નભાઝનાંતjબ્ફj અનp રૂશાન પામદા na tabib ane ruhani faida.pdf · ળણખય ળસ્ક્તઓનj ચpરpન્જનs જડફાતડ

HOME | નભાઝના તીબ્ફી..-1 | VISIT US ..

નભાઝના ંતીબ્ફી અન ે

રૂશાની પામદા - : પ્રકાળક : -

શાજી નાજી ભેભયીમર ટ્રસ્ટ

ભાી ટેકયા, આંફાચક, બાલનગય

પનનફંય : (૦૨૭૮) ૨૫૧૦૦૫૬ / ૨૪૨૩૭૪૬

… Kitab Downloaded from …

www.hajinaji.com

• Like us on Facebook •

http://www.hajinaji.com/?pdf

http://www.hajinaji.com/

http://www.facebook.com/HajiNajiTrust


નંધ..... લધ ુ કકતાફ ડાઉનરડ કયલા ભાટે www.hajinaji.com ય રગ ઓન કય.

કકતાફભા ં કઈ ભરૂચકૂ જણામ ત જાણ કયલા વલનતંી. [email protected]


http://www.hajinaji.com/

mailto:[email protected]


અનકુ્રભણણકા પ્રક

યણ

વલમ ેજ

1 ઈફાદત ળા ભાટે ? 10

2 ઈફાદતન અથથ અને ઈફાદત કની કયલી ?

10

3 નભાઝે જભાઅતથી થતા ંનૈવતક અને યાજકીમ રાબ

20

4 નભાઝ કબરૂ થલાની વનળાનીઓ

35



5 અવપ્રમ ેળનભાઝ 37

6 નભાઝભા ંખશુઅુ (એકાગ્રતા) વલળે :

39

7 નભાઝની વનય્મત 55

8 કની નભાઝ કબરૂ નથી થતી?

58

9 નભાઝ ભાવનવક વ્મથાઓન ઉકેર છે.

64

10 નભાઝ : રૂશાની અને જીસ્ભાની તદુંયસ્તી આે છે.

73

11 હ્રદમ યગ 85



12 તદુંયસ્તીને જાલી યાખલા ભાટે નભાઝ ઉત્તભ વાધન છે.

89

13 બાયે યક્તદાફ (Hyper

Tension) ઓછુ ંકયલા

96

14 કયડયજ્જુની ફીભાયી ભાટે નભાઝ રાબકતાથ

98

15 કડપ્રેળન (શતાળા)ન અવયકાયક ઈરાજ: નભાઝ

100

16 ભસ્સ્જદની ભઝશફી પ્રવવૃત્તઓ કડપ્રેળનન ઉત્તભ ઈરાજ છે.

103

17 કમાભ 109



18 સ્થૂતાન ઈરાજ 111

19 ધીભે ધીભે નભાઝ ઢલાના રાબ

112

20 સ્નાયનુી ક્ષીણતા - નફાઈ 113

21 વવજદા અને રૂકુઅના ણઝક્ર વલળે

115

22 અલ્રાશની અઝભત - ભશાનતા

118

23 રૂકુઅની કપલ્સપુી 122

24 જ્ઞાનતતંનુા યગ 130

25 ખબા અને સ્નાયઓુન 132



દુખાલ 26 વવજદ 134

27 ચશયેાની યનક 140

28 આંખની કભઝયીથી યક્ષણ 145

29 ેટના દદથી છુટકાય 146

30 ફાકને નભાઝની આદત ાડલાના રાબ

147

31 ગબાથળમ ભાટે રાબકતાથ 148

32 ખાવ કદલવભા ં સ્ત્રી ઉય નભાઝ વાકકત થલાનુ ંયશસ્મ

149

33 આંસ ૂ લશાલી - કયગયીને 152



દુઆ ભાગંલી 34 યડલાથી ભાનવવક વાતં્લન

ભે છે

154

35 તળહદુ 158

36 તળહદુ અને વરાભ, ફેવીને ઢલાથી થતા પામદા

164

****************



ઈફાદત ળા ભાટે ?

ઈફાદતન અથથ અને ઈફાદત કની કયલી ?

અલ્રાશન ઈયળાદ છે! ઈન્વાન અને જજન્નાતનુ ંવર્જન કયલાન આળમ ઈફાદત છે. (સ.ૂઝાકયમાત, આ. 56)

મગમ્ફયને ભકરલા ાછન શતે ુ

ણ એજ શત કે ઈન્વાનને અલ્રાશની ઈફાદત કયલા ભાટે આભતં્રણ આે. જેભકે તે કશ ે છે : ખાત્રીલૂકથ અભે દયેક ઉમ્ભત ભાટે



એક યસરૂ ભકલ્મ. એટરા ભાટે કે અલ્રાશની ઈફાદત કયે. અને તાગતૂ (બતુ)થી દૂય યશ.ે (સ.ૂ નશર, આ. 32)

ઈફાદતન રાબ પામદ તે કયનાય

ફદંાઓને જ ભે છે. જે યીતે તારીભ રેનાય

વલદ્યાથીને જ તેન રાબ ભે છે, ન કે તારીભ

આનાય વળક્ષકને. ઈફાદત કયલા ભાટેનુ ં આભતં્રણ કઈ

ઈન્વાન તયપથી શમ, અને અલ્રાશના આભતં્રણન ે એક ફાજુ યાખી તેને સ્લીકાયી રેલાભા ંઆલે, ત આ એ ભાણવની ઈફાદત



રેખાળે. શઝયત ઈભાભે જાઅપયે વાકદક

(અરય્ય્શસ્વરાભ) પયભાલે છે કે

“કઈ અલ્રાશની નાપયભાની કયીને, કઈ

ભાણવની તાફેદાયી (ઈતાઅત) કયે, ત એ

તેની ઈફાદત ગણાળે.” અલ્રાશન ઈયળાદ

છે : “શુ ં તભે એ ભાણવને જમ કે, જેણે તાની ખા’કશળાત (ભનેચ્છાઓ)ને તાન ભા’બદુ ફનાલી રીધ છે.” (સ.ૂ ફુયકાન, આ : 43)

વાભાન્મ મવુરભાનએ તાની વભજભા ંભાત્ર નભાઝ - યઝા - શજ અને કેટરાકં



કાભને ઈફાદત ગણી છે અને ઈફાદતન અથથ એને જ ગણે છે :

ખયી યીતે જીલનનુ ંદયેક કાભ અલ્રાશના એશકાભને અનવુયીને શમ, ત તે “ઈફાદત”

છે. માદ યાખવુ ંજઈએ કે દયેક ભાણવનુ ંકાભ

કઈ ને કઈના કશલેાથી શમ છે, ભતબેદ ભાત્ર

ભાઅબદૂ છે, કઈન ભાઅબદૂ ઈન્વાન છે, કઈન ભઅબદૂ ખાકશળાત છે ત કઈન ભાઅબદૂ અલ્રાશ છે.



શલે તભે વલચાય કે હુ ં કની ઈતાઅત

(તાફેદાયી) કયી યહ્ય છુ.ં.... ભાય ભાઅબદૂ

કણ છે?

જ આણ ે આણી કવટી કયશુ ં ત શકીકત વભજાઈ જળે કે આણે આણી જાત

ઉય અલ્રાશ કયતા ંલધાયે વલોયી ફીજાને ગણીએ છીએ, ભાની રીધેરા શાકેભ - રીડય - ચોધયીને ખળુ યાખલા દયેક જાએઝ - નાજાએઝ કાભ કયતા યશીએ છીએ.

એલાઓની તાફેદાયી - ઈતાઅત ળા ભાટે

કયલી જઈએ? કે તે આણા ભાઅબદૂ ન ફની



જામ. આં શઝયત (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ે લ

આરેશી લવલ્રભ) ન ઈયળાદ છે : “ભખ્કૂની ઈતાઅતની શદ, ખાણરકની નાપયભાની ન થામ ત્મા ંસધુી છે.”

આણે જવુ ંજઈએ કે આણા ‘શાકકભ’, ‘રીડય’ કે ‘ળેઠ’ની આજ્ઞા ભાનલાભા ં ક્યામં, અલ્રાશની નાપયભાની ત નથી થતીને; જ એભ થતુ ં શમ, ત ‘હુય’ની મયલી કયીને દયેકે તાને અઝાફે ઈરાશીથી ફચાલલા ભાટે એક ક્ષણ ણ ભડુ ંન કયવુ ંજઈએ. આન ે

જ ઈસ્રાભ ‘ફદંગી’-’ઈફાદત’ કશ ેછે.



માદ યાખવુ ંજઈએ કે અલ્રાશની ઈફાદત

કયલાભા ં તાની ભનેચ્છા, જાતાત કે

બાાન ક્ષાત ન આલલ જઈએ, ભાત્ર

અલ્રાશની ભશબ્ફત અને તેની અભમાથકદત

કુદયત અને તેની દીધેરી નેઅભતનુ ંજ ધ્માન

યશવે ુ ંજઈએ. ‘ઈદફાત’ એટરે અલ્રાશના ફતાલેરા

ભાગે ચારવુ,ં જેભ કે અલ્રાશ કશ ેછે : “ભાયી ઈફાદત કય, આ જ વીધ ભાગથ

છે.” (સ.ૂ માવીન, આ. 41)

ખદુાલદેં કયીભ કશ ેછે :



“નભાઝ અને વબ્ર લડે ભદદ ભાગ.” (સ.ૂ ફકયશ, આ. 45,153)

‘ઈફાદત’ ઈન્વાનને તેની ભનેચ્છાઓ - લાવનાઓથી મસુ્ક્ત અાલે છે, ળમતાન અને ગનુાશની ચુગંારભાથંી છડાલે છે. જે વભાજ

ખદુાની ઈફાદત કયે છે તેને ઝાણરભ અને ભટી વત્તાઓની ગરુાભીભાથંી સ્લતતં્ર ફનાલે છે.

અલ્રાભા ઈકફારનુ ંકથન છે : અલ્ બધુ્ધ્ધના કાયણે ભાણવ ભાણવની

જૂા કયે છે, તેની ાવે અકર (બધુ્ધ્ધ)નુ ંભતી



શત ુ,ં ણ બેટ ચડાલી દીધુ.ં આ ગરુાભીની આદત કતૂયાઓ કયતામં નીચી કક્ષાની છે. ભં ક્યાયેમ કતૂયાને કતૂયા વાભે ભાથુ ં નભાલતા નથી જમ. અલ્રાશની ઈફાદત ભાણવને ભાણવ અને વભાજને વભાજ ફનાલે છે. વભાજભા ંજે ાાચાય - વલખલાદ થઈ યહ્યા છે. તે ભટે બાગે ‘ગમરૂલ્રાશ’ (અલ્રાશ

વવલામ અન્મ)ની ઈફાદત કયલાના કાયણે છે.



નભાઝે જભાઅતથી થતા ંનૈવતક અને યાજકીમ રાબ

નભાઝે જભાતથી એકતા - પ્રેભ અને બાઈચાયાભા ંલધાય થામ છે.

ઈસ્રાભનુ ંફધંાયણ વામદુામી છે, તેનાથી એકફીજાભા ં વં અને ભેવભરા લધે છે, એક - ફીજાના વંકથભા ં આલતા ં કયચમ

થામ છે, એક ફીજાની મશુ્કેરીઓ અને જરૂયતભા ં ભદદરૂ થલામ છે. નભાઝે



જભાઅત મવુરભાનને વામદુામી યીતે પ્રવવૃતભમ યાખે છે.

નભાઝે જભાઅત મવુરભાનની વામદુામી ળસ્ક્તનુ ં પ્રદળથન છે, વલયધીઓ વાભે વમશૂગત વગંઠન છે. નભાઝે જભાઅત

પ્રાદેવળક - બાાકકમ - યંગ - લળં - જાતાતના બેદબાલને ખતભ કયી આવભા ંભશબ્ફત અને બાઈચાય જન્ભાલે છે, મનુાકપક - દંબીઓને વનયાળ કયે છે અને બયૂા રક ભાટે કાટંા વભાન છે.



નભાઝે જભાઅત ઢલા ભાટે રક એક

વપ - શયભા ંઉબા યશ ે છે. પ્રદેળ - બાા - યંગ - લળં - અભીય - ગયીફ લગેયેના બેદબાલ ખતભ થઈ જામ છે. આવભા ં - વોના કદરભા ંરાગણીને ભશબ્ફત જન્ભે છે, ભવભન ઈફાદત ભાટેની એક શયભા ંએકફીજાને જઈને ખળુ થામ છે.

નભાઝે જભાઅત વળસ્ત - વમંભ અને વભમની ાફદંી ળીખલાડે છે. એકાતં - એકરલામા જીલનની ણચતંાને દૂય કયે છે, અન ે

ગલથ - ઘભડં વાભે જગં કયે છે.



ઈભાભે જભાઅત અને તેની ાછ ઉબા યશી નભાઝ ઢનાયાઓભા ંતેભના લાણી અને લતનથભા ંવભાનતા રાલે છે. ેળનભાઝી ભાટે

મતુ્તકી યશઝેગાય અને રામકાત

ધયાલનાયાએ આગ ઉબવુ ં(એ કામથ અંજાભ

આવુ)ં જઈએ. કેભ કે નભાઝે જભાઅત

તકલા અને અદારતની ળાા છે. નભાઝે જભાઅત આવના દ્વે - ઈાથ,

ળકંા - કુળકંાને ખતભ કયે છે અને ‘ઈલ્ભ’ તથા ‘અબ્દીમત’ - ભનની એકાગ્રતા ળીખલાડે છે, વભાજનુ ંનૈવતક સ્તય ઊંચુ ંરાલે છે.



ઈન્નવ - વરાતી લ નવકી લ ભશમામ લ

ભભાતી ણરલ્રાશ ે કયબ્ફર આરભીન - ખયેખય

ભાયી નભાઝ, ભાયી ઈફાદત, ભાયી જજદંગી અને ભાયી ભોત અલ્રાશ ભાટે છે, જે વક

સયૃ્ટટઓન ારનશાય છે. નભાઝ : દીનન સ્થબં છે, ફુરૂએ દીનભાનંી

એક પઅથ છે, (દીનની ળાખાઓ ૈકીની એક

ળાખા છે.) ભઅભીનની ભેઅયાજ છે, સ્લાસ્્મનુ ંયક્ષણ કયે છે.

નભાઝ : ઈન્વાનીમત, દસ્તી, ભશબ્ફત

અને કુયફાનીની બાલના જગાલે છે. વભાજના



પ્રશ્નભા ં ભદદરૂ થામ છે, વભમની ાફદંી ળીખલાડે છે, વળસ્તનુ ંવળક્ષણ આે છે.

નભાઝ : વનરર્જતા અને અઘકટત લાતને યકે છે, વાભાજીક બયુાઈઓથી ફચાલે છે, નપવ (આત્ભા)ને ાક કયે છે, વીધા યસ્તા ઉય કાએભ યાખે છે, વળકથથી ફચાલે છે.

નભાઝ : વાયા ચાકયત્રને ફરદં ફનાલે છે, તકબ્બયુ (ઘભડં)થી ફચાલે છે, વૈન્મ જેલી વળસ્ત ળીખલાડે છે, મકીન અને ઈભાનભા ંદ્રઢતા આે છે.



નભાઝ : અભીય - ગયીફ અને નાના - ભટાના બેદ ભટાડે છે, વામદુામી ળસ્ક્તનુ ંપ્રદળનથ છે, આવ - ગપરતને ખતભ કયે છે, સ્લબાલભા ં સ્સ્થયતા જન્ભાલે છે, ખદુાન ખોપ

ૈદા કયે છે. નભાઝ : ખદુા વાથેનુ ંલચન છે, અલ્રાશ

વાથ ેલાત કયલાનુ ંવાધન છે, દુન્માની ફધી બોવતક લસ્તઓુથી વલમખુ થઈ ભાઅબદેૂ

શકીકીની ફરદંીન ઈકયાય છે.



નભાઝ : ભારૂ ંઅસ્સ્તત્લ ભાટી છે, ભાટીભા ંભી જલાનુ ં છે અને ાછુ ં એભાથંી જ

નીકલાનુ ંછે, એ વલચાયને ભજબતૂી આે છે. નભાઝ : ઈન્વાનને ભશાન કામથ કયલાને

રામક ફનાલે છે, ભાણવને તાની જલાફદાયીનુ ંબાન કયાલે છે.

નભાઝ : ખદુાની અઝભત અને જરારને જાશયે કયે છે. અને ઈન્વાનની આજીઝી પ્રગટ

કયે છે, “વેયાતર રઝીન અનૌઅમ્ત

અરમકશભ”ન ભાગથ ચંધે છે, જે ભાગથ વત્મ

વનડયતા, કશમ્ભત, ફશાદૂયી, વીદ્દીક અને



વારેશ રકન છે. “ગમયીર ભગ્ઝૂફે અરમકશભ લરઝઝાલ્રીન” કશીને મહદૂીઓ - નવાયાઓ અને ાાચાયીઓથી દૂય યશલેાની જાશયેાત કયે છે.

નભાઝ : ગયીફ - રાચાયની વશામ ભાટે

બાલના ેદા કયે છે. ફની ફેઠેરી “સુય

તાકત” વાભે ભાથુ ંન ૂકાલલા ભાટે પ્રેયણા આે છે. ફદંાઓની ગરુાભીભાથંી આઝાદી અાલે છે.

નભાઝ : અલ્રાશની તલશીદ અને યસરૂ

(વલ્રલ્રાશ અરય્શ ેલ આરેશી લવલ્રભ)ની



કયવારતની ગલાશી છે. ળમતાની - ાળલી ળસ્ક્તઓ વાભે વત્મના ઉન્નત ભસ્તકન કયાય

છે. નભાઝ : નકપવમાતી ફીભાયીન ઈરાજ

છે. શકયસ્તીન વફક છે, ભાણવને (ભાણવાઈનુ)ં વળક્ષણ આે છે, ભાણવભા ંળોમથ અને જભ ેદા કયે છે. પ્રદેળલાદ - બાાલાદ

વલરૂધ્ધ એક જગં છે, દયેક કોભ - દયેક બાા ફરનાયાઓ ભાટે પ્રેભ અન ે બાઈચાય જન્ભાલે છે.



નભાઝ : ભશમ્ભદ (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ેલ

આરેશી લવલ્રભ) અને આરે ભશમ્ભદ

(વલ્રલ્રાશ અરય્શ ે લ આરેશી લવલ્રભ) પ્રત્મેની ભશબ્ફતની વનળાની છે, ભશમ્ભદ

(વલ્રલ્રાશ અરય્શ ે લ આરેશી લવલ્રભ) અને આરે ભશમ્ભદ (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ેલ

આરેશી લવલ્રભ) ઉય દુરૂદ અને વરાભ

ભકરલાન એક ઝયીમ છે, મવુરભાનભા ંતેઓના વલચાય અને કામથભા ંએકતા રાલે છે.

નભાઝ ભાટેન ખતુ્ફ : પ્રાદેવળક

વાભાજીક, યાજકીમ અને આવથિક પ્રશ્નનુ ં



અલરકન કયે છે, વામ્રાજ્મલાદી વત્તાઓના કાલત્રાઓ ઉઘાડા ાડે છે, ભઝભૂ - કચડામેરાઓની વશાનભુવૂતભા ંફ રુૂ ંાડે

છે, ઝાણરભના અત્માચાયની વલરૂધ્ધ ધણૃાનુ ંપ્રદળનથ કયે છે, વલચાયની ફરદંી પ્રગટ કયે

છે, નભાઝ ભાટેન ખતુ્ફ : અમ્ર - ણફર - ભઅરૂપ

અને નશી - અવનર - મનુ્કયની પઝથ યૂી કયે

છે, તકલા તયપ દયે છે, વામ્રાજ્મલાદી - ળણખય ળસ્ક્તઓની ચેરેન્જન જડફાતડ

જલાફ અને મવુરભાન ભાટે ચેતલણીરૂ છે.



જ ઉયની લાત નભાઝ અને ખતુ્ફાભા ંન

શત, ત અલ્રાશ ે નભાઝને જભાઅત અને ખતુ્ફા વાથે ઢલાન હુકભ ળા ભાટે આપ્મ શત, એક સ્થે રકને એકત્ર કયલાન શતે ુશુ ંશત, તેની ાછ કઈ કપલ્સપૂી શતી?

ભાટે જ તેના ઉય વલચાય કયલ જઈએ, ઊંડુ ં ણચતંન કયવુ ંજઈએ અને છી જ ઉય

કહ્યુ ંતે કયણાભ ઉય શંચીએ, ત ઉયક્ત

લાત ઉય આણે અભર કયલ અને ફીજાને અભર કયાલલ જઈએ.



નભાઝ કબરૂ થલાની વનળાનીઓ

કુયઆન કશ ે છે : નભાઝ ફેશમાઈ અને બયૂાઈથી ફચાલે છે. (સ.ૂઅન્કબતૂ : આ. 45)

શઝયત ઈભાભે જાઅપયે વાકદક

(અરય્ય્શસ્વરાભ) પયભાલે છે : જે ભાણવ

જાણલા ભાગંત શમ કે તેની નભાઝ કબરૂ

થઈ કે નકશ, ત તેણે જવુ ં જઈએ કે તેની નભાઝ તેને ગનુાશથી ફચાવ્મ કે નશી?

જેટરા પ્રભાણભા ંતે ગનુાશથી ફચ્મ તેટરા પ્રભાણભા ંતેની નભાઝ કબરૂ થઈ. (ફેશારૂર

અન્લાય, બા. 82, ા. 198)



અવપ્રમ ેળનભાઝ

ફનાલાજગ છે કે, કઈ ભસ્સ્જદના ેળનભાઝથી રક યાજી ન શમ, તેઓ ન

ઈચ્છતા શમ કે આ ભાણવ અશં નભાઝ

ઢાલે, ણ ેળનભાઝ વાશફે તાના ફચાલ ખાતય ભસ્સ્જદ છડલા તૈમાય ન શમ,

ત દેખીત ુ ંછે કે આ સ્સ્થવતભા ંટેન્ળન લધી જળે, અને રક નભાઝે જભાતભા ં આલલાનુ ં મકૂી દેળે કયલામતભા ં આલા ભાણવને „ભયદૂદ‟

કશલેાભા ં આવ્મ છે. (અવયાયે નભાઝ કી તજલ્રી, ા. 92)



નભાઝભા ંખશુઅુ (એકાગ્રતા) વલળે : કુયઆનભા ં ખદુાન ઈયળાદ છે : કદ

અપરશર ભઅભેનનૂર ણરઝન હભુ પી વરાતેકશભ ખાળેઉન “ખયેખય એ ભઅભીન નજાત ાભેરા છે, જે તાની નભાઝભા ંઅલ્રાશથી ડયે છે, એટરે જ નભાઝભા ંખશુઅૂ

(એકાગ્રતા) દાખલે છે.”

નભાઝીએ તાનુ ંફધુ ંધ્માન એના ઉય

યાખવુ ંજઈએ કે તે જે કંઈ જીબ લડે ઉચ્ચાયી યહ્ય છે તે ફયાફય વભજી ણ યહ્ય છે, અને



તાને અલ્રાશની વભક્ષ એ યીતે શાજય

વભજે, જે યીતે તે તેને જઈ યહ્ય શમ.

શઝયત યસરૂેખદુા (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ેલ

આરેશી લવલ્રભ) પયભાલે છે : અલ્રાશની ઈફાદત એલી યીતે કય કે જાણે તભે તેને જઈ

યહ્યા છ, જ આવુ ં વલચાયી નથી ળકતા, ત એવુ ંવભજ કે તે તભને જઈ યહ્ય છે.

ખદુા વવલામના દયેક વલચાય તાના ભનભાથંી કાઢી નાખલા. નભાઝભા ં તે દયેક

ભશાન કયતામં ભશાન શસ્તી વભક્ષ ઉબ છે

અને તેની વાથે લાત કયી યહ્ય છે. જ્માયે એવુ ં



ભેશસવુ કયળે ત્માયે કદરભા ં ખોપ ેદા થળે, છી તે ખોપે ખદુાથી ડયળે. છી અલ્રાશની યશભત તેના ઉય લયવળ.ે ઈભાને કાવભર

(વંણૂથ ઈભાન) ધયાલનાયની આ જ ઓખ

છે. ઈભાને કાવભરના દયજાઓ અને તેના ભયતફાઓ છે, જેન અંદાજ આણે નથી કયી ળકતા.


આરેશી લવલ્રભ) જ્માયે નભાઝ ભાટે ઉબા થતા ત્માયે એવુ ંરાગતુ ંશત ુ ંકે, વનજીલ ખણયુ ંછે. (પરવપએ નભાઝ, ા. 158)



જ્માયે નભાઝન વભમ થત ત્માયે શઝયત

અરી (અરય્ય્શસ્વરાભ)ન યંગ ફદરાઈ જત. ઈભાભ જાઅપયે વાકદક (અરય્ય્શસ્વરાભ)નુ ંકથન છે.

જ્માયે શઝયત અરી (અરય્ય્શસ્વરાભ)

નભાઝ ભાટે ઉબા થતા ત્માયે રાગતુ ં કે કઈ

ઈભાયત અથલા સ્થ છે! (જે શરે ન ચરે) ક્યાયેક રૂકુઅ અન ેવજદાની શારતભા ંતેભના ઉય ક્ષીઓ આલીને ફેવી જતા! યસરૂેખદુા (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ેલ આરેશી લવલ્રભ)ની જેલી, શઝયત અરી (અરય્ય્શસ્વરાભ) અને



શઝયત ઈભાભ ઝમનરુ આફેદીન

(અરય્ય્શસ્વરાભ) વવલામ કઈ ફીજાએ

નભાઝ ઢી નથી ! (ફેશારૂર અન્લાય)

ઈવતશાવભા ં નંધામેુ ં છે કે કઈ જગંભા ંઆના ળયીયભા ં એક તીય ખ ૂંી ગયુ,ં જે

કાઢવુ ંઅળક્ય શત ુ,ં નભાઝની શારતભા ંતે તીય

ખંચી કાઢલાભા ં આવ્યુ,ં જેની આને ખફય

ણ ન ડી!! શઝયત યસરૂેખદુા (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ેલ

આરેશી લવલ્રભ) એ પયભાવ્યુ ં : ભાયી ફેટી પાતેભા (વરા.) આરભીનની ઔયતની



વયદાય છે. જ્માયે જનાફે પાતેભા (વરામલુ્રાશ ેઅરય્શા) તાના યફની વાભે ઈફાદત ભાટે ઉબા થઈ જતા ત્માયે તેભનુ ંનયૂ

આવભાનના પકયશ્તાઓ ભાટે એવુ ં ચભકતુ,ં જેલા જભીનલાવીઓ ભાટે વવતાયા. અલ્રાશ

તાના પકયશ્તાઓને કશ ે છે, જુઓ ભાયી કનીઝને, ભાયી વાભે ઉબી યશીને ભાયા ખોપથી કંી યશી છે, અને એકાગ્રતાલૂકથ ભાયી ઈફાદત કયી યશી છે, તભે વાક્ષી યશજે, હુ ંતેભના પ્રત્મે ભશબ્ફત યાખનાયાઓને જશન્નભથી નજાત આીળ.



આં શઝયત (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ે લ

આરેશી લવલ્રભ)ન ઈયળાદ છે, ભાયી ઉમ્ભતના ફે ભાણવ નભાઝ ઢી યહ્યા છે,

તેઓના રૂકૂઅ - વજદા લગેયે જલાભા ં એક

વયખા છે, ણ એકાગ્રતા - ધ્માનભા ંફનંેની નભાઝભા ંજભીન - આવભાનનુ ંઅંતય છે.


આરેશી લવલ્રભ) કશ ેછે.

જે કઈ લાજજફ નભાઝભા ંતાના ભનને દુન્મલી લાતથી દૂય યાખે અને નભાઝ યૂી કમાથ છી શમ્દ અને તસ્ફીશ કયત યશ ે- કઈ



ફીજા કામથભા ં ભશ્ગરૂ થમા લગય ફીજી

નભાઝ સધુી; ત તેને શજ અને ઉભયા કયનાયન વલાફ ભે છે.


(અરય્ય્શસ્વરાભ) પયભાલે છે : ખદુાના વગદં,

કેટરાકંની ચાવ લથભા ં એક ણ નભાઝ

કબરૂ નથી થતી. શઝયત યસરૂેખદુા (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ેલ આરેશી લવલ્રભ) કશ ે

છે કે, નભાઝી તાના ખદુા વાભે મનુાજાત કયે

છે અને એ ત દેખીત ુ ંછે કે, મનુાજાત ગપરત

વાથે ફે ધ્માન ણે ન શમ.




આરેશી લવલ્રભ) પયભાલે છે, કેટરામ એલા નભાણઝઓ છે જેને એભની નભાઝ ભાત્ર

તકરીપ અને યંજ જેલી છે. એક ધ્માન અને એકાગ્રતા ન શલાના વફફે નભાઝન ખયેખય રાબ તેઓને નથી ભત.

ભલરા અરી (અરય્ય્શસ્વરાભ) ન ઈયળાદ છે : અલ્રાશ ે વળકથથી ાક થલા ભાટે

ઈભાનને લાજજફ કયુથ અને તકબ્બયુથી ફચલા ભાટે નભાઝને, જ્માયે ઝકાતને યઝી ભાટેનુ ંવાધન ફનાવ્યુ.ં (નશજુર ફરાગાશ)



ખદુા ઉય ઈભાન યાખલાથી વળકથ બયેરા વલચાય, ખટી ભશબ્ફત - પ્રેભ લગેયેથી નજાત ભે છે. નભાઝ કે જે ફધી બઝુુગીનુ ંમૂ છે. ખદુા તયપની ભદદ છે, જે ઈન્વાનને તકબ્બયુથી ફચાલે છે.

તભે તે તભાયી જાતને છૂ, શુ ં હુ ંતકબ્બયુ (ગલથ) કરૂ ંછુ,ં જ જલાફ „શા‟ભા ંશમ

ત નક્કી જાણજ કે નભાઝભા ંકળીક ત્રટુી છે -

ખાભી છે. નભાઝની અવય થતી નથી, ભાટે

નભાઝને ધ્માન અને એકાગ્રણચત્તે ઢલી જઈએ.



હઝુુય (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ે લ આરેશી લવલ્રભ)ન ેછૂલાભા ંઆવ્યુ ં : „ખશુઅૂ‟ કને કશલેામ?

આે જલાફ આપ્મ : ખશુઅૂન અથથ એ

છે કે ફદંાએ નભાઝભા ં યૂી એકાગ્રતા વાથે એકણચત્તે તાના યફ તયપ ધ્માન ધયવુ.ં

નભાઝી ભાટે જરૂયી છે કે યુી નભાઝભા ંળરૂઆતથી અંત સધુી તાનુ ં ફધુ ં ધ્માન

ળાતં ણચત્ત વાથે યાખે. ભનની એકાગ્રતથી નભાઝ કબરૂ થામ છે.



હુૂ ય (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ે લ આરેશી લવલ્રભ)નુ ંકથન છે.

કેટરાક નભાઝી એલા છે કે જેભની નભાઝન અધો ણ, ચથ, ાચંભ કે દવભ બાગ કબરૂ થામ છે. આ ફધા બાગ એલી યીતે એકઠા થામ છે. જાણે કઈ થીગડુ ંભાયેુ ંકડુ!ં

આલી નભાઝ યદ કયી નાખલાભા ંઆલે છે.

પઝૈર ણફન માવય, શઝયત ઈભાભે ભશમ્ભદે ફાકકય (અરય્ય્શસ્વરાભ) અને શઝયત ઈભાભ જાઅપયે વાકદક

(અરય્ય્શસ્વરાભ)થી કયલામત કયે છે.



એજ નભાઝ તભને કાભ આલળે જે

એકાગ્રતા અને એકીચત્તે ઢી શળે. શઝયત ઈભાભે જાઅપયે વાકદક

(અરય્ય્શસ્વરાભ) પયભાલે છે : જ્માયે કઈના કદરભા ંઅલ્રાશન ખોપ અને અલ્રાશ તયપનુ ંવાચુ ં ધ્માન થામ, ત્માયે તેના ઉય

યલકયદગાયે આરભ જન્નત લાજજફ કયે છે.



નભાઝની વનય્મત

નભાઝ ઢતી લખતે તેની વનય્મત

„કુયફતન એરલ્રાશ‟ અલ્રાશના હકુભને અંજાભ દેલાની વનય્મત શલી જરૂયી છે. તેભા ંભાત્ર યઝાએ ઈરાશી અલ્રાશની ખળુી ભેલલા વવલામ ફીજ કઈ શતે ુ ન શલ જઈએ. જ કઈ દેખાડ કયલા - ળશયત

ભેલલા ભાટે નભાઝ ઢત શમ, ત શદીવભા ંછે કે કમાભતના કદલવે તેને કશલેાભા ંઆલળે, જેના ભાટે તં નભાઝ ઢી શતી તેની ાવેથી જ તેન વલાફ - ફદર ભાગં.



શઝયત અરી (અરય્ય્શસ્વરાભ) ન ઈયળાદ છે :

ભં તાયી ઈફાદત જશન્નભની આગના ડયથી કે જન્નત ભેલલાની રારચભા ં નથી કયી, ફલ્કે તને ઈફાદતને રામક જઈને ઈફાદત કયી છે.

વય્મદુશ્ળશદા શઝયત ઈભાભે હવુૈન

(અરય્ય્શસ્વરાભ) પયભાલે છે: જ કઈ

જન્નતની રારચભા ં ઈફાદત કયે, ત તે લેાયી જેલી ઈફાદત છે અન ે જ કઈ

જશન્નભના ડયથી ઈફાદત કયે, ત તે



ગરુાભની ઈફાદત જેલી છે. જ અલ્રાશને ઈફાદતને રામક વભજીને ઈફાદત કયે, ત તે આઝાદ-સ્લતતં્રા રકની ઈફાદત છે.



કની નભાઝ કબરૂ નથી થતી?


(અરય્ય્શસ્વરાભ) પયભાલે છે :

જે ભાણવ વભાજના વનલથસ્ત્ર અને કંગા

રકન ખમાર નથી યાખત તેની નભાઝ

કબરૂ નથી થતી. આં શઝયત (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ે લ

આરેશી લવલ્રભ) પયભાલે છે :

શયાભ ખાનાયાઓની નભાઝ યેતી ઉય

ચણલાભા ંઆલેરી ઈભાયત જેલી છે.




આરેશી લવલ્રભ) પયભાલે છે :

જે સ્ત્રી તાના ધણીની કભાણી ખામ છે,

ણ તાની ળયઈ જલાફદાયી અદા નથી કયતી, તેની નભાઝ કબરૂ નથી થતી.

એ જ શઝયત ે પયભાવ્યુ ં છે કે, જેઓ

તાના ભારની ઝકાત નથી અદા કયતા, તેઓની નભાઝ કબરૂ નથી થતી.

જે તાની કુદયતી શાજત (ેળાફ -

ામખાના) ને યકી યાખે છે, એભ કયીને તે



તકરીપભા ંમકૂામ છે, નકુવાન બગલે છે. આ

કાભ તદુંયસ્તી ભાટે બમજનક શલા ઉયાતં

નભાઝભા ં ણચતંા કયાલે છે અને એકાગ્રતાને બગં કયે છે; ઈભાભે જાઅપયે વાકદક

(અરય્ય્શસ્વરાભ) પયભાલે છે કે આલા ભાણવની નભાઝ કબરૂ નથી થતી.


આરેશી લવલ્રભ) પયભાલે છે કે, નભાઝને સબુકુ (શરકી - તચુ્છ) વભજનાયાઓને અલ્રાશ તઆરા દંય ફરાઓભા ં પવાલળે. જેભાનંી કેટરીક દુન્મલી જજદંગીભા ંછે, કેટરીક



ફયઝખ (ભમાથ છી કફય)ની છે અને કેટરીક

કમાભતને રગતી છે.

(1) તેની ઉભય (લમ) અન ે યઝીભાથંી ફયકત ખતભ કયી નાખળે. (2) તેના ચશયેા ઉયથી નેક રકની વનળાનીઓ ભ ૂવંી નાખળે. (3) જે કાભ કયળે તેન ફદર નકશ આલાભા ંઆલે. (એટરે કે તેના આભારની જઝાથી તેને ભશરેૂભ કયી દેલાળે.) (4) તેની દુઆ આવભાન

તયપ ઊંચે નકશ જામ. () નેક રકની દુઆથી તેને કળ પામદ નકશ થામ: (એટરે કે

નેક રક ભવભન ભાટે જે દુઆ કયે છે, તેભા ં



તેની ગણત્રી નકશ થામ.) (6) અભાનબયી યીતે ભયણ ાભળે. (7) ભખૂ્મ ભયળે. (8)

તયવની શારતભા ંભયળે. (9) ખદુાલદેં આરભ

તેની કફયભા ં એક પકયશ્ત નીભળે જે તેને તાના વકન્જાભા ં બાયલૂકથ બંવળે. (10)

અલ્રાશ તેની કફયને તગં (વાકંડી) કયી નાખળે. (11) તેની કફય અંધકાયભમ ફનાલી દેળે. (12) અલ્રાશ એના ઉય એક પકયશ્ત મકુયયથ કયળે કે જે તેને ઊંધા ભંઢે ઢવડળે, જેને રક જળે (13) કશવાફ લખતે વખતી (કડકાઈ) કયળે. (14) અલ્રાશ તેના તયપ



યેશભતની નજયથી નકશ જુએ અને (1)

અલ્રાશ તેને વલત્ર કયલા ભાટે અઝાફભા ંમબુ્તેરા કયળે.



નભાઝ ભાવનવક વ્મથાઓન ઉકેર છે.

ભાણવ તાની વ્માજફી કે ગેયવ્માજફી આળાઓ - તભન્નાઓને યૂી કયલા ભાટે વાચા અથલા ખટા યસ્તાઓ લ્મે છે - પ્રમાવ કયે છે.

વાયા વજંગ શમ ત તાની ળસ્ક્ત લડે

વપ થામ છે, ણ વલયીત વજંગ અને ખટા પ્રમાવના કાયણે વનટપ જામ છે, ત્માયે

ભાવનવક ણચતંાઓન બગ ફને છે. કેટરીક

લેા લધાયે ડતી વનટપતાઓ ભે ત



જીલનથી વનયાળ થઈ જામ છે. તેના કયણાભે ભાવનવક વ્મથાભા ં પવાઈને ળાકયયીક

ભાદંગીઓને નતયી લ્મે છે.

ણચતંા અને ભાવનવક તાણના કાયણે ભાણવના જઠય અને આંતયડા ણ પ્રબાવલત

થામ છે. ણચતંાબયી સ્સ્થવતભા ં ાચન ળસ્ક્ત

વનમભલૂકથ કાભ કયતી નથી ળયીયના અલમલને જે રશી ભવુ ંજઈએ તે ભતુ ંનથી, અને ણચતંા - વલચાય - કપકયના રીધે રશીન પ્રલાશ ભગજ તયપ લધાયે લશન કયે

છે, જેના કાયણે આંતયડા અને જઠયને ાચન



કયલા ભાટે જઈતી ળસ્ક્ત પ્રાપ્ત થતી નથી. તેથી ાચન કક્રમા ભદં ડી જામ છે. ભખૂ

ઓછી થઈ જામ છે, અવનંદ્રા, ગેવ અને ફદશઝભી જન્ભે છે. નવુ ંરશી ફનલાનુ ંફધં

થતા ં ળયીય અળક્ત થઈ જામ છે. લધાયે

ડતી ભાવનવક ણચતંાના રીધે ભાદંગી વાભે રડલાની ળસ્ક્ત ઓછી થઈ જામ છે. ખયાક

ાચન કયલા ભાટે આંતયડા અને જઠયભા ંઉત્ન્ન થતા યવ ફધં થઈ જામ છે. ભાવનવક

તણાલ લધતા ાચન કક્રમા ફધં થતા અલ્વય

અને એવીડીટી જેલી ફીભાયીઓ જન્ભે છે.



ભાનલજાતની ફહભુવત ભાવનવક ઉલ્ઝન અને વ્મથાના કાયણે ળાકયયીક ફીભાયઓન બગ ફને છે. અને છી તેભાથંી છુટલા ભાટે

દારૂ - ળયાફ અને નળાકાયક દ્રવ્મ, ઊંઘ

ભાટેની જાત જાતની ગીઓ લ્મે છે. ઊંઘની ગીઓ અને કૈપી દ્રવ્મ રેલાથી ફીભાયીઓભા ંલધાય થામ છે.

વભી દેળભા ંકયલાભા ંઆલેર એક વલેરૌ મજુફ યલુાન ેઢીન 30 ટકા લગથ ભાવનવક

ફીભાયીભા ં વફડે છે અને તેભા ં કદન ફકદન

લધાય થઈ યહ્ય છે.



આની વાભે જે ભાણવ અલ્રાશના અશકેાભ

ઉય ાફદંી વાથે જીલે છે તે મકીન યાખે છે કે

ભાયી વ્મથાનુ ં કઈ યશસ્મ છે જેને હુ ં નથી વભજી ળકત. તે અલ્રાશની ફાયગાશભા ંતાની ભરૂનુ ંપ્રામવિત કયીને નવુ ંજભ -

નલી ળસ્ક્ત ભેલે છે, જેનાથી ઈન્વાન

પ્રવતૃભમ યશ ેછે, તાને ક્યાયેમ એકર નથી જત અથલા ત એકરતા અનલુબત નથી. એટરે કે ભાયવુી ત્થા વનયાળાને ખખંેયી પ્રમત્નળીર યશ ે છે, અલ્રાશના નેક અને



વારેશ ફદંાઓ વાથે તાના અંતયભનના વફંધં જડી પ્રેયણા ભેલે છે.

જ્માયે ભભીન વલાયે ઉઠે ત્માયે તાના ભનભા ં વલચાયે કે અલ્રાશની કૃા અને પઝર

લડે નલી જજંદગી ભી - એક નલ કદલવ

જલાનુ ં નવીફ થયુ.ં ફધી તાયીપ

યલકયદગાય ભાટે છે, જેણે ભને ણફછાનાભાથંી જગાડી ઉબ કમો, તે ચાશતે ત કમાભત સધુી ભન ે ણફછાનાભા ં સલુાડી યાખતે, તેણે જ

તાની કૃાથી ભાયી રૂશને પયી ભાયા



ળયીયભા ં નાખી, જેથી એની ઈફાદત અને એન શકુ્ર અદા કયી ળકંુ.

ભભીન દુઆ લડે તાની ઈચ્છા - તભન્ના અલ્રાશ વાભે યજૂ કયે છે, ઈસ્રાભી તારીભાત

(ઈસ્રાભી વળક્ષણની યળની)ભા ં તાની મશુ્કેરીઓન શર ળધે છે, વકંટ અને તકરીપભા ંતાના પ્રશ્નન ઉકેર ળધે છે -

પ્રમત્ન કયે છે અને કયણાભ અલ્રાશ ઉય

મકૂી દે છે. જેના વફફે તેના ભનને સકુુન -

ળાવંત ભે છે, ભાવનવક વ્મથા - ણચતંા લગેયેથી



નજાત ભે છે અને તેના ળયીયના અલમલ ગવતભાન યશ ેછે.

નભાઝની ાફદંી ભાણવભા ંએક પ્રકાયની વ સ્થયતા આે છે, તાની પયજ અને જલાફદાયીઓ પ્રત્મેનુ ં બાન જગાડે છે.

વ્મવલસ્થત અને વળસ્તફધ્ધ જીલન જીલલાની પ્રેયણા આે છે. કયણાભે ભાવનવક ઉલ્ઝન (યેળાનીઓ, તનાલ)થી નજાત ભેલી, તાની મશુ્કેરીઓન ઉકેર તેજ ળધી કાઢે

છે અને વપતા તયપ આગ લધલા ભાડેં છે.



નભાઝ : રૂશાની અને જીસ્ભાની તદુંયસ્તી આે છે.

નભાઝ એક જરૂયી એલા વળક્ષણન કવથ છે.

જેનુ ંએક એક શરન - ચરન - લાણી - લતનથ ભાણવના રૂશાની અને જીસ્ભાની આયગ્ઝમ ભાટે

સખુાકાયીનુ ંકાયણ ફને છે.

ઈન્વાનને અલ્રાશ તઆરાએ અવખં્મ અને અભમાથકદત રામકાત આી છે. જેભ કે એક

તયપ ભાણવના સ્લબાલભા ં કુયફાનીની બાલના, શભદદી, ભશબ્ફત, પ્રેભ, નમ્રતા



લગેયે આપ્મા છે, ત ફીજી તયપ તેનાભા ંવળકથ , શવદ, કીન, તકબ્બયુ, અદાલત, ઝુલ્ભ

લગેયેના ફીજ ણ છે.

આ ફધા ગણુ અલ્રાશ ે ઈન્વાનની કવટી (કયક્ષા) ભાટે જ યાખ્મા છે. શલે આ

વલયધાબાવી ગણુભાથંી જે કઈ ગણુને તાભા ં કેલળે તે જ તેનાભા ંપ્રફ ફનળે. ઈન્વાન કુયફાની અને સ્લાણથન દાખર ફની ળકે છે.

ઈન્વાનને દુગણુોથી ફચાલલા ભાટે અલ્રાશ ે

નભાઝ જેલ એક ભશાન ળૈણક્ષણક કવથ ણ



આપ્મ છે. નભાઝ લડે જ ભાણવને ાયખલાભા ં આલે છે, જેના લડે બયવાાત્ર

અને ણફન બયવાાત્ર લચ્ચેન બેદ જાણી ળકામ છે.

તભ ે વૈન્મને જુઓ, વૈવનકન ે કઈ કઈ યીતે તાની પઝથ (ડયટુી) વભજલા અને ફજાલલા ભાટે કેલી કેલી ભશ્ક (પ્રેકટીવ) કયાલલાભા ંઆલે છે. યાતે અને કદલવે બ્યગુર લગાડીને ચક્કવ જગાએ એકઠા થલા ભાટે આજ્ઞા આલાભા ંઆલે છે, વનમભીત કાભ ફજાલી રાલલાન આદેળ અામ છે.



આ યીતે બ્યગુર લગાડી વૈવનકને તાના ઉયી - અવધકાયીના હકુભને આધીન થલાની જલાફદાયીની, વળસ્તની, ચક્કવ વભમે ચક્કવ કાભ કયલાની, વનમભન ે વભમની ાફદંીની આદત ાડલાભા ંઆલ ેછે.

જ વૈવનક ચક્કવ લખત ે શાજય ન થામ,

આસનુે કાભચય વૈવનક બ્યગુરન અલાજ

વાબંીને તાની ફેયેક ફશાય ન નીકે અને અંદય જ ડય યશ,ે ત આલા વૈવનકને વજા

કયલાભા ંઆલે છે, કેભ કે આલા વૈવનક ઉય

બયવ ન મકૂી ળકામ કે તે યધુ્ધ લખતે



કટકટીના વભમે શાજય થળે. જે દેળના વૈન્મભા ંઆલા આસ ુવૈવનક શમ તેના ઉય

તેન ળત્ર ુદેળ ફહ ુજલ્દી વલજમી થઈ જળે. દયેક „મસુ્સ્રભ‟ ઈસ્રાભન વૈવનક છે, નભાઝ

દ્વાયા યજ તેને વળક્ષણ આલાભા ંઆલે છે અને કવટી ઉય કવલાભા ંઆલે છે; જેથી તે જ્માયે

જેશાદ ણફર રેવાન (જીબ લડે જેશાદ), જેશાદ

ણફર નપવ (તાની ભનેચ્છા - ખાકશળાત

વાભે જગં) અને જેશાદ ણફર ભઅયકા (ળસ્ત્ર લડે રડાતા યધુ્ધ) ન વભમ આલી ડે ત તે તન અને ભનથી તૈમાય શળે.



વાભાન્મ યીતે રક નભાઝને ભાત્રા રૂશાની (આજત્ભક) તયક્કી કયલા યૂતી ભમાથકદત

વભજે છે, નભાઝને રૂશાની જરૂયત ભાને છે;

જીસ્ભાની જરૂયત નથી વભજતા. જ્માયેકે ખયી યીતે ઈન્વાન રૂશ અને જીસ્ભ ફન્નથી ફનેર છે. આ ફન્નન એક ફીજા ઉય પ્રબાલ ડે

છે. આ ફન્નનુ ં સ્લાસ્્મ જલાઈ યશ ે - એક

ફીજાને કુવ્લત (ફ) ભતા યશ,ે એટરા ભાટે

ઈસ્રાભે નભાઝને લાજજફ કયી છે.

જીસ્ભાની (ળાકયયીક) ળસ્ક્ત અન ેસ્લાસ્્મ ભાટે

ાક અને વનભથ ાણી લડે વઝુુ કયવુ,ં રૂકુઅ



અને વજદા કયલા, ઉઠવુ ં અન ે ઉબા યશવે ુ ંલગેયેને લાજજફ કમાથ છે, સનુ્નત અને નાપેરા નભાઝની તાકીદ કયી છે. રૂશાની (આજત્ભક)

ફ ભાટે ખુવુે કદર (વનભથ ભન) વાથે વનય્મત કયલી, એકાગ્રતા અને એકણચત્ત વાથે નભાઝના ફધા ણઝક્ર ઢલા જરૂયી ઠેયવ્મા છે.

આ યીતે નભાઝ ઢલાથી ભાવનવક ળાવંત ભે

છે, ળયીયના અલમલને ફ ભે છે,

ભાદંગીન મકુાફર કયલાની ળસ્ક્ત પ્રાપ્ત

થામ છે. ભાણવ જાત-જાતની ફીભાયીઓથી ફચી ળકે છે.



આણા ળયીયની અંદય અને ફશાય અવખં્મ

જતંઓુ - સકુ્ષ્ભ જીલાણઓુ શમ છે. જ્મા ંસધુી ળયીયભા ં યગ પ્રવતકાયક ળસ્ક્ત શમ છે ત્મા ંસધુી એ જીલાણઓુથી કશુ ંનકુવાન થતુ ંનથી. ણ જ્માયે પ્રવતકાય કયલાની ળસ્ક્ત ઓછી થામ ત્માયે યગ પાલી જામ છે. અને ભાણવ

ભાદં ડે છે. આણા ળયીય વવલામ આણી આવાવની લસ્તઓુ ણ જતંલુાી શમ છે.

જે લસ્તઓુ ઉયથી આણા ળયીયભા ંપ્રલેળી યગ ેદા કયે છે. ભાટે જ આણી તદુંયસ્તી અને જજદંગીન ફધ આધાય જતંઓુના



હભુરાન પ્રવતકાય કયલાની ળસ્ક્ત ઉય યશરે છે.

નભાઝ થાક્યા ાક્યા અને બાગંી ડેરા કદરને ળાવંત અને સકુનૂ આે છે. નભાઝની ાફદંી પ્રાણચાતક ફીભાયીઓથી ફચાલે છે.

ઈસ્રાભે જે શકીકત ફતાલી છે તેનુ ંવભથનથ આજની નલી લૈજ્ઞાવનક ળધએ કયુથ છે.

નભાઝ ભાણવને હ્રદમ યગ, ભેદસ્લી ળયીય,

વાધંાઓના યગ તેભજ કભયની ફીભાયીઓથી યણક્ષત યાખે છે. લી ભાવનવક - ભગજની



ળસ્ક્તભા ં લધાય કયે છે. અને ળયીયને ભાદંગીથી ફચલા ભાટે ઢાર ફને છે.



હ્રદમ યગ

એભ ત નભાઝ પક્ત એક ઈફાદત છે.

યંત ુ આ ભશાન ઈફાદતભા ં ણ એક

પ્રકાયની જીસ્ભાની લયણઝળ (ળાકયયીક કવયત)

ળાભીર છે. ાચં લખત વનવમભત યીતે નભાઝ

ડલી એક આવાન - વય કવયત છે, જેના રીધે રશી ઘટ્ટ નથી થતુ,ં જેથી હ્રદમ યગન હભુર થલાના વમંગ ઓછા થઈ જામ છે.

નલી લૈજ્ઞાવનક ળધ મજુફ હ્રદમની ફીભાયીનુ ં મખુ્મ કાયણ ખયાકભા ં યશેુ ં એક

તત્લ - કરેસ્ટયર છે, આ એક ચયફીન પ્રકાય



છે, જે હ્રદમની નવભા એકઠ થઈને રશીના પ્રલાશને અલયધે છે, એને જ હ્રદમ યગન હભુર કશલેાભા ં આલે છે. જલાનીભા ં હ્રદમ

યગન હભુર પ્રાણ ઘાતક વાણફત થામ છે.

જલાનીભા ંઆ કટટથી ફચલા ભાટે નભાઝ

એક ઉત્તાભ ઢાર વભાન છે. કેભ કે પ્રભાણવય

કવયત કયતા યશવે ુ ંઘણુ ંજરૂયી છે. આ જરૂયત

નભાઝ લડે યૂી થામ છે, આ લાત નભાઝના ેટા રાબભાથંી છે.

હ્રદમ યગના હભુરા છી ડૉકટય કે શકીભ

દદીને શારલા - ચારલાની યજા આે એટર ે



તયતજ તેણે નભાઝ ઢલાનુ ં ળરૂ કયી દેવુ ંજઈએ. નભાઝ ઢલા ાછના કાયણભાથંી આ ણ છે કે જ્માયે નભાઝીનુ ં ેટ (જઠય)

ખારી શમ છે ત્માયે તે (પજય-ભણગયફ)ની યકાત ઓછી શમ છે. અને જ્માયે તેનુ ં ેટ

બયેુ ંશમ છે ત્માયે યકાત લધાયે શમ છે. જેભ

કે ઝશય - અસ્ર અને ઈળાની યકાત. જે ખયાક

શજભ કયલાનુ ં કાયણ ફને છે. ખાધા છી રશીભા ં કરેસ્ટયરન લધાય થામ છે, તેને શરન - ચરન કયલાથી ઓછા કયી ળકામ છે.



તદુંયસ્તીને જાલી યાખલા ભાટે નભાઝ ઉત્તભ વાધન છે.

નલા ળધામેરા મતં્ર ળયીયના અલમલ ઉય કફજ જભાલી યહ્યા છે. ણરપટ, વલભાન, ભટયકાય, ટે્રન, વયકતા દાદયાઓ, ભાણવના ગને ફેકાય ફનાલી યહ્યા છે. આણ ે

આણ ભટા બાગન વભમ ફવેીને કે કાય

ચરાલીને કયીએ છીએ. ટી.લી., લી.વી.આય.

અને એલી જ ફીજી પ્રવવૃત્તઓભા ં આણે લધાયે બાગે વનય્ટક્રમ યશીએ છીએ, જે અગાઉ



ળયીયને શરન ચરન ભત ુ શત ુ,ં તે નથી ભતુ.ં

નભાઝ ભાણવભા ં રૂશાની અન ે જીસ્ભાની ળસ્ક્ત ેદા કયલાનુ ં વાધન છે. વનય્ટક્રમતા હ્રદમ યગને આભતં્ર ેછે, ફલ્કે ળયીયની સસુ્તી અચેતનાવવૃત્ત, ચશયેાની ીાળ - પીકાળ -

વનસ્તેજતા, અને અલમલની વનફથતાન વીધ વફંધં તેની વાથે છે. નભાઝ ળયીયને જલાન અને સ્ૂવતભથમ યાખે છે. એ લાત નક્કી છે કે યગને દૂય યાખલા ભાટે નભાઝ ઉભદા વશામક છે.



નભાઝથી દૂય થલાના રીધે હ્રદમને નકુવાન થલાન બમ યશ ે છે. જે રક નભાઝ

નથી ઢતા તેઓના ચશયેા ઉય એટરી યોનક નથી દેખાતી, જેટરી કે નભાઝ

ઢનાયના ચશયેા ઉય શમ છે. જેઓ ભાયેપત

વાથે નભાઝ ઢે છે અને ભશનેત કયે છે તેઓ

શભંેળા પ્રફુધ્લ્રત યશ ેછે.

નભાઝ ન ઢનાયને હ્રદમ યગના હભુરાઓ આલલાન લધાયે વબંલ યશ ે છે,

અને તે ક્યાયેક ઘાતક નીલડલાન બમ ણ

છે.



ન્યમુકથભા ંલીભા અને તદુંયસ્તીની મજના ઉય વળંધન કયનાયાઓનુ ંભાનવુ ં છે કે જે

રક બાયે ભશનેત - શ્રભ કયે છે તેઓભા ંભટી વખં્માના રકને હ્રદમ યગન બમ નથી.

જેઓને શરેી લાય શાટથએટેક આવ્મ શત તેના ફે વલબાગ કયલાભા ં આવ્મા : એક

„ચારતા શયતા - પયતા યશનેાય‟ અને ફીજા

„સ્થૂ‟ જીલન જીલનાય જેઓ શારતા -

ચારતા નશતા સ્થૂ યશતેા શતા, તેના 57

ટકા રક જલ્દી ભોતને બેટયા શતા.



આથી વલરૂધ્ધ જેઓ શયતા - પયતા શતા, વ્મામાભ ણ કયતા શતા તેભાનંા 16 ટકા દદીઓ ભયણ ળયણ થમા શતા.

જેભ નભાઝ એક રૂશાની ળસ્ક્ત ભેલલાનુ ંવાધન છે, તેભ એક શલી કવયત ણ છે. તે પેપવાઓને વાયી યીતે કાભ કયલાની ળસ્ક્ત

ણ આલે છે. અને તે હ્રદમની ધભનીને વાયા એલા પ્રભાણભા ંઓકવીજન (પ્રાણલાય)ુ યૂ ાડે છે. કયણાભે ઓછા શ્રભે હ્રદમ તાનુ ંકાભ કયે છે. બાયે ળાકયયીક શ્રભથી હ્રદમની ધભની રૂધંામ છે. જેભની ચભનીઓ રૂધંાતી



શમ તેભને નભાઝ દ્વાયા યાશત અને રાબ ભે

છે. આ યીતે નભાઝ હ્રદમની સ્લસ્થતા ભાટે

ભદદરૂ ફને છે. જ તભે વનમભીત નભાઝ

ઢતા શળ ત તભાયા પેપવા ં ઓછી ઉજાથ લાયી લધાયે ઓકવીજન પ્રાપ્ત કયળે; હ્રદમ

ભજબતૂ થળે અને પ્રત્મેક શ્વાવે લધાયે યક્ત

ભ્રભણ કયળે.



બાયે યક્તદાફ (Hyper Tension) ઓછુ ં

કયલા ઠંડા ાણીથી વઝુુ કયલાથી ધીભે ધીભ ે

નભાઝ ઢલાથી અને યઝ યાખલાથી રશીનુ ંલધાયે ડતુ ં દફાણ ઓછુ ંથામ છે. પજયની નભાઝ ઢયા છી ઊંડા શ્વાવ રેલાથી ળયીયભાનં ુ એ ઝેય કે જે બાયે યક્તદાફનુ ંકાયણ ફન છે તે નીકી જામ છે. યાત્રે છ થી આઠ કરાક ઊંઘ રેલી અને ફયે કમરુા (થડક આયાભ) કયલ ઘણ રાબદામી છે.



આણે એલી આદત ાડલી જઈએ કે જેનાથી ફેચેની, ઉતાલ ક્રધ, ગબયાટ અને ભાવનવક

યેળાનીઓથી ફચી ળકામ. આટરી લાત ઉય અભર કયલાથી બાયે યક્તદાફની પકયમાદ જતી યશળેે અને યક્તપ્રલાશ

વભપ્રભાણ થઈ જળે.



કયડયજ્જુની ફીભાયી ભાટે નભાઝ રાબકતાથ

એક ઈજીળીમન પ્રપેવય જે અભેકયકાની નેલાડા યવુનલવીટીભા ં કાભ કયે છે, જે વર્જન

ણ છે, ત ે તાને ત્મા ં આલતા ઓયેળન

કયાલી ચકેુરા દદીઓને વરાશ આે છે કે,

તેઓ ઓયેળન છી એક અઠલાકડમા સધુી કદલવભા ંાચં લાય નભાઝની જેભ તાના ળયીયને શરાલે.



એક અભેકયકન વલદ્વાને તાના „કયડયજ્જુના યગ‟ નાભે છામેર સુ્તકભા ંઉયક્ત ઈજીળીમન પ્રપેવયની લાતનુ ંવભથનથ કયુથ છે કે કયડયજ્જુની તકરીપલાા દદીઓએ કદલવભા ંાચં લાય નભાઝની જેભ

તાના ળયીયનુ ં શરનચરન કયવુ ં જઈએ.

(„કમશાન‟ ભાવવક 10-11-1993)



કડપે્રળન (શતાળા)ન અવયકાયક ઈરાજ: નભાઝ

ક્રધ, તણાલ, શતાળા લગેયે ભાટે બાયે

અવયકાક ઈરાજ કઈ શમ ત તે નભાઝ છે.

વોથી લધાયે એ રકને રાબકતાથ થામ છે કે જે

તાની જાત પ્રત્મે વનયાળ અને શતાળ થઈ

ગમા શમ. આલા રકએ નભાઝ ાફદંીલૂકથ ઢલી જઈએ, કેભ કે વઝુુ અને નભાઝથી ભાનવભા ં વપ્રભાણતા આલે છે. તેનાથી



ભાણવ તાનુ ંકાભ વાયી યીતે રુૂ ંકયી ળકે

છે, ભાવનવક તનાલ જત યશ ેછે.

નભાઝ ફદંા અને તાના અવતવપ્રમ એલા દસ્ત લચ્ચે પ્રેભબમાથ વલંાદ છે. જેભા ં એક

વાબંે છે અને ફીજ તાની મ ૂઝંલણ અને તકરીપ લણથલે છે. તેને ખાત્રી છે કે અલ્રાશ

તેની લાતને ધ્માનલૂકથ વાબંે છે. આજ

કાયણ છે કે એક દદી અલ્રાશની ફાયગાશભા ંભકા ભને તાના કટટ વબંાલીને ભનન બાય શલ કયે છે. જેનાથી તેના ભન -

ભગજભા ંએક પ્રકાયની શલાળ અને વભતરુા



જન્ભે છે. છી તાની વભસ્માઓ ઉકેરલાન શર ળધી કાઢલાભા ંવપ થામ છે. ત્માય ફાદ

તેના જીલનભા ંશતાળા જેલી કઈ લસ્ત ુયશતેી નથી. ફલ્કે ભાયવુી - શતાળાને એક ગનુાશ

ભાનલા રાગે છે. ખદુાના અશકાભ મજુફ

પ્રમત્ન અને પ્રમાવ કયે છે અને તેની શતાળા એક આયાભદામક સખુભા ંપેયલાઈ જામ છે.



ભસ્સ્જદની ભઝશફી પ્રવવૃત્તઓ કડપે્રળનન ઉત્તભ ઈરાજ છે.

જ્માયે કુટંુફીજન કડપ્રેળનના યગી વાથે પ્રેભબમાથ લતાથલ નથી કયતા ત્માયે યગી તાને એકર અટુર ભાનલા રાગે છે. આલા વભમે દદી ઘયની ફશાય કળ વાથે - વધ્માય ળધે છે. તેની વોપ્રથભ નજય ભશલ્રાની ભસ્સ્જદ ઉય ડે છે. ત્મા ંઅળક્ત ભાણવની લાત વશાનભુવૂતલૂથક વાબંલા અને



વધ્માય દેલાલાા ભાણવ શમ છે. જે તેને ઉત્વાશ આે છે. અને વભત્ર ફની જામ છે.

ભસ્સ્જદ એલી એક યુસકુનૂ (ળાવંતબયી) અને વાભાજીક વફંધં ફાધંલાની જગા છે કે

જ્મા ંભાણવ ભઝશફી પ્રવવૃત્તભા ંભશ્ગરૂ યશ ેછે.

આનાથી તે ભાવનવક અને રૂશાની આનદં

ભેલે છે. આ ખળુી અને આનદં તેના ળયીયના ફધા અલમલ ઉય એક અનખ પ્રબાલ

નાખે છે. જેથી તે તાની પયજ વાયી યીતે યૂી કયલા ભાડેં છે. કયણાભે તેનાભા ં યગ

પ્રવતકાયક ળસ્ક્તઓ લધે છે. અને એ ત દેખીત ુ ં



છે જ કે ભાણવ તદુંયસ્ત શળે, સ્લસ્થ શળે ત તાના કામો વાયી અને વાચી યીતે ફજાલી રાલી ળકળે.

શકીકત એ છે કે કડપ્રેળનના દદીને એક

એલા વનખારવ દસ્તની જરૂયત શમ છે, જે

તેના ઉય ડતા ંકટટને વાબંે અને વભજે,

કડપ્રેળનભાથંી છુટકાય ભેલલાભા ંભદદ કયે.

આલા ભાણવે શભંેળા જભાત વાથે નભાઝ

ઢલી જઈએ. કેભકે ભસ્સ્જદભા ં તેને એલા એલા ભાણવન બેટ થળે કે જે તેને શતાળા અને ભાયવુીના અંધાયાભાથંી ફશાય કાઢી



આળા અને કશમ્ભત આળે. જે તેનાભા ં નવુ ંફ - નવુ ંજભ પ્રગટાલળે.

તભે જ્માયે કપકય - ણચતંાભા ંશ છ, તાને વનવશામ દેખ છ ત્માયે નભાઝ દ્વાયા જ

તભાયાભા ં કશમ્ભત અને ઉત્વાશ જન્ભે છે.

નભાઝ જભાઅત વાથે ઢલાથી તાની એકરતા ભરૂાઈ જામ છે અને રાગે છે કે હુ ંએકર નથી, ભાયી વાથે ઘણા ભાણવ છે. જે

ભદદરૂ થઈ ળકે છે. તેઓની વરાશ અને સચૂન મજુફ અભર કયીને તાની



રઘતુાગ્રથંી - વનયાળા અન ે એકરતાભાથંી ફશાય આલી ળક છ.

ભસ્સ્જદની ભશ્ગણૂરમત - વભત્રન વશલાવ

કડપ્રેળનના યગીન યગ ખતભ કયી તેને ળાવંતણૂથ જીલન આે છે અને તદુંયસ્તી બમાથ રાફંા જીલનની વબંાલના ણ લધી જામ છે.



કમાભ

ભાણવનુ ં ટટ્ટાય સ્સ્થય ઉભુ ં યશવે ુ ં અનેક

ચયફીયકુ્ત ભાવંના રચા ઉય વનબથય છે, જે

ળયીયને વખત - કડક ફનાલે છે. ળયીયન ફધ બાય ગના તીમા ઉય ડે છે અને ગના તીમા લચ્ચેની જગા વપ્રભાણ અને કડક ફને - તેના વાધંા વકંચાઈને વખત

થઈ જામ ત્માયે ભાણવ વીધ - ટટ્ટાય ઉબ યશી ળકે. આ વવલામ નકશ.

રૂકુઅ, વવજદા ત્થા કમાભ કયલાથી ગયદન, કભય, શાથ ગ, ંડરી લગેયેભા ં



રચક જન્ભે છે અને યક્તપ્રલાશ લધતા ંખયાક

ાચન થલાની કક્રમા ળરૂ થામ છે અને નકાભા તત્લને ફશાય ધકેરે છે. જેનાથી જુદા જુદા યગના જતંઓુ નાળ ાભે છે. ળયીય તદુંયસ્ત

યશ ે છે. કભય - ગયદન - ંડરી લગેયે

અલમલ ભજબતૂ ફને છે. કમાભ - રૂકુઅ -

વવજદા ઈન્વાન ભાટે એક નેઅભત વભાન છે.



સ્થૂતાન ઈરાજ

નભાઝે જંગાના ઢલી, નાપેરા નભાઝ અદા કયલી, યઝા યાખલા, નલળેકા ાણીથી ઈપતાય કયલ, ઓછ ખયાક રેલ, ખયાકભા ંતેર - ભવારા અને ભીઠી લાનગીઓન ઓછ ઉમગ કયલ, આ લાત ઉય અભર

કયલાથી ળયીયન ભેદ (ચયફી) ઘટળે અને યાશત ભળે, ભાટે આ નસુ્ખ અજભાલલા જેલ છે.

**********



ધીભે ધીભે નભાઝ ઢલાના રાબ

લઝુ કમાથ છી ભાણવ ધીભે ધીભે નભાઝ

ઢે, ત તે વનયાતંથી શ્વાવ રઈ ળકે. તેનાથી ઓક્વીજન ભે અને લાતચીત લખતની ગબયાટ અને મ ૂઝંલણ દૂય થઈ ળકે. જે રક અટકી અટકીને લાતચીત કયી ળકતા શમ

તેભના ભાટે ધીભે ધીભે નભાઝ ઢલી ઉત્તભ

છે. તનાલ ઓછ થતા ંજીબથી ઉચ્ચાયલાભા ંઆલતા લાક્ય અને ળબ્દ સ્ટટતાથી ફરી ળકામ છે.



સ્નાયનુી ક્ષીણતા - નફાઈ

આ યગભા ં દદીના કયડયજ્જુભા ં શભંેળા ઝીણ ઝીણ દુ:ખાલ થામ છે. ચારતી લખતે ગ આઘાાછા ડે છે, શાથ ગ ઉય કાબ ૂ

નથી યશતે, ટેકા લગય ઉઠી - ફેવી નથી ળકાત ુ.ં આલા યગીએ ગયભ ાણીથી લઝુ

કયીને નભાઝે જંગાના ત્થા નાપેરા નભાઝ ઢલી જઈએ. આભ કયલાથી અલમલને કવયત ભળે. ળયીયના ફધા અલમલ શરનચરન થલાથી ભજબતૂ થળે. આનાથી દદી વયતાથી શારી ચારી ળકળે.



કયડયજ્જુને રચક ભતા ં દુખાલ દૂય થાળે. નભાઝ ઢલી એ, આ દદથથી છૂટકાય ભેલલા વભાન છે.



વવજદા અને રૂકુઅના ણઝક્ર વલળે

એક લેા ઈભાભે મવૂા કાણઝભ

(અરય્ય્શસ્વરાભ) એ કશળાભને વફંધીને કહ્યુ ં: કશળાભ! વાબં, અલ્રાશ તઆરાએ વાત

આસ્ભાન, વાત જભીન અને વાત કશજાફનુ ંવજનથ કયુથ છે. જ્માયે આં શઝયત (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ેલ આરેશી લવલ્રભ) ભેઅયાજ ઉય

ગમા અને તાના યફથી એટરા નજીક થમા કે ફે કભાન જેટુ ંજ અંતય યહ્યુ,ં ત્માયે એક

કશજાફ (દો) ઊંચકામ, ત્માયે આ

(વલ્રલ્રાશ અરય્શ ેલ આરેશી લવલ્રભ) એ



તકફીય (અલ્રાશ અકફય) કહ્યુ ં : અને નભાઝની ળરૂઆતભા ં જે ળબ્દને લાક્ય ફરામ છે તે ઉચ્ચામાથ. છી ક્રભલાય એક

છી એક કશજાફ ઊંચકાત ગમ. આે વાત

લાય તકફીય કાયી. છી આે યબ્બરુ

ઈઝઝત તયપથી ળયપ ભેવ્મ. તેને માદ

કમો અને ધ્રજુી ઉઠયા. ઘ ૂટંણ સધુી ૂક્યા અને ફલ્મા : સબુ્શાન યબ્ફેમર અઝીભે લ ફે શમ્દેશી.

જ્માયે રૂકુઅભાથંી ઉબા થમા ત્માયે જયુ ંકે

તેનુ ં સ્થાન ત ક્યામં ઊંચુ ં છે, છી ભં બય



ડી ગમા અને ફલ્મા : સબુ્શાન યબ્ફેમર

અઅરા લ ફ ેશમ્દેશી. આ ણઝક્ર વાત લાય કમો ત્માયે ડય દૂય થમ. એટરે જ આ કાભ સનુ્નત

રેખાયુ.ં



અલ્રાશની અઝભત - ભશાનતા જ્માયે ભાણવ તાના અલ્રાશની

અઝભત અને ભશાનતાન વલચાય કયે છે.

ત્માયે તાને અળક્ત અને અદના જુએ છે. જે

યીતે કઈ ભશા વલદ્વાનની વાભે વાભાન્મ

ભાણવ તાને અદના ભાનીને તેની તાઝીભ

કયલા ભાડેં છે.

શલે જ્માયે વલદ્વાનન વલદ્વાન અલ્રાશ

યબ્બરુ ઈઝઝત છે ત્માયે તે ભશાનઝાતની ભશાનતા વાભે આણે એટુ ંૂકવુ ંજઈએ કે

શાથ ઘ ૂટંણ સધુી શંચી જામ; કભય વીધી



અને ગયદન રાફંી કયીને નભાઝી જાણે અલ્રાશને કશ ે છે કે અલ્રાશની ભયજી ભાટે

ગળંુ કાલલા ભાટે તૈમાય છુ.ં

જેભ કે શઝયત અરી (અરય્ય્શસ્વરાભ) એ

પયભાવ્યુ ંછે : “અલ્રાશ! હુ ંતાયી લશદાવનમત

ઉય ઈભાન યાખુ ં છુ,ં બરે ભારૂ ં ગળંુ કાી નાખલાભા ંઆલે.”

રૂકુઅ કયવુ ંએક જાતની અદફ કયલી છે

અને વવજદ કયલ એ અલ્રાશની નજદીકી છે.

અલ્રાશન ભેશબફૂ ફદં એ છે કે જે અદફ

કયલાભા ંકતાશી ન કયે.



ઈભાભે જાઅપયે વાકદક (અરય્ય્શસ્વરાભ)

એ પયભાવ્યુ ં છે : રૂકુઅભા ં „અદફ‟ અને સજૂુદભા ં„કુફથ‟ છે.

જેના અદફભા ં ત્રટુી શમ તે કુફથ (નજદીકી) ભેલલાની રામકાત ભેલી ન

ળકે.



રૂકુઅની કપલ્સપુી દયેક મવુરભાન અલ્રાશને ભશાન

ળસ્ક્તળાી અને વલોયી ભાનીને તેની વાભે ૂકે છે. તેના વવલામ ફીજા કઈને ભશાન કે

ઉચ્ચ ગણત નથી, ભાટે તે અન્મ કઈની વાભે તાનુ ંભાથુ ંનથી નભાલત.

નભાઝ ળીખલાડે છે કે, ભાત્ર એક અને એકની જ વાભે ભાથુ ંનભાલવુ ંઅને એ વલત્ર

શસ્તીના લખાણ કયલા કે જે ફધી ખફુીઓ,

ફધા ઉભદાભા ં ઉભદા ગણુ અને નેકીઓન અગાધ વભદંય છે. જેન કઈ ન કકનાય છે ન



કઈ વીભા. તેની ઊંડાણની કઈ કલ્ના સધુ્ધામં ન કયી ળકે. ભાટે જ તેની તાઝીભ -

તેનુ ંભાન એવુ ંન કયામ જે દુન્માલાવીઓનુ ંકયીએ છીએ. જે ઘણીલાય ભાણવને અભાવનત કયી શરકી કકટભા ં મકૂી દે છે.

જ્માયે અલ્રાશની તાયીપ કયલી - તેના ગણુગાન ગાલા, એ કંઈ એવુ ંનથી કે ભાણવને નીચરી ામયી ઉય ઉતાયી નાખે અથલા શડધતૂ કયે.

અલ્રાશની જાત ત એલી છે કે, જેભા ંફધામ ઉત્તાભ ઉત્તાભ, વદગણુ - ખફુીઓ -



વાયાવાયી અંવતભ દયજા સધુીની ભજૂદ છે.

તેની વાભ ે તાનુ ં ળીળ નભાલવુ ં તેની ફદંગીન શક અદા કયલાની એક યીત છે. આ

ળીળ નભાલવુ ં એક ઉચ્ચતભ ગણુ અને ફધીમ ઉભદા વવપત વાભે ળીળ નભાલવુ ંછે.

અલ્રાશની શસ્તી વાભે ૂકવુ,ં એકાગ્રતા કેલલી અને અલ્રાશની તાયીપ લણલથલી અને અન્મ ફની ફેઠેરા ખદુાઓે અને કશલેાતા ળસ્ક્તળાીઓન ઈન્કાય કયલ છે, અને આ જ

નભાઝની રૂશાની ળસ્ક્તનુ ંપ્રદળનથ છે.



શઝયત ઈભાભે જઅપયે વાકદક

(અરય્ય્શસ્વરાભ) પયભાલે છે : જેનુ ં કદર

અલ્રાશની અઝ્ભત અને વલ્તનત વાભે વનભથતા, એકાગ્રતા અને તાની અલ્તા વાથે ૂકતુ ંશમ એલી યીતે તભે ણ ૂક -

રૂકુઅ કય. રૂકુઅ કયલાથી કયડયજ્જુભા ંરચક ેદા

થામ છે અને નયભાળ આલે છે, જેના કયણાભે કયડયજ્જુની ભાવં ેળીઓને ળસ્ક્ત ભે છે.

આ યીતે Thyroid (થાઈયઈડ) ગ્રથંીને નવુ ંયક્ત લધાયે પ્રભાણભા ંભે છે. જેના વફફે તે



તાનુ ંકાભ વાયી યીતે કયી ળકે છે. રશી ભે

છે ત્માયે રશીભાનં ુ આમડીન થાઈ યઈડ

ગ્રથંીભા ં દાખર થઈ Thyroid (થાઈયઈડ)

નાભક ઝેયને ફશાય પંકી દે છે, જે ળયીયના વલકાવભા ં અલયધરૂ શમ છે. આનાથી હ્રદમના ધફકાયા વભપ્રભાણ યશ ે છે અને ભાણવનુ ંણચત્ર ણ નભરથ યશ ેછે. જેના વફફે ભાણવ તાની આળા - ઉમ્ભીદ - ભનેચ્છાઓ

અલ્રાશ વભક્ષ વાયી યીતે ફમાન કયી ળકે છે.

જ Thyroid (થાઈયઈડ) ગ્રથંીભાથંી થાઈયક્ષીન ઓછા પ્રભાણભા ં નીકે ત



ફાકના વલકાવ ઉય ખયાફ અવય ડે છે

અને હ્રદમના ધફકાયા ધીભા ડે છે, ઠંડી રાગે

છે, ભાવનવક ળસ્ક્ત ઓછી થામ છે.

રૂકુઅની શારતભા ં કયડયજ્જુભા ં રચક

આલે છે, જાંધના સ્નાયઓુને ળસ્ક્ત પ્રાપ્ત

થામ છે, સ્ત્રીઓને થતા ં યક્તવયલના યગને દૂય કયલાભા ં ભદદ ભે છે, ેટની ચયફી ઓગતી યશ ે છે, ેટના સ્નાયઓુ ભજબતુ

થતા યશ ે છે, આંતયડા અને શજયીભા ંઉત્ન્ન

થતા લાય ુ - ગેવ ઓછા થામ છે, ળયીયની ખાવ અને મખુ્મ ગ્રથંીઓને ચણ પામદ કયે



છે. ભટી લમના ભાણવભા ં આમડીનની ઉણના કાયણે Thyroid (થાઈયઈડ) લધી જામ છે કયણાભે કંઠભાન યગ ઉત્ન્ન થામ

છે. જે વલસ્તાયની જભીનભા ં આમડીનની ઉણ શમ છે, જેભ કે શાડી વલસ્તાય, ત્મા ંઆ

યગ થલાન બમ યશ ે છે, જ્માયે વાગય

કકનાયાના વલસ્તાયના ખયાકભા ં આમડીન

વાયા પ્રભાણભા ં પ્રાપ્મ શમ છે. શાડી વલસ્તાયભા ં આમડીન યકુ્ત ખયાક ઓછ ભલાથી ગાની ફીભાયી - ગળુ ફુરી જવુ,ં શ્વાવનુ ં રૂધંાભણ, ઠંડી લધાયે રાગલી -



લગેયેથી ફચલા ભાટે રૂકઅૂભા ંભતી કવયત

રાબદામી છે.



જ્ઞાનતતંનુા યગ

જ્ઞાનતતંનુી નફાઈ - અળસ્ક્ત લધલાથી ળયીયભા ં ઘણી નફાઈ ત્થા કાભકાજભા ંળીથીરતા આલ ે છે. આ યગનુ ંમૂ ભાવનવક

થાક અને બાયે ળાકયયક શ્રભ છે. આ યગભા ંઈસ્રાભે ફતાલેરી યીત મજુફ જીલન

લીતાલીએ અને તાની પયજ વાયી યીતે ફજાલી રાલીએ ત તદુંયસ્તી ભે છે.

ઈસ્રાભી પયજભા ંએક નભાઝ છે. જેભા ંરૂકઅૂ,

વવજદા, તળહદુ, કમાભ વાયી યીતે અદા કયલાભા ંઆલે, ત ભાવનવક થાક - હ્રદમ યગ,



લગેયેથી વયતાલૂથક ફચી ળકામ છે.

નભાઝ ભાણવભા ં કશમ્ભત - ઉત્વાશ અન ેજભ

ેદા કયે છે.



ખબા અને સ્નાયઓુન દુખાલ વ્મામાભ ન કયલા અને નભાઝ ન

ડલાથી ભાણવના ખબા અને તેના સ્નાયઓુભા ંઅળસ્ક્ત આલે છે, દુખાલ થામ છે.

નભાઝની કક્રમાઓ : કમાભ - રૂકુઅ -

વવજદા લગેયે કયતી લખતે કશલેાભા ંઆલત

તકફીયના કાયણે શાથ અને ખબાને જરૂયી કવયત ભી યશ ે છે, જેના વફફે ખબા અને સ્નાયઓુન દુખાલ નટટ થામ છે.



વવજદ „વવજદ‟ નફીઓ અને લરીઓના

જીલનનુ ં એક ભંઘ ુ ઘયેણુ ં છે. તેનાથી અલ્રાશની ભઅયેપતન યસ્ત ભે છે.

વવજદાની સ્સ્થવતભા ં ભાણવ અબ્દીય્મતના ઉચ્ચતભ દયજાને ાભી ળકે છે અને આ પાની જગતથી ફેયલા અને નણચતં થઈ જામ છે.

શદીવભા ં છે કે ફદં વવજદાની શારતભા ંઅલ્રાશથી તદૃન વનકટ (ાવે) થઈ જામ છે :

શઝયત અભીરૂર ભઅભેનીન અરી (અરય્ય્શસ્વરાભ) પયભાલે છે : શરેા



વવજદાથી ભાથુ ંઊંચુ ંકયવુ ંદુવનમાની જજદંગીનુ ંયશસ્મ છે, ફીજ વવજદ મતૃ્ય ુઅને ખાકભા ંસઈૂ

જલાનુ ં યશસ્મ છે. અને છી ભાથુ ં ઊંચકવુ ંભેશળયભા ંઉઠલાન યાઝ છે. (ફેશાય)

વવજદા ભાટે વોથી લધાયે કદરની એકાગ્રતા અને વનભથતા શલી જરૂયી છે.

તકફીય કશતેીલેા તદ્દન વીધા થઈને અને છી તાના જાશયેી અલમલને જભીન -

ભાટી ઉય તાનુ ંગલથયકુ્ત કા ટેકલીને દુન્મા અને તેની વાથેની વફંવંધત લસ્તઓુથી તાને અરગ કયી નાખે. કદર અલ્રાશના



ખોપ અને અઝભતથી ધ્રજુત ુ ંશમ, ફીજી ફાજુ

એલ વલચાય કયે કે ભારૂ ંળયીય - ભારૂ ંઅસ્સ્તત્લ

ધૂ ભાટીભાથંી ફન્યુ ં છે. અને છેલટે તેભાજં

જલાનુ ંછે અને પયીથી તેભાથંી ઉઠલાનુ ંછે.

નભાઝ, આ જ લાતને લાયંલાય માદ કયાલે છે, અને કદભાગભા ંઉતામાથ કયે છે.

“જે આ સ્સ્થવતભા ંજુઠ અને ફકદનય્મતથી કાભ રળેે તેને „વાજેદીન‟ (વવજદા કયનાયાઓ)ન ભયતફ અને એશરે ણઝક્ર અને ભઅયેપતની ભઝા ક્યાયેમ નકશ ભે.” (શઝયત

ઈભાભે જઅપયે વાકદક અરય્ય્શસ્વરાભ)



સખુ અને દુ:ખ - ખળુી અને ગભીભા ંવવજદ કયતા યશવે ુ,ં એ અંફીમા - નફીઓની આદત છે. વવજદ કયલાની આ આદત

વપતા અને કાવભમાફી સધુી શંચાડે છે,

ભાટે વવજદાથી ન ગબયાવુ ંજઈએ, ન બાગવુ ંજઈએ, ન ભં પેયલી રેવુ ંજઈએ.

વવજદ : ઈન્વાનની ળયાપત, પ્રેભન યુાલ, નેઅભતન સ્લીકાય, શકુ્રગઝુાયીની જાશયેાત, દુ:ખન ઈરાજ, અને નફીઓ -

ઈભાભની સનુ્નત છે.



વવજદાની શકીકતને વભજ, વવજદાના યશસ્મને જાણ, એટરે સધુી કે તભા૱ ં કદર

વવજદ કયલા ભાટે ફેચૈન ફની જામ -

આજીઝી અને નમ્રતા જન્ભે, અલ્રાશની અઝભત વાભે વવજદ કયલા ભાટે વ્માકુ

થલા ભાડેં અને ભાટી ઉય વવજદ કયલા ભાડં, બરે રક તભને કદલાના - ગાડંા ગણે. વવજદ એ કેટરી ભટી નેઅભત છે કે જેને અલ્રાશના કેટરાક ખાવ ફદંાઓએ

એકાગ્રતાલૂકથ અદા કમો છે. અને યાત

વવજદાભા ંજ લીતાલી દીધી છે.



ચશયેાની યનક

વવજદ કયલાથી ચશયેા ઉય એક નલ વનખાય આલે છે, અને તેનાથી નભાઝીના ચશયેા ઉય ખાવ કયીને નભાઝે ળફ અદા કયનાય ભાણવના ચશયેા ઉય એક પ્રકાયની તાઝગી અને યનક દેખાઈ આલે છે. કેભ કે એ

લેા નભાઝીનુ ંભાથુ ંજભીન ય ૂકેુ ંશમ છે

અને તેને જરૂયત જેટર યક્તપ્રલાશ ભે છે.

ભાથુ ંનીચનેી ફાજુ જલાથી રશી ભસ્તક અને ચશયેા ઉય આલે છે. જેનાથી ચશયેા ઉય

નલી યંગત - નલ વનખાય આલે છે, જે



લાયંલાય નભાઝ ઢલાથી - વવજદાઓ કયતા યશલેાથી નવીફ થામ છે.

વવજદાથી ભાણવના ભગજના કને લધાયે પ્રભાણભા ંરશી ભલાથી તે પ્રફુધ્લ્રત

થામ છે અને છી નભાઝી તાની જીબે ઉચ્ચાયે છે : સબુ્શાન યબ્ફેમર અઅરા લ ફે શમ્દે અને ત્માયે ખ્માર આલે છે કે દુવનમાની વલ ે તાકતથી લધાયે ફલાન - વલોયી ળસ્ક્ત „અલ્રાશ‟ જ છે. આ વલચાય આલતા જ

વાયા અને વલોત્તભ ગણુ - અદારત,

ફશાદુયી, વચ્ચાઈ લગેયે માદ આલલા રાગે



છે. આ ળબ્દ વાચા કદરથી ઉચ્ચાયતા ંખટા - ફની ફેઠેરા ખદુાઓન ઈન્કાય થામ છે. અને ભાણવની દફામેરી ળસ્ક્તઓ જાગતૃ થામ છે.

કયણાભે ભાણવ અલ્રાશ વવલામ કઈથી ડયત નથી અને તાને ભાત્રા અલ્રાશને આધીન - વભવિત ગણે છે, ફાવતર - જુઠ્ઠા દ્રય્ટટણફદુંઓ પ્રત્મે ધણૃા દાખલે છે અને તે જ

વાચી ફશાદુયી - ળોમતાથ છે.

ચલીવ કરાકભા ં ઓછાભા ં ઓછુ ં ાચં

લખત ડલાભા ં આલતી નભાઝ ભાણવના જીલનના રૂખને વાચી કદળાભા ં પેયલે છે. તેને



આત્ભશધુ્ધ્ધ ભાટે માદ અાલે છે. ણ શા, તે ત્માયેજ ળક્ય છે કે જ્માયે ભાણવ „નભાઝ‟ને „નભાઝ‟ની જેભ ઢે, જ તેને ભાત્રા એક યસ્ભ

કે આદતની જેભ ઢળે ત કળ પામદ નથી. તે ત પક્ત ઉઠફેવ જ થળે.



આંખની કભઝયીથી યક્ષણ

વવજદ કયલાથી આંખભા ંલધાયે પ્રભાણભા ંયક્ત લશ ે છે, જેનાથી આંખભા ં ળસ્ક્ત અને દ્રય્ટટભા ંલધાય થામ છે. આંખભા ંઅળસ્ક્ત ન

આલે તે ભાટે વવજદ ઢાર વભાન છે.



ેટના દદથી છુટકાય વવજદ કયલાથી ેટના સ્નાયઓુ અને

કયડયજ્જુ ઉય એક પ્રકાયનુ ંદફાણ આલે છે.

જેનાથી આંતયડાભા ંથતા સ્ત્રાલથી બાયી અને ચીકણા દાથથલા ખયાક ચાલલાભા ંફ

ભે છે. કયણાભે ભશધુ્ધ્ધ વય થતા ંલાય ુ

અને કફજીમાત જેલા યગથી યક્ષણ ભે છે.



ફાકને નભાઝની આદત ાડલાના રાબ

નાની લમના ફાકને વવજદાની આદત

ાડલાથી તેની છાતી વલળા અને સ્નાયઓુ

વળક્ત ફને છે.



ગબાથળમ ભાટે રાબકતાથ વવજદ કયલાથી છાતી વાથે ઘ ૂટંણના

અડલાથી ગબાળથમ ાછ ધકેરામ છે આથી તેને કુદયતી પામદ થામ છે. જે સ્ત્રી નભાઝે જંગાના અને નાપેરા નભાઝ ઢે છે તે શભેળા ગબાથતથી યણક્ષત યશ ેછે.



ખાવ કદલવભા ંસ્ત્રી ઉય નભાઝ વાકકત થલાનુ ંયશસ્મ

સ્ત્રીઓને તેના ખાવ કદલવ જેભા ંયક્તસ્ત્રાલ થામ છે, તે કદલવભા ંતેના ઉય

નભાઝ વાકકત થામ છે તેની ાછનુ ંકાયણ

એ છે કે આ સ્સ્થવતભા ં તેના ળયીયના શયભન્વની ગ્રથંીઓન સ્ત્રાલ રશીભા ં બી જલાથી યક્ત પ્રલાશની ણગત લધે છે અને તેભાનંા નકુવાનકાયક તત્લ ફશાય નીકે છે,

જેના કાયણ ેળયીય સસુ્ત અને ઢીુ ંડી જામ



છે. આ સ્સ્થવતભા ં તે અલ્રાશની ફાયગાશભા ંતાની ઈફાદતન આળમ વાયી યીતે વ્મક્ત

નથી કયી ળકતી. ગદંા - ખયાફ અને નજાવતલાા તત્લના વફફે તેના ઉય એ

કદલવભા ંનભાઝ વાકકત કયલાભા ં આલી છે.

ફીજુ ંકાયણ એ છે કે આ કદલવભા ંઉબી થતી સ્સ્થવતભા ંસ્ત્રીનુ ંળયીય નભાઝ ડલાથી વકંચામ અને બંવામ ત યક્તસ્ત્રાલ લધી જલાની વબંાલના છે.



આંસ ૂલશાલી - કયગયીને દુઆ ભાગંલી

નભાઝ અને ત્માયફાદ અલ્રાશની ફાયગાશભા ં કયગયી - કયગયીને અને યડતા ંયડતા ં દુઆ ભાગંલાથી ફીભાયભા ં એક

પ્રકાયની કશમ્ભત પ્રગટે છે, જે તેની ભાદંગીન ઈરાજ છે.

એક યગી ભાણવ અલ્રાશની ળસ્ક્ત -

કુદયત ઉય બયવ યાખીને તેની ાવે ળપાની માચના કયે છે, યડે છે, કયગયે છે ત્માયે



તેના કદરન ેવાતં્લના ભે છે અને ભાવનવક

યીતે ળસ્ક્ત ભેલ ે છે. આ ળસ્ક્ત તેને યગપ્રવતકાયક ફ આે છે અને કયણાભે યગના જીલાણનુ હભુર ાછ શટે છે અને ધીભે ધીભે તે નુ: તદુંયસ્તી ભેલે છે.



યડલાથી ભાનવવક વાતં્લન ભે છે

દઆ કયતી લેા તાના ગનુાશને -

ભરૂને માદ કયી ભાપી ભાગલાથી - પ્રામવિત

કયલાથી અને વાથે વાથે આંસ ુ લશાલતા જલાથી ભનન બાય શલ થામ છે - કદરની વ્મથા દૂય થઈ જામ છે. વાભાન્મ યીતે તદુંયસ્ત

ભાણવ ભાટે ણ અલ્રાશની ફાયગાશભા ંયડી - યડીને તાની શાજત ભાગંલી - ગનુાશનુ ંપ્રામવિત કયવુ ંસ્લાસ્્મ ભાટે એટુ ંજરૂયી છે,

જેટ ુજીલલા ભાટે શ્વાવ રેલ અથલા સ્સ્ભત

કયવુ.ં



દુ:ખ લખતે યડવુ ં કપત્રત છે, ગભ જાશયે

કયલાન એક ઝયીઓ - વાધન છે. એટરે જ

આંસઓુને „ઈળાયાની જફાન‟ કશલેાભા ંઆલે છે. આણે કદરની રાગણીઓને આંસ ુ દ્વાયા પ્રગટ કયીએ છીએ. દુ:ખ અને વલાદ લખતે કદભાગના દાથ ઉય એક પ્રકાયન વજ આલે છે, ફાયગાશ ે ઈરાશીભા ં તાના દુ:ખ

દદથ ફમાન કયલાથી હ્રદમન બાય શલ થામ

છે - આંસઓુ લશાલલાથી કદભાગી ગફુાય નટટ

થઈ જામ છે. છી ભન - ભગજન બાય શલ થઈ યાશત અને શલાળ અનબુલે છે.



કયણાભે ળયીયન યક્તપ્રલાશ વભતર થઈ

લશલેા ભાડેં છે, ળયીયના અલમલને ગ્રથંીઓ

વકક્રમ ફની જતા ં આણે સ્ૂવતિ અનબુલીએ

છીએ. ભાવનવક તનાલ (ટેન્ળન) લખતે જે

તકરીપ ઉબી થઈ શમ છે તે ઉયક્ત

શારતભા ંદુરૂસ્ત થઈ જામ છે.

કેરીપનીમાથ યવુનલવીટીના પ્રપેવય

ડૉકટય થમ્વ સ્કેપ કશ ે છે કે, ભાવનવક વ્મથા દૂય કયલા ભાટે યડવુ ં એક જરૂયી કામથ છે

તેનાથી ભાવનવક ફેચનૈીભાથંી છુટકાય ભે

છે.



તળહદુ

નભાઝની ળરૂઆત કમાથ શરેા ં અઝાન

અને એકાભત દ્વાયા તાના અકીદા અને ભાન્મતાની જાશયેાત થામ છે અને ફીજી તથા છેલ્રી યકાતના અંતે ણ તળહદુ દ્વાયા એ જ

લાતન નુ:ઉચ્ચાય થામ છે. આથી વાફીત

થયુ ંકે ળરૂથી અંત સધુીન ફધ અભર એ જ

એઅતેકાદ નીચે છે.

ખદુાની ભશાનતાન દયજ કયવારતથી અગ્ર છે. તેની વાક્ષી કયવારતની વાક્ષી શરેા આલી ડે છે. આન અથથ એ છે કે



મવુરભાન ફધીમ ળસ્ક્ત - ફધી વત્તાન ઈન્કાય કયીને ભાત્રા અલ્રાશની વલોકયતાન સ્લીકાય કયીને તેના હુકભની ૈયલી કયે છે.

અલ્રાશ જ એક છે - તેને અવધકાય છે કે તે હુકભ કયે. ઈન્વાન ભાત્ર તેની વાભે ભાથુ ંનભાલે. અલ્રાશ વભક્ષ ભાથુ ં નભાલનાય

તાને આઝાદ - સ્લતતં્રતા ભાને છે.

જે ભાણવે આ અકીદ અ ભાન્મતાન સ્લીકાય કમો તે તાની ભનેચ્છાઓ - શાકેભ - ચોધયીઓ - લડેયાઓના હકુભ કે વત્તા -

કાનનૂ જે ઈરાશી આજ્ઞાની વલરૂધ્ધ શમ તેને



સ્લીકાયળે નકશ. મવુરભાન એટરે વ્મસ્ક્તગત

કે વામદુામી યીતે ભાત્રા અલ્રાશના હુકભને આધીન યશનેાય.

અલ્રાશન ઈયળાદ છે : અતીઉલ્રાશ લ

અતીઉયથસરૂ લ ઉરીર અમ્રે વભન્કુભ -

અલ્રાશની ઈતાઅત કય, ઈતાઅત કય એના યસરૂની અને ઓરીર અમ્રની ઈતાઅત કય.

નભાઝી તળહદુના ળબ્દ ઉચ્ચાયે છે :

અશ્શદ અન્ન ભશમ્ભદન અબ્દહ ુલ યસરૂહ ુ -

હુ ં વાક્ષી આુ ં છુ ં કે, ભશમ્ભદ (વલ્રલ્રાશ



અરય્શ ેલ આરેશી લવલ્રભ) અલ્રાશના ફદંા છે અને યસરૂ છે.

નભાઝી અલ્રાશની લશદાવનમતની ગલાશી આપ્મા છી યસરૂ (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ેલ આરેશી લવલ્રભ) ની ફદંગી અને કયવારતની વાક્ષી આે છે. તે કદર જાનથી તેના મગાભને સ્લીકાયે છે.

ફનંે ગલાશીઓ આપ્મા છી યસરૂ

(વલ્રલ્રાશ અરય્શ ે લ આરેશી લવલ્રભ)

ભાટે યશભતની દુઆ ભાગેં છે. આભ કયીને યસરૂ (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ે લ આરેશી



લવલ્રભ) અને તેભની આર પ્રત્મે તાન પ્રેભ જાશયે કયે છે. યસરૂ (વલ્રલ્રાશ અરય્શ ે

લ આરેશી લવલ્રભ) અને તેભની આર ઉય

દુરૂદ ભકરવુ,ં એ ખયી યીતે કુયઆનના હકુભ

(ઈન્નલ્રાશ લ ભરાએકતહુ....) ઉય અભર

કયલ છે.



તળહદુ અને વરાભ, ફેવીને ઢલાથી થતા પામદા

ઈન્વાન સઈૂને વલાયે જ્માયે જાગતૃ થામ

છે ત્માયે તેની નવ અને યગભા ંદડત ુ ંરશી ધીમુ ં- સસુ્ત ડી જામ છે. અને જ તેને વકક્રમ

કયલાભા ં ન આલ ે ત હ્રદમ યગની ળક્યતા લધી જામ છે. આ ભાટે વલાયના લખતે નભાઝે સબુ્શ લાજજફ કયલાભા ં આલી છે. જેથી યક્તપ્રલાશ કદલવ જેલ - જાગતૃ અલસ્થા જેલ લશન કયલા ભાડેં. ાચં લખતની



નભાઝભા ં નલ લખત તળહદુ અને વરાભ

ભાટે ફેવવુ ં ડે છે. જે ગની ંડરી ભાટે

રાબકતાથ છે. વલાયની નભાઝ ઢલાથી ભાણવભા ં સ્ૂવતિ અને ચેતના આલતા તે તાની પયજ કાભકાજ વાયી યીતે અંજાભ

આલા રાગે છે.

નભાઝ ન ઢનાય વ્મસ્ક્ત ઘણીલાય

Varicose (યગના ૂરાલાથી ફનતી એક

પ્રકાયની ગાઠં) નાભની ફીભાયીન બગ ફને છે. તેની યગ ફુરીને જાડી થઈ જામ છે અને હ્રદમની ધભણને કાભ કયલાભા ંઅલયધ ઉબ



કયે છે. જ્માયે વનવમભત યીતે નભાઝ ઢનાયને આ ભાદંગી નથી આલતી.

„નભાઝ‟ અલ્રાશ તયપથી ભેર

નેઅભતભાનંી એલી એક નેઅભત છે કે જેન આણે જેટર ણ શકુ્ર અદા કયીએ તેટર ઓછ જ છે. નભાઝ ઈન્વાની ળયીયના સ્નાયઓુ - અલમલ - યગ લગેયેને વભતર

યાખ ે છે. તેના એક એક રૂકનથી નભાઝીને અનેકાનેક પામદા ભે છે. ળાયીકયક તેભજ

ભાવનવક વ્માધીઓથી છુટકાય અને યક્ષણ

ભે છે.



અંતભા ખાવ ધ્માન યાખલા જેલી લાત

અને તે અત્મતં જરૂયી છે કે નભાઝને ઢલા ાછ - તેની અદામગીન શતે ુ ભાત્ર

અલ્રાશની ખળુનદુી શલ જઈએ. ન કે કઈ

ળાયીકયક - લૈકદકમ કે દુન્મલી રાબ. આ ભાટે

વનય્મત ભાત્રા અલ્રાશની કુયફત ભેલલાની યાખલી જરૂયી છે.


Documents

નભાઝનાંતjબ્ફj અનp રૂશાન પામદા na tabib ane ruhani faida.pdf · ળણખય ળસ્ક્તઓનj ચpરpન્જનs જડફાતડ