Upload
truongdang
View
214
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
Jaarverslag 2017
Stichting Christelijk Speciaal
Onderwijs Apeldoorn,
te Apeldoorn
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Pagina:
4
23
29
34
35
40
47
48
49
50
55
60
61
63
64
Verantwoording subsidies 65
66
69
Ondertekening door bestuurders en toezichthouders 70
72
73
74
78
79
81
Gesegmenteerde staat van baten en lasten 2017
Wet normering bezoldiging topfunctionarissen
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
Verbonden partijen
(Voorstel) bestemming van het resultaat
Overige gegevens:
Niet uit balans blijkende rechten en verplichtingen
Gebeurtenissen na balansdatum
Gegevens over de rechtspersoon
Staat van baten en lasten 2017 per kostenplaats
Statutaire bestemming van het resultaat
Bijlagen:
Specificatie balansposten
Reserves en voorzieningen per kostenplaats
INHOUDSOPGAVE
Grondslagen van waardering en resultaatbepaling
Balans per 31 december 2017
Toelichting op de te onderscheiden posten van de staat van baten en lasten
Bestuursverslag:
Algemeen instellingsbeleid
Financieel beleid
Staat van baten en lasten 2017
Jaarrekening:
Kasstroomoverzicht 2017
Toelichting op de te onderscheiden posten van de balans
Kengetallen
Continuïteitsparagraaf
Verslag toezichthoudend orgaan
Versie: definitief / 4 juni 2018 2
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
BESTUURSVERSLAG
Versie: definitief / 4 juni 2018 3
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
School Brinnummer
01FJ
De Zonnehoek 02VX
De Boog 15DN
-
-
ALGEMEEN INSTELLINGSBELEID
Inleiding
Kernactiviteiten en Beleid
Doelstelling van de organisatie (Missie en visie)
Jaarrekening
In dit bestuursverslag wordt aandacht besteed aan de financiële activiteiten van de Stichting Christelijk
Speciaal Onderwijs Apeldoorn in het jaar 2017.
De in dit verslag opgenomen jaarrekening 2017 van de Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn is
opgesteld door Dyade Onderwijsbedrijfsvoering B.V. Deze jaarrekening is gecontroleerd door
accountantskantoor DVE Accountants.
Onder het bevoegd gezag van de Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, met bevoegd gezag
nummer 72464, vallen de onderstaande scholen:
De Prinsenhof
De missie van CSO luidt:
“Uitgaande van de talenten en mogelijkheden van de leerlingen biedt CSO – vanuit Bijbels perspectief –
kwalitatief hoogwaardig christelijk speciaal onderwijs aan kinderen met een speciale hulpvraag. Wij bieden
een passende onderwijsomgeving voor onze leerlingen die stimulerend, uitdagend en veilig is. Deze
onderwijsomgeving moet bijdragen aan de ontwikkeling van een positief en reëel zelfbeeld, de ontwikkeling
van de talenten van de leerlingen in brede zin, zo optimaal mogelijke leerprestaties, zelfredzaamheid en
sociale competenties, zodat onze leerlingen zo zelfstandig mogelijk kunnen functioneren als volwaardig lid
CSO biedt met hart en expertise leer- en ontwikkelingsmogelijkheden voor leerlingen van 4 t/m 19 jaar met
een specifieke onderwijskundige en/of ondersteuningsbehoefte die op of binnen het SBO-, ZML-,
praktijkonderwijs een passend onderwijszorgarrangement geboden kan worden.
CSO wil haar missie uitvoeren vanuit een duidelijke visie op christelijk speciaal onderwijs. Centrale
elementen in de visie zijn:
CSO heeft een richtinggevend voorbeeld in Jezus Christus, van waaruit wij dienstbaar willen zijn aan de
mensen om ons heen en een bijdrage leveren aan een rechtvaardige en vreedzame samenleving.
Daarom willen wij leerlingen onderwijzen en vormen en hebben daarbij veel aandacht voor kwetsbare of
kansarme groepen.
Mensen met leer- of gedragsmoeilijkheden of een beperking moeten weten dat zij bij deze samenleving
horen, met gelijke rechten en kansen, zonder onderscheid van persoon of mate van
persoonlijkheidsontwikkeling, als mensen die individueel van elkaar verschillen.
Versie: definitief / 4 juni 2018 4
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
-
-
-
-
-
-
-
-
Toelating en toegankelijkheid
CSO heeft een breed onderwijs- en expertiseaanbod voor zowel leerlingen als collega-scholen:
- Onderwijs aan de in de missie beschreven doelgroepen.
- Zorgtrajectbemiddeling; dit betreft activiteiten als signalering, onderzoek en advisering.
- Ondersteuning; dit betreft het intern en extern inzetten van expertise van medewerkers van CSO
ten behoeve van leerlingen, ouders en samenwerkingspartners.
- Arbeidstoeleiding; dit betreft het begeleiden naar een, al dan niet betaalde, arbeidsfunctie in de
maatschappij.
- Netwerkfunctie; dit betreft het CSO als partner in het (regionale) netwerk van scholen in Apeldoorn
e.o. en het onderhouden van externe relaties met en bemiddeling naar instellingen voor
jeugdhulpverlening, jeugdgezondheidszorg, arbeidstoeleiding en het overige onderwijs.
In het strategisch beleidsplan 2015-2019 zijn de missie en visie niet gewijzigd. De identiteitsvraag, waar
staan wij voor, is wel uitgewerkt. Die krijgt als volgt gestalte:
Juridische structuur
Organisatiestructuur
De juridische structuur is in 2017 niet gewijzigd. De statuten zijn wel aangepast in verband met de nieuwe
bestuursstructuur.
De bestuurstaken zijn de afgelopen jaren uitgeoefend door de drie directeuren gezamenlijk, samen vormden
zij de Raad van Bestuur (RvB). In verband met de naderende pensionering van de drie directeuren, zijn in
2016 verschillende scenario’s onderzocht voor een bestuursstructuur. Er is gekozen voor een nieuwe
bestuursstructuur met één bestuurder en drie directeuren. In 2017 was er sprake van een overgangssituatie
waarin de nieuwe bestuurder al was benoemd, maar waarbij twee van de drie oud-directeuren van de
scholen nog voor één dag per week benoemd waren als lid van de Raad van Bestuur.
Er is een Raad van Toezicht (RvT) die toezicht op de RvB uitoefent en onafhankelijk functioneert.
De rechtspersoonlijkheid van het bevoegd gezag is een stichting.
Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn is op 2 november 1982 opgericht en is ingeschreven bij
de Kamer van Koophandel te Apeldoorn onder dossiernummer 40103192.
leerlingen worden niet buitengesloten en voelen zich veilig binnen onze scholen
leerlingen laten een grote verantwoordelijkheid zien voor hun eigen leerproces
leerlingen behalen maximaal bij hun talenten en persoonlijkheid passende resultaten (diploma's,
certificaten, scores)
leerlingen verlaten de school naar een passende, duurzame vervolgplek (arbeid, vervolgonderwijs of
dagbesteding)
ouders zijn uiterst tevreden over de informatievoorziening, communicatie en betrokkenheid bij de school
inspectierapporten over onze scholen laten op alle indicatoren tenminste een voldoende zien
ons facilitair beleid draagt bij aan een duurzame samenleving
Om toegelaten te worden tot één van de scholen van CSO is een TLV (Toelaatbaarheidsverklaring) nodig
van het Samenwerkingsverband voor plaatsing in het SBO, (V)SO en PrO.
Leerlingen zonder christelijke achtergrond zijn welkom op de scholen. Van de leerlingen en de ouders wordt
verwacht dat zij respect hebben voor de christelijke opvattingen volgens welke het onderwijs wordt
vormgegeven.
Versie: definitief / 4 juni 2018 5
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Dit geeft het volgende organogram:
Code goed bestuur
: dhr. D.J. Rensink
: dhr. N.P. van Gemeren
: dhr. M.J. van Zanten
: dhr. R.C.H. Steneker
: dhr. P.J.H. Bouwsema
: dhr. L. van Oorspronk
Lid
Bij de organisatiestuctuur is al beschreven dat de stichting zichzelf omvormt van een Raad van Bestuur met
drie leden naar een structuur met een enkele bestuurder. De RvT heeft primair contact en overleg met de
bestuurder. Daarnaast is er ook contact met het directeurenoverleg, de Management Teams van de scholen
en het GMR-platform. Gezien de veranderingen op het niveau van bestuur en directies wordt de huidige
bezetting van de RvT gecontinueerd totdat de overgang naar de nieuwe bestuursstructuur geheel is
gerealiseerd.
Het bestuur heeft de Code Goed Bestuur van de PO-raad vastgesteld en er zijn geen afwijkingen van die
code. De scheiding tussen bestuur en toezicht is statutair vastgelegd.
Het bestuur is ultimo 2017 als volgt samengesteld:
Governance ontwikkelingen
Bestuurssamenstelling
Voorzitter
Raad van Toezicht
Raad van Bestuur
directeur
De Prinsenhof
directeur
De Zonnehoek
directeur
De Boog
Lid
Bezoldiging bestuur en toezichthouders
Samenstelling toezichthoudend orgaan
De Raad van Toezicht is ultimo 2017 als volgt samengesteld:
Voorzitter
Lid
Lid
De leden van de Raad van Bestuur hebben een dienstverband bij de stichting. De twee leden ontvangen
bezoldiging conform de CAO van de betreffende onderwijssector. De nieuwe bestuurder ontvangt
bezoldiging conform de bestuurderscao Voortgezet Onderwijs.
De leden van de Raad van Toezicht ontvangen een jaarlijkse onkostenvergoeding ter hoogte van € 1.000
per lid. In 2017 is dit eenmalig opgehoogd naar € 1.500. De leden van de RvT hebben geen dienstverband
bij de stichting. Er zijn geen voornemens om de leden van de Raad van Toezicht een dienstverband bij de
stichting te geven. De vergoedingen vallen ruim binnen de kaders van de Wet bezoldiging
topfunctionarissen publieke en semipublieke sector.
Versie: definitief / 4 juni 2018 6
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Bestuurlijke organisatie
1-10-2017 1-10-2016 1-10-2015 1-10-2014
De Prinsenhof 135 147 194 204
De Zonnehoek
- SO-ZMLK 75 83 82 87
- VSO-ZMLK 130 129 122 125
De Boog 165 170 169 152
505 529 567 568
Belangrijkste kenmerken van het gevoerde financiële beleid
-
-
-
-
-
-
-
-
In het nieuwe strategisch beleidsplan is op het resultaatgebied financiën een gezond financieel beleid als te
realiseren resultaat geformuleerd.
CSO voert een gezond financieel beleid, waarvoor de volgende kerncijfers een indicatie zijn:
solvabiliteit, rentabiliteit en de ratio weerstandsvermogen.
CSO bewaakt permanent de mate waarin financiële middelen met name ten dienste van de leerlingen
worden aangewend, voor zowel de korte als de lange termijn.
De stichting stelt jaarlijks een financieel beleidsplan op voor de komende vier jaar. In 2017 is het plan voor
2018-2021 opgesteld. Dit is begin 2018 afgerond. Het plan bevat standaard:
overkoepelende doelstellingen financieel beleid
meerjarenbegroting
investeringsbegroting
risicoparagraaf
ontwikkeling balansposities
liquiditeitsbegroting
De hoofddoelstellingen voor het financiële beleid zijn:
De doelstellingen voor 2017-2018 zijn:
doelstelling progressie
De inrichting van het management op de scholen is afgestemd op de
bestuurlijke inrichting van Stichting CSO
gerealiseerd
De bezinning op de positie van CSO binnen de zorgstructuur Apeldoorn is
afgerond en bij alle stakeholders bekend
in uitvoering
Er is een systematiek van periodiek werkoverleg met managementrapportages
ingevoerd
gerealiseerd
In onderstaand overzicht wordt het aantal leerlingen op 1 oktober 2017 vergeleken met de leerlingaantallen
in de jaren 2016, 2015 en 2014.
Het aantal leerlingen op 1 oktober vormt de grondslag voor de bekostiging.
In het jaarplan 2016-2017 waren onderstaande doelstellingen op het gebied van de bestuurlijke organisatie
opgenomen:
doelstelling progressie
Er is een keuze gemaakt voor de bestuurlijke inrichting van Stichting CSO.
Hiervoor is een tijdpad opgesteld.
gerealiseerd
De inrichting van het management op de scholen is afgestemd op de
bestuurlijke inrichting van Stichting CSO
Bekostigingsgrondslag
deels gerealiseerd;
wordt afgerond begin
2017-2018
Versie: definitief / 4 juni 2018 7
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Algemeen instellingsbeleid
Onderwijs
Het algemeen instellingsbeleid op stichtingsniveau is beschreven in het strategisch beleidsplan. De
doelstellingen per schooljaar op overkoepelend niveau zijn opgenomen in het jaarplan van de stichting. De
doelstellingen per school zijn opgenomen in de schoolplannen en de jaarplannen van de scholen. In
onderstaande tekst wordt alleen ingegaan op het overkoepelende beleid.
De doelstellingen voor 2017 zijn opgenomen in de jaarplannen 2016-2017 en 2017-2018. In dit
bestuursverslag wordt met name ingegaan op de doelstellingen voor 2016-2017. De realisatie van de
doelstellingen voor 2017-2018 zal voor een groot deel in 2018 plaatsvinden.
Voor 2016-2017 waren onderstaande doelstellingen op het gebied van onderwijs geformuleerd:
doelstelling progressie
Het plan van aanpak voor het optimaliseren van de digitale leeromgeving is
gerealiseerd.
De Boog en De
Prinsenhof: deels
gerealiseerd; wordt
afgerond in de eerste
helft van 2017-2018
De Zonnehoek: in
uitvoering
Het plan van aanpak om de continuïteit van het onderwijs in relatie tot de Wet
werk en zekerheid te waarborgen, is opgesteld en wordt uitgevoerd.
niet gerealiseerd
Alle CSO-scholen hebben inzicht gevende leerlingvolgsystemen mbt de
leeropbrengsten.
De Prinsenhof en De
Zonnehoek:
gerealiseerd.
De Boog: afronding in
2017-2018
In het jaarplan 2017-2018 zijn onderstaande doelstellingen op het gebied van onderwijs opgenomen:
doelstelling progressie
Het plan van aanpak voor het optimaliseren van de digitale leeromgeving is
opgesteld
in uitvoering
Alle CSO-scholen hebben inzicht gevende leerlingvolgsystemen m.b.t. de
leeropbrengsten
afgerond
Gezamenlijke scholingsagenda is opgesteld in uitvoering
Voor alle scholen geldt dat naast de onderwijskwaliteit de verdere implementatie van het Passend Onderwijs
het belangrijkste aandachtspunt is. De meeste onderwijskundige doelstellingen zijn geformuleerd op
schoolniveau. Door de verschillen tussen de scholen zijn er weinig overkoepelende doelstellingen
geformuleerd.
Versie: definitief / 4 juni 2018 8
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
lln Gem. gem. onder- gem. onder-meetellend IQ vs grens vs grens
O 7 84,71 42,57 (29) 89,57 (78)
P 13 95,07 55,38 (36) 101,69 (87)
O+P 20 91,45 50,90 (34) 97,45 (85)
L* 13 72,46 11,15 (20) 58,38 (65)
allen 33 83,96 35,24 (29) 82,06 (78)
Toelichting op bovenstaand overzicht
-
-
-
-
-
23%
50%
27%
Voor de verschillende sectoren binnen onze stichting zijn de onderwijsresultaten als volgt:
Onderwijsprestaties
* = Praktijkstroomgroep
BL = begrijpend lezen
R&W = rekenen & wiskunde
vs = vaardigheidsscore
# ondergrenzen normering stoppen bij gem. IQ van 71
Voor elk schooljaar zijn de opbrengsten per groep in kaart gebracht. De laatste regel geeft steeds het
gemiddelde van deze 3 groepen weer.
Leerlingen die in het betreffende schooljaar of het schooljaar daarvoor zijn ingestroomd op De
Prinsenhof, zijn niet meegenomen in de berekening (zij hebben te kort deelgenomen aan het
onderwijsaanbod van onze school).
Wat betreft de vakgebieden Begrijpend Lezen en Rekenen-Wiskunde wordt het gemiddelde niveau
afgezet tegen het gemiddelde IQ van de betreffende schoolverlatersgroep. In een door de inspectie
aangeleverde tabel, zijn ondergrenzen van vaardigheidsscores aangegeven in relatie tot het gemiddeld
IQ.
Het doel voor 2017 was dat de gezamenlijke scores van de verschillende schoolverlatersgroepen bij
zowel begrijpend lezen als rekenen en wiskunde boven de ondergrens van de inspectie liggen.
De opbrengsten zijn dit jaar volgens verwachting en in lijn met onze doelen. De analyse heeft niet geleid
tot aanpassingen van ons onderwijskundige beleid.
Speciaal Basisonderwijs (De Prinsenhof)
Jaarlijks worden de leeropbrengsten van de schoolverlaters in kaart gebracht. Dit betreft de
uitstroomgegevens in samenhang met de eindresultaten. Voor het schooljaar 2016-2017 is daarbij gebruik
gemaakt van de normering die door de Inspectie van het Onderwijs wordt gehanteerd. Bij deze normering is
rekening gehouden met wat gemiddeld genomen verwacht kan worden van scholen met een vergelijkbare
leerlingenpopulatie qua (cognitieve) capaciteiten. Het betreft de inzichtelijke vakgebieden Begrijpend Lezen
en Rekenen-Wiskunde.
2016-2017 vak BL vak R&W
groep
Ontwikkelingsperspectief van de schoolverlaters
Voor elke leerling wordt jaarlijks, bij de start van het schooljaar, een Ontwikkelingsperspectiefplan (OPP)
opgesteld. Daarin wordt aan de hand van de ondersteuningsbehoeften van de leerling doelen gesteld. Ook
wordt een prognose van de uitstroombestemming gegeven. Vanaf 2017 is gekeken naar de verwachte
uitstroombestemming die is opgenomen in het OPP twee jaar voorafgaand (2014-2015) aan het moment
van de uitstroom. Hieronder een overzicht van deze gegevens.
Onder het niveau dat was vastgesteld in het OPP 2014-2015
Op het niveau dat was vastgesteld in het OPP 2014-2015
Boven het niveau dat was vastgesteld in het OPP 2014-2015
Versie: definitief / 4 juni 2018 9
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
-
-
2013-2014 2014-2015 2015-2016 2016-2017
5
14 14 21 1414 14 21 14
15 11 17 96
15 5 16 6
1 3
1 1 0 1
1 1 0 1
5 5 3 63 2 1
2 3 3 4
1
6 4 4 56 2 1
2 5
3
0 4 1 14
1 1
1 0 0 1
1 1
1
1
21 4
24 28 22 16
18 11 19 16
21 4 10 6
63 43 51 38
Schoolverlaters 2016-2017
Uitstroomgegevens (aanmeldgegevens):
Doel voor 2018
De eindopbrengsten van alle vakgebieden liggen in het schooljaar 2017-2018 boven de ondergrens, die
de inspectie hanteert. Een meer concreet doel kan vooraf niet gesteld worden omdat jaarlijks het
gemiddelde niveau wordt afgezet tegen het gemiddelde IQ van de betreffende schoolverlatersgroep.
De Prinsenhof streeft naar het stellen van reeële prognoses van uitstroombestemming en stelt als doel
dat 70% op het niveau uitstroomt dat was vastgesteld twee jaar voorafgaand aan het moment van de
uitstroom.
Vervolgonderwijs
VSO-ZML
PRO (totaal)- regulier
- extra ondersteuning
- VSO
VMBO-BB (totaal)- regulier
- extra ondersteuning
- VSO
VMBO-BB/KB (totaal)- regulier
- extra ondersteuning
- VSO
VMBO-KB (totaal)- regulier
- extra ondersteuning
- VSO
VMBO-TL/MAVO (totaal)- regulier
- extra ondersteuning
- VSO
HAVO (totaal)- regulier
- extra ondersteuning
- VSO
VWO (totaal)
- regulier
- extra ondersteuning
- VSO
Structuurklas (totaal)
- regulier
- extra ondersteuning
- VSO
VSO (tm 14/15)
Regulier totaal
Extra ondersteuning totaal
VSO totaal
Totaal
Versie: definitief / 4 juni 2018 10
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs (cluster 3) (De Zonnehoek)
1.
2.
3.
4.
2014-2015 2015-2016 2016-2017
0 0 0
1 0 0
2 3 1
6 3 7
9 5 9
2 2 4
1 0 2
IQ <20
IQ 20-35
IQ 35-50
IQ 50-70
IQ >70 Ontw. lft >8 jaar
Het hoofddoel van ons onderwijs is:
Ontwikkeling van (een optimale) maatschappelijke zelfredzaamheid m.b.t. wonen, werken en
vrijetijdsbesteding
Om hier gestalte aan te geven hebben we de volgende ambities gesteld voor 2016/2017:
Ten minste 90% van de leerlingen die uitstromen heeft een passende onderwijsplek of
vervolgonderwijsplek gevonden.
In 90% van de gestelde uitstroomprofielen met daarbij passende leerroutes en streefdoelen, zoals
omschreven in het ontwikkelperspectief is deze passend bij de ontwikkeling van de leerlingen.
Het creeëren van een doorgaande lijn in ons onderwijsaanbod, passend bij de verschillende
uitstoomperspectieven.
Anticiperen op de toename van leerlingen met een intensieve hulpvraag op het gebied van zorg en
begeleiding.
Uitstroomgegevens SO naar IQ
IQ
100-114
85-99
70-84
55-69
geschat IQ 35-54
geschat IQ <35
Opbengsten SO De Zonnehoek
onbekend
In het SO zijn er de volgende uitstroomperspectieven:
Praktijkonderwijs/vervolgonderwijs
VSO zml
VSO zml
VSO zml
VSO zml/praktijkonderwijs
Dit betekent dat bij ons jaarlijks de meeste leerlingen uitstromen naar het VSO zml. Dit is te zien in de
onderstaande tabel:
Uitstroomperspectief 1:
Uitstroomperspectief 2:
Uitstroomperspectief 3:
Uitstroomperspectief 4:
Uitstroomperspectief 5:
Ontw. lft 2 jaar
Ontw. lft 2-4 jaar
Ontw. lft 4-6 jaar
Ontw. lft 6-8 jaar
Versie: definitief / 4 juni 2018 11
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Uitstroom SO
2014-2015 2015-2016 2016-2017
0 3 0
21 13 23
19 13 23
2 0 0
6 0 2
5 4 6
9 9 13
0 0 0
0 0 0
0 0 1
0 0 0
0 0 0
0 0 0
1 0 1
Lerenleren
/spel
Mondel-
inge taal
54,5%(5) 57,1%(1)
54,5%(6) 42,9%(6)
0% 0%
Schrift taal Rekenen
57,1%(12) 16,7% (3)
42,9% (9) 77,8%(14)
0% 5.6% (1)
Schrift taal Rekenen
21,6%(8) 27%(10)
75,7%(28) 67,6%(25)
2,7% (1) 5,4%(2)
Ad. 2
Niveau score
Zorg score
Uitstroombestemming 3:
Sociale emotionele
ontwikkeling
Zintuigelijk-
motorische
ontwikkeling
Mondelinge taal
5,4%(2)
91,9%(34)
2,7% (1)
0%
100%(38)
0%
8,1%(3)
91,9%(34)
0%
Plus score
Plus score 12,5% (3) 13% (3)
Niveau score 83,3% (20) 87% (20)
Zorg score 4,2% (1) 0%
0%
30%(3)
70%(7)
0%
Uitstroombestemming 2:
Sociale emotionele
ontwikkeling
Zintuigelijk-
motorische Mondelinge taal
leerlingen die het SO hebben verlaten, langer dan 2 jaar op ons SO
leerlingen die het SO hebben verlaten, korter dan 2 jaar op ons SO
speciaal onderwijs, cluster 1 t/m 4 (so) al dan niet verbonden aan een
ambulante of (semi-) residentiële instelling
VSO dagbesteding al dan niet verbonden aan een ambulante of (semi)
residentiële instelling
VSO arbeid/ praktijkgericht onderwijs al dan niet verbonden aan een
ambulante of (semi-) residentiële instelling
regulier basisonderwijs (ba/ bao)
speciaal basisonderwijs (sbo/ sbao)
praktijkonderwijs (pro)
niet- bekostigd onderwijs
uitstroom verbreed toegelaten
leerlingen die het SO hebben verlaten
In 2016/2017 was er één leerling met een IQ van tussen de 70 en 84, waarbij de uitstroombestemming
praktijkonderwijs was (4%). Deze leerling is ook daadwerkelijk naar het praktijkonderwijs gegaan. Er zijn 19
leerlingen naar een VSO-school gegaan, dat is ruim 82%. Dit is passend bij de gestelde verwachtigen. Er
zijn 2 (8%) leerlingen uitgestroomd naar een andere vorm van speciaal onderwijs passend bij hun
mogelijkheden. Dit betekent dat 94% van de leerlingen is uitgestroomd naar een passende vervolgplek. Dit
is boven ons gestelde streefdoel. 100% van de leerlingen die het SO verlaten hebben zat (in 2016/2017)
een jaar later nog op dezelfde plek.
Opbrengsten SO De Zonnehoek 2016/2017
Uitstroombestemming 1:
Plus score
Niveau score
Zorg score
Sociale emotionele
ontwikkeling
Praktische
redzaamheid
Zintuigelijk-
motorische
ontwikkeling
28,6% (4)
71,4%(10)
0%
50%(6)
50%(6)
12,5% (3)
87,5%(21)
0%
thuiszitter met leerplichtontheffing
thuiszitter zonder leerplichtontheffing
zorg/behandeling zonder onderwijs al dan niet verbonden aan een
ambulante of (semi-) residentiële instelling (bijvoorbeeld jeugddetentie,
mkd, mod, moc en kdc)
Versie: definitief / 4 juni 2018 12
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Schrift taal Rekenen
42,9%(3) 28,6%(2)
57,1%(4) 57,1%(4)
0% 14,3%(1)
1.
2.
3.
4.
Ten minste 90% van de leerlingen die uitstromen heeft een passende arbeidsplaats of
dagbestedingsplek gevonden.
Eén jaar na het schoolverlaten heeft 85% van de leerlingen nog een passende arbeidsplaats of
dagbestedingsplek.
In 90% van de gestelde uitstroomprofielen met daarbij passende leerroutes en streefdoelen, zoals
omschreven in het ontwikkelperspectief is deze passend bij de ontwikkeling en uitstroom van de
leerlingen.
Een doorgaande lijn creeëren voor rekenen, klassenmangement en de praktijkvakken.
Conclusies
Onze doelstelling was dat 90% van de scores op de verschillende streefdoelen past bij de
uitstroombestemming die we hebben gesteld. In bovenstaande tabellen is te zien dat we voor alle leerroutes
in uitstroombestemming 1 t/m 3 zelfs boven de 95% aan leerlingen met een niveau score en plus score
zitten. De leerlingen die door zijn gestroomd naar een hogere uitstroombestemming (uitstroombestemming
4), scoren in de nieuwe uitstroombestemming in eerste instantie een zorgscore (rood/onder niveau) omdat
ze nog naar het nieuwe streefniveau toe moeten werken. Dit is een manco binnen het LVS-systeem in
Logos wat we zelf niet aan kunnen passen. Eigenlijk doen deze leerlingen het heel goed maar zie je dat niet
terug in de scores. Om ook voor deze leerlingen een goede door-gaande lijn te creeëren in het
onderwijsaanbod zijn maatregelen genomen, terug te vinden onder Ad. 3.
Op onderwijskundig vlak is op verschillende vlakken geïnvesteerd. Zo werken we bij vernieuwingen volgens
de PDCA-cyclus, waarbij alle teamleden deel uitmaken van ontwikkelteams. Deze ontwikkelteams hebben
ieder een onderwerp waar ze mee aan de slag gaan. Dit resulteert in een document waarin de visie, het
aanbod, de afspraken en een kijkwijzer met elkaar worden verbonden. Zo is voor iedereen helder hoe we
ons onderwijs willen inrichten op SO De Zonnehoek. Dit jaar is er een nieuwe taalmethode gekozen: Veilig
Leren Lezen. Deze is aangeschaft en hier wordt mee gewerkt in de midden- en bovenbouw. In de midden-
en bovenbouw werken we voor taal en rekenen groepsdoorbrekend. Op deze manier krijgen de leerlingen
instructie op hun eigen niveau en kan goed worden ingespeeld op de individuele leerling. De methode
Rekenboog is geïmplementeerd. We werken met groepsplannen door de school heen, waarbij per periode
duidelijk is aan welke doelen iedere leerling dient te werken. Er is een doorgaande lijn neergezet in het
klassenmanagement, met daarin een doelgerichte, eenduidige manier van instructie geven.
Ad. 3
Ad. 4
Onder Ad. 2 is terug te zien dat de leerlingen met een laag niveau, uitstroombestemming 1 goed scoren op
de verschillende leerroutes en streefniveaus. De leerlingen in uitstroombestemming 1(Plancius leerlijn)
kunnen niet doorstromen naar uitstroombestemming 2 (CED leerlijn), Deze leerlingen krijgen een
verbreding van leerlijnen op niveau (functieontwikkeling en leerlijn oriëntatie op construeren). In het
afgelopen jaar is de samenwerking met onze zorgpartij, ’s Heeren Loo verder versterkt. Door een
combinatie van onderwijs en zorg te bieden voor een groep leerlingen die dat nodig heeft, kan goed worden
aangesloten bij hun onderwijsbehoeftes. Het werken met groepsplannen biedt houvast.
Opbengsten VSO De Zonnehoek
Het hoofddoel van ons onderwijs is:
Ontwikkeling van (een optimale) maatschappelijke zelfredzaamheid m.b.t. wonen, werken en
vrijetijdsbesteding
Uitstroombestemming 4:
Sociale emotionele
ontwikkeling
Zintuigelijk-
motorische
ontwikkeling
Mondelinge taal
Plus score
Niveau score
Zorg score
14,3%(1)
71,4(5)
14,3% (1)
0%
85,7%(6)
14,3%(1)
0%
83,3%(5)
16,7%(1)
Versie: definitief / 4 juni 2018 13
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
2014-2015 2015-2016 2016-2017
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 3
2 2 4
5 10 11
13 7 8
3 2 0
0 1 0
0 4 0
IQ <20
IQ 20-35
IQ 35-50
IQ 50-70
IQ>70
Uitstroom VSO
2014-2015 2015-2016 2016-2017
22 22 25
1 0 1
0 0 1
0 0 0
0 0 0
1 0 2
0 2 5
0 0 0
0 0 0
20 16 10
2 2 4
0 0 0
0 0 0
0 0 1
0 0 0
0 1 1
0 0 0
0 0 0
0 1 1
0 0 3
23 22 27
thuiszitter zonder leerplichtontheffing
buitenland (onderwijs over de grens en onderwijs in het buitenland als
gevolg van emigratie)
overleden
onbekend
Totaal
MBO/BOL/BBl
reguliere arbeidsplaats al dan niet met een subsidie
sociale werkvoorziening/ sociale werkplaats/ beschermde werkomgeving
arbeidstrainingscentrum welke niet verbonden is aan een mbo (atc)
arbeidsmatige dagbesteding
activiteitengerichte dagbesteding
zorg/behandeling zonder onderwijs al dan niet verbonden aan een
ambulante of (semi-) residentiële instelling (bijvoorbeeld jeugddetentie en
niet- bekostigd onderwijs
thuiszitter, niet meer leerplichtig
Dit betekent dat bij ons jaarlijks de meeste leerlingen uitstromen naar de arbeidsmatige dagbesteding. Dit is
te zien in de onderstaande tabel:
leerlingen die de VSO hebben verlaten, langer dan 2 jaar op ons VSO
leerlingen die de VSO hebben verlaten, korter dan 2 jaar op ons VSO
VSO dagbesteding al dan niet verbonden aan een ambulante of (semi)
residentiële instelling
VSO-school cluster 3
VSO-school cluster 4
VSO arbeid/ praktijkgericht onderwijs al dan niet verbonden aan een
ambulante of (semi-) residentiële instelling
thuiszitter met leerplichtontheffing
In het SO zijn er de volgende uitstroomperspectieven:
Uitstroomperspectief 1:
Uitstroomperspectief 2:
Uitstroomperspectief 3:
Uitstroomperspectief 4:
Uitstroomperspectief 5:
Arbeidsmatige dagbesteding in kleine groepen
Belevingsgericht dagbesteding
Arbeidsmatige dagbesteding in groepen
Arbeidsmarktgericht
Vervolgonderwijs/arbeidsmarktgericht
Uitstroomgegevens VSO naar IQ
IQ
≥130
115-129
100-114
85-99
uitstroom verbreed toegelaten
55-69
geschat IQ 35-54
geschat IQ <35
70-84
onbekend
Versie: definitief / 4 juni 2018 14
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Uitstroom
bestem-
ming
Leren
leren
0% 5,3% (1)
100% (19)94,7%
(18)
0% 0%
109 109
Technisch
lezen
Begrijp-
end lezenSpelling
0% 5,3% (1) 5,3% (1)
94,7% 89,5% 89,5%(17)
5,3% (1) 5,3% (1) 5,3% (1)
109 109 109
109
109
Zintuiglijke-
motorische
ontwikkeling
5,3% (1)
94,7% (18)
0%
109
Mondelinge taal
5,3% (1)
94,7% (18)
0%
109
Rekenen
5,3% (1)
94,7% (18)
0%
Bijstelling naar
boven
Sociale- en
emotionele
ontwikkeling
Praktische
redzaamheid; wonen
en vrije tijd
0%
100%Gelijk
Bijstelling naar
beneden
Geen
bijstelling
In het afgelopen jaar hebben we geïnvesteerd in de samenwerking met het praktijkonderwijs (De Boog) en
ROC Aventus om leerlingen certificaten te laten halen voor verschillende praktijkvakken of vakken te laten
volgen. In de stages wordt aangesloten bij de uitstroombestemming, maar worden ook hoge verwachtingen
gesteld van de leerlingen. Daarin worden in de snuffelstages, door het arbeidskundig onderzoek en de
eindstages verschillende dingen onderzocht om te zien wat bij de leerling past en wat de leerling aankan. Zo
wordt er gericht gewerkt aan competenties die de leerling nodig heeft voor een passende vervolgplek. Ook
is hebben we geïnvesteerd in het aanleren van arbeidsvaardigheden. Dit is terug te zien in de tabel. Er zijn
meer leerlingen uitgestroomd naar een reguliere arbeidsplaats met subsidie (18,5% in 2016/2017 tegen 9%
in 2015/2016 en 0% in 2014/2015). Drie leerlingen (11%) met uitstroombestemming 5 zijn, passend bij hun
iq en ontwikkelperspectief uitgestroomd naar vervolgonderwijs op het MBO. 52% van de leerlingen (14) is
uitgestroomd naar een dagbesteding.Twee leerlingen (7,5%) zijn, na hier eerst een onderwijsarrangement te
hebben gevolgd, uitgestroomd naar cluster 4, De Bolster. Drie leerlingen zijn niet op een passende
vervolgplek terecht gekomen (11%). Dit betekent dat in 89% van de gevallen een passende vervolgplek
gevonden is.
Ad. 2
In 2016/2017 zat 84% van de leerlingen nog op dezelfde plek waar hij/zij naar uitgestroomd was vanuit CSO
De Zonnehoek. Dit betreft 21 van de 25 leerlingen. Voor 1 leerling (4%) was het niet duidelijk of hij/zij nog op
dezelfde plek zat. 4 leerlingen (16%) zijn doorgestroomd naar een andere plaats of een ander type
vervolgonderwijs.
Ad. 3
Opbrengsten VSO De Zonnehoek 2016/2017
Praktische
redzaamheid; opweg
naar werk
0%
109
0%
100%
0%
109
0%
100%
0%
Versie: definitief / 4 juni 2018 15
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
1.
2.
3.
4.
5.
In het afgelopen jaar zijn we gestart met het gebruik van ons nieuwe leerlingvolgsysteem, Logos. Op de
andere locatie, het SO, werd dit al langer gebruikt. Op basis van de adviezen van het rapport van de PO-
raad, na het inspectiebezoek zijn verschillende acties uitgezet. Zo zijn er doorlopende leerlijnen gemaakt
voor de praktijkvakken en worden deze ook gemonitord in Logos. Bij het aanbod van de praktijkvakken is er
afstemming met de stagecoördinatoren, zodat deze aansluiten bij de praktijk. Deze doelen worden
tweemaal per jaar met ouders en leerlingen besproken. De methode Rekenboog is aangeschaft en er wordt
mee gewerkt in alle groepen. Voor spelling is de nieuwe methode geïmplementeerd. Ook zijn we gestart
met groepsdoorbrekend werken, zodat er op het niveau van de leerling instructie gegeven kan worden. De
gestelde doelen van het handelingsplan worden wekelijks aangeboden aan de leerling. Dit staat in het
lesrooster.Er zijn afspraken gemaakt over een doorgaande lijn in klassenmanagement, zodat dit het
komende jaar kan worden geïmplementeerd.
Conclusies
In het schooljaar 2016/ 2017 zaten er 128 leerlingen op de VSO locatie van de Zonnehoek. Bij de start van
het schooljaar zijn er 19 nieuwe leerlingen gestart waarvoor een eerste ontwikkelingsperspectief is
vastgesteld en een uitstroombestemming bepaald. De overige 109 leerlingen waren al VSO-leerlingen en in
het bezit van een ontwikkelingsperspectief. De opbrengsten worden gemonitord a.d.h.v. ons
leerlingvolgsysteem Logos. Dit gebeurt in ieder geval drie keer in het schooljaar door de leerkracht en twee
keer in het jaar door de leden van de commissie voor de begeleiding. De opbrengsten voor het schooljaar
2016/ 2017 zijn komen overeen met de vooraf gestelde doelstellingen.
In bovenstaand overzicht is zichtbaar dat er geen uitstroombestemmingen zijn bijgesteld. Wel is er voor een
enkele leerling een leerroute aangepast. Voor technisch lezen, begrijpend lezen en spelling is voor een
leerling de leerroute naar beneden bijgesteld. Dit is gebeurd n.a.v. het bespreken van de vorderingen door
de leerkracht met de leden van de commissie voor de begeleiding, ouders/verzorgers en de betreffende
leerling. Uitgevoerde interventies hebben niet voldoende opgeleverd waardoor er besloten is deze leerroutes
naar beneden bij te stellen. Zo zijn ook voor de leerroutes zintuiglijke- en motorische ontwikkeling,
mondelinge taal, begrijpend lezen, spelling en rekenen voor een leerling de leerroutes naar boven bijgesteld
in samenspraak met de leden van de commissie voor de begeleiding. Ons doel voor dit jaar was dat 90%
van de gestelde uitstroomprofielen met daarbij passende leerroutes en streefdoelen, zoals omschreven in
het ontwikkelperspectief past bij de ontwikkeling en uitstroom van de leerlingen. Dit doel is behaald, zoals te
zien is in bovenstaande tabel. Bij 94 tot 100% van de leerlingen verloopt de ontwikkeling zoals verwacht of
zelfs boven verwachting.
Ad. 4
Praktijkonderwijs (De Boog)
Het hoofddoel van het praktijkonderwijs is: Ontwikkeling van (een optimale) maatschappelijke
zelfredzaamheid m.b.t. burgerschap, wonen en vrijetijdsbesteding, toeleiding naar en behouden van een
passende arbeidsplaats . Om hier gestalte aan te geven hebben wij voor het schooljaar 2016-2017 de
volgende ambities vastgesteld:
Tenminste 90% van de leerlingen die uitstromen heeft een passende (arbeids)plaats
Eén jaar na het schoolverlaten heeft tenminste 75% van de schoolverlaters nog een passende
arbeidsplek.Niet meer dan 5% van de leerlingen heeft een leesniveau lager dan AVI E5.
Tenminste 50% van de leerlingen heeft een AVI E7 of Plus niveau.
Op de Prozo enquête voor leerlingen in het praktijkonderwijs scoren wij op het onderdeel veiligheid ten
minste hetzelfde als de landelijke score of hoger
In het schooljaar 2016-2017 is er 1 leerling verhuisd en overgestapt naar een andere praktijkschool. Vier
leerlingen hebben tussentijds het jaar de overstap gemaakt naar het VSO. Van de overige 27 leerlingen zijn
er 20 leerlingen aan het werk gegaan (regulier werk of regulier werk met subsidie). 7 leerlingen zijn na het
praktijkonderwijs verder gegaan met een niveau 2 opleiding op een ROC. Van alle schoolverlaters heeft
iedereen een passende plek. Als de tussentijdse schoolverlaters mee worden gerekend dan komt het
percentage van leerlingen die een passende arbeidsplek hebben op 84%.
Versie: definitief / 4 juni 2018 16
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
2013-2014 2014-2015 2015-2016 2016-2017
7 8 5 13
4 10 8 7
4 1 2 0
1 1 1 0
3 2 4 0
5 0 2 1
1 1 1 4
0 0 0 0
6 3 6 7
2 4 6 10
31 26 29 321
Deze leerlingen zijn aan het werk gegaan (en daar meegeteld), maar volgen daarnaast een BBL-opleiding bij een ROC
Landelijk Boog Landelijk Boog Landelijk Boog
3,23 3,23 3,26 3,48 3,29 3,56
3,06 3,15 3,09 3,30 3,10 3,40
3,41 3,61 3,40 3,54 3,42 3,62
3,20 3,33 3,18 3,26 3,22 3,2224 De leraren houden zich aan de regels
die op school gelden.
Van de 27 schoolverlaters hebben 20 leerlingen een leesniveau hoger dan AVI E7 of plus niveau. Dit is
meer dan de 50% die we als ambitie hadden vastgesteld.
Op alle items van het onderdeel Veiligheid hebben wij hoger gescoord dat het landelijk gemiddelde. Met
name op het onderdeel: De leraren doen er wat aan als ik gepest wordt, scoren wij 0.33 hoger dan het
landelijk gemiddelde.
Veiligheid2014-2015 2015-2016 2016-2017
21 Ik voel me veilig op school.
22 De leraren doen er wat aan, als ik
gepest word.
23 Op school zijn er regels hoe we met
elkaar om moeten gaan.
Aantal leerlingen Leesniveau
3 AVI E4
1 AVI E5
3 AVI M6
20 AVI Plus
5 Opleiding (BOL niveau 1 of BOL niveau 2)
6 Werk en opleiding niveau 2
11 Werk
3 Tussentijds uitgestroomd naar een VSO of andere praktijkschool
Van de schoolverlaters hebben 3 leerlingen een leesniveau lager dan AVI E5. De overige leerlingen hebben
leesniveau AVI E5 of hoger. 11% van de schoolverlaters heeft een leesniveau lager dan AVI E5. Dit is hoger
dan het percentage dat we als ambitie hebben vastgesteld.
ROC
Werk + BBL 1
Totaal
Van de schoolverlaters in het schooljaar 2015-2016 hebben een jaar later in 2017 nog 22 leerlingen een
passende arbeidsplek of zijn bezig met een vervolgopleiding. Dit is bijna 85%.
Aantal leerlingen Na 1 jaar
3 Geen werk
regulier werk
regulier werk met subsidie
begeleid werk
geen werk
overig/onbekend
PRO
VSO
VMBO
Versie: definitief / 4 juni 2018 17
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Kwaliteitszorg
Personeel
Personele bezetting
Conclusie
Met tevredenheid kunnen we vaststellen dat wij de ambities die wij vooraf hebben vastgesteld bijna allemaal
zijn behaald. Alleen de ambitie waarin wij hebben vastgesteld dat niet meer dan 5% van de leerlingen een
leesniveau heeft dat lager is dan AVI E5 hebben wij niet gerealiseerd. Bij het analyseren van deze gegevens
gaat het om leerlingen die bij de start van het praktijkonderwijs nog niet konden lezen en in het
praktijkonderwijs zijn gestart met een onvoldoende op AVI M3. Bij alle 3 de leerlingen is daarnaast ook
dyslexie vastgesteld. Deze leerlingen hebben intensieve leesbegeleiding gehad (individueel lezen en ralfi
lezen).
Er is een oudertevredenheidspeiling uitgevoerd. gerealiseerd
De kwaliteit van het onderwijs is op alle scholen administratief geborgd. gerealiseerd,
harmonisatie op
stichtingsniveau in
2017-2018
De doelstellingen voor 2017-2018 zijn:
In het jaarplan 2016-2017 waren de onderstaande doelstellingen op het gebied van kwaliteitszorg
doelstelling progressie
doelstelling progressie
Er is een oudertevredenheidspeiling uitgevoerd. in uitvoering
De Monitor Goed Onderwijs is ingevoerd op alle scholen in uitvoering
We willen kwalitatief goed onderwijs aanbieden met voldoende en gekwalificeerd personeel. Ons integraal
personeelsbeleid is daarop gericht. De invoering van Passend Onderwijs heeft onder meer gezorgd voor
een daling van de leerlingaantallen en daarmee een daling van de inkomsten, wat betekent dat de
formatieve inzet moet worden teruggebracht.
De doelstellingen op het gebied van integraal personeelsbeleid waren voor 2016-2017:
doelstelling progressie
Het plan van aanpak om de continuïteit van het onderwijs in relatie tot de Wet
werk en zekerheid te waarborgen, is opgesteld en wordt uitgevoerd.
niet gerealiseerd
De doelstelling voor 2017-2018 is:
doelstelling progressie
Het welbevinden van personeel wordt in kaart gebracht met de Work Ability
Index (WAI)
gepland voor eind
januari/begin februari
Per 31 december 2017 waren 156 personen in dienst van het bestuur, samen hadden zij een totale
betrekkingsomvang van 101,9168 fte. In onderstaande tabel is de opbouw van het personeelsbestand per
31 december 2017 weergegeven. De formatieve inzet op 31 december 2017 is 2,6 fte lager dan de
formatieve inzet per 31 december 2016. De lagere formatieve inzet wordt veroorzaakt door afname van de
totale formatieve inzet bij alle drie de scholen. Dit betrof met name het onderwijzend personeel. Bij De
Prinsenhof en De Boog is de formatieve inzet in 2017 heeft meest afgenomen. In de overzichten zijn de
vervangers niet opgenomen.
Versie: definitief / 4 juni 2018 18
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Personele bezetting op 31 december 2017wtf
totaal
wtf
Prinsenhof
wtf
Zonnehoek
wtf
Boog
wtf
bestuur
4,9345 0,8000 1,8000 1,6345 0,7000
63,2012 15,6673 31,2394 16,2945 0,0000
33,7811 4,5653 25,9980 3,2178 0,0000
101,9168 21,0326 59,0374 21,1468 0,7000
Personele bezetting op 31 december 2016wtf
totaal
wtf
Prinsenhof
wtf
Zonnehoek
wtf
Boog
wtf
bestuur
3,7345 0,8000 0,8000 1,5345 0,6000
68,2496 18,6105 31,8546 17,7845 0,0000
104,5885 22,3467 58,7850 22,8568 0,6000
Ziekteverzuim
functie
directie
leerkrachten
ondersteunend personeel
totaal
Zaken met een behoorlijke personele betekenis en personele ontwikkeling
Door het Passend Onderwijs daalt het aantal leerlingen dat verwezen wordt naar het speciaal (basis)
onderwijs. Leerlingen krijgen in beginsel binnen het reguliere onderwijs aanvullende zorg. Het uitgangspunt
is ook dat niet voor een duurdere onderwijsvorm wordt gekozen, als een goedkopere mogelijk is. Daarnaast
is er sprake van een daling van het totale leerlingenaantal, waarvan de gevolgen de komende jaren met
name in het Voortgezet Onderwijs zichtbaar zullen worden. Dit betekent dat alle drie de scholen te maken
krijgen met dalende leerlingaantallen, wat resulteert in lagere inkomsten.
Om de lasten in evenwicht te brengen met de baten, zal met name de formatieve inzet moeten worden
teruggebracht. Dit zal zoveel mogelijk via natuurlijk verloop worden gerealiseerd. Alleen bij De Prinsenhof
werd gedwongen ontslag na rddf-plaatsing verwacht. De rddf-plaatsing is niet geeffectueerd in 2017. De
stichting heeft ervoor gekozen om het boventallige personeel in dienst te houden, om op deze wijze de
continuïteit en kwaliteit van het onderwijs maximaal te waarborgen. Eind 2017 is er geen sprake van rddf-
geplaatsten binnen de stichting.
functie
directie
leerkrachten
totaal
In onderstaande tabel is het ziekteverzuim van de scholen per maand weergegeven. Daarnaast het
voortschrijdend ziekteverzuim tot en met de betreffende maand opgenomen. Dit betreft een twaalf-maands-
gemiddelde. Het voortschrijdend gemiddelde van juli 2017 is het procentuele verzuim in de periode van
augustus 2016 t/m juli 2017. Hierbij is rekening gehouden met wijzigingen in de formatieve inzet.
Op De Prinsenhof is het ziekteverzuim in 2017 sterk gedaald. Op De Zonnehoek en De Boog is het verzuim
licht gestegen.
In het regeerakkoord zijn meerdere plannen opgenomen die invloed hebben op het onderwijs zoals het
mogelijk aanpassen van de Wet Werk en Zekerheid. Hierbij is voor het primair onderwijs specifiek bepaald
dat tijdelijke contracten van invalkrachten, die zijn benoemd voor vervangingswerkzaamheden wegens
ziekte, worden uitgesloten bij de ketenbepaling. Daarnaast is aangegeven dat werkgevers die op of na 1 juli
2015 een transitievergoeding hebben betaald bij ontslag wegens langdurige arbeidsongeschiktheid vanaf 1
juli 2019 een compensatie kunnen krijgen. Het regeerakkoord moet op dit punt nog worden omgezet in
regelgeving, maar indien dit wordt gerealiseerd zal de stichting een deel van de transitievergoedingen die de
afgelopen paar jaar zijn betaald gecompenseerd kunnen krijgen.
Versie: definitief / 4 juni 2018 19
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Maand Ziekte% Voort.
ziekte%
Ziekte% Voort.
ziekte%
Ziekte% Voort.
ziekte%4,13% 12,17% 10,66% 9,70% 10,14% 6,67%
4,83% 11,36% 12,51% 9,62% 11,77% 6,81%
4,32% 10,37% 11,43% 9,58% 12,75% 7,20%
4,67% 9,45% 9,88% 9,59% 12,48% 7,70%
6,75% 8,71% 11,27% 9,88% 10,01% 7,97%
10,23% 8,16% 12,44% 10,08% 7,01% 8,14%
10,18% 7,71% 9,88% 10,24% 5,52% 8,33%
6,17% 7,14% 8,30% 10,34% 4,35% 8,50%
5,65% 6,70% 10,20% 10,45% 1,03% 8,38%
9,97% 6,71% 9,51% 10,43% 1,45% 8,15%
6,76% 6,62% 8,66% 10,40% 3,17% 7,68%
8,26% 6,84% 11,23% 10,49% 4,07% 7,08%
Beleid inzake beheersing aanvragen uitkeringen na ontslag
Horizontale verantwoording
-
-
-
-
December 2017
In 2016-2017 is onderzoek gedaan naar de kosten en baten van “Eigen risico drager” (ERD) m.b.t. het
vervangen van personeel dat valt onder het Vervangingsfonds. Eén van de redenen voor het onderzoek was
het moeilijk kunnen vinden van geschikte vervangers, waarvan de kosten kunnen worden gedeclareerd bij
het Vervangingsfonds. Hierdoor kon het voordeliger zijn om geen vergoeding te krijgen voor de vervangers,
maar een vergoeding voor de afwezige medewerkers. Het onderzoek gaf aan dat het effect van ERD
negatief zou zijn voor CSO. Op basis van deze conclusie is besloten bij het Vervangingsfonds aangesloten
te blijven.
Prinsenhof Zonnehoek Boog
Januari 2017
Februari 2017
Maart 2017
April 2017
Het beleid van het bestuur is erop gericht dat wordt voorkomen dat personeelsleden worden ontslagen.
Indien daarvan wel sprake is, ondersteunt het bestuur het betreffende personeelslid op een adequate en
financieel verantwoorde manier in het vinden van een andere betrekking. Hierbij kan ook worden gedacht
aan het aanbieden van een loopbaanbegeleidingstraject waarbij een nieuwe werkkring buiten het onderwijs
wordt gevonden.
Bij De Zonnehoek is in 2017 in goed overleg met betrokkenen het dienstverband met twee leerkrachten
beëindigd.
De formele horizontale verantwoording is vormgegeven via de medezeggenschapsraden en het platform
gemeenschappelijke medezeggenschapsraad.
Ten behoeve van het strategisch beleidsplan is een stakeholder/issue analyse uitgevoerd. Er is bepaald:
wie de belangrijkste stakeholders zijn
issues die bij de stakeholders m.b.t. CSO leven
succesfactoren die van belang zijn in het omgaan met de stakeholders
de wensen van CSO naar de stakeholders (issues vanuit het CSO)
In het kader van de kwaliteitszorg worden jaarlijks tevredenheidsonderzoeken uitgevoerd. In 2016-2017 zijn
oudertevredenheidspeilingen uitgevoerd. Op basis van de resultaten van de onderzoeken zijn per school
verbeterpunten in kaart gebracht. De vervolgacties in de vorm van ontwikkeling van beleid, of directe
implementatie van de aanpassingen vinden plaats in het schooljaar na het onderzoek.
Mei 2017
Juni 2017
Juli 2017
Augustus 2017
September 2017
Oktober 2017
November 2017
Versie: definitief / 4 juni 2018 20
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Klachtenafhandeling
1 naar de interne vertrouwenspersoon
2 naar de externe vertrouwenspersoon
3 naar de landelijke klachtencommissie
Verbonden partijen
Samenwerking
Het samenwerkingsverband heeft eind 2017 besloten een deel van het positieve resultaat over 2017 uit te
keren aan de betrokken scholen. Dit betekent voor De Prinsenhof en de Zonnehoek samen een eenmalige
uitkering van € 79.000. Dit bedrag zal in 2018 worden ingezet voor het uitbreiden van de zorgstructuur door
het extern inlenen of het inzetten van eigen specialisten op gebieden waar de scholen uitbreiding van de
expertise kunnen gebruiken. Daarnaast zullen de middelen worden ingezet voor extra scholing om de
interne expertise verder uit te breiden. Voor de Zonnehoek wordt gedacht aan de extra inzet van een
onderwijsassistent om tegemoet te komen aan de onderwijsbehoefte van de leerlingen.
CSO beschikt over een klachtenregeling. De kern van het klachtenbeleid is dat klachten over de dagelijkse
gang van zaken in de school in onderling overleg tussen ouders, leerlingen, personeel en de schoolleiding
op een adequate manier worden afgehandeld. Indien dat gelet op de aard van de klacht niet mogelijk is of
als afhandeling niet naar tevredenheid is verlopen, kan men een beroep doen op de klachtenregeling.
Samengevat zijn de volgende stappen beschreven:
De scholen zijn aangesloten bij de Landelijke Geschillencommissie Bijzonder Onderwijs.
In 2017 zijn geen klachten ingediend.
Vanaf 1 augustus 2014 zijn De Zonnehoek (SO) en De Prinsenhof verbonden aan het
Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Apeldoorn PO. De Zonnehoek (VSO) en De Boog zijn
verbonden aan het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Apeldoorn VO. Door de aangesloten
schoolbesturen wordt gezamenlijk vormgegeven aan een stelsel waarbij sprake is van flexibele inrichting
van de speciale onderwijszorg. Hierdoor zijn besturen en scholen in Apeldoorn en omstreken in staat aan de
zorgvraag en zorgplicht te voldoen.
De Stichting Vrienden van De Zonnehoek is verbonden aan de Stichting CSO. De Stichting Vrienden heeft
ten doel het verwerven en beheren van middelen ten behoeve van de ondersteuning van de activiteiten in
het belang van De Zonnehoek. Er zijn in 2017 geen ontwikkelingen geweest binnen de vriendenstichting die
van invloed zijn op de stichting en de scholen.
De scholen werken al meerdere jaren met diverse organisaties samen. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om
andere onderwijsinstellingen of landelijke overkoepelende organisaties. Hierbij moet worden gedacht aan
het Landelijke werkverband speciaal basisonderwijs, Lecso (Landelijk Expertise Centrum Speciaal
Onderwijs), Landelijk Werkverband Praktijkonderwijs.
Er wordt tevens samengewerkt met ondersteunende organisaties zoals de IJsselgroep, zorginstelling
's-Heerenloo, de arbodienst en de landelijke besturenorganisaties.
Binnen de gemeente Apeldoorn wordt samengewerkt met de gemeente en met de andere scholen, onder
andere via de LEA (lokaal educatieve agenda).
Een mogelijk nieuwe samenwerking is de samenwerking met de Onderwijsspecialisten. De mogelijkheid
wordt verkend of kan worden gekomen tot nauwere inhoudelijke samenwerking tussen De Prinsenhof en
SO Markerichtersveld in de vorm van gezamenlijke huisvesting in De Prinsenhof per 1 augustus 2018. Doel
is een bundeling en integratie van de aanwezige kennis en expertise binnen beide scholen die de
continuïteit, kwaliteit en efficiency zal waarborgen en versterken.
Versie: definitief / 4 juni 2018 21
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Huisvesting
Zaken met politieke of maatschappelijke impact
Stellige bestuurlijke voornemens
De scholen streven naar een huisvestingssituatie die voldoet om de onderwijskundige doelstellingen te
realiseren. Hiervoor beschikken de scholen over een eigen schoolgebouw. In de jaarplannen zijn geen
aparte doelstellingen op huisvestingsgebied opgenomen. In 2017 hebben geen grote wijzigingen op
huisvestingsgebied plaatsgevonden. Bij de Prinsenhof is er sprake van inwoning van een aantal groepen
leerlingen van Leerplein055.
Bij alle scholen heeft groot onderhoud plaatsgevonden. Dit betrof regulier groot onderhoud in lijn met de
meerjarenonderhoudsplannen.
ANBI-status
In 2017 is de ANBI-status aangevraagd voor Stichting CSO. Deze is begin 2018 verleend.
De samenwerking met de Onderwijsspecialisten zal waarschijnlijk leiden tot een intentieverklaring tot
samenwerking tussen beide besturen en een experimenteeraanvraag voor een samenwerkingsproject,
uiteindelijk leidend tot geheel geïntegreerd onderwijs en samenvoeging van het SBO De Prinsenhof en en
SO Markerichtersveld.
Anders dan deze mogelijke intentieverklaring heeft de stichting voor 2018 geen stellige voornemens met
grote financiële impact anders dan de voornemens zoals zijn opgenomen bij de diverse onderdelen van het
jaarplan. Er zijn in 2018 nog geen bestuursbesluiten genomen die een belangrijke wijziging van het beleid
betekenen of die een grote financiële impact hebben.
Besteding van de middelen uit de prestatieboxregeling
Vanaf 2012 ontvangen de scholen subsidie in het kader van de prestatiebox. Voor de scholen Prinsenhof en
Zonnehoek ligt een bestuursakkoord met daarin opgenomen prestatieafspraken tussen het ministerie en de
PO-raad aan ten grondslag. De vier actielijnen in het bestuursakkoord zijn:
1. Talentontwikkeling door uitdagend onderwijs
2. Een brede aanpak voor duurzame onderwijsverbetering
3. Professionele scholen
4. Doorgaande ontwikkellijnen
De middelen zijn in 2017 met name ingezet voor de doorgaande ontwikkellijnen en de duurzame
onderwijsverbetering.
De Wet werk en zekerheid moet er onder andere voor zorgen dat werknemers eerder een vaste baan
krijgen i.p.v. een opvolging van tijdelijke contracten. Voor de school kan dit betekenen dat leerkrachten die
regelmatig invallen een vaste aanstelling moeten krijgen terwijl daar de financiële middelen voor ontbreken.
Hierdoor kan het noodzakelijk worden om met steeds andere invallers te gaan werken, wat de kwaliteit van
het onderwijs niet ten goede komt.
Het afgelopen jaar is het onderwijs veel in het nieuws geweest over de salariëring en de werkdruk. Er is
door een deel van de leerkrachten gestaakt op 5 oktober en 12 december 2017. Stakingen in het onderwijs
hebben altijd een grote impact doordat de leerlingen moeten worden opgevangen.
In het regeerakkoord zijn diverse maatregelen opgenomen die een gunstige uitwerking kunnen hebben op
het onderwijs. Zoals bij de zaken met een behoorlijke personele betekenis is aangegeven, moeten deze
voornemens nog worden omgezet in regelgeving.
Versie: definitief / 4 juni 2018 22
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Activa 31-12-2017 31-12-2016 Passiva 31-12-2017 31-12-2016
Materiële vaste activa 932.099 1.053.571 Eigen vermogen 6.093.040 6.272.949
Financiële vaste activa 1.745.066 2.005.562 Voorzieningen 616.833 575.989
Vorderingen 673.854 605.789 Langlopende schulden 3.845 4.541
Effecten 501.225 500.758 Kortlopende schulden 843.505 890.266
Liquide middelen 3.704.980 3.578.065
Totaal activa 7.557.224 7.743.745 Totaal passiva 7.557.224 7.743.745
-materiële vaste activa
- financiële vaste activa
- vorderingen
FINANCIEEL BELEID
Financiële positie op balansdatum
Onderstaand is de balans van 31 december 2017 opgenomen. Deze is vergeleken met de balans van 31
december 2016. Na de balans volgt een korte toelichting op de belangrijkste wijzigingen in de balans.
Toelichting op de balans:
Activa
In 2017 is € 68.796 geïnvesteerd in materiële vaste activa. De Zonnehoek heeft voor € 36.000
geïnvesteerd in ICT-middelen en meubilair. De Boog heeft € 33.000 geïnvesteerd, dit betrof met name
ICT-middelen. De Prinsenhof heeft in 2017 niet geïnvesteerd in materiële vaste activa. De totale
afschrijvingslasten bedroegen € 190.268. De investeringen waren € 121.472 lager dan de
afschrijvingslasten en het boekverlies. De waarde van de materiële vaste activa is met dat bedrag
afgenomen.
De waarde van de financiële vaste activa is met € 260.496 gedaald. Er is voor € 501.225 overgeboekt
naar de effecten aangezien deze waardepapieren in 2018 aflopen. Het betreft waardepapieren van de
Rabobank en de BNG. Er is € 267.750 geïnvesteerd in waardepapieren van de Europese
investeringsbank. In 2017 is een boekverlies van € 27.020 gerealiseerd.
De hoogste vordering is de vordering op het ministerie i.v.m. het betaalritme van de personele
bekostiging en prestatiebox bij De Prinsenhof en De Zonnehoek. In de periode augustus-december
wordt minder dan 5/12 van de jaarsubsidie ontvangen, waardoor er op 31 december sprake is van een
vordering. Deze vordering loopt in de periode januari-juli terug naar € 0. Vanaf augustus loopt de
vordering weer op. Ondanks dat het totale leerlingenaantal op 1 oktober 2016 lager was dan op 1
oktober 2015 is het totaal van de rijksbijdrage personeel en de prestatiebox voor 2017-2018 hoger dan
voor 2016-2017. Dit komt doordat het aantal leerlingen VSO wel is gestegen en door de hogere
normbedragen waardoor per leerling meer rijksbijdragen wordt ontvangen. De vordering is € 6.000
hoger dan op 31 december 2016.
De vorderingen op de gemeente zijn € 44.000 lager dan op 31 december 2016. Dit komt door een
€ 24.000 lagere vordering betreffende het ESF-project. Op 31 december 2017 is er geen vordering
wegens de onroerende zaakbelasting. Deze bedroeg op 31 december 2016 € 20.000.
De overige vorderingen zijn € 106.000 hoger dan op 31 december 2016. Deze vorderingen bestaan
met name uit vorderingen op het samenwerkingsverband, op het Vervangingsfonds, op Accres en
wegens verhuur.
Versie: definitief / 4 juni 2018 23
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
- effecten
- liquide middelen
-eigen vermogen
-voorzieningen
De overlopende activa, bestaande uit nog te ontvangen rente en vooruitbetaalde kosten, is € 19.000
hoger dan op 31 december 2016. Dit komt door de vooruitbetaalde kosten voor de kosten inleen
derden.
De totale omvang van de vorderingen is € 68.065 hoger dan op 31 december 2016. Aan de
vorderingen zijn geen risico's wegens mogelijke oninbaarheid verbonden, waardoor er geen
voorziening dubieuze debiteuren is gevormd.
Het saldo van de effecten is € 467 hoger dan op 31 december 2016. De effecten die op die datum op
de balans stonden zijn in 2017 afgelost. De effecten die op 31 december 2017 op de balans staan
worden in 2018 afgelost.
De omvang van de liquide middelen is in 2017, ondanks het negatieve exploitatieresultaat, met
€ 126.915 toegenomen. Dit wordt met name veroorzaakt door de aflossingen op de financiële vaste
activa / effecten, door de toevoegingen aan de voorzieningen en door de relatief lage investeringen.
Naast het negatieve exploitatieresultaat hadden de lagere kortlopende schulden een negatieve invloed
op de omvang van de liquide middelen. In het kasstroomoverzicht wordt nader ingegaan op de
ontwikkeling van de liquide middelen.
Passiva:
Het negatieve resultaat van € 179.909 is onttrokken aan het eigen vermogen. Bij de resultaatverdeling
is € 160.351 aan de algemene publieke reserve onttrokken. De algemene reserve bedraagt op 31
december 2017 € 6.062.847.
Naast de algemene reserve is er de bestemmingsreserve nulmeting. Deze is ontstaan bij de invoering
van de lumpsumbekostiging. De op dat moment aanwezige materiële vaste activa is tegen
boekwaarde opgenomen in de administratie. Hier is de bestemmingsreserve nulmeting tegenover
gezet. De reserve is bedoeld ter dekking van de afschrijvingslasten van de betreffende materiële vaste
activa en heeft daarmee een eindig karakter. Deze afschrijvingslasten bedroegen in 2017 € 19.558. Dit
bedrag is ten laste van de reserve gebracht. De reserve bedraagt op 31 december 2017 € 30.194.
De stichting heeft drie voorzieningen, nl. een jubileumvoorziening, een voorziening levensfasebewust
personeelsbeleid en een voorziening groot onderhoud.
De jubileumvoorziening is bedoeld ter dekking van de gratificaties bij een 25- of 40-jarig dienstverband.
In 2017 is € 8.725 aan jubileumgratificaties betaald. Dit bedrag is aan de voorziening onttrokken. Aan
de voorziening is € 28.722 toegevoegd ter dekking van toekomstige gratificaties. De voorziening
bedraagt op 31 december 2017 € 172.212.
De voorziening levensfasebewust personeelsbeleid is in 2016 gevormd. Deze is bedoeld ter dekking
van de salarislasten bij de opname van gespaarde uren duurzame inzetbaarheid. In 2017 is € 3.882
aan de voorziening toegevoegd wegens in 2017 gespaarde uren. De voorziening bedraagt op 31
december 2017 € 10.592.
De voorziening groot onderhoud is bedoeld ter dekking en egalisatie van de lasten van het groot
onderhoud. In 2017 is op basis van het nieuwe meerjarenonderhoudsplan € 74.039 aan de voorziening
toegevoegd. Aan de voorziening is € 57.074 onttrokken wegens uitgevoerde werkzaamheden. Dit
betrof voor het grootste deel De Boog. De werkzaamheden betroffen onder andere vervangen
vloerbedekking, aanpassen regelinstelling, schilderwerk en vervangen voetlood. De voorziening
bedraagt op 31 december 2017 € 434.029.
Versie: definitief / 4 juni 2018 24
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
- langlopende schulden
- kortlopende schulden
De begroting van 2017 liet een negatief resultaat zien van € 328.254. Uiteindelijk resulteert een negatief
resultaat in boekjaar 2017 van € 179.907: een verschil van € 148.347 met de begroting. Het positief
resultaat over het boekjaar 2016 bedroeg € 53.050.
Analyse resultaat
Het verschil tussen het begrote resultaat en het gerealiseerde resultaat wordt met name veroorzaakt
door € 447.000 hogere baten waarvan een deel pas in de laatste maanden van 2017 is ontvangen
waardoor ze niet meer beleidsrijk konden worden ingezet in 2017. De totale lasten waren € 280.000
hoger dan begroot. Met name de personele lasten en de overige lasten waren hoger dan begroot. De
extra baten die in 2017 niet meer konden worden ingezet, zullen conform de meerjarenbegroting de
komende jaren worden ingezet.
In vergelijking met 2016 waren de baten € 121.000 lager door lagere rijksbijdragen en lagere
gemeentelijke baten. De lasten waren € 102.000 hoger dan in 2016. Er worden bewust meer middelen
ten behoeve van het onderwijs ingezet.
In de volgende paragraaf wordt verder ingegaan op de verschillen tussen realisatie en begroting 2017 en
tussen de realisatie 2016 en 2017.
De langlopende schulden bestaan uit vooruit ontvangen investeringssubsidies. Deze subsidies zijn
gebruikt om materiële vaste activa aan te schaffen. Jaarlijks wordt een bedrag overgeheveld naar de
kortlopende schulden ter compensatie van de afschrijvingen van deze materiële vaste activa in het
komende jaar. In 2017 is € 695 naar de kortlopende schulden overgeheveld, aangezien dit bedrag in
2018 zal vrijvallen.
De belangrijkste kortlopende schulden zijn de af te dragen loonheffing en pensioenpremies en het nog
te betalen vakantiegeld. Deze schulden worden eind januari en eind mei betaald. De salarisgebonden
schulden zijn in totaal € 49.000 lager dan op 31 december 2016. Op 31 december 2016 moesten van
meerdere maanden de premies Vervangingsfonds en Participatiefonds worden betaald. Op 31
december 2017 maar voor één maand. Daarnaast is de formatieve inzet lager.
Het crediteurensaldo is € 23.000 lager dan op 31 december 2016. De facturen waren eerder
ontvangen, waardoor ze voor de jaarwisseling konden worden betaald. De overige schulden zijn
€ 43.000 lager dan op 31 december 2016. Op die datum moest onder andere € 29.000 aan
naheffingen energie worden betaald. De hoogte van de vooruit ontvangen bedragen is eveneens lager.
De overige overlopende passiva is € 79.000 hoger dan op 31 december 2016. Dit betreft onder andere
de nog te besteden aanvullende vergoeding van het samenwerkingsverband.
In totaal zijn de kortlopende schulden € 46.761 lager dan op 31 december 2016.
Versie: definitief / 4 juni 2018 25
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Realisatie
2017
Begroting
2017
Verschil Realisatie
2016
Verschil
Baten
Rijksbijdragen OCenW 8.307.623 7.934.351 373.272 8.436.820 -129.197
Overige overheidsbijdragen 98.805 112.270 -13.465 143.237 -44.432
Overige baten 245.551 158.592 86.959 193.020 52.531
Totaal baten 8.651.979 8.205.213 446.766 8.773.077 -121.098
Lasten
Personele lasten 7.341.825 7.202.986 138.839 7.284.101 57.724
Afschrijvingen 190.268 184.802 5.466 179.793 10.475
Huisvestingslasten 495.094 480.329 14.765 494.825 269
Overige lasten 832.625 723.350 109.275 811.244 21.381
Totaal lasten 8.859.812 8.591.467 268.345 8.769.963 89.849
Saldo baten en lasten -207.833 -386.254 178.421 3.114 -210.947
Financiële baten en lasten
Financiële baten 37.329 70.000 -32.671 60.995 -23.666
Financiële lasten 9.403 12.000 -2.597 11.059 -1.656
Totaal financiële baten en lasten 27.926 58.000 -30.074 49.936 -22.010
Totaal resultaat -179.907 -328.254 148.347 53.050 -232.957
Toelichting op de staat van baten en lasten:
- rijksbijdragen OCenW
Analyse realisatie 2017 versus realisatie 2016 en realisatie 2017 versus begroting 2017
Onderstaand is de staat van baten en lasten voor het kalenderjaar 2017 opgenomen. De gerealiseerde
baten en lasten zijn vergeleken met de begrote baten en lasten voor het kalenderjaar 2017 en
gerealiseerde baten en lasten voor het kalenderjaar 2016.
De rijksbijdragen bestaan uit de reguliere en de overige subsidies van het ministerie van OCenW en de
vergoeding van het samenwerkingsverband. Deze waren allen hoger dan begroot. Dit wordt met name
veroorzaakt door de hogere normbedragen. De reguliere en de niet-geoormerkte subsidies waren
begroot op basis van de normbedragen van november 2016. Deze normbedragen zijn in de loop van
2017 een aantal maal verhoogd. Hierdoor waren de reguliere rijksbijdrage € 312.000 hoger dan
begroot. Hiervan werd € 106.000 veroorzaakt door een nabetaling over 2016-2017 voor De Prinsenhof
en De Zonnehoek. Er wordt ieder jaar wel een nabetaling ontvangen, de hoogte ervan verschilt sterk.
De nabetaling is meestal bedoeld ter dekking van hogere salarislasten die bij het opstellen van de
begroting ook niet bekend waren. Daarom wordt in de begroting met beide geen rekening gehouden.
De nabetaling over 2016-2017 was uitzonderlijk hoog. De overige subsidies waren hoger dan begroot
door de verhoging van het normbedrag van de subsidie prestatiebox. De vergoeding van het
samenwerkingsverband was € 39.000 hoger dan begroot met name door € 27.000 aan extra
aanvullende subsidie wegens een groeitelling.
De rijksbijdragen waren € 130.000 lager dan in 2016. Dit wordt veroorzaakt door een € 185.000 lagere
vergoeding van het samenwerkingsverband. Door het lagere leerlingenaantal van De Prinsenhof was
de basisbekostiging vanuit het samenwerkingsverband € 86.000 lager dan in 2016, de aanvullende
vergoeding wegens groei was € 47.000 lager en de vergoeding wegens naar het samenwerkings-
verband gedetacheerde personeel was € 27.000.
De reguliere en overige subsidies van het ministerie waren ondanks het lagere leerlingenaantal van De
Prinsenhof wel hoger dan in 2016. Dit komt door de hogere normbedragen en de nabetaling waarvan
een deel op 2016 betrekking had. Het gemiddeld aantal leerlingen waar De Zonnehoek en De Boog in
2016 en in 2017 bekostiging voor ontvingen was ongeveer gelijk. Zij ontvingen in 2017 meer subsidie
van het ministerie. De Prinsenhof ontving minder.
Versie: definitief / 4 juni 2018 26
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
- overige overheidsbijdragen
-overige baten
-personele lasten
-afschrijvingen
-huisvestingslasten
Er waren subsidies begroot voor de gymzaal, de parkeergarage, alsmede voor de vrijval van de
investeringssubsidie en ESF-subsidie. De eerste drie sloten goed aan op de begroting en op 2016. De
ESF-subsidie was € 14.000 lager dan begroot en € 44.000 lager dan in 2016.
De overige baten bestaan uit verhuurbaten, ouderbijdragen, kantine-opbrengsten en diverse
projectsubsidies en incidentele baten. De overige baten waren € 87.000 hoger dan begroot. De
verhuurbaten waren € 29.000 hoger door de verhuur van ruimtes van De Prinsenhof aan de
Parkenschool en door nabetalingen over 2016 bij zowel De Prinsenhof als De Zonnehoek. De
ouderbijdragen waren € 15.000 hoger dan begroot. Bij het opstellen van de begroting was nog niet
bekend dat er sprake zou zijn van detachering. Dit zorgde voor € 7.000 aan baten. De overige
projectsubsidies waren € 26.000 hoger dan begroot. Dit is veroorzaakt door een niet begrote
vergoeding voor het autisme steunpunt en overige geldstromen. De andere vergoedingen waren hoger
dan begroot.
Ondanks de lagere salarislasten waren de totale personele lasten € 139.000 hoger dan begroot en
€ 58.000 hoger dan in 2016. Dit wordt veroorzaakt door hogere overige personele lasten en dan met
name hogere lasten van personeel niet in loondienst. Deze lasten waren € 263.000 hoger dan begroot
en € 157.000 hoger dan in 2016. Dit betrof zowel ziektevervanging als de externe inleen van reguliere
leerkrachten. Naast de hogere lasten van extern personeel was de toevoeging aan de personele
voorzieningen hoger dan begroot en dan in 2016. De andere lasten waren wel lager, met name de
nascholingslasten.
In de begroting was uitgegaan van een verlaging van de formatieve inzet met 1,7 fte. Dit is meer dan
volledig gerealiseerd. Op 31 december 2017 was de formatieve inzet (exclusief de vervangers) 2,7 fte
lager dan op 31 december 2016. Door de lagere formatieve inzet waren de salarislasten, verminderd
met de ontvangen uitkeringen, € 126.000 lager dan begroot en € 73.000 lager dan in 2016. Het verschil
met 2016 was relatief beperkt door de salarisverhogingen conform de CAO, zoals bijvoorbeeld de
eenmalige uitkering van € 500 per fte in april 2017. Daarnaast waren de salarislasten ouderschapverlof
in 2017 hoger dan in 2016.
de totale afschrijvingslasten waren € 5.000 hoger dan begroot doordat de afschrijvingslasten ICT hoger
waren dan begroot. In de begroting was onvoldoende rekening gehouden met de afschrijvingslasten
over de investeringen van 2016 en de geplande investeringen voor 2017. De totale lasten waren
€ 10.000 hoger dan in 2016 door met name de investeringen uit 2016 in vervoermiddelen, ICT-middelen
en verbouwingen.
De lasten van het klein onderhoud waren € 20.000 hoger dan begroot, de toevoeging aan de
onderhoudsvoorziening € 4.000. Doordat de lasten van de belastingen en heffingen € 8.000 lager
waren dan begroot, is de overschrijding bij de huisvestingslasten beperkt gebleven tot € 15.000. De
lasten waren vergelijkbaar met de lasten in 2016. De belastingen en heffingen waren lager dan in
2017, de lasten medegebruik waren hoger.
De overige baten waren in totaal € 53.000 hoger dan in 2016. Dit komt met name door hogere
verhuurbaten, de detacheringsinkomsten en de hogere ouderbijdrage. De projectsubsidies en
incidentele baten waren in 2017 € 27.000 lager dan in 2016. In 2016 was een bonus van het
Vervangingsfonds ontvangen van € 15.000 wegens lage vervangingslasten ziekteverzuim. Daarnaast
was € 9.000 aan leerlinggebonden financiering ontvangen en € 6.000 wegens pakketmaatregel AWBZ.
De andere overige baten waren vergelijkbaar.
Versie: definitief / 4 juni 2018 27
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
- overige lasten (incl. leermiddelen)
- financiële baten en lasten
In 2017 is een resultaat van 0,5% op de liquide middelen, de financiële vaste activa en de effecten
behaald. In 2016 was dit 0,8%. Het lagere resultaat wordt met name veroorzaakt door de waardedaling
van de financiële vaste activa.
De overige lasten bestaan uit de lasten van de administratie en beheerlasten, uit de lasten inventaris
en apparatuur, uit de lasten leer- en hulpmiddelen en de overige lasten.
De lasten waren in totaal € 109.000 hoger dan begroot. Dit komt door € 127.000 hogere overige lasten.
Binnen deze post waren de wervingslasten € 64.000 hoger dan begroot, dit betrof meerdere
procedures voor de directievacatures. De lasten van de bijzondere activiteiten waren € 44.000 hoger
dan begroot. Doordat de lasten van het verbruiksmateriaal € 33.000 lager waren dan begroot, is de
totale overschrijding bij de overige lasten beperkt gebleven tot de genoemde € 106.000.
De lasten waren € 21.000 hoger dan in 2016. Dit komt ook door de hogere wervingslasten, in
vergelijking met 2016 waren deze ook € 64.000 hoger, de lasten van de bijzondere activiteiten waren
€ 26.000 hoger. De lasten van het verbruiksmateriaal waren 22.000 lager, de reproductielasten waren
€ 11.000 lager. Met name de overige niet nader gespecificeerde lasten waren € 39.000 lager. Dit
betreft niet nader gespecificeerde lasten die voor een belangrijk deel samenhangen met de inzet van
projectgelden.
De rentebaten waren lager dan begroot en lager dan in 2016 door de lage rentestand. Door de
waardedaling van de financiële vaste activa en de aflossing van de effecten in 2016 en 2017 waren de
baten over de financiële vaste activa ook lager dan begroot en lager dan in 2016. De bankkosten
waren vergelijkbaar met de begrote kosten en de kosten in 2016.
Investeringen en financieringsbeleid
Het beleid van de stichting is gericht op het zoveel mogelijk met eigen middelen financieren van de
investeringen waarvoor geen investeringssubsidie wordt ontvangen. Het uitgangspunt is dat geen
vreemd vermogen wordt aangetrokken voor het doen van investeringen. De investeringen van 2017 zijn
dan ook met eigen middelen gefinancierd.
De toekomstige omvang van de liquide middelen is te zien in de toekomstbalans in de continuïteits-
paragraaf. Hierbij is rekening gehouden met de geplande investeringen en de onttrekkingen uit de
onderhoudsvoorziening. Uit de meerjarenbalans blijkt dat de omvang van de liquide middelen de
komende jaren meer dan voldoende zal zijn om de lasten, de investeringen en de onttrekkingen uit de
voorzieningen met eigen middelen te betalen. Er is derhalve geen noodzaak voor het aantrekken van
vreemd vermogen.
Treasuryverslag
De stichting heeft 2016 een nieuw statuut opgesteld en vastgesteld dat voldoet aan de nieuwe Regeling
beleggen, belenen en derivaten. In 2017 is conform het statuut gehandeld. Een overzicht van de
beleggingsportefeuille is opgenomen in bijlage D3. In 2017 is belegd in nieuwe waardepapieren. Deze
voldoen aan de criteria zoals opgenomen in het statuut en de regeling. Er hebben geen andere
bijzondere treasury-activiteiten plaatsgevonden.
Versie: definitief / 4 juni 2018 28
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Kengetallen
Realisatie
2016
Realisatie
2017
Begroting
2018
Begroting
2019
Begroting
2020
- De Prinsenhof 147 135 125 113 113
- De Zonnehoek 212 205 202 200 196
- De Boog 170 165 159 153 144Aantal leerlingen
op 1 oktober 529 505 486 466 453
Personele bezetting in fte
op 31 december
Bestuur / Management 3,73 4,93 4,53 4,53 4,53
Personeel primair proces 68,25 63,20 57,67 55,87 54,27
Ondersteunend personeel 32,60 33,78 31,01 30,11 29,31
Totale personele bezetting 104,58 101,92 93,21 90,51 88,11
- instroomervaring
-
-
demografische ontwikkeling
invloed Passend Onderwijs
CONTINUÏTEITSPARAGRAAF
In deze paragraaf wordt ingegaan op de toekomstige ontwikkelingen voor de stichting. Hiermee wordt een
beeld gegeven van de continuïteit van de stichting.
Toelichting op de kengetallen:
Door het Passend Onderwijs zal het aantal leerlingen dat verwezen wordt naar het speciaal (basis)
onderwijs dalen. Leerlingen krijgen in beginsel binnen het reguliere onderwijs aanvullende zorg, het
uitgangspunt is ook dat niet voor een duurdere onderwijsvorm wordt gekozen, als een goedkopere mogelijk
is. Daarnaast is er sprake van een daling van het totale leerlingenaantal, waarvan de gevolgen de komende
jaren met name in het Voortgezet Onderwijs zichtbaar zullen worden. Dit betekent dat alle drie de scholen te
maken krijgen met dalende leerlingaantallen, wat resulteert in lagere inkomsten.
Om de lasten in evenwicht te brengen met de baten, zal met name de formatieve inzet moeten worden
teruggebracht. In het financieel beleidsplan is uitgegaan van een verlaging van de inzet met 8,3 fte per 1
augustus 2018, 2,7 fte per augustus 2019 en 2,4 fte per augustus 2020. Dat is in bovenstaand overzicht
verwerkt bij de leerkrachten en bij het ondersteunend personeel. De nieuwe bestuursstructuur zorgt voor
een lagere formatieve inzet bij bestuur / management.
Er is geen sprake van majeure investeringen of van volledige doorcentralisatie van de huisvesting. De
opgenomen vooruitblik heeft derhalve betrekking op drie jaar.
De verlaging van de formatieve inzet zal naar verwachting via natuurlijk verloop door pensionering en door
vrijwillig vertrek kunnen worden gerealiseerd.
De leerlingprognose is opgesteld op basis van:
Versie: definitief / 4 juni 2018 29
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Balans
Activa Realisatie
31-12-2016
Realisatie
31-12-2017
Prognose
31-12-2018
Prognose
31-12-2019
Prognose
31-12-2020
Materiële vaste activa 1.053.571 932.099 798.577 734.194 728.345
Financiële vaste activa 2.005.562 1.745.066 1.217.733 844.131 317.031
Totaal vaste activa 3.059.133 2.677.165 2.016.310 1.578.325 1.045.376
Vorderingen 605.789 673.854 673.854 673.854 673.854
Effecten 500.758 501.225 527.333 373.602 527.100
Liquide middelen 3.578.065 3.704.980 4.050.779 4.381.211 4.482.805
Totaal vlottende activa 4.684.612 4.880.059 5.251.966 5.428.667 5.683.759
Totaal activa 7.743.745 7.557.224 7.268.276 7.006.992 6.729.135
Passiva Realisatie
31-12-2016
Realisatie
31-12-2017
Prognose
31-12-2018
Prognose
31-12-2019
Prognose
31-12-2020
Algemene reserve 6.223.198 6.062.847 5.746.560 5.474.815 5.212.379
Bestemmingsreserves 49.751 30.194 12.806 8.035 5.149
Eigen vermogen 6.272.949 6.093.041 5.759.366 5.482.850 5.217.528
Voorzieningen 575.989 616.833 662.255 678.142 666.154
Langlopende schulden 4.541 3.845 3.150 2.495 1.948
Kortlopende schulden 890.266 843.505 843.505 843.505 843.505
Totaal passiva 7.743.745 7.557.224 7.268.276 7.006.992 6.729.135
Toelichting op de balans:
De omvang van de balans zal de komende jaren afnemen door de verwachte negatieve
exploitatieresultaten. De stichting kiest er bewust voor om meer middelen te investeren in het onderwijs en
een deel van het personeel voor eigen rekening te nemen, mede om voor de toekomst geen waardevolle
leerkrachten te verliezen.
In alle jaren zullen de investeringen lager zijn dan de afschrijvingslasten waardoor de waarde van de
materiële vaste activa zal dalen. De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd in materiële vaste activa.
Vervanging van deze investeringen is nog niet nodig.
De financiële vaste activa zullen worden aangehouden tot de einddatum. Een jaar voor die einddatum
worden de obligaties overgeboekt naar de effecten. De komende jaren zal een groot deel van de financiële
vaste activa worden afgelost.
De omvang van de vorderingen is gelijk gehouden aan de omvang op 31 december 2017. De balans is een
momentopname en het is lastig de omvang van de vorderingen op dat ene moment te voorspellen. Dat is
sterk afhankelijk van wanneer de subsidies en andere vergoedingen worden ontvangen.
De wijziging van de omvang van de liquide middelen wordt bepaald door het resultaat, de investeringen
versus de afschrijvingslasten, de wijzigingen van de voorzieningen en de aflossingen van de financiële
vaste activa. De omvang zal ondanks de begrote negatieve resultaten de komende jaren toenemen. Dit
wordt met name veroorzaakt door de aflossingen van de effecten. Deze balanspost is als sluitpost
berekend.
Versie: definitief / 4 juni 2018 30
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Staat van baten en lasten
Realisatie
2016
Realisatie
2017
Prognose
2018
Prognose
2019
Prognose
2020
Baten
Gebaseerd op gem. aantal
leerlingen t-1 en t-2 BO 409 382 351 335 321
Gebaseerd op aantal
leerlingen t-5 mnd VO 169 170 165 159 153
Rijksbijdragen OCenW 8.436.820 8.307.623 7.914.765 7.623.391 7.399.841 Overige overheidsbijdragen 143.237 98.805 97.687 51.279 46.351
Overige baten 193.020 245.551 166.335 175.121 174.621
Totaal baten 8.773.077 8.651.979 8.178.787 7.849.791 7.620.813
Lasten
Personeelslasten 7.284.101 7.341.825 7.128.336 6.773.270 6.546.732
Afschrijvingen 179.793 190.268 189.522 175.383 166.849
Huisvestingslasten 494.825 495.094 482.774 481.274 481.474
Overige lasten 811.244 832.625 763.830 738.880 724.080
Totaal lasten 8.769.963 8.859.812 8.564.462 8.168.807 7.919.135
Saldo baten en lasten 3.114 -207.833 -385.675 -319.016 -298.322
Financiële baten en lasten
Financiële baten 60.995 37.329 52.000 42.500 33.000
Financiële lasten 11.059 9.403 - - -
Totaal financiële baten en
lasten 49.936 27.926 52.000 42.500 33.000
Totaal resultaat 53.050 -179.907 -333.675 -276.516 -265.322
De begrote resultaten zijn met het eigen vermogen verrekend. Bij de verrekening van het resultaat is
rekening gehouden met de onttrekkingen aan de bestemmingsreserve nulmeting.
De omvang van de voorzieningen zal in 2018 toenemen door de toevoegingen aan de onderhouds-
voorziening. De toevoegingen en onttrekkingen zijn gebaseerd op de meerjarenonderhoudsplannen. Er
wordt geen wijziging van de huisvestingssituatie verwacht. Bij de andere voorzieningen is geen rekening
gehouden met wijziging van de omvang. Daar wordt de omvang sterk beïnvloed door mutaties in het
personeelsbestand.
De langlopende schuld zal ieder jaar lager worden door de jaarlijkse vrijval van de investeringssubsidie.
De omvang van de kortlopende schulden is, net zoals de omvang van de vorderingen, lastig te voorspellen.
Deze omvang is sterk afhankelijk van het moment waarop de facturen worden ontvangen. De omvang is
gelijk gehouden aan de omvang op 31 december 2017.
Onderstaande toelichting op de meerjarenbegroting is een cijfermatige toelichting. Voor de inhoudelijke
toelichting wordt verwezen naar het algemeen deel van het bestuursverslag. De meerjarenbegroting 2018-
2021 is vastgesteld door de Raad van Bestuur na goedkeuring door de Raad van Toezicht. De komende
jaren zal een deel van het eigen vermogen worden ingezet.
Versie: definitief / 4 juni 2018 31
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Overige rapportages
Rapportage aanwezigheid en werking van het interne risicobeheersings- en controlesysteem
De financiële baten zullen de komende jaren lager worden door de aflossing van de effecten.
De stichting kent twee financiële planningsproducten, nl. de meerjarenbegroting en per school een
formatieplan.
De meerjarenbegroting wordt in het najaar, met uitloop naar januari opgesteld. De directeuren stellen voor
de eigen school een begroting op. Deze begrotingen worden samengevoegd met de bovenschoolse
begroting tot de stichtingsbegroting. De meerjarenbegroting wordt opgenomen in het financieel beleidsplan.
De stichting stelt jaarlijks een financieel beleidsplan voor de komende vier jaar op. Hiermee wordt invulling
gegeven aan de kernactiviteiten. Naast de meerjarenbegroting zijn hierin de overkoepelende doelstellingen
van het financieel beleid, de investeringsbegroting de risicoparagraaf, de ontwikkeling van de
balansposities en de liquiditeitsbegroting opgenomen.
De formatieplannen worden gelijktijdig met de begroting opgesteld. In het voorjaar vindt er zo nodig een
bijstelling plaats van de formatieplannen. Het formatieplannen hebben betrekking op vier schooljaren. De
beide plannen sluiten op elkaar aan, waarbij de meerjarenbegroting het uitgangspunt is voor het
formatieplan en het formatieplan de input levert voor de volgende meerjarenbegroting. In verband met de
gewijzigde cao voor het PO wordt het bestuursformatieplan voor 1 februari opgesteld als er naar
verwachting sprake is van rddf-plaatsing.
Het controlesysteem bestaat uit de rapportages van het administratiekantoor die op afgesproken
momenten worden opgeleverd. Met deze rapportages kan worden bepaald of de uitgaven en formatieve
inzet conform planning zijn en of bijsturing noodzakelijk is. De rapportages worden besproken in het
directieoverleg door de Raad van Bestuur en in de Raad van Toezicht.
Toelichting op de staat van baten en lasten:
De rijksbijdragen zullen de komende jaren dalen doordat ieder jaar voor minder leerlingen bekostiging zal
worden ontvangen. De rijksbijdragen zijn gebaseerd op de normbedragen van november. Er is geen
rekening gehouden met aanpassing van de normbedragen. Tijdens de kabinetsformatie is gebleken dat er
meer middelen beschikbaar zouden komen voor het basisonderwijs. Dit kan ook effecten hebben op De
Prinsenhof en mogelijk De Zonnehoek. Bij het opstellen van de begroting was te weinig informatie
beschikbaar over het extra bedrag per leerling/school, dat er in de begroting geen rekening mee is
gehouden. Als er extra subsidie wordt ontvangen, zal op dat moment worden besloten hoe deze zal
worden ingezet.
De begrote overige overheidsbijdragen zijn voor 2018 op ongeveer hetzelfde niveau begroot als de
realisatie van 2017. Voor 2019 en 2020 zijn lagere baten begroot, met name lagere ESF-subsidie.
De overige baten bestaan uit de verhuurbaten, ouderbijdragen en diverse projectsubsidies en incidentele
baten. Vooral de omvang van de projectsubsidies en incidentele baten zijn zeer lastig te begroten. Meestal
wordt pas gedurende het jaar bekend of een vergoeding wordt ontvangen. Deze baten zijn daarom
voorzichtigheidshalve lager begroot dan de realisatie in 2017.
De personele lasten zijn gebaseerd op de bij de kengetallen opgenomen formatieve inzet. De lagere
formatieve inzet zal voor lagere salarislasten zorgen. In de salarislasten is rekening gehouden met de
salarisverhogingen conform de cao.
De afschrijvingslasten zijn gebaseerd op de in de administratie aanwezige materiële vaste activa en zijn
verhoogd met de afschrijvingslasten van de geplande investeringen.
De huisvestingslasten zijn gebaseerd op de lasten in 2017. Er wordt geen wijziging in de huisvestings-
situatie verwacht, dus de huisvestingslasten zullen ongeveer gelijk blijven.
De overige instellingslasten zijn gebaseerd op de historische lasten. Hierbij is rekening gehouden met de
incidentele lasten van 2016 en 2017. De lasten zijn daarom lager begroot dan de realisatie 2016 en 2017.
De lagere inkomsten door het lagere leerlingenaantal moeten deels ook worden gecompenseerd door
lagere materiële lasten.
Versie: definitief / 4 juni 2018 32
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
-Een bestuurder/directeur valt uit door ziekte of andere oorzaken
-Onvoldoende in staat om onderwijsvernieuwing te realiseren
-Daling van leerlingenaantal
-Vermindering bedrag per leerling
-Onveiligheid, (sexuele) intimidatie, geweld in de school
-Schoolgebouw voldoet niet aan onderwijskundige eisen
Risicomanagement en beschrijving van de belangrijkste risico's en onzekerheden
Op basis van de ingevoerde risico's is een risicosimulatie uitgevoerd. De risicosimulatie wordt toegepast
omdat het reserveren van het maximale bedrag (€ 4.963.487) ongewenst is. De risico's zullen immers niet
allemaal tegelijk en in hun maximale omvang optreden. De benodigde weerstandscapaciteit is vastgesteld
op € 1.331.578. Voor de onderbouwing van dit bedrag wordt verwezen naar het rapport. Het gaat te ver om
dit in dit bestuursverslag op te nemen. De benodigde weerstandscapaciteit van CSO die uit de
risicosimulatie voortvloeit, kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit (de reserves van
de Stichting). De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen.
Gezien de op korte termijn nog voortdurende ontwikkelingen rondom Passend Onderwijs en de financiële
kwetsbaarheid van CSO doordat alle drie de scholen speciaal onderwijs, danwel een speciale vorm van
onderwijs aanbieden neemt de Raad van Bestuur de aanbeveling van het Nederlands Adviesbureau voor
Risicomanagement over om een ratio voor het weerstandsvermogen van 2 als streefgetal te hanteren. Dit
betekent dat CSO een weerstandvermogen van € 2.663.156 nastreeft.
Het inventariseren van de risico's is een jaarlijks terugkerende activiteit. Het risicomanagement is een
regelmatig terugkerend onderwerp op de agenda van de RvB. Het staat ook meer of minder expliciet op de
agenda van iedere vergadering van de RvT.
De belangrijkste financiële risico's zijn in volgorde van invloed:
Om de financiële risico’s goed in beeld te krijgen, heeft de RvB, een uitgebreid risicoprofiel opgesteld. Ruim
120 risico’s zijn in kaart gebracht met een daarbij behorende kans van optreden en de mogelijke gevolgen
die dit kan hebben op financieel gebied en voor sommige risico’s ook ten aanzien van het imago. Het
inventariseren van de risico's is een jaarlijks terugkerende activiteit bij het opstellen van het nieuwe
financieel beleidsplan. In december 2017 zijn alle risico’s opnieuw gekeken en geactualiseerd en is de
weerstandscapaciteit opnieuw berekend.
Versie: definitief / 4 juni 2018 33
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
- het vaststellen van de begroting 2017
- het goedkeuren van het jaarplan 2017-2018
- het goedkeuren van de jaarrekening en het jaarverslag 2016
- het goedkeuren van het financieel beleidsplan 2017-2020
- het aanwijzen van de accountant voor het controleren van de jaarrekening 2017
VERSLAG TOEZICHTHOUDEND ORGAAN
De Raad van Toezicht is van mening dat in 2017 een bijdrage is geleverd aan het realiseren van de
doelstellingen zoals zijn opgenomen in het strategisch beleidsplan. Voor de behaalde resultaten wordt
verwezen naar het algemeen bestuursverslag. Tevens is zij van mening dat de rijksbijdragen op doelmatige
wijze zijn besteed ten behoeve van het onderwijs en dat aan de wettelijke voorschriften is voldaan.
Het intern toezicht wordt uitgevoerd door de Raad van Toezicht, bestaande uit drie personen.
De Raad van Toezicht is in 2017 vier keer bij elkaar geweest, in januari, april, juni en oktober. Bij alle
vergaderingen was de Raad van Bestuur aanwezig.
De Raad van Toezicht wordt via kwartaalrapportages geïnformeerd over de stand van zaken. Terugkerende
onderwerpen in de kwartaalrapportages zijn de bestuurlijke organisatie, onderwijs, personeel, kwaliteitszorg
en financiën. Tijdens de vergadering worden de actuele zaken ook besproken.
In 2017 waren belangrijke onderwerpen de bestuurlijke structuur, de invulling van de managementfuncties, de
samenwerking met de Onderwijsspecialisten, het oudertevredenheidsonderzoek en het belang van de missie
en visie.
In 2017 heeft de Raad van Toezicht haar toezichthoudende taak uitgevoerd door:
De RvT heeft per 1 mei 2017 de nieuwe bestuurder benoemd.
Versie: definitief / 4 juni 2018 34
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Kengetallen voor 2017 en 2016
Kengetal 2017 2016
Huisvestingsratio 0,06 0,06 groter dan 0,10
Liquiditeit (current ratio) 5,79 5,26 kleiner dan 0,75
Rentabiliteit (1-jarig) -0,02 0,01 lager dan -0,10
Solvabiliteit 0,89 0,88
Weerstandsvermogen 0,70 0,71
Huisvestingsratio
Kengetal:
31-12-2016
0,06
Hieronder zijn de kengetallen huisvestingsratio, liquiditeit, rentabiliteit, solvabiliteit en het
weerstandsvermogen opgenomen. Deze kengetallen zijn vergeleken met de signaleringswaarde zoals de
onderwijsinspectie hanteert. Met behulp van de signaleringswaarde bepaalt de onderwijsinspectie of er
mogelijk sprake is van een financieel risico.
Het kengetal "huisvestingsratio" geeft de verhouding weer tussen de huisvestingslasten en de totale lasten
(inclusief financiële lasten). Met dit kengetal kan worden bepaald of of het aandeel van de
huisvestingslasten in de totale lasten niet te hoog is.
Definitie: Som van de huisvestingslasten en afschrijvingen gebouwen en terreinen gedeeld door som van de
totale lasten (inclusief financiële lasten).
De huisvestingsratio is voor 2017 lager dan de signaleringswaarde onderwijsinspectie. In vergelijking met
2016 is de huisvestingsratio gelijk gebleven.
De onderwijsinspectie hanteert een signaleringswaarde van groter dan 0,10.
kleiner dan 0,05
Signaleringswaarde
onderwijsinspectie
kleiner dan 0,30
31-12-2017
0,06
KENGETALLEN
0,06 0,06
5,79
5,26
-0,02
0,01
0,89 0,88 0,70 0,71
-1,00
0,00
1,00
2,00
3,00
4,00
5,00
6,00
7,00
2017 2016
Jaar
Kengetallen voor 2017 en 2016
Huisvestingsratio Liquiditeit (current ratio) Rentabiliteit (1-jarig) Solvabiliteit 1 Weerstandsvermogen
Versie: definitief / 4 juni 2018 35
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Liquiditeit (current ratio)
Kengetal:
\
Rentabiliteit
Kengetal 1-jarig:
Solvabiliteit
Kengetal:
De onderwijsinspectie hanteert een signaleringswaarde kleiner dan 0,30.
De onderwijsinspectie hanteert een signaleringswaarde lager dan -0,10.
-0,02
Definitie: Resultaat gedeeld door de totale baten (inclusief financiële baten).
De onderwijsinspectie hanteert een signaleringswaarde kleiner dan 0,75.
In bovenstaande berekening is geen rekening gehouden met de in de voorzieningen opgenomen
verplichtingen.
De rentabiliteit geeft de verhouding aan tussen het resultaat en de totale baten.
De liquiditeit is voor 2017 hoger dan de signaleringswaarde onderwijsinspectie. In vergelijking met 2016 is
de liquiditeitspositie gestegen.
De liquiditeitsratio geeft aan dat 5,79 keer kan worden voldaan aan de uitstaande kortlopende schulden,
bestaande uit kortlopende verplichtingen aan crediteuren, nog te betalen posten en de overlopende
5,79
31-12-2016
0,01
5,26
Definitie: De verhouding tussen de vlottende activa (som van liquide middelen, kortlopende effecten,
vorderingen en voorraden) en de kortlopende schulden.
31-12-2017
31-12-2017 31-12-2016
Deze bedragen zijn binnen één jaar opeisbaar, waardoor kan worden voldaan aan de openstaande
schulden die binnen één jaar voldaan moeten zijn, te weten € 843.505.
De stichting heeft op 31 december 2017 de beschikking over € 3.704.980 aan liquide middelen en heeft
daarnaast € 673.854 openstaan aan nog te ontvangen bedragen.
De liquiditeit geeft aan in hoeverre de organisatie op korte termijn aan haar verplichtingen kan voldoen.
De rentabiliteit geeft aan hoeveel van de totale opbrengsten omgezet wordt in het uiteindelijke resultaat.
De solvabiliteit geeft de verhouding tussen eigen en vreemd vermogen aan en verschaft dus inzicht in de
financieringsopbouw. De solvabiliteit geeft ook aan in hoeverre de organisatie op langere termijn aan haar
verplichtingen kan voldoen.
Definitie inclusief voorzieningen: Eigen vermogen en voorzieningen gedeeld door het totale vermogen
De stichting heeft met de totale baten, te weten € 8.689.308, een resultaat behaald van -€ 179.907. Dit
houdt in dat er naast de inzet van elke euro die ontvangen en besteed wordt er € 0,02 wordt ingeteerd op
de reserves.
31-12-2017 31-12-2016
0,89 0,88
Deze definitie van de solvabiliteit geeft aan dat 89% van het totale vermogen uit eigen vermogen ofwel
reserves en voorzieningen bestaat, hetgeen inhoudt dat slechts 11% van het totale vermogen gefinancierd
wordt met vreemd vermogen.
De rentabiliteit is voor 2017 hoger dan de signaleringswaarde onderwijsinspectie. In vergelijking met 2016 is
de rentabiliteitspositie gedaald.
De solvabiliteit is voor 2017 groter dan de signaleringswaarde onderwijsinspectie. In vergelijking met 2016 is
de solvabiliteitspositie gestegen.
Versie: definitief / 4 juni 2018 36
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Kengetal:
Weerstandsvermogen
Kengetal:
Kapitalisatiefactor
Kengetal:
Ratio weerstandvermogen:
Definitie: beschikbare weerstandcapaciteit (reserves) gedeeld door de benodigde weerstandscapaciteit.
Kengetal:
De kapitalisatiefactor geeft een indicatie hoe rijk een schoolbestuur is; dit om te signaleren of
onderwijsorganisaties misschien een deel van hun kapitaal niet of inefficiënt benutten voor de vervulling van
hun taken.
Definitie: De activazijde van de balans minus de materiële vaste activa betreffende gebouwen en terreinen
gedeeld door de totale baten (inclusief financiële baten).
Het weerstandsvermogen geeft aan het vermogen om niet-voorziene tot de reguliere bedrijfsvoering
behorende risico's op te vangen.
Definitie inclusief materiële vaste activa: Het eigen vermogen gedeeld door de totale baten (inclusief
financiële baten)
De onderwijsinspectie hanteert een signaleringswaarde kleiner dan 0,05.
In deze definitie wordt de rol van het eigen vermogen als risicobuffer voor onvoorziene gebeurtenissen
benadrukt.
Bij toepassing en verankering van het risicomanagement in de organisatie en het goed functioneren van de
planning & control cyclus blijven altijd restrisico's achter. Voor het opvangen van de mogelijke financiële
effecten moet het bestuur voldoende weerstandsvermogen hebben of opbouwen.
0,71
Definitie exclusief voorzieningen: Eigen vermogen gedeeld door het totale vermogen.
Het weerstandsvermogen is voor 2017 groter dan de signaleringswaarde onderwijsinspectie. In vergelijking
met 2016 is het weerstandsvermogen gedaald.
0,81 0,81
0,70
31-12-2017
De onderwijsinspectie hanteert geen signaleringswaarde voor de kapitalisatiefactor.
0,85 0,85
31-12-2017 31-12-2016
31-12-2017 31-12-2016
31-12-2016
De stichting kent een eigen financieel kengetal. Dit kengetal geeft aan in hoeverre de omvang van het eigen
vermogen voldoet aan de intern gestelde benodigde omvang van het eigen vermogen.
31-12-2017 31-12-2016
4,6 4,7
Versie: definitief / 4 juni 2018 37
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
De benodigde weerstandscapaciteit is vastgesteld op afgerond € 1.332.000. In 2016 was dit € 1.266.000.
Gezien de op korte termijn nog voortdurende ontwikkelingen rondom Passend Onderwijs en de financiële
kwetsbaarheid van CSO doordat alle drie de scholen speciaal onderwijs, danwel een speciale vorm van
onderwijs aanbieden heeft de Raad van Bestuur de aanbeveling van het Nederlands Adviesbureau voor
Risicomanagement over om een ratio voor het weerstandsvermogen van 2 als streefgetal te hanteren.
Versie: definitief / 4 juni 2018 38
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
JAARREKENING
Versie: definitief / 4 juni 2018 39
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Algemeen
Vergelijking met voorgaand jaar
De grondslagen voor waardering van activa, passiva en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten
opzichte van voorgaand jaar.
Grondslagen Balans
Materiële vaste activa
De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs plus bijkomende kosten of de
vervaardigingsprijs, verminderd met de afschrijvingen. De afschrijvingen vinden lineair en naar tijdsgelang
plaats op basis van de verwachte toekomstige gebruiksduur. Er wordt rekening gehouden met de
bijzondere waardeverminderingen die op balansdatum worden verwacht.
GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING VAN ACTIVA, PASSIVA EN RESULTAATBEPALING
De grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn conform de Regeling voor de Jaarverslaggeving
Onderwijs (RJO). Op basis van de Regeling voor de Jaarverslaggeving Onderwijs worden Titel 9 Boek 2
BW en de Richtlijnen van de Raad voor de Jaarverslaggeving toegepast (behoudens afwijkingen
aanvullingen in de Regeling voor de Jaarverslaggeving Onderwijs). De jaarrekening is opgesteld in euro’s.
Activa en passiva, met uitzondering van het (groeps)vermogen, worden in het algemeen gewaardeerd
tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke
waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. In de balans, de staat
van baten en lasten en het kasstroomoverzicht zijn referenties opgenomen. Met deze referenties wordt
verwezen naar de toelichting.
Voor zover noodzakelijk worden op de vorderingen voorzieningen getroffen voor verwachte oninbaarheid.
Versie: definitief / 4 juni 2018 40
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Onderstaand worden de afschrijvingstermijnen per categorie weergegeven.
Tevens zijn de activeringsgrenzen vermeld.
afschrijvings-
termijn in
maanden
afschrijvings-
percentage per
jaar
activerings-
grens in €
Gebouwen
Permanent 480 2,5 n.v.t.
Semi-permanent 240 5,0 n.v.t.
Noodlokalen 120 10,0 n.v.t.
Installaties
Verwarming 180 6,7 1.000
Alarm 120 10,0 1.000
Liften 180 6,7 1.000
Kantoormeubilair en inventaris
Bureau's 240 5,0 1.000
Stoelen 120 10,0 1.000
Kasten 240 5,0 1.000
Huishoudelijke apparatuur
Schoonmaakapparatuur 60 20,0 1.000
Schoolmeubilair en inventaris
Docentensets 240 5,0 1.000
Leerlingensets 180 6,7 1.000
Schoolborden 240 5,0 1.000
Garderobe 240 5,0 1.000
Onderwijskundige apparatuur en machines
Kopieerapparatuur 60 20,0 1.000
Audio/video installatie 60 20,0 1.000
Beamer 60 20,0 1.000
Projectiemiddelen 60 20,0 1.000
ICT
Servers 48 25,0 1.000
Netwerk 120 10,0 1.000
Computers 48 25,0 1.000
Printers 48 25,0 1.000
Telefooncentrale 120 10,0 1.000
Digitale schoolborden 96 12,5 1.000
Leermiddelen
Methodes 96 12,5 n.v.t.
Spel- en sportmateriaal 96 12,5 1.000
Vervoermiddelen
Vervoermiddelen 48 25,0 1.000
Gebouwen
Categorie
De gebouwen en terreinen worden opgenomen indien sprake is van economisch eigendom. Hiervan is
sprake in het geval van eigen investeringen of van doordecentralisatie van de huisvesting. Op terreinen
wordt niet afgeschreven.
Voor de toekomstige kosten van groot onderhoud aan de bedrijfsgebouwen is een voorziening voor groot
onderhoud gevormd. De toevoeging aan de voorziening wordt bepaald op basis van het geschatte bedrag
van het onderhoud en de periode die telkens tussen de werkzaamheden van groot onderhoud verloopt.
Versie: definitief / 4 juni 2018 41
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Financiële vaste activa
Effecten
Vlottende activa
Vorderingen
Effecten
Liquide middelen
Eigen vermogen
Omschrijving Doel Beperkingen EUR
30.194
De bestemmingsreserves zijn reserves met een beperktere bestedingsmogelijkheid, welke door het
bestuur is aangebracht.
Effecten worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Vervolgens worden de onder
financiële vaste activa opgenomen effecten die:
- geen onderdeel zijn van de handelsportefeuille; en
- niet tot einde looptijd worden aangehouden;
gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs.
Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie.
Vorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Als de
ontvangst van de vordering is uitgesteld op grond van een verlengde overeengekomen betalingstermijn
wordt de reële waarde bepaald aan de hand van de contante waarde van de verwachte ontvangsten en
worden er op basis van de effectieve rente rente-inkomsten ten gunste van de winst-en-verliesrekening
gebracht. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de
vordering.
Voor de waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen van effecten, zie toelichting effecten financiële
vaste activa. Effecten als onderdeel van de vlottende activa hebben een looptijd korter dan één jaar.
Liquide middelen bestaan uit kas en banktegoeden. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen
nominale waarde.
Dekking van de
afschrijvingslasten van
de materiële vaste activa
- Reserve nulmeting
Het eigen vermogen bestaat uit de algemene reserves en een bestemmingsreserve.
Formele beperking, ontstaan
bij de invoering van de
lumpsumbekostiging
Versie: definitief / 4 juni 2018 42
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Voorzieningen
Voorziening jubilea
Voorziening levensfasebewust personeelsbeleid
Voorziening groot onderhoud
Langlopende schulden
Langlopende schulden worden bij de eerste waardering gewaardeerd tegen reële waarde. Schulden
worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag
rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten.
Onder deze post valt onder meer vooruitontvangen investeringssubsidies. Deze subsidies moeten
zichtbaar in mindering gebracht worden op de materiële vaste activa of als schuld gepresenteerd worden
onder vooruitontvangen investeringssubsidies.
De voorziening levensfasebewust personeelsbeleid wordt opgenomen tegen de contante waarde van de
gespaarde uren per einddatum verslagperiode, voor personeelsleden waarbij een opnameplan is
overeengekomen voor een looptijd van maximaal 5 jaar. Voor de berekening van de contante waarde van
de voorziening wordt gerekend met de rekenrente welke onder het kopje voorzieningen is benoemd. Bij
de berekening van de voorziening wordt onder meer rekening gehouden met de opnamekans.
Voor uitgaven voor groot onderhoud van gebouwen wordt een voorziening gevormd om deze lasten
gelijkmatig te verdelen over een aantal boekjaren. De toevoeging aan de voorziening wordt bepaald op
basis van het geschatte bedrag van het groot onderhoud en de periode die telkens tussen de
werkzaamheden voor groot onderhoud verloopt.
Voor het contant maken van de waarde van de voorziening wordt gerekend met een rekenrente welke
voor eind 2017 wordt bepaald. De berekening is als volgt:
Rekenrente = Wettelijke rente (bron: DNB) -/- Inflatie (bron: CBS).
Voor 2017 wordt er gerekend met een rekenrente van 0,70%. Waarbij de waarde voor de wettelijke rente
vastgesteld is op 2,00% en de uitgangswaarde voor de inflatie 1,30% is.
Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de
balansdatum bestaan, waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en
waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de
beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te
wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar
verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld.
Wanneer de verwachting is dat een derde de verplichtingen vergoedt, en wanneer het waarschijnlijk is dat
deze vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting, dan wordt deze vergoeding
als een actief in de balans opgenomen.
Voorzieningen worden onderscheiden naar aard en doel.
Toevoegingen aan de voorzieningen vinden plaats door dotaties ten laste van de staat van baten en
lasten. De onttrekkingen vinden rechtstreeks plaats ten laste van de betreffende voorziening.
De voorziening jubilea wordt opgenomen tegen de contante waarde van de verwachte uitkeringen
gedurende het dienstverband. Voor de berekening van de contante waarde van de voorziening wordt
gerekend met de rekenrente welke onder het kopje voorzieningen is benoemd. Daarnaast wordt onder
meer rekening gehouden met verwachte salarisstijgingen en de blijfkans.
Versie: definitief / 4 juni 2018 43
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Kortlopende schulden
De overlopende passiva betreffen de vooruitontvangen bedragen die aan opvolgende perioden worden
toegerekend en/of nog te betalen bedragen, voor zover ze niet onder de andere kortlopende schulden
zijn te plaatsen.
Kortlopende schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde.
Kortlopende schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde
het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten.
Dit is meestal de nominale waarde.
Grondslagen Staat van Baten en lasten
Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de baten en lasten over het verslagjaar, met
inachtneming van de hiervoor reeds vermelde waarderingsgrondslagen.
De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Lasten en risico's die
hun oorsprong vinden vóór het einde van het verslagjaar, zijn in acht genomen als zij voor het opmaken
van de jaarrekening bekend zijn geworden.
Het resultaat van de staat van baten en lasten wordt toegevoegd aan de bestemde reserves die door
het bestuur zijn bepaald.
Rijksbijdragen worden als baten verantwoord in de staat van baten en lasten in het jaar waarop de
toekenning betrekking heeft.
Overheidssubsidies
Exploitatiesubsidies worden als bate verantwoord in de staat van baten en lasten in het jaar waarin de
gesubsidieerde kosten zijn gemaakt of opbrengsten zijn gederfd, of wanneer een gesubsidieerd
exploitatietekort zich heeft voorgedaan. De baten worden verantwoord als het waarschijnlijk is dat deze
worden ontvangen en de Stichting de condities voor ontvangst kan aantonen.
Personeelsbeloningen
Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de staat
van baten en lasten voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers.
De Stichting heeft de toegezegd-pensioenregeling bij het bedrijfstakpensioenfonds
in de jaarrekening verwerkt als verplichtingenbenadering.
Voor toegezegde-bijdrageregelingen betaalt de instelling op verplichte, contractuele of vrijwillige basis
premies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Behalve de betaling van premies heeft
de instelling geen verdere verplichtingen uit hoofde van deze pensioenregelingen.
De premies worden verantwoord als personeelskosten als deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde
premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een
vermindering van toekomstige betalingen.
Pensioenregeling
Nederlandse pensioenregelingen:
De instelling heeft op de balans geen eigen pensioenvoorziening opgenomen.
De instelling is volgens de CAO PO en de CAO VO aangesloten bij het ABP. De belangrijkste
kenmerken van deze regelingen zijn:
· pensioengevende salarisgrondslag is middelloon
· er heeft in 2017 geen indexatie plaatsgevonden
· de dekkingsgraad van het ABP was per 31-12-2017 104,40%
· overige kenmerken zijn te vinden op www.abp.nl
Versie: definitief / 4 juni 2018 44
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Op de Nederlandse pensioenregelingen zijn de bepalingen van de Nederlandse Pensioenwet van
toepassing en worden op verplichte, contractuele of vrijwillige basis premies aan pensioenfondsen en
verzekeringsmaatschappijen betaald door de instelling. De premies worden verantwoord als
personeelskosten zodra deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als
overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen.
Nog niet betaalde premies worden als verplichting op de balans opgenomen.
Afschrijvingen op materiële vaste activa
Materiële vaste activa worden vanaf het moment van ingebruikneming afgeschreven over de verwachte
toekomstige gebruiksduur van het actief. Over terreinen en vastgoedbeleggingen wordt niet
afgeschreven. Indien een schattingswijziging plaatsvindt van de economische levensduur, dan worden
de toekomstige afschrijvingen aangepast.
Boekwinsten en -verliezen bij verkoop van materiële vaste activa zijn begrepen onder de afschrijvingen.
Financiële baten en lasten
Rentebaten en rentelasten
Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet
van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met
de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen.
Grondslagen Kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Bij de indirecte methode
wordt het resultaat als basis genomen.
Dit overzicht geeft weer waaraan de in de verslagperiode beschikbaar gekomen gelden zijn besteed.
In samenhang met de balans en de staat van baten en lasten moet het kasstroomoverzicht bijdragen
aan het inzicht in de financiering, de liquiditeit, de solvabiliteit en het vermogen van de instelling om
geldstromen te genereren.
Prijsrisico
Kredietrisico
De liquide middelen staan uit bij banken die minimaal voldoen aan het treasurybeleid.
Segmentatie
Een onderwijsinstelling die in meerdere onderwijssectoren activiteiten ontplooit dient de staat van baten
en lasten in de toelichting te segmenteren naar bedrijfssegmenten. Ten aanzien van de segmentering
van de staat van baten en lasten zijn de voorschriften van artikel 2:380 BW en hoofdstuk 350
Gesegmenteerde informatie van overeenkomstige toepassing. Segmentatie van de balans wordt daarbij
aanbevolen. RJ660 schrijft in ieder geval een verplichte segmentatie voor als de rechtspersoon
onderwijstaken uitvoert in meerdere onderwijssectoren (RJ660.308).
In de toelichting bij de staat van baten en lasten dient een staat van baten en lasten conform model B
(bijlage RJ 660) te worden opgenomen van ieder van de bedrijfssegmenten van de onderwijsinstelling.
Hierbij dient een cijfermatige aansluiting te worden opgenomen van het resultaat volgens deze staten
van baten en lasten met het totale resultaat van de instelling. In de jaarrekening dient te worden
toegelicht welke grondslagen gehanteerd zijn voor de indeling in bedrijfssegmenten. De
onderwijsinstelling houdt een bestendige gedragslijn aan ten aanzien van de grondslag voor de
segmentering. Slechts wegens gegronde redenen kan de grondslag voor segmentering worden
gewijzigd. De wijzigingen en de redenen dienen te worden toegelicht; de vergelijkende cijfers over
voorafgaande boekjaren dienen te worden aangepast aan de nieuwe grondslag.
De instelling loopt risico’s ten aanzien van de waardering van effecten, opgenomen onder financiële vaste
activa en effecten, opgenomen onder vlottende activa. De instelling beheerst het marktrisico door
onderscheid aan te brengen in de portefeuille, en limieten te stellen.
Versie: definitief / 4 juni 2018 45
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Grondslagen van segmentering
In de jaarrekening wordt overeenkomstig de Richtlijn voor Onderwijsinstellingen een segmentatie van de
staat van baten en lasten gemaakt in de volgende segmenten: PO, VO
PO 78%
VO 22%
Deze percentages zijn gebaseerd op leerlingaantallen en aantal FTE's.
De stichting bestaat uit twee PO-scholen en één VO-school. De baten en lasten zijn toegerekend aan de
scholen waar ze betrekking op hebben. De baten en lasten van het bestuur zijn volgens een
verdeelsleutel verdeeld over PO en VO:
Versie: definitief / 4 juni 2018 46
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
En vergelijkende cijfers 2016. - na verwerking resultaatbestemming -
€ € € €
1 ACTIVA
1.1 Vaste activa
1.1.2 Materiële vaste activa 932.099 1.053.571
1.1.3 Financiële vaste activa 1.745.066 2.005.562
Totaal vaste activa 2.677.165 3.059.133
1.2 Vlottende activa
1.2.2 Vorderingen 673.854 605.789
1.2.3 Effecten (kortlopend) 501.225 500.758
1.2.4 Liquide middelen 3.704.980 3.578.065
Totaal vlottende activa 4.880.059 4.684.612
TOTAAL ACTIVA 7.557.224 7.743.745
2 PASSIVA
2.1 Eigen vermogen 6.093.040 6.272.949
2.2 Voorzieningen 616.833 575.989
2.3 Langlopende schulden 3.845 4.541
2.4 Kortlopende schulden 843.505 890.266
TOTAAL PASSIVA 7.557.224 7.743.745
31-12-2017 31-12-2016
BALANS PER 31 DECEMBER 2017
Versie: definitief / 4 juni 2018 47
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
En vergelijkende cijfers 2016
€ € € € € €
3 Baten
3.1 Rijksbijdragen OCW 8.307.623 7.934.351 8.436.820
3.2 Overheidsbijdragen en
-subsidies overige overheden
98.805 112.270 143.237
3.5 Overige baten 245.551 158.592 193.020
Totaal baten 8.651.979 8.205.213 8.773.077
4 Lasten
4.1 Personeelslasten 7.341.825 7.202.986 7.284.101
4.2 Afschrijvingen 190.268 184.802 179.793
4.3 Huisvestingslasten 495.094 480.329 494.825
4.4 Overige lasten 832.625 723.350 811.244
Totaal lasten 8.859.812 8.591.467 8.769.963
Saldo baten en lasten * -207.833 -386.254 3.114
6 Financiële baten en lasten
6.1 Financiële baten 37.329 70.000 60.995
6.2 Financiële lasten 9.403 12.000 11.059
Saldo financiële baten en lasten 27.926 58.000 49.936
Resultaat * -179.907 -328.254 53.050
Resultaat na belasting * -179.907 -328.254 53.050
Totaal resultaat * -179.907 -328.254 53.050
*(- is negatief)
STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2017
Een (voorstel) bestemming van het resultaat is opgenomen na de toelichting op de te onderscheiden posten van de staat van
baten en lasten.
(Voorstel) bestemming van het resultaat
2017 Begroot 2017 2016
Versie: definitief / 4 juni 2018 48
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
En vergelijkende cijfers 2016
Ref. € € € €
Kasstroom uit operationele activiteiten
Saldo baten en lasten -207.833 3.114
Aanpassingen voor aansluiting
bedrijfsresultaat:
- Afschrijvingen 4.2 190.268 179.794
- Mutaties voorzieningen 2.2 40.844 -43.809
Totaal van aanpassingen voor aansluiting
met het bedrijfsresultaat 231.112 135.985
Veranderingen in werkkapitaal:
- Vorderingen 1.2.2 -68.065 -35.689
- Effecten 1.2.3 -467 -248.320
- Kortlopende schulden 2.4 -46.761 -2.165
Totaal van aanpassingen in werkkapitaal -115.293 -286.174
Kasstroom uit bedrijfsoperaties -92.014 -147.075
Ontvangen interest 6.1.1 37.329 60.995
Betaalde interest 6.2.1 9.403 11.059
Totaal kasstroom uit operationele activiteiten -64.088 -97.139
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Investeringen in materiële vaste activa 1.1.2 -68.796 -267.162
Desinvesteringen in materiële vaste activa 1.1.2 - 3.857
Overige investeringen in financiële vaste activa 1.1.3.7 260.496 526.762
Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten 191.700 263.457
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Aflossing langlopende schulden 2.3 -695 -695
Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten -695 -695
Mutatie liquide middelen 1.2.4 126.915 165.622
Het verloop van de geldmiddelen is als volgt:
€ € € €
Stand liquide middelen per 1-1 3.578.065 3.412.443
Mutatie boekjaar liquide middelen 126.915 165.622
Stand liquide middelen per 31-12 3.704.980 3.578.065
2017 2016
2017 2016
KASSTROOMOVERZICHT 2017
Versie: definitief / 4 juni 2018 49
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
1 Activa
1.1 Vaste activa
1.1.2 Materiële vaste activa 1.1.2.1 1.1.2.2 1.1.2.3 1.1.2.4
Gebouwen Terreinen Inventaris
en
apparatuur
Overige
materiële
vaste
activa
Totaal
materiële
vaste
activa
€ € € € €
290.706 - 2.252.741 430.644 2.974.091
92.857 - 1.474.673 352.991 1.920.521
197.849 - 778.068 77.653 1.053.571
1.623 3.302 63.871 - 68.796
- - - - -
14.337 138 151.865 23.928 190.268
- - - - -
12.715- 3.164 87.994- 23.928- 121.472-
292.329 3.302 2.316.612 430.644 3.042.887
107.195 138 1.626.538 376.919 2.110.789
185.134 3.164 690.075 53.725 932.099
TOELICHTING OP DE TE ONDERSCHEIDEN POSTEN VAN DE BALANS
Afschrijvingen op desinvesteringen
Stand per 01-01-2017
Verkrijgings- of vervaardigingsprijs
Cumulatieve afschrijvingen en
waardeverminderingen
Materiële vaste activa per 01-01-2017
Verloop gedurende 2017
Investeringen
Desinvesteringen
Afschrijvingen
Mutatie gedurende 2017
Stand per 31-12-2017
Verkrijgings- of vervaardigingsprijs
Cumulatieve afschrijvingen en
waardeverminderingen
Materiële vaste activa per 31-12-2017
Versie: definitief / 4 juni 2018 50
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
1.1.3 Financiële vaste activa
1.1.3.7 Effecten Boek- Investe- Desinves- Waarde- Boek-
waarde ringen teringen verandering waarde
1-1-2017 2017 2017 2017 31-12-2017
€ € € € €
1.1.3.7.3 Overige obligaties 2.005.562 267.750 501.225 * -27.020 1.745.066
Totaal Effecten 2.005.562 267.750 501.225 -27.020 1.745.066
* Dit betreft de overheveling naar de vlottende activa.
Voor een specificatie verwijzen wij u naar bijlage "Specificatie balansposten".
1.2 Vlottende activa
1.2.2 Vorderingen
€ € € €
1.2.2.2 OCW 333.221 327.001
1.2.2.3 Gemeenten 67.934 132.077
1.2.2.10 Overige vorderingen 207.758 101.030
Subtotaal vorderingen 608.913 560.108
1.2.2.12 Vooruitbetaalde kosten 44.119 -
1.2.2.14 Te ontvangen interest 20.822 45.681
Overlopende activa 64.941 45.681
Totaal Vorderingen 673.854 605.789
Alle vorderingen genoemd onder 1.2.2 hebben een looptijd korter dan een jaar .
1.2.2.3 Gemeenten
€ € € €
1.2.2.3.2 OZB en heffingen - 20.423
1.2.2.3.4 Project ESF 67.934 111.654
Totaal Gemeenten 67.934 132.077
1.2.2.10 Overige vorderingen
€ € € €
1.2.2.10.1 Vervangingsfonds 58.745 21.554
1.2.2.10.2 Huur en medegebruik 17.188 12.861
1.2.2.10.7 Risicofonds, vergoeding salariskosten - 6.679
1.2.2.10.7 UWV, vergoeding salariskosten 1.837 -
1.2.2.10.7 Samenwerkingsverbanden 107.997 45.448
1.2.2.10.7 Accres, combinatiefunctionaris 16.667 7.968
1.2.2.10.7 Overige vorderingen 5.324 6.522
Totaal Overige vorderingen 207.758 101.030
31-12-2017 31-12-2016
31-12-2017 31-12-2016
31-12-2017 31-12-2016
Versie: definitief / 4 juni 2018 51
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
1.2.3 Effecten Boek- Investe- Desinveste- Boek-
waarde ringen ringen waarde
1-1-2017 2017 2017 31-12-2017
€ € € €
1.2.3.2 Obligaties 500.758 501.225 * 500.758 501.225
Totaal Effecten 500.758 501.225 500.758 501.225
* Dit betreft de overheveling van de vaste activa.
Voor een specificatie verwijzen wij u naar bijlage "Specificatie balansposten".
1.2.4 Liquide middelen
€ € € €
1.2.4.1 Kasmiddelen 809 595
1.2.4.2 Tegoeden op bankrekeningen 3.704.171 3.577.470
Totaal liquide middelen 3.704.980 3.578.065
31-12-2017 31-12-2016
Versie: definitief / 4 juni 2018 52
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
2
2.1 Eigen vermogen
Stand per
01-01-
2017
Resultaat
2017
Overige
mutaties
Stand per
31-12-
2017
€ € € €
2.1.1 Eigen vermogen
2.1.1.1 Algemene reserve 6.223.198 -160.351 - 6.062.847
2.1.1.2 Bestemmingsreserves (publiek) 49.751 -19.558 - 30.194
Totaal Eigen vermogen 6.272.949 -179.909 - 6.093.041
2.1.1.2 Bestemmingsreserves (publiek)
Stand per
01-01-
2017
Resultaat
2017
Overige
mutaties
Stand per
31-12-
2017
€ € € €
2.1.1.2.10 Reserve nulmeting 49.751 -19.558 - 30.194
Totaal bestemmingsreserves publiek 49.751 -19.558 - 30.194
2.2 Voorzieningen
Stand per
01-01-
2017
Dotatie
2017
Stand per
31-12-
2017
Bedrag
< 1 jaar
Bedrag 1
t/m 5 jaar
Bedrag
> 5 jaar
€ € € € € € €
2.2.1 Personele
voorzieningen 158.925 32.604 8.725 182.804 27.493 65.564 89.747
2.2.3 Voorzieningen voor
onderhoud 417.064 74.039 57.074 434.029 32.853 372.156 29.020
Totaal
Voorzieningen 575.989 106.643 65.799 616.833 60.346 437.720 118.767
2.2.1 Personele
voorzieningen Stand per
01-01-
2017
Dotatie
2017
Stand per
31-12-
2017
Bedrag
< 1 jaar
Bedrag 1
t/m 5 jaar
Bedrag
> 5 jaar
€ € € € € € €
2.2.1.2
6.710 3.882 - 10.592 - 10.592 -
2.2.1.4 Jubileum-voorziening 152.215 28.722 8.725 172.212 27.493 54.972 89.747
Totaal personele
voorzieningen 158.925 32.604 8.725 182.804 27.493 65.564 89.747
Passiva
Levensfasebewust
personeelsbeleid
Onttrekking
2017
Onttrekking
2017
Versie: definitief / 4 juni 2018 53
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
2.3 Langlopende schulden
Stand per
01-01-
2017
Aangega-
ne lening
in 2017
Aflossing
in 2017
Stand per
31-12-
2017
Looptijd
> 1 jaar
Looptijd
> 5 jaar
€ € € € € €
2.3.7.5
4.541 - 695 3.845 2.445 1.400
Totaal Langlopende schulden 4.541 - 695 3.845 2.445 1.400
2.4 Kortlopende schulden
€ € € €
2.4.6 Schulden aan gemeenten 5.954 -
2.4.8 Crediteuren 105.870 129.293
2.4.9 Belastingen en premies sociale verzekeringen 282.384 338.737
2.4.10 Schulden terzake van pensioenen 82.463 71.703
2.4.12 Overige kortlopende schulden 35.351 78.219
Subtotaal kortlopende schulden 512.022 617.952
2.4.15 Vooruit ontvangen investeringssubsidies 695 695
2.4.16 Vooruit ontvangen bedragen 21.682 38.148
2.4.17 Vakantiegeld en vakantiedagen 222.989 226.767
2.4.19 Overige overlopende passiva 86.116 6.703
Overlopende passiva 331.482 272.313
Totaal Kortlopende schulden 843.504 890.265
2.4.9 Belastingen en premies sociale verzekeringen
€ € € €
2.4.9.1 Loonheffing 255.743 281.203
2.4.9.3 Premies sociale verzekeringen 26.641 57.534
Totaal belastingen en premies sociale verzekeringen 282.384 338.737
2.4.12 Overige kortlopende schulden
€ € € €
2.4.12.4 Netto salarissen 6.426 1.821
2.4.12.8 Overige geldstromen 20.952 33.756
2.4.12.8 Accountantscontrole 2.492 1.815
2.4.12.8 Naheffingen energie - 28.961
2.4.12.8 Kosten besparing Werkhervattingskas - 9.075
2.4.12.8 Overige schulden 5.481 2.792
Totaal overige kortlopende schulden 35.351 78.219
2.4.19 Overige overlopende passiva
€ € € €
2.4.19.2 Nog te besteden extra ondersteuningsmiddelen SWV PO 78.902 -
2.4.19.6 Overige overlopende passiva 7.214 6.703
Totaal overige overlopende passiva 86.116 6.703
31-12-2017 31-12-2016
31-12-2017 31-12-2016
31-12-2017 31-12-2016
31-12-2017 31-12-2016
Vooruitontvangen
investeringssubsidies
Versie: definitief / 4 juni 2018 54
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
3 Baten
€ € € € € €
3.1.1 Rijksbijdragen
3.1.1.1 Rijksbijdrage OCW 7.700.958 7.387.750 7.650.890
Totaal Rijksbijdrage 7.700.958 7.387.750 7.650.890
3.1.2 Overige subsidies
3.1.2.1 Overige subsidies OCW 160.755 139.813 154.803
Totaal Rijksbijdragen 160.755 139.813 154.803
3.1.4 Ontvangen doorbetalingen
rijksbijdrage SWV 445.910 406.788 631.128
Totaal Rijksbijdragen 8.307.623 7.934.351 8.436.821
€ € € € € €
3.2.2 Overige overheidsbijdragen en -
subsidies overige overheden
3.2.2.2 Overige gemeentelijke subsidies * 98.805 112.270 143.237
Totaal Overige overheidsbijdragen en -
subsidies overige overheden 98.805 112.270 143.237
Totaal overheidsbijdragen en -
subsidies overige overheden 98.805 112.270 143.237
* Specificatie overige gemeentelijke subsidies
Vergoeding gymzaal 19.784 19.182 20.459
Vergoeding parkeergarage 10.558 10.558 10.594
Vrijval investeringssubsidie gemeente 529 530 530
Project ESF 67.934 82.000 111.654
98.805 112.270 143.237
€ € € € € €
3.5.1 Verhuur 102.821 73.676 36.336
3.5.2 Detachering personeel 6.715 - 174
3.5.5 Ouderbijdragen 22.909 7.250 15.838
3.5.9 Opbrengst kantine 4.304 4.500 4.752
3.5.10 Overige baten ** 108.802 73.166 135.921
Totaal overige baten 245.551 158.592 193.021
Overheidsbijdragen en -subsidies
overige overheden
3.2
20173.5 Overige baten Begroot 2017 2016
TOELICHTING OP DE TE ONDERSCHEIDEN POSTEN VAN DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN
2017 Begroot 2017 2016
2017 Begroot 2017 2016
Rijksbijdragen3.1
Versie: definitief / 4 juni 2018 55
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
** Specificatie overige baten € € € € € €
Premiedifferentiatie - - 14.762
Pakketmaatregel AWBZ - - 5.846
Autisme Steunpunt 11.764 - 12.063
Opbrengsten overige geldstromen 9.565 - 14.227
Subsidie combinatiefunctionaris 33.333 33.000 30.556
Vrijval investeringssubsidie overige 166 166 166
LGF via derden - - 9.058
Overige personele opbrengsten 17.564 12.000 18.421
Subsidie impuls muziekonderwijs 8.333 8.000 3.472
Overige opbrengsten 28.076 20.000 27.351
108.802 73.166 135.921
4 Lasten
€ € € € € €
4.1.1 Lonen, salarissen, sociale lasten en
pensioenlasten
4.1.1.1 Lonen en salarissen 5.338.328 6.874.806 5.470.943
4.1.1.2 Sociale lasten 1.129.242 - 1.147.249
4.1.1.5 Pensioenpremies 740.984 - 631.854
Totaal lonen, salarissen, sociale lasten
en pensioenlasten 7.208.554 6.874.806 7.250.046
4.1.2 Overige personele lasten
4.1.2.1 Dotaties personele voorzieningen 32.604 - 9.398
4.1.2.2 Personeel niet in loondienst 375.669 112.000 222.744
4.1.2.3 Overig personele lasten * 184.641 216.180 230.073
Totaal overige personele lasten 592.914 328.180 462.215
4.1.3 Ontvangen uitkeringen personeel
4.1.3.2 Uitkeringen van het Vervangingsfonds
307.942 - 248.210
4.1.3.3 Overige uitkeringen personeel 151.701 - 179.950
Af: Ontvangen uitkeringen personeel
459.643 - 428.160
Totaal personele lasten 7.341.825 7.202.986 7.284.101
* Specificatie overig personele lasten
(Na)scholing 63.470 80.000 83.599
Kosten BGZ 40.258 44.000 40.098
Premiedifferentiatie 18.284 - -
Verrekening uitkeringen 36.642 40.000 38.421
Kosten besparing WHK - - 36.300
Overige personele lasten 25.987 52.180 31.656
184.641 216.180 230.073
4.1 2017 Begroot 2017 2016Personeelslasten
2017 Begroot 2017 2016
Versie: definitief / 4 juni 2018 56
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Gemiddeld aantal werknemers (personen)
Bestuur / Management 7 6
Personeel primair proces 96 98
Ondersteunend personeel 61 62
Totaal gemiddeld aantal werknemers 164 166
€ € € € € €
4.2.2 Afschrijvingen op materiële vaste
activa * 190.268 184.802 179.793
Totaal afschrijvingen 190.268 184.802 179.793
€ € € € € €
Gebouwen 14.475 15.791 11.988
Inventaris en apparatuur 161.887 157.273 160.106
Overige materiële vaste activa 13.906 11.738 7.700
190.268 184.802 179.794
€ € € € € €
4.3.1 Huur 9.321 6.000 5.949
4.3.3 Klein onderhoud 79.984 60.000 81.143
4.3.4 Energie en water 136.994 138.000 138.236
4.3.5 Schoonmaakkosten 156.783 156.500 150.756
4.3.6 Belastingen en heffingen 26.552 34.500 31.329
4.3.7 Dotatie onderhoudsvoorziening 74.039 70.329 74.039
4.3.8 Overige huisvestingslasten 11.421 15.000 13.373
Totaal huisvestingslasten 495.094 480.329 494.825
Afschrijvingen 2017 Begroot 2017 2016
* Specificatie afschrijvingen op
materiële vaste activa
4.3 Huisvestingslasten
4.2
2016
Het gemiddeld aantal werknemers bedraagt 164 in 2017 (2016: 166). Hieronder is de onderverdeling te vinden van
het gemiddeld aantal werknemers.
2017 2016
2017 Begroot 2017
2017 Begroot 2017 2016
Versie: definitief / 4 juni 2018 57
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
€ € € € € €
4.4.1 Administratie en beheerlasten * 159.016 149.900 170.505
4.4.2 Inventaris en apparatuur 18.948 23.500 26.467
4.4.3 Leer- en hulpmiddelen 198.746 224.050 234.017
4.4.5 Overige lasten ** 455.916 325.900 380.255
Totaal overige lasten 832.626 723.350 811.244
€ € € € € €
Administratie en beheerslasten 107.456 111.900 116.472
Reis- en verblijfkosten 16.983 11.500 11.643
Telefoon- en portokosten 30.791 25.000 39.699
Kantoorartikelen 3.786 1.500 2.692
159.016 149.900 170.505
€ € € € € €
Wervingskosten 81.220 17.500 17.275
Representatiekosten 12.644 21.000 28.297
Huishoudelijke kosten 24.889 21.000 25.824
Bijzondere activiteiten 66.496 22.000 39.591
Contributies 9.027 16.000 13.686
Abonnementen 5.753 5.200 5.743
Medezeggenschapsraad 2.465 1.800 1.234
Verzekeringen 6.133 6.200 28.911
Reproductiekosten, drukwerk 42.697 43.000 51.030
Toetsen en testen 14.803 6.500 5.858
Culturele vorming 4.132 10.000 3.958
Schoolzwemmen 29.623 30.000 29.358
Kantinekosten 9.591 10.000 9.970
Examenkosten 7.632 6.000 6.197
Public Relations 7.201 13.000 14.483
Uitgaven overige geldstromen 34.660 15.000 40.613
Overige overige lasten 96.951 81.700 58.227
455.916 325.900 380.255
Seperate specificatie kosten instellingsaccountant
€ € € € € €
4.4.1.1.1 Controle van de jaarrekening 4.668 4.400 3.630
4.668 4.400 3.630
Uitsplitsing honoraria naar accountantskantoor
* Specificatie administratie en
beheerlasten
2017 Begroot 2017 2016
4.4
2017 Begroot 2017 2016
In het boekjaar zijn de volgende bedragen aan accountantshonoraria (reeds onderdeel van 4.4.1) ten laste van het
resultaat gebracht:
2017 Begroot 2017 2016
Alle hierboven opgesomde werkzaamheden zijn verricht door hetzelfde accountantskantoor in het huidig en/of vorig
boekjaar.
** Specificatie overige lasten
Overige lasten 2017 Begroot 2017 2016
Versie: definitief / 4 juni 2018 58
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Honoraria met betrekking tot de werkzaamheden
6 Financiële baten en lasten
€ € € € € €
6.1.1 Rentebaten en soortgelijke
opbrengsten 37.329 70.000 60.995
Totaal financiële baten 37.329 70.000 60.995
€ € € € € €
6.2.1 Rentelasten en soortgelijke lasten 9.403 12.000 11.059
Totaal financiële lasten 9.403 12.000 11.059
6.1 Financiële baten
Financiële lasten6.2
Begroot 2017 2016
Bovenstaande accountantshonoraria zijn verwerkt op basis van het lastenstelsel.
Bovenstaande honoraria betreffen uitsluitend de werkzaamheden die bij de stichting zijn uitgevoerd door
accountantsorganisaties en externe accountants zoals bedoeld in art. 1, lid 1 Wta (Wet toezicht
accountantsorganisaties). De kosten voor de controle zijn inclusief bekostiging en omzetbelasting.
2017 Begroot 2017 2016
2017
Versie: definitief / 4 juni 2018 59
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
€ € €
2.1.1 Algemene reserve (publiek) -160.351
2.1.2 Bestemmingsreserves (publiek)
2.1.2.10 Reserve nulmeting -19.558
2.1.2 Totaal bestemmingsreserves publiek -19.558
Totaal bestemmingsreserves -19.558
Totaal resultaat -179.909
Resultaat 2017
(VOORSTEL) BESTEMMING VAN HET RESULTAAT
Versie: definitief / 4 juni 2018 60
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
GESEGMENTEERDE STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2017
En vergelijkende cijfers 2016
PO
€ € € € € €
3 Baten
3.1 Rijksbijdragen OCW 6.056.712 5.744.525 6.250.709
3.2 Overheidsbijdragen en -
subsidies overige overheden 61.113 63.270 31.583
3.5 Overige baten 200.780 117.592 151.858
Totaal baten 6.318.605 5.925.387 6.434.150
4 Lasten
4.1 Personeelslasten 5.406.759 5.347.726 5.412.294
4.2 Afschrijvingen 138.706 136.202 130.934
4.3 Huisvestingslasten 371.687 356.651 355.205
4.4 Overige lasten 577.286 472.308 541.783
Totaal lasten 6.494.438 6.312.887 6.440.216
Saldo baten en lasten * -175.833 -387.500 -6.066
6 Financiële baten en lasten 21.782 45.240 38.954
Totaal resultaat * -154.050 -342.260 32.887
* (-/- is negatief)
2017 Begroot 2017 2016
Versie: definitief / 4 juni 2018 61
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
GESEGMENTEERDE STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2017
En vergelijkende cijfers 2016
VO
€ € € € € €
3 Baten
3.1 Rijksbijdragen OCW 2.250.911 2.189.826 2.186.111
3.2 Overheidsbijdragen en -subsidies
overige overheden 37.692 49.000 111.654
3.5 Overige baten 44.770 41.000 41.162
Totaal baten 2.333.373 2.279.826 2.338.927
4 Lasten
4.1 Personeelslasten 1.935.066 1.855.260 1.871.806
4.2 Afschrijvingen 51.562 48.600 48.859
4.3 Huisvestingslasten 123.408 123.678 139.620
4.4 Overige lasten 255.339 251.042 269.461
Totaal lasten 2.365.375 2.278.580 2.329.746
Saldo baten en lasten * -32.002 1.246 9.181
6 Financiële baten en lasten 6.144 12.760 10.983
Totaal resultaat * -25.857 14.006 20.163
* (-/- is negatief)
Resultaat op bedrijfsniveau
Totaal resultaat PO -154.050 -342.260 32.887
Totaal resultaat VO -25.857 14.006 20.163
-179.907 -328.254 53.050
2017 Begroot 2017 2016
Totaal resultaat op bedrijfsniveau
(zie Staat van baten en lasten)
Versie: definitief / 4 juni 2018 62
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM
Samenwerking SBO en SO
In het voorjaar van 2018 zijn vergevorderde plannen uitgewerkt om de school SO Markerichtersveld van De
Onderwijsspecialisten m.i.v. 1 augustus 2018 in te laten huizen bij de SBO-school De Prinsenhof van CSO aan
de Mr. Van Hasseltlaan 57 te Apeldoorn. Deze ‘inwoning’ blijft in de visie van beide besturen én aansluitend op
de zich ontwikkelende samenwerking tussen het so en sbo in Apeldoorn, niet beperkt tot uitsluitend huisvesting,
maar kent als hoofddoelstelling een intensieve verkenning op verdere onderwijsinhoudelijke samenwerking in
het kader van de “Beleidsregel experimenten regulier en speciaal onderwijs”. In die visie is het streven om te
komen tot een breed gespecialiseerde basisschool, waarin de onderwijsbehoefte van de leerlingen leidend is en
niet hun ‘labeltje’. In die lijn past onze gedachte om ook het overig Apeldoorns basisonderwijs nauw mee te
laten delen in de expertise en kennis van dit samenwerkingsconstruct.
Versie: definitief / 4 juni 2018 63
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
De verbonden partijen die toegelicht dienen te worden, zijn hieronder opgenomen.
Verbonden partij, meerderheidsdeelneming
Code Eigen Resultaat Verklaring Conso-
Juridische Statutaire activi- vermogen jaar Omzet art. 2:403 lidatie
Statutaire naam vorm 2017 zetel teiten 31-12-2017 2017 2017 BW ja/nee ja/nee
€ € €
Stichting Vrienden van
de Zonnehoek Stichting Apeldoorn 4 1.950 998 1.075 Nee Nee
Totaal 1.950 998 1.075
Code activiteiten: 1. contractonderwijs, 2. contractonderzoek, 3. onroerende zaken, 4. overige
Verbonden partij, minderheidsdeelneming
Code
Juridische Statutaire activi- Deelname
Statutaire naam vorm 2017 zetel teiten percentage
Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Apeldoorn PO Stichting Apeldoorn 4 0%
Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Apeldoorn VO Stichting Apeldoorn 4 0%
Code activiteiten: 1. contractonderwijs, 2. contractonderzoek, 3. onroerende zaken, 4. overige
VERBONDEN PARTIJEN
Versie: definitief / 4 juni 2018 64
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
De subsidies die toegelicht dienen te worden, zijn hieronder opgenomen.
G1-A Beknopt gespecificeerd
Omschrijving Prestatie
Kenmerk Datum afgerond?
Subsidie voor studieverlof 851874-1 20-09-2017 Ja
Subsidie voor studieverlof 855191-1 20-10-2017 Ja
VERANTWOORDING SUBSIDIES
Toewijzing
Versie: definitief / 4 juni 2018 65
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Aantal complexiteitspunten per instellingscriteria: 2017
Gemiddelde totale baten 4
Gemiddeld aantal leerlingen, deelnemers of studenten 1
Gewogen aantal onderwijssoorten of sectoren 4
Totaal aantal complexiteitspunten 9
Bezoldigingsklasse D
Bezoldigingsmaximum 141.000€
De indeling van de rechtspersonen of instellingen over de bezoldigingsklassen gebeurt op basis van drie
generieke instellingscriteria te weten:
(a) de gemiddelde totale baten per kalenderjaar
(b) het gemiddelde aantal leerlingen, deelnemers of studenten, en
(c) het gewogen aantal onderwijssoorten of -sectoren.
Deze instellingscriteria bieden een weergave van de zwaarte van de functie van de topfunctionaris gebaseerd op
functiewaarderingsverhoudingen. Gezamenlijk geven de criteria een indicatie van de complexiteit van de
betreffende bestuursfunctie.
Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) in
werking getreden. De WNT schrijft voor dat de beloning van topfunctionarissen verantwoord dient te worden in de
jaarrekening, ook als de beloning beneden de norm blijft. Voor overige functionarissen geldt publicatieplicht alleen
als de norm overschreden wordt.
WNT: WET NORMERING BEZOLDIGING TOPFUNCTIONARISSEN PUBLIEKE EN SEMIPUBLIEKE SECTOR
Indeling en bezoldigingsklasse
Complexiteitspunten
Afwijkende bezoldiging
Er is geen afwijkende bezoldiging van toepassing voor het verslagjaar 2017.
Voor ieder criterium wordt een schaal gehanteerd. Uit de score op die schaal volgt een aantal
complexiteitspunten. Het totaal van deze complexiteitspunten bepaalt in welke bezoldigingsklasse de
rechtspersoon of instelling valt en welk bezoldigingsmaximum daarmee van toepassing is op de
topfunctionaris(sen). Voor de bepaling van de complexiteitspunten verwijzen wij naar de Regeling bezoldiging
topfunctionarissen OCW-sectoren.
Versie: definitief / 4 juni 2018 66
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Toezichthouders
Aanhef Voorletters Tussenvoegsel Achternaam Functie(s)
De heer R.C.H. Steneker Voorzitter Raad van Toezicht
De heer L.K. van Oorspronk Lid Raad van Toezicht
De heer P.J.H. Bouwsema Lid Raad van Toezicht
Topfunctionarissen en gewezen topfunctionarissen met een bezoldiging van € 1.500 of minder
De volgende topfunctionarissen en gewezen topfunctionarissen met een bezoldiging van € 1.500 of minder
zijn in de tabel hieronder opgenomen.
WNT: WET NORMERING BEZOLDIGING TOPFUNCTIONARISSEN PUBLIEKE EN SEMIPUBLIEKE SECTOR
Versie: definitief / 4 juni 2018 67
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Bestuurder
Dienstbetrekking Ja Ja Ja Ja
Aanhef De heer De heer De heer De heer
Voorletters D.J. M.J. C. N.P.
Tussenvoegsel van de van
Achternaam Rensink Zanten Winter Gemeren
Functievervulling in 2017
Functie(s)
Voorzitter Raad
van Bestuur
Lid van Raad
van Bestuur
Lid van Raad
van Bestuur
Lid van Raad
van Bestuur
Aanvang functie in verslagjaar 01-05 01-01 01-01 01-01
Afloop functie in verslagjaar 31-12 31-12 31-08 31-12
Taakomvang (fte) 0,300 1,000 1,000 0,608
Gewezen topfunctionaris Nee Nee Nee Nee
Bezoldiging 2017
Beloning plus belastbare onkostenvergoeding 19.616 86.654 58.596 52.903
Beloningen betaalbaar op termijn 3.316 13.413 8.942 7.394
Subtotaal bezoldiging 22.932 100.067 67.538 60.297
Onverschuldigd betaald bedrag bezoldiging - - - -
Totale bezoldiging 22.932 100.067 67.538 60.297
Individueel toepasselijk bezoldigingsmaximum
28.393 141.000 93.871 85.770
Gegevens 2016
Aanvang functie vorig verslagjaar 01-01 01-01 01-01
Afloop functie vorig verslagjaar 31-12 31-12 31-12
taak omvang vorig verslagjaar (fte) 1,000 1,000 0,900
Beloning plus belastbare onkostenvergoeding in
vorig verslagjaar - 84.318 83.120 72.915
Beloningen betaalbaar op termijn in vorig
verslagjaar - 11.147 11.147 10.611
Totale bezoldiging in vorig verslagjaar - 95.465 94.267 83.526
Uitkeringen wegens beëindiging dienstverband in 2017
Niet van toepassing, er zijn geen uitkeringen wegens beëindiging dienstverband in 2017.
WNT: WET NORMERING BEZOLDIGING TOPFUNCTIONARISSEN PUBLIEKE EN SEMIPUBLIEKE SECTOR
Niet van toepassing, er zijn geen leidinggevend topfunctionarissen zonder dienstbetrekking maand 1- 12 van de
functievervulling.
Niet van toepassing, er zijn geen niet-topfunctionarissen boven de norm.
Leidinggevend topfunctionaris zonder dienstbetrekking maand 1 - 12 van de functievervulling
Toezichthoudend topfunctionaris
Leidinggevend topfunctionaris met dienstbetrekking of zonder dienstbetrekking vanaf 13e maand
van de functievervulling en gewezen topfunctionaris
De volgende leidinggevend topfunctionarissen met dienstbetrekking of zonder dienstbetrekking vanaf
13e maand van de functievervulling en gewezen topfunctionarissen zijn in de tabel hieronder
Niet van toepassing, er zijn geen toezichthoudend topfunctionarissen.
Niet-topfunctionarissen boven de norm
Versie: definitief / 4 juni 2018 68
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Rechten
Er zijn geen niet uit balans blijkende rechten die hier moeten worden toegelicht.
Verplichtingen
De volgende niet uit balans blijkende verplichtingen worden hieronder toegelicht.
Nr. Omschrijving
Loop-
tijd
Bedrag
per
maand
Bedrag
verslag-
jaar
Bedrag
< 1 jaar
Bedrag
1 - 5 jaar
Bedrag
totaal
Mnd € € € € €
1 Ricoh kopieerapparatuur (De Zonnehoek) 11-11-15 t/m 11-11-20 60 1.301 15.612 15.612 29.923 45.535
2 Canon kopieerapparatuur (De Prinsenhof) 14-04-16 t/m 14-04-21 60 604 7.248 7.248 16.912 24.160
3 Canon kopieerapparatuur (De Boog) 19-03-14 t/m 19-03-20 72 360 4.320 51.840 5.400 57.240
Periode van t/m
NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE RECHTEN EN VERPLICHTINGEN
Versie: definitief / 4 juni 2018 69
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Plaats, datum
Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn
Raad van Bestuur
Voorzitter : D.J. Rensink
Lid : M.J. van Zanten
Lid : N.P. van Gemeren
Raad van Toezicht
Voorzitter : R.C.H. Steneker
Lid : L.K. van Oorspronk
Lid : P.J.H. Bouwsema
ONDERTEKENING DOOR BESTUURDERS EN TOEZICHTHOUDERS
Versie: definitief / 4 juni 2018 70
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
OVERIGE GEGEVENS
Versie: definitief / 4 juni 2018 71
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Er is statutair niets geregeld inzake de bestemming van het resultaat.
STATUTAIRE BESTEMMING VAN HET RESULTAAT
Versie: definitief / 4 juni 2018 72
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Naam:
Adres:
Telefoon:
Internetsite:
Bestuursnummer:
Contactpersoon:
E-mailadres:
BRIN-nummers: 01FJ De Prinsenhof
02VX De Zonnehoek
15DN De Boog
D.J. Rensink
GEGEVENS OVER DE RECHTSPERSOON
055-5889889
Meester van Hasseltlaan 57, 7316 DK Apeldoorn
Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn
72464
www.cso-apeldoorn.nl
Versie: definitief / 4 juni 2018 73
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
BIJLAGEN
Versie: definitief / 4 juni 2018 77
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
1.1.3 Financiële vaste activa
1.1.3.7.3 Overige obligaties
coupon nominale aankoop markt boek
Omschrijving datum waarde waarde waarde waarde %
4,625% EIB MTN 04/20 15-apr 250.000 264.250 279.231 252.591 4,625
7,5% Nederland 93/23 15-jan 45.379 64.302 62.826 51.056 7,500
0% rabo rente clicker 10/20 9-jul 117.000 126.360 132.818 121.011 0,000
3% BNG 11/21 24-okt 500.000 554.200 559.799 527.100 3,000
3,875% BNG 09/19 4-nov 500.000 582.000 540.088 527.333 3,875
1,25% EIB 14/26 13-nov 250.000 267.750 268.030 265.975
1.662.379 1.858.862 1.842.792 1.745.067
1.2.3 Effecten
1.2.3.2 Obligaties
coupon nominale aankoop markt boek
Omschrijving datum waarde waarde waarde waarde %
0% rabobank infl.08/18 30-mei 250.000 253.750 253.425 250.625 0,000
0,85% BNG Valuta 12/18 9-mei 250.000 253.000 250.000 250.600 0,850
500.000 506.750 503.425 501.225
SPECIFICATIE BALANSPOSTEN
Versie: definitief / 4 juni 2018 78
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
2.1
Mutaties 2017
2.1.1.1 Algemene reserve (publiek) Stand Resultaat Overige Stand
01-01-2017 mutaties 31-12-2017
€ € € €
01 De Prinsenhof 3.218.132 26.513 - 3.244.645
02 De Zonnehoek 2.171.766 -73.922 - 2.097.843
04 De Boog 512.776 -233 - 512.544
99 Bestuur 320.523 -112.709 - 207.815
Totaal Algemene reserve 6.223.198 -160.351 - 6.062.847
2.1.1.2 Bestemmingsreserves (publiek)
Mutaties 2017
2.1.1.2.10 Reserve nulmeting Stand Resultaat Overige Stand
01-01-2017 mutaties 31-12-2017
€ € € €
01 De Prinsenhof 27.032 -12.353 - 14.679
02 De Zonnehoek 19.960 -6.375 - 13.585
04 De Boog 2.760 -830 - 1.930
Totaal Reserve nulmeting 49.751 -19.558 - 30.194
RESERVES EN VOORZIENINGEN PER KOSTENPLAATS
Reserves
Versie: definitief / 4 juni 2018 79
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
2.2
2.2.1 Personeelsvoorzieningen
Mutaties 2017
2.2.1.2.2 Stand Dotatie Onttrekking Vrijval Stand
01-01-2017 31-12-2017
€ € € € €
04 De Boog 6.710 3.882 - - 10.592
6.710 3.882 - - 10.592
Mutaties 2017
2.2.1.4 Jubileumvoorziening Stand Dotatie Onttrekking Vrijval Stand
01-01-2017 31-12-2017
€ € € € €
01 De Prinsenhof 31.479 5.043 4.844 - 31.678
02 De Zonnehoek 88.977 17.794 2.782 - 103.989
04 De Boog 31.758 5.885 1.099 - 36.544
Totaal Jubileumvoorziening 152.215 28.722 8.725 - 172.212
2.2.3 Voorzieningen groot onderhoud
Mutaties 2017
2.2.3.1.1 Voorziening Gebouwen Stand Dotatie Onttrekking Vrijval Stand
01-01-2017 31-12-2017
€ € € € €
01 De Prinsenhof 343.794 5.765 10.285 - 339.274
02 De Zonnehoek 29.664 38.369 13.763 - 54.270
04 De Boog 43.606 29.905 33.026 - 40.485
Totaal Voorziening Gebouwen 417.064 74.039 57.074 - 434.029
Totaal Voorziening Levensfasebewust
personeelsbeleid
Voorziening Levensfasebewust
personeelsbeleid
Voorzieningen
Versie: definitief / 4 juni 2018 80
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Kpl 01FJ/De Prinsenhof
€ € € €
3 Baten
3.1 Rijksbijdragen OCW 1.822.456 2.067.201
3.2 Overheidsbijdragen en -subsidies overige overheden 30.341 31.053
3.5 Overige baten 44.101 42.604
Totaal baten 1.896.898 2.140.858
4 Lasten
4.1 Personeelslasten 1.580.393 1.652.474
4.2 Afschrijvingen 42.070 43.791
4.3 Huisvestingslasten 146.010 164.894
4.4 Overige lasten 114.266 144.915
Totaal lasten 1.882.739 2.006.074
Saldo baten en lasten * 14.159 134.784
6 Financiële baten en lasten
6.2 Financiële lasten - 13
Saldo financiële baten en lasten * - -13 - -
Totaal resultaat * 14.159 134.771
*(- is negatief)
D6 STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2017 PER KOSTENPLAATS
2017 2016
Versie: definitief / 4 juni 2018 81
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Kpl 02VX/De Zonnehoek
€ € € €
3 Baten
3.1 Rijksbijdragen OCW 4.234.256 4.183.508
3.2 Overheidsbijdragen en -subsidies overige overheden 30.771 530
3.5 Overige baten 156.326 108.975
Totaal baten 4.421.353 4.293.013
4 Lasten
4.1 Personeelslasten 3.748.654 3.669.597
4.2 Afschrijvingen 96.636 87.144
4.3 Huisvestingslasten 225.677 190.311
4.4 Overige lasten 430.685 344.512
Totaal lasten 4.501.652 4.291.564
Totaal resultaat * -80.299 1.449
*(- is negatief)
D6 STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2017 PER KOSTENPLAATS
2017 2016
Versie: definitief / 4 juni 2018 82
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Kpl 15DN/De Boog
€ € € €
3 Baten
3.1 Rijksbijdragen OCW 2.250.911 2.186.111
3.2 Overheidsbijdragen en -subsidies overige overheden 37.692 111.654
3.5 Overige baten 44.671 41.083
Totaal baten 2.333.274 2.338.848
4 Lasten
4.1 Personeelslasten 1.913.147 1.846.359
4.2 Afschrijvingen 51.562 48.859
4.3 Huisvestingslasten 123.408 139.620
4.4 Overige lasten 246.219 254.695
Totaal lasten 2.334.336 2.289.533
Saldo baten en lasten * -1.062 49.315
6 Financiële baten en lasten
6.2 Financiële lasten - 8
Saldo financiële baten en lasten * - -8
Totaal resultaat * -1.062 49.307
*(- is negatief)
D6 STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2017 PER KOSTENPLAATS
2017 2016
Versie: definitief / 4 juni 2018 83
Jaarrekening 2017
72464 / Stichting Christelijk Speciaal Onderwijs Apeldoorn, te Apeldoorn
Kpl 99/Bestuur
€ € € €
3 Baten
3.5 Overige baten 453 359
Totaal baten 453 359
4 Lasten
4.1 Personeelslasten 99.632 115.672
4.4 Overige lasten 41.455 67.122
Totaal lasten 141.087 182.794
Saldo baten en lasten * -140.634 -182.435
6 Financiële baten en lasten
6.1 Financiële baten 37.329 60.995
6.2 Financiële lasten 9.403 11.037
Saldo financiële baten en lasten 27.926 49.958
Totaal resultaat * -112.708 -132.477
*(- is negatief)
D6 STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2017 PER KOSTENPLAATS
2017 2016
Versie: definitief / 4 juni 2018 84