Isi Yalitim Sistemleri Ve Ozelliklerinin Karsilastirilmasi the Discussion of the Thermal Insulation and Its Pecularities

8/3/2019 Isi Yalitim Sistemleri Ve Ozelliklerinin Karsilastirilmasi the Discussion of the Thermal Insulation and Its Pecularities

1/94

T.C.SAKARYA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

ISI YALITIM SSTEMLER VE ZELLKLERNNKARILATIRILMASI

YKSEK LSANS TEZ

n.Mh. Nurcan CANDAN

Enstit Anabilim Dal : NAAT MHENDSL

Enstit Bilim Dal : YAPI MALZEMES

Tez Danman : Yrd.Do. Dr. Mansur SMER

Eyll 2007


2/94

T.C.SAKARYA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

ISI YALITIM SSTEMLER VE ZELLKLERNNKARILATIRILMASI

YKSEK LSANS TEZ

n.Mh. Nurcan CANDAN

Enstit Anabilim Dal : NAAT MHENDSL

Enstit Bilim Dal : YAPI MALZEMES

Bu tez 12/09/2007 tarihinde aadaki jri tarafndan Oybirlii ile kabuledilmitir.

Yrd.Do. Dr. MansurSMER

Prof. Dr. KemalettinYILMAZ

Prof. Dr. AhmetAPAY

Jri Bakan ye ye


3/94

NSZ

Yapm olduum bu yksek lisans almasnda benden yardm ve desteklerini

esirgemeyen sayn hocam Yrd.Do.Dr. Mansur SMERe, bu tezin yazlmas,

dzenlenmesi ve basmnda emei geen tm dostlarma, hayatm boyunca benden

desteklerini esirgemeyen ve hep yanmda olan aileme ve renim hayatm boyunca

bana emei geen dier hocalarma teekkr ederim.

ii


4/94

NDEKLER

NSZ......................................................................................................... ii

NDEKLER ................................................................................................ iii

SMGELER VE KISALTMALAR LSTES.................................................... vii

EKLLER LSTES..................................................... viii

TABLOLAR LSTES....................................................... ix

ZET................................................................................................................. xi

SUMMARY...................................................................................................... xii

BLM 1.

GR................................................................................................................. 1

BLM 2.

ISI YALITIMI....................................................... 3

2.1. Is Yaltm nemi ve Faydalar.. 3

2.2. Is Ve Scaklk Ilikisi ...................................................................... 3

2.3. Is Akmlar............................................................................... 4

2.3.1. Is iletimi(kondksiyon)................................................. 4

2.3.2. Is iletimi(konveksiyon)...................... ................................... 4

2.3.3. Isnm(radyosyon)............................................................. 5

2.4. Scaklk Buhar Ilikisi,Mutlak Ve Bal Nem,Buhar Basnc.... 6

2.5. Is Yaltm Hesaplarnda Kullanlan Baz Tanmlar 7

2.5.1. Isl geirgenlik.......... 7

2.5.2. zgl s. 7

2.5.3. Is iletim direnci....................................................................... 8

2.5.4. Is iletim katsays..................................................................... 8

2.5.5. Buhar basnc. 8

iii


5/94

2.5.6. Bal izofil nem 8

2.5.7. Mutlak nem.......................................................... 9

2.5.8. zgl nem.............................................................................. 9

2.5.9. i noktas... 9

2.5.10. Difzyon direnci................................................................... 9

2.5.11. Terleme.................................................................................. 9

2.5.12. Youma................................................................................ 10

BLM 3

ISI YALITIM MALZEMELER...................................................................... 11

3.1. Is Yaltm Malzemelerinin Tanm................................................... 11

3.2. Yaltm Malzemelerinin Yaps..................................................... 11

3.2.1. Taneli olanlar................... 11

3.2.2. Lifli olanlar. 11

3.2.3. Hcreli olanlar 12

3.2.4. Reklektif olanlar.. 12

3.2.5. Karma malzemeler.. 12

3.3. Is Yaltm Malzemelerinde Aranlan zellikler.. 123.4. Is Yaltm Malzemeleri.. 14

3.4.1. Cam yn 14

3.4.2. Ta yn... 15

3.4.3. Extrude polistren kpk(xps).. 15

3.4.4. Expande polistren kpk (eps)... 16

3.4.5. Odun tala levhalar. 17

3.4.6. Fenol kp.. 173.4.7. Mantar levhalar 18

3.4.8. Poliretan 18

3.5. Is Yaltmnda Kullanlan Malzemelerinin Teknik zelliklerinin

Karlatrlmas. 19

BLM 4.

B NALARDA ISI YALITIMI... 23

4.1. Dizayn Esaslar.. 23

iv


6/94


7/94

vi

4.5.6.1.zerinde yrnen ve yrnemeyen teras atlar... 52

4.5.6.2.zerinde yrnen ve yrnmeyen teras atlar... 53

4.5.7. Metal atlar..... 54

4.5.7.1. Eimli metal atlar. 55

4.5.7.2. Yerinde montaj eimli metal atlar... 55

4.5.7.3. Is yaltml hazr sandvi panel atlar...... 55

4.5.7.4. Dk eimli metal atlar- dz metal atlar... 56

4.6. Pencerelerin Yaltm.. 57

4.6.1. ereve etkisi... 58

4.6.2. Perde ve gnelikler. 58

4.6.3. Katl cam sistemi. 58

4.6.4. Pencerelerin yaltmnda yeni yntemler 59

4.7. Radyatr Arkalarnn Yaltm 60

4.8. Souk Depolarn Yaltm... 61

4.8.1. Is geirgenlik direncinin hesab 62

4.8.2. Yaltm kalnlnn hesab.. 64

4.8.3. Yaltm detaylar.. 65

4.8.3.1. D duvarlar yaltm... 664.8.3.2. duvarlarn yaltm... 67

4.8.4. atlar 67

BLM 5.

RNEK BR PROJE ZERNDE FARKLI ISI YALITIM ZMLER... 70

5.1. rnek Projenin Yaltm Yaplmadan, zgl Is Kayb ve Yllk

Enerji Ihtiyac

n

n Hesaplanmas

...

72

BLM 6.

SONU VE NERLER... 77

KAYNAKLAR.. 79

EKLER... 81

ZGEM... 133


8/94

vii


9/94

EKLLER LSTES

ekil 4.1. Dtan yaltml duvarlar................................................................. 26

ekil 4.2. Dtan yaltlm bir duvarn yaltm detaylarnn perspektif

grnm.......................................................................................

27

ekil 4.3. D duvarlarn iten yaltm ve perspektif grnm 28

ekil 4.4. ten yaltlm bir d duvarn yaltmna ait perspektif................ 29

ekil 4.5. Kolon ve beton perde duvarlarnn dtan ve iten yaltm... 30

ekil 4.6. Sandvi duvarlarn yaltm .. 31

ekil 4.7. Havalandrmal duvarlarn yaltm........................................ 32

ekil 4.8. Yaln duvarlarn yaltm............................................................... 33

ekil 4.9. Toprak temasl temel duvarlarnda s yaltm.. 34

ekil 4.10. Toprak temasl temel duvarlarnn yaltm perspektifi .. 35

ekil 4.11. Zemine oturan demelerin yaltm...... 36

ekil 4.12. kma demelerin dtan yaltm 37

ekil 4.13. kma demelerin iten yaltm.................................................. 38

ekil 4.14. Merkezi stmas olmayan ara kat demelerin yaltm jeoloji

haritas............................................................................................

39

ekil 4.15. Istlmayan hacim st ak geit st demelerin

yaltm...........................................................................................

40

ekil 4.16. Yaplarn sl hareketlilii zerinde yaltmn etkisi .. 42

ekil 4.17. Souk at dizayn prensip emas................................................... 43

ekil 4.18. Souk atekilleri......................................................................... 44

ekil 4.19. Souk at eitleri......................................................................... 44

ekil 4.20. Ilk atda tabaka sralamas.......................................................... 45

ekil 4.21. Ilk atda eim salama................................................................ 45

ekil 4.22. Korunmu at tipinde tabaka sralamas . 46

viii


10/94

ix

ekil 4.23. at aras kullanlmayan krma at detay . 48

ekil 4.24. at aras kullanlmayan tek ynl at detay... 48

ekil 4.25. at aras kullanlan atlar. 49

ekil 4.26. at aras kullanlan krma at yaltm-at arasnda

oda.................................................................................................. 50

ekil 4.27. at aras kullanlan krma atlar-s yaltm mertek veya at

tahtas zerinde............................................................................. 51

ekil 4.28. at aras kullanlan krma atlar-betonarme plak veya asmolen

deme......................................................................................... 52

ekil 4.29. Teras atlarn yaltm................................................................... 53

ekil 4.30. Ters teras atlarn yaltm............................................................ 54

ekil 4.31. Eimli metal at detay................................................................. 55

ekil 4.32. Yerinde montajeimli metal at detay....................................... 56

ekil 4.33. Is yaltml hazr sandvi panel at.............................................. 57

ekil 4.34. Dkeimli metal at detay...................................................... 57

ekil 4.35. Radyatr arkalarnda s kayb...... 61

ekil 4.36. Souk depolarda s geirgenlik direnci. 64

ekil 4.37. Havalandrlan ve havalandrlmayansouk depolarnda yaltm 66

ekil 4.38. Souk odalarda d duvarlarn yaltm.. 67

ekil 4.39. Souk odalarda i duvarlarn yaltm 68

ekil 4.40. Az havalandrlan souk at.. 69

ekil 4.41. Masif rtl glgeli at ...... 69


11/94

TABLOLAR LSTES

Tablo 5.1. rnek Projenin Is Kaybeden Alanlar......................................................72

Tablo 5.2. Ekspande Polistren Yaltm Levhas Kullanlan Yaltm Sistemi Maliyet

Analizi ..............................75

Tablo 5.3. Ekstrde Polistren Yaltm Levhas Kullanlan Yaltm Sistemi Maliyet

Analizi ......................76Tablo 5.4. Is Yaltm Sistemlerinin Yllk Enerji htiyalarnn Doalgaz ve

Akaryakt Karlklar ..................77

x


12/94

ZET

Anahtar Kelimeler: Is yaltm, s kayplar, enerji tasarrufu, s yaltm malzemeleri,youma, buharlama, s iletim katsays

Bu almann giri blmnde konu ile ilgili genel bilgilendirme yaplm konununkapsam aklanmtr.

kinci blmde, s yaltmnn tanm yaplarak, nemi ve faydalar zerinde durulmu,s scaklk ilikisi aklanm ve hesaplamalarda kullanlan baz tanmlara yer

verilmitir.

nc blmde, s yaltm malzemelerinin tanm yaplarak gruplandrlm, syaltmnda kullanlan malzemeler ve zellikleri ile ilgili detayl aklama yaplmtr.

Drdnc blmde, yapda s kayplarnn meydana geldii elemanlar; d duvarlar,demeler, atlar ve pencerelerin yaltm teknikleri ve esaslar ekilsel olarak dagsterilerek izah edilmitir.

Beinci blmde ise 4 katl rnek bir bina iin eitli s yaltm teknikleri kullanlarakTS 825 Is Yaltm Kurallar esas alnarak yaplan s yaltm hesaplarnn sonular

aklanmtr. Bu hesaplar dorultusunda elde edilen youma grafikleri, ekonomikuygunluk analizleri ve amortisman hesaplar sunulmutur.

xi


13/94

THE DISCUSSION OF THE THERMAL INSULATION

AND ITS PECULARITIES

SUMMARY

Key words: Thermal insulation, thermal dissipation, energy saving, materials of thermalinsulation, evaporation, coefficient of heat transmission.

In the first part of this study, a short knowledge for the subject and the contents of thestudy are presented.

And the second part gives us some base know ledges about the importance of thermalinsulation and its benefits, the relation between the thermal and the heat is presented,

and is given a place some definition is used in the calculation.

And the third part of the study, the description of materials that are used for thermalinsulation, especially the technical properties of these materials when they are used on

walls in the buildings are explained.

Forth part of the study, tells about the techniques of thermal insulation on the walls,

roofs, windows and the upholsteries and these are showed by the diagrams

In the fifth part, for an experimental 4 flat- building thermal insulation have been

calculated by the rules of Thermal Insulation Techniques TS 825 and then the results areexplained.

xii


14/94

BLM 1. GR

Enerji kaynaklarnn giderek tketildii gnmzde, enerji sarfiyatlar gerek

ekonomik gerekse ekolojik dzenin ypranmasna sebep olmaktadr. Buna karn

konfor ve yaam artlarn salamaya altmz meknlarda ihtiya duyulan enerji

miktar teknolojinin de gelimesiyle byk bir art gstermektedir. Enerjiye duyulan

ihtiya ve enerjinin elde edilmesi iin denen bedeller dnldnde en az

enerjiyle en fazla verim alnmas gereklilii ortaya kar. Bu dorultuda

yaplabilecek en doru seim enerji tasarrufudur.

Binalarda tketilen enerjinin byk ksmnn stma ve soutma amal kullanld

gz nnde bulundurulursa s yaltmnn enerji tasarrufunda byk rol oynad

daha net anlalm olur.zellikle, gelimi lkelere kyasla enerji tketimi giderek

artan lkemizde s yaltm daha nemli hale gelmektedir.

1998de yrrle giren ve 2000 ylndan itibaren binalarda s yaltm zorunluluu

getiren TS 825 Binalarda Is Yaltm Standard, lkemizde s yaltmna verilmeye

balanan nemin nemli bir gstergesidir.

Bu almada, s yaltm ile ilgili genel bilgiler verilmi, binalarda kullanlan s

yaltm malzemeleri ve zellikleri, s yaltm uygulamalar anlatlm, TS 825 Is

Yaltm Standardna uygun birekilde, eitli s yaltm sistem zmlerinin maliyet

ve uygunluk analizleri deerlendirilmitir.


15/94

BLM 2. ISI YALITIMI

2.1. Is Yaltm, nemi ve Faydalar

Giderek artan enerji fiyatlar, aile btesinden snma iin ayrlan paray

artrmaktadr. Tketilen enerjinin yaklak te biri konutlar iin sarf edildii

sylenebilir. Bu nedenle, binalarda s kayplarn iyi bir tasarmla minimuma

indirmek gerekir.

Binalarn mrn uzatmak ve deerini korumak iin, binalar i ve d etkenlerden

doru biimde korunmaldr. Bu noktada dikkat edilmesi gereken hususlarn banda,

yaltm ve doru malzeme seimi gelir. Binalarda i ortam ile d ortam birbiriden

ayran ve bina zarf olarak tanmlanan duvarlar, pencereler, taplar, tavan, at ve

demelerden oluan yap elemanlar d etkenlerden korunmaldr. Ayrca kullanm

amacna uygun olarak salk ve konforartlar yap iinde salanmaldr.

Yap bileenleri zerinden farkl scaklktaki i ve d ortam arasnda s kaybn

veya s kazancn azaltmak iin yaplan ilemlerin tmne s yaltmad verilir. Is

yaltmnn esas amac s kaybn veya s kazancn azaltmaktr. Kn souktan

korunmak iin kaln giysiler giyilir. D ortam ile vcut scaklk farknn fazla olmas

nedeniyle, vcuttan ortama s kayb sz konusudur. Bu nedenle, me hissi

duyulur. Giysiler yaltm grevini yaparak souk ortama olan s kaybn azaltr.

Binalarda s kaybeden yzeyler yeterince yaltlmad zaman s kayb ve buna

bal olarak iletme giderleri artmaktadr. Bu nedenle, daha proje balangcnda

mimar ve mhendis ibirlii salanarak, hem sabit yatrmlar, hem de iletme

masraflar azaltlr [1].


16/94

3

Isl sorunlarn ncelikli nemi, doal evreyle, yapma evre (mekn) arasnda

ayrc bir yap elemannn varln gerektirir. Mekn dnda kalan doal atmosfer,

mevsim, gece-gndz, corafi enlem, yn ve benzeri parametrelere bal olaraksl

ynden srekli deiik bir karakter gsterir. Byle bir deikenlik ierisinde insann

kendisini d etkilerden koruyabilmesi, salkl birekilde yaayabilmesi iin gerekli

konfor koullan en iyi dzeyde salanmaldr. Bu gereklilik mekn elemanlar ve

ilve enerjiyle salanr. Yaz-k ve gece-gndz arasndaki sl farkllklar meknn

tasarlanmasnda veri oluturan tasarm parametrelerinden birisidir. Souk dnemde

mekn scak tutmak, scak dnemde de mekn serin tutabilmek iin gerekli enerjiyi

minimum dzeyde tutabilecek uygun tasarlanm elemanlara ve malzemelere

gereksinme vardr. Ancak, iki mekn arasnda bir scaklk fark olutuunda da

aradaki ayrc elemanda nemli sl sorunlarn ortaya kaca bilinmelidir.

nsanlarn yaad meknlarda s akmlaryla birlikte onun ayrlmaz bir paras olan

buhar akmlar ve bunlarn birlikte oluturaca sorunlar da gndeme gelir [2].

Is yaltm enerji tasarrufu salamakla birlikte, doru yaltm malzemesinin

seimiyle iklimsel ve iitsel konforun yan sra yaplarda yangn gvenlii desalanabilmektedir. Yaltm sayesinde, s kay p ve kazanlar azaltlarak enerji

tasarrufunun salanmas, evrenin korunmas sl konfor ve grlt denetiminin

salanmas, yap elemanlarnda ve yzeylerde youmann azaltlmas, stma,

soutma ve enerji sistemlerinde iletme verimliliinin arttrlmas ve yap

elemanlarnn d etkilerden korunmas mmkn olabilmektedir [3].

Yap

larda

s

etkilerinden korunman

n nemini u ekilde s

ralayabiliriz.

- nsanlarn oturduu veya alt binalarda s etkilerinden korunma; insan sal,

onarm giderleri, yakt ekonomisi ve ilk yapm giderleri asndan nemlidir.

- Is etkilerinden yeterli olarak korunma sala uygun, huzur verici hacimlerin elde

edilmesinin ilkartdr.

- Hacimlerin s ihtiyac ve bunu salamak iin yaplan stma giderleri, hacmi

evreleyen yap bileenlerinin s yaltma zelliklerine baldr.


17/94

4

- Is etkilerinden yeterli korunma, hacmi evreleyen yap bileenlerinin yzey ve

ilerinde terlemeyi, tesisat borularnn donmasn ve bunlara bal olarak meydana

gelen zararlar nleyerek, yapnn iletim, bakm ve onarm giderlerini azaltr [4].

2.2.Is ve Scaklklikisi

Is bir enerjidir ve genellikle olutuu ortamda kullanlmas pek uygun deildir. Bu

nedenle, enerjinin eitli yollarla baka bir blgeye tanmas istenir. Is enerjisi,

ortam molekllerinin hareketi nedeniyle evreye etkisini gsterir. Enerji kayna

olduu srece, molekllerin hareketi durdurulamaz ve srekli olarak evreye yaylr.

Isnn transferi ancak iki sistem arasnda veya bir sistemle evresi arasnda bir

scaklk fark bulunduu zaman gerekleir [1]. Scaklk ise bir cisimdeki molekler

hareketin artmasyla ykselen skaler bir byklktr. Bir cismi oluturan atomlar ya

da molekller, ortam scaklnn artna bal olarak titreimlerini artrr ya da

ortam scaklnn azalna bal olarak titreimlerini azaltr. Baka bir deyile, bu

titreimin artmas fiziksel olarak cismin scaklnn artmaseklinde kendini gsterir

[2].

Bu tanmlardan yola klrsa;

- Kn konfor artlarn salamaya altmz daha scak i meknlardan d

ortamlara doru,

- Yazn ise daha scak d ortamlardan konfor artlarn salamaya altmz i

meknlara doru birs geiinin olmas kanlmazdr[4].

Is

eitli yollardan elde edilebilmektedir;- Mekanik enerjiden elde edilen s-Srtnme yoluyla yani mekanik olarak bir s

enerjisi aa kar. rnek olarak matkap ucunun snmas verilebilir.

- Kimyasal reaksiyonlardan elde edilen s-Petrol, kmr, odun gibi bir malzemenin

yanmasyla s enerjisi kar.

- Elektrik enerjisinden elde edilen s-Elektrik akm bir direnten geerken, s

enerjisi verir. rnek olarak elektrik sobas verilebilir.

- Inm yoluyla elde edilen s-Gne nlar yer kabuu tarafndan tutulmakta ve

snma balamaktadr.


18/94

5

- Atom enerjisinden elde edilen s-Atomun paralanmasyla paracklar, byk bir

enerji aa karrlar [5].

2.3. Is Akmlar

Is enerjisinin scaklklar farkl iki ortam arasnda birinden dierine geii aada

belirtilen ekilde oluur;

2.3.1. Is iletimi (kondksiyon)

Is iletimi kat cisimlerde s enerjisinin gei eklidir. Enerji, cismi oluturan

molekllerin titreimi sonucu bir moleklden dierine aktarlarak yaylr. Btn kat

cisimlerde s enerjisinin geii bu ekilde olur. Cismin makro yapsndaki

gzeneklilik, boluk ierme gibi dzensiz bnye yapsna ilikin zellikler s iletimi

asndan olumsuz bir ortam oluturur ve cisim sy daha az iletir hale gelir. Is iletme

elverililii sabit bir deer olarak malzemenin bir zelliini oluturur. Is iletim

katsays () , birbirine paralel iki yzeyin scaklklar arasndaki fark 1 C olduunda

birim zamanda (1 saat), birim alan (1 m) bu alana dik yndeki birim kalnlktan (1 m)geen s miktardr. Birimi kcal/mhC = 1.163 W/mKdir.

Cismin makro yapsndaki gzeneklilik, boluk ierme gibi dzensiz bnye yapsna

ilikin zelliklers iletimi asndan olumsuz bir ortam oluturur ve cisim sy daha

az iletir hale gelir.

2.3.2. Is

ta

n

m

(konveksiyon)

Is enerjisinin sv ve gaz gibi akkanlardaki geiekli s tanmdiye adlandrlr.

Scak bir kat cisme temas eden sv ya da gaz bir ortam gz-nne alndnda,

scakl yksek kat cisimle temas eden gaz veya sv molekllerinin sl titreimleri

bu yzeyden enerji alarak artacaktr. Bunun sonucunda kat cisme temas eden

molekllerin kapladklar hacim byyeceinden ve ortama gre daha hafif

olacaklarndan ykselecekler ve bylece onlarn yerine geen benzer molekller de

yzeyden enerji alarak tanm hareketini balatacak ve devam ettireceklerdir. Bu


19/94

6

olay sonucunda, yksek seviyeden dk seviyeye enerji tanacandan yksek

enerji seviyeli cismin enerjisi azalacak ve souyacaktr. rnein bu olay, k

mevsiminde bir hacmin penceresi nndeki havann bu mekanizmayla souyarak

aa inmesi biiminde kendini gsterir. Yabanc dilde 'convection' ad verilen bu

olay nleyereks kaybn en aza indirmek amacyla, zellikle pencerelerde ift cam

kullanlmaktadr.

2.3.3. Isnm (radyasyon)

Btn kat ve sv cisimler srekli olarak yzeylerinden snmlar yayarlar, buna

nm denir. Bu yaynm cismin yzey scaklna ve yzey zelliklerine baldr.

evredeki nesnelerden tmyle bamszdr ve bu s nmnn tanabilmesi iin

herhangi bir tayc ortama gerek yoktur. yle ki, bolukta bile yaylabilir. Bilindii

gibi, dnyaya 150 milyon km uzaklkta bulunan Gne'ten yaylan s nm

(radyasyon) Dnya ile Gne arasnda herhangi bir ortam olmakszn Dnya'ya

ula p onu stabilmektedir. Bunun gibi scakl yksek cisimlerden daha dk

scaklktaki cisimlere doru bir s nm oluur. Dier bir deyile, btn cisimler

nm yoluyla s enerjisi yayarlar. Buna ilikin olarak s enerjisinin nlanmasnabal genel bir kural koymak olanakszdr [2].

2.4. Scaklk-Buhar likisi, Mutlak ve Bal Nem, Buhar Basnc

inde yaadmz atmosferi oluturan gazlardan biri de su buhardr. Bir gaz

karm olan atmosferdeki bileenlerin her birinin oran sabittir. Buna karlk, su

buhar

miktar

atmosferin s

cakl

ile deimektedir.Havann belirli scaklk derecelerinde 1 mnn sabit basn altnda tayabilecei en

fazla su miktarna doymu su buhar miktar (Gs) denir. Scaklk arttka, bu deerartar. rnein, 20C'de normal atmosfer basnc altnda 1 m3 hava en fazla 17.2 gr

su buharn tayabilirken, 25C'de bu miktar 22.9 gr.'a, 100C'de ise 599 gr.'a

kadar artabilmektedir. Havann 1 m3'nn belirli bir scaklkta bulundurduu su

buhar miktarna mutlak nem denir. Mutlak nemin doymu su buhar miktarna

oranna ise bal nem (cp) (rlatif, nisb, greceli nem) ad verilir. Buradan

anlalaca gibi doymu su buharnn bal nem deeri %100'dr. Bu deerin


20/94

7

altnda olan bal nem deerleri scaklk azald takdirde %100'e ulaacak, yani bu

durum youma olarak grlecektir.

Herhangi bir mekn dolduran havann iinde bulundurduu su buharnn da kendine

zg bir basnc vardr. Bu basn, scakla bal olarak doymu buharbasnc (Ps)

olarak adlandrlr. Herhangi bir bal nem deerinde bu basn ayn scaklkta

doymu buhar basnc ile bal nem deerinin arpmndan elde edilebilir. Su

buharnn basnc da i ve d mekn koullarna bal olarak farkllklar gsterir. Bu

farkn temel nedeni i ve d ortam scaklklarnn farkl olmasdr. Burada bal

nemin ok farkl olmas basncn zerinde o denli etkili deildir. K koullarnda

genellikle i mekn d mekndan daha scak olduu iin i ortam havas daha fazla

su buhar tutar ve bunun sonucunda i meknda da gre daha yksek su buhar

basnc oluur. Bu basn fark nedeniyle i ortamdan d ortama doru bir buhar

akm meydana gelir. Kabaca, buhar akmnn s akmyla ayn ynde olduu

sylenebilir [2].

2.5. Is Yaltm Hesaplarnda Kullanlan Baz Tanmlar

2.5.1. Isl geirgenlik

Bir yap bileeninin birbirine paralel yzeyleri arasndaki scaklk fark 1 C olduu

zaman, birim zamanda, birim kalnlkta ve birim alandan, bu yzeylere dik ynde

geen s miktardr. Isl geirgenlik,

(2.1)

ifadesi ile verilir ve birimi W/m2K'dir.

2.5.2. zgl s

Birim ktlenin scakln 1 C arttrmak iin gerekli s miktardr. Boyutu

W/kgK veya J/kgK' dir ve Cile gsterilir.


21/94

8

2.5.3. Is iletim direnci

L Kalnlndaki bir cismin iki yz arasndaki scaklk fark 1 C olduu zaman

yzeyin s geiine kar gsterdii direntir. Birim m2K/Wolarak verilir. Fourier

s iletim yasas,

(2.2)

eklinde yazlabilir. BuradaR = L/ kA ifadesi s iletim direncidir.

2.5.4.Is iletim katsays

Is iletim katsays birim kalnlkta scaklk art iin iletilen s transfer hzdr ve

malzemeden malzemeye deiir. Is iletim katsays k () harfi ile gsterilir ve birimi

W/mK'dir.2.5.5.Buhar basnc

Buhar basnc, su buharnn nemli hava iindeki ksmi basncdr. Nemli hava, su

buhar ve kuru havadan oluur. Dalton Yasas'na gre P toplam basnc, Pb su

buharnn ksmi basncm, Ph kuru hava basncn ve Pd ayn scaklktaki doyma

bas

nc

n

gsterdiine gre, buhar bas

nc

aa

daki ekilde verilebilir.

(2.3)

2.5.6.Bal (izafi) nem

Havadaki su buhar ksmi basncnn, ayn scaklkta doymu havadaki su buhar

ksmi basncna onandr. Bal nem,


22/94

9

(2.4)

ifadesi ile tanmlanr.

2.5.7. Mutlak nem

Nemli havann birim hacmine kar gelen nem miktar olup ile verilir. Aadaki

bant mutlak nemi tanmlamaktadr.

(2.5)

birimi kg/m3 'dr.

2.5.8. zgl nem

Su buhar ktlesinin, kuru havann ktlesine orandr ve X ile tanmlanr. zgl nem,

(2.6)

ifadesiyle verilir.

2.5.9. i noktas

Havann verilen bir nem oran iin youma veya doyma scakl, i noktas olarak

adlandrlr. Doymu havada scaklk, i noktasnn altna dt zaman youma

meydana gelir. i noktas scakl, su buharnn youmaya balad noktadr.


23/94

10

2.5.10. Diffzyon direnci

Diffzyon direnci kuru malzemelerde scakla bal olmayan bir madde sabitesi

olup, belli bir nem deeri olan malzemelerde nem kprsnn etkisini tar. ile

gsterilir.

2.5.11. Terleme

Terleme i noktas scakl ile ilgili olup, yap elemanlarnn yznde su buharnn

youmas sonucu su haline dnmesidir.

2.5.12. Youma

Yap elemanlarnn i tarafnda meydana gelen ve ilk oluumda gz ile fark edi-

lemeyen su birikimidir. Bu su birikimi eer zamanla kurumuyorsa dar atlmas

gerekir. Bu nedenle, yap elemannn korunmas bakmndan bir snr hibir zaman

gememelidir [2].


24/94


25/94

12

serbest hava kanallarnn saysn ve geniliini azaltmak iin dolgu

younluunu arttrmak gerekir. Lifler arasnda tanm yoluyla oluan s

transferi, iletim yoluyla oluan s transferinden her zaman daha fazladr. Bu tr

malzemeler ncelikle ses yaltmnda tavsiye edilir.

3.2.3. Hcreli olanlar

Hcreli yapya sahip olan yaltm malzemelerinde tanm yoluyla s geiinin

minimum olmas iin, bu hcrelerin mmkn olduu kadar kk olmas

gerekir. Hcreli yapya sahip malzemeler ncelikle s yaltmnda tercih

edilmektedir.

3.2.4. Reflektif olanlar

Bu gruptaki malzemeler dk yutma katsaysna sahip olmalar nedeniyle,

snn byk ksmn yanstrlar.

3.2.5. Karma malzemeler

Yukarda sralanan 4 grup malzemenin iki veya daha ounun bir karmndan

meydana gelir. Gerekte tm zellikleri bir arada bulunduran malzeme bulmak

mmkn deildir [1].

3.3. Is Yaltm Malzemelerinde Aranlan zellikler

Is kazancn veya kaybn minimuma indirmek iin yzeyler yaltlr. Uygula-

nacak yaltm eidinin seilmesi, hereyden nce bilgi isteyen bir husustur. Bu

nedenle, yzeylerin yaltlmasnda seilen malzemelerin uygunluu ve fiziksel

ekilleri nemlidir [1].

Is yaltm malzemelerinin istenilen performansn karlayabilmeleri iin boluk

oran fazla, younluunun dk, nem orannn az olmas gerekir. Sadece s

iletkenlii dnlerek oluturulan yap elemanlarnn istenilen sonular


26/94

13

vermedii grlmektedir. Is yaltmnn yannda rutubet akm ve youma

olaynn nemi yaltm malzemesinde baka nitelikleri aramay gerekli klmtr.

Malzemede buhar, difzyon, diren faktrnn byk olmas buhardan

etkilenmeyi azaltmakta, scaklk deiimlerinden daha az etkilenmek ve sy

depo edebilmek iin younluunun byk, snma ssnn da yksek olmas

beklenmektedir [4].

zolasyon malzemelerinin ham maddeleri de nemlidir; da baml ve fiyat

yksek ham maddelerle elde edilen izolasyon malzemelerinin fiyatlar da

yksek olacaktr. Mineral yn bazl izolasyon malzemelerinin ham maddesi

kumdur ve iinde lkemiz iin nem arz eden bor minarelinin u rn (yan

rn) leksit kullanlmaktadr. Binalarda, sanayide ve zel sektrde mineral

yn kullanm bor madeni tketimimizi de arttracak, milli gelire katkda

bulunacaktr [8].

Tek bir malzemenin bu ve benzeri tm gereksinmelere sahip olmas mmkn

deildir. eitli kullanm yerlerine gre, iyi bir izolasyon beklenen genel

zelliklerunlardr:- Is geiine kar yksek diren ( Dks iletkenlik katsays)

- Yeterli basn mukavemetine sahip olmas, zamanla kme yapmamas

- Yeterli ekme mukavemetine sahip olmas

- Kullanlan scaklkta bozulmamas

- zelliklerini zaman iinde kaybetmemesi ve rmemesi

- Birlikte kullanlan malzemelerle reaksiyona girmemesi ve bozulmamas

(Kimyasal kararl

l

k ve dayan

kl

l

k)- Yanmazlk ve alev geirmezlik

- Suya ve neme kar yksek dayanm

- Uygulama ve iilik kolayl

- Boyutsal kararllk

- Kokusuz olmas

- nsan salna ve evreye zarar vermemsi, kant ve alerji yapmamas

- Detay baznda ekonomik olmas

- Hafiflik


27/94

14

- eitli bcek ve mikroorganizmalar tarafndan bozulmamas,

- Kf tutmamas[9]

3.4. Is Yaltm Malzemeleri

3.4.1. Cam yn

Cam yn, silis kumunun 1200 C -1250 C'de ergitilerek elyaf haline

getirilmesi ile elde edilir. Cam yn aadaki farkl usullere gre elde edilir.

- ubuk ekme usul

- Hazne tambur usul

- Meme ekme usul

- Meme fleme usul

- Savurma usul

- Kombine savurma ve uzatma usul

Kullanm yerine, amacna gre farkl boyut ve teknik zelliklerde, deiikkaplama malzemeleriyle, ilte, levha, dkme, boru eklinde retilir. Is ve ses

yaltm, akustik dzenlemede kullanlr. "A" snf yanmaz malzemeler

grubunda olmalar, kullanm yerlerinde yangn gvenliini salar.

Performanslarn koruduu srekli azami kullanm scakl -50/+250 C

aralndadr.-200C"ye veya +550C'ye kadar kullanlan zel camyn rnler

de retilebilir. Is iletkenlik hesap deeri 0,040 W/mK, su buhar difzyon

diren faktr =1 dir [3, 9,10].

Dier izolasyon malzemelerine nazaran pratikte olduka geni bir kullanma

sahas bulan cam ynnn aadaki zelliklerini belirtmekte fayda vardr.

- Yanc deildir.

- Higroskopik deildir.

- Kimyasal olarak ntrdr, korozyon tehlikesi yoktur.

- Atmosferikartlara dayankldr.


28/94

15

- Asitlere kar (hidrofluorik asit hari) dayankldr.

- Kf tutmaz.

- Haerelerin yuvalanmas olmaz.

- Bakla kolayca istenilen ekilde kesilebilir.

- ilii kolaydr.

- Vana gibi ok girintili olan paralarn izolasyonlarna uygundur.

- Deri ile temas edince kandrr bu sebeple eldiven kullanlmas tavsiye

olunur.

- Sarsnt ve ufalanmaya mukavimdir.

3.4.2. Ta yn

Ta yn, bazalt veya diabez tann 1350C - 1400C'de ergitilerek elyaf haline

getirilmesi ile elde edilen bir s yaltm malzemesidir. Kullanm yerine,

amacna gre farkl boyut ve teknik zelliklerde, deiik kaplama

malzemeleriyle, ilte, levha, dkme, boru eklinde retilir. Is ve ses yaltm,

akustik dzenleme, yangn yaltmnda kullanlr. Yksek dayanm scaklklar

ve "A" snf yanmaz malzemeler grubunda olmalar, kullanm yerlerinde yangnyaltm salar. Performanslarn koruduu srekli azami kullanm scakl -

50/+750 C aralndadr. Is iletkenlik hesap deeri 0,040W/mK, su buhar

difzyon diren faktr =l'dir.

Cam yn ve ta yn yaltm malzemelerinin dier zellikleri unlardr: % 100

boyutsal kararlla sahiptirler. Scaa ve rutubete maruz kaldnda boyutlar

deimez. Fiziksel zelliklerim zamana bal

olarak kaybetmez. Zamanla bozulmaz, rmez, kf tutmaz, korozyon ve paslanma yapmaz. Bcekler ve

mikroorganizmalar tarafndan tahrip edilemez. Higroskopik ve kapiler deildir.

Ergime scakl >1000 C dir. Kolay kesilmesi ve zayiatsz her parasnn

deerlendirilmesi, uygulamada fayda salar [11].

3.4.3. Extrude polistren kpk (XPS)


29/94

16

Ekstrde polistren levha, polistiren hammaddesinin ekstrzyonla levha halinde

ekilmesiyle retilen birs yaltm malzemesidir [6]

Ekstrde polistrenin avantajlarnn kayna retim teknolojisini oluturan

haddeleme (ekstrzyon) ilemi ve bunun sonucunda ortaya kan kapal

gzenekli hcre yapsdr. Malzemenin hammaddesi olan tanecikler halindeki

polistren, retim hattna girdikten sonra eritilir, baka katk maddeleri eklenip

ve kpk yapsnn salanabilmesi iin iirme ajan ilave edilir. Bu karm

belirli s ve basn koullar altnda bir hat boyunca istenilen kalnlkta ekilir.

Hatta kan malzemenin boyunun ve yzey yapsnn (kenar binileri, kanallar,

przlendirme) ihtiyalar dorultusunda dzenlenmesiyle son rn elde edilmi

olur. Basite zetlediimiz bu retim srecinin ok deerli bir dier getirii

malzemenin homojen ve kalitesinin hep ayn seviyede tutulabilmesidir. Bu

srecin sonucunda bal petei formunda hcre eperlerinden olumu, daha

bilinir bir tabirle kapal gzenekli hcre yapsna sahip ekstrde polistren elde

edilmi olur. Srekli ve dzenli hcre yaps ve kanal gzeneklilik ekstrde

polistreni suya ve zamana kar dayankl yapar, yaltm becerisi ve yke kar

dayanmnn yksek olmasn salar.

Polistren termoplastiktir. lendikten sonra yeniden retim hattna sokulabilir.

Bu nedenle ekstrde polistren tesisleri genellikle zayiatsz alrlar. Bir takm

nedenlerle kullanlmayan, bini/ kanal almasnda aa kan vb. malzemeler

toplanr, gerekli ilemlerin ardndan ilk tanecik formuna getirilir ve yeni

imalatlarda kullanlr [12].

XPS retiminde iirici gaz olarak HCFC kullan

lmaktad

r. retimde a

akan HCFC ozon tabakasna zarar vermektedir [13].

3.4.4. Ekspande polistren kpk (EPS)

Ekspande Polistren Sert Kpk (EPS-Genletirilmi Polistren Kpk), petrolden

elde edilen kpk halindeki termoplastik, kapal gzenekli bir s yaltm

malzemesidir.


30/94

17

Polistren taneciklerinin iirilmesi ve birbirine kaynamas ile elde edilen EPS

(Genletirilmi Potistren Sert Kpk) rnlerde, taneciklerin iirilmesi ve

kpk elde edilmesi iin kullanlan gaz pentandr. Pentan tanecikler iinde ok

sayda ok ksa srede hava ile yer deitirir. Bylece EPS levhalarn

bnyesinde bulunan ok saydaki (1m EPS 'de 36 milyar) kck kapal

gzenekli hcreler iinde durgun hava hapsolur. Malzemenin %98 'i hareketsiz

ve durgun havadr. EPS retiminde son aama olan ekil verme (kalplama)

aamasnda, taneciklerin birbiri ile skca kaynamas salanr. EPS blok halinde

ve kesilmek suretiyle levha haline getirilir veya levha eklinde kal p iinde

genletirilerek retilebilir [6,13].

3.4.5. Odun tala levhalar

Ahap talann manyezit balayc ile sktrlarak levha halinde retilen birs

yaltm malzemesidir. Basn ve bklmeye kar dayanm olan bu levhalar,

ayn zamanda ses yaltm da salamaktadrlar. Gnein ultraviole nlarndan

etkilenmezler, ancak organik kkenli bir malzeme olmas sebebiyle eitli bcek

ve organizmalardan zarar grebilmektedirler.

Odun tala levhalarn kullanm scakl maksimum +110 C aralndadr. Is

iletkenlik hesap deeri 0,090,15 W/mK, su buhar difzyon diren faktr ()

2-5 arasndadr. Yanma snf BS476 standardna gre Class 1,younluu 360

570 kg/m3 aralnda, su emmeleri hacimce yaklak %10 ve basn dayanmlar

200 kPa (20 ton/m2) 'dr [6,9].

3.4.6. Fenol kp

Fenol kpkleri (PF), fenol-formaldehit bakalitine anorganik iirici ve

sertletirici maddelerin katlmasyla dk (30-60 kg/m3 ) ve yksek (80-120

kg/m3 ) younlukta olmak zere iki ekilde elde edilebilen malzemeler olup,

blok, pano, plak, kabuk veya yerinde dkm olarak kullanlabilmektedirler.


31/94

18

Dk younluklu tipleri, 10C 'de 0,018-0,022 W/mK ve 100C'de 0,027-0,031

W/mK 'liks iletkenlik deerine, yksek younluklu tipleri ise, 20C'de 0,024-

0,029 W/mK ve 50C'de 0,027-0,032 W/mK 'lik s iletkenlik deerine sahip

olan fenol kpkler ak gzenekli yaplan sebebiyle, su, hava ve buhara kar

yaltmlar

dktr. Buhar difzyon diren katsaylar =6,8-10 deerinde olan bu

kpkler, kolay su alabilen, kapiler zellikte, krlgan ve dk mekanik

dayanmdadrlar [9].

3.4.7. Mantar levhalar

Bilinen en eski bitkisel kkenli yaltkanlardan biri olan mantar, taneli bir yapda

olup, doal mantar veya mee mantar olarak da bilinir.

Heterojen yapl ve rnekten rnee deien s iletkenlik katsaysna sahip olan

mantar, piyasada kabuk, pano, karo vb. ekillerde bulunmaktadr. Ayrca

mantar, bir balayc ya da imento harcna katlarak, s tutucu katkl sva veya

ap halinde de uygulanabilmektedir. Genel zellikleri asndan yaptrlmas,ivilenmesi, kesilmesi kolay, rmeyen, zor yanan (ancak alev alnca, sonuna

kadar yanan), is kararak yanan, +130C 'ye kadar kullanlabilen, 0,040,06

kcal/mhC 'lik s iletkenlik deerine ve 120-190 kg/m3 younlua sahip bir

malzemedir. Bu zelliklere ek olarak higroskopik (havann nemini eken) olan,

kimyevi maddelere dayankl, ancak halojenlere, amonyaa ve eter yalarna

dayanksz olan mantar, basn altnda bitm gibi bir balayc eklenerek daha

dayan

kl

levha mantarlar elde edilebilmektedir. Bu tr levha mantarlar zoryanan, hemen hemen su almayan ve haarat barndrmayan zelliktedirler [9].

3.4.8. Poliretan

Poliretan, iki ayr kimyasal komponentin bir araya getirilmesi ile retilir.

Levha,

sandvi panel ve pskrtme yntemiyle kullanlan birs yaltm malzemesidir.

Poliretanlarn zellikleri yledir [14];


32/94

19

Levhalar iin;

Is iletkenlik hesap deeri 0,035 W/Mk 'dr.

Kullanm scakl: -200 / +110 C

Yanma snf: B1 - B2 - B3 snf zor, normal ve kolay alev alan

Younluk: 30 40 kg/m3

Buhar difzyon diren katsays: 30100

Su emme: hacimce %35 aras

Mekanik dayanm: 100 400 kPa (10 40 ton/n2)

Pskrtme iin;

Is iletkenlik hesap deeri 0,035 W/mK

Kullanm scakl: -200 / +110 C

Yanma snf: Bl - B2 - B3 snf zor, normal ve kolay alev alan

Younluk: 30 40 kg/m3

Buhar difzyon diren katsays: 30100

Su emme: hacimce %35 aras

Mekanik dayanm: 100 400 kPa (10 40 ton/m2)

3.5. Is Yaltmnda Kullanlan Malzemelerinin Teknik zelliklerinin

Karlatrlmas

lkemizde yksek pazar payna sahip s yaltm malzemeleri ekspande

polistren levha, ekstrde polistren levha ve mineral ynlerdir. Ta yn,

ekspande polistren levha ve ekstrde polistren kullanlarak gerekletirilen

uygulamalar, yal

t

m malzemesinin teknik zelliklerine gre deien sistemperformanslar sergilemektedirler. Sz konusu malzeme de s yaltm

malzemesi olmasna ramen sahip olduklar younluk, sl iletim katsays,

yamalk snf, boyut stabilitesi, buhar difzyonu, ses yaltm deerleri gibi

temel teknik zellikleri ile farkllk gstermektedirler.

Is iletim katsays: Ekspande polistrenin s iletkenlii younluuna baldr.

Younluk arttka s iletkenlii azalr. Ekspande polistrenin s iletkenlii

hesap deeri, younluun 15-45 kg/m3 arasnda deerler almas halinde, 0,033


33/94

20

ile 0.040 W/mK arasnda deer alr. Ekstrde polistrenin s iletkenlii

kullanlan iirici gaza gre deimektedir. En dk s iletkenlii Ozon'a zarar

veren CFC'lerle salanmaktadr. Ozon'a daha az zarar veren HCFC 'lere

geildike, rnn s iletkenlii artmakta ve iklim deiikliklerine sebep olan

sera etkisi grlmektedir. HCFC'lerin kullanm yasaklanmtr. Bu durumda

iirici gaz olarak HFC'ler veya CO2 kullanlmas gereklidir. Bu gazlarn

kullanms iletkenliinde yine arta sebep olmaktadr. Ekstrde polistrenin s

iletkenlii hesap deeri, iirici gaza bal olarak, 0,0300,045 W/mK arasnda

deerler alr. Sonu olarak yaltm projesinde ekspande polistren veya ekstrde

polistren yazlmas, rnn s iletkenliinin tanmlanmas iin yeterli deildir.

En az ekspande polistren iin hangi younluun seilecei belirtilmeli; ekstrde

polistren iin ise, kullanlan iirici gaz tanml olmaldr. Mineral ynlerin

(cam yn, ta yn) s iletkenlik hesap deerleri 0,040 W/mK ' dr.

Basn Dayanm: Mineral ynlerinin %10 deformasyondaki basn

gerilmesi/dayanm EN 13162'de 0,5500 kPa arasnda verilmektedir. EPS iin

%10 deformasyondaki basn gerilemesi EN 13163'te 30500 kPa olarak

verilmekte; XPS'in %10deformasyondaki basn gerilmesi/dayanm ise, EN13164'te 1001000 kPa olarak verilmektedir.

Su buhar difzyon diren faktr: Mineral ynlerinin su buhar direnleri ok

kktr, havaya edeerdir (=l). EPS 'nin buhar direnci geni bir aralkta

deiebilir(=20-100). Dolays ile de uygulamann gerektirdii artlar malzeme

israfna sebep olmadan salanabilir. XPS'in buhar direnci genellikle yksektir

( =80-200). zel rnlerde 250'ye kadar

kabilir.Yap fiziinin byk nem kazand gnmzde, bu almalarn nemli bir

blmn yap kesitlerinin nefes alabilirekilde dizayn oluturmaktadr. Buhar

difzyon direnci dk malzemelerin kullanlmas, arzu edilen bu zellii yap

kabuuna kazandrmaktadr. Bu nedenle ta yn levhalar ile yaplan

mantolama uygulamalar ile dier rnlere oranla daha dk buhar difzyon

direncine sahip kesitler elde edilebilir.


34/94

21

Su emme durumu: Mineral ynleri, ak gzenekleri sebebiyle, zel olarak

tedbir alnmaz ise, su emmeleri ok yksek malzemelerdir. (Hacimce cam yn

% 3-10, Ta yn %2,5-10)

Kapal gzenekleri sebebiyle EPS ve XPS 'in su emmeleri dktr.( Hacimce

XPS % 0-0,5 max., EPS %0-5) Belirli younluklarda EPS 'nin su emme

deerleri XPS 'in su emme deerine kadar debilir.

Boyut stabilitesi: Sva ve ap alt uygulamalarnda kullanlan yaltm

malzemelerinin boyutsal kararll byk nem tamaktadr. zellikle, retim

teknolojisinden kaynaklanan sebeplerden dolay, EPS yaltm plakalarnn

boyutsal kararlla ulamas yaklak 6-7 haftalk bir dinlendirilme sresinin

sonunda olumaktadr. Malzeme bu srenin bir ksmm blok, bir ksmn ise

levha formunda iken tamamlamaldr. Gerek EPS, gerekse XPS s yaltm

levhalar gzenekli hcre yapsna sahip olmalar nedeni ile sl deiimler

karsnda boyutsal deiim gstermektedir. Her iki rnn de lineer uzama

katsaylar ve scaklk farklarndaki boyutsal deiimleri ta yn mantolama

levhalarna oranla ok daha yksektir.

Yanclk snf: EPS ve XPS, petrol trevi polistren hammaddesi kullan larak

imal edilen yaltm malzemeleri olup maksimum kullanm scaklklar 75 C'dir.

Bu dezavantajlar nedeni ile yurtdnda yangn riskinin yksek olduu bitiik

nizam veya ok katl binalarda bu rnler belli snrlar dhilinde

kullanlmaktadr. lkemizde de 2002 yl sonunda Resmi Gazetede yaynlanarak

yrrle giren Yangnda Korunma Ynetmelii gereince sz konusu

malzemelerin kullan

m alanlar

s

n

rland

r

lm

t

r. Bu malzemeler D N 4102standardna gre yanc malzemeler olup Bl snf malzemelerdir. malatlar

srasnda kullanlan yanma geciktirici maddeler, bu malzemelerin yanclk

snflarn bir miktar iyiletirmekle birlikte yanmaz malzeme haline

getirmemektedir. Ta yn ise D N 4102 standardna gre A snf yanmaz

malzeme olup 750 C maksimum kullanm scakl ile yangna kar stn bir

performans gstermektedir. Mantolamada, EPS veya XPS kullanlsa bile, alev

yalamas ile yangnn dier hacimlere sramasn engellemek ve yangnn


35/94

22

yaylma hzn azaltmak iin, pencere ve kap kasalarnn etrafnn ta yn ile

yaltlmas gerektii unutulmamaldr.

Ses yaltm: Ses yaltmnda temel prensip, dinamik sertlii dk ( yumuak )

malzemelerin sesin geiinin engellenecei yap kesitine yerletirilmesi ve hava

ile yaylan sesin mekanik (hareket) enerjisinin, yaltm malzemesi bnyesinde

absorbe edilmesidir. EPS ve XPS kapal gzenekli yaplan nedeni ile ses

yaltm yapmazlar. Ta yn ise ak gzenekli ve lifli yaps ile iyi bir ses

yaltm malzemesidir. Bu nedenle ses yaltmn nemli olduu mantolama

uygulamalarna en uygun rn ta yn mantolama levhalardr.[13,15]


36/94

BLM 4. BNALARDA ISI YALITIMI

4.1. Dizayn Esaslar

Bina dizaynnda hatalar 3 temel esasa dayanr. Bunlar tasarm, iilik ve kullanm

(ama d kullanm) hatalardr. Tasarm hatas olarak boyutlu malzemelerin ne

olduklar, birbirine nasl uyum salayacaklar ve proje hatalar sylenebilir. ilik

ise kullanlan malzemelerin kalite ve zelliklerini ifade eder Kullanm hatalar

binann ama d bir maksada ayrlmasdr. Yaplan aratrmalarda binalarda

grlen 500 hatann %42'si tasarm (proje) hatas,%47 iili ve %11 beklenmeyen

kullanm d hatalar iermektedir. Btn bunlara karn tm bu hatalar %50

orannda nem etkilemektedir.

Binalarda nem kaynaklarnn en etkin ekli, d yamurlardan ziyade ierde ki su

buhardr. nk, konutlarda yaklak olarak gnde 7 kg su buharlar; Eer

amar kurutma var ise bu rakam 1520 kg/gn'e ulaabilir. Bu iki kov suyu evin

iine dkmeye karlktr. Ayrca doal havalandrma ile ieri gire atmosfer gazlan

da youabilir. Bu nedenle, binalar suyun ierde buharlar darda youmasn

salayacak ekilde tasarlanmaldr. Bu ilemin yerine getirilmesi iin, su buharn

youmadan dar atlabilecek havalandrma yaplmaldr. Ayrca, havann daha

fazla su buhar tayabilmesi iin stma ve yap ek inanlarnn su buharnn

youmasna izin vermemesi gerekir[1].

4.2. Binalarda Is Kayplar

Binalarda s kayplar, her ne kadar binann mimar projesine ve durumuna gr

deise de genel olarak ok katl bir konut iin toplam snn %40' d duvarlardan,

%30'u pencerelerden, %7' si atlardan, %6' s bodrum demesinde ve %17' si

hava kaaklar

ndan oluur. Tek katl

bir konutta

s

kay

plar

d

di varlardan %25,atdan %22, pencerelerden %20, bodrumdan %20 ve hava kaaklarndan %13


37/94


38/94

25

-evre kirlilii der,-Grlt kirlilii azalr,-Sera etkisinin azalmasna neden olur,-nsan salna pozitif katk salar,-Binalarn sl performans iyileir ve binann korunmas salanr ve-Yaltm ve inaat sektrne katk salar.

Binalarda s yaltmnn nedenli nemli olduu yukarda akland. Enerji tasarrufu

iin sadece binann yaltm yetmez. Bina yaltm ile birlikte, bina iinde kullanlan

stma, soutma ve scak su tesisatlarnn da mutlaka yaltlmas gerekir. Tesisatn

yaltlmas ile enerji kay p veya kazancnn dnda, borular zerinde youmann

nne geilir.

Binalarda enerji tasarrufunun temeli doru detay, nitelikli malzeme kullanm ve

doru uygulamaya dayanr. Yaltm aslnda bir uzmanlk daldr. Bu nedenle, yaltm

uygulamalar bu ii bilenler tarafndan yaplmaldr [1].

4.3. D Duvarlarn Yaltm

Binalarda d duvarlardan olan s kayb binann yksekliine gre artar. Dier bir

ifadeyle d yzey ne kadar byrse, s kay plarda o lde artmaktadr. ok katl

binalarda toplam snn yaklak %40' d duvarlar yoluyla kaybolur. Tek katl

binalarda d yzeyin klmesi nedeniyle, s kayplar %25'e der. Bu rakam,

Trkiye'nin toplam enerji talebinin %14'ne kar gelmektedir.

Binalarn d duvarlarn dorudan atmosferik artlara maruzdur. zellikle drt

iklimin yaand lkemizde, yap bileenlerinde oluan genleme ve bzlme gibi

fiziksel deiimler, binalarn gvenilir ve uzun mrl olmasna negatif ynde etki

eder. Fiziksel deiimleri nlemek ve daha gvenilir meknlara kavumak iin,

binalar standart ve ynetmeliklere uygun yaltm malzemeleriyle yaltlmaldr[1].


39/94


40/94

27

ekil 4.2'de dtan yaltlm bir d duvarda yaltm detaylarnn perspektifi ve-

rilmitir. Yaltm levhalar, yzeye yaptrc srldkten sonra aralarnda boluk

kalmayacakekilde duvara tespit edilir. Yaptrma harc genel olarak yaklak 24

saatte kurur. Har kuruduktan sonra yaltm levhalarn salamlatrmak iin

ekil 4.2. Dtan yaltlm bir duvarn yaltm detaylarnn perspektif grnm

zel yaltml dbellerle m2 'ye 6 adet gelecek ekilde levhalar dbellenir. Yaltm

levhas zerine ok ince astar sva yaplr. Astar sva zerine cam kuma esasl 145-

160 gr/m2 olan file, kenarlar 10 cm birbirinin zerine girebilecekekilde yerletirilir.

File zerine yine astar bir sva atlr. Bu katmanlar kuruduktan sonra son kat sva

yaplarak yaltm uygulamas tamamlanr[1].

4.3.2. ten yaltm

D duvarlarn iten yaltm, ancak d taraftan s yaltm tercih edilemeyen

durumlar iin uygulanabilir. D duvarlara bal olan kolon, kiri ve perde gibi yap

elemanlar, s kprs olumamas iin yaltlmaldr. ekil 4.3 i duvarlarn iten

yaltlmas ile ilgili olarak detaylar gstermektedir. ekilde asmolen deme (a),

kma duvar birleimi (b) Balkon-duvar birleimi (c) ve dk demeli balkona ait

yal

t

m detay

verilmitir.


41/94

28

ekil 4.3..D duvarlarn iten yaltm grnm

ekil 4.4ten yaltlm bir d duvarn yaltmna ait perspektif


42/94

29

ekil 4.3. D duvarlarn iten yaltm ekil 4.4.' de ise iten yaltma ait perspektif grnm

gsterilmitir

1. D cephe kaplamas A. D cephe kaplamas2. Rabitz telli sva B. Duvar kontrksiyonuDbel (s yaltm kal p ierisi- C. Yaptrc

ne konursa gerek yoktur) D. Is yaltm

3. Is yaltm E. Buhar kesici membran4. Yaptrc (s yaltm kal p (youma kontrolne gre gerekiyorsa)

ierisine konursa gerek yoktur) F. Al sva (donat filesi ile) ve ya

5.Betonarme kiri al plaka (ek yerlerine file band

kullanlmaldr)

G. Saten al ve i kaplama

D duvarlarn dtan veya iten yaltlmasnn avantaj ve dezavantajlar vardr. Dtan

yaltm yap elemanlarn atmosferikartlara kar korur. Scaklk fark nedeniyle,

yap elemanlarnda meydana gelen genleme ve bzlme gibi fiziksel deiimleri

minimum sevide tutar veya tamamen nler. Bu durum binalarn daha uzun mrle

olmasn salar.

ten yaltmda yap eleman atmosferik artlara kar korunamaz. Bu nedenle,

binalarn mr ve gvenirlilii daha az olur. Fakat iten yaltm dtan yaltma gre

daha kolay ve iilii daha azdr[1].

4.3.3. Kolon kiri ve perde duvarlarn yaltm

D duvarlarn iten veya dtan yaltmnda sandvi duvar uygulamas tercih

edilirse, bu takdirde d duvarlara bal kolon, kiri, hatl, perde duvar ve lentolar da

s kprleri meydana gelir. Is kprs oluturan yap elemanlar d cephe

yzeyinin %50'sine yakndr. Bu nedenle, bu yzeylerde stma veya soutma amal

harcanan enerji olduka fazladr. Bu yzeyler uygun birekilde yaltlarak


43/94

30

enerji tasarrufu salanmaldr. Ayrca s kprleri yaltlarak youma

problemlerinin nne geilir. Bylece tayc sistemlerin korozyonu nlenerek

zayflamas nlenir. ekil 4.5'de kolon ve betonarme duvarlarn iten ve dtan

yaltmna ait detaylar gsterilmitir.

ekil 4.5.Kolon ve beton perde duvarlarn yaltm, dtan yaltm(a), iten yaltm(b)

1. D cephe kaplamas 1. D cephe kaplamas

2. File taycl ince sva veya 2. Sva

rabitz telli normal sva 3. Betonarme perde

3. Dbel (s yaltm kal p ieri- 4.Yaptrc (s yaltm kalp

sine konursa gerek yoktur) ierisine konursa gerek yoktur)

4. Is yaltm 5. Is yaltm5. Yaptrc (s yaltm kal p 6. Buhar kesici membran

ierisine konursa gerek yoktur) (youma kontrolne gre gerekiyorsa)

6. Duvar kontrksiyonu 7. Al sva (donat filesi ile)7. sva band veya al plaka (ek yerlerine file

kullanlmaldr)

8. kaplama


44/94


45/94

32

3. Is yaltm D. sva4. Yaptrc (s yaltm kalp

ierisine konursa gerek yoktur)

5. Betonarme kiri veya deme alan

ekilde balkon-duvar birleimi (a), dk demeli balkon-duvar birleimi (b), farkl

balkon-duvar birleimi (c) ve dk demeli balkona ait yaltm detaylar

verilmitir[1].

4.3.5. Havalandrmal duvarlarn yaltm

Havalandrmal duvarlarda, ekil 4.7'de grld gibi d cephe kaplamas ile

giydirme cephe tayc konstrksiyon arasnda hava sirklasyonu vardr. Bu akm

esas olarak doal tanm akmdr. Tayc konstrksiyon, s yaltm yzeyini d

etkilerden korur.

ekil 4.7. Havalandrmal duvarlarn yaltm, asmolen deme (a), balkon-duvar birleimi (b), dkdemeli balkon-duvar birleimi (c) ve kma duvar birleimi (d)

1. D cephe kaplamas2. Giydirme cephe tayc kontrksiyon3. Is yaltm4. Duvar kontrksiyonu5. sva


46/94

33

4.3.6. Yaln duvarlarn yaltm

ekil 4.8'de yaln duvarlarn yaltm detaylar verilmitir. Yaln duvarn kalnl

blgelere gre tavsiye edilen sl diren gz nne alnarak duvar malzemesi (Tula,

Bims v.b) seilmelidir.

ekil 4.8.Yaln duvarlarn yaltm detay, kma duvar birleimi (a) balkon duvar birleimi (b) ve dkdemeli balkon detay (c)

1. D cephe kaplamas A. D cephe kaplamas2. File taycl ince sva veya B. Svarabitz telli normal d sva C. Yaln duvar malzemesi

3. Dbel (s yaltm ka D. svalp ierisi-

ne konursa gere E. Tavan svask yoktur)

4. Is yaltm F. Deme kaplamas5. Yaptrc (s yaltm kalpierisine konursa gerek yoktur)

6. Betonarme kiri veya demealan


47/94

34

4.3.7. Toprak temasl temel duvarlarda s yaltm

Temel duvar, binann toprakla temas eden duvar ve zemin alanlarn kapsar. Temel

duvarlarda yaltm, binay dardan evreler. ekil 4.9 toprak temasl temel

duvarlarnda s yaltm detaylarn gstermektedir. Temel duvarlarn dtan

yaltmnda s yaltm ile birlikte su yaltm da yapldndan, binann temel

duvarlarn d etkilere kar korur ve yapnn mrn uzatr. Temel duvarlarn d

yaltmnn avantaj s kprs oluturmadan yapy dtan sarmas ve binay

mekanik hasarlardan korumasdr. ekil 4.10'da toprak temasl temel duvarnn s

yaltm detayna ait perspektif verilmitir.

ekil 4.9.Toprak temasl temel duvarlarnda s yaltm, bask duvar yok (a), bask duvar var (b)

1. Toprak A. Toprak2. Ekstrude polistiren kpk B. Bask duvar3. Su yaltm membran C. Su yaltm membran4. Dzeltme svas D. Is yaltm5. Betonarme perde duvar E. Su yaltm membran6. sva F. Dzeltme svas

G. Betonarme perde duvar

H. sva


48/94


49/94

36

ekil 4.11'de zemine oturan demelerin s yaltm detaylar gsterilmitir.

6.1 6.2 6.3

1. D cephe A. Ahap parke 1. Deme kaplamaskaplamas B. Ahap kr deme 2.ap min. 5 cm

2. ap min. 5 cm C. Ahap kadranlar 3. Su yaltm memban3. Bir kat serbest su arass yaltm

yaltm membran D. Su yaltm memban 4.Cruf veya perlit

4. Is yaltm dolgu5. Su yaltm memban E. Grobeton 5. Su yaltm memban

(mala perdahl)

6. Grobeton F. Blokaj 6. Grobeton (mala7. Blokaj G. Toprak zemin perdahl)8. Toprak zemin 7. Blokaj

8.Toprak zemin

4.4.2. kma demeler

kma demeler zemin kat zerinden darya knt yaplmas nedeniyle, yaplan

knt kadar alt ksm d hava ile temastadr. Bu nedenle, yaltmn dtan yaplmas


50/94

37

tercih edilir. ekil 4.12'de kma demelerin dtan yaltm gsterilmitir. Is

yaltm levhas betonarmeye dbelle balanr. Yaltm levhas zerine file taycn

ince sva veya rabitz telli normal sva uygulanr. Dtan yaltmda su yaltm

membran yoktur.

ekil 4.12.kma demelerin dtan yaltm

1. Deme kaplamas2. Dzeltme ap3. Betonarme plak veya asmolen deme4. Yaptrc (s yaltm kalp ierisine konursa gerek yoktur)5. Is yaltm6. Dbel (s yaltm kalp ierisine konursa gerek yoktur)7. File taycn ince sva veya rabitz telli normal sva


51/94

38

ekil 4.13. kma demelerin iten yaltm

1. Deme kaplamas2. Yzer sap3. Su yaltm membran (s yaltm olarak XPS kullanlrsa ayrca tabaka)4. Is yaltm5. Betonarme plaka veya asmolen deme6. Sva

4.4.3. Merkezi

s

tmas

olmayan ara kat demelerin yal

t

m

Merkezi Istmas olmayan ara katlarda scaklk dalm homojen deildir. Meknlar

arasnda scaklk farklar bulunur. Bu nedenle, bir kat su yaltm membran

kullanlmaldr. Yaltm demenin st ksmnda yaplmaldr. ekil 4.14'de merkezi

stmas olmayan ara kat demelerin yaltm detaylan gsterilmitir.


52/94

39

ekil 4.14.Merkezi stmas olmayan ara kat demelerin yaltm

1. Deme kaplamas2. Yzerap 5 cm (donatl, anolu, 400 dozlu)3. Bir kat serbest su yaltm membran4. Is yaltm5. Betonarme plak veya asmolen deme veya gazbeton deme paneli6. Sva

4.4.4. Istlmayan hacim st ak geit zeri demelerin yaltm

ekil 4.15'de yaltm detaylar gsterilmitir. Yaltm alttan yaplmaldr. Is yaltm

levhas betonarme deme zerine ahap kadronlar arama uygulanabilecei gibi,

betonarme deme zerine yaptrc koyulduktan sonra da zerine s yaltm levhas

uygulanr. Her iki durumda da su yaltm yaplmayabilir[23].


53/94

40

ekil 4.15.Istlmayan hacim st ak geit zeri demelerin yaltm

1. Deme kaplamas A. Deme kaplamas2. Dzeltme ap 3-5 cm B. Dzeltme ap 3-5 cm3. Betonarme deme C. Betonarme deme4. Ahap kadronlar arass D.Yaptrc (s yaltm kalpyaltm ierisine konursa gerek yoktur)

5. Sunta, al plaka vb. kap- E. Is yaltmlama F. Dbel

G. File taycl ince sva veya rabitz telli

normal sva

4.5. atlarn Yaltm

at, bina veya iskeleti yukardan rten ve yapy tamamlayan bir elemandr. Bu

nedenle, at

lar binay

oluturan her bir eleman

d

ardan gelebilecek evreseltesirlere kar koruyan yksek derecede dayankl olmaldr. atlara gelen d etkiler

yamur, kar, don, rzgar, gnenm ve grltdr. erden gelen etkiler ise daha

farkl zellik arz eder. Konutlarda insanlardan, mutfaklardan, banyo ve

amarlardan kan su buhar tavana doru ykselir. Ayrca ofisler ve endstriyel

proseslerden kan su buhar ve gaz atya doru ykselerek dar kmak ister.

atya doru ykselen su buhar, ya hemen veya daha sonra youarak kaybolur.

Youma sonucu oluan nem, yaltm malzemesi tarafndan emilir. Byle bir

durumda yaplan s yaltm, amaca uygun sonular vermez. Bu nedenle, binalarda


54/94


55/94

42

10 m uzunluunda, 1 m geniliinde ve 10 cm kalnlkta bir beton blok gz nne

alnsn. Yaz ve kartlan iin sadece scaklklar dikkate alnarak basit bir hesaplama

yaplabilir. Kartlar iin i ve d ortam scaklklar +10C ve -20C, yaz artlar

iin ise +10C ve +50C kabul edilsin. Balangta beton blok yaltmz ve daha

sonra dtan 5 cm kalnlkta s iletim katsays 0,04 W/m C olan bir yaltm

maddesiyle yaltlsn. ekil (a)'da k artlarnda beton blou etkileyen scaklk

fark -9,6C, yaz anlarnda ise bu fark +19,15C'dir. ekil (b)'de k ve yaz

artlarnda beton blou etkileyen scaklk fark sadece +1,7 C'dir. Yaltm beton

bloktaki sl hareketlilii nlemi ve at stabil hale gelmitir.

Genel olarak yaplar tasarlanrken kritik k durumlarnda,

a)Srekli su buhar retiliyorsa vantilasyon gereklidir,b)Istma giderlerini azaltmak ve binadaki sl hareketlilii azaltmak iinyaltlmaldr,

c)Binay kuatan btn malzemeler youma problemlerinden korunmaldrd)Yap malzemelerinin sl iletkenlikler:, buharlama karakteristiklerinden bamszolmaldr.

Bu temel aklamalardan sonra at dizaynndan sz edilebilir. nk dizayn

prensipleri iinde atlar, duvarlar ve demeler gibi ayn neme sahiptir. at

konstrksiyonunda temel at dizayn vardr. Bunlar souk atlar, lk atlar ve

korunmu(tersine evrilmi) atlardr

4.5.1. Souk atlar

Yaz mevsiminde at aralar havalandrlmad takdirde, at arasndaki scaklk

artar ve scaklk i mekna geerek, i mekan scakln artrr. Kn ise at aras

scakl d ortam scaklndan daha yksek olacandan, at zerinde eriyen karlar

nedeniyle, bina ek ve bini yerlerinde akntlar meydana gelir. Bunu nlemek iin at

aras boluu scakl d scaklk ile dengeye getirilir. D scaklk ile at aras

scaklm dengeye getirmek iin at aras havalandrlmaldr. at aras boluu


56/94


57/94

44

darya doru ynlendirmektir. Ilk at dizayn yeterli bilgi ve beceri gerektirir ve

pek ekonomik deildir. ekil 4.20'de lk atda tabaka sralamas, ekil 4.21'de ise

lk atlarda eim salama durumlar gsterilmitir.

ekil 4.20.Ilk atlarda tabaka sralamas

ekil 4.21.Ilk atlarda eim salama

4.5.3. Korunmu atlar

Korunmu at iten da doru i sva, betonarme plak, hava szdrmaz tabaka, yaltm

tabakas ve rzgrlktan oluur. Yaltm tabakas hava ile dorudan temas etmez.

Korunmu at tipi, dz at dizaynnda en ok kullanlan at tipi olup, zellikle Amerika,

Almanya, Macaristan, svire ve Kanada'da yaygn olarak kullanlr. ekil 4.22'de

korunmu at tipinde tabaka sralamas verilmitir.


58/94

45

ekil 4.22.Korunmu at tipinde tabaka sralamas

Dz at tiplerinin yaygn olarak kullanlmasnn nedenleri aada verilmitir.

a)Yap termal oklara, k etkisine ve mekanik hasarlara kar korunur,b)Yaltm tabakas sistem bozulmadan arttrlabilir,c)Su geirmez tabaka yapsal gerilmeler etkisinde deildir,d)Rzgrlk blgesel rzgrlar dikkate alnarak istenilen arlkta seilebilir,e)Yap hava artlarna ok az bamldr,f)atnn alttan ve stten nemi alnmtr,g)Koruyucu st tabaka esnektir veh) Yaltmn artrlmas emniyet ynndendir.

4.5.4. Buhar kesiciler (Bariyer)

Duvar veya atlarda kullanlan buhar kesiciler genel olarak 3 grupta toplanrlar.

Bunlar;

a) Buhar hareketlerini geciktirici bariyerlerdir ve tek tabakal kee veya plastikten

oluurlar. Ortalama hava buhar direnci deeri R=L=10 m veya daha azdr.

b)Koruyucu bariyerler kee veya plastikten oluur. Hava buhar direnci R=10-100 m'dir.

c)Buhar geirmez bariyerlerdir. Hava buhar direnci R>1000 m'dir.atlarla ilgili uygulama detaylar aada verilmitir.


59/94

46

4.5.5. Souk atlarn yaltm

4.5.5.1. at aras kullanlmayan ift ynl krma atlarn yaltm

ekil 4.23'de at aras kullanlmayan ift ynl krma atnn yaltm detaylar

gsterilmitir. aty kapatan d rt (kiremit vb) ile at tahtas arasna su yaltm

membran koyularak, s yaltm malzemesi su buhar youumundan korunur. Souk

hava boluu, yaltm ile su yaktm membrannn oturduu ahap malzeme arasnda

bulunur. Souk hava sirklasyonu bu blgedeki youmay nler.

ekil 4.23.at aras kullanlmayan krma at yaltm

1. at rts2. Su yaltm membran3.

at

tahtas

4. Havalandrma boluu5. Is yaltm6. Betonarme veya asmolen veya gazbeton deme paneli7. Tavan svas


60/94

47

4.5.5.2. at aras kullanlmayan tek ynl krma atlarn yaltm

ekil 4.24'de grld gibi at yanda stlan bir hacme dayanmaktadr. Yaltm

stlan hacmin i ksmndan yaplmtr. Tavan svasndan itibaren aty delip

yukar kan havalandrma bacas bulunmaktadr. Havalandrma bacasnn etraf

yaltlmtr[1].

ekil 4.24.at aras kullanlmayan tek ynl krma at

1. at rts2. Su yaltm membran3. at tahtas4. Havalandrlan at aras boluu5. Is yaltm6. Betonarme plak veya asmolen deme veya gazbeton deme paneli7. Tavan svas


61/94

48

4.5.5.3. at aras kullanlan krma atlar -at arasnda at kat

Bu tip atlarda s yaltm mertek arasndadr. Yaltm detaylar ekil 4.25'de

verilmitir. Tavan kaplamasnn stne buhar bariyeri (buhar kesici membran) ve

at rtsnn hemen altna nefes alabilen su yaltm membran kullanlr.

Havalandrma boluu kiremit ile su yaltm membran arasnda, en az 50 mm

koyulmaldr[1].

ekil 4.25.at aras kullanlan krma atlar (s yaltm mertek arasnda at arasnda at kat)

1. at rts2. Poliolefm nefes alan su yaltm membran3. at tahtas4. Mertek arass yaltm5. Buhar kesici membran6. Tavan kaplamas7. Havalandrma boluu

4.5.5.4. at aras kullanlan krma atlar-at aras oda

Is yaltm mertek arasndadr. Yaltm detay ekil 4.25 ile ayn olup, fark at

arasnda oda oluturulmutur. at stlan ve stlmayan blmlerden olutu-

rulmutur. ekil 4.26'da yaltm detaylar verilmitir. Havalandrma boluu attahtas ile s yaltm malzemesi arasnda en az 50 mm olmaldr[1].


62/94

49

ekil 4.26.at aras kullanlan krma at yaltm - at arasnda oda

1. at rts2. Su yaltm membran3. at tahtas4. Havalandrma boluu (min. 50 mm)5. Ahap mertekler arass yaltm6. Buhar kesici membran7. Lambiri, sunta, al plaka vb. tavan kaplamas4.5.5.5. at aras kullanlan krma atlar- s yaltm mertek veya at tahtas

zerinde

Is yaltm tavan kaplamas zerine yerletirilen mertekler veya at tahtas zerine

uygulanr. Su ve buhar kesici yaltm malzemenin st ve alt ksmlarna uygulanr.

Bu tip atlarda havalandrma boluu kiremit ile su yaltm membran arasnda enaz 50 mm olmaldr. Yaltm detaylarekil4.27'de gsterilmitir.

1. at rts2. Kiremit tesbit ats3. Bask4.

Nefes alan su yal

t

m membran


63/94

50

5. Is yaltm6. Buhar kesici membran7. at tahtas8. Mertek9. Tavan kaplamasekil 4.27.at aras kullanlan krma atlar - s yaltm mertek veya at tahtas zerinde

4.5.5.6. at aras kullanlan krma atlar - betonarme plak veya asmolen

deme veya gaz beton at panel zeri

ekil 4.28'de yaltm detaylar verilmitir. Buhar bariyeri; betonarme plak veya

asmolen deme veya gaz beton at paneli zerine yerletirilir. Hava sirklasyonu

iin kiremit ile su yaltm membran arasnda en az 50 mm'lik bir boluk

braklmaldr.

ekil 4.28. at aras kullanlan krma atlar-betonarme plak veya asmolen deme

1. at rts

2. Kiremit tesbit ats3. Bask ats4. Nefes alan su yaltm membran5. Is yaltm6. Buhar kesici membran7. Betonarme plak veya asmolen deme veya gazbeton at paneli8. Tavan svas


64/94

51

4.5.6. Ilk atlar

Ilk atlarda, yapnn dier elemanlarndan ayrlmam hava geirmez s ve su

yaltm ile koruyucu tabakalar bir araya getirilmitir. at yaplrken kuru ve

scak tarafta su buhar bariyeri bulunan yaltm malzemesi kullanlmaldr. Ilk

atlarda yaltm ve malzemeye nfus edebilecek buharnn temasm emniyet

s snrlar iinde tutacak vantilasyon yoktur. Buhar bariyerinin rol, su

buharn ksmen darya yneltmektir. Ilk at uygulamalar pek ekonomik

deildir.

4.5.6.1. zerinde yrnen ve yrnmeyen teras atlar

ekil 4.29'da zerinde yrnen ve yrnmeyen teras atlarn yaltm detaylar

gsterilmitir. ekil'de 3A ile verilen detayda su yaltm membran zerine sra ile

koruma betonu, har ve son katman olarak deme kaplamas uygulanr. ekil 3B

ile 3Cdetaylar arasndaki fark, mineral kapl su yaltm membran zerine akl rtveya onun yerine ultra-viyola nlarna dayankl tek kat zel membran

kullanlmasdr. Her iki at zerinde de yrnmez. Teras atlarda s kprlerini

nlemek iin, s yaltmnn parapet alnna dndrlmesi tavsiye edilir[1].

ekil 4.29.Teras atlarn yaltm-3A zerinde yrnen teras atlar, 3B ve 3C zerinde yrnmeyenteras atlar.


65/94

52

3A 3B 3C

1. Deme kaplamas (yrnen A. akl (3B detaynda)

atda) B. Mineral kapl su yaltm

2. Har membram (3C detaynda veya3. Koruma betonu ultra viyole dayanml tek kat zel4. Su yaltm membran membran)5. Is yaltm malzemesi (ift kat C. Su yaltm membran

olduunda artmak) D. Is yaltm malzemesi (ift kat

6. Buhar kesici membran olduunda artmak)7. Buhar dengeleyici (gerektiinde E. Buhar kesici membran

- byk alanlarda) F. Buhar dengeleyici (gerektiinde

8. Eim betonu byk alanlarda)9. Betonarme plak veya asmolen G. Eim betonu

deme veya gazbeton deme H. Betonarme plak veya asmolen deme

paneli veya gaz beton deme paneli

10. Tavan svas . Tavan svas

4.5.6.2. zerinde yrnen ve yrnmeyen ters teras atlar

ekil 4.30'da 3D ile verilen ve zerinde yrnebilen ters teras atnn yaltm

detaynda s yaltm malzemesini korumak iin kullanlan ayrc kee zerine, karo

takozlar veya har koyulduktan sonra deme kaplamas uygulanr. 3E ile verilen

yaltm detaynda at zerinde yrnmedii iin ayrca kee zerine akl rt

uygulanr. Teras atlarda olduu gibi, ters teras atlarda da s kprlerini nlemek

iin

s

yal

t

m

n

n parapet aln

na dndrlmesi tavsiye edilir[1].


66/94

53

ekil 4.30.Ters teras atlarn yaltm -3D yrnen teras at, 3E yrnmeyen teras at

3D 3E

1. Deme kaplamas A. akl2.Karo takozlar veya har (har B. Ayrc Keeolmas durumunda harem altnda C. Is Yaltm Malzemesi

akl kullanlmaldr) D. Su Yaltm Membran

3.Ayrc kee E. Eim Betonu4.Is yaltm malzemesi F. Betonarme Plak Veya Asmolen5.Su yaltm membran Deme Veya Gazbeton Deme6.Eim betonu Paneli7.Betonarme plak veya asmolen G. Tavan svasdeme veya gaz beton deme

paneli

8. Tavan svas

4.5.7. Metal atlar

Metal atlarn konutlar, villa, otel, fabrikalar, alveri merkezleri, spor ve dinlenme

tesisleri, askeri amal tesisler ve prefabrik yaplar gibi geni bir uygulama alan

bulunur. retim ve montaj kolayl, bina yerinde firesiz imalat ve montaj kolayl


67/94

54

nedeniyle, metal atlar gnmzde yap sektrnn vazgeilmez seeneklerinden biri

durumuna gelmitir.

Metal atlar zel bir teknoloji ile birbirine kenetlenir. Su szdrmazl ile s ve ses

yaltm ynnden ok iyi olan metal atlar eimli, yerinde montaj eimli, s

yaltml eimli, hazr sandvi ve dk eimli olarak yaplmaktadr[1].

4.5.7.1. Eimli metal atlar

Sekil 4.31eimli metal at konstrksiyonunu gstermektedir. Metal at rt ile su

yaltm membran arasnda hava dolam vardr. Hava at rts altnda youmay

nler. Yaltm altna buhar difzyonunu nlemek iin bariyer kullanlr.

ekil 4.31Eimli metal at detay

1. Metal at rts2. Nefes alan su yaltm membran5. Metal veya ahap kadronlar arass yaltm

4. Buhar kesici membran5. Hafif beton at pla veya gaz beton at pla6. Tayc sistem


68/94

55

4.5.7.2. Yerinde montaj eimli metal atlar

Yerinde montaj eimli metal atnn ekil 4.31 ile verilen eimli metal atdan fark,

yaltmn altnda hafif beton at pla veya gaz beton at pla yerine; trapez metal

at levhas kullanlmasdr. Dier detaylar ayndr. ekil 4.32'de yerinde montaj

eimli metal atlara ait konstrksiyon detaylar gsterilmitir[1].

ekil 4.32. Yerinde montaj eimli metal at detay

1. Metal at rts2. Nefes alan su yaltm membran3. Metal veya ahap kadronlar arass yaltm4. Buhar kesici membran5. Trapez metal at levhas6. Metal ak7. Tayc sistem

4.5.7.3. Is yaltml hazr sandvi panel atlar

Alminyum, bakr levhalar ve galvanizli sa arasna yaltm maddesi atlarak


69/94

56

szdrmazl ve yaltm garantisi salanan hazr sandvi panel atlar yapya estetik

grnm kazandrr. Panellerin tanmas ve montaj ok kolay yaplr Uzun

metrajl at panelleri de yaplabilmektedir. ekil 4.33'de eimli metal atlara ait s

yaltml hazr sandvi panel at detay verilmitir.

ekil 4.33.Is yaltml hazr sandvi panel at

1. Is yaltml hazr sandvi metal panel

2. Tayc sistem

4.5.7.4. Dk eimli metal atlar - dz metal atlar

ekil 4.34'de dz metal atya ait konstrksiyon detay verilmitir. atnn en st

ksmna ultra- viyola nlarna dayanml su yaltm membran kullanlmas tercih

edilir. Is yaltm malzemesi ift katl yapld takdirde artmak olmaldr. Tayc

sistem zerine trapez metal rt ve rt zerine buhar difzyonunu nleyici

membran koyulmaldr.

ekil 4.34.Dk eimli metal at detay


70/94

57

1. Mineral kapl veya UV dayanml su yaltm membran2. Is yaltm (ift kat olduunda artmak)3. Buhar kesici membran4. Trapez metal rt5. Tayc sistem

4.6. Pencerelerin Yaltm

Binalarda pencereler s geirgenlii en fazla olan yap elemanlardr. Yksek

binalarda s kayplarnn %7si, tek katl binalarda ise %20'si pencerelerden

olmaktadr.

nceleri pencere boyutlar bina d cephe yzeyi iinde byk yer tutmaktayd.

Enerji tasarrufunun nem kazanmas ile pencere boyutlar da klmtr. Eskiden

pencere alanlar aydnlatma ve havalandrma asndan oturma alannn %15-20'si

olarak alnrd. Fakat TS 825'in zorunlu uygulamasndan sonra pencere alam, bina d

duvar alannn en fazla %12 si kadar olmas gerektii ngrlmtr.

Binalarda yaltm zincirinin en zayf noktas pencerelerdir. Bu nedenle, iklim artlan

da dikkate alnarak pencere ve kaplarn iyi birekilde yaltlmas gerekir. Pencereler

kn gne n geirerek bina iine s kazanc salar. Gne almad

zamanlarda ise kazand sy ksa zamanda kaybeder. Cam zerine den snn

cam tarafndan absorbe edilerek scakl artar. Bu scaklk belirli bir deere

ulatktan sonra, camn her iki tarafnda tanm ve nm nedeniyle s kayb olur.

Pencerelerin i taraflar

na tak

lan absorber perdeler i mekan

n s

cakl

n

n artmas

naneden olur. Fakat geceleri pencereler siyah cisim gibi alarak nmla s kayplar

artar.

Pencerelerin yaltm n plana karlarak pencere tasannu yapmak doru deildir.

yi bir performans iin ereve pencere, perde, panjur veya gnelik beraber

dnlmelidir.


71/94

58

4.6.1. ereve etkisi

Pencerelerde kullanlan ereve malzemesindeki s kayb, camdan kaybolan sdan

daha nemlidir. ereveler s kayb ynnden souk kpr grevini yapar. Bu

nedenle, ereve iin seilen malzemenin s iletim katsays dk olmaldr.

zellikle nm alan pencere yzeylerinde scaklk artar. Bu ise erevelerde sl

gerilmelere neden olur ve zamanla hava sznts ve buna bal olarak s kayplar

artna neden olur.

4.6.2. Perde ve gnelikler

Pencerelerden beklenen, k, doal havalandrma, koruma ve binaya estetik grnm

kazandrmasdr. Gneli k aylarnda pencerelerde kullanlan perdeler alarak bina

iine s kazanc salanmaldr. Is kazanc kayba dnt zaman perdeler

kapatlmaldr. Ayrca perde boylarnn s kayb zerinde etkisi vardr. Uzun

perdelerde perde ile pencere arasnda oluan kapal hacimde s kayb daha ok olur.

Perde boyu pencere nne koyulan stcnn nn kapatmamaldr.

Son yllarda d pencereler iin birok glgelendirme sistemi gelitirilmitir.

Uygulanan bu sistemlerin hi birinin problemi yok deildir. zellikle yksek

binalarda glgeliklerin uygulanmas zordur. yi seilmeyen konstrksiyonlar ieriye

olan nm kazancn azaltr.

Pencerelerde ift cam kullanld zaman s kayb ortalama %50 azalr. Eer ift

camla birlikte PVC panjur kullan

l

rsa, bu takdirde

s

kay

plar

tek cama gre %32azalr. Panjurla birlikte uygun perde kullanlrsa s kayplar %25'e kadar der.

4.6.3. Katl cam sistemi

Pencerelerden olan s kayplarn azaltmak iin tek cam yerine ift cam kulla-

nlmaldr. ift cam sistemi, iki cam arasnda kuru hava boluu brakarak metal bir

ara tas yardmyla birletirilmesinden oluur. ki cam arasnda nem olumamas

iin ara ta iinde, nem absorbe edici madde bulunur. ki cam arasnda bulunan


72/94

59

durgun hava, s geime kar bir diren oluturur. ki cam arasndaki mesafe, camn

toplam s transfer katsays zerine etki eder. Toplam s transfer katsays tek caml

ahap pencereler iin 6,98 W/m2oC, ift cam (6 mm hava boluu) iin 3,14 W/m2oC,

ift cam (9 mm hava boluu) iin 2,79 W/m2oC ve ift cam (12 mm hava boluu)

iin 2,675 W/m2oC olarak hesaplanmtr.

Grld gibi artlar ayn kalmak zere s kayplar, ift caml sistemlerde %50

azalmaktadr. ki cam arasndaki mesafe arttka tanmla olan s transferi artar ve

camn yaltm deeri azalr. Ayrca cam yzeyine gelen rzgar ykleri camn

emniyetini etkileyebilir.

4.6.4. Pencerelerin yaltmnda yeni yntemler

Pencerelerin yaltmnda geleneksel yntemler iletim yoluyla kaybolan sy mmkn

olduunca geciktirmektedir. ift cam uygulamas geleneksel yaltm olarak ifade

edilebilir. ki cam arasna hapsedilen kuru ve durgun hava, s kayplarm %50

azaltr. Pencerelerde s yaltmn etkileyen 3 temel faktr vardr. Bunlar; iki cam

arasndaki boluk, ara boluu dolduran gaz ve camn yaynn katsaysdr. ki camarama kuru hava yerine argon veya benzeri ar gazlar koyulursa, hem camn

yaltm deeri artar hem de grlty daha ok absorbe eder.

Camn yaynn katsays teorik olarak 0 -1 arasnda deiir. Yaynn bir cisim

zerinden elektromanyetik enerji tasarrufunun lsdr. Yaynn deeri arttka

yaltm deeri der. Dk yaynn katsaysna sahip camlar, daha iyi s yaltmn

salar. Camlar

n yal

t

m

nda gelitirilen yeni yntemler ile camlar

n

s

yal

t

m deeriartrlr. Camlarn s yaltm deerlerini artrmak iin cam zerine Low-E

kaplamalar yaplr. Low-E kaplamal ift cam sistemleri oda ssn grnmez bir

ayna gibi tekrar ieri yanstarak, binadan dar kaan snn %50'sini ikinci defa geri

kazandrr.

ift caml sistemlerde oda ssnn %70'i nmla, %30'u ise iletimle dar

kamaktadr. Low-E kaplamalar nmla kaan snn byk blmn geri

kazandrr.


73/94


74/94


75/94

62

ama difzyon yoluyla yapya szan buhar, scak yzeyde frenlemek ve geen buhar

souk yzeyden atmaktr. Souk depolarda, scak yzey dta, souk yzey i

taraftadr. Scak yzey darda olduu iin, buhar kesici d yzeye getirilir.

Derin dondurucu odasna szan su buhar, i noktasnn zerinde donma noktasna

ulaabilir. Bu durumda sadece yauma olumaz, ayn zamanda karlarma ve

buzlanma tehlikesi de sz konusudur. Byle durumlarda yalnz kuvvetli bir buhar

kesici kullanlmas bile yeterli sonu vermeyebilir. Bu nedenle, konstrksiyon iine

giren buharn i yzeyden atlmas gereklidir. Nem, evaporator yzeyinde ilenir.

Konstrksiyondaki fiziksel olaylar dikkate alnarak, s yaltm malzemesinin i yz

ve ara ksmlar buhar kesici zellii olan malzemelerle takviye edilmelidir.

Souk depolarda havann soutulmas ile bal nem azaltlabilir. Souyan hava

doyma durumuna geldiinde soutma apareylerinin yzeyinde, suya veya

karlanmaya dnerek havann bal nemi azalr. Pratikte souk hacimlerin bal

nemini ykseltmek imknszdr[1].

4.8.1. Is geirgenlik direncinin hesab

Souk hava depolarnda ekonomik yaltm kalnlnn hesab biraz karmaktr. Bu

nedenle, daha deiik deerlerden gidilerek yaltm kalnln tayin etmek

mmkndr. Denemeler sonucu gerekli yaltm kalnl iin aada verilen temel

yaklamlar ngrlmtr.

Depo i s

cakl

0 C zerinde olan souk depolar iin

s

geirme direnci,

(4.2)

Burada,

Olmaldr.


76/94

63

Depo i scakl 0 Canin altndaki odalar iin s geirgenlik direnci,

(4.3)

olmaldr. Burada,

Documents

Isi Yalitim Sistemleri Ve Ozelliklerinin Karsilastirilmasi the Discussion of the Thermal Insulation and Its Pecularities