(Job Design and Work Measurement)€¦ · Бүтээгдэхүүний стратеги: •Ур чадвар •Авьяас билэг •Материал •Аюулгүй байдал

Хөдөлмөр зохион байгуулалт(Job Design and Work Measurement)

Үйлдвэрлэлийн менежмент – 1APM 261

Лекц №12

Д.Кадирбек, МВАХААИС, ЭЗБС, Менежментийн тэнхим, №217kadirbyek.weebly.com, [email protected]

Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 1

1. Хөдөлмөр зохион байгуулалтын үндэслэл

•Хөдөлмөр зохион байгуулалтын зорилго:

1. Ажил, үүргүүдийг загварчлах, зөв хуваарилах

2. Хөдөлмөрийн нормыг оновчтой тодорхойлох

3. Ажлын байрыг оновчтой зохион байгуулах

4. Хүний нөөцийн ажлын байран дахь сэтгэл зүй-физиологи, нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх



•Хөдөлмөр зохион байгуулалтын үйл явц:


Хүний

нөөцийн

стратеги

Бүтээгдэхүүний

стратеги:

• Ур чадвар

• Авьяас билэг

• Материал

• Аюулгүй байдал

Ажлын хуваарь:

• Өдрийн ажлын цаг

• Жилийн ажлын цаг

(улирлын шинж)

• Хуваарийн тогтвортой

байдал

Байршил:

• Цаг агаарын нөхцөл

• Агаарын хэм

• Чимээ шуугиан

• Гэрэлтүүлэг

• Агаарын чанар (чийг..)

Процессийн стратеги:

• Технологи

• Ашиглагдах машин,

тоног төхөөрөмж

• Аюулгүй байдлыг

хангах арга хэмжээ

Хувь хүнтэй холбоотой

шинж чанар:

• Чийрэг эсвэл бие

султай байх явдал

• Мэдээлэл дамжуулалт

ба хариу үйлдэл

Дотоод з.б.:

• Тогтмол байршил

• Үйл ажиллагаар

• Шугам ба цикл

• Ажлын байр

• Бүтээгдэхүүнээр

ХэнХэзээ


•Ажлыг загварчлах (job design) – ажлыг хийх арга,

агуулгыг нарийвчлах

• Юу хийгдэх

• Хэн хийх

• Яаж хийх

• Хаана хийх

•Эргономик (ergonomics) – ажлын байрыг зохион

байгуулах явцад хүнтэй холбоотой хүчин зүйлсийг

харгалзан үзэх

• Эрүүл мэнд

• Сэтгэл зүй

• Физиологи



•Төрөлжилт (specialization) – ажлыг нарийвчлах

• Нарийн мэргэжлийн эмч нар, судалгааны баг, багш,

үйлдвэрийн шугамын ажилчин

•Сэлгэлт (job rotation) – ажилчдын ажлыг сэлгэж

ажиллуулах

• Өргөн мэдлэгтэй болох, туршлагатай болох

•Өргөжилт (job enlargement) – ажлын хүрээг хэвтээ

байдлаар томсгох

• Зуурах – хэвлэх – шарах

•Баяжуулалт (job enrichment) – ажлын хүрээг босоо

байдлаар томсгох

• Төлөвлөх – гүйцэтгэх – хянах



•Хөдөлмөр зохион байгуулалтын зарчмууд:

• Шинжлэх ухааны үндэслэлтэй байх

• Иж бүрэн байх

• Эдийн засгийн хувьд үр ашигтай байх

• Тэнцвэрт харьцаатай байх

• Энэрэнгүй байх


2. Хөдөлмөрийн хуваарь

•Дэвшүүлэн тавьсан зорилго, зорилтоо

хэрэгжүүлэхийн тулд ажлыг түүний суурь

ажлуудад задлах үйл ажиллагаа.

•Хүмүүсийн үйл ажиллагааг нарийн зааглаж

хөдөлмөрийн процесст оруулах арга ажиллагаа.

•Технологийн хөдөлмөрийн хуваарь

•Ажил үүргийн хөдөлмөрийн хуваарь

•Мэргэжлийн хөдөлмөрийн хуваарь

•Аутсоурсинг


3. Хөдөлмөрийн нормчлол

•Үйлдвэрийн тодорхой нөхцөлд, тодорхой нэгажлыг дундаж нэг ажилчны нэгж хугацаандгүйцэтгэж чадах эрчмээр тодорхойлогдох үзүүлэлт.

•Ямар нэг ажлыг гүйцэтгэхэд зарцуулагдахшаардлагатай хугацаа юм.

•Нормд тавигдах шаардлагууд:

•Норм нь үйлдвэрлэлийн техник, технологи, зохионбайгуулалтын бүх нөхцлийг тусгасан байх

•Тухайн үйлдвэрийн бодит нөхцөлд биелэгдэх,хэрэгжих боломжтой байх

•Ажилчдаас хэвийн эрчим гаргаж ажиллахадбиелэгдэх байх

•Аль болох шаардлага өндөртэй байх


3. Хөдөлмөрийн нормчлол

•Цагийн норм

•Бүтээлийн норм

•Үйлчилгээний норм

•Нормд тогтоох аргууд:

• Задлан шинжилгээний арга

•Нийлбэр дүнгийн арга

• Судлан тооцох

• Судлан турших


4. Ажлын цаг

•Ажлын цаг гэж юу вэ?

•Нормчлогддог цаг

•Ажлыг эхлэх, дуусгахад зарцуулах цаг

•Үндсэн ажлын цаг

•Туслах ажлын цаг

•Үйлдвэрлэлийн нэмэгдэл ажлын цаг

•Албан ёсоор зөвшөөрөгдсөн завсарлагааны цаг

•Ажилчдын хувийн хэрэгцээнд зарцуулах цаг

•Норчлогддоггүй цаг



•Микро хөдөлгөөний судалгаа (Micromotion Study)

• Frank and Lillian Gilbreth (1900-ээд оны эхээр)

•Ажлыг гүйцэтгэх арга, хугацааг судлах

•Үйлдлийн хөдөлгөөний зургийг авах, бичлэг хийх

замаар ажиглалт хийх, үйлдэл бүрийг хугацааг

тэмдэглэх

•Зорилго:

•Ажлыг гүйцэтгэх хугацааг багасгах, хийх аргыг нь

хөнгөвчлөх

•Ажил гүйцтэгэгчдэд хөдөлгөөний судалгааг

ойлгуулах, тэдэнд хөдөлгөөнийг хэмэх, үр ашигтай

ажиллах арга замыг зааж өгөх



•Энгийн хөдөлгөөнүүд (Therbligs)



•Энгийн хөдөлгөөнүүд (Therbligs)


1. Хайх (Search (Sh))

2. Сонгох (Select (St))

3. Авах (Grasp (G))

4. Тавих (Hold (H))

5. Шилжүүлэлт ачаалагдах(Transport Loaded (TL))

6. Шилжүүлэлт зогсох(Transport Empty (TE))

7. Байршуулах (Position(P))

8. Нийлүүлэх (Assemble(A))

9. Ашиглах (Use (U))

10. Салгах (Disassemble(DA))

11. Шалгах (Inspect (I))

12. Урьдчилж байршуулах(Position (P))

13. Суллах (Release Load(RL))

14. Зайлшгүй саатал(Unavoidable delay (UD))

15. Зайлшгүй бус саатал(Аvoidable delay (UD))

16. Төлөвлөгөө (Plan (Pn))

17. Амрах (Rest)


•Ажлын цагийн хэлбэрүүд


n

x

OT

n

i

i 1 PROTNT

AFNTST 0

1

t

tPR

AAF 1

AAF

1

1

Ажлын цагт үндэслэх

Ажлын өдөрт үндэслэх


•Түүврийн хэмжээ буюу ажиглалтын тоог тогтоох


2

xa

zsn

2

e

zsn

Үүнд:

z – Стандарт хазайлтын буюу онолын утга (хүснэгт

ашиглана)

s – түүврийн стандарт хазайлт

a – алдааны зөвшөөрөгдсөн хязгаар

– Түүврийн дундаж утгаx

Алдааны зөвшөөрөгдсөн хязгаар нь хувиар биш

тоогоор өгөгдсөн тохиолдолд:

Үүнд:

e – алдааны зөвшөөрөгдсөн хязгаарын бодит утга

5. Ажлын байрны зохион байгуулалт

•Үйл ажиллагаа явуулахад зайлшгүй шаардлага-тай машин, тоног төхөөрөмж, багаж хэрэгсэл, эдхогшлоор хангагдсан, нэг буюу хэсэг ажилчдынхөдөлмөрийн үйл ажиллагаа явуулах бүс

•Ажиллагсдын тоогоор

•Механикжилтын түвшингээр

•Тогтвортой байдлынх нь хувьд

•Төрөлжилтийн түвшингээр

•Орон зайн байрлалын хувьд

•Техникийн шаардлага

•Зохион байгуулалтын шаардлага

•Сэтгэл зүй – физиологийн шаардлага



АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД

БАЯРЛАЛАА

Documents

(Job Design and Work Measurement)€¦ · Бүтээгдэхүүний стратеги: •Ур чадвар •Авьяас билэг •Материал •Аюулгүй байдал