Isletme Sinif1 Temel Bilgi Teknolojileri

AUZeFiSTAnBUl ÜniVerSiTeSi AÇIk ve UZAkTAn eĞiTim FAkÜlTeSi

Doç. Dr. Eyüp ÇETİN

Temel Bilgi Teknolojileri

İŞLETME

1. Hafta e-Ders Kitap Bölümü

ÖZET

Bu bölümde, bilgisayarlar hakkında genel bilgi verilecektir. Daha sonra bazı bilgisayar donanımları tanıtıla-caktır. Böylece bir bilgisayar kullanıcısının sahip olması gerektiği temel bilgi verilmiş olacaktır.

BİRİNCİ BÖLÜM

TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİNE GİRİŞ

1. BİLGİSAYAR NEDİR?

Bilgisayar, keşfi milattan önce abaküsün keşfedilmesine kadar giden teknolojik bir araçtır. Bilgisayarlar; man-tıksal ve aritmetiksel işlemleri yapan, birçok bilgiyi hafızasında saklayan, istenildiğinde çeşitli şekillerde bil-gileri aktaran, işlemleri hızlı yapan araçlardır.

Bilgisayarların yapısı iki grupta toplanabilir. Bu gruplar; donanım ve yazılımdır.

Teknolojik gelişmelerle bilgisayarlar da gelişme göstermiştir. 1900’lü yılların ilk yarısında ağırlığı tonlarla ölçülen bilgisayarlardan günümüzde ağırlığı gramla ölçülüp birçok işlemi gerçekleştiren bilgisayarlara geçil-miştir.

Bilgisayarlar iş, eğitim, sağlık, bilim başta olmak üzere hayatın her anında çok fazla kullanılmaktadır.

Bilgisayarlarda bilgiler bellekte tutulur. Bellek en küçük birimin ölçüsüne Bit denir. Diğerleri de;

8 Bit 1 Byte1024 Byte 1 Kilobyte1024 Kilobyte 1 Megabyte1024 Megabyte 1 Gigabyte1024 Gigabyte 1 Terabyte

şeklinde sıralanabilir.

1.1. Bilgisayarda Donanım Elemanları

1.1.1. Merkezi İşlem Birimi

Tüm bilgisayarlarda olan, bilgisayarın beyni denilebilecek parçasıdır. Program komutlarının çalıştırıldığı, aritmetik ve mantıksal işlemlerin yapıldığı bölümdür.

1.1.2. RAM Bellek

Kullanıcıların işlemlerini yaptığı bellek alanıdır. Bilgisayarın kapanmasıyla bilgiler silinir.

1.1.3. ROM Bellek

Bilgilerin değiştirilemediği ya da silinemediği, sadece okunabildiği sabit bilgilerden oluşan bellek alanıdır.

1.1.4. Anakart

Bir bilgisayardaki, birçok parçanın üzerine takılarak çalıştırıldığı, en önemli parçalardan birisidir.

1.1.5. Sabit Disk (Hard Disk)

Bilgisayarın açılması için gerekli programları, açıldıktan sonraki kullanılan programları, kaydedilen çalışma-ları vs. kaydedilen yer sabit disktir. Bilgilerin bilgisayarda kalıcı olarak depolandığı yerdir.

1.1.6. Klavye

Bilgisayara tuşları vasıtasıyla bilgilerin girilmesini sağlayan donanım aracıdır. Harflerin ve çeşitli karakterle-rin vasıtasıyla bilgisayara bilgi girişi yapılabilir.

1.1.7. Fare

Bilgisayarı kullanmakta kullanılan ekran üzerindeki işaretçiyi kullanmayı sağlayan donanım aracıdır.

1.1.8. Monitör (Ekran)

Bilgisayarın içindeki bilgilerin kullanıcıya gösterilmesini, kullanıcının yeni bilgiler girmesini vs. işlerin yapı-labilmesi için görüntüyü sağlayan bilgisayar parçasıdır.

1.1.9. Yazıcı

Yazıcı, bilgisayardaki bilgilerin kağıt vb. dış ortamlara aktaran bir araçtır.

1.1.10. Tarayıcı

Bir belge, resim gibi herhangi bir dokümanı bilgisayar ortamına almaya yarayan araçtır.

SONUÇ

Bu bölümde bilgisayarlar hakkında genel bilgiler verilmiştir. Bazı temel bilgisayar donanım araçları tanıtıl-mıştır.

KONUYA İLİŞKİN SORU ÖRNEKLERİ

1- Bilgisayarda 1Gb.’lık veri kaç Mb.’a karşılık gelir?

a- 128

b- 512

c- 1024

d- 1

e- 10240

2- Bilgisayarda olan bilgileri kağıt vb. dış ortama aktaran araç hangisidir?

a- Klavye

b- Fare

c- Tarayıcı

d- Yazıcı

e- Sabit Disk

3- Kullanıcılar tarafından kaydedilen bilgileri kalıcı olarak saklayan donanım aracı hangisidir?

a- ROM Bellek

b- RAM Bellek

c- Anakart

d- Sabit Disk

e- Klavye

Cevap Anahtarı: 1c – 2d – 3d

YARARLANILAN KAYNAKÇA

1- EKİNCİOĞLU İ., SARAOĞLU H. M., KOCABAY H., GÜRPINAR K., ESENBOĞA Y., KARAKOÇ F., Bilgi Teknolojisi Kullanımı ve İnternet, Editörler: İsmail Ekincioğlu, Murat Alp, Dumlupınar Üniversitesi Yayın No: 10, Eylül 2003.

2- GÜNEŞ A., ATAİZİ M., AYDIN H., ÇALIŞKAN H., HEPKUL A., ŞENEL H., TAŞÇI C., Temel Bilgi Tek-nolojileri, Editörler: AYDIN H. C., HOŞCAN Y., ÖZKUL A. E., Anadolu Üniversitesi Yayın No: 1418, Açık Öğretim Fakültesi Yayın No:763, Anadolu Üniversitesi Eskişehir Haziran 2009.


ÖZET

Bu bölümde, bilgisayarların yazılım bölümü tanıtılacaktır. Yazılımın ne anlama geldiği ve ne işe yaradığı an-latılacaktır. Daha sonra işletim sistemleri hakkında bilgi verilecektir. İşletim sistemlerinin bilgisayardaki yeri ve önemi anlatılıp, ofis programlarının anlatımına geçilecektir.

İKİNCİ BÖLÜM

BİLGİSAYARLARDA YAZILIM VE KULLANILAN TEMEL YAZILIMLAR

1. YAZILIM ve BİLGİSAYARA GENEL BİR BAKIŞ

Bilgisayarın donanım bölümü birinci bölümde anlatılmıştı. Bu bölümde bilgisayarın yazılım bölümü hakkın-da bilgi verilecektir.

Donanım kısmında belirtildiği üzere, bilgisayar birçok donanım elemanının bir araya gelmesiyle oluşmaktay-dı. Bu donanım elemanlarının görevlerini yapmasını, bilgisayarın çalışmasını sağlayan bilgisayar programla-rının tümüne yazılım denir.

Bir bilgisayarda, bilgisayarın çalışmasından, ihtiyaca göre kullanılmasına göre pek çok iş yapılmaktadır. Ya-pılan bu işler bilgisayar programları sayesinde gerçekleştirilmektedir. Bilgisayar programları çeşitli dillerde yazılmış komutlardan oluşup, komutların yapısına göre istenen işlemleri yaparlar.

1.1. İşletim Sistemleri

Bir bilgisayarın açılmasın kapatılmasına kadar tüm süreçte, kullanıcıyla bilgisayar arasındaki iletişimi sağla-yan işletim sistemi yazılımlarıdır. İşletim sistemleri; bilgisayarı, donanım araçlarının birlikte uyumlu şekilde çalışmalarını sağlayarak kullanıcılar için uygun çalışma ortamı sağlarlar.

Kullanıcılar bilgisayarlarını kullanırken, yaptıkları tüm işlemlerde yaptıkları girdileri anlayıp gerekli uygun işlemlerin yapılmasını sağlarlar.

1.1.1. İşletim Sistemi Çeşitleri

Birçok işletim sistemi yazılımı mevcuttur. Bunlara; Unix, Linux, Mac OS X ve Microsoft Windows işletim sis-temleri gibi işletim sistemleri örnek olarak verilebilir.

TÜBİTAK tarafından geliştirilen işletim sistemi PARDUS da işletim sistemlerine örnek olarak verilebilir.

Microsoft Windows işletim sistemi de, Microsoft tarafından çıkarılan ve tüm dünyada çok sayıda kullanıcısı olan bir işletim sistemidir. Windows 2000, Windows NT, Windows XP, Windows Vista, Windows 7 gibi de-vamlı yenilenen birçok sürümü çıkmıştır.

1.2. Ofis Programları

Bilgisayarda kullanıcılar pek çok işlem yapabilmektedirler. Bu işlemlerden en temel ve en sık kullanılanlar-dan bazıları, yazı yazmak, bazı verileri tablolamak, grafik çizdirmek, sunumlar hazırlamak gibi işlemlerdir. Tüm bu işleri ofis yazılımları ile gerçekleştirmek mümkündür.

Ofis yazılımları da tıpkı işletim sistemlerinde olduğu gibi çeşitleri olan yazılımlardır. Open Office, Microsoft Office gibi birçok ofis programı vardır.

Microsoft Office programı, Microsoft tarafından çıkartılan, içerisinde kullanıcının ihtiyacına göre paketlerle sunulan programdır. MS Word, MS Excel, MS PowerPoint, MS Access gibi pek çok programını bünyesinde bulundurmaktadır.

SONUÇ

Bu bölümde, yazılımın ne olduğu hakkında bilgi verilerek bilgisayarın yazılım kısmı anlatılmıştır. Daha sonra işletim sistemleri hakkında bilgi verilerek ardından ofis programları anlatılmıştır.


1- Aşağıdakilerden hangisi bilgisayarın yazılımsal kısmıyla ilgili değildir?

a- Ofis Programları

b- İşletim sistemleri

c- Klavye

d- Güvenlik yazılımları

e- Donanım sürücüleri

2- Aşağıdakilerden hangisi Microsoft Office programlarından birisi değildir?

a- Microsoft Word

b- Microsoft Excel

c- Microsoft Access

d- Microsoft PowerPoint

e- Microsoft Windows

3- Aşağıdakilerden hangisi bir işletim sistemidir?

a- Microsoft Word

b- Microsoft Excel

c- TÜBİTAK PARDUS

d- Microsoft Access

e- Microsoft PowerPoint

Cevap Anahtarı: 1c – 2e – 3c



2- GÜNEŞ A., ATAİZİ M., AYDIN H., ÇALIŞKAN H., HEPKUL A., ŞENEL H., TAŞÇI C., Temel Bilgi Tek-nolojileri, Editörler: AYDIN H. C., HOŞCAN Y., ÖZKUL A. E., Anadolu Üniversitesi Yayın No: 1418, Açık Öğretim Fakültesi Yayın No:763, Anadolu Üniversitesi Eskişehir Haziran 2009.

3- PARDUS, www.pardus.org.tr


ÖZET

Bu bölümde MS Word ve MS PowerPoint programlarının nasıl çalıştırıldıkları ve nasıl kullanıldıkları anlatı-lacaktır.

MS Word programında metinlerin düzenlenmesi, menü özellikleri kullanılarak yazıların istenilen özellikler-de yazılması anlatılacaktır.

MS PowerPoint programında bir sunumun nasıl hazırlanacağı, menü özellikleri kullanılarak görsel zenginlik katılması etkili bir sunum oluşturulması anlatılacaktır.

En sonunda da bu programlarda çalışmalar hazırlanırken, zaman kazanmak için sık kullanılabilecek bazı klavye kısa yolları anlatılacaktır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

MS WORD ve MS POWERPOINT

1.MS WORD

1.1. MS Word’ün Çalıştırılması

Word programı Microsoft tarafından çıkarılan ofis programlarından birisidir. MS Word bulunan bir bilgisayarda, programı çalıştırmak için;

BAŞLAT → PROGRAMLAR → MICROSOFT OFFICE → MICROSOFT WORD

yolu takip edilerek program açılabilir.

1.2. MS Word’e Genel Bir Bakış

Program çalıştırıldıktan sonra açılan ekranda, yazı yazılmaya hazır sayfa, yazıyı istenilen biçimde biçimlen-dirmekte kullanılacak olan araçlar ve menüler vardır.

1.3. MS Word’de Yazmak ve Menülerden Yararlanmak

Açılmış boş sayfada klavye kullanılarak istenilen yazıları yazmak mümkündür. Fakat bu sayfada varsayılan olarak gelen sayfa düzeniyle ilgili ayarlar vardır. Bu ayarlar, sayfanın kenar boşluğunun, kâğıt büyüklüğü-nün, yatay dikey sayfa düzeninin ayarlanması gibi ayarlamalar olabilir. Bunun dışında, yazılan yazının bü-yüklük küçüklük ayarları, yazı çeşidi veya görüntüsü gibi pek çok ayar yapılmak istenebilir. Tüm bu ayarlar menülerden ve araç çubuklarından gerekli olanları kullanılarak yapılabilir.

Bu menüler, MS Word ekranının başında yer alan ve çeşitli özellikleri içeren araçlardır. Menü çeşitli başlıklar altında toplanmıştır. Bunlar;

1) Dosya

2) Giriş

3) Ekle

4) Sayfa Düzeni

5) Başvurular

6) Posta

7) Gözden Geçir

8) Görünüm

şeklinde sekiz tanedir. Bu menüler yardımıyla yazılar ve sayfa hem görsel olarak hem daha kullanışlı olarak düzenlenebilir.

Şekil-1.1: Menülerin görünüşü.

1.3.1. Dosya Menüsü

Dosya menüsünde genelde kullanıcılar tarafından en çok kullanılan araçlar; yazılmakta olan çalışmanın kay-dedilmesi veya farklı kaydedilmesini sağlayan özelliklerdir. Çalışılmakta olan sayfada yazılacak metinler ya-zıldıktan sonra, yazıların ve yapılan düzenlemelerin saklanması için kaydedilmesi gereklidir. Bu kayıt işlemi-ni Dosya menüsü altından “Kaydet” fare yardımıyla tıklanarak yapılabilir.

Eğer üzerinde çalışılan dosyada yapılan değişiklikler yeni bir dosya olarak kaydedilmek isteniyorsa “Farklı Kaydet” tıklanır. Kaydedilecek yer belirlenir, yeni bir isim verilerek yeni kayıt işlemi tamamlanır. Üzerinde çalışılan eski dosyada (eğer yapılanlar kaydedilmezse) değişiklik yapılmamış, yapılan değişiklikler yeni dos-yada kaydedilmiş olur.

MS Word programı çalıştırılmaya başladıktan sonra daha önceden bilgisayara kayıtlı bir Word dosyası üze-rinde çalışılmaya devam edilecekse yine “Dosya” menüsü altından “Aç” tıklanır ve dosyanın kayıtlı oldu yer bulunarak dosya seçilip açılır ve çalışmaya devam edilir.

Açılan dosyada gerekli işlemler yapıldıktan sonra kaydedilir ve “Dosya” menüsü altından “Kapat” tıklanarak açık dosya kapatılır. Fakat sadece çalışılan dosya kapatılmış olur ve MS Word çalışmaya devam eder.

“Dosya” altından “Çıkış” tıklandığı zaman MS Word programından da çıkılmış olur.

1.3.2. Giriş Menüsü

Giriş menüsünden; yazılmış veya yazılacak metninin birçok temel özelliği ayarlanabilir. Yazının tipi, metnin hizalanması, gibi pek çok ayarlama yapmak mümkündür.

Metin yazıldıktan sonra eğer varsayılan yazı biçimi ve yazının büyüklüğü beğenilmiyorsa giriş menüsü altın-da değiştirilir. Aynı şekilde yazının kalın veya italik olması isteniyorsa yine bu menüden yazı tipi özellikleri kullanılarak yapılabilir.

Sayfanın belirli yerlerinde aynı metin geçecekse, ilgili metin taranarak seçilerek “Kopyala” seçilerek metnin kullanılacağı yer tıklanıp “Yapıştır” düğmesine basılır. Böylece aynı metin tekrar tekrar yazmak zorunda kalınmadan kullanılmış olur.

Eğer bir metinin yeri değiştirilecekse taranarak seçildikten sonra “Kes” seçilerek metnin kullanılacağı yer tık-lanıp “Yapıştır” düğmesine basılır. Böylece aynı metin tekrar yazılmak zorunda kalınmadan kullanılmış olur.

Sayfaya yazılan metnin görsel olarak sayfanın iki yanının nasıl olması uygun bulunuyorsa hizalama seçenek-lerinden gerekli düzenlemeler yapılabilir.

Ayrıca yazıdaki belirli kelimelerinin farklı renkte olması, altının çizili olması gibi ayarların yanında, metni madde madde yazmak gibi özellikleri de “Giriş” menüsü kullanılarak ayarlanabilir.

1.3.3. Ekle Menüsü

Ekle menüsü, çalışılan sayfada yeni görseller veya bilgiler eklemek için kullanılabilecek özellikleri içeren bir menüdür.

Sayfada yeni bir resimler ekleyerek görselliği artırmak ve daha şık bir sayfa hazırlamak mümkün olabilmek-tedir. Belirli bilgileri vurgulamak için ok, yıldız vb. işaretler eklenerek daha kullanışlı bir sayfa oluşturulabilir. Ayrıca sayfalara alt veya üst bilgiler, sayfa numarası gibi özellikler eklene bilir.

Girilen verileri daha iyi ifade edebilmek, görselliği artırarak anlatımı güçlendirmek için çeşitli grafikler ekle-mek bu menü yardımıyla gerçekleştirilebilir.

1.3.4. Sayfa Düzeni Menüsü

Sayfa düzeni menüsünde; çalışılan sayfanın birçok özelliği istenilen şekilde düzenlenerek kişiselleştirilebilir.

Metin yazılacak sayfanın kenarlarında ne kadar boşluklar olması istendiği “Kenar Boşlukları” özelliği yardı-mıyla ayarlanabilir. Kâğıt boyutu, kullanıcının tercih ettiği kağıt boyutu ne ise “Boyut” düğmesi yardımıyla belirlenebilir.

Metnin sayfada kaç sütunda görüneceği “Sütunlar” özelliğinden ayarlanabilir.

Bunun yanında sayfadaki yazılar dikey veya yatay sayfada daha iyi duracak şekilde belirlenip sayfanın duru-mu “Yönlendime” yardımıyla yapılabilir.

1.3.5. Başvurular Menüsü

Başvurular menüsünden; yapılan çalışmaya, içindekiler bölümü, dipnot, şekiller tablosu eklemek gibi birçok özellik kullanarak çalışmayı hem daha kullanışlı hem de daha etkin yönetmeye yarayan özellikler eklenebilir.

1.3.6. Postalar Menüsü

Posta menüsü; zarf oluşturma, etiket oluşturma, oluşturulmuş zarf ve etiketleri yazmak gibi birçok özelliği barındıran menüdür.

1.3.7. Gözden Geçir Menüsü

Yazım denetiminden, açıklamalara, değişikliklerin izlenmesine, sayfadaki biçimlendirmenin korunmasına kadar çeşitli özellikler gözden geçirme menüsü altından gerçekleştirilebilir.

1.3.8. Görünüm Menüsü

Çalışılan sayfanın “Anahat Görünümde mi?”, “Taslak Görünümde mi?”, “Sayfa Düzeni Görünümünde mi?”, “Tam Ekran Görünümünde mi?” vb. görünüm çeşitlerinden hangisi olacağının seçimi gibi ayarların yapılabi-leceği menü “Görünüm” menüsüdür.

2. MS POWERPOINT

2.1. MS PowerPoint’in Çalıştırılması

PowerPoint programı Microsoft tarafından çıkarılan ofis programlarından birisidir. MS PowerPoint kullanılarak çeşitli görselliklerde sunumlar hazırlanabilmektedir. MS PowerPoint bulunan bir bilgisayarda, programı çalıştırmak için;

BAŞLAT → PROGRAMLAR → MICROSOFT OFFICE → MICROSOFT POWERPOINT


2.2. MS PowerPoint’e Genel Bir Bakış

Program çalıştırıldıktan sonra açılan ekranda; sunuların oluşturulacağı, tasarlanıp hazırlanacağı bir ekran, yanında da hazırlanmış sunumları küçük bir şekilde sıralı olarak gösteren ekran ile sunumları istenilen biçim-de biçimlendirmekte kullanılacak olan araçlar ve menüler vardır.

2.3. MS PowerPoint’de Sunu Hazırlamak ve Menülerden Yararlanmak

Açılmış boş sunum sayfasında klavye kullanılarak istenilen yazıları yazmak mümkündür. İlk sunu sayfasında (ilk slayt), ortalı şekilde başlık ve alt başlıklar yazılarak sunuma bir kapak olabilecek giriş yapılmış olur. Daha sonra slaytta gerekli düzenleme ve eklemeleri yapmak için menülerden yararlanılabilir.

Bu menüler, MS PowerPoint ekranının başında yer alan ve çeşitli özellikleri içeren araçlardır. Menü çeşitli başlıklar altında toplanmıştır. Bunlar;

1) Dosya

2) Giriş

3) Ekle

4) Tasarım

5) Geçişler

6) Animasyonlar

7) Slayt Gösterisi

8) Gözden Geçir

9) Görünüm

şeklinde dokuz tanedir. Bu menüler yardımıyla yazılar ve sayfa hem görsel olarak hem daha kullanışlı olarak düzenlenebilir. MS PowerPoint bölümünde; “Ekle”, “Gözden Geçir”, “Görünüm” menüleri MS Word ile ben-zer özelliklerde olduğu için, anlatılmayacaktır.


Kapak (veya giriş) sayfası hazırlandıktan sonra “Giriş” menüsünden “Yeni Slayt” düğmesine basılarak ikinci sunum sayfası oluşturulmuş olur. Bu yeni sayfada da gerekiyorsa başlık yazılır ve sunumu yapılan ilgili konu kısa kısa cümleler halinde özetlenerek sunum hazırlanır. Eğer sunum sayfasındaki yer alan düzen istenildiği görsellikte değil ise “Giriş” menüsünden “Düzen” tıklanarak istenilen görsellik sağlanır.

“Giriş” menüsünden, “Kes-Kopyala-Yapıştır”, yeni slayt ekleme, slayt düzeninde değişiklik gibi ayarlar yapı-labilmektedir.

2.3.2. Tasarım Menüsü

Eğer sunumunda tasarımla ilgili değişiklik yapılmak isteniyorsa, “Tasarım” menüsünden gerekli değişiklik-ler yapılabilir.

2.3.3. Geçişler Menüsü

Hazırlanmış olan sunum sayfalarının daha görsel ve canlı olması için birinden diğerine geçerken geçiş efekt-leri eklenebilir. Geçiş efektleri eklemek için “Geçişler” menüsünden istenilen efekt seçilerek eklenir.

2.3.4. Animasyonlar Menüsü

Slayt sayfasında yazılan bilgilerin görsel açıdan dikkat çekmesi için animasyonlar eklenebilir. Animasyon eklenecek yer seçilerek “Animasyonlar” menüsünden istenilen animasyon eklenir.

2.3.5. Slayt Gösterisi Menüsü

Slayt gösterisinin başlatılması, ön izleme yapılması veya zamanlamasının ayarlanması gerekebilir. Bunu için “Slayt Gösterisi” menüsü kullanarak gerekli ayarlamalarla slaytlar iyileştirilebilir.

3. BAZI KLAVYE KISA YOLLARI

Çalışmalar hazırlanırken zaman kazanmak için bazı özellikleri klavyeden kontrol etmek mümkündür. Bu kısa yollardan en çok kullanılanlarından bazıları;

CTRL+X : Kes

CTRL+C : Kopyala

CTRL+V : Yapıştır

CTRL+S : Kaydet

şeklinde verilebilir.

SONUÇ

Bu bölümde MS Word ve MS PowerPoint programlarının nasıl çalıştırıldıkları ve nasıl kullanıldıkları anlatıl-mıştır.

MS Word programında metinlerin düzenlenmesi, menü özellikleri kullanılarak yazıların istenilen özellikler-de yazılması anlatılmıştır.

MS PowerPoint programında bir sunumun nasıl hazırlanacağı, menü özellikleri kullanılarak görsel zenginlik katılması etkili bir sunum oluşturulması öğretilmiştir.

Çalışmalar hazırlanırken, zaman kazanmak için sık kullanılabilecek bazı klavye kısa yolları gösterilmiştir.


1- MS Word programı aşağıdaki yollardan hangisi takip edilirse çalıştırılabilir?

a- BAŞLAT → MICROSOFT OFFICE → PROGRAMLAR → MICROSOFT WORD

b- PROGRAMLAR → MICROSOFT WORD→ MICROSOFT OFFICE

c- BAŞLAT → PROGRAMLAR → MICROSOFT OFFICE → MICROSOFT WORD

d- PROGRAMLAR → MICROSOFT WORD→ MICROSOFT OFFICE→ BAŞLAT

e- BAŞLAT → PROGRAMLAR → MICROSOFT OFFICE

2- MS Word programında kayıtlı bir dosyayı açma kapatma gibi işlemler hangi menü altından gerçekleş-tirilmektedir?

a- Dosya

b- Giriş

c- Ekle

d- Sayfa Düzeni

e- Başvurular

3- MS PowerPoint programı aşağıdaki yollardan hangisi takip edilirse çalıştırılabilir?

a- BAŞLAT → MICROSOFT OFFICE → PROGRAMLAR → MS POWERPOINT

b- PROGRAMLAR → MICROSOFT POWERPOINT → MICROSOFT OFFICE

c- BAŞLAT → PROGRAMLAR → MICROSOFT OFFICE → MS POWERPOINT

d- PROGRAMLAR → MS POWERPOINT → MICROSOFT OFFICE→ BAŞLAT

e- BAŞLAT → PROGRAMLAR → MICROSOFT OFFICE

4- MS PowerPoint programında iki slayt arasında geçişi görsel olarak hareketli olmasını sağlayan menü aşağıdakilerden hangisidir?

a- Tasarım

b- Geçişler

c- Animasyonlar

d- Slayt Gösterisi

e-Görünüm

Cevap Anahtarı: 1c- 2a – 3c – 4b


1- Microsoft Office Word Yardım Sayfaları

2- Microsoft Office PowerPoint Yardım Sayfaları



ÖZET

Dördüncü hafta Microsoft Office programlarından MS Excel programına geçilecektir. Program hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra, programın çalıştırılması ve içindeki özellikler detaylarıyla anlatılacaktır. Progra-mın menüleri tanıtılıp ne şekilde kullanılabileceği hakkında detaylı olarak bilgi verilecektir. Matematiksel işlemlerin nasıl yapıldığı hakkında bilgi verilip, formüllerin nasıl kullanıldığı anlatılarak örnek üzerinde gös-terilecektir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

MS EXCEL’LE TANIŞMA

1. MS EXCEL

1.1. MS Excel’in Çalıştırılması

Excel programı Microsoft tarafından çıkarılan ofis programlarından birisidir. MS Excel bulunan bir bilgisa-yarda, programı çalıştırmak için;

BAŞLAT → PROGRAMLAR → MICROSOFT OFFICE → MICROSOFT EXCEL


1.2. MS Excel’e Genel Bir Bakış

Excel dosyasına “Kitap”, içinde çalışan tabloların olduğu yerlere de “Sayfa” denir. Her bir sayfada verilerin tutulduğu birçok hücre vardır ve yapılan çalışmaya göre çalışma sayfaları eklenebilmektedir. Excel genel ola-rak, hücrelerden oluşan bir elektronik tablo şeklindedir.

Hücreler bilgilerin girildiği temel yapılardır. Buralara girilen bilgilerle veriler depolanabilir. Bu bilgiler üze-rinde çeşitli hesaplamalar ve görsel düzenlemeler yapılabilir.

Her bir hücrenin satır ve sütunlara verilen adlar ile konumu belirlidir. Sütunlar alfabetik harflerle, satırlarda sayılarla belirtilmiştir. Bu konumundan dolayı her hücrenin adı belirlidir. Örneğin B sütununda 10. satırdaki hücrenin adı B10 hücresidir. Fare yardımıyla seçilen, etrafı koyu çizgiyle çevrelenmiş hücre aktif hücredir. Aktif hücre veri girişi için hazır haldedir. Klavye tuşlarına basarak istenilen veriler hücreye girilebilir. Aktif olan hücrenin bulunduğu satır ve sütunun adlarını gösteren ifadeler farklı renkte görünüp aktif hücrenin ko-numunu gösterir. Şekil 1.1’de bu durum görülmektedir.

Şekil-1.1: Sütunlar alfabetik harflerle, satırlarda sayılarla belirtilmiştir. Örneğin B sütununda 10. satırdaki hücrenin adı B10 hücresidir.

Ayrıca “Ad Kutusunda” hangi hücrede olunduğunu hücrenin adını yazarak gösterilmektedir. Ad kutusunun yanında “Formül Çubuğu” bulunmaktadır. Formül çubuğunda da hücreye girilen veriler görülmekte ve bu-radan da hücredeki veriye müdahale edilebilmektedir.

Şekil-1.2 : Ad kutusunda aktif olan B10 hücresi görülmektedir. Yanında da “Formül Çubuğu” vardır.

1.3. Hücrelere Girilen Verilerin Düzenlenmesi ve Menüler

Hücrelere girilen veriler programın varsayılan ayarları ne şekildeyse o haliyle girilmiş olur. Fakat kullanıcı için bu varsayılan ayarlarla girilmiş veri hem görsel olarak hem de işlevsel olarak yeterli olmayabilir. Dolayı-sıyla kullanıcının kendisi için veya veriyi sunacağı kişi için düzenlemesi, çeşitli görsel öğeler kullanması veya işlemler yaparak gerekli bilgilere ulaşması gerekebilir.

Bu düzenlemeler menüler yardımıyla gerçekleştirilebilir. Bu menüler sayfanın başında, formül çubuğunun üstünde yer alan ve çeşitli özellikleri içeren araçlardır. Menü çeşitli başlıklar altında toplanmıştır. Bunlar;

1) Dosya

2) Giriş

3) Ekle

4) Sayfa Düzeni

5) Formüller

6) Veri

7) Gözden Geçir

8) Görünüm

şeklinde sekiz tanedir. Bu menüler yardımıyla veriler ve çalışma sayfası hem görsel olarak hem daha kullanış-lı olarak düzenlenebilir.

Şekil-1.3: Menülerin görünüşü

1.2.1. Dosya Menüsü

Dosya menüsünde genelde kullanıcılar tarafından en çok kullanılan araçlar; çalışılmakta olan kitabın kayde-dilmesi veya farklı kaydedilmesini sağlayan özelliklerdir. Çalışılmakta olan sayfada veriler girildikten sonra veya çeşitli düzenlemeler ve hesaplamalar yapıldıktan sonra verilerin ve yapılan düzenlemelerin saklanması için kaydedilmesi gereklidir. Bu kayıt işlemini Dosya menüsü altından “Kaydet” fare yardımıyla tıklanarak yapılabilir.

Eğer üzerinde çalışılan dosyada yapılan değişiklikler yeni bir dosya olarak kaydedilmek isteniyorsa “Farklı Kaydet” tıklanır. Kaydedilecek yer belirlenir, yeni bir isim verilerek yeni kayıt işlemi tamamlanır. Üzerinde çalışılan eski dosyada (eğer yapılanlar kaydedilmezse) değişiklik yapılmamış, yapılan değişiklikler yeni dos-yada kaydedilmiş olur.

MS Excel programı çalıştırılmaya başladıktan sonra daha önceden bilgisayara kayıtlı bir Excel dosyası üze-rinde çalışılmaya devam edilecekse yine “Dosya” menüsü altından “Aç” tıklanır ve dosyanın kayıtlı oldu yer bulunarak dosya seçilip açılır.

Açılan dosyada gerekli işlemler yapıldıktan sonra kaydedilir ve “Dosya” menüsü altından “Kapat” tıklanarak açık dosya kapatılır. Fakat sadece çalışılan dosya kapatılmış olur ve MS Excel çalışmaya devam eder.

“Dosya” altından “Çıkış” tıklandığı zaman MS Excel programından da çıkılmış olur.


Giriş menüsünden; hücrelere girilen verilerin birçok temel özelliği ayarlanabilir. Girilen yazının tipi, hücrede-

ki metnin hizalanması, verinin çeşidinin belirlenmesi gibi pek çok ayarlama yapmak mümkündür.

Veriler yazıldıktan sonra eğer varsayılan yazı biçimi ve yazının büyüklüğü beğenilmiyorsa giriş menüsü altın-da değiştirilir. Aynı şekilde yazının kalın veya italik olması isteniyorsa yine bu menüden yazı tipi özellikleri kullanılarak yapılabilir.

Hücreye girilen bilginin görsel ve olarak hücrenin neresinde olması uygun bulunuyorsa hizalama seçenekle-rinden gerekli düzenlemeler yapılabilir.

Yazılmış olan verinin tarih, sayı, finansal veri olması gibi belirli özellikleri varsa giriş menüsünden bu özellik-leri belirlenebilir. Ayrıca sayının basamaklarının virgülle ayrılması gibi düzenlemelerde buradan yapılabilir.

1.2.3. Ekle Menüsü

Ekle menüsü, çalışma sayfasına yeni görseller veya bilgiler eklemek için kullanılabilecek özellikleri içeren bir menüdür.

Çalışma sayfasına yeni bir resimler ekleyerek görselliği artırmak ve daha şık bir sayfa hazırlamak mümkün olabilmektedir. Hücrelerdeki belirli bilgileri vurgulamak için ok, yıldız vb. işaretler eklenerek daha kullanışlı bir sayfa oluşturulabilir.

Girilen verileri daha iyi ifade edebilmek, görselliği artırarak anlatımı güçlendirmek için çeşitli grafikler eklemek bu menü yardımıyla gerçekleştirilebilir.

1.2.4. Sayfa Düzeni Menüsü

Sayfa düzeni menüsünde; çalışılan sayfanın görüntü teması kişiselleştirilebilir. Bunun yanında sayfada ya-zılan veriler dikey bir sayfaya sığmıyorsa veya yatay sayfada daha iyi duracak şekilde ise sayfanın durumu “Yönlendime” yardımıyla yatay veya dikey yapılabilir.

Sayfada istenilen özel kenar boşlukları istenilen şekilde “Kenar Boşlukları” özelliği yardımıyla ayarlanabilir.

Kullanıcının tercih ettiği kağıt boyutu ne ise “Boyut” tıklanarak gerekli tercihlerin seçilmesi mümkündür.

Bir çalışma sayfasında onlarca veri girilebilir. Fakat bu verinin belirli bir kısmı yazdırılmak isteniyorsa, “Yaz-

dırma Alanı” seçeneği ile gerekli ayarlamalar yapılabilir.

1.2.5. Formüller Menüsü

MS Excel’de toplama, çıkarma, çarpma, bölme gibi matematiksel işlemlerin +, -, *, / gibi işaretleri kullanılarak yapılabileceği gibi programın içinde bulunan formüller yardımıyla da birçok işlem yapılabilir.

Formüller menüsü bu işlemlerin yapılabileceği formüllerin yer aldığı menüdür. Kullanıcı işine uygun formü-lü buradan seçerek gerekli işlemleri yapar.

1.2.6. Veri Menüsü

Farklı dosyalardan veriler alınmasını veya var olan veriler üzerinde kullanıcı için kullanışlı halle getirecek işlemleri yapan çeşitli özelliklerin olduğu menüdür.

Veriler büyükten küçüğe veya küçükten büyüğe, (A’dan Z’ye veya Z’den A’ya olacak şekilde) sıralanması mümkündür.

Bir hücredeki verilerin sütunlara ayrılması yine bu menü altından gerçekleştirilebilir.

1.2.7. Gözden Geçir Menüsü

Yazım denetiminden sayfanın veya çalışma kitabının korunmasına kadar çeşitli özellikler gözden geçirme menüsü altından gerçekleştirilebilir.

1.2.8. Görünüm Menüsü

Çalışılan sayfanın “Normal Görünümde mi?”, “Sayfa Düzeni Görünümünde mi?”, “Tam Ekran Görünümünde mi?” vb. görünüm çeşitlerinden hangisi olacağının seçimi gibi ayarların yapılabileceği menü “Görünüm” menüsüdür.

2. MS EXCEL’DE BAZI MATEMATİKSEL İŞLEMLER

MS Excel’de +, -, *, / işaretleri kullanılarak matematiksel işlemler yapılabilir. Burada dikkat edilmesi gerekken nokta; işlemlerin yapılış sırası sayıları yazılma sırasında olmayıp, normal matematiksel işlemlerde olduğu gibi işlem önceliği sırası olmasıdır.

MS Excel’de formüller yazılırken veya matematiksel işlemler yapılırken “=” işareti konularak işleme başlanır. İşlem yapılacak sayılar hücrelerde yazıysa, işlemin (veya formülün) yazıldığı hücrede artık o sayıları yazmaya gerek yoktur. İşleme girecek sayıları yazmak yerine hücre adreslerini (hücre adlarını) yazmak yeterlidir.

Örnek 2.1: 3+5*2-4 İşleminin sonucu nedir?

3, 5, 2 ve 4 rakamları sırasıyla A1, A2, A3, A4 hücrelerine yazılsın. A6 hücresine de istenilen matematiksel iş-lem yapılsın. A6 hücresine “=3+5*2-4” yazılabileceği gibi “=A1+A2*A3-A4” de yazılabilir. İşlem olarak öncelik çarpmada olduğu için sonuç 9 olarak bulunacaktır. Şekil1.4’ de Excel’deki yazılışı görülmektedir.

Şekil-1.4: Matematiksel işlem

2.1. Excel’de Formül Kavramı

Hesaplamanın zaman alacağı veya çok güç olacağı pek çok işlem MS Excel’ de formüller yardımıyla kolaylıkla yapılabilmektedir.

Örneği; yüz kişiden oluşan bir gruptaki insanların yaşlarının ortalamasını tek bir formül yardımıyla verinin yazılı olduğu aralığı seçerek kolaylıkla yapılabilmektedir.

MS Excel içinde onlarca formül vardır. Finansal fonksiyonlar, mantıksal fonksiyonlar, metin fonksiyonları, matematiksel fonksiyonlar, istatistiksel fonksiyonlar gibi çok sayıda ve çeşitli disiplinlerle ilişkili formüller vardır.

Örnek 2.1.1: 25, 18, 34, 24, 33, 40 yaşlarında olan 6 kişinin yaşları ortalaması nedir?

Bu sorunun çözümü iki yolla yapılabilir.

1. yol: Soruda verilen yaşlar yazıldıktan sonra hesaplama yapılacak hücreye gidilip:

“=(25+18+34+24+33+40)/6”

yazılarak sonuç elde edilir. (Sayıları tek tek yazmak yerine sayılar hücrelere yazılmış ise hücre isimleri de tek tek yazılabilir.) Fakat kişi sayısı 6 değil de 6000 kişi olsaydı bu yol oldukça zor olurdu.

2.yol: Veriler hücrelere yazılıp gerekli formül kullanılır. Şekil 1.5 deki gibi formül uygulanarak sonuca ulaşı-labilir. Yani “=ORTALAMA()” formülü uygulanarak sonuç bulunmuş olur.

Şekil-1.5: Ortalama hesabı.

SONUÇ

MS Excel tanıtıldı. Programın nasıl açıldığı gösterildi. Menüler hakkında detaylı bilgiler verilerek ne şekilde yararlanılabileceği anlatıldı. Verileri nasıl daha düzenli olarak ifade edilebileceği anlatıldı. Matematiksel iş-lemlerin MS Excel’de nasıl yapıldığı gösterildi ve örnekle detaylandırıldı. Formüller hakkında bilgi verildi ve formül kullanmanın işlevselliği örnek verilerek detaylandırılır.


1- MS Excel programını çalıştırmadaki adımlar ne şekilde ilerler?

a) BAŞLAT → PROGRAMLAR→ MICROSOFT EXCEL → MICROSOFT OFFICE

b) BAŞLAT → PROGRAMLAR → MICROSOFT EXCEL

c) MICROSOFT OFFICE→ BAŞLAT → MASA ÜSTÜ

d) PROGRAMLAR → MICROSOFT OFFICE → BAŞLAT → MICROSOFT EXCEL

e) BAŞLAT → PROGRAMLAR → MICROSOFT OFFICE → MICROSOFT EXCEL

2- MS Excel programında yapılan bir çalışmayı nasıl kaydedersiniz?

a) Giriş → Kaydet

b) Başvurular→ Kaydet

c) Görünüm→ Görünümü Kaydet

d) Dosya→ Kaydet

e) Sayfa Düzeni→ Düzeni Kaydet

3- MS Excel programında çalıştığınız sayfaya grafik eklemek için hangi menüyü kullanırsınız?

a) Başvurular

b) Görünüm

c) Ekle

d) Dosya

e) Posta

4- MS Excel programında veri çokluğu nedeniyle uzun bir matematiksel işlem yapılması gerektiğinde hangisi tercih edilmesi kullanıcının işini kolaylaştırıcı olur?

a) İşlemi sabırla yapmak ve hata olmaması için kontrol etmek

b) Formül kullanmak

c) İşlemi yapmadan boş bırakmak

d) İşlemi kağıt kalem kullanarak yapıp sonucu bilgisayara yazmak

e) Veri biçimlendirme seçeneklerini kullanmak

Cevap Anahtarı: 1e – 2d – 3c - 4b


1- Microsoft Office Excel Yardım Sayfaları

2- EKİNCİOĞLU İ., SARAOĞLU H. M., KOCABAY H., GÜRPINAR K., ESENBOĞA Y., KARAKOÇ F., Bilgi

Teknolojisi Kullanımı ve İnternet, Editörler: İsmail Ekincioğlu, Murat Alp, Dumlupınar Üniversitesi Yayın No: 10, Eylül 2003.


ÖZET

Beşinci hafta Microsoft Excel programında bazı temel formüller öğretilecektir. Bu formüller; TOPLAM(), MAK(), MİN(), ORTALAMA(), EĞER() formülleridir. Ne işe yaradıkları kullanımları hakkında bilgi verile-cektir. Daha sonra bazı matematiksel sembollerin MS Excel’de kullanımları hakkında bilgi verilecektir. Örnek bir vaka çalışmasıyla öğretilen bilgilerin pekiştirilmesi sağlanacaktır.

BEŞİNCİ BÖLÜM

MS EXCEL FORMÜLERİ 1

1. MS EXCEL FORMÜLLERİ: TOPLAM(), MAK(), MİN(), ORTALAMA(), EĞER()

Bu bölümde bazı temel MS Excel formülleri verilerek uygulamaları gösterilecektir.

1.1. TOPLAM() Formülü

Hücrelere girilmiş verilerin toplamını veren bir MS Excel formülüdür. Verileri tek tek “+” işareti ile toplamak yerine TOPLAM() formülü kullanılarak toplanması istenen sayılar (hücreler) seçilerek toplama işlemi gerçek-leştirilir.

1.2. MAK() Formülü

Hücrelere girilmiş verilerin en büyük (maksimum) değerini veren bir MS Excel formülüdür. Veri grubu içeri-sinde, MAK() formülü kullanılarak en büyük değer bulunur.

1.3. MİN() Formülü

Hücrelere girilmiş verilerin en küçük (minimum) değerini veren bir MS Excel formülüdür. Veri grubu içeri-sinde, MİN() formülü kullanılarak en küçük değer bulunur.

1.4. ORTALAMA() Formülü

Hücrelere girilmiş verilerin aritmetik ortalamasını değerini veren bir MS Excel formülüdür. Verilerin aritme-tik ortalamasını alan matematiksel işlemini yapmak yerine, ORTALAMA() formülü kullanılarak, aritmetik ortalama değeri bulunur.

1.5. EĞER() Formülü

EĞER() formülü, yaptığı mantıksal sınamaya göre doğru ve/veya yanlış olma durumuna göre değerler veren bir MS Excel formülüdür.

EĞER() formülü üç kısımdan oluşur. Öncelikle bir mantıksal sınama gerekmektedir. İkinci olarak mantıksal sınama doğruysa alınması istenen değer verilir, üçüncü kısımda ise mantıksal sınama yanlış ise alınması iste-nen değer verilir.

2. BAZI MATEMATİKSEL SEMBOLLER

Matematikte kullanılan bazı sembolleri Excel’de de kullanılmaktadır. Bu semboller bazen bir formülün içinde kullanılarak çok önemli işler yapabilmektedir.

Bu semboller den bazıları: küçüktür sembolü (<), büyüktür sembolü (>), eşittir sembolü (=), küçük eşit sem-bolü (<=) veya büyük eşit sembolü (>=) olarak ifade edilebilir. İki sayının değerlerinin karşılaştırılmasında kullanılabilecek olan bu matematiksel semboller, EĞER() fonksiyonu içerisinde mantıksal sınama yapılırken kullanılması, nasıl kullanıldıklarına örnek olarak gösterilebilir.

Bu sembol ve örneklerin nasıl kullanıldıkları vaka çalışmasında daha detaylı olarak gösterilmiştir.

3. ÖRNEK VAKA

Bir işletmenin ürettiği ürünler kalite kontrol aşamasında üç farklı aşamadan geçmektedir ve her birim 10 puan üzerinden not vererek ürünün kalitesini test etmektedir. Ürünlerin her aşamada aldıkları notlar aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Ürün Çeşiti

Kalite 1. Aşama Notu



Ürün 1 6 7 8Ürün 2 8 9 8Ürün 3 7 7 7Ürün 4 8 7 8Ürün 5 8 8 8Ürün 6 10 9 9Ürün 7 9 8 8Ürün 8 5 8 7Ürün 9 3 5 5Ürün 10 7 6 6

Buna göre;

i. Eğer üç aşamadan aldığı notların ortalaması 7 puanının üzerinde ise “Geçer”, değil ise “Geçmez” yaz-dırarak kalite kontrolünden başarılı olan ürünleri belirleyiniz.

ii. Her üç aşamadan alınan puanların toplamını bulunuz. Toplam puanlar içinde en yüksek ve en düşük puanın kaç olduğunu bulunuz.

Çözüm:

i. Her bir üründen aldığı notu verilmiştir. ORTALAMA() formülü kullanılarak ürünlerin ortalamalarının he-saplanması gerekmektedir. Ortalamalar bulunduktan sonra 7 puanın üzerinde olup olmadıkları belirlenecek-lerdir. Çözüm ekran çıktısı Şekil 3.1 deki gibidir.

Şekil-3.1: Çözüm i.

A, B, C, D sütunlarında soruda verilen veriler yazılmıştır. E sütununda ortalamalar bulunmuştur. F sütunun-da ise ürünün kalitesinin yeterliliği sınanmıştır. Bunun için kullanılan formüller:

Ortalama almak için gerekli formül;

E2: =ORTALAMA(B2:D2)

şeklindedir. Aynı şekilde E sütununda her satır için ortalama alma işlemi benzer şekilde yapılmaktadır.

Ürünün kalitesinin yeterliliği sınanması için gerekli formül:

F2:=EĞER(E2>7;”Geçer”;”Geçmez”)

şeklindedir. Burada E2 deki ortalama değerinin 7 den büyük olup olmadığına bakılmaktadır (mantıksal sı-nama). İkinci kısımda; mantıksal doğru ise “Geçer” yazdırılmasını ifade eder. Üçüncü kısımda ise; mantıksal sınama yanlış ise “Geçmez” yazdırılmasını ifade eder.

ii. Puanların toplamları hesaplandıktan sonra en yüksek ve en düşük puan hesaplanacaktır. Çözüm ekran çıktısı Şekil 3.2 deki gibidir.

Şekil-3.2: Çözüm ii.

A, B, C, D sütunlarında soruda verilen veriler yazılmıştır. E sütununda notların toplamları bulunmuştur.

Toplamları almak için gerekli formül:

E2: =TOPLAM(B2:D2)

şeklindedir. Aynı şekilde E sütununda her satır için toplama işlemi benzer şekilde yapılmaktadır.

En yüksek not; E13 hücresinde “=MAK(E2:E11)” formülü ile bulunmuştur.

En düşük not; E14 hücresinde “=MİN(E2:E11)” formülü ile bulunmuştur.

SONUÇ

MS Excel’ kullanılan formüllerden beş tanesi tanıtıldı. Nasıl kullanıldıkları, ne işe yaradıkları detaylı anlatıldı. Bazı matematiksel sembollerle nasıl kullanıldıkları gösterildi. Örnek vaka çalışmasıyla uygulamalarının nasıl yapıldığı öğretildi.


1- MS Excel programında hücrelere girilmiş sayısal verilerin en büyük değerini hangi formülü kullanarak bulabilirsiniz?

a- EĞER()

b- MAK()

c- MİN()

d- TOPLAM()

e- ORTALAMA()

2- MS Excel programında hücrelere girilmiş sayısal verilerin ortalamasını hangi formülü kullanarak bula-bilirsiniz?

a- TOPLAM()

b- ORTALAMA()

c- MİN()

d- EĞER()

e- MAK()

3- MS Excel programında hücrelere girilmiş sayısal verilerin en küçük değerini hangi formülü kullanarak bulabilirsiniz?

a- MAK()

b- MİN()

c- ORTALAMA()

d- EĞER()

e- TOPLAM()

4- MS Excel programında hücrelere girilmiş sayısal verilerin toplamını hangi formülü kullanarak bulabi-lirsiniz?

a- MAK()

b- TOPLAM()

c- ORTALAMA()

d- EĞER()

e- MİN()

Cevap Anahtarı: 1b- 2b- 3b- 4b





ÖZET

Bu bölümde, MS Excel’de grafik çizimi anlatılacaktır. Grafiğin önemine, çalışmaya kattığı faydalara değinil-dikten sonra grafik çeşitleri öğretilecektir. Ardından grafiğin nasıl çizildiği, gerekli düzenlemelerin nasıl ya-pıldığı anlatılacaktır.

ALTINCI BÖLÜM

MS EXCEL’DE GRAFİK ÇİZME

1. MS EXCEL’DE GRAFİK ÇİZME

Grafikler verileri görsel öğeler kullanarak yorumlanması daha kolay hale getiren araçlar olarak düşünülebi-lir. Grafiği çizilen veri hem kullanıcıya hoş gelen, çalışmaya görsellik katar hem de yorumlanma aşamasında detayları daha iyi görülmesini sağlar.

1.1. MS Excel’de Grafik Çeşitleri

MS Excel’de birçok grafik çeşidi bulunmaktadır. Bunlar verinin çeşidine, yorum yapılacak konuya göre vs. hangisinin kullanılacağına karar verilir.

MS Excel’de kullanılan grafik çeşitleri,

1- Sütun Grafik

2- Çizgi Grafik

3- Pasta Grafik

4- Çubuk Grafik

5- Alan Grafik

6- X Y Dağılım Grafik

7- Hisse Senedi Grafik

8- Yüzey Grafik

9- Halka Grafik

10- Kabarcık Grafik

11- Radar Grafik

şeklindedir.

1.2. Grafik Çizimi

Grafiği çizilecek veri belirlendikten sonra fare yardımıyla veriler seçilir. Daha sonra “Ekle” menüsü altından veriye uygunluğu ve görselliği de göz önüne alınarak uygun grafik çeşidi seçilir. Seçilen grafik çeşidiyle çizim gerçekleşir. Bu çizimde satırların, grafiğin başlığının, etiket adlarının belirlenmesi veya konuya göre özelleş-tirilmesi gerekebilir.

İstenen özelliklerin eklenmesi veya değiştirilmesi için; çizilmiş olan grafik seçilerek farenin sağ tuşu tıklanır. Açılan menüden grafiğin türü değiştirilebilir. Örneğin sütun grafikle ifade edilmiş bir çalışma değiştirilmek istenirse başka grafik çeşidi olan pasta grafik veya diğer seçeneklerden başka biri daha seçilebilir.

Eğer veride bir değişiklik söz konusu ise, grafik üstünde fare sağ tıklandıktan sonra “Veri Seç” tıklanarak is-tenen değişiklik yapılabilir.

Grafiğin yerinin değiştirilmesi isteniyorsa, “Grafiği Taşı” seçilerek taşınmak istenen yer belirlenir. Buradan grafik başka sayfaya taşıya taşınabilir veya yeni sayfada grafik olarak taşınabilir.

Grafik alanında görsel ayarlamalar yine sağ tıklama ile açılan özelliklerden “Grafik Alanını Biçimlendir” seçi-lerek yapılabilir. Eğer çizim alanı üzerinde fare sağ tıklanarak özellikler açılırsa, “Çizim Alanını Biçimlendir” özelliği kullanılarak çizim alanında gerekli düzenlemeler yapılabilir.

SONUÇ

Bu çalışmada, MS Excel’de grafik çizimi anlatılmıştır. Grafik çiziminin önemine, görsel zenginliğine ve verile-rin yorumlanmasına kattığı kolaylık anlatılmıştır. Grafik çeşitleri öğretilmiş ardından da nasıl grafik çizileceği gerekli düzenlemelerin nasıl yapılacağı anlatılmıştır.


1- Aşağıdakilerden hangisi MS Excel’de bulunan grafik çeşitlerinden biri değildir?

a- Sütun Grafik

b- Çizgi Grafik

c- Kabarcık Grafik

d- Kutu Grafik

e- Halka Grafik

2- MS Excel’de grafik çizimine aşağıdaki adımlardan hangisi ile başlanır?

a-Grafiği düzenleme

b- Grafiği seçme

c- Veriyi seçme

d- Verilerin puntosunu ayarlama

e- Yazı tipini görsel olarak dikkat çekici yapmak

3- Aşağıdakiler hangisi grafik çizmenin faydalarından biri değildir?

a- Verilerin yorumlanmasını kolaylaştırır.

b- Görsellik katar.

c- Çalışmada dikkat çekiciliği arttırır.

d- Karmaşık verilerin anlaşılması için özetler niteliktedir.

e- Tüm çalışmalara aynı grafik çeşidi uygulanmalıdır.

Cevap Anahtarı: 1d – 2c – 3e





ÖZET

Bu bölümde iki yeni MS Excel formülü hakkında bilgi verilecektir. Formüllerin nasıl kullanılacakları, ne ifade ettikleri öğretilecektir. Daha sonra örnek vaka uygulamasına geçilecektir. Örnek vaka uygulamasında yeni konuların uygulamalarının yanında önceden öğretilmiş konuların daha karmaşık şekilde nasıl kullanılacak-ları da gösterilecektir.

YEDİNCİ BÖLÜM

MS EXCEL FORMÜLLERİ 2

1. MS EXCEL FORMÜLLERİ: ETOPLA( ), ARA( )

1.1. =ETOPLA( ) Formülü

Belirli aralıktaki değerleri toplarken, belirtilen bir ölçüte göre belirlenmiş değerlerin alınıp toplanmasını sağ-lamaktadır.

1.2. =ARA( ) Formülü

ARA() formülü, aranan bir değerin belirli bir aralıkta aranması sağlayan MS Excel formülüdür. Üç kısımdan oluşur. Birinci kısımda aranacak değer yazılır. İkinci kısımda aranılan yer (aranan vektörde denilebilir) yazı-lır. Üçüncü kısımda ise isteğe balı olarak sonuç değeri (sonuç vektörü) yazılır.

Aranan değer veya vektör; sayı, metin, mantıksal bir değer olabilir. Aranan vektör değeri artan sırada olma-lıdır.

2. MS EXCEL’DE ÖRNEK VAKA

Bir işletme yedi farklı ürün satışı yapmaktadır. Bu ürünleri satın aldıktan sonra gerekli paketleme işlemleri-ni yapıp satışlarını yapmaktadır. Sattığı her ürünün %10 vergisi vardır. Maliyet ve vergisinin %5 i kadar kâr koyarak ürünleri satmaktadır. İşletmenin yaptığı pazar araştırmasının sonucunda ürünlerini sattığı bölgede ürünün satılma olasılığı düşük, belirsiz ve yüksek olmak üzere üç farklı grupta değerlendirilmektedir. Bu böl-gede işletmenin satacağı ürünlerin fiyatları; 55 TL’den yüksek ise ürünün satılma olasılığı “düşük”, 50 TL’den az ise ürünün satılma olasılığı “yüksek”, 50-55 TL arasında ise ürünün satılma olasılığı “belirsizdir”. Ürünle-rin çeşitleri ve maliyetleri (işletmenin satın almak için ödediği tutarlar) aşağıdaki tablodaki gibidir.

Ürün Çeşidi Maliyeti (TL)Ürün1 50Ürün 2 45Ürün3 40Ürün4 48Ürün5 32Ürün6 58Ürün7 35

Bu verilenlere göre;

i. Her bir ürün için vergi miktarlarını, kârlarını, işletmenin satış fiyatını ve ürünlerin satılma olasılığının ne olduğunu gösteriniz.

ii. Satış fiyatı 50 TL nin üzerindeki ürünlerin satılması durumunda elde edilecek toplam geliri bulunuz.

iii. Dördüncü ürününün satılma olasılığının durumunu gösteriniz

Çözüm:

i. Tabloda verilen bilgiler Excel’de girildikten sonra, öncelikle vergi miktarı hesaplanır. Daha sonra işletmenin kârı hesaplanır. Bu bilgiler kullanılarak da satış fiyatı belirlenir. Belirlenen satış fiyatına göre de ürünlerin sa-tılma olasılığının ne olduğu bulunur. Çözüm ekran çıktısı Şekil 2.1 deki gibidir.


“Ürün 1” için %10 vergi miktarı;

C2: =B2*0,1

formülüyle hesaplanır. Diğer ürünler içinde benzer şekilde işlem yapılır.

“Ürün 1” için %5 Kâr miktarı;

D2: =(B2+C2)*0,05

formülüyle hesaplanır. Kârı; maliyet ve verginin toplamı üzerinden hesaplamaktadır. Diğer ürünler içinde benzer şekilde işlem yapılır.

“Ürün 1” için fiyat miktarı;

E2: =TOPLAM(B2:D2)

formülüyle hesaplanır. Fiyat; kâr, maliyet ve verginin toplamı olarak hesaplamaktadır. Diğer ürünler içinde benzer şekilde işlem yapılır.

“Ürün 1” için satılma olasılığı durumu;

F2: =EĞER(E2>55;”Düşük”;EĞER(E2<50;”Yüksek”;”Belirsiz”))

formülüyle hesaplanır. Burada “EĞER()” formülü iç içe kullanılmıştır. Fiyat 55 TL’den yüksek ise olasılık “Düşük”, fiyat 50 TL’den düşük ise olasılık yüksek, 50-55 TL arasında ise olasılık “Belirsiz” dir. Diğer ürünler içinde benzer şekilde işlem yapılır.

ii. Satış fiyatı 50 TL nin üzerindeki ürünlerin satılması durumunda elde edilecek toplam geliri; =ETOP-LA(E2:E8;”>50”) formülüyle hesaplanabilir. Burada birinci kısımda satış fiyatının olduğu aralık (E2:E8) se-çilmiştir, ikinci kısımda da ölçüt olan satış fiyatının 50TL’den fazla olması durumu yazılmıştır. Bu durumda cevap 232,16 TL olmaktadır.

iii. Dördüncü ürününün satılma olasılığının durumunu; =ARA(A5;A2:A8;F2:F8) formülüyle hesaplanabilir. Bu formülde birinci kısımda “Ürün4” (A5) aranmaktadır. İkinci kısımda “Ürün4”’ün aranması gerekli alan-dır. Üçüncü kısımda da aranan ürüne karşılık gelen aradığımız sonucu içeren alan yazılmaktadır. Cevap “Düşük” tür.

SONUÇ

Bu bölümde iki yeni MS Excel formülü tanıtıldı. Nasıl kullanıldıkları hakkında bilgi verildikten sonra ör-nek vaka uygulamasına geçildi. Örnek vaka uygulamasında yeni öğretilen bilgilerin uygulamasının yanında, daha önceden öğretilmiş konuların farklı ve daha karmaşık şekilde nasıl kullanılacağı gösterildi.


1- MS Excel’de belirli bir aralıktaki verileri belirli bir ölçüte göre toplamlarını bulan formül aşağıdakiler hangisidir?

a- TOPLAM()

b- ARA()

c- EĞER()

d- ETOPLA()

e- ÖLÇTOPLA()

2- MS Excel’de bir bilgiyi belirli bir aralıkta arayıp, ona karşılık gelen sonucu sonuç aralığında bularak veren formül aşağıdakilerden hangisidir?

a- ORTALAMA()

b- ARA()

c- EĞER()

d- ETOPLA()

e- TOPLAM()

3- A1:A5 aralığında sayısal değerler olduğu kabul edilmektedir. Bu değerlerden 5’ten büyük olanların top-lamını veren formül aşağıdakilerden hangisidir?

a- TOPLAM(A1:A5)

b- EĞER(A1:A5)

c- ARA(A1:A5)

d- ORTALAMA(A1:A5)

e- ETOPLAM(A1:A5;”>5”)

Cevap Anahtarı: 1d- 2b - 3e




ÖZET

Bu bölümde, örnek bir vaka üzerinden MS Excel’in iki formülü karşılaştırılarak, formüllerin kullanımları ile ilgili bilgi verilecektir. Karşılaştırılan formüllerin birbirlerine nasıl ve neden tercih edilmesi gerektiği anlatıla-caktır. Formüllerin birlikte kullanılarak karmaşık durumlara nasıl çözümler bulunduğu örneklenerek anlatı-lacaktır.

SEKİZİNCİ BÖLÜM

ÖRNEK VAKA İLE MS EXCEL’DE FORMÜL KARŞILAŞTIRILMASI

1. ÖRNEK VAKA ile MS EXCEL’DE FORMÜL KARŞILAŞTIRILMASI

1.1. Karşılaştırılacak Formüller: EĞER( ) – ARA( )

Bazı durumlarda ARA( ) formülü, EĞER( ) formülüne alternatif olarak kullanılabilmektedir. Özellikle; eğer bir değer, fazla sayıda verinin içinden alınacaksa ve ölçüt belirlenirken seçilecek değerler EĞER( ) formülü içinde çok fazla yer tutuyorsa, ARA( ) formülü kullanılarak çok daha kısa bir formül ile istenilen bilgiye ula-şılabilir.

1.2. Örnek Vaka

Bir işletme 10 farklı ürün üretmektedir. Bu ürünleri aşağıdaki Tablo1.1’de verilen fiyatlarla satmaktadır. İşlet-menin yaptığı satışlar Tablo1.2’de verilmiştir. Eğer yaptığı satış 60-69 paket arası ise %5, 70-79 paket arasında ise %7, 80-89 paket arasında ise %10, 90-99 paket arasında ise %12 indirim uygulanmaktadır. Buna göre;

i. İşletmenin her bir üründen kaç TL’lik satış yaptığını bulunuz.

ii. Eğer yapılması gerekiyorsa indirim miktarlarını ve indirim yapıldıktan sonra her üründen kaç TL’lik satış yaptığını bulunuz.

Tablo1.1: Ürünler ve Fiyatları

Ürün Çeşidi Fiyat (TL)Ürün1 20Ürün2 15Ürün3 10Ürün4 18Ürün5 23Ürün6 28Ürün7 30

Tablo1.2:Ürünler ve Satışları

Ürün Çeşidi Satış (Adet)Ürün5 60Ürün6 75Ürün1 40Ürün4 55Ürün3 70Ürün2 98Ürün7 80

Çözüm:

Öncelikle her bir üründen kaç TL’lik satış yapıldığının belirlenmesi istenmektedir. Her ürünün fiyatı farklı olduğu için yazılacak formül ile her ürünün fiyatının (birim fiyatının) belirlenmesi gerekmektedir. Daha son-ra bu fiyat ile üründen kaç adet satıldığı çarpılarak kaç TL’lik satışın yapıldığı bulunabilir. Çözümün ekran çıktısı Şekil 1.1 deki olmaktadır.


C sütununda A sütunundaki ürünlerin fiyatları (birim fiyatları) belirlenmiştir. C sütunundaki veriler belirle-nirken A12:B19 daki tablodaki bilgiler kullanılmıştır. Buna göre;

C2: = ARA(A2;A13:A19;B13:B19)

formülüyle bulunabilir.

Aynı değerleri EĞER() formülüyle de elde etmek mümkündür. C sütunundaki değerler EĞER() formülü ile bulunacaklar ise;

C2:=EĞER(A2=A13;B13;EĞER(A2=A14;B14;EĞER(A2=A15;B15;EĞER(A2=A16;B16;EĞER(A2=A17;B17;E-ĞER(A2=A18;B18;B19))))))

şeklinde bir formül yazılmalıdır.

Bu durumda ARA() formülünü hem zaman kaybını engellemek hem de kolaylık açısından kullanmak daha doğru olabilir. Diğer ürünler içinde benzer şekilde formüller yazılabilir.

D sütununda da birim satış fiyatlarıyla satış adedi çarpılarak ürünlerin satış tutarları belirlenmiştir. Bunun için;

D2: =B2*C2

formülü kullanılmaktadır. Diğer ürünler içinde benzer şekilde formüller yazılabilir.

ii. İndirimin; ne kadarlık satışa ne kadar yapılacağı sorunun içinde bilgi olarak verilmektedir. Bu bilgiler tablo halinde ifade edilip çözüm için kullanılacaktır. Çözümün ekran çıktısı Şekil1.2 deki gibi olmaktadır.

Şekil-1.2: Çözüm ii.

E sütununda indirim yapılıp yapılmayacağı, yapılacaksa ne oranda yapılacağı belirlenmektedir.

Bunun için EĞER() formülü içinde ARA() formülü kullanılmıştır. Soruda 60 paketten az satışta indirim uy-gulanmadığı bilgisi vardır. EĞER() formülü ile satışların 60 paketten az olduğu ürünler için indirim yapılma-masını sağlayıp (0 indirim), 60 paketten fazla satışlar için ise C12:E16 alanındaki tablo yardımıyla ne oranda indirim yapılması gerektiği belirlenebilmektedir. Bunun için;

E2: =EĞER(B2<60;0;ARA(B2;C13:D16;E13:E16))

şeklinde formül ile istenilenler bulunabilirler.

F sütununda da indirimli satış tutarı bulunmuştur. Bunun içinde; satış tutarından indirim miktarı çıkarılarak indirimli satış tutarı bulunur. Bu durumda;

F2: =D2-(D2*E2)

formülü uygulanabilir. Diğer ürünler içinde benzer şekilde formüller yazılabilir.

SONUÇ

Bu bölümde örnek bir vaka üzerinden MS Excel’in iki formülü karşılaştırılarak, formüllerin kullanımları ile il-gili bilgi verilmiştir. Karşılaştırılan formüllerin birbirlerine nasıl ve neden tercih edilmesi gerektiği anlatılmış-tır. Formüllerin birlikte kullanılarak karmaşık durumlarda nasıl çözümler bulunduğu örneklerle anlatılmıştır.


1- MS Excel’de belirli bir aralıkta belirli değerleri almasını belirlemesini isteğinizde hangi formül kulla-nılabilir?

a- TOPLAM()

b- EĞER()

c- ARA()

d- ORTALAMA()

e- MİN()

2- A2 hücresindeki değer 30’dan küçükse “Küçük”, büyükse “Büyük” yazdıran formül aşağıdakilerden hangisidir?

a- ARA(A2<30; “Küçük”;“Büyük”)

b- ARA(A2<30;“Büyük” ; “Küçük”)

c- ARA(EĞER(A2<30;“Büyük” ; “Küçük”))

d- EĞER(A2<30; “Küçük”;“Büyük”)

e- EĞER(A2<30;“Büyük” ; “Küçük”)

3- A2:A5 hücrelerindeki değerlerin toplamı 30’den büyükse “Büyük”, küçükse “Küçük” yazdıran formül aşağıdakilerden hangisidir?

a- EĞER(A2:A5<30; “Küçük”;“Büyük”)

b- EĞER(A2:A5>30;“Büyük” ; “Küçük”)

c- TOPLAM(A2:A5;“Büyük” ; “Küçük”)

d- EĞER(TOPLAM(A2:A5)>30;“Büyük”;“Küçük”)

e- TOPLAM(EĞER(A2:A5)>30;“Büyük”;“Küçük”)

Cevap Anahtarı: 1c – 2d – 3d




ÖZET

Bu bölümde; MS Excel formüllerinden bazı metin formülleri öğretilecektir. Öğretilen her formül için örnek-lerle anlatım yapılarak konunun kavranması sağlanacaktır.

ONUNCU BÖLÜM


1. MS EXCEL’DE METİN FORMÜLLERİ

MS Excel’de kullanılan formüllerin bir çeşidi de metin formülleridir. Bu formüllerden sıklıkla kullanılanlar-dan bir kısmı bu bölümde anlatılacaktır.

1.1. SOLDAN( ) Formülü

“SOLDAN( )” formülü bir metnin, belirtilen karakter sayısı kadar ilk karakterlerin (yani metnin solundaki karakterlerin) verilmesini sağlar.

Örnek:

KALEM kelimesi için =SOLDAN(“KALEM”;3) formülü yazılıp çalıştırıldığı zaman sonuç KAL olarak çıkar.

Örnekten görüldüğü gibi; SOLDAN( ) formülü kullanılırken, birinci kısımda gerekli metin yazılırken ikinci kısımda istenen karakter sayısı yazılmaktadır.

1.2. SAĞDAN( ) Formülü

“SAĞDAN( )” formülü bir metnin, belirtilen karakter sayısı kadar son karakterlerin (yani metnin sağındaki karakterlerin) verilmesini sağlar.

Örnek:

KALEM kelimesi için = SAĞDAN(“KALEM”;3) formülü yazılıp çalıştırıldığı zaman sonuç LEM olarak çıkar.

Örnekten görüldüğü gibi; SAĞDAN( ) formülü kullanılırken, birinci kısımda gerekli metin yazılırken ikinci kısımda istenen karakter sayısı yazılmaktadır.

1.3. PARÇAAL( ) Formülü

“PARÇAAL( )” formülü bir metnin, belirtilen karakterden, istenen sayısı kadar karakterin verilmesini sağlar.

Örnek:

KALEM kelimesi için = PARÇAAL(“KALEM”;2;3) formülü yazılıp çalıştırıldığı zaman sonuç ALEM olarak çıkar.

Örnekten görüldüğü gibi; PARÇAAL( ) formülü kullanılırken, birinci kısımda gerekli metin yazılırken ikinci kısımda kaçıncı karakterden başlanmak isteniyorsa o değer yazılmıştır. Üçüncü kısımda ise başlanan karak-terden kaç karakter sonrasına istenen karakter sayısı yazılmaktadır.

1.4. UZUNLUK( ) Formülü

“UZUNLUK( )” formülü bir metnin, metinde kullanılan karakter sayısının verilmesini sağlar.

Örnek:

KIRMIZI KALEM kelimeleri için = UZUNLUK(“KIRMIZI KALEM”) formülü yazılıp çalıştırıldığı zaman so-nuç 13 karakter olarak çıkar. KIRMIZI kelimesi 7 karakter, KALEM kelimesi 5 karakter olup, iki kelime ara-sındaki boşlukta bir karakterdir. Dolayısıyla toplamda 13 karakter vardır.

Örnekten görüldüğü gibi; UZUNLUK( ) formülü kullanılırken, gerekli metin yazılır.

1.5. BUL( ) Formülü

BUL() formülü; bir metin içindeki aranacak metnin kaçıncı karakter olduğunun belirlenmesinde kullanılan formüldür.

Örnek:

KIRMIZI KALEM kelimeleri için K harfinin kaçıncı karakter olduğunun bulunması için =BUL(“K”;”KIRMIZI KALEM”) formülü yazılıp cevaplandığında cevap 1 olarak çıkacaktır. Bu 1 sayısı KIRMIZI kelimesinin ilk harfi olan K’nın kaçıncı karakter olduğunu göstermektedir. Burada birinci kısımda metin içinde aranacak metin, ikinci kısımda hangi metnin içinde aranacağı yazılarak formül uygulanmıştır.

KIRMIZI KALEM kelimelerinde KALEM kelimesinin ilk harfi yani kelime grubunun 9. karakteri de K har-fidir. Fakat formül soldan aramaya başlayıp ilk bulduğu K’nın karakter sayısını göstermektedir. KALEM kelimesindeki K’nın karakter sayısını bulmak için ilk K’dan sonra arama yapmaya başlaması sağlanmalıdır. Bunun içinde yazılacak formül =BUL(“K”;”KIRMIZI KALEM”;2) şeklinde yazılabilir. Bu formülde yazılan üçüncü kısımdaki 2 sayısı, kaçıncı karakterden itibaren aranmaya başlanacağını gösterir. Bu formül çalıştı-rılınca cevap 9 olacaktır.

1.6. BİRLEŞTİR( ) Formülü

BİRLEŞTİR( ) formülü kullanılarak; metin, sayı vb. oluşan dizilerin tek bir dizide birleştirmeye yarayan for-müldür.

Örnek:

Bir MS Excel sayfasında farklı hücrelerde olan KIRMIZI ve KALEM kelimelerini bir hücrede KIRMIZI KA-LEM olarak yazmak için; =BİRLEŞTİR(“KIRMIZI”;” “;”KALEM”) formülü kullanılarak yazılabilir. Bu formül-de birinci kısımda birinci birleştirilecek kelime olan “KIRMIZI” kelimesi, ikinci olarak iki kelime arasına boş-luk “ “, üçüncü olarak da üçüncü birleştirilecek kelime olan “KALEM” yer almaktadır. Eğer boşluk karakteri de birleştirilmezse iki kelime birbirine yapışık olarak çıkar.

SONUÇ

Bu bölümde, MS Excel metin formüllerinden bazıları öğretilmiştir. Her formül için örnekler verilmiş, kulla-nımlarının detayı anlatılmış ve böylece konunun öğretilmesi sağlanmıştır.

KONUYA İLİŞKİN ÖRNEK SORULAR

1- MS Excel’de bir hücrede yazılı olan bir metnin içinde geçen belirli bir karakterin baştan kaçıncı karakter olduğunu veren formül aşağıdakilerden hangisidir?

a- SAĞDAN( )

b- SOLDAN( )

c- UZUNLUK( )

d- BUL( )

e- PARÇAAL( )

2- MS Excel’de bir hücrede yazılı olan bir metnin karakter sayısını veren formül aşağıdakilerden hangisi-dir?

a- SAĞDAN( )

b- SOLDAN( )

c- UZUNLUK( )

d- BUL( )

e- BİRLEŞTİR( )

3- MS Excel’de bir hücrede yazılı olan bir metnin baştan istenen karakter sayısını kadar karakterini yazdı-ran formül aşağıdakilerden hangisidir?

a- SAĞDAN( )

b- SOLDAN( )

c- PARÇAAL( )

d- BUL( )

e- BİRLEŞTİR( )

Cevap Anahtarı: 1d – 2c - 3b




ÖZET

Bu bölümde; MS Excel formüllerinden bazı metin formülleri öğretilecektir. Öğretilen her formül için örnek-lerle anlatım yapılarak konunun kavranması sağlanacaktır.

ONUNCU BÖLÜM


1. MS EXCEL’DE METİN FORMÜLLERİ

MS Excel’de kullanılan formüllerin bir çeşidi de metin formülleridir. Bu formüllerden sıklıkla kullanılanlar-dan bir kısmı bu bölümde anlatılacaktır.

1.1. SOLDAN( ) Formülü

“SOLDAN( )” formülü bir metnin, belirtilen karakter sayısı kadar ilk karakterlerin (yani metnin solundaki karakterlerin) verilmesini sağlar.

Örnek:

KALEM kelimesi için =SOLDAN(“KALEM”;3) formülü yazılıp çalıştırıldığı zaman sonuç KAL olarak çıkar.

Örnekten görüldüğü gibi; SOLDAN( ) formülü kullanılırken, birinci kısımda gerekli metin yazılırken ikinci kısımda istenen karakter sayısı yazılmaktadır.

1.2. SAĞDAN( ) Formülü

“SAĞDAN( )” formülü bir metnin, belirtilen karakter sayısı kadar son karakterlerin (yani metnin sağındaki karakterlerin) verilmesini sağlar.

Örnek:

KALEM kelimesi için = SAĞDAN(“KALEM”;3) formülü yazılıp çalıştırıldığı zaman sonuç LEM olarak çıkar.

Örnekten görüldüğü gibi; SAĞDAN( ) formülü kullanılırken, birinci kısımda gerekli metin yazılırken ikinci kısımda istenen karakter sayısı yazılmaktadır.

1.3. PARÇAAL( ) Formülü

“PARÇAAL( )” formülü bir metnin, belirtilen karakterden, istenen sayısı kadar karakterin verilmesini sağlar.

Örnek:

KALEM kelimesi için = PARÇAAL(“KALEM”;2;3) formülü yazılıp çalıştırıldığı zaman sonuç ALEM olarak çıkar.

Örnekten görüldüğü gibi; PARÇAAL( ) formülü kullanılırken, birinci kısımda gerekli metin yazılırken ikinci kısımda kaçıncı karakterden başlanmak isteniyorsa o değer yazılmıştır. Üçüncü kısımda ise başlanan karak-terden kaç karakter sonrasına istenen karakter sayısı yazılmaktadır.

1.4. UZUNLUK( ) Formülü

“UZUNLUK( )” formülü bir metnin, metinde kullanılan karakter sayısının verilmesini sağlar.

Örnek:

KIRMIZI KALEM kelimeleri için = UZUNLUK(“KIRMIZI KALEM”) formülü yazılıp çalıştırıldığı zaman so-nuç 13 karakter olarak çıkar. KIRMIZI kelimesi 7 karakter, KALEM kelimesi 5 karakter olup, iki kelime ara-sındaki boşlukta bir karakterdir. Dolayısıyla toplamda 13 karakter vardır.

Örnekten görüldüğü gibi; UZUNLUK( ) formülü kullanılırken, gerekli metin yazılır.

1.5. BUL( ) Formülü

BUL() formülü; bir metin içindeki aranacak metnin kaçıncı karakter olduğunun belirlenmesinde kullanılan formüldür.

Örnek:

KIRMIZI KALEM kelimeleri için K harfinin kaçıncı karakter olduğunun bulunması için =BUL(“K”;”KIRMIZI KALEM”) formülü yazılıp cevaplandığında cevap 1 olarak çıkacaktır. Bu 1 sayısı KIRMIZI kelimesinin ilk harfi olan K’nın kaçıncı karakter olduğunu göstermektedir. Burada birinci kısımda metin içinde aranacak metin, ikinci kısımda hangi metnin içinde aranacağı yazılarak formül uygulanmıştır.

KIRMIZI KALEM kelimelerinde KALEM kelimesinin ilk harfi yani kelime grubunun 9. karakteri de K har-fidir. Fakat formül soldan aramaya başlayıp ilk bulduğu K’nın karakter sayısını göstermektedir. KALEM kelimesindeki K’nın karakter sayısını bulmak için ilk K’dan sonra arama yapmaya başlaması sağlanmalıdır. Bunun içinde yazılacak formül =BUL(“K”;”KIRMIZI KALEM”;2) şeklinde yazılabilir. Bu formülde yazılan üçüncü kısımdaki 2 sayısı, kaçıncı karakterden itibaren aranmaya başlanacağını gösterir. Bu formül çalıştı-rılınca cevap 9 olacaktır.

1.6. BİRLEŞTİR( ) Formülü

BİRLEŞTİR( ) formülü kullanılarak; metin, sayı vb. oluşan dizilerin tek bir dizide birleştirmeye yarayan for-müldür.

Örnek:

Bir MS Excel sayfasında farklı hücrelerde olan KIRMIZI ve KALEM kelimelerini bir hücrede KIRMIZI KA-LEM olarak yazmak için; =BİRLEŞTİR(“KIRMIZI”;” “;”KALEM”) formülü kullanılarak yazılabilir. Bu formül-de birinci kısımda birinci birleştirilecek kelime olan “KIRMIZI” kelimesi, ikinci olarak iki kelime arasına boş-luk “ “, üçüncü olarak da üçüncü birleştirilecek kelime olan “KALEM” yer almaktadır. Eğer boşluk karakteri de birleştirilmezse iki kelime birbirine yapışık olarak çıkar.

SONUÇ

Bu bölümde, MS Excel metin formüllerinden bazıları öğretilmiştir. Her formül için örnekler verilmiş, kulla-nımlarının detayı anlatılmış ve böylece konunun öğretilmesi sağlanmıştır.

KONUYA İLİŞKİN ÖRNEK SORULAR

1- MS Excel’de bir hücrede yazılı olan bir metnin içinde geçen belirli bir karakterin baştan kaçıncı karakter olduğunu veren formül aşağıdakilerden hangisidir?

a- SAĞDAN( )

b- SOLDAN( )

c- UZUNLUK( )

d- BUL( )

e- PARÇAAL( )

2- MS Excel’de bir hücrede yazılı olan bir metnin karakter sayısını veren formül aşağıdakilerden hangisi-dir?

a- SAĞDAN( )

b- SOLDAN( )

c- UZUNLUK( )

d- BUL( )

e- BİRLEŞTİR( )

3- MS Excel’de bir hücrede yazılı olan bir metnin baştan istenen karakter sayısını kadar karakterini yazdı-ran formül aşağıdakilerden hangisidir?

a- SAĞDAN( )

b- SOLDAN( )

c- PARÇAAL( )

d- BUL( )

e- BİRLEŞTİR( )

Cevap Anahtarı: 1d – 2c - 3b




ÖZET

Bu bölümde MS Excel’de bazı finans formülleri öğretilecektir. Formüller tanıtılacak, nasıl kullanıldıkları gös-terilecek ve örnek uygulamalar üzerinde detaylar verilecektir.

ONBİRİNCİ BÖLÜM


1. MS EXCEL’DE FİNANS FORMÜLERİ

MS Excel’de finans formüllerini kullanarak birçok hesaplama gerçekleştirilebilir.

1.1. BD( ) Formülü

Yapılacak olan bir yatırım için, yapılacak ödemelerinin toplam tutarının bugün ki değerini verir. Bu yatırım; banka kredisi, araç veya ev kredisi gibi değerler olabilir.

BD( ) formülü içerisinde kullanılan değişkenler gerekli olanlar ve isteğe bağlı olanlar şeklinde gruplanabilir. Gerekli olanlar; dönem başına faiz oranı, ödeme dönemleri sayısı ve her dönem için yapılan ve yatırım süresi boyunca değişmeyip anapara ve faizi içerirken başka herhangi ücret içermeyen devresel ödemedir. İsteğe bağlı olanlar ise; gelecekteki değeri veya son ödemeden sonra ulaşılmak istenen değeri ve tür olarak geçen ödemenin ne zaman yapılacağının belirtilmesidir. Tür belirtilirken; dönem sonu ödemesi için 0, dönem başı ödemesi için 1 değeri yazılır.

Örnek: %0,76 aylık faizle 5 yıllık 60000TL aylık sabit ödemeli ev kredisinin bugünkü değerini bulunuz.

Çözüm:

Aylık faiz oranı %0,76 verilmiştir. 0,0076 olarak faiz oranı ifade edilebilir.

Ödemeler aylık olduğu için 5*12=60 ödeme dönemi olacaktır.

Aylık ödemeler için 60000/60=1000 TL aylık sabit ödeme yapılacaktır.

Aylık değerlerle çalışılıyorsa değişkenlerin hepsi aylık olarak yazılmalıdır.

Sonuç ekranı Şekil1.1’deki gibi olur.

Şekil- 1.1: Çözüm ekranı.

B4 hücresinde yatırımın bugünkü değeri bulunmuştur. Bu değer;

B4: =BD(B1;B2;B3)

formülü kullanılarak elde edilmiştir. Değerin önündeki – işareti ödeme yapıldığı için çıkmaktadır.

1.2. GD( ) Formülü

Bir yatırımın, sabit faiz oranı ve dönemsel sabit ödemeler yapıldığı göz önüne alınarak, gelecekteki değerini verir.

GD( ) formülü içerisinde kullanılan değişkenler gerekli olanlar ve isteğe bağlı olanlar şeklinde gruplanabilir. Gerekli olanlar; dönem başına faiz oranı, ödeme dönemleri sayısı ve her dönem için yapılan ve yatırım süresi boyunca değişmeyip anapara ve faizi içerirken başka herhangi ücret içermeyen devresel ödemedir. İsteğe bağlı olanlar ise; gelecekteki ödemelerin bugünkü değeri veya toplam tutarı ve tür olarak geçen ödemenin ne zaman yapılacağının belirtilmesidir. Tür belirtilirken; dönem sonu ödemesi için 0, dönem başı ödemesi için 1 değeri yazılır.

Örnek: Yıllık %8 faiz ile, aylık 500 TL ödemeler halinde ödenen 2 yıllık yatırımın gelecekteki değeri nedir?

Çözüm:

Yıllık faiz oranı %6 verilmiştir. 0,06 olarak faiz oranı ifade edilebilen faiz oranı ödemeler aylık olduğu için 12’ye bölünecektir.

Ödemeler aylık olduğu için 2 yıl 12 ile çarpılarak dönem sayısı bulunacaktır.

Aylık ödemeler, 500 TL olarak verilmiştir. Ödeme yapıldığı için -500 olarak yazılacaktır.



Şekil-1.2: Çözüm ekranı.

B4 hücresinde sonuç bulunmuştur. Burada kullanılan formül;

B4: =GD(B1/12;B2*12;B3)

formülüdür.

1.3. DEVRESEL _ÖDEME( ) Formülü

DEVRESEL _ÖDEME( ) Formülü, bir yatırımın sabit faiz oranları ve ödemeler altında, devresel ödemelerini veren formüldür. Anapara ve faizi içerirken başka herhangi ücret içermez.

DEVRESEL _ÖDEME( ) formülü içerisinde kullanılan değişkenler gerekli olanlar ve isteğe bağlı olanlar şek-linde gruplanabilir. Gerekli olanlar; dönem başına faiz oranı, ödeme dönemleri sayısı, gelecekteki ödemelerin bugünkü değeri veya toplam (anapara da denilebilir) tutarıdır. İsteğe bağlı olanlar ise; gelecekteki değeri veya son ödemeden sonra ulaşılmak istenen değeri ve tür olarak geçen ödemenin ne zaman yapılacağının belirtil-mesidir. Tür belirtilirken; dönem sonu ödemesi için 0, dönem başı ödemesi için 1 değeri yazılır.

Örnek:

Yıllık faiz oranı %5 olan 15000TL kredi için 18 aylık bir ödeme planı hazırlanmıştır. Buna göre bu kredinin aylık ödemeleri ne kadardır?

Çözüm:





B4 hücresinde istenen sonuç bulunmuştur. Burada kullanılan formül;

B4: =DEVRESEL_ÖDEME(B1/12;B2;B3)

formülüdür.

1.4. TAKSİTSAYISI( ) Formülü

Bir yatırımın dönemsel olarak sabit faiz oranı ve ödeme göz önüne alınarak, dönem sayısını verir.

TAKSİTSAYISI( ) formülü içerisinde kullanılan değişkenler gerekli olanlar ve isteğe bağlı olanlar şeklinde gruplanabilir. Gerekli olanlar; dönem başına faiz oranı, her dönem için yapılan ve yatırım süresi boyunca de-ğişmeyip anapara ve faizi içerirken başka herhangi ücret içermeyen devresel ödeme ve gelecekteki ödemele-rin bugünkü değeri veya toplam (anapara da denilebilir) tutarıdır. İsteğe bağlı olanlar ise; ; gelecekteki değeri veya son ödemeden sonra ulaşılmak istenen değeri ve tür olarak geçen ödemenin ne zaman yapılacağının belirtilmesidir. Tür belirtilirken; dönem sonu ödemesi için 0, dönem başı ödemesi için 1 değeri yazılır.

Örnek: Yıllık %9 faiz oranıyla aylık 600 TL ödeme yapılan borcun bugünkü değeri 12000 TL’dir. Buna göre bu borcun yatırım dönem sayısı nedir?

Çözüm:





B4 hücresinde istenen sonuç bulunmuştur. Burada kullanılan formül;

=TAKSİT_SAYISI(B1/12;B2;B3)

formüldür.

SONUÇ

Bu çalışmada, bazı finans formülleri öğretilmiştir. Formüler tanıtıldıktan sonra nasıl kullanıldıkları anlatıl-mıştır. Örnekler üzerinde formüllerle hesaplamalar yapılarak uygulamalar yapılmıştır.


1- MS Excel’de bir yatırımın, sabit faiz oranı ve dönemsel sabit ödemeler yapıldığı göz önüne alınarak, gelecekteki değerini veren formül aşağıdakilerden hangisidir?

a- BD( )

b- DEVRESEL _ÖDEME( )

c- GD( )

d- TAKSİTSAYISI( )

e- FAİZTUTARI( )

2- MS Excel’de bir yatırımın, yapılacak ödemelerinin toplam tutarının bugünkü değerini veren formül aşağıdakilerden hangisidir?

a- BD( )


c- GD( )

d- TAKSİTSAYISI( )

e- FAİZTUTARI( )

3- Bir yatırımın dönemsel olarak sabit faiz oranı ve ödeme göz önüne alınarak, dönem sayısını veren for-mül aşağıdakilerden hangisidir?

a- BD( )


c- GD( )

d- TAKSİTSAYISI( )

e- FAİZTUTARI( )

Cevap Anahtarı: 1c- 2a – 3d

KAYNAKÇA



ÖZET

Bu bölümde, bir doğrusal programlama modelinin MS Excel’de çözülmesi öğretilecektir. Modelin ifade edil-mesi, çözüm için kullanılacak araçlar ve çözümün adımları ayrıntılarıyla örnek bir problem üzerinden anla-tılacaktır.

ONİKİNCİ BÖLÜM

MS EXCEL’DE DOĞRUSAL PROGRAMLAMA PROBLEMİNİN ÇÖZÜMÜ ve ÖRNEK PROBLEM

1. MS EXCEL’DE DOĞRUSAL PROGRAMLAMA PROBLEMİNİN ÇÖZÜMÜ

Bir doğrusal programlama modeli aşağıdaki gibi verilmiş olsun.

Bu modelin çözümü MS Excel’de yapılsın.

Çözüm:

Çözüm için veriler MS Excel’e girilir. Şekil 1.1 deki gibi model ifade edilebilir.

Şekil-1.1: Doğrusal programlama modeli

A2:B2 hücrelerine, sorunun ifadesinde kolaylık olması için karar değişkenlerin isimleri yazılmıştır.

A3:B3 hücrelerine, her karar değişkeni için amaç fonksiyonunun katsayıları yazılmıştır.

A5:B7 hücrelerine, modelin kısıtlarındaki her karar değişken için katsayılar yazılmıştır.

D5:D7 hücrelerine, kısıtların işaretleri görsel olarak problemin çözümünde kolaylık sağlaması için yazılmıştır.

E5:E7 hücrelerine, kısıtlardaki kaynak miktarları yazılmıştır.

Böylece problem ifade edilmiş olur. Bundan sonraki adım çözüme geçmektir.

A1:B1 hücrelerine, başlangıç değerleri olarak 0 verilmiştir.

D1 hücresinde, karar değişkenlerinin değerlerine göre amaç fonksiyonunun alacağı değer hesaplanmıştır. Bunun için,

D1: =TOPLA.ÇARPIM(A1:B1;A3:B3)

formülü kullanılabilir.

C5, C6, C7 hücrelerinde, karar değişkenlerinin değerlerine göre ne kadar kaynak kullanacağı hesaplanmak-tadır.

Excel’de bu gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra, “Veri” menüsü altından “Çözücü” özelliği açılır. “Çözücü” özelliği “Veri” menüsü altında yoksa “Dosya” menüsü altından veya Office düğmesi altından “Seçenekler” seçilip “Eklentiler” içinden “Çözücü” aktifleştirilir.

Çözücünün ekran görüntüsü aşağıdaki Şekil1.2 gibidir.

Şekil-1.2: Çözücü ekranı.

Bu çözücü ekranına gerekli bilgiler girilerek problemin çözülmesi sağlanır. Gerekli bilgilerin girilmesi aşağı-daki gibi olur.

Hedef Hücre: Veri girilecek alana girilerek aktifleştirildikten sonra MS Excel çalışma sayfasından D1 hücresi seçilir.

Eşittir: Bu kısımda problemin amacının maksimizasyon veya minimizasyon olmasına bağlı olarak gerekli se-çenek seçilir. Bu problem için, maksimizasyon problemi olduğu için, “En Büyük” seçilir.

Değişen Hücreler: Karar değişkenlerinin alacağı değerleri veren hücreler yazılır. Yani A1:B1 hücreleri buraya yazılır.

Ekle Düğmesi: “Ekle” düğmesine basılarak problemin kısıtları girilir.

Kısıtlamalar: Ekle düğmesiyle çıkan ekrandan eklenen kısıtlar, “Kısıtlamalar” bölümünde görülür. Bu prob-lem için kısıtlar;

C5<=E5

C6<=E6

C7<=E7

A1:B1>=0

şeklinde ifade edilir.

Tüm bu değerler girildikten sonra “Çöz” düğmesine basılır. Eğer problemin uygun bir çözümü varsa çözüm değerleri MS Excel ekranında verilir.

Bu problemin çözüm ekranı Şekil1.3 şeklindedir.


Şekil1.3’den görüldüğü üzere, , değerleri almıştır. Karar değişkenlerinin değerleri amaç fonksiyonunda ya-zıldığında 216 sonucu bulunmuştur.

SONUÇ

Bu bölümde MS Excel’de doğrusal programlama probleminin çözümü anlatılmıştır. Modelin ifade edilmesi, çözüm için kullanılacak araçlar ve çözümün adımları ayrıntılarıyla örnek bir problem üzerinden anlatılmıştır.


1- MS Excel’de Çözücü kullanılarak çözülen bir problemde kısıtlar nasıl eklenir?

a- Değişen hücrelere yazılarak

b- Kısıtları eklemek gerekli değildir.

c- Ekle düğmesi tıklanarak gerekli bilgiler girilerek

d- Hedef hücreye yazılarak

e- Kısıtlar silinir ve çözüme dahil edilmez

2- Amaç fonksiyonunun hesaplandığı hücre Çözücüde hangi kutucuğa yazılır?

a- Hedef Hücre

b- Eşittir

c- Değişen Hücreler

d- Kısıtlamalar

e- Ek hücreler

3- Amaç fonksiyonunun maksimize edilmesi istenen problemde Çözücüde hangi kutucukta bu durum belirtilir?

a- Hedef Hücre

b- Eşittir

c- Değişen Hücreler

d- Kısıtlamalar

e- Ek hücreler

Cevap Anahtarı: 1c – 2a – 3b

KAYNAKÇA

1- ESEN H. Ö., Uygulamalı Yöneylem Araştırması Yöneticiler İçin Bilgisayar Destekli Karar Modelleri Ex-cel ile Modelleme ve Çözüm Uygulamaları Birinci Baskı, Editör: Seda Tolun, Çağlayan Kitabevi, Beyoğlu İstanbul 2008.

2- TİMOR M., Yöneylem Araştırması, Türkmen Kitapevi İstanbul 2010.


ÖZET

Bu bölümde, MS Excel’de atama problemini ifade edip, çözülmesi anlatılacaktır. Örnek üzerinde problemin çözümü detaylı olarak anlatılacaktır.

ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM

MS EXCEL’DE ATAMA PROBLEMİ ÇÖZÜMÜ

1. MS EXCEL’DE ATAMA PROBLEMİ ÇÖZÜMÜ

Bir işletme deposuna beş yeni kamyon almıştır. Kamyonların her birinin özelliği faklıdır ve yol koşulları, taşı-dıkları yükleri gibi sebeplerden, yük taşıdıkları dört farklı şehre ulaşım süreleri farklılık göstermektedir. Her bir kamyonun şehirlere ulaşım süreleri saat olarak Tablo1.1’de verilmiştir. Buna göre her bir şehre en kısa süre ulaşılacak şekilde kamyonların atanmasını sağlayınız.

Tablo-1.1

Şehir 1 Şehir 2 Şehir 3 Şehir 4Kamyon 1 10 13 9 17Kamyon 2 22 19 15 13Kamyon 3 14 16 12 14Kamyon 4 8 14 13 15Kamyon 5 10 12 11 10

Çözüm:

Her kamyon en çok bir şehre gidebilir ve her şehre de en az bir tane kamyon gidecektir. Buna göre bilgiler MS Excel sayfasına girilir. Verilerin yerleştirildiği çalışma sayfasının ekran görüntüsü Şekil1.1’deki gibidir.

Şekil-1.1: Çözüm için başlangıç tablosu.

A6:E6 tablosu başlangıçta beş kamyonun dört şehirden hiçbirine atanmadığını kabul edilerek yazılmış tablo-dur.

F2:F6 hücreleri; kamyonların atandığı şehirlerin toplamını veren bilgileri içerir. Buna göre;

F2: =TOPLAM(B2:E2)

formülü yazılabilir. Diğer hücrelere de benzer şekilde formüller yazılabilir.

B7:E7 hücreleri; her şehre atanan kamyonların toplamını veren bilgileri içerir. Buna göre;

B7: =TOPLAM(B2:B6)


Her kamyon yalnız bir şehre atanabilir veya hiç atanmaz. Bu bilgi F2:H6 hücrelerinde gösterilmiştir.

Her şehre yalnız bir kamyon atanması gerekmektedir. Bu bilgi B7:E9 hücrelerinde gösterilmiştir.

Tablo1.1 de MS Excel sayfasına yazılır. Şekil1.2’de verilerin çözümden önce çalışma sayfasındaki düzenlenmiş son hali görülmektedir.

Şekil-1.2: Verilerin çözümden önce düzenlenmiş hali.

H12 hücresinde minimum zamanın ne olacağı hesaplanmıştır. Bunun için;

H12: =TOPLA.ÇARPIM(B2:E6;B13:E17)


Çalışma sayfası düzenlendikten sonra “Veri” menüsü altından “Çözücü” açılır, veriler girilir ve problem çözülür.

Bu problemde;

Hedef Hücre: H12 olarak seçilir.

Eşittir: “En Küçük” işaretlenir.

Değişen Hücre: B2:E6

Kısıtlamalar:

F2:F6<=H2:H6

B7:E7=B9:E9

B2:E6=ikili düzen

olarak yazılır.

“B2:E6=ikili düzen” yazılmasının nedeni; 0 veya 1 değeri alınmasının istenmesidir.

“Çöz” tıklanarak çözüme ulaşılır. Çözüm ekranı aşağıdaki Şekil1.3’deki gibidir.


Her şehre bir kamyon atanmıştır. “Kamyon 3” hiçbir şehre atanmamıştır. En kısa süre 42 saat olarak bulun-muştur.

SONUÇ

Bu bölümde, MS Excel’de atama probleminin ifadesi ve çözümü gösterildi. Örnek üzerine uygulama ile konu detaylı olarak anlatıldı.


1-MS Excel’de bir atama problemi çözülürken değişen hücrelerin çeşidi ne olarak seçilmelidir?

a- Büyük sayı

b- Küçük sayı

c- İkili düzen sayı

d- Negatif tamsayı

e- Reel sayı

2- Ders notundaki örneğe göre; her şehir için, şehirlere atanan kamyonların sayısı hangi formülle hesap-lanmıştır?

a- ORTALAMA()

b- ARA()

c- EĞER()

d- ETOPLA()

e- TOPLAM()

3- Ders notundaki örneğe göre; kamyonların atandığı şehirlerin sayısı hangi formülle hesaplanmıştır?

a- ORTALAMA()

b- ARA()

c- EĞER()

d- ETOPLA()

e- TOPLAM()

Cevap Anahtarı: 1c – 2e – 3e

KAYNAKÇA




ÖZET

Bu bölümde, MS Excel’de transport problemini ifade edip, çözülmesi anlatılacaktır. Örnek üzerinde proble-min çözümü detaylı olarak anlatılacaktır.

ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM

MS EXCEL’DE TRANSPORT PROBLEMİ ÇÖZÜMÜ

1. MS EXCEL’DE TRANSPORT PROBLEMİ ÇÖZÜMÜ

Bir işletme deposundan, dört farklı mağazasına ürün taşıyan üç yeni kamyon almıştır. Kamyonların taşıyabi-lecekleri yüklerin miktarları farklıdır. Her bir mağazanın depodan talep ettiği ürün miktarı; mağaza 1: 80 ton, mağaza 2: 95 ton, mağaza 3: 115 ton, mağaza 4: 100 ton olarak verilmektedir. Kamyonların taşıma miktarları, kamyon 1: 130 ton, kamyon 2: 140 ton, kamyon 3: 120 ton taşıyabilmektedir. Her bir kamyonun depoların-dan mağazalara gideceği uzaklıkları km olarak Tablo1.1’de verilmiştir. Buna göre her bir kamyonun gideceği uzaklığı minimum yapacak şekilde mağazalara dağıtılacak ürünlerin miktarlarını bulunuz.

Tablo1.1

Mağaza 1 Mağaza 2 Mağaza 3 Mağaza 4Kamyon 1 100 120 90 95Kamyon 2 90 105 125 110Kamyon 3 85 100 135 115

Çözüm:

Bilgiler MS Excel sayfasına girilir. Verilerin yerleştirildiği çalışma sayfasının ekran görüntüsü Şekil1.1’deki gibidir.

Şekil-1.1: Çözüm için başlangıç tablosu.

A1:E4 tablosu başlangıçta üç kamyonun dört mağazaya giderken alacağı yolları gösteren tablodur.

F8:F10 hücreleri; kamyonların gittiği mağazalara ne kadar ürün getirdiğinin toplamını veren bilgileri içerir. Buna göre;

F8: =TOPLAM(B8:E8)


B11:E11 hücreleri; mağazalara gelen ürünlerin toplamını veren bilgileri içerir. Buna göre;

B11: =TOPLAM(B8:B10)


Her kamyonun getirebileceği ürün hakkında bilgi G8:H10 hücrelerinde gösterilmiştir.

Her mağazaya gelmesi istenen ürün hakkında bilgi B12:E13 hücrelerinde gösterilmiştir.

G13 hücresinde gidilen minimum yolun ne olacağı hesaplanmıştır. Bunun için;

G13: =TOPLA.ÇARPIM(B2:E4;B8:E10)


Çalışma sayfası düzenlendikten sonra “Veri” menüsü altından “Çözücü” açılır, veriler girilir ve problem çözülür.

Bu problemde;

Hedef Hücre: G13 olarak seçilir.

Eşittir: “En Küçük” işaretlenir.

Değişen Hücre: B8:E10 olarak seçilir.

Kısıtlamalar:

F8:F10<=H8:H10

B11:E11=B13:E13

B8:E10>=0

olarak yazılır.

“Çöz” tıklanarak çözüme ulaşılır. Çözüm ekranı aşağıdaki Şekil1.2’deki gibidir.


Çözüm ekranında mağazaların taleplerini karşılayan çözümün bulunmuş olduğu görülmektedir. Bu prob-lemde minimum uzaklık gidilerek ürünler dağıtılmıştır.

SONUÇ

Bu bölümde, MS Excel’de transport probleminin ifadesi ve çözümü gösterildi. Örnek üzerine uygulama ile konu detaylı olarak anlatıldı.


1-MS Excel’de bir transport problemi çözülürken değişen hücrelerin çeşidi ne olarak seçilmelidir?

a- Büyük sayı

b- Küçük sayı

c- İkili düzen sayı

d- Pozitif sayı

e- Reel sayı

2- Ders notundaki örneğe göre; mağazalara gelen ürünlerin sayısı hangi formülle hesaplanmıştır?

a- ORTALAMA()

b- ARA()

c- EĞER()

d- ETOPLA()

e- TOPLAM()

3- Ders notundaki örneğe göre; kamyonların gittiği mağazalara ne kadar ürün getirdiğinin sayısı hangi formülle hesaplanmıştır?

a- ORTALAMA()

b- ARA()

c- EĞER()

d- ETOPLA()

e- TOPLAM()

Cevap Anahtarı: 1d – 2e – 3e

KAYNAKÇA



Documents

Isletme Sinif1 Temel Bilgi Teknolojileri