96
Ion 1:1 1 Ion 1:12 Ion Gagalo euda Iesu Keriso umanawa Ion girumalena Iesu Keriso ipa aia ita sapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia sa ipa God mampe wandie ita me ipa Godida. 2 Me bumpeido God nata awodea wanwanlala 3 ita me bedewe nitu uduudu segantontuwan. Ita nitu segantone tauma wineia mai da di segalepona, diaida, me bedewe nitu uduudu segantontuwan. 4 Me ipa inaida bumpa ita ina sa ipa apana uduudu sapau. 5 Ita sapa sa dubawa bedewe sapa wade, tane dubawa sapa sa mai kerausapie bosapia rua, dia. 6 Inaida sapawa muriwa wisen, tane bauta God me gagalowa benemalawa wanaubeno wisen, me ebowa ipa Ion. 7-8 Me mebaida ipa mai sapa, tane me wisena inaida sapawa benemawalepia baiwa. Me wisena sapa sa umanawa benemalepio apana etapue me bedewee in- aida sapawa me umanawa wadia bedewe sumanaintopua baiwa. 9 Tane me mida Ion benemawalena, me ipa sapaida tawo osowe wisene apana uduudu sapamode. 10 Me tawo osowe wisene apana bedeuwo wandie. Me bedewe tawo segalen, tane tawo me mai ewape aten- sapona me apa Keriso Inawamba. 11 Me bolaweido wisen, tane me meba apanawaida me mai wadape mampos- apona, dia. 12 Tane mo bedeuwo isiwa mai me dabuas- ape epona, tane mo me ebowe sumanaintone wadane mamposaiena. Ita mo mida me bedewe insaisau itune 1:6: Matiu 3.1; Mak 1.4; Luk 3.1,2

Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 1:1 1 Ion 1:12

IonGagalo euda Iesu Keriso umanawa Iongirumalena

Iesu Keriso ipa aia ita sapa1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

sa ipa God mampe wandie ita me ipa Godida. 2 Mebumpeido God nata awodea wanwanlala 3 ita me bedewenitu uduudu segantontuwan. Ita nitu segantone taumawineia mai da di segalepona, diaida, me bedewe nituuduudu segantontuwan. 4 Me ipa inaida bumpa ita inasa ipa apana uduudu sapau. 5 Ita sapa sa dubawa bedewesapa wade, tane dubawa sapa sa mai kerausapie bosapiarua, dia.

6 ✡Inaida sapawa muriwa wisen, tane bauta God megagalowa benemalawa wanaubeno wisen, me ebowa ipaIon. 7-8 Me mebaida ipa mai sapa, tane me wisenainaida sapawa benemawalepia baiwa. Me wisena sapasa umanawa benemalepio apana etapue me bedewee in-aida sapawa me umanawa wadia bedewe sumanaintopuabaiwa. 9Tanememida Ion benemawalena, me ipa sapaidatawo osowe wisene apana uduudu sapamode.

10 Me tawo osowe wisene apana bedeuwo wandie. Mebedewe tawo segalen, tane tawo me mai ewape aten-sapona me apa Keriso Inawamba. 11Me bolaweido wisen,tane me meba apanawaida me mai wadape mampos-apona, dia. 12 Tane mo bedeuwo isiwa mai me dabuas-ape epona, tane mo me ebowe sumanaintone wadanemamposaiena. Ita mo mida me bedewe insaisau itune✡ 1:6: Matiu 3.1; Mak 1.4; Luk 3.1,2

Page 2: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 1:13 2 Ion 1:19sumanaiwantona me mukau wanamone dewamona Godobampaida wanantopu. 13Mo mida me sumanaiwantoneGod obampa wanantona, mo mai apana osinawa mampeba apana mona insaisawa rua segantopona. Sa ipa maiapanaidamuntoia ruamuntopona, dia, taneGodmemebadewamono me obampaida segantone waimoi.

14 Tane aia God mampe wandia tawo osowe wiseneapana etembaida wadene no ruambalene bedembo wan-wan bolawa dewasane wain. Me no do wainite bedeweeGodmeba sapawaida sabamosadio eweite. Me ipa God nu-awadawadawa Otopa deaida, me sapawa sa ipameMambawaneno bedewe winedie sapaleide. Me bedewe ulaipa itaGod nuaparewa no baimba nopeidolene debamaidalen.

15 Ion me umanawa benemalene ka wane wanase, “Meipa sa mida umanawa ne wadine wadinase, ‘Mida newanawo ando wisepia, me ipa debamawaida, mai neruana, ipawa me bauta wandio muriwa ne munten.’ ”

16 Me nuaparewa debamaia no baimba bedewe mesauwa amonawa euda osowesane itunowadatewainitana.17 Sa ipa God Moses bedewe me anaana nenen, taneIesu Keriso bedewe God nuaparewa no baimba ita doulaipa intawa no mainimbo wisene sabamolen. 18 Maimida da bumpe ita tauma emawe God ibuwa ewapona,diaida. Tane me Otopa, me ipa Godida ita Mamamba natawanwanlala, me God sabamosano ewate atenten.

Ion Babatutu Iesu gagalowaleide(Matiu 3.1-12; Mak 1.1-8; Luk 3.1-18)

19 Ion esa Ioadan bedewe apana babatutumodioIuswa eiau me umanawa etane inseienase me dauwaKeriso mida God sauawalena wisepona tauma wisen,ba? Sa baiwa mo pirisi ita God duwa nolawa dewalalaapanawa waaubamoiena me waitarasapua baiwa. MoIerusalemwae nomone antone Ion mampe wimonewaitarasane waienase, “E mida, dianewo etato!”

Page 3: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 1:20 3 Ion 1:27

20 Mo epe waitarasaio etene me mai gagalou sipoanuanepona, tane me dodomana meba wasabamolenewanase, “Ne mai Keriso Inawamba, dia!”

21 ✡Mo aia ema etane tane osowe waitarasane waien-ase, “Naita e mai Keriso, tauma e wawo etato e mida?E ipa peroweta Elaia mida no onioniawantite wainitanawien, ba?” Ion osowe sipoamone wanase, “Dia, ne maiElaia.” Tauma mo waitarasane waienase, “E ipa perowetamida God sauawalena walama ompa osowe wapiaubepiowisepia wien, ba?” Me osowe sipoamone wanase, “Sadia!”

22 Mo Ion waitarasane lewantone ompa osowe di-ane waienase, “E no waitaramba uduudu wasusaana, sabaiwa tauma e eba umanaa waadewaitawo etato e mida?No winena e waadewaitawo etate ruawa ane mida nowaaubaneiena benemamoto etapu.”

23✡Momeepewaitarasaieno etene IonperowetaAisaiabukawa bedewe girumalena rua wane wanase,“Ne ipa apanaida sala makowa bedewe nolantedine aiana

mukama mampe wadinase, ‘Inta dodomanasanaTatamba wimpia baiwa!’ ”

24-25 Tauma mida mo waaubalala Ierusalemwae wimonabedeuwo isiwa mo mida Parisi sosou Ion waitarasanewaienase, “Naita e mai Keriso, ba Elaia, ba perowetaumanawa wawala e dima baiwa apana babatutumoiana?E muka na wadee dewa ema dewasaiana?”

26 Ion mo gagalou sipoasane wanase, “Ne ipa mai de-bamawaida ita esa mampe apana babatutumodina. Tanee sawanalawo apana dea enedia mida e mai atensapona.27 Me ipa sa ne wanawo ando wisepia umanawa wanatauma wisen. Me ipa debamawaida, ne mai rua mesausape sendorowa otawiantape nambemopa, dia.”✡ 1:21: Diutor 18.15,18 ✡ 1:23: Aisaia 40.3

Page 4: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 1:28 4 Ion 1:4028Dewa ema uduudu bola Betaniwa Ioadanwaiwa dawo

seganton naepe Ion apana babatutumonawo.29Emaaupe imonemba Ionnolaleidio bedewe Iesu iedio

ewene asisulala diamone wanase, “Ewana, me ipa GodSipsipwa sanaa, me tawo kadiwa saiwa awanepiaubepi!30Me ipa sa mida umanawa ne wane wanase, ‘Ne wanawoando apana dea wisepia me ipa debamawaida, mai neruana, ipawa me bauta wandio muriwa ne munten.’31 Bauta ne mai me atensapona me apa Keriso midaGod wanaubena, tane ne winene esa mampe babatutu-modine inta imaasadina meida Israel apanawa mamposabamolepia baiwa.”

32 Ita Ion Iesu umanawa benemalene wanase, “Aleukakaiwa nene bunebune rua uboe iene me osowe wainone ewana. 33 Ne mai me atensapona rua, dia, tane midane apana esamampe babatutumopina baiwawaaubanename dianene wanase, ‘E Aleu kakaiwa ewono iepie itaapana dea osowe wampia, me ipa sa mida Aleu kakaiwamampemobabatutumopio ita Aleu kakaiwa apana bedeu-wolepi.’ 34 Ita Godnedianena ruaAleu kakaiwa Iesu osoweiene waino ewane tauma me atensane ita me umanawabenemawantedine wadinase, ‘Me ipa God Otopa.’ ”

Ion wawe alala me ene Iesu wawe antoi35-36 Ion epe gagalolene aupe imonembame wawe alala

nata do esa Ioadan tampe eneie ita Ion Iesu aleidio ewenewanase, “Ewana, me ipa God Sipsipwa sanaa!”

37 Mo nata Ion gagalowa ema etane me ene Iesu waweantoiena. 38 Iesu leulene wawe odeio ewamone wanase,“E dima menaledio ne wanawo odeilana?” Mo sipoasanewaienase, “Rabi, e na wainiana?” Aia ema ipawaida ipaDebamamba. 39 Tauma Iesu sipoa leusane wanase, “Win-lene ita naepe ne wainedina bolawa ewana!” Tauma moIesu do antone me wandia bolawa eweiena ita aitamanarawilena baiwa me do wankasanton. 40 Mo nata Iesu do

Page 5: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 1:41 5 Ion 1:50wankasantona dea ebowa ipa Endru, Saimon Pita wamba.41 Endru Iesu donsane dauwa etene atenlene baiwa metauwadea alene tatawa Saimon banusadie donsane dienewanase, “No Mesaia Inawamba donsatana!” Ebo waiaMesaia, sa ipa Ibru aiawamampe, tane Girik aiawamampesa ipa Keriso. 42 Endru Saimon banlene Iesu mampewiseno ita Iesu me ewene wanase, “E ipa Saimon, Ionotopa, tane tauma e eboa ipa Kipas.” Ebowa ema Girikaiawa mampe Pita, ita ebo ema ipawaida ipa seu.

Iesu Pilip ita Nataniel apamode43 Imonemba Iesu Galili awa insene aleidie intasino

Pilip donsane diene wanase, “Ne wanawo winea!” 44TanePilip Betisaida apanawa, bola sa ipa Endru Pita natabolau dea. 45 Ita Pilip Nataniel donsane diene wanase,“No Keriso mida umanawa Moses anaanawa ita perowetabukau bedeuwo girumalena tauma donsatana, me ipaNasaret Iesuwa, Iosep otopa.” 46 Tane Nataniel Pilipdiene wanase, “Dima euda bola kerauda Nasaret bedewewinedia wimpia umanawa waiana?” Ita Pilip sipoasanewanase, “Wine e eba emaawo ewaa!” 47 Nataniel Pilipaiawa ruawalene me nata antone Iesu mampentoio meNataniel ewene umanawa wane wanase, “Ewana, Israelapanawa ema ipa ulaipa os wawala ita me bedewe mailaga da wineipona, dia.” 48 Tane Nataniel Iesu aiawaema etene memesalene wanase, “E tauma os ne eweenenata gagalontitana, tane ambi e ne ateineana?” Iesume sipoasane wanase, “E ia karakai bumpe wainiano neeweena, muriwa Pilip e apaen.” 49 Tane Nataniel Iesuepe wano insendewalene wanase, “Debamana, e ipa GodOtopa, Israelwa warereu.”

50 Iesu leusane wanase, “E ia karakai bumpe wainianoeweena umanawa dieeno baiwa sumanaiten, ba? Dewasa ipa mai debama, dia, tane e dewa debamauida ando

Page 6: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 1:51 6 Ion 2:9ewamoa, mai ema rua.” 51 ✡Ita Iesu me diene wanase,“Ne e uduudu ulaipa dialedina, e uba wadaaubala ita Godenseliwa Apana Otopa osowe odompe ita iompo ewana.”

2Iesu nainai odawa bedewe ginasawa uwaaida dewasade

1 Ema aupe walama natadeawo bola Kana Galili bedewenainai odawa segalen. Iesu inawa oda sa bedewe alen.2 Tane Iesu ita me wawe alala do nainai odawa bedewenisomoieno wimoiena. 3 Tane oda bedewe wain dialenobaiwa Iesu inawa epe ewene nuawa pola wano me di-ene wanase, “Nainai odawa andomana aleide, tane wainamuwa dialen! E manawo sau da winede, ba dia?” 4 TaneIesu inawa aiawa etendabue diene wanase, “Inana, e dimanemainawo ewaano kadileno baiwa newasurakauneiana,ne walamanaida tauma mai wisepona, dia.” 5 Tane meIesu aiawa etene nola dewalala diamone wanase, “Medima umanawa wampa e ideita me aiawa ruawaitanedewasana!”

6 Ius apanawa ete mitamitawa dewawa baiwa sapeesa dugiwa 6 endomoieno eneia, saibu debamaia, apananataitanata dugi dea awanepua rua. 7 Iesu dugi saewamone nola dewalala diamone wanase, “Aitane esautamone dugi sa bedewe memamone nopemona!”

8 Mo Iesu wana rua dewasane esa utane dugi nope-moiena. Ema aupe Iesu mo diamone wanase, “Taumaesa dugi bedewe utane aitane nainai odawa taupakawawanano napie etepi.” Mo esa utane antone 9 oda tau-pakawa waneieno nane dauwa etene atenlen esaida leu-lene wainida segalen. Tane me wain ema nane eteneinsakoalene wanase, “Wain ema nainta wisen?” Tane odanolawa dewalala apanawa mida esa uteiena mo os aten-ton. Tauma oda taupakawa nainai apanawa apasane, nata✡ 1:51: Bumpai 28.12

Page 7: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 2:10 7 Ion 2:18nambe antone 10 diaidasane wanase, “No dewamba ipaema epe: Wain daudaua apana bauta memeie wanamoionai, tane apana wain sa naio dialeidio aupe mo wain dasiawanamoi. Tane e wain euda daudaua ompa osowe apanawanamoiana!”

11 Ginasa ema uwaaida Iesu bola Kana Galili bedewedewasan. Dewa mukamukaua ema bedewe Iesu mesapawaida sabamosano itamewawealala ewane sumanai-wanton. 12 ✡Ema aupe Iesu, me inawa, wanwamba itawawe alala do bola sa ene Kapeanaumwa iane antonewalama nata os sape waimoiena.

God duwa bedewa kadisaio Iesu ewedie nuawa pola wadioeusade

(Matiu 21.12-13; Mak 11.15-17; Luk 19.45-46)13 ✡Iuswa odau Pasowa walamawa kampaleidio Iesu

odene alen Ierusalemwa. 14 Me sape wisene God duwabedewe moawa da osowe apana mo pue kau, sipsip itanene bunebune pulontompaa baiwa gimaramoie laia, itamane leusaia apanawa watau tampe waimoio ewamon.15 Me dewa inainamba ema God duwa kadisadio ewenenuawa kadileno me tai dewasane mampe pue uduudu,sipsip ita kau do God duwa bedewe tanamono nomoneantoiena. Me mane leusaia apanawa maneu nepa daber-aramone ita mo watau epakokomon. 16 Tane me nenegimaralala apanawa tanamone wanase, “Nene otamonebola ema ene nolene aitana! NeMamana duwamai maketbolawawanasana, diaida!” 17Wawe alala dewa ema ewanedima buka bedewe girumalena inseiena. Buka bedeweema epewadi wadiase, “Ne nuana polaida wadie ia rua idee dua baiwa!”

18 Tane Iuswa eiau dima Iesu dewasana ewane mebumpawa atendewantopua baiwa mampe wimone diane✡ 2:12: Matiu 4.13 ✡ 2:13: Ekisod 12.1-27

Page 8: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 2:19 8 Ion 3:2

waienase, “Ginasa da dewasawo no ewate atentata eulaipa God mampe muka wadee dewa ema dewasaiana!”19✡Iesu mo sipoamone wanase, “E God duwa ema kadis-anatuwapi, tane ne du ema sanaasape walama natadeabedewe osowe wadapa.” 20 Ius apanawa eiau Iesu aiawaema etane sipoasanewaienase, “Du emano ena 46 bedewenolawa pokaidaneno diasatana, tane ambi e waianase, ‘Nedu ema walama natadea bedewe wadapatuwapi.’ ”

21 Tane Iesu God duwa umanawa wana, sa ipa me mebaetepa umanawa wan. 22 Iesu God duwa umanawa wanaipawaida me wawe alala walama sawo mai atentopona,dia. Tane Iesu bobedeweenenwiseno taumamo Iesudimabauta wana insene atentoiena. Do dima buka bedewegirumalena ita dima Iesu wana sumanaiwanton.

Iesu apana nuau bedewa atemba23 Iesu oda Pasowa bedewe Ierusalemwa leidio apana

uara me ginasawa dewamodio eweie asowa waie baiwame ebowe sumanainton. 24 Tane Iesu mo uduudu in-saisau atenlene baiwa mai sumanaibulepona, dia. 25 Memai apana da enepie sosowa benemau wapia insai-sawaleipona, dia, ipawamemebamonuau bedewa ewediaatembaida.

3Iesu Nikodimas inaida gagalowa waeuwasade

1 Ius apanawa eiau bedeuwo dea ebowa Nikodimas,me ipa Parisi apanawa sou dea. 2 Me tadino deagagalo baiwa Iesu mampe wisene diene wanase, “Deba-mamba, no atenten e ipa God sauwa euda wade mampeapana waeuwamoiana, ipawa e ginasa mukamukaua de-wamoiana. Apanaida mai epe dewasapia rua, dia, tane✡ 2:19: Matiu 26.61; 27.40; Mak 14.58; 15.29

Page 9: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 3:3 9 Ion 3:12naitameGodmampemukawawadepia,me epe dewasapiarua.”

3 Iesu me aiawa etene sipoasane diene wanase, “Neulaipa dieedina, maimida da God gonaawa bedewe di ode-pia rua, diaida! Tane inta dea os, sa ipa apana mida osowemulepie ina sanaa wadepia me ipa God gonaawa bedeweodepi.” 4 Nikodimas Iesu epe wano etene insakoalenewaitarasane wanase, “E epe waiana ambi segalepi? Apanamulene debamalena tane keraulepie inawa bupa bedeweodepie ita osowe mulepi, ba?”

5 Iesu leusane wanase, “Ne ulaipa dieedina, mai in-sakoaitaa! Mai mida da God gonaawa bedewe di odepiarua, diaida! Tane inta dea os, sa ipa apana mida esaita Aleu kakaiwa mampe muleidie ina sanaa wadedia,me ipa God gonaawa bedewe odepia rua. 6 Ema wapoinsea: Apana ipa osina gombau mampo wadeie muntoieete mampe inawaa waimoi, tane Aleu kakaiwa apanaina sanaa wanamodia, sa ipa mo aleu bedewe ina sanaaGod mampe wadane waimoi. 7 Sa baiwa ne e ideitaosowe muitana umanawa dialeno etalana mampe maiinsakoaitana.

8 Waeuwa ema wapo insea: Lanunu nainta weuwadiarua weuwade, e moinawa eteiana tane mai ateitiponanaepe inta iedie ita aleide. Epe rua deawaa apana midaAleu bedewe muleidie ina sanaa wadedia me bedewe GodAleupa kakaiwa mukawa nolaleidie banlaitusadio leide.”

9 Sape Nikodimas Iesu osowe waitarasane wanase,“Ambi ema epe segalepi?” 10 Ita Iesu me diaidasanewanase, “E ipa Israel waeuwau apanawa debamawaida,tane ambi ipa epe e dewa ema mai ateitapona? 11 Neulaipa dieedina, no dima atentena umanawa waitana, itado dima no ewatana benemawantitana, tane no bene-mamba e mai etape ruawaitapona, dia. 12 Ne e manlawotawo nituwa wineia umanawa gagalowantedine, ita e mai

Page 10: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 3:13 10 Ion 3:21sumanaitapona, dia. E epe dewaitilana bedewe ne ubanituwa gagalowanteapo ambi e sumanaitana? 13 Maimida da uboo odape alepe uba nituwa ewamopona itagagaloulepi, dia. Tane Apana Otopa mida uboe ienewisena me os uba ewena baiwa gagalowalepia rua.

14 ✡Moses sala makowa bedewe mota wadenposie iaeindoe osowe seuno mida mota sa eweiena inanton. Eperua deawaa ando God insaisawa rua Apana Otopa wada-puposidepio odepi alepi. 15 Ita apana mida me bedewesumanaileidia inawinakasala donsapi.”

16 God tawo nuawadawadaidasana baiwa me Otopadeaida amonalene nenen. Ita mida me bedewesumanaileidia mai kadiwa donsapie rebalepi, dia, taneinawinakasala wadepi. 17 Ipawa God me Otopa mai tawokotusapia baiwa wapaaubepona, dia. Tane me tawoinasapia baiwa Otopa wanauben ita tawo me bedeweinalepi. 18 Ita mida God Otopa bedewe sumanaileidiame mai kotula, dia, tane mida mai sumanaileipona meaitamana kotusano wande, ipawa me mai God Otopadeaida ebowe sumanailepona. 19 Dewa ema baiwa kotuwinede: Sapa tawo osowe wisene sapa wan, tane apanasapa sa dabuasane ene dubawa nuawadawadasaiena,ipawa mo dewau kadiwaida. 20 Apana mida kadiwadewasadia me sapa nibuasade ita sapa sa bedewemai odepia rua, dia, me dewawa kadiwa sabamolepiomalawalepia sawa. 21 Tane mida ulaipa mampe wandiedodomana dewasadia me sapa bedewe wisede, ita mesapa bedewe wisena eueuwa sabamosadie dewa eudadewamodia. Sa ipa God mukawa me bedewe nolaleidiedewasade, mai me meba dewasaipona, dia.

Ion Babatutu Iesu umanawa benemaleide✡ 3:14: Nambas 21.9

Page 11: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 3:22-24 11 Ion 3:3222-24 ✡Ema aupe Iesu me wawe alala do Ierusalem ene

nomone bola Iudia bedewe antone sape waimoie laie itaIesu apana isiwa babatutumodie. Tane walama sa bedeweIon do apana babatutumodie bola Einon bedewe Salimtampe. Me bola sa bedewe babatutuleidie, ipawa sape esaeubu uara nomoie ita apana babatutu baiwa me mampewimoie. Dewa ema ipa Ion mai diburalepona walamawesegalen.

25 Ion apana babatutumodio me wawe alala isiwa Iuswadea do wawantonmo etemitamitau dewawa osowe. 26 Ionwawe alala apana sa ene Ion mampe wimone waienase,“Debamamba, dewa dea os no eweite nuamba polaidawade. Apana mida e do esa Ioadan waiwa dawo eneile meumanawa e benemaitena, me do tauma babatutu nolawadewasadio apana uduudu e eene me mampe antoi.”

27 Ion mo ingugurau gagalowa etene diamone wanase,“God apana deadea nolauwonolauwo wanamode, maiapana da di epe nolalepia rua. 28✡E eba asilawo eteilanone wane wanase, ‘Ne ipa mai Keriso, tane God ne bau-tanene waaubaneno winen.’ 29 Eueuwa ema wapo insena:Apana mida i sanaa oniedia me sowa i sa naisepia baiwawalama kerauda os baiwa me i sa oniedie wande. Tanenainai walamawaida wisepio apana sa nuaeu do i saepio me badawaida onioniawaleidia mampelepi. Epe ruadeawaa ne nuana nuaeu nopeidoleide, ipawa apana neeneiane Iesu mampe antoia baiwa. 30 God insaisawa ruame ebowa debamaidalepi tane ne me atowenteapa.”

31Memida uboe ienewisename debamawaida ita dewauduudume atowe. Tane apanaida tawo osowewandia, meipa tawo mampea ita tawo insaisawa gagalowaleide. Tanememida uboe iene wisena, me ipa debamawaida ita dewauduudu me atowe. 32Me dima ewene ita etena umanawa✡ 3:22-24: Matiu 14.3; Mak 6.17; Luk 3.19,20 ✡ 3:28: Ion 1.20

Page 12: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 3:33 12 Ion 4:7-8benemaleide, tane mai mida da me benemawa eteipe ru-awaleipona, dia. 33Tane apanamidame benemawa etedieruawaleidia me eueuwa mampe sabamosade God me ipaulaipaida, 34 ipawa me mida God wanaubeno wisena Godaiawa ruaida wade. God me Aleupa kakaiwa me mampemai wadapaitudepona tane me wanedie nopeidosadioGod aiawa benemaleide.

35 ✡Mamamba Otopa nuawadawadasane ita dewa udu-udu me witapesano oniede. 36 Tauma me mida GodOtopa sumanaiwaleidia inawinakasala donsane waden.Tane mida me Otopa aiawa mai eteipe ruawaleipona meinaida mai donsapie wadepi, dia, tane God nuakadiwamatangelawa me osowe winakasalepi.

4Iesu Samaria iwa inaida gagalowa diede

1-3 Apana uaraia Iesu baiwantoie antoie me asisusaioita me babatutumodie. Iesu me mebaida mai dewaema dewasaipe, dia, tane me wawe alala mo os apanababatutumoie. Tane Ion mampe mai apana uara wimoipeita me nolawa oauaraleidie. Tane Iesu atenlen Parisiapanawa dewa ema segaleidia umanawa eteiena, sa baiwame mai Iudia bedewe wankasalepona, 4 tane me bola saene Galiliwa aleidia Samaria tawowa bedewainta alepi.5 Me aleidie Samaria bolawa ebowa Sika bedewe wisen.Bola sa ipa maida naepe Iuswa nosiu Iakob dogo waiwame otopa Iosep wanena. 6Sape Iakobmaneuwa sagala, itaIesu enauta pouwe awa nowe omo ino etepa garigarilenobaiwa nosene esa sagala tampe wandie.

7-8 Me wawe alala bola debama bedewe anton nanagimarantopua baiwa. Tane Iesu sape wandio Samaria iwaesa utepia baiwa wisen. Iesu me diene wanase, “Rua ba✡ 3:35: Matiu 11.27; Luk 10.22

Page 13: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 4:9 13 Ion 4:18dia, esa neawo napa?” 9 Samaria iwa Iesu epe wano etenememesalene baiwa diene wanase, “E ambi esa baiwa neiririneiana? E ipa Ius apanawa, tane ne Samaria iwa.”I ema epe wana, ipawa Iuswa ita Samaria apanawa dowanwambu nambenambe, mai dea.

10 Tauma Iesu i sipoasane wanase, “E God amonawaeuda enepia menasadia mai ateitapona, tane do apanamida e esa baiwa iririedia e mai atensapona. E dewa emaateitapono e me iririsapono esa akasalala eneepona.”

11 Tauma i me diene wanase, “Sona, esa sagala didi-weido ita e manawo mai dima wineipona esa ute teinea-pos, tauma esa akasalala naepe utee neaa? 12 Noatanosimba Iakob esa sagala ema domba tone pokawaidaeteno segalen. Tane me meba, obampa do ita puewauduudu esa ema naie ita eieno tauma no naitana. Einseiana e ipa mukamukaua, mai Iakob rua, esa mainolawaitaama tane di segalepio utaa rua, ba?”

13 Iesu sipoasane wanase, “Apana mida esa sagala emanadia me osowe nuawa makolempa. 14 Tane mida esane wanapo napia me tauma ita ando nuawa mai osowemakolepi, diaida. Esa sa ne wanapo napia me nuawa be-dewe maneulempa ita esa sa me inawinakasala wanepi.”

15 I sa Iesu epe wano etene esa sa menaidasano baiwame diene wanase, “Sona, esa sa ne neawo nape ita nuanamai osowe makolempa, tane do esa utautaa baiwa maimape iepine poka etepina.” 16 Tauma Iesu i sa dienewanase, “E esa ema nanawa meneempa aitee apana enaiseana banle nata winlena!” 17 Me sipoasane wanase,“Ne mai apana da naisepe nata wainipona, dia.” TaneIesu me diene wanase, “E waadewaiten wae waanase,‘Ne mai apana da naisepe nata wainipona, dia.’ 18 Eulaipa waana, bauta e apana 5 naimoana, tane apanatauma wade wainiana mai e badaaida, di nata wainilana.”

Page 14: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 4:19 14 Ion 4:2919 Iesu i ema dewawa weregalala benemawaleno me in-sendewalene wanase, “Tauma ne eweene atenten e ipaGod perowetawa. 20 Sa baiwa ne insaisana ema wapo edodomananea. No atanosimba wadi emanta osowe Godebowa wadaposisaie, tane e Ius apanawa wailanase, ‘BolaIerusalem bedewe os no God ebowa wadaposisanta.’ ”

21 Iesu i aiawa sipoasane wanase, “E ne gagalonawapo sumanaiwaitaa, walama iedia wisepio apana maiwadi emante osowe, ba Ierusalem bedewe Mamambaebowa wadaposisapu, dia. 22 E Samaria apanawa maiateitipona mida ebowa wadaposisailana, tane no ipa Godatentena ebowa wadaposisaitana, ipawa inaida intawa noIus apanawa bedembo wisepi. 23 Walama iedia wisepitane aitamana wisen ita momida ulaipa sumanailala Aleukakaiwa mukawa bedeuwo nolaleidia ita do ulaipa intawaasiasi Mamamba ebowa wadaposisapu, ipawa Mamambawadapos ema menaidasade. 24 God ipa aleu, ita mida mewadaposisadia me ideita aleupa bedewe inawaa waimpeita do ulaipa mampeme ebowa wadaposisampa.” 25Mapei Iesu diene wanase, “Ne atentenMesaia no inanepia iede,me wisepie dewa uduudu waeuwadewasanepi.” 26 Iesume diene wanase, “Ne ipa sa me mida e umanawa waianatauma e manawo gagalontedina.”

Iesu nanawaida umanawa waeuwaleide27 Iesu gagaloleidio me wawe alala nana gimarawa awa

antona leuntone wimone ita Iesu Samaria iwa nata gaga-lontoio ewamone memesanton. Tane mo bedeuwo maimida Iesu waitarasape waponase, “E dima baiwaitiana?”ba waponase, “E dima baiwa i nata gagaloitilana?”

28 Mape i Iesu gagalowa pokawaa etena baiwa dini-walene esa dugiwa ene leulene bolawe alene ita apanadiamone wanase, 29 “Noleno ane apana sa ewana memida, ne dewana mai atemba, tane ambi me atenlene

Page 15: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 4:30 15 Ion 4:42umanawa dianena. Me dauwa Keriso, ba?” 30Mo i aiawaetane apana sa me umanawa wadia ewapona menamonobaiwa bolau ene nomone Iesu mampe antoie. 31 Samariaiwa aleidiomawa Iesu wawe alala me iririsane waienase,“Debamamba, nana da naa.” 32 Tane me sipoamonewanase, “Ne mainawo nana winedia napona, nana ipa emai atenla.” 33Wawe alala aia ema etane muba gagalon-tone waienase, “Dauwa apana da no emamba mowe nanawaneieno nan, ba?”

34 Tauma Iesu mo diamone wane wanase, “Nenananaida ipa ema: Mida ne waaubanena insaisawadewasape ita me nolawa ideita diasapatuwapi. 35 Ewailanase, ‘Nonana ante etanauaboanataitanata dialepioaupe uwauwawalamawawisepi.’ Tane ne dialedina emalalotone deaitopa irai ewana! Nana ipawa itun tauma asiwamena wan totowa baiwa. 36 Mida uwauwaleidia God meideita malesawa wanepi, ipawa me tauma nana ipawauwauwaleidie auwede inawinakasala baiwa. Me midalawuru naumba andia ita mida uwauwaleidia mo natanolau ipuipua segaleidia baiwa awodea nuaeuwantompa.37 Aia ne wadina bedewe dima apana waia ulaipaleide.Mo waie waiase, ‘Apana dea lawuru naumba ande, taneapana da uwauwaleide.’ 38Ne e waaubalena naepe e maiiraitaponawo sape uwauwaitana. Apana da iraintoienatane e bopawa irai sa bedewe uwauwaitana.”

39 Samaria apanawa uara bola Sika bedewe waimoia igagalowa etane Iesu mampe sumanainton, ipawa i mebenemawalene wanase, “Ne dewana me mai atemba,tane ambi me atenlene umanawa dianen.” 40 Sa baiwaSamaria apanawa Iesu mampe wimone iririsane waien-ase, “Winewo no do ane wainenta!” Tauma Iesu modo antone walama nata sape waimoie ulaipa intawawaeuwamodie. 41 Me gagalowa baiwa apana uaraiasumanainton. 42 Mo i diane waienase, “No mai dimae waana os baiwa sumanaintipona, dia, tane tauma no

Page 16: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 4:43-45 16 Ion 4:52asimbomegagalowa etate atentenme ipa ulaipaida apanauduudu Inawamba.”

Iesu gabeman otopa inasade43-45 ✡✡Iesu walama nata sape wandie ene Galiliwa

alen. Me sape wiseno Galili apanawa me nuaeu mampeauwasane banlene mamposaiena. Mo uara Pasowaodawa baiwa Ierusalemwa antoiena ita Iesu sape dewamukamukaua dewamona ewamone sumanainton. Tanemai ulaipa mampe sumanaintopona, dia. Ema bedeweIesu dima bauta wana ulaipawanalen. Me bauta mebaumanawawanewanase, “Perowetameba bolawa apanawamai onieipadewantoipe aiawa ruawantoipona, dia.”

46 ✡Iesu Galili bedewainta leidie me osowe bolaKana bedewe wisen, naepe me bauta esaida dewasanowain segalenawo. Iesu nolaleidie leidio sape gabemandea wisen. Me otopa kero wadeno nawinawilena Ka-peanaumwa ituleidie. 47Me Iesu Iudia ene Galili bedewewisena umanawa etene ita Iesu mampe wisene iririsanewanase, “E ne nata ane Kapeanaum bedewe ita otona bobaiwaleidia inasaa.”

48 Iesu me dima iririwaleidia etene diene wanase, “Neginasa dewasapo e ewane sumanaitana baiwaitilana, taneginasa dia, e mai di sumanaitana rua.” 49 Gabemandima Iesu wadia etendabue wane wanase, “Debamana,tauwadea winewo nata ana, ne otona bo baiwaleide!”50 Iesu sipoasane wanase, “Aitaa, e otoa inawaa wande.”Ita Iesu me diena aiawa sumanaiwalene leulene alen.51 Me into aleidio nolawa dewalala mampe wimone mebenemasane waienase, “No nuaeu gagalowa wadate e aawinen, sa ipa e otoa inalene inawaa wande!” 52 Mapegabeman me nolawa dewalala auwadewasamone aupewaitaramone wanase, “Dianeno etapo omo dainea ne✡ 4:43-45: Matiu 13.57; Mak 6.4; Luk 4.24 ✡ 4:43-45: Ion 2.23 ✡ 4:46:Ion 2.1-11

Page 17: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 4:53 17 Ion 5:10otona inalen?” Mo sipoasane waienase, “Imana omokekeraleidio etepa polawa wadia dialeno inalen.” 53 Taneoto mamba insene atenlen omo ema rua Iesu me dienewanase, “Aitaa, e otoa inawaa wande.” Dewa muka-mukaua ema Iesu dewasana baiwa gabeman ita apanauduudu me do waimoia Iesu sumanaiwanton.

54 Iesu Iudia ene Galili bedewe iene nolaleidia wala-mawe me ginasawa ema natawa dewasan.

5Sabat walamawe Iesu apana kerolala inasade

1 Iesu Galili bedewe wandie ene Iuswa odau baiwaIerusalemwa odene alen. 2 Ierusalem gonaawa moawaebowa Sipsip gonaawa moawa tampe doa ebowa Ibruaiawa mampe waia Betesda. Ita esa sa tampe du uduudu5 enei kerolala bedeuwo waimompaa baiwa. 3 Bola sabedewe kerolala uaraia waimoie, isiwa emau potau, isiwatampu bobopa ita isiwa witapu ba wau nukunukulala.4-5Apana dea sape kerowadenowandio enawa 38 dianton.6 Iesu bola sawowisene apana kerola sa ituleidio ewene itaatenlen me kero wadeno waina walama daumaidalen. Sabaiwa Iesu me waitarasane wanase, “E inaitaa meneede,ba dia?”

7 Ita kerolala me sipoasane wanase, “Oa sona, neinanteapaa menanede! Ne doa morereleidio ewedinawalamawe doa bedewe iape inanteapona menaidanede,tane mai mida ne sauneipe esa bedewe ituneipona, dia.Ita ne ina baiwa esa bedewe iaia rubusadine tane apanada bautaleidie esa bedewe iedie aleide.”

8 Iesu me diene wanase, “Enawie, nogia wade aitaa!”9 Apana kerolala tauwadea os inalene ita nogiwa wadenenosene alen. Tane dewa ema Iuswa bubuau walamawaSabat bedewe segalen. Ita Ius apanawa eiau dewa emaewane nuau surakauidalen. 10 Sa baiwa mo apana inalena

Page 18: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 5:11 18 Ion 5:19diane waienase, “E ateiten ba dia, ande ipa Sabat wala-mawa, no anaanamba wadia e Sabat walamawe mai nogiawanene leuna, dia!”

11 Mo epe badowa dieio etene me sipoamone wanase,“Apana mida ne inanena me wana rua ne dewasadina.Me dianene wanase, ‘E nogia wade ita aitaa!’ ” 12 Mapemo waitarasane waienase, “Me mida, epe dieene wanase,‘Nogia wade ita aitaa?’ ” 13 Tane apana inalena mai aten-lepona mida me inasan, ipawa Iesu apana uara sape eneiobedeuwointa nosene aleno me mai ewape atensapona,dia.

14 Ema aupe Iesu apana inalena God duwa bedewedonsane diene wanase, “Ewaa, e inaiten, tauma kadidewawa eidasaa poka rebarebaida donsaa sawa, mai bautakerowadeeno poka etaana rua.” 15 Ita apana emamidameinasana apanawaida donsane atenlene me leulene aleneIuswa mo mida eiau diamone wanase, “Apana ebowa Iesune inanen.”

God Otopa inaida apana wanamode16 Tane Ius apanawa eiau Iesu emalawoasane amboitu-

saie, ipawa me dewa ema Sabat walamawe dewamodie.17 Sa baiwa Iesu mo diamone wanase, “Ne Mamanabumpe ita tauma nolaleidie wande, ita ne do deawaadewasadina.” 18 Ius apanawa eiau bauta inta banusaieIesu bosapona baiwa. Tauma Iesu aia ema wane bopawaensimono badowaida inta banusaiena me bosapu. Moepedewantoie, ipawamo inseienase, “MeSabat anaanawaainpunden, tanemai sa os, dia. Dome God umanawawadiwadiase, ‘Ne Mamana.’ Me epe wadia ewaewawa abo meGod nata deawaa.”

19 Iesu mo sipoamone wanase, “Ne ulaipa dialedina,God Otopa mai dima da meba insaisawa rua Mamba dima

Page 19: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 5:20 19 Ion 5:28menasadia ampiboe dewasapia rua, dia. Tane dima Ma-mamba dewasadio ewedia rua deawaa dewasade, ipawaMamamba Otopa nata nolau deawaa os dewasai. 20Ne epewadina, ipawa Mamamba me Otopa nuawadawadasadeita dima uduudu dewasadia me Otopa euwasade. Tanedo Mamamba me Otopa ando dewa debamaia euwasapiodewasapi, mai dima tauma apana tampa bobopa mampesegalena rua. Ita e ewane memesaitana. 21 E andomemesaitana, ipawa Mamamba God apana bolala wada-posimodie inaida wanamodia rua deawaa Otopa mukawaden apana daineamemenasadia rua inaidawanamode.22 Ita Mamamba me mebaida mai mida da kotusapi, dia.Tane kotu mukawa uduudu me Otopa witapesana de-wasapi. 23 God no Mamamba epe dewasana apana udu-udu me wadaposisaia rua deawaa Otopa wadaposisampaabaiwa. Me mida mai Otopa ebowa wadaposisaipe deba-masaipona, sa ipamemaiMamambamidamewanaubenawadaposisaipona.

24 Ne ulaipa dialedina, mida ne aiana etedie ruawalei-die ita mida ne waaubanena sumanaiwaleidia, me inaw-inakasala donsan. Me mai kotulepie kadiwa donsapi, dia,me aitamana bo ene inaida bedewe wisen. 25 Ne ulaipadialedina, walama iedia wisepi tane aitamana wisen itabolala God Otopa aiawa etapu. Tane mida aia sa eteia in-aida bedewe wampu. 26Ne epe wadina, ipawa Mamamba,me ipa inaida bumpawa, sa baiwame insaisawa rua Otopadomukawaneno inaida bumpa segalene wande. 27Me ipaApana Otopa mida God wanaubeno wisene tawo osoweGod sapawaida sabamosan. Sa baiwa Mamamba kotumukawa uduudu me wanen.

28 Mai aia ema baiwa memesaitana, ipawa walamaiedia wisepio bolala uduudu Apana Otopa aiawa etapue

Page 20: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 5:29 20 Ion 5:3829✡bo bedewe enapuwimopu. Mo mida euda dewasaienaenapuwimopue inaida bedewe wampu. Tane mo midakadiwa dewasaiena enapuwimopue kotuntopu. 30 Neulaipa dialedina, God Otopa mai dima da meba insaisawarua Mamba dima menasadia ampiboe dewasapia rua, dia.Tane Mamamba dianedia rua kotumodina. Kotu ne de-wasadina ipa dodomana os, ipawa mai neba insaisana ruakotumoipona, dia. Tane mida ne waaubanena insaisawarua kotumodina.”

Iesu meba umanawa benemawaleide31 “Naita ne neba os umanana benemanteipono ne

benemana ipasia. 32 Tane apana da ne adinawoleidiebenemanawade, ita ne atenten neMamana benemawa nebaina wadia ipa ulaipaida.

33 ✡Do Ion Babatutu ne umanana ulaipa mampebenemaleidio e apana isiwa waaubamolano me mampeantone benema ema etane wimone e dialeieno eta-lana. 34 Ne mai apanaida ne umanana benemantoiainsaisawa wadeipona, dia, tane Ion ne umanana bene-malena umanawa wadina e sumanaiwaitane inaida don-sana baiwa. 35 Ion ipa siwa iilala rua sapa wan, ita ewalama kampaida os insaisawaitile me sapawa bedewenuaeuiten.

36 Dima Ion ne umanana benemalena ipa ulaipaida.Tane dewa mukamukauaida ne dewamopatuwapiabaiwa Mamamba witanawomono tauma dewamodinaipa pokawaauida, mai Ion ne umanana benemalenarua. Ita dewa mukamukaua ema mampe sabamosadeMamamba ne waaubaneno winen.

37✡ItaMamambamida newaaubanena do ne umananabenemalen. Tane e bumpe ita tauma me aiawa maietapona ba me dauwa etape atensapona, dia. 38 Ita do✡ 5:29: Daniel 12.2 ✡ 5:33: Ion 1.19-27; 3.27-30 ✡ 5:37: Matiu 3.17;Mak 1.11; Luk 3.22

Page 21: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 5:39 21 Ion 6:1me aiawa e etalana bedelawo mai wineipona, dia, ipawae ne mai sumanainaitipona, tane ne ipa sa mida mewanaubena!

39 E buka kakaiwa bedewe aia banuidasaile inseilanabuka mampe inaida donsana, tane sa mai inta dawineipona, dia. Buka kakaiwa sa e wisiaitile eweilana ipane umanana benemaleide. 40 Tane e ne mainawo inaidawadapona baiwa winwimba dabuaitilana.

41 Ne mai apanaida asona wanuna insaisawawadeipona, dia. 42 Tane ne atenten e apanaasola wampaa insaisawaitile wainilana ita God mainuawadawadasaipona. 43 Ne ipa Mamana ebowe winenita e ne mai wadaneipe manlawosaipona, dia. Tane apanada meba mukawe wisedie wadi wadiase, ‘Ne ipa Keriso,inalepaa awa winen!’ apana sa e tauwadea banleilemanlawosailana. 44 E mai sumanaitana rua, ipawaapanaida e asola wampaa baiwaitilana, tane Godida easola waipona mai inseipona, diaida.

45 Mai insenase kotu walamawe ne Mamamba danaweenape e wawulepa, dia. E anaanala Moses enalanabedewe insaisala ituile inseilanase, “No anaanamba saasiasi kotu bedewe inaida donsata.” Tane Moses dimagirumalena enepie e wawulepio kotuitana, ipawa e maiMoses sumanaiwaitapona, dia. 46Naita e Moses sumanai-waitapono e ne do sumanainaitapona, ipawa Moses neumanana girumalen. 47 E mai ne aiana sumanaiwaitanarua, dia, ipawa dima Moses girumalena e mai sumanai-waitape ruawaitapona, dia.”

6Iesu apana 5000 nana wanamode(Matiu 13.21; Mak 6.30-44; Luk 9.10-17)

1 Iesu Ierusalemwa gagaloleidie diasane ene alene doaGalili tampe wisene waa asiasi nawenpue waiwa dawo

Page 22: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 6:2 22 Ion 6:13alen. Doa Galili ebowa da waia Taiberias. 2 Apana uaraiaIesu me ginasawa kerolala mampo dewasano eweienabaiwame warorosane antoiena. 3Tane Iesumenasanamewawe alala do muba nambe wampe bubuantopono nuautopona, sa baiwa mo wadiwa odane antone waimoie.

4 Tane walama sawo Iuswa odau Pasowa napua wala-mawa kampaleidie.

5 Iesu wawe alala do sape waimoie me pisiwane apanauaraia me mampe ieio ewamone Pilip diene wanase, “Nonaepe bured gimarantate apana ema wanamoto napu?”6 Iesu aia ema wana, sa ipa Pilip sumanaiwa rubusapieewepia baiwa, tane me meba nuawe insene atenlen meando dima dewasapi. 7Pilip sipoasane wanase, “Tatamba,ambi epe dewasato segalepi. Ena dea nolawa malesawamai rua bured gimarantate apana uaraia ema nana kampakerakera wanamoto napu!”

8-9 Wawe alala da Saimon Pita wamba Endru mo epegagalontoio etamone Iesu diene wanase, “Oto mape ene-dia mampe bured uduudu 5 ita bouri kerakera nata winei,tane sa apana uara mai napuo pokamopia rua, dia!”10 Tane Iesu wawe alala mampo wane wanase, “Apanadiamono nana baiwa aisintopue wampu.” Mo Iesu wanarua apana diamoieno sape bola euda ina osowe uduuduaisintone waimoiena. Sape apana mona os wisiawa 5000rua waden.

11 Tauma Iesu bured otamone God auwasano dialenoapana sa uara menamodia rua wanamon. Tane deawaabouri wadene God auwasane mampo amonaleno nanepokamon. 12 Apana uduudu nana nane pokamono Iesuwawe alala diamone wanase, “Nana moawa winakasalenaauwena, mai da eno kadilepi, dia.” 13 Ita mo uduudubured 5 Iesu dewasano uaraleno apana naie eiena moawaauwene posawa 12 aimoieno nopemoiena.

Page 23: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 6:14 23 Ion 6:2414 Apana sape wimoiena Iesu ginasawa ema dewasano

ewane waienase, “Ulaipa, me ipa peroweta tawo osowewisepona umanawa waia tauma wisen.” 15 Mo epe waioIesu atenlen apana me ginasawa eweiena baiwa mo in-saisau rua wareresapua baiwantoi. Sa baiwa me osoweapana emone meba os wadi sa osowe bola dainalawoodene alene wandie.

Iesu wawe alala mampo esa osowainta aleidie(Matiu 14.22-33; Mak 6.45-52)

16 Rawileidio Iesu wawe alala os wadiwae iane antonesa tampe. 17 Sape mo waa bedewe odane nawane Ka-peanaumwa antoio tadinalen, tane Iesumai tauwadeamomampo wisepona, dia. 18Momuba nawane antoio lawarabadowa wiseno esa tepaidaleidio a babiidasaie. 19 Wawealala wolentone doa Galili sawanawentoio Iesu esa os-owainta enene iedie waa mampeleidio mo ewane saidan-tone uwauwanton. 20 Tane Iesu mo saidantoio ewamonediamone wanase, “Mai saitana, ne iedina!” 21 Tauma monuau badoleno menaidamodia Iesu waa bedewe odepewampona. Ita me odene waino waa tauwadea doa waiwanaepe antoiawo nomoiena.

22 Imonemba apana uaraia doa waiwa dawo emoienainsene atenton Iesu wawe alala do waa dea asiasi wimonita waa sa deawaa osowe nawane leuntone anton. TaneIesu mai me wawe alala do antopona. Sa baiwa moinsakoantone inseienase, “Iesu naepe alen?”

23 Waa isiwa bola Taiberias ene doa waiwa dawo naepebauta Tatamba Iesu bured wadene auwalene apana wana-mono naienawo wimone eneie. 24 Apana waiwa sawowankasantona Iesu banusanalewantone tauma aten-toiena Iesu ita wawe alala do mai sape, dia. Sa baiwa mowaa sape eneia bedeuwo odane nawane Kapeanaumwaantone Iesu banusaie.

Iesu me ipa buredida apana inaida wanamode

Page 24: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 6:25 24 Ion 6:3525Apana doawaiwa dawo Iesu donsane dianewaienase,

“Debamamba, walama dainea e mape wien?” 26 Iesusipoamone wanase, “Ne ulaipa dialedina, e ne ba-nuneilana, ipawa e bured nale pokalen, mai ginasa ewapeipawaida ateitape baiwa ne banuneipona, dia! 27 Mainana kadilepie dialepia baiwa insenune nolawaitonuna,dia. Tane nanaida winakasalala Apana Otopa e enalepiainsenune nolawaitonuna! Ita nana ipa sa mampe e inaw-inakasala wadana. Ne epe wadina, ipawa Apana OtopaMamamba mampe muka waden nanaida winakasalalaapana wanamopia baiwa.”

28 Apana sape eneia Iesu epe wano etane insakoantoneme waitarasane waienase, “No ambi dewantate God no-lawa ruawantate dewasata?” 29 Iesu sipoamone wanase,“God nolawaida e dewasana menasadia ipa ema epe: Esumanaitana mida me wanaubena mampe!”

30 Tane mo Iesu waitarasane waienase, “E ginasada dewasawo no ewate sumanaiantata! E dewa in-ainamba dainea dewasawo no atentata God e waaubaenowien? 31✡E nana winakasalala apana wanamoa umanawawaana. Tane no nosinosimba sala makowa bedewe nanaebowa waia Manna naiena. Ita buka bedewe girumalenawadi wadiase, ‘Me bured uboa wanamon napua baiwa.’ ”

32 Iesu mo sipoamone wanase, “Ne ulaipa dialedina,Moses mai bured uboa e nosinosila wanamopona, dia.Tane tauma neMamana buredida uboa enalede. 33Ne epedialedina, ipawa buredida Godmampea ipamemida uboeiene wisene ita tawo inaida wanedia.”

34 Iesu buredida umanawa wano mo etane me dianewaienase, “Tatamba, bured ema walama uduudu nenononanta!”

35 Tauma Iesu wasabamosane wanase, “Ne ipa buredidaapana inawinakasala wanamodina. Mida ne mainawo✡ 6:31: Ekisod 16.4,15

Page 25: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 6:36 25 Ion 6:46iedia mai omanatopi, diaida, ita mida ne mainawosumanaileidia mai nuawa makolepi, dia. 36 Tane nebauta dialena rua tauma segaleide, e ne ewanele tanemai sumanaitipona, dia. 37Mai apana da meba insaisawarua sumanailepie mainawo wimpia rua, dia! Tane apanamidaMamana sonabedie nenediame ipamainawowimpi.Ita mida ne mainawo wisena ne mai tanapo nosepiealepi, diaida. 38 Ne epe dewanteapa, ipawa ne uboeiane winena mai ne neba insaisana dewasapaa baiwa,dia. Tane mida ne waaubanena insaisawa dewasapaabaiwa winen. 39 Ita ne Mamana waaubanena insaisawaipa ema epe: Apana mida Mamana ne nedia mai daewapakadisapo rebalepi, dia. Tane walama ompa osoweinasapo bo bedewe enepiwisepi. 40 Ita do ne Mamanawaaubanena insaisawa ema epe: Apana mida me Otopaewedie me bedewe sumanaileidia inawinakasala wadediemampesade. Ita ne walama ompa osowe me inasapo bobedewe enepiwisepi.”

41 Ius apanawa gagalo ema etane momoduntoiena,ipawa Iesu wane wanase, “Ne ipa buredida uboe ianewinen.” 42 Mo waienase, “Apana ema ipa Iesu, Iosepotopa. Me mamba ita inawa no ateinimba, tane ambitauma me wadiase, ‘Ne uboe iane winen?’ ”

43 Iesu mo momoduntoio etamone diamone wanase,“Mai eba momoduitonuna, eidasana! 44Ne epe dialedina,ipawa mai mida da meba mukawe ne mainawo wimpiarua, dia! Tane dea os, mida Mamamba nuawa teinepione mainawo wimpi, ita walama ompa osowe me inas-apo bo bedewe enepiwisepi. 45 Peroweta bukau bedewegirumalena epe wadi wadiase, ‘God meba mo uduuduwaeuwamopio me insaisawa atentopu.’ Sa baiwa midaMamamba aiawa asisusadie ita me mampe aten wadedia,me ne mainawo wimpi. 46Mai mida Mamamba ewapona,diaida! Dea os, mida Mamamba mampea me Mamamba

Page 26: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 6:47 26 Ion 6:59ewen ita me inainamba sabamosade. 47 Ne ulaipa di-aledina, mida sumanaileidia me inawinakasala wadediemampesade. 48 Ne ipa buredida apana inawinakasalawanamodina. 49 E nosinosila sala makowa bedewe bu-red ebowa waia Manna naiena tane mai inawinakasaladonsapona, dia, uduudu bontontuwan. 50 Tane bured neumanawa wadina ipa uboe iene wisena ita apana midabured ema nadia ando mai bolepi, diaida. 51Ne ipa buredinawinakasalala uboe ianewinena, apanamida bured emanadiame inawinakasalawadediemampesade. Tane buredema ipa ne etenaida itudi edina tawo inasapaa baiwa.”

52 Iuswa gagalo ema etane nuau kadileno muba wawa-diadiantone waienase, “Ambi apana ema meba etepanenepio nata?” 53 Iesu mo insakoau gagalowa etenebaiwa diamonewanase, “Ne ulaipa dialedina, emai ApanaOtopa etepa ita me osinawa nana e bedelawo inaidadia. 54 Apana mida ne etena ita osinana nadia me in-awinakasala wadedie mampesade, ita ne walama ompaosowe me inasapo bo bedewe enepiwisepi. 55Ne ema epewadina, ipawa ne etena ipa nanaida apana ina wanamode,ita ne osinana ipa esaida, mida nadia me inaida esawawadedie mampesade.

56 Apana mida ne etena ita osinana nadia me nebedenawo wankasaleide ita ne me bedewe wainedina.57 Mamamba wankasalala ne waaubanen ita me wandiabaiwa ne wainedina. Deawaa mida ne etena nadia newainedina baiwa me rua os wankasalepi. 58 Mapo enosinosila bured Manna naie tane bontontuwan. Tanebured winakasala ema ipa uboe iene wisen ita apanamidabured ema nadia me wankasalepi, mai ando bolepi, dia.”59 Iesu waeuwa ema gagalo duwe Kapeanaum bedewewan.

Inawinakasala gagalowa

Page 27: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 6:60 27 Ion 6:7160 Iesu meba umanawa epe wano me warorowa etane

nuau eino baiwa mo bedeuwo apana uara wane waienase,“Waeuwa ema badowaia, mida etaeta menasade?” 61Modima momoduwantoia Iesu nuawe atenlene baiwa modiamonewanase, “Ne aia emawano e etale nuala surakau-sano baiwa eneana baiwaitilana, ba? 62 Ne uboe ianewinena umanawa e dialeno etale nuala surakaulen. TaneApana Otopa bauta wandiawo odepi alempo ewonunawalamawe dewa inainamba dainea segalepi e manlawo?E ne sumanainaitana, ba dia?

63 God Aleupa inaida apana wanamode, tane apanaidaete sauwa onapea mai inaida apana wanamopia rua, dia.Tane aia ne dialena mampe ne e Aleu kakaiwa ita inaidaenaledina. 64 Tane e bedelawo isiwa mai sumanain-toipona, dia.” Iesu epewana, ipawame bumpeido atenlenmida me warorowa bedeuwo mai sumanaintoipona. Itado atenlenmida andome dabuasapie nanalepi. 65 Iesu os-owesanewanase, “E bedelawo isiwamai sumanaintoiponabaiwa ne bauta dialene wanase, ‘Mai mida da me mebamukawe mainawo wimpia rua, dia. Tane me mida neMamana sausapie mukawa wanepio mainawo wimpi, maimida da.’ ”

66 Gagalo ema aupe Iesu warorowa uara me wawe awadabuantone eiena. 67Mo ene antoiomawa Iesu wawe alala12 me do sape eneia waitaramone wanase, “E do menale-dia ne eneane aitana, ba?” 68✡Saimon Pita Iesu sipoasanewanase, “Tatamba, e epe waiana no mida mampe antata?Inawinakasala aiawa e os manawo winede, no mai na anarua, diaida! 69No sumanaintene atenten e ipa kakaiwaidaGod mampea wien!” 70 Iesu Pita dima wana etene mouduudu diamone wanase, “E wanawo alala uduudu 12 nesonabalena, tane apana dea os e bedelawo kadi mambaSeitan bedewelene nolaleide!” 71 Aia ema Iesu IudasSaimon Iskariot otopa umanawa wan. Me ipa Iesu wawe✡ 6:68: Matiu 16.16; Mak 8.29; Luk 9.20

Page 28: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 7:1 28 Ion 7:11alala 12 bedeuwomida ando Iesu dabuasapie laga mampenanalepia.

7Iesu me wanwamba do oda bedewe antoi

1 Ema aupe Iesu bola Galili bedewainta leidie, me maimenasapona Iudia bedewe alepi, dia, ipawa Iuswa eiausape waimoia inta banusaia me bosapua baiwa. 2 MeGalili bedewe wandio Iuswa odau ebowa waia Ape odawawalamawa kampalen. 3-4 Sa baiwa Iesu wanwambaidame diane waienase, “Apana mida menasadia ebowa deba-malepona, me nolawa mai werego dewasampa, dia. Tanesabamo apana uduudu emauwo dewasampo ewamompa.E ipa ginasa dewalala apanawa, sa baiwamai bola kerakerabedeuwointa wanempa, dia. E bola debama bedewe aiteapana uduudu danauwo mukaa sabamosaa. Sa baiwatauma Galili ee aite Iudia bedewe dewamukamukaua sapedewamowo e waroroa ewapu!”

5 Iesu wanwambaida epe waiena, ipawamo apana isiwaruau mai me sumanaiwantopona, dia. 6 Mo Iesu epedieiena baiwa me diamone wanase, “Ne oda ema bedeweanteapa walamaida mai tauma wisepona, dia. Tane ebaila walama uduudu wadaaubala winede, mai dima daenabodaleipona. 7 Ne ema epe wadina, ipawa apanatawo ema insaisawa dewasaie waimoia e mai nibualepuarua, dia. Tane mo ne nibuanei, ipawa mo dewau newasabamosadine wadinase, ‘E ipa kadiwaida dewasailewainilana!’ ” 8 Me epe wano dialeno aupe wanwambadiamone wanase, “E eba oda awa aitana! Ne tauma maiieipona, ipawa ne walamanaida mai wisepona, dia.” 9 Iesuepe wane Galili bedewe wankasalen.

10 Iesu wanwamba oda osowe antoieno aupemewandiemamoo wauwo Ierusalemwa odene alen. Tane me maisabamo alepona, dia, weregainta os odene alen. 11 Tane

Page 29: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 7:12 29 Ion 7:20oda sa bedewe Iuswa eiau Iesu wadapua baiwa onio-niawantoie waimoie waitarantoie waiase, “Apana emanaepe, e ibuwa ewalana, ba dia?”

12 Apana uara oda awa wimoiena bedeuwo Iesu os-owe asibenebenema debamaidalen, tane mo insaisau maidealepona, dia. Mo bedeuwo isiwa Iesu asowa waie wa-iase, “Me ipa apana euda,” tane isiwa sipoamoie waiase,“Dia, me ipa lagawaa, apana banlakadisamode.” 13 Tanemai mida Iesu umanawa sabamo wapona, ipawa mo Iusapanawa eiau sauntoiena.

Iesu God duwe meba waeuwa bumpa benemawaleide14 Iuswa odau sawanawe Iesu do God duwa bedewe

odene alene God aiawa waeuwaleidie. 15 Ita Ius apanawame waeuwawa etane memesantone waienase, “Apanaema aten insaisawa naepe wadene epe gagaloleide?Me mai anaana waeuwalala mampo girumalepe atenwadapona, dia.”

16 Iesu mo dima waia etene sipoamone wanase, “Newaeuwana ema ipa mai ne neba insaisanawo wiseiponowaeuwanteipona, dia. Tane ne waeuwana ema ipa midane waaubanena mampea waeuwantedina. 17 Apana midaGod insaisawa dewawa menasapia me ando atenlepi newaeuwana ide God mampea, ba ne neba mukanawowaeuwantedina. 18 Apana mida meba mukawa mampewaeuwaleidia, sa ipa me meba ebowa ituposisampaabaiwa nolaleide. Tane apana mida me wanaubena ebowawadaposisampaa baiwa nolaleidia, me ipa ulaipaida, itame bedewe mai laga da wineipona, dia. 19 Moses Godanaanawa e enaleno wadalana, tane mai mida da e be-delawo anaana sa ruawaleipona, dia. E God anaanawaema wadalana, tane dima baiwa e ne nibuaneile boneanaintawa banuitilana?”

20 Mo uara me sipoasane waienase, “Mai mida da eboepia baiwaleipona, dia. E epe waiana, ipawa e bedeawo

Page 30: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 7:21-23 30 Ion 7:28aleu kadiwa wande.” 21-23 ✡✡Mo Iesu epe wawusaioetene sipoamonewanase, “Ne Sabat walamawe nolanteneapana tampa bobopa inasana. Ne ginasa ema Sabatwalamawe dewasano e ewale memesaiten. Tane e ebainsenadewaitana: Moses e ete nonowa dewawa enalen,tane sa ipamaiMosesmeidamampeamanlawowisepona,tane no nosinosimba mampoa manlawo wisen. Mosesanaanawawadia rua otomonamuleidiowiki dea dialeidioaupe etepa noilana. Tane ete nonowa walamawaida Sabatbedewe segaleidio e do nolaitile oto etepa noilana. Emabedewe e ete nonowa anaanawa ruawaitile mampe Sabatanaanawa aneilapundede. Ita e epe dewaitile mai dima dawawuleipona, dia. Sabat walamawe e ete nonowa dewawadewasailana. Ne e ruala Sabat walamawe nolantedineapana etepu uduudu inasadina, tauma dima baiwa e nualakadileide ne mainawo? 24Mai anaana dima wadia onapeaos ewonuna, dia! Tane anaana ipawaida banusanuneewane ateitana dewa dainea kadiwa ita dainea euda.”

Iesu dauwa Keriso, ba?25 Iesu epe gagaloleidio Ierusalem apanawa isiwa in-

saisantone waienase, “Apana ema dauwa mida mo bosa-pua baiwa banusaia tauma gagaloleidio eweitana, ba?26Me ema sabamo enedie gagaloleide, tane mai mida dame amboitusaipona, dia. Sa ipa ambi? No apanamba eiaudauwa ewane atentoiena me ipa Keriso, ba?” 27 Tane moinsenadewantone waienase, “Me ipa mai Keriso, ipawaapana ema bolawaida no ateinimba. Tane Kerisoida andowisepia me bolawaida mai mida atenlepi, dia.”

28 Iesu God duwa bedewe waeuwaleidie dima meumanawa waia etene aiawa mukalene wasabamosanewanase, “Dima e wailana ipa ulaipa, e ne ateinelana itado ne bolana e ateiten. Tane e ne mai atenidaneapona,✡ 7:21-23: Bumpai 17.10 ✡ 7:21-23: Ion 5.9

Page 31: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 7:29 31 Ion 7:36

dia! Ne mai neba mukanawo wineapona, dia, tane midane waaubanena wande, ne me mukawa mampe winenenolantedina. E mai me atensapona, dia, 29 tane ne meatensana, ipawa ne me mampea, ita me ne waaubanenowinen.”

30 Iesu mo dodomana sipoamono mo etane nuau kadi-idaleno baiwa inta banusaie me wadapaitudepona baiwa.Tane mai mida da witapa me osowe itupona, dia, ipawaIesu walamawaida mai wisepona. 31 Apana uaraia be-deuwo isiwa me mampe sumanaintone waienase, “Noatenten Keriso wisepie me ginasa uara dewamopi, itaapana ema ginasa uara dewamodio eweitana. Me dauwaKeriso, ba?”

32 Apana uaraia oda baiwa auweiena mo Iesu umanawaweregainta epe gagalontoie laio Parisi apanawa eta-moiena. Sa baiwa pirisi debamau ita Parisi apanawa Godduwa onionialala isiwa waaubamoiena Iesu wadapuituediburasapua baiwa.

33 Mo me wadapaitudepona baiwa banusaio Iesu aten-lene wane wanase, “Walama kampaida os ne e do wanta,tane ema aupe leunteape anteapa mida ne waaubanenamampe. 34 Walama sawo e ne banuneane tane maidoineana, dia, ipawa naepe ne wainepinawo e mai aitanarua, diaida.”

35 Ius apanawa eiau Iesu epe wano etane muba wawa-diadiantone waienase, “Me naepe alepie waimpo nobanusate mai donsataa rua? Me dauwa Girik bolawa isiwanaepe no apanamba Iuswa isiwa deaantone waimoia itado Girik apanawa mampo alepie waeuwamopia umanawawade, ba? 36 Tane do me wane wanase, ‘Ne banuneanetane emai doineana, dia. Ita naepe ne wainepinawo emaiaitana rua, diaida.’ Aia emame wamodia ipawaida no maiatentipona, me dima umanau wamode?”

Page 32: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 7:37 32 Ion 7:46Iesu inawinakasala esawa gagalowaleide

37 Oda ompa osowe, walama sa ipa debamawaida, Iesugagalo baiwa enene aiawa mukalene wane wanase, “Emida nuaa makolempa ne mainawo wino esa ne eneeponae nua topi. 38 Ita mida ne mainawo sumanaileidia menuawa bedewe inaida esawa debama maneulempa, bukabedewe girumalena rua.” 39 Iesu gagalo ema wana, sa ipame Aleu kakaiwa umanawawan. Apanamida Iesu bedewesumanaintoiamo ipa Aleu kakaiwawadapu. Tane walamasawo God Aleupa kakaiwa mai apana wanamopona, dia,ipawa Iesumai bolepe enapawisepeme sapawaida bedeweodape alepona.

Apana empuempuntoi Iesu baiwa40Apana uara sape eneia aia ema etane osowe empuem-

puntone, isiwa wane waienase, “Ulaipa, apana ema ipaperowetamba wisepona taumawisen.” 41 Ita mo bedeuwoisiwa insene waienase, “Me ipa Keriso Inawamba.” Tanemo bedeuwo sosou isiwa amboitumonewaienase, “E ambiepe wailana? Iesu me ipa Galili apanawa, tane Kerisomai Galiliwae wisepi, dia. 42 ✡E etale ateiten ba dia,buka bedewe girumalene wanase, ‘Keriso warere Dawiddamba bedewe wisepie ita Dawid bolawaida Beteliembedewemulepi.’ ” 43Apana epewakoantoia baiwamo Iesuosowe empuempunton. 44 Apana isiwa menamona Iesuwadapaitudepona, tane mai mida da witapa me osoweitupona, dia.

45 Tane God duwa onionialala Iesu wadapona baiwaantone me gagaloleidio insaisau oauaraleno di leuntonepirisi debamau ita Parisi mida mo waaubamoiena mampoanton. Mo di wimoieno baiwa waitaramone waienase,“Dima baiwa mai Iesu wadapaitue do wilepona?” 46 TaneGod duwa onionialala sipoamone waienase, “Mai apana✡ 7:42: 2 Samuel 7.12; Maika 5.2

Page 33: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 7:47 33 Ion 8:5da epe gagalolepona me gagaloleidia rua, dia, sa baiwano mai wadapaitudepona.” 47Onionialala di leuntone wi-mona gagalowantoio mo etane diamone waienase, “Iesue do lagaledie nuala teineno asisusaile, sa baiwa e maiwadape dowilepona, ba? 48Apana eiau ita Parisi bedeuwomai dea da me sumanaiwantoipona, dia! 49 Tane momida me sumanaiwantoia mo ipa apana di wankoalala,Moses anaanawa mai da atentoipona, dia. Mo ideita Godinsaisawa rua kadiwa donsapu.”

50 ✡Ita Parisi bedeuwo apana dea ebowa Nikodimas,mida bauta Iesu mampe alena, me sape enedie sosowadiamone wanase, 51 “No anaanamba wadia ipa no bautaapana mida wawusaite wadeitaitudedia gagalowa etateita dima me dewasadia donsatadewae, tauma kotusata.”52 Ita mo sou Nikodimas Iesu adiweleidia dauwa etaneatentone me wawusane waienase, “E do Galili apanawa,sa baiwa apana sa adiweitiana, ba? Buka bedewe wisiaiteewee ita ateitaa mai peroweta da Galiliwae wisepi, dia.”53 Tane apana uduudu sape eneia mai insaisau dealeponabaiwa ene bolauwobolauwo antoiena.

8I ninala banlene Iesu mampe wimoi

1 Ema aupe Iesu Ierusalem ene wadi Olib osowealene sape wandie. 2 Tane imonemba walama pundediome leulene God duwa bedewe alen. Me sape wisenoapana uduudu me mampe wimoieno me aisidene wainewaeuwamodie. 3 Tane Iesu waeuwaleidioma anaanawaeuwalala ita Parisi apanawa i dea ninaleidio donsanewadanaitue banlene apana uara sape eneia danauwo wi-mon. 4 Ita mo Iesu diane waienase, “Debamamba, no iema ninaleidio donsate banlete winen. 5 No anaanamba✡ 7:50: Ion 3.1,2

Page 34: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 8:6 34 Ion 8:14bedewe Moses dianena i epe dewala seu mampe epapub-olepi. Tauma e kadi inainamba ema baiwa ambi inseiana?Waeuwanewo atentata!”

6Mowaitara emamampe lagasaia, me aia dawapikadis-apio osowe enapue wawusapua baiwa. Mo epe waioIesu mai sipoamopona, tane me dunelene witapa uraupamampe aia isiwa dogo osowe girumalen. 7 Tane mokainokaino epe waitarasaio me pisiwane enene diamonewanase, “E mida i ema banlele wilena bedelawo midakadiwa i ema dewasana rua mai dewasapona, me bautaseu wadepie i osowe umepie ita me bosapua intawawadepiaubepi.” 8 Ita Iesu osowe dunelene witapa uraupamampe dogo osowe girumalen.

9 Mo dima Iesu wana etane apana tontau bautantoneene anton ita wauwo apana uduudu antonatuwaiena, itaIesu i nata muba sape enakasanton. 10 Tauma Iesu pisi-wane i ewene wanase, “Apana mida e banlaene wimoienatauma naepe anton? Mai mida da e kotuepe matangelae-pona, ba?”

11 Iesu i ema epe waitarasadio me sipoasane wanase,“Mai mida da ne kotuneapona, dia.” Ita Iesu me dienewanase, “Ne do mai e kotuepa, dia. E aitaa duawo, tanekadiwa dewawa eidasaa, mai osowe dewasaa, dia!”

Iesu meba umanawa benemaleidio Parisi apanawa me am-boitusai

12 ✡Iesu osowe apana mampo gagalolene wanase, “Neipa tawo sapawa. Mida ne wanawo iedia me mai duba be-dewainta waimpe leumpa, diaida. Tane me sapa wadepiemampesapio ita sapa sa inaida wanepio wankasalepi.”

13 ✡Mape Parisi apanawa Iesu diane waienase, “E ebaumanaa benemaitiana, sa baiwa e benemaa ipasia.” 14 Iesu✡ 8:12: Matiu 5.14; Ion 9.5 ✡ 8:13: Ion 5.31

Page 35: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 8:15 35 Ion 8:22sipoamone wanase, “Sa ulaipa, ne neba umanana ben-emantedina. Tane ne benemana ideita ipuipua badowawinede, ipawa ne neba ateatenten ne nainta winen itaando naepe inta anteapa. Tane emai ateitapona ne naintawinen, ba naepe inta anteapa. 15Ne epe wadina, ipawa eapanaida insaisawa mampe sosola ewamoile kotuitilana.Nemai e dewaitilana rua apana kotumoipona, dia. 16Tanene kotunteapa, sa ipa ne ulaipa dodomana os mampedewasapa. Ipawa mai ne neba mukana mampe dewas-apa, dia, tane Mamamba ne waaubanena nata mukambadeawaa mampe apana kotumota. 17 E anaanala bedewegirumalena ema epe wade: Kotu bedewe apana natakadiwa benemantompe saisaisapua kotu sa ulaipalepi.18 Epe rua ne neba umanana benemantedina ita Ma-mamba waaubanena do ne umanana benemaleide.”

19 Iesu me Mamba umanawa wano mo etane me wait-arasane waienase, “E mamaa naepe wandia umanawawaiana?” Iesu sipoamone wanase, “E ne mai ateineaponado Mamana mai atensapona, dia. Naita e ne ateineaponoe ne Mamana do atensapona.” 20 Iesu aia ema God duwabedewe naepe pulo itutulawo waeuwamodie epe wan.Tane mai mida da me wadapaitudepona, dia, ipawa mewalamawaida God insaisawa rua ituna mai wisepona.

Iesu awa intawa21 Ema aupe Iesu apana mida God duwe auweiena

osowe diamone wanase, “Ne ando bonteape elepe naepewinenawo anteapa. Ita ne e elepo e Keriso inawala dabanusanune tane mai donsane inaitana rua, dia. Ita ekadi dewasailana bedewe boitana. Naepe ne antedinawoe ando mai winlena rua, dia.” 22 Ius apanawa aia emaetane insakoantone waitarantone waienase, “Me mebainsaisawa rua epaepabobolepi, ba? Dauwa ema baiwa mewadi wadiase, ‘Ne naepe antedinawo emai winlena rua.’ ”

Page 36: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 8:23 36 Ion 8:3323 Tane Iesu gagaloleidie wane wanase, “E tawo osowe

wanwanlala, tane ne uboe winen. E ipa tawo ema mam-pea, tane ne mai tawo ema mampea, dia. 24 Sa baiwa nee dialene wanase, ‘E kadila bedewe boitana.’ Naita e maisumanaitana ne ipa me, e ideita kadila bedewe wanlempeboitana.”

25 Iesu aia ema wano mo etane nuau enidasano dianewaienase, “E mida, dima awa wien?” Tane Iesu leusanewanase, “E ateiten ne mida, ne umanana ne nolanauwaantena walamawe ita tauma dialeno etalana, sa ipasa.”

26 Ne e dewa uara baiwa wawulepe kotulepona, tanemai taumadewasaipona, dia. Memida newaaubanena ipaulaipa ita dodomana os. Ita dima me ne dianedio etedinarua ne tawo ema apanawa diamodina, mai neba insaisanarua, dia.

27 Tane Iesu me mida wanaubena umanawa wadio moeteie mai atentopona me apa Mamamba umanawa wadie.28 Sa baiwa Iesu mo diamone wanase, “Tauma e maiateitapona ne mida, dia. Tane e Apana Otopa korososowe wadanaposie seuno bolepie enepiwisepie ubooodepi alepio tauma e ateitana ne ipa sa mida Mamambawanaubena. Do walama sawo e ateitana ne mai nebamukanawo wineape nolanteipona, dia, tane Mamambawaeuwanena rua ne gagalontedina. 29 Mida ne waauba-nena mai ne eneapona, dia. Me ipa ne do, ipawa newalama uduudu dimamemenasadia ruaida dewasadina.”

30Apana aia ema Iesu wadio eteie mo bedeuwo uaramesumanaiwanton. 31 Ita apana mida me mampe sumanain-tona me diamone wanase, “E ne sumanainaiten, tane ene aiana ruawaitonune bedewe wanlempa e ulaipa newanawo alala segaitana. 32 E epe dewaitonuna e ulaipaintawa ateitena, ita ulaipa sa kadi taiwa e taudoledialotopiaubepio inaitana.” 33 ✡Tane mo Iesu sipoasane✡ 8:33: Matiu 3.9; Luk 3.8

Page 37: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 8:34 37 Ion 8:44waienase, “No Abraam obampa wainitana, dima GodAbraam sauasana, sa ipa no nubaamba. Ita mai dima dano taudoneipona, dia. E ambiwaiana no lotonepono inan-tepona?” 34 Iesu leusane wanase, “Ne ulaipa dialedina,apana mida kadiwa dewasadia, kadi me taudidodedio itakadi nolawa dewala wanaleidie wande. 35 Waeuwa emawapo insena: Nola dewala taudola mai du apanawa dowankasantopu, dia, tane du apanawa otopaida me natawankasantopu. 36 Tane du apanawa otopaida, sa ipa neGod Otopa umanawa wadina, me e kadila taiwa lotopiae ideita inaitene euiten ita mai dima da e taudoleipona.37Ne ateina e ipa Abraam obampa, tane ambi ipa epe e neboneana baiwaitilana? E ne boneana baiwaitilana, ipawane aiana e bedelawo mai bolawa da wineipona, dia. 38NeMamana mampe dima ewana rua dialedina, tane e ebamamala mampe dima etalana ruawaitile dewasailana.”

39 Mo Iesu gagalowa etane amboitusane waienase,“Abraam ipa no mamamba, mai mida da.” Tane Iesusipoamone wanase, “Naita e Abraam obampaidaewoAbraam dima dewasana rua e dewasaipona. 40 Ne ulaipagagalowa God mampe etana rua e dialena, tane e neboneana baiwaitilana. Abraam mai epe dewalepona, dia.41 E ipa dima mamala dewasadia rua dewasailana.” Mapemo Iesu aiawa etanadabue waienase, “God meba os noMamamba, no mai into mula wainipona, dia.”

42 Iesu mo sipoamone wanase, “E wailanase, ‘Godos no Mamamba,’ tane God e Mamalaewo e ne nu-awadawadaneipona, ipawa ne God mampee winen. Nemai neba nuanawowineapona, tanemida newaaubanenainsaisawa rua winen. 43 E dima baiwa ne aiana eteile taneipawaida mai ateitipona? Ne aiana e manlawo saiwaidawan, sa baiwa e mai etane ruawaitana rua. 44 E ipa kadimamba Seitan mampea, me ipa e mamala ita dima memenasadia rua e dewasailana. Kadi mamba ipa bumpeido

Page 38: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 8:45 38 Ion 8:55ita tauma apana epaepabobola, ita me bedewe ulaipadia, laga os. Ita me mai ulaipa mampe wainipona. Melagalempa, sa ipa me mebaida gagalowa wade, ipawa melagawaa ita laga mambaida wande. 45 Tane ne e ulaipadialedina baiwa ne mai sumanainaitipona, dia! 46 Midae bedelawo ne kadi dewasano ewena wawuwanepia rua?Mai mida da, dia! Ne ulaipa gagalowa dialedina, tanedima baiwa e mai ne sumanainaitapona? 47Me mida Godmampea dima God wadia etede. Tane e mai Godmampea,dia. Sa baiwa dima me wadia e mai eteipona.”

48 Mape mo Iesu wawusane waienase, “E epe waianabaiwa no dodomana waite waitanase, ‘E ipa Samariaapanawa mida no dabualeitana wainiana ita e bedeawoaleu kadiwa wande.’ ” 49 Iesu sipoamone wanase, “Nebedenawo mai aleu kadiwa wainipona, dia. Ne dimadewamodina mampe ne Mamana ebowa wadaposisad-ina, tane e ne ituaisineilana. 50 Ne mai neba ebonasapaidalepia baiwa nolawantipona, dia. Tane mida neebona wadaposiwa menasadia wande, ita me ando nenolana ewepie umanawa wapidewalepi. 51 Ne ulaipadialedina, mida ne aiana oniempe ruawalempa, me taumaita ando mai bolepi, dia.”

52 Tane mo Iesu diane waienase, “Tauma no aten-dewanten e bedeawo ipa aleu kadiwa wande! Abraamita peroweta uduudu bontoiena, tane e waianase, ‘Midane aiana oniempe ruawalempa me tauma ita ando maibolepi, diaida.’ 53 E apana inainaa dainea epe waiana? Einseiana e ipa debamawaida, mai Abraam rua, ba? Mebolen, ita deawaa peroweta uduudu bontontuwan!”

54 Mo Iesu ituaisisaio sipoa diamone wanase, “Naitane neba wadaposinteipono, wadapos sa ipa ipasia. Taneme mida e umanawa wailana ‘No Godimba,’ me meba newadaposinede. 55 E mai me atensapona, dia, tane ne me

Page 39: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 8:56 39 Ion 9:5

ateinaida. Naita newaponase, ‘Nememai atensapona,’ neipa lagawaa e ruala. Tane ne Mamamba ateinaida ita meaiawa do ruawantedine dewasadina. 56 E mamala Abraamne wiwisana walamawa baiwa nuaeu do onioniawaleidiwandie. Ita ne wiwisana walamawa tauma ipawanalename ewene nuaeu nuawa nopesan.” 57 Iesu epe wano moetane Iesu wanadabue waienase, “E mai ena 50 taumawainipe epe waipona, dia. Abraam mapoido bolen, tanee waianase, ‘Ne Abraam ewana!’ E ambi epe waiana!”58 Iesu mo wakoau gagalowa etene wane wanase, “Ne ipawanwankasalala, ne wainedino Abraam mulen!”

59Me epe wana etaetawa abo me God wakadisasapona.Sa baiwa mo seu otene me epapona, tane Iesu weregaintaGod duwa ene nosene alen.

9Iesu apana emawa potawa do muwalena inasade

1 Iesu wawe alala do antoie into apana emawa potawado muwalena wandio eweiena. 2 Sape wawe alalaIesu waitarasane waienase, “Debamamba, apana emamida kadiwa saiwa wadene emawa potawa do muwalenewande? Me meba kadiwa saiwa ba gombawa kadiu saiwawaden?” 3 Iesu mo waitarau sipoasane wanase, “Kerosa ipa mai me meba kadiwa ba gombawa kadiu baiwasegalepona, dia. Tane God insaisawa rua me emawapotawa do muwalena wande. Me kerowa sa mampeeGod ina mukawa sabamosapio apana atentopua baiwa.”4 Iesu epewane aupe gagalo da diamonewanase, “Walamasapa wadiawo mida ne waaubanena nolawa dewamontewainenta, mai ete di wankoantata, ipawa tadina baiwalei-dia dubalepio mai mida da nolalepia rua, dia. 5 ✡Ne✡ 9:5: Matiu 5.14; Ion 8.12

Page 40: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 9:6 40 Ion 9:13-14tawo ema osowewinenewainedinawo ne ipa tawo sapawawainedina. Tane epe antepino tadina taupibodepi.”

6 Iesu epe wane aupe dogo osowe sesei tone witapamampe sesei sa einsisideno topa wanaleno apana saemawa potalena emawa osowe itun. 7 Ita diene wanase,“Aitee, doa Siloam bedewe nana mitaa.” Doa Siloamebowa ipawaida ipa waaubalala. Me Iesu diena ruaalene doa sa bedewe namba miteno emawa lotone salaewene aupe ene bolawe alene wandie. 8 Me sosowatampe duntoie waimoia me inaleno ewane memesan-tone wakoantoie. Ita do sosowa isiwa me kainokainoiriri tounawe wandio eweia atemba ewane wakoantonewaienase, “Apana iririlala inaleno eweitana, ba apanada?” 9 Mo wakoalala bedeuwo isiwa me ewane atensanewaienase, “Me ipa sa inalene wande.” Tane mo isiwawaienase, “Dia, sa mai me mida no umanawa waitana, saapana da eweitana.” Mo epewakoasaiome etamonemebawasabamowa wane wanase, “Ne e sola emana potawawainedino ewaneilana tauma inanten.”

10 Mo me wakoasaie waitarasane waienase, “Somba,dianewo etato, e ambi dewaitene emaa eulen?”

11 Me mo sipoamone wanase, “Apana ebowa waia Iesusesei dogo osowe tone witapa mampe sesei sa einsisidenotopa wanaleno emanawo itune dianene wanase, ‘Aitee,doa Siloam bedewe nana mitaa!’ Me dianena rua antenenaina doa sa bedewe mitano emana euleno sala ewana.”12Mome inalena benemawa diamono etanewaitarantonewaienase, “Apana sa e inaena naepe?” Tane me sipoa-mone wanase, “Ne mai atenteapona me naepe.”

Parisi apanawa ina bumpaida banusaia gagalowa13-14 Apana emawa eulena ema epe diamono etane

me inalena bumpawa banusapue atentopua baiwa ban-lene Parisi mampo wimone me inalena benemawantonewaienase, “Ande Sabat walamawe Iesu sesei dogo osowe

Page 41: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 9:15 41 Ion 9:22-23tone witapa mampe sesei sa einsisideno topa wanalenosomba emawa potawa osowe ituno inalen.” 15 Parisibenema ema etane apana inalena waitarasane waien-ase, “E ambi dewaitene emaa eulen?” Ita me mo di-amone wanase, “Me topa wadene emana osowe itunewaaubaneno antene doa bedewe naina mitano emanaeuleno sala ewana.” 16 Parisi apanawa me inalenaumanawa etanadewantone muba empuempuntone moisiwa Iesu amboituwa gagalowa wane waienase, “Apanasamida inasana Sabat anaanawamai onieipadewaleipona,andipundede. Me dewawa kadiwa no atentene wainitana,me mai God wapaaubepono nolaleipona, dia.” Tanemo isiwa Iesu adiwentoia waienase, “Naita me mai Godmampea wisepe nolalepono me mai ginasa pokawaaudewamopono ewapona, dia!”

17 Parisi apanawa muba wakoantone baiwa apanainalena osowesane waitarasane waienase, “Apana e emaaeusana no wakoasaitana. E me umanawa ateitena wawoetata.” Ita me mo sipoamone wanase, “Ne dauna etaneatentena me ipa God perowetawa wisene nolaleide.”18 Parisi apanawa apana sa inalena gagalowa uduuduetanatue atentoiena, tane mai sumanaintoipona, dia.Ita mo atendewantopua baiwa me gombawaida gagalouwanaaubeiena wimopue wapudewantopuo etapu.

19 Tane me gombawa wimoieno Parisi apanawa wait-aramone waienase, “Wanadewaitano etata, apana ema eotola wailana emawa potawa do muwalena, ba? Taneambi tauma me emawa lotone sala ewede?” 20 Me gom-bawa mo sipoamone waienase, “Oa, me no otombaida,emawa potawa do muwalena e gagalowa wailana. 21 Meemawa euleno sala ewede. Tane mida me emawa eusanaba ambiambia inalena no mai atentepona, dia. Me apanadebama, waitarasano dialepio etana.” 22-23Me gombawaParisi apanawa sauntone baiwa diamone waienase, “No

Page 42: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 9:24 42 Ion 9:31otomba apana debama, me meba waitarasano dialepi.”Mo Parisi apanawa sauntona, ipawa mo bauta insaisauitune waienase, “Apana mida Iesu sumanaiwantoie wa-iase, ‘Iesu ipa Keriso God sauawalena wisen,’ apana samaino gagalomba duwa bedewe odapuo do deantata, dia.”

24 Apana inalena gombawa Parisi apanawa diamoienaotopu waitarasapue atentopua baiwa mo me osoweapasane badowaida diane waienase, “No menanedia eulaipaida waie God nuawa eusaa, mai gagalo da were-gasaa, dia! No atenten apana e inaena mai God mampeawisepe nolaleipona, dia, me ipa kadi dewalala.” 25 Moepe waio me sipoamone wanase, “Me kadi dewalala baapana euda, sa ne mai atenteapona. Tane dea os neatentena, sa ipa debamawaida ne baina, ne emana potawado muwantena euleno sala ewedina.”

26 Mape mo waitara da diane waienase, “Me e man-awo ambi dewalen? Dima dewasano emaa euleno salaeweiana?” 27Me leusane diamone wanase, “Ne inantenabenemawa aita dialenatuwano etalana. Dima baiwa os-oweosowe waitaraneilana? E mo isiwa ruau me waro-rowa wanaitana menaledio baiwa epe kainokaino wait-araneilana, ba?” 28 Me mo epe diamono etane nuaukadileno wadabuasane waienase, “E ipa soa sa warorowawainiana! No Moses warorowa apanawa wainitana, maidamenaneipona, dia! 29NoMoses bumpawa atenidanten.God me mampe gagaloleno no banlanedie. Tane e soa saumanawawaiananobumpawamai atentepona,menaintawisene nolaleide.”

30 Apana inalena mo sipoamone wanase, “Me ginasapokawaaida dewasane ne emana potawa do muwan-tena inaneno wainedina. Tane e mampe me wakoawawailanamenaintawisenenolaleide, sa ambi epewakoaiti-lana? 31 No ateinimba apana kadi dewalala raupariuGod mai eteipe sipoamoipona, dia! Tane God apana

Page 43: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 9:32 43 Ion 9:41dodomana kakaiwa me insaisawa dewasadia raupariwaetedie sipoasade. 32 Mapo ita tauma mai mida da apanaemawa potawa do muwalena inalepona, diaida, taumaos eweitana. 33 Naita apana ne inanena mai God mam-pea wisepe nolaleipono me ginasa pokawaaida ema maidewasapona rua, dia.” 34 Tane me Iesu adiwelene gaga-loleidio Parisi apanawa etane nuau kadileno onawaidawane waienase, “E kadi muwaitena emaa potawa os dowankasaiten, tane meneedia God waeuwawa no dianewosumanaimba dodomanalepi, ba?” Ita mo me taneienonosene alen. 35 Tane dewa ema umanawa Iesu etene mebanusane alene donsane diene wanase, “E Apana Otopasumanaiwaitiana, ba dia?” 36Me Iesu sipoasane wanase,“Apana Otopa e umanawa waiana ne mai atenteapona memida, e me ebowa waadewaitawo ne atenteape sumanai-wanteapa.” 37 Ita Iesu leusane diene wanase, “Apana ipasa e tauma eweiana, meida nata gagaloitile eneilana.”38 Apana sa inalena aia ema etene Iesu danawe itulenediene wanase, “Tatamba, ne sumanaiantedina!”

Iesu kotu awa tawo ema osowe wisena gagalowa39Me Iesu sumanaiwalena wano aupe Iesu wanase, “Ne

apana kotumopaa baiwa tawo ema osowe winen. Ita ko-tuna ema epe: Mo mida emau potawa waimoie ewaponamenamodia ne saumopo emau ewapudewantopu. Tanemo mida muba insakadisantoie inseiase, ‘No emambaeuda eweite wainitana,’ ne mo dewamopo emau potawawineia do wankasantopu.” 40 Ita Parisi isiwa sape Iesudo eneia me gagalowa sa etane waitarasane waienase, “Emida emau potawa do waimoio umanau waiana? Dauwae no ewane waiana, ba?” 41 Mape Iesu mo diaidamonewanase, “Naita e eba daula etape inseponase, ‘No emambapotawa wainitana.’ Epe insepono ne saulepono emalaewapona intawa wadapaaubepono emala eulepona, ita

Page 44: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 10:1-2 44 Ion 10:8e kadila dia baiwa kotula epona. Tane e emala potawadi wainile eba insakadisaitile inseilanase, ‘No emambaeuda eweite wainitana.’ E epe inseilana mampe ewaponaintawa bodeilana ita kadila winakasaleidio wainilana ko-tuwaitana.”

10Memida gamo oniadewasamodie banladewasamodia gaga-

lowa1-2 Ema aupe Iesu apana me asisusaie laia diamone

wanase, “Ne ulaipa dialedina, me mida sipsip wanwambubolawa gonaala winedia moawainta ruawaleidie odediame gamo onionialala apanawaida wande. Tane mo udu-udu mida nambeinta kawantoie odeia mai gamo oniade-wasamompaa baiwa odeipona, dia, mo gamopoisamompekadimompaa baiwa odei. 3 Sipsip nauelamodie wandiaapanawa sipsip apanawaida odaoda baiwalempo ewepiegonaa moawa wadepiaubepio odepi. Ita sipsipwa sa meanuwa waimoia mampo odompo aiawa dauwa etapueatensapu, mai dia. Me sipsipwa mampolepie deadeaebouida wapie banladewasamopio nana awa gonaa adiwenomopue antopu. 4 Ita mo nomopue me bautalepiosipsipwa aiawa atensaia baiwa warorosapu do antopuebola euda bedewe nana napu. 5 Tane apana nambeaaiawa wampe banlamompo mo mai warorosapu, dia.Sipsip apana sa aiawa etane koasaiena baiwa sawo epuenambe antoputuwapi.” 6 Iesu gamo apanawaida gagalowababawa mampe apana waeuwamodio etane ipawaida maiatentopona, dia.

7 Sa baiwa Iesu diadewasamone wanase, “Ne ulaipadialedina, ne ipa sipsipna wanwambu bolawa gonaawamoawa wainedina. 8 Ne muriwantene odana, tane mouduudu mida bautantone odeiena mo ipa poiwaa itabanlakadisalala. Ita sipsip mo aiau etane koasane baiwa

Page 45: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 10:9 45 Ion 10:16mai ruawantopona, dia. 9Ne sipsipna wanwambu bolawagonaawa moawa wainedina. Apana mida ne bedena-woleidie odedia me inaida donsapie waimpa. Me inalepiewaimpadewalempe ita do nana pokasampo os waimpa.10 Mo poiwaau sipsip kadimompaa awa mampo wimoiemenamodia sipsip poisamompe ita epaboiamompa. Tanene mai mo ruau, ne winena mo inaida donsapue wadapuenuau nopesapue euda os waimompa.

11 Ne gamo apanawaida euda dodomana, gamo oni-adewasau apanawa wainedina. Gamo apanawaida eudadodomana meba insaisawa mai wadeipona, dia, me sip-sipwa nuawadawadamodie mo inamopio wampudewan-topua baiwa inawawa itupi epi. 12 Sau apanawa sip-sip apanawaida sipsipwa bopawa oniamodie wandio elokadiwa wisedie sipsip kadimopia baiwaleidio apana sasipsip emodie sawe weuwadie nambe aleide. Ita elokadiwa sipsip mampoleidie adamodio sauwo deaantoi.

13 Me mai sipsip umanau waipe oniadewasamoipona,dia. Elo kadiwa wisedio ewedie me sipsip emodiesawe weuwadie nambe aleidia ipawa me mai sipsipapanawaida, me sau apanawa os manewa nolawaleidiewande.

14-15✡Ne gamo apanawaida euda dodomana, gamo oni-adewasau apanawa wainedina. Ne Mamana atenidanediowainedina ita ne me atenidasadina. Epe rua deawaa nesipsipna atenidamodino waimoi ita mo ne atenidanei.Ita ne inawana mo inamopino waimompadewantompaabaiwa itupe epa. 16 Tane ne sipsipna da nambe waimoiabanlamopo sipsip wanwambu bolawa imaala winediawoodapue sipsipna bauta odeiena bedeuwontopu. Ita momuriwa odaodalala sosou bautalala ruau ne aiana etompeatenidasampe ruawantompe waimompa. Ita sipsipna✡ 10:14-15: Matiu 11.27; Luk 10.22

Page 46: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 10:17 46 Ion 10:26muriwa odaodalala sosou bauta odeiena do deantompesipsip apanawaida dea os oniadewasamompe waimompa.17 Ne God insaisawa rua inawana itupe epe bonteapaabaiwa ne Mamana nuawadawadanede. Tane ne inawanaitupe epo God ina leusapi nepia bowanteapa. 18Mai midada ne dianepio inawana itupe epa, dia. Ita mai midada mukawa wineipona inawana wadepiaubepi, diaida!Ne neba menaidanedia God insaisawa ruawanteape in-awana itupe epa. Ita inawana itupe epe leusape wadapaamukawa ne mainawo winede. Ita ne inawana itupe epeleusape wadapa, Mamana dianena rua.” 19 Iesu epe gaga-loleidio Iuswa etane bauta dewantoiena rua empuempun-tone, mo bedeuwo isiwa Iesu wadabuawa waiena, taneisiwa Iesu adiwentoiena. 20 Mo uara mida Iesu wad-abualala wane waienase, “Me bedewe aleu kadiwa wandieinsaisa wanedio oolene uwawa koakoalen. Dima baiwaasisusante wainenta, ete ana!” 21Tanemo isiwamida Iesuadiwentoia wane waienase, “Apana bedewe aleu kadiwawandie insaisa wanedia mai epe gagaloleipona, dia! Einseilana apana bedewe aleu kadiwawandia apana emawapotawa inasapona rua, ba? Sa dia, e walakadisalana.”

Iuswa eiau mai Iesu sumanaiwantoipona gagalowa22 Obasa walamawa wiseno Iuswa Ierusalem bedewe

God duwa odawa odantoie waimoie. 23 Ita Iesu oda sawoodeneGodduwabedewe alene bola empuempulalawineiadea mo warereu ebowa Solomon wane bola sa ebowaituienawo leidie. 24 Sape me leidio Iuswa eiau wimoneIesu enane tonusane waienase, “No walama daumawa einsakoaeite wainite. No epe enewo insakoantate wankas-antataa meneede, ba? Naita e Keriso God sauawalenawiene wainiana benemaidanewo atentata.”

25 Ita Iesu mo sipoamone wanase, “Ne e dialedineos wainedine, ita do ginasa uara ne Mamana ebowedewamodina mampe sabamonedie ne mida. 26 Tanee mai ne sumanainaitapona, ipawa e mai ne sipsipna

Page 47: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 10:27 47 Ion 10:37wanleipona, dia. 27Tane momida ne sipsipnaida waimoiane aiana eteie atensaie ruawantoi. Ita nemo atenidamonowaroroneie os waimoi. 28 Ne sipsipnaida inawinakasalawanamope oniadewasamopino mai kadiwa bedewe an-topue kadikadintopua rua, diaida. Mo ne witanawoeuda os waimompadewantompa, ita mai mida mukawawineipona wisepie ne witanawo otaaubamopi, diaida.29 Ne Mamana debamawaida wande, mai mida da ruau.Mida me sonabamono witape waimoia mai mida da mewitape otaaubamopie kadimopi, diaida. 30 Ne Mamananata deaida, mukamba deawaa wainitana.”

31 Iesu epe badowa gagaloleidio Iuswa eiau etane nuaukadiidaleno seu otamone me epaepabolepona baiwan-toie. 32 Tane Iesu mo diamone wanase, “Ne ginasa uarapokawaauida Mamana dianena rua me mukawa mampedewamono ewalana. Ginasa dainea dewasanakadisanaonawa epaneanabolepia baiwaitilana?”

33 Mo sipoasane waienase, “No mai e ginasa da de-wamoana kotuwamatangelawa epeeta, sa dia. E apanaidaos wainie eba umanaa waie waianase, ‘Ne Mamana nataipa deawaaida wainitana.’ Epe waiana, sa ipa e ebaitupositie Godida ruawaite God wakadisasaiana.”

34 Mape Iesu leusane diadewasamone wanase, “Eanaanala bedewe girumalena ema epe wade, ‘Ne e ebolaitune wana God.’ 35-36 Dima God buka bedewe wanawinakasalala, mai watadabuasataa rua, diaida. Apanamida God aiawa mampoleno wadeiena me mo ebou itunewana God. Tane ne mai mo ruau, dia. Mamamba God nesonabanene mebaawaida awoanene itunene tawo osowewaaubanena me insaisawa dewamopine wainepina. Sabaiwa ne umanana wane wanase, ‘Ne God Otopa waine-dina.’ Ne epe wana mampe abo ne God wakadisasaponawawuneilana. 37Ne dima dewamodina ewamone ateitanane mida nolantedine wainedina. Naita ne Mamambainsaisawa nolawa epe, tane nola ewaewawa da nambea

Page 48: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 10:38 48 Ion 11:4nolantepino ewana e mai ne sumananaitana, eneana.38 Tane naita ne Mamana God nolawa dewamopinoewaneane sumanaitana ne ipa God Otopa. Naita e neumanana dima dialena insakoawaitane mai sumanaiwai-tana ginasa ne dewamodino e eweilana mampe sumanai-tane ateitana Mamamba ne bedenawo ita ne me be-dewe wainedina.” 39 Iesu gagalo badowa sa wadio moetane nuau kadiidaleno mo bauta dewantoiena rua Iesuwadapaitudepona baiwantoie, tane mo wadapona baiwarubusailewantoio me emone alen.

40✡Itame leulene Ioadanwaiwadawo Ion bauta nolawauwaalene apana babatutumodiawo alene wandie. 41 Iesusape wandio apana uara me ewapua baiwa mampe wi-mone asisusaie. Ita mo asisuntoie waimoie bedewe dimaIon bauta Iesu umanawa benemalena insene waienase,“No Ion mai ginasa pokawaau da dewamopono ewamo-pona. Tane me bauta Iesu umanawa benemaleidio etei-tana segaleidituwadio eweitana.” 42 Ita bola sa apanawauaraia Iesu bedewe sumanaintoiena.

11Lasares bowa gagalowa

1 ✡Apana ebowa Lasares Betaniwa wanwanlala kerowadeno wandie. Me weaweanapa Meri ita Mata dosape waimoie. 2 ✡Ita me weanapa Meri, me ipa midaando ia asiwa esapa bonabonaua Tatamba wawa os-owe memepiaubepie uwawa imba mampe wawa sini-amopia iwa. 3 Mo nopu Lasares kero wadeno sau baiwagagalo wanaaubeieno Iesu mampe alena wane wanase,“Tatamba, e soa nuawadawadasaiana kero wadaidasanoituleide.” 4 Iesu nuawadawadawa sowaida kero wadenoumanawa etene wanase, “Lasares kerowa ompa ipa mai✡ 10:40: Ion 1.28 ✡ 11:1: Luk 10.38,39 ✡ 11:2: Ion 12.3

Page 49: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 11:5 49 Ion 11:16bo, dia. Tane kero sa segalena God mukawa sabamole-pio apana ewapue wadaposisapue ionoidosapu. Itaema bedewe mo God Otopa do wadaposisapue sapaidas-apu.” 5 Iesu Mata, me wamba Meri ita Lasares nu-awadawadamode. 6 Tane Iesu Lasares kerowa umanawaetene mai tauwadea mampe awa insepona, dia. Me naepewandiawo walama nata sape wankasalen.

7 Ita walama nata sa diantono aupe Iesu a insaisawalei-die wawe alala diamone wanase, “Tauma leuntate anaIudia bedewe.” 8 Iesu epe diamodio wawe alala mewaitusane waienase, “Debamamba, imanaida Iudiawo Iusapanawa eiau e onaa enane seu mampe epapaboleponabaiwantoie ita e dima baiwa sape leuite aitaa waiana?”9 Tane Iesu me dima dewasapia baiwaleidia umanawadiamone wanase, “Walamo omo sapawa bedewe nolawawinede. Me mida walamo leidia mai dima wawa bagore-pio omepi, dia, ipawa me walama sapawa ewedie leide.10 Tane apana tadino dubawa bedewe leidia wawa dimabagorepio omepi.”

11 Iesu aia emawane aupemo diamonewanase, “SombaLasares me duwa bedewe ituawawalen. Ne me mampeanteape wadapamesapo enepiwisepi.” 12-13 Iesu Lasaresituawawalenawadia, sa ipameboidalenaumanawawadie.Tane wawe alala gagalowa sa etane ipawaida mai atento-pona, dia. Mo inseia abo Lasares di ituleidia umanawame waipona, sa baiwa mo Iesu diane waienase, “No meituleidia umanawa etate nuamba eulen, me mamoolepieinalepia rua.” 14 Mo epe insakadisantone waio Iesubenemaidamone wanase, “Lasares boidalen, mai di it-uleipona, dia. 15 Tane e baila ne nuana eulen, ipawane mai tauwadea me mampe wineape sausapona, epesegalena mampee e ando ne mukana ewane sumanainai-tana. Tauma leuntate me mampe Iudiawo ana.” 16 Iesu awadio Tomas, ebowa dawaia Ragaraga, wawe alala sosowa

Page 50: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 11:17 50 Ion 11:28isiwa diamone wanase, “Sa ide, Debamamba a wadia doleuntate Iudiawo ano me do awodea epaboianepu.”

Iesu Mata Meri nata ewamopia baiwa mampo aleide17 Ita Iesu wawe alala do antone bola Betani mampen-

toio Lasares boleno ituieno walama nataitanata diantonaumanawa me benemasaieno eten. 18 Bola BetaniIerusalem tampeido, intawa awa kampaida. 19 Sa baiwaIuswa uara BetaniwawimoneMataMeri nata nopu bolenaosowe mo wasaumoie wabadomoie waimoie. 20 MataIesu iedio umanawa etene tauwadea nosene me donsapieauwasapia awa aleidie. Tane Meri duwa wankasalen.

21 Mata Iesu into donsane diene wanase, “Tatamba,Lasares kerolene wandia walamawe e wiepono ne nonamai bolepona, dia. 22 Tane ne atentene sumanaintedinataumawiena dima uduudu Godmampe iririwaitaa eneep-ituwapi, mai dia.” 23 Me epe wadio Iesu diene wanase,“E noa bolena bo bedewe inalepie enepiwisepi.” 24 IesuMata epediedio etene leusanewanase, “Ne ateinanenonawalama ompa osowe bolala uduudu enawisau walamaweme bo bedewe inalepie enepiwisepi.”

25 Mape Iesu Mata diadewasasane wanase, “Ne ipa inabumpa wainedina. Apana bo bedewe inantopue ena-puwimopuamukawanemainawowinede. Memida ne be-denawo sumanaileidia, me ideita bo bedewe enepiwisepieinawinakasala wadepi, mai dia. 26 Ita me mida inaidadonsane ne sumanainaleidia tauma ita ando wankasalepi,mai bolepi, diaida. E ema sumanaiwaitiana, ba dia?”

27 Mata Iesu sipoasane wanase, “Oa Tatamba, nesumanaintedina e ipa Keriso, God Otopaida, mida Godsauawaleno no inta ewaewantitana wisepona tawoemawo tauma wien.” 28 Me epe wane aupe ene leulenewamba Meri duwa wandio awa alene enenke apana kakoawa wimone waimoia emonaiane awoantone waine mediene wanase, “Debamamba wisene e umanaa wade.”

Page 51: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 11:29 51 Ion 11:40

29 Iesu Meri waitarawa wana umanawa etene tauwadeaos enenwisene Iesu into donsapia baiwa nosene alen.30 Tane Iesu mai Betaniwa odapona, dia, me Mata bautadonsanawo enedio Meri awa aleidie donsan. 31 ItaIuswa Meri onieie du bedewe waimoia Meri tauwadeaos enenwisene nosene aleidio ewane warorosane antoie,inseia me nopa ituienawo bo nagawa moape aleidia kewampaa baiwa aleide.

32 Meri alene Iesu me anuwa wandiawo wisene meewene wawa bumpe itulene ke mampe diene wanase,“Tatamba, Lasares kerolene wandia walamawe e wieponone nona mai bolepona, dia.” 33 Tane Iesu Meri ita mesosowa isiwa warorosane antoiena ke waie nuapareidan-toio ewamone nuawa kadiidaleno waitaramone wanase,34 “E Lasares naepe itulana?” Mo me sipoasane waienase,“Tatamba, winewo antate euwaeto ewaa.” 35 Ita Iesu doke wan. 36 Tane Iuswa Iesu ke wadio ewane waienase,“Ewane, Iesu Lasares nuawadawadawaida bolena baiwakewawadie nuapareleide.” 37Tanemobedeuwo isiwa Iesumomoduwa wane waienase, “Me apana emawa potawainasana atenten. Me sowaida Lasares inasapona, tane enobolen. Dima baiwa me epe dewalen?”

Iesu Lasares bo bedewe inasadio enediwisidede38-39 Iesu wisene Lasares bo gubawa imaala winedi-

awo itune seu debama mampe enanabodeiena euwa-saieno ewen. Ita me bo gubawa sa ewedie me bautadewalena rua nuawa pokakadileno diamonewanase, “Seubo nagawa itunbodae winedia koirewasano nambe alepi!”Tane apana bolena weanapa Mata Iesu diene wanase,“Tatamba, dima enodianeianamai dewasataa rua, dia. Boimanamalene walama nataitanata winene etepa kadilenaboawa wisepi.” 40 Mata Iesu epe diedio me badowadiene wanase, “Ne dieena naita e sumanaitapono e God

Page 52: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 11:41 52 Ion 11:48sapawaida debamaia sabamosapono ewapona. Ne dimadieena etasiaitene baiwa e ne enabodaneiana, ba?”

41 Me Mata epe diaidasano aupe me apana dima di-amona ruawantone seu bo itunbodae winedia koirewa-saieno nambe alen. Ita Iesu raupari baiwalene pisiwaneemawa iono odeno wanase, “Mako, ne Lasares raupari-wantedino etee sipoasaa baiwaitiana baiwa auwaedina.42 Ne atenten dima uduudu raupari mampe dieedina esipoasaiana, mai rauparina da eteipe eipona, diaida. Tanene sabamo epe wane auwaena apana mape eneia e newaaubaneana sumanaiwantopua baiwa.”

43 Iesu Mamamba mampe epe wane aupe aiawamukamawanewanase, “Lasares, noeaaubea!” 44 Ita apanabolena Iesu wana rua bo nagawa bedewee nosen. Meetepa gara eudamampe lomantone ituiena domomamponosene enedie. Ita Iesu Lasares apanawadiamonewanase,“Me etepa lomaitena garawa ampe otaaubaitano alepi!”

Iuswa onioniau apanawa Iesu bosapua insaisawa wadei(Matiu 26.1-5; Mak 14.1-2; Luk 22.1-2)

45 Ius apanawa uara Meri wasausaie wabadowa awamampe wimone waimoia Iesu ginasa pokawaaida Lasaresmampe dewasana ewane sumanaibu me bedewe ituiena.46 Tane mo bedeuwo isiwa ginasa sa ewane antone Iesudima dewasana umanawa kutun mampe Parisi apanawabenemamoiena. 47 Ita mo me benemawa sa etanepirisi ionoidoa ita Parisi apanawa Iuswa eiau uduuduboru baiwa diamoieno auweiena. Tane mo auwenatuemuba gagalontone inta banusaie waiase, “Apana sa nobodeitalewantitano ginasa uara pokawaau dewamodiewande! No mukamba diama epe dewaleide. 48 Naitano ewate eto epe nolakasalempa no apanamba uduudume sumanaiwantopu. Ita Rom gabemaniwa no onianeia

Page 53: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 11:49 53 Ion 11:56epe ewapue insepuase, Iesu warerelepio no Iuswa udu-udu onamba enapuo God duwa kakaiwa ita wanwanimbakadisapue, tane do no apana eiau nolantitana mukambawadapuaubepuo oauarantato.”

49 Mo epe gagalontoio bedeuwo apana ebowa Kaiapasena sawo pirisi ionoidoalene wandia wane wanase, “Einsakoa apanawa wainilana, mai dima ateitipe osowewaipona, dia! 50 Insenadewaitana, eulena no apana deatotaaubeto no apanamba gudubu wadepie bolepio ita noinantate wainenta.”

51-53 Kaiapas mai meba insaisawe gagalo ema wapona,dia. Me ena sa bedewe pirisi ionoidoalene wandia baiwaGod insaisawa waneno apana dea Iuswa baibu bolepiawan. Ita me epe wadia walamawe mo insaisau deasaiaIesu bolepia waie waimoie. Tane God insaisawa sa Kaiapaswanena Iesu apana baibu bolepia, mai Iuswa os baibubolepi, dia. God insaisawa ituno winedia asiasi me obam-paida sonabalala Iuswa bedeuwo waimoia ita do sonabal-ala bola daitadawo waimoia baibu bolepi. Ita Iesu Godsonabamodia uduudu baibu bolepie inamopio sumanaibume bedewe itumpe deaidantompe waimompa. 54 Iuswaeiau insaisau deasaia Iesu bolepi, sa baiwa mo muba epegagalontoia walamawe Iesu mo bedeuwointa leidia eneawoa wawe alala os do bola Eparaim sala makowa tampeantone waimoie.

55 Tane Iuswa Pasowa odawantopua walamawakampaleidio apana uaraia bolauwo waimoia oda awaIerusalemwa wimonatuwaiena. Ita mo anaanau wadiamo mai kadi do Pasowa odawa odantopu, dia. Sabaiwa mo bauta kadiu mitawia baiwa duadintopueeuntopue muriwa odantopu. 56 Ita God duwa enediamoape etemitamita bolawa winediawo apana uaraiaduadintoie euntoie Iesu wabanuwa waie banusaie mubaeda waitarantoie waiase, “E ambi inseilana, Iesu oda

Page 54: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 11:57 54 Ion 12:6bedewe wisepio ewata, ba dia?” 57 Tane pirisi debamauita Parisi apanawa bauta Iesu wadapuitudepia umanawabadowaida waieno apana oda awa wimoia eteiena. Mobenemantone waienase, “Mida Iesu naepe wandi leidiaatenlepia tauwadea mainimbo wimpie benemanepio anewadataitudepi.”

12Meri ia asiwa esapa bonabonaua Iesu wawa osowememedi-

aubede(Matiu 26.6-13; Mak 14.3-9)

1 Iesu bola Eparaimwa wandie ene osowe Lasaresimanaida bo bedewe enenwisene wandia bolawe Be-taniwa alen. Ita sape me wisene wandio walama 6 nam-banepe winedia Iuswa Pasowa odawa odantopu. 2 Iesusosowa isiwa sape wanwanlala me baiwa rawi nanawadebamawa dewasane wadane mamposaiena. Rawi sawoMata nana epeleidio me nopa Lasares Iesu ita nisolalaisiwa do nana baiwa waimoie. 3 ✡Mo nana bolawewaimoio Meri ia asiwa esapa bonabonaua dugiwa male-sawa debamaia wadene Iesu wawa osowe memen. Itauwawa imba mampe Iesu wawa siniamodie makomodie.Me epedewalenodu sa bedewabonawauduudulen. 4TaneIesu wawe alala dea, Iudas Iskariot, mida ando Iesudabuasapie nanalepia Meri epe dewaleidio ewene wand-abuasane wanase, 5 “Ia asiwa esapa me memenaubenamalesawa debamaia, ena dea bedewe nolawa malesawarua. Me ia asiwa esapa sa eudida no nenapono gimaran-tape mane wadape nuaparelala wanamopona.” 6 Iudasmai apana nuaparelala saubuida insepe wapona, dia,tane me meba baiwalene wadie. Me wawe alala maneuoniedi wandia, ita apana mane mampe mo saumoia mekainokaino mane sa moawa poileidie.✡ 12:3: Luk 7.37,38

Page 55: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 12:7 55 Ion 12:14

7 Iudas Meri wandabuasano Iesu etene diene wanase,“E Meri mai waadabuasae nuawa kadisaa, ea! Meesa bonabonaua ne etena bontopuo eunepia baiwa memampe winompa. 8 E apana nuaparelala walama uduududo wainilana saumonune wanlempaa rua. Tane ne maiwalamana da wineipona sauneana, dia.”

9 Iesu sosowa do Betaniwa nana naie waimoio Iuswauaraia me sape wandia umanawa etane du wandiawomampe wimoiena. Mo mai Iesu os ewapua baiwawimopona, dia, tane do mo Lasares mida Iesu bobedewe inasano enenwisena ewapua awa wimoiena.10-11 Iuswa bedeuwo apana uara Lasares inalena baiwaIuswa waeuwau bedewewaimoia enaiane sumanaibu Iesubedewe ituiena. Tane Pirisi debamau epe ewanemo bautaIesu osowe dewantona rua insaisau deasaia Lasares dobosapu.

Iesu Ierusalemwa odedio apana nuaeu do mamposai(Matiu 21.1-11; Mak 11.1-11; Luk 19.28-40)

12 Imonemba Iesu Ierusalemwa aleidie. Ita apanauaraia oda awa sape wimone waimoia Iesu Ierusalemwaodepia baiwaleidio umanawa etane nuaeuntoie. 13 Itame auwadewasasapua baiwa mo notonkela asiwa tomoneawanamone me donsapua awa antoiena. Mo inta ewae-wawantoie antoie Iesu odedio eweie nuaeu do me wada-posisaie mukantoie waie waiase,“Osana, God wadaposisaitana! God sauwa euda Is-

raelwa wareremba Tatamba God ebowe iedia os-owe itupi!”

14 Iesu donki sanaa osowewaine Ierusalemwaodedie. Emamampe dima buka bedewe girumalena ulaipalen. Bukabedewe ema epe girumalena wadi wadiase,

Page 56: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 12:15 56 Ion 12:2315 ✡“Ierusalem apanawa mai saitane inguguraitana!

Ewane, e warerela donki sanaa osowe waine wan-wan euwa obasa wadene iede.”

16 Iesu donki asiasi Ierusalemwa odedio apana uaraia mewadaposisaio wawe alala dewa ema ewane ipawaida maiatentopona, dia, muriwa os atentoiena. Iesu uboo odenealene Mamba tampe sapawaida do wandia walamawedewa sa ewamoiena insaisawa uwauwo odendewalenotauma atentoiena. Ita do walama sawo mo atentoienadewa sa uduudu segantono eweiena, sa ipa dima bautabuka bedewe girumalena ulaipalen. 17 Tane apana uaramida Iesu Lasares bo nagawa bedewe apasano inaleneenenwiseno eweiena bola uduudu bedewainta ginasa sabenemawantoie antoie, mai epona, dia. 18 Ita apanauara Iesu ginasa sa pokawaaida dewasana umanawa etaneIesu Ierusalemwa odedio baiwantone me ewapua awa an-toiena. 19 Tane Iesu Ierusalem bedewe odedio mo uaraiame wadaposisane wadane mamposaio Parisi apanawaewamone nuau kadileno muba wane waienase, “Apanasa no bodeitalewantitana, tauma ambi dewasate wadatai-tudepi? Bola uduudu apanawa me wawentoio eweitana.”

Iesu warorowa awa gagalowaleide20 Apana uaraia Pasowa odawa baiwa wimone waimoia

bedeuwo Girik apanawa isiwa taparoro awa wimone dowaimoie. 21 Ita Girik apanawa sa iririu wadane Pilipmampe antone diane waienase, “Somba, no Iesu ewatedo gagalontataa menaidanede. Banlanewo ane ewata!”22 Pilip mo iririu etene sowa Endru diene nata Iesudiapua baiwa antone Girikiwa me ewapua menamodiaumanawa dieieno eten. 23 Ita Iesu epe etene diamonewanase, “God insaisawa rua Apana Otopa bolepie bobedewe enepiwisepie uboo odepi alepie Mamba tampe✡ 12:15: Sakaria 9.9

Page 57: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 12:24 57 Ion 12:29sapaidalepie wampia walamawa taumawisenauben. 24Neulaipa dialedina, wit naumba dea nosepie dogo bedewealepi, ewaewawa bolepia rua, tanewinompe tepolepie witnaumba uaraia teamopi. Tane naita mai epe segalepianaumba sa dea mai naupie uaralepi, dia. 25 ✡Apanamida me inawawa nuawadawadasadie wadediitudedia,me inawawa rebasapie mai inaida donsapi, diaida. Tanemida me inawawa tawo ema osowe dabuasadie itudi edia,me inaida donsapie inawinakasalawo odepi. 26 Apanamida ne simbiana menasampa me ne waroronepie nedewantedina rua dewalepi. Ita ne naepe antepina medo waroroneampe inta sape alempa. Mida ne epe sim-bianepia ne Mamana me ebowa debamasapi.”

Iesu bolepia benemawaleide27 Iesu aia ema wane aupe me bolepia maidaleidia

insaisawalene nuawa pokakadileno wane wanase, “Nenuana surakauidaleide, ambi wape Mamana diapa? NeMamana diape wapaase, ‘Mako, bonteapaa walamawawisediaubede, saune inaneawo mai bonteapa!’ Tanene mai epe wape diapaa rua, ipawa ne God insaisawarua bonteapaa awa tawo ema osowe winen. 28 Ne maidima da wapaa rua, dia!” Me epe insene rauparilenewanase, “Mamana, ne menaidanedia e insaisaaida de-wasape bonteapo mampe apana e eboa sapaidasapuoionoidoitaa.” Me Mamba mampe epe wadio aia uboesegalene wane wanase, “E nolaa dewamoiana mampe ene ebona sapaidasaano ionoidontedine wainedina. Tanetauma e boa mampee apana osowe ne ebona sapasapuoionoidonteapa.” 29 Apana uaraia me do eneia aia emaetane etakoasane bedeuwo isiwawaienase, “Sa uma aiawawano etatana.” Ita isiwa waienase, “Sa God enseliwa Iesumampe gagaloleidio etatana.”✡ 12:25: Matiu 10.39; 16.25; Mak 8.35; Luk 9.24; 17.33

Page 58: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 12:30 58 Ion 12:3630 Mo epe waio Iesu diamone wanase, “Aia ema mai ne

baina segalepono etapona, dia, tane e sumanaiidaitanabaiwa aia sa segaleno etatana. 31 Taumaida ne bonteapeita ando sapaida bedewe anteapaa mampe God tawoapanawa kotumopia walamawa wisenauben. Ita Godmapo walama ituno winedia wisenauben me Seitan tawoema oniedia mukawa wadepiaubepio oauaralepie dialepi.32 Tane mo ne wadaposineapue iononeampo bonteapebo bedewe enapawineape uboo anteapaa mampee tawoapanawa uduudu nuau teinepo mainawontopu.”

33 Iesu epe wana me bo inainamba ambi bolepiaumanawa waeuwamode. 34 ✡Tane me ambi bolepiawaeuwamodio apana uaraia me do sape eneia etanewaienase, “No anaanamba etate atenten, Keriso wisepiame ipa wanwankasalalaida, mai bolepie eidanepi, dia.Tane ambi e waie waianase, ‘Apana Otopa wadapuposide-pio ionolepie bolepi?’ Mida Apana Otopa e umanawawaiana?”

35Mo epe wakoasaio Iesu diamone wanase, “Sapa e be-delawowinedie sapaleidio wainilana, sapa sa walama ker-auda os dialepio sapa ewasiaitana. Apana mida dubawabedewe aleidia mai inta eweipe atenleipe alepona, diakoaleide. E ala leununa bedewe walama sapawe le-ununa, tadina taupibolepio inta koasane nambe aitanasawa. 36 Sapa sa e bedelawo winedie sapaleidio wainilanabedewe insaisala sapa sa bedewe itunune os wanlempesapa obampaida wanaitana.” Iesu gagalowawano dialenoapana uaraia emone alene meba os nambe wandio ibuwamai ewapona, dia.

Iesu ginasa uaraia dewamodio tane mai Iuswa uarasumanaintoipona✡ 12:34: Sam 110.4; Aisaia 9.7; Daniel 7.14

Page 59: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 12:37 59 Ion 12:4437 Iesu ginasa pokawaau uaraia mo bedeuwointa de-

wamodie leidio ewane tane mai me mampe sumanainto-pona, dia. 38 ✡Epe segalena dima peroweta Aisaia mapogirumalena ulaipalepia baiwa. Me buka bedewe wadiwadiase,“Tatamba, mida no gagalomba amonantitana sumanai-

wantoie waimoi? E apana mampomukaa sabamo-saiano eweia bedeuwo mida e sumanaiantoi?”

39 God Iuswa osouwo kotu matangelawa itune emau bo-dene nuau badosana baiwa mo mai sumanaintopua rua.Sa ipa dima peroweta Aisaia bukawa bedewe naepe wanarua ipawanalen. Me epe wane wanase,40 “God mo emau bodeno emau potawa waimoi. Do nuau

badosane gudusamona nuau insasia waimoia kadibedewe insai saumai leusapue nemainawontopuoinamopa, dia.”

41 Peroweta Aisaia mapoido aia ema wana, ipawa God Iesusapawaida sabamosano me ewene benemawalen. 42 Tanemai Iuswa uduudu Iesu bedewe sumanaisiantopona, dia.Mo bedeuwo uara, ita do mo eiau bedeuwo uara insaisauIesu bedewe itune sumanaiwanton. Tane Parisi apanawamo wasanamone waienase, “Apana mida Iesu sumanai-walempe me gagalowa sabamo wampa, me mai no gaga-lombaduwabedeweodepionodo awodeantata.” Sa baiwamo Parisi apanawa sauntone mai sabamo Iesu gagalowawaipe, dia. 43 Mo epe dewantoie, ipawa mo apanaidaasouwampe ituposimompaamenaidamodiowaimoie. Momenamodia God mo asou waipona, tane apanaida asouwampa, sa ipa debamawaida mo mampo.

44 Ita Iesu aiawamukamawanewanase, “Apanamida nebedenawo sumanaileidiamemai ne os sumanainaleipona,✡ 12:38: Aisaia 53.1

Page 60: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 12:45 60 Ion 13:1-2dia, tane me mida ne waaubanena do sumanaiwalei-die wande. 45 Ita apana mida ne ewanedia mida newaaubanena ewede. 46 Ne tawo ema osowe winene tawoapanawa sapau wainedina. Ita ne tawo sapawa winenaapana uduudu mida sumanaibu ne bedenawo itumpa maidubawa bedewe wankasantompa.

47 Me mida ne aiana etedie tane mai ruawaleipe de-wasaipona, ne mai me kotuwa apanawa enape kotusapa,ipawa ne mai tawo kotusapaa awa wineapona, dia. Tanene tawo inasapaa awa winen. 48 Ne mai me mida nedabuanedie ita do ne aiana mai wadeipe mampesaiperuawaleipona kotusapa, tane kotu winedia kotulepi, maidia. Kotu sa ipa ne aiana amonantedino me dabuasanawalama ompa osowe enepie me kotusapio matangelawawadepi. 49Ne aiana amonanteno me etene dabualena ko-tusapi, ipawa ne mai neba insaisanawo gagalonteipe, dia,taneMamambanewaaubanena dimawapa dianentuwanarua gagalontedine leidine. 50 Ita ne atendewaidanten meaiawa ne dianeno gagalontena apana banlamopio inaw-inakasalawo wimopu. Dima ne wadina, sa ipa Mamambadianena rua wadine dialedina.”

13Iesu wawe alala nuawadawadaidamodie atouwoleidie wau

mitamode1-2 Imonemba Iuswa uduudu Pasowa odawa odan-

topu, ita rawi sawo Iesu wawe alala do du dea bedeweauwene nana naie waimoie. Ita Iesu nana sa bedewewandie God me walamawa ituna tawo ema epie Mambamampe alepia atenlene insaisawa wadedie wandie. Momida me mebaawaida wanantoiena walama uduudu nu-awadawadamodie os wandie. Tane me mebaawaidaapanawa sa emopia baiwaleidie. Sa baiwa menaidasanabauta me ambi nuawadawadamodia eueuwa mo mampo

Page 61: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 13:3 61 Ion 13:11dewasapio atendewantopuo muriwa emopie alepi. Monana sa epelala naie waimoio Seitan aitamana Iesu wawealala dea Saimon otopa Iudas Iskariot bedewelene insaisawanedia Iesu dabuasapie nanalepia baiwa.

3 Iesu wandia bedewe atenlen Mamba dewa uduudume atowemontuwana oniamompaa mukawa wanen. Itado atenlen me God mampee tawo osowe iene wandiatane leulepie God mampe alepi. 4 Tane me nana sabedewe enenwisene garawa onapea wadenaubene ituneita tawero wadene nowe taune wawe alala atouwolenesimbiau apanawa wanalen. 5 Ita me esa aboma bedewememene me wawe alala wau mitamodie gara nowe taunamampe wau siniamodie makomodie. 6 Me mo wau mi-tamone aleidie Saimon Pita wandiawo wisene wawa mi-tamopia baiwaleidio me Iesu wanitue wanase, “Tatamba,ipa ambi e ne wana mitamoa baiwaitiana?”

7 Tane Iesu me sipoasane wanase, “Ne dima tauma emanawo dewasadina e mai ateitapona, ando os ateitaa.”8 Iesu epe wadio Pita dabualene wanase, “E mai ne wanamitamoa menaneipona, dia.” Ita Iesu leusane dienewanase, “Ne e waa mitamopaa baiwantedina, tane naitae dabuaite ea e mai ne mainawoa, diaida.” 9Pita gagalo saetene Iesu badowa iririsane wanase, “E epe waiana baiwamai ne wana os mitamoa, dia, ne witana ita naina domitamowo euntopua menanede!”

10 Tane Iesu me wadewasasane wanase, “Apana midaduadilene wandia me mai osowe duadilepi, dia. Me etepauduudu euntono wande, ita me wawa os mitamompewaimpa. E mape wainilana duaditene euitene waini-lana. Tane e bedelawo dea mai duadilepe eulepona, dia.”11 Iesu atenlen wawe alala bedeuwo mida me dabuasapienanalepi, sa baiwamewanewanase, “E uduudu duaditeneeuitene wainilana, tane bedelawo dea mai duadilepe eu-lepona, dia.”

Page 62: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 13:12 62 Ion 13:1912 ✡Ita Iesu mo wau mitamone diasane aupe tawero

nowe tauno winedia wadenaubene aupe garawaidawadene taune aupawe alene waine mo waitaramonewanase, “Dima ne e baila dewasana ipawaida ateitenewainilana, ba dia? 13 E ne ebona Tatamba itaDebamamba waile dianeilana, sa ipa sa e wailana, maiwaipakadisaipona, dia. 14 Ne e Tatala ita Debamalawainedine e atolawontene simbialene wala mitamonoeunton. Ita ne e manlawo dewasana rua e eba edasauitonune wala mitamonune wanlempa. 15-16 ✡Neulaipa dialedina, nola dewalala uduudu mo onioniauapanawa atowe waimoi, mo mai onioniau apanawaamboiamoipe ionontoipe waimoipona, dia. Ita gagalowadeie antoia apanawa uduudumowaaubamoia apanawaatowe waimoie nolantoi. Ita ne e atolawontene walamitamone eumona, sa ipa ne simbia eueuwawa dewasaneeuwalena ruawaitonune wanlempaa baiwa. 17 Dima newaeuwaleno ateitena mai ene di wankoaitana rua, dia.Tane simbia waeuwa sa waeuwalena dewasanuna e ipasau euda wadana apanawa.”

Iesu wawe alala Iudas me dabuasapia benemawamode18 Ita Iesu wawe alala diamone wanase, “Ne e atenlene

sonabalene wanawo alala tealeno wainilana. Dima newapaa baiwantedina ne mai e uduudu umanala wapa,dia. Ne diaimaaledina e bedelawo sola dea ne dabuanepieonana enepi. Sa ipa dima buka bedewe girumalenowinedia ulaipalepia baiwa. Buka wadi wadiase,‘Me mida ne sonaida walama uduudu do leite buredna

nadia, me ipa sa ne onana apanawa.’19 Me mida ne dabuanepie onana enepia umanawa di-aimaaledine nuala itudina dewa ema segalempo e ewane✡ 13:12: Luk 22.27 ✡ 13:15-16: Matiu 10.24; Luk 6.40; Ion 15.20

Page 63: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 13:20 63 Ion 13:29mai ne insakoana wadana, dia. Tane walama sawo in-sene sumanaitana ne ipa sa mida Mamamba wanaubena.20 ✡Ne ulaipa dialedina, apana uduudu mo mida newaaubamodino nomoie antoia apanawa wadamoie mam-pomoia mo neida wadaneie mamposai. Ita mo midaneida wadaneie mamposaia mida ne waaubanena wadeiemamposai.”

Iesu mida me nanalepia umanawa wade(Matiu 26.20-25; Mak 14.17-21; Luk 22.21-23)

21 Iesu epe wano dialeno aupe mida dabuasapia in-sene nuawa polaida wano mo benemaidamone wanase,“Ne ulaipa dialedina, e bedelawo sola dea ne wadanepienanalepia baiwaleide.”

22 Wawe alala epe etane nuau pola wano mubaemaewaewawantone insakoantoie waienase, “Mida nobedembo epe dewalepia umanawa Tatamba wade?”23 Tane nana sa bedewe wawe alala dea mida Iesunuawadawadaidasadia me tampe wandie. 24 Ita Sai-mon Pita sowa sa Iesu tampe wandia emaatesane dienewanase, “Iesu waitarasawo dieepio dianewo etata memida umanawa wade.”

25 Pita me sowa sa diena rua rialene Iesu tampeido-lene waitarasane wanase, “Tatamba, mida epe dewalepiaumanawa waiana?”

26 Ita Iesu me diadewasasane wanase, “Ne buredkepawa ema wadedina urai bedewe itupe mida wanepinoewaa, me ipa sa!” Ita me wana rua bured kepawa uraibedewe itune Saimon otopa Iudas Iskariot wanen. 27TaneIudas Iesu witape bured sa wadeno Seitan me bedewelen.Ita Iesu me diene wanase, “Dima e baiwaitiana tauwadeadewasaa!” 28Mouduudumida nana sa bedewe auweiamaiatentopona dima baiwa Iesu epe wadie Iudas diede. 29Mo✡ 13:20: Matiu 10.40; Mak 9.37; Luk 9.48; 10.16

Page 64: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 13:30 64 Ion 13:37bedeuwo isiwa Iudas mo maneu oniedia insakadisasaneinseienase, “Iesu me diedia alepie Pasowa odawa baiwananawa damenanedia gimaramopi, ba alepie nuaparelalamane wanamopi.”

30 Tane Iudas Iesu witape bured wadene tauwadea moemone tadino duba bedewe nosene alene.

Iesu anaana sanaa wawe alala waeuwamode31 Iudas mo emone nosene aleno aupe Iesu wawe alala

diamone wanase, “Taumaida Apana Otopa sapawaida mebowa ita enawisawa bedewe Sabamosapiome ionoidolepi.Ita dewa ema bedewee God sapawaida do sabamolepioapana me wadaposisapu. 32Tane do Apana Otopa bedeweGod sapaidalepio apana me wadaposisapu, edawa Godbedewe Apana Otopa sapaidalepie ionoidolepi.

33 ✡Obaina, ne e do walama kampaida os wante aupeelepe anteapa. Ita e ne banuneana. Ne Iuswa eiaudiamona rua dialedina, ne naepe antepinawo e mai newanawo winlena rua, dia. 34 ✡Tane ne anaana sanaadialedina ema epe: E sosola do eda nuawadawadaito-nune wanlempa. Ne e nuawadawadaledine do wainiteleitana rua eda nuawadawadaitonune wanlempa! 35 E edanuawadawadaitonuna mampe apana uduudu ewalepueatentopu e ne wanawo alala wainilana.”

Pita ando Iesu lagawa wapia umanawa Iesu wade(Matiu 26.31-35; Mak 14.27-31; Luk 22.31-34)

36 Mape Saimon Pita Iesu waitarasane wanase,“Tatamba, e no ene naepe aitaa?” Ita Iesu me sipoasanewanase, “Ne naepe antedinawo e taumamai ne do antataarua, dia, tane ando ne warorone wanawo wina.” 37 Pitaepe etene Iesu diene wanase, “Tatamba, dima baiwatauma ne mai e do antataa rua? Ne inawana e baia itupe✡ 13:33: Ion 7.34 ✡ 13:34: Ion 15.12,17; 1 Ion 3.23; 2 Ion 1.5

Page 65: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 13:38 65 Ion 14:8epaa rua, mai dia!” 38 Mape Iesu leusane Pita dienewanase, “E ide ruaa inawaa itue ee ne baina boitaa, ba?Ne ulaipa dieedina, muriwa kanka aiawa wapi, e bautawalama natadea ne wakoana wae lagaitaa.”

14Iesu wawe alala emopie alepia wasaubu gagalowa diamode

1 Ema aupe Iesu wawe alala diamone wanase, “Nee elepe a baiwantedina insenune mai nuala omepi. Esumanaila God mampe ita ne mainawo do itunune wan-lempa. 2 Ne elepe Mamana mampe anteapaa baiwante-dina. Ne Mamana duwa bedewe wanwan bolawa uarawinei, ita ne Mamana duwe anteape e waina bolawateadewasamopa. Naita Mamana duwe wanwan bolawadiaewo, ne mai epe dialepona, dia. 3 Ne elepe anteapewanwanla bolawa teadewasamopa. Ne bola sa e bailaimaasapa, sa ipa ne ando leunteape manlawo wineapebanlalepo do ane Mamana duwe naepe ne wainepinawoe do wankasantataa baiwa. 4 Ne bola daineawo antedinaintawa e ateitene wainilana, mai dia.”

Iesu os inta Mamamba mampe gagalowa5 Iesu epe diamodio Tomasmedienewanase, “Tatamba,

e bola daineawo aitaa baiwaitiana no mai atentipona, dia.Sa baiwa bola sa intawa no mai atentataa rua, dia.” 6 ItaIesume sipoasanewanase, “Ne nebaida ipa inta, ulaipa itainawinakasala wainedina. Mai mida Mamamba mampealepia rua, dia. Tane inta dea os, sa ipa ne bedenawoeMamamba mampe wisepi. 7 Ne e diaimaalene wanase,‘Ne Mamana duwe antedina,’ tane ambi e bola ne anteapawakoawaida wailana? E ne ateineapono ne Mamana doatensapona. Bauta e me mai atensapona, dia, tane taumae me ewale ita atenidasalana.” 8 Tane Pilip wakoaleneIesu diene wanase, “Tatamba, no Mamamba euwanewo

Page 66: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 14:9 66 Ion 14:16-17ewate atensataa menaidanede, ita e ene aitono mai nu-abolantata, dia!” 9 Mape Iesu Pilip diene wanase, “Pilip,ne walama daumaia e bedelawo wainedine leidine, tane emai ne ateineipona, ba? Ambi epe Mamamba wakoawawaie waianase, ‘Mamamba euwanewo atensata.’ Midane ewanedie ateinedia me Mamamba ewedie atensadiewande. 10 Mamamba ne bedenawo ita ne me bedewewainedina sumanaiwaitiana, ba dia? Ne aiana wadinoeteilana mai ne mainawoa waipe dialeipona, dia. TaneMamambanebedenawowandie nolawadewasadie insaisanedio gagalontedino eteilana. 11NeMamamba bedewe itaMamamba ne bedenawo. Ema wadina sumanaiwaitana.Naita dima ne wadina mai sumanaiwaitana ne ginasa de-wamodine leidina sumanaiwaitana, neMamamba bedeweita Mamamba ne bedenawo.

12 Ne ulaipa dialedina, mida ne bedenawo sumanaiwaitudia dima ne dewamodina rua deawaa dewamopi. Tanemai sa os, me nolawa bedewe dewa debamauida de-wamopia rua, mai dima ne dewamona rua, ipawa neMamamba mampe antedina. 13 Ne Mamamba mampewainepino nitu uduudu e ne ebonawo iririwaitonuna neideita dewasapina. Ne epe dewasapino Mamamba meOtopa bedewe sapaida donsampe ionoidolempaa baiwa.14 Epe segalempo bedewe e dima ne ebonawo iririwanea-nuna ne etalepine dewasapina.”

Iesu wawe alala saubu Aleu kakaiwa gagalowaleide15 Ema aupe Iesu wawe alala diamone wanase, “Naita

e ne nuawadawadaneanuna dima ne dialedina ruawaito-nune wanlempa. 16-17 Ita ne e baila Mamamba diapo mesaula da manlawo wapiaubepi. Sa ipa Aleu kakaiwa midaulaipa gagalowa sabamosampa, me e saulempo dowanka-saitana, mai ando elepi, dia. Tawo ema Aleu kakaiwa maiwadapue mamposapua rua, ipawa tawo mai me dauwaetapue atentopua rua, diaida. Tane e ne wanawo alala

Page 67: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 14:18 67 Ion 14:27me dauwa etale ateiten, ipawa tauma me e do wainilanaita ando e bedelawo wankasalepi. 18 Ne elepe anteapo emai suweibu rua wanlempa, dia! Tane manlawo leuntapewineapa. 19 Walama kampaida os bedewe tawo apanawaewaneapu, tane ema aupe mo mai ne ewaneapu, diaida.Tane e ne ewaneane ateitana ne bo bedewe enanawineneinawaa wainedina. Ita ne inawaa wainedina baiwa e doinaida bedewe wankasaitana.

20 Ita e ne ewaneanuna walamawa osowe ateitana neMamana bedewe ita e ne bedenawo ita ne e bedelawo.21 Apana mida ne aiana etedie wadedie mampesadie itaruawaleidia, me ipa sa ne nuawadawadanedie wande.Me mida ne nuawadawadanedia ne Mamana do me nu-awadawadasade. Ita ne do me nuawadawadasadine memampe ne sabamoidontedino atenidanedie wande.”

22Mape Iudas da, mai Iudas Iskariot, Iesu dienewanase,“Tatamba, dima baiwa e no os mainimbo sabamoitawoeweeta, tane tawo mampe mai sabamoitawo eweepuaumanawa waiana?” 23 Ita Iesu me sipoasane wanase,“Me mida ne nuawadawadaneampa dima ne waeuwasad-ina ruawalempe waimpa. Ita ne Mamana me nu-awadawadasampa, ita ne me nata me mampe winte mebedewentate bola wadate wankasantata. 24Tane memidane mai nuawadawadaneipona ne waeuwana mai eteiperuawaleipona, dia. Aia ne waeuwantedino eteilana maine neba mainawoa, dia, aia sa eteilana Mamamba midane waaubanena mampea mainawoleidio gagalontedina.

25 Ne e do wainite leitana walamawe gagalo sa udu-udu ne dialenatuwan ita muriwa elepe anteapa. 26 ItaMamamba ne ebonawo e saula Aleu kakaiwa wapiaubepie manlawo. Me e dewa uduudu waeuwalepio atende-waitana. Ita do gagalona uduudu dialena nuala itumpoinsenuna. 27 Ne elepe antepino mai inguguraitane nualaomaidasapi, dia, ne wanwan euwa obasa e manlawosapeepe anteapa. Wanwan obasa ne manlawosapa mai tawo

Page 68: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 14:28 68 Ion 15:4apanawa tawo ema osowe donsaie waimoia rua, dia.Wanwan euwa obasa ne mainawoa e bedelawosapo eudaos wanlempo elepe anteapa.

28 Ne elepe anteape tane leunteape manlawo wineapawano etale nuabolaitilewainilana. E epedewaitilemampesabamoitilana e ne mai nuawadawadaidaneipona, dia.Naita e ne nuawadawadaneipono ne Mamamba mampeanteapaa baiwantedina e nuaeuwaitipe wanleipona. Neana sa nuaeuwaitipona, ipawa Mamamba me ipa deba-mawaida, mai ne ruana. Ita ne sape me sapawa bedewewainepina. 29 Ne gagalo sa uduudu tauma diaimaale-natuwan ando segantompo e mai ne insakoaneana, tanedima ne wana sumanaiwaitana. 30 Ne e do wainitegagalontitano walamana kampaleide, ipawa Seitan midatawo ema oniedia mamba ne kadinepia baiwa iedia maid-alen. Tane Seitan me meba mai mukawa da ne osonawowineipona, dia. Tane dima ne mainawo segalepia, sa ipane neba insaisana rua segalepi. 31 Ne dima dewasadina,sa ipa tawo apanawa atentopua baiwa ne Mamamba nu-awadawadasadina ita me dima dianena ruaida dewasad-ina. Tauma enano ana!”

Iesu ipa wain iawaida15

1 Ema aupe Iesu wawe alala diamone wanase, “Wainiraiwa bedewe ne wain iawaida naunautetela enedina, itaMamana irai sa apanawaida. 2 Ne wain iawaida ened-ina, ragapana dainea mai naumoipona irai apanawaidaewamodie ainawo toiamode. Tane ragapa dainea nau-naulala ampe seupa isiwa kadintoia topuialeidie simbi-asadia naumpadewalempaa baiwa. 3 Ne gagalona wanedialeno wadale manlawosalana mampe kadi e bedelaworiamone nambemono euitene ragapana euwa wainilana.4 E ne bedenawo wankasaitonuno ita ne e bedelawo

Page 69: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 15:5 69 Ion 15:12wankasantepino deaida wainenta. Wain iawa amperagapa da tewapie nambelepie mai naupia rua, diaida!Tane wain iawa ragapa ampe inikasaleidia naukasalempewinompa. Ne ema wadine dialedina e umanala wadina. Ene eneane nambeitana e nausasia di enakasaitana, tane ene bedenawo wankasaitonuna e naunautetela segaitana.

5 Ne ipa wain iawa, ita e ragapa wainilana. Apanamida ne bedenawo wankasaleidia ita ne me bedewewankasantedina me nauidasampe waimpa, mai dia. E neeneane nambeitana mai dima da eba dewamona rua, di-aida! 6Apana mida mai ne bedenawo wankasaleipona meragapa nausasialeidie di winedio toipune nambe aubeiotonaleidie winedia ruawa. Ita ragapa sa tonalala udu-udu auwepue ia iilala bedewe aubamopuo imopituwapi.7Naita e ne bedenawo wankasaitonuna ita ne aiana e be-delawo winompo ruawaitonuna dima uduudu menalediaGod iririsanuno enalempa, mai dia. 8 E nauidasanunewanlempaa bedewe ne Mamana ebowa debamasanuneionoidosanuna. Ita naunaula sa apana ewompe aten-tompa e ne wanawo alala wainilana. 9Mamamba ne nu-awadawadanedia rua ne e nuawadawadaledinowainilana.Ita e ne nuawadawadana bedewe wankasaitana! 10 E nenuawadawadana bedewe wankasaitana intawa ema epe:Ne dima dialeno etalana ruawaitonune wanlempa. E epedewaitonune ne nuawadawadana bedewe wankasaitananeMamananuawadawadawabedewewankasantedinemeaiawa ruawantedinatue wainedina ruawa.

11 E epe dewaitonune mampe ne nuaeuna ebedelawo winakasalempa ita e nuaeu debamaianopelempo wanlempa. Ne menaidanedia enuaeu debamaia nopelempo wanlempa, sa baiwadialene wanase, ‘E ne nuawadawadana bedewewankasaitana.’ 12 ✡Ita ne anaanana wadine dialedina✡ 15:12: Ion 13.34; 15.17; 1 Ion 3.23; 2 Ion 1.5

Page 70: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 15:13 70 Ion 15:20ema epe: Ne e nuawadawadaledina ruawa eba edanuawadawadaitonunewanlempa. 13Apanamida inawawadabuasadi edie sosowa baibuleidia me nuawadawadadebamaia dewasade, mai mida da ruawa, dia.

14-15 Naita e ne dima dialepino ruawaitonuna e ipa nesosonaida wainilana. Mapo e God insaisawa atensia menolawa dewalala wainile. Tane tauma ne mai e ebolaNola dewalala wapa, dia. Nola dewalala wandia me deba-mawa insaisawa atensia di nolaleide. Tane dima uduudune Mamana dianena ne e dialeno ateitile wainilana, sabaiwa ne tauma e ebola Sosonaida wapina. 16 E mai nesonabaneapona, dia, tane ne e sonabalena e aitane nolanadewamonunamampe nauidasanuna baiwa. Ita ipawa sa edewasano naupia winakasala. Ita dima uduudu menale-dia ne ebonawo Mamamba mampe iririwaitonuno meenalempa. Ema baiwa ne e sonabalene ituleno wainilana.17Ne anaanana ipa ema epe: E eba eda nuawadawadaito-nune wanlempa.”

Iesu wawe alala tawo nibuamompaa umanawadiaimaamodio etei

18 “Tawo apanawa e nibualempo mai insaisalaoauaralepi, dia! Tane nuala bedewe insena mo bautane nibuaneiena rua e manlawo deawaa dewasaiopokawa eteilana. 19 Tawo apanawa sosou dewaudeawaa dewamoie waimoia os nuawadawadamoiewaimoi. Naita e tawo ema mampeaewo tawo apanawae nuawadawadaleipona mo mubaauida rua. Tane e maitawo ema mampea, diaida. E mo bedeuwo wainilano nesonabalene ne neba baina tealeno wainilana, sa baiwatawo ema apanawa e nibualei. 20 ✡Mo e nibualempopokawa etonune aiana diaimaalena insena: Nola dewalalauduudu mo onioniau apanawa atowe waimoi, mo mai✡ 15:20: Matiu 10.24; Luk 6.40; Ion 13.16

Page 71: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 15:21 71 Ion 15:27onioniau apanawa amboiamoipe ionontoipewaimoipona,dia. Ne e Debamala wainedino nibuaneie onana eneionolantedine leidina, deawaa e ne nolana dewalalawainilana nibualempe onala enompa, mai dia. Ita apanaisiwa ne waeuwana wadeie ruawantoie waimoia ruadeawaa e waeuwala mo etompe ruawantompa. 21Mo maie di nibuakoalempa, dia. Tane e ne waroroneile ebonawonolaitile leilana baiwa nibualempe onala enompa. Memida ne waaubanena mo atensia waimoi, sa baiwane nibuaneia rua e do nibualempa. 22 Naita ne maimo mampo wineape Gagalo euda diamopono etasasiadubawa bedewe waimoipono kotubu dia. Tane ne wineneGagalo euda amonanteno etane dabuasane eiena baiwamo kadiu sa kotuwantopu, mai lagantopua intawa dawineipona, diaida. 23 Tane me mida ne nibuanedia, maine os nibuaneipona, dia, me ne Mamana do nibuasadiewande. 24 Naita ne mai mo bedeuwointa nolanteipeginasa pokawaauida apana dewasasiawaia dewamoiponomo kotubu dia. Tane ne ginasa sa uduudu dewamodineleidino ewane ne wadaneape mamposapona, tane ne itaMamana nibuaneie onamba enei. 25 Tane ema ipa dimamo anaanau bedewe girumalene winedia ulaipalepiabaiwa segaleide. Mo anaanau wadi wadiase,

‘Ne mai dima da dewasapakadisapona, dia, mo dinibuanei.’

26 Ne e elepe anteape e saula Mamamba mampea wa-paaubepa e manlawo, sa ipa Aleu kakaiwa mida Godulaipawa sabamosampa. Ita saula sa e onialempe nualabadosampo wanlempa. Ita me Mamamba mampee iepiene wasabamoneampa. 27 Tane do e ne wasabamonawanune wanlempa, ipawa ne nolana uwaantedinawo itatauma e ne waroroneilano do lakasanten.”

Page 72: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 16:1 72 Ion 16:1016

1 “Ne aia ema uduudu dialena poka ema manlawowimompo sumanaila ene omena sawa. 2 Iuswa eiau eando anaanalepu mai mo gagalou duwa bedewe odanemo do deaitana. Tane mai sa os, walama wisepio kadiwarebarebaida e manlawo dewasapu, ita mida e bolepua moinseia abo mo God nolawaida dewasaie me wadaposisai.3 Mo e kadilepua, ipawa mo Mamamba ita ne do maiateinepona, dia. 4 Ne poka ema umanawa e diaimaale-dina ita dewa ema e manlawo ando segalempo dima nedialedina insene mai inguguraitana, tane badowa enaneaitana. Gagalo ema ne e warorona uwaaitilana walamawemai dialepona, tane tauma os gagalo ema dialedina, ipawane e do awodea nolantite wainite. 5-6Tane tauma ne elepeanteapaa baiwantedina mida ne waaubanena mampe, sabaiwa ne tauma wasauna ema wadina. Tane mai mida ebedelawo ne waitaraneipe waiponase, ‘E naepe aitiana?’E mai ne epe waitaraneapona, ipawa ne aiana ema wanoetale nuala pareidalen.

7 Ne e elepa umanawa wano etale nuala pareidalen.Tane ne dialedina, eulena e baila ne elepe anteapa,ipawa ne mai anteapa e saula Aleu kakaiwa mai manlawowisepie nuala badosapi, dia. Tane naita ne elepe anteapane me wapaaubepo e manlawo wisepi. 8 Aleu kakaiwawisepie tawo ema apanawa mo kadi dewasaia sabamosa-pio atentopu mo kadi do waimoi. Ita do waeuwamopiododomana intawa atentopu, ita Godmatangelawa kotuwamampo segalepia sabamosapio atentopu. 9 Aleu kakaiwamo kadiu dewasaia sabamosapio atentopu mo kadi dowaimoi, ipawa mo mai ne bedenawo sumanaintoipona,dia. 10 Me wisepie dodomana intawa waeuwamopioewapue atentopu mo inta kadiwa asiasi antoi. Ema epesegalepia, ipawa ne anteapa Mamamba mampe ita e ne

Page 73: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 16:11 73 Ion 16:20mai ewaneana. Tane Aleu kakaiwa manlawo wisepiesaulepi. 11 Do Aleu kakaiwa God kotuwa ipawaida tawoema apanawa mampo sabamosapio atentopu, ipawa Sei-tan mida tawo ema oniedia kotulepia walamawa maid-aleide.

12 Ne menanede aia uara dialepa, tane e manlawosaiwaida wana baiwa mai dialepaa rua. 13 Tane wala-maipa Aleu kakaiwamida God ulaipawa sabamosampamewisepie ulaipaida intawa asiasi banlalempa. Memaimebamukawa mampe gagalolepi, dia, tane dima me etedia ruawampe ita dima ompa osowe iedia dialempa. 14 Aleukakaiwa ipa ne wadaposinempe sapaidaneampa. 15 Dimauduudu Mamamba mampea ipa ne nebaana, sa baiwa newane wanase, ‘Aleu kakaiwa mai meba ebowe nolalepi,dia, tane dima me waeuwalempa, sa ipa ne mainawoa.’ ”

Wawe alala nuapareu leusapio nuaeuntopu16 Tane do Iesu me wawe alala diamone wanase,

“Walama kampaida os dialepio e ne mai ewaneana, taneema aupe walama kampaida dialepio osowe ewaneana.”

17Wawe alala me aiawa etane mo bedeuwo isiwa mubaeda waitarantone waienase, “Me dima umanawa no di-anene wanase, ‘Walama kampaida os dialepio e ne maiewaneana, tane ema aupe walama kampaida dialepioosowe ewaneana.’ Tane do me wane wanase, ‘Ne Ma-mamba mampe antedina.’ Me epe wana ipawaida dima?”18 Mo osowe muba wawadiadiantone waienase, “Do mewane wanase, ‘Walama kampaida os bedewe e mai neewaneana’? Me dima umanawa epe wan, aia ema mewamona ipawaida no mai atentapona, dia.”

19 Iesu atenlen mo menamodia me waitarasapu, sabaiwa mo diamone wanase, “Ne wane wanase, ‘Walamakampaida os dialepio e mai ne ewaneana, tane ema aupewalama kampaida dialepio osowe ewaneana.’ Ne epewano e insakoaitile baiwa eba edawaitaraitilana, ba? 20Ne

Page 74: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 16:21 74 Ion 16:30ulaipa dialedina, e ne ewaneanasue ke wane nuapareidai-tana, tane tawo ema nuaeulepi. E nuapareidaitana, tanenuapare sa dialepio aupe nuala nuaeu nopesapi.

21 Eueuwa ema wapo insena: Oto gamowa walamawe ipoka etepie sidalepi, ipawa me walamawaida wisen. Taneoto mulepio aupe me poka etedia mai insepi, dia, ipawame nuaeulen oto aitamana mulena baiwa. 22 Deawaa ene wanawo alala manlawo segalepi. Walama kampaidadialepio aupe e poka etane nuapareidaitana. Tane emaaupe ne osowe ewalepo e nuala nuaeu nopesapi. Itanuaeula sa e manlawo winakasalepi, mai mida manlawowadepiaubepi, diaida. 23-24 Ne e do wainitana walamawee mai dima da ne ebonawo iririwaitapona, dia. Tane ne eelepe anteapo aupe e mai dima da baiwa ne iririwaneana,dia, tane e ne ebonawoMamambamampe iriritonuna. Neulaipa dialedina, dima uduudu e ne ebonawo iririwaito-nuna Mamamba ideita enalempa. E ando iriritonune itadonsanuna, ita ema bedewe e nuala nuaeu nopesampa.

25 Ne aia ema uduudu mai ipawaida sabamosape wapedialepona, dia, tane walama iedia wisepio ne Mamambaumanawa waeuwadewasalepa ita ne gagalona ipawaidae tauwadea ateitana rua. 26 Walama sawo e rauparibedewe ne ebonawo Mamamba mampe dima menalediaiririwaitana. Ne mai waiponase, ‘Ne Mamamba mampeiririnteapa e baila,’ dia. 27 Tane Mamamba me meba enuawadawadalede, ipawa e ne nuawadawadanealana itasumanaiten ne God mampee winen. 28 Ne Mamambamampee tawo ema osowe winen, ita tauma ne tawo eneleuntene antedina Mamamba mampe.”

29 Me wawe alala dima me wadia etane sipoasanewaienase, “Tauma e gagalo ipawaida sabamosaie waiana,mai sainape saipe waipona, dia. 30 Tauma no atenten edewa uduudu ipa atena os, sa baiwa ipawaida sabamosaie

Page 75: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 16:31 75 Ion 17:5waiana. Ita mai mida e dima waiana waitarawa da edieepia rua, dia. Sa baiwa no sumanaintitana e Godmampee wiene nolaitiana.”

31 Iesuwawe alala epewaiena baiwa sipoamonewanase,“Walama daumawa e ne insakoaneilano do wainite, tanetauma e sumanaiidaiten! 32Walama iediawisepi tane aita-mana maidaleide e uduudu saanalepuo deaaitanatuwapi.Ita ne neba os eneana, tane ne mai nebaida, dia, ipawaMamamba ne do. 33 Ne gagalona daumawa ema uduududialena e ne bedenawo poka saiwa bedewe nuala obasaaiaisiwa do wanlempaa baiwa. Tawo ema osowe e pokaetonune nuapareitonuna. Tane badowa enana mai nualapola wapi, ipawa ne tawo ema saiwa uduudu nanausana.”

17Iesu Mamba mampe iririwa odedia sapaidasapi

1 Iesu gagalo sa diasane aupe pisiwane emawa ubooodeno rauparilene wanase, “Mako, ne walamanaidatauma wisenauben. Ne iririedina e Otoaida sapaidasaa.Tane ne menanedia bonteape sapaidanteapo ita emabedewe apana e wadaposiepuo sapaidaitaa. 2 Ne epeiririedina, ipawa e Otoaida apana uduudu osouwo mukawanaana me apana mida e me witapemoana inaw-inakasala wanamopia baiwa. 3 Ita inawinakasala ipa emaepe: Mo mida e sonabamoana e dea os Godida wainianaatenepe ita do Iesu Keriso mida e waaubeana atensapona.4 Ne tawo ema osowe nolana witanawosaana dewa-monatuwana mampe apana e wadaposieieno sapaidait-ene wainiana. 5 Mako, ne iririedina tauma mana-wonee sapaidanea tawo segasia walamawe nata wainitesapaidantite wainitana ruawa.”

Iesu wawe alala baibu rauparileide

Page 76: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 17:6 76 Ion 17:136 “Tawo apanawa waimoia bedeuwo mo mida e

sonabamoe ne mainawomoana mampo e sabamoenoateneiena. Mo e ebaa waimoio ne mainawomoano e aiaawaeuwamono wadane mamposane ruawantoiena. 7 Itamo atentoiena dima uduudu ne mainawo wineia e osmanawoa ne neatuwan.

8 E aiaa ne dianeatuwana ne waeuwamono mo wadanemamposane waimoi. 9 Ne tauma mo os baibu raupar-intedina, ipawa mo e ebaa waimoi, ne mai tawo apanawauduudu baibu iririnteipona, dia. Tane mo mida e son-abamoenemainawomoana baibu rauparintedina. 10Dimauduudu ne mainawo wineituwadia ipa e ebaa. Ita dimauduudu emanawo wineituwadia, sa ipa ne nebaana. Tanemomida e sonabamoemainawomoanamampoe ne ebonadebamaleno ionoidontene sapaidanten. 11-12 ✡Ne tawoemawo mai wankasanteapa, walama kampaida os wampeepe manawo wineapa. Tane mo mai ne do tawo etemanawo winta, dia, mo tawo emawo waimompa. Sabaiwa ne mo insamone baibu rauparintedina. Mako, eipa kakaiwaida wainiana. Ne iririntedinamo tawo emawowaimompe poka daitada etompe sumanaibu epuiapuasawa e eboamukawamampe ewadewasamono sumanain-tompe waimompa. Mo empuempuntopua sawa e moewadewasamono deaida waimompa e ne nata deaidawainitana ruawa. Ita e eboamukawaneneaanamampenemo do wainite leitanawo ewadewasamodino sumanaibubedewe waimoidewantoie, mai da rebalepona, dia. Tanedea os rebalena, sa ipa dima buka bedewe girumalenaulaipalepia baiwa. Rebalala sa me mida bola kadiwaidabedewe alepia saiwa osowesana apanawa.

13Nemokeu tawoemawomodowainite leitana bedewemanawo iririntedina mo etapue nuau insempe badowa✡ 17:11-12: Ion 13.18

Page 77: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 17:14 77 Ion 17:22waimompa. Ita ne mo emope manawo iepino ne raupa-rina sa mo insempe ne nuaeuna debamaia nopemompowaimompa. 14 Ne mai tawo ema mampea wainipona ruamomai tawo emamampeawaimoipona, dia. Ne e aiaamodiamonatuwano wadane mamposane tawo dewawa eienabaiwa tawo apanawa mo nibuamoio waimoi.

15 Ne mai e dieeipona mo tawo ema epue ne e man-awo iedina rua tauma manawo wimopu, dia. Tanemo tawo ema osowe nolantompe waimompo Seitan mokadimopia sawa e ewadewasamono sumanaibu bedewebadowa enompaa baiwa. 16 Ne mai tawo ema mampeawainipona rua mo mai tawo ema mampea, dia. 17 E aiaaipa ulaipaida winede, mai waeuwa isiwa ruau, dia. Itane menanedia e ulaipaa aiawa sa mampe waeuwamono eulaipaa sa mo atenidantompe mampe wanwambu kakai-waida segantompe e manawoaida waimompa.

18 E tawo emawo ne simbiaepaa baiwa e waaubaneanarua ne tawo emawo mo waaubamodina antopue sim-biantompaa baiwa.

19 Mo baibu ne etena e insaisaa rua nanantedina modo etepu ulaipa mampe e os baia nanantopue kakaiwaidasegantopua baiwa.”

Iesu sumanailala uduudu baibu rauparileide20 “Mako, nemaiwanawoalala os baibu rauparintipona,

dia. Mo nomopu antopue Gagalo euda amonantopuoapana etapue bedeuwo mida ne gagalona wadapue mam-posapue ne sumanainantopua baibu do rauparintedina.21Mako, e ne bedenawo ita ne e bedeawodeaidawainitanaruawa ne menanedia sumanailala uduudu muba deaidan-tompe waimompa. Ita ne iririntedina mo no bedem-boidontompo deaida wainento tawo apanawa ewompe ene waaubaneano winena sumanaiwantompa. 22 Sapaidane neaana mo wanamona mo deaidantompe waimompaa

Page 78: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 17:23 78 Ion 18:4baiwa ambi e ne nata deaida wainitana rua. 23 Ne mobedeuwo ita e ne bedenawo. Sa baiwa ne iririntedinamo sumanailala uduudu e saumono insaisau deaidalempowaimompa. Ne menanedia mo deaida waimompo apanaewamopue sumanaintopu e ne waaubaneano winen. Itamo deaida waimompaa mampe apana atentopu e mo nu-awadawadamoiano waimoi ne nuawadawadaneiana rua.

24Mako, tawo segasia walamawe e ne nuawadawadaneesapaidaneano wainitee. Ita ne menanedia mo uduudumida e sonabamoana ne naepe wainepinawo mo do sapewaimompe sapana bedewentompa.

25 Mako, e ipa dodomanaida. Tawo apanawa e maiateneipono waneipona, tane ne e atenidaedino waini-ana. Ita ne wanawo alala e ne waaubaneano winenaatenidantone sumanaintoie waimoi. 26 Ne mo mampoe sabamoidoeno atenei, ita ne osoweosowe mo mampoe sabamoepino atenidaempe waimompa. Tane ne momampo e sabamoepino e nuawadawadaa ne bedena-wosaana domo bedeuwolepio wadapu. Ita ne nebaida mobedeuwonteapo waimompa.”

18Sorodia Iesu wadeiitudede(Matiu 26.47-56; Mak 14.43-50; Luk 22.47-53)

1 Iesu raupariwa diasane aupe me wawe alala doIerusalem ene doba Kidron nuawa nawane antone waiwadawo ia olib iraiwa bedewe wimoiena. 2 Tane Iudas midaando Iesu nanalepia apanawa bola sa atemba, ipawa Iesuwawe alala do kainokaino irai sa bedewe antoie waimoie.3 Walamaipa mo irai sa bedewe waimoio pirisi debamauita Parisi apanawa sorodia uara, ita God duwa onionialalaisiwa waaubamoia irai sawo antopue Iesu wadapuitudepi.Mo a baiwantoie onau puraiwawa uara ita siwau ota-moieno do Iudas banlamono awodea antoiena. 4Mo dima

Page 79: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 18:5 79 Ion 18:14awa ieia Iesu atenlentue wandie ita ona apanawa maid-antoio me nosene mampo alene waitaramone wanase, “Emida wadanaitudepia awa wilen?”

5 Sorodia uara, God duwa onionialala ita Iudas midaIesu nanalepia do Iesu danawe wimone eneie. Ita onaapanawa sa Iesu sipoasane waienase, “No Nasaret Iesuwaawa winen.” Ita Iesu diamone wanase, “Ne ipa ema.”6Tane Iesu epewadiomome sawaidantone adiuwoadiuwoantone omeiena. 7 Iesu osowe ona apanawa waitaramonewanase, “E mida awa wilen?” Ita mo me sipoasanewaienase, “No Nasaret Iesuwa awa winen.” 8 Mape Iesudiamone wanase, “Ne aita dialena ne ipa ema. Naita ene ana wilena ne sosonaida do mape wainitana emono diantopu.” 9 Iesu dimawanamo ruawantoneme sosowamaiwadaitumopona, dia. Ita ema segalena dima Iesu bautaraupari bedewe wana ulaipalepia baiwa. Me Mamba di-ene wane wanase, ‘Mo uduudu e mainawomoana ewade-wasamodino mai dea da rebalepona, dia.’ 10Tane mo Iesuwadapuitudepia baiwantoio Saimon Pita isima daumawatampe andie do leidia teinenaubene pirisi ionoidoa no-lawa dewalala ebowa Malkas epene asiwa on tonpunden.11 ✡Iesu Pita onaleno ewene badowaida diene wanase,“Ona ee, isimaa aupe ane ea! Ne poka reduwa Mamambane baina ituno winedia ne napona, tane e meneedia nemai napaa baiwa itubodaneiana, ba?”

12 Iesu Pita epe dieno aupe Rom gabemaniwa sorodiauita mo oniamodia apanawa ita do God duwa onionialalaIesu wadanaitue witapa taune banlene antoiena. 13 Mekotulepia baiwamo banlene Annasmampewimonemam-pesaieno kadiwa banuleidie. Annas sa Kaiapas nemonapa,ita Kaiapas ena sawodewa ema segaleidiawalamawepirisiionoidoa wandie. 14 ✡Kaiapas ipa sa Iuswa eiau gagalou✡ 18:11: Matiu 26.39; Mak 14.36; Luk 22.42 ✡ 18:14: Ion 11.49,50

Page 80: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 18:15 80 Ion 18:21bedewe mo gagalomone wanase, “Apana dea totaaubetono uduudu saimba wadepie bolepio no apanamba inan-topu.”

Pita Iesu wakoawa wadie lagaleide(Matiu 26.69-70; Mak 14.66-68; Luk 22.55-57)

15 Sorodia Iesu banlene antoio Saimon Pita ita wawealala dea da mo wauwo Iesu warorosane antoie. Tane Pitasowa sa nata antoia pirisi ionoidoa me atensan. Sa baiwame rua os pirisi ionoidoa kotuwa bolawe Iesu banleneodeio me do odene alen. 16 Tane me sowa Pita ode-piaewo wanaitue bodeieno kotu gonaawa moawa adiweenakasalen. Pita sowa mida pirisi ionoidoa atensana kotubolawe odene sowa ewensue leulene awa aleidie. Megonaa moawa sa iwuleidia iwa dea mampe nosene sowaPita odepia gagalowa wane diedio i oaleno sowa banlenooden. 17 Ita Pita odedio i sa me waitarasane wanase, “EIesuwawe alala sou dea eweedina, ba?” Tane Pita lagalenewanase, “Ne mai me wawe alala sou dea, dia!” 18 Pirisiionoidoa nolawa dewalala ita God duwa onionialala kotubolawe obasatomodio ia denantone ewamodio tampeintaeneie. Ita Pita do mo bedeuwo ia ewasedio enedie.

Pirisi ionoidoa Iesu kadiwa banusade(Matiu 26.59-66; Mak 14.55-64; Luk 22.66-71)

19 Mo peloo ia ewamodio eneio sorodia Iesu banlenepirisi ionoidoa kotuwa duwa bedewe odanemampesaienome kadiwa banusadie kotusadie. Ita pirisi ionoidoa AnnasIesu ambi wawe alala do nolantoie laia, ita ambi meapana waeuwamodie leidia umanawa waitarasadia wapioetepia baiwa. 20 Ita Iesu me sipoasane wanase, “Ne maiweregainta gagalontipe leipe, dia! Ne Iuswa gagalou dububedewainta ita God duwa bedewe mo auweio sabamowaeuwamodino asisuneie. 21 E dima baiwa ne waeuwanawaitarawaneiana? Mo mida ne asisuneane waeuwanaetane atentone waimoia waitaramowo dieepu.”

Page 81: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 18:22 81 Ion 18:2822 Iesu pirisi ionoidoa epe dieno baiwa onionialala

dea Iesu tampe enedie sainapa epenaubene diaidasanewanase, “E pirisi ionoidoa mampe epe gagalokaditiana,ba?” 23 Ita Iesu leusane me diendewae wanase, “Ne dimawapakadisapaa benemawa ipawaida wamowo etapa. Neulaipa gagalowa wadine, tane e mampe ewaano kadilenoonawa di epaneana. Dima baiwa epe dewaiten?”

24 Iesu epe wadio Annas me waitarasadia ene sorodiadiamona me witapa tautaula enedia do banlepue pirisiionoidoa Kaiapas mampe antopuo kotusapi.

Pita osowe Iesu wakoawa wadie lagaleide(Matiu 26.71-75; Mak 14.69-72; Luk 22.58-62)

25 Kaiapas Iesu kadiwa banuleidio Saimon Pita iaewasedie enaidasadio apana da wisene waitarasanewanase, “E Iesu wawe alala sou dea ia ewedio eneiana,ba?” Ita me lagalene apana sa diene wanase, “Dia, ne maime wawe alala eneipona.” 26 Tane pirisi ionoidoa nolawadewalala dea do sape ia tampe enedie Pita eintue dienewanase, “E ambi eba wakoa waie lagaitiana? Ia olib iraiwabedewe e Iesu do eneilano ne eweena!” Apana ema midaPita epe diedia baidasowaida Malkas olib iraiwa bedeweme asiwa Pita tonpunden. 27 Tane me Pita eintue diediome bauta dewalena rua Iesu wakowa wane lagaleidiokanka aiawa wan.

Iesu Pailat danawe enedio kotusadie kadiwa banuleide(Matiu 27.1-2,11-31; Mak 15.1-20; Luk 23.1-25)

28 Kaiapas Iesu kotusane diasano sorodia ita Iuswaeiau isiwa tadina bedewe me banlene Rom gabemaniwadebama Pailat mampe antoiena. Tane mo sape wimoneIuswa mai Pailat kotuwa duwa bedewe odapona, dia. Moanaanau ampupune Pasowa odawa bedewe odasiantopuasawa peloo eneie. Ipawa Iuswa anaanau wadia mo uwa

Page 82: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 18:29 82 Ion 18:36

da apanawa duwo mai odapu, dia. 29Mo peloo enakasan-toieno baiwa Pailat mo mampo nosene waitaramonewanase, “Apana ema kadiwa dainea dewamono wawusalebaiwa banlele ne mainawo wilena ne kotusapa?”

30 Ita mo leusane Pailat diane waienase, “Me kadiwadewasasiaewo no mai me banlepe mape winepona, dia.Me ipa kadi dewalalaida ebowa alala, e me kotusaa baiwamanawosaitana.”

31 Pailat epe etene dabualene mo diamone wanase,“Ne mai me kotusapa, dia! E anaanala manlawo winede,anaanala sa asiasime kotusana.” Itamo leusanewaienase,“Me kadiwa baiwa bolepia os menanede, tane e atena noIuswa mai mukamba wineipona me bowa sauawa wata. ERom gabemaniwa os muka sa manlawo winede.” 32✡MoIesu mai muba insaisawo banlepe Pailat mampesapona,dia, tane ema segalena dima Iesu bauta me bo inainambaambi bolepia umanawa wana ulaipalepia baiwa.

33 Mo sai sa Pailat waneieno leulene duwe alene soro-diawa diamona antopue Iesu banlepue mampesapu. Itame banlene Pailat mampewimoienowaitarasane wanase,“E Iuswa warereu, ba?” 34 Iesu Pailat sipoasane wanase,“E eba ne umanana epe insee ne waitaraneana, ba apanada ne umanana dieeieno etee rua waiana?” 35 Ita Pailatleusane wanase, “Ne mai Ius apanawa wainipona ita eumanaa atenteapona, dia! E eba apanaa banlaenewimonewitanawoeiena ita Iuswa pirisiu debamau e wawuenewaiena rua ne wana. E dima dewasaakadisaano mo waiewawuei?”

36 Mape Iesu Pailat diene wanase, “Ne gonaana be-dewe warerentedina mai tawo ema mampea, dia. Naitane gonaana tawo ema mampeaewo ne nolana dewalalaadinawontope Iuswa wadaneiitudedia onau enapono mai✡ 18:32: Ion 3.14; 12.32

Page 83: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 18:37 83 Ion 19:3wadaneapona rua, diaida. Tane ne gonaana bola dawowinede, mai tawo emawo, dia.”

37 Pailat aia ema etene Iesu mampe wanase, “E warerewainiana, ba?” Ita Iesu me diene wanase, “E waade-waitene waanase, ‘E warere wainiana.’ Ne tawo emaosowe ulaipa benemawantepina awa winen. Benemaipa sa os baiwa tawo emawo muntene wainedina. Momida ulaipa intawe antoia ne asisuneie ulaipa benemawawadeiemamposaiewaimoi.” 38 Iesu epewadio Pailatwanewanase, “E ulaipa umanawa waiana, tane ema ipawaidadima?” Me epe insakoalene wane ene nosene Iuswa pelooeneio mampo alene diamone wanase, “E me wawusailanabaiwa ne kotusane mai kadiwa da donsapona, dia. 39Tanee dewala winedia ruawa Pasowa odawa odaitonuno be-dewe diburalala dea wadapaaubepo nosepie di alepi. Emenaledia me mida ebowa waia Iuswa warereu ne wa-paaubepo nosepie di alepi, ba?”

40 Pailat epe wadio mo etane dabuantone nuau kadi-idaleno apana da menamono baiwa mukantone wanewaienase, “Me ea, no menanedia Barabas wadaaubewo dinosepi alepi!” Tane Barabas sa mo umanawa waia kadi-waida dewalala, Rom gabemaniwa onau enedia apanawa.

19Pailat Iesu kotusane ompaosowewisena koros osowe seupuo

bolepi1 Mape Pailat sorodiawa diamona Iesu tai mampe

epaepabobosapu. 2 Me diamona rua mo Iesu epaepabo-bosane ita ituaisisapua baiwa tai gedaragedaraua pananeuwawe aneiena. Tane do garawa dubawa ewaewawawarere tauia rua wadane ampe aine mo danauwosaienoeneno 3 wasi mampe auwadewadewasaie waiase, “Iuswawarereu, e auwadewadewaeite ionoeitana!” Mo epe waieita sainapa epaaubasaie.

Page 84: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 19:4 84 Ion 19:114 Mo Iesu epane ituaisisaieno dialeno Pailat osowe

Iuswa peloo eneia au nosene alene diamone wanase, “NeIesu banlepe noneape manlawosapo danalawo enompoewane ateitana ne me kotusadine mai me kadiwa dadonsapona matangelawa wadepi.” 5 Pailat epe wanesorodiawa diamono Iesu banlene nomone Iuswa danauwoituieno enen. Me uwawe gedara anala ita garawa dubawaampe anala do enedio Pailat diamone wanase, “Apanaema e wawusailana enedia ewana!”

6 Tane pirisi debamau ita me onieia apanawa me ene-dio ewane dabuaidasane mukantoie waie waiase, “E mekoros osowe seue bosaa! Me koros osowe seue bosaamenanede!” Mo Pailat epe badowaida dieio etene mesipoamone wanase, “Ne me kotusane tane mai kadiwada donsapona bowalepi, dia. E me bowa menalepia ebawadane kotusane koros osowe seune bosana!” 7 IuswaPailat aiawa etanadabue badowaida diane waienase, “Memeba umanawawadiame ipa GodOtopawande. Aia samewana mampe no anaanamba ainpundene God wakadis-asan. No anaanamba wadia mida God wakadisasadiabolepi. Sa baiwa me bolepia menanede!”

8 Mape sorodia Iesu banlene leuntone kotu duweodeiena. Taneme God Otopawandia wanawawuwa Iuswawaieno Pailat etene nuawa saidaleno 9 inta banusadianaintasapio inalepi. Sa baiwa me leulene duwe aleneIesuwaitarasanewanase, “Emida, naintawiena umanawadianeawo etapa!” Tane Iesu me waitarawa sipoasaponadabualen, mai dima da wapona, dia. 10 Ita Pailat Iesubadowa diene wanase, “E ne mainawo gagalo dabuaiteneeneiana, ba? E ne mukana atena, ba dia? Ne wapo e noedi aitaa, ba wapo e koros osowe seuepue boepu!”

11 Pailat me epe badowa diedio Iesu leusane dienewanase, “Ne osonawo e mukaa mai wineipona, dia, tanee tauma mukaa ne osonawo wadaana, ipawa God mukasa e eneen. E kotuneiana, sa ipa e kadi dewasaiana God

Page 85: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 19:12 85 Ion 19:17mampe, tane apanamida ne wadanene e witaawosanameGod mampe kadi debamaia dewasan, mai e ruaa.” 12 IesuPailat epe dieno etene Iesu epono di nosepe aleponamenasan, tane Iuswa Pailat wasanasane mukantoie wa-iase, “Naita e apana sa matangelawa ewo di nosepi alepiae Rom warerewa ionoidoa Sisa onawa apanawa segaitaa.Apana sa meba umanawa wana me warere wande. Itame mida epe wadia Rom warerewa ionoidoa anaanawaandipune me onawa enede.”

13 Mo epe mukantoie waio Pailat etene me sorodi-awa diamono Iesu kotu duwa bedewee banlene peloonomone Iuswa danauwo ituieno enen. Me sape ene-dio Pailat kotu ompa wapiaubepia baiwa kotu bolawamaida winedia ebowa waia Seu ribaribalala mampe alenekotu kolaiwatawa osowe aisidene wain. Tane bola saebowa Ibru aiawa mampe waia Gabata. 14 Me sapewandie inta banusadia Iesu epono di nosepe aleponabaiwa. Ita Iesu Iuswa danauwo enedio ewenemo diamonewanase, “Warerela sa enedia ibuwa ewana!” 15 Tane mome dabuaidasaie mukantoie waiase, “No apana sa maiewaewa menaneipona, wade nambesae koros osowe seuebosaa!” Mo epewaio Pailat etenewaitaramonewanase, “Ewarerela ne bosapaa menaledio baiwa wailana, ba?” Itapirisi debamau me gagalowa leusane waienase, “No Sisaos wareremba wandia atenten, mai warere da, dia.”

16 Ita Pailat ompa osowe mo aiau ruawalene Iesu mesorodiawa witaposana koros osowe bosapua baiwa. Tanedewa ema Pasowa odawa imaawantompaa walamaweenauto rua segalen.

Iesu koros osowe seui(Matiu 27.32-44; Mak 15.21-32; Luk 23.26-43)

17 Pailat sorodiawa diamona ruawa Iesu meba korosiwawaneieno awaneno banlene antoie bola ebowa waia Uwanepa mampe wimoiena. Bola sa Ibru aiawa mampe waia

Page 86: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 19:18 86 Ion 19:23-24Golgota. 18 Sape mo Iesu koros osowe seuiena. Ita metampe apana nata seumoiena, dea witapa on deneuwe itasowa da witapa sen deneuwe.

19-20 Tane Pailat Iesu wawuwa gagalowa girumalenosorodiawa wadane koros osowe Iesu seudiawo onapetutuntoiena. Pailat wawu gagalowa sa Iuswa aiau Ibrumampe, ita Romwa aiau Latin, ita do Girikiwa aiaumampe girumalene itun. Pailat Iesu wawuwa gaga-lowa ema epe girumalene wanase, “Nasaret Iesuwa, meIuswa warereu.” Tane bola Golgota naepe Iesu korososowe seuiena Ierusalem tampeido. Sa baiwa Iuswa uarawimoie Iesu wawuwa gagalowa sa me onape winediawisiantoie eie antoie. 21 Tane pirisi debamau giruma sawisiantone ewane Pailat mampe antone momoduntonewaienase, “No menanedia e Iuswa warereu wae girumait-ena wadaaube nambesaa. Tane wawu gagalowa mebaampesae itue girumaite waase, ‘Ne ipa Iuswa warereu.’ ”22Mo epe waio Pailat etendabue diamone wanase, “Dimane wane girumantena ideita winakasalepi.”

23-24 Sorodia nataitanata Iesu koros osowe seuieno di-aleno aupe me garawaida odantone oteiena. Me garawada euda, atowe tautaulala, mai gara kepawa nambe-nambe auwodeasape popontopona, dia, tane gara dea osududupa winedia baiwamai siontope otamopona, dia. Itamo gara sa euda ewane baiwa muba gagalontone waien-ase, “Gara ema euda mai siontata, no owa da dewasatesomba dainea ainepia me gara ema wadepi.” Mo Iesugarawa osowe epe dewantoiena dima buka bedewe giru-malena ulaipalepia baiwa. Buka ema epe wadi wadiase,“Mo ne garana odantone oteiena ita garana da owawan-

tone wadeiena.”Sa ipa buka bedewe wadia ruawa sorodia dewantoiena.

Page 87: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 19:25 87 Ion 19:3125 Tane Iesu seuienawo korosiwa tampeido me inawa

enedie. Ita do me inawa wamba, ita Meri Kilopas man-ainapa, ita do Meri Magdalin sape eneie. 26 Iesu inawaita domewawe alala nuawadawadaidamodiame korosiwatampeido eneio emawa ieno mo ewamone inawa dienewanase, “Inana, mida tanawo enedia e otoaida, wademanawosaa.” 27 Ita Iesu wawe alala Meri tampe enediaewene diene wanase, “I tanawo enedia e inaaida, wademanawosaa.” Ita wawe alala sa Iesu wana ruawalene meboleno aupe Meri wadene inawanasano do waimoie.

Iesu bowa gagalowa(Matiu 27.45-56; Mak 15.33-41; Luk 23.44-49)

28 Iesu mo nata epe diamono dialeno aupe me nuawabedewe insene atenlen nolawa uduudu God ituna ruawadewamontue ompa osowe wisenauben. Ita buka bedewegirumalena winedia ulaipalepia baiwa me wane wanase,“Ne gadompana makoidaleide.” 29Me epe wadio sorodiaesa sigasigaua dugiwa enedia mampe alene koina wadenenewa osowe gara kepawa taune esa sa sigasigaua bedewenoaneno butalen. Ita gara sa butasana wadenposie Iesumampesane me moape itudia napona baiwa. 30 Ita meesa sa sigasigaua nane aupe wane wanase, “Uduudu de-wamonatue ompa osowe winenaaubena.” Me epe waneimumba epente ita bolen.

Sorodia Iesu tebipa enei31 Iesu boleno aupe Iuswa eiau Pailat mampe an-

tone wimone diane waienase, “Mo mida koros osoweseumoana bo baiwantoi. E sorodiaa waaubamowo an-topue mo wau epateiantopuo tauwadea bontopuo itaetepu wadaaubamopu.” Mo Pasowa odawa teade-wasaa walamawe Pailat epe iririsaie, ipawa imonembaSabat walamawa debama Pasowa odawa uwaalepi. Ita

Page 88: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 19:32 88 Ion 19:39Iuswa mai menamoipona mo mida koros osowe bon-tone wineia Sabat walamawe seukasantopu. 32 Pailatmo iririu ruawalene me sorodiawa waaubamono antonemo nata mida Iesu tampe korosiu osowe seumoienawau epateianton. 33 Ema aupe mo Iesu mampeido an-tone wawa epateiantopua baiwantone tane me boidalenaewane eiena, mai wawa epateiantopona, dia. 34 Tanesorodia sou dea ona ewa wadene Iesu tebipa eino osinaita esa memenauben.

35 Me mida dewa ema sorodia sa Iesu mampe de-wasaieno ewena benemawaleidia e do ateitana baiwa.Apana dewa ema ewena me sumanaiwalaida, dima mebenemawalena, sa ipa ulaipaida. Me ema epe benemalenaedo sumanaitana baiwa. 36✡Sorodia Iesuwawaepateiawaene tebipa os eneiena dima buka bedewe girumalenaulaipalepia baiwa. Buka ema umanawa wadi wadiase,“Mo me etepa nepa mai da epaputewapi, dia.”37✡Ita buka bedewe do naepe wadi wadiase,“Mo pisiwapue mida mo tebipa eneiena ewapu.”

Iesu etepa bo nagawa bedewe itui(Matiu 27.57-61; Mak 15.42-47; Luk 23.50-56)

38 Iesu warorowa dea Iosep, me Arimatia apanawa,Iuswa eiau sauleidie dainadainaua me wawe leidiaapanawa. Me Iesu bolena atenlene Pailat mampe aleneiririsane wanase, “Rua ba dia, ne Iesu etepa wadapebo nagawa imaalawo itupe weregasapa?” Ita Pailatme iririwa etene oaleno me ene leulene Golgotawoalene Iesu etepa winedia wadenaubene awanene anton.39 ✡Ita me sowa Nikodimas mida bauta tadino Iesumampe gagalolepia awa wisena me sausan. Nikodimasia asiwa esapa bonabonaua gadantoieno makolena saiwa✡ 19:36: Ekisod 12.46; Sam 34.20 ✡ 19:37: Sakaria 12.10; Gagalo 1.7✡ 19:39: Ion 3.1,2

Page 89: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 19:40 89 Ion 20:8debamaia awanene do wisen. 40Mo nata Iuswa bo itumpedewantompaa rua ia esapa gadantoieno makolena garaosowe weisane do Iesu etepa lomantone awanene bonagawa mampe antoiena.

41 Bo nagawa sa Iesu koros osowe seuiena tampeidoirai da bedewe imaala winedie. Ita bo nagawa sa bedewemai bauta bo da itupona, dia. 42 Tane Sabat rawi sawouwaalepia baiwaleidio mo diniwantone Iesu etepa bonagawa maida winedia bedewe ituiena.

20Iesu bo bedewe enenwisena aupawa di ewei(Matiu 28.1-8; Mak 16.1-8; Luk 24.1-12)

1 Sabat walamawa dialeno imonembawa Sande walamapumpu Meri Magdalin Iesu etepa naepe ituienawo aleneseu debamaia bo nagawa enenbodae winedia rialenenambe winedio ewen. 2 Me bo nagawa epe ewenetauwadea ene weuwane Saimon Pita ita wawe alala damida Iesu nuawadawadaidasana mampo wisene dimaewena benemawalene diamone wanase, “No Tatambaetepa mo wadane antoieno aupawa ne ewanasuden, bonagawa di winakoaleide. Ne mai atentapona me naepeituiena.”

3 Pita sowa nata aia ema etane tauwadea bolau waimoiaene bo nagawa ewapua awa weuwane antoie. 4 Ita monata antoie Pita sowa weuwaidasana baiwa bautalene bonagawa mampe wisen. 5 Me mai bo nagawa bedeweodapona, dia. Me tampe enene wirorolene bo nagawabedewe gara Iesu lomantoiena di winamoio ewamodie.6 Tane Saimon Pita muriwalene wisene bo nagawa be-dewe odene alene gara Iesu lomantoiena di winamoioewamon. 7 Ita do gara da Iesu uwawa lomantoiena midanukulene awoa itundewalena ewen. 8 Mape Pita sowabautalene bo nagawa mampe wisene moape enedia Pita

Page 90: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 20:9 90 Ion 20:17wawe odene alene bo winena aupawa ewene Iesu bobedewe enenwisena sumanaiwalen. 9 Wawe alala mapoita Iesu bo bedewe enenwisena walamawe me bo bedeweenepiwisepia umanawa buka bedewe girumamonowineiamai atentoipe waimoipe, dia.

Iesu Meri Magdalin mampe sabamoleidio ewede(Matiu 28.9-10; Mak 16.9-11)

10 Ita wawe alala nata sa bo nagawa ene leuntone duwoantoio 11 Meri leulene bo nagawa mampe wisene moapeenene ke wadie wiroroleidie bo nagawa bedewa ewedie.12 Ita me ke wadie bo nagawa bedewa ewedie enedio Godenseliwa nata garau sapusapuaida tautaulala naepe Iesuituienawo aupawe waimoio ewamodie. Tane ensel deauwawa winenawo wandie ita sowa da wawa wineienawowandie. 13Mo nata i ke wadio ewane waitarasane waien-ase, “E dima kewa waie wainiana?” Ita me sipoamonewanase, “Mo ne Tatana etepawadane antoiena, ita nemaiatenteapona me naepe ituiena, sa baiwa nuana polaidawano waine ke wadina.”

14 Me epe wane aupe leulene Iesu enedio ewen. Taneme ewene ewakoasane mai atensapona me mida enedie.15 Ita sape Iesu Meri waitarasane wanase, “I, e dimakewa waie eneiana? Mida banusaiana?” Meri insenaseapana sa me epe waitarasadia irai sa oniedia apanawa, sabaiwa me diene wanase, “Sona, naita e Iesu etepa wadenambe ituama, ne menanedia benemawa dianeawo an-teape wadape leusape bolawe itupadewanteapa.” 16Meriepe wano Iesu me mampe wane wanase, “Meri!” Ita meIesu aiawa dauwa etene atenlene me mampelene eneneebowa wane wanase, “Raboni.” Sa ipa muba aiauwo wan,ita ebo sa ipawaida ipa Debamamba. 17 Mape Iesu mediene wanase, “E mainawoitenee eneiana ne walama ker-auda os bedeweMamanamampe leuntape a baiwantedinamai wadaitunea, dia! Tane e ene aite ne sosonaida ne

Page 91: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 20:18 91 Ion 20:25benemana diamowo etapua ne leunteape me mida neMamana ita e do Mamala wandia mampe anteapa. Me ipane Godna ita do e Godila wande.”

18 Ita Meri Magdalin Iesu diena ruawalene me bene-mawa wadene wawe alala mampo alene wisene nuaeudo diamone wanase, “Sosona, ne Tatamba ewane medo gagalontite.” Ita Meri mo diamone wanase, “Dimauduudu Tatamba dianena rua ne e dialedina.”

Iesu wawe alala mampo sabamoleidio ewei(Matiu 28.16-20; Mak 16.14-18; Luk 24.36-49)

19 Ita Sande sa rawiwa wawe alala du dea bedeweauwenatue waimoie. Tane mo Iuswa eiau wadaitumopuasawantone du moawa gudusabodamone waimoie. ItaIesumampowisene enenaubene auwamonewanase, “Saueuda e manlawo winepi!” 20 Me epe auwamone witapatutusamoiena ita do tebipa eneiena pirawa euwamonoeweiena. Ita wawe alala Tatamba mampoido enedioewane nuaeu debamaia nuau nopesan. 21 Mape Iesumo osowe auwamone wanase, “Sau euda e manlawowinepi! Mamamba ne tawo emawo waaubanena rua nee waaubaledina.” 22 Iesu mo epe diamone aupe nonaupamo osouwo sune wanase, “Aleu kakaiwa e bedelawole-pio wadana! 23 ✡E nolene aitane nolaitonuno apana ebenemala wadapue mamposapua God mo kadiu insad-abuamopi. Tane e aitane nolaitonuno apana e benemalaetapue epua mo kadiu winakasalepi.”

Iesu Tomas mampe sabamoleidio ewede24 Iesu wawe alala mampo wisene sabamoleno eweiena

walamawe wawe alala 12 sou dea Tomas, ebowa da waiaRagaraga, mai mo do, dia, me nambe leidie. 25 Ita moTomas ewane nuaeu do benemasane waienase, “Somba,no Tatamba mainimbo wiseno ewatana!” Mo epe waio✡ 20:23: Matiu 16.19; 18.18

Page 92: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 20:26 92 Ion 21:1-2Tomas leusane diamone wanase, “E me benemawa osdianeilana baiwa mai sumanaintipona, dia. Ne mewitapa tutusamoiena pirawa ewape sumanainteapa. Itado menanedia ne witana uraupa mampe me pirawa sawirasape ita do me tebipa eneienawo witana itupe taumasumanainteapa, mai di!”

26 Ema aupe wiki dea dialeno wawe alala osowe dudeawaa bedewe mo auwene du moawa gudusabodamonewaimoie, tane Tomas do wisene wawe alala isiwa bedeu-wolenewandie. Mo dumoawa gudusabodamonewaimoioIesu wisene enenaubene auwamone wanase, “Sau eudae manlawo winepi!” 27 Iesu mo auwamone aupe meTomas diene wanase, “Ne witana tutusamoiena pirawaewee witaa uraupa mampe wirasaa, do witaa aubeetebina eneiena pirawa osowe itua ita insakoa dewawa eesumanaitaa!”

28 Iesu epe diedio Tomas sumanaiidalene wanase, “E neTatana ita Godna!” 29 Tomas sumanailena wano Iesu mediaidasane wanase, “E ne ewaneana baiwa sumanaitiana,tane mo mida ne mai ewaneapona di sumanaibu nemainawo ituia mo sau euda wadeiena apanawa.”

30 Iesu ginasa eueuwa pokawaau uara me wawe alalaemauwo dewamodio eweiena. Ita ginasa sa uara bukaema bedewe mai girumalepono wineipona, dia. 31 Taneginasa eueuwa pokawaau isiwa Iesu dewamona buka emabedewe girumaleno wineia, sa ipa e sumanaitana Iesu ipaKerisoGodOtopaida. Ita e sumanaitana bedewemeebowee inaida donsane wadana.

21Iesu doa Galili tampe wawe alala mampo sabamoleidio ewei

1-2 Ema aupe Iesu osowe wawe alala isiwa doa Galilitampe laio mampo sabamoleno eweiena. Doa sa ebowada waia Taiberias. Ita wawe alala Saimon Pita, ita Tomas,

Page 93: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 21:3 93 Ion 21:12me ebowa da waia Ragaraga, ita Nataniel, me bola KanaGalili bedewe wanwanlala, ita Sebedi obampa nata, ita dowawe alala nata da doa Galili tampe auwene waimoie. Itamo dudunau ema epe:

3 ✡Mo sape auweieno sou Pita diamone wanase, “Nelawai awa antedina.” Tane mo me diane waienase, “Noe do ana menanede.” Ita mo uduudu a wane baiwa waabedewe odane waine doa bedewe antone tadina sawolawaintone borounton.

4 Tane tadinaida omo wisedio Iesu esa sa tampe enediowawe alala me ewane ewakoasaiena. 5 Ita mo ewakoasaioIesu mukalene waitaramone wanase, “Sosona, e moiada wadalana, ba dia?” Mo leusane waienase, “Dia, noborounten.” 6 ✡Mape Iesu mo diamone wanase, “E waawaiwa on deneuwe lawaila aubenemoia uara lawaimona.”Mo epe etane ruawantone dewasaieno lawaibu bedewemoia uduuduleno mai teinepaposidepona rua, dia.

7 Tane wawe alala dea mida Iesu nuawadawadaidasa-dia moia uaraia ewamone Pita diene wanase, “Apana saTatambaida enede, mai mida.” Sowa sa me epe dienoetene tauwadea garawa onape tautaulala nolawa baiwaitune ena wadene taune waa osowe wandia rowolene esabedewaintawaiwe alen. 8 Itame sosowa isiwawaa bedewewaimoia lawaibu moia nopesana teineie do Pita alenawawe waa asiasi waiwe antoie. Tane waa sa alepie waiwewisepia awa kampaida, apana waiwe enepie aiawa wapioetaetala. 9Mo esa waiwe wimone ia idia bupa osowe bouriimodio ita ia tampe bured wineio ewamoiena.

10 Tauma Iesu mo diamone wanase, “E bouri isiwalawaimolana otene do winlena.” 11 Saimon Pita emaetene waa bedewe kawalene alene lawai moia nopelenadoa waiwe teinenauben. Tane lawai sa bedewe bouridebamauia wisiawa 153 wineia me teinenauben, tanelawai mai pumpu wapona, dia. 12 Pita nolawa diasano✡ 21:3: Luk 5.5 ✡ 21:6: Luk 5.6

Page 94: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 21:13 94 Ion 21:19aupe Iesu wawe alala diamone wanase, “Sosona, winlenonana nata.” Wawe alala Iesu do nana sa napua baiwantoiobedeuwo mai mida da me waitarawa insepona me mida,ipawa mo bauta Tatamba atensaiena, tane waitarawasantone di eiena. 13 Ita Iesu alene bured wadene mowanamone aupe bouri iilala wanamono naiena.

14 Iesu bo bedewe enenwisene walama nata wawe alaladu bedewe auweio mampo wisene sabamoleno eweiena.Ita tauma natadeawa esa tampe mo mampo sabamolenoeweiena.

Iesu Pita mampe gagaloleide15 Mo nana naieno dialeno aupe Iesu Saimon Pita

waitarasane wanase, “Saimon, Ion otopa, e ide ne nu-awadawadaidaneiana, mai sosoa ema isiwa ruau, ba?”Ita Pita me sipoasane wanase, “Oa Tatamba, e atenane e nuawadawadaedine wainedina.” Iesu epe eteneme diene wanase, “Ne sipsipna sanaa nana wanamononampa.” 16 Iesu Pita epe diene osowewaitarasanewanase,“Saimon, Ion otopa, e ne nuawadawadaidaneiana, ba?”Ita Pita osowe me diene wanase, “Oa Tatamba, e atena nee nuawadawadaedine wainedina.” Mape Iesu Pita dienewanase, “Ne sipsipna oniadewasamone nana wanamonowaimompa.”

17 Ema aupe Iesu Pita osowe waitarasanewanase, “Saimon, Ion otopa, e ne dianeawo etapa,nuawadawadaneiana, ba dia?” Iesu Pita osoweosowe epewaitarasadio me nuawa pareidaleno wanase, “Tatamba,e dewa uduudu atena, mai da koasapona, dia. E atena nee nuawadawadaidaedine wainedina.” Mape Iesu leusaneme diene wanase, “Ne sipsipna nana wanamono nampa.

18 Ne ulaipa dieedina, e sanaa wainie benaitie ebainsaisaawo aitie. Tane e tontaite gulauite wane witaaaubewo apana da e witaa wadepie banlaepio naepe e adabuaitanawo aitana.” 19 Iesu gagalo sa wane mampe

Page 95: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

Ion 21:20 95 Ion 21:25Pita bo inainamba ambi ando bolepie mampe God ebowadebamasapie ionosapia umanawa wan. Ita mape Iesu Pitadiene wanase, “E ne waroroneana!”

20 ✡Iesu Pita nata epe gagalontoio Pita leulene wawealala mida Iesu nuawadawadasadia me adiwe enedioewen. Pita sowa sa Iesu wawe alala do rawi dea bedewenana naie waimoio bedeweme Iesu tampelene waine Iesuwaitarasana apanawa. Mewaitaralenewanase, “Tatamba,mida e wadaepie nanaepi?” 21 Ita Pita sowa sa adiwe ene-dio ewene Iesu waitarasane wanase, “Tatamba, e ne epediaimaaneano etana, tane dianea sona adinawo enediamampe ando ambi segalepi?” 22Me epe wadio Iesu etenediaidasane wanase, “Naita ne menaneapono me inawaawainipono ne leunteape wineapona, ema osowe e mainuaa tauna! E ne waroroneana!”

23 Iesu Pita epe dieno gagalowa me warorowa uduuduetanatue insakadisantone inseia wawe alala sa mida Iesunuawadawadaidasadia mai bolepi, waimpo Iesu leulepiewisepi. Tane Iesumaiwaponasewawe alala sawaimpomeleulepie wisepi, dia. Me wanase, “Naita ne menaneaponome inawaa wainipono ne leunteape wineapona ema os-owe e mai nuaa tauna!”

24 Tane wawe alala sa mo sou insakadisawa gagalowawaia dewa ema uduudu segantoiena atenlentue bene-mawaleidie wande. Ita me buka ema bedewe dewa sauduudu segantoiena benemawa girumalene itun. Ita noatenten dimame benemawaleidia, sa ipa ulaipaida. 25 Iesumai dewa sa girumalena os dewamopona, dia. Taneme dewa isiwa uaraia dewamon. Naita apana da dewasa uduudu umanau girumamopatuwapono tawo emawobuka bolawa dia.

✡ 21:20: Ion 13.25

Page 96: Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalenaIon1:1 1 Ion1:12 Ion GagaloeudaIesuKerisoumanawaIon girumalena IesuKerisoipaaiaitasapa 1 Bumpeido tawo segasia walamawe ipa aia, tane aia

96Ina Sanaa Gagalowa

The New Testament in the Kanasi Language of Papua New GuineaNupela Testamen long tokples Kanasi long Niugini

copyright © 1996 Wycliffe Bible TranslatorsLanguage: KanasiTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2012-01-20PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 11 Jan 2020 from source files dated 11 Jan2020b27bd40e-e091-5268-bcbf-8232e1d7501a