Biblioteka Policjanta Prewencji

Jarosław Tuliszka

ZNAKI I SYGNAŁY DROGOW E

(materiał dydaktyczny)

Według stanu prawnego na kwiecień 2011 roku

SŁUPSK 2011

2

Materiał opracowany w Zakładzie Prewencji i Ruchu Drogowego Szkoły Policji w Słupsku Korekta i redakcja j ęzykowa: GraŜyna Szot Redakcja techniczna: Zenon Trzciński Projekt okładki: Marcin Jedynak Fotografie: zbiory własne autora Ryciny: opracowanie własne autora Druk: Andrzej Block

Zatwierdzam i wprowadzam do uŜytku jako materiał dydaktyczny

Wydawnictwo Szkoły Policji w Słupsku Wydanie III Słupsk 2011

3

Spis treści

Wstęp ....................................................................................................................... 5 1. Zasady umieszczania znaków drogowych .......................................................... 7 2. Znaki zakazu ....................................................................................................... 11 3. Znaki nakazu ....................................................................................................... 32 4. Wybrane znaki informacyjne .............................................................................. 34 5. Wybrane sygnały świetlne .................................................................................. 46 6. Wybrane znaki ostrzegawcze .............................................................................. 51 7. Wybrane znaki poziome ...................................................................................... 55 8. Inne znaki ............................................................................................................ 59 9. MoŜliwości niestosowania się do znaków zakazu .............................................. 61 Pytania kontrolne ...................................................................................................... 64 Wykaz tabel .............................................................................................................. 68 Wykaz fotografii ....................................................................................................... 68 Wykaz rycin ............................................................................................................. 69 Bibliografia ............................................................................................................... 74

4

Ta strona jest pusta

5

Wstęp

Znaki drogowe są najbardziej zauwaŜalnym elementem wyposaŜenia drogi. W Polsce stawia się ich bardzo duŜo. Wśród kierowców, a takŜe pozostałych uczestników ruchu, panuje nieuzasadnione przekonanie, Ŝe znaki drogowe są im doskonale znane. Tymczasem przepisy ulegają zmianie, wprowadzane są nowe znaki drogowe. Wszystko to powoduje, Ŝe znaczenie wielu znaków staje się bar-dziej skomplikowane, rozległe, a przez to coraz mniej znane przez kierowców.

Policjanci rozpoczynający naukę na kursach podstawowych Policji to w większości kierowcy, osoby posiadające uprawnienia do kierowania co naj-mniej kategorii B. Oni teŜ są przekonani, Ŝe posiedli juŜ wiedzę z zakresu zna-ków drogowych, a wielu sądzi, Ŝe i pozostałych przepisów ruchu drogowego. Rzeczywistość jest jednak inna. Kursy na prawo jazdy dają pewne podstawy znajomości przepisów ruchu drogowego, wystarczające do prowadzenia pojazdu silnikowego po drodze publicznej. Ta wiedza jest jednak bardzo pobieŜna. W dodatku policjant występuje w roli stróŜa prawa i jest zobowiązany do do-kładniejszego zapoznania się z obowiązującymi, aktualnymi przepisami, w tym równieŜ dotyczącymi przepisów ruchu drogowego. Istnieje potrzeba przekazania im takiej wiedzy, która będzie niezbędna do właściwego wykonywania zawodu. Niniejsze opracowanie powstało przede wszystkim z myślą o policjantach roz-poczynających naukę na policyjnych kursach podstawowych. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby z jego treścią zapoznali się inni policjanci czy osoby nie-związane z tą profesją.

Opracowany materiał ma trochę inną budowę niŜ klasyczne podręczniki o znakach drogowych. Systematyka tylko w ogólnych zarysach oparta jest tu na tradycyjnym przedstawianiu kolejnych znaków drogowych z poszczególnych rodzajów znaków i sygnałów drogowych. RównieŜ układ rozdziałów róŜni się od przyjętego w innych podręcznikach, co podyktowane jest policyjnym charak-terem podręcznika. Zamysłem autora jest bowiem przekazanie czytelnikom wiedzy ukierunkowanej na potrzeby policyjne. Stąd teŜ po początkowym roz-dziale traktującym o zasadach umieszczania znaków drogowych drugi rozdział obejmuje znaki zakazu.

Dla policjanta szczególnie istotne są znaki lub sygnały drogowe, w zwią- zku z którymi mogą być popełniane wykroczenia, tzn. takie, które czegoś zabra-niają lub coś nakazują. Pozostałe znaki są elementem infrastruktury drogowej, której celem jest ułatwienie, przede wszystkim kierującym, korzystania z drogi. Treść opracowania zawiera tylko te znaki i sygnały, do egzekwowania których zobowiązany jest policjant pełniący słuŜbę na drodze.

Publikacja składa się z dziewięciu rozdziałów. Ostatni traktuje o wyjąt-kowych sytuacjach, gdy uczestnicy ruchu określonych kategorii są zwolnieni z obowiązku stosowania się do niektórych znaków zakazu.

6

W przygotowaniu się do sprawdzianów wiedzy pomocne będą pytania kontrolne znajdujące się przy końcu opracowania.

Całość uzupełniają rysunki i zdjęcia, które są niezbędne dla zilustrowania przedstawianych treści.

Mam nadzieję, Ŝe juŜ pierwsza, pobieŜna lektura potwierdzi słuszność te-zy stawianej na początku tego wstępu, a dokładniejsza – do pogłębienia posia-danej wiedzy.

7

1. Zasady umieszczania znaków drogowych

Uczestnicy ruchu drogowego są zobowiązani stosować się do przepisów ruchu drogowego. Ich uzupełnieniem są dość powszechnie występujące w Pol-sce znaki i sygnały drogowe. Są wśród nich: 1) znaki pionowe (tarcze, tablice z napisami lub symbolami, znaki świetlne), 2) znaki poziome (linie, symbole, napisy), 3) sygnały świetlne (sygnalizatory świetlne), 4) sygnały dźwiękowe lub wibracyjne (specjalne urządzenia do tworzenia tych

sygnałów). NiezaleŜnie od znaków i sygnałów umieszczonych na drodze polecenia

i sygnały mogą podawać uczestnikom ruchu osoby uprawnione (np. policjant). Znaki pionowe są tablicami (lub znakami świetlnymi), na których, po-

przez umieszczenie odpowiedniego symbolu, przedstawiona jest informacja. Uczestnik ruchu (najczęściej kierujący) musi się zastosować do niej lub musi (albo moŜe) ją wziąć pod uwagę. WyraŜają one zakazy, nakazy, ostrzeŜenia, in-formacje.

Znaki pionowe umieszczane są po prawej stronie jezdni i dotyczą kierują-cych znajdujących się na wszystkich pasach ruchu tej jezdni. Mogą one być umieszczone nad jezdnią i wówczas dotyczą równieŜ kierujących znajdujących się na wszystkich pasach ruchu tej jezdni. JeŜeli jednak znaki są umieszczone nad poszczególnymi pasami ruchu, wówczas dotyczą tylko kierujących porusza-jących się na pasie, nad którym znak jest umieszczony.

Fot. 1. i 2. Znak drogowy umieszczony po prawej stronie jezdni oraz znak świetlny

Zdarzają się znaki drogowe umieszczone po lewej stronie jezdni. Są one jednak jedynie powtórzeniem znaku znajdującego się po prawej stronie. W nie-których przypadkach, jeŜeli jest to wyraźnie określone w przepisach, mogą być samodzielnymi znakami, które wyznaczają sposób zachowania się kierującego

8

po lewej stronie jezdni (np. znak „Zakaz postoju” ustawiony po lewej stronie jezdni oznacza, Ŝe zakaz obowiązuje po lewej stronie drogi)1. Fot. 3. i 4. Znak „Zakaz zatrzymywania się” (B-36) umieszczony po lewej stronie jezdni

Sygnalizator świetlny umieszczony po prawej stronie jezdni lub nad jezd-nią podaje sygnał dla kierujących znajdujących się na wszystkich pasach ruchu.

Fot. 5. Sygnalizator świetlny umieszczony po prawej stronie jezdni

JeŜeli jednak sygnalizatory świetlne są umieszczone nad poszczególnymi pasami ruchu, to nadawane przez nie sygnały świetlne dotyczą tylko kierujących znajdujących się na pasie, nad którym dany sygnalizator jest zawieszony.

1 Szczegóły dotyczące zakresu obowiązywania poszczególnych znaków zakazu znajdują się w rozdziale

o tych znakach.

9

Fot. 6. Sygnalizatory świetlne umieszczone nad pasami ruchu

Pod niektórymi znakami umieszczane są dodatkowe tabliczki z napisem lub symbolem. Stanowią one jedną całość ze znakiem, pod którym są umiesz-czone.

JeŜeli na znaku lub tabliczce jest podany układ dróg na skrzyŜowaniu (schemat skrzyŜowania) liniami o róŜnej szerokości, to szersza linia oznacza drogę z pierwszeństwem.

Ryc. 1.–3. Znaki drogowe z tabliczkami umieszczonymi pod nimi

Na jezdni malowane są białą farbą znaki poziome odzwierciedlające pio-nowe znaki ostrzegawcze lub znaki zakazu. Są one jedynie powtórzeniem umiejscowionych opodal znaków pionowych.

10

Fot. 7. i 8. Znak poziomy jako powtórzenie znaku pionowego

Na jednej tarczy znaku mogą być umieszczane dwa lub trzy symbole zna-ków. Mają one takie samo znaczenie jak znaki pojedyncze (najczęściej stosuje się je w przypadku znaków zakazu).

Fot. 9. Symbole trzech znaków zakazu umieszczone na jednej tarczy

11

2. Znaki zakazu

Ogólne zasady obowiązywania znaków zakazu Znaki zakazu wyraŜają bezwzględnie obowiązujące zarządzenia. Obowią-

zują od miejsca ich ustawienia na drodze, gdzie są umieszczone. Są jednak wy-jątki, o których będzie mowa w dalszej części tego rozdziału.

JeŜeli znak zakazu jest umieszczony pod znakiem „Obszar zabudowany” (D-42), oznacza on, Ŝe zakaz obowiązuje na całym obszarze zabudowanym aŜ do znaku „Koniec obszaru zabudowanego” (D-43) lub znaku „Koniec miejsco-wości” (E-18a). Wyjątek stanowią te odcinki drogi na obszarze zabudowanym, na których znak zakazu został zmieniony lub odwołany innym znakiem zakazu.

Podobnie jest ze znakiem zakazu umieszczonym pod znakiem „Miejsco-wość” (E-17a). Obowiązuje on na całym obszarze miejscowości z wyjątkiem odcinka drogi, na którym został zmieniony lub odwołany innym znakiem.

Ryc. 4. i 5. Znak ograniczenia prędkości pod znakiem „Obszar zabudowany” (D-42) i pod znakiem „Miejscowość” (E-17a).

Pod znakiem zakazu mogą być umieszczane tabliczki o białym tle. Mogą one wyraŜać jakąś treść lub wskazywać, Ŝe znak dotyczy określonego rodzaju pojazdów. JeŜeli na tabliczce jest umieszczony napis wskazujący dni lub okres doby, oznacza to, Ŝe zakaz obowiązuje w tym czasie. Ryc. 6.–8. Tabliczki umieszczane pod znakami zakazu i napis na znaku zakazu

12

Pod znakami zakazu mogą być umieszczane takŜe tabliczki wskazujące odległości: – T-20 – długość odcinka jezdni, na którym zakaz obowiązuje, – T-21 – odległość znaku od miejsca, od którego lub w którym zakaz obowią-

zuje.

Ryc. 9. i 10. Tabliczka T-20 i T-21 do znaków zakazu

Pozostałe zasady obowiązywania znaków zakazu dotyczą indywidualnych znaków i zostaną omówione wraz z nimi. Podział znaków zakazu

Znaki zakazu nieformalnie moŜemy podzielić na kilka grup: 1) zakazy ruchu (wyłączają z ruchu całą drogę lub jej część), 2) zakazy wjazdu (zabraniają wjazdu od strony ustawienia znaku określonym

pojazdom lub w jednym przypadku wszystkim pojazdom), 3) zakazy postoju lub zatrzymywania się, 4) znaki zabraniające wykonania określonej czynności, 5) znaki zakazu obejmujące wyznaczoną strefę, 6) znaki odwoławcze. Znaki zakazu ruchu

Są tylko dwa znaki zakazu ruchu: 1) „Zakaz ruchu w obu kierunkach” (B-1), 2) „Zakaz ruchu pieszych” (B-41).

Znak „Zakaz ruchu w obu kierunkach” oznacza absolutny zakaz wjazdu wszelkich pojazdów na tę drogę. Jest ona całkowicie wyłączona z ruchu pojaz-dów (w praktyce umieszczając tabliczkę pod znakiem, dopuszcza się ruch okre-ślonych pojazdów). Na drogę oznaczoną tym znakiem nie mogą równieŜ wcho-dzić kolumny pieszych, poganiacze ze zwierzętami oraz nie mogą wjeŜdŜać jeźdźcy.

13

Ryc. 11. i 12. Znak „Zakaz ruchu w obu kierunkach” (B-1) i znak „Zakaz ruchu pieszych” (B-41)

Znak „Zakaz ruchu pieszych” zabrania wchodzenia pieszych na drogę – na tę jej stronę, na której ustawiony jest znak. Zakazy wjazdu

Znaki zakazu wjazdu zabraniają wjazdu na drogę określonym lub wszyst-kim pojazdom.

Wszystkim pojazdom zabrania wjazdu znak „Zakaz wjazdu” (B-2). Po-wszechnie jest błędnie utoŜsamiany ze znakiem, który oznacza zakaz wjazdu w drogę jednokierunkową. W praktyce tak najczęściej jest, chociaŜ znaczenie znaku jest inne, takie jak w nazwie – zabrania on wjazdu od strony ustawienia znaku. Zdjęcie 10. przedstawia z pozoru nielogiczne ustawienie znaków. W rze-czywistości, na podstawie przepisów dotyczących znaków i sygnałów drogo-wych wiadomo, Ŝe jest to właściwe oznakowanie. Znaki te zabraniają wjazdu wszelkich pojazdów oprócz pojazdów właściciela posesji. Kierujący pojazdami właściciela posesji są poinformowani, Ŝe wjeŜdŜają na drogę jednokierunkową.

Ryc. 13. Znak „Zakaz wjazdu” (B-2)

Fot. 10. Znak „Zakaz wjazdu” (B-2) zabraniający wjazdu od strony ustawienia znaku

Oprócz wjazdu pojazdów znak B-2 zabrania teŜ wchodzenia kolumn pie-

szych, poganiaczy ze zwierzętami oraz wjazdu jeźdźców. Pod znakiem „Zakaz wjazdu” moŜe być umieszczana tabliczka T-22,

oznaczająca, Ŝe znak ten nie dotyczy rowerów jednośladowych. MoŜe się wy-dawać dziwne takie zestawienie znaku i tabliczki w sytuacji, gdy znak zabrania

14

akurat wjazdu w drogę jednokierunkową. Wyjaśnienie jednak jest stosunkowo proste: na części jezdni jest wydzielona droga dla rowerów, na której rowerzyści mogą poruszać się w obu kierunkach.

Ryc. 14. Znak „Zakaz wjazdu” (B-2) z tabliczką T-22

Ryc. 15. Umiejscowienie znaku „Zakaz wjazdu” (B-2) z tabliczką T-22

Pozostałe zakazy wjazdu zabraniają wjazdu na drogę tylko niektórym po-

jazdom. Określenie tych pojazdów znajduje się na oznaczeniu umieszczonym na znaku. Jest to znak graficzny, zrozumiały dla kierującego. NaleŜy pamiętać, Ŝe niektóre z tych znaków zabraniają wjazdu na drogę jeszcze innym pojazdom: 1) znak „Zakaz wjazdu autobusów” (B-3a) – oznacza zakaz wjeŜdŜania auto-

busów, 2) znak „Zakaz wjazdu motocykli” (B-4) – oznacza zakaz wjeŜdŜania motocykli, 3) znak „Zakaz wjazdu ciągników rolniczych” (B-6) – oznacza zakaz wjeŜdŜa-

nia ciągników rolniczych oraz pojazdów wolnobieŜnych, 4) znak „Zakaz wjazdu pojazdów zaprzęgowych” (B-8) – oznacza zakaz wjeŜ-

dŜania pojazdów zaprzęgowych oraz jeźdźców i poganiaczy, 5) znak „Zakaz wjazdu rowerów” (B-9) – oznacza zakaz wjeŜdŜania rowerów. Uwaga! Znak ten dotyczy nie tylko jezdni, ale równieŜ pobocza, 6) znak „Zakaz wjazdu motorowerów” (B-10) – oznacza zakaz wjeŜdŜania mo-

torowerów, 7) znak „Zakaz wjazdu wózków rowerowych” (B-11) – oznacza zakaz wjeŜ-

dŜania rowerów wielośladowych,

15

Fot. 11. Wózek rowerowy, tzw. riksza

8) znak „Zakaz wjazdu wózków ręcznych” (B-12) – oznacza zakaz wjeŜdŜa-nia wszelkich wózków ręcznych.

Uwaga! Znak ten dotyczy nie tylko jezdni, ale równieŜ pobocza, 9) znak „Zakaz wjazdu pojazdów z materiałami wybuchowymi lub łatwo za-

palnymi” (B-13) – oznacza zakaz wjeŜdŜania pojazdów oznaczonych tabli-cami pomarańczowymi ostrzegawczymi i słuŜących do przewoŜenia towa-rów niebezpiecznych, które mogą eksplodować lub się zapalić (np. benzy-ny, gazy),

Fot. 12. Samochód cięŜarowy z oznaczeniami przystosowania do przewozu materiałów łatwopalnych

10) znak „Zakaz wjazdu pojazdów z towarami niebezpiecznymi” (B-13a) – ozna-

cza zakaz wjeŜdŜania pojazdów oznaczonych tablicami pomarańczowymi ostrzegawczymi i słuŜących do przewoŜenia towarów niebezpiecznych,

11) znak „Zakaz wjazdu pojazdów z towarami, które mogą skazić wodę” (B-14) – oznacza zakaz wjeŜdŜania pojazdów oznaczonych tablicami po-marańczowymi ostrzegawczymi i słuŜących do przewoŜenia towarów nie-bezpiecznych, które mogą zagrozić środowisku naturalnemu,

12) znak „Zakaz wjazdu pojazdów o szerokości ponad... m” (B-15) – oznacza zakaz wjeŜdŜania pojazdów, których szerokość, łącznie z ładunkiem wysta-jącym poza pojazd, jest większa niŜ wartość wskazana na znaku,

16

13) znak „Zakaz wjazdu pojazdów o wysokości ponad... m” (B-16) – oznacza zakaz wjeŜdŜania pojazdów, których wysokość, łącznie z ładunkiem wysta-jącym ponad pojazd, jest większa niŜ wartość wskazana na znaku,

14) znak „Zakaz wjazdu pojazdów o długości ponad... m” (B-17) – oznacza zakaz wjeŜdŜania pojazdów oraz pojazdów z przyczepami lub naczepami, których długość, łącznie z ładunkiem wystającym poza pojazd, jest większa niŜ wartość wskazana na znaku,

15) znak „Zakaz wjazdu pojazdów o rzeczywistej masie całkowitej ponad... t” (B-18) – oznacza zakaz wjeŜdŜania pojazdów, których rzeczywista masa całkowita jest większa niŜ wartość podana na znaku; naleŜy zwrócić uwagę, Ŝe w przypadku tego znaku chodzi o rzeczywistą, a nie dopuszczalną masę całkowitą, czyli tyle, ile faktycznie pojazd waŜy, a nie tyle, ile powinien maksymalnie waŜyć (niektórzy kierowcy przeładowują swoje pojazdy); dla ujawnienia tego wykroczenia konieczne jest zwaŜenie pojazdu,

16) znak „Zakaz wjazdu pojazdów o nacisku osi większym niŜ... t” (B-19) – oznacza zakaz wjeŜdŜania pojazdów, których nacisk osi jest większy od na-cisku osi podanej na znaku; maksymalny nacisk osi dla danego pojazdu od-czytuje się z dowodu rejestracyjnego; do zmierzenia takiego nacisku osi pojazdu na drodze wymagane jest specjalistyczne urządzenie, tzw. waga najazdowa. JeŜeli znana jest masa (cięŜar) przewoŜonego ładunku (np. z dokumentów przewozowych), rzeczywistą masę całkowitą moŜna okre-ślić poprzez dodanie do masy przewoŜonego ładunku masy własnej pojazdu odczytanej z dowodu rejestracyjnego.

Wśród znaków zakazu wjazdu naleŜy zwrócić uwagę na trzy znaki, któ-rych symbole graficzne nie odzwierciedlają ściśle znaczenia tych znaków: 1) znak „Zakaz wjazdu pojazdów silnikowych, z wyjątkiem motocykli jedno-śladowych” (B-3) – oznacza zakaz wjeŜdŜania pojazdów silnikowych (nie-którzy mylnie myślą, Ŝe jest to zakaz wjazdu samochodów osobowych; są one pojazdami silnikowymi, ale pojazdy silnikowe to nie tylko samochody osobowe); znak ten nie zabrania wjazdu na drogę motocykli jednośladowych,

Fot. 13. Ciągnik siodłowy Fot. 14. Ciągnik balastowy

17

2) znak „Zakaz wjazdu samochodów cięŜarowych” (B-5) – oznacza zakaz wjeŜdŜania większej grupy pojazdów. Są to: a) samochody cięŜarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyŜej 3,5 t, b) ciągniki samochodowe (ciągniki siodłowe i ciągniki balastowe, które

z wyglądu przypominają cięŜarówki – patrz fot. 13. i 14.), c) ciągniki rolnicze, d) pojazdy wolnobieŜne, e) pojazdy specjalne o dopuszczalnej masie całkowitej powyŜej 3,5 t, f) pojazdy uŜywane do celów specjalnych o dopuszczalnej masie całkowitej

powyŜej 3,5 t, 3) znak „Zakaz wjazdu pojazdów silnikowych z przyczepą” (B-7) – oznacza

zakaz wjeŜdŜania pojazdów silnikowych (najczęstszym błędem jest pomija-nie słowa „silnikowych”, co zmienia sens znaczenia znaku) z przyczepą lub dwiema przyczepami (ciągnik rolniczy); zakaz ten nie obejmuje przyczep jednoosiowych oraz naczep.

Zakazy postoju lub zatrzymywania się

„Zakaz zatrzymywania się” (B-36) i „Zakaz postoju” (B-35) są znakami spe-cyficznymi, gdyŜ obowiązują wszerz tylko po tej stronie drogi, po której są usta-wione. Chcąc rozszerzyć zakres obowiązywania znaku na drugą część drogi, naleŜy ustawić tam dodatkowy znak tej samej treści.

Ryc. 16. Zakres obowiązywania znaku „Zakaz zatrzymywania się” („Zakaz postoju”)

wszerz drogi (znaki ustawione po obu stronach drogi)

NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe znak obowiązuje nie tylko na jezdni. Skoro za-kres jego obowiązywania jest rozciągnięty na drogę po tej stronie, po której zo-stał ustawiony, to obowiązuje od środka jezdni do granicy drogi, czyli takŜe na poboczu lub chodniku.

Znaki powyŜsze dotyczą równieŜ kolumn pieszych, jeźdźców i pogania-czy, natomiast nie dotyczą pojazdów, które zostały zatrzymane w związku z przepisami ruchu (np. w celu ustąpienia pierwszeństwa przejazdu na skrzyŜo-

18

waniu) lub warunkami ruchu (np. oczekiwanie na przejazd na przejeździe kole-jowym, gdy zapory są opuszczone).

Ryc. 17. Zakres obowiązywania znaku „Zakaz zatrzymywania się” („Zakaz postoju”) wszerz drogi (znak ustawiony po jednej stronie drogi)

Znak „Zakaz zatrzymywania się” zabrania zatrzymania pojazdu i jedno-

cześnie zakazuje postoju. Jest on odwoływany przez: 1) znak odwoławczy (B-36 z umieszczoną pod nim tabliczką T-25c)2,

Ryc. 18.–21. Znaki zakazujące postoju i zatrzymywania się z tabliczką wskazującą koniec obowiązywania zakazu wzdłuŜ drogi (T-25c) 2) najbliŜsze skrzyŜowanie, 3) znak „Zakaz postoju” (B-35).

Znak „Zakaz postoju” zabrania jedynie postoju. Nie zabrania zatrzymy-wania się. Jest odwoływany przez: 1) znak odwoławczy (B-35 z umieszczoną pod nim tabliczką T-25c), 2) najbliŜsze skrzyŜowanie.

2 Patrz dalej podrozdział Znaki odwoławcze.

19

Dwa znaki zakazu postoju zabraniają postoju pojazdu w określone dni miesiąca – parzyste (2, 4, 6, 8 itd.) lub nieparzyste (1, 3, 5, 7 itd.). Nie obowią-zują w godzinach od 21.00 do 24.00.

Znak „Zakaz postoju w dni nieparzyste” jest odwoływany przez: 1) znak odwoławczy (B-37 z umieszczoną pod nim tabliczką T-25c), 2) najbliŜsze skrzyŜowanie, 3) dzień parzysty.

Natomiast znak „Zakaz postoju w dni parzyste” jest odwoływany przez: 1) znak odwoławczy (B-38 z umieszczoną pod nim tabliczką T-25c), 2) najbliŜsze skrzyŜowanie, 3) dzień nieparzysty.

NajbliŜsze skrzyŜowanie na drodze dwujezdniowej nie odwołuje zakazu zatrzymywania lub postoju, jeŜeli wlot drogi poprzecznej znajduje się tylko z lewej strony i nie ma połączenia z prawą jezdnią.

Ryc. 22. SkrzyŜowanie nie odwołujące znaków zakazu

Pod znakiem zakazu zatrzymywania się lub znakami postoju mogą być umieszczane inne tabliczki. Na przykład tabliczka T-25a oznacza początek ich obowiązywania, a tabliczka T-25b ich kontynuację za skrzyŜowaniem.

Ryc. 23. Tabliczka do znaku zakazu zatrzymywania się i znaków zakazu postoju oznaczająca początek obowiązywania tych znaków oraz tabliczka oznaczająca ich kontynuację

W sytuacji, kiedy pojazd pozostawiony w miejscu oznaczonym znakiem

zakazu zatrzymywania się lub postoju będzie powodował utrudnienia w ruchu lub jego zagroŜenie, pod znakiem umieszcza się tabliczkę T-24. Oznacza ona, Ŝe

20

tak pozostawiony pojazd zostanie odholowany na parking strzeŜony na koszt właściciela.

Ryc. 24. Tabliczka T-24

Z kolei tabliczka T-26 umieszczona pod znakiem zakazu zatrzymywania się lub postoju, ustawionym na placu równolegle do krawędzi jezdni, oznacza, Ŝe zakaz obowiązuje po tej stronie placu, po której został ustawiony znak.

Ryc. 25. Tabliczka T-26

Ryc. 26. Znak „Zakaz zatrzymywania się”

(B-36) z tabliczką T-26 i zakres jego obowią- zywania na placu

Pod znakami zakazu postoju lub na samych znakach mogą być umiesz-

czone informacje o dopuszczalnym postoju ponad jedną minutę. Znaki zabraniające wykonania określonej czynności

Znak „STOP” (B-20) jest specyficznym znakiem. Od razu zwraca uwagę kształtem (ośmiokąt foremny) innym niŜ pozostałe znaki. Dzięki temu kierujący widząc go, nawet zasłonięty przez przyklejony śnieg, będzie wiedział, Ŝe jest to właśnie ten znak. Ustawiany jest w miejscach o widoczności bardzo ograniczo-nej jakimiś zasłonami (np. budynek, ogrodzenie) lub pobliskim zakrętem, który ogranicza widoczność.

Zakazuje wjazdu na skrzyŜowanie bez uprzedniego zatrzymania się przed drogą z pierwszeństwem. Ze znaku tego wynika równieŜ obowiązek ustąpienia pierwszeństwa przejazdu kierującym jadącym drogą z pierwszeństwem.

Zatrzymanie pojazdu w związku ze znakiem „STOP” musi nastąpić przed linią bezwzględnego zatrzymania (P-12).

21

Ryc. 27. Znak „Linia bezwzględnego zatrzymania – stop” (P-12)

W braku tej linii na jezdni pojazd naleŜy zatrzymać bezpośrednio przed skrzyŜowaniem, w takim miejscu, w którym kierujący nie utrudni ruchu na dro-dze z pierwszeństwem, a jednocześnie sam będzie miał zapewnioną odpowied-nią widoczność, aby obserwować ruch na drodze z pierwszeństwem. Decyzję o kontynuowaniu jazdy podejmuje kierujący po ustąpieniu pierwszeństwa po-jazdom znajdującym się na drodze z pierwszeństwem. Fot. 15. Miejsce zatrzymania pojazdu Ryc. 28. Umiejscowienie znaku „STOP” (B-20) w związku ze znakiem „STOP” (B-20)

Pod znakiem „STOP” mogą być umieszczane tabliczki, które wskazują rzeczywisty układ drogi z pierwszeństwem i dróg podporządkowanych.

22

Ryc. 29. i 30. Tabliczka T-6c i tabliczka T-6d wskazujące układ dróg podporządkowanych w stosunku do drogi z pierwszeństwem

JeŜeli znak „STOP” został ustawiony w obrębie skrzyŜowania, to dotyczy on tylko najbliŜszej jezdni.

Ryc. 31. Znak „STOP” (B-20) – ustawiony w obrębie skrzyŜowania dotyczy tylko najbliŜszej jezdni

Ze względu na małą widoczność torów z przecinającej je drogi lub prze-

cięcie się torowiska z drogą pod ostrym kątem znak „STOP” moŜe być równieŜ ustawiany przed przejazdem kolejowym bez zapór. Wówczas zatrzymanie musi nastąpić przed linią bezwzględnego zatrzymania (znak P-12) lub gdy linii nie ma – przed znakiem „KrzyŜ św. Andrzeja” (G-3 lub G-43). Niejednokrotnie oba te znaki na przejeździe kolejowym występują jednocześnie.

3 Znak „KrzyŜ św. Andrzeja” informuje takŜe o tym, Ŝe kierujący będzie przejeŜdŜał przez przejazd

jednotorowy (znak G-3) lub wielotorowy (znak G-4).

23

Ryc. 32. i 33. Miejsce zatrzymania pojazdu przed przejazdem kolejowym w związku ze znakiem „STOP” (B-20) i znakiem „KrzyŜ św. Andrzeja” przed przejazdem kolejowym jednotorowym

Specyficzne są znaki zakazu skrętu. Ich odrębność polega na miejscu ich

obowiązywania, obowiązują one bowiem wyłącznie na najbliŜszym skrzyŜowa-niu. Uwaga! Znaki zakazu skrętu nie obowiązują od miejsca ustawienia do skrzyŜo-wania. JeŜeli są ustawione w obrębie skrzyŜowania z drogą dwujezdniową, do-tyczą tylko najbliŜszej jezdni.

Znak „Zakaz skrętu w lewo” (B-21) zabrania równieŜ zawracania (czyli podwójnego skrętu w lewo), a znak „Zakaz skrętu w prawo” (B-22) jedynie wy-konania tego manewru.

Ryc. 34. Zakres obowiązywania znaku „Zakaz skrętu w lewo” (B-21)

Znak „Zakaz zawracania” (B-23) zabrania zawracania od miejsca usta-wienia znaku do: 1) najbliŜszego skrzyŜowania, 2) znaku odwoławczego (B-24)4; znak ten nie zabrania skrętu w lewo.

4 Patrz dalej podrozdział Znaki odwoławcze.

24

Ryc. 35. i 36. Zasady odwołania obowiązywania znaku „Zakaz zawracania” (B-23)

Znak „Zakaz wyprzedzania” (B-25) zabrania kierującym pojazdami silni-kowymi wyprzedzania pojazdów silnikowych wielośladowych. Oznacza to, Ŝe zakaz ten obowiązuje tylko wtedy, kiedy pojazdem wyprzedzającym jest pojazd silnikowy, a pojazdem wyprzedzanym pojazd silnikowy wielośladowy. Nie za-brania w ogóle wyprzedzania pojazdów niesilnikowych (np. motorower, rower, pojazd zaprzęgowy).

Pojazdsilnikowy

wielośladowyPojazd

silnikowy

Ryc. 37. Pojazd wyprzedzający i pojazd wyprzedzany na znaku „Zakaz wyprzedzania” (B-25)

JeŜeli pod znakiem umieszczona jest tabliczka określająca rodzaj pojazdu, oznacza to, Ŝe zabronione jest wyprzedzanie pojazdem określonym na tabliczce (np. znak „Zakaz wyprzedzania” z tabliczką T-23a zabrania wyprzedzania mo-tocyklem pojazdów silnikowych wielośladowych).

25

Ryc. 38.–47. Znak „Zakaz wyprzedzania” (B-25) z tabliczkami

Znak „Zakaz wyprzedzania” obowiązuje od miejsca ustawienia znaku do: 1) najbliŜszego skrzyŜowania, 2) znaku odwoławczego (B-27)5.

Podobny do niego jest znak „Zakaz wyprzedzania przez samochody cię-Ŝarowe”, który zabrania kierującym: 1) samochodami cięŜarowymi o dopuszczalnej masie całkowitej powyŜej 3,5 t, 2) pojazdami specjalnymi o dopuszczalnej masie całkowitej powyŜej 3,5 t, 3) pojazdami uŜywanymi do celów specjalnych o dopuszczalnej masie całkowi-

tej powyŜej 3,5 t, 4) wszystkimi ciągnikami samochodowymi (ciągnikami siodłowymi lub bala-

stowymi) wyprzedzania pojazdów silnikowych wielośladowych.

Oznacza to, Ŝe zakaz ten obowiązuje tylko wtedy, kiedy pojazdem wyprze-dzającym jest de facto samochód cięŜarowy, a pojazdem wyprzedzanym pojazd silnikowy wielośladowy. Tak samo jak w przypadku znaku „Zakaz wyprzedza-nia” ten znak nie zabrania w ogóle wyprzedzania pojazdów niesilnikowych.

Znak „Zakaz wyprzedzania przez samochody cięŜarowe” obowiązuje od miejsca ustawienia znaku do: 1) najbliŜszego skrzyŜowania, 2) znaku odwoławczego (B-28)6.

Znak „Zakaz uŜywania sygnałów dźwiękowych” (B-29) zabrania uŜywania sygnałów dźwiękowych, chyba Ŝe jest to niezbędne do ostrzeŜenia innych uczest-ników ruchu o zagroŜeniu bezpieczeństwa. PoniewaŜ przepisy ogólne zabraniają uŜywania tych sygnałów na obszarze zabudowanym, znak ten jest ustawiony poza

5 Patrz dalej podrozdział Znaki odwoławcze. 6 Patrz dalej podrozdział Znaki odwoławcze.

26

obszarem zabudowanym w miejscach, gdzie uŜywanie sygnałów dźwiękowych mogłoby zakłócać ciszę (np. rezerwaty, ośrodki wypoczynkowe).

Ryc. 48. i 49. Znak „Zakaz uŜywania sygnałów dźwiękowych” (B-29) i znak „Koniec zakazu uŜywania sygnałów dźwiękowych” (B-30)

Znak „Zakaz uŜywania sygnałów dźwiękowych” obowiązuje od miejsca ustawienia znaku do: 1) najbliŜszego skrzyŜowania, 2) znaku odwoławczego (B-30)7.

Znak „Pierwszeństwo dla nadjeŜdŜających z przeciwka” (B-31) zabrania kierującym wjazdu na zwęŜony odcinek jezdni przed pojazdami nadjeŜdŜający-mi z przeciwka, jeŜeli zmusiłoby to kierujących tymi pojazdami do zatrzymania się. Ze strony przeciwnej tego zwęŜenia jezdni ustawiany jest znak „Pierwszeń-stwo na zwęŜonym odcinku jezdni” (D-5), który informuje jadących z tamtej strony o pierwszeństwie na przewęŜeniu jezdni.

Ryc. 50. i 51. Znak „Pierwszeństwo dla nadjeŜdŜających z przeciwka” (B-31) i znak „Pierw-szeństwo na zwęŜonym odcinku drogi” (D-5)

Znak „Pierwszeństwo dla nadjeŜdŜających z przeciwka” nie zabrania wjazdu na zwęŜony odcinek jezdni, jeŜeli pojazdy jadące naprzeciw siebie wy-miną się i nie zmusi to nadjeŜdŜającego z przeciwka do zatrzymania się (np. dwóch rowerzystów jadących z przeciwnych stron na zwęŜonym odcinku).

Znak „Stój – kontrola celna” (B-32) jest specyficznym znakiem „STOP”. Zabrania kontynuowania jazdy bez uprzedniego zatrzymania się. Dalsza jazda moŜe nastąpić wyłącznie za zgodą osoby uprawnionej (w tym przypadku celni-ka) lub po nadaniu za pomocą zielonego sygnału świetlnego zezwalającego na ruch. Pojazd musi być zatrzymany przed linią bezwzględnego zatrzymania, a jeŜeli jej nie ma, to przed samym znakiem.

7 Patrz dalej podrozdział Znaki odwoławcze.

27

Ryc. 52.–56. RóŜne wersje znaku B-32

Znak ten umieszczany jest równieŜ ze zmienionym napisem i w związku z róŜnymi sytuacjami w miejscach: 1) „Rogatka uszkodzona” – na przejazdach kolejowych z niesprawnymi zapo-

rami lub półzaporami; dalsza jazda jest moŜliwa za zezwoleniem dróŜnika lub innej osoby uprawnionej albo po zapaleniu się zielonego światła na usta-wionym sygnalizatorze świetlnym,

2) „Kontrola graniczna” – na przejściach granicznych; dalsza jazda jest moŜli-wa za zezwoleniem straŜnika granicznego lub po zapaleniu się zielonego światła na ustawionym sygnalizatorze świetlnym,

3) „Kontrola drogowa” – w miejscach, w których uprawniony organ (np. Poli-cja) prowadzi kontrolę drogową pojazdów; dalsza jazda jest moŜliwa za ze-zwoleniem osoby wykonującej kontrolę (np. policjanta) lub po zapaleniu się zielonego światła na ustawionym sygnalizatorze świetlnym,

4) „Pobór opłat” – na drogach płatnych (najczęściej autostradach); dalsza jazda jest moŜliwa za zezwoleniem osoby pobierającej opłatę lub po zapaleniu się zielonego światła na ustawionym sygnalizatorze świetlnym,

5) „Wjazd na prom” – w miejscach przepraw promowych; dalsza jazda jest moŜliwa za zezwoleniem osoby kierującej wjazdem na prom lub po zapale-niu się zielonego światła na ustawionym sygnalizatorze świetlnym,

6) „Sygnalizacja uszkodzona” – w miejscach, gdzie zepsuła się sygnalizacja świetlna; dalsza jazda jest moŜliwa za zezwoleniem osoby uprawnionej (np. policjanta).

Najbardziej nielubiany przez większość kierujących jest znak „Ograni-czenie prędkości” (B-33), zabraniający przekraczania podanej na nim prędkości. Obowiązuje od miejsca ustawienia do: 1) najbliŜszego skrzyŜowania, 2) znaku odwoławczego (B-34)8, 3) początku strefy zamieszkania oznaczonej znakiem „Strefa zamieszkania”, 4) początku obszaru zabudowanego oznaczonego znakiem „Obszar zabudo-

wany”, 5) innego znaku, np. „Ograniczenie prędkości” lub „Strefa ograniczonej pręd-

kości” z inną wartością (mniejszą lub większą).

8 Patrz dalej podrozdział Znaki odwoławcze.

28

Ryc. 57. i 58. Znak „Ograniczenie prędkości” (B-33) i znak „Koniec ograniczenia prędkości” (B-34)

JeŜeli znak ograniczenia prędkości podwyŜsza na obszarze zabudowanym maksymalną prędkość ponad 60 km/h, to dotyczy on: 1) samochodu osobowego, 2) motocykla, 3) samochodu cięŜarowego o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t, z wyjątkiem pojazdów, dla których prędkość została ograniczona ustawowo (np. podczas holowania innego pojazdu silnikowego).

Ryc. 59. Odwołanie znaku ograniczenia prędkości innym znakiem ograniczenia prędkości

Znak „Ograniczenie prędkości” z umieszczoną pod nim tabliczką wskazu-jącą rodzaj pojazdu oznacza, Ŝe zakaz przekraczania prędkości wyraŜonej na znaku dotyczy kierującego pojazdem określonym na tabliczce.

Ryc. 60.–62. Tabliczki pod znakami ograniczenia prędkości wskazujące, jakich pojazdów do-tyczy to ograniczenie

29

Znaki zakazu obejmujące wyznaczoną strefę Dwa znaki dotyczą nie tylko drogi, na której są ustawione, ale całego ob-

szaru aŜ do znaku odwoławczego. Znak „Strefa ograniczonego postoju” (B-39) zabrania postoju pojazdu na

wszystkich drogach na danym obszarze – od miejsca ustawienia tego znaku aŜ do jego znaku odwoławczego „Koniec strefy ograniczonego postoju” (B-40). Czasowy zakres obowiązywania tego znaku jest opisany na jego tablicy (np. „W dni powszednie w godz. 7–21”). Podobnie jak w przypadku znaków zakazu postoju, na samym znaku moŜe być umieszczona informacja o dopuszczalnym postoju ponad jedną minutę.

Ryc. 63. i 64. Znak „Strefa ograniczonego postoju” (B-39) i znak „Koniec strefy ograniczo-nego postoju” (B-40)

Znak „Strefa ograniczonego postoju” nie dotyczy: 1) pojazdów, które zostały zatrzymane w związku z przepisami ruchu lub wa-

runkami ruchu, 2) pojazdów komunikacji publicznej zatrzymujących się na wyznaczonych

przystankach, 3) autobusów szkolnych, 4) pojazdów zatrzymanych w miejscach oznaczonych znakami postoju: „Par-

king” (D-18), „Parking – miejsce zastrzeŜone” (D-18a), „Parking zadaszony” (D-18b), „Strefa parkowania” (D-44).

Wyjazd ze strefy ograniczonego postoju jest oznakowany znakiem „Ko-niec strefy ograniczonego postoju” (B-40).

Drugim znakiem „strefowym” jest „Strefa ograniczonej prędkości” (D-43). Znak ten wyznacza obszar, na którym obowiązuje ograniczenie prędkości do war-tości podanej na znaku. Wyjazd z tego obszaru jest oznaczony znakiem odwoław-czym „Koniec strefy ograniczonej prędkości” (B-44).

30

Ryc. 65. i 66. Znak „Strefa ograniczonej prędkości” (B-43) i znak „Koniec strefy ograniczo-nej prędkości” (B-44) Znaki odwoławcze

Niektóre znaki zakazu mają własne indywidualne znaki odwoławcze. Są one „uniewaŜnieniem” znaku. Ustawiane są w sytuacji, kiedy zarządca drogi pragnie odwołać dany znak jeszcze przed najbliŜszym skrzyŜowaniem.

Tabela 1. Zasady odwoływania znaków zakazu znakami odwoławczymi

Znak zakazu Indywidualny znak odwoławczy Koniec zakazów

Źródło: opracowanie własne.

Znak „Koniec zakazów” (B-42) uchyla obowiązywanie dowolnej liczby tych znaków zakazu, które mają swój indywidualny znak odwoławczy. Zastępu-je on znaki odwoławcze znaków zakazu, które obowiązują na drogach. Nie od-wołuje znaków zakazu obowiązujących w strefie (na pewnym obszarze). Na przykład dla odwołania ustawionego wcześniej znaku zakazu wyprzedzania i znaku ograniczenia prędkości wystarczy ustawić w jednym miejscu znak „Ko-niec zakazów”. Nie ma potrzeby umieszczania w tym miejscu dwóch indywidu-alnych znaków odwoławczych.

31

Ryc. 67. Odwołanie kilku znaków zakazu jednym znakiem „Koniec zakazów” (B-42)

Tabela 2. Zasady odwoływania „strefowych” znaków zakazu znakami odwo-ławczymi

Znak zakazu dla strefy Indywidualny znak odwoławczy

Źródło: opracowanie własne.

Znaki zakazu dla danej strefy odwoływane są jedynie przez znaki odwo-ławcze umiejscowione w tej strefie.

Ryc. 68. Zasady odwołania „strefowych” znaków zakazu

32

3. Znaki nakazu

Znaki nakazu są drugą grupą wyraŜającą bezwzględne zarządzenia co do postępowania kierującego. Większość z nich dotyczy nakazanego kierunku ruchu:

1) „Nakaz jazdy w prawo przed znakiem” (C-1), 2) „Nakaz jazdy w prawo za znakiem” (C-2), 3) „Nakaz jazdy w lewo przed znakiem” (C-3), 4) „Nakaz jazdy w lewo za znakiem” (C-4), 5) „Nakaz jazdy prosto” (C-5), 6) „Nakaz jazdy prosto lub w prawo” (C-6), 7) „Nakaz jazdy prosto lub w lewo” (C-7), 8) „Nakaz jazdy w prawo lub w lewo” (C-8), 9) „Nakaz jazdy z prawej strony znaku” (C-9),

10) „Nakaz jazdy z lewej strony znaku” (C-10), 11) „Nakaz jazdy z prawej lub lewej strony znaku” (C-11), 12) „Ruch okręŜny” (C-12).

Ryc. 69.–80. Znaki nakazu wyznaczające kierunek jazdy

Jazda w innych kierunkach niŜ wskazane na znaku jest zabroniona. PowyŜ-sze znaki (C-1–C-12) obowiązują na najbliŜszym skrzyŜowaniu lub w miejscu, gdzie moŜna skręcić.

Znak „Droga dla rowerów” (C-13) obliguje jadących rowerami jednośla-dowymi do wjechania na tę drogę i dalszego poruszania się nią. Nie wolno wjeŜdŜać na drogę dla rowerów rowerami wielośladowymi. Po minięciu znaku „Koniec drogi dla rowerów” (C-13a) rowerzyści korzystają z drogi na ogólnych zasadach.

33

Ryc. 81. i 82. Znak „Droga dla rowerów” (C-13) i znak „Koniec drogi dla rowerów” (C-13a)

Podobne znaczenie, ale w odniesieniu do pieszych ma znak „Droga dla pie-szych” (C-16) zobowiązujący pieszych do korzystania z oznaczonej w ten sposób drogi lub jej części aŜ do minięcia znaku „Koniec drogi dla pieszych” (C-16a).

Ryc. 83. i 84. Znak „Droga dla pieszych” (C-16) i znak „Koniec drogi dla pieszych” (C-16a)

Znak „Droga dla rowerów” moŜe być łączony na jednej tarczy ze znakiem „Droga dla pieszych”. JeŜeli oba symbole na tym znaku oddzielone są kreską poziomą, ruch pieszych i rowerzystów odbywa się na całej szerokości drogi. W przypadku oddzielenia symboli kreską pionową – ruch pieszych i rowerzy-stów odbywa się po odpowiedniej stronie drogi w sposób wskazany na znaku.

Ryc. 85.–87. MoŜliwości łączenia znaku „Droga dla rowerów” (C-13) i znaku „Droga dla pieszych” (C-16)

Znak „Nakazany kierunek jazdy dla pojazdów z materiałami niebezpiecz-

nymi” (C-17) oznacza obowiązujący, wskazany na tarczy znaku, kierunek jazdy na skrzyŜowaniu pojazdów przewoŜących materiały niebezpieczne.

34

Ryc. 88. Znak „Nakazany kierunek jazdy dla pojazdów z materiałami niebezpiecznymi” (C-17)

W rejonach górskich (zazwyczaj) moŜe być ustawiony znak „Nakaz uŜy-

wania łańcuchów przeciwpoślizgowych” (C-18), nakazujący kierującym pojaz-dami silnikowymi nałoŜyć łańcuchy przeciwpoślizgowe co najmniej na dwa ko-ła napędowe. JeŜeli kierujący nie ma takich łańcuchów (nie jest to obowiązkowe wyposaŜenie pojazdów), nie moŜe wjechać na drogę za znakiem.

JeŜeli pod znakiem umieszczona jest tabliczka wskazująca na rodzaj po-jazdu, oznacza to, Ŝe nakaz ten dotyczy pojazdu określonego na tabliczce.

Nakaz uŜywania łańcuchów przestaje obowiązywać po minięciu znaku odwoławczego „Koniec nakazu uŜywania łańcuchów przeciwpoślizgowych” (C-19).

Ryc. 89.–91. Znak „Nakaz uŜywania łańcuchów przeciwpoślizgowych” (C-18) i znak „Koniec nakazu uŜywania łańcuchów przeciwpoślizgowych” (C-19) oraz tabliczka pod znakiem wska-zująca, jakich pojazdów ten znak nakazu dotyczy

4. Wybrane znaki informacyjne

Znaki informacyjne moŜemy podzielić na dwie grupy: 1) znaki dotyczące prowadzenia pojazdu, 2) znaki informujące o obiektach znajdujących się na drodze lub w jej pobliŜu.

35

Ta druga grupa nie ma większego znaczenia dla policjanta, gdyŜ stanowi jedynie źródło informacji. Wykroczenia moŜna popełnić jedynie w związku ze znakami informacyjnymi dotyczącymi prowadzenia pojazdu.

Ryc. 92. i 93. Znak „Droga z pierwszeństwem” (D-1) i znak „Koniec drogi z pierwszeń-stwem” (D-2)

Znak „Droga z pierwszeństwem” (D-1) oznacza początek drogi z pierw-szeństwem. Jej koniec wyznacza znak „Koniec drogi z pierwszeństwem” (D-2). Droga z pierwszeństwem będzie biegła od momentu ustawienia znaku aŜ do je-go minięcia. Mijane w międzyczasie skrzyŜowania nie odwołują tego pierw-szeństwa. Na kaŜdym z tych skrzyŜowań będzie umieszczony znak „Droga z pierwszeństwem” jako kontynuacja. To właśnie róŜni ten znak od znaków ostrzegawczych o skrzyŜowaniu z drogą podporządkowaną. Tam pierwszeństwo występuje tylko na najbliŜszym skrzyŜowaniu.

Ryc. 94. Oznakowanie drogi z pierwszeństwem

Pod znakiem „Droga z pierwszeństwem” mogą być umieszczane tabliczki wskazujące rzeczywisty przebieg drogi z pierwszeństwem.

36

Ryc. 95. i 96. Tabliczki pod znakiem „Droga z pierwszeństwem” (D-1) wskazujące jej prze-bieg

Początek drogi jednokierunkowej wyznacza znak „Droga jednokierunko-wa” (D-3). Za kaŜdym skrzyŜowaniem, jeŜeli droga jednokierunkowa jest kon-tynuowana, musi być powtórzony. Ruch na drodze jednokierunkowej moŜe od-bywać się jedynie w kierunku wskazanym przez ten znak. Zabronione jest na tej drodze zawracanie. Nie zabrania się natomiast cofania.

Pod znakiem „Droga jednokierunkowa” moŜe być umieszczona tabliczka T-22, która wskazuje, Ŝe na jezdni jest wyznaczony specjalny pas ruchu prze-znaczony do jazdy rowerów jednośladowych. Na tym pasie ruch rowerów od-bywa się w kierunku przeciwnym niŜ wskazany przez znak.

Ryc. 97. Znak „Droga jednokierunkowa” (D-3) z tabliczką T-22 Ryc. 98. Umiejscowienie znaku „Droga jednokierunkowa” (D-3) z tabliczką T-22 na drodze

Miejsce, w którym znajduje się przejście dla pieszych, wskazuje znak „Przejście dla pieszych” (D-6). Musi on być uzupełniony znakiem poziomym o tej samej nazwie (P-10). JeŜeli pod znakiem pionowym przejścia dla pieszych

37

umieszczona jest tabliczka T-27c, oznacza, Ŝe przejście jest szczególnie uczęsz-czane przez dzieci.

Ryc. 99.–101. Znak pionowy „Przejście dla pieszych” (D-6), ten sam znak z tabliczką T-27 i znak poziomy „Przejście dla pieszych” (P-10)

Fot. 16. Oznakowanie przejścia dla pieszych

Przejazdy dla rowerzystów są traktowane podobnie jak przejścia dla pie-szych. Są to miejsca na jezdni przeznaczone specjalnie do przekraczania ich przez pieszych lub rowerzystów.

Znak „Przejazd dla rowerzystów” (D-6a) wyznacza miejsce na jezdni przeznaczone do przejeŜdŜania przez rowerzystów. Uzupełniony jest znakiem poziomym „Przejazd dla rowerzystów” (P-11).

38

Ryc. 102. i 103. Znak „Przejazd dla rowerzystów” (D-6a) i znak „Przejazd dla rowerzystów” (P-11)

Znak „Przejście dla pieszych i przejazd dla rowerzystów” (D-6b) jest po-łączeniem dwóch powyŜszych znaków. Oznacza, Ŝe na jezdni obok siebie wy-stępuje przejście dla pieszych i przejazd dla rowerzystów. Pod tym znakiem mo-Ŝe teŜ być umieszczona tabliczka T-27, oznaczająca, Ŝe na przejściu dla pie-szych moŜe występować wzmoŜony ruch dzieci.

Ryc. 104. i 105. Znak „Przejście dla pieszych i przejazd dla rowerzystów” (D-6b) oraz ten sam znak z tabliczką T-27

Kierujący, który zbliŜa się do przejścia lub przejazdu oznaczonego tymi znakami, jest zobowiązany zmniejszyć prędkość i uwaŜać na pieszych lub rowe-rzystów, aby nie narazić ich na niebezpieczeństwo zderzenia z pojazdem. W związku z tymi znakami obowiązują teŜ inne przepisy ogólne dotyczące tych przejść lub przejazdów (np. zakaz zatrzymywania się na nich i w odległości mniejszej niŜ 10 m przed nimi, a na drogach dwupasmowych o pasach ruchu przeznaczonych do jazdy w przeciwnych kierunkach – równieŜ za tymi przej-ściami lub przejazdami).

39

Miejsce zatrzymania pojazdu przed przejściem dla pieszych lub przejaz-dem dla rowerzystów w związku z przepisami ruchu lub warunkami na drodze wyznacza znak poziomy „Linia warunkowego zatrzymania złoŜona z prostoką-tów” (P-14).

Ryc. 106. Znak „Linia warunkowego zatrzymania złoŜona z prostokątów” (P-14)

Znak „Droga ekspresowa” (D-7) i znak „Autostrada” (D-9) oznaczają po-

czątek lub kontynuację drogi przeznaczonej do ruchu określonej grupy pojaz-dów. Na drogę ekspresową mogą wjeŜdŜać tylko pojazdy samochodowe, a na autostradę pojazdy samochodowe, które na równej, poziomej jezdni mogą roz-winąć prędkość co najmniej 40 km/h, równieŜ wtedy, kiedy ciągną przyczepy. Na drogach tych obowiązują teŜ większe niŜ na pozostałych drogach dopusz-czalne prędkości. Ich koniec oznaczony jest znakiem „Koniec drogi ekspreso-wej” (D-8) i znakiem „Koniec autostrady” (D-10).

Ryc. 107.–110. Znaki: „Droga ekspresowa” (D-7), „Koniec drogi ekspresowej” (D-8), „Au-tostrada” (D-9), „Koniec autostrady” (D-10)

Do jazdy określonych pojazdów przeznaczone są takŜe pasy ruchu wy-znaczone przez znaki: „Początek pasa ruchu dla autobusów” (D-11), „Pas ruchu dla autobusów” (D-12) i „Początek pasa ruchu powolnego” (D-13).

Pas ruchu dla autobusów jest przeznaczony do poruszania się po nim tyl-ko autobusów lub trolejbusów albo innych pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach. Na znakach tych moŜe być dodatkowo

40

umieszczony napis „TAXI”, który oznacza, Ŝe po tym pasie ruchu mogą poru-szać się taksówki. Pas ruchu dla autobusów jest uzupełniony znakiem pozio-mym malowanym na jezdni „BUS” (P-22).

Ryc. 111.–114. Znaki: „Początek pasa ruchu autobusów” (D-11), „Pas ruchu dla autobu-sów” (D-12), „BUS” (P-22), „Początek pasa ruchu powolnego” (D-13)

Znak „Początek pasa ruchu powolnego” wyznacza pas ruchu, z którego obowiązani są korzystać kierujący prowadzący pojazd nie będący w stanie osią-gnąć na wzniesieniu prędkości minimalnej wskazanej na znaku.

Ryc. 115. Zasada organizacji pasa ruchu powolnego

Miejsca przystanków na drodze wyznacza grupa trzech znaków: 1) „Przystanek autobusowy” (D-15) – wyznacza miejsce zatrzymania się auto-

busów oraz innych pojazdów samochodowych wykonujących odpłatny prze-wóz osób na regularnych liniach. Na tym przystanku mogą zatrzymywać się równieŜ pojazdy przeznaczone do przewozu dzieci do szkół i przedszkoli,

2) „Przystanek trolejbusowy” (D-16), 3) „Przystanek tramwajowy” (D-17), które wskazują miejsca zatrzymania dla pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach.

41

Ryc. 116.–119. Znaki wyznaczające przystanki oraz znak „Linia przystankowa” (P-17) wska-zująca obszar przystanku na jezdni

Znaki wyznaczające przystanki mają znaczenie dla egzekwowania przepi-sów ogólnych dotyczących tych miejsc: ułatwienia włączenia się do ruchu i za-kazu zatrzymywania się na przystankach (na całej długości zatoki przystanko-wej i na przystankach bez zatok w odległości mniejszej niŜ 15 m od miejsca ustawienia znaku oznaczającego przystanek). Długość przystanku na jezdni wy-znacza znak poziomy „Linia przystankowa” (P-17). Oprócz tego, Ŝe wyznacza on na jezdni miejsce zatrzymywania się pojazdów, dla których przystanek został utworzony, to dodatkowo zabrania zatrzymywania się innych pojazdów na miej-scu wyznaczonym tą linią.

Miejsca przeznaczone do postoju pojazdów wyznaczają znaki: 1) „Parking” (D-18), 2) „Parking – miejsce zastrzeŜone” (D-18a), 3) „Parking zadaszony” (D-18b).

Znaki te mogą być umieszczane w innym miejscu niŜ po prawej stronie jezdni. Ponadto miejsca postoju oznaczone są znakami poziomymi „Stanowisko postojowe” (P-18) lub „Linia wyznaczająca pas postojowy” (P-19).

Ryc. 120.–122. Znaki pionowe informujące o parkingu: „Parking” (D-18), „Parking – miej-sce zastrzeŜone” (D-18a), „Parking zadaszony” (D-18b)

42

Ryc. 123.–125. Znaki poziome: „Stanowisko postojowe” (P-18), „Linia wyznaczająca pas postojowy” (P-19), „Koperta” (P-20)

Na parkingach oznaczonych znakiem „Parking” nie wolno urządzać po-stoju przyczep kempingowych (niezłączonych z pojazdem), chyba Ŝe pod zna-kiem umieszczona jest tabliczka T-23e wskazująca, Ŝe znak dotyczy pojazdów z przyczepą kampingową. Z kolei tabliczka T-30 wskazuje sposób ustawienia pojazdu (względem krawędzi jezdni) na postoju oraz informuje, Ŝe jest to miej-sce postojowe tylko dla pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 2,5 t. Ustawienie pojazdu inne niŜ w sposób wskazany na tabliczce oraz zaparkowanie w tym miejscu pojazdu cięŜszego niŜ 2,5 t jest wykroczeniem. Koniec miejsca przeznaczonego na postój oznaczony jest znakiem „Parking” uzupełnionym ta-bliczką T-3a.

Ryc. 126.–128. Tabliczki pod znakiem „Parking” (D-18) wskazujące: parking dla pojazdów z przyczepą kempingową (T-23e), sposób ustawienia pojazdu na parkingu (T-30), koniec miejsca przeznaczonego na postój (T-3a)

Miejsca przeznaczone do parkowania pojazdów osób uprawnionych wy-znaczają znaki: 1) „Parking – miejsce zastrzeŜone” (D-18a) – miejsce przeznaczone dla pojazdu

osoby uprawnionej. Inne osoby nie mogą w tym miejscu parkować. Nie sta-nowi to jednak zakazu zatrzymywania się w tym miejscu. Znak pionowy jest uzupełniony znakiem poziomym „Koperta” (P-20),

43

2) „Parking” (D-18) lub „Parking zadaszony” (D-18b) z tabliczką T-29 – miej-sce przeznaczone do postoju pojazdów samochodowych inwalidów oraz osób przewoŜących inwalidów, posiadających kartę parkingową. Inne osoby nie mogą w tym miejscu parkować. Nie stanowi to jednak zakazu zatrzymywa-nia się w tym miejscu. Znak pionowy jest uzupełniony znakiem poziomym „Miejsce dla pojazdu osoby niepełnosprawnej” (P-24).

Ryc. 129.–131. Sposoby oznakowania miejsc parkingowych przeznaczonych dla osób niepeł-nosprawnych

Kierujący mogą popełnić wykroczenia równieŜ w związku ze znakiem informacyjnym „Postój taksówek” (D-19). Miejsce oznaczone tym znakiem przeznaczone jest tylko do postoju taksówek osobowych oczekujących na pasa-Ŝerów. Postój w tym miejscu innych pojazdów oraz taksówek zajętych jest wy-kroczeniem. Nie stanowi to jednak zakazu zatrzymywania się w tym miejscu. Koniec postoju taksówek osobowych wyznacza znak „Koniec postoju taksó-wek” (D-20). JeŜeli takiego znaku nie ustawiono, wówczas koniec postoju znaj-duje się 20 m za znakiem „Postój taksówek”.

Ryc. 132. i 133. Znak wskazujący początek postoju taksówek (D-19) i znak wskazujący jego koniec (D-20)

Postój dla taksówek bagaŜowych oznacza się tymi samymi znakami z do-daniem napisu „BagaŜowe”. Zasady postoju w tym miejscu takie same jak w przypadku postoju taksówek osobowych.

44

Ryc. 134. i 135. Znak wskazujący początek postoju taksówek bagaŜowych i znak wskazujący jego koniec

Znaki związane z postojami taksówek mogą być umieszczane w innym miejscu niŜ po prawej stronie jezdni.

Sprawiający wraŜenie zwyczajnego znak informacyjny „Tunel” (D-37) jest bardzo istotny z policyjnego punktu widzenia. Oznacza wjazd, czyli począ-tek tunelu. Po minięciu go kierujący jest zobowiązany stosować się do wielu przepisów dotyczących tego miejsca (np. zakazu zatrzymywania się, zakazu cofania, zakazu zawracania, nakazu włączenia w pojeździe świateł mijania). O końcu tunelu informuje znak „Koniec tunelu” (D-38).

Ryc. 136. i 137. Znak oznaczający początek tunelu (D-37) i znak oznaczający jego koniec (D-38)

Dwa znaki wyznaczają obszary, na których obowiązują określone przepi-sy ruchu drogowego. Pierwszy z nich to „Strefa zamieszkania” (D-40), oznacza-jący wjazd na ten obszar. Obowiązują na nim szczególne przepisy ruchu drogo-wego: 1) pieszy ma pierwszeństwo przed pojazdami, 2) prędkość jest ograniczona do 20 km/h, 3) parkowanie jest dozwolone jedynie w miejscach oznaczonych znakiem „Par-

king”. Wyjazd z tego obszaru, a jednocześnie koniec obowiązywania tych szcze-

gólnych przepisów wyznacza znak „Koniec strefy zamieszkania” (D-41).

45

Ryc. 138. i 139. Znak „Strefa zamieszkania” (D-40) i znak „Koniec strefy zamieszkania” (D-41)

Znak „Obszar zabudowany” (D-42) oznacza początek obszaru zabudowa-nego. Wraz z minięciem tego znaku kierującego obowiązuje znacznie więcej nakazów i zakazów ogólnych niŜ na drogach poza tym obszarem (np. ograni-czenie prędkości, zakaz uŜywania sygnału dźwiękowego, obowiązek ułatwienia włączenia się do ruchu autobusom wyjeŜdŜającym z przystanków). Znak „Ko-niec obszaru zabudowanego” (D-43) oznacza wyjazd z obszaru zabudowanego. Ryc. 140. i 141. Znak „Obszar zabudowany” (D-42) i znak „Koniec obszaru zabudowanego” (D-43)

Znak „Droga wewnętrzna” (D-46) wskazuje na początek drogi niepu-blicznej, ale udostępnionej do ruchu publicznego. Na tarczy znaku umieszcza się napis wskazujący zarządcę tej drogi. Wyjazd z drogi wewnętrznej oznaczony jest znakiem „Koniec drogi wewnętrznej” (D-47).

Ryc. 142. i 143. Znak „Droga wewnętrzna” (D-46) i znak „Koniec drogi wewnętrznej” (D-47)

Pozostałe znaki informacyjne słuŜą jedynie do informowania kierującego. NiemoŜliwe jest w związku z ich ustawieniem na drodze popełnić Ŝadnego wy-kroczenia.

46

5. Wybrane sygnały świetlne

Sygnalizatory świetlne są stałymi urządzeniami słuŜącymi do automa-tycznego kierowania ruchem. W niektórych przypadkach (np. remonty dróg) mogą to być urządzenia przenośne, słuŜące do tymczasowego wykorzystania na drodze. Stała sygnalizacja świetlna jest wykorzystywana na skrzyŜowaniach, przejściach dla pieszych oraz przejazdach kolejowych.

Sygnalizatory na skrzyŜowaniach i przejściach dla pieszych sterują ru-chem za pomocą czterech sygnałów świetlnych: 1) sygnału zielonego, 2) sygnału Ŝółtego, 3) sygnału czerwonego, 4) sygnału czerwonego z Ŝółtym (jednocześnie).

Ryc. 144.–147. Sygnały sygnalizatora S-1 do kierowania ruchem

Sygnał zielony oznacza zezwolenie na wjazd za sygnalizator. NaleŜy zwrócić uwagę na to, Ŝe jest to zezwolenie na wjazd za miejsce ustawienia sy-gnalizatora. Nie rozstrzyga o pierwszeństwie przejazdu na skrzyŜowaniu pomię-dzy pojazdami, które wjechały na nie na zielonym sygnale, gdy ich kierunki jaz-dy są kolizyjne. Ponadto zielony sygnał sygnalizacji świetlnej nie moŜe być uwaŜany za bezwzględne zezwolenie na wjazd bez brania pod uwagę sytuacji panującej na drodze. Wjazd na skrzyŜowanie, pomimo święcącego się zielonego sygnału, jest zabroniony, jeŜeli ze względu na warunki ruchu na skrzyŜowaniu lub za nim opuszczenie skrzyŜowania nie byłoby moŜliwe przed zakończeniem nadawania sygnału zielonego. Nie moŜna teŜ wjechać na skrzyŜowanie lub przejście dla pieszych albo przejazd dla rowerzystów, pomimo święcącego się zielonego sygnału, jeŜeli ruch pojazdów uniemoŜliwiłby lub utrudniłby pieszym lub rowerzystom opuszczenie jezdni.

Sygnał Ŝółty zabrania wjazdu za sygnalizator, ale jednocześnie wyjątko-wo, jeŜeli pojazd w chwili zapalenia się tego światła znajduje się zbyt blisko sygnalizatora, aby go zatrzymać bez konieczności gwałtownego hamowania –

47

zezwala na wjazd za sygnalizator. Wymaga to od kierującego podjęcia bardzo szybkiej decyzji, uwzględniającej aktualną sytuację. Sygnał Ŝółty nie jest prze-dłuŜeniem sygnału zielonego (nie zezwala na wjazd), nie jest teŜ sygnałem bez-względnie zabraniającym wjazdu za sygnalizator. Jest ostrzeŜeniem o zmianie sygnału i jednocześnie oznacza konieczność podjęcia decyzji, o której była mo-wa wyŜej, rozsądkowi kierującego.

Sygnał czerwony absolutnie zabrania wjazdu za sygnalizator. Sygnał złoŜony ze świecących się jednocześnie świateł czerwonego i Ŝół-

tego takŜe zabrania wjazdu za sygnalizator, a zarazem informuje, Ŝe za chwilę nastąpi zmiana sygnału na zielony, zezwalający na wjazd.

Kierujący tramwajem, który wjedzie na skrzyŜowanie kierowane sygna-łami świetlnymi, moŜe je opuścić pod warunkiem ustąpienia pierwszeństwa po-jazdom jadącym na wprost.

Ryc. 148. Tramwaj opuszczający skrzyŜowanie o ruchu kierowanym musi ustąpić pierwszeństwa pojazdom jadącym na wprost

Inaczej jest na skrzyŜowaniu o ruchu okręŜnym. Kierujący tramwajem,

który wjechał na skrzyŜowanie, gdzie ruch jest okręŜny i dodatkowo kierowany sygnałami świetlnymi, moŜe je opuścić przed pojazdami znajdującymi się w ru-chu okręŜnym – ma pierwszeństwo.

48

Ryc. 149. Tramwaj opuszczający skrzyŜowanie o ruchu okręŜnym

kierowane sygnałami świetlnymi ma pierwszeństwo przed innymi pojazdami

Sygnalizator na przejeździe kolejowym steruje ruchem za pomocą tylko jednego sygnału (pojedynczego lub podwójnego światła). Jest to sygnał czerwo-ny świecący pulsacyjnie (w sygnale o podwójnym świetle – naprzemiennie). Ma takie samo znaczenie jak sygnał czerwony na sygnalizatorze umieszczonym na skrzyŜowaniu lub przejściu dla pieszych.

Fot. 17. i 18. Sygnalizator świetlny na przejeździe kolejowym

Z czterema podstawowymi sygnałami świetlnymi współpracuje umiesz-czany na niektórych sygnalizatorach sygnał w kształcie zielonej strzałki. Sygnał zielonej strzałki nadawany jest wraz z sygnałem czerwonym. Oznacza warun-kowe zezwolenie na skręt w kierunku wskazanym przez strzałkę w najbliŜszą jezdnię na skrzyŜowaniu. Decyzję pozostawia się kierującemu, który jest zobo-wiązany uwzględnić aktualną sytuację oraz spełnić dwa warunki: 1) zatrzymać się przed sygnalizatorem (tak samo jak w przypadku znaku

„STOP”), 2) nie powodować utrudnienia innym uczestnikom ruchu, co naleŜy tłumaczyć

przede wszystkim jako ustąpienie pierwszeństwa pieszym i kierującym, dla których ruch jest otwarty.

49

Bardzo częstym błędem (wykroczeniem!) popełnianym przez kierujących jest ignorowanie nakazu zatrzymania się przed sygnalizatorem. Jest to dość po-waŜne wykroczenie, gdyŜ moŜe zagraŜać przede wszystkim pieszym wchodzą-cym na przejście dla pieszych.

Ryc. 150. i 151. Sygnalizator świetlny z sygnałem dopuszczającym skręcanie w kierunku wskazanym strzałką

Sygnał w kształcie zielonej strzałki w lewo zezwala równieŜ na zawraca-nie ze skrajnego lewego pasa, pod warunkiem Ŝe w tym miejscu nie obowiązuje znak „Zakaz zawracania”.

Sygnalizator kierunkowy nadaje sygnały świetlne tylko dla kierujących jadących w kierunkach wskazanych przez strzałki na wyświetlanym sygnale.

Kierujący pojazdem stosuje się tylko do tego sygnalizatora, który podaje sygnał dla jego kierunku ruchu. Otwarcie ruchu oznacza, Ŝe pojazd nie wpadnie w kolizję z pojazdami i pieszymi ruchu poprzecznego.

Ryc. 152.–155. Sygnały sygnalizatora kierunkowego Uwaga! Sygnalizator kierunkowy zezwalający na skręt w lewo nie zezwala na zawracanie.

50

Sygnały nadawane przez sygnalizatory kierujące ruchem pojazdów (z wy-jątkiem sygnalizatora dla rowerzystów) dotyczą takŜe: 1) kolumn pieszych, 2) jeźdźców, 3) poganiaczy.

Ryc. 156. Schemat przedstawiający bezkolizyjność przejazdu

na skrzyŜowaniu kierowanym sygnałami sygnalizatorów kierunkowych

Zatrzymanie pojazdu wynikające z sygnału nadawanego przez sygnaliza-tor świetlny musi nastąpić przed linią warunkowego zatrzymania złoŜoną z pro-stokątów, a w jej braku – przed sygnalizatorem. JeŜeli sygnalizator jest umiesz-czony nad jezdnią, to zatrzymanie pojazdu wynikające z nadawanego sygnału powinno nastąpić przed linią zatrzymania, a w jej braku – przed jezdnią, nad którą sygnalizator został umieszczony.

Na przejazdach kolejowych, na których ruch został wstrzymany czerwo-nym sygnałem świetlnym (pulsacyjnym), zatrzymanie powinno nastąpić: 1) na przejazdach z zaporami lub półzaporami – przed tymi zaporami lub pół-

zaporami, 2) na przejazdach bez zapór – na linii bezwarunkowego zatrzymania, a w jej

braku – przed krzyŜem św. Andrzeja. Sygnalizator kierujący ruchem pieszych ma dwa sygnały świetlne, które

świecą na trzy sposoby: 1) sygnał zielony – zezwala pieszym na wejście na przejście dla pieszych – ruch

pojazdów został wstrzymany, 2) sygnał zielony pulsacyjny – obliguje pieszego znajdującego się na przejściu

dla pieszych do jak najszybszego opuszczenia tego przejścia, gdyŜ za chwilę zapali się sygnał czerwony. Pieszy znajdujący się przed przejściem dla pie-szych nie moŜe na nie wejść,

3) sygnał czerwony – zabrania wejścia na przejście.

51

Ryc. 157. i 158. Sygnały sygnalizatora świetlnego dla pieszych i dla rowerzystów

Sygnały dla kierujących rowerami są analogiczne. Osobnym sygnałem jest Ŝółty sygnał w kształcie strzałki skierowanej

w dół. Nadawany stale lub pulsacyjnie nakazuje opuszczenie pasa ruchu (w kie-runku wskazanym przez strzałkę), nad którym został umieszczony.

Ryc. 159. Sygnalizator z sygnałem nakazującym opuszczenie pasa ruchu

Migający lub stały sygnał Ŝółty umieszczony na przeszkodzie albo miga-

jący sygnał Ŝółty nadawany przez sygnalizator ostrzegają o występującym nie-bezpieczeństwie lub utrudnieniu ruchu. Te sygnały Ŝółte nakazują jedynie za-chowanie szczególnej ostroŜności9.

6. Wybrane znaki ostrzegawcze

Znaki ostrzegawcze, jak sama nazwa sugeruje, ostrzegają o niebezpie-czeństwie występującym na drodze. Zobowiązują uczestników ruchu do zacho-wania szczególnej ostroŜności.

PoniewaŜ uczestnik ruchu musi się przygotować odpowiednio wcześniej na niebezpieczną sytuację na drodze, znaki ostrzegawcze ustawione są w pewnej odległości od takiego niebezpiecznego miejsca. Odległość zaleŜy od dopusz-

9 Przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym zobowiązują wszystkie osoby uczestniczące w ruchu dro-

gowym do zachowania ostroŜności, którą moŜna nazwać zwykłą ostroŜnością. W sytuacjach szczególnych, ale ściśle określonych przez tę ustawę, uczestnicy ruchu są zobligowani do zachowania podwyŜszonej, szczególnej ostroŜności. Polega to na jeszcze większym napięciu uwagi i dostosowaniu się do zmieniających się sytuacji i warunków drogowych, tak aby móc odpowiednio zareagować we właściwym momencie.

52

czalnej prędkości na danej drodze, przy czym wyjątkowym znakiem jest „Ustąp pierwszeństwa” (patrz tabela 3.). Tabela 3. Odległość ustawienia znaków ostrzegawczych od miejsca niebez-piecznego

Dopuszczalna prędkość

Odległość ustawienia znaków

ostrzegawczych

Odległość ustawienia znaku

„Ustąp pierwszeństwa” do 60 km/h do 100 m do 25 m powyŜej 60 km/h od 150 do 300 m do 50 m

Źródło: opracowanie własne.

Dokładną odległość miejsca niebezpiecznego od znaku ostrzegawczego, jeŜeli jest ona inna niŜ podana w powyŜszej tabeli, wskazuje umieszczona pod tym znakiem tabliczka T-1.

Znaki ostrzegawcze ostrzegają o niebezpieczeństwie występującym na odcinku 500 m. JeŜeli długość występowania niebezpieczeństwa jest większa niŜ ta wielkość, pod znakiem umieszcza się tabliczkę T-2 wskazującą długość odcinka drogi, na którym występuje niebezpieczeństwo lub się ono powtarza. O miejscu, w którym kończy się niebezpieczeństwo na drodze, informuje umieszczona pod tym samym znakiem ostrzegawczym, który wskazywał na niebezpieczeństwo, tabliczka T-3.

Ryc. 160.–162. Tabliczki do znaków ostrzegawczych wskazujące: odległość znaku ostrze-gawczego od miejsca niebezpiecznego (T-1), odcinek drogi, na którym występuje niebezpie-czeństwo (T-2), koniec niebezpieczeństwa wskazanego na znaku (T-3)

Znaki ostrzegawcze mogą występować w postaci znaków świetlnych (bia-łe symbole na czarnym tle).

Wśród znaków ostrzegawczych na szczególną uwagę zasługuje „Ustąp pierwszeństwa” (A-7). Po jego ustawieniu zmienia się ogólna zasada pierwszeń-stwa przejazdu na skrzyŜowaniu (dla nadjeŜdŜającego z prawej strony lub w przypadku pojazdów nadjeŜdŜających z przeciwka – dla jadącego na wprost lub skręcającego w prawo). Znak ten obliguje kierującego do ustąpienia pierwszeń-stwa wszystkim, którzy jadą drogą oznaczoną znakiem „Droga z pierwszeń-stwem” (D-1) lub znakami ostrzegawczymi o skrzyŜowaniu z drogą podporząd-kowaną (od A-6a do A-6e).

53

Ryc. 163.–169. Znaki drogowe wskazujące pierwszeństwo przejazdu: „Ustąp pierwszeństwa” (A-7), „Droga z pierwszeństwem” (D-1), „SkrzyŜowanie z drogą podporządkowaną występującą po obu stronach” (A-6a), „SkrzyŜowanie z drogą podporządkowaną występującą po prawej stronie” (A-6b), „SkrzyŜowanie z drogą podporządkowaną występującą po lewej stronie” (A-6c), „Wlot drogi jednokierunkowej z prawej strony” (A-6d), „Wlot drogi jednokierunkowej z lewej strony” (A-6e)

Pod znakiem „Ustąp pierwszeństwa” mogą być umieszczane tabliczki wskazujące rzeczywisty przebieg drogi z pierwszeństwem i jej układ względem dróg podporządkowanych.

Ryc. 170. i 171. Tabliczki pod znakiem „Ustąp pierwszeństwa” wskazujące układ dróg pod-porządkowanych względem drogi z pierwszeństwem

Miejsce zatrzymania się w związku ze znakiem „Ustąp pierwszeństwa” wskazuje znak poziomy „Linia warunkowego zatrzymania złoŜona z trójkątów” (P-13).

54

Ryc. 172. Znak „Linia warunkowego zatrzymania złoŜona z trójkątów” (P-13)

Na niebezpiecznych zakrętach oznaczonych znakami ostrzegawczymi ustawa Prawo o ruchu drogowym zabrania wyprzedzania10.

Ryc. 173.–176. Znaki ostrzegające o niebezpiecznych zakrętach: „Niebezpieczny zakręt w prawo” (A-1), „Niebezpieczny zakręt w lewo” (A-2), „Niebezpieczne zakręty – pierwszy w prawo” (A-3), „Niebezpieczne zakręty – pierwszy w lewo” (A-4)

JeŜeli niebezpiecznych zakrętów jest więcej niŜ dwa, ich liczbę wskazuje tabliczka T-4 umieszczona pod znakiem ostrzegającym o niebezpiecznych za-krętach. Z kolei tabliczka T-5 umieszczona pod nim wskazuje początek drogi krętej, na której w nocy, przy normalnej przejrzystości powietrza, kierujący po-jazdem moŜe uŜywać świateł przeciwmgłowych przednich.

10 Z wyjątkiem drogi jednokierunkowej oraz drogi dwukierunkowej na odcinku, na którym wymalowa-

ne są znaki poziome wyznaczające pasy ruchu, pod warunkiem Ŝe kierujący nie przejeŜdŜa przez linię ciągłą w miejscu zabronionym.

55

Ryc. 177.–180. Tabliczki pod znakami ostrzegającymi o niebezpiecznych zakrętach wskazują-ce liczbę zakrętów lub drogę krętą

Spośród znaków ostrzegawczych, patrząc na nie z policyjnego punktu wi-dzenia, warto wskazać jeszcze znak „Odcinek drogi o ruchu dwukierunkowym” (A-20). Umieszczany jest on przy końcu drogi jednokierunkowej lub, najczęściej w trakcie remontów dróg na drogach dwujezdniowych, na odcinku, na którym ruch jest skierowany na jezdnię normalnie jednokierunkową (druga jezdnia jest remontowana). Ostrzega o konieczności zajmowania tylko prawej połowy jezdni.

Ryc. 181. Znak „Odcinek drogi o ruchu dwukierunkowym” (A-20)

7. Wybrane znaki poziome

Znaki poziome są specyficzne, gdyŜ malowane są farbą na jezdni. Są jed-nak „pełnoprawnymi” znakami drogowymi, do których muszą stosować się wszyscy uczestnicy ruchu.

Znaki poziome malowane są białą farbą. Wyjątkowo, w związku z pro-wadzonymi na drodze pracami, malowane są tymczasowe Ŝółte znaki poziome. W sytuacji, gdy występują na jezdni znaki białe i Ŝółte, kierujący pojazdem jest zobowiązany stosować się do Ŝółtych.

56

Ryc. 182. śółte znaki poziome wskazujące tymczasową organizację ruchu

Linie ciągłe i przerywane, wyznaczające pasy ruchu, określają wyraźnie i dokładnie szerokość pasów ruchu. Kierującemu pojazdem zabrania się zajmo-wania więcej niŜ jednego pasa ruchu. Przy zmianie pasa ruchu jest zobowiąza-ny, z zachowaniem szczególnej ostroŜności, odpowiednio wcześniej zasygnali-zować wykonywany manewr oraz ustąpić pierwszeństwa pojazdowi jadącemu po pasie ruchu, na który zamierza wjechać, oraz pojazdowi wjeŜdŜającemu na ten pas z prawej strony.

Na zmianę pasa ruchu zezwalają znaki: „Linia pojedyncza przerywana” (P-1), „Linia jednostronnie przekraczalna” (P-3) – tylko od strony linii przery-wanej w celu wykonania manewru wyprzedzania, „Linia podwójna przerywana” (P-5).

Ryc. 183.–185. Znaki poziome: „Linia pojedyncza przerywana” (P-1), „Linia jednostronnie przekraczalna” (P-3), „Linia podwójna przerywana” (P-5)

Znak „Linia pojedyncza ciągła” (P-2), oddzielająca pasy ruchu na drodze jednokierunkowej, oraz „Linia podwójna ciągła” (P-4), oddzielająca pasy ruchu o kierunkach przeciwnych, zabraniają przekraczania tych linii oraz wjeŜdŜania na nie.

57

Ryc. 186. i 187. Znaki poziome: „Linia pojedyncza ciągła” (P-2), „Linia podwójna ciągła” (P-4)

Dwie linie wyznaczają granicę pomiędzy jezdnią i poboczem: „Linia kra-wędziowa przerywana” (P-7a) i „Linia krawędziowa ciągła” (P-7b). Znak „Linia krawędziowa przerywana”, oprócz wskazania na drodze pobocza, wyznacza równieŜ miejsce, w którym zabronione jest zatrzymywanie lub postój na jezdni. Natomiast „Linia krawędziowa ciągła”, przy której zabronione jest zatrzymy-wanie lub postój na jezdni, zabrania takŜe wjazdu na pobocze kierującemu po-jazdem samochodowym.

Ryc. 188. i 189. Znaki poziome: „Linia krawędziowa przerywana” (P-7a), „Linia krawędzio-wa ciągła” (P-7b)

Znaki strzałek kierunkowych: – „Strzałka kierunkowa na wprost” (P-8a), – „Strzałka kierunkowa do skręcania” (P-8b), – „Strzałka kierunkowa do zawracania” (P-8c) nakazują jazdę z danego pasa ruchu tylko w kierunku wskazanym przez odpo-wiednią strzałkę. Symbole tych strzałek mogą być łączone. Strzałka kierunkowa w lewo, umieszczona na skrajnym lewym pasie ruchu, zezwala równieŜ na za-

58

wracanie, chyba Ŝe jest to zabronione znakiem „Zakaz skrętu w lewo” (B-21) lub ruch w tym miejscu w lewo kierowany jest sygnalizatorem kierunkowym.

Znak „Strzałka naprowadzająca” (P-9) nakazuje wjazd na sąsiedni pas ru-chu wskazany tą strzałką, z wyjątkiem tych pojazdów, dla których przeznaczony jest dalszy odcinek pasa ruchu. Ryc. 190.–193. Znaki poziome: „Strzałka kierunkowa na wprost” (P-8a), „Strzałka kierun-kowa do skręcania” (P-8b), „Strzałka kierunkowa do zawracania” (P-8c), „Strzałka napro-wadzająca” (P-9)

Znak „Powierzchnia wyłączona” (P-21) określa miejsce na drodze: – na które zabroniony jest wjazd, – na którym zabronione jest zatrzymywanie lub postój.

Postój w tych miejscach, wbrew obowiązującym przepisom, jest niestety bardzo często praktykowany.

Ryc. 194. Znak poziomy „Powierzchnia wyłączona” (P-21)

Wśród znaków poziomych są teŜ takie, które wskazują, dla kogo przezna-czone jest miejsce na jezdni lub parkingu.

Znak „BUS” (P-22) określa pas ruchu, na którym dopuszcza się ruch je-dynie pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach. Inne pojazdy nie mogą poruszać się tym pasem ruchu. Na pasach ruchu mogą być malowane takŜe inne napisy lub symbole, wskazujące, dla ruchu jakich po-jazdów te pasy są przeznaczone (np. „TAXI”).

59

Podobnie jest w przypadku znaku „Rower” (P-23), jednak ten moŜe być malowany nie tylko na pasie ruchu, ale równieŜ na osobnej drodze dla rowerów. Po tym pasie ruchu lub na tej drodze mogą poruszać się jedynie rowery jedno-śladowe.

Ryc. 195.–197. Znaki poziome: „BUS” (P-22), „Rower” (P-23), „Miejsce dla pojazdu osoby niepełnosprawnej” (P-24)

Znak „Miejsce dla pojazdu osoby niepełnosprawnej” (P-24) malowany jest na miejscu postojowym przeznaczonym dla pojazdu samochodowego osoby niepełnosprawnej o obniŜonej sprawności ruchowej lub pojazdu osoby, która przewozi takiego inwalidę. 8. Inne znaki

Znaki uzupełniające zawierają informacje ułatwiające orientację uczestni-kom ruchu. Są wśród nich takie, które wskazują, w jakim kierunku naleŜy je-chać lub jakie pojazdy mają poruszać się w danym kierunku.

Znak „Kierunki na pasach ruchu” (F-10) wskazuje, w którą stronę dozwo-lona jest jazda z danego pasa ruchu. Kierunek jazdy z pasa ruchu wskazuje teŜ znak „Kierunki na pasie ruchu” (F-11), jednak ten umieszczany jest nad kon-kretnym pasem ruchu i dotyczy tylko tego pasa. W przypadku obu tych znaków, jeŜeli na skrajnym lewym pasie ruchu jest umieszczona strzałka zezwalająca na skręcanie w lewo, to zezwala się takŜe na zawracanie, chyba Ŝe jest to zabronio-ne znakiem „Zakaz skrętu w lewo” (B-21) lub ruch w tym miejscu w lewo jest kierowany sygnalizatorem kierunkowym.

60

Ryc. 198. i 199. Znak „Kierunki na pasach ruchu” (F-10) i znak „Kierunki na pasie ruchu” (F-11)

Znaki dotyczące przejazdów tranzytowych (F-12 i F-13) nakazują prze-jazd pojazdów określonych na tych znakach zgodnie ze wskazanym kierunkiem. Ryc. 200. i 201. Znak „Znak wskazujący przejazd tranzytowy umieszczany przed skrzyŜowa-niem” (F-12) i znak „Przejazd tranzytowy” (F-13)

Trzy znaki wskazują, jakie pojazdy mogą poruszać się określonymi pa-sami ruchu. Znaki: – „Przeciwny kierunek ruchu dla określonych pojazdów” (F-18), – „Pas ruchu dla określonych pojazdów” (F-19), – „Część drogi (pas ruchu) dla określonych pojazdów” (F-20) zabraniają poruszania się wyznaczonym pasem ruchu pojazdów innych niŜ określone na znaku.

Ryc. 202.–204. Znaki: „Przeciwny kierunek ruchu dla określonych pojazdów” (F-18), „Pas ruchu dla określonych pojazdów” (F-19), „Część drogi (pas ruchu) dla określonych pojaz-dów” (F-20)

Słupki wskaźnikowe przed przejazdami kolejowymi są uzupełnieniem znaków ostrzegawczych „Przejazd kolejowy z zaporami” (A-9) i „Przejazd ko-lejowy bez zapór” (A-10). Słupki z trzema kreskami (G-1a i G-1d) są umiesz-czane pod znakiem ostrzegawczym, a dwa pozostałe w określonej odległości od przejazdu: z dwiema kreskami (G-1b i G-1e) na dwie trzecie odległości znaku

61

ostrzegawczego od przejazdu, a z jedną kreską (G-1c i G-1f) – jedną trzecią od-ległości. Obszar drogi pomiędzy słupkami wskaźnikowymi z jedną kreską to teren, na którym ustawa Prawo o ruchu drogowym zabrania postoju pojazdów11.

Ryc. 205.–210. Słupki wskaźnikowe przed przejazdem kolejowym

9. MoŜliwości niestosowania się do znaków zakazu

Kieruj ący wykonujący prace na drodze Kierujący pojazdem wykonujący na drodze prace porządkowe, remontowe

lub modernizacyjne moŜe nie stosować się do zakazów wyraŜonych znakami: – „Zakaz ruchu w obu kierunkach” (B-1), – „Zakaz wjazdu pojazdów silnikowych, z wyjątkiem motocykli jednoślado-

wych” (B-3), – „Zakaz wjazdu samochodów cięŜarowych” (B-5), – „Zakaz wjazdu ciągników rolniczych” (B-6), – „Zakaz wjazdu pojazdów silnikowych z przyczepą” (B-7) podczas wykonywania prac na drodze lub dojazdu do miejsca ich wykonywania znajdującego się na obszarze lub na drodze objętej zakazem, pod warunkiem uŜywania Ŝółtych sygnałów błyskowych i zachowania szczególnej ostroŜności.

11 Pojazdu nie wolno zatrzymywać na przejeździe kolejowym oraz w odległości mniejszej niŜ 10 m od

tego przejazdu po obu stronach.

62

Ryc. 211.–215. Znaki zakazu, do których moŜe nie stosować się kierujący pojazdem wykonu-jący na drodze prace porządkowe, remontowe lub modernizacyjne Inwalida narządów ruchu

Osoba niepełnosprawna o obniŜonej sprawności ruchowej (inwalida na-rządów ruchu), która kieruje pojazdem samochodowym, korzysta z pewnych ułatwień w ruchu drogowym. Z takich samych ułatwień korzystają równieŜ: – kierujący pojazdem, który przewozi osobę niepełnosprawną o obniŜonej

sprawności ruchowej, – pracownicy placówek zajmujący się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób

niepełnosprawnych pozostających pod opieką tych placówek.

Ryc. 216. i 217. Wzór karty parkingowej (format A-5)

Potwierdzenie nabycia tych uprawnień wydaje starosta poprzez wydanie karty parkingowej, która uprawnia, pod warunkiem zachowania szczególnej ostroŜności, do niestosowania się do następujących znaków drogowych:

63

„Zakaz ruchu „Zakaz wjazdu „Zakaz wjazdu autobusów” w obu kierunkach” pojazdów silnikowych”

„Zakaz wjazdu motocykli” „Zakaz wjazdu „Zakaz postoju” motorowerów”

„Zakaz postoju „Zakaz postoju w dni nieparzyste” w dni parzyste” „Strefa ograniczonego postoju” Ryc. 218.–226. Znaki drogowe, do których moŜe nie stosować się inwalida posiadający kartę parkingową

Kartę parkingową naleŜy umieścić za przednią szybą pojazdu w taki spo-sób, aby umoŜliwi ć odczytanie danych policjantowi (lub funkcjonariuszowi in-nego uprawnionego organu).

64

Pytania kontrolne

1. Po której stronie jezdni umieszcza się znaki drogowe? 2. Dla których kierujących podaje sygnał sygnalizator świetlny umieszczony

po prawej stronie jezdni lub nad jezdnią? 3. Dla których kierujących podają sygnał sygnalizatory świetlne umieszczone

nad poszczególnymi pasami ruchu? 4. Do jakiego miejsca obowiązuje znak zakazu umieszczony pod znakiem

„Obszar zabudowany”? 5. Do jakiego miejsca obowiązuje znak zakazu umieszczony pod znakiem

„Miejscowość”? 6. W jaki sposób oznacza się długość odcinka jezdni, na którym obowiązuje

znak zakazu? 7. W jaki sposób oznacza się odległość znaku zakazu od miejsca, w którym

ten zakaz obowiązuje? 8. Co oznacza znak „Zakaz ruchu w obu kierunkach”? 9. Których uczestników ruchu dotyczy znak „Zakaz ruchu w obu kierun-

kach”? 10. Czego zabrania znak „Zakaz wjazdu”? 11. Których uczestników ruchu dotyczy znak „Zakaz wjazdu”? 12. Których uczestników ruchu dotyczy znak „Zakaz wjazdu ciągników rolni-

czych”? 13. Których uczestników ruchu dotyczy znak „Zakaz wjazdu pojazdów zaprzę-

gowych”? 14. Których uczestników ruchu dotyczy znak „Zakaz wjazdu wózków rowero-

wych”? 15. Których uczestników ruchu dotyczy znak „Zakaz wjazdu pojazdów silni-

kowych”? 16. Których uczestników ruchu dotyczy znak „Zakaz wjazdu samochodów cię-

Ŝarowych”? 17. Czy znak „Zakaz wjazdu pojazdów silnikowych z przyczepą” zabrania

wjazdu pojazdu silnikowego z naczepą? 18. Czy znak „Zakaz wjazdu pojazdów silnikowych z przyczepą” zabrania

wjazdu ciągnika rolniczego z jedną przyczepą? 19. Na jakiej szerokości drogi obowiązują znaki zakazu zatrzymywania się lub

zakazu postoju? 20. Czy znak „Zakaz zatrzymywania się” lub „Zakaz postoju” dotyczy pojaz-

dów zatrzymanych w związku z warunkami ruchu? 21. Czy znaki zakazu zatrzymywania się lub zakazu postoju dotyczą pojazdów

zatrzymanych w związku z przepisami ruchu? 22. Których uczestników ruchu dotyczą znaki zakazu zatrzymywania się lub

zakazu postoju?

65

23. W jaki sposób jest odwoływany znak „Zakaz zatrzymywania się”? 24. W jaki sposób jest odwoływany znak „Zakaz postoju”? 25. W jaki sposób jest odwoływany znak „Zakaz postoju w dni nieparzyste”? 26. W jaki sposób jest odwoływany znak „Zakaz postoju w dni parzyste”? 27. W jakich godzinach nie obowiązują znaki „Zakaz postoju w dni nieparzy-

ste” i „Zakaz postoju w dni parzyste”? 28. Czy znaki zakazu postoju zabraniają zatrzymywania się? 29. Czy najbliŜsze skrzyŜowanie na drodze dwujezdniowej, na którym wlot

drogi poprzecznej znajduje się tylko z lewej strony i nie ma połączenia z prawą jezdnią, odwołuje znaki zakazu zatrzymywania się lub zakazu po-stoju?

30. Czego zakazuje znak „STOP”? 31. Gdzie naleŜy zatrzymać pojazd w związku ze znakiem „STOP” ustawio-

nym przed skrzyŜowaniem? 32. Gdzie naleŜy zatrzymać pojazd w związku ze znakiem „STOP” ustawio-

nym przed przejazdem kolejowym bez zapór? 33. Gdzie obowiązują znaki zakazu skrętu? 34. Jakie dodatkowe znaczenie ma znak „Zakaz skrętu w lewo”? 35. Gdzie obowiązują znaki zakazu skrętu ustawione w obrębie skrzyŜowania? 36. Na jakim odcinku drogi obowiązuje znak „Zakaz zawracania”? 37. Jakich pojazdów jakimi pojazdami nie wolno wyprzedzać w związku ze

znakiem „Zakaz wyprzedzania”? 38. W jaki sposób jest odwoływany znak „Zakaz wyprzedzania”? 39. Jakich pojazdów jakimi pojazdami nie wolno wyprzedzać w związku ze

znakiem „Zakaz wyprzedzania przez samochody cięŜarowe”? 40. W jaki sposób jest odwoływany znak „Zakaz wyprzedzania przez samo-

chody cięŜarowe”? 41. Czego zabrania znak „Pierwszeństwo dla nadjeŜdŜających z przeciwka”? 42. Czego zabrania znak „Stój – kontrola celna”? 43. Gdzie naleŜy zatrzymać pojazd w związku ze znakiem „Stój – kontrola cel-

na”? 44. W jaki sposób jest odwoływany znak „Ograniczenie prędkości”? 45. Jakich pojazdów dotyczy znak „Ograniczenie prędkości”, ustawiony na ob-

szarze zabudowanym, który zwiększa dopuszczalną prędkość na tym obsza-rze?

46. Gdzie obowiązuje znak „Strefa ograniczonego postoju”? 47. Czy znak „Strefa ograniczonego postoju” dotyczy pojazdów unieruchomio-

nych ze względu na warunki lub przepisy ruchu drogowego? 48. Czy znak „Strefa ograniczonego postoju” dotyczy pojazdów komunikacji

publicznej zatrzymujących się na przystankach? 49. Czy znak „Strefa ograniczonego postoju” dotyczy autobusów szkolnych? 50. Gdzie obowiązuje znak „Strefa ograniczonej prędkości”? 51. Jakim znakiem jest odwoływany znak „Koniec zakazów”?

66

52. Jakimi rowerami nie wolno wjeŜdŜać na drogę dla rowerów? 53. W jaki sposób jest odwoływany znak oznaczający pierwszeństwo przejazdu

na drodze oznaczonej znakiem „Droga z pierwszeństwem”? 54. W jaki sposób oznakowane jest przejście dla pieszych? 55. W jaki sposób oznakowany jest przejazd dla rowerzystów? 56. Jaki znak wyznacza miejsce zatrzymania się pojazdów przed przejściem dla

pieszych lub przejazdem dla rowerzystów? 57. Jakie pojazdy mogą wjeŜdŜać na drogę ekspresową? 58. Jakie pojazdy mogą wjeŜdŜać na autostradę? 59. Jakie pojazdy mogą poruszać się po pasie ruchu oznaczonym znakiem „Po-

czątek pasa ruchu dla autobusów” lub „Pas ruchu dla autobusów”? 60. Jakie pojazdy muszą poruszać się pasem ruchu oznaczonym znakiem „Po-

czątek pasa ruchu powolnego”? 61. Jakie pojazdy mogą zatrzymywać się na przystankach oznaczonych zna-

kiem informacyjnym „Przystanek autobusowy”? 62. Jakich pojazdów nie wolno parkować na miejscach postojowych oznaczo-

nych znakiem „Postój”? 63. Jaki znak wyznacza koniec postoju? 64. Czy wolno się zatrzymać na miejscu oznaczonym znakiem „Parking –

miejsce zastrzeŜone”? 65. Czy wolno dowolnym pojazdem zatrzymać się na miejscu pomiędzy zna-

kami „Postój taksówek” oraz „Koniec postoju taksówek”? 66. Jaki jest cykl świetlny na sygnalizatorze świetlnym dla pojazdów? 67. Na co zezwala kierującemu zielony sygnał sygnalizacji świetlnej? 68. W jakiej sytuacji nie wolno wjechać na skrzyŜowanie pomimo świecącego

się zielonego sygnału sygnalizacji świetlnej? 69. W jakiej sytuacji nie wolno wjechać na przejście dla pieszych pomimo

świecącego się zielonego sygnału sygnalizacji świetlnej? 70. W jakiej sytuacji nie wolno wjechać na przejazd dla rowerzystów pomimo

świecącego się zielonego sygnału sygnalizacji świetlnej? 71. Do czego zobowiązuje kierujących Ŝółty sygnał sygnalizacji świetlnej? 72. Do czego zobowiązuje kierujących czerwony sygnał sygnalizacji świetlnej? 73. Do czego zobowiązuje kierujących sygnał czerwony z Ŝółtym sygnalizacji

świetlnej? 74. Komu musi ustąpić pierwszeństwa kierujący tramwajem opuszczający

skrzyŜowanie, na którym ruch jest kierowany sygnałami świetlnymi? 75. Komu musi ustąpić pierwszeństwa kierujący tramwajem opuszczający

skrzyŜowanie z ruchem okręŜnym, na którym ruch jest kierowany sygna-łami świetlnymi?

76. Co oznacza czerwony pulsacyjny sygnał sygnalizacji świetlnej na przejeź-dzie kolejowym?

77. Z jakim sygnałem świetlnym nadawany jest sygnał zielonej strzałki? 78. Na co zezwala sygnał zielonej strzałki?

67

79. Jakie obowiązki ciąŜą na kierującym korzystającym z warunkowego skrę-tu związanego z sygnałem zielonej strzałki?

80. Czy sygnał zielonej strzałki w lewo zezwala na zawracanie? 81. Dla których kierujących sygnalizator kierunkowy podaje sygnał? 82. Czy sygnalizator kierunkowy zezwalający na skręt w lewo zezwala na

zawracanie? 83. W jakim miejscu naleŜy się zatrzymać na skrzyŜowaniu w związku z sy-

gnałem sygnalizacji świetlnej? 84. W jakim miejscu naleŜy się zatrzymać na przejeździe kolejowym w

związku z sygnałem sygnalizacji świetlnej? 85. Do czego zobowiązuje pieszego zielony pulsacyjny sygnał sygnalizacji

świetlnej? 86. Co oznacza Ŝółty pulsacyjny sygnał sygnalizacji świetlnej? 87. Do czego zobowiązują kierującego znaki ostrzegawcze? 88. W jakiej odległości od miejsca niebezpiecznego umieszcza się znaki

ostrzegawcze? 89. Na jakim odcinku występuje niebezpieczeństwo, o którym ostrzega znak

ostrzegawczy? 90. Do czego zobowiązuje kierujących znak „Ustąp pierwszeństwa”? 91. Gdzie naleŜy zatrzymać pojazd w związku ze znakiem „Ustąp pierwszeń-

stwa”? 92. Czego zabrania pojedyncza lub podwójna linia ciągła? 93. Z której strony dozwolone jest przekraczanie znaku „Linia jednostronnie

przekraczalna”? 94. Czego zabrania znak „Linia krawędziowa ciągła”? 95. Czego zabrania znak „Linia krawędziowa przerywana”? 96. Czy dozwolone jest zatrzymywanie pojazdu na znaku „Powierzchnia wy-

łączona”? 97. Do jakich znaków zakazu moŜe nie stosować się kierujący pojazdem wy-

konujący na drodze prace porządkowe, remontowe lub modernizacyjne? 98. Do jakich znaków zakazu moŜe nie stosować się inwalida narządów ruchu

posiadający kartę parkingową? 99. Do jakich znaków zakazu moŜe nie stosować się kierujący posiadający

kartę parkingową, który przewozi inwalidę narządów ruchu? 100. Do jakich znaków zakazu mogą nie stosować się pracownicy placówek

zajmujący się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych, kierujący posiadający kartę parkingową?

68

Wykaz tabel

Tabela 1. Zasady odwoływania znaków zakazu znakami odwoławczymi .... 30 Tabela 2. Zasady odwoływania „strefowych” znaków zakazu znakami

odwoławczymi ............................................................................... 31 Tabela 3. Odległość ustawienia znaków ostrzegawczych od miejsca

niebezpiecznego ............................................................................. 52

Wykaz fotografii

Fot. 1. i 2. Znak drogowy umieszczony po prawej stronie jezdni oraz znak świetlny .............................................................................................. 7

Fot. 3. i 4. Znak „Zakaz zatrzymywania się” (B-36) umieszczony po lewej stronie jezdni ...................................................................................... 8

Fot. 5. Sygnalizator świetlny umieszczony po prawej stronie jezdni ........... 8 Fot. 6. Sygnalizatory świetlne umieszczone nad pasami ruchu .................... 9 Fot. 7. i 8. Znak poziomy jako powtórzenie znaku pionowego........................ 10 Fot. 9. Symbole trzech znaków zakazu umieszczone na jednej tarczy ........ 10 Fot. 10. Znak „Zakaz wjazdu” (B-2) zabraniający wjazdu od strony

ustawienia znaku ................................................................................ 13 Fot. 11. Wózek rowerowy, tzw. riksza ........................................................... 15 Fot. 12. Samochód cięŜarowy z oznaczeniami przystosowania

do przewozu materiałów łatwopalnych ............................................. 15 Fot. 13. Ciągnik siodłowy ............................................................................... 16 Fot. 14. Ciągnik balastowy ............................................................................ 16 Fot. 15. Miejsce zatrzymania pojazdu w związku ze znakiem „STOP”

(B-20) ................................................................................................. 21 Fot. 16. Oznakowanie przejścia dla pieszych ................................................. 37 Fot. 17. i 18. Sygnalizator świetlny na przejeździe kolejowym ...................... 48

69

Wykaz rycin

Ryc. 1.–3. Znaki drogowe z tabliczkami umieszczonymi pod nimi ................ 9 Ryc. 4. i 5. Znak ograniczenia prędkości pod znakiem „Obszar

zabudowany” (D-42) i pod znakiem „Miejscowość” (E-17a) ........... 11 Ryc. 6.–8. Tabliczki umieszczane pod znakami zakazu i napis

na znaku zakazu ................................................................................. 11 Ryc. 9. i 10. Tabliczka T-20 i T-21 do znaków zakazu ................................... 12 Ryc. 11. i 12. Znak „Zakaz ruchu w obu kierunkach” (B-1) i znak

„Zakaz ruchu pieszych” (B-41) .......................................................... 13 Ryc. 13. Znak „Zakaz wjazdu” (B-2) ............................................................... 13 Ryc. 14. Znak „Zakaz wjazdu” (B-2) z tabliczką T-22 ................................... 14 Ryc. 15. Umiejscowienie znaku „Zakaz wjazdu” (B-2) z tabliczką T-22 ....... 14 Ryc. 16. Zakres obowiązywania znaku „Zakaz zatrzymywania się” („Zakaz

postoju”) wszerz drogi (znaki ustawione po obu stronach drogi) ..... 17 Ryc. 17. Zakres obowiązywania znaku „Zakaz zatrzymywania się” („Zakaz

postoju”) wszerz drogi (znak ustawiony po jednej stronie drogi) ..... 18 Ryc. 18.–21. Znaki zakazujące postoju i zatrzymywania się z tabliczką

wskazującą koniec obowiązywania zakazu wzdłuŜ drogi (T-25c) ... 18 Ryc. 22. SkrzyŜowanie nie odwołujące znaków zakazu .................................. 19 Ryc. 23. Tabliczka do znaku zakazu zatrzymywania się i znaków zakazu

postoju oznaczająca początek obowiązywania tych znaków oraz tabliczka oznaczająca ich kontynuację ...................................... 19

Ryc. 24. Tabliczka T-24 ................................................................................... 20 Ryc. 25. Tabliczka T-26 ................................................................................... 20 Ryc. 26. Znak „Zakaz zatrzymywania się” (B-36) z tabliczką T-26 i zakres

jego obowiązywania na placu ............................................................ 20 Ryc. 27. Znak „Linia bezwzględnego zatrzymania – stop” (P-12) .................. 21 Ryc. 28. Umiejscowienie znaku „STOP” (B-20) ............................................. 21 Ryc. 29. i 30. Tabliczka T-6c i tabliczka T-6d wskazujące układ dróg

podporządkowanych w stosunku do drogi z pierwszeństwem ......... 22 Ryc. 31. Znak „STOP” (B-20) – ustawiony w obrębie skrzyŜowania dotyczy

tylko najbliŜszej jezdni ..................................................................... 22 Ryc. 32. i 33. Miejsce zatrzymania pojazdu przed przejazdem kolejowym

w związku ze znakiem „STOP” (B-20) i znakiem „KrzyŜ św. Andrzeja” przed przejazdem kolejowym jednotorowym ........... 23

Ryc. 34. Zakres obowiązywania znaku „Zakaz skrętu w lewo” (B-21) .......... 23 Ryc. 35. i 36. Zasady odwołania obowiązywania znaku „Zakaz

zawracania” (B-23) ............................................................................ 24 Ryc. 37. Pojazd wyprzedzający i pojazd wyprzedzany na znaku „Zakaz

wyprzedzania” (B-25) ........................................................................ 24 Ryc. 38.–47. Znak „Zakaz wyprzedzania” (B-25) z tabliczkami ................... 25

70

Ryc. 48. i 49. Znak „Zakaz uŜywania sygnałów dźwiękowych” (B-29) i znak „Koniec zakazu uŜywania sygnałów dźwiękowych” (B-30) ................................................................................................. 26

Ryc. 50. i 51. Znak „Pierwszeństwo dla nadjeŜdŜających z przeciwka” (B-31) i znak „Pierwszeństwo na zwęŜonym odcinku drogi” (D-5) ............ 26

Ryc. 52.–56. RóŜne wersje znaku B-32 ........................................................... 27 Ryc. 57. i 58. Znak „Ograniczenie prędkości” (B-33) i znak „Koniec

ograniczenia prędkości” (B-34) ......................................................... 28 Ryc. 59. Odwołanie znaku ograniczenia prędkości innym znakiem

ograniczenia prędkości ...................................................................... 28 Ryc. 60.–62. Tabliczki pod znakami ograniczenia prędkości wskazujące,

jakich pojazdów dotyczy to ograniczenie .......................................... 28 Ryc. 63. i 64. Znak „Strefa ograniczonego postoju” (B-39) i znak „Koniec

strefy ograniczonego postoju” (B-40) ............................................... 29 Ryc. 65. i 66. Znak „Strefa ograniczonej prędkości” (B-43) i znak „Koniec

strefy ograniczonej prędkości” (B-44) .............................................. 30 Ryc. 67. Odwołanie kilku znaków zakazu jednym znakiem „Koniec

zakazów” (B-42) ................................................................................ 31 Ryc. 68. Zasady odwołania „strefowych” znaków zakazu .............................. 31 Ryc. 69.–80. Znaki nakazu wyznaczające kierunek jazdy ............................... 32 Ryc. 81. i 82. Znak „Droga dla rowerów” (C-13) i znak „Koniec drogi

dla rowerów” (C-13a) ........................................................................ 33 Ryc. 83. i 84. Znak „Droga dla pieszych” (C-16) i znak „Koniec drogi

dla pieszych” (C-16a) ........................................................................ 33 Ryc. 85.–87. MoŜliwości łączenia znaku „Droga dla rowerów” (C-13)

i znaku „Droga dla pieszych” (C-16) ................................................ 33 Ryc. 88. Znak „Nakazany kierunek jazdy dla pojazdów z materiałami

niebezpiecznymi” (C-17) ................................................................... 34 Ryc. 89.–91. Znak „Nakaz uŜywania łańcuchów przeciwpoślizgowych”

(C-18) i znak „Koniec nakazu uŜywania łańcuchów przeciwpoślizgowych” (C-19) oraz tabliczka pod znakiem wskazująca, jakich pojazdów ten znak nakazu dotyczy .................... 34

Ryc. 92. i 93. Znak „Droga z pierwszeństwem” (D-1) i znak „Koniec drogi z pierwszeństwem” (D-2) ......................................................... 35

Ryc. 94. Oznakowanie drogi z pierwszeństwem ............................................. 35 Ryc. 95. i 96. Tabliczki pod znakiem „Droga z pierwszeństwem” (D-1)

wskazujące jej przebieg ..................................................................... 36 Ryc. 97. Znak „Droga jednokierunkowa” (D-3) z tabliczką T-22 ................... 36 Ryc. 98. Umiejscowienie znaku „Droga jednokierunkowa” (D-3)

z tabliczką T-22 na drodze ................................................................. 36 Ryc. 99.–101. Znak pionowy „Przejście dla pieszych” (D-6), ten sam znak

z tabliczką T-27 i znak poziomy „Przejście dla pieszych” (P-10) .... 37

71

Ryc. 102. i 103. Znak „Przejazd dla rowerzystów” (D-6a ) i znak „Przejazd dla rowerzystów” (P-11) .................................................................... 38

Ryc. 104. i 105. Znak „Przejście dla pieszych i przejazd dla rowerzystów” (D-6b ) oraz ten sam znak z tabliczką T-27 ...................................... 38

Ryc. 106. Znak „Linia warunkowego zatrzymania złoŜona z prostokątów” (P-14) ................................................................................................. 39

Ryc. 107.–110. Znaki: „Droga ekspresowa” (D-7), „Koniec drogi ekspresowej” (D-8), „Autostrada” (D-9), „Koniec autostrady” (D-10) ................................................................................................. 39

Ryc. 111.–114. Znaki: „Początek pasa ruchu autobusów” (D-11), „Pas ruchu dla autobusów” (D-12), „BUS” (P-22), „Początek pasa ruchu powolnego” (D-13) .................................................................. 40

Ryc. 115. Zasada organizacji pasa ruchu powolnego ...................................... 40 Ryc. 116.–119. Znaki wyznaczające przystanki oraz znak „Linia

przystankowa” (P-17) wskazująca obszar przystanku na jezdni ....... 41 Ryc. 120.–122. Znaki pionowe informujące o parkingu: „Parking” (D-18),

„Parking – miejsce zastrzeŜone” (D-18a), „Parking zadaszony” (D-18b) ............................................................................................... 41

Ryc. 123.–125. Znaki poziome: „Stanowisko postojowe” (P-18), „Linia wyznaczająca pas postojowy” (P-19), „Koperta” (P-20) .................. 42

Ryc. 126.–128. Tabliczki pod znakiem „Parking” (D-18) wskazujące: parking dla pojazdów z przyczepą kempingową (T-23e), sposób ustawienia pojazdu na parkingu (T-30), koniec miejsca przeznaczonego na postój (T-3a) ....................................................... 42

Ryc. 129.–131. Sposoby oznakowania miejsc parkingowych przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych ................................... 43

Ryc. 132. i 133. Znak wskazujący początek postoju taksówek (D-19) i znak wskazujący jego koniec (D-20) .............................................. 43

Ryc. 134. i 135. Znak wskazujący początek postoju taksówek bagaŜowych i znak wskazujący jego koniec .......................................................... 44

Ryc. 136. i 137. Znak oznaczający początek tunelu (D-37) i znak oznaczający jego koniec (D-38) ........................................................ 44

Ryc. 138. i 139. Znak „Strefa zamieszkania” (D-40) i znak „Koniec strefy zamieszkania” (D-41) .............................................................. 45

Ryc. 140. i 141. Znak „Obszar zabudowany” (D-42) i znak „Koniec obszaru zabudowanego” (D-43) ........................................................ 45

Ryc. 142. i 143. Znak „Droga wewnętrzna” (D-46) i znak „Koniec drogi wewnętrznej” (D-47) ......................................................................... 45

Ryc. 144.–147. Sygnały sygnalizatora S-1 do kierowania ruchem ................. 46 Ryc. 148. Tramwaj opuszczający skrzyŜowanie o ruchu kierowanym

musi ustąpić pierwszeństwa pojazdom jadącym na wprost .............. 47

72

Ryc. 149. Tramwaj opuszczający skrzyŜowanie o ruchu okręŜnym kierowane sygnałami świetlnymi ma pierwszeństwo przed innymi pojazdami .............................................................................. 48

Ryc. 150. i 151. Sygnalizator świetlny z sygnałem dopuszczającym skręcanie w kierunku wskazanym strzałką ........................................ 49

Ryc. 152.–155. Sygnały sygnalizatora kierunkowego ..................................... 49 Ryc. 156. Schemat przedstawiający bezkolizyjność przejazdu

na skrzyŜowaniu kierowanym sygnałami sygnalizatorów kierunkowych .................................................................................... 50

Ryc. 157. i 158. Sygnały sygnalizatora świetlnego dla pieszych i dla rowerzystów ............................................................................... 51

Ryc. 159. Sygnalizator z sygnałem nakazującym opuszczenie pasa ruchu ..... 51 Ryc. 160.–162. Tabliczki do znaków ostrzegawczych wskazujące:

odległość znaku ostrzegawczego od miejsca niebezpiecznego (T-1), odcinek drogi, na którym występuje niebezpieczeństwo (T-2), koniec niebezpieczeństwa wskazanego na znaku (T-3) .................... 52

Ryc. 163.–169. Znaki drogowe wskazujące pierwszeństwo przejazdu: „Ustąp pierwszeństwa” (A-7), „Droga z pierwszeństwem” (D-1), „SkrzyŜowanie z drogą podporządkowaną występującą po obu stronach” (A-6a), „SkrzyŜowanie z drogą podporządkowaną występującą po prawej stronie” (A-6b), „SkrzyŜowanie z drogą podporządkowaną występującą po lewej stronie” (A-6c), „Wlot drogi jednokierunkowej z prawej strony” (A-6d), „Wlot drogi jednokierunkowej z lewej strony” (A-6e) ......................................... 53

Ryc. 170. i 171. Tabliczki pod znakiem „Ustąp pierwszeństwa” wskazujące układ dróg podporządkowanych względem drogi z pierwszeństwem .............................................................................. 53

Ryc. 172. Znak „Linia warunkowego zatrzymania złoŜona z trójkątów” (P-13) ................................................................................................. 54

Ryc. 173.–176. Znaki ostrzegające o niebezpiecznych zakrętach: „Niebezpieczny zakręt w prawo” (A-1), „Niebezpieczny zakręt w lewo” (A-2), „Niebezpieczne zakręty – pierwszy w prawo” (A-3), „Niebezpieczne zakręty – pierwszy w lewo” (A-4 ) ......................... 54

Ryc. 177.–180. Tabliczki pod znakami ostrzegającymi o niebezpiecznych zakrętach wskazujące liczbę zakrętów lub drogę krętą ..................... 55

Ryc. 181. Znak „Odcinek drogi o ruchu dwukierunkowym” (A-20) .............. 55 Ryc. 182. śółte znaki poziome wskazujące tymczasową organizację

ruchu .................................................................................................. 56 Ryc. 183.–185. Znaki poziome: „Linia pojedyncza przerywana” (P-1),

„Linia jednostronnie przekraczalna” (P-3), „Linia podwójna przerywana” (P-5) .............................................................................. 56

Ryc. 186. i 187. Znaki poziome: „Linia pojedyncza ciągła” (P-2), „Linia podwójna ciągła” (P-4) ...................................................................... 57

73

Ryc. 188. i 189. Znaki poziome: „Linia krawędziowa przerywana” (P-7a), „Linia krawędziowa ciągła” (P-7b) ................................................... 57

Ryc. 190.–193. Znaki poziome: „Strzałka kierunkowa na wprost” (P-8a), „Strzałka kierunkowa do skręcania” (P-8b), „Strzałka kierunkowa do zawracania” (P-8c), „Strzałka naprowadzająca” (P-9) ................. 58

Ryc. 194. Znak poziomy „Powierzchnia wyłączona” (P-21) .......................... 58 Ryc. 195.–197. Znaki poziome: „BUS” (P-22), „Rower” (P-23), „Miejsce

dla pojazdu osoby niepełnosprawnej” (P-24) .................................... 59 Ryc. 198. i 199. Znak „Kierunki na pasach ruchu” (F-10) i znak

„Kierunki na pasie ruchu” (F-11) ...................................................... 60 Ryc. 200. i 201. Znak „Znak wskazujący przejazd tranzytowy umieszczany

przed skrzyŜowaniem” (F-12) i znak „Przejazd tranzytowy” (F-13) ................................................................................................. 60

Ryc. 202.–204. Znaki: „Przeciwny kierunek ruchu dla określonych pojazdów” (F-18), „Pas ruchu dla określonych pojazdów” (F-19), „Część drogi (pas ruchu) dla określonych pojazdów” (F-20) ........... 60

Ryc. 205.–210. Słupki wskaźnikowe przed przejazdem kolejowym ............... 61 Ryc. 211.–215. Znaki zakazu, do których moŜe nie stosować się kierujący

pojazdem wykonujący na drodze prace porządkowe, remontowe lub modernizacyjne ............................................................................ 62

Ryc. 216. i 217. Wzór karty parkingowej (format A-5) .................................. 62 Ryc. 218.–226. Znaki drogowe, do których moŜe nie stosować się inwalida

posiadający kartę parkingową ........................................................... 63

74

Bibliografia

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.). Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277 z późn. zm.). Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Admini-stracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz.U. Nr 170, poz. 1393 z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grud-nia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz.U. z 2003 r. Nr 14, poz. 144 z późn. zm.).