1� �����,� �)���������� +)���2� �#� ��#�%��+#�� � „�+�����+#�<“ )���2�; ��/��#� ! �%����,#�� +'��� ��/��� /� ��%�� +���-����+���#�� !��>�2�, #�� � ��/��#� ! ��>!����%��� )���G��! %�� /��1�; +#����� ���� "���������� +���%2�, #��� �� "�� ��������� #�#� #���������

49 ��, �Q3 �3�, IX, 15/I–330, �/��,��� ���&-� ��-! � )�+��� ����� �,���, 15. %����"�� 1969. – �,�� �� � �% ���� �!� �+�� +������.

50 ����.

Page 22: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

�. �������� �!��"������-%!����� ����� 50-�1 � 60-�1...

105

)������#�< �%��+� ��#� � ������#�� )������������ #��� "� ����!���� /��������� )�����+ ! �#����+#�� #��)�������, )������� "!���+#� +�����. �)�# +! �%��+� �/��>! �!��+������ � !���+#� ! ��< %��%�+���# ��%��� "���, � )���% )������� +#������ �"��� � #��������, ��������� +��"����, /� ��/��#! �% )���<�%��� ��/%�"1� +����� %!G��� #�%� +! +! +��2����� )����%� %��+�����< )�%��� � /�<��>�2� (#��� +! ������� /����� %!G�) � )�+��)���< ���)1�2� � #���#�������< !+)���. �� ��������� +��"����+� "��� �� �� )���� ��+�! )�+��%��� ��2����� %� ��#�� 70-�< � 80-�< ���� "��� +!#�"� � ���/��� ���� �� ����/���� ����� %���+�� %� #�!)����< )��������� ! �%��+��� �/��>! �!��+������ � ����-�.

Summary

Yugoslav-Bulgarian Relations in the 1950s and 1960s

Key words: Yugoslavia, Bulgaria, Tito, Zhivkov

The relations between Yugoslavia and Bulgaria in the ? rst years after WWII were marked by closeness and friendship which were the corollary of the common goals both in internal development and in foreign policy orientation – i.e. close adherence to the USSR. However, after the Resolution of the Cominform and Yugoslavia’s split with the USSR in 1948 as the Bulgarian leadership re-mained loyal to Stalin, the relations between the two countries suddenly deterio-rated and became virtually frozen until mid-1950s when the reconciliation bet-ween Belgrade and Moscow and improvement in Yugoslav-Soviet relations came about.

During the next 15 years periods of improvement and of deterioration were alternating in the Yugoslav-Bulgarian relations, always mirroring the si tuation in the Yugoslav-Soviet relations. After a brief detente in mid-1950s, Yugo slav-Bulgarian relations deteriorated after the Soviet military intervention in Hungary in late 1956. The ideological dispute over the Program of the League of Communists of Yugoslavia adopted in 1958 contributed to tensions. The improvement of Yugoslav-Soviet relations in 1961–1962 opened the possibility for similar development in the Yugoslav-Bulgarian relations, so that the next ? ve to six years were marked by good bilateral relations. During this period of time, the leaders of the two countries and their Communist parties, Josip Broz Tito and Todor Zhivkov, met several times. New downturn set in after the military intervention in Czechoslovakia in 1968, only to be replaced by certain improvement of relations in keeping with the similar trend in Yugoslav-Soviet

Page 23: Jugoslovensko-bugarski Odnosi 50 i 60

106

������ ����� � 1–2/2009.

relations. However, until late 1980s, i.e. until the collapse of Communist systems in Eastern Europe a period of improvement such as that one in mid-1960s didn’t occur again in the bilateral relations.

The Macedonian and the so-called „historical“ questions encumbered constantly the relations between Yugoslavia and Bulgaria throughout the post--war period. Although certain attempts were made, the gap in views on these matters was never bridged to a signi? cant extent. Public debates and polemics in this connection were dependent on the situation of political relations: in periods of cool and bad relations attitudes in these matters would be radicalized and campaigns in public would be launched in order to propagate the views of both parties, and particularly of the Bulgarian one, whereas in the years of improvement, the leaders of the two countries and their Communist parties strove to downplay and reduce the differences, without achieving signi? cant progress. More or less everything boiled down to temporary refraining from bringing to public debatable and polemical articles and statements.