Inxhinieri Souftwerike

7/30/2019 Inxhinieri Souftwerike

1/61

Software Engineering


2/61

Pr KursinProfesor: Astrit [email protected]

Qllimi:

Msimi dhe aplikimi praktik i t gjitha fazave n implementimin e njprojekti softuerik t mirfillt.

Literatura:Libri kryesor: Ian Sommerville, Software Engineering, AddisonWesley; 8 edition (May 25, 2006)Libri 1: B. Boehm, R. Turner, Balancing Agility and Discipline: A Guidefor the Perplexed, Addison-Wesley Professional; 1st edition (August 15,2003)Libri 2 : Jacobson Ivar, Booch Grady, Rumbaugh James: The unifiedsoftware development process, Addison-Wesley, 1999

mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]


3/61

Pr Kursin

Notimi:2 Kollkofiume (50% + 50%)



4/61


5/61

Softuerka e cilson nj software t mir?

Maintainability (Mirmbajtja)Depandability (Mbshtetshmria Sigurt, )Efficiency (Efiienca)

Usability (Prdorshmria) User Interface, Dokumentacioni



6/61

Inxhinier ???Kush sht inxhinier n kt list?

Hashim ThaiAlbert EinsteinMaradona

Karl Benz (zbulues i automobilit me benzin dhe themelues ikompanis Mercedes- Benz)

Latinisht : ingenium Menuri

Inxhiniert merren me zgjedhjen e problemeve praktike, duke aplikuar

metodat matematike dhe shkencore dhe duke i pas parasysh kufizimetteknike (http://en.wikipedia.org/wiki/Engineer)

http://en.wikipedia.org/wiki/Engineerhttp://en.wikipedia.org/wiki/Engineer


7/61

Inxhinier i Software-it???1. Aplikim i metodologjis inxhinierike.

Perdori ne menyr sistematike metodat me te pershtatshme dukei pase parasysh kufizimet operacionale, buxhetore.

Duhet me funksionu!

2. Prfshin t gjitha aspektet e involvume n zhvillimin e softwareit. Jovetm me aspektet teknike t zhvillimit t kodit, po edhe me menaxhimt projektit.



8/61

Dallimi mes shkencave kompjuterike dhe software engineering?



9/61

Procesi Softuerik (Software process)

1. Me proces softuerik kuptojm nj grup te aktiviteteve dherezultateve t tyre t cilat si rezultat prfundimtar e kan njsoftuer.

2. Varsisht prej projektit ndryshojn edhe procesi softuerik i cili

aplikohet. Nuk ka model universal .

1. Cilat jan hapat bazik ne zhvillimin e softuerit?

1. Planifikimi fillestar / analiza fizibilitetit2. Analiza dhe prcaktimi i krkesave (Requirements)

3. Dizajni4. Zhvillimi / Implementimi5. aprovimi dhe dorzimi6. Prdorimi dhe Mirmbajtja



10/61

Analiza e fizibiletit

1. Sa ka pun n projekt?2. A mund t implementohet projekti teknikisht?3. Cili sht profiti? (Material, Social, zbavits, etj...)

A e vlen?4. Cili sht plani kohor?

1. A mund t realizohet?

Kur shtrohen kto pyetje? Para se me ja nis projekti?

ka ka si prfundim kjo analiz? Po/Jo Startimin e projektit ose refuzimin e ti.



11/61

Analiza dhe prcaktimi i krkesave (Requirements)

ka nnkuptojm me prcaktimin e krkesave?

s bashku me klientin/prdoruesin1. Me i prcaktu detyrat e sistemit.2. Me i prcaktu kufizimet e sistemit.

3. Me i prcaktu caqet e sistemit.

N mnyr konsensuale dhe t kuptueshme pr te 2 palt

1. Analiza e krkesave2. Prcaktimi / definimi i krkesave

3. Specifikimi i krkesave

Kjo faz prcakton funksionimin e sistemitprej perspektivs sklientit



12/61

Dizajni i sistemi dhe softuereit

ka nnkuptojm me dizajn t softuerit?

Ndamja e krkesave n sisteme te harduerit dhe t softuerit Dizajn i sistemit

Dizajni i softueritModelo funksionet e sistemit softuerik n nj form e cila pastaj mund t

pasqyrohet n nj apo m shum aplikacione

Si p.sh.?

UML ?Unified Modeling Language!

Kjo faz prcakton funksionimin e sistemitprej perspektivs s zhvilluesitt softuerit.



13/61

Zhvillimi / Implementimi

Cilat softuer procese involvohen n kt faz?1. Programimi2. Testimi

TestimiKundraj kafit testohen modulet e nj softueri? Modulet testohen kundraj specifikacionit t krkesave



14/61

Aprovimi dhe dorezimi

Aprovimi1. I gjith sistemi testohet kundraj krkesave t klientit

Dorzimi i softuerit



15/61

Prdorimi dhe mirmbajtja

Prdorimi dhe mirmbajtja

Cikli jetsor i nj softueri Prdorimi / Operimi

Mirmbajtja Gabimet identifikohen dhe korrektohen

Zhvillimi i mtutjeshm Sistemi evoluon n koh me ndrrimin e krkesave, Shtohen funksionalitete, adaptohen komponentt

Qitja jasht funksionit



16/61

Procesi Softuerik

Cilat ken aktivitetet?1. Planifikimi fillestar / analiza fizibilitetit2. Analiza dhe prcaktimi i krkesave (Requirements)3. Dizajni

4. Zhvillimi / Implementimi5. aprovimi dhe dorzimi6. Prdorimi dhe Mirmbajtja


f


17/61

Modelet e proceseve softuerike

ka ke nj proces softuerik? Nuk ka ndonj rregull universale n aplikimin e aktiviteteve n

nj proces softuerik. Nj model softuerik sht nj reprezentim abstrakt i nj procesi

softuerik.


Ka shum menyrame i strukturuaktivitetet

f i i


18/61

Modelet e proceseve softuerike

A po ju kujtohet naj model i nj procesi softuerik?

UML? CASE? Waterfall?


S f i i


19/61

Modeli #1 Waterfall


Analiza e kerkesave

Dizajni i sistemit

Testimi

Perdorimi dhe Mirmbajtja

Dizajni i programit

Programimi / Kodimi

Akceptimi Pranim Dorezimi

Kerkesat

Dizajni

Implementimi

Studimi i fizibilitetit

Fazat startohen ne mnyr sekuenciale,secila faz e pret tjetrn

Si po ju doket?

S f E i i


20/61

Modeli #1 Waterfall

Prparsit1. Strukturim i qart dhe intuitiv i aktiviteteve

1. Mangsit?1. Mungesa e fleksibilitetit n ndryshimin e parametrave t ndryshm

gjat procesit softuerik.

2. Me zhvillimin e sistemit, sidomos atyre komplekse, me kalimin nseciln faze thellohet kuptimi i sistemit gj si konsekuence mund ta ketrishikimin e krkesave dhe plotsimin e tyre p.sh.

3. Ndryshimet kan si konsekuence hedhjen e procesit n fillim dhe mekt kushtojn shum.


S f E i i


21/61

Modeli #2 asja Evolutive

Sa ma shpejt me zhvillu/prezentu dika e pastaj s bashku me klientin meprpunu deri sa t arrihet nj gjendje e pranueshme...


S f E i i


22/61



Aktivitet paralele

Kerkesat

Dizajni

Zhvillimi

Verzioni fillestar

Verzionet e

paperfundume

Verzioni final

S ft E i i


23/61



DesignImplementimi

VlersimiKrkesat

Prezentimi i par

Prezentimi i dyt

Prezentimi i tret

S ft E i i


24/61

Modeli #2 asja evolutive

Prparsit?1. M efektiv n prodhimin e nj sistemi q i plotson krkesat e

menjhershme t klientit2. Zhvillim dhe kuptim hap mbas hapi i krkesave t sistemit

1. Mangsit?

N sisteme komplekse, me grupe t ndryshme, dizajnimi dhemirmbajtja e arkitekturs si sistemit e vshtir.


S ft E i i


25/61


www.agilemanifesto.org

S ft E i i


26/61

Modeli #3 CBSE Component Based SE

Ky model parasheh q nj pjes e sistemit tashm ekzistojn. Fokusi n integrimin e komponentave ekzistuese


S ft E i i


27/61

Modeli #3 CBSE Component Based SE

Prparsit?

1. Mangsit?


Soft are Engineering


28/61


1. Sa ka pun n projekt?2. A mund t implementohet projekti teknikisht?3. Cili sht profiti? (Material, Social, zbavits, etj...)

A e vlen?4. Cili sht plani kohor?

1. A mund t realizohet?

Kur shtrohen kto pyetje? Para se me ja nis projekti?

ka ka si prfundim kjo analiz? Po/Jo Startimin e projektit ose refuzimin e ti.




29/61

Analiza e fizibiletitv - Sfidat

1. A sht lehte t prgjigjen pyetjet e mparshme n fillim?1. A ka specifikacion t mirfillt t krkesave2. A ka njohuri t mirfillt t sistemit3. A mund t planifikohen leht resurset dhe buxhetet.

nevojiten eksperta me prvoj




30/61


1. Cilat informacione jan esenciale1. Kush sht klienti2. Shtrirja e puns (scope of Work)3. Dobia, benefitet4. Teknike . A ka minimum nj mnyr teknike me implementu

projektin5. Resorset: sa sht sasia e resurseve t nevojshme (n koh,staf, teknik, etj)

6. Alternativat: Cilat jan opsionet nse projekti nuk startohet




31/61

Analiza e fizibiletit Shtrirja e puns

1. Shtrirja e puns prkufizon projektin1. Prmban 2. Prjashton 3. Varet nga 4. Zvendson

Mosprcaktimi i mirfillt i shtrirjs s puns shkas i zakonshmpr mosknaqsi nga ana e klientit




32/61

Analiza e krkesave


Te gjitha modele t e kane aktivitetin e analizes sekrkesave



33/61

Prcaktimi i krkesave t softuerit

s bashku me klientin/prdoruesin1. Me i definu detyrat e sistemit.2. Me i definu kufizimet e sistemit.3. Me i definu caqet e sistemit.

N mnyr konsensuale dhe t kuptueshme pr te 2 palt

Kjo faz prcakton funksionimin e sistemitprej perspektivs sklientit




34/61

Procesi i percaktimit te kerkesave


Studimi I

fizibilitetit

Analiza

e kerkesave

Klasifikimi/sistemimi

i krkesave

Specifikimi

I kerkesave

Raporti Ifizibilitetit

Dokumentimi I

kerkesave

Se bashku me

klientin

identifiko

kerkesat

Sistemoji kerkesat

ne menyre te

kuptueshme dhe t

rregullt

Analiza e kerkesave

(opcionale)



35/61

Analiza / identifikimi i krkesave

1. Prcaktim m gjeneral dhe abstrakt i krkesave1. Pr klientin, prdoruesin, Menagjmentin

2. Duhet t prcaktoj sakt se ka dshiron klienti1. Shrbimet q sistemi duhet ti ofroj2. Prkufizimet ndr t cilat sistemi duhet t funksionoj Shpesh definohen me nj dokument

Vegla Kryesore:

1. Takimet me klientin.1. Mu pregadite para takimit2. Me marr shnime3. Mundsisht n grupe t vogla4. Nse nuk kuptohet dicka mos e tejkalo




36/61

Analiza e krkesave - Skenaret


Shembull:Skenari:Klienti perdor online banking per nj Transakcion BankarPersoni: Filan Fisteku, pronar i nj biznesi.

Ambienti:Nga kompanija me notebook personal, permes Mozilla FirefoxSkenari:1. FF starton Firefoxing dhe jep adresen e bankes2. FF autentikohet prmes loginit dhe kodit3. Hapet faqja fillestare ku paraqiten t gjitha menyte kryesore4. FF zgjedh menyne transakcion bankar.

5. Hapet forma pr transakcione bankare me t gjitha fushat e nevojshme6. FF jep IBAN e prfituesit dhe shumn e caktuar7. Sistemi kontrollon IBAN, vlern e dhn dhe lajmron prdoruesin prsuksesin apo mos suksesin e transakcionit.8 FF klikon linkun logoff dhe lajmrohet.

Skenari sht nj vegl q prdoret gjat analizs s krkesave pr meprshkru nj interaksion t caktuar me sistemin



37/61

Modelimi i skenareve permes Use Cases


Aktor shfrytzes i sistemit n nj rrolt caktuar PersonSistem i jashtm (external system)

Trheq parat

Klienti

Use case sht nj pun q duhet ta kryej aktori mendihmn e sistemit

Aktori sht gjithmon prfituesi i use case-it (



38/61

Use case Online Banking System


Klienti

Transfero t holla

Kontrollo kontot



39/61

Use case Online Banking System


Personi (assistent)

Kontrollo kontot

Aktori shtrrol e jo individ.

Personi(menaxher)

Kontrollo kontot

Transfero t holla



40/61

Relacionet mes use cases


Klienti

Kontrollo kontot

Transfero t holla

Autentifikimin

prdoret pr ngjarjet q jan pjes e use case-it burimor



41/61

Relacionet mes use cases


Klienti

Kontrollo kontot

Transfero t holla

KEK e nal rrymen

prdoret pr ngjarjet e jashtzakonshme q mund t ndodhin n

do koh



42/61

Identifikimi dhe prshkrimi i use case


1. Mos u b perfeksionist. Nuk ka nevoj me ja qllu me t parn

2. Identifiko aktort s pari

3. Prcakto se ka duhet t bjn aktort prcakto use cases

4. Prpilo nj list t use casesID Emri use casei Aktori primar Kompleksiteti prioriteti

1 Transfero t hollat Klienti Mesatar 1

2 Shiko kontot Klienti I ulet 2



43/61

Prcaktimi i use cases


1. Identifiko elementet kryesore t use case-it

use Case Element Description

Numri i use case 1

Aplikacioni Cilit modul/sistem i takon

Emri i use case Transfero t hollatPrshkrimi Prshkrim m i detajshm i use case

Aktori kryesor Cili sht aktori kryesor n kt use case

Parakushtet Cilat jan parakushtet pr tu apliku ky rast

Trigger Cfare ngjarje inicon kete kerkese

Skenari bazik

Rrjedha elementare e use casit, d.m.th. Skenari kur gjithecka shkon

si duhet. Pa ngjarje te pazakonshme, ato perpunohen ne skenaret e

vecanta.

Skenaret e vecanta Skenaret e vecanta, sikurse Kek nal rrymen



44/61

Shembull


Pershkruaj procesin e aplikimit pr kredi me use case?



45/61


Klienti

Trheq t hollat

pranonaplikacionin

nnpunsi

Proceson t hollat Aprovon krkesn

Aplikon per kredi

analisti

I bjen pishman



46/61

Detyr


Prshkruaj me use case nj ueb faqe si e-bay me proceset bazike.



47/61

Klasifikimi i krkesave t softuerit

Sipas menyres se fomulimit

Kerkesat e perdoruesve (user requirements) Nivel ma abstrakt dhe me gjeneral Pershkrim jo teknik Kryesisht ne gjuhe natyrale

Kerkesat e sistemit (system requirements) Per implementues te sistemit Pershkrim i detajshem teknik




48/61


Sipas natyres

Krkesat funksionale Krkesat jo-funksionale

Krkesat funksionale

ka duht t bj sistemi Klienti duhet t ket mundsi prmes internetit t procedoj nj

transaksion bankar .

Dokumentimi i krkesave funksionale duhet me qen Komplet Konsistent

So t a e g ee g



49/61


Krkesat jo-funksionale Nuk kan relacion direkt me krkesat e prdoruesit Adresojn vetit e sistemi n trsi

Mbshtetshmria Siguria Performanca Menaxhimi i cilsis Menaxhimi i procesit t puns (p.sh.. Me prdor nj proces

softuerik t caktuar) Krkesat e fushs domain requirements

Programi i kontabilitetit duhet t funksionoj sipas ligjit t kosovs

g g



50/61

Analiza e krkesave krkesat jo-funksionale

g g



51/61

Klasifikimi i krkesave

Tipet e krkesave jo-funksionale Krkesat n produkt

Krkesat jo- funksionale q kan t bjn me produkt P.sh. Pr embeded systems prkufizimi n memorie mund t

jet faktor Portabiliteti (ka sht?)

Krkesat organizative Krkesat n prcaktimin e procesit softuerik Krkesat n prcaktimin e mnyrs s implementimit (gjuha

programuese) Krkesat e jashtme (external)

Krkesat ligjore P.sh. Mbrojtja e t dhnave personale n nj sistem medicinialpr pacient

Krkesat etike

g g



52/61

Klasifikimi i krkesave

ka jan konsekuencat e mos identifikimit t mir t krkesave funksionale ka jan konsekuencat e mos identifimit t mir t krkesave jo-funksionale Cilat verifikohen/testohen m leht

g g



53/61

Prmbledhje

g g

Krkesat jo-funksinale

Krkesatfunksionale

Krkesat

User requirements

System requriements



54/61

Specifikimi i kerkesave1. Kerkesat e perdoruesve mund te mirren ne nje rrafsh me gjeneral?1. Kerkesat e sistemit duhet pershkrim me i detajshem teknik? Specifikacioni i sistemit si set i modeleve.

Perspektivat: Kontexti/Perkufizimi I sistemit Sjellja (behavioral) Struktura (structural)

g g



55/61

Data Flow Modeling

g g

Pjese e modelimit te proceseve/ngjarjeve(event)

Fokusi ne te dhenat dhe procesimin e tyre.

2 Menyra te modelimit

1 Gane dhe Sarson

Yourdon & Coad



56/61

Data Flow ModelingEntitetet jan burimi ose caku i tedhnave.Te dhnat duhette rrjedhin ngaentitetet ne procese.

Te dhnat qe shkojn ne entitete

duhette burojn nga proceset

Proceset dhe bazat e te dhnaveduhet te ken hyrje dhe dalje tedhnave

Inputet ne bazat e te dhnave burojnvetm prej proceseve

Outputet ne baza te dhnave shkojnvetm ne procese.

g g



57/61

Data Flow Modeling

1. Nivelet



58/61

Data Flow Modeling1. Kontext diagramet



59/61

Data Flow Modeling



60/61

Data Flow Modeling



61/61

Data Flow Modeling

Documents

Inxhinieri Souftwerike