Jaką wartość mają lasy?

Tomasz ŻyliczUniwersytet Warszawski

http://www.woee.pl/

Tematy

Rodzaje wartości ekonomicznejMetody wycenyCase studyProdukcja drewna a ochrona przyrodyTrwałość gospodarki leśnejPodsumowanie

Rodzaje wartości ekonomicznej

Wartość użytkowa Likwidująca dobro (np. pocięcie drewna na

deski) Nielikwidująca dobra (np. stabilizacja lustra

wody, albo rekreacja w lesie) Wartość pozaużytkowa (np. satysfakcja z

ochrony terenów leśnych) Oba rodzaje wartości są realne i mogą być

mierzone

Metody wyceny (1)

Wszystkie rodzaje wartości mogą być niezależne od siebie nawzajem i powinny być mierzone osobno

Cena rynkowa najprecyzyjniej odzwierciedla wartość dóbr rynkowych (np. cena grubizny odzwierciedla wartość surowca tartacznego)

W przypadku dóbr nierynkowych (np. rekreacji) należy posługiwać się innymi metodami

Metody wyceny (2)

Bezpośrednie (za pomocą rynku hipotetycznego)

Wycena warunkowa (Contingent Valuation Method, CVM)

Eksperymenty z wyborem (Choice Experiment, CE)

Pośrednie (za pomocą rynku surogatowego) Koszt podróży (Travel Cost Method, TCM) ‘Ceny hedoniczne’ (Hedonic Price Method, HPM)

Case study (1)

Przedsiębiorstwo wnosi jednemu z polskich parków narodowych roczną opłatę w wysokości ok. 1000 zł/ha z tytułu wykorzystywania wąskiego paska terenu o łącznej powierzchni 1,62 ha

Obliczona kwota odzwierciedla cenę rynkową gruntu leśnego i wynika z utraconej wartości surowca drzewnego

Case study (2)

Dyrekcja parku narodowego zauważyła, że opłata nie uwzględnia:

Utraconej wartości produkcji O2

Utraconej wartości asymilacji CO2

Utraconej wartości funkcji retencyjnej lasu Utraconych funkcji glebochronnych, wodochronnych

oraz wiatrochronnych Utraty potencjalnych naturalnych siedlisk Utraty walorów krajobrazowych

Case study (3) Ekspertyza przeprowadzona w 2010 r. przez

Warszawski Ośrodek Ekonomii Ekologicznej oszacowała dodatkowe kwoty na:

Utraconej wartości produkcji O2 – zero

Utraconej wartości asymilacji CO2 – 450 zł/ha Utraconej wartości funkcji retencyjnej lasu – 36 zł/ha Utraconych funkcji glebochronnych, wodochronnych oraz

wiatrochronnych – 777 zł/ha (bez retencji) Utraty potencjalnych naturalnych siedlisk – 1273 zł/ha Utraty walorów krajobrazowych – 2166 zł/ha

Razem 4702 zł/ha

Case study (4)

Na obliczoną sumę największy wpływ mają walory rekreacyjne, które są szczególnie wysokie w parkach narodowych

Jednak nawet w ‘zwykłych’ lasach są one znaczące i zazwyczaj przewyższają wartość związaną z pozyskaniem grubizny

Pełna wartość terenu leśnego może parokrotnie przewyższać wartość odzwierciedlającą pozyskanie grubizny

Produkcja drewna a ochrona przyrody (1)

Model Faustmanna-Clarka

X – zasób drewna o ekonomicznie optymalnej gęstości i strukturze wiekowej

g – stopa rocznego odtworzenia (odpowiadająca zasobowi X)

i – rynkowa stopa dyskontowae – roczne korzyści ‘niedrzewne’ (‘ekologiczne’)p – cena grubizny

Produkcja drewna a ochrona przyrody (2)

‘Trwały’ wyrąb

Pozyskuje się tylko gXPrzychody związane z wyrębem: gXpWyrąb trwały jest efektywny ekonomicznie wtedy

i tylko wtedy, gdy: gXp/(Xp) ≥ i, tj. wtedy i tylko wtedy, gdy g≥i

Produkcja drewna a ochrona przyrody (3)

Prywatna wartość lasu

Pod warunkiem trwałości: wartość obecna (Net Present Value) nieskończonego rocznego strumienia gXp, czyli gXp/i

Bez warunku trwałości: Xp

Produkcja drewna a ochrona przyrody (4)

Czy trwały wyrąb jest prywatnie efektywny?

Tak, jeśli gXp/i ≥ Xp, czyli g≥iW przeciwnym razie istnieje motywacja do tego,

żeby wyrąb nie był trwały

Produkcja drewna a ochrona przyrody (5)

Uwzględnienie korzyści niedrzewnych

Wartość korzyści niedrzewnych (Net Present Value) : e/i

Całkowita (drzewna i niedrzewna) wartość lasu: gXp/i + e/i

Całkowita stopa zwrotu (Total Rate of Return): TRR(e)=(gXp+e)/(gXp/i+e/i)

Produkcja drewna a ochrona przyrody (6)

Dwa twierdzenia:

Twierdzenie I:Jeśli g<i to TRR(e)<i

Twierdzenie II:Jeśli g<i to TRR jest monotonicznie rosnąca

Podsumowanie (1)

Współczesna ekonomia jest przygotowana, by obliczać wartości dóbr nierynkowych

Wartość pozaużytkowa może być wielokrotnie wyższa od wartości użytkowej, co wynika głównie z faktu, iż dotyczy nie tylko ograniczonej grupy użytkowników

Wiele polskich lasów ma wysoką wartość pozaużytkową, związaną z ich lokalizacją i/lub cechami przyrodniczymi

Podsumowanie (2)

Dobra nierynkowe również mogą być ‘sprzedawane’

Nabywcami takich dóbr mogą być władze państwowe albo organizacje pozarządowe

‘Sprzedaż’ dóbr nierynkowych wymaga zidentyfikowania ‘nabywcy’ oraz ustalenia właściwej ‘ceny’

Podsumowanie (3)

Uwzględnienie korzyści niedrzewnych pomaga w osiąganiu trwałości

Niezależnie od tego, jak wysokie są owe korzyści niedrzewne, zawsze istnieje motywacja do tego, by wyrąb nie był trwały