Upload
efrat
View
57
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Istota analizy ekonomicznej – ĆW 1. Analiza – to metoda, która polega na dzieleniu danej całości na części, a następnie na rozpatrywaniu każdej z nich osobno. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Istota analizy ekonomicznej – ĆW 1
Analiza – to metoda, która polega na
dzieleniu danej całości na części, a
następnie na rozpatrywaniu każdej z nich
osobno
Analiza ekonomiczna – metoda badania
zjawisk i procesów gospodarczych
polegająca na ich podziale na elementy
składowe, wykrywaniu związków
przyczynowych między nimi oraz
identyfikacji przyczyn zmian zachodzących
w badanym obiekcie jako całości
Analiza ekonomiczna
przedsiębiorstwo
gospodarka narodowa
sektor/branża
projekt
Analiza ekonomiczna projektu
Analiza ekonomiczna – jest to analiza posługująca się
wartościami ekonomicznymi, które odzwierciedlają
wartości, jakie społeczeństwo byłoby gotowe zapłacić za
określone dobro lub usługę.
Mówiąc ogólnie, analiza ekonomiczna wycenia wszystkie
czynniki zgodnie z ich wartością użytkową lub kosztem
alternatywnym dla społeczeństwa.
Analiza ekonomiczna projektu
- ma na celu dokonanie oceny wkładu projektu we wzrost wzrost
ekonomicznego ekonomicznego dobrobytu regionu lub krajudobrobytu regionu lub kraju;
- dokonuje się jej z punktu widzenia interesów całej z punktu widzenia interesów całej
ludnościludności (regionu lub kraju), w przeciwieństwie do
analizy finansowej, która przyjmuje punkt widzenia
właściciela, np. obiektu infrastruktury.
Analiza ekonomiczna projektu
Analiza kosztów i Analiza kosztów i
korzyścikorzyści
Analiza efektywności Analiza efektywności kosztowejkosztowej
Analiza kosztów i korzyściAnaliza kosztów i korzyści (ang. cost-benefit analysis):
• to schemat analitycznyschemat analityczny, którym posłużyć się można w ramach dowolnej
usystematyzowanej, ilościowej oceny wstępnej projektu prywatnego lub
publicznego,
• służy do ustalenia tego, czy i/lub w jakiej mierze dany projekt zasługuje
na realizację z publicznego/społecznegopublicznego/społecznego punktu widzenia
• różni się od zwykłej oceny finansowej tym, że uwzględnia wszystkie zyski
(korzyści) i straty (koszty), niezależnie od tego, kto je ponosiniezależnie od tego, kto je ponosi.
• jej wyniki można wyrazić na wiele sposobów, w tym w postaci
wewnętrznej stopy zwrotu (ang. internal rate of return, IRR),
zaktualizowanej wartości netto (ang. net present value, NPV) i
współczynnika korzyści-koszty (ang. benefit-cost ratio, BCR).
„...najbardziej użyteczne podejście służące wycenie
efektów środowiskowych, charakteryzujące się wielką
prostotą przy ocenianiu projektów... Technika najbardziej
eksperymentalna spośród wszystkich wymagających
rozległej bazy danych. W krajach rozwijających się
najbardziej użytecznymi metodami są te, które nie
wymagają przyjmowania wielu dodatkowych założeń
oraz gromadzenia wielu szczegółowych danych. W
porównaniu z innymi metodami, bardziej abstrakcyjnymi i
hipotetycznymi, udowodniła swoją przydatność,
dostarczając oczekiwanych wyników”.
Analiza efektywności kosztowejAnaliza efektywności kosztowej (ang. cost-
effectiveness analysis) (metoda minimalizacji
kosztów) – jej celem jest wskazanie projektu, który
zapewnia osiągnięcie danego efektu przy możliwie
najniższych kosztach; Metoda stosowana jest
wszędzie tam, gdzie korzyści są niewymierne.
Dotyczy to takich okoliczności, jak:
• poszukiwanie najbardziej efektywnej (najtańszej) metody osiągnięcia
danego celu (np. zapewnienia określonego poziomu czystości wody
lub powietrza),
• określenie sposobów najlepszego wykorzystania zatwierdzonego
budżetu, przeznaczonego na osiągnięcie konkretnego celu (np.
budżetu dotyczącego ochrony środowiska),
Praktyczny problem:Praktyczny problem: przy stosowaniu MMK konieczne jest dokładne
zdefiniowanie celów przedsięwzięcia i określenie sposobów ich
osiągania - gdy cele są trudne do zdefiniowania lub nie można
dokonać oceny sposobów ich osiągania, MMK daje wątpliwe wyniki.
Dlaczego dokonuje się analizy ekonomicznej dla projektów?
• nie tylko otoczenie wpływa na projekt, ale także projekt wpływa w pewien sposób na swoje otoczenie (wpływ ten będzie na ogół tym większy, im większe są fizyczne rozmiary projektu).
• gdyby gospodarka funkcjonowała w sposób doskonały, tak jak opisuje to teoria doskonałej konkurencji, wówczas efekty ekonomiczne projektu byłyby dokładnie takie same, jakie zostały wyliczone i opisane w analizie finansowej projektu.
• w rzeczywistości występuje wiele czynników powodujących, że wpływ projektu na gospodarkę narodową bywa różny od tego, co zostało policzone w projekcie (różnice wynikają z zakłóceń występujących w gospodarce na skutek niedoskonałości jej mechanizmów).
Teoria ekonomii a analiza ekonomiczna Teoria ekonomii a analiza ekonomiczna projektówprojektów
Teoria ekonomii mówi, że system gospodarczy
dąży do osiągnięcia optimum wykorzystania
zasobów.
W punkcie optimum gospodarka działa efektywnie, czyli:
• występuje pełne wykorzystanie zasobów (w granicach narodowych);
• wytwarzane są produkty, na które jest zapotrzebowanie (bez
tworzenia niepotrzebnych zapasów);
• do ich wytworzenia jest używana właściwa kombinacja zasobów
(wynikająca z cen określonych przez społeczną gotowość do ich
zapłacenia);
• gospodarka rozwija się we właściwym tempie, tj. takim, które
odzwierciedla preferencje społeczne w ocenie dzisiejszej i przyszłej
konsumpcji;
• istnieje ogólna zgodność, co do tego, że podział wytworzonego
produktu jest sprawiedliwy.
W punkcie optimum spełniającym wszystkie
omówione wyżej warunki nie ma możliwościnie ma możliwości
poprawienia sytuacji żadnego z uczestników
tego procesu bez pogorszenia sytuacji kogoś
innego.
Jest to tzw. optimum Paretooptimum Pareto.
Efektywność Kaldora-Hicksa:
- jedna z metod oceny ekonomicznej efektywności alokacji zasobów,
- jest rozwinięciem i uogólnieniem efektywności Pareta
- rozwiązanie jest efektywne (prowadzi do wzrostu efektywności), gdy w wyniku jego zastosowania jeden jeden podmiot zyskuje więcej, niż traci innypodmiot zyskuje więcej, niż traci inny, a jednocześnie istnieje (przynajmniej teoretycznie) sposób kompensacji kompensacji stratstrat przez podmiot zyskujący na rzecz podmiotu tracącego.
Każda alokacja efektywna w sensie Pareta jest
efektywna również według kryterium Kaldora-
Hicksa, lecz nie każda sytuacja efektywna z
punktu widzenia Kaldora-Hicksa jest efektywna
w sensie Pareta.
Przykład
Sytuacja wyjściowa:Sytuacja wyjściowa:
Załóżmy, że z jednego litra mleka można wyprodukować jeden jogurt. Producenci skupują 50 litrów mleka od rolników po administracyjnej cenie minimalnej wynoszącej 2 zł. Jogurty sprzedają natomiast po 5 zł. Jakie są korzyści poszczególnych grup?
• Rolnicy: 100 zł (2 zł x 50 litrów)
• Producenci jogurtów: 150 zł (5 zł x 50
jogurtów - 100 zł koszt mleka)
Sytuacja 2:Sytuacja 2:
Rząd rozważa zniesienie ceny minimalnej na mleko. Kalkulacje
wskazują, że:
• cena rynkowa mleka ukształtuje się na poziomie niższym, niż
obecna cena minimalna - 1 zł;
• producenci będą mieli mniejsze koszty produkcji i tym samym będą
mogli obniżyć cenę jogurtów, nie zmniejszając swoich zysków;
• zgodnie z prawem popytu konsumenci zwiększą spożycie jogurtów
w związku z ich niższą ceną. Szacuje się, że obniżka ceny o 1 zł
spowoduje wzrost popytu o 50%.
• w związku z większym zapotrzebowaniem na jogurty producenci
będą potrzebowali więcej mleka, aby wyprodukować dodatkową
ilość jogurtów.
• Rolnicy: 75 zł (1 zł x 75 litrów)
• Producenci jogurtów: 225 zł (4 zł x 75
jogurtów - 75 zł koszt mleka)
Sytuacja 3Sytuacja 3
Załóżmy, że rząd po zniesieniu ceny minimalnej wprowadzi podatek w wysokości 0,5 złpodatek w wysokości 0,5 zł od kubka jogurtu i obciąży nim producentów.
Jak zmieni się sytuacja jeżeli rząd przeznaczy przychód na subsydia produkcyjne dla rolników i zakłada się, że 20%20% transferowanej kwoty zostanie pochłonięta przez administrację.
• Rolnicy: 105 zł (1 zł x 75 litrów + 30 zł
subsydiów)
• Producenci jogurtów: 187,5 zł (4 zł x 75
jogurtów - 75 zł kosztów mleka – 37,5 zł
podatku)
Zakłócenia w gospodarce mogą występować z
powodu:
• niedoskonałości działania rynku
• interwencji rządu
• różnic w ocenie niektórych wielkości
ekonomicznych z punktu widzenia mikro- i
makroekonomicznego
Zachwalamy zwykle osoby żyjące w sposób oszczędny. Jeżeli jednak wszyscy
będziemy oszczędzać, spadnie popyt, a za nim i produkcja, powodując w
gospodarce recesję.
Zakłócenia wyrażają się w praktyce przede wszystkim w:
• monopolizacji,• podatkach i cłach nakładanych na towary importowane,• dotacjach do wielu dziedzin działalności,• ustalaniu kwot i interwencyjnych cen zakupu niektórych
towarów,• bezpośredniej i pośredniej kontroli niektórych
parametrów makroekonomicznych (stopy procentowe i kurs waluty),
• ustalonej przez rząd płacy minimalnej,• innych możliwych, a nie wymienionych środkach
interwencji.
Przykład
Projekt - rewaloryzacja niewielkiego historycznego parku miejskiego (ok. 2ha)
Okres – październik-listopad 2007 r.
Cel badań (analizy) – próba wyceny, korzyści ekonomicznych wynikających z rewaloryzacji parku
Przykładowe formowanie wybranych
drzew
Mini-amfiteatr
Altana nad sadzawką
Przejście nad bunkrem
Ławki, lampy i osłony drzew
Ogrodzenia
PrzykładWyniki:
• oczekiwana chęć do zapłaty wynosi - ok. 8,49 PLN rocznie/os.
• bieżąca wartość korzyści ekonomicznych - ok. 4,122 mln PLN,
• bieżąca wartość kosztów ekonomicznych – ok. 1,138 mln PLN,
• ekonomiczna efektywność przedsięwzięcia – NPV= 2,9 mln PLN.
Tama Trzech Przełomów – Chiny
• Największa zapory świata zbudowana na trzech słynnych przełomach najdłuższej rzeki Azji i trzeciej rzeki świata - Jangcy.
• Zapora posiada 26 turbin, każda o mocy 700 MW.
• Gigant osiągnie moc 18200 MW, tyle co kilkanaście dużych reaktorów atomowych.
• Zbiornik o długości 600 km napełnia się od 2003 r. Obecnie poziom wody doszedł do 156 m, a w 2009 roku sięgnie 185 m.
Tama Trzech Przełomów – Chiny
• Budowa rozpoczęła się w roku 1993, a została zakończona 20 maja 2006 roku.
• Wielka Tama jest najdroższym pojedynczym projektem budowlanym na świecie. Koszt przedsięwzięcia ocenia się na 37 mld USD.
Wielki sukces, czy bomba ekologiczna?.Wielki sukces, czy bomba ekologiczna?.
http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/pelny/a1eec9d55e515550.html
http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/pelny/f03be066432b021d.html
http://www.fotosik.pl/pokaz_obrazek/pelny/e6259b79e035b49c.html
http://pejzaze.onet.pl/52727,gr,6,27,0,chiny_wielka_tama_trzech_przelomow,galeria.html
http://pejzaze.onet.pl/52727,gr,5,27,0,chiny_wielka_tama_trzech_przelomow,galeria.html
http://pejzaze.onet.pl/52727,gr,10,27,0,chiny_wielka_tama_trzech_przelomow,galeria.html
Przykładowe korzyści:
• Zapora pokryje jedną dziewiątą obecnego zapotrzebowania
Chin na energię.
• Będzie ona tania i czysta, zastąpi brudną z węgla, spadnie
więc emisja zanieczyszczeń przynosząc ulgę Chinom i
światu.
• Tama zapobiegnie też powodziom, które w ciągu ostatnich stu
lat pochłonęły milion ludzi.
• Dzięki śluzom statki morskie o nośności 10 tys. ton popłyną
2400 km w głąb lądu. Tani transport przyciągnie inwestorów w
głąb kraj - mówi rząd.
• Ożywiła gospodarkę, stworzyła nowe miejsca pracy.
• Chodzi też o dumę narodową. Tama ma być symbolem
rosnącej potęgi Chin.
Krytyka i przykładowe koszty:
• Na początku lat 90. władze amerykańskie zleciły studium
wykonalności projektu i odmówiły gwarancji kredytowych swoim
firmom. Również Bank Światowy nie chciał go finansować.
• Naukowców szczególnie niepokoi szlam niesiony przez rzekę.
Opada on na dno zbiornika, co grozi jego zamuleniem. Ten mul
może uszkodzić turbiny.
• Geolodzy mówią, że dorzecze Jangcy jest aktywne sejsmicznie i
olbrzymi zbiornik może naruszyć równowagę skal. Ożywiły się też
zbocza. Najgorsze byłoby nagłe osunięcie się do wody dużej ilości
ziemi. Trwa więc umacnianie brzegów betonem.
Krytyka i przykładowe koszty:
• Tama zmieniła życie nad Jangcy w promieniu setek kilometrów. Pod
wodą znalazły się setki świątyń, napisów skalnych, stanowisk
archeologicznych.
• Przegrani to także 1,3 mln przesiedlonych mieszkańców
zatopionych miast i wsi, których sytuacja życiowa uległa
raptownemu pogorszeniu. Niektórzy musieli ponownie wynosić się z
osiedli zbudowanych na osuwających się zboczach.
• Ekolodzy podkreślają, że wielka rzeka to misterny ekosystem z
delfinami słodkowodnymi, chińskimi aligatorami i tysiącami innych
gatunków fauny Jangcy, wśród których 57 jest zagrożonych.
Krytyka i przykładowe koszty:
• Do rzeki, którą niegdyś nazwano Szmaragdową ze względu na przejrzystość wody, spłynęły toksyczne odpady nieusunięte z zatapianych fabryk, szpitali i cmentarzy. Jangcy zamieniła się w trujący i śmierdzący ściek.
W Wenezueli w 1986 r. wybudowano wielką tamę na rzece Caroni,
zwierzęta stłoczone na zmniejszonej przestrzeni nie zdołały
odtworzyć łańcucha pokarmowego, większość miejscowych ssaków
wyginęła w ciągu 15 lat, zaś muł niesiony przez rzekę zaczął
niszczyć turbiny!!!
Via Baltica - Dolina Rospudy – Polska
• Via Baltica to droga o statusie międzynarodowym, która ma powstać
w ramach I ogólnoeuropejskiego korytarza transportowego.
• Jeżeli zostanie wybudowana, droga przecinać będzie kilka
z najpiękniejszych i najcenniejszych w skali całej Europy obszarów -
Biebrzański Park Narodowy, Puszczę Augustowską oraz obrzeża
Narwiańskiego Parku Narodowego, Puszczy Knyszyńskiej i Wigierskiego
Parku Narodowego. Jednym z elementów jest budowa obwodnicy
Augustowa przez Dolinę Rospudy, gdzie ma powstać półkilometrowa
estakada na palach.
• Wariant ten opracowany został z naruszeniem przepisów prawa polskiego
i unijnego.
Via Baltica - Dolina Rospudy – Polska
• Chęć posiadania drogi o statusie międzynarodowym nie powinna pozbawić
przyszłych pokoleń Polaków i Europejczyków kontaktu z pierwotną
przyrodą. Zdaniem Hammersteina, który z ramienia europarlamentu badał
sprawę, obrona Rospudy to nie tylko sprawa Polski, bo to jedne z
najwspanialszych lasów i bagien w Europie.
• Planowany wariant inwestycji jest dłuższy i nieefektywny ekonomicznie.
Podczas jej realizacji zniszczeniu ulegną najcenniejsze obszary Zielonych
Płuc Polski. Istnieją inne, krótsze i mniej szkodliwe dla środowiska
naturalnego możliwości przeprowadzenia drogi Via Baltica przez terytorium
Polski.
Przykładowe korzyści:
• skrócony czas przejazdu samochodów,
• teoretyczne zmniejszeni liczby wypadków,
• zmniejszone natężenie ruchu w miastach znajdujących się na dotychczasowej trasie i związane z tym korzyści. Mieszkańcy Augustowa chcą, by budowa ruszyła jak najszybciej. Dziennie przez uzdrowisko przejeżdża ponad 4 tys. tirów do krajów bałtyckich. Niszczą miasto, utrudniają życie.
Przykładowe koszty:
• „Inwestycja spowoduje nieodwracalne skutki dla natury (…). To przedsięwzięcie będzie miało katastrofalne skutki przyrodnicze dla całego regionu. Via Baltica przetnie naturalne korytarze wędrówek dużych ssaków. Lokalne populacje wilków, rysi czy łosi zostaną odseparowane od siebie we fragmentach swoich siedlisk” Prof. dr hab. Włodzimierz Jędrzejewski - Zakład Badania Ssaków PAN w Białowieży
• „Wbicie w warstwę torfu 123 pali zaburzy stosunki wodne. W kilka, kilkanaście lat wymrą storczyki, m.in. rzadki w Europie miodokwiat krzyżowy. Znacznie szybciej znikną ptaki. W strefie planowanej drogi, na długości ledwie pięciu kilometrów, jest aż 100 terytoriów ptaków chronionych polskim i unijnym prawem. Wśród nich takie rzadkości, jak: głuszec, orlik krzykliwy i bocian czarny’ - mówi Przemysław Chylarecki z Muzeum i Instytutu Zoologii PAN.
Przykładowe koszty:
• „W wyniku inwestycji dojdzie do skażenia chemicznego 2,2 tys. ha terenu
wzdłuż drogi. Ruch pojazdów będzie emitował szkodliwe substancje pyłowe
i gazowe(…). Prowadzone prace i późniejsza eksploatacja drogi wywołają
nieodwracalne zmiany terenu: odwodnienie, zasolenie gleby, przemieszczenia
mas ziemnych oraz zanieczyszczenia substancjami ropopochodnymi.” z
opracowania „Ekspresem do raju”, Mariusz Siłakowski, Pracownia Architektury
Żywej.
• Drogowcy wykupili już działki. Jednak powrót do zarzuconego wariantu
obwodnicy Augustowa przebiegającej kilka kilometrów dalej na północny
zachód od obecnie proponowanego mógłby być tańszy, nawet z wykupem
dodatkowych działek, bowiem sam tylko półkilometrowy odcinek przez
mokradła pochłonie 50 mln.
Przykładowe koszty:
• Budowa drogi to także zagrożenie dla rozwijającej się na tym
obszarze agroturystyki. Zniszczenie Zielonych Płuc Polski
spowoduje zmniejszenie turystycznej atrakcyjności regionu.
• Polska sama będzie musiała finansować budowę, bo Komisja
Europejska może nie dać pieniędzy na ten wariant (natomiast
na finansowanie inwestycji, które pozwalają ocalić wartości
ekologiczne, Komisja Europejska patrzy przychylnym okiem)
Inne przykłady:Inne przykłady:
• Autostrada między Lilie a Brukselą - Francja – Belgia;
• Elektrownia na Wodospadzie Podgórnej – Polska
• Nadajniki na obserwatorium na Śnieżce – Polska
• Droga dojazdowa do miejscowości Sokołowsko – Polska
• …. ???