Upload
kwintessens
View
233
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
In dit pakket worden 50 geloofsliederen bij kinderen geïntroduceerd. Liederen die je op jonge leeftijd leert, gaan vaak een leven lang met je mee. Met achtergrondinformatie en verwerkingstips. Welke liederen leren kinderen op school? En wat kunnen ze daarmee als ze ouder worden? Vanuit die vraag is dit lespakket ontstaan. Elke maand staat een nieuw lied centraal, zodat na vier jaar alle liederen een keer behandeld zijn. In de lessen wordt bij elk lied iets verteld over achtergrond en ontstaan. Ook worden tips gegeven voor activiteiten en werkvormen naar aanleiding van een lied.
Citation preview
Lespakket geloofsliederen l Erick VerslootJONG GELEERD...
JONG GELEERD ...Lespakket geloofsliederen
l Erick Versloot
Lespakket geloofsliederen l Erick VerslootJONG GELEERD...
1
2 Jong geleerd… Lespakket geloofsliederen
COLOFON
Auteur
Erick Versloot
Redactie
Erik Idema
Vormgeving
Richard Feld
Uitgever
Cora Vlaming
Illustraties
Iris Boter
Egbert Koopmans (pag. 94)
Met dank aan
Cor Roozenbeek
Brugkerk te Nieuwerbrug aan den Rijn en PKN Gereformeerde Kerk Waarder
ISBN: 978-90-5788-360-6
NUR: 275
Bestelnummer: 0417
© Kwintessens, Amersfoort
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.
3
Het idee voor dit lespakket is geboren in een verpleeg-
huis. Op zondagmiddag ga ik weleens voor in de kapel van
het verpleeghuis Weddesteijn te Woerden. Bij verschillen-
de kerkgangers is er een sluier over hun geest gekomen,
dementie. Het is moeilijk om tot hen door te dringen.
Maar met oude liederen lukt het!
Hun ogen gaan glanzen, ze zingen mee, het lied dat ze
als kind geleerd hebben.
‘’k Sla d’ogen naar ’t gebergte heen,’ ‘De Heer is mijn
herder,’ ‘Wat de toekomst brengen moge.’ Geholpen door
het voortreffelijke orgelspel wordt er goed gezongen.
Als ik dat hoor, denk ik vaak: Hoe lang bestaat er nog een
gezamenlijk liedrepertoire? Zullen onze kinderen, als ze
van dagen verzadigd en van jaren vervuld zijn, nog een
gemeenschappelijk lied bezitten?
We leven in een tijd van canonisering. Over de vader-
landse geschiedenis, de sport, wereldoriëntatie en van
alles en nog wat verschijnen canons: over wat je zou
moeten kunnen kennen. Onze leefwereld raakt zo ver-
snipperd dat we op zoek gaan naar gemeenschappelijke
noemers en gemene delers.
Op school worden veel kinderliederen geleerd. Dat moet ook
vooral zo blijven: samen met kinderen kunnen we zingen
over wat ons bezighoudt en ons door liederen laten vertellen
wat we nog niet wisten. Liederen die speciaal geschreven
zijn voor kinderen, hebben daarin een belangrijke waarde.
Je kunt wel de vraag stellen: Wat heb je aan die liederen
op latere leeftijd? Blijft die bagage bruikbaar?
Daarbij valt op dat veel aangeleerde geloofsliederen pas-
sen bij een bepaald project. Als het project afgelopen is,
verstomt het lied. Het past allemaal in onze consumptie-
maatschappij en wegwerpcultuur, maar de vraag blijft mij
bezighouden: wat geven we onze kinderen mee?
Kostbaar zijn de momenten dat ik mensen, van wie de
wereld versmald is tot een ziekbed of sterfbed, plotseling
hoop en kracht zie putten als een oud lied in hen oprijst.
Dat is echt zendtijd van de Heilige Geest. Want hoe is het
anders mogelijk dat een lied dat tientallen jaren in je on-
derbewustzijn sluimerde, zich juist dan een weg baant in
je bewustzijn? Ook op zo’n moment vraag ik me weleens
af: hoe lang kennen we nog een gemeenschappelijk lied?
Er moet een canon komen!
Het lespakket dat u nu in handen heeft, is voortgekomen
uit die wens. In dit lespakket worden vijftig geloofsliede-
ren behandeld die kinderen in de loop van de basisschool
als bagage aangereikt kunnen krijgen. De selectie van de
liederen is tot stand gekomen in overleg met enkele basis-
scholen in Woerden. Delen van dit lespakket zijn op die
basisscholen ook al ‘uitgeprobeerd’, en op basis van die
praktijkervaringen verder uitgewerkt. Ook de uitgeverijen
Boekencentrum en Kwintessens hebben meegedacht over
de samenstelling en aanpak van dit lespakket. Het resul-
taat is een canon van vijftig liederen die op verschillende
momenten in een mensenleven waarde kunnen hebben.
Want jong geleerd is echt oud gedaan.
‘Gods goedheid houdt ons staande
zolang de wereld staat!
Houdt dan de lofzang gaande
voor God die leven laat.’ (gedeelte uit de berijmde Psalm 107)
Drs. Erick Versloot
Voorwoord van de schrijver
De geboorte van een canon - in een verpleeghuis
4 Jong geleerd… Lespakket geloofsliederen
Het selecteren van vijftig belangrijke geloofsliederen is
natuurlijk een waagstuk. De makers van dit lespakket zijn
zich ervan bewust dat op zo’n selectie altijd het nodige
aan te merken valt en dat met evenveel recht andere lie-
deren gekozen hadden kunnen worden. Het zou dan ook
te vrijmoedig zijn om te stellen dat dit lespakket de canon
van het geloofslied voor het basisonderwijs bevat. Maar
het is in ieder geval een canon.
Er is gekozen voor een vier-jarig rooster voor alle groepen.
Zo zal iedere leerling na acht jaar basisschool tweemaal
een lied hebben ingestudeerd. Een totaal van 48 liederen
zal dus, naaste al het andere, hun bagage vormen. Twee
extra liederen, het Onze Vader en een lied over zingen,
completeren de canon als een ‘top 50’.
Er is rekening gehouden met christelijke feestdagen en an-
dere tijd-eigen momenten in natuur, kerk en samenleving.
Ook wordt aangesloten bij de verschillende leefthema’s
van een mensenleven: geboorte en sterven, vreugde en
verdriet, gezondheid en ziekte. Ook is aansluiting gezocht
bij de internationale bedding van het protestants-chris-
telijke lied, oecumenische oriëntatie en bij belangrijke
componisten en tekstschrijvers. Tenslotte is getracht recht
te doen aan de breedte van de protestantse traditie: van
Liedboek tot Opwekking, van Taizé tot Iona, van Hanna
Lam ‘Alles wordt nieuw’ tot overige liedbundels. In deze
opzet is bewust gekozen voor liederen als bagage waar je
een leven lang mee verder kunt. Vandaar dat u hier niet
zoveel uitgesproken kinderliederen zult vinden. Wel heb-
ben we gezocht naar liederen waar kinderen ook nu al
- zeker als de liederen goed geïntroduceerd worden - veel
goeds aan kunnen beleven.
Bij elk lied wordt allereerst een inleiding aangereikt ter
introductie voor de leerlingen.
Hierin vervult de docent de rol van mystagoog – iemand
die de kinderen inwijdt in de geheimenissen van het
geloof. De inleiding wil het lied dichterbij brengen en iets
van de betekenis van het lied duidelijk maken.
In het ballonnetje staat een Bijbellezing als suggestie
aangegeven.
Op het schoolbord staat iets over het ontstaan van het lied.
Op het actielijstje staat een suggestie voor een werkvorm
of activiteit.
Bij het muzieknootje vindt u suggesties voor de uitvoering.
Er gaat niets boven live-muziek. Gezegend de klas met
een docent die goed zingt of een instrument bespeelt.
Maar voor anderen kan een geluidsbestand helpen.
Daarom vindt u bij dit lespakket een cd-rom met mp3-be-
standen. Van ieder lied is telkens één couplet opgenomen.
Door het vaker af te spelen, kunt u meerdere coupletten
zingen.
Voor elke les vindt u op de linkerpagina het lied, en op de
rechterpagina de verhalen, achtergronden en activiteiten
die u kunt gebruiken om dit lied te introduceren. Ter wille
van het overzicht is getracht om het doceren te doseren,
maar wie meer wil weten kan terecht bij uitgaven als:
• CompendiumbijhetLiedboekvoordeKerken,Amster-
dam, 1978.
• DagboekbijhetLiedboek–A.ThRothfusz,Kampen.
• Dichterbijhetlied–ErickVersloot,Zoetermeer,2007.
Ook internet biedt veel informatie, bijvoorbeeld op
www.kerklied.net.
Bij dit lespakket is ook een éénstemmige liedbundel
verkrijgbaar, die u voor alle kinderen kunt aanschaffen. Ze
kunnen hun eigen bundel gebruiken bij het aanleren van
de liederen, maar de bundel vormt ook na de basisschool-
tijd het tastbare bewijs van de bagage die ze hebben
meegekregen.
Kijk voor meer informatie op www.kwintessens.nl.
Bestelnummer 0419.
Over opzet en keuze
5
Aan een groep kinderen vroeg ik ooit wat hun lievelings-
lied was. Een meisje stak haar vinger op en zei spontaan:
‘Een landheer had een wijngaard’. Gezang 61 in het Lied-
boek voor de Kerken. Verrast complimenteerde ik haar
met haar originele keuze en vroeg hoe ze aan dit lied
kwam. (Het is namelijk niet echt een gemakkelijk lied, en
het wordt volgens mij ook niet zo vaak gezongen.) Haar
antwoord gaf te denken: ‘Meester vertelde er zo’n mooi
verhaal bij!’ Haar meester had blijkbaar het ‘heilige vuur’
over weten te brengen bij dit lied, zonder dat het lied
daar in mijn ogen directe aanleiding toe gaf. Hij was de
mystagoog die zijn leerlingen inwijdde in het geheim van
een lied en hen zo verrijkte.
Of een lied landt hangt dus ook af van de manier waarop
je een lied overbrengt.
Wie er een goed verhaal bij vertelt, wie het lied laat
leven, kan de juiste snaar raken bij elk lied. Omgekeerd is
een lied waar je zelf bij voorbaat niets mee hebt een hele
klus om over te brengen – in de ondertonen klinkt altijd
je eigen beleving door. Ook hier geldt dus: C’est le ton
qui fait la musique. Het is de toon die de muziek maakt.
De inleidende verhalen bij elk lied willen daarbij op weg
helpen.
Deze liederen vormen bagage, de rugzak. Ze zijn gebun-
deld om als lied van de maand in school en - hopelijk
ook - kerk en huis gezongen te worden. Zo voed je het
geloof, in de hoop dat ze ooit weer boven komen, op
momenten van blijdschap en verdriet, van verrukking en
verschrikking.
Je bent rijk wanneer je vol verwondering op een bergtop
staat en er ‘zomaar’ een lied opkomt. Of als je aan het
eind van je dagen de grip op het leven verliest, en er
plotseling een lied doorbreekt dat je terugbrengt bij je
oorsprong. Een lied kan iets verwoorden waar je van-zelf
geen woorden voor hebt. Dan gebeurt het wonder dat
een lied, dat je met je meedraagt, opeens jou draagt. Dan
vindt een lied jou.
Dat dit lespakket velen mag enthousiasmeren en stimu-
leren om de lofzang gaande te houden. Want het is echt
waar: jong geleerd, oud gedaan!
Denk om uw bagage
6 Jong geleerd… Lespakket geloofsliederen
Inhoudsopgave
Jaar 1augustus Alles wordt nieuw II, 6: Zomaar te gaan .................................................................................................................................. 10
september Gezang 285: Geef vrede, Heer, geef vrede ............................................................................................................................. 12
oktober Psalm 42: Evenals een moede hinde .......................................................................................................................................... 14
november Alles wordt nieuw IV, 13: Advent is dromen .......................................................................................................................... 16
december Gezang 134: Eer zij God in onze dagen .................................................................................................................................. 18
januari Gezang 456: Zegen ons Algoede ................................................................................................................................................ 20
februari Gezang 47: Jezus die langs het water liep ............................................................................................................................... 22
maart Tussentijds 145: Alles wat over ons geschreven is ............................................................................................................... 24
april Gezang 225: Zingt voor de Heer een nieuw gezang ......................................................................................................... 26
mei Gezang 411: Wilhelmus .................................................................................................................................................................. 28
juni Gezang 237/239: Veni Creator Spiritus..................................................................................................................................... 30
juli Gezang 427: Beveel gerust uw wegen ...................................................................................................................................... 32
Jaar 2augustus Gezang 223: De aarde is vervuld ................................................................................................................................................ 36
september Gezang 434: Lof zij de Heer, de almachtige Koning der ere .......................................................................................... 38
oktober Psalm 121: Ik sla mijn ogen op en zie ...................................................................................................................................... 40
november Gezang 44: Dankt, dankt nu allen God ................................................................................................................................... 42
december Gezang 145: Nu zijt wellekome .................................................................................................................................................. 44
januari Gezang 1: God heeft het eerste woord ..................................................................................................................................... 46
februari Gezang 62: Wie oren om te horen heeft .................................................................................................................................. 48
maart Gezang 178: Jezus, om uw lijden groot ................................................................................................................................... 50
april Gezang 215: Christus, onze Heer verrees ............................................................................................................................... 52
mei Gezang 234: Al heeft Hij ons verlaten ...................................................................................................................................... 54
juni Opwekking 488: Heer ik kom tot U, neem mijn hart ........................................................................................................ 56
juli Gezang 392: Blijf mij nabij ............................................................................................................................................................ 58
Jaar 3augustus Nieuw liedboek: Bron van liefde, licht en leven .................................................................................................................. 62
september Tussentijds 49: De steppe zal bloeien ....................................................................................................................................... 64
oktober Gezang 14: De Heer is mijn Herder .......................................................................................................................................... 66
november Evangelische liedbundel 99: Op aarde plant het kwaad zich voort ............................................................................ 68
december Gezang 143: Stille nacht, heilige Nacht ................................................................................................................................... 70
januari Psalm 139: Heer die mij ziet zoals ik ben ............................................................................................................................... 72
februari Gezang 446: O Jezus, hoe vertrouwd en goed ..................................................................................................................... 74
maart Gezang 183: O hoofd vol bloed en wonden ......................................................................................................................... 76
april Gezang 218: Ik zeg het allen, dat Hij leeft ............................................................................................................................. 78
mei Gezang 415: Komt nu met zang van zoeten tonen ............................................................................................................. 80
juni Gezang 252: Wat zijn de goede vruchten ............................................................................................................................... 82
juli Gezang 393: De dag voor uwe gunst ontvangen ................................................................................................................. 84
7
Jaar 4augustus Opwekking 167: Samen in de naam van Jezus ..................................................................................................................... 88
september Johannes de Heer 150: Welk een vriend is onze Jezus ..................................................................................................... 90
oktober Lied uit Taizé: Ubi caritas et amor ............................................................................................................................................... 92
november Gezang 122: Kom tot ons, de wereld wacht .......................................................................................................................... 94
december Gezang 132 Er is een roos ontloken .......................................................................................................................................... 96
januari Gezang 479: Aan U behoort, o Heer der heren ................................................................................................................... 98
februari Iona 40: Wil je opstaan en Mij volgen? .................................................................................................................................... 100
maart Opwekking 334: Heer, uw licht en uw liefde schijnen ..................................................................................................... 102
april Opwekking 213: U zij de glorie .................................................................................................................................................. 104
mei Gezang 235: In bidden en in smeken ....................................................................................................................................... 106
juni Gezang 242: Komt, laat ons deze dag ...................................................................................................................................... 108
juli Gezang 66: Mijn ziel verheft Gods eer ..................................................................................................................................... 110
EXTRA:Evangelische liedbundel 466: Onze Vader ............................................................................................................................................................ 112
Tussentijds 175: Zolang wij ademhalen .................................................................................................................................................................. 114
LvK Gezang 488B: Zolang er mensen zijn op aarde ........................................................................................................................................ 116
10 Jong geleerd… Lespakket geloofsliederen
Alles wordt nieuw deel 2, lied 6Zomaar te gaan...
2 Zomaar te gaan, wordt het leven of dood? altijd maar banger, duurt het nog langer? Zomaar te gaan wordt het leven of dood? In de woestijn worden kinderen groot.
3 Zomaar te gaan met Zijn woord als bewijs, altijd maar lopen, altijd maar hopen. Zomaar te gaan met Zijn woord als bewijs; straks wonen wij in een paradijs.
11
Augustus
Op verhaal komenWanneer je op reis gaat, stippel je een route uit. Van A naar B. Met een GPS kun je zelfs heel nauwkeurig je route uitstip-pelen en vinden. Als je op reis gaat, denk je: wat neem ik mee? Wat heb ik onderweg nodig?Een wegenkaart is handig. Maar tegenwoordig kun je nog veel beter je weg volgen als een stem iets tegen je zegt. Een TomTom in de auto bijvoorbeeld kun je zo instellen dat hij precies vertelt waar je heen moet gaan.
Mensen zeggen weleens dat het leven ook een reis is. Je komt ergens vandaan en je gaat ergens naartoe. De Bijbel kan een gids zijn op je reis. Die wijst welke wegen je kunt gaan. De Bijbel wordt ook wel ‘het beste boek voor de weg’ genoemd.Je vindt daarin verhalen over het doel van de reis van je leven, je bestemming.
In de Bijbel staan verhalen van mensen die op weg gingen omdat ze een stem hadden verstaan. Die stem, zo hadden ze gemerkt, kwam van God. Ze voelden zich geroepen, ze wisten zich aangesproken. Ze gingen op goed geluk, in het volste vertrouwen. Mensen op weg naar het beloofde land; alleen met zijn woord als bewijs gingen zij op reis. Zou jij dat doen?
Uit de Bijbel ✟
Het hele boek Exodus, dat letterlijk ‘uittocht’
betekent, is één groot reisverhaal.
Exodus 16 en 17 liggen aan de basis van dit
lied. Eigenlijk geldt voor veel boeken uit de
Bijbel dat het reisverslagen zijn. Er wordt wat
afgelopen in de Bijbel! Een mooi voorbeeld uit
het Nieuwe Testament wordt gevormd door de
reizen van Paulus, zoals ze beschreven worden
in Handelingen der Apostelen.
Om te doenMaak een lijstje van spullen die je onderweg echt nodig hebt. Je hebt bagage en ballast. Maak het verschil! Eten? Drinken? Foto’s? Kompas? Bijbel? Waar zou jij een reis naartoe willen maken? Waarom? Teken, maak het land van je dromen!
Leuk om te weten
Als mensen reizen, stellen ze elkaar vaak drie vragen.Waar kom je vandaan? Waarom ben je hier? Waar ga je naartoe?In het geloof gaat het erom dat je leven een bron, een bedoeling en een richting heeft.God roept mensen op om met Hem samen op weg te gaan. De weg gaat soms door de woestijn. Dat is de plek van eenzaamheid en verlatenheid. In de Bijbel is het ook de plaats waarop mensen elkaar de liefde bekennen.
Uitvoering
Je kunt op dit lied lopen, bijvoorbeeld in een stoet, een karavaan. Het helpt om met elkaar in het juiste ritme te komen en daarvoor moet je op elkaar afstemmen. Dan voel je ook als vanzelf het tempo.
12 Jong geleerd… Lespakket geloofsliederen
Gezang 285Geef vrede, Heer, geef vrede
2 Geef vrede, Heer, geef vrede, de aarde wacht zo lang, er wordt zo veel geleden, de mensen zijn zo bang, de toekomst is zo duister en ons geloof zo klein; o Jezus Christus, luister en laat ons niet alleen!
3 Geef vrede, Heer, geef vrede, Gij die de vrede zijt, die voor ons hebt geleden, gestreden onze strijd, opdat wij zouden leven bevrijd van angst en pijn, de mensen blijdschap geven en vredestichters zijn.
4 Geef vrede, Heer, geef vrede, bekeer ons felle hart. Deel ons uw liefde mede, die onze boosheid tart, die onze mond leert spreken en onze handen leidt. Maak ons een levend teken: uw vrede wint de strijd!
13
September
Op verhaal komenWanneer mensen ruzie hebben, helpt het vaak om met el-kaar te gaan praten. Dat je van elkaar begrijpt waarom je iets doet of laat. Als je er dan niet uitkomt, helpt het als iemand van buitenaf bemiddelt.Die probeert beide kanten van het verhaal te begrijpen en een oplossing te zoeken. Kom je er niet uit, dan moet je het soms hogerop zoeken.Dan gaan mensen naar de rechter. Die staat boven de par-tijen. Wat hij of zij zegt, moet je dan doen.
Soms lukt het niet om samen vrede te maken. Je kunt ook God vragen om te helpen. Eigenlijk is God de allerhoogste ‘instantie’ waar je terecht kunt.Als er ruzie is, of erger, oorlog en geweld, dan kun je je soms zo machteloos voelen. Soms lijkt het alsof er nooit meer vrede kan komen. Dan kun je God vragen om te hel-pen: Geef vrede Heer, geef vrede. En vrede begint dan allereerst in je eigen hart.Als daar vrede is, dan kun je ook met andere mensen vrede sluiten.
Uit de Bijbel ✟
De Hebreeuwse en Griekse woorden voor
vrede (‘Shalom’ en ‘Eirene’) komen veel in de
Bijbel voor. Soms ook in namen. Jeruzalem
betekent bijvoorbeeld: stad van de vrede.
Een mooi verhaal over vrede vind je bijvoor-
beeld in Genesis 32 en 33.
Om te doenWelke vredeswens zou jij willen schrijven? Aan wie zou je hem willen sturen?Welke afbeelding hoort daarbij? Een vredesduif? Twee opgestoken vingers? Twee handen die elkaar schudden? Mensen die elkaar omarmen? Soldaten die zich overgeven?Maak een collage met het onderwerp vrede.
Leuk om te weten
De melodie staat in mineur en onderstreept zo de ernst. De dichter, Jan Nooter, was doopsgezind predikant. Hij las in een Duitse bundel de regel ‘Gib Frieden, Herr, gib Frieden’ en dichtte daardoor geïn-spireerd ‘aus einem Gusz’ de coupletten van dit lied.De derde week van september staat inmiddels tra-ditiegetrouw in het teken van vrede. Het lied is ook tekenend voor de doopsgezinde traditie waarin vredeenookpacifismehooginhetvaandelstaan.
Uitvoering
Het lied vraagt om een tempo dat niet te snel is (tempo: 108). De toonherhalingen zijn het mooist als zij vloeiend (dus niet stotend) worden gezongen. Concreet: de noten twee aan twee, samengebonden in een vloeiende beweging van halve noten. De klacht tot God mag duidelijk geuit worden.
9 7 8 9 0 5 7 8 8 3 6 0 6
ISBN978-90-5788-360-6
Bestelnummer 0417
Liederen die je op jonge leeftijd leert, gaan vaak een leven lang met je mee.
Welke liederen leren kinderen op school? En wat kunnen ze daarmee als
ze ouder worden? Vanuit die vraag is dit lespakket ontstaan. In dit pakket
worden vijftig geliefde geloofsliederen bij kinderen geïntroduceerd. Elke
maand kan een nieuw lied centraal worden gesteld, zodat na vier jaar alle
liederen een keer behandeld zijn. In de lessen wordt bij elk lied iets verteld
over achtergrond en ontstaan. Ook worden tips gegeven voor activiteiten
en werkvormen naar aanleiding van een lied.
www.kwintessens.nl