56
t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll<E-fUlUDJKE DFl'lIRTA-'IDITI ADML'lISTR&! PUBUK MASTIm SHKENCOll. ADMINISUUMHNANCIAR INVEST/Mer E HUAJA D/REKTE DHE SHQIPE:R/A Punoi Phd. CandidoteMorsiJn [SMAIL! V.lbonaSAKOLLARI DuITl!s,2013

INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

trNIVElSlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U

fAKllTFn I SlIKENCAVpound POUlllltE-fUlUDJKE

DFllIRTA-IDITI ADMLlISTRamp PUBUK

MASTIm SHKENCOll

ADMINISUUMHNANCIAR

INVESTMer E HUAJA DREKTE

DHE SHQIPERA

Udh~hel~ Punoi

Phd CandidoteMorsiJn [SMAIL VlbonaSAKOLLARI

DuITls2013

Drtlsm~ 13092013

Dekla til

Unlt IIIn5hlIUlra ral SAKOLLARl1IIrl= e Fakulletil to Shencave ~olilikc

db JurWikbullbull UAJID nO pmgramin Ma Shkltncor Aclminiwim FinnnciarH viti 2011shy

2013 dklj puaimi bull ~melndl aItsimtte HlliSja DIndh~Shqlphia

~ndiiIhl tldttl p8litWarlr nxllien ~ tJrt udb~hcqr nga pdigogo IIID Maramp

lSMAIUltgthW punim 1hlmtilr n~u n~ db POIltohlt1 per hlt~ Ii pare

lW0Ultqgt 1IOjll WJIlIOlIT Iuo 1III1IIAJZ bull OHI ~ lgtt7llllID mu 0 =ud Jalti1bIjs i1 H 0 l~gtAI ~l~U [onH I OHl

I po 1Iq IIgt 1 uoogtltlm P ~~1 JO PO PI =lt1111 ~ ~q P nN~ 01 -o I]l shy111 OJ __ ~___II IP t~= gtllaquoI Jgtlobgtlt =ojgt ~ltQ ~ J ~uud fll fI puo nanoo bull ~ -J lIfl ~ bull ltr ltII wOWl ) _~ oofllnJocl ~ jO 1J1~ 0 j) II l 10]-=gtltI loYl tan r=mgt 1jI DO _ ~ 8gt1l 0Il00gt )0 ~

~~ IDJ II JO lluoIo IraquoJJ1I aI_ ~00~1 JO J Il ~ ll)0 h1opltmi II 1 J 1 fiult lIB NU1~puoI id oU)O LUgtJOnq 41 (q ~ lt[ q ALL~tT OU p J ~I JD II_ II- (oqi ~ rn (001 ~ JOJ PI -P mJ uwodmf OT~ mq Iraquofl3 IWOOOgtO ftufA1 ~P1 II~ ~q poH m 11 oo 1 lql~ jO 41 I ~ 1 ~d 1 1P ~ llm puO gt9gtdwM r-l~~(q CI ll llliumP middotlt1011 ~1I1n=cn pfdb pltq _ woogt u] f(I II1UOJ

I=lq ~pgtfwltgtlJ1 0ltDgtI1Wld lI P I lP ~ ~b lWI ~-I II ~I_ ~ n fIEI _PIP 1-ltI 0 I II gtlttP I1IOO lt101111 I~U ~ bullbullrlI1gtltI UgtoOgt 1[= 1gt)IIJgtd lI tpua ru l _ UU~IIf ~l Alrqo 1 ro _111 bull IlIlI _ bull ~~ fltlPD fi II fIU IiI _ _ ~I m~ bull uuP I fP _1 bull 1laquoi11 ) fgt 1 [I ru [oll1 ~Il l lofu IfWfOJ fwJl il~ bull ~ __ bull J1 lIPf OgtltJII lP ~d I1FPod IWOL orlt ~n Agtlf 111-- middotr~lI aIgti IP _100 raquo11 fMI ~ 4 I bull lOllf vlI d I fIgt rfI po i gtn 1 IU lP ~ lPI i IJ ron my IWOOO1 I 1fW~ bull l Mllgt[o 0IIf0nr llP oro Jgt ~ ~ 111 I~ 1I1ldeglou~ qpu N 1 I Jgtl nl I willi 1 Ill~ j 1~lI Ol) ~ru I IU fH 1111

MlrhjobJc

Mirnjohja hkon po tofm aLodomik rrofesiorud q~ 1m ndihmuor ~ fordmin bull njohurivc III min dhe kIIlonlribuar me shtimin db zgjorimin e metltJshCm llt lyro Nje falendtrim i _ll ~ UiIItChatltgten e temEll Phd Cnnditlrtc lnr$ida ISMAlLI e cila la q~n gjithnjlt bull PIishrne d]n ~ gatshmo pltr ll ndiluutir me shuml profeoaJitcl gthwn~ OriCNOslt c timulue bullbull Ilia pun~ imc plt7 ULo Mikrotczi

TABELA E PpoundR~IBAJTJpoundS

1 IlYRJE

2 IIID n~ kiodibtrimiu toorlk

2ISipinufuohen IHD

22 Klalkiml i IntUnc til 1uaja Dirkte

23 Fakwltet q~ ptrcaktojne lilD

14ModcllOU

Invrimet huoJa lli bullbullkto oc knnteklo hqlptar

31 PotitW~ ptr InOlttimctdh hap p(r llXin ltt)Tc

32 A vanta2hct dhe djitDlaltbet e tl inogtluaril ~ SlqipCri

32 I Iantazhct ltlito djtttazl~ e llliJmiddotvo

322 IIvantazhrt dI disavoniON e ~ westnarit ne SlwJi~

4 AuIW krabolototo ltShqipirigtil runodd bull Ij 15 joDil

rektel lt IHD o~ ~hqip~rl

51 EcuriBeIlID~ ipltrgjj~

S2 Oriiinu JJ 10 hplmdOljo sip scktorihe

S3 Efck~l ~ 111 D Ill collltlmi shqipWlt

S3 Efollo Ii ptlliiWhmo Ii JIlD

532 Elkte~ e IHD ne lwnomin~ sbqipllre

6 KOSKLU7JO~E

7 REKOMANDIME

B IlHlllOGRAFIA

SIIKURJEST E rEIUlORlJRA

AIDA CFFTA EBRD on

HI nm INSTAl MElaquo ~ISA

MNCgtCltgtw mrr OEeD Q~ QKC TVSH ll~ClAD

~ID

Agjcnc4 Shqlprm e ZhiUimh I~ rnUmEVe AKfrria e NxlI s~ Jmiddotrinmmiddotc BUimi EpWn DanA Botiilll MaYnlllrk rgtlsi It Lirl mMis Jd~ Ii Epe-Ju~lilor Es=i Bttdlo R_ an4~lopmenl MorOh) Shoqall Evropianll TnSII1 LU-I Grupfl Veml Ii amppls Jllglm()n F1amp U)~tIIl NJA~Mlar 1srlme Hutl DinAle IIIWI i SUlIisikaW 1I1inlwia EJMomisl Tnglist dbe tnetgjiliUs Mtl1ivigtfrja StalJilWm Asod M ulIri Coratwn MarrOh)I T1Ilst lt lii Ndlmanjo I Yaglal4 Mes_ Ogankttl JDI~roe Tugtigtif OlanwmonI Economic 0JOprnllo ]JeQpm (pnJru KltgtJnUffJre e RwgfistrimiJ Qenda Kombian Lktncimil T411mJ mbJ VIn e SkIU UnleJ Nation QJn== lTaltk=J DeltelopmMI (lenJN hMmMtaupiZgjldhj e rmllnlwsi~ II InwWi

bull

I Hyrje

Ivlimot lIj DinkIc jlUl~ ni~ [men rclotim ri i eili lthl~ dJdrbem qi n~ slgteboilin ~ XIX nl en e klteditimi qe elilloomia Dnglozo ben ~ 10 fllllltlCUOt zhillimin okonomikll eooot t~ ndJ)hrne si dheli formfn ~ prooerse mhi aklivd financie No poriudnen millis d~ MIIll ne hekulm lt XX investimlt1 ~ huoja pnUn rCnio I~ konsiduoshmo Mbarirni i Iuft ~Dy~ IWeroro monoi dho lulOzimin c fmeNl Ie 1111)middot per dy 1IIltj-- lthltmdnre se pDr rltillliui i lclnoiosiie famoi IrtnSpltlnill dhe komWli1acionin gio cent hijai m~a e kontrollit nO disteno~ Ii uhl cent lhvillimin e IHD-c S~ dyti vend1 e Hvrocent dhlt Japunia klhin flCWj( centr kapiMiII e SHBA per rlkontl1kgtion N~ kltC periudn~ SHBA minIoi oje oiSl= laksiml q~ favoriL(gti instimcljhli gtxitur nH mlryshimi tdnoIogjik lltoIJkunma gIobok dhe libemlizimi i tregj iII-estimt hWlja dire luajnl njo rul ky~ nl ptOlClin inllt7imit ~lobal okonltmli~ Ato konsiderofgten si ojo fakIltJr centktuo i rrlU (7hvillimil) okonomiko ~riAAt per ondotll~ zllvilllm ku bn pjo~ dho SbqicentIia

Rltndisia e mimil Ie III) dIN ~ ~ liM mtgti ecurioC ~ lyre III m~ boten q~ndron ~ falUn q~ t~ monJ~ ltiguron inform30ione ~rkmOCtaritJlI t

klltlilrulucmme mbi hkaUlcn ~ intgimil woomik dbc l~ koornllci ~ tremev ndjdjon e tcnd=- t1 iIICtime-e me qtlltm hartimin e Ilitikav t mirinformwmo pet plrqa5jcn ndaj kllyfe Invtlltim-e

Qaimi i k~U studimi ~$ht1 tl trc~jil o~ poktillleorlk lidhjon lt lIlD me rriUltn olltMemike Iii nj~ vendi JCnta5jen 0 ShqipOris~ ndaj IHDmiddote pare kjo nil hill ltkonomi~ lidor e _iol tl shpjltgoj~ faktortl ~ IIdrysh1m qo centrcoktojre sjellj l IHD- bull lthe efoklot politive dhe negolti Ie 1)- pl Sbqi~ Snulimi e)le mend qe n icent plfgjigic dj pyetj mulim~ io junlto cilal jone cfdltel ~ IHD nil olonomio hqiplore i ndikon klima e bim~it M vow ~ 1 u CD e llU- eIJ

ObJ__ c ~aij stodUni kanlt e jill tot anoiibulln e IHJ)vc Ii Dje fuluot i rltndihbn per vendct oC zbillirn n~ kusb~ bull globalitctil oi dhe ipolti dlrekt po irulirkt q~rto kRn~ no okonornino hqirtarebullbulli nio donaml nC zhvillim W tij~ mlin e ptreokluesve II iIIvi W huaja direkte duke polfhirlt tudirnin e lidhjo ndltrmjet klimes sI1 illvestim dhe utl)C dhe anali1-fn c impahit ~ HI)oe n eken_ino e vendil si nga piklpamj klronornil (rriIj ckoncmlke dhc rnbr~VIIJ~a c trc~ti) Mhtu odho ngo jo mikruokonomi~o (tiIruUurlmi dhc ltltlIIia e nd~rnwrje) II trsoj~ olin 0 qevcrivc ~ vendelt ptit~ ~nd(lin~ e tabiJilotil elooomtk I~ llt)Ilt nde-

Swdinli ~t gtIruIlt1uu3r DC bpi] PHlimh jepet Dj prezantim i Investirne- lIltaj3 Dircktlt n~ Mpeklin Ilaquogtrik 1 plttIrufiltimltt c ndry QO i bnn IHD-vo jepe nj~ klifikim i mDmiddot sill Volturivo 1111 aZhdohe me tistimitt faktorlvc qe i centoktojne Kopitulli ~otcr ben nj parnqilje~ IIJDvc ~ ~omeksin slntiplar Ititikal C oojolrurt per in-timet huoja fushaI konknIe ku jone ndCrnnllTJi VazhJohel me karllstikal dhe ltGOrlt C IIIIIbjent shqiplllr vanlozhol dhe divonazhlt e IIID-ve ~ centlliitMi dhe lItO konkrotih no ~hqipri No kW pckl utiiOhet dhe anoiiabet fakti P to inelol nO Shqijgtlri per WNr~

bi duL lisIuat lehtslrot dhc pongesol q dJfl vendi)nO hopat q~ jane btri db q jon mam per limlllimin e plrIhilhj Jnves1ime- Ie Huaja [gtOIilu q~ po Ilikohcn nO k~li drejlirn dhc Dismal ndyshmc tC ldimnarnt g luia N kapilulHn m~pa~lth~m bdhcl nj~ aligt k-gtimun e Snqiptri mlt erule l~ ~rn Ii alonll nc pltTqjltn ndoj lHD_vo duko 0 kohauar m~ Vendl grupit t~ Evropes Jullind (1)L6) i vendo m tipare relativisht teiOrta m ne Kapilulli fundi Esbti nj~ arudizC ndilimilll IHD-ve nc clrOQlIlin~ shqiparc FiUimisht rnpennjel Dj~ bhtrimi 1l pErgiithshim hltbet nj~ r=qiljo c ~ Oil 1110- nO lCrCsi M jeplt1 dJpEmdaIj c lyre i ri It gtlOkut ii scirton 1l ndpMm Ie Oollomo db anallzohcn huakterilikal bull sccilil kIO fktct poziti dfle nSOlive q~ kane jltU k~1O investimc nO ilin Frej tyro risill q~ ate sollOn pblcmuikot q~ silflt i dhc ltfollel drejlfpErililtinpo I~ t~rthorta Ie viben N Sil fdi renditen kocllultiomet dhe relomandimel qo dalin i njcdhim i ~J IIzc

MeI1JltfolDgji4 Qltrulrimi i pErgiithohcm i mbajlut n kltl material pltf I odremarobjltkthlllo

lij kYri Nrtf i orient m~ bum nlll njc kMim d~or Kerkimi nIlon me v~gimc mb fenomnin c lHD-lt bo7uor n kcrkimo 0 material cbistu dh vij~n m~ shpjogiruio 0 modelit to jolljo bull c tij Gji~Lltei prJiatC lij ky [Udim F~dsllin odhlt element k(xillni ior I aliza e u ~h~ve statistikoro dhe papjtlltje pIlt t~ shpjcguur will e pamp ll dhCnO trategj i Il mUDltlgthme

Per Ie pfunbulthur objcloi~ ~ti ndrmani rishikimi i nj lileflltUm I Kilrt qe fokuonet n shpjltampimin e lHD-ve dho ktoristika kT) lC Ijtt NdMoM Ii dh(xat uytasore to mblodlmIll brul nciihmuar pEe t~ nj~h~r bull kupruar ~~ihi kr dne elcml~t_ky~ tl lidhuar 1110 lHD Ilurim I~ t~ dhcIUwe d)1~Orlt

~rfsIlijnc Iudime Il m~p=hmo lt t~ tudimi nC llU fuh~ artikui h rapone tabela Illtilik bOla rt dhlnash ne internel etjbull

Ie dhenaI hi OukscT dhc 5IoqltIe IIID-gt jane mane ~go botime tC ndrplune tl Libril Vjetoct~ StadUlu e 1i Investimll NdCrIonMwll OECD- dbe maleriale e pone u bot ngo Banka Boto Ndorja sip cndo I~ origjinc il- indU1till sl intilOVO peh Will boz no burim~ t~ ndtyhme e mund I~ W nj~ tolt 10 ndr)middoth~m IllD-jo pcr bud Kliht Wlte hfryl~7UaJ malerial mnrr~ n~~ ROjlorti i Invltgttimovo Ilt JJuaja Direktc nO Shqipi 2010 dhc 2011 U dnnOI per PBB POO per lyme popuIlsinC e Lhvillimin elconmnik jon mam npound blWI e IIInn lttarisrik c UNCTAR

r dhfuaI lidhur me Sbqipain jOn rnarrc Il itirucione shqipw oi Agjltci3 Shqipt= pCr lhmiddotillimn Ekonomik Ilka bull ShqipErio Mioirnia c Ekonomi dhc Institutll SlaIisnkao (INSTil T)

l~rgjitMisht fsht~ PUEIf p~ I~ sjotur infonnacionin m~ io pltrdi[luar te mundgthCm dhc II dhenot dispoIlllilim datojn~ dcri nO itin 2aa rJt~ ndjekur mlt1ltgtd4 e bltkimit c buoltuot ne klrIdm d~ no d 1l ~ s fl)et- apo -rqjtim Iur fI ilel per nstin c Sbqi~OI per aresyc cbFWgt-e

Objclctival c udmiL fOltusoben m~ sh~ n~ ecurinl pltfcoktil efltktct dhc LnIogjit~ e IHD-vc n(l Sh~pai ~ p~rgiilhlgti mo Wp~r 0 n(l ndunj~ fun~ nf ~anli POt to ruritur k~L3 objektiv l~ dhenOi iguru n~ hurimet ~ura m~ )oI j~ m~ te cllu m~ t~ kujdcsI1m otltgt q~ munlt IE mblidnllin me ~~ mltnyrl tjetl n ShqipCri

1 lHD n~ kind~-Cshtrimin Iorik

In~timet e Huaja Dirltkle (IHD) J~ j~ domml ky~ n~ into~rimin domik ndampkombClor Ala rIJoin lidhje tc diloprdrejla tc q(ndrLhm dh oftwata ndejet elronomh dho ljQj~ eka1Omil~ Ie proIWvojn~ ~roduktct e tyre ne amplet ndMltlmbCbm IHD jan Ejithashlu nje burim 1Ites finB1)dmi pltr uwesrime l cih Ie ndihmuarn nga poUtwU c dohuro munlt l~jltnOgcmjlaquo i ~ndsishCm per mim_ Si ~jol lt GOP (PHIl) n lIo~ti~ kbitare t~ nje vmdi dh n~ IidhJc me dw~ioin e II ardh JyC kombaare

Y~+I+O+(XbullI1) ku I ~hlt Inveslimo plu lnveSlime tl Huaj

IHD ~ sl njodhja na~ ~ inm (njtdJJja c bltndhme rninugt njedhje e jaslumc) per Ii bier( nj~ iore menaxhues afoltot (10 l mo ~l stokut 010) n~ nj~ ntilot (ndemnanio) ~il wpmn n~ nj~ vltnol Ie ndryn~m nil ai 0 inmiddotelli

UII) lAAtl b c kopitalil tI lt1 l tjo bpiWbullbullfI8il1t~ tc tjc kapitale a(tsbktlOr si~ poroqittn D~ bil c pagesa~- Zalonish UJ]) pirlmjne pj~en nI mclthimjoinl-vennn lI3llafcrim lC lelnologjiSl dhc Ie mjcgti1tcrh (njohurive~)

21 SIpitbjlzJ)lte~ IHD

IIiD prlrufizohca si oje inim rip nj~ njeii donomike (entilct) wDdrnIl (inytil dilekl) m ahjktivin c i~rimil tc nj~ intcrcsi (0 qltndroehim III nit nj~1 knnomikc ltCLidCNc n~ nj~ end ~ottr (01lt bull invtimit dirokt) lnl~j i q~rlttn kurgtlon ekzlltttncCn c oj lidhjejbullbullfutgjaU ndennie investitnit diltckl dhe njllti~ 1m invlohlt1 (njOsigt ltI il1voslimit orrell)1 dllo nja bkJilllt infIuece d=ChCnltsii oga jfteltitori diIcld nO mltfhimine nj~ Krlterl kJ)- pltdonIf ~Il pnlDlsia etilpalultn 10 1l fuqisl vomcsc

Nj ~t~r m~yr~ per tj pOrlrufimor ~ht~ konsidcrimi i lyre i hyrjc noto e jnvotimClC per 1l sigutllllt interc W q~ruh~on II mebimil (Ii paitcn till t~ oksiMeve tIleso _ Aksiu 10 Zoonlthme) n~ nje ojo okonoonike q~ cpron nil nj~ end Ie 1lIh)middot~m ngut i innslitorit Ajo elhtc Imma bpiUllil lS et ri--1nvelttimit Ie rim bpitall li= afOlgjaa apo kapjtgtlbullbullfulhlurtlr ~ gohct Ill bilnncin bull pqosave Me hyti~ nltto do ~ kuplojma h))et bull irrcstilncvc W reja m diiftCStimct (digtinveirtIlr nga iftmiddottitorft c bUllj nltl ekonomi1l raportuOlgtlt

D~m~ ojlt kompagtie poqovltrie ohitu-_likuJltl ljo __ok 1ilid2 RodJbim pmri_lupitalebullbullpo m I oJ kemp pIltgt mokm po rajI q kongtumoblt hhcnl_ ltgtltopcdto _raw hI w fin~

No pRTIlIl nje inveSlim direlt i Iojon Irlliol e joshrn til ken~ nje 11~cim ne shum~ fnnno ZIIkonlliht IHD pltrrshij~ pjrnmj nlt mltrulXhim Jolnt-OtIturlt ttansfcrim l~ teknologjislt dho t~ mjesh~vo (njuhuigt ebperte) M~ gjere4 IHD perfshljn~ halti1Idm po bk~o ndltrtimin bull nd~rte t~ reja riinYltslimln bull litimeve U fituara Dll Prim joshtt -endi dho oS hlbrni brenda ktgtm~ No nje luptim It ngushlf [HD i nfaohcn lt1hn ndirtimit It ndltncsa I( rei Shilhd numerikf II IHD blO ~ p1rIrnfiriIne II lIIlryJrme rrok jane loh~ I(

lbmiddot middotIIme

InYogttimot dilk nuk p~rfhijna inlimltt pt blerjen e okiono--o Pro Invumi i HUlli Dirckt cshl i ndryhlm nsa Instimi no porfQll In im Ill portofol lthte nj~ investim q~ nuk kampkon Iwntr~npo nuk b nj~ intore nIiol~mlt ndirlta THO plrf5line Ii lthils pltrkoU n~ politik~ c m lIlmil dh rgti wndimanje

11 KlasifJJoimii Im=li_ Ifaja Dinlte

flshtu oj plrlufirimi le edhe klifikimi IHD ate nsa k~dvhtrlmi Dpounda te ellololo iohen Dy jan~ kndv~shtrlmot kryore tl hikimit te IHOmiddotc

Nga UmA6hlrlmlllnveltliwll

NgQ UIIlt-lthirimJ I ndilprill

Nga llndlsbtrlmJ I iIstioril JHOle klosifikohen iii horizQntalo gtertikale lthe icllJomem (ea 1971)

11m borizontgti

Prodhobetjhlaquoi (110 din pri1 aio~ prodlgtoho dhc nO Iwmplline m~m~ Pra i njcjti illnd prodhitnl rluplikohet lthe jsht~ vonoit Ky Iloj investimi i HUIIj puruqet upologiin~ m~ t~ p~rhp to IHD-e

IHO roh

Transfcrnbct jllgthle nje oga fazol e procni prltgtltllnKs Ky lIoj [n-timl lstnl DIe i pltmapur D~ sltk1M1 d)1ampor dhe 1Ittltsor sio j1llO industril~ ~1JlIlII1IC

ihltn ltfile II 11M knnglnmerat qo jLD~ nje perie1jbullbull inltlimev~ borizontlLlpound dhe verlikale t~ ciUlt ptrfhijno edhe invtimin n~ njf indutri llt nje nty~ tj~ n~ ltndin prit~

lis ern- Rollo ~ltI (2000) The wpound Rooi ampm_ c (l971~ 1lt001 p 14

Nga klnd~hlriml tlitpril au dol n~

IHD gt-endCnso t~ importil K pirhijn~ pmdhimin 0 mollrac ~lt fillimishl jane ponuar ~ vendin pritfo Kj~ II~j IHD-jo mllurncltgtho g lregu kostot e transponit db bonicnrt ltIIquL

IHD rrit~ Ie clrtit Lldbcn 1u)ubI me ~trIltim1n e lendti ~ 0jJ0

cdhcIllllllnlVO lte ndrnnj~m

lHD e iniciunm 0 geyerit~ Kjn k II bj~ me polilila qoverito Q~ arjn~ Slimuj p~r invtimct 0 huaja dbo bohct mo (Iellirn qi l elominohet deficiti nil biloruin cpagosavc

NmrgatlT~jlimJ lin_limit IHD rdaJgtfn n~ 2 til til brendshmc dbo lejlI

meSlime Ii lmndsbm~ quben rumet e b) nga Dje sicentmlarrt$ i b~ IIlt kooominl rJPgt1Ill=gt P tolu hyrlts ni nje moment dblnl kobo i rcfaohct te Itiitha imotimOC djkte nga jo-TtZidcuOi ~ donum~ Imrrue_

lnvostime t~ jshIJru qurun invim~t kryera nga nj~ 1p~ vond n~ nje vonltl ljelltgt i ndrY_~~Jn n~ oj r~iltJonc~ ~wk del jn~ incmmct 0 ckormmiblt rapOMO j h~ vendi

fbk fltM I nro lidhct me immiIIld Id~ nj~ periudho koh dhc bhte kumuIriy Ky tluL (pozitiy opo lliv) ~ 4 i in-e1imove ta j4Shune dbe U brendshme i qWljlllf IlIhyshc cdbc swlu i irirn di~ Flubi JilIIiy zo1onishllrcgoII Dilovosmetalgt ndi~imin bull rimbllncve to mdislunt~ hve brenda knmpanie

lluksi newllllD-ve influonoohet nga clcmnWI 0 mCPltgthltm

bull Kpitnll o1$ooor q~ ~ht~ blerj~ alsiono 0 involiLOri t huaJ nj~ entitct ne vcndin prito~

bull l(apiwl rim_ i ltiIi pErliIq~ ata pjegtO ta filimil qe nuk nd3hct si divi upo labebe n~ ndin e inYltgttultii~ por pfnIOM ~ tu ri1m= tkooominc pri

bull HG bnnde kompll1ie q~ [lltfoQlsohcn ga Ernte afuWdlurtra apltI

afatgjOo midi kompanigtlt mOrne dho fiIiole t~ -j_

Njur nll Q~PI Qpo q81imrl ql ntlloJnl nJ~ nwmitaT U iucsoj~ jshIC ltndi~ n~ d q~ til kslgtrtoj~ ipas j~tudimi C Ire lorO Cu)-lChoid1 Millar amp C1c~ne 1997 lHD ndah n~ 5 Ii kryeso

MO 1m A Fel 00)gtidmcltmltl iio fIwol pl

Tipll pan i lHD- ie uIo qe pClduron pi Ie fituar ak nc faklm1 pcifikt te nrodhimit If tilla ur L njohuril teknltgtloampjke paeIlU oe emri i ntir(gt qil ro1ltrohcl n~ nje pw nI ondin pril~ N~ k~13 fakter prodhillli mll gjnden n~ vendin e oriampjine OJgtgt nk jtule kbttiih Llt tnms[~ atihetillompania e hwlj duhct Ie invatoje lokalishL pjr La siguttl3t silL N Sbqipjri kjo mund U ilulrohe1 me shornbul1in 0 rnpansillUiL middotKUrllmbullbull cilo m=me prudbirnjo dhc cksportiJnjne produkteve Le~eliluL 1gtqipw (faqj 1= e Kunun International)

P ns ~illl IIst1l11t me sipo IlD-1l sl til i ri i ciltunmni gthltk XX kttnC Iltnokncln (~ ndl)rkol1l~wizojnl biznoln dhe tregtin duke jell~ p1rfime U dyalleltilme1 laquor InOSIJoiin ~ht dho pIlr priloin Tcltgtrit njlth d forma to lHD_ Ii cilatjonl

1 Manj (plrfitimi) 0 hkrirjo me nj tId~rrmrje n~ nj~ vend tj~r

2 KrijUni i nje ndlmnorrjejo Llt plmhkL me nj~ ndmnanje n~ nj~ vend tjel

3 KrijUni i nje nderrmmjc Ie (inmm n~ 1Ush to ampjellgtr sren-field)

V Il_(l960~ 1ttI OK 111 )hgtd noQod~ m ~p191

-10shy

4 iDvcstimbtcgtl 050 ri_in_ no Dj~ prnjckl okzistues

~ futmaYC tl mCsipErme ka iliilri tl tjm U tiJla si cknologjic ~ li~ltuarn ~perllWlt1 e nltDkomraktur c50 formimi I alyt~ biTnltSi q mund U kl3sifikob 0 50 i DID polt q si~sh1 mlld tl koidcrobm lC lidh me IHD- bull

21 Faldon qO pircakJajnl IHD

DID IIn(l n5~ tirulei qc po gthkon drcj rrilj nIJ nition dwnomiko ~lobal Alo kn~ nJ~ ndoli t~ modile fiE ede ~7ilvillim K~ilU funllml me rOllde dhe jICI1ltgtl per I~ ndihmuar komponitc c og]o D~ lUll D~ lthvinim W Badtkimit llWlt1pion dhe Silteteve t( llashkuera p(r rritje dil ~rlmin bull lthi~eve po ~ith jtimo Ie mcdha GjalC 2012 keto ttogjo D~ ztiorim u bene ~rfitultgtit Ie medhnJ t~ IIII)middotvo H)rjet lejhiluan 010 t( ~endebullbull l hilluorD me $ I30 bilion $

Bolli e dm_ gjibIlH Ita pCrl1Iimo e5 n~a keto iII~timojahi d~ pot Ill Dj~ menyr~ Ii odry-lun llIjo e -ende prittse Keto plrfilimo kryesisht bnlt~ ~jne mo gjerimlD dbe bkgOi e knolpanie Ii mat 0 kOflOnlla UIShm~ globilejonl Mgulruar ni risttuktnrimin I rifikultimin ne bimltsit lcr-- Ky tip invcstimi liltIlIltl me tlII~ III mllUnbajycn db me pak bltjOll ~ hopa I~ mltdba ne rritj knomi

)OllOl ~tue Ie lHD-ve IgtIIrphojru ne ~i re Iori nga cili alo perthithot dha nga fuktj ruse tregu q~ p1rthlth eh s i nj~ ndi nl zhillim pO tn~ 1Ii~ end me dnoml lC zhvilluar

NSD pik~parnja sektoriaIe llubi lHD-vlt ne lIlarl prlr ltgtlire ne i Ii fuktolttvo mokrockonomik fakto~e t~ zhvi[limi~ fako~ Inliruoioool dh cilsor P~ I P~kl klOliWJ 1lt d)1ii dhe INfIlt nO mny t~ ndyhrne ndikohen nga nivol j tc ardhutavo kombltare ga ndryhim j mi t~ k~lnhimlt I clho nga lregue tl villimi til WI i lhdlltm finoruiore (Jimmcl ooplh) dho ~ilrimi ne shkollobull bullpo dho ngo fukto~ instiruoioal~ t~ till~ j pavar~[bullbull poundJ)q~orl til flebibiliteti i Iregut t~ pUl1~ nrkti i secilit prej klttJT Jktmevc Ogthle ndryohOm ne gtoampi Ii okonomlve ku nclodhin ekenomi n~ zhvillim po eknmi III 7Jwilhbull

N~ ~rgjthl~ faItorlot pC=ktues q~ ndikojllll n zgjodhjon vendit 1m ndrmonje h~kO1lbtshe vendlttgtillt~ in- nund (0 lIoslftkoh nO dy blcgo

oIlUhr ~ wldi ~ origjinls

oIlUhr din prilb

tICT~D droramp2012

(tMN J P WIJI d Ji1m v 2010)

Variblal e Jidhur me vendin ~ arigjintlt j~ faktorC qo c bltjnlt investimln jhl me I~rlleq~ S oj n~ vend ph shkak te kmhlevo Uuole ~ vendi- FaktorCt e lidhur Ille lemm prile e bjne investimin ~ ~ vend n~ veti me tirhcqtgt ltu mundltsb e nveltmmit nlt ~do vend tjoter No litltraturf jlk~t bull lidbur m~ vendi prit~jan ot ticilCl ~ terlwqur IIlI shuml v~mendj

P ciW j kushtet q~ dubet 1l plnn~ Dje =lt1 qlt te jelo LMItq~ ndlj immoflo Karltoristikat qC dubel If 10 vend prit~ per to Illenenw fitimo me Ie arta pltr fum lt1M q~ ~jn( vendimin ~ saj per Ie mluar josh jon U

shwn dhe t~ ndry5hme dhej_ analiwar morju nO Jil=~

Nj~ k~ntribut I rlndish~ l=ik per IC hlj 1m dh~n~ ooria e diamantifmiddot (dwltWnillholtgtr-) e poner (1990) eila bazohcl n~ ]uCr faktOrl q~ p~rkufLzohn i p~oktuesit vendil Kushtct c fakwh - faklOt6t e prodhimit pMoijn zernt naIj-TIlro i dh aw 1lt krijuarn si fuqia JIWgtOlO e Iruilifilruar apo ~ura bull KushIct c kedrN _ nalf8 e ~ s1 vendl plttl mira e shErbinlo dh niU ibletts bull Industriu ~ IidIwra mbCshlcLigtlt - ekI n~ treg e fumizuc Ie ijai apo e indtri tl ~r1 m t~ 1lt iesimit bull Stratcyeniill ruktCIIU dbe rivaliei finn~ _ knnbllTltnca e fumave venda dhe Irulthtet e kijimil nrgonizimit dhe adminhlrilnillo kompruslt

KltI ku~ lkQfo ~diomonl~ sl bhlru m rolin e qCrlsf ~ okonwnl dh rolin e nliarjcv I tlStihmc promoOjnll 00 ruilojno krijimin ImI1e konlrurruc p(r ruilrmwljcL

Throning (1993) IItgUmIIllltJJgt molh dblt raktotpl kn I tHl) Iwn~ ndrysh n kobo IIID drejt gt=ltIev n( zlwillimj_ zhVltIlllosult ngo kMrues ttc(U drcjt lHD kiJkuc 10 bmimlt lt~ dilIllt1til (ertikal) Vendct n zhvillim duhet tmiddoti ~rhltqn 1I11)middot~ duke hfiytlzuar

Prmat bull treglll dh~ rrbjeR pIltDciDle

Vendet m lrogj 1lt mMba mlDld l~ shoqlrohfu me rritie It IIID pi( $hkok 1lt lCIhslts potrncioJc dho hraquowve mo It ulfl qe lidhen me ekollOJllite e bkallfs Srudimet belta sa Resmini (2000) dub alIiz IHD rn selo~ pirpwrues mjne DC pCrlundlmin l1ldol bull EuropfS Qoorore dhe indo ml poptdJi tC modhe enttljn( 1lt loo m trheq~ plO lHD N~ nj~ pCIfundim Ie ngjhm WTin dhc Bevan dblt Eugttrin (2000) donomile ( mMha) n~ tranzicion kane tcndCIlOCO Wrheqn m~ hum~ tllD

Twomey MI I (2000) AffUry 0[W IInmiddotmmen hlt ~ud WpdJ (hook Routledg

ufImo lbo~__iontI)ZOOO VI_II ) pogolt 66S-689 1ltbltt 2000

A A Bo amp Sul Emi 1000 n 01 or tPli Pirect lm1 I Tbullbull 1middot Wj mm ampd tirultOgtrkinJt 10 Sot 341

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 2: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

Drtlsm~ 13092013

Dekla til

Unlt IIIn5hlIUlra ral SAKOLLARl1IIrl= e Fakulletil to Shencave ~olilikc

db JurWikbullbull UAJID nO pmgramin Ma Shkltncor Aclminiwim FinnnciarH viti 2011shy

2013 dklj puaimi bull ~melndl aItsimtte HlliSja DIndh~Shqlphia

~ndiiIhl tldttl p8litWarlr nxllien ~ tJrt udb~hcqr nga pdigogo IIID Maramp

lSMAIUltgthW punim 1hlmtilr n~u n~ db POIltohlt1 per hlt~ Ii pare

lW0Ultqgt 1IOjll WJIlIOlIT Iuo 1III1IIAJZ bull OHI ~ lgtt7llllID mu 0 =ud Jalti1bIjs i1 H 0 l~gtAI ~l~U [onH I OHl

I po 1Iq IIgt 1 uoogtltlm P ~~1 JO PO PI =lt1111 ~ ~q P nN~ 01 -o I]l shy111 OJ __ ~___II IP t~= gtllaquoI Jgtlobgtlt =ojgt ~ltQ ~ J ~uud fll fI puo nanoo bull ~ -J lIfl ~ bull ltr ltII wOWl ) _~ oofllnJocl ~ jO 1J1~ 0 j) II l 10]-=gtltI loYl tan r=mgt 1jI DO _ ~ 8gt1l 0Il00gt )0 ~

~~ IDJ II JO lluoIo IraquoJJ1I aI_ ~00~1 JO J Il ~ ll)0 h1opltmi II 1 J 1 fiult lIB NU1~puoI id oU)O LUgtJOnq 41 (q ~ lt[ q ALL~tT OU p J ~I JD II_ II- (oqi ~ rn (001 ~ JOJ PI -P mJ uwodmf OT~ mq Iraquofl3 IWOOOgtO ftufA1 ~P1 II~ ~q poH m 11 oo 1 lql~ jO 41 I ~ 1 ~d 1 1P ~ llm puO gt9gtdwM r-l~~(q CI ll llliumP middotlt1011 ~1I1n=cn pfdb pltq _ woogt u] f(I II1UOJ

I=lq ~pgtfwltgtlJ1 0ltDgtI1Wld lI P I lP ~ ~b lWI ~-I II ~I_ ~ n fIEI _PIP 1-ltI 0 I II gtlttP I1IOO lt101111 I~U ~ bullbullrlI1gtltI UgtoOgt 1[= 1gt)IIJgtd lI tpua ru l _ UU~IIf ~l Alrqo 1 ro _111 bull IlIlI _ bull ~~ fltlPD fi II fIU IiI _ _ ~I m~ bull uuP I fP _1 bull 1laquoi11 ) fgt 1 [I ru [oll1 ~Il l lofu IfWfOJ fwJl il~ bull ~ __ bull J1 lIPf OgtltJII lP ~d I1FPod IWOL orlt ~n Agtlf 111-- middotr~lI aIgti IP _100 raquo11 fMI ~ 4 I bull lOllf vlI d I fIgt rfI po i gtn 1 IU lP ~ lPI i IJ ron my IWOOO1 I 1fW~ bull l Mllgt[o 0IIf0nr llP oro Jgt ~ ~ 111 I~ 1I1ldeglou~ qpu N 1 I Jgtl nl I willi 1 Ill~ j 1~lI Ol) ~ru I IU fH 1111

MlrhjobJc

Mirnjohja hkon po tofm aLodomik rrofesiorud q~ 1m ndihmuor ~ fordmin bull njohurivc III min dhe kIIlonlribuar me shtimin db zgjorimin e metltJshCm llt lyro Nje falendtrim i _ll ~ UiIItChatltgten e temEll Phd Cnnditlrtc lnr$ida ISMAlLI e cila la q~n gjithnjlt bull PIishrne d]n ~ gatshmo pltr ll ndiluutir me shuml profeoaJitcl gthwn~ OriCNOslt c timulue bullbull Ilia pun~ imc plt7 ULo Mikrotczi

TABELA E PpoundR~IBAJTJpoundS

1 IlYRJE

2 IIID n~ kiodibtrimiu toorlk

2ISipinufuohen IHD

22 Klalkiml i IntUnc til 1uaja Dirkte

23 Fakwltet q~ ptrcaktojne lilD

14ModcllOU

Invrimet huoJa lli bullbullkto oc knnteklo hqlptar

31 PotitW~ ptr InOlttimctdh hap p(r llXin ltt)Tc

32 A vanta2hct dhe djitDlaltbet e tl inogtluaril ~ SlqipCri

32 I Iantazhct ltlito djtttazl~ e llliJmiddotvo

322 IIvantazhrt dI disavoniON e ~ westnarit ne SlwJi~

4 AuIW krabolototo ltShqipirigtil runodd bull Ij 15 joDil

rektel lt IHD o~ ~hqip~rl

51 EcuriBeIlID~ ipltrgjj~

S2 Oriiinu JJ 10 hplmdOljo sip scktorihe

S3 Efck~l ~ 111 D Ill collltlmi shqipWlt

S3 Efollo Ii ptlliiWhmo Ii JIlD

532 Elkte~ e IHD ne lwnomin~ sbqipllre

6 KOSKLU7JO~E

7 REKOMANDIME

B IlHlllOGRAFIA

SIIKURJEST E rEIUlORlJRA

AIDA CFFTA EBRD on

HI nm INSTAl MElaquo ~ISA

MNCgtCltgtw mrr OEeD Q~ QKC TVSH ll~ClAD

~ID

Agjcnc4 Shqlprm e ZhiUimh I~ rnUmEVe AKfrria e NxlI s~ Jmiddotrinmmiddotc BUimi EpWn DanA Botiilll MaYnlllrk rgtlsi It Lirl mMis Jd~ Ii Epe-Ju~lilor Es=i Bttdlo R_ an4~lopmenl MorOh) Shoqall Evropianll TnSII1 LU-I Grupfl Veml Ii amppls Jllglm()n F1amp U)~tIIl NJA~Mlar 1srlme Hutl DinAle IIIWI i SUlIisikaW 1I1inlwia EJMomisl Tnglist dbe tnetgjiliUs Mtl1ivigtfrja StalJilWm Asod M ulIri Coratwn MarrOh)I T1Ilst lt lii Ndlmanjo I Yaglal4 Mes_ Ogankttl JDI~roe Tugtigtif OlanwmonI Economic 0JOprnllo ]JeQpm (pnJru KltgtJnUffJre e RwgfistrimiJ Qenda Kombian Lktncimil T411mJ mbJ VIn e SkIU UnleJ Nation QJn== lTaltk=J DeltelopmMI (lenJN hMmMtaupiZgjldhj e rmllnlwsi~ II InwWi

bull

I Hyrje

Ivlimot lIj DinkIc jlUl~ ni~ [men rclotim ri i eili lthl~ dJdrbem qi n~ slgteboilin ~ XIX nl en e klteditimi qe elilloomia Dnglozo ben ~ 10 fllllltlCUOt zhillimin okonomikll eooot t~ ndJ)hrne si dheli formfn ~ prooerse mhi aklivd financie No poriudnen millis d~ MIIll ne hekulm lt XX investimlt1 ~ huoja pnUn rCnio I~ konsiduoshmo Mbarirni i Iuft ~Dy~ IWeroro monoi dho lulOzimin c fmeNl Ie 1111)middot per dy 1IIltj-- lthltmdnre se pDr rltillliui i lclnoiosiie famoi IrtnSpltlnill dhe komWli1acionin gio cent hijai m~a e kontrollit nO disteno~ Ii uhl cent lhvillimin e IHD-c S~ dyti vend1 e Hvrocent dhlt Japunia klhin flCWj( centr kapiMiII e SHBA per rlkontl1kgtion N~ kltC periudn~ SHBA minIoi oje oiSl= laksiml q~ favoriL(gti instimcljhli gtxitur nH mlryshimi tdnoIogjik lltoIJkunma gIobok dhe libemlizimi i tregj iII-estimt hWlja dire luajnl njo rul ky~ nl ptOlClin inllt7imit ~lobal okonltmli~ Ato konsiderofgten si ojo fakIltJr centktuo i rrlU (7hvillimil) okonomiko ~riAAt per ondotll~ zllvilllm ku bn pjo~ dho SbqicentIia

Rltndisia e mimil Ie III) dIN ~ ~ liM mtgti ecurioC ~ lyre III m~ boten q~ndron ~ falUn q~ t~ monJ~ ltiguron inform30ione ~rkmOCtaritJlI t

klltlilrulucmme mbi hkaUlcn ~ intgimil woomik dbc l~ koornllci ~ tremev ndjdjon e tcnd=- t1 iIICtime-e me qtlltm hartimin e Ilitikav t mirinformwmo pet plrqa5jcn ndaj kllyfe Invtlltim-e

Qaimi i k~U studimi ~$ht1 tl trc~jil o~ poktillleorlk lidhjon lt lIlD me rriUltn olltMemike Iii nj~ vendi JCnta5jen 0 ShqipOris~ ndaj IHDmiddote pare kjo nil hill ltkonomi~ lidor e _iol tl shpjltgoj~ faktortl ~ IIdrysh1m qo centrcoktojre sjellj l IHD- bull lthe efoklot politive dhe negolti Ie 1)- pl Sbqi~ Snulimi e)le mend qe n icent plfgjigic dj pyetj mulim~ io junlto cilal jone cfdltel ~ IHD nil olonomio hqiplore i ndikon klima e bim~it M vow ~ 1 u CD e llU- eIJ

ObJ__ c ~aij stodUni kanlt e jill tot anoiibulln e IHJ)vc Ii Dje fuluot i rltndihbn per vendct oC zbillirn n~ kusb~ bull globalitctil oi dhe ipolti dlrekt po irulirkt q~rto kRn~ no okonornino hqirtarebullbulli nio donaml nC zhvillim W tij~ mlin e ptreokluesve II iIIvi W huaja direkte duke polfhirlt tudirnin e lidhjo ndltrmjet klimes sI1 illvestim dhe utl)C dhe anali1-fn c impahit ~ HI)oe n eken_ino e vendil si nga piklpamj klronornil (rriIj ckoncmlke dhc rnbr~VIIJ~a c trc~ti) Mhtu odho ngo jo mikruokonomi~o (tiIruUurlmi dhc ltltlIIia e nd~rnwrje) II trsoj~ olin 0 qevcrivc ~ vendelt ptit~ ~nd(lin~ e tabiJilotil elooomtk I~ llt)Ilt nde-

Swdinli ~t gtIruIlt1uu3r DC bpi] PHlimh jepet Dj prezantim i Investirne- lIltaj3 Dircktlt n~ Mpeklin Ilaquogtrik 1 plttIrufiltimltt c ndry QO i bnn IHD-vo jepe nj~ klifikim i mDmiddot sill Volturivo 1111 aZhdohe me tistimitt faktorlvc qe i centoktojne Kopitulli ~otcr ben nj parnqilje~ IIJDvc ~ ~omeksin slntiplar Ititikal C oojolrurt per in-timet huoja fushaI konknIe ku jone ndCrnnllTJi VazhJohel me karllstikal dhe ltGOrlt C IIIIIbjent shqiplllr vanlozhol dhe divonazhlt e IIID-ve ~ centlliitMi dhe lItO konkrotih no ~hqipri No kW pckl utiiOhet dhe anoiiabet fakti P to inelol nO Shqijgtlri per WNr~

bi duL lisIuat lehtslrot dhc pongesol q dJfl vendi)nO hopat q~ jane btri db q jon mam per limlllimin e plrIhilhj Jnves1ime- Ie Huaja [gtOIilu q~ po Ilikohcn nO k~li drejlirn dhc Dismal ndyshmc tC ldimnarnt g luia N kapilulHn m~pa~lth~m bdhcl nj~ aligt k-gtimun e Snqiptri mlt erule l~ ~rn Ii alonll nc pltTqjltn ndoj lHD_vo duko 0 kohauar m~ Vendl grupit t~ Evropes Jullind (1)L6) i vendo m tipare relativisht teiOrta m ne Kapilulli fundi Esbti nj~ arudizC ndilimilll IHD-ve nc clrOQlIlin~ shqiparc FiUimisht rnpennjel Dj~ bhtrimi 1l pErgiithshim hltbet nj~ r=qiljo c ~ Oil 1110- nO lCrCsi M jeplt1 dJpEmdaIj c lyre i ri It gtlOkut ii scirton 1l ndpMm Ie Oollomo db anallzohcn huakterilikal bull sccilil kIO fktct poziti dfle nSOlive q~ kane jltU k~1O investimc nO ilin Frej tyro risill q~ ate sollOn pblcmuikot q~ silflt i dhc ltfollel drejlfpErililtinpo I~ t~rthorta Ie viben N Sil fdi renditen kocllultiomet dhe relomandimel qo dalin i njcdhim i ~J IIzc

MeI1JltfolDgji4 Qltrulrimi i pErgiithohcm i mbajlut n kltl material pltf I odremarobjltkthlllo

lij kYri Nrtf i orient m~ bum nlll njc kMim d~or Kerkimi nIlon me v~gimc mb fenomnin c lHD-lt bo7uor n kcrkimo 0 material cbistu dh vij~n m~ shpjogiruio 0 modelit to jolljo bull c tij Gji~Lltei prJiatC lij ky [Udim F~dsllin odhlt element k(xillni ior I aliza e u ~h~ve statistikoro dhe papjtlltje pIlt t~ shpjcguur will e pamp ll dhCnO trategj i Il mUDltlgthme

Per Ie pfunbulthur objcloi~ ~ti ndrmani rishikimi i nj lileflltUm I Kilrt qe fokuonet n shpjltampimin e lHD-ve dho ktoristika kT) lC Ijtt NdMoM Ii dh(xat uytasore to mblodlmIll brul nciihmuar pEe t~ nj~h~r bull kupruar ~~ihi kr dne elcml~t_ky~ tl lidhuar 1110 lHD Ilurim I~ t~ dhcIUwe d)1~Orlt

~rfsIlijnc Iudime Il m~p=hmo lt t~ tudimi nC llU fuh~ artikui h rapone tabela Illtilik bOla rt dhlnash ne internel etjbull

Ie dhenaI hi OukscT dhc 5IoqltIe IIID-gt jane mane ~go botime tC ndrplune tl Libril Vjetoct~ StadUlu e 1i Investimll NdCrIonMwll OECD- dbe maleriale e pone u bot ngo Banka Boto Ndorja sip cndo I~ origjinc il- indU1till sl intilOVO peh Will boz no burim~ t~ ndtyhme e mund I~ W nj~ tolt 10 ndr)middoth~m IllD-jo pcr bud Kliht Wlte hfryl~7UaJ malerial mnrr~ n~~ ROjlorti i Invltgttimovo Ilt JJuaja Direktc nO Shqipi 2010 dhc 2011 U dnnOI per PBB POO per lyme popuIlsinC e Lhvillimin elconmnik jon mam npound blWI e IIInn lttarisrik c UNCTAR

r dhfuaI lidhur me Sbqipain jOn rnarrc Il itirucione shqipw oi Agjltci3 Shqipt= pCr lhmiddotillimn Ekonomik Ilka bull ShqipErio Mioirnia c Ekonomi dhc Institutll SlaIisnkao (INSTil T)

l~rgjitMisht fsht~ PUEIf p~ I~ sjotur infonnacionin m~ io pltrdi[luar te mundgthCm dhc II dhenot dispoIlllilim datojn~ dcri nO itin 2aa rJt~ ndjekur mlt1ltgtd4 e bltkimit c buoltuot ne klrIdm d~ no d 1l ~ s fl)et- apo -rqjtim Iur fI ilel per nstin c Sbqi~OI per aresyc cbFWgt-e

Objclctival c udmiL fOltusoben m~ sh~ n~ ecurinl pltfcoktil efltktct dhc LnIogjit~ e IHD-vc n(l Sh~pai ~ p~rgiilhlgti mo Wp~r 0 n(l ndunj~ fun~ nf ~anli POt to ruritur k~L3 objektiv l~ dhenOi iguru n~ hurimet ~ura m~ )oI j~ m~ te cllu m~ t~ kujdcsI1m otltgt q~ munlt IE mblidnllin me ~~ mltnyrl tjetl n ShqipCri

1 lHD n~ kind~-Cshtrimin Iorik

In~timet e Huaja Dirltkle (IHD) J~ j~ domml ky~ n~ into~rimin domik ndampkombClor Ala rIJoin lidhje tc diloprdrejla tc q(ndrLhm dh oftwata ndejet elronomh dho ljQj~ eka1Omil~ Ie proIWvojn~ ~roduktct e tyre ne amplet ndMltlmbCbm IHD jan Ejithashlu nje burim 1Ites finB1)dmi pltr uwesrime l cih Ie ndihmuarn nga poUtwU c dohuro munlt l~jltnOgcmjlaquo i ~ndsishCm per mim_ Si ~jol lt GOP (PHIl) n lIo~ti~ kbitare t~ nje vmdi dh n~ IidhJc me dw~ioin e II ardh JyC kombaare

Y~+I+O+(XbullI1) ku I ~hlt Inveslimo plu lnveSlime tl Huaj

IHD ~ sl njodhja na~ ~ inm (njtdJJja c bltndhme rninugt njedhje e jaslumc) per Ii bier( nj~ iore menaxhues afoltot (10 l mo ~l stokut 010) n~ nj~ ntilot (ndemnanio) ~il wpmn n~ nj~ vltnol Ie ndryn~m nil ai 0 inmiddotelli

UII) lAAtl b c kopitalil tI lt1 l tjo bpiWbullbullfI8il1t~ tc tjc kapitale a(tsbktlOr si~ poroqittn D~ bil c pagesa~- Zalonish UJ]) pirlmjne pj~en nI mclthimjoinl-vennn lI3llafcrim lC lelnologjiSl dhc Ie mjcgti1tcrh (njohurive~)

21 SIpitbjlzJ)lte~ IHD

IIiD prlrufizohca si oje inim rip nj~ njeii donomike (entilct) wDdrnIl (inytil dilekl) m ahjktivin c i~rimil tc nj~ intcrcsi (0 qltndroehim III nit nj~1 knnomikc ltCLidCNc n~ nj~ end ~ottr (01lt bull invtimit dirokt) lnl~j i q~rlttn kurgtlon ekzlltttncCn c oj lidhjejbullbullfutgjaU ndennie investitnit diltckl dhe njllti~ 1m invlohlt1 (njOsigt ltI il1voslimit orrell)1 dllo nja bkJilllt infIuece d=ChCnltsii oga jfteltitori diIcld nO mltfhimine nj~ Krlterl kJ)- pltdonIf ~Il pnlDlsia etilpalultn 10 1l fuqisl vomcsc

Nj ~t~r m~yr~ per tj pOrlrufimor ~ht~ konsidcrimi i lyre i hyrjc noto e jnvotimClC per 1l sigutllllt interc W q~ruh~on II mebimil (Ii paitcn till t~ oksiMeve tIleso _ Aksiu 10 Zoonlthme) n~ nje ojo okonoonike q~ cpron nil nj~ end Ie 1lIh)middot~m ngut i innslitorit Ajo elhtc Imma bpiUllil lS et ri--1nvelttimit Ie rim bpitall li= afOlgjaa apo kapjtgtlbullbullfulhlurtlr ~ gohct Ill bilnncin bull pqosave Me hyti~ nltto do ~ kuplojma h))et bull irrcstilncvc W reja m diiftCStimct (digtinveirtIlr nga iftmiddottitorft c bUllj nltl ekonomi1l raportuOlgtlt

D~m~ ojlt kompagtie poqovltrie ohitu-_likuJltl ljo __ok 1ilid2 RodJbim pmri_lupitalebullbullpo m I oJ kemp pIltgt mokm po rajI q kongtumoblt hhcnl_ ltgtltopcdto _raw hI w fin~

No pRTIlIl nje inveSlim direlt i Iojon Irlliol e joshrn til ken~ nje 11~cim ne shum~ fnnno ZIIkonlliht IHD pltrrshij~ pjrnmj nlt mltrulXhim Jolnt-OtIturlt ttansfcrim l~ teknologjislt dho t~ mjesh~vo (njuhuigt ebperte) M~ gjere4 IHD perfshljn~ halti1Idm po bk~o ndltrtimin bull nd~rte t~ reja riinYltslimln bull litimeve U fituara Dll Prim joshtt -endi dho oS hlbrni brenda ktgtm~ No nje luptim It ngushlf [HD i nfaohcn lt1hn ndirtimit It ndltncsa I( rei Shilhd numerikf II IHD blO ~ p1rIrnfiriIne II lIIlryJrme rrok jane loh~ I(

lbmiddot middotIIme

InYogttimot dilk nuk p~rfhijna inlimltt pt blerjen e okiono--o Pro Invumi i HUlli Dirckt cshl i ndryhlm nsa Instimi no porfQll In im Ill portofol lthte nj~ investim q~ nuk kampkon Iwntr~npo nuk b nj~ intore nIiol~mlt ndirlta THO plrf5line Ii lthils pltrkoU n~ politik~ c m lIlmil dh rgti wndimanje

11 KlasifJJoimii Im=li_ Ifaja Dinlte

flshtu oj plrlufirimi le edhe klifikimi IHD ate nsa k~dvhtrlmi Dpounda te ellololo iohen Dy jan~ kndv~shtrlmot kryore tl hikimit te IHOmiddotc

Nga UmA6hlrlmlllnveltliwll

NgQ UIIlt-lthirimJ I ndilprill

Nga llndlsbtrlmJ I iIstioril JHOle klosifikohen iii horizQntalo gtertikale lthe icllJomem (ea 1971)

11m borizontgti

Prodhobetjhlaquoi (110 din pri1 aio~ prodlgtoho dhc nO Iwmplline m~m~ Pra i njcjti illnd prodhitnl rluplikohet lthe jsht~ vonoit Ky Iloj investimi i HUIIj puruqet upologiin~ m~ t~ p~rhp to IHD-e

IHO roh

Transfcrnbct jllgthle nje oga fazol e procni prltgtltllnKs Ky lIoj [n-timl lstnl DIe i pltmapur D~ sltk1M1 d)1ampor dhe 1Ittltsor sio j1llO industril~ ~1JlIlII1IC

ihltn ltfile II 11M knnglnmerat qo jLD~ nje perie1jbullbull inltlimev~ borizontlLlpound dhe verlikale t~ ciUlt ptrfhijno edhe invtimin n~ njf indutri llt nje nty~ tj~ n~ ltndin prit~

lis ern- Rollo ~ltI (2000) The wpound Rooi ampm_ c (l971~ 1lt001 p 14

Nga klnd~hlriml tlitpril au dol n~

IHD gt-endCnso t~ importil K pirhijn~ pmdhimin 0 mollrac ~lt fillimishl jane ponuar ~ vendin pritfo Kj~ II~j IHD-jo mllurncltgtho g lregu kostot e transponit db bonicnrt ltIIquL

IHD rrit~ Ie clrtit Lldbcn 1u)ubI me ~trIltim1n e lendti ~ 0jJ0

cdhcIllllllnlVO lte ndrnnj~m

lHD e iniciunm 0 geyerit~ Kjn k II bj~ me polilila qoverito Q~ arjn~ Slimuj p~r invtimct 0 huaja dbo bohct mo (Iellirn qi l elominohet deficiti nil biloruin cpagosavc

NmrgatlT~jlimJ lin_limit IHD rdaJgtfn n~ 2 til til brendshmc dbo lejlI

meSlime Ii lmndsbm~ quben rumet e b) nga Dje sicentmlarrt$ i b~ IIlt kooominl rJPgt1Ill=gt P tolu hyrlts ni nje moment dblnl kobo i rcfaohct te Itiitha imotimOC djkte nga jo-TtZidcuOi ~ donum~ Imrrue_

lnvostime t~ jshIJru qurun invim~t kryera nga nj~ 1p~ vond n~ nje vonltl ljelltgt i ndrY_~~Jn n~ oj r~iltJonc~ ~wk del jn~ incmmct 0 ckormmiblt rapOMO j h~ vendi

fbk fltM I nro lidhct me immiIIld Id~ nj~ periudho koh dhc bhte kumuIriy Ky tluL (pozitiy opo lliv) ~ 4 i in-e1imove ta j4Shune dbe U brendshme i qWljlllf IlIhyshc cdbc swlu i irirn di~ Flubi JilIIiy zo1onishllrcgoII Dilovosmetalgt ndi~imin bull rimbllncve to mdislunt~ hve brenda knmpanie

lluksi newllllD-ve influonoohet nga clcmnWI 0 mCPltgthltm

bull Kpitnll o1$ooor q~ ~ht~ blerj~ alsiono 0 involiLOri t huaJ nj~ entitct ne vcndin prito~

bull l(apiwl rim_ i ltiIi pErliIq~ ata pjegtO ta filimil qe nuk nd3hct si divi upo labebe n~ ndin e inYltgttultii~ por pfnIOM ~ tu ri1m= tkooominc pri

bull HG bnnde kompll1ie q~ [lltfoQlsohcn ga Ernte afuWdlurtra apltI

afatgjOo midi kompanigtlt mOrne dho fiIiole t~ -j_

Njur nll Q~PI Qpo q81imrl ql ntlloJnl nJ~ nwmitaT U iucsoj~ jshIC ltndi~ n~ d q~ til kslgtrtoj~ ipas j~tudimi C Ire lorO Cu)-lChoid1 Millar amp C1c~ne 1997 lHD ndah n~ 5 Ii kryeso

MO 1m A Fel 00)gtidmcltmltl iio fIwol pl

Tipll pan i lHD- ie uIo qe pClduron pi Ie fituar ak nc faklm1 pcifikt te nrodhimit If tilla ur L njohuril teknltgtloampjke paeIlU oe emri i ntir(gt qil ro1ltrohcl n~ nje pw nI ondin pril~ N~ k~13 fakter prodhillli mll gjnden n~ vendin e oriampjine OJgtgt nk jtule kbttiih Llt tnms[~ atihetillompania e hwlj duhct Ie invatoje lokalishL pjr La siguttl3t silL N Sbqipjri kjo mund U ilulrohe1 me shornbul1in 0 rnpansillUiL middotKUrllmbullbull cilo m=me prudbirnjo dhc cksportiJnjne produkteve Le~eliluL 1gtqipw (faqj 1= e Kunun International)

P ns ~illl IIst1l11t me sipo IlD-1l sl til i ri i ciltunmni gthltk XX kttnC Iltnokncln (~ ndl)rkol1l~wizojnl biznoln dhe tregtin duke jell~ p1rfime U dyalleltilme1 laquor InOSIJoiin ~ht dho pIlr priloin Tcltgtrit njlth d forma to lHD_ Ii cilatjonl

1 Manj (plrfitimi) 0 hkrirjo me nj tId~rrmrje n~ nj~ vend tj~r

2 KrijUni i nje ndlmnorrjejo Llt plmhkL me nj~ ndmnanje n~ nj~ vend tjel

3 KrijUni i nje nderrmmjc Ie (inmm n~ 1Ush to ampjellgtr sren-field)

V Il_(l960~ 1ttI OK 111 )hgtd noQod~ m ~p191

-10shy

4 iDvcstimbtcgtl 050 ri_in_ no Dj~ prnjckl okzistues

~ futmaYC tl mCsipErme ka iliilri tl tjm U tiJla si cknologjic ~ li~ltuarn ~perllWlt1 e nltDkomraktur c50 formimi I alyt~ biTnltSi q mund U kl3sifikob 0 50 i DID polt q si~sh1 mlld tl koidcrobm lC lidh me IHD- bull

21 Faldon qO pircakJajnl IHD

DID IIn(l n5~ tirulei qc po gthkon drcj rrilj nIJ nition dwnomiko ~lobal Alo kn~ nJ~ ndoli t~ modile fiE ede ~7ilvillim K~ilU funllml me rOllde dhe jICI1ltgtl per I~ ndihmuar komponitc c og]o D~ lUll D~ lthvinim W Badtkimit llWlt1pion dhe Silteteve t( llashkuera p(r rritje dil ~rlmin bull lthi~eve po ~ith jtimo Ie mcdha GjalC 2012 keto ttogjo D~ ztiorim u bene ~rfitultgtit Ie medhnJ t~ IIII)middotvo H)rjet lejhiluan 010 t( ~endebullbull l hilluorD me $ I30 bilion $

Bolli e dm_ gjibIlH Ita pCrl1Iimo e5 n~a keto iII~timojahi d~ pot Ill Dj~ menyr~ Ii odry-lun llIjo e -ende prittse Keto plrfilimo kryesisht bnlt~ ~jne mo gjerimlD dbe bkgOi e knolpanie Ii mat 0 kOflOnlla UIShm~ globilejonl Mgulruar ni risttuktnrimin I rifikultimin ne bimltsit lcr-- Ky tip invcstimi liltIlIltl me tlII~ III mllUnbajycn db me pak bltjOll ~ hopa I~ mltdba ne rritj knomi

)OllOl ~tue Ie lHD-ve IgtIIrphojru ne ~i re Iori nga cili alo perthithot dha nga fuktj ruse tregu q~ p1rthlth eh s i nj~ ndi nl zhillim pO tn~ 1Ii~ end me dnoml lC zhvilluar

NSD pik~parnja sektoriaIe llubi lHD-vlt ne lIlarl prlr ltgtlire ne i Ii fuktolttvo mokrockonomik fakto~e t~ zhvi[limi~ fako~ Inliruoioool dh cilsor P~ I P~kl klOliWJ 1lt d)1ii dhe INfIlt nO mny t~ ndyhrne ndikohen nga nivol j tc ardhutavo kombltare ga ndryhim j mi t~ k~lnhimlt I clho nga lregue tl villimi til WI i lhdlltm finoruiore (Jimmcl ooplh) dho ~ilrimi ne shkollobull bullpo dho ngo fukto~ instiruoioal~ t~ till~ j pavar~[bullbull poundJ)q~orl til flebibiliteti i Iregut t~ pUl1~ nrkti i secilit prej klttJT Jktmevc Ogthle ndryohOm ne gtoampi Ii okonomlve ku nclodhin ekenomi n~ zhvillim po eknmi III 7Jwilhbull

N~ ~rgjthl~ faItorlot pC=ktues q~ ndikojllll n zgjodhjon vendit 1m ndrmonje h~kO1lbtshe vendlttgtillt~ in- nund (0 lIoslftkoh nO dy blcgo

oIlUhr ~ wldi ~ origjinls

oIlUhr din prilb

tICT~D droramp2012

(tMN J P WIJI d Ji1m v 2010)

Variblal e Jidhur me vendin ~ arigjintlt j~ faktorC qo c bltjnlt investimln jhl me I~rlleq~ S oj n~ vend ph shkak te kmhlevo Uuole ~ vendi- FaktorCt e lidhur Ille lemm prile e bjne investimin ~ ~ vend n~ veti me tirhcqtgt ltu mundltsb e nveltmmit nlt ~do vend tjoter No litltraturf jlk~t bull lidbur m~ vendi prit~jan ot ticilCl ~ terlwqur IIlI shuml v~mendj

P ciW j kushtet q~ dubet 1l plnn~ Dje =lt1 qlt te jelo LMItq~ ndlj immoflo Karltoristikat qC dubel If 10 vend prit~ per to Illenenw fitimo me Ie arta pltr fum lt1M q~ ~jn( vendimin ~ saj per Ie mluar josh jon U

shwn dhe t~ ndry5hme dhej_ analiwar morju nO Jil=~

Nj~ k~ntribut I rlndish~ l=ik per IC hlj 1m dh~n~ ooria e diamantifmiddot (dwltWnillholtgtr-) e poner (1990) eila bazohcl n~ ]uCr faktOrl q~ p~rkufLzohn i p~oktuesit vendil Kushtct c fakwh - faklOt6t e prodhimit pMoijn zernt naIj-TIlro i dh aw 1lt krijuarn si fuqia JIWgtOlO e Iruilifilruar apo ~ura bull KushIct c kedrN _ nalf8 e ~ s1 vendl plttl mira e shErbinlo dh niU ibletts bull Industriu ~ IidIwra mbCshlcLigtlt - ekI n~ treg e fumizuc Ie ijai apo e indtri tl ~r1 m t~ 1lt iesimit bull Stratcyeniill ruktCIIU dbe rivaliei finn~ _ knnbllTltnca e fumave venda dhe Irulthtet e kijimil nrgonizimit dhe adminhlrilnillo kompruslt

KltI ku~ lkQfo ~diomonl~ sl bhlru m rolin e qCrlsf ~ okonwnl dh rolin e nliarjcv I tlStihmc promoOjnll 00 ruilojno krijimin ImI1e konlrurruc p(r ruilrmwljcL

Throning (1993) IItgUmIIllltJJgt molh dblt raktotpl kn I tHl) Iwn~ ndrysh n kobo IIID drejt gt=ltIev n( zlwillimj_ zhVltIlllosult ngo kMrues ttc(U drcjt lHD kiJkuc 10 bmimlt lt~ dilIllt1til (ertikal) Vendct n zhvillim duhet tmiddoti ~rhltqn 1I11)middot~ duke hfiytlzuar

Prmat bull treglll dh~ rrbjeR pIltDciDle

Vendet m lrogj 1lt mMba mlDld l~ shoqlrohfu me rritie It IIID pi( $hkok 1lt lCIhslts potrncioJc dho hraquowve mo It ulfl qe lidhen me ekollOJllite e bkallfs Srudimet belta sa Resmini (2000) dub alIiz IHD rn selo~ pirpwrues mjne DC pCrlundlmin l1ldol bull EuropfS Qoorore dhe indo ml poptdJi tC modhe enttljn( 1lt loo m trheq~ plO lHD N~ nj~ pCIfundim Ie ngjhm WTin dhc Bevan dblt Eugttrin (2000) donomile ( mMha) n~ tranzicion kane tcndCIlOCO Wrheqn m~ hum~ tllD

Twomey MI I (2000) AffUry 0[W IInmiddotmmen hlt ~ud WpdJ (hook Routledg

ufImo lbo~__iontI)ZOOO VI_II ) pogolt 66S-689 1ltbltt 2000

A A Bo amp Sul Emi 1000 n 01 or tPli Pirect lm1 I Tbullbull 1middot Wj mm ampd tirultOgtrkinJt 10 Sot 341

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 3: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

lW0Ultqgt 1IOjll WJIlIOlIT Iuo 1III1IIAJZ bull OHI ~ lgtt7llllID mu 0 =ud Jalti1bIjs i1 H 0 l~gtAI ~l~U [onH I OHl

I po 1Iq IIgt 1 uoogtltlm P ~~1 JO PO PI =lt1111 ~ ~q P nN~ 01 -o I]l shy111 OJ __ ~___II IP t~= gtllaquoI Jgtlobgtlt =ojgt ~ltQ ~ J ~uud fll fI puo nanoo bull ~ -J lIfl ~ bull ltr ltII wOWl ) _~ oofllnJocl ~ jO 1J1~ 0 j) II l 10]-=gtltI loYl tan r=mgt 1jI DO _ ~ 8gt1l 0Il00gt )0 ~

~~ IDJ II JO lluoIo IraquoJJ1I aI_ ~00~1 JO J Il ~ ll)0 h1opltmi II 1 J 1 fiult lIB NU1~puoI id oU)O LUgtJOnq 41 (q ~ lt[ q ALL~tT OU p J ~I JD II_ II- (oqi ~ rn (001 ~ JOJ PI -P mJ uwodmf OT~ mq Iraquofl3 IWOOOgtO ftufA1 ~P1 II~ ~q poH m 11 oo 1 lql~ jO 41 I ~ 1 ~d 1 1P ~ llm puO gt9gtdwM r-l~~(q CI ll llliumP middotlt1011 ~1I1n=cn pfdb pltq _ woogt u] f(I II1UOJ

I=lq ~pgtfwltgtlJ1 0ltDgtI1Wld lI P I lP ~ ~b lWI ~-I II ~I_ ~ n fIEI _PIP 1-ltI 0 I II gtlttP I1IOO lt101111 I~U ~ bullbullrlI1gtltI UgtoOgt 1[= 1gt)IIJgtd lI tpua ru l _ UU~IIf ~l Alrqo 1 ro _111 bull IlIlI _ bull ~~ fltlPD fi II fIU IiI _ _ ~I m~ bull uuP I fP _1 bull 1laquoi11 ) fgt 1 [I ru [oll1 ~Il l lofu IfWfOJ fwJl il~ bull ~ __ bull J1 lIPf OgtltJII lP ~d I1FPod IWOL orlt ~n Agtlf 111-- middotr~lI aIgti IP _100 raquo11 fMI ~ 4 I bull lOllf vlI d I fIgt rfI po i gtn 1 IU lP ~ lPI i IJ ron my IWOOO1 I 1fW~ bull l Mllgt[o 0IIf0nr llP oro Jgt ~ ~ 111 I~ 1I1ldeglou~ qpu N 1 I Jgtl nl I willi 1 Ill~ j 1~lI Ol) ~ru I IU fH 1111

MlrhjobJc

Mirnjohja hkon po tofm aLodomik rrofesiorud q~ 1m ndihmuor ~ fordmin bull njohurivc III min dhe kIIlonlribuar me shtimin db zgjorimin e metltJshCm llt lyro Nje falendtrim i _ll ~ UiIItChatltgten e temEll Phd Cnnditlrtc lnr$ida ISMAlLI e cila la q~n gjithnjlt bull PIishrne d]n ~ gatshmo pltr ll ndiluutir me shuml profeoaJitcl gthwn~ OriCNOslt c timulue bullbull Ilia pun~ imc plt7 ULo Mikrotczi

TABELA E PpoundR~IBAJTJpoundS

1 IlYRJE

2 IIID n~ kiodibtrimiu toorlk

2ISipinufuohen IHD

22 Klalkiml i IntUnc til 1uaja Dirkte

23 Fakwltet q~ ptrcaktojne lilD

14ModcllOU

Invrimet huoJa lli bullbullkto oc knnteklo hqlptar

31 PotitW~ ptr InOlttimctdh hap p(r llXin ltt)Tc

32 A vanta2hct dhe djitDlaltbet e tl inogtluaril ~ SlqipCri

32 I Iantazhct ltlito djtttazl~ e llliJmiddotvo

322 IIvantazhrt dI disavoniON e ~ westnarit ne SlwJi~

4 AuIW krabolototo ltShqipirigtil runodd bull Ij 15 joDil

rektel lt IHD o~ ~hqip~rl

51 EcuriBeIlID~ ipltrgjj~

S2 Oriiinu JJ 10 hplmdOljo sip scktorihe

S3 Efck~l ~ 111 D Ill collltlmi shqipWlt

S3 Efollo Ii ptlliiWhmo Ii JIlD

532 Elkte~ e IHD ne lwnomin~ sbqipllre

6 KOSKLU7JO~E

7 REKOMANDIME

B IlHlllOGRAFIA

SIIKURJEST E rEIUlORlJRA

AIDA CFFTA EBRD on

HI nm INSTAl MElaquo ~ISA

MNCgtCltgtw mrr OEeD Q~ QKC TVSH ll~ClAD

~ID

Agjcnc4 Shqlprm e ZhiUimh I~ rnUmEVe AKfrria e NxlI s~ Jmiddotrinmmiddotc BUimi EpWn DanA Botiilll MaYnlllrk rgtlsi It Lirl mMis Jd~ Ii Epe-Ju~lilor Es=i Bttdlo R_ an4~lopmenl MorOh) Shoqall Evropianll TnSII1 LU-I Grupfl Veml Ii amppls Jllglm()n F1amp U)~tIIl NJA~Mlar 1srlme Hutl DinAle IIIWI i SUlIisikaW 1I1inlwia EJMomisl Tnglist dbe tnetgjiliUs Mtl1ivigtfrja StalJilWm Asod M ulIri Coratwn MarrOh)I T1Ilst lt lii Ndlmanjo I Yaglal4 Mes_ Ogankttl JDI~roe Tugtigtif OlanwmonI Economic 0JOprnllo ]JeQpm (pnJru KltgtJnUffJre e RwgfistrimiJ Qenda Kombian Lktncimil T411mJ mbJ VIn e SkIU UnleJ Nation QJn== lTaltk=J DeltelopmMI (lenJN hMmMtaupiZgjldhj e rmllnlwsi~ II InwWi

bull

I Hyrje

Ivlimot lIj DinkIc jlUl~ ni~ [men rclotim ri i eili lthl~ dJdrbem qi n~ slgteboilin ~ XIX nl en e klteditimi qe elilloomia Dnglozo ben ~ 10 fllllltlCUOt zhillimin okonomikll eooot t~ ndJ)hrne si dheli formfn ~ prooerse mhi aklivd financie No poriudnen millis d~ MIIll ne hekulm lt XX investimlt1 ~ huoja pnUn rCnio I~ konsiduoshmo Mbarirni i Iuft ~Dy~ IWeroro monoi dho lulOzimin c fmeNl Ie 1111)middot per dy 1IIltj-- lthltmdnre se pDr rltillliui i lclnoiosiie famoi IrtnSpltlnill dhe komWli1acionin gio cent hijai m~a e kontrollit nO disteno~ Ii uhl cent lhvillimin e IHD-c S~ dyti vend1 e Hvrocent dhlt Japunia klhin flCWj( centr kapiMiII e SHBA per rlkontl1kgtion N~ kltC periudn~ SHBA minIoi oje oiSl= laksiml q~ favoriL(gti instimcljhli gtxitur nH mlryshimi tdnoIogjik lltoIJkunma gIobok dhe libemlizimi i tregj iII-estimt hWlja dire luajnl njo rul ky~ nl ptOlClin inllt7imit ~lobal okonltmli~ Ato konsiderofgten si ojo fakIltJr centktuo i rrlU (7hvillimil) okonomiko ~riAAt per ondotll~ zllvilllm ku bn pjo~ dho SbqicentIia

Rltndisia e mimil Ie III) dIN ~ ~ liM mtgti ecurioC ~ lyre III m~ boten q~ndron ~ falUn q~ t~ monJ~ ltiguron inform30ione ~rkmOCtaritJlI t

klltlilrulucmme mbi hkaUlcn ~ intgimil woomik dbc l~ koornllci ~ tremev ndjdjon e tcnd=- t1 iIICtime-e me qtlltm hartimin e Ilitikav t mirinformwmo pet plrqa5jcn ndaj kllyfe Invtlltim-e

Qaimi i k~U studimi ~$ht1 tl trc~jil o~ poktillleorlk lidhjon lt lIlD me rriUltn olltMemike Iii nj~ vendi JCnta5jen 0 ShqipOris~ ndaj IHDmiddote pare kjo nil hill ltkonomi~ lidor e _iol tl shpjltgoj~ faktortl ~ IIdrysh1m qo centrcoktojre sjellj l IHD- bull lthe efoklot politive dhe negolti Ie 1)- pl Sbqi~ Snulimi e)le mend qe n icent plfgjigic dj pyetj mulim~ io junlto cilal jone cfdltel ~ IHD nil olonomio hqiplore i ndikon klima e bim~it M vow ~ 1 u CD e llU- eIJ

ObJ__ c ~aij stodUni kanlt e jill tot anoiibulln e IHJ)vc Ii Dje fuluot i rltndihbn per vendct oC zbillirn n~ kusb~ bull globalitctil oi dhe ipolti dlrekt po irulirkt q~rto kRn~ no okonornino hqirtarebullbulli nio donaml nC zhvillim W tij~ mlin e ptreokluesve II iIIvi W huaja direkte duke polfhirlt tudirnin e lidhjo ndltrmjet klimes sI1 illvestim dhe utl)C dhe anali1-fn c impahit ~ HI)oe n eken_ino e vendil si nga piklpamj klronornil (rriIj ckoncmlke dhc rnbr~VIIJ~a c trc~ti) Mhtu odho ngo jo mikruokonomi~o (tiIruUurlmi dhc ltltlIIia e nd~rnwrje) II trsoj~ olin 0 qevcrivc ~ vendelt ptit~ ~nd(lin~ e tabiJilotil elooomtk I~ llt)Ilt nde-

Swdinli ~t gtIruIlt1uu3r DC bpi] PHlimh jepet Dj prezantim i Investirne- lIltaj3 Dircktlt n~ Mpeklin Ilaquogtrik 1 plttIrufiltimltt c ndry QO i bnn IHD-vo jepe nj~ klifikim i mDmiddot sill Volturivo 1111 aZhdohe me tistimitt faktorlvc qe i centoktojne Kopitulli ~otcr ben nj parnqilje~ IIJDvc ~ ~omeksin slntiplar Ititikal C oojolrurt per in-timet huoja fushaI konknIe ku jone ndCrnnllTJi VazhJohel me karllstikal dhe ltGOrlt C IIIIIbjent shqiplllr vanlozhol dhe divonazhlt e IIID-ve ~ centlliitMi dhe lItO konkrotih no ~hqipri No kW pckl utiiOhet dhe anoiiabet fakti P to inelol nO Shqijgtlri per WNr~

bi duL lisIuat lehtslrot dhc pongesol q dJfl vendi)nO hopat q~ jane btri db q jon mam per limlllimin e plrIhilhj Jnves1ime- Ie Huaja [gtOIilu q~ po Ilikohcn nO k~li drejlirn dhc Dismal ndyshmc tC ldimnarnt g luia N kapilulHn m~pa~lth~m bdhcl nj~ aligt k-gtimun e Snqiptri mlt erule l~ ~rn Ii alonll nc pltTqjltn ndoj lHD_vo duko 0 kohauar m~ Vendl grupit t~ Evropes Jullind (1)L6) i vendo m tipare relativisht teiOrta m ne Kapilulli fundi Esbti nj~ arudizC ndilimilll IHD-ve nc clrOQlIlin~ shqiparc FiUimisht rnpennjel Dj~ bhtrimi 1l pErgiithshim hltbet nj~ r=qiljo c ~ Oil 1110- nO lCrCsi M jeplt1 dJpEmdaIj c lyre i ri It gtlOkut ii scirton 1l ndpMm Ie Oollomo db anallzohcn huakterilikal bull sccilil kIO fktct poziti dfle nSOlive q~ kane jltU k~1O investimc nO ilin Frej tyro risill q~ ate sollOn pblcmuikot q~ silflt i dhc ltfollel drejlfpErililtinpo I~ t~rthorta Ie viben N Sil fdi renditen kocllultiomet dhe relomandimel qo dalin i njcdhim i ~J IIzc

MeI1JltfolDgji4 Qltrulrimi i pErgiithohcm i mbajlut n kltl material pltf I odremarobjltkthlllo

lij kYri Nrtf i orient m~ bum nlll njc kMim d~or Kerkimi nIlon me v~gimc mb fenomnin c lHD-lt bo7uor n kcrkimo 0 material cbistu dh vij~n m~ shpjogiruio 0 modelit to jolljo bull c tij Gji~Lltei prJiatC lij ky [Udim F~dsllin odhlt element k(xillni ior I aliza e u ~h~ve statistikoro dhe papjtlltje pIlt t~ shpjcguur will e pamp ll dhCnO trategj i Il mUDltlgthme

Per Ie pfunbulthur objcloi~ ~ti ndrmani rishikimi i nj lileflltUm I Kilrt qe fokuonet n shpjltampimin e lHD-ve dho ktoristika kT) lC Ijtt NdMoM Ii dh(xat uytasore to mblodlmIll brul nciihmuar pEe t~ nj~h~r bull kupruar ~~ihi kr dne elcml~t_ky~ tl lidhuar 1110 lHD Ilurim I~ t~ dhcIUwe d)1~Orlt

~rfsIlijnc Iudime Il m~p=hmo lt t~ tudimi nC llU fuh~ artikui h rapone tabela Illtilik bOla rt dhlnash ne internel etjbull

Ie dhenaI hi OukscT dhc 5IoqltIe IIID-gt jane mane ~go botime tC ndrplune tl Libril Vjetoct~ StadUlu e 1i Investimll NdCrIonMwll OECD- dbe maleriale e pone u bot ngo Banka Boto Ndorja sip cndo I~ origjinc il- indU1till sl intilOVO peh Will boz no burim~ t~ ndtyhme e mund I~ W nj~ tolt 10 ndr)middoth~m IllD-jo pcr bud Kliht Wlte hfryl~7UaJ malerial mnrr~ n~~ ROjlorti i Invltgttimovo Ilt JJuaja Direktc nO Shqipi 2010 dhc 2011 U dnnOI per PBB POO per lyme popuIlsinC e Lhvillimin elconmnik jon mam npound blWI e IIInn lttarisrik c UNCTAR

r dhfuaI lidhur me Sbqipain jOn rnarrc Il itirucione shqipw oi Agjltci3 Shqipt= pCr lhmiddotillimn Ekonomik Ilka bull ShqipErio Mioirnia c Ekonomi dhc Institutll SlaIisnkao (INSTil T)

l~rgjitMisht fsht~ PUEIf p~ I~ sjotur infonnacionin m~ io pltrdi[luar te mundgthCm dhc II dhenot dispoIlllilim datojn~ dcri nO itin 2aa rJt~ ndjekur mlt1ltgtd4 e bltkimit c buoltuot ne klrIdm d~ no d 1l ~ s fl)et- apo -rqjtim Iur fI ilel per nstin c Sbqi~OI per aresyc cbFWgt-e

Objclctival c udmiL fOltusoben m~ sh~ n~ ecurinl pltfcoktil efltktct dhc LnIogjit~ e IHD-vc n(l Sh~pai ~ p~rgiilhlgti mo Wp~r 0 n(l ndunj~ fun~ nf ~anli POt to ruritur k~L3 objektiv l~ dhenOi iguru n~ hurimet ~ura m~ )oI j~ m~ te cllu m~ t~ kujdcsI1m otltgt q~ munlt IE mblidnllin me ~~ mltnyrl tjetl n ShqipCri

1 lHD n~ kind~-Cshtrimin Iorik

In~timet e Huaja Dirltkle (IHD) J~ j~ domml ky~ n~ into~rimin domik ndampkombClor Ala rIJoin lidhje tc diloprdrejla tc q(ndrLhm dh oftwata ndejet elronomh dho ljQj~ eka1Omil~ Ie proIWvojn~ ~roduktct e tyre ne amplet ndMltlmbCbm IHD jan Ejithashlu nje burim 1Ites finB1)dmi pltr uwesrime l cih Ie ndihmuarn nga poUtwU c dohuro munlt l~jltnOgcmjlaquo i ~ndsishCm per mim_ Si ~jol lt GOP (PHIl) n lIo~ti~ kbitare t~ nje vmdi dh n~ IidhJc me dw~ioin e II ardh JyC kombaare

Y~+I+O+(XbullI1) ku I ~hlt Inveslimo plu lnveSlime tl Huaj

IHD ~ sl njodhja na~ ~ inm (njtdJJja c bltndhme rninugt njedhje e jaslumc) per Ii bier( nj~ iore menaxhues afoltot (10 l mo ~l stokut 010) n~ nj~ ntilot (ndemnanio) ~il wpmn n~ nj~ vltnol Ie ndryn~m nil ai 0 inmiddotelli

UII) lAAtl b c kopitalil tI lt1 l tjo bpiWbullbullfI8il1t~ tc tjc kapitale a(tsbktlOr si~ poroqittn D~ bil c pagesa~- Zalonish UJ]) pirlmjne pj~en nI mclthimjoinl-vennn lI3llafcrim lC lelnologjiSl dhc Ie mjcgti1tcrh (njohurive~)

21 SIpitbjlzJ)lte~ IHD

IIiD prlrufizohca si oje inim rip nj~ njeii donomike (entilct) wDdrnIl (inytil dilekl) m ahjktivin c i~rimil tc nj~ intcrcsi (0 qltndroehim III nit nj~1 knnomikc ltCLidCNc n~ nj~ end ~ottr (01lt bull invtimit dirokt) lnl~j i q~rlttn kurgtlon ekzlltttncCn c oj lidhjejbullbullfutgjaU ndennie investitnit diltckl dhe njllti~ 1m invlohlt1 (njOsigt ltI il1voslimit orrell)1 dllo nja bkJilllt infIuece d=ChCnltsii oga jfteltitori diIcld nO mltfhimine nj~ Krlterl kJ)- pltdonIf ~Il pnlDlsia etilpalultn 10 1l fuqisl vomcsc

Nj ~t~r m~yr~ per tj pOrlrufimor ~ht~ konsidcrimi i lyre i hyrjc noto e jnvotimClC per 1l sigutllllt interc W q~ruh~on II mebimil (Ii paitcn till t~ oksiMeve tIleso _ Aksiu 10 Zoonlthme) n~ nje ojo okonoonike q~ cpron nil nj~ end Ie 1lIh)middot~m ngut i innslitorit Ajo elhtc Imma bpiUllil lS et ri--1nvelttimit Ie rim bpitall li= afOlgjaa apo kapjtgtlbullbullfulhlurtlr ~ gohct Ill bilnncin bull pqosave Me hyti~ nltto do ~ kuplojma h))et bull irrcstilncvc W reja m diiftCStimct (digtinveirtIlr nga iftmiddottitorft c bUllj nltl ekonomi1l raportuOlgtlt

D~m~ ojlt kompagtie poqovltrie ohitu-_likuJltl ljo __ok 1ilid2 RodJbim pmri_lupitalebullbullpo m I oJ kemp pIltgt mokm po rajI q kongtumoblt hhcnl_ ltgtltopcdto _raw hI w fin~

No pRTIlIl nje inveSlim direlt i Iojon Irlliol e joshrn til ken~ nje 11~cim ne shum~ fnnno ZIIkonlliht IHD pltrrshij~ pjrnmj nlt mltrulXhim Jolnt-OtIturlt ttansfcrim l~ teknologjislt dho t~ mjesh~vo (njuhuigt ebperte) M~ gjere4 IHD perfshljn~ halti1Idm po bk~o ndltrtimin bull nd~rte t~ reja riinYltslimln bull litimeve U fituara Dll Prim joshtt -endi dho oS hlbrni brenda ktgtm~ No nje luptim It ngushlf [HD i nfaohcn lt1hn ndirtimit It ndltncsa I( rei Shilhd numerikf II IHD blO ~ p1rIrnfiriIne II lIIlryJrme rrok jane loh~ I(

lbmiddot middotIIme

InYogttimot dilk nuk p~rfhijna inlimltt pt blerjen e okiono--o Pro Invumi i HUlli Dirckt cshl i ndryhlm nsa Instimi no porfQll In im Ill portofol lthte nj~ investim q~ nuk kampkon Iwntr~npo nuk b nj~ intore nIiol~mlt ndirlta THO plrf5line Ii lthils pltrkoU n~ politik~ c m lIlmil dh rgti wndimanje

11 KlasifJJoimii Im=li_ Ifaja Dinlte

flshtu oj plrlufirimi le edhe klifikimi IHD ate nsa k~dvhtrlmi Dpounda te ellololo iohen Dy jan~ kndv~shtrlmot kryore tl hikimit te IHOmiddotc

Nga UmA6hlrlmlllnveltliwll

NgQ UIIlt-lthirimJ I ndilprill

Nga llndlsbtrlmJ I iIstioril JHOle klosifikohen iii horizQntalo gtertikale lthe icllJomem (ea 1971)

11m borizontgti

Prodhobetjhlaquoi (110 din pri1 aio~ prodlgtoho dhc nO Iwmplline m~m~ Pra i njcjti illnd prodhitnl rluplikohet lthe jsht~ vonoit Ky Iloj investimi i HUIIj puruqet upologiin~ m~ t~ p~rhp to IHD-e

IHO roh

Transfcrnbct jllgthle nje oga fazol e procni prltgtltllnKs Ky lIoj [n-timl lstnl DIe i pltmapur D~ sltk1M1 d)1ampor dhe 1Ittltsor sio j1llO industril~ ~1JlIlII1IC

ihltn ltfile II 11M knnglnmerat qo jLD~ nje perie1jbullbull inltlimev~ borizontlLlpound dhe verlikale t~ ciUlt ptrfhijno edhe invtimin n~ njf indutri llt nje nty~ tj~ n~ ltndin prit~

lis ern- Rollo ~ltI (2000) The wpound Rooi ampm_ c (l971~ 1lt001 p 14

Nga klnd~hlriml tlitpril au dol n~

IHD gt-endCnso t~ importil K pirhijn~ pmdhimin 0 mollrac ~lt fillimishl jane ponuar ~ vendin pritfo Kj~ II~j IHD-jo mllurncltgtho g lregu kostot e transponit db bonicnrt ltIIquL

IHD rrit~ Ie clrtit Lldbcn 1u)ubI me ~trIltim1n e lendti ~ 0jJ0

cdhcIllllllnlVO lte ndrnnj~m

lHD e iniciunm 0 geyerit~ Kjn k II bj~ me polilila qoverito Q~ arjn~ Slimuj p~r invtimct 0 huaja dbo bohct mo (Iellirn qi l elominohet deficiti nil biloruin cpagosavc

NmrgatlT~jlimJ lin_limit IHD rdaJgtfn n~ 2 til til brendshmc dbo lejlI

meSlime Ii lmndsbm~ quben rumet e b) nga Dje sicentmlarrt$ i b~ IIlt kooominl rJPgt1Ill=gt P tolu hyrlts ni nje moment dblnl kobo i rcfaohct te Itiitha imotimOC djkte nga jo-TtZidcuOi ~ donum~ Imrrue_

lnvostime t~ jshIJru qurun invim~t kryera nga nj~ 1p~ vond n~ nje vonltl ljelltgt i ndrY_~~Jn n~ oj r~iltJonc~ ~wk del jn~ incmmct 0 ckormmiblt rapOMO j h~ vendi

fbk fltM I nro lidhct me immiIIld Id~ nj~ periudho koh dhc bhte kumuIriy Ky tluL (pozitiy opo lliv) ~ 4 i in-e1imove ta j4Shune dbe U brendshme i qWljlllf IlIhyshc cdbc swlu i irirn di~ Flubi JilIIiy zo1onishllrcgoII Dilovosmetalgt ndi~imin bull rimbllncve to mdislunt~ hve brenda knmpanie

lluksi newllllD-ve influonoohet nga clcmnWI 0 mCPltgthltm

bull Kpitnll o1$ooor q~ ~ht~ blerj~ alsiono 0 involiLOri t huaJ nj~ entitct ne vcndin prito~

bull l(apiwl rim_ i ltiIi pErliIq~ ata pjegtO ta filimil qe nuk nd3hct si divi upo labebe n~ ndin e inYltgttultii~ por pfnIOM ~ tu ri1m= tkooominc pri

bull HG bnnde kompll1ie q~ [lltfoQlsohcn ga Ernte afuWdlurtra apltI

afatgjOo midi kompanigtlt mOrne dho fiIiole t~ -j_

Njur nll Q~PI Qpo q81imrl ql ntlloJnl nJ~ nwmitaT U iucsoj~ jshIC ltndi~ n~ d q~ til kslgtrtoj~ ipas j~tudimi C Ire lorO Cu)-lChoid1 Millar amp C1c~ne 1997 lHD ndah n~ 5 Ii kryeso

MO 1m A Fel 00)gtidmcltmltl iio fIwol pl

Tipll pan i lHD- ie uIo qe pClduron pi Ie fituar ak nc faklm1 pcifikt te nrodhimit If tilla ur L njohuril teknltgtloampjke paeIlU oe emri i ntir(gt qil ro1ltrohcl n~ nje pw nI ondin pril~ N~ k~13 fakter prodhillli mll gjnden n~ vendin e oriampjine OJgtgt nk jtule kbttiih Llt tnms[~ atihetillompania e hwlj duhct Ie invatoje lokalishL pjr La siguttl3t silL N Sbqipjri kjo mund U ilulrohe1 me shornbul1in 0 rnpansillUiL middotKUrllmbullbull cilo m=me prudbirnjo dhc cksportiJnjne produkteve Le~eliluL 1gtqipw (faqj 1= e Kunun International)

P ns ~illl IIst1l11t me sipo IlD-1l sl til i ri i ciltunmni gthltk XX kttnC Iltnokncln (~ ndl)rkol1l~wizojnl biznoln dhe tregtin duke jell~ p1rfime U dyalleltilme1 laquor InOSIJoiin ~ht dho pIlr priloin Tcltgtrit njlth d forma to lHD_ Ii cilatjonl

1 Manj (plrfitimi) 0 hkrirjo me nj tId~rrmrje n~ nj~ vend tj~r

2 KrijUni i nje ndlmnorrjejo Llt plmhkL me nj~ ndmnanje n~ nj~ vend tjel

3 KrijUni i nje nderrmmjc Ie (inmm n~ 1Ush to ampjellgtr sren-field)

V Il_(l960~ 1ttI OK 111 )hgtd noQod~ m ~p191

-10shy

4 iDvcstimbtcgtl 050 ri_in_ no Dj~ prnjckl okzistues

~ futmaYC tl mCsipErme ka iliilri tl tjm U tiJla si cknologjic ~ li~ltuarn ~perllWlt1 e nltDkomraktur c50 formimi I alyt~ biTnltSi q mund U kl3sifikob 0 50 i DID polt q si~sh1 mlld tl koidcrobm lC lidh me IHD- bull

21 Faldon qO pircakJajnl IHD

DID IIn(l n5~ tirulei qc po gthkon drcj rrilj nIJ nition dwnomiko ~lobal Alo kn~ nJ~ ndoli t~ modile fiE ede ~7ilvillim K~ilU funllml me rOllde dhe jICI1ltgtl per I~ ndihmuar komponitc c og]o D~ lUll D~ lthvinim W Badtkimit llWlt1pion dhe Silteteve t( llashkuera p(r rritje dil ~rlmin bull lthi~eve po ~ith jtimo Ie mcdha GjalC 2012 keto ttogjo D~ ztiorim u bene ~rfitultgtit Ie medhnJ t~ IIII)middotvo H)rjet lejhiluan 010 t( ~endebullbull l hilluorD me $ I30 bilion $

Bolli e dm_ gjibIlH Ita pCrl1Iimo e5 n~a keto iII~timojahi d~ pot Ill Dj~ menyr~ Ii odry-lun llIjo e -ende prittse Keto plrfilimo kryesisht bnlt~ ~jne mo gjerimlD dbe bkgOi e knolpanie Ii mat 0 kOflOnlla UIShm~ globilejonl Mgulruar ni risttuktnrimin I rifikultimin ne bimltsit lcr-- Ky tip invcstimi liltIlIltl me tlII~ III mllUnbajycn db me pak bltjOll ~ hopa I~ mltdba ne rritj knomi

)OllOl ~tue Ie lHD-ve IgtIIrphojru ne ~i re Iori nga cili alo perthithot dha nga fuktj ruse tregu q~ p1rthlth eh s i nj~ ndi nl zhillim pO tn~ 1Ii~ end me dnoml lC zhvilluar

NSD pik~parnja sektoriaIe llubi lHD-vlt ne lIlarl prlr ltgtlire ne i Ii fuktolttvo mokrockonomik fakto~e t~ zhvi[limi~ fako~ Inliruoioool dh cilsor P~ I P~kl klOliWJ 1lt d)1ii dhe INfIlt nO mny t~ ndyhrne ndikohen nga nivol j tc ardhutavo kombltare ga ndryhim j mi t~ k~lnhimlt I clho nga lregue tl villimi til WI i lhdlltm finoruiore (Jimmcl ooplh) dho ~ilrimi ne shkollobull bullpo dho ngo fukto~ instiruoioal~ t~ till~ j pavar~[bullbull poundJ)q~orl til flebibiliteti i Iregut t~ pUl1~ nrkti i secilit prej klttJT Jktmevc Ogthle ndryohOm ne gtoampi Ii okonomlve ku nclodhin ekenomi n~ zhvillim po eknmi III 7Jwilhbull

N~ ~rgjthl~ faItorlot pC=ktues q~ ndikojllll n zgjodhjon vendit 1m ndrmonje h~kO1lbtshe vendlttgtillt~ in- nund (0 lIoslftkoh nO dy blcgo

oIlUhr ~ wldi ~ origjinls

oIlUhr din prilb

tICT~D droramp2012

(tMN J P WIJI d Ji1m v 2010)

Variblal e Jidhur me vendin ~ arigjintlt j~ faktorC qo c bltjnlt investimln jhl me I~rlleq~ S oj n~ vend ph shkak te kmhlevo Uuole ~ vendi- FaktorCt e lidhur Ille lemm prile e bjne investimin ~ ~ vend n~ veti me tirhcqtgt ltu mundltsb e nveltmmit nlt ~do vend tjoter No litltraturf jlk~t bull lidbur m~ vendi prit~jan ot ticilCl ~ terlwqur IIlI shuml v~mendj

P ciW j kushtet q~ dubet 1l plnn~ Dje =lt1 qlt te jelo LMItq~ ndlj immoflo Karltoristikat qC dubel If 10 vend prit~ per to Illenenw fitimo me Ie arta pltr fum lt1M q~ ~jn( vendimin ~ saj per Ie mluar josh jon U

shwn dhe t~ ndry5hme dhej_ analiwar morju nO Jil=~

Nj~ k~ntribut I rlndish~ l=ik per IC hlj 1m dh~n~ ooria e diamantifmiddot (dwltWnillholtgtr-) e poner (1990) eila bazohcl n~ ]uCr faktOrl q~ p~rkufLzohn i p~oktuesit vendil Kushtct c fakwh - faklOt6t e prodhimit pMoijn zernt naIj-TIlro i dh aw 1lt krijuarn si fuqia JIWgtOlO e Iruilifilruar apo ~ura bull KushIct c kedrN _ nalf8 e ~ s1 vendl plttl mira e shErbinlo dh niU ibletts bull Industriu ~ IidIwra mbCshlcLigtlt - ekI n~ treg e fumizuc Ie ijai apo e indtri tl ~r1 m t~ 1lt iesimit bull Stratcyeniill ruktCIIU dbe rivaliei finn~ _ knnbllTltnca e fumave venda dhe Irulthtet e kijimil nrgonizimit dhe adminhlrilnillo kompruslt

KltI ku~ lkQfo ~diomonl~ sl bhlru m rolin e qCrlsf ~ okonwnl dh rolin e nliarjcv I tlStihmc promoOjnll 00 ruilojno krijimin ImI1e konlrurruc p(r ruilrmwljcL

Throning (1993) IItgUmIIllltJJgt molh dblt raktotpl kn I tHl) Iwn~ ndrysh n kobo IIID drejt gt=ltIev n( zlwillimj_ zhVltIlllosult ngo kMrues ttc(U drcjt lHD kiJkuc 10 bmimlt lt~ dilIllt1til (ertikal) Vendct n zhvillim duhet tmiddoti ~rhltqn 1I11)middot~ duke hfiytlzuar

Prmat bull treglll dh~ rrbjeR pIltDciDle

Vendet m lrogj 1lt mMba mlDld l~ shoqlrohfu me rritie It IIID pi( $hkok 1lt lCIhslts potrncioJc dho hraquowve mo It ulfl qe lidhen me ekollOJllite e bkallfs Srudimet belta sa Resmini (2000) dub alIiz IHD rn selo~ pirpwrues mjne DC pCrlundlmin l1ldol bull EuropfS Qoorore dhe indo ml poptdJi tC modhe enttljn( 1lt loo m trheq~ plO lHD N~ nj~ pCIfundim Ie ngjhm WTin dhc Bevan dblt Eugttrin (2000) donomile ( mMha) n~ tranzicion kane tcndCIlOCO Wrheqn m~ hum~ tllD

Twomey MI I (2000) AffUry 0[W IInmiddotmmen hlt ~ud WpdJ (hook Routledg

ufImo lbo~__iontI)ZOOO VI_II ) pogolt 66S-689 1ltbltt 2000

A A Bo amp Sul Emi 1000 n 01 or tPli Pirect lm1 I Tbullbull 1middot Wj mm ampd tirultOgtrkinJt 10 Sot 341

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 4: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

MlrhjobJc

Mirnjohja hkon po tofm aLodomik rrofesiorud q~ 1m ndihmuor ~ fordmin bull njohurivc III min dhe kIIlonlribuar me shtimin db zgjorimin e metltJshCm llt lyro Nje falendtrim i _ll ~ UiIItChatltgten e temEll Phd Cnnditlrtc lnr$ida ISMAlLI e cila la q~n gjithnjlt bull PIishrne d]n ~ gatshmo pltr ll ndiluutir me shuml profeoaJitcl gthwn~ OriCNOslt c timulue bullbull Ilia pun~ imc plt7 ULo Mikrotczi

TABELA E PpoundR~IBAJTJpoundS

1 IlYRJE

2 IIID n~ kiodibtrimiu toorlk

2ISipinufuohen IHD

22 Klalkiml i IntUnc til 1uaja Dirkte

23 Fakwltet q~ ptrcaktojne lilD

14ModcllOU

Invrimet huoJa lli bullbullkto oc knnteklo hqlptar

31 PotitW~ ptr InOlttimctdh hap p(r llXin ltt)Tc

32 A vanta2hct dhe djitDlaltbet e tl inogtluaril ~ SlqipCri

32 I Iantazhct ltlito djtttazl~ e llliJmiddotvo

322 IIvantazhrt dI disavoniON e ~ westnarit ne SlwJi~

4 AuIW krabolototo ltShqipirigtil runodd bull Ij 15 joDil

rektel lt IHD o~ ~hqip~rl

51 EcuriBeIlID~ ipltrgjj~

S2 Oriiinu JJ 10 hplmdOljo sip scktorihe

S3 Efck~l ~ 111 D Ill collltlmi shqipWlt

S3 Efollo Ii ptlliiWhmo Ii JIlD

532 Elkte~ e IHD ne lwnomin~ sbqipllre

6 KOSKLU7JO~E

7 REKOMANDIME

B IlHlllOGRAFIA

SIIKURJEST E rEIUlORlJRA

AIDA CFFTA EBRD on

HI nm INSTAl MElaquo ~ISA

MNCgtCltgtw mrr OEeD Q~ QKC TVSH ll~ClAD

~ID

Agjcnc4 Shqlprm e ZhiUimh I~ rnUmEVe AKfrria e NxlI s~ Jmiddotrinmmiddotc BUimi EpWn DanA Botiilll MaYnlllrk rgtlsi It Lirl mMis Jd~ Ii Epe-Ju~lilor Es=i Bttdlo R_ an4~lopmenl MorOh) Shoqall Evropianll TnSII1 LU-I Grupfl Veml Ii amppls Jllglm()n F1amp U)~tIIl NJA~Mlar 1srlme Hutl DinAle IIIWI i SUlIisikaW 1I1inlwia EJMomisl Tnglist dbe tnetgjiliUs Mtl1ivigtfrja StalJilWm Asod M ulIri Coratwn MarrOh)I T1Ilst lt lii Ndlmanjo I Yaglal4 Mes_ Ogankttl JDI~roe Tugtigtif OlanwmonI Economic 0JOprnllo ]JeQpm (pnJru KltgtJnUffJre e RwgfistrimiJ Qenda Kombian Lktncimil T411mJ mbJ VIn e SkIU UnleJ Nation QJn== lTaltk=J DeltelopmMI (lenJN hMmMtaupiZgjldhj e rmllnlwsi~ II InwWi

bull

I Hyrje

Ivlimot lIj DinkIc jlUl~ ni~ [men rclotim ri i eili lthl~ dJdrbem qi n~ slgteboilin ~ XIX nl en e klteditimi qe elilloomia Dnglozo ben ~ 10 fllllltlCUOt zhillimin okonomikll eooot t~ ndJ)hrne si dheli formfn ~ prooerse mhi aklivd financie No poriudnen millis d~ MIIll ne hekulm lt XX investimlt1 ~ huoja pnUn rCnio I~ konsiduoshmo Mbarirni i Iuft ~Dy~ IWeroro monoi dho lulOzimin c fmeNl Ie 1111)middot per dy 1IIltj-- lthltmdnre se pDr rltillliui i lclnoiosiie famoi IrtnSpltlnill dhe komWli1acionin gio cent hijai m~a e kontrollit nO disteno~ Ii uhl cent lhvillimin e IHD-c S~ dyti vend1 e Hvrocent dhlt Japunia klhin flCWj( centr kapiMiII e SHBA per rlkontl1kgtion N~ kltC periudn~ SHBA minIoi oje oiSl= laksiml q~ favoriL(gti instimcljhli gtxitur nH mlryshimi tdnoIogjik lltoIJkunma gIobok dhe libemlizimi i tregj iII-estimt hWlja dire luajnl njo rul ky~ nl ptOlClin inllt7imit ~lobal okonltmli~ Ato konsiderofgten si ojo fakIltJr centktuo i rrlU (7hvillimil) okonomiko ~riAAt per ondotll~ zllvilllm ku bn pjo~ dho SbqicentIia

Rltndisia e mimil Ie III) dIN ~ ~ liM mtgti ecurioC ~ lyre III m~ boten q~ndron ~ falUn q~ t~ monJ~ ltiguron inform30ione ~rkmOCtaritJlI t

klltlilrulucmme mbi hkaUlcn ~ intgimil woomik dbc l~ koornllci ~ tremev ndjdjon e tcnd=- t1 iIICtime-e me qtlltm hartimin e Ilitikav t mirinformwmo pet plrqa5jcn ndaj kllyfe Invtlltim-e

Qaimi i k~U studimi ~$ht1 tl trc~jil o~ poktillleorlk lidhjon lt lIlD me rriUltn olltMemike Iii nj~ vendi JCnta5jen 0 ShqipOris~ ndaj IHDmiddote pare kjo nil hill ltkonomi~ lidor e _iol tl shpjltgoj~ faktortl ~ IIdrysh1m qo centrcoktojre sjellj l IHD- bull lthe efoklot politive dhe negolti Ie 1)- pl Sbqi~ Snulimi e)le mend qe n icent plfgjigic dj pyetj mulim~ io junlto cilal jone cfdltel ~ IHD nil olonomio hqiplore i ndikon klima e bim~it M vow ~ 1 u CD e llU- eIJ

ObJ__ c ~aij stodUni kanlt e jill tot anoiibulln e IHJ)vc Ii Dje fuluot i rltndihbn per vendct oC zbillirn n~ kusb~ bull globalitctil oi dhe ipolti dlrekt po irulirkt q~rto kRn~ no okonornino hqirtarebullbulli nio donaml nC zhvillim W tij~ mlin e ptreokluesve II iIIvi W huaja direkte duke polfhirlt tudirnin e lidhjo ndltrmjet klimes sI1 illvestim dhe utl)C dhe anali1-fn c impahit ~ HI)oe n eken_ino e vendil si nga piklpamj klronornil (rriIj ckoncmlke dhc rnbr~VIIJ~a c trc~ti) Mhtu odho ngo jo mikruokonomi~o (tiIruUurlmi dhc ltltlIIia e nd~rnwrje) II trsoj~ olin 0 qevcrivc ~ vendelt ptit~ ~nd(lin~ e tabiJilotil elooomtk I~ llt)Ilt nde-

Swdinli ~t gtIruIlt1uu3r DC bpi] PHlimh jepet Dj prezantim i Investirne- lIltaj3 Dircktlt n~ Mpeklin Ilaquogtrik 1 plttIrufiltimltt c ndry QO i bnn IHD-vo jepe nj~ klifikim i mDmiddot sill Volturivo 1111 aZhdohe me tistimitt faktorlvc qe i centoktojne Kopitulli ~otcr ben nj parnqilje~ IIJDvc ~ ~omeksin slntiplar Ititikal C oojolrurt per in-timet huoja fushaI konknIe ku jone ndCrnnllTJi VazhJohel me karllstikal dhe ltGOrlt C IIIIIbjent shqiplllr vanlozhol dhe divonazhlt e IIID-ve ~ centlliitMi dhe lItO konkrotih no ~hqipri No kW pckl utiiOhet dhe anoiiabet fakti P to inelol nO Shqijgtlri per WNr~

bi duL lisIuat lehtslrot dhc pongesol q dJfl vendi)nO hopat q~ jane btri db q jon mam per limlllimin e plrIhilhj Jnves1ime- Ie Huaja [gtOIilu q~ po Ilikohcn nO k~li drejlirn dhc Dismal ndyshmc tC ldimnarnt g luia N kapilulHn m~pa~lth~m bdhcl nj~ aligt k-gtimun e Snqiptri mlt erule l~ ~rn Ii alonll nc pltTqjltn ndoj lHD_vo duko 0 kohauar m~ Vendl grupit t~ Evropes Jullind (1)L6) i vendo m tipare relativisht teiOrta m ne Kapilulli fundi Esbti nj~ arudizC ndilimilll IHD-ve nc clrOQlIlin~ shqiparc FiUimisht rnpennjel Dj~ bhtrimi 1l pErgiithshim hltbet nj~ r=qiljo c ~ Oil 1110- nO lCrCsi M jeplt1 dJpEmdaIj c lyre i ri It gtlOkut ii scirton 1l ndpMm Ie Oollomo db anallzohcn huakterilikal bull sccilil kIO fktct poziti dfle nSOlive q~ kane jltU k~1O investimc nO ilin Frej tyro risill q~ ate sollOn pblcmuikot q~ silflt i dhc ltfollel drejlfpErililtinpo I~ t~rthorta Ie viben N Sil fdi renditen kocllultiomet dhe relomandimel qo dalin i njcdhim i ~J IIzc

MeI1JltfolDgji4 Qltrulrimi i pErgiithohcm i mbajlut n kltl material pltf I odremarobjltkthlllo

lij kYri Nrtf i orient m~ bum nlll njc kMim d~or Kerkimi nIlon me v~gimc mb fenomnin c lHD-lt bo7uor n kcrkimo 0 material cbistu dh vij~n m~ shpjogiruio 0 modelit to jolljo bull c tij Gji~Lltei prJiatC lij ky [Udim F~dsllin odhlt element k(xillni ior I aliza e u ~h~ve statistikoro dhe papjtlltje pIlt t~ shpjcguur will e pamp ll dhCnO trategj i Il mUDltlgthme

Per Ie pfunbulthur objcloi~ ~ti ndrmani rishikimi i nj lileflltUm I Kilrt qe fokuonet n shpjltampimin e lHD-ve dho ktoristika kT) lC Ijtt NdMoM Ii dh(xat uytasore to mblodlmIll brul nciihmuar pEe t~ nj~h~r bull kupruar ~~ihi kr dne elcml~t_ky~ tl lidhuar 1110 lHD Ilurim I~ t~ dhcIUwe d)1~Orlt

~rfsIlijnc Iudime Il m~p=hmo lt t~ tudimi nC llU fuh~ artikui h rapone tabela Illtilik bOla rt dhlnash ne internel etjbull

Ie dhenaI hi OukscT dhc 5IoqltIe IIID-gt jane mane ~go botime tC ndrplune tl Libril Vjetoct~ StadUlu e 1i Investimll NdCrIonMwll OECD- dbe maleriale e pone u bot ngo Banka Boto Ndorja sip cndo I~ origjinc il- indU1till sl intilOVO peh Will boz no burim~ t~ ndtyhme e mund I~ W nj~ tolt 10 ndr)middoth~m IllD-jo pcr bud Kliht Wlte hfryl~7UaJ malerial mnrr~ n~~ ROjlorti i Invltgttimovo Ilt JJuaja Direktc nO Shqipi 2010 dhc 2011 U dnnOI per PBB POO per lyme popuIlsinC e Lhvillimin elconmnik jon mam npound blWI e IIInn lttarisrik c UNCTAR

r dhfuaI lidhur me Sbqipain jOn rnarrc Il itirucione shqipw oi Agjltci3 Shqipt= pCr lhmiddotillimn Ekonomik Ilka bull ShqipErio Mioirnia c Ekonomi dhc Institutll SlaIisnkao (INSTil T)

l~rgjitMisht fsht~ PUEIf p~ I~ sjotur infonnacionin m~ io pltrdi[luar te mundgthCm dhc II dhenot dispoIlllilim datojn~ dcri nO itin 2aa rJt~ ndjekur mlt1ltgtd4 e bltkimit c buoltuot ne klrIdm d~ no d 1l ~ s fl)et- apo -rqjtim Iur fI ilel per nstin c Sbqi~OI per aresyc cbFWgt-e

Objclctival c udmiL fOltusoben m~ sh~ n~ ecurinl pltfcoktil efltktct dhc LnIogjit~ e IHD-vc n(l Sh~pai ~ p~rgiilhlgti mo Wp~r 0 n(l ndunj~ fun~ nf ~anli POt to ruritur k~L3 objektiv l~ dhenOi iguru n~ hurimet ~ura m~ )oI j~ m~ te cllu m~ t~ kujdcsI1m otltgt q~ munlt IE mblidnllin me ~~ mltnyrl tjetl n ShqipCri

1 lHD n~ kind~-Cshtrimin Iorik

In~timet e Huaja Dirltkle (IHD) J~ j~ domml ky~ n~ into~rimin domik ndampkombClor Ala rIJoin lidhje tc diloprdrejla tc q(ndrLhm dh oftwata ndejet elronomh dho ljQj~ eka1Omil~ Ie proIWvojn~ ~roduktct e tyre ne amplet ndMltlmbCbm IHD jan Ejithashlu nje burim 1Ites finB1)dmi pltr uwesrime l cih Ie ndihmuarn nga poUtwU c dohuro munlt l~jltnOgcmjlaquo i ~ndsishCm per mim_ Si ~jol lt GOP (PHIl) n lIo~ti~ kbitare t~ nje vmdi dh n~ IidhJc me dw~ioin e II ardh JyC kombaare

Y~+I+O+(XbullI1) ku I ~hlt Inveslimo plu lnveSlime tl Huaj

IHD ~ sl njodhja na~ ~ inm (njtdJJja c bltndhme rninugt njedhje e jaslumc) per Ii bier( nj~ iore menaxhues afoltot (10 l mo ~l stokut 010) n~ nj~ ntilot (ndemnanio) ~il wpmn n~ nj~ vltnol Ie ndryn~m nil ai 0 inmiddotelli

UII) lAAtl b c kopitalil tI lt1 l tjo bpiWbullbullfI8il1t~ tc tjc kapitale a(tsbktlOr si~ poroqittn D~ bil c pagesa~- Zalonish UJ]) pirlmjne pj~en nI mclthimjoinl-vennn lI3llafcrim lC lelnologjiSl dhc Ie mjcgti1tcrh (njohurive~)

21 SIpitbjlzJ)lte~ IHD

IIiD prlrufizohca si oje inim rip nj~ njeii donomike (entilct) wDdrnIl (inytil dilekl) m ahjktivin c i~rimil tc nj~ intcrcsi (0 qltndroehim III nit nj~1 knnomikc ltCLidCNc n~ nj~ end ~ottr (01lt bull invtimit dirokt) lnl~j i q~rlttn kurgtlon ekzlltttncCn c oj lidhjejbullbullfutgjaU ndennie investitnit diltckl dhe njllti~ 1m invlohlt1 (njOsigt ltI il1voslimit orrell)1 dllo nja bkJilllt infIuece d=ChCnltsii oga jfteltitori diIcld nO mltfhimine nj~ Krlterl kJ)- pltdonIf ~Il pnlDlsia etilpalultn 10 1l fuqisl vomcsc

Nj ~t~r m~yr~ per tj pOrlrufimor ~ht~ konsidcrimi i lyre i hyrjc noto e jnvotimClC per 1l sigutllllt interc W q~ruh~on II mebimil (Ii paitcn till t~ oksiMeve tIleso _ Aksiu 10 Zoonlthme) n~ nje ojo okonoonike q~ cpron nil nj~ end Ie 1lIh)middot~m ngut i innslitorit Ajo elhtc Imma bpiUllil lS et ri--1nvelttimit Ie rim bpitall li= afOlgjaa apo kapjtgtlbullbullfulhlurtlr ~ gohct Ill bilnncin bull pqosave Me hyti~ nltto do ~ kuplojma h))et bull irrcstilncvc W reja m diiftCStimct (digtinveirtIlr nga iftmiddottitorft c bUllj nltl ekonomi1l raportuOlgtlt

D~m~ ojlt kompagtie poqovltrie ohitu-_likuJltl ljo __ok 1ilid2 RodJbim pmri_lupitalebullbullpo m I oJ kemp pIltgt mokm po rajI q kongtumoblt hhcnl_ ltgtltopcdto _raw hI w fin~

No pRTIlIl nje inveSlim direlt i Iojon Irlliol e joshrn til ken~ nje 11~cim ne shum~ fnnno ZIIkonlliht IHD pltrrshij~ pjrnmj nlt mltrulXhim Jolnt-OtIturlt ttansfcrim l~ teknologjislt dho t~ mjesh~vo (njuhuigt ebperte) M~ gjere4 IHD perfshljn~ halti1Idm po bk~o ndltrtimin bull nd~rte t~ reja riinYltslimln bull litimeve U fituara Dll Prim joshtt -endi dho oS hlbrni brenda ktgtm~ No nje luptim It ngushlf [HD i nfaohcn lt1hn ndirtimit It ndltncsa I( rei Shilhd numerikf II IHD blO ~ p1rIrnfiriIne II lIIlryJrme rrok jane loh~ I(

lbmiddot middotIIme

InYogttimot dilk nuk p~rfhijna inlimltt pt blerjen e okiono--o Pro Invumi i HUlli Dirckt cshl i ndryhlm nsa Instimi no porfQll In im Ill portofol lthte nj~ investim q~ nuk kampkon Iwntr~npo nuk b nj~ intore nIiol~mlt ndirlta THO plrf5line Ii lthils pltrkoU n~ politik~ c m lIlmil dh rgti wndimanje

11 KlasifJJoimii Im=li_ Ifaja Dinlte

flshtu oj plrlufirimi le edhe klifikimi IHD ate nsa k~dvhtrlmi Dpounda te ellololo iohen Dy jan~ kndv~shtrlmot kryore tl hikimit te IHOmiddotc

Nga UmA6hlrlmlllnveltliwll

NgQ UIIlt-lthirimJ I ndilprill

Nga llndlsbtrlmJ I iIstioril JHOle klosifikohen iii horizQntalo gtertikale lthe icllJomem (ea 1971)

11m borizontgti

Prodhobetjhlaquoi (110 din pri1 aio~ prodlgtoho dhc nO Iwmplline m~m~ Pra i njcjti illnd prodhitnl rluplikohet lthe jsht~ vonoit Ky Iloj investimi i HUIIj puruqet upologiin~ m~ t~ p~rhp to IHD-e

IHO roh

Transfcrnbct jllgthle nje oga fazol e procni prltgtltllnKs Ky lIoj [n-timl lstnl DIe i pltmapur D~ sltk1M1 d)1ampor dhe 1Ittltsor sio j1llO industril~ ~1JlIlII1IC

ihltn ltfile II 11M knnglnmerat qo jLD~ nje perie1jbullbull inltlimev~ borizontlLlpound dhe verlikale t~ ciUlt ptrfhijno edhe invtimin n~ njf indutri llt nje nty~ tj~ n~ ltndin prit~

lis ern- Rollo ~ltI (2000) The wpound Rooi ampm_ c (l971~ 1lt001 p 14

Nga klnd~hlriml tlitpril au dol n~

IHD gt-endCnso t~ importil K pirhijn~ pmdhimin 0 mollrac ~lt fillimishl jane ponuar ~ vendin pritfo Kj~ II~j IHD-jo mllurncltgtho g lregu kostot e transponit db bonicnrt ltIIquL

IHD rrit~ Ie clrtit Lldbcn 1u)ubI me ~trIltim1n e lendti ~ 0jJ0

cdhcIllllllnlVO lte ndrnnj~m

lHD e iniciunm 0 geyerit~ Kjn k II bj~ me polilila qoverito Q~ arjn~ Slimuj p~r invtimct 0 huaja dbo bohct mo (Iellirn qi l elominohet deficiti nil biloruin cpagosavc

NmrgatlT~jlimJ lin_limit IHD rdaJgtfn n~ 2 til til brendshmc dbo lejlI

meSlime Ii lmndsbm~ quben rumet e b) nga Dje sicentmlarrt$ i b~ IIlt kooominl rJPgt1Ill=gt P tolu hyrlts ni nje moment dblnl kobo i rcfaohct te Itiitha imotimOC djkte nga jo-TtZidcuOi ~ donum~ Imrrue_

lnvostime t~ jshIJru qurun invim~t kryera nga nj~ 1p~ vond n~ nje vonltl ljelltgt i ndrY_~~Jn n~ oj r~iltJonc~ ~wk del jn~ incmmct 0 ckormmiblt rapOMO j h~ vendi

fbk fltM I nro lidhct me immiIIld Id~ nj~ periudho koh dhc bhte kumuIriy Ky tluL (pozitiy opo lliv) ~ 4 i in-e1imove ta j4Shune dbe U brendshme i qWljlllf IlIhyshc cdbc swlu i irirn di~ Flubi JilIIiy zo1onishllrcgoII Dilovosmetalgt ndi~imin bull rimbllncve to mdislunt~ hve brenda knmpanie

lluksi newllllD-ve influonoohet nga clcmnWI 0 mCPltgthltm

bull Kpitnll o1$ooor q~ ~ht~ blerj~ alsiono 0 involiLOri t huaJ nj~ entitct ne vcndin prito~

bull l(apiwl rim_ i ltiIi pErliIq~ ata pjegtO ta filimil qe nuk nd3hct si divi upo labebe n~ ndin e inYltgttultii~ por pfnIOM ~ tu ri1m= tkooominc pri

bull HG bnnde kompll1ie q~ [lltfoQlsohcn ga Ernte afuWdlurtra apltI

afatgjOo midi kompanigtlt mOrne dho fiIiole t~ -j_

Njur nll Q~PI Qpo q81imrl ql ntlloJnl nJ~ nwmitaT U iucsoj~ jshIC ltndi~ n~ d q~ til kslgtrtoj~ ipas j~tudimi C Ire lorO Cu)-lChoid1 Millar amp C1c~ne 1997 lHD ndah n~ 5 Ii kryeso

MO 1m A Fel 00)gtidmcltmltl iio fIwol pl

Tipll pan i lHD- ie uIo qe pClduron pi Ie fituar ak nc faklm1 pcifikt te nrodhimit If tilla ur L njohuril teknltgtloampjke paeIlU oe emri i ntir(gt qil ro1ltrohcl n~ nje pw nI ondin pril~ N~ k~13 fakter prodhillli mll gjnden n~ vendin e oriampjine OJgtgt nk jtule kbttiih Llt tnms[~ atihetillompania e hwlj duhct Ie invatoje lokalishL pjr La siguttl3t silL N Sbqipjri kjo mund U ilulrohe1 me shornbul1in 0 rnpansillUiL middotKUrllmbullbull cilo m=me prudbirnjo dhc cksportiJnjne produkteve Le~eliluL 1gtqipw (faqj 1= e Kunun International)

P ns ~illl IIst1l11t me sipo IlD-1l sl til i ri i ciltunmni gthltk XX kttnC Iltnokncln (~ ndl)rkol1l~wizojnl biznoln dhe tregtin duke jell~ p1rfime U dyalleltilme1 laquor InOSIJoiin ~ht dho pIlr priloin Tcltgtrit njlth d forma to lHD_ Ii cilatjonl

1 Manj (plrfitimi) 0 hkrirjo me nj tId~rrmrje n~ nj~ vend tj~r

2 KrijUni i nje ndlmnorrjejo Llt plmhkL me nj~ ndmnanje n~ nj~ vend tjel

3 KrijUni i nje nderrmmjc Ie (inmm n~ 1Ush to ampjellgtr sren-field)

V Il_(l960~ 1ttI OK 111 )hgtd noQod~ m ~p191

-10shy

4 iDvcstimbtcgtl 050 ri_in_ no Dj~ prnjckl okzistues

~ futmaYC tl mCsipErme ka iliilri tl tjm U tiJla si cknologjic ~ li~ltuarn ~perllWlt1 e nltDkomraktur c50 formimi I alyt~ biTnltSi q mund U kl3sifikob 0 50 i DID polt q si~sh1 mlld tl koidcrobm lC lidh me IHD- bull

21 Faldon qO pircakJajnl IHD

DID IIn(l n5~ tirulei qc po gthkon drcj rrilj nIJ nition dwnomiko ~lobal Alo kn~ nJ~ ndoli t~ modile fiE ede ~7ilvillim K~ilU funllml me rOllde dhe jICI1ltgtl per I~ ndihmuar komponitc c og]o D~ lUll D~ lthvinim W Badtkimit llWlt1pion dhe Silteteve t( llashkuera p(r rritje dil ~rlmin bull lthi~eve po ~ith jtimo Ie mcdha GjalC 2012 keto ttogjo D~ ztiorim u bene ~rfitultgtit Ie medhnJ t~ IIII)middotvo H)rjet lejhiluan 010 t( ~endebullbull l hilluorD me $ I30 bilion $

Bolli e dm_ gjibIlH Ita pCrl1Iimo e5 n~a keto iII~timojahi d~ pot Ill Dj~ menyr~ Ii odry-lun llIjo e -ende prittse Keto plrfilimo kryesisht bnlt~ ~jne mo gjerimlD dbe bkgOi e knolpanie Ii mat 0 kOflOnlla UIShm~ globilejonl Mgulruar ni risttuktnrimin I rifikultimin ne bimltsit lcr-- Ky tip invcstimi liltIlIltl me tlII~ III mllUnbajycn db me pak bltjOll ~ hopa I~ mltdba ne rritj knomi

)OllOl ~tue Ie lHD-ve IgtIIrphojru ne ~i re Iori nga cili alo perthithot dha nga fuktj ruse tregu q~ p1rthlth eh s i nj~ ndi nl zhillim pO tn~ 1Ii~ end me dnoml lC zhvilluar

NSD pik~parnja sektoriaIe llubi lHD-vlt ne lIlarl prlr ltgtlire ne i Ii fuktolttvo mokrockonomik fakto~e t~ zhvi[limi~ fako~ Inliruoioool dh cilsor P~ I P~kl klOliWJ 1lt d)1ii dhe INfIlt nO mny t~ ndyhrne ndikohen nga nivol j tc ardhutavo kombltare ga ndryhim j mi t~ k~lnhimlt I clho nga lregue tl villimi til WI i lhdlltm finoruiore (Jimmcl ooplh) dho ~ilrimi ne shkollobull bullpo dho ngo fukto~ instiruoioal~ t~ till~ j pavar~[bullbull poundJ)q~orl til flebibiliteti i Iregut t~ pUl1~ nrkti i secilit prej klttJT Jktmevc Ogthle ndryohOm ne gtoampi Ii okonomlve ku nclodhin ekenomi n~ zhvillim po eknmi III 7Jwilhbull

N~ ~rgjthl~ faItorlot pC=ktues q~ ndikojllll n zgjodhjon vendit 1m ndrmonje h~kO1lbtshe vendlttgtillt~ in- nund (0 lIoslftkoh nO dy blcgo

oIlUhr ~ wldi ~ origjinls

oIlUhr din prilb

tICT~D droramp2012

(tMN J P WIJI d Ji1m v 2010)

Variblal e Jidhur me vendin ~ arigjintlt j~ faktorC qo c bltjnlt investimln jhl me I~rlleq~ S oj n~ vend ph shkak te kmhlevo Uuole ~ vendi- FaktorCt e lidhur Ille lemm prile e bjne investimin ~ ~ vend n~ veti me tirhcqtgt ltu mundltsb e nveltmmit nlt ~do vend tjoter No litltraturf jlk~t bull lidbur m~ vendi prit~jan ot ticilCl ~ terlwqur IIlI shuml v~mendj

P ciW j kushtet q~ dubet 1l plnn~ Dje =lt1 qlt te jelo LMItq~ ndlj immoflo Karltoristikat qC dubel If 10 vend prit~ per to Illenenw fitimo me Ie arta pltr fum lt1M q~ ~jn( vendimin ~ saj per Ie mluar josh jon U

shwn dhe t~ ndry5hme dhej_ analiwar morju nO Jil=~

Nj~ k~ntribut I rlndish~ l=ik per IC hlj 1m dh~n~ ooria e diamantifmiddot (dwltWnillholtgtr-) e poner (1990) eila bazohcl n~ ]uCr faktOrl q~ p~rkufLzohn i p~oktuesit vendil Kushtct c fakwh - faklOt6t e prodhimit pMoijn zernt naIj-TIlro i dh aw 1lt krijuarn si fuqia JIWgtOlO e Iruilifilruar apo ~ura bull KushIct c kedrN _ nalf8 e ~ s1 vendl plttl mira e shErbinlo dh niU ibletts bull Industriu ~ IidIwra mbCshlcLigtlt - ekI n~ treg e fumizuc Ie ijai apo e indtri tl ~r1 m t~ 1lt iesimit bull Stratcyeniill ruktCIIU dbe rivaliei finn~ _ knnbllTltnca e fumave venda dhe Irulthtet e kijimil nrgonizimit dhe adminhlrilnillo kompruslt

KltI ku~ lkQfo ~diomonl~ sl bhlru m rolin e qCrlsf ~ okonwnl dh rolin e nliarjcv I tlStihmc promoOjnll 00 ruilojno krijimin ImI1e konlrurruc p(r ruilrmwljcL

Throning (1993) IItgUmIIllltJJgt molh dblt raktotpl kn I tHl) Iwn~ ndrysh n kobo IIID drejt gt=ltIev n( zlwillimj_ zhVltIlllosult ngo kMrues ttc(U drcjt lHD kiJkuc 10 bmimlt lt~ dilIllt1til (ertikal) Vendct n zhvillim duhet tmiddoti ~rhltqn 1I11)middot~ duke hfiytlzuar

Prmat bull treglll dh~ rrbjeR pIltDciDle

Vendet m lrogj 1lt mMba mlDld l~ shoqlrohfu me rritie It IIID pi( $hkok 1lt lCIhslts potrncioJc dho hraquowve mo It ulfl qe lidhen me ekollOJllite e bkallfs Srudimet belta sa Resmini (2000) dub alIiz IHD rn selo~ pirpwrues mjne DC pCrlundlmin l1ldol bull EuropfS Qoorore dhe indo ml poptdJi tC modhe enttljn( 1lt loo m trheq~ plO lHD N~ nj~ pCIfundim Ie ngjhm WTin dhc Bevan dblt Eugttrin (2000) donomile ( mMha) n~ tranzicion kane tcndCIlOCO Wrheqn m~ hum~ tllD

Twomey MI I (2000) AffUry 0[W IInmiddotmmen hlt ~ud WpdJ (hook Routledg

ufImo lbo~__iontI)ZOOO VI_II ) pogolt 66S-689 1ltbltt 2000

A A Bo amp Sul Emi 1000 n 01 or tPli Pirect lm1 I Tbullbull 1middot Wj mm ampd tirultOgtrkinJt 10 Sot 341

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 5: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

TABELA E PpoundR~IBAJTJpoundS

1 IlYRJE

2 IIID n~ kiodibtrimiu toorlk

2ISipinufuohen IHD

22 Klalkiml i IntUnc til 1uaja Dirkte

23 Fakwltet q~ ptrcaktojne lilD

14ModcllOU

Invrimet huoJa lli bullbullkto oc knnteklo hqlptar

31 PotitW~ ptr InOlttimctdh hap p(r llXin ltt)Tc

32 A vanta2hct dhe djitDlaltbet e tl inogtluaril ~ SlqipCri

32 I Iantazhct ltlito djtttazl~ e llliJmiddotvo

322 IIvantazhrt dI disavoniON e ~ westnarit ne SlwJi~

4 AuIW krabolototo ltShqipirigtil runodd bull Ij 15 joDil

rektel lt IHD o~ ~hqip~rl

51 EcuriBeIlID~ ipltrgjj~

S2 Oriiinu JJ 10 hplmdOljo sip scktorihe

S3 Efck~l ~ 111 D Ill collltlmi shqipWlt

S3 Efollo Ii ptlliiWhmo Ii JIlD

532 Elkte~ e IHD ne lwnomin~ sbqipllre

6 KOSKLU7JO~E

7 REKOMANDIME

B IlHlllOGRAFIA

SIIKURJEST E rEIUlORlJRA

AIDA CFFTA EBRD on

HI nm INSTAl MElaquo ~ISA

MNCgtCltgtw mrr OEeD Q~ QKC TVSH ll~ClAD

~ID

Agjcnc4 Shqlprm e ZhiUimh I~ rnUmEVe AKfrria e NxlI s~ Jmiddotrinmmiddotc BUimi EpWn DanA Botiilll MaYnlllrk rgtlsi It Lirl mMis Jd~ Ii Epe-Ju~lilor Es=i Bttdlo R_ an4~lopmenl MorOh) Shoqall Evropianll TnSII1 LU-I Grupfl Veml Ii amppls Jllglm()n F1amp U)~tIIl NJA~Mlar 1srlme Hutl DinAle IIIWI i SUlIisikaW 1I1inlwia EJMomisl Tnglist dbe tnetgjiliUs Mtl1ivigtfrja StalJilWm Asod M ulIri Coratwn MarrOh)I T1Ilst lt lii Ndlmanjo I Yaglal4 Mes_ Ogankttl JDI~roe Tugtigtif OlanwmonI Economic 0JOprnllo ]JeQpm (pnJru KltgtJnUffJre e RwgfistrimiJ Qenda Kombian Lktncimil T411mJ mbJ VIn e SkIU UnleJ Nation QJn== lTaltk=J DeltelopmMI (lenJN hMmMtaupiZgjldhj e rmllnlwsi~ II InwWi

bull

I Hyrje

Ivlimot lIj DinkIc jlUl~ ni~ [men rclotim ri i eili lthl~ dJdrbem qi n~ slgteboilin ~ XIX nl en e klteditimi qe elilloomia Dnglozo ben ~ 10 fllllltlCUOt zhillimin okonomikll eooot t~ ndJ)hrne si dheli formfn ~ prooerse mhi aklivd financie No poriudnen millis d~ MIIll ne hekulm lt XX investimlt1 ~ huoja pnUn rCnio I~ konsiduoshmo Mbarirni i Iuft ~Dy~ IWeroro monoi dho lulOzimin c fmeNl Ie 1111)middot per dy 1IIltj-- lthltmdnre se pDr rltillliui i lclnoiosiie famoi IrtnSpltlnill dhe komWli1acionin gio cent hijai m~a e kontrollit nO disteno~ Ii uhl cent lhvillimin e IHD-c S~ dyti vend1 e Hvrocent dhlt Japunia klhin flCWj( centr kapiMiII e SHBA per rlkontl1kgtion N~ kltC periudn~ SHBA minIoi oje oiSl= laksiml q~ favoriL(gti instimcljhli gtxitur nH mlryshimi tdnoIogjik lltoIJkunma gIobok dhe libemlizimi i tregj iII-estimt hWlja dire luajnl njo rul ky~ nl ptOlClin inllt7imit ~lobal okonltmli~ Ato konsiderofgten si ojo fakIltJr centktuo i rrlU (7hvillimil) okonomiko ~riAAt per ondotll~ zllvilllm ku bn pjo~ dho SbqicentIia

Rltndisia e mimil Ie III) dIN ~ ~ liM mtgti ecurioC ~ lyre III m~ boten q~ndron ~ falUn q~ t~ monJ~ ltiguron inform30ione ~rkmOCtaritJlI t

klltlilrulucmme mbi hkaUlcn ~ intgimil woomik dbc l~ koornllci ~ tremev ndjdjon e tcnd=- t1 iIICtime-e me qtlltm hartimin e Ilitikav t mirinformwmo pet plrqa5jcn ndaj kllyfe Invtlltim-e

Qaimi i k~U studimi ~$ht1 tl trc~jil o~ poktillleorlk lidhjon lt lIlD me rriUltn olltMemike Iii nj~ vendi JCnta5jen 0 ShqipOris~ ndaj IHDmiddote pare kjo nil hill ltkonomi~ lidor e _iol tl shpjltgoj~ faktortl ~ IIdrysh1m qo centrcoktojre sjellj l IHD- bull lthe efoklot politive dhe negolti Ie 1)- pl Sbqi~ Snulimi e)le mend qe n icent plfgjigic dj pyetj mulim~ io junlto cilal jone cfdltel ~ IHD nil olonomio hqiplore i ndikon klima e bim~it M vow ~ 1 u CD e llU- eIJ

ObJ__ c ~aij stodUni kanlt e jill tot anoiibulln e IHJ)vc Ii Dje fuluot i rltndihbn per vendct oC zbillirn n~ kusb~ bull globalitctil oi dhe ipolti dlrekt po irulirkt q~rto kRn~ no okonornino hqirtarebullbulli nio donaml nC zhvillim W tij~ mlin e ptreokluesve II iIIvi W huaja direkte duke polfhirlt tudirnin e lidhjo ndltrmjet klimes sI1 illvestim dhe utl)C dhe anali1-fn c impahit ~ HI)oe n eken_ino e vendil si nga piklpamj klronornil (rriIj ckoncmlke dhc rnbr~VIIJ~a c trc~ti) Mhtu odho ngo jo mikruokonomi~o (tiIruUurlmi dhc ltltlIIia e nd~rnwrje) II trsoj~ olin 0 qevcrivc ~ vendelt ptit~ ~nd(lin~ e tabiJilotil elooomtk I~ llt)Ilt nde-

Swdinli ~t gtIruIlt1uu3r DC bpi] PHlimh jepet Dj prezantim i Investirne- lIltaj3 Dircktlt n~ Mpeklin Ilaquogtrik 1 plttIrufiltimltt c ndry QO i bnn IHD-vo jepe nj~ klifikim i mDmiddot sill Volturivo 1111 aZhdohe me tistimitt faktorlvc qe i centoktojne Kopitulli ~otcr ben nj parnqilje~ IIJDvc ~ ~omeksin slntiplar Ititikal C oojolrurt per in-timet huoja fushaI konknIe ku jone ndCrnnllTJi VazhJohel me karllstikal dhe ltGOrlt C IIIIIbjent shqiplllr vanlozhol dhe divonazhlt e IIID-ve ~ centlliitMi dhe lItO konkrotih no ~hqipri No kW pckl utiiOhet dhe anoiiabet fakti P to inelol nO Shqijgtlri per WNr~

bi duL lisIuat lehtslrot dhc pongesol q dJfl vendi)nO hopat q~ jane btri db q jon mam per limlllimin e plrIhilhj Jnves1ime- Ie Huaja [gtOIilu q~ po Ilikohcn nO k~li drejlirn dhc Dismal ndyshmc tC ldimnarnt g luia N kapilulHn m~pa~lth~m bdhcl nj~ aligt k-gtimun e Snqiptri mlt erule l~ ~rn Ii alonll nc pltTqjltn ndoj lHD_vo duko 0 kohauar m~ Vendl grupit t~ Evropes Jullind (1)L6) i vendo m tipare relativisht teiOrta m ne Kapilulli fundi Esbti nj~ arudizC ndilimilll IHD-ve nc clrOQlIlin~ shqiparc FiUimisht rnpennjel Dj~ bhtrimi 1l pErgiithshim hltbet nj~ r=qiljo c ~ Oil 1110- nO lCrCsi M jeplt1 dJpEmdaIj c lyre i ri It gtlOkut ii scirton 1l ndpMm Ie Oollomo db anallzohcn huakterilikal bull sccilil kIO fktct poziti dfle nSOlive q~ kane jltU k~1O investimc nO ilin Frej tyro risill q~ ate sollOn pblcmuikot q~ silflt i dhc ltfollel drejlfpErililtinpo I~ t~rthorta Ie viben N Sil fdi renditen kocllultiomet dhe relomandimel qo dalin i njcdhim i ~J IIzc

MeI1JltfolDgji4 Qltrulrimi i pErgiithohcm i mbajlut n kltl material pltf I odremarobjltkthlllo

lij kYri Nrtf i orient m~ bum nlll njc kMim d~or Kerkimi nIlon me v~gimc mb fenomnin c lHD-lt bo7uor n kcrkimo 0 material cbistu dh vij~n m~ shpjogiruio 0 modelit to jolljo bull c tij Gji~Lltei prJiatC lij ky [Udim F~dsllin odhlt element k(xillni ior I aliza e u ~h~ve statistikoro dhe papjtlltje pIlt t~ shpjcguur will e pamp ll dhCnO trategj i Il mUDltlgthme

Per Ie pfunbulthur objcloi~ ~ti ndrmani rishikimi i nj lileflltUm I Kilrt qe fokuonet n shpjltampimin e lHD-ve dho ktoristika kT) lC Ijtt NdMoM Ii dh(xat uytasore to mblodlmIll brul nciihmuar pEe t~ nj~h~r bull kupruar ~~ihi kr dne elcml~t_ky~ tl lidhuar 1110 lHD Ilurim I~ t~ dhcIUwe d)1~Orlt

~rfsIlijnc Iudime Il m~p=hmo lt t~ tudimi nC llU fuh~ artikui h rapone tabela Illtilik bOla rt dhlnash ne internel etjbull

Ie dhenaI hi OukscT dhc 5IoqltIe IIID-gt jane mane ~go botime tC ndrplune tl Libril Vjetoct~ StadUlu e 1i Investimll NdCrIonMwll OECD- dbe maleriale e pone u bot ngo Banka Boto Ndorja sip cndo I~ origjinc il- indU1till sl intilOVO peh Will boz no burim~ t~ ndtyhme e mund I~ W nj~ tolt 10 ndr)middoth~m IllD-jo pcr bud Kliht Wlte hfryl~7UaJ malerial mnrr~ n~~ ROjlorti i Invltgttimovo Ilt JJuaja Direktc nO Shqipi 2010 dhc 2011 U dnnOI per PBB POO per lyme popuIlsinC e Lhvillimin elconmnik jon mam npound blWI e IIInn lttarisrik c UNCTAR

r dhfuaI lidhur me Sbqipain jOn rnarrc Il itirucione shqipw oi Agjltci3 Shqipt= pCr lhmiddotillimn Ekonomik Ilka bull ShqipErio Mioirnia c Ekonomi dhc Institutll SlaIisnkao (INSTil T)

l~rgjitMisht fsht~ PUEIf p~ I~ sjotur infonnacionin m~ io pltrdi[luar te mundgthCm dhc II dhenot dispoIlllilim datojn~ dcri nO itin 2aa rJt~ ndjekur mlt1ltgtd4 e bltkimit c buoltuot ne klrIdm d~ no d 1l ~ s fl)et- apo -rqjtim Iur fI ilel per nstin c Sbqi~OI per aresyc cbFWgt-e

Objclctival c udmiL fOltusoben m~ sh~ n~ ecurinl pltfcoktil efltktct dhc LnIogjit~ e IHD-vc n(l Sh~pai ~ p~rgiilhlgti mo Wp~r 0 n(l ndunj~ fun~ nf ~anli POt to ruritur k~L3 objektiv l~ dhenOi iguru n~ hurimet ~ura m~ )oI j~ m~ te cllu m~ t~ kujdcsI1m otltgt q~ munlt IE mblidnllin me ~~ mltnyrl tjetl n ShqipCri

1 lHD n~ kind~-Cshtrimin Iorik

In~timet e Huaja Dirltkle (IHD) J~ j~ domml ky~ n~ into~rimin domik ndampkombClor Ala rIJoin lidhje tc diloprdrejla tc q(ndrLhm dh oftwata ndejet elronomh dho ljQj~ eka1Omil~ Ie proIWvojn~ ~roduktct e tyre ne amplet ndMltlmbCbm IHD jan Ejithashlu nje burim 1Ites finB1)dmi pltr uwesrime l cih Ie ndihmuarn nga poUtwU c dohuro munlt l~jltnOgcmjlaquo i ~ndsishCm per mim_ Si ~jol lt GOP (PHIl) n lIo~ti~ kbitare t~ nje vmdi dh n~ IidhJc me dw~ioin e II ardh JyC kombaare

Y~+I+O+(XbullI1) ku I ~hlt Inveslimo plu lnveSlime tl Huaj

IHD ~ sl njodhja na~ ~ inm (njtdJJja c bltndhme rninugt njedhje e jaslumc) per Ii bier( nj~ iore menaxhues afoltot (10 l mo ~l stokut 010) n~ nj~ ntilot (ndemnanio) ~il wpmn n~ nj~ vltnol Ie ndryn~m nil ai 0 inmiddotelli

UII) lAAtl b c kopitalil tI lt1 l tjo bpiWbullbullfI8il1t~ tc tjc kapitale a(tsbktlOr si~ poroqittn D~ bil c pagesa~- Zalonish UJ]) pirlmjne pj~en nI mclthimjoinl-vennn lI3llafcrim lC lelnologjiSl dhc Ie mjcgti1tcrh (njohurive~)

21 SIpitbjlzJ)lte~ IHD

IIiD prlrufizohca si oje inim rip nj~ njeii donomike (entilct) wDdrnIl (inytil dilekl) m ahjktivin c i~rimil tc nj~ intcrcsi (0 qltndroehim III nit nj~1 knnomikc ltCLidCNc n~ nj~ end ~ottr (01lt bull invtimit dirokt) lnl~j i q~rlttn kurgtlon ekzlltttncCn c oj lidhjejbullbullfutgjaU ndennie investitnit diltckl dhe njllti~ 1m invlohlt1 (njOsigt ltI il1voslimit orrell)1 dllo nja bkJilllt infIuece d=ChCnltsii oga jfteltitori diIcld nO mltfhimine nj~ Krlterl kJ)- pltdonIf ~Il pnlDlsia etilpalultn 10 1l fuqisl vomcsc

Nj ~t~r m~yr~ per tj pOrlrufimor ~ht~ konsidcrimi i lyre i hyrjc noto e jnvotimClC per 1l sigutllllt interc W q~ruh~on II mebimil (Ii paitcn till t~ oksiMeve tIleso _ Aksiu 10 Zoonlthme) n~ nje ojo okonoonike q~ cpron nil nj~ end Ie 1lIh)middot~m ngut i innslitorit Ajo elhtc Imma bpiUllil lS et ri--1nvelttimit Ie rim bpitall li= afOlgjaa apo kapjtgtlbullbullfulhlurtlr ~ gohct Ill bilnncin bull pqosave Me hyti~ nltto do ~ kuplojma h))et bull irrcstilncvc W reja m diiftCStimct (digtinveirtIlr nga iftmiddottitorft c bUllj nltl ekonomi1l raportuOlgtlt

D~m~ ojlt kompagtie poqovltrie ohitu-_likuJltl ljo __ok 1ilid2 RodJbim pmri_lupitalebullbullpo m I oJ kemp pIltgt mokm po rajI q kongtumoblt hhcnl_ ltgtltopcdto _raw hI w fin~

No pRTIlIl nje inveSlim direlt i Iojon Irlliol e joshrn til ken~ nje 11~cim ne shum~ fnnno ZIIkonlliht IHD pltrrshij~ pjrnmj nlt mltrulXhim Jolnt-OtIturlt ttansfcrim l~ teknologjislt dho t~ mjesh~vo (njuhuigt ebperte) M~ gjere4 IHD perfshljn~ halti1Idm po bk~o ndltrtimin bull nd~rte t~ reja riinYltslimln bull litimeve U fituara Dll Prim joshtt -endi dho oS hlbrni brenda ktgtm~ No nje luptim It ngushlf [HD i nfaohcn lt1hn ndirtimit It ndltncsa I( rei Shilhd numerikf II IHD blO ~ p1rIrnfiriIne II lIIlryJrme rrok jane loh~ I(

lbmiddot middotIIme

InYogttimot dilk nuk p~rfhijna inlimltt pt blerjen e okiono--o Pro Invumi i HUlli Dirckt cshl i ndryhlm nsa Instimi no porfQll In im Ill portofol lthte nj~ investim q~ nuk kampkon Iwntr~npo nuk b nj~ intore nIiol~mlt ndirlta THO plrf5line Ii lthils pltrkoU n~ politik~ c m lIlmil dh rgti wndimanje

11 KlasifJJoimii Im=li_ Ifaja Dinlte

flshtu oj plrlufirimi le edhe klifikimi IHD ate nsa k~dvhtrlmi Dpounda te ellololo iohen Dy jan~ kndv~shtrlmot kryore tl hikimit te IHOmiddotc

Nga UmA6hlrlmlllnveltliwll

NgQ UIIlt-lthirimJ I ndilprill

Nga llndlsbtrlmJ I iIstioril JHOle klosifikohen iii horizQntalo gtertikale lthe icllJomem (ea 1971)

11m borizontgti

Prodhobetjhlaquoi (110 din pri1 aio~ prodlgtoho dhc nO Iwmplline m~m~ Pra i njcjti illnd prodhitnl rluplikohet lthe jsht~ vonoit Ky Iloj investimi i HUIIj puruqet upologiin~ m~ t~ p~rhp to IHD-e

IHO roh

Transfcrnbct jllgthle nje oga fazol e procni prltgtltllnKs Ky lIoj [n-timl lstnl DIe i pltmapur D~ sltk1M1 d)1ampor dhe 1Ittltsor sio j1llO industril~ ~1JlIlII1IC

ihltn ltfile II 11M knnglnmerat qo jLD~ nje perie1jbullbull inltlimev~ borizontlLlpound dhe verlikale t~ ciUlt ptrfhijno edhe invtimin n~ njf indutri llt nje nty~ tj~ n~ ltndin prit~

lis ern- Rollo ~ltI (2000) The wpound Rooi ampm_ c (l971~ 1lt001 p 14

Nga klnd~hlriml tlitpril au dol n~

IHD gt-endCnso t~ importil K pirhijn~ pmdhimin 0 mollrac ~lt fillimishl jane ponuar ~ vendin pritfo Kj~ II~j IHD-jo mllurncltgtho g lregu kostot e transponit db bonicnrt ltIIquL

IHD rrit~ Ie clrtit Lldbcn 1u)ubI me ~trIltim1n e lendti ~ 0jJ0

cdhcIllllllnlVO lte ndrnnj~m

lHD e iniciunm 0 geyerit~ Kjn k II bj~ me polilila qoverito Q~ arjn~ Slimuj p~r invtimct 0 huaja dbo bohct mo (Iellirn qi l elominohet deficiti nil biloruin cpagosavc

NmrgatlT~jlimJ lin_limit IHD rdaJgtfn n~ 2 til til brendshmc dbo lejlI

meSlime Ii lmndsbm~ quben rumet e b) nga Dje sicentmlarrt$ i b~ IIlt kooominl rJPgt1Ill=gt P tolu hyrlts ni nje moment dblnl kobo i rcfaohct te Itiitha imotimOC djkte nga jo-TtZidcuOi ~ donum~ Imrrue_

lnvostime t~ jshIJru qurun invim~t kryera nga nj~ 1p~ vond n~ nje vonltl ljelltgt i ndrY_~~Jn n~ oj r~iltJonc~ ~wk del jn~ incmmct 0 ckormmiblt rapOMO j h~ vendi

fbk fltM I nro lidhct me immiIIld Id~ nj~ periudho koh dhc bhte kumuIriy Ky tluL (pozitiy opo lliv) ~ 4 i in-e1imove ta j4Shune dbe U brendshme i qWljlllf IlIhyshc cdbc swlu i irirn di~ Flubi JilIIiy zo1onishllrcgoII Dilovosmetalgt ndi~imin bull rimbllncve to mdislunt~ hve brenda knmpanie

lluksi newllllD-ve influonoohet nga clcmnWI 0 mCPltgthltm

bull Kpitnll o1$ooor q~ ~ht~ blerj~ alsiono 0 involiLOri t huaJ nj~ entitct ne vcndin prito~

bull l(apiwl rim_ i ltiIi pErliIq~ ata pjegtO ta filimil qe nuk nd3hct si divi upo labebe n~ ndin e inYltgttultii~ por pfnIOM ~ tu ri1m= tkooominc pri

bull HG bnnde kompll1ie q~ [lltfoQlsohcn ga Ernte afuWdlurtra apltI

afatgjOo midi kompanigtlt mOrne dho fiIiole t~ -j_

Njur nll Q~PI Qpo q81imrl ql ntlloJnl nJ~ nwmitaT U iucsoj~ jshIC ltndi~ n~ d q~ til kslgtrtoj~ ipas j~tudimi C Ire lorO Cu)-lChoid1 Millar amp C1c~ne 1997 lHD ndah n~ 5 Ii kryeso

MO 1m A Fel 00)gtidmcltmltl iio fIwol pl

Tipll pan i lHD- ie uIo qe pClduron pi Ie fituar ak nc faklm1 pcifikt te nrodhimit If tilla ur L njohuril teknltgtloampjke paeIlU oe emri i ntir(gt qil ro1ltrohcl n~ nje pw nI ondin pril~ N~ k~13 fakter prodhillli mll gjnden n~ vendin e oriampjine OJgtgt nk jtule kbttiih Llt tnms[~ atihetillompania e hwlj duhct Ie invatoje lokalishL pjr La siguttl3t silL N Sbqipjri kjo mund U ilulrohe1 me shornbul1in 0 rnpansillUiL middotKUrllmbullbull cilo m=me prudbirnjo dhc cksportiJnjne produkteve Le~eliluL 1gtqipw (faqj 1= e Kunun International)

P ns ~illl IIst1l11t me sipo IlD-1l sl til i ri i ciltunmni gthltk XX kttnC Iltnokncln (~ ndl)rkol1l~wizojnl biznoln dhe tregtin duke jell~ p1rfime U dyalleltilme1 laquor InOSIJoiin ~ht dho pIlr priloin Tcltgtrit njlth d forma to lHD_ Ii cilatjonl

1 Manj (plrfitimi) 0 hkrirjo me nj tId~rrmrje n~ nj~ vend tj~r

2 KrijUni i nje ndlmnorrjejo Llt plmhkL me nj~ ndmnanje n~ nj~ vend tjel

3 KrijUni i nje nderrmmjc Ie (inmm n~ 1Ush to ampjellgtr sren-field)

V Il_(l960~ 1ttI OK 111 )hgtd noQod~ m ~p191

-10shy

4 iDvcstimbtcgtl 050 ri_in_ no Dj~ prnjckl okzistues

~ futmaYC tl mCsipErme ka iliilri tl tjm U tiJla si cknologjic ~ li~ltuarn ~perllWlt1 e nltDkomraktur c50 formimi I alyt~ biTnltSi q mund U kl3sifikob 0 50 i DID polt q si~sh1 mlld tl koidcrobm lC lidh me IHD- bull

21 Faldon qO pircakJajnl IHD

DID IIn(l n5~ tirulei qc po gthkon drcj rrilj nIJ nition dwnomiko ~lobal Alo kn~ nJ~ ndoli t~ modile fiE ede ~7ilvillim K~ilU funllml me rOllde dhe jICI1ltgtl per I~ ndihmuar komponitc c og]o D~ lUll D~ lthvinim W Badtkimit llWlt1pion dhe Silteteve t( llashkuera p(r rritje dil ~rlmin bull lthi~eve po ~ith jtimo Ie mcdha GjalC 2012 keto ttogjo D~ ztiorim u bene ~rfitultgtit Ie medhnJ t~ IIII)middotvo H)rjet lejhiluan 010 t( ~endebullbull l hilluorD me $ I30 bilion $

Bolli e dm_ gjibIlH Ita pCrl1Iimo e5 n~a keto iII~timojahi d~ pot Ill Dj~ menyr~ Ii odry-lun llIjo e -ende prittse Keto plrfilimo kryesisht bnlt~ ~jne mo gjerimlD dbe bkgOi e knolpanie Ii mat 0 kOflOnlla UIShm~ globilejonl Mgulruar ni risttuktnrimin I rifikultimin ne bimltsit lcr-- Ky tip invcstimi liltIlIltl me tlII~ III mllUnbajycn db me pak bltjOll ~ hopa I~ mltdba ne rritj knomi

)OllOl ~tue Ie lHD-ve IgtIIrphojru ne ~i re Iori nga cili alo perthithot dha nga fuktj ruse tregu q~ p1rthlth eh s i nj~ ndi nl zhillim pO tn~ 1Ii~ end me dnoml lC zhvilluar

NSD pik~parnja sektoriaIe llubi lHD-vlt ne lIlarl prlr ltgtlire ne i Ii fuktolttvo mokrockonomik fakto~e t~ zhvi[limi~ fako~ Inliruoioool dh cilsor P~ I P~kl klOliWJ 1lt d)1ii dhe INfIlt nO mny t~ ndyhrne ndikohen nga nivol j tc ardhutavo kombltare ga ndryhim j mi t~ k~lnhimlt I clho nga lregue tl villimi til WI i lhdlltm finoruiore (Jimmcl ooplh) dho ~ilrimi ne shkollobull bullpo dho ngo fukto~ instiruoioal~ t~ till~ j pavar~[bullbull poundJ)q~orl til flebibiliteti i Iregut t~ pUl1~ nrkti i secilit prej klttJT Jktmevc Ogthle ndryohOm ne gtoampi Ii okonomlve ku nclodhin ekenomi n~ zhvillim po eknmi III 7Jwilhbull

N~ ~rgjthl~ faItorlot pC=ktues q~ ndikojllll n zgjodhjon vendit 1m ndrmonje h~kO1lbtshe vendlttgtillt~ in- nund (0 lIoslftkoh nO dy blcgo

oIlUhr ~ wldi ~ origjinls

oIlUhr din prilb

tICT~D droramp2012

(tMN J P WIJI d Ji1m v 2010)

Variblal e Jidhur me vendin ~ arigjintlt j~ faktorC qo c bltjnlt investimln jhl me I~rlleq~ S oj n~ vend ph shkak te kmhlevo Uuole ~ vendi- FaktorCt e lidhur Ille lemm prile e bjne investimin ~ ~ vend n~ veti me tirhcqtgt ltu mundltsb e nveltmmit nlt ~do vend tjoter No litltraturf jlk~t bull lidbur m~ vendi prit~jan ot ticilCl ~ terlwqur IIlI shuml v~mendj

P ciW j kushtet q~ dubet 1l plnn~ Dje =lt1 qlt te jelo LMItq~ ndlj immoflo Karltoristikat qC dubel If 10 vend prit~ per to Illenenw fitimo me Ie arta pltr fum lt1M q~ ~jn( vendimin ~ saj per Ie mluar josh jon U

shwn dhe t~ ndry5hme dhej_ analiwar morju nO Jil=~

Nj~ k~ntribut I rlndish~ l=ik per IC hlj 1m dh~n~ ooria e diamantifmiddot (dwltWnillholtgtr-) e poner (1990) eila bazohcl n~ ]uCr faktOrl q~ p~rkufLzohn i p~oktuesit vendil Kushtct c fakwh - faklOt6t e prodhimit pMoijn zernt naIj-TIlro i dh aw 1lt krijuarn si fuqia JIWgtOlO e Iruilifilruar apo ~ura bull KushIct c kedrN _ nalf8 e ~ s1 vendl plttl mira e shErbinlo dh niU ibletts bull Industriu ~ IidIwra mbCshlcLigtlt - ekI n~ treg e fumizuc Ie ijai apo e indtri tl ~r1 m t~ 1lt iesimit bull Stratcyeniill ruktCIIU dbe rivaliei finn~ _ knnbllTltnca e fumave venda dhe Irulthtet e kijimil nrgonizimit dhe adminhlrilnillo kompruslt

KltI ku~ lkQfo ~diomonl~ sl bhlru m rolin e qCrlsf ~ okonwnl dh rolin e nliarjcv I tlStihmc promoOjnll 00 ruilojno krijimin ImI1e konlrurruc p(r ruilrmwljcL

Throning (1993) IItgUmIIllltJJgt molh dblt raktotpl kn I tHl) Iwn~ ndrysh n kobo IIID drejt gt=ltIev n( zlwillimj_ zhVltIlllosult ngo kMrues ttc(U drcjt lHD kiJkuc 10 bmimlt lt~ dilIllt1til (ertikal) Vendct n zhvillim duhet tmiddoti ~rhltqn 1I11)middot~ duke hfiytlzuar

Prmat bull treglll dh~ rrbjeR pIltDciDle

Vendet m lrogj 1lt mMba mlDld l~ shoqlrohfu me rritie It IIID pi( $hkok 1lt lCIhslts potrncioJc dho hraquowve mo It ulfl qe lidhen me ekollOJllite e bkallfs Srudimet belta sa Resmini (2000) dub alIiz IHD rn selo~ pirpwrues mjne DC pCrlundlmin l1ldol bull EuropfS Qoorore dhe indo ml poptdJi tC modhe enttljn( 1lt loo m trheq~ plO lHD N~ nj~ pCIfundim Ie ngjhm WTin dhc Bevan dblt Eugttrin (2000) donomile ( mMha) n~ tranzicion kane tcndCIlOCO Wrheqn m~ hum~ tllD

Twomey MI I (2000) AffUry 0[W IInmiddotmmen hlt ~ud WpdJ (hook Routledg

ufImo lbo~__iontI)ZOOO VI_II ) pogolt 66S-689 1ltbltt 2000

A A Bo amp Sul Emi 1000 n 01 or tPli Pirect lm1 I Tbullbull 1middot Wj mm ampd tirultOgtrkinJt 10 Sot 341

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 6: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

SIIKURJEST E rEIUlORlJRA

AIDA CFFTA EBRD on

HI nm INSTAl MElaquo ~ISA

MNCgtCltgtw mrr OEeD Q~ QKC TVSH ll~ClAD

~ID

Agjcnc4 Shqlprm e ZhiUimh I~ rnUmEVe AKfrria e NxlI s~ Jmiddotrinmmiddotc BUimi EpWn DanA Botiilll MaYnlllrk rgtlsi It Lirl mMis Jd~ Ii Epe-Ju~lilor Es=i Bttdlo R_ an4~lopmenl MorOh) Shoqall Evropianll TnSII1 LU-I Grupfl Veml Ii amppls Jllglm()n F1amp U)~tIIl NJA~Mlar 1srlme Hutl DinAle IIIWI i SUlIisikaW 1I1inlwia EJMomisl Tnglist dbe tnetgjiliUs Mtl1ivigtfrja StalJilWm Asod M ulIri Coratwn MarrOh)I T1Ilst lt lii Ndlmanjo I Yaglal4 Mes_ Ogankttl JDI~roe Tugtigtif OlanwmonI Economic 0JOprnllo ]JeQpm (pnJru KltgtJnUffJre e RwgfistrimiJ Qenda Kombian Lktncimil T411mJ mbJ VIn e SkIU UnleJ Nation QJn== lTaltk=J DeltelopmMI (lenJN hMmMtaupiZgjldhj e rmllnlwsi~ II InwWi

bull

I Hyrje

Ivlimot lIj DinkIc jlUl~ ni~ [men rclotim ri i eili lthl~ dJdrbem qi n~ slgteboilin ~ XIX nl en e klteditimi qe elilloomia Dnglozo ben ~ 10 fllllltlCUOt zhillimin okonomikll eooot t~ ndJ)hrne si dheli formfn ~ prooerse mhi aklivd financie No poriudnen millis d~ MIIll ne hekulm lt XX investimlt1 ~ huoja pnUn rCnio I~ konsiduoshmo Mbarirni i Iuft ~Dy~ IWeroro monoi dho lulOzimin c fmeNl Ie 1111)middot per dy 1IIltj-- lthltmdnre se pDr rltillliui i lclnoiosiie famoi IrtnSpltlnill dhe komWli1acionin gio cent hijai m~a e kontrollit nO disteno~ Ii uhl cent lhvillimin e IHD-c S~ dyti vend1 e Hvrocent dhlt Japunia klhin flCWj( centr kapiMiII e SHBA per rlkontl1kgtion N~ kltC periudn~ SHBA minIoi oje oiSl= laksiml q~ favoriL(gti instimcljhli gtxitur nH mlryshimi tdnoIogjik lltoIJkunma gIobok dhe libemlizimi i tregj iII-estimt hWlja dire luajnl njo rul ky~ nl ptOlClin inllt7imit ~lobal okonltmli~ Ato konsiderofgten si ojo fakIltJr centktuo i rrlU (7hvillimil) okonomiko ~riAAt per ondotll~ zllvilllm ku bn pjo~ dho SbqicentIia

Rltndisia e mimil Ie III) dIN ~ ~ liM mtgti ecurioC ~ lyre III m~ boten q~ndron ~ falUn q~ t~ monJ~ ltiguron inform30ione ~rkmOCtaritJlI t

klltlilrulucmme mbi hkaUlcn ~ intgimil woomik dbc l~ koornllci ~ tremev ndjdjon e tcnd=- t1 iIICtime-e me qtlltm hartimin e Ilitikav t mirinformwmo pet plrqa5jcn ndaj kllyfe Invtlltim-e

Qaimi i k~U studimi ~$ht1 tl trc~jil o~ poktillleorlk lidhjon lt lIlD me rriUltn olltMemike Iii nj~ vendi JCnta5jen 0 ShqipOris~ ndaj IHDmiddote pare kjo nil hill ltkonomi~ lidor e _iol tl shpjltgoj~ faktortl ~ IIdrysh1m qo centrcoktojre sjellj l IHD- bull lthe efoklot politive dhe negolti Ie 1)- pl Sbqi~ Snulimi e)le mend qe n icent plfgjigic dj pyetj mulim~ io junlto cilal jone cfdltel ~ IHD nil olonomio hqiplore i ndikon klima e bim~it M vow ~ 1 u CD e llU- eIJ

ObJ__ c ~aij stodUni kanlt e jill tot anoiibulln e IHJ)vc Ii Dje fuluot i rltndihbn per vendct oC zbillirn n~ kusb~ bull globalitctil oi dhe ipolti dlrekt po irulirkt q~rto kRn~ no okonornino hqirtarebullbulli nio donaml nC zhvillim W tij~ mlin e ptreokluesve II iIIvi W huaja direkte duke polfhirlt tudirnin e lidhjo ndltrmjet klimes sI1 illvestim dhe utl)C dhe anali1-fn c impahit ~ HI)oe n eken_ino e vendil si nga piklpamj klronornil (rriIj ckoncmlke dhc rnbr~VIIJ~a c trc~ti) Mhtu odho ngo jo mikruokonomi~o (tiIruUurlmi dhc ltltlIIia e nd~rnwrje) II trsoj~ olin 0 qevcrivc ~ vendelt ptit~ ~nd(lin~ e tabiJilotil elooomtk I~ llt)Ilt nde-

Swdinli ~t gtIruIlt1uu3r DC bpi] PHlimh jepet Dj prezantim i Investirne- lIltaj3 Dircktlt n~ Mpeklin Ilaquogtrik 1 plttIrufiltimltt c ndry QO i bnn IHD-vo jepe nj~ klifikim i mDmiddot sill Volturivo 1111 aZhdohe me tistimitt faktorlvc qe i centoktojne Kopitulli ~otcr ben nj parnqilje~ IIJDvc ~ ~omeksin slntiplar Ititikal C oojolrurt per in-timet huoja fushaI konknIe ku jone ndCrnnllTJi VazhJohel me karllstikal dhe ltGOrlt C IIIIIbjent shqiplllr vanlozhol dhe divonazhlt e IIID-ve ~ centlliitMi dhe lItO konkrotih no ~hqipri No kW pckl utiiOhet dhe anoiiabet fakti P to inelol nO Shqijgtlri per WNr~

bi duL lisIuat lehtslrot dhc pongesol q dJfl vendi)nO hopat q~ jane btri db q jon mam per limlllimin e plrIhilhj Jnves1ime- Ie Huaja [gtOIilu q~ po Ilikohcn nO k~li drejlirn dhc Dismal ndyshmc tC ldimnarnt g luia N kapilulHn m~pa~lth~m bdhcl nj~ aligt k-gtimun e Snqiptri mlt erule l~ ~rn Ii alonll nc pltTqjltn ndoj lHD_vo duko 0 kohauar m~ Vendl grupit t~ Evropes Jullind (1)L6) i vendo m tipare relativisht teiOrta m ne Kapilulli fundi Esbti nj~ arudizC ndilimilll IHD-ve nc clrOQlIlin~ shqiparc FiUimisht rnpennjel Dj~ bhtrimi 1l pErgiithshim hltbet nj~ r=qiljo c ~ Oil 1110- nO lCrCsi M jeplt1 dJpEmdaIj c lyre i ri It gtlOkut ii scirton 1l ndpMm Ie Oollomo db anallzohcn huakterilikal bull sccilil kIO fktct poziti dfle nSOlive q~ kane jltU k~1O investimc nO ilin Frej tyro risill q~ ate sollOn pblcmuikot q~ silflt i dhc ltfollel drejlfpErililtinpo I~ t~rthorta Ie viben N Sil fdi renditen kocllultiomet dhe relomandimel qo dalin i njcdhim i ~J IIzc

MeI1JltfolDgji4 Qltrulrimi i pErgiithohcm i mbajlut n kltl material pltf I odremarobjltkthlllo

lij kYri Nrtf i orient m~ bum nlll njc kMim d~or Kerkimi nIlon me v~gimc mb fenomnin c lHD-lt bo7uor n kcrkimo 0 material cbistu dh vij~n m~ shpjogiruio 0 modelit to jolljo bull c tij Gji~Lltei prJiatC lij ky [Udim F~dsllin odhlt element k(xillni ior I aliza e u ~h~ve statistikoro dhe papjtlltje pIlt t~ shpjcguur will e pamp ll dhCnO trategj i Il mUDltlgthme

Per Ie pfunbulthur objcloi~ ~ti ndrmani rishikimi i nj lileflltUm I Kilrt qe fokuonet n shpjltampimin e lHD-ve dho ktoristika kT) lC Ijtt NdMoM Ii dh(xat uytasore to mblodlmIll brul nciihmuar pEe t~ nj~h~r bull kupruar ~~ihi kr dne elcml~t_ky~ tl lidhuar 1110 lHD Ilurim I~ t~ dhcIUwe d)1~Orlt

~rfsIlijnc Iudime Il m~p=hmo lt t~ tudimi nC llU fuh~ artikui h rapone tabela Illtilik bOla rt dhlnash ne internel etjbull

Ie dhenaI hi OukscT dhc 5IoqltIe IIID-gt jane mane ~go botime tC ndrplune tl Libril Vjetoct~ StadUlu e 1i Investimll NdCrIonMwll OECD- dbe maleriale e pone u bot ngo Banka Boto Ndorja sip cndo I~ origjinc il- indU1till sl intilOVO peh Will boz no burim~ t~ ndtyhme e mund I~ W nj~ tolt 10 ndr)middoth~m IllD-jo pcr bud Kliht Wlte hfryl~7UaJ malerial mnrr~ n~~ ROjlorti i Invltgttimovo Ilt JJuaja Direktc nO Shqipi 2010 dhc 2011 U dnnOI per PBB POO per lyme popuIlsinC e Lhvillimin elconmnik jon mam npound blWI e IIInn lttarisrik c UNCTAR

r dhfuaI lidhur me Sbqipain jOn rnarrc Il itirucione shqipw oi Agjltci3 Shqipt= pCr lhmiddotillimn Ekonomik Ilka bull ShqipErio Mioirnia c Ekonomi dhc Institutll SlaIisnkao (INSTil T)

l~rgjitMisht fsht~ PUEIf p~ I~ sjotur infonnacionin m~ io pltrdi[luar te mundgthCm dhc II dhenot dispoIlllilim datojn~ dcri nO itin 2aa rJt~ ndjekur mlt1ltgtd4 e bltkimit c buoltuot ne klrIdm d~ no d 1l ~ s fl)et- apo -rqjtim Iur fI ilel per nstin c Sbqi~OI per aresyc cbFWgt-e

Objclctival c udmiL fOltusoben m~ sh~ n~ ecurinl pltfcoktil efltktct dhc LnIogjit~ e IHD-vc n(l Sh~pai ~ p~rgiilhlgti mo Wp~r 0 n(l ndunj~ fun~ nf ~anli POt to ruritur k~L3 objektiv l~ dhenOi iguru n~ hurimet ~ura m~ )oI j~ m~ te cllu m~ t~ kujdcsI1m otltgt q~ munlt IE mblidnllin me ~~ mltnyrl tjetl n ShqipCri

1 lHD n~ kind~-Cshtrimin Iorik

In~timet e Huaja Dirltkle (IHD) J~ j~ domml ky~ n~ into~rimin domik ndampkombClor Ala rIJoin lidhje tc diloprdrejla tc q(ndrLhm dh oftwata ndejet elronomh dho ljQj~ eka1Omil~ Ie proIWvojn~ ~roduktct e tyre ne amplet ndMltlmbCbm IHD jan Ejithashlu nje burim 1Ites finB1)dmi pltr uwesrime l cih Ie ndihmuarn nga poUtwU c dohuro munlt l~jltnOgcmjlaquo i ~ndsishCm per mim_ Si ~jol lt GOP (PHIl) n lIo~ti~ kbitare t~ nje vmdi dh n~ IidhJc me dw~ioin e II ardh JyC kombaare

Y~+I+O+(XbullI1) ku I ~hlt Inveslimo plu lnveSlime tl Huaj

IHD ~ sl njodhja na~ ~ inm (njtdJJja c bltndhme rninugt njedhje e jaslumc) per Ii bier( nj~ iore menaxhues afoltot (10 l mo ~l stokut 010) n~ nj~ ntilot (ndemnanio) ~il wpmn n~ nj~ vltnol Ie ndryn~m nil ai 0 inmiddotelli

UII) lAAtl b c kopitalil tI lt1 l tjo bpiWbullbullfI8il1t~ tc tjc kapitale a(tsbktlOr si~ poroqittn D~ bil c pagesa~- Zalonish UJ]) pirlmjne pj~en nI mclthimjoinl-vennn lI3llafcrim lC lelnologjiSl dhc Ie mjcgti1tcrh (njohurive~)

21 SIpitbjlzJ)lte~ IHD

IIiD prlrufizohca si oje inim rip nj~ njeii donomike (entilct) wDdrnIl (inytil dilekl) m ahjktivin c i~rimil tc nj~ intcrcsi (0 qltndroehim III nit nj~1 knnomikc ltCLidCNc n~ nj~ end ~ottr (01lt bull invtimit dirokt) lnl~j i q~rlttn kurgtlon ekzlltttncCn c oj lidhjejbullbullfutgjaU ndennie investitnit diltckl dhe njllti~ 1m invlohlt1 (njOsigt ltI il1voslimit orrell)1 dllo nja bkJilllt infIuece d=ChCnltsii oga jfteltitori diIcld nO mltfhimine nj~ Krlterl kJ)- pltdonIf ~Il pnlDlsia etilpalultn 10 1l fuqisl vomcsc

Nj ~t~r m~yr~ per tj pOrlrufimor ~ht~ konsidcrimi i lyre i hyrjc noto e jnvotimClC per 1l sigutllllt interc W q~ruh~on II mebimil (Ii paitcn till t~ oksiMeve tIleso _ Aksiu 10 Zoonlthme) n~ nje ojo okonoonike q~ cpron nil nj~ end Ie 1lIh)middot~m ngut i innslitorit Ajo elhtc Imma bpiUllil lS et ri--1nvelttimit Ie rim bpitall li= afOlgjaa apo kapjtgtlbullbullfulhlurtlr ~ gohct Ill bilnncin bull pqosave Me hyti~ nltto do ~ kuplojma h))et bull irrcstilncvc W reja m diiftCStimct (digtinveirtIlr nga iftmiddottitorft c bUllj nltl ekonomi1l raportuOlgtlt

D~m~ ojlt kompagtie poqovltrie ohitu-_likuJltl ljo __ok 1ilid2 RodJbim pmri_lupitalebullbullpo m I oJ kemp pIltgt mokm po rajI q kongtumoblt hhcnl_ ltgtltopcdto _raw hI w fin~

No pRTIlIl nje inveSlim direlt i Iojon Irlliol e joshrn til ken~ nje 11~cim ne shum~ fnnno ZIIkonlliht IHD pltrrshij~ pjrnmj nlt mltrulXhim Jolnt-OtIturlt ttansfcrim l~ teknologjislt dho t~ mjesh~vo (njuhuigt ebperte) M~ gjere4 IHD perfshljn~ halti1Idm po bk~o ndltrtimin bull nd~rte t~ reja riinYltslimln bull litimeve U fituara Dll Prim joshtt -endi dho oS hlbrni brenda ktgtm~ No nje luptim It ngushlf [HD i nfaohcn lt1hn ndirtimit It ndltncsa I( rei Shilhd numerikf II IHD blO ~ p1rIrnfiriIne II lIIlryJrme rrok jane loh~ I(

lbmiddot middotIIme

InYogttimot dilk nuk p~rfhijna inlimltt pt blerjen e okiono--o Pro Invumi i HUlli Dirckt cshl i ndryhlm nsa Instimi no porfQll In im Ill portofol lthte nj~ investim q~ nuk kampkon Iwntr~npo nuk b nj~ intore nIiol~mlt ndirlta THO plrf5line Ii lthils pltrkoU n~ politik~ c m lIlmil dh rgti wndimanje

11 KlasifJJoimii Im=li_ Ifaja Dinlte

flshtu oj plrlufirimi le edhe klifikimi IHD ate nsa k~dvhtrlmi Dpounda te ellololo iohen Dy jan~ kndv~shtrlmot kryore tl hikimit te IHOmiddotc

Nga UmA6hlrlmlllnveltliwll

NgQ UIIlt-lthirimJ I ndilprill

Nga llndlsbtrlmJ I iIstioril JHOle klosifikohen iii horizQntalo gtertikale lthe icllJomem (ea 1971)

11m borizontgti

Prodhobetjhlaquoi (110 din pri1 aio~ prodlgtoho dhc nO Iwmplline m~m~ Pra i njcjti illnd prodhitnl rluplikohet lthe jsht~ vonoit Ky Iloj investimi i HUIIj puruqet upologiin~ m~ t~ p~rhp to IHD-e

IHO roh

Transfcrnbct jllgthle nje oga fazol e procni prltgtltllnKs Ky lIoj [n-timl lstnl DIe i pltmapur D~ sltk1M1 d)1ampor dhe 1Ittltsor sio j1llO industril~ ~1JlIlII1IC

ihltn ltfile II 11M knnglnmerat qo jLD~ nje perie1jbullbull inltlimev~ borizontlLlpound dhe verlikale t~ ciUlt ptrfhijno edhe invtimin n~ njf indutri llt nje nty~ tj~ n~ ltndin prit~

lis ern- Rollo ~ltI (2000) The wpound Rooi ampm_ c (l971~ 1lt001 p 14

Nga klnd~hlriml tlitpril au dol n~

IHD gt-endCnso t~ importil K pirhijn~ pmdhimin 0 mollrac ~lt fillimishl jane ponuar ~ vendin pritfo Kj~ II~j IHD-jo mllurncltgtho g lregu kostot e transponit db bonicnrt ltIIquL

IHD rrit~ Ie clrtit Lldbcn 1u)ubI me ~trIltim1n e lendti ~ 0jJ0

cdhcIllllllnlVO lte ndrnnj~m

lHD e iniciunm 0 geyerit~ Kjn k II bj~ me polilila qoverito Q~ arjn~ Slimuj p~r invtimct 0 huaja dbo bohct mo (Iellirn qi l elominohet deficiti nil biloruin cpagosavc

NmrgatlT~jlimJ lin_limit IHD rdaJgtfn n~ 2 til til brendshmc dbo lejlI

meSlime Ii lmndsbm~ quben rumet e b) nga Dje sicentmlarrt$ i b~ IIlt kooominl rJPgt1Ill=gt P tolu hyrlts ni nje moment dblnl kobo i rcfaohct te Itiitha imotimOC djkte nga jo-TtZidcuOi ~ donum~ Imrrue_

lnvostime t~ jshIJru qurun invim~t kryera nga nj~ 1p~ vond n~ nje vonltl ljelltgt i ndrY_~~Jn n~ oj r~iltJonc~ ~wk del jn~ incmmct 0 ckormmiblt rapOMO j h~ vendi

fbk fltM I nro lidhct me immiIIld Id~ nj~ periudho koh dhc bhte kumuIriy Ky tluL (pozitiy opo lliv) ~ 4 i in-e1imove ta j4Shune dbe U brendshme i qWljlllf IlIhyshc cdbc swlu i irirn di~ Flubi JilIIiy zo1onishllrcgoII Dilovosmetalgt ndi~imin bull rimbllncve to mdislunt~ hve brenda knmpanie

lluksi newllllD-ve influonoohet nga clcmnWI 0 mCPltgthltm

bull Kpitnll o1$ooor q~ ~ht~ blerj~ alsiono 0 involiLOri t huaJ nj~ entitct ne vcndin prito~

bull l(apiwl rim_ i ltiIi pErliIq~ ata pjegtO ta filimil qe nuk nd3hct si divi upo labebe n~ ndin e inYltgttultii~ por pfnIOM ~ tu ri1m= tkooominc pri

bull HG bnnde kompll1ie q~ [lltfoQlsohcn ga Ernte afuWdlurtra apltI

afatgjOo midi kompanigtlt mOrne dho fiIiole t~ -j_

Njur nll Q~PI Qpo q81imrl ql ntlloJnl nJ~ nwmitaT U iucsoj~ jshIC ltndi~ n~ d q~ til kslgtrtoj~ ipas j~tudimi C Ire lorO Cu)-lChoid1 Millar amp C1c~ne 1997 lHD ndah n~ 5 Ii kryeso

MO 1m A Fel 00)gtidmcltmltl iio fIwol pl

Tipll pan i lHD- ie uIo qe pClduron pi Ie fituar ak nc faklm1 pcifikt te nrodhimit If tilla ur L njohuril teknltgtloampjke paeIlU oe emri i ntir(gt qil ro1ltrohcl n~ nje pw nI ondin pril~ N~ k~13 fakter prodhillli mll gjnden n~ vendin e oriampjine OJgtgt nk jtule kbttiih Llt tnms[~ atihetillompania e hwlj duhct Ie invatoje lokalishL pjr La siguttl3t silL N Sbqipjri kjo mund U ilulrohe1 me shornbul1in 0 rnpansillUiL middotKUrllmbullbull cilo m=me prudbirnjo dhc cksportiJnjne produkteve Le~eliluL 1gtqipw (faqj 1= e Kunun International)

P ns ~illl IIst1l11t me sipo IlD-1l sl til i ri i ciltunmni gthltk XX kttnC Iltnokncln (~ ndl)rkol1l~wizojnl biznoln dhe tregtin duke jell~ p1rfime U dyalleltilme1 laquor InOSIJoiin ~ht dho pIlr priloin Tcltgtrit njlth d forma to lHD_ Ii cilatjonl

1 Manj (plrfitimi) 0 hkrirjo me nj tId~rrmrje n~ nj~ vend tj~r

2 KrijUni i nje ndlmnorrjejo Llt plmhkL me nj~ ndmnanje n~ nj~ vend tjel

3 KrijUni i nje nderrmmjc Ie (inmm n~ 1Ush to ampjellgtr sren-field)

V Il_(l960~ 1ttI OK 111 )hgtd noQod~ m ~p191

-10shy

4 iDvcstimbtcgtl 050 ri_in_ no Dj~ prnjckl okzistues

~ futmaYC tl mCsipErme ka iliilri tl tjm U tiJla si cknologjic ~ li~ltuarn ~perllWlt1 e nltDkomraktur c50 formimi I alyt~ biTnltSi q mund U kl3sifikob 0 50 i DID polt q si~sh1 mlld tl koidcrobm lC lidh me IHD- bull

21 Faldon qO pircakJajnl IHD

DID IIn(l n5~ tirulei qc po gthkon drcj rrilj nIJ nition dwnomiko ~lobal Alo kn~ nJ~ ndoli t~ modile fiE ede ~7ilvillim K~ilU funllml me rOllde dhe jICI1ltgtl per I~ ndihmuar komponitc c og]o D~ lUll D~ lthvinim W Badtkimit llWlt1pion dhe Silteteve t( llashkuera p(r rritje dil ~rlmin bull lthi~eve po ~ith jtimo Ie mcdha GjalC 2012 keto ttogjo D~ ztiorim u bene ~rfitultgtit Ie medhnJ t~ IIII)middotvo H)rjet lejhiluan 010 t( ~endebullbull l hilluorD me $ I30 bilion $

Bolli e dm_ gjibIlH Ita pCrl1Iimo e5 n~a keto iII~timojahi d~ pot Ill Dj~ menyr~ Ii odry-lun llIjo e -ende prittse Keto plrfilimo kryesisht bnlt~ ~jne mo gjerimlD dbe bkgOi e knolpanie Ii mat 0 kOflOnlla UIShm~ globilejonl Mgulruar ni risttuktnrimin I rifikultimin ne bimltsit lcr-- Ky tip invcstimi liltIlIltl me tlII~ III mllUnbajycn db me pak bltjOll ~ hopa I~ mltdba ne rritj knomi

)OllOl ~tue Ie lHD-ve IgtIIrphojru ne ~i re Iori nga cili alo perthithot dha nga fuktj ruse tregu q~ p1rthlth eh s i nj~ ndi nl zhillim pO tn~ 1Ii~ end me dnoml lC zhvilluar

NSD pik~parnja sektoriaIe llubi lHD-vlt ne lIlarl prlr ltgtlire ne i Ii fuktolttvo mokrockonomik fakto~e t~ zhvi[limi~ fako~ Inliruoioool dh cilsor P~ I P~kl klOliWJ 1lt d)1ii dhe INfIlt nO mny t~ ndyhrne ndikohen nga nivol j tc ardhutavo kombltare ga ndryhim j mi t~ k~lnhimlt I clho nga lregue tl villimi til WI i lhdlltm finoruiore (Jimmcl ooplh) dho ~ilrimi ne shkollobull bullpo dho ngo fukto~ instiruoioal~ t~ till~ j pavar~[bullbull poundJ)q~orl til flebibiliteti i Iregut t~ pUl1~ nrkti i secilit prej klttJT Jktmevc Ogthle ndryohOm ne gtoampi Ii okonomlve ku nclodhin ekenomi n~ zhvillim po eknmi III 7Jwilhbull

N~ ~rgjthl~ faItorlot pC=ktues q~ ndikojllll n zgjodhjon vendit 1m ndrmonje h~kO1lbtshe vendlttgtillt~ in- nund (0 lIoslftkoh nO dy blcgo

oIlUhr ~ wldi ~ origjinls

oIlUhr din prilb

tICT~D droramp2012

(tMN J P WIJI d Ji1m v 2010)

Variblal e Jidhur me vendin ~ arigjintlt j~ faktorC qo c bltjnlt investimln jhl me I~rlleq~ S oj n~ vend ph shkak te kmhlevo Uuole ~ vendi- FaktorCt e lidhur Ille lemm prile e bjne investimin ~ ~ vend n~ veti me tirhcqtgt ltu mundltsb e nveltmmit nlt ~do vend tjoter No litltraturf jlk~t bull lidbur m~ vendi prit~jan ot ticilCl ~ terlwqur IIlI shuml v~mendj

P ciW j kushtet q~ dubet 1l plnn~ Dje =lt1 qlt te jelo LMItq~ ndlj immoflo Karltoristikat qC dubel If 10 vend prit~ per to Illenenw fitimo me Ie arta pltr fum lt1M q~ ~jn( vendimin ~ saj per Ie mluar josh jon U

shwn dhe t~ ndry5hme dhej_ analiwar morju nO Jil=~

Nj~ k~ntribut I rlndish~ l=ik per IC hlj 1m dh~n~ ooria e diamantifmiddot (dwltWnillholtgtr-) e poner (1990) eila bazohcl n~ ]uCr faktOrl q~ p~rkufLzohn i p~oktuesit vendil Kushtct c fakwh - faklOt6t e prodhimit pMoijn zernt naIj-TIlro i dh aw 1lt krijuarn si fuqia JIWgtOlO e Iruilifilruar apo ~ura bull KushIct c kedrN _ nalf8 e ~ s1 vendl plttl mira e shErbinlo dh niU ibletts bull Industriu ~ IidIwra mbCshlcLigtlt - ekI n~ treg e fumizuc Ie ijai apo e indtri tl ~r1 m t~ 1lt iesimit bull Stratcyeniill ruktCIIU dbe rivaliei finn~ _ knnbllTltnca e fumave venda dhe Irulthtet e kijimil nrgonizimit dhe adminhlrilnillo kompruslt

KltI ku~ lkQfo ~diomonl~ sl bhlru m rolin e qCrlsf ~ okonwnl dh rolin e nliarjcv I tlStihmc promoOjnll 00 ruilojno krijimin ImI1e konlrurruc p(r ruilrmwljcL

Throning (1993) IItgUmIIllltJJgt molh dblt raktotpl kn I tHl) Iwn~ ndrysh n kobo IIID drejt gt=ltIev n( zlwillimj_ zhVltIlllosult ngo kMrues ttc(U drcjt lHD kiJkuc 10 bmimlt lt~ dilIllt1til (ertikal) Vendct n zhvillim duhet tmiddoti ~rhltqn 1I11)middot~ duke hfiytlzuar

Prmat bull treglll dh~ rrbjeR pIltDciDle

Vendet m lrogj 1lt mMba mlDld l~ shoqlrohfu me rritie It IIID pi( $hkok 1lt lCIhslts potrncioJc dho hraquowve mo It ulfl qe lidhen me ekollOJllite e bkallfs Srudimet belta sa Resmini (2000) dub alIiz IHD rn selo~ pirpwrues mjne DC pCrlundlmin l1ldol bull EuropfS Qoorore dhe indo ml poptdJi tC modhe enttljn( 1lt loo m trheq~ plO lHD N~ nj~ pCIfundim Ie ngjhm WTin dhc Bevan dblt Eugttrin (2000) donomile ( mMha) n~ tranzicion kane tcndCIlOCO Wrheqn m~ hum~ tllD

Twomey MI I (2000) AffUry 0[W IInmiddotmmen hlt ~ud WpdJ (hook Routledg

ufImo lbo~__iontI)ZOOO VI_II ) pogolt 66S-689 1ltbltt 2000

A A Bo amp Sul Emi 1000 n 01 or tPli Pirect lm1 I Tbullbull 1middot Wj mm ampd tirultOgtrkinJt 10 Sot 341

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 7: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

I Hyrje

Ivlimot lIj DinkIc jlUl~ ni~ [men rclotim ri i eili lthl~ dJdrbem qi n~ slgteboilin ~ XIX nl en e klteditimi qe elilloomia Dnglozo ben ~ 10 fllllltlCUOt zhillimin okonomikll eooot t~ ndJ)hrne si dheli formfn ~ prooerse mhi aklivd financie No poriudnen millis d~ MIIll ne hekulm lt XX investimlt1 ~ huoja pnUn rCnio I~ konsiduoshmo Mbarirni i Iuft ~Dy~ IWeroro monoi dho lulOzimin c fmeNl Ie 1111)middot per dy 1IIltj-- lthltmdnre se pDr rltillliui i lclnoiosiie famoi IrtnSpltlnill dhe komWli1acionin gio cent hijai m~a e kontrollit nO disteno~ Ii uhl cent lhvillimin e IHD-c S~ dyti vend1 e Hvrocent dhlt Japunia klhin flCWj( centr kapiMiII e SHBA per rlkontl1kgtion N~ kltC periudn~ SHBA minIoi oje oiSl= laksiml q~ favoriL(gti instimcljhli gtxitur nH mlryshimi tdnoIogjik lltoIJkunma gIobok dhe libemlizimi i tregj iII-estimt hWlja dire luajnl njo rul ky~ nl ptOlClin inllt7imit ~lobal okonltmli~ Ato konsiderofgten si ojo fakIltJr centktuo i rrlU (7hvillimil) okonomiko ~riAAt per ondotll~ zllvilllm ku bn pjo~ dho SbqicentIia

Rltndisia e mimil Ie III) dIN ~ ~ liM mtgti ecurioC ~ lyre III m~ boten q~ndron ~ falUn q~ t~ monJ~ ltiguron inform30ione ~rkmOCtaritJlI t

klltlilrulucmme mbi hkaUlcn ~ intgimil woomik dbc l~ koornllci ~ tremev ndjdjon e tcnd=- t1 iIICtime-e me qtlltm hartimin e Ilitikav t mirinformwmo pet plrqa5jcn ndaj kllyfe Invtlltim-e

Qaimi i k~U studimi ~$ht1 tl trc~jil o~ poktillleorlk lidhjon lt lIlD me rriUltn olltMemike Iii nj~ vendi JCnta5jen 0 ShqipOris~ ndaj IHDmiddote pare kjo nil hill ltkonomi~ lidor e _iol tl shpjltgoj~ faktortl ~ IIdrysh1m qo centrcoktojre sjellj l IHD- bull lthe efoklot politive dhe negolti Ie 1)- pl Sbqi~ Snulimi e)le mend qe n icent plfgjigic dj pyetj mulim~ io junlto cilal jone cfdltel ~ IHD nil olonomio hqiplore i ndikon klima e bim~it M vow ~ 1 u CD e llU- eIJ

ObJ__ c ~aij stodUni kanlt e jill tot anoiibulln e IHJ)vc Ii Dje fuluot i rltndihbn per vendct oC zbillirn n~ kusb~ bull globalitctil oi dhe ipolti dlrekt po irulirkt q~rto kRn~ no okonornino hqirtarebullbulli nio donaml nC zhvillim W tij~ mlin e ptreokluesve II iIIvi W huaja direkte duke polfhirlt tudirnin e lidhjo ndltrmjet klimes sI1 illvestim dhe utl)C dhe anali1-fn c impahit ~ HI)oe n eken_ino e vendil si nga piklpamj klronornil (rriIj ckoncmlke dhc rnbr~VIIJ~a c trc~ti) Mhtu odho ngo jo mikruokonomi~o (tiIruUurlmi dhc ltltlIIia e nd~rnwrje) II trsoj~ olin 0 qevcrivc ~ vendelt ptit~ ~nd(lin~ e tabiJilotil elooomtk I~ llt)Ilt nde-

Swdinli ~t gtIruIlt1uu3r DC bpi] PHlimh jepet Dj prezantim i Investirne- lIltaj3 Dircktlt n~ Mpeklin Ilaquogtrik 1 plttIrufiltimltt c ndry QO i bnn IHD-vo jepe nj~ klifikim i mDmiddot sill Volturivo 1111 aZhdohe me tistimitt faktorlvc qe i centoktojne Kopitulli ~otcr ben nj parnqilje~ IIJDvc ~ ~omeksin slntiplar Ititikal C oojolrurt per in-timet huoja fushaI konknIe ku jone ndCrnnllTJi VazhJohel me karllstikal dhe ltGOrlt C IIIIIbjent shqiplllr vanlozhol dhe divonazhlt e IIID-ve ~ centlliitMi dhe lItO konkrotih no ~hqipri No kW pckl utiiOhet dhe anoiiabet fakti P to inelol nO Shqijgtlri per WNr~

bi duL lisIuat lehtslrot dhc pongesol q dJfl vendi)nO hopat q~ jane btri db q jon mam per limlllimin e plrIhilhj Jnves1ime- Ie Huaja [gtOIilu q~ po Ilikohcn nO k~li drejlirn dhc Dismal ndyshmc tC ldimnarnt g luia N kapilulHn m~pa~lth~m bdhcl nj~ aligt k-gtimun e Snqiptri mlt erule l~ ~rn Ii alonll nc pltTqjltn ndoj lHD_vo duko 0 kohauar m~ Vendl grupit t~ Evropes Jullind (1)L6) i vendo m tipare relativisht teiOrta m ne Kapilulli fundi Esbti nj~ arudizC ndilimilll IHD-ve nc clrOQlIlin~ shqiparc FiUimisht rnpennjel Dj~ bhtrimi 1l pErgiithshim hltbet nj~ r=qiljo c ~ Oil 1110- nO lCrCsi M jeplt1 dJpEmdaIj c lyre i ri It gtlOkut ii scirton 1l ndpMm Ie Oollomo db anallzohcn huakterilikal bull sccilil kIO fktct poziti dfle nSOlive q~ kane jltU k~1O investimc nO ilin Frej tyro risill q~ ate sollOn pblcmuikot q~ silflt i dhc ltfollel drejlfpErililtinpo I~ t~rthorta Ie viben N Sil fdi renditen kocllultiomet dhe relomandimel qo dalin i njcdhim i ~J IIzc

MeI1JltfolDgji4 Qltrulrimi i pErgiithohcm i mbajlut n kltl material pltf I odremarobjltkthlllo

lij kYri Nrtf i orient m~ bum nlll njc kMim d~or Kerkimi nIlon me v~gimc mb fenomnin c lHD-lt bo7uor n kcrkimo 0 material cbistu dh vij~n m~ shpjogiruio 0 modelit to jolljo bull c tij Gji~Lltei prJiatC lij ky [Udim F~dsllin odhlt element k(xillni ior I aliza e u ~h~ve statistikoro dhe papjtlltje pIlt t~ shpjcguur will e pamp ll dhCnO trategj i Il mUDltlgthme

Per Ie pfunbulthur objcloi~ ~ti ndrmani rishikimi i nj lileflltUm I Kilrt qe fokuonet n shpjltampimin e lHD-ve dho ktoristika kT) lC Ijtt NdMoM Ii dh(xat uytasore to mblodlmIll brul nciihmuar pEe t~ nj~h~r bull kupruar ~~ihi kr dne elcml~t_ky~ tl lidhuar 1110 lHD Ilurim I~ t~ dhcIUwe d)1~Orlt

~rfsIlijnc Iudime Il m~p=hmo lt t~ tudimi nC llU fuh~ artikui h rapone tabela Illtilik bOla rt dhlnash ne internel etjbull

Ie dhenaI hi OukscT dhc 5IoqltIe IIID-gt jane mane ~go botime tC ndrplune tl Libril Vjetoct~ StadUlu e 1i Investimll NdCrIonMwll OECD- dbe maleriale e pone u bot ngo Banka Boto Ndorja sip cndo I~ origjinc il- indU1till sl intilOVO peh Will boz no burim~ t~ ndtyhme e mund I~ W nj~ tolt 10 ndr)middoth~m IllD-jo pcr bud Kliht Wlte hfryl~7UaJ malerial mnrr~ n~~ ROjlorti i Invltgttimovo Ilt JJuaja Direktc nO Shqipi 2010 dhc 2011 U dnnOI per PBB POO per lyme popuIlsinC e Lhvillimin elconmnik jon mam npound blWI e IIInn lttarisrik c UNCTAR

r dhfuaI lidhur me Sbqipain jOn rnarrc Il itirucione shqipw oi Agjltci3 Shqipt= pCr lhmiddotillimn Ekonomik Ilka bull ShqipErio Mioirnia c Ekonomi dhc Institutll SlaIisnkao (INSTil T)

l~rgjitMisht fsht~ PUEIf p~ I~ sjotur infonnacionin m~ io pltrdi[luar te mundgthCm dhc II dhenot dispoIlllilim datojn~ dcri nO itin 2aa rJt~ ndjekur mlt1ltgtd4 e bltkimit c buoltuot ne klrIdm d~ no d 1l ~ s fl)et- apo -rqjtim Iur fI ilel per nstin c Sbqi~OI per aresyc cbFWgt-e

Objclctival c udmiL fOltusoben m~ sh~ n~ ecurinl pltfcoktil efltktct dhc LnIogjit~ e IHD-vc n(l Sh~pai ~ p~rgiilhlgti mo Wp~r 0 n(l ndunj~ fun~ nf ~anli POt to ruritur k~L3 objektiv l~ dhenOi iguru n~ hurimet ~ura m~ )oI j~ m~ te cllu m~ t~ kujdcsI1m otltgt q~ munlt IE mblidnllin me ~~ mltnyrl tjetl n ShqipCri

1 lHD n~ kind~-Cshtrimin Iorik

In~timet e Huaja Dirltkle (IHD) J~ j~ domml ky~ n~ into~rimin domik ndampkombClor Ala rIJoin lidhje tc diloprdrejla tc q(ndrLhm dh oftwata ndejet elronomh dho ljQj~ eka1Omil~ Ie proIWvojn~ ~roduktct e tyre ne amplet ndMltlmbCbm IHD jan Ejithashlu nje burim 1Ites finB1)dmi pltr uwesrime l cih Ie ndihmuarn nga poUtwU c dohuro munlt l~jltnOgcmjlaquo i ~ndsishCm per mim_ Si ~jol lt GOP (PHIl) n lIo~ti~ kbitare t~ nje vmdi dh n~ IidhJc me dw~ioin e II ardh JyC kombaare

Y~+I+O+(XbullI1) ku I ~hlt Inveslimo plu lnveSlime tl Huaj

IHD ~ sl njodhja na~ ~ inm (njtdJJja c bltndhme rninugt njedhje e jaslumc) per Ii bier( nj~ iore menaxhues afoltot (10 l mo ~l stokut 010) n~ nj~ ntilot (ndemnanio) ~il wpmn n~ nj~ vltnol Ie ndryn~m nil ai 0 inmiddotelli

UII) lAAtl b c kopitalil tI lt1 l tjo bpiWbullbullfI8il1t~ tc tjc kapitale a(tsbktlOr si~ poroqittn D~ bil c pagesa~- Zalonish UJ]) pirlmjne pj~en nI mclthimjoinl-vennn lI3llafcrim lC lelnologjiSl dhc Ie mjcgti1tcrh (njohurive~)

21 SIpitbjlzJ)lte~ IHD

IIiD prlrufizohca si oje inim rip nj~ njeii donomike (entilct) wDdrnIl (inytil dilekl) m ahjktivin c i~rimil tc nj~ intcrcsi (0 qltndroehim III nit nj~1 knnomikc ltCLidCNc n~ nj~ end ~ottr (01lt bull invtimit dirokt) lnl~j i q~rlttn kurgtlon ekzlltttncCn c oj lidhjejbullbullfutgjaU ndennie investitnit diltckl dhe njllti~ 1m invlohlt1 (njOsigt ltI il1voslimit orrell)1 dllo nja bkJilllt infIuece d=ChCnltsii oga jfteltitori diIcld nO mltfhimine nj~ Krlterl kJ)- pltdonIf ~Il pnlDlsia etilpalultn 10 1l fuqisl vomcsc

Nj ~t~r m~yr~ per tj pOrlrufimor ~ht~ konsidcrimi i lyre i hyrjc noto e jnvotimClC per 1l sigutllllt interc W q~ruh~on II mebimil (Ii paitcn till t~ oksiMeve tIleso _ Aksiu 10 Zoonlthme) n~ nje ojo okonoonike q~ cpron nil nj~ end Ie 1lIh)middot~m ngut i innslitorit Ajo elhtc Imma bpiUllil lS et ri--1nvelttimit Ie rim bpitall li= afOlgjaa apo kapjtgtlbullbullfulhlurtlr ~ gohct Ill bilnncin bull pqosave Me hyti~ nltto do ~ kuplojma h))et bull irrcstilncvc W reja m diiftCStimct (digtinveirtIlr nga iftmiddottitorft c bUllj nltl ekonomi1l raportuOlgtlt

D~m~ ojlt kompagtie poqovltrie ohitu-_likuJltl ljo __ok 1ilid2 RodJbim pmri_lupitalebullbullpo m I oJ kemp pIltgt mokm po rajI q kongtumoblt hhcnl_ ltgtltopcdto _raw hI w fin~

No pRTIlIl nje inveSlim direlt i Iojon Irlliol e joshrn til ken~ nje 11~cim ne shum~ fnnno ZIIkonlliht IHD pltrrshij~ pjrnmj nlt mltrulXhim Jolnt-OtIturlt ttansfcrim l~ teknologjislt dho t~ mjesh~vo (njuhuigt ebperte) M~ gjere4 IHD perfshljn~ halti1Idm po bk~o ndltrtimin bull nd~rte t~ reja riinYltslimln bull litimeve U fituara Dll Prim joshtt -endi dho oS hlbrni brenda ktgtm~ No nje luptim It ngushlf [HD i nfaohcn lt1hn ndirtimit It ndltncsa I( rei Shilhd numerikf II IHD blO ~ p1rIrnfiriIne II lIIlryJrme rrok jane loh~ I(

lbmiddot middotIIme

InYogttimot dilk nuk p~rfhijna inlimltt pt blerjen e okiono--o Pro Invumi i HUlli Dirckt cshl i ndryhlm nsa Instimi no porfQll In im Ill portofol lthte nj~ investim q~ nuk kampkon Iwntr~npo nuk b nj~ intore nIiol~mlt ndirlta THO plrf5line Ii lthils pltrkoU n~ politik~ c m lIlmil dh rgti wndimanje

11 KlasifJJoimii Im=li_ Ifaja Dinlte

flshtu oj plrlufirimi le edhe klifikimi IHD ate nsa k~dvhtrlmi Dpounda te ellololo iohen Dy jan~ kndv~shtrlmot kryore tl hikimit te IHOmiddotc

Nga UmA6hlrlmlllnveltliwll

NgQ UIIlt-lthirimJ I ndilprill

Nga llndlsbtrlmJ I iIstioril JHOle klosifikohen iii horizQntalo gtertikale lthe icllJomem (ea 1971)

11m borizontgti

Prodhobetjhlaquoi (110 din pri1 aio~ prodlgtoho dhc nO Iwmplline m~m~ Pra i njcjti illnd prodhitnl rluplikohet lthe jsht~ vonoit Ky Iloj investimi i HUIIj puruqet upologiin~ m~ t~ p~rhp to IHD-e

IHO roh

Transfcrnbct jllgthle nje oga fazol e procni prltgtltllnKs Ky lIoj [n-timl lstnl DIe i pltmapur D~ sltk1M1 d)1ampor dhe 1Ittltsor sio j1llO industril~ ~1JlIlII1IC

ihltn ltfile II 11M knnglnmerat qo jLD~ nje perie1jbullbull inltlimev~ borizontlLlpound dhe verlikale t~ ciUlt ptrfhijno edhe invtimin n~ njf indutri llt nje nty~ tj~ n~ ltndin prit~

lis ern- Rollo ~ltI (2000) The wpound Rooi ampm_ c (l971~ 1lt001 p 14

Nga klnd~hlriml tlitpril au dol n~

IHD gt-endCnso t~ importil K pirhijn~ pmdhimin 0 mollrac ~lt fillimishl jane ponuar ~ vendin pritfo Kj~ II~j IHD-jo mllurncltgtho g lregu kostot e transponit db bonicnrt ltIIquL

IHD rrit~ Ie clrtit Lldbcn 1u)ubI me ~trIltim1n e lendti ~ 0jJ0

cdhcIllllllnlVO lte ndrnnj~m

lHD e iniciunm 0 geyerit~ Kjn k II bj~ me polilila qoverito Q~ arjn~ Slimuj p~r invtimct 0 huaja dbo bohct mo (Iellirn qi l elominohet deficiti nil biloruin cpagosavc

NmrgatlT~jlimJ lin_limit IHD rdaJgtfn n~ 2 til til brendshmc dbo lejlI

meSlime Ii lmndsbm~ quben rumet e b) nga Dje sicentmlarrt$ i b~ IIlt kooominl rJPgt1Ill=gt P tolu hyrlts ni nje moment dblnl kobo i rcfaohct te Itiitha imotimOC djkte nga jo-TtZidcuOi ~ donum~ Imrrue_

lnvostime t~ jshIJru qurun invim~t kryera nga nj~ 1p~ vond n~ nje vonltl ljelltgt i ndrY_~~Jn n~ oj r~iltJonc~ ~wk del jn~ incmmct 0 ckormmiblt rapOMO j h~ vendi

fbk fltM I nro lidhct me immiIIld Id~ nj~ periudho koh dhc bhte kumuIriy Ky tluL (pozitiy opo lliv) ~ 4 i in-e1imove ta j4Shune dbe U brendshme i qWljlllf IlIhyshc cdbc swlu i irirn di~ Flubi JilIIiy zo1onishllrcgoII Dilovosmetalgt ndi~imin bull rimbllncve to mdislunt~ hve brenda knmpanie

lluksi newllllD-ve influonoohet nga clcmnWI 0 mCPltgthltm

bull Kpitnll o1$ooor q~ ~ht~ blerj~ alsiono 0 involiLOri t huaJ nj~ entitct ne vcndin prito~

bull l(apiwl rim_ i ltiIi pErliIq~ ata pjegtO ta filimil qe nuk nd3hct si divi upo labebe n~ ndin e inYltgttultii~ por pfnIOM ~ tu ri1m= tkooominc pri

bull HG bnnde kompll1ie q~ [lltfoQlsohcn ga Ernte afuWdlurtra apltI

afatgjOo midi kompanigtlt mOrne dho fiIiole t~ -j_

Njur nll Q~PI Qpo q81imrl ql ntlloJnl nJ~ nwmitaT U iucsoj~ jshIC ltndi~ n~ d q~ til kslgtrtoj~ ipas j~tudimi C Ire lorO Cu)-lChoid1 Millar amp C1c~ne 1997 lHD ndah n~ 5 Ii kryeso

MO 1m A Fel 00)gtidmcltmltl iio fIwol pl

Tipll pan i lHD- ie uIo qe pClduron pi Ie fituar ak nc faklm1 pcifikt te nrodhimit If tilla ur L njohuril teknltgtloampjke paeIlU oe emri i ntir(gt qil ro1ltrohcl n~ nje pw nI ondin pril~ N~ k~13 fakter prodhillli mll gjnden n~ vendin e oriampjine OJgtgt nk jtule kbttiih Llt tnms[~ atihetillompania e hwlj duhct Ie invatoje lokalishL pjr La siguttl3t silL N Sbqipjri kjo mund U ilulrohe1 me shornbul1in 0 rnpansillUiL middotKUrllmbullbull cilo m=me prudbirnjo dhc cksportiJnjne produkteve Le~eliluL 1gtqipw (faqj 1= e Kunun International)

P ns ~illl IIst1l11t me sipo IlD-1l sl til i ri i ciltunmni gthltk XX kttnC Iltnokncln (~ ndl)rkol1l~wizojnl biznoln dhe tregtin duke jell~ p1rfime U dyalleltilme1 laquor InOSIJoiin ~ht dho pIlr priloin Tcltgtrit njlth d forma to lHD_ Ii cilatjonl

1 Manj (plrfitimi) 0 hkrirjo me nj tId~rrmrje n~ nj~ vend tj~r

2 KrijUni i nje ndlmnorrjejo Llt plmhkL me nj~ ndmnanje n~ nj~ vend tjel

3 KrijUni i nje nderrmmjc Ie (inmm n~ 1Ush to ampjellgtr sren-field)

V Il_(l960~ 1ttI OK 111 )hgtd noQod~ m ~p191

-10shy

4 iDvcstimbtcgtl 050 ri_in_ no Dj~ prnjckl okzistues

~ futmaYC tl mCsipErme ka iliilri tl tjm U tiJla si cknologjic ~ li~ltuarn ~perllWlt1 e nltDkomraktur c50 formimi I alyt~ biTnltSi q mund U kl3sifikob 0 50 i DID polt q si~sh1 mlld tl koidcrobm lC lidh me IHD- bull

21 Faldon qO pircakJajnl IHD

DID IIn(l n5~ tirulei qc po gthkon drcj rrilj nIJ nition dwnomiko ~lobal Alo kn~ nJ~ ndoli t~ modile fiE ede ~7ilvillim K~ilU funllml me rOllde dhe jICI1ltgtl per I~ ndihmuar komponitc c og]o D~ lUll D~ lthvinim W Badtkimit llWlt1pion dhe Silteteve t( llashkuera p(r rritje dil ~rlmin bull lthi~eve po ~ith jtimo Ie mcdha GjalC 2012 keto ttogjo D~ ztiorim u bene ~rfitultgtit Ie medhnJ t~ IIII)middotvo H)rjet lejhiluan 010 t( ~endebullbull l hilluorD me $ I30 bilion $

Bolli e dm_ gjibIlH Ita pCrl1Iimo e5 n~a keto iII~timojahi d~ pot Ill Dj~ menyr~ Ii odry-lun llIjo e -ende prittse Keto plrfilimo kryesisht bnlt~ ~jne mo gjerimlD dbe bkgOi e knolpanie Ii mat 0 kOflOnlla UIShm~ globilejonl Mgulruar ni risttuktnrimin I rifikultimin ne bimltsit lcr-- Ky tip invcstimi liltIlIltl me tlII~ III mllUnbajycn db me pak bltjOll ~ hopa I~ mltdba ne rritj knomi

)OllOl ~tue Ie lHD-ve IgtIIrphojru ne ~i re Iori nga cili alo perthithot dha nga fuktj ruse tregu q~ p1rthlth eh s i nj~ ndi nl zhillim pO tn~ 1Ii~ end me dnoml lC zhvilluar

NSD pik~parnja sektoriaIe llubi lHD-vlt ne lIlarl prlr ltgtlire ne i Ii fuktolttvo mokrockonomik fakto~e t~ zhvi[limi~ fako~ Inliruoioool dh cilsor P~ I P~kl klOliWJ 1lt d)1ii dhe INfIlt nO mny t~ ndyhrne ndikohen nga nivol j tc ardhutavo kombltare ga ndryhim j mi t~ k~lnhimlt I clho nga lregue tl villimi til WI i lhdlltm finoruiore (Jimmcl ooplh) dho ~ilrimi ne shkollobull bullpo dho ngo fukto~ instiruoioal~ t~ till~ j pavar~[bullbull poundJ)q~orl til flebibiliteti i Iregut t~ pUl1~ nrkti i secilit prej klttJT Jktmevc Ogthle ndryohOm ne gtoampi Ii okonomlve ku nclodhin ekenomi n~ zhvillim po eknmi III 7Jwilhbull

N~ ~rgjthl~ faItorlot pC=ktues q~ ndikojllll n zgjodhjon vendit 1m ndrmonje h~kO1lbtshe vendlttgtillt~ in- nund (0 lIoslftkoh nO dy blcgo

oIlUhr ~ wldi ~ origjinls

oIlUhr din prilb

tICT~D droramp2012

(tMN J P WIJI d Ji1m v 2010)

Variblal e Jidhur me vendin ~ arigjintlt j~ faktorC qo c bltjnlt investimln jhl me I~rlleq~ S oj n~ vend ph shkak te kmhlevo Uuole ~ vendi- FaktorCt e lidhur Ille lemm prile e bjne investimin ~ ~ vend n~ veti me tirhcqtgt ltu mundltsb e nveltmmit nlt ~do vend tjoter No litltraturf jlk~t bull lidbur m~ vendi prit~jan ot ticilCl ~ terlwqur IIlI shuml v~mendj

P ciW j kushtet q~ dubet 1l plnn~ Dje =lt1 qlt te jelo LMItq~ ndlj immoflo Karltoristikat qC dubel If 10 vend prit~ per to Illenenw fitimo me Ie arta pltr fum lt1M q~ ~jn( vendimin ~ saj per Ie mluar josh jon U

shwn dhe t~ ndry5hme dhej_ analiwar morju nO Jil=~

Nj~ k~ntribut I rlndish~ l=ik per IC hlj 1m dh~n~ ooria e diamantifmiddot (dwltWnillholtgtr-) e poner (1990) eila bazohcl n~ ]uCr faktOrl q~ p~rkufLzohn i p~oktuesit vendil Kushtct c fakwh - faklOt6t e prodhimit pMoijn zernt naIj-TIlro i dh aw 1lt krijuarn si fuqia JIWgtOlO e Iruilifilruar apo ~ura bull KushIct c kedrN _ nalf8 e ~ s1 vendl plttl mira e shErbinlo dh niU ibletts bull Industriu ~ IidIwra mbCshlcLigtlt - ekI n~ treg e fumizuc Ie ijai apo e indtri tl ~r1 m t~ 1lt iesimit bull Stratcyeniill ruktCIIU dbe rivaliei finn~ _ knnbllTltnca e fumave venda dhe Irulthtet e kijimil nrgonizimit dhe adminhlrilnillo kompruslt

KltI ku~ lkQfo ~diomonl~ sl bhlru m rolin e qCrlsf ~ okonwnl dh rolin e nliarjcv I tlStihmc promoOjnll 00 ruilojno krijimin ImI1e konlrurruc p(r ruilrmwljcL

Throning (1993) IItgUmIIllltJJgt molh dblt raktotpl kn I tHl) Iwn~ ndrysh n kobo IIID drejt gt=ltIev n( zlwillimj_ zhVltIlllosult ngo kMrues ttc(U drcjt lHD kiJkuc 10 bmimlt lt~ dilIllt1til (ertikal) Vendct n zhvillim duhet tmiddoti ~rhltqn 1I11)middot~ duke hfiytlzuar

Prmat bull treglll dh~ rrbjeR pIltDciDle

Vendet m lrogj 1lt mMba mlDld l~ shoqlrohfu me rritie It IIID pi( $hkok 1lt lCIhslts potrncioJc dho hraquowve mo It ulfl qe lidhen me ekollOJllite e bkallfs Srudimet belta sa Resmini (2000) dub alIiz IHD rn selo~ pirpwrues mjne DC pCrlundlmin l1ldol bull EuropfS Qoorore dhe indo ml poptdJi tC modhe enttljn( 1lt loo m trheq~ plO lHD N~ nj~ pCIfundim Ie ngjhm WTin dhc Bevan dblt Eugttrin (2000) donomile ( mMha) n~ tranzicion kane tcndCIlOCO Wrheqn m~ hum~ tllD

Twomey MI I (2000) AffUry 0[W IInmiddotmmen hlt ~ud WpdJ (hook Routledg

ufImo lbo~__iontI)ZOOO VI_II ) pogolt 66S-689 1ltbltt 2000

A A Bo amp Sul Emi 1000 n 01 or tPli Pirect lm1 I Tbullbull 1middot Wj mm ampd tirultOgtrkinJt 10 Sot 341

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 8: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

bi duL lisIuat lehtslrot dhc pongesol q dJfl vendi)nO hopat q~ jane btri db q jon mam per limlllimin e plrIhilhj Jnves1ime- Ie Huaja [gtOIilu q~ po Ilikohcn nO k~li drejlirn dhc Dismal ndyshmc tC ldimnarnt g luia N kapilulHn m~pa~lth~m bdhcl nj~ aligt k-gtimun e Snqiptri mlt erule l~ ~rn Ii alonll nc pltTqjltn ndoj lHD_vo duko 0 kohauar m~ Vendl grupit t~ Evropes Jullind (1)L6) i vendo m tipare relativisht teiOrta m ne Kapilulli fundi Esbti nj~ arudizC ndilimilll IHD-ve nc clrOQlIlin~ shqiparc FiUimisht rnpennjel Dj~ bhtrimi 1l pErgiithshim hltbet nj~ r=qiljo c ~ Oil 1110- nO lCrCsi M jeplt1 dJpEmdaIj c lyre i ri It gtlOkut ii scirton 1l ndpMm Ie Oollomo db anallzohcn huakterilikal bull sccilil kIO fktct poziti dfle nSOlive q~ kane jltU k~1O investimc nO ilin Frej tyro risill q~ ate sollOn pblcmuikot q~ silflt i dhc ltfollel drejlfpErililtinpo I~ t~rthorta Ie viben N Sil fdi renditen kocllultiomet dhe relomandimel qo dalin i njcdhim i ~J IIzc

MeI1JltfolDgji4 Qltrulrimi i pErgiithohcm i mbajlut n kltl material pltf I odremarobjltkthlllo

lij kYri Nrtf i orient m~ bum nlll njc kMim d~or Kerkimi nIlon me v~gimc mb fenomnin c lHD-lt bo7uor n kcrkimo 0 material cbistu dh vij~n m~ shpjogiruio 0 modelit to jolljo bull c tij Gji~Lltei prJiatC lij ky [Udim F~dsllin odhlt element k(xillni ior I aliza e u ~h~ve statistikoro dhe papjtlltje pIlt t~ shpjcguur will e pamp ll dhCnO trategj i Il mUDltlgthme

Per Ie pfunbulthur objcloi~ ~ti ndrmani rishikimi i nj lileflltUm I Kilrt qe fokuonet n shpjltampimin e lHD-ve dho ktoristika kT) lC Ijtt NdMoM Ii dh(xat uytasore to mblodlmIll brul nciihmuar pEe t~ nj~h~r bull kupruar ~~ihi kr dne elcml~t_ky~ tl lidhuar 1110 lHD Ilurim I~ t~ dhcIUwe d)1~Orlt

~rfsIlijnc Iudime Il m~p=hmo lt t~ tudimi nC llU fuh~ artikui h rapone tabela Illtilik bOla rt dhlnash ne internel etjbull

Ie dhenaI hi OukscT dhc 5IoqltIe IIID-gt jane mane ~go botime tC ndrplune tl Libril Vjetoct~ StadUlu e 1i Investimll NdCrIonMwll OECD- dbe maleriale e pone u bot ngo Banka Boto Ndorja sip cndo I~ origjinc il- indU1till sl intilOVO peh Will boz no burim~ t~ ndtyhme e mund I~ W nj~ tolt 10 ndr)middoth~m IllD-jo pcr bud Kliht Wlte hfryl~7UaJ malerial mnrr~ n~~ ROjlorti i Invltgttimovo Ilt JJuaja Direktc nO Shqipi 2010 dhc 2011 U dnnOI per PBB POO per lyme popuIlsinC e Lhvillimin elconmnik jon mam npound blWI e IIInn lttarisrik c UNCTAR

r dhfuaI lidhur me Sbqipain jOn rnarrc Il itirucione shqipw oi Agjltci3 Shqipt= pCr lhmiddotillimn Ekonomik Ilka bull ShqipErio Mioirnia c Ekonomi dhc Institutll SlaIisnkao (INSTil T)

l~rgjitMisht fsht~ PUEIf p~ I~ sjotur infonnacionin m~ io pltrdi[luar te mundgthCm dhc II dhenot dispoIlllilim datojn~ dcri nO itin 2aa rJt~ ndjekur mlt1ltgtd4 e bltkimit c buoltuot ne klrIdm d~ no d 1l ~ s fl)et- apo -rqjtim Iur fI ilel per nstin c Sbqi~OI per aresyc cbFWgt-e

Objclctival c udmiL fOltusoben m~ sh~ n~ ecurinl pltfcoktil efltktct dhc LnIogjit~ e IHD-vc n(l Sh~pai ~ p~rgiilhlgti mo Wp~r 0 n(l ndunj~ fun~ nf ~anli POt to ruritur k~L3 objektiv l~ dhenOi iguru n~ hurimet ~ura m~ )oI j~ m~ te cllu m~ t~ kujdcsI1m otltgt q~ munlt IE mblidnllin me ~~ mltnyrl tjetl n ShqipCri

1 lHD n~ kind~-Cshtrimin Iorik

In~timet e Huaja Dirltkle (IHD) J~ j~ domml ky~ n~ into~rimin domik ndampkombClor Ala rIJoin lidhje tc diloprdrejla tc q(ndrLhm dh oftwata ndejet elronomh dho ljQj~ eka1Omil~ Ie proIWvojn~ ~roduktct e tyre ne amplet ndMltlmbCbm IHD jan Ejithashlu nje burim 1Ites finB1)dmi pltr uwesrime l cih Ie ndihmuarn nga poUtwU c dohuro munlt l~jltnOgcmjlaquo i ~ndsishCm per mim_ Si ~jol lt GOP (PHIl) n lIo~ti~ kbitare t~ nje vmdi dh n~ IidhJc me dw~ioin e II ardh JyC kombaare

Y~+I+O+(XbullI1) ku I ~hlt Inveslimo plu lnveSlime tl Huaj

IHD ~ sl njodhja na~ ~ inm (njtdJJja c bltndhme rninugt njedhje e jaslumc) per Ii bier( nj~ iore menaxhues afoltot (10 l mo ~l stokut 010) n~ nj~ ntilot (ndemnanio) ~il wpmn n~ nj~ vltnol Ie ndryn~m nil ai 0 inmiddotelli

UII) lAAtl b c kopitalil tI lt1 l tjo bpiWbullbullfI8il1t~ tc tjc kapitale a(tsbktlOr si~ poroqittn D~ bil c pagesa~- Zalonish UJ]) pirlmjne pj~en nI mclthimjoinl-vennn lI3llafcrim lC lelnologjiSl dhc Ie mjcgti1tcrh (njohurive~)

21 SIpitbjlzJ)lte~ IHD

IIiD prlrufizohca si oje inim rip nj~ njeii donomike (entilct) wDdrnIl (inytil dilekl) m ahjktivin c i~rimil tc nj~ intcrcsi (0 qltndroehim III nit nj~1 knnomikc ltCLidCNc n~ nj~ end ~ottr (01lt bull invtimit dirokt) lnl~j i q~rlttn kurgtlon ekzlltttncCn c oj lidhjejbullbullfutgjaU ndennie investitnit diltckl dhe njllti~ 1m invlohlt1 (njOsigt ltI il1voslimit orrell)1 dllo nja bkJilllt infIuece d=ChCnltsii oga jfteltitori diIcld nO mltfhimine nj~ Krlterl kJ)- pltdonIf ~Il pnlDlsia etilpalultn 10 1l fuqisl vomcsc

Nj ~t~r m~yr~ per tj pOrlrufimor ~ht~ konsidcrimi i lyre i hyrjc noto e jnvotimClC per 1l sigutllllt interc W q~ruh~on II mebimil (Ii paitcn till t~ oksiMeve tIleso _ Aksiu 10 Zoonlthme) n~ nje ojo okonoonike q~ cpron nil nj~ end Ie 1lIh)middot~m ngut i innslitorit Ajo elhtc Imma bpiUllil lS et ri--1nvelttimit Ie rim bpitall li= afOlgjaa apo kapjtgtlbullbullfulhlurtlr ~ gohct Ill bilnncin bull pqosave Me hyti~ nltto do ~ kuplojma h))et bull irrcstilncvc W reja m diiftCStimct (digtinveirtIlr nga iftmiddottitorft c bUllj nltl ekonomi1l raportuOlgtlt

D~m~ ojlt kompagtie poqovltrie ohitu-_likuJltl ljo __ok 1ilid2 RodJbim pmri_lupitalebullbullpo m I oJ kemp pIltgt mokm po rajI q kongtumoblt hhcnl_ ltgtltopcdto _raw hI w fin~

No pRTIlIl nje inveSlim direlt i Iojon Irlliol e joshrn til ken~ nje 11~cim ne shum~ fnnno ZIIkonlliht IHD pltrrshij~ pjrnmj nlt mltrulXhim Jolnt-OtIturlt ttansfcrim l~ teknologjislt dho t~ mjesh~vo (njuhuigt ebperte) M~ gjere4 IHD perfshljn~ halti1Idm po bk~o ndltrtimin bull nd~rte t~ reja riinYltslimln bull litimeve U fituara Dll Prim joshtt -endi dho oS hlbrni brenda ktgtm~ No nje luptim It ngushlf [HD i nfaohcn lt1hn ndirtimit It ndltncsa I( rei Shilhd numerikf II IHD blO ~ p1rIrnfiriIne II lIIlryJrme rrok jane loh~ I(

lbmiddot middotIIme

InYogttimot dilk nuk p~rfhijna inlimltt pt blerjen e okiono--o Pro Invumi i HUlli Dirckt cshl i ndryhlm nsa Instimi no porfQll In im Ill portofol lthte nj~ investim q~ nuk kampkon Iwntr~npo nuk b nj~ intore nIiol~mlt ndirlta THO plrf5line Ii lthils pltrkoU n~ politik~ c m lIlmil dh rgti wndimanje

11 KlasifJJoimii Im=li_ Ifaja Dinlte

flshtu oj plrlufirimi le edhe klifikimi IHD ate nsa k~dvhtrlmi Dpounda te ellololo iohen Dy jan~ kndv~shtrlmot kryore tl hikimit te IHOmiddotc

Nga UmA6hlrlmlllnveltliwll

NgQ UIIlt-lthirimJ I ndilprill

Nga llndlsbtrlmJ I iIstioril JHOle klosifikohen iii horizQntalo gtertikale lthe icllJomem (ea 1971)

11m borizontgti

Prodhobetjhlaquoi (110 din pri1 aio~ prodlgtoho dhc nO Iwmplline m~m~ Pra i njcjti illnd prodhitnl rluplikohet lthe jsht~ vonoit Ky Iloj investimi i HUIIj puruqet upologiin~ m~ t~ p~rhp to IHD-e

IHO roh

Transfcrnbct jllgthle nje oga fazol e procni prltgtltllnKs Ky lIoj [n-timl lstnl DIe i pltmapur D~ sltk1M1 d)1ampor dhe 1Ittltsor sio j1llO industril~ ~1JlIlII1IC

ihltn ltfile II 11M knnglnmerat qo jLD~ nje perie1jbullbull inltlimev~ borizontlLlpound dhe verlikale t~ ciUlt ptrfhijno edhe invtimin n~ njf indutri llt nje nty~ tj~ n~ ltndin prit~

lis ern- Rollo ~ltI (2000) The wpound Rooi ampm_ c (l971~ 1lt001 p 14

Nga klnd~hlriml tlitpril au dol n~

IHD gt-endCnso t~ importil K pirhijn~ pmdhimin 0 mollrac ~lt fillimishl jane ponuar ~ vendin pritfo Kj~ II~j IHD-jo mllurncltgtho g lregu kostot e transponit db bonicnrt ltIIquL

IHD rrit~ Ie clrtit Lldbcn 1u)ubI me ~trIltim1n e lendti ~ 0jJ0

cdhcIllllllnlVO lte ndrnnj~m

lHD e iniciunm 0 geyerit~ Kjn k II bj~ me polilila qoverito Q~ arjn~ Slimuj p~r invtimct 0 huaja dbo bohct mo (Iellirn qi l elominohet deficiti nil biloruin cpagosavc

NmrgatlT~jlimJ lin_limit IHD rdaJgtfn n~ 2 til til brendshmc dbo lejlI

meSlime Ii lmndsbm~ quben rumet e b) nga Dje sicentmlarrt$ i b~ IIlt kooominl rJPgt1Ill=gt P tolu hyrlts ni nje moment dblnl kobo i rcfaohct te Itiitha imotimOC djkte nga jo-TtZidcuOi ~ donum~ Imrrue_

lnvostime t~ jshIJru qurun invim~t kryera nga nj~ 1p~ vond n~ nje vonltl ljelltgt i ndrY_~~Jn n~ oj r~iltJonc~ ~wk del jn~ incmmct 0 ckormmiblt rapOMO j h~ vendi

fbk fltM I nro lidhct me immiIIld Id~ nj~ periudho koh dhc bhte kumuIriy Ky tluL (pozitiy opo lliv) ~ 4 i in-e1imove ta j4Shune dbe U brendshme i qWljlllf IlIhyshc cdbc swlu i irirn di~ Flubi JilIIiy zo1onishllrcgoII Dilovosmetalgt ndi~imin bull rimbllncve to mdislunt~ hve brenda knmpanie

lluksi newllllD-ve influonoohet nga clcmnWI 0 mCPltgthltm

bull Kpitnll o1$ooor q~ ~ht~ blerj~ alsiono 0 involiLOri t huaJ nj~ entitct ne vcndin prito~

bull l(apiwl rim_ i ltiIi pErliIq~ ata pjegtO ta filimil qe nuk nd3hct si divi upo labebe n~ ndin e inYltgttultii~ por pfnIOM ~ tu ri1m= tkooominc pri

bull HG bnnde kompll1ie q~ [lltfoQlsohcn ga Ernte afuWdlurtra apltI

afatgjOo midi kompanigtlt mOrne dho fiIiole t~ -j_

Njur nll Q~PI Qpo q81imrl ql ntlloJnl nJ~ nwmitaT U iucsoj~ jshIC ltndi~ n~ d q~ til kslgtrtoj~ ipas j~tudimi C Ire lorO Cu)-lChoid1 Millar amp C1c~ne 1997 lHD ndah n~ 5 Ii kryeso

MO 1m A Fel 00)gtidmcltmltl iio fIwol pl

Tipll pan i lHD- ie uIo qe pClduron pi Ie fituar ak nc faklm1 pcifikt te nrodhimit If tilla ur L njohuril teknltgtloampjke paeIlU oe emri i ntir(gt qil ro1ltrohcl n~ nje pw nI ondin pril~ N~ k~13 fakter prodhillli mll gjnden n~ vendin e oriampjine OJgtgt nk jtule kbttiih Llt tnms[~ atihetillompania e hwlj duhct Ie invatoje lokalishL pjr La siguttl3t silL N Sbqipjri kjo mund U ilulrohe1 me shornbul1in 0 rnpansillUiL middotKUrllmbullbull cilo m=me prudbirnjo dhc cksportiJnjne produkteve Le~eliluL 1gtqipw (faqj 1= e Kunun International)

P ns ~illl IIst1l11t me sipo IlD-1l sl til i ri i ciltunmni gthltk XX kttnC Iltnokncln (~ ndl)rkol1l~wizojnl biznoln dhe tregtin duke jell~ p1rfime U dyalleltilme1 laquor InOSIJoiin ~ht dho pIlr priloin Tcltgtrit njlth d forma to lHD_ Ii cilatjonl

1 Manj (plrfitimi) 0 hkrirjo me nj tId~rrmrje n~ nj~ vend tj~r

2 KrijUni i nje ndlmnorrjejo Llt plmhkL me nj~ ndmnanje n~ nj~ vend tjel

3 KrijUni i nje nderrmmjc Ie (inmm n~ 1Ush to ampjellgtr sren-field)

V Il_(l960~ 1ttI OK 111 )hgtd noQod~ m ~p191

-10shy

4 iDvcstimbtcgtl 050 ri_in_ no Dj~ prnjckl okzistues

~ futmaYC tl mCsipErme ka iliilri tl tjm U tiJla si cknologjic ~ li~ltuarn ~perllWlt1 e nltDkomraktur c50 formimi I alyt~ biTnltSi q mund U kl3sifikob 0 50 i DID polt q si~sh1 mlld tl koidcrobm lC lidh me IHD- bull

21 Faldon qO pircakJajnl IHD

DID IIn(l n5~ tirulei qc po gthkon drcj rrilj nIJ nition dwnomiko ~lobal Alo kn~ nJ~ ndoli t~ modile fiE ede ~7ilvillim K~ilU funllml me rOllde dhe jICI1ltgtl per I~ ndihmuar komponitc c og]o D~ lUll D~ lthvinim W Badtkimit llWlt1pion dhe Silteteve t( llashkuera p(r rritje dil ~rlmin bull lthi~eve po ~ith jtimo Ie mcdha GjalC 2012 keto ttogjo D~ ztiorim u bene ~rfitultgtit Ie medhnJ t~ IIII)middotvo H)rjet lejhiluan 010 t( ~endebullbull l hilluorD me $ I30 bilion $

Bolli e dm_ gjibIlH Ita pCrl1Iimo e5 n~a keto iII~timojahi d~ pot Ill Dj~ menyr~ Ii odry-lun llIjo e -ende prittse Keto plrfilimo kryesisht bnlt~ ~jne mo gjerimlD dbe bkgOi e knolpanie Ii mat 0 kOflOnlla UIShm~ globilejonl Mgulruar ni risttuktnrimin I rifikultimin ne bimltsit lcr-- Ky tip invcstimi liltIlIltl me tlII~ III mllUnbajycn db me pak bltjOll ~ hopa I~ mltdba ne rritj knomi

)OllOl ~tue Ie lHD-ve IgtIIrphojru ne ~i re Iori nga cili alo perthithot dha nga fuktj ruse tregu q~ p1rthlth eh s i nj~ ndi nl zhillim pO tn~ 1Ii~ end me dnoml lC zhvilluar

NSD pik~parnja sektoriaIe llubi lHD-vlt ne lIlarl prlr ltgtlire ne i Ii fuktolttvo mokrockonomik fakto~e t~ zhvi[limi~ fako~ Inliruoioool dh cilsor P~ I P~kl klOliWJ 1lt d)1ii dhe INfIlt nO mny t~ ndyhrne ndikohen nga nivol j tc ardhutavo kombltare ga ndryhim j mi t~ k~lnhimlt I clho nga lregue tl villimi til WI i lhdlltm finoruiore (Jimmcl ooplh) dho ~ilrimi ne shkollobull bullpo dho ngo fukto~ instiruoioal~ t~ till~ j pavar~[bullbull poundJ)q~orl til flebibiliteti i Iregut t~ pUl1~ nrkti i secilit prej klttJT Jktmevc Ogthle ndryohOm ne gtoampi Ii okonomlve ku nclodhin ekenomi n~ zhvillim po eknmi III 7Jwilhbull

N~ ~rgjthl~ faItorlot pC=ktues q~ ndikojllll n zgjodhjon vendit 1m ndrmonje h~kO1lbtshe vendlttgtillt~ in- nund (0 lIoslftkoh nO dy blcgo

oIlUhr ~ wldi ~ origjinls

oIlUhr din prilb

tICT~D droramp2012

(tMN J P WIJI d Ji1m v 2010)

Variblal e Jidhur me vendin ~ arigjintlt j~ faktorC qo c bltjnlt investimln jhl me I~rlleq~ S oj n~ vend ph shkak te kmhlevo Uuole ~ vendi- FaktorCt e lidhur Ille lemm prile e bjne investimin ~ ~ vend n~ veti me tirhcqtgt ltu mundltsb e nveltmmit nlt ~do vend tjoter No litltraturf jlk~t bull lidbur m~ vendi prit~jan ot ticilCl ~ terlwqur IIlI shuml v~mendj

P ciW j kushtet q~ dubet 1l plnn~ Dje =lt1 qlt te jelo LMItq~ ndlj immoflo Karltoristikat qC dubel If 10 vend prit~ per to Illenenw fitimo me Ie arta pltr fum lt1M q~ ~jn( vendimin ~ saj per Ie mluar josh jon U

shwn dhe t~ ndry5hme dhej_ analiwar morju nO Jil=~

Nj~ k~ntribut I rlndish~ l=ik per IC hlj 1m dh~n~ ooria e diamantifmiddot (dwltWnillholtgtr-) e poner (1990) eila bazohcl n~ ]uCr faktOrl q~ p~rkufLzohn i p~oktuesit vendil Kushtct c fakwh - faklOt6t e prodhimit pMoijn zernt naIj-TIlro i dh aw 1lt krijuarn si fuqia JIWgtOlO e Iruilifilruar apo ~ura bull KushIct c kedrN _ nalf8 e ~ s1 vendl plttl mira e shErbinlo dh niU ibletts bull Industriu ~ IidIwra mbCshlcLigtlt - ekI n~ treg e fumizuc Ie ijai apo e indtri tl ~r1 m t~ 1lt iesimit bull Stratcyeniill ruktCIIU dbe rivaliei finn~ _ knnbllTltnca e fumave venda dhe Irulthtet e kijimil nrgonizimit dhe adminhlrilnillo kompruslt

KltI ku~ lkQfo ~diomonl~ sl bhlru m rolin e qCrlsf ~ okonwnl dh rolin e nliarjcv I tlStihmc promoOjnll 00 ruilojno krijimin ImI1e konlrurruc p(r ruilrmwljcL

Throning (1993) IItgUmIIllltJJgt molh dblt raktotpl kn I tHl) Iwn~ ndrysh n kobo IIID drejt gt=ltIev n( zlwillimj_ zhVltIlllosult ngo kMrues ttc(U drcjt lHD kiJkuc 10 bmimlt lt~ dilIllt1til (ertikal) Vendct n zhvillim duhet tmiddoti ~rhltqn 1I11)middot~ duke hfiytlzuar

Prmat bull treglll dh~ rrbjeR pIltDciDle

Vendet m lrogj 1lt mMba mlDld l~ shoqlrohfu me rritie It IIID pi( $hkok 1lt lCIhslts potrncioJc dho hraquowve mo It ulfl qe lidhen me ekollOJllite e bkallfs Srudimet belta sa Resmini (2000) dub alIiz IHD rn selo~ pirpwrues mjne DC pCrlundlmin l1ldol bull EuropfS Qoorore dhe indo ml poptdJi tC modhe enttljn( 1lt loo m trheq~ plO lHD N~ nj~ pCIfundim Ie ngjhm WTin dhc Bevan dblt Eugttrin (2000) donomile ( mMha) n~ tranzicion kane tcndCIlOCO Wrheqn m~ hum~ tllD

Twomey MI I (2000) AffUry 0[W IInmiddotmmen hlt ~ud WpdJ (hook Routledg

ufImo lbo~__iontI)ZOOO VI_II ) pogolt 66S-689 1ltbltt 2000

A A Bo amp Sul Emi 1000 n 01 or tPli Pirect lm1 I Tbullbull 1middot Wj mm ampd tirultOgtrkinJt 10 Sot 341

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 9: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

1 lHD n~ kind~-Cshtrimin Iorik

In~timet e Huaja Dirltkle (IHD) J~ j~ domml ky~ n~ into~rimin domik ndampkombClor Ala rIJoin lidhje tc diloprdrejla tc q(ndrLhm dh oftwata ndejet elronomh dho ljQj~ eka1Omil~ Ie proIWvojn~ ~roduktct e tyre ne amplet ndMltlmbCbm IHD jan Ejithashlu nje burim 1Ites finB1)dmi pltr uwesrime l cih Ie ndihmuarn nga poUtwU c dohuro munlt l~jltnOgcmjlaquo i ~ndsishCm per mim_ Si ~jol lt GOP (PHIl) n lIo~ti~ kbitare t~ nje vmdi dh n~ IidhJc me dw~ioin e II ardh JyC kombaare

Y~+I+O+(XbullI1) ku I ~hlt Inveslimo plu lnveSlime tl Huaj

IHD ~ sl njodhja na~ ~ inm (njtdJJja c bltndhme rninugt njedhje e jaslumc) per Ii bier( nj~ iore menaxhues afoltot (10 l mo ~l stokut 010) n~ nj~ ntilot (ndemnanio) ~il wpmn n~ nj~ vltnol Ie ndryn~m nil ai 0 inmiddotelli

UII) lAAtl b c kopitalil tI lt1 l tjo bpiWbullbullfI8il1t~ tc tjc kapitale a(tsbktlOr si~ poroqittn D~ bil c pagesa~- Zalonish UJ]) pirlmjne pj~en nI mclthimjoinl-vennn lI3llafcrim lC lelnologjiSl dhc Ie mjcgti1tcrh (njohurive~)

21 SIpitbjlzJ)lte~ IHD

IIiD prlrufizohca si oje inim rip nj~ njeii donomike (entilct) wDdrnIl (inytil dilekl) m ahjktivin c i~rimil tc nj~ intcrcsi (0 qltndroehim III nit nj~1 knnomikc ltCLidCNc n~ nj~ end ~ottr (01lt bull invtimit dirokt) lnl~j i q~rlttn kurgtlon ekzlltttncCn c oj lidhjejbullbullfutgjaU ndennie investitnit diltckl dhe njllti~ 1m invlohlt1 (njOsigt ltI il1voslimit orrell)1 dllo nja bkJilllt infIuece d=ChCnltsii oga jfteltitori diIcld nO mltfhimine nj~ Krlterl kJ)- pltdonIf ~Il pnlDlsia etilpalultn 10 1l fuqisl vomcsc

Nj ~t~r m~yr~ per tj pOrlrufimor ~ht~ konsidcrimi i lyre i hyrjc noto e jnvotimClC per 1l sigutllllt interc W q~ruh~on II mebimil (Ii paitcn till t~ oksiMeve tIleso _ Aksiu 10 Zoonlthme) n~ nje ojo okonoonike q~ cpron nil nj~ end Ie 1lIh)middot~m ngut i innslitorit Ajo elhtc Imma bpiUllil lS et ri--1nvelttimit Ie rim bpitall li= afOlgjaa apo kapjtgtlbullbullfulhlurtlr ~ gohct Ill bilnncin bull pqosave Me hyti~ nltto do ~ kuplojma h))et bull irrcstilncvc W reja m diiftCStimct (digtinveirtIlr nga iftmiddottitorft c bUllj nltl ekonomi1l raportuOlgtlt

D~m~ ojlt kompagtie poqovltrie ohitu-_likuJltl ljo __ok 1ilid2 RodJbim pmri_lupitalebullbullpo m I oJ kemp pIltgt mokm po rajI q kongtumoblt hhcnl_ ltgtltopcdto _raw hI w fin~

No pRTIlIl nje inveSlim direlt i Iojon Irlliol e joshrn til ken~ nje 11~cim ne shum~ fnnno ZIIkonlliht IHD pltrrshij~ pjrnmj nlt mltrulXhim Jolnt-OtIturlt ttansfcrim l~ teknologjislt dho t~ mjesh~vo (njuhuigt ebperte) M~ gjere4 IHD perfshljn~ halti1Idm po bk~o ndltrtimin bull nd~rte t~ reja riinYltslimln bull litimeve U fituara Dll Prim joshtt -endi dho oS hlbrni brenda ktgtm~ No nje luptim It ngushlf [HD i nfaohcn lt1hn ndirtimit It ndltncsa I( rei Shilhd numerikf II IHD blO ~ p1rIrnfiriIne II lIIlryJrme rrok jane loh~ I(

lbmiddot middotIIme

InYogttimot dilk nuk p~rfhijna inlimltt pt blerjen e okiono--o Pro Invumi i HUlli Dirckt cshl i ndryhlm nsa Instimi no porfQll In im Ill portofol lthte nj~ investim q~ nuk kampkon Iwntr~npo nuk b nj~ intore nIiol~mlt ndirlta THO plrf5line Ii lthils pltrkoU n~ politik~ c m lIlmil dh rgti wndimanje

11 KlasifJJoimii Im=li_ Ifaja Dinlte

flshtu oj plrlufirimi le edhe klifikimi IHD ate nsa k~dvhtrlmi Dpounda te ellololo iohen Dy jan~ kndv~shtrlmot kryore tl hikimit te IHOmiddotc

Nga UmA6hlrlmlllnveltliwll

NgQ UIIlt-lthirimJ I ndilprill

Nga llndlsbtrlmJ I iIstioril JHOle klosifikohen iii horizQntalo gtertikale lthe icllJomem (ea 1971)

11m borizontgti

Prodhobetjhlaquoi (110 din pri1 aio~ prodlgtoho dhc nO Iwmplline m~m~ Pra i njcjti illnd prodhitnl rluplikohet lthe jsht~ vonoit Ky Iloj investimi i HUIIj puruqet upologiin~ m~ t~ p~rhp to IHD-e

IHO roh

Transfcrnbct jllgthle nje oga fazol e procni prltgtltllnKs Ky lIoj [n-timl lstnl DIe i pltmapur D~ sltk1M1 d)1ampor dhe 1Ittltsor sio j1llO industril~ ~1JlIlII1IC

ihltn ltfile II 11M knnglnmerat qo jLD~ nje perie1jbullbull inltlimev~ borizontlLlpound dhe verlikale t~ ciUlt ptrfhijno edhe invtimin n~ njf indutri llt nje nty~ tj~ n~ ltndin prit~

lis ern- Rollo ~ltI (2000) The wpound Rooi ampm_ c (l971~ 1lt001 p 14

Nga klnd~hlriml tlitpril au dol n~

IHD gt-endCnso t~ importil K pirhijn~ pmdhimin 0 mollrac ~lt fillimishl jane ponuar ~ vendin pritfo Kj~ II~j IHD-jo mllurncltgtho g lregu kostot e transponit db bonicnrt ltIIquL

IHD rrit~ Ie clrtit Lldbcn 1u)ubI me ~trIltim1n e lendti ~ 0jJ0

cdhcIllllllnlVO lte ndrnnj~m

lHD e iniciunm 0 geyerit~ Kjn k II bj~ me polilila qoverito Q~ arjn~ Slimuj p~r invtimct 0 huaja dbo bohct mo (Iellirn qi l elominohet deficiti nil biloruin cpagosavc

NmrgatlT~jlimJ lin_limit IHD rdaJgtfn n~ 2 til til brendshmc dbo lejlI

meSlime Ii lmndsbm~ quben rumet e b) nga Dje sicentmlarrt$ i b~ IIlt kooominl rJPgt1Ill=gt P tolu hyrlts ni nje moment dblnl kobo i rcfaohct te Itiitha imotimOC djkte nga jo-TtZidcuOi ~ donum~ Imrrue_

lnvostime t~ jshIJru qurun invim~t kryera nga nj~ 1p~ vond n~ nje vonltl ljelltgt i ndrY_~~Jn n~ oj r~iltJonc~ ~wk del jn~ incmmct 0 ckormmiblt rapOMO j h~ vendi

fbk fltM I nro lidhct me immiIIld Id~ nj~ periudho koh dhc bhte kumuIriy Ky tluL (pozitiy opo lliv) ~ 4 i in-e1imove ta j4Shune dbe U brendshme i qWljlllf IlIhyshc cdbc swlu i irirn di~ Flubi JilIIiy zo1onishllrcgoII Dilovosmetalgt ndi~imin bull rimbllncve to mdislunt~ hve brenda knmpanie

lluksi newllllD-ve influonoohet nga clcmnWI 0 mCPltgthltm

bull Kpitnll o1$ooor q~ ~ht~ blerj~ alsiono 0 involiLOri t huaJ nj~ entitct ne vcndin prito~

bull l(apiwl rim_ i ltiIi pErliIq~ ata pjegtO ta filimil qe nuk nd3hct si divi upo labebe n~ ndin e inYltgttultii~ por pfnIOM ~ tu ri1m= tkooominc pri

bull HG bnnde kompll1ie q~ [lltfoQlsohcn ga Ernte afuWdlurtra apltI

afatgjOo midi kompanigtlt mOrne dho fiIiole t~ -j_

Njur nll Q~PI Qpo q81imrl ql ntlloJnl nJ~ nwmitaT U iucsoj~ jshIC ltndi~ n~ d q~ til kslgtrtoj~ ipas j~tudimi C Ire lorO Cu)-lChoid1 Millar amp C1c~ne 1997 lHD ndah n~ 5 Ii kryeso

MO 1m A Fel 00)gtidmcltmltl iio fIwol pl

Tipll pan i lHD- ie uIo qe pClduron pi Ie fituar ak nc faklm1 pcifikt te nrodhimit If tilla ur L njohuril teknltgtloampjke paeIlU oe emri i ntir(gt qil ro1ltrohcl n~ nje pw nI ondin pril~ N~ k~13 fakter prodhillli mll gjnden n~ vendin e oriampjine OJgtgt nk jtule kbttiih Llt tnms[~ atihetillompania e hwlj duhct Ie invatoje lokalishL pjr La siguttl3t silL N Sbqipjri kjo mund U ilulrohe1 me shornbul1in 0 rnpansillUiL middotKUrllmbullbull cilo m=me prudbirnjo dhc cksportiJnjne produkteve Le~eliluL 1gtqipw (faqj 1= e Kunun International)

P ns ~illl IIst1l11t me sipo IlD-1l sl til i ri i ciltunmni gthltk XX kttnC Iltnokncln (~ ndl)rkol1l~wizojnl biznoln dhe tregtin duke jell~ p1rfime U dyalleltilme1 laquor InOSIJoiin ~ht dho pIlr priloin Tcltgtrit njlth d forma to lHD_ Ii cilatjonl

1 Manj (plrfitimi) 0 hkrirjo me nj tId~rrmrje n~ nj~ vend tj~r

2 KrijUni i nje ndlmnorrjejo Llt plmhkL me nj~ ndmnanje n~ nj~ vend tjel

3 KrijUni i nje nderrmmjc Ie (inmm n~ 1Ush to ampjellgtr sren-field)

V Il_(l960~ 1ttI OK 111 )hgtd noQod~ m ~p191

-10shy

4 iDvcstimbtcgtl 050 ri_in_ no Dj~ prnjckl okzistues

~ futmaYC tl mCsipErme ka iliilri tl tjm U tiJla si cknologjic ~ li~ltuarn ~perllWlt1 e nltDkomraktur c50 formimi I alyt~ biTnltSi q mund U kl3sifikob 0 50 i DID polt q si~sh1 mlld tl koidcrobm lC lidh me IHD- bull

21 Faldon qO pircakJajnl IHD

DID IIn(l n5~ tirulei qc po gthkon drcj rrilj nIJ nition dwnomiko ~lobal Alo kn~ nJ~ ndoli t~ modile fiE ede ~7ilvillim K~ilU funllml me rOllde dhe jICI1ltgtl per I~ ndihmuar komponitc c og]o D~ lUll D~ lthvinim W Badtkimit llWlt1pion dhe Silteteve t( llashkuera p(r rritje dil ~rlmin bull lthi~eve po ~ith jtimo Ie mcdha GjalC 2012 keto ttogjo D~ ztiorim u bene ~rfitultgtit Ie medhnJ t~ IIII)middotvo H)rjet lejhiluan 010 t( ~endebullbull l hilluorD me $ I30 bilion $

Bolli e dm_ gjibIlH Ita pCrl1Iimo e5 n~a keto iII~timojahi d~ pot Ill Dj~ menyr~ Ii odry-lun llIjo e -ende prittse Keto plrfilimo kryesisht bnlt~ ~jne mo gjerimlD dbe bkgOi e knolpanie Ii mat 0 kOflOnlla UIShm~ globilejonl Mgulruar ni risttuktnrimin I rifikultimin ne bimltsit lcr-- Ky tip invcstimi liltIlIltl me tlII~ III mllUnbajycn db me pak bltjOll ~ hopa I~ mltdba ne rritj knomi

)OllOl ~tue Ie lHD-ve IgtIIrphojru ne ~i re Iori nga cili alo perthithot dha nga fuktj ruse tregu q~ p1rthlth eh s i nj~ ndi nl zhillim pO tn~ 1Ii~ end me dnoml lC zhvilluar

NSD pik~parnja sektoriaIe llubi lHD-vlt ne lIlarl prlr ltgtlire ne i Ii fuktolttvo mokrockonomik fakto~e t~ zhvi[limi~ fako~ Inliruoioool dh cilsor P~ I P~kl klOliWJ 1lt d)1ii dhe INfIlt nO mny t~ ndyhrne ndikohen nga nivol j tc ardhutavo kombltare ga ndryhim j mi t~ k~lnhimlt I clho nga lregue tl villimi til WI i lhdlltm finoruiore (Jimmcl ooplh) dho ~ilrimi ne shkollobull bullpo dho ngo fukto~ instiruoioal~ t~ till~ j pavar~[bullbull poundJ)q~orl til flebibiliteti i Iregut t~ pUl1~ nrkti i secilit prej klttJT Jktmevc Ogthle ndryohOm ne gtoampi Ii okonomlve ku nclodhin ekenomi n~ zhvillim po eknmi III 7Jwilhbull

N~ ~rgjthl~ faItorlot pC=ktues q~ ndikojllll n zgjodhjon vendit 1m ndrmonje h~kO1lbtshe vendlttgtillt~ in- nund (0 lIoslftkoh nO dy blcgo

oIlUhr ~ wldi ~ origjinls

oIlUhr din prilb

tICT~D droramp2012

(tMN J P WIJI d Ji1m v 2010)

Variblal e Jidhur me vendin ~ arigjintlt j~ faktorC qo c bltjnlt investimln jhl me I~rlleq~ S oj n~ vend ph shkak te kmhlevo Uuole ~ vendi- FaktorCt e lidhur Ille lemm prile e bjne investimin ~ ~ vend n~ veti me tirhcqtgt ltu mundltsb e nveltmmit nlt ~do vend tjoter No litltraturf jlk~t bull lidbur m~ vendi prit~jan ot ticilCl ~ terlwqur IIlI shuml v~mendj

P ciW j kushtet q~ dubet 1l plnn~ Dje =lt1 qlt te jelo LMItq~ ndlj immoflo Karltoristikat qC dubel If 10 vend prit~ per to Illenenw fitimo me Ie arta pltr fum lt1M q~ ~jn( vendimin ~ saj per Ie mluar josh jon U

shwn dhe t~ ndry5hme dhej_ analiwar morju nO Jil=~

Nj~ k~ntribut I rlndish~ l=ik per IC hlj 1m dh~n~ ooria e diamantifmiddot (dwltWnillholtgtr-) e poner (1990) eila bazohcl n~ ]uCr faktOrl q~ p~rkufLzohn i p~oktuesit vendil Kushtct c fakwh - faklOt6t e prodhimit pMoijn zernt naIj-TIlro i dh aw 1lt krijuarn si fuqia JIWgtOlO e Iruilifilruar apo ~ura bull KushIct c kedrN _ nalf8 e ~ s1 vendl plttl mira e shErbinlo dh niU ibletts bull Industriu ~ IidIwra mbCshlcLigtlt - ekI n~ treg e fumizuc Ie ijai apo e indtri tl ~r1 m t~ 1lt iesimit bull Stratcyeniill ruktCIIU dbe rivaliei finn~ _ knnbllTltnca e fumave venda dhe Irulthtet e kijimil nrgonizimit dhe adminhlrilnillo kompruslt

KltI ku~ lkQfo ~diomonl~ sl bhlru m rolin e qCrlsf ~ okonwnl dh rolin e nliarjcv I tlStihmc promoOjnll 00 ruilojno krijimin ImI1e konlrurruc p(r ruilrmwljcL

Throning (1993) IItgUmIIllltJJgt molh dblt raktotpl kn I tHl) Iwn~ ndrysh n kobo IIID drejt gt=ltIev n( zlwillimj_ zhVltIlllosult ngo kMrues ttc(U drcjt lHD kiJkuc 10 bmimlt lt~ dilIllt1til (ertikal) Vendct n zhvillim duhet tmiddoti ~rhltqn 1I11)middot~ duke hfiytlzuar

Prmat bull treglll dh~ rrbjeR pIltDciDle

Vendet m lrogj 1lt mMba mlDld l~ shoqlrohfu me rritie It IIID pi( $hkok 1lt lCIhslts potrncioJc dho hraquowve mo It ulfl qe lidhen me ekollOJllite e bkallfs Srudimet belta sa Resmini (2000) dub alIiz IHD rn selo~ pirpwrues mjne DC pCrlundlmin l1ldol bull EuropfS Qoorore dhe indo ml poptdJi tC modhe enttljn( 1lt loo m trheq~ plO lHD N~ nj~ pCIfundim Ie ngjhm WTin dhc Bevan dblt Eugttrin (2000) donomile ( mMha) n~ tranzicion kane tcndCIlOCO Wrheqn m~ hum~ tllD

Twomey MI I (2000) AffUry 0[W IInmiddotmmen hlt ~ud WpdJ (hook Routledg

ufImo lbo~__iontI)ZOOO VI_II ) pogolt 66S-689 1ltbltt 2000

A A Bo amp Sul Emi 1000 n 01 or tPli Pirect lm1 I Tbullbull 1middot Wj mm ampd tirultOgtrkinJt 10 Sot 341

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 10: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

No pRTIlIl nje inveSlim direlt i Iojon Irlliol e joshrn til ken~ nje 11~cim ne shum~ fnnno ZIIkonlliht IHD pltrrshij~ pjrnmj nlt mltrulXhim Jolnt-OtIturlt ttansfcrim l~ teknologjislt dho t~ mjesh~vo (njuhuigt ebperte) M~ gjere4 IHD perfshljn~ halti1Idm po bk~o ndltrtimin bull nd~rte t~ reja riinYltslimln bull litimeve U fituara Dll Prim joshtt -endi dho oS hlbrni brenda ktgtm~ No nje luptim It ngushlf [HD i nfaohcn lt1hn ndirtimit It ndltncsa I( rei Shilhd numerikf II IHD blO ~ p1rIrnfiriIne II lIIlryJrme rrok jane loh~ I(

lbmiddot middotIIme

InYogttimot dilk nuk p~rfhijna inlimltt pt blerjen e okiono--o Pro Invumi i HUlli Dirckt cshl i ndryhlm nsa Instimi no porfQll In im Ill portofol lthte nj~ investim q~ nuk kampkon Iwntr~npo nuk b nj~ intore nIiol~mlt ndirlta THO plrf5line Ii lthils pltrkoU n~ politik~ c m lIlmil dh rgti wndimanje

11 KlasifJJoimii Im=li_ Ifaja Dinlte

flshtu oj plrlufirimi le edhe klifikimi IHD ate nsa k~dvhtrlmi Dpounda te ellololo iohen Dy jan~ kndv~shtrlmot kryore tl hikimit te IHOmiddotc

Nga UmA6hlrlmlllnveltliwll

NgQ UIIlt-lthirimJ I ndilprill

Nga llndlsbtrlmJ I iIstioril JHOle klosifikohen iii horizQntalo gtertikale lthe icllJomem (ea 1971)

11m borizontgti

Prodhobetjhlaquoi (110 din pri1 aio~ prodlgtoho dhc nO Iwmplline m~m~ Pra i njcjti illnd prodhitnl rluplikohet lthe jsht~ vonoit Ky Iloj investimi i HUIIj puruqet upologiin~ m~ t~ p~rhp to IHD-e

IHO roh

Transfcrnbct jllgthle nje oga fazol e procni prltgtltllnKs Ky lIoj [n-timl lstnl DIe i pltmapur D~ sltk1M1 d)1ampor dhe 1Ittltsor sio j1llO industril~ ~1JlIlII1IC

ihltn ltfile II 11M knnglnmerat qo jLD~ nje perie1jbullbull inltlimev~ borizontlLlpound dhe verlikale t~ ciUlt ptrfhijno edhe invtimin n~ njf indutri llt nje nty~ tj~ n~ ltndin prit~

lis ern- Rollo ~ltI (2000) The wpound Rooi ampm_ c (l971~ 1lt001 p 14

Nga klnd~hlriml tlitpril au dol n~

IHD gt-endCnso t~ importil K pirhijn~ pmdhimin 0 mollrac ~lt fillimishl jane ponuar ~ vendin pritfo Kj~ II~j IHD-jo mllurncltgtho g lregu kostot e transponit db bonicnrt ltIIquL

IHD rrit~ Ie clrtit Lldbcn 1u)ubI me ~trIltim1n e lendti ~ 0jJ0

cdhcIllllllnlVO lte ndrnnj~m

lHD e iniciunm 0 geyerit~ Kjn k II bj~ me polilila qoverito Q~ arjn~ Slimuj p~r invtimct 0 huaja dbo bohct mo (Iellirn qi l elominohet deficiti nil biloruin cpagosavc

NmrgatlT~jlimJ lin_limit IHD rdaJgtfn n~ 2 til til brendshmc dbo lejlI

meSlime Ii lmndsbm~ quben rumet e b) nga Dje sicentmlarrt$ i b~ IIlt kooominl rJPgt1Ill=gt P tolu hyrlts ni nje moment dblnl kobo i rcfaohct te Itiitha imotimOC djkte nga jo-TtZidcuOi ~ donum~ Imrrue_

lnvostime t~ jshIJru qurun invim~t kryera nga nj~ 1p~ vond n~ nje vonltl ljelltgt i ndrY_~~Jn n~ oj r~iltJonc~ ~wk del jn~ incmmct 0 ckormmiblt rapOMO j h~ vendi

fbk fltM I nro lidhct me immiIIld Id~ nj~ periudho koh dhc bhte kumuIriy Ky tluL (pozitiy opo lliv) ~ 4 i in-e1imove ta j4Shune dbe U brendshme i qWljlllf IlIhyshc cdbc swlu i irirn di~ Flubi JilIIiy zo1onishllrcgoII Dilovosmetalgt ndi~imin bull rimbllncve to mdislunt~ hve brenda knmpanie

lluksi newllllD-ve influonoohet nga clcmnWI 0 mCPltgthltm

bull Kpitnll o1$ooor q~ ~ht~ blerj~ alsiono 0 involiLOri t huaJ nj~ entitct ne vcndin prito~

bull l(apiwl rim_ i ltiIi pErliIq~ ata pjegtO ta filimil qe nuk nd3hct si divi upo labebe n~ ndin e inYltgttultii~ por pfnIOM ~ tu ri1m= tkooominc pri

bull HG bnnde kompll1ie q~ [lltfoQlsohcn ga Ernte afuWdlurtra apltI

afatgjOo midi kompanigtlt mOrne dho fiIiole t~ -j_

Njur nll Q~PI Qpo q81imrl ql ntlloJnl nJ~ nwmitaT U iucsoj~ jshIC ltndi~ n~ d q~ til kslgtrtoj~ ipas j~tudimi C Ire lorO Cu)-lChoid1 Millar amp C1c~ne 1997 lHD ndah n~ 5 Ii kryeso

MO 1m A Fel 00)gtidmcltmltl iio fIwol pl

Tipll pan i lHD- ie uIo qe pClduron pi Ie fituar ak nc faklm1 pcifikt te nrodhimit If tilla ur L njohuril teknltgtloampjke paeIlU oe emri i ntir(gt qil ro1ltrohcl n~ nje pw nI ondin pril~ N~ k~13 fakter prodhillli mll gjnden n~ vendin e oriampjine OJgtgt nk jtule kbttiih Llt tnms[~ atihetillompania e hwlj duhct Ie invatoje lokalishL pjr La siguttl3t silL N Sbqipjri kjo mund U ilulrohe1 me shornbul1in 0 rnpansillUiL middotKUrllmbullbull cilo m=me prudbirnjo dhc cksportiJnjne produkteve Le~eliluL 1gtqipw (faqj 1= e Kunun International)

P ns ~illl IIst1l11t me sipo IlD-1l sl til i ri i ciltunmni gthltk XX kttnC Iltnokncln (~ ndl)rkol1l~wizojnl biznoln dhe tregtin duke jell~ p1rfime U dyalleltilme1 laquor InOSIJoiin ~ht dho pIlr priloin Tcltgtrit njlth d forma to lHD_ Ii cilatjonl

1 Manj (plrfitimi) 0 hkrirjo me nj tId~rrmrje n~ nj~ vend tj~r

2 KrijUni i nje ndlmnorrjejo Llt plmhkL me nj~ ndmnanje n~ nj~ vend tjel

3 KrijUni i nje nderrmmjc Ie (inmm n~ 1Ush to ampjellgtr sren-field)

V Il_(l960~ 1ttI OK 111 )hgtd noQod~ m ~p191

-10shy

4 iDvcstimbtcgtl 050 ri_in_ no Dj~ prnjckl okzistues

~ futmaYC tl mCsipErme ka iliilri tl tjm U tiJla si cknologjic ~ li~ltuarn ~perllWlt1 e nltDkomraktur c50 formimi I alyt~ biTnltSi q mund U kl3sifikob 0 50 i DID polt q si~sh1 mlld tl koidcrobm lC lidh me IHD- bull

21 Faldon qO pircakJajnl IHD

DID IIn(l n5~ tirulei qc po gthkon drcj rrilj nIJ nition dwnomiko ~lobal Alo kn~ nJ~ ndoli t~ modile fiE ede ~7ilvillim K~ilU funllml me rOllde dhe jICI1ltgtl per I~ ndihmuar komponitc c og]o D~ lUll D~ lthvinim W Badtkimit llWlt1pion dhe Silteteve t( llashkuera p(r rritje dil ~rlmin bull lthi~eve po ~ith jtimo Ie mcdha GjalC 2012 keto ttogjo D~ ztiorim u bene ~rfitultgtit Ie medhnJ t~ IIII)middotvo H)rjet lejhiluan 010 t( ~endebullbull l hilluorD me $ I30 bilion $

Bolli e dm_ gjibIlH Ita pCrl1Iimo e5 n~a keto iII~timojahi d~ pot Ill Dj~ menyr~ Ii odry-lun llIjo e -ende prittse Keto plrfilimo kryesisht bnlt~ ~jne mo gjerimlD dbe bkgOi e knolpanie Ii mat 0 kOflOnlla UIShm~ globilejonl Mgulruar ni risttuktnrimin I rifikultimin ne bimltsit lcr-- Ky tip invcstimi liltIlIltl me tlII~ III mllUnbajycn db me pak bltjOll ~ hopa I~ mltdba ne rritj knomi

)OllOl ~tue Ie lHD-ve IgtIIrphojru ne ~i re Iori nga cili alo perthithot dha nga fuktj ruse tregu q~ p1rthlth eh s i nj~ ndi nl zhillim pO tn~ 1Ii~ end me dnoml lC zhvilluar

NSD pik~parnja sektoriaIe llubi lHD-vlt ne lIlarl prlr ltgtlire ne i Ii fuktolttvo mokrockonomik fakto~e t~ zhvi[limi~ fako~ Inliruoioool dh cilsor P~ I P~kl klOliWJ 1lt d)1ii dhe INfIlt nO mny t~ ndyhrne ndikohen nga nivol j tc ardhutavo kombltare ga ndryhim j mi t~ k~lnhimlt I clho nga lregue tl villimi til WI i lhdlltm finoruiore (Jimmcl ooplh) dho ~ilrimi ne shkollobull bullpo dho ngo fukto~ instiruoioal~ t~ till~ j pavar~[bullbull poundJ)q~orl til flebibiliteti i Iregut t~ pUl1~ nrkti i secilit prej klttJT Jktmevc Ogthle ndryohOm ne gtoampi Ii okonomlve ku nclodhin ekenomi n~ zhvillim po eknmi III 7Jwilhbull

N~ ~rgjthl~ faItorlot pC=ktues q~ ndikojllll n zgjodhjon vendit 1m ndrmonje h~kO1lbtshe vendlttgtillt~ in- nund (0 lIoslftkoh nO dy blcgo

oIlUhr ~ wldi ~ origjinls

oIlUhr din prilb

tICT~D droramp2012

(tMN J P WIJI d Ji1m v 2010)

Variblal e Jidhur me vendin ~ arigjintlt j~ faktorC qo c bltjnlt investimln jhl me I~rlleq~ S oj n~ vend ph shkak te kmhlevo Uuole ~ vendi- FaktorCt e lidhur Ille lemm prile e bjne investimin ~ ~ vend n~ veti me tirhcqtgt ltu mundltsb e nveltmmit nlt ~do vend tjoter No litltraturf jlk~t bull lidbur m~ vendi prit~jan ot ticilCl ~ terlwqur IIlI shuml v~mendj

P ciW j kushtet q~ dubet 1l plnn~ Dje =lt1 qlt te jelo LMItq~ ndlj immoflo Karltoristikat qC dubel If 10 vend prit~ per to Illenenw fitimo me Ie arta pltr fum lt1M q~ ~jn( vendimin ~ saj per Ie mluar josh jon U

shwn dhe t~ ndry5hme dhej_ analiwar morju nO Jil=~

Nj~ k~ntribut I rlndish~ l=ik per IC hlj 1m dh~n~ ooria e diamantifmiddot (dwltWnillholtgtr-) e poner (1990) eila bazohcl n~ ]uCr faktOrl q~ p~rkufLzohn i p~oktuesit vendil Kushtct c fakwh - faklOt6t e prodhimit pMoijn zernt naIj-TIlro i dh aw 1lt krijuarn si fuqia JIWgtOlO e Iruilifilruar apo ~ura bull KushIct c kedrN _ nalf8 e ~ s1 vendl plttl mira e shErbinlo dh niU ibletts bull Industriu ~ IidIwra mbCshlcLigtlt - ekI n~ treg e fumizuc Ie ijai apo e indtri tl ~r1 m t~ 1lt iesimit bull Stratcyeniill ruktCIIU dbe rivaliei finn~ _ knnbllTltnca e fumave venda dhe Irulthtet e kijimil nrgonizimit dhe adminhlrilnillo kompruslt

KltI ku~ lkQfo ~diomonl~ sl bhlru m rolin e qCrlsf ~ okonwnl dh rolin e nliarjcv I tlStihmc promoOjnll 00 ruilojno krijimin ImI1e konlrurruc p(r ruilrmwljcL

Throning (1993) IItgUmIIllltJJgt molh dblt raktotpl kn I tHl) Iwn~ ndrysh n kobo IIID drejt gt=ltIev n( zlwillimj_ zhVltIlllosult ngo kMrues ttc(U drcjt lHD kiJkuc 10 bmimlt lt~ dilIllt1til (ertikal) Vendct n zhvillim duhet tmiddoti ~rhltqn 1I11)middot~ duke hfiytlzuar

Prmat bull treglll dh~ rrbjeR pIltDciDle

Vendet m lrogj 1lt mMba mlDld l~ shoqlrohfu me rritie It IIID pi( $hkok 1lt lCIhslts potrncioJc dho hraquowve mo It ulfl qe lidhen me ekollOJllite e bkallfs Srudimet belta sa Resmini (2000) dub alIiz IHD rn selo~ pirpwrues mjne DC pCrlundlmin l1ldol bull EuropfS Qoorore dhe indo ml poptdJi tC modhe enttljn( 1lt loo m trheq~ plO lHD N~ nj~ pCIfundim Ie ngjhm WTin dhc Bevan dblt Eugttrin (2000) donomile ( mMha) n~ tranzicion kane tcndCIlOCO Wrheqn m~ hum~ tllD

Twomey MI I (2000) AffUry 0[W IInmiddotmmen hlt ~ud WpdJ (hook Routledg

ufImo lbo~__iontI)ZOOO VI_II ) pogolt 66S-689 1ltbltt 2000

A A Bo amp Sul Emi 1000 n 01 or tPli Pirect lm1 I Tbullbull 1middot Wj mm ampd tirultOgtrkinJt 10 Sot 341

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 11: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

Nga klnd~hlriml tlitpril au dol n~

IHD gt-endCnso t~ importil K pirhijn~ pmdhimin 0 mollrac ~lt fillimishl jane ponuar ~ vendin pritfo Kj~ II~j IHD-jo mllurncltgtho g lregu kostot e transponit db bonicnrt ltIIquL

IHD rrit~ Ie clrtit Lldbcn 1u)ubI me ~trIltim1n e lendti ~ 0jJ0

cdhcIllllllnlVO lte ndrnnj~m

lHD e iniciunm 0 geyerit~ Kjn k II bj~ me polilila qoverito Q~ arjn~ Slimuj p~r invtimct 0 huaja dbo bohct mo (Iellirn qi l elominohet deficiti nil biloruin cpagosavc

NmrgatlT~jlimJ lin_limit IHD rdaJgtfn n~ 2 til til brendshmc dbo lejlI

meSlime Ii lmndsbm~ quben rumet e b) nga Dje sicentmlarrt$ i b~ IIlt kooominl rJPgt1Ill=gt P tolu hyrlts ni nje moment dblnl kobo i rcfaohct te Itiitha imotimOC djkte nga jo-TtZidcuOi ~ donum~ Imrrue_

lnvostime t~ jshIJru qurun invim~t kryera nga nj~ 1p~ vond n~ nje vonltl ljelltgt i ndrY_~~Jn n~ oj r~iltJonc~ ~wk del jn~ incmmct 0 ckormmiblt rapOMO j h~ vendi

fbk fltM I nro lidhct me immiIIld Id~ nj~ periudho koh dhc bhte kumuIriy Ky tluL (pozitiy opo lliv) ~ 4 i in-e1imove ta j4Shune dbe U brendshme i qWljlllf IlIhyshc cdbc swlu i irirn di~ Flubi JilIIiy zo1onishllrcgoII Dilovosmetalgt ndi~imin bull rimbllncve to mdislunt~ hve brenda knmpanie

lluksi newllllD-ve influonoohet nga clcmnWI 0 mCPltgthltm

bull Kpitnll o1$ooor q~ ~ht~ blerj~ alsiono 0 involiLOri t huaJ nj~ entitct ne vcndin prito~

bull l(apiwl rim_ i ltiIi pErliIq~ ata pjegtO ta filimil qe nuk nd3hct si divi upo labebe n~ ndin e inYltgttultii~ por pfnIOM ~ tu ri1m= tkooominc pri

bull HG bnnde kompll1ie q~ [lltfoQlsohcn ga Ernte afuWdlurtra apltI

afatgjOo midi kompanigtlt mOrne dho fiIiole t~ -j_

Njur nll Q~PI Qpo q81imrl ql ntlloJnl nJ~ nwmitaT U iucsoj~ jshIC ltndi~ n~ d q~ til kslgtrtoj~ ipas j~tudimi C Ire lorO Cu)-lChoid1 Millar amp C1c~ne 1997 lHD ndah n~ 5 Ii kryeso

MO 1m A Fel 00)gtidmcltmltl iio fIwol pl

Tipll pan i lHD- ie uIo qe pClduron pi Ie fituar ak nc faklm1 pcifikt te nrodhimit If tilla ur L njohuril teknltgtloampjke paeIlU oe emri i ntir(gt qil ro1ltrohcl n~ nje pw nI ondin pril~ N~ k~13 fakter prodhillli mll gjnden n~ vendin e oriampjine OJgtgt nk jtule kbttiih Llt tnms[~ atihetillompania e hwlj duhct Ie invatoje lokalishL pjr La siguttl3t silL N Sbqipjri kjo mund U ilulrohe1 me shornbul1in 0 rnpansillUiL middotKUrllmbullbull cilo m=me prudbirnjo dhc cksportiJnjne produkteve Le~eliluL 1gtqipw (faqj 1= e Kunun International)

P ns ~illl IIst1l11t me sipo IlD-1l sl til i ri i ciltunmni gthltk XX kttnC Iltnokncln (~ ndl)rkol1l~wizojnl biznoln dhe tregtin duke jell~ p1rfime U dyalleltilme1 laquor InOSIJoiin ~ht dho pIlr priloin Tcltgtrit njlth d forma to lHD_ Ii cilatjonl

1 Manj (plrfitimi) 0 hkrirjo me nj tId~rrmrje n~ nj~ vend tj~r

2 KrijUni i nje ndlmnorrjejo Llt plmhkL me nj~ ndmnanje n~ nj~ vend tjel

3 KrijUni i nje nderrmmjc Ie (inmm n~ 1Ush to ampjellgtr sren-field)

V Il_(l960~ 1ttI OK 111 )hgtd noQod~ m ~p191

-10shy

4 iDvcstimbtcgtl 050 ri_in_ no Dj~ prnjckl okzistues

~ futmaYC tl mCsipErme ka iliilri tl tjm U tiJla si cknologjic ~ li~ltuarn ~perllWlt1 e nltDkomraktur c50 formimi I alyt~ biTnltSi q mund U kl3sifikob 0 50 i DID polt q si~sh1 mlld tl koidcrobm lC lidh me IHD- bull

21 Faldon qO pircakJajnl IHD

DID IIn(l n5~ tirulei qc po gthkon drcj rrilj nIJ nition dwnomiko ~lobal Alo kn~ nJ~ ndoli t~ modile fiE ede ~7ilvillim K~ilU funllml me rOllde dhe jICI1ltgtl per I~ ndihmuar komponitc c og]o D~ lUll D~ lthvinim W Badtkimit llWlt1pion dhe Silteteve t( llashkuera p(r rritje dil ~rlmin bull lthi~eve po ~ith jtimo Ie mcdha GjalC 2012 keto ttogjo D~ ztiorim u bene ~rfitultgtit Ie medhnJ t~ IIII)middotvo H)rjet lejhiluan 010 t( ~endebullbull l hilluorD me $ I30 bilion $

Bolli e dm_ gjibIlH Ita pCrl1Iimo e5 n~a keto iII~timojahi d~ pot Ill Dj~ menyr~ Ii odry-lun llIjo e -ende prittse Keto plrfilimo kryesisht bnlt~ ~jne mo gjerimlD dbe bkgOi e knolpanie Ii mat 0 kOflOnlla UIShm~ globilejonl Mgulruar ni risttuktnrimin I rifikultimin ne bimltsit lcr-- Ky tip invcstimi liltIlIltl me tlII~ III mllUnbajycn db me pak bltjOll ~ hopa I~ mltdba ne rritj knomi

)OllOl ~tue Ie lHD-ve IgtIIrphojru ne ~i re Iori nga cili alo perthithot dha nga fuktj ruse tregu q~ p1rthlth eh s i nj~ ndi nl zhillim pO tn~ 1Ii~ end me dnoml lC zhvilluar

NSD pik~parnja sektoriaIe llubi lHD-vlt ne lIlarl prlr ltgtlire ne i Ii fuktolttvo mokrockonomik fakto~e t~ zhvi[limi~ fako~ Inliruoioool dh cilsor P~ I P~kl klOliWJ 1lt d)1ii dhe INfIlt nO mny t~ ndyhrne ndikohen nga nivol j tc ardhutavo kombltare ga ndryhim j mi t~ k~lnhimlt I clho nga lregue tl villimi til WI i lhdlltm finoruiore (Jimmcl ooplh) dho ~ilrimi ne shkollobull bullpo dho ngo fukto~ instiruoioal~ t~ till~ j pavar~[bullbull poundJ)q~orl til flebibiliteti i Iregut t~ pUl1~ nrkti i secilit prej klttJT Jktmevc Ogthle ndryohOm ne gtoampi Ii okonomlve ku nclodhin ekenomi n~ zhvillim po eknmi III 7Jwilhbull

N~ ~rgjthl~ faItorlot pC=ktues q~ ndikojllll n zgjodhjon vendit 1m ndrmonje h~kO1lbtshe vendlttgtillt~ in- nund (0 lIoslftkoh nO dy blcgo

oIlUhr ~ wldi ~ origjinls

oIlUhr din prilb

tICT~D droramp2012

(tMN J P WIJI d Ji1m v 2010)

Variblal e Jidhur me vendin ~ arigjintlt j~ faktorC qo c bltjnlt investimln jhl me I~rlleq~ S oj n~ vend ph shkak te kmhlevo Uuole ~ vendi- FaktorCt e lidhur Ille lemm prile e bjne investimin ~ ~ vend n~ veti me tirhcqtgt ltu mundltsb e nveltmmit nlt ~do vend tjoter No litltraturf jlk~t bull lidbur m~ vendi prit~jan ot ticilCl ~ terlwqur IIlI shuml v~mendj

P ciW j kushtet q~ dubet 1l plnn~ Dje =lt1 qlt te jelo LMItq~ ndlj immoflo Karltoristikat qC dubel If 10 vend prit~ per to Illenenw fitimo me Ie arta pltr fum lt1M q~ ~jn( vendimin ~ saj per Ie mluar josh jon U

shwn dhe t~ ndry5hme dhej_ analiwar morju nO Jil=~

Nj~ k~ntribut I rlndish~ l=ik per IC hlj 1m dh~n~ ooria e diamantifmiddot (dwltWnillholtgtr-) e poner (1990) eila bazohcl n~ ]uCr faktOrl q~ p~rkufLzohn i p~oktuesit vendil Kushtct c fakwh - faklOt6t e prodhimit pMoijn zernt naIj-TIlro i dh aw 1lt krijuarn si fuqia JIWgtOlO e Iruilifilruar apo ~ura bull KushIct c kedrN _ nalf8 e ~ s1 vendl plttl mira e shErbinlo dh niU ibletts bull Industriu ~ IidIwra mbCshlcLigtlt - ekI n~ treg e fumizuc Ie ijai apo e indtri tl ~r1 m t~ 1lt iesimit bull Stratcyeniill ruktCIIU dbe rivaliei finn~ _ knnbllTltnca e fumave venda dhe Irulthtet e kijimil nrgonizimit dhe adminhlrilnillo kompruslt

KltI ku~ lkQfo ~diomonl~ sl bhlru m rolin e qCrlsf ~ okonwnl dh rolin e nliarjcv I tlStihmc promoOjnll 00 ruilojno krijimin ImI1e konlrurruc p(r ruilrmwljcL

Throning (1993) IItgUmIIllltJJgt molh dblt raktotpl kn I tHl) Iwn~ ndrysh n kobo IIID drejt gt=ltIev n( zlwillimj_ zhVltIlllosult ngo kMrues ttc(U drcjt lHD kiJkuc 10 bmimlt lt~ dilIllt1til (ertikal) Vendct n zhvillim duhet tmiddoti ~rhltqn 1I11)middot~ duke hfiytlzuar

Prmat bull treglll dh~ rrbjeR pIltDciDle

Vendet m lrogj 1lt mMba mlDld l~ shoqlrohfu me rritie It IIID pi( $hkok 1lt lCIhslts potrncioJc dho hraquowve mo It ulfl qe lidhen me ekollOJllite e bkallfs Srudimet belta sa Resmini (2000) dub alIiz IHD rn selo~ pirpwrues mjne DC pCrlundlmin l1ldol bull EuropfS Qoorore dhe indo ml poptdJi tC modhe enttljn( 1lt loo m trheq~ plO lHD N~ nj~ pCIfundim Ie ngjhm WTin dhc Bevan dblt Eugttrin (2000) donomile ( mMha) n~ tranzicion kane tcndCIlOCO Wrheqn m~ hum~ tllD

Twomey MI I (2000) AffUry 0[W IInmiddotmmen hlt ~ud WpdJ (hook Routledg

ufImo lbo~__iontI)ZOOO VI_II ) pogolt 66S-689 1ltbltt 2000

A A Bo amp Sul Emi 1000 n 01 or tPli Pirect lm1 I Tbullbull 1middot Wj mm ampd tirultOgtrkinJt 10 Sot 341

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 12: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

Tipll pan i lHD- ie uIo qe pClduron pi Ie fituar ak nc faklm1 pcifikt te nrodhimit If tilla ur L njohuril teknltgtloampjke paeIlU oe emri i ntir(gt qil ro1ltrohcl n~ nje pw nI ondin pril~ N~ k~13 fakter prodhillli mll gjnden n~ vendin e oriampjine OJgtgt nk jtule kbttiih Llt tnms[~ atihetillompania e hwlj duhct Ie invatoje lokalishL pjr La siguttl3t silL N Sbqipjri kjo mund U ilulrohe1 me shornbul1in 0 rnpansillUiL middotKUrllmbullbull cilo m=me prudbirnjo dhc cksportiJnjne produkteve Le~eliluL 1gtqipw (faqj 1= e Kunun International)

P ns ~illl IIst1l11t me sipo IlD-1l sl til i ri i ciltunmni gthltk XX kttnC Iltnokncln (~ ndl)rkol1l~wizojnl biznoln dhe tregtin duke jell~ p1rfime U dyalleltilme1 laquor InOSIJoiin ~ht dho pIlr priloin Tcltgtrit njlth d forma to lHD_ Ii cilatjonl

1 Manj (plrfitimi) 0 hkrirjo me nj tId~rrmrje n~ nj~ vend tj~r

2 KrijUni i nje ndlmnorrjejo Llt plmhkL me nj~ ndmnanje n~ nj~ vend tjel

3 KrijUni i nje nderrmmjc Ie (inmm n~ 1Ush to ampjellgtr sren-field)

V Il_(l960~ 1ttI OK 111 )hgtd noQod~ m ~p191

-10shy

4 iDvcstimbtcgtl 050 ri_in_ no Dj~ prnjckl okzistues

~ futmaYC tl mCsipErme ka iliilri tl tjm U tiJla si cknologjic ~ li~ltuarn ~perllWlt1 e nltDkomraktur c50 formimi I alyt~ biTnltSi q mund U kl3sifikob 0 50 i DID polt q si~sh1 mlld tl koidcrobm lC lidh me IHD- bull

21 Faldon qO pircakJajnl IHD

DID IIn(l n5~ tirulei qc po gthkon drcj rrilj nIJ nition dwnomiko ~lobal Alo kn~ nJ~ ndoli t~ modile fiE ede ~7ilvillim K~ilU funllml me rOllde dhe jICI1ltgtl per I~ ndihmuar komponitc c og]o D~ lUll D~ lthvinim W Badtkimit llWlt1pion dhe Silteteve t( llashkuera p(r rritje dil ~rlmin bull lthi~eve po ~ith jtimo Ie mcdha GjalC 2012 keto ttogjo D~ ztiorim u bene ~rfitultgtit Ie medhnJ t~ IIII)middotvo H)rjet lejhiluan 010 t( ~endebullbull l hilluorD me $ I30 bilion $

Bolli e dm_ gjibIlH Ita pCrl1Iimo e5 n~a keto iII~timojahi d~ pot Ill Dj~ menyr~ Ii odry-lun llIjo e -ende prittse Keto plrfilimo kryesisht bnlt~ ~jne mo gjerimlD dbe bkgOi e knolpanie Ii mat 0 kOflOnlla UIShm~ globilejonl Mgulruar ni risttuktnrimin I rifikultimin ne bimltsit lcr-- Ky tip invcstimi liltIlIltl me tlII~ III mllUnbajycn db me pak bltjOll ~ hopa I~ mltdba ne rritj knomi

)OllOl ~tue Ie lHD-ve IgtIIrphojru ne ~i re Iori nga cili alo perthithot dha nga fuktj ruse tregu q~ p1rthlth eh s i nj~ ndi nl zhillim pO tn~ 1Ii~ end me dnoml lC zhvilluar

NSD pik~parnja sektoriaIe llubi lHD-vlt ne lIlarl prlr ltgtlire ne i Ii fuktolttvo mokrockonomik fakto~e t~ zhvi[limi~ fako~ Inliruoioool dh cilsor P~ I P~kl klOliWJ 1lt d)1ii dhe INfIlt nO mny t~ ndyhrne ndikohen nga nivol j tc ardhutavo kombltare ga ndryhim j mi t~ k~lnhimlt I clho nga lregue tl villimi til WI i lhdlltm finoruiore (Jimmcl ooplh) dho ~ilrimi ne shkollobull bullpo dho ngo fukto~ instiruoioal~ t~ till~ j pavar~[bullbull poundJ)q~orl til flebibiliteti i Iregut t~ pUl1~ nrkti i secilit prej klttJT Jktmevc Ogthle ndryohOm ne gtoampi Ii okonomlve ku nclodhin ekenomi n~ zhvillim po eknmi III 7Jwilhbull

N~ ~rgjthl~ faItorlot pC=ktues q~ ndikojllll n zgjodhjon vendit 1m ndrmonje h~kO1lbtshe vendlttgtillt~ in- nund (0 lIoslftkoh nO dy blcgo

oIlUhr ~ wldi ~ origjinls

oIlUhr din prilb

tICT~D droramp2012

(tMN J P WIJI d Ji1m v 2010)

Variblal e Jidhur me vendin ~ arigjintlt j~ faktorC qo c bltjnlt investimln jhl me I~rlleq~ S oj n~ vend ph shkak te kmhlevo Uuole ~ vendi- FaktorCt e lidhur Ille lemm prile e bjne investimin ~ ~ vend n~ veti me tirhcqtgt ltu mundltsb e nveltmmit nlt ~do vend tjoter No litltraturf jlk~t bull lidbur m~ vendi prit~jan ot ticilCl ~ terlwqur IIlI shuml v~mendj

P ciW j kushtet q~ dubet 1l plnn~ Dje =lt1 qlt te jelo LMItq~ ndlj immoflo Karltoristikat qC dubel If 10 vend prit~ per to Illenenw fitimo me Ie arta pltr fum lt1M q~ ~jn( vendimin ~ saj per Ie mluar josh jon U

shwn dhe t~ ndry5hme dhej_ analiwar morju nO Jil=~

Nj~ k~ntribut I rlndish~ l=ik per IC hlj 1m dh~n~ ooria e diamantifmiddot (dwltWnillholtgtr-) e poner (1990) eila bazohcl n~ ]uCr faktOrl q~ p~rkufLzohn i p~oktuesit vendil Kushtct c fakwh - faklOt6t e prodhimit pMoijn zernt naIj-TIlro i dh aw 1lt krijuarn si fuqia JIWgtOlO e Iruilifilruar apo ~ura bull KushIct c kedrN _ nalf8 e ~ s1 vendl plttl mira e shErbinlo dh niU ibletts bull Industriu ~ IidIwra mbCshlcLigtlt - ekI n~ treg e fumizuc Ie ijai apo e indtri tl ~r1 m t~ 1lt iesimit bull Stratcyeniill ruktCIIU dbe rivaliei finn~ _ knnbllTltnca e fumave venda dhe Irulthtet e kijimil nrgonizimit dhe adminhlrilnillo kompruslt

KltI ku~ lkQfo ~diomonl~ sl bhlru m rolin e qCrlsf ~ okonwnl dh rolin e nliarjcv I tlStihmc promoOjnll 00 ruilojno krijimin ImI1e konlrurruc p(r ruilrmwljcL

Throning (1993) IItgUmIIllltJJgt molh dblt raktotpl kn I tHl) Iwn~ ndrysh n kobo IIID drejt gt=ltIev n( zlwillimj_ zhVltIlllosult ngo kMrues ttc(U drcjt lHD kiJkuc 10 bmimlt lt~ dilIllt1til (ertikal) Vendct n zhvillim duhet tmiddoti ~rhltqn 1I11)middot~ duke hfiytlzuar

Prmat bull treglll dh~ rrbjeR pIltDciDle

Vendet m lrogj 1lt mMba mlDld l~ shoqlrohfu me rritie It IIID pi( $hkok 1lt lCIhslts potrncioJc dho hraquowve mo It ulfl qe lidhen me ekollOJllite e bkallfs Srudimet belta sa Resmini (2000) dub alIiz IHD rn selo~ pirpwrues mjne DC pCrlundlmin l1ldol bull EuropfS Qoorore dhe indo ml poptdJi tC modhe enttljn( 1lt loo m trheq~ plO lHD N~ nj~ pCIfundim Ie ngjhm WTin dhc Bevan dblt Eugttrin (2000) donomile ( mMha) n~ tranzicion kane tcndCIlOCO Wrheqn m~ hum~ tllD

Twomey MI I (2000) AffUry 0[W IInmiddotmmen hlt ~ud WpdJ (hook Routledg

ufImo lbo~__iontI)ZOOO VI_II ) pogolt 66S-689 1ltbltt 2000

A A Bo amp Sul Emi 1000 n 01 or tPli Pirect lm1 I Tbullbull 1middot Wj mm ampd tirultOgtrkinJt 10 Sot 341

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 13: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

4 iDvcstimbtcgtl 050 ri_in_ no Dj~ prnjckl okzistues

~ futmaYC tl mCsipErme ka iliilri tl tjm U tiJla si cknologjic ~ li~ltuarn ~perllWlt1 e nltDkomraktur c50 formimi I alyt~ biTnltSi q mund U kl3sifikob 0 50 i DID polt q si~sh1 mlld tl koidcrobm lC lidh me IHD- bull

21 Faldon qO pircakJajnl IHD

DID IIn(l n5~ tirulei qc po gthkon drcj rrilj nIJ nition dwnomiko ~lobal Alo kn~ nJ~ ndoli t~ modile fiE ede ~7ilvillim K~ilU funllml me rOllde dhe jICI1ltgtl per I~ ndihmuar komponitc c og]o D~ lUll D~ lthvinim W Badtkimit llWlt1pion dhe Silteteve t( llashkuera p(r rritje dil ~rlmin bull lthi~eve po ~ith jtimo Ie mcdha GjalC 2012 keto ttogjo D~ ztiorim u bene ~rfitultgtit Ie medhnJ t~ IIII)middotvo H)rjet lejhiluan 010 t( ~endebullbull l hilluorD me $ I30 bilion $

Bolli e dm_ gjibIlH Ita pCrl1Iimo e5 n~a keto iII~timojahi d~ pot Ill Dj~ menyr~ Ii odry-lun llIjo e -ende prittse Keto plrfilimo kryesisht bnlt~ ~jne mo gjerimlD dbe bkgOi e knolpanie Ii mat 0 kOflOnlla UIShm~ globilejonl Mgulruar ni risttuktnrimin I rifikultimin ne bimltsit lcr-- Ky tip invcstimi liltIlIltl me tlII~ III mllUnbajycn db me pak bltjOll ~ hopa I~ mltdba ne rritj knomi

)OllOl ~tue Ie lHD-ve IgtIIrphojru ne ~i re Iori nga cili alo perthithot dha nga fuktj ruse tregu q~ p1rthlth eh s i nj~ ndi nl zhillim pO tn~ 1Ii~ end me dnoml lC zhvilluar

NSD pik~parnja sektoriaIe llubi lHD-vlt ne lIlarl prlr ltgtlire ne i Ii fuktolttvo mokrockonomik fakto~e t~ zhvi[limi~ fako~ Inliruoioool dh cilsor P~ I P~kl klOliWJ 1lt d)1ii dhe INfIlt nO mny t~ ndyhrne ndikohen nga nivol j tc ardhutavo kombltare ga ndryhim j mi t~ k~lnhimlt I clho nga lregue tl villimi til WI i lhdlltm finoruiore (Jimmcl ooplh) dho ~ilrimi ne shkollobull bullpo dho ngo fukto~ instiruoioal~ t~ till~ j pavar~[bullbull poundJ)q~orl til flebibiliteti i Iregut t~ pUl1~ nrkti i secilit prej klttJT Jktmevc Ogthle ndryohOm ne gtoampi Ii okonomlve ku nclodhin ekenomi n~ zhvillim po eknmi III 7Jwilhbull

N~ ~rgjthl~ faItorlot pC=ktues q~ ndikojllll n zgjodhjon vendit 1m ndrmonje h~kO1lbtshe vendlttgtillt~ in- nund (0 lIoslftkoh nO dy blcgo

oIlUhr ~ wldi ~ origjinls

oIlUhr din prilb

tICT~D droramp2012

(tMN J P WIJI d Ji1m v 2010)

Variblal e Jidhur me vendin ~ arigjintlt j~ faktorC qo c bltjnlt investimln jhl me I~rlleq~ S oj n~ vend ph shkak te kmhlevo Uuole ~ vendi- FaktorCt e lidhur Ille lemm prile e bjne investimin ~ ~ vend n~ veti me tirhcqtgt ltu mundltsb e nveltmmit nlt ~do vend tjoter No litltraturf jlk~t bull lidbur m~ vendi prit~jan ot ticilCl ~ terlwqur IIlI shuml v~mendj

P ciW j kushtet q~ dubet 1l plnn~ Dje =lt1 qlt te jelo LMItq~ ndlj immoflo Karltoristikat qC dubel If 10 vend prit~ per to Illenenw fitimo me Ie arta pltr fum lt1M q~ ~jn( vendimin ~ saj per Ie mluar josh jon U

shwn dhe t~ ndry5hme dhej_ analiwar morju nO Jil=~

Nj~ k~ntribut I rlndish~ l=ik per IC hlj 1m dh~n~ ooria e diamantifmiddot (dwltWnillholtgtr-) e poner (1990) eila bazohcl n~ ]uCr faktOrl q~ p~rkufLzohn i p~oktuesit vendil Kushtct c fakwh - faklOt6t e prodhimit pMoijn zernt naIj-TIlro i dh aw 1lt krijuarn si fuqia JIWgtOlO e Iruilifilruar apo ~ura bull KushIct c kedrN _ nalf8 e ~ s1 vendl plttl mira e shErbinlo dh niU ibletts bull Industriu ~ IidIwra mbCshlcLigtlt - ekI n~ treg e fumizuc Ie ijai apo e indtri tl ~r1 m t~ 1lt iesimit bull Stratcyeniill ruktCIIU dbe rivaliei finn~ _ knnbllTltnca e fumave venda dhe Irulthtet e kijimil nrgonizimit dhe adminhlrilnillo kompruslt

KltI ku~ lkQfo ~diomonl~ sl bhlru m rolin e qCrlsf ~ okonwnl dh rolin e nliarjcv I tlStihmc promoOjnll 00 ruilojno krijimin ImI1e konlrurruc p(r ruilrmwljcL

Throning (1993) IItgUmIIllltJJgt molh dblt raktotpl kn I tHl) Iwn~ ndrysh n kobo IIID drejt gt=ltIev n( zlwillimj_ zhVltIlllosult ngo kMrues ttc(U drcjt lHD kiJkuc 10 bmimlt lt~ dilIllt1til (ertikal) Vendct n zhvillim duhet tmiddoti ~rhltqn 1I11)middot~ duke hfiytlzuar

Prmat bull treglll dh~ rrbjeR pIltDciDle

Vendet m lrogj 1lt mMba mlDld l~ shoqlrohfu me rritie It IIID pi( $hkok 1lt lCIhslts potrncioJc dho hraquowve mo It ulfl qe lidhen me ekollOJllite e bkallfs Srudimet belta sa Resmini (2000) dub alIiz IHD rn selo~ pirpwrues mjne DC pCrlundlmin l1ldol bull EuropfS Qoorore dhe indo ml poptdJi tC modhe enttljn( 1lt loo m trheq~ plO lHD N~ nj~ pCIfundim Ie ngjhm WTin dhc Bevan dblt Eugttrin (2000) donomile ( mMha) n~ tranzicion kane tcndCIlOCO Wrheqn m~ hum~ tllD

Twomey MI I (2000) AffUry 0[W IInmiddotmmen hlt ~ud WpdJ (hook Routledg

ufImo lbo~__iontI)ZOOO VI_II ) pogolt 66S-689 1ltbltt 2000

A A Bo amp Sul Emi 1000 n 01 or tPli Pirect lm1 I Tbullbull 1middot Wj mm ampd tirultOgtrkinJt 10 Sot 341

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 14: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

Variblal e Jidhur me vendin ~ arigjintlt j~ faktorC qo c bltjnlt investimln jhl me I~rlleq~ S oj n~ vend ph shkak te kmhlevo Uuole ~ vendi- FaktorCt e lidhur Ille lemm prile e bjne investimin ~ ~ vend n~ veti me tirhcqtgt ltu mundltsb e nveltmmit nlt ~do vend tjoter No litltraturf jlk~t bull lidbur m~ vendi prit~jan ot ticilCl ~ terlwqur IIlI shuml v~mendj

P ciW j kushtet q~ dubet 1l plnn~ Dje =lt1 qlt te jelo LMItq~ ndlj immoflo Karltoristikat qC dubel If 10 vend prit~ per to Illenenw fitimo me Ie arta pltr fum lt1M q~ ~jn( vendimin ~ saj per Ie mluar josh jon U

shwn dhe t~ ndry5hme dhej_ analiwar morju nO Jil=~

Nj~ k~ntribut I rlndish~ l=ik per IC hlj 1m dh~n~ ooria e diamantifmiddot (dwltWnillholtgtr-) e poner (1990) eila bazohcl n~ ]uCr faktOrl q~ p~rkufLzohn i p~oktuesit vendil Kushtct c fakwh - faklOt6t e prodhimit pMoijn zernt naIj-TIlro i dh aw 1lt krijuarn si fuqia JIWgtOlO e Iruilifilruar apo ~ura bull KushIct c kedrN _ nalf8 e ~ s1 vendl plttl mira e shErbinlo dh niU ibletts bull Industriu ~ IidIwra mbCshlcLigtlt - ekI n~ treg e fumizuc Ie ijai apo e indtri tl ~r1 m t~ 1lt iesimit bull Stratcyeniill ruktCIIU dbe rivaliei finn~ _ knnbllTltnca e fumave venda dhe Irulthtet e kijimil nrgonizimit dhe adminhlrilnillo kompruslt

KltI ku~ lkQfo ~diomonl~ sl bhlru m rolin e qCrlsf ~ okonwnl dh rolin e nliarjcv I tlStihmc promoOjnll 00 ruilojno krijimin ImI1e konlrurruc p(r ruilrmwljcL

Throning (1993) IItgUmIIllltJJgt molh dblt raktotpl kn I tHl) Iwn~ ndrysh n kobo IIID drejt gt=ltIev n( zlwillimj_ zhVltIlllosult ngo kMrues ttc(U drcjt lHD kiJkuc 10 bmimlt lt~ dilIllt1til (ertikal) Vendct n zhvillim duhet tmiddoti ~rhltqn 1I11)middot~ duke hfiytlzuar

Prmat bull treglll dh~ rrbjeR pIltDciDle

Vendet m lrogj 1lt mMba mlDld l~ shoqlrohfu me rritie It IIID pi( $hkok 1lt lCIhslts potrncioJc dho hraquowve mo It ulfl qe lidhen me ekollOJllite e bkallfs Srudimet belta sa Resmini (2000) dub alIiz IHD rn selo~ pirpwrues mjne DC pCrlundlmin l1ldol bull EuropfS Qoorore dhe indo ml poptdJi tC modhe enttljn( 1lt loo m trheq~ plO lHD N~ nj~ pCIfundim Ie ngjhm WTin dhc Bevan dblt Eugttrin (2000) donomile ( mMha) n~ tranzicion kane tcndCIlOCO Wrheqn m~ hum~ tllD

Twomey MI I (2000) AffUry 0[W IInmiddotmmen hlt ~ud WpdJ (hook Routledg

ufImo lbo~__iontI)ZOOO VI_II ) pogolt 66S-689 1ltbltt 2000

A A Bo amp Sul Emi 1000 n 01 or tPli Pirect lm1 I Tbullbull 1middot Wj mm ampd tirultOgtrkinJt 10 Sot 341

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 15: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

DuhcL Lbckluar i lt IregUL til nj~ ~ltndi ptills nuk mund tl m_ ~ go popwlltia e lij_ Uund o keU ltdhe fahorl Ll ~cd ~ sidomos fuklerl L~ liIl~ si fuqia b1rnsc c popuUsi gtlt oRniQ dbc lidlieL JI1~ eode o Ueru til Udhme Il konlrurrenca e1ziswese De ndin rrio eo ~ra

bull Hpj~ e gtendi

Ngo ojr an~ pri~a m~ e og(1 ~ hapje mund I~ Jtq~hot m~ nj~ rriljc If DID horizontalo I firma inveI pCrlilUn I1JIU ohmanIin e barriermiddote inLUe duke ngrit filiole proltihuese josh~

NdrI Lendonoo e rriljes si hapje ndikoo n~ rrjon ftubl I~ lIIDmiddot rtikalc~ mund II ptilOJ n( nie scklor per to eilin flnkl ndtrkomM W trcillo n~ moUra Lo rniOrrrljoWm dh kapiwe j~ ~ n~sihme (II-In ~OOO) Edh Orknlum drcjt olsponil dLikot si shurnl tcrOCqe ndaj IHDmiddotmiddoto dho kju tidhcIIIO muon trcgoUsl dhe WOuksille IH)e

bull V1 ioillli i kunit Ii kimbimit

Nj~1=i dablt kltmbimi lltgtJ1on rri IHD ilatcent pasi flnM kbullbullmn_in e em ]ali m Ii nIta n~ vcndet prilfse pIr Ie bled objdlO tpo nC ntSI ri shyehportim Il produlti~ Il nisi perlitimel ne woo (bountry) centr mallrll q~ ~rson n~ ttetiOi Ireta

Nder nj~ kur i forti Hmbimi prilel If rri~ timujt (inltcruhaL) nJj kompanigte Ie buj ~ til prodhuurlf vend KillSi ] k~mbmit loOLo n nj far~ m~nyre nj~ horrler p~r t hyrl n~ treg dhe q~ drejton m~ shwn~ drojt IHD horizontak

Ucktl (lutltTing~

Studimct karu identifikuar cfeklin Clustcrin~middotmiddot _po lfclJin mblodhiY FirmaL e huoja du1 se egOltizohen me nj~-liM n~centrmj kaleve II ndl)~hme Projckct lipltgt drg=t 0 ndIyshrno shih nj~ oinjol i Ili~ k1imo I~ min bi pltr ]laquout)r1 e huaj K~5htu inestimr1 imitojne ndim e ]nveitorv~ to ~er duke zsicdhur I~ in-ostojnE nI It njcjtin drojtim tpo Kkter Ky cIda ltgthIe paritiv pOt imSit)rle rinj t oili1 pltrfitojno nga pMupja po7itive e In-estitorlgt-e ekzisne It clltoaomine pritCse Ky knomcn Cshtf bcri i njehu ~O Vbd and Mody (1992) g trudimi i til It kompanio( omorik llarrel ond lain (J9I9) ne Europtn ierltndimon ~~ ShqipCri mund If permmdim liD e ftmka 1lt ~ (~iIsh-Kj3 Cement dl- Antoa Cement)_

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 16: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

bull SlablilMI paUlik

Stabiliteti polilik dIlbullbulli mokroekonomik ~htl nJ~ SO ~hljel ky~ pi] prkel vendimit Jidllu mO inOgtliIru] 0 hu putltndk Monpijbullbull 0 lIobililoU pulilik e ~n nj~ wnd shum pak tlrheq~ ndaj i lito tI huoJ rOl~ihl ovOlttogtlleve IE ljlaquo 10 mund 10 ofroje ai (ScllDCidor and Frey 1985)

Intitudonot

Ciligt lt irufilucionc ehl~ ~j~ faIaor ptfeWuos i polq)oshlm i in~lomiddot II huaj I~ltht Ill odel mt pok 11 gtlniUuam Kju perd arsyo

S~ pari nj~ qeerisjo e miff fgtble ~ gthoqltIUUIo mlj tkOllomilo C oila csbre IDilltqlso plr Jlubin hyre U nlJ)middot

S~ dyti instilUcionet 0 varfbo en1Ojlll II Jen lehUltIJu II Iornlprueshrm duk nild ktohIU kosIo ltin~1 dho wj 0 Illilnovc

S~ treti kosIoja bull lane bull lilliwll bull JHDo i bltD in~ol gthumlt 10 ndjahim ndaj igurive duke plrflthilte kttu dh poltlgurill q njedhiB ns ins1ilUcioe Ie brubla

beeler and MOOy (1m) gthohin dbo 1IJlIltntoje se liltngtj e )lIIhe clllgtinl e instirucine ehU e ndrymeEO f~1i eo wndi pritJI ehtl nla wnd ilthiII_ Dje vmd no 2hvilliln

]4 IM1i au

Modoti ill

L-locatkraquo adwraquouages

SddJ d gt a (W_ml on pIItr nOlltrni fFo liII [111Ie wltOld Dltlapmon~ vol Il Pro 161middot17l

Twomey M~el J (2000) A CI) ofIoregI1liMmllni1l Utird World (Book) RoutlBO p S

bull 14middot

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 17: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

middot1 shy

bull 1~ltgtrtMr1 i)I)UI ilW Iiu m l)d IP ~m ~L(~ ~I Ild m1Ijltqn~ Qli ill [IIInw wjsi II~ iu 1 wlf~~ SOJI Su IIml ll~Sfl ~pd JIUj UlSIJ ~N

IOI~ ~u mIlg ud nff ~u IImlUI n[gt1 w~pd ib 11lJ ~~lllra qcqnIlII pofflt p JIlfmsJ7P bullbull-IIIlAI no 1fICI tltIId

alf1I1Zll1IfMY-1

middot bl 0Il = )qlel UI~UA1jI _ ~qzuu IP oqlteqlllOlliWllq ~1IIltgt1 bull IOUIZ~ VIflll il ~ JltmIlI o~ poundpu pojll ~UI =lf8 QI(8ltIS ~ il)Ul ~)UIIQ1U ~ ffiOOltYF UJll ~l 1 (W[ISlIcent [~b il gtlt1) IPiIU n twiid om o~ bull

middotlrtlOpCAOU n AgtlgtllAW a fOtwoo f ll ~rlWJld ill b i)lAuloJ ~n JIilRI l~ ~l l~ou ~li0lll q

otIItf[lla ~l 10~11 0 ROW]] gl RJOJfI ~1 -1 1[00 n Wrnq Iilud twalt ~ ~IP ll Ii oqp l-(~ ~1 lld Sipunw ~I II1WJnJ I)tIlrlp1ld 1 JNW ~ mol[lltIodmrow lllJIl bullbull

iUltr IllV middot~~]ltIul~~wnq 0iuwwu [u l~ n PUIIIl ~b il1b1lud ill ofIU8hU ill ~q odn gtII IltIfmITU middot(vS~) )tIlIlj 1 O1[ljood I1tt4 0 lq qMWO~ liIUd u~nc OIjlUA mJ) middotgt~uJ rugttq ~p -pu [pu owqs=JlI ml1illQ1 illIgti mIP =J ld _A m~ ~llOtIP ~AV lrpuo l1r Sgtt1 ~ru ~u wdo r1 m~ mJ~ lsodw r1 Wl b ~u ~ru ~~ ill pip middotIlfl plIO ~IJ ~ VI ffiljSl [tmq ~ ~mnJ ~fUgtlt1J JIIl1IIP0fJlJ

pIIIlSp JttIlgtdo WJlIUJtWol clIu =In 01$0)1 ~ OQIItIfli IP ~ ojlllloprIll5U fli1 raquoUI-VpN ltI

pu tnampgtn ilfSIDI ~ ugtfLfIrOl~ V

ow Jt[$ltOl Pl ~I ltIl1 01 l 1l0~ ~r gtW SlqIIq iU )Sllq ltmo~ aU 1fUltflad r~ ill ptJOA ~ra III IImpdo ~rtl d-qb DNW) ~mOWlI oflltmllptJ ~rN middotrm~ Jl lYlb iI- bull 101 UOC oqP b 00 od lpo illqr iiOlllllP ilfU ~U 1UfOdo 0 101 ~ftlodmI punm 0lt0 Rmn 91 01l nl IP OAtunql nn [f dor 11 A) middot(~I11q 0 illOO~ Igtffu Ilr[ld Sp II filOl middot~middotd) 1In ~l nlO~ m IqrnQIltDtlljl iInmnIqptJ pu-uq 1O]ltIllltIIlll n punw II uli1~~dd I lqO~ i1qsiI 8lW~ ~yd 1[lt1l1LIIAU )I

i1UNJ alyenIW -0

()nlu~P uomzllM) RlOl ] OIIII Old ~llI il ill nnp ilU -4 a 11 ffu 0AflIlU1Il at~ 1uilidil1ip wor~ ~ iIllll ~ ~w Wlg I OlUgt ~p laquo1IP uoIIfi JIl1UO]ltarJI nl IId 1IiI in i=I uJlltlJll1 ow ~ nIP il iuci1= ~)I laquo_1 djq) iSSHIlJ if fdgti 00 iUOd 1l3tt ~ ~ 0l[71Il ~fozaff ill punm JgtlIILl ~Io os tIDjIlO_ 3utnII1l

~_lUgtIUmiddot1

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 18: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

tij Ddltm Dc tastin Jwtprodhimi ltsdlt oriedtuat ngo kltgtlt fokon m i rendlWMrn q~ diktan ogjodhjen e ~nditlsht1 _ e rnmtlt

~ c q(l Ilttbeqja nItiv c t1 ndryOohme mund ndryhoj me kalimln e kohlt kshru q nj vend pnt1lt Olund ~ planirkoj~ dori nf nle fan bullbulluWIin j konklIJ1lcs ~e end pltr invLime Ii buj di~ Aa7II ~[lCoIflk Vendit mund ti ndahen nil kl

a E - Ek1lltIikc - ko avlllllampho koruilojDe nil it dhe itlt e foktotl t prltMlhimil ltraIlt1[ dhe tetekoJmll1ikaoionil pooiin dho adhcmc c Irc~ul 1i

b P - PUti - 1lt010 ovonl3gthe pOr[Jli]nIl politikollpe~inke dh tlt perb-hk(ta II qeverl~ q~ illfluencojn~ rejedben e Iolmo~ HLI3j Dirokc bizocin rullnnjelli dhc pwdhimin DdtrkumbouLr

0 S - amp1dolmiddotkullorore - klt1O avantadle pfufshljn dimnn flik midi vendil to kompmi~ dbe lIdit prits ndJyshirn kullurorc dhc giJh(rc qondrimin bull pltrgjilhshm Ida] 1lt ~ve dhc doin e prgjilhhm ldaj ndlnrt3JJj tlt lim

Pc I pol intemali7ationodvonlg pItfitimO I otribuohen ko5loV t~ 1m) pC sa kohC pCrdorimi dirclJ jqgt wUlldOgti Ii kontrollohel me mireuro prodhiml duke limiru pasiguri si dI1e kor uk kB ruonj~ pIjekje hum U madh Qrganizatic dhc rmmclllIC PO dbc DC rast t~ inoiOllC1lc ku ehle me c [chlo li moh ga opjimi

Ndlmlanj shumkornbCsho kane shome Zlicdlie nlllll)ffn hy~cs JCJke u rendiru Ba tregu (ltoniooet n~ gj~sj~ bull kralrul) SO hlerorklo (doge t~rliht fill pronei) 1] MNCmiddotlc Zliodhin ndelkombillMizimin aty ku lrgu nuk ckzilo 0 funlcloM cinbM gj~ q~ i h~n hloimet ITUg~ t lam F1rz1Wn njohurive oslt nj~ oIUlc thclbilrc osht njo ltlkliv qo round 1lt ni Ie droilUl konomi~e per [rrmen K~o II drejlil mund Wfitohen duke Iken A~n Rpeclfikc~ Finn1s (FSA) cllie firm Ij qlt bull kporton produkJc duke perdcrur Av13gth1 Spodfike tlt klJtj firmbullbulli Ilj~ konnibutpo mgullim i vortlto jnhl ndil

J Investim~l hllaja Dikte n~ konleksiD shqiplar

U punls n~ 1IiN1~-~middot~~~~~~~~~rmiddot~ngo Inbullbullllt bull Uuaj DilaquoId Mm(NVM)

1110 ~htl buri kryeso i fitwtcime tI jah n~ nd n~ 7hvillim InvUmol hbulli dirck1c mund Ie nisin fOJJIlaCionin c ktLpi~i~ likgt dhc ruiihmojnlt

bull 16middot

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 19: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

ru hilandn e pageae No pikepamjcn e UNCTAD_it IIID loa pOlenltilin per tc llioneruM pLlnCsim mlje tl prodhueshmirigtlt ailei transfcme9f dhe teknoloilli W m~en e eksJgtOrleve i dho kQntribuon n~ zhilJimin ofalampjali elonomik to degtc n~ zhillim Sip to dhenave UNCATD-il tllialc1c huaja tl 64 000 koorporatave odkomhewe gjenrujnlt 53 milion nde pUlle

31 PoiliAt ptTinestime dhlt hallU ptr Igtitj bull lyre

Rritja e ioveie huja lthIe objektiv ky~ pt hvillimin konomik 10 nji vendi dhe prionkl rtqjik- i qerie_ ll~n~sia e invltgttimcvc to ~uaja Ntl e s1Hllnefihtc si dhe fIltlrfOmtaltCO bull invcgttimcvc ndikoo n~ progresin elonomik dbc socioJ tc vendit IHD-to jellin bpitlin e nevojgthCm mtm produktivitetin e donomie dhe nd~rmjet W ljltnlVC nepfunjet trferimit W njohurivo dhe teknololliis nltlikujne nO bapjen e tgjeve tc ~a pOt ~gu IIitin konkunuchm~rini e ckornmilaquo ndikojn~~ redklirnin c dcficiHt tc llogarive 1m IIitin pnltiInin dhe mbi tlt Iliitha ndilmjne n~ mirltq~nien bull poplb Arn~a c klttyre q~llimee kcrkon pfumirfuime ~ vOlthdeshmc nC kuadrin ligjor dhe intitucional stabiliLe dhc itje ekonoIIuko tc qendruehme p~rmirltsim db mudcmi= te infrastruJttur1 i dhc pcrmirllime n~ klim~n per mjltdigtin c bizneit dhe investim Njlt poliLlic c plrgjihhme qo nO tltplt nxit konkurrencln mes olMrhe privtil gte qcverin n~ olin dnjtmsit imponues ~ ekonomio te nJc hap thelb1or n~ djlimin e uhur Shqip~ria po ndjek perlJithCisht politika q~ ~ slimIM invcsnmet duke u krijuar nje Crt IChWirah N~ k~~ kuaJltr round te rcndislm

Rlmmbull bull proceit IiTegjistTimit 11 hiZJWil

0 nga viIi 2007 regjiLrimi i njc biznesi b1het brenda nj dik no Qltndren Komb~tare WRegjitrimit (QKR) p~r m~ pollt se I euru (l00 uk) Gjithashtu nwnri i hP p~ fillimin e j~ biznesi to n cite ulur ngo 1O~ S lIrendanjlt dite mc aDO tl nj~ aplikimi Wvc1em ~izneset e reja mund Ilt relliirohcn online fIltlr tltl plntl$_ kerkcsat ru lidhje me ukl igurimin hendetor dhe kroIrun bull pne

Ushimi I UeffC

rane thjeshtuar proced e licomit n~ sektnrl t~ ruiryhOm Ilt donomisC Gjat~ periudhes 2oo7-2Q08 formal ltnan ne elltmimmin c nj~ numi til medh liOcl dbc Ijeh dhe rrjedhirnit ny 170 k~rke- p~r liOa qlt kltrkokshin Illi par tani I ()4 ianlt hltgur amproar n~ ligjin Nt10081 tC date 23022009 P~r li~encat alonimct dhe lejet n~ RepblilCn c Shqiplrisll n~ qrshor ilil 2009 nisi nga puna Q~ndra Komocbrc c liencimit laquo(IKL) mo qondcr ne TiI-a~ dJle deg~ nO qytctct c Kory_ Shkodtes ltiho Vlme

UNCThD Roporti Hotltm i lOOl 4UpIww~UDdTmel~pUW-65ampg-gt

M Eml hUplmww~ allmdo_phpld-= t~ampldL---989ampb1ampmd-l pol f= bltsh~ konlruhmWlt poliL

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 20: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

Lincat 1lCojitcn n~ fushat e m~polltrne siguri komlgtltwrlt rend publik dhc mbrojtje dile ushqim illlo ilicruklCi mjcdi dhe burimet ba7~ t~ mjedisit burime mincrarlt hidrokarburl energjik~ rerritor dhe ndcrtim Irngthcgimi kulturore tranport podhim d1lozitirn perdmirn dheloe tregftim i produkreve dheoo gtubllmcave po pajjeve tI tjem q~ pltrbltjnlt IT~ltik m dhe hkcnct shrbime nO(erili silfubime pltrmNmrni fmanea publike Aktivitetet q~ k~rkojnO ~~ jHDC 0 ndRra nC tri ~rupe (centr grupe1 ahe]] 010 ltgthobon n~a QKL_j brenda dy po kat~r dit~vbullbull ndfuso centr gJUJlin Ill Iiencat referohen tek ministritl e linj dblt Iwh pcr I~himin ~ nj~ lienc to 11-30 dilC)

PoIitiJu1 taJimll n~ jnO trnsj)llrltnto lC tbjclfu dhc jodiskriminuese jan~ tlrheq~s pOt invtu cpSlt u mundwjn~ ip~rmarrl 1~ Ilogafiin kostol dlto filimct c mundshme m~ lehtl 0 n~ njo ltmn me Iime to uleta pm t~ ndrlikuarshyHopat bull reform Ilgthk te ndilrrnarra gjat~ vim 2107-200S dhe poliWut cbpansioniltte fkae e ndjekur gjatlt gjysmlt PHIC lC itit 2009 e bln~ ilttemin tatimor shqipWt mo te Iclrte dhc me inkurajue centr 7bvillimio e bizneil PoraIoIigtht gthpemdaIja e ban talirnore ~Sbl 1gtlt mlt deg barnbartlt dhc me pak ~orientue RefOmtA e politil-ogt unorc lthte bazuar mbi idenf e uU~ ~ pOtqindjes Ultimorlt dhc nc to njejt~n kohl gjerimi e gom 0 Iimpuc Per i p1rket sjimujve t~ ell~ tatimo po- invcstucsil e lruaj ato rre7ikojn~ ~ shtremlgtltrojni J-onlumneCn dhe rmnojru ecurin~ e kompfltli vltndaltc Lciiacioni shqiptar nuk p~rcakton irnuj spociGke per lllvcstitor~ e huaj Kornpoit e buaja i edhlt ale venda pCrlitojne njoj nga ltimuj1 e oituar nO hllie te ndryslune Stimujt gullahn p~rme Hgjit Of 9314 i JOI 21 prill 2005 P~r iec~n ~reWroregt 10 ndryhLtHI me one to lillii nr 10183 til datiSs 20 telor 2009 Per zbalmin e projekteve me r~ndlisi

rrioriue-- Ijltltr clct i politikave tatimore ~tO dhe eGkasiti nO rimbuThlTIlin c lore si htuar centr importel i cilindihmon bimcsct t~ shmangin probemet me flukin e h-i Praktika hqiptare akoma I~ [lltr ~ ~shirar ltlhlt ka probcrnatika Ie forta lidhlll me rirnblllSimin e TVSH-e

PoJitikar bull punlsJmll mllnd to gtllinL~~lnC fkksibilitetin e tregut t~ ~u(s dlte mblshtetill z1tyiliiIrtin c bizncit duke iu dl~n~ ~ronarhe kOJtlpotcnclIl qc khrcsibt tC punCsojDi apo til brB-ojn Pni(orl Qovcnto dulLet t~ garantojn~ q~ kushre e vendaura mbi pliDOOhcntsit pr ragirnin e lELloaye hOQOnlrlt dhe per trajnimin e punCtorevo Ie jen~ t( orsyeshme dbc jo mbirmducsc Shqip~ria ofron jo 10m ojo krah runo shmlt to aile po-- cdlte koslton m~ til Ul~l tlt SlY nO rjon Paga minimale cshc 22000 lltk~ (VKM Nr 573 dl 0310712013) No Shqip~ri mamdlleniet e punOs me punOdhenOsiI dhe plLnemarrsiljan~ t~ rresuiluara ng kontrala pUIlC individuale nc bazC to Kodit tl Jgtun~ 10 RepubliltC Shqiperie dheLigjit 8549 doii 111J1999 Pir mlllsin bull ninpunli cMI ~hqipfua ku adoru DC Ie gjitila organizatat themeore 10 pun dhlt kormntat ndCrlromhltare tl rnbrojje 10 drejtLve 10 punlovc

Pdlitika rojQnaJe trq8re ShqipCria aplikon nj~ regiim liberal reg Tgtia lt jalt~1me 8ililta hbcrlizuar q~ n~ vitin 1990 dh ruljok ndrtct 0 vcndoura nga

bLLpJwwwqkL Htor)iISjlX

hLlp wwwP ~VA1 rol bullbullbull Jhmiddotlgj~u

__ IS shy

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 21: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

Sahkimi Evrnpion (BE) dhe Orgonia Ikllcrurlt c T rcgtie Shqip~ria Ntt1i an~rarltl OBT qo prg itit 2000 dhe likon regjii e soj mbi po9eUumt 0 liICnciIrut Ie imponit Si rwulw i liboraliimillo treg db progtit ti vazhdueshm ti p~rafrimit to kodn rrcb~ulator doganor me tandartet e sistemit to IlE irnpoorti dhc cbporll i mallarve si rregull I pltrgiilhn nuk yarcn n~a ndonj~ autori7im i vmltS )-IIIInvcshjct bilaterale 0 mubiruerale nlt oil( ShqipCria cite pale mund ti vendoi kucla 0 kltrkc kontrolk1L

Shqiperia ka n~ fuqi 37 morrhltshje d)l]hc per mbroJ~cn dbc nxin reciproke ~ investini MarrOvehjc t~ tincillihme n~ ti eila aderon jonlt )-arrt~cshjct e Tleurog~i~ ~ Liri ~vehja e Sablluim Aoimit (MSA) Marttveshj elregtio Luc e Evropes QcndrOl~ (CEFTA) Marrlhja me shldct c Shoqate Evropiane t~ JregtisO sO litO (EFTA) Mamvilija c TTC~tiC Uri me lrqiru Akmriuluni dlRgOIlal Shqiplria dhe Programi j Sirernil W Gjcncraliruart~ Preforene (mlP) lil Shllt( (e ampilikuara te AmcrikC

Zona e lira amp Parqet indWWlale Qeeria hliplan ka miratmrr akto lilj= dhe lllll_ligjore dh Inlt konkrctishl liljin or 9789 t~ dati 19 korrik 1007 Mbl J-njrrnin dhc funhionimin e 70nave ekooomike-- dhe VKM nr 860 tC date 10 tctor 2007 Mbi miratimin 0 rrc~ullorc no lidhjlt me krijimin dhe funhionirnin e ltlnOVe ekonomikc mil q~lIirn igurimin e bod ligjurlt lito imtituciimalc pcr krijimin c 7poundJnaVe tlt jira konomikc dhc parqcve indlltriol~ p~r krjimi e ktiilltreve ngo sipenIHlTIjct Q)sh go viti 20ll qeuroena ko mirat ruinle zona clwnornik Tete prej t)re kanO Wum lt parqcYlt indtriale nd= nj~ra statusi e ontis si ji~

I~$II_ ali infrusruklurii _ rru~ Tjete tpol1i rrjetet e hp~mdarj oherbimcye ~esjclle r~ete telekomikoeioni eprn dhc rurounc publikc dll irne do~nore - lojojne kornpruihC t~ huaja dh veooa q~ ti r~Ojnlt plotegtisht nya trciet rajonal~ dle globoto VeW vonltlndodhi c ShqipCrie n( qcndllr ti nj~ udhektq MI)1Ur lorridmcye ti medha tranzii n~ Evropl e ltlos ~ nlt njlt poZlClon gjcografLkiltt lttrategjik SiqipOrla lidh crulCI pcrtndirnorc mcsdhtaIeuro m~ vendel e Uollkoni( dhlt to An Ky pozicion gjeOlttrategjik n~ ilallkan dhc Eropl koruldohct si nj~ pOI1~lidllesendOnnj Lmdi dhc Pcrindimit Inytimet ll~ infrastrnkturl kan~ pOI1gtJllril ~IO rrjct Wgjer~ ~ mbar vendio duke prekur polhuaj to gjlthlt ckloret

Trom[Wrtl ugor _Shqipcru ka afiht 20000 krn rrng~ dhe d~rtimi i rrnghlt ltSlttC nC m t~ shpejUL N~ lidllje mil infrostukturltn nje nga projcktct me t~ m~dha i~ plrfundimi i utomde DurrltKuks-Morin~ Auta(rade n~ fjalo me njlt g]tCsl prcj 170 kilometra ka jell~ nj~ irnpkl poziuv ne hktrnbimct n-cgtare me Shqi[llrisi doe Koov Korridori VIII i cili ~hti n~ ud1rtim do tlt lidbo pOrlln hqiptar Ie DurrNt m~ at~ tI Varn~s (lJullgorij Ky korridor do e jete IidhJa krye90re lindjperlndim p(inne Sh~ipltrigtc dhc do ti tgthet nj~ lidhje e rondOsishme pOI tr_port megt VClldeve t~ IlaIlbnjl dhc Medheut Ne vitin 2003 vemcndjo e anti iu Iruhrua bashk~punirni( raional n~ kuadrin e tranportit rrugnr me vende( lqrnjlt gtl

MIooni Kooya Mali i Zi dlle Greqia Ujollt 2011 juno rin~OrtL ne 1c giithC

Akwn(imi diagon _Pri no Jag ilit j 10 mportu= p- nj ~unrn t eimoJ Urat SJ to uh~ pb[ru Mjon TregLito ~ipm~ Krooi~ Maqdltm Ohe Serbia kan aslknw me ShLd 0 A__ Mhj r_AWA

-19 shy

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 22: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll

vendin 452 km rru~o n~ to dlat 112 krn k~ JIifund dlllt 320 joru nil prtNe pCrfundimL Gjat~ 2011 lui flU rindCrtimi i 5hwn~ rrug~ve kryere dulce pIf5hire AUlostradin EloanTiroru gmn~ ribh~Ql Stu(J iIIlCllti LinmiddotPowodco ctj

TnutpOI1i ajror Shqiptria lui oj JleopOri nd~komblttlir dvil acroponi N~nl Tcrcza i cili ndodhet pranil kr-cqytotit Tiranls n~ RilWl (16 ~lInmLm) I ~Ui hhte projbullbull1i Illlt i madh dhc im sLJmi m~ i nn~ihOm bJlo nil killaquoi oktor

TtlIpltJrD dar-Tmnsporti d nil Shqiplri kryhe nlplrmj~L 4 pO~v~ Dmngti Vlora SlttrltultIa dh~ Shfampiinit Po~i m~ i madh dlllt m i rltnd(gtishfm ~sh~ oj i Durrfsit i ltill realin 813 Ii lnInpOl1it dctarlf gjitM vrndiL

TdewWicUm1 tiM iniI_ k~ pal oj odLUlim (~ gtnillihtm duke ben ~ mUDdur ommin e hlrblmeve nil Ii njijLin nhd i dhe ndt Ill mjon N~ alldim dhe II pltrputhjc me Straoampjin Kombi pOr llnHUm dhc lDLcgrim 20012013 gti dbe nl pfrputhje me lnLkuoLin dbe manfdheniot polillke t Shqipolrisl m~ DE-n~ 1) seklor ~pertgtI1 ne haze ta I)ornrnlil t Polililwgtc por KotnUDilimct Ekktronilce i cili JIHln integrimtn nl tJqIIIL pltrbuhIlI tl komikilltC elkLn)nlko Ii DE-sl SltittJimd ~ ugjif ujil _ Pmjkte loiCtLgti= nil klorin bull enolampieti~

JDojn~ nje prodhim sa dyflgthl i prodhimil oIru3l LC rgjisl elkLril~ Ii cdbo divecifikintin c buJime-e rgjetilce mo ponlorimin e cncrgjiso sl rinovueohme KoDblttallm~io por rulCrlimin e bldroctn)eve I noIlshk Dill ltala gjOli vitae 2007middot2009 me kami t huaja pr aJCrsUhI 13 miliardo CIUO to investi1nrihen pltrgj0li ~ Vit ~vljim N ~i e fundt ~a a1 qje If09S i ristrukturimit ptrm priva1ilimil ~ kompmislt sl sh~ diu 7hltim1 t~ projekte-- rpp (Partruritcti Phlll Publik) per I ur prodIWnin bull ltDlt1liisl db por ~ Mlle in1gtbmet n ltImlin e 1nLILgtmctimlL Komrow bull n~fLlthk Ie kcprenone- pfraokwj rulOrtimin 264 n)~e me kpaoilOIloUli te iDstilwu prei oftsisht 105 ME diu pmdhim m vjOlO I~ OIlCIgjisl el~trike pre) 4S miliardo klh Gjilhn$htu jane cdhc dy projbull Ii mILItr1l per rulOrtimin elinje Il i~ekiionil dbe nj~ pf nja liqje 10 n tnwmotimi me kCitet Io lOll Nje prnjdll jeU i ~ konoonioni lsht temiinali i DIIfC$ qje -estim shqi(gtl3tO-iWian PCroif mo I~ pnlj 57 mil~ ourosh q~ u 1811 n qersb(lr thht 2001 n~ V10ra

PrilnliVmll ndmIIr~ shlllTON db lrojtimi i brulobU11e i komI Il sapoprioUuaro rcgojnl nje qlldrim lomll til 5htctil per Il Icjow lmnlwrencen q Ie ycndo~ et~ p~ suIcsesin upltgt d(hlimin bull UI) kompnigte dho p(r tl lIfOIIow nj~ fushe lojo te ojcjt pf t gjhh S 0 oil Ie pedilojru konNmWrIL Iroce j primizimil eht~ nj~ element ky~ no proSrosin ShqipM~ drcjl ji eiwrwmiercgu Io 71oviliUlit Pruco i privatimi Il~ Iv ka qCUim _Ie stimuloj ekminltl hqiptarlt nepermJot nj~ perdimi fonl te burimevo natyrore d10e ojltrCroro - Ie lcrhcqe inveim~t tta(egiik dhc fmonel U krUoj~ klo per oj treg kllpimli to q~ndhom

-Le ~jc prcpoundati dhe hpltmdwion oItpojl~ (~ nj~ [1100lt1 priviimi fl~onl dlllt U beruesh1m qe polrfihin W ampiith~ Ito~

SegjJl Komb- p Zhvi1l dh T amprlm h I wwwk~Win_Vltqh dgtampr-ampii-iJlampkld-1T

ScktorOt e ekonomilt1 ku okoma shohim nrundo elt prialiLimit DO Shqipltri hlrihen ne

Tdewikacion_ privuigtltim fuioru hloLCrOrc te 1675 te Albtdekomi

FWmzimi ~ uji dhe rltWiporli Koncesioni lltJJIliruoli te tr~Ccc re Portit Ii Durrgtil Sisti i fumiimi me uj~ o~ Jer dh Kwolt

Sdclori j jlfrive INSIG hakomJlflia e etme me pjesmorrj shltlltrorlt no ck(ur qc operon ne Shqipfu Koo dhc MoqcdoDi

N~ iudrocntr(1l ShqipOria ruIilltt vmili me dinamik n~ EOp~ p~rsa i Jgt1kelt energji~ ~ rino1lehme tht liberali pjo~isht llteglio dhlt invlttimol nil ktm dhc hte krijuar njo lrui-lure rrc~uIllrtore dhe ligjore e favolme Si remltat i nj~ pnlitik~ W till n~ 5 vj_ e firndit j~ dneno m~ shunlt 100 lwnccgtionc per ndCrnmin C rrcth JIJO hidrocOllrnlcc dbe mneione tl ndYhme Jgtr ehrlorimio e rinovmit W ltnergjiamp diellore dhe osaj toO s

Qeyeritl duhet to krijnj mortdjlaquo centJ mviliimin C ImruktlJIlVe mOOCTIlC

pOt lntnportin komunikimiD lty Duke bltltl kHo am duhet t~ ke~ parasysh no partIleriteti puhlik-privot mund to orrijo 0 jo qliimc c pollnkaVC Ie inmstruktur1s KOP1i 1 Partncritctit PublikmiddotPrivat (PPP) u fill nga qeria shqiptar n~pirmjelLilli it t~ Konesioneve qo gMtnlOn IJtO teper IrRIlPRIcncc dhe ImukJITllehm~ri

KoltOltplii PPP Csht~ implltmelltuar krylaquoilu ~pltrmje dne me konoesion 10 hidrocltntralew dhe ~ seklorlvlt upimil Aprovuni i shitjcs gtpO i kontratl lt1 kon~iuml hte hapi i firndit i proit ~ prjizmt dhe jepe n~o KOhlrilli i Minive dhe duhet to ralilikohct Ill P1II1=nti n~ varei tl kontraU-

Akto ligjorc dhe nLlligjore q~ rre8ulloj~ sekwrin PriOliInilllt AeIOYlt jan~ Ligji or 97 dOllt 24072008 P~ IIllTIltiInin C aktit normativ me fuqin~ lt ligjlt nt 4 lt11 09072008 t~ Klhillit tl Minirave PO privatigtltimin dhlt dhenien ne rrnorim shoq~ve trltgwe dhe inltllciOIlCgt gthtctcrorC to ndlmnarrjeve apo bjltktltYlt It gtCilllta mjlttltve kryem~ dhe jet to ldtiro 0 J-ltC)Ilt nMrrmarrjove Ligj nt 99(H ltlaic 14042008 middotmiddotPcr shoqctitl tregtare dbe tregtarH YKM ill 428 date 9M2010 P~r kriteret e ierltsimit to prune gthllttrorc g prhmiddotatizohet fiJXI trIWfomlohol dh per procoourln e hitjlaquo VKM m 8J9 dtc 291 12007 P~r priatiimio e ~asuri ~ ndltmnarrjltvlt apo llt institocioneve hteWromiddotmiddot VKl nr 408 do 31081999 Pcr priYatizimin me tender 10 ruIltmnanjcvc shtctHore Udhim Nr 1 dt~ nll20W UPilt zhntimn lt Yondimit t~ Klhiliit ~ Minislnvlt m 428 date 9062010 Per kritcrct e Vletlimit to Prune Shcltcrurlt q~ Privatizohet apo Tranformohe dbe pO pruoeJurln lt Sh~jesmiddot etj

1-0 ndjdion e poHtikve t~ prhatizimit t( noorrmarrjve hle[(ro ltIltrite dubct

ttonferojru lwntrollin c plote dhc dikas tl kompani~ltl priyatiruar Ie prolliICt c saj privati tl mo mhaj~ l~ drejla spltciulo te kODOYC IllC 1IItC to Ie cilave qcvcria

mlItd te bUokoit apo oriCLltoj~ vendi til caktuarn toO knmJlfli~ slt prigtatizuar lejojrtO e huj tC konkurrojn~ Jgtr pronsin~ e komjli~ ~e rcYlt to ktorle rategjikf i iod e mbrojylt)

_21_

bull Ii jopio prcllt=Ica diu 1lt vcodosin hsb rinduese O1bi pronalta e kompan Q sapgtJlriltiliznara 1 t lejnjn f~nlI efCGu diu afiltgtilC adminisrucsc lC pC=IkIojne gtrul=in apu ~timlJI bull kpani~

rtimd tI fiapila nj_- pConirCslmi i ilnirnil fornomil priooaJ dhe trajni~ 0 bjn~ nj~ ml ma konlrumelt ne mn ndlrkombCl MCsimct c inuSrimil ckonomik rajona1 zona tC trcgte e Iiril diu cf~til Ii iogttimee v~rlolOjn~ q~ bnshkltpunimi midis lIe~e resUl~ k4 m~ hurn~ muruieira izolimipo prolksionizrni per to prodhuRr pfrlililno cwwlniko pO Ii gjilha ral Shqiplria ihli nj~ vend me nW lXPullsi II re wmhl 57 bull popullisl Wlw n~ mol(n l5 vjoarc Polilikat arimore jan~ shJlIl~ dornclh~nIl no limnimin bull forelt uktivo plr pun profesioMle No koti kuuI~r dhe n~ shrbim II kltij q~l1imi gjuha gloze 1110 franceze dhe gjerrnanc jan~ til p~lilhira nil Iltmin cent arsimi Puiiliku ursim~re ni kOli drejlim pfufshin StrMegll Knmh1ilr II Aimit lunlvoritnr 20092013 Plani i Intogruar i Ministrigtll 2010 SlnIlOgia KhOwe bull Arsimil 2004middot2015 tl cilal S)1tOjM gorontimin bull nj~ imml imo kom_ modem I oili il zbvitlimin e qcndrucshlm c~ nit konluruOgthmltrine nii lion e m~ lIiete

J1 Awznta)za tiM dIlttrlltll1d~1 bull INo I dJo~ II ingtlllarit nii Shqipiri

311 Anntnh lHlJ-v

tHD kon~ hm~ ovanwle si pfu investitota ashtu edh p~ pritic

bull Ii~ ncllr perfitimet m~ t~ dukslunc eht~ qC lltiun Ie pInIj W qrIlIllojii liriht jill t mutgtdsuar q~ biesi tI operoj~ llIje ku ~Ilt ppoktiv m~ c mire per myc kuu nlt bolo Elwoomilt1cttonLojru W luYorijn(l qorllutlimln e lif( jIIlrtJ wr~ve pe lejohet q~ kapitali t~ kek~j~ lttllim m~ t~ l~ Kjo SCPS inctitont kCrlwjnlt ~ati ru mCn)TC alYO khimin mil I mire pfu porate e tyro m irun m~ Wul~l tI mundsh~m per p~rmbujn bull kIU q~llimi nuk Iomt pysh astic as fcja dho fo 0 qOcriiijo Kjo u krijon billl nj ecuri tI mirl q~ pilkthehet ne nj~ nvnm Imnltuts

bull Pam [izio nlt Ie gjihlt bolCn drejl pCnIorlmil IDe w~ Ie lyre duke jue nWI dhe sbMJime n~ reg m~ shpejt t mos clzisoonin nm

bull Fillhi ndlrkombMar i kapilalit ul riskun me t dlin N1lofaqohtn pronarit bull knpilil dule i loj Ii dvecifiloj huadfoltoiltl dhe io i ~ tIe_

Ala win riskun nCpCImjct div=ilikirni josble De lie vatd Iik no nje

M 11 AnlmimiddotUtikoot

bull 11middot

indostri ltplaquoifike I nlt Dje iSlem pgtlitik ltplaquoifik Divcrsifikimi nit gjithnj Llhimet pa nilur rigtkun

bull Prilfsil pfrfitojn duke mmi ekperioncl Ill mehim kontlhilitet p

rOllrtib ligjon go praklib m~ ~ mi q~ mundltclxn np huadlenltil e

bull Aill gjithnlthtu mund 1~ inkorporujM tiknologji Ie rcjll 00011lt ne prnktib

UlfllCiUMkgti dhc jete Ie Cja financimi

bull IHD-I~ Iio igmill p mIDldur t( elemil1ltJjn ktet 0 politik~ nepoii dho ryJtiee

bull P(rmirobe oli i jets ltl punonj1ltve n~ ncilnmorrj e I io t~ hllaj duke i nJihmUllt ta lt gtiyenUWinlt njc arulllr ml Ie mire joto Ill ondc c l)TC Pltgjithsisht pagat dbe lthprblimet n~ komli~ bull hUBj jone m~ ~ latta se ne~

bull DoIyrojnl oI nj~ fun m~ qoveril Iokale (q nuk kane $Iumgte inti D~ pOliclkat e brettohbm~ lC apljJ Dga ndEmllanj01 e bjaj 10 mraquo zhatojoO po~tika II -arfra~ por t~ ndjekin trendin

bull SLndarti i jels Ill vendel priose centnnirltbetllitlwhtu n~ gthlimi i ok q~ gtidin qcVltrilo nil mcstimct c huaja din1to For disgt bora ky feld edlte fIIIItId I neutraliohet n~rmje stimuj~ qe qemtO ofrojnil pltr W1bcqjin e IHD-bull

bull NJ~ J~ avan j lllJgtve MIt( fukli se to mund (~ ilompoeojM paq(ndruhmirinC ~ kriillor n~a pRlllW c nxcl Hudheneil afotshkurttr dho trcgtarft e valutl muod tl krijj~ J~ moe nkliveh ~ j~ end duke inveslew humc para pcr nje porildh(l W 1llurWr Iollo dbo pasaj i bein instimet e tyre Kjo und 1l krijnj~ j~ cik~1 q~ mund ~ dlgtisoj~ regjimin politil ltlbo ekonomik ti vondit Invotin afutshlurtta janil lJiilll35htu m~ 1l ndjeshme nd) ndr)~hjmevc polillepo tl cfonldo 110) ~etlr duke u ItQUIt nO lohtigtimt oW ond lut Isb~ Incst IHJ)o per Yeti

IIgtynn e tyre n duhet me sltume Lohlt pr Iu vc~osur db jatl~ nil te q~ AIo lCJlC gltmnC Ill Dje =d

Dlstn~tIlbo olH)-

bull Kompani Inlt pjesmanje t buaja fIIIItId ~ prqendrohn Jl IOr~ ruategjik I~ rlndibm dh md t( frijojne omgulful~ oj lit igte klOriw hlu dho ute 1IiltOgtlIlik

bull MUDd If ndodM q~ ivestito~ t~ ofiltiiruor ~ polrin jQhit~ dlgte mJhlil~ q~ gjejn~ n1 kompan pa u hlllor vlO~ ty Ne llii Pekl m Ie

aim invcsllOampI c huoj IialiJ J=b1Ul e p~ duke c pCtshIaIur me Dj31 e tyro dbe dnke krijuar nj~ ni1 A~ii In tl ulel sesa po tl punltobegthin iii siJgtCnnonjc vcndasc me JfOgrmIC pmntuese to rnltnaxhimit to bwirn nje~_

bull Am murullu sin inycstitortvc vcndas ~ pgtk Ie sofitikuar nje pjltSl Io komponis q~ nuk jell centrfitime_

bull InltsUtor1 mund Iu japin hua lwmJnivo lokoJe Iwndnjt kollerkvo db Io drojtojne fundet Ick kQmpania m~m~ joshW

bull RiOldheltimi i felimelt W gjeneruora 10k lwmJnile mtNl krijujni vCgthlirtgti ne blwncin c pa~vc tC vendil pril15

bull EkonDmh~ eedeve n~zhvillim gjithmon~ m~ i1wmo I~ varura nga IHD-tE (q~ nil me Ie mtC~ c _eve shkojll drejl vode q ofrojnl Ieoto I ullt) J4nl edh gjilhmonlt e mlt humlt IE rnljogthtno rnlj mbylljil fobrWro nCsc IIIOnOOh 0Dd pltson Ilj~ mbivlerhim te pejte JIiIPI ltlase rri noljelthm

bull Iostimet huojboj njC kapilai qe sbJiyIezohct np 1Id pril~ Duhct palm kujd qI rnporti lmpital i huajilcopiUlI ltndilt- II j~lthumlt i modh sepamp ne ntsL Ii kundCrI kjo krijon varei U CdiL prills np imstimi i htl3j V~riht Irur bwimi i invstimil vjen sa i njltjli vrnJ lthert rrecilu q~ kltto inliloti lC ndikojne nC politika po VlIldimonjo to qriii prit~e eshtf oIom m~ I duklth~m_

bull Tnferimi i eknolugjive mO to vjctra PO i procClCve m( tlt demhrnc ru vcruld ku instohct ka rulilruar n rulntjn 0 mJedllt n~ om ende q~ nuk k~ politika tI mi~pltrcIlkw pOt mbroiIiOIl 0 Ilitalwt1lt ku aplilrimi i ligiillo akoIllll perle dehiruar centr hkak W brlhlaquo1I1 ~ iniruoioneve

312 AvanlUllOI 10 ingtturit niSbqipiri

Anali i aonlaz- dIIc digta~~ thcmolor per ndertimiD e j~ SU3llttijie pozicionimi n ttegun global Pocioni IllInin i Sbqj~~ ai I njl ekonomie In kosto e uIa dbc difrnncim Q dobCl Duko p15llI ntlZbin e lomas st uI~ Sbqicentria ka 1~ liidta mundso Ie lfor dj nje slraegjie dikrtncimi~ Jgtr II implemet11var kalt gtllJacgt lItVOjilal ~ltl 0 duhura dbc liiikOl e newj bull Kao mjete mUDd U jltn~ IHD-I 0 _sjedbttm me kujdes dhe Io r~ku DC lndustrl specifilre me q~lJjm krijlm ~cluI- dM pre-llInIimin liohurl dhe tltknologjive 10 rei Shqiprna mund t~ bijoje odhc pm~o If shpltjl dhbullbullrkliv~ per pCmlirltimin e burimeve njr(zore Ior hum~ pok mWld tI rrihol p kriiimin njl klime miq1wre ndaj invtimlto dill oje rend okooomik dj~cnt

Shqiprlo no koodrin c roalirimit t~ q~nilnit til -Ii centr I)U bashlruar famiUelt ouropiunc koklcrizohei i nj~ vend 1m morrin JeW fonna Ii hpejlO oJhe qo

fokusobct DI khlbimin to 0Crit biZIJ nj~ =dodhje otrltOgjiko aksesi Iii ~ c fue bull IiIksol C wll n sWngl elltmOJIljk diu oj f=lt puni I moth ~ eduku3rdhe konlrurruese_ Dr ngaa1Mhet me to duhhmc dhe on fmeqfse ndaj lHD-cjllD

pformmtru txgtnamib

Ri~ pltl7itive ekonornike gii I- regue to Pmdhimi U Dnndhm aMU nO tin 2010 ni mo 3910 dh ni 2011 m 3 n 2012 me 06 trogon q~ ShqpIrio ka nj~ ecnri to q~ndruellmbull

Vdndodhj C j nO qcndcr t~ nj~ udhltkryqi notyro midi konido=c me to m~i1 to iti i edllo lidbja me njotin EropiM to Jnlnrorlil i jep Shqicentrisl ojo poociciun trcgiik te finorshCm ~ hkembimct ItOIWc

H)Tje eliFl g

Shqiplrio lhU ~ bull OrIani~ Ilottor 11 Tregtigtl db _ IIqUlb c j mbi lilimio c imponiL Ajo ka ulgklW~ te Illtgtice iiI me Bgtlthkimin Egtropian centcs lahit to StabI Asocimili Nile me ~ndet pjtgtJlllllnbc ni CErrA diu vcndct c EFTA Nje uwrevahjc c tim fihle _ edhe me Turqirtl

Pnci() tlt forti pir mlime

lJiwnomia sh4ipllul ka polCIlOiRl Ie PhfryeZUOl oj n~ clltlin c cncrgjhlt Inowbullhme lIlrizmi4 agrobiesi~ inft~ dlle i1~rblm Ilurimet ntyro perfhijn atu hitlriklt licllOIC ore toke bujq~Gn dho mbi 400 lm brogdct V=li ~htI i pur me naflll dlle gaz dlle deflOita to vlefhme minemle to tillo i balctr hcentlur krom ltlhc xciwror

Taksa~ ulela

N~ Shqipltri IDIIDiJOIun mbi 1O719-l8 teriPj -1bi 570 c pupulc cruc nen IIOgtben 35 laquo= Gjuha anglczo italiane frmc= dhe sj=j~ to pMshiJ3 iii imin e orsimiL Gjuh t1 ~ rajonale ~ren sjltre5h (gnoltjiltjo eli-)

FMe mesh Ie huaja neta ni ife

No ltIhjltlevliarin c fundit ertIl reiiruar nj~ tlrheqje e ivlaquolim lt huaja oc rrilje progreie Kuodri liampjor ~beral qlt rrogulion imcstimct e huaj garanton trajlim to bHIbM~ dhc tt paamhm plr iLlVestitOrlt e huaj Nullt k kuiizim nO pj e pfuqindjelt ~ pj~marrje 0 hUllj nO Iwmp1lIli - l(l(th pronei e huaj ~ht~ e munltlur ntitorct c huaj kanI t~ drejW W lrgoj~ W gjitha fonde dh~ konLributoi e lyre Nullt apiikobe asnjo kltlJlroli mbl kCmbimin Iutor Qeveria hqipwe loa miru lthe plikon mhrojje t~ ve~ per investilOrlt bull huj no Ilthljcjc gjyq~re ku ata jOJ1~ palo

-lt iltrmiriimi infmnrktr~s

POrrningtimi 1 infrastruktur loa 1e~ j~ lOflle( lthe hlo konkretizURI penn reali7imi 1~ veprave mJItruktur= krycsiht n~ rljetin rrugor me 1~llim shfryliUimin Irulbimal t~ potenciali W ploW lt pozicionimil ltgjik Ie Shqipengti

-lt Ciila e jlt

Shqipltria OrIOn ojc mjdi W igun p1r~ jelUar me mundo ZbOIltSo dhe argctuese Tiran k dilto ga shkolk1t dhlt ffiVertcto tlt mira ndcrkomlgt1tare duke e b~~ atlt l~hl Ie loh perte gjith familjell p~ tu adaptuar

-lt yenj~ lwpiMirl Jig) mqSOfe pa biznesin

Regjimim bimvc tt rej bChct n~ 24 or~ m~ nj~ Illlm~ Pej 1001k LiiltJlcimi I blZllcsit lgt1het p1nne nj~ prooedure llt lhjltshle dbo tnIrulfCIllc nga Qltndra Kornbta e Li~encimit dhe vmflkohct lNltl n~p~rrnjt inWrnetit m~ W shumo pnj 100 Ide Sistemi i tab onlie pfu dolwmonlimin dhc pa~egtat Kuadri liior i hi7e1 ~hW nO pOrjllhjc mc lciisladonin e BEmiddot~

Duke u tIllIuar M pk 0 fd~ rope ligjore mlq~on pamp b= duhelt iliolsu q klima e bi7Jleil dlle e itimev hltrOCn i ooze I u mundn kornpanive W buaja dhc vrndc qe Ii kryejll~ hiZllelt dlle tlt k~rkojn~ fitime DO njlt vond Ie eHktuar QeveriU pes e shpltrJlJln rfudooc c klimC e bizncsit kur ftojn~ invltlime e lElia W lth]lperdrejta Ato prirltn t~ p~rq~ndmhen~ POnttasOI e Itltgul nivltli i burimcve natyredbe kostot Edho p kern IOktorei_ t~ rend~iMm klima e inveSmew lthte njc fHktor vendimtar dbe uk dullel ~nvler6suat

Klima e invltim round tI pMufirohet nga Ire ariablu I-omplekgtc

~ Politikol rnakrockonomike i ato fikol mo dhc politlkat trcgarc

~ Qeerisjadhlt mhlucionct

~ lnfrsttukllI1l

Klima e bznesit dhc bull invetimovc peibChet jo vetlm Il iveil i tab dhe srimujve fiekalo Ie dipoushme p1r bLmeset Kompolllt1ltc to llert vendimtare jan~ he stabiliteti politik hleti i gt0 djt kushlet makroekonQmike peptmet e

middot26middot

qci~ dlle mjedisi rregullolor Lidllur me aspektin gulltor ShqipcTIO ofron njc Orlt khlComlsh dhe mbroi~e pltr investilOril Kthtu

-K vitin 1993 Sbqipcria miratoj nj~ ~r [igjor nO favur tc imostimeve t~ huj dirckte t~ citat rrjodJimish u pirmirtu1iIL

_ Ekononll sIKjplarc ~llt e hapur pltr W gjilho invlttito1 Nullt k~kohelt Lllorizim aprak p~r investime Si rrc~ull to gjith~ kto~ ian W hap pc~ invime t hnjbull Ligii ~ton trajim t boraMrto oho 10 phem InSlimelt Il invostitorCt huaj dhe ala vend kjohcn ip ti li~jtae kulthre

-Nuk kOrlohol autorizim paraprak p~ inveulonlt 0 huaj qc duan t~ krUojn~ rYe kornpani Kuadri liampinr pltrinvelimct c huaja dirkte~ p~gjiIhOsi epltkton parimin e ernjllinil kombCtar Kuii7imet pfu ttajlintin kumbctar lindin plr ktorlt q~ mbulohrn nga kuadro W ltlltIlla kgiislativc i psh prodhimi i artnOve lnIIlort i hrndhOm d~lar pcgthkimi dlle Mhimltl e norerio ltlho ptmnbRrimit

middotNe Ligjin p1r lestimel e Huaja thckhot ieltlimet e huajo nuk mund Ie nacionalizohen apo mproneohen me p1rjoshtim Ilt lltc 10 pCrcaktWUa nga ligji si edhe nC to raste Jrur e kfukon inl publ1k N~ kampo fae proedural roUnd Ie 7hvillohen po digtkrirrunirn dhe me nj~ kompensim Ii baDartc me Ier~n real~ ~

~C _1nesliiltJrrl nt S~ip~ri g17ojn~ t drejlOn bull mbrolllOgt gjyqesore te t~ dr~ta

qe lidhcn me inYetimelt lyre plltt nC njc momarr~veshje mund ~ bien dukurd t paraqesi momarrCvehjcn p~r tu m~ n~ kltgtruidc~to nga nj~ intitucion bi1ntzbi No as dshlimi invetilorct lwaj g_j~ t drej~ ta plen ~shiOD ~ j~ gjyko hltliptc apo n~ Gjykat~n e Atbittllnlt ne Tirane N~ rarin e j~ mOSIrnlITCvcshjeje p1r shleak diskrirninimi ttamferimi t aktiveve 0 hproneimi indirekt t nj invogttirru te huaj nga qerio intilori mlITId ta dcrj~ ltIshtje n~ Qnlthln NdCrkomlgt1are pltr Zliidhjon Mosmarrivehjeuroe~ lslimeve (ICSJD) Mar~vhjet e lifuwara ndrkombampare k~ oIl_ jLlridikc robi Jcgjilacionill dRS

_ Sjpfurumjeve me shumic jon~sh W lwaj qo jane tc rcgjitruara n1 Shqiperi si psona juridlk u lejohelle kene ne pron~i edo Hoj tok~tWiIli gthu qe shtetaL e huoj munltl to blcjnlt tolct pa -j~ luflLirn PCrrru kompaniv q~ ala krijojno juridikiht n~ Shqip1ri Prublomc1 mbcten me ilttemin e kodasriS ltlho ale tc pron~i~ ~ liluje

bull KompaniU q~ instojnlt ne ShqipCri g_jn~ ~drejt~ W PunOsojne shlcb t~ huaj fonde1~ lidhcn me ieltlimel mund W ttn[crohn jht~ shtetit n~ nj~ mOnltltlhC tc Iwnvertueshm llt llogantur sipas kursi t k~mbinllt no alen c tramfertlis Morui t koto kufizim feh pr moP~S~ akah apo p~r mupcrmbllShje t~ detyrimew ltlho pc~ vcndimo gjykate

_ Nd~ ile Db S~ipcri ka Ptur problem pron6gtio pcr shkak ti dL palve q~ prclcndonin pron~i pltr W njijun lrualL Kjo ~sht~ pronuor si njo pongco per investimet e hj dircktc Zgjidhja e of 6h lwrlimi i njc projektigj t~ ri q~ mbrun dhe ~aranton instime lt invcgttitorCYC ti huaj bull Shqicentja ka~ fuqi 37 nwftvcshje d)paJ~he ~~r mbrojljltn dho nxi~cn rcdproke t investimeo

Cfhri duhelt het1~oshC 0 i~lIrimi i pJmirlimeve 10 qonltirueilirru nc mjltdiin e billleil eshC heIMso jo velOm pfu rri~en c koIlkurruehmri~ ~hqiprii poI cdhe plr~ am progrc ne axhmltlJl e integrimit BE Shlttipria ka ~mlarr~ nW pro= to gicre rdormah rregutlalltgtre por irnplcrncntimi vazhdon t~ mbere pogt Keto vonc konltribuoj ne njo nid to lart~ pigurie Il~ mjedisin e

bltgtil (admbta It pirIcOSUHrallu Df pgtlorilioti i gttxIudIcm pgtlitikJ Ki~ eciJa n mlnyrl domelhEDfsc ul II ardhuta1 lt invcslimclte prllIIe n~ Sbqiperi

p~ It garamuar lltgtnlurucshm~rin mnkmale W ondil dhe perta ~ IllC me am~ per invcstilolltt e huajjan~plnlgtbikuar form Ii m~ljsluno odminiltlrnlivo Ii-kolc diu sjyq~ Mjcdisi ne p~i~i dhe pgtlitibl sjilh~perfbirtse dukclliC i mblhlesin leto bjelti- AjD ~fiIrlt duhct birI sa qogtcria ~gthW II hartobot dbe dgtuUgthct nj~ pmgram mo iDslrumente ltpocifiL pltr I~ mblhletur nje iltvillim I~ bohkendu I dubot t( ihlIrigti dbo ekspgtve InlnImOIIlct q~ do Ie b~jn Ie nUur IIITitjen e objekligtavc mUld a jenlt bull krjlmi i hhtlgtivc pecifike t( infgttrukturs i rh lIIi1i lt parqeve industriale po inkuhtnrlve Ie biltmhlt bull korubi i parqo industrialIIO chtei fiskbull t( ngJhmlt me 10 t( nave a lirubull bull p~~orirni i ubvcnoinneve ngo 10001 publike centt iovelimo nlt tcknolDsji nov londa mblhreae po SMEmiddottc eti bull krjimtn dhltioc fuqi7imin e njcto konltti~Ikltgthillimcn ~pgt Infnrmacioml prtltnOCiOilI1wrullt mbi modele q~ jn~ pruvuat sf Jon tf rum per ni~en e konluruc5hm~sI dhe nxitjen e incstimcve t~ lruajo

4 Analize krahasimore e Shqiprisi me nlldtl c tjcra Ii rajonil (Evropa Juglindore)

Ztljko Bogtilt ~f)eek01IDmist dbe koordinatltgtr pC potitiwckonnmike poshyBollklmin Potndimor i Banll Botlro nlt RRportin 0RreBIIllt Ekonomik 2013 plr gJ hlij wmkl 0 Europ( Juglirul~ _vlzoll JJID nil qjonan~ Iltet te rnd~spoundtlme Glt himhtrimi i irjes wnd I~ pun~ ajlel Inih dire iljelt ~ nlIIIknologiik pra lhi ume mi q~ i 0 liN rlkrhln n~ lthlalle mlllih I~ IHf) nli rojon EIMn Ihjeshl wmde duh8 ~ hehn ~ produJI1Iv I~ olnlm nlfl cia dhele rrjin ft~~ iwrru nJ~ menJITe po la ~NI1 ~IJ ebullhle Ihilifa e hoq~igte 1ltjlt1 prodi t~ arjI nga OltI dhe plttUIlWltahte el

Fcnomenl i IIID-vc Cshte shum~ i luhatgthOm ~ vite OJt~ gtil tC fundi posoJf dh e wEs global Innne nga ~cndltl Eplto Lindore ~ cil deri m~ani lonid=hcshin 5i shUIllC lCrlteq_ ndaj in titorevo Ie hU3J kltlli JlIlur en drostike a Oubi tC IHD-ve ~hqipfua JlI~sh lfSionit Ie krizh ~ plrgiilhshmc konotniko - financi qC plramphiu Iregjltl Ddlttlltombo~ lui or nj~ nitje pmgresie Keblu 117 mill CUltgt Ill itin 2009 auksot e IImve D~ 2010 lthk a~ 793 miU euro OOrna D~ ~i~n 1011 lirlIoq~ invm Ie Jwja dirckte per 142 mWon ro

middotlBmiddot

TaJd4M Pnuj fIlD-= Bora ElropaJfIltrJ dho SIoqiperia ZOOS-1II11 (0lt milionlt-

N~ 11i~ port me 1lt fundi I~ KOn1bee til IlOihlru Ri llotaror i Iimove 2013 Shqip1ria rendiM balhkc m Kln~ Ii vniIi ajonit q~ iulno thlthUl me hum~ inVltllimo I~ huaja Pam krlo ckonomike doe financi nde e Evrope Juglindore ~n~ njo prugrlt domothn nllilrheqjon e invostimev til hli duke IWUIIUIIr me nje rritje ns 21 milionTltl dollon Ill viin 2002 nl 133 mllWd til vilin 2008 Kostoja e u10l c krahut t pun j i kbte Ill ltreID europiolle dbt privutigtimi i nje sere ncimnanj ohlelOrorc u ~nj~ rritje t~ Iortc ini_ til buaja direlte Krooci dhc Sbqiperi3 isltin dy eI q morin edbe inestimtt m~ tl mNha ne IHjon~_tIruhet no raponin e K~rum Ie Balthkuata

N~ IIlthygtItim- nga sh~ -end~ Ie joni~ Ie il3l j~ ~ ~~ tkunjo Ie dulltsIun1l inlimc- n Shqi~ nuk poli luhlIlje Ie medh3 db IJ=Ji hdoi til ndiqoj ArIlumli kw qc jell IlIjXlrti i Kbltvc Ie enbl ~ km mboj~e Ie trendi ~u klima e birnosit dhe prlbullbulllizimot Aja 9b e fmiddotorizoi Slgtqi~1ll nI mbajlj e ritmit ~IS klima miquo mO bbncin dho munditil q~ u hapen nlil pri-Ii m i i rulrnmanj til jora sh1e(iJn)n

Gjilhgtlt nsa nj~ anlid knilia51more me odol 0 Eyrop(s Juglire shuhim SO Shqip1rio 1m Iokun relativ m~ W liil t~ IHD q nggt viti 2008 Kjo hpJB~ht me faktin inVlimoi c huaja direk no Shlttiperi janl nj~ foomen i kuh(lvo t~ futgtdil dhe lmmica e olmt Oshtil akumuluar vot~m n k~LO vilo krnhasllllf m vnlel 0 iora q~ ka~ pril- IHD per nj~ pindho mo to lliaW kohe Shqiptrio ka PIIor giihahru nje rritje ckonomike m~ Ie gthpcil~ ltII vOJdot mjwtil gje qc 1m ulW mllIlilUltlln jndjkatnrhe 1lt IHDe lrundrej Pllllmiddot Rrjodltilniht owlru reloliv i oili rngttet ne poll mc PBB ~hti m~ i ulOt oi i vdemiddot t~ Evcent1 J~lindore

Tdla 41lmCslimet lt lIj Dirdct ndj PBB (no J n~ ShqiplrJ dbo Vdtl c ilajOllit

middot29middot

FIJ_ I Inltgtoimcto Huj Dtrekte nobj IlB (nl) ne 5hqlpiri dhe Vcndet Rojona

IHO ndal PBB 1 ne Shqlperl dh Vend RaJonll1010

l~O ~

o

Tnndi poritiv q~ kan~ ndjekur ingt-stim bull hllaj nil Sbqipai eshto faotUwu no IIg8 Iulpll e ndirrmsml pCr t~ leh~uar bim= c rejgt Irocedu-l c fillirni to nje binoi n~ Shqipai hll~ paIIlr rljlt Pi= rrMs n vitO E VCDdoour Ill lje hkalllt lruhasimorc S I lellOO nC rcndi~ e TO Bent BimI tl nle Boltrore pC vitin 201 J ku 100 ~ht pi1limi maksimal cent lehU$iM nil tl ~ril hi bden bull mOjgtollhtme jepel curia c Shqip~rislt gtilo krohgtltUilf me end1 0 ojonit Aktuilliht ShtjipCria rendirel e dyt nC rajon m~ 914 pike Moqedoonislt mo 97amp pike dulo I~n~ pa Mofm 0 Zi Serhin Kooen ltlllo BonJamplleoyenovirugt

I IluIkI ROl db fC lI 1gtlt blt 20 IJfrifo1i ~-Ik I hq~ (lJhl DC Elltnkl Ro tGll

_30_

~ilM t~uc 10 I~ ~jojlil ltI I cili bin njlt kIasitikim t~ 185 ekonomie nO mbarf botfn problltm mi III cilot ndcgtbct Shql(lona ~ poin lt mlimit te nj~ biznei vllhdojne to mbcton lt~ t~ pIlllliidhunI nO di ~(ltje K~shtu duke krahl problemmikm qi gthJ10II iol~ vitlt 2al3 (l1oing Buin 2all) me ato tI vii 2012 (Dogting Bms 2a12) i nuk b ptur ndryhl dhe pIS m tcpir ~ madje n dl$ll r si~ jw lIliml I tgtlcsavlt romizimi me cIcIctricitelt regjiruimi i proa lwnl hwnbur go plziciltgtai i qj~ viti m par~ Wrsa i pltrn1 ~ishJj lidbur me Lejl e Ndltrtimi~ Shqlplria ndllltl bull rdi ne lisle duke qenl Ushru dhe e furuIi ne rajon lidhur me lo

r url2 Sh

DB 2013

Fuml~nI

-31middot

venuc

Raporti I BB argumenlD SC Irumlrej1 k~~ rriljcjc III briht pltIpjokjcl C EJl6 vltr lC ruorrnuar fuha1 Irulttnrore dubcl Ie inlollifltknhen Probkmct m~ t~ c1nt plrballen tlonomiU e kflyrc =ltI pigjilhlthI j ~ w ngjaslune dhc kltIll tJ OCJno Dyesisht me

iConS(gtlidimin fiJcal q~ duhct (il jell me lehe IIIni qe PCfIC~-ti e prudhimit dhe1l ordhUIliYlt po centinwhltl Klima 0 intimeve dUl t~ p~minsohe( nil m~nfI 1l kongtidonmv~ltriilit n~ unl krycOIO ku 1m ltlob lejc1 c ndrtimit CDoal barTieral ndli p~mjes rvlt dhc mjukui inflnIktUfa

No drtjdm Lo klimOs sC bime nj hop ti konsideruesOlm plttpra ka blfI l1~onia e oil pas IfCguesve t( R Bait Bw vhdon Ii kCtt klimln on 1l IiMlrsltmeIt in-liJne-e IIIlion

middot32middot

S Efektct c IHD-ve ne Sbqip~ri

51 Ecurl4 e Ilf)Te vlthtrim I plrrJilhshim

Kc viti 2012 SbqipCria n ri~IQsiG np nj~ end DU Ii aJdhnr 1IlIa- tI mcgne ne Dje auJ me ~ GIdhuJa 10 ulfLl_ = SioipMa la nje clonomi ~ gtOgOi m I~ eilin GN pEl frym~ ilt~ 3980 USD ne vilio lOll PopnTlia Iolalo fh1~ 321 milion 466 bull o cilts perochltt ga pOpulbia rurnIo_ Rrilja vjolon c popullioE es~ 036

Sipos raportit te IO~RD Shqicentria (shl~ Ii~ go oknlOmiW lt paklta n~ l-gticiltlJl q~ kn~ p1rballuar kriltln milt dhe OlS)ltgthCm dori tlni dlllt kjo pjcslrisllt 8eJle ciltonomia eh me pa int~iluHr DU trogjot global oltonomiti bull ~er- Rrilja GllP (PBB) Ill vitet 2004 - 2008 bll rrelh 6 nO viti 200lt) IUriti nO 33 dhe ~ 2011 ptti oje u1je te _jMme dulu otrirur ne W Sckiori prodhues (IlIlIn11fBltturng) il rrelh 19 II our dhc b rtl3j lUI ~ njfjlln pozita

ShqipCria eshl nje =ltI Inter=lnt pO Ihilhjen e DID-w nI ampI1kanin Petindimor Pml~siIli i dukshltm j inframuItutts gtlt ITUpoundlvo eTltkuicilltti dhe fumizimil me uje plnnir~imc c mdho n~ sMrbimO pulgtlike si oillt inioialiVIII e mire IrnIIketingut ktnll I~rhequr invcritor~ kryejIH no fuhm c cncrgji1 hidrokarburevo n~ ifmstruklmc i edh no lMn bull hi~eve me plkl~ dne nO indutrine fiM~IIlfC Sckt~t Ie kiln pMhltbur m~ gthum~ THO j~ ~ ala n~ 1ndsihmit i pm

Nil ko e nergjltt NilpOImjcl plOjekllt konltcsionare q~ tanC 51 q~lIim Iriljen e prodbimi t lJise ddctrike si diu divmifikim bull burimon nltrampittilc pC- cnagjitl bull rinovucshme Gjibm Shqicentrio pcgt Jc-iz lirejl llqiUl olIO enelliisi diJe De Hnjal rojOlliilc Ii imertroJIltkIil (Iinja r ilt-Prisbtinl IIJO riIDi i bbllovc D~nujn mO ItaIinj

Ni bullbullhorln mnlI j_ di kompaai III huaja q~ J)ltrujne n~ JIlIjenjen 0 minonilit t~ kromit diu tI plrpunimil indutriol Ie hj Gjith-htu ne bull icnjen e minoralit ~ bakrit dll ti pa-punimit indllruol (Kurum 1 folding)

No ind~ bull aft jono n(hkrun mlthjo pltr ~bulimin dlle prodhirnin em db 8lt1ltil mo dia k~mpani ndMl(ImbHar (Bonke Iolium Ltd) Gjithhtu InliIne tl mildha jalli ruliuar oc industrin~ bull ~imonto me prczend 1IlmpUli1~ hja (Titan Col)

Edhe zmillimi f igtifros1nJJuris st wtldit La IltIhcqur im-stitonl Ie huoj tI sbum~ Aeropom ~n~ Te= Rrugae Kombit pmi i rregullimil W PonilllurKgt e1j iane plOjeltc Ii read~bme Ii relizuarl Ie vlILhdojnt tl realihen ecenttmjot konnltionbullbull te dM kompaniC tl hunjlL

TeHomunllradun ~ht~ lttilluor klesigtht nl1gtmje1 prlVlrtizimit investim puco te bera nga inetjtor~I huj dhe n~ njlt litre m ed ng inveslimct vltitdBbull Pnca e kompunivo te hWlJa (torct Vofufon dho AMC) ka

w__ JgtifiooI2hIIp-~_gIOOaIshy-_=iltgtltball - _UnukaklilY

Slepj T onioFAO R~Offi laquo for Ep ond CltmroI A Ea~= Europ ond C-J Ai Agroooy DcIOpJ~nICY Ilrj~ ALDANI A p 7 2012

tgtere qe te mtll konkurnma ni ireSlt duke ofruar bErlgtirne dtson me Ie miOl me kOIQ U dlr te krnha-Ileslmc me nojonin

nJulJa e 5lrerbime fint2ltCialfl 10 b~ ndryshlm rr(njrc ne saj ~ lwm1 Ie IHD-ve K) klor mund I~ kMderolro lid n~ ~rheqjn bull lyre PriVlltizmi poth] i Ie IilM induwi bLlIlkoc ng hankal e hllaj dbc invlil~ bull h1llgtJ ko r~ltuar n~ nj~ fl I~ madh ko(gtitlli

IHD-li ne shira

Invcstimet e Huaja Dinkl n Shqip(ri j~ nj~ funomOll j kltiliCvf tl fundil IroIwuor kjo me Hndet e tjero Ie ntjltnlil )1gji~bullto kane patur nj~ uri mte La q~e Ne yenitin 2001 imtim bull hutja direlne no Shqipltri jshin 659 miliona dollnri db ttcndi mils 10 ~ozhd= cdhe ~iUn 2008 Jrur im_inmllllilOa n 974 nilliltml dolltJlt dhc ~iti 2009 996 tuiliolll dollara Viii me I min pl inestime e htlaj ish viti 2010 kUl alo oniUn rot IOS miliardi dollan ruler iti 2011 do 10 Mnonte njl mil ~ Ihtl n~ 03 miliard~ dollart dhe nO fund viti 2012 mo njc i01 inmiddotostirnh 951 milione doll

tYgur] mc1 c Huaj Dlk 2001~OlZ (milo $)

00

00 00 bull 2007 108 l009 lOIO lOll lOU

Investlmet e HuaJa Dlrekte millan $1 00------------- shy

~H)oDingtttjm100 $

NC vitin 20(19 Ioh j IH)middot hyrelO ni Sflqicentri =i1i ni afih 27 milWd eurn odrnastoku i lIID- dal~ middotet~m ne 131 milion euro Ndma Ill fund I i 2011 olm i Inlimcgt1 to huaj dinluc u Yleltltna mlIr 30366 milin oro mlb 139 roo i larU krah ItO nibullbulllin e ~l1ruar oe vitin 2010shy

Ecuria pozitiw no slolrnn e UIDmiddot ~ end PBSQIUD prof e csti1Olfve tI hUllj per vendin (lei nO kUgthct koSlwe llt prodhimit m~ U ula dho

middot34middot

morltfu Ie Jitimi polcnciHshl ml II IOIU N~ d) vitet fundi~ privatiml bn~ luajtur oje rol mod ~ rri~on 0 IHD- Juk qonO togo i njc intei t~ immiddotcgtlilo C huai ~ Cldin tcnl

sktori m~ te rendtsiihOm q~ koolribu Do ~lenn e IHD-vc iane scltori i indlrigtlt oj i cntrIDigtl ~ori filWlcio Ill telkomunikaoiltgtni Sekmri indU5trial (duko Irfshiri prodhimin dh minicntl) J~ puthwj 50 te Dubit lC IHD per lin 2010 dh~ 2011 gtl bttshku m miniornt dhe induwin mltike q~ konsldetltlhen ktotet kl)coor ae thithjcn in~ Oi ind IIli insild puneimi j~ iadutriac CSItj dh klpucl bn t~ltqW nj~ Dum~te 1Dldh pmj ~tltSh polt me ItSj JruJdcsllt knpilllli

Sif Raponi te 7hYil1imit lDdUgtUittlto WIlDa ShqipCria kouidcrnhct lti vcod mcrCudsi Ii u1~ pngtdhueso dhe nj rindSi rn hujq_

RlIptmi i flukslt Ie [liD lundt-j PBIIs ~h1l rritur II _)fi ti konsiltkrueshmbull Ne Yilin 2011 oj ttrriti Ill 81ktmdnjI36 qI ne rtl vitin 2006

I Sroku lIHD D Shqlpri Alp formh

n dilenat plr wnctHO-v qiistrohon ne dy fOrm kapilal aluiouer dne fidm W ti-Invua (te kombinuara)

kapl 1 Ijlik (byohl h= brltnd kornpanisll)

Uri kapltal 1011Dor db fitim I~ rl-Iovhlara (MrhIln dh pj~n rn~ te nuodho Ie Jwlt~ IHDmiddot n~ Shqij10lrl _ 97 n~ fund It itil 2009 llglI keto Iluhi i THDmiddotve n~ rnrm~n bull kpi~i~ uk p~~n migtht 70 t~ totalit Stolm i imlgttimcvo dirckto d~ gjl~ nN pIIlhl]J ki bullbull jhl ngo ital abitmer dho fitirne t ninvlUoro FiWml rimiddotinVor plrb~jnO nJ~ p~rqindj m~ t~ vog~l ndono n~ mtk nd~rsa Piebullbullbull Iltpltallt ~olir (q~ kryesiht j hoW bronda kompanive) eht~ potltooj ~ pigtCrlillmo

fitimol nmiddotmiddot perfl~jll~ nj komp1 q~ po mtltl me rriijon ng iti n~ vit t IHD-vo n~ Sltqlp~ri per viliD 2009 10 u vlcreIIU t~ jrun 222 milioll eum pta 50 miliilll ~ shurnj nsa viti 2008

Tendonca 1 il not pO proltiuklivilolin ~ invo1imlt te huaja direkte dhe endimin 0 intiloJtve ~ tu Jell filirn iprJnoMj U lyre nO vend Kjo hIE nj~ pttqindje hllm~ e Inrla ipos krllhusimClo nderkombaarc lthe perhlln nj~ tje1lr kontktltrilW Ie jcJlj sl intirI n f fileswe U projeillcgto te imTstirnee

AIwll 2lI t t ~ JltpoltI Eilrltgtpcgtn Comrni hop~K~Pd[middot~oy__20IIIpOdlt~lrgtPPlaquo1101 t_pdf

1ItqgtIorc 1V0llii 10 Report 2009 L~CTD

-shy

- 9~-

_0-shy1 -shy

I~degL-ltJHI_

~Ol 6OOt- -100 bullbull shy---shy

=-shy7 -

- 0 bullbullbullbull bullbullbullbull

-shy bullbull - bullbull

(OJLo

1IlOID1) 110 - 000 ~J d -mU ~nJd bull Paltlld ~dbltrS t ilfilJf

-puu QUo ~lld ulIf OltJ l[ltIDlll=lI ~D iD II iQllrltl~S iU OoaW)S1 eI ~fwd ~ 1gtOlIlm(S il=PJSIIllIlIDlflDl 10 aqpw ~ 11[tU01lrl1lta ~fl1(UId bull UiI mnJIl(IW bull ~ ~1IN d 0[1 l _po l olllgtJP ~r~ eI ~JSgtA ~llltDlJlld il =d bull =I l PI ~ lIl~ ~[a ~nrq -am ~ ~~qlad 0[)I

middot~w dwo~ ~ lf1lP V[-)VIlV 51 ~II ~JSOAlI ~ q bull II l I I ~b 1W~IIlPPI 0 IIJI0 ~tt ronq il AU m ~ bull U) pwuud PI putlDl IIlill pUf lt71 do P myenJd f1I punm Il ~D1 IIIIlll[gtl1l ~~ 1 n b nIIIIP q ~ III itI (Q[pll ill) P(UIl ~1~ liN 1[11 Ill muJ0 SFf ab gtAlp=[

[ OS boqJ~ fl il I-1 Ifrnq 0 i~q ~b mof ~t pun raquo8i[dq - ~r~ ~IUJ rl~ ~ u~rcn iU 11uofo ft il ogtpII01l lP ~ ow ounJSllfu a illi ofltwd JDd b il itIIIf ~nII l)1 Jd p(W ltUn u0lw It 1lI~ fgtJd snw ~u ~ 6000 A iU AIriU ~I ~d ~l ~ld lldbIjS 1m Pl~J ld oPIl ~lI 1JldbIsra tIlll af af~ q~ 11 ~ ~~ Su lf1lN ill [lf1lnl ~[OLU ~L~Sid ilU udwo~ VPl ilH - ~~l Pgtdll)(

1 SIok i 1llD-gt-c lie ShqiperiipktiiW iunltgtoemike

umri kompmUlt It hladbellrejoiOl-vent= oipos ISTAT nI fund I~ vim 2011 n~ron ltkri Do 35n ndCmnanje q~ perfuqlsojne 32 Ie numril 1000 tlt ndmnatTjbullbullbull aklibullbull II vend

Nje ndolrjo 0 kftyrlt ndCITII1arrj Ii huaja ipos klore- clonomik ishtc 32 n~ soklorin bull tnglie 25 nil shltrbime 23 n irulu~lri 11 Ill ndnim 6 no tranpo~ dh komunikacion 3 nl holl hr lthe Iorwtte dho ] nf bujqfj dhc pblltim

N~ cil ktivirere deg~ e kQmpanive 11) inmja ]gtirhejn rJoMn me t~ lthe 11)

kilyro komputi pgth ntO gthum gil tyro Porun n~ Illionjn e nailts ntO ohwn~ J~ Ireta e tyr n~ ktor ndihm~ p(r prodhimln Ijl~v II transportit prodLLklo doktriL dhc mkin per ruoCIl ~RZin dho ltnltrgiinC KolO ja uklivilolo me iestlm II I kapltale Jru SUE_t me pmnl 10kl J~ lltl mila NdIrs n~ liklivilolo I~ tim gti~ egthlc Ircgtia me pakioo wick dhe rcilWnllllO pnmibullbull SME- l~kol lhte mgti=s no norntr (MITE)

N ndtrjn c IIID sipos oktiviretIl ekonomik vinet re nj prqrtdrim i Ianl i iaVCSlime1 iii sclrtorin e shCIDimcC Am zfn JgtlntUldjcn me te mJbc te tokul te UU)vo Ky foln vltrlgtobltt It jU i lidhur dhe me primiddot~igtim q k3n ~ __ - bullbullbullbullbull 1 ~ _ _ _~ bull ~ __ _ ~__ __ -LW PltJiI= Ievlt cu --1 l ID I$~ ~ DJll bank dhe InvesUmrit ~ buaj karezulwar D~ Dj~ nuh mad k~tlt plrmbullbull ~ eilit bonkal jlllC htrllkt=dhc _ zgltnlll1 aktivitctil e htdho bull

[ ~ dllrw m tl fmodit ~nilin 2011 tregoj~ st sekleri m~ thoqlll dhe q karol lhitlwr (nlll Ie madhc tC HD- jane Ndfumjctesimi lIIOctor db rmanci~dl Indi njern~- m~ pltrkWsibl 231 ~h 208 nJaj lit 11) stOiruL Gj~ vitit 2011 vihct 1e rishcentmdarjc c TIIDmiddotv POS klore I~ konomislt nje ciilflkim m~ i modh i portofoHt tl lIID-ve d~e onenltm multidimeninn1 i tyre_ Nd( vio NdOnnjot~mi monetar dhc financw ka centrfuq~uor kIOn mo pcsbCn m II modi n~ toleun ~ IlllJ-v~ deri n~ vilin 2011 Mesill~altl vlhe ri nj~ rinie prolllOgtive e pcgth~ ~ k1tij gtcktori ne favor t~ cktortv~ ~ iere W ckonomie nga 121 n vilin 2007 n~ rreth 231 n~ irin 2011

Ndr)obimilll qoneishom ihe re n( lTi~cn c plthll~ cltloril Ie lndumc njoilIo nsa ]22 nO ilin 20W no 208 ne vilin 2011 Ie~n kryeore n~ k~ltI ~lor 0 Il1jli iruluma nxjcrre e mineralmiddot siou (886) dhc tyro JnrsJOlik~ (l1A) Ocionlirni i inlirnebullbull 11) buj ~itk doe) burimeve lIltyroro mbeshtoti zgjcrimin e ksportemiddot II ondil tonll pC keto prltMluktc duke kontrihw jWJivishl ne ~ e poziciooil tl jnhle Ie ekmisil

Nje ndalje e dotajuar e SIoatt t IlIDmiddot ne scltorin bull pmdhimit nxj= De idnce dQminimin n~ kopiOOl~ industrive [)ega prodb 111 gtlobn me It Ial~ ItHD-- eshl~ prodhimi i produkreve minlttId jonetalik~ (maori3lot e ndnimit) AJe pahesa pmdukre e nofUs 1l Iozuara nI bllrimlokol~ nIIIy Objektiv ~hom inlirni cJttc prodlIimi i mcllllco- bazikc to fubriku_ duk

gtWlU lupII_llidlt-phpdr lampidm--ampr1110lt1-1 pomi bolrtolja lt k(tuIgtlt pol oJ

dlfytllUill mineralin bull -eodit 5hLlIllica e inTSjrnelmiddot Ie huoj dinlle chc nl iIIdusuino rtnda I=l (tIWeriale ndlttim~ m) ~ rj In e Ilikuar e prodhimil mUllpoundon jo lim nl scklorin odCum3uj= Ie hj pot aIhc no le valda Itrqindjet e n1lta ~ bpitalit to huoj rU ylerin bull shnw j ltdh III stokun e inv~tlrtte I~ bUBj diuklc nC scktortl mf II flSliluar II pamp Ii jejteD tendcnef pr3 j~n pr Iifheqj~ bull investitorive lo hLltlj Altualidl ekzirojnt dy oktte to till me oje prani to rindshilme t~ invti le hl1j podhmi i mgtli I Iktrik dh i mjewe I~ poni~ te ndyslun ~ ouwmjetel indutrilo hiKl-looh i prodhimi i malinlaquoiI doktroniko po utomjote pothnaj munsojn~ Jo letIm i hjeletimiddot inyestimi por gjitlwhtu nl tobullbull elwnomino e vendit Sellori i nd(~limil me IS t~ stakUl t~ THDmiddot hyrse rU 2008 Iht~ poinuj po aq i rlndlIIm m~ifoktur LulOzimi i nd~imi i iinilu1 kryogtihl n~ 10 MhuM bull cmillfciunit (lt31) Ii n~ nj~ lulzim II ndertlm Idendle (t~ lwle) ajlo peridh~ midb vitelmiddot 20042008

TjeW industri investime latiYiht t( I eAAtl prodlllmi I uhqimove dlle rljel bull AJQ bru-ltgthel si no importin 1lgthtu dhc igurtmin 0 l~nilM te p33 ne nil 16 o sIokut l~ IH)vo n~ seJctorin prodhues ~tl inostuat n lCkil dlt I~kuri tlt dIm j bi ile intens nga pikqamja punesimil dho In( polDcialct per ltbport

indumia prpunu vlehet t mo kete thithur Inno ~ blllljtl centr _tin 1011 It-h e saj ne kun 1lID- mbcIi pothr epandryshuor krahastwtne Ie yjlln( ~ (156) -Prodhimi dhc shpampndarjae enerajislt eleklrike Bj~ middotWI dhe e ujit nllfOhtc- dhc p-uritlt paundbmc dbeni qUa inlormalila puna klditnore dIkre to ljera akti-itete profosionalcent gjitlwhtu kOnl mrur pshlngt ne roklUllOtW I 1lID- tiale m 2011

Potcndalct rurinike t vndit til eode nuk jnn ekplQlUIr amp4 intilO bull hunj 1Iotleri dhe 1urliCm ~sc IT- nje pesM tC ullt Ill stoklUl bull iotvostim-ve ka ndjo~ur dho nJ trajektore nse n~ Ire vitel e fundi Povnri$h potenoiolille mW MIl1t pet Iltheqjiin bull lurizimil mduslria c hotclcrisll dho _on zf TIfm 1 I~ stokUl t~ THDmiddotI

DIl~ni m qCfI e prom Ie Iluajhme dh~ shltbim ~ ~ora biznoi jan~ iiithshru I~ n~nmiddotprfaq~=ra n~ kuadrin e lOkt te lHDmiddotY~ U Yltndil kruhaJ1m m wnltl me to llthvillu pm withee z1n~ nj~ pltqindjo 1n~ II l~ ne disa rule ~ lj t~ rJonit Pr m~ tlp~ shwn~ pol invlt~tim ku ~ dIbimel juri~ik dllt te koulerult pnmia c Ie oilve do ~ bhtbullbull jollm p~ Invmora Investim 0 lIunj4 direlrte n~ kro shMlime mood te 1Iihltn lOw trite he ke po w

Selctorll btljqsi mhteI sIlwn~ i ~~bl1tt db clmninohollljlo f Ii VQgla Jhe 1(1 sblUlli Ii ihgmDluam Dnjq ka koDrribual m~ 194 plrqllgtli to vi i1 sbnw II GDP (PBD) dhe ka pun 41 pfrqind te rli~ pwlilore Do vitin 20U Mig)itluua dwnomia nthotet mjall c lllIII nga Imtti plrsa I prltt u~imit dre prptmimil bujq= per shkak II produl1iletilllt nUl bujqlsor Kontn6 pIIbJillno bujqei db iii Industrio bujqcore to ~ vazbdimishl mJgtB IIIrnw n-eth _5 perqind c bugtdleIit edhe m~ pak nl lidhje me GDP (PIlD) No pltrgjilblti inil n bltijqhi jon financ nltpCnnjOI hUllvo dho gronl If hulj pounddltI vl~ njc pjcslt 0 madhe e invesrimeve Di lthknIllt g) n~ bujqsi dh nl elctorln bull prpunimit bujqlwr nuk j~ moml nO lidte III in1 c hl8j

bull bull

0 H 24 m

apo edhe _endas krISisht pltr gthkak lC m~ inlJwlRlliures Kji np Fib 0 fott II kltij sektori e 1m dnI-fi plr tMeqjtn 0 1J11)e oltIrn fakti so humbullbull produllo- bliqigton nullt kane ltsa onificial dbc pegttiddo gje 0endo ~endn Ill nje pj prem plr tu lgtrt nje rrodh I nlndlgtbim dhe kgtponm ~ oqpmiko ciICsorc Disa krofC bujqeor nj~ polcncial tI lUI okport dhe rnurtltI~i l mM~ investimi jane Ilimt mjk~ dhe ~ Pltrimor prodhimot bull kongterYUara si ulIinjte dho ji ulliri~ pcmku i frclO1 dhc i ~pW1uv

Tahd6U imt 0 HoojaDIroIt Sipos ScktoCvo (milioLU5 )

Soktorl 2006 2008 2010 201100 00Asriku1turi Billet dhe JIOhkim bull laquo bull

Indu~ ~

N_ m 00 m

linltrUi deklrile dhe bull Toleknmunikim

Tigtkl sJ Jnt$llmct bull Huaj Direkle Sipo Sektotlivlt (nil )

Sktorl 2006 2007 2010 201100 00Aslkulrure Biueti dhe peshkim 1 ~ wNdIrtim 0 11 0 ~

Industri 27 12 53 SO 47 A

KrMCl (2011) roo In Alooa Alb Shpk

Investimet e Huaja Olrekte Sipas Sektoreve 2011 Agrlku Itu III uetl

Shpemdarje dn d~e fEnKim 0 nrDlme tjer Ndertlm

Idost

Enltli elektrike dhe

3 ~tolw i lHD_vo ne Sbqip~ri ipa gtendlt Invu

Struktura e Sioku IHD-ve sipos vendeve oriampi~s giolaquo pltriudhogt 2007 _ 2011 purqd ndryshimll tl lldjIu~ nga gtiti no VI Si~ nood zakoniJlt me vendet e vogla Shqipltria merr nio pjc iashHzakoniht t~ lartlt insllin Ie j Ie llUaj dukt nga =del fqinj~

KlWltu n~ 2U1O Grltqia rondilcl e para m~ 27bullbull lalia nO vcrulm c d)10 me 15 0 rltla Aulttrla me 14 e pasuar ngu Kd dbe Turqia me 11 (gfiku) N~ viin 20117 invillrul c huaja direke me origji~ grek ptrfu4ltonin rrcth 285 tiS s1Ok lolallc TIlDmiddot-e n~ vend Vendin lt d)to pltr nga pesha e zinin invetime me oriIDin~ italiane me rnlh 12010 ne tl nj~jt~n reriudhe )1lt Jilumin c krizl ekonomHco dhlt financiare dbe in1Onifikimin lt kriz c bruxhit n~ Greqi vihet re oj rltnic progrcsh-e e pen~ ~ k~lij Vcrull nC stokurt total t~ inYeltimeve tlt hui Nga viti 2007 deri o~ Yilin 2011 posha e THDmiddot~ osa Geqia hltnoi rOnic me rrltlh 112 rampltinol duke pCrfuq~uar n~ vii 2011 mlh 173 ndaj slokut total t~ lIlD_w Kjn shpjcgohet lthe me fuklin qo inlunct grcke jan~ t~ fokuura ~ dekomunikaoion doe ndamjelem firutnOiar ku oku i kapitali ko pesr rcIlic

Vendi i d)1~ i burim IHD hlltl itaha me 15 tl stokut tiS HID pltr itin 2010 duke lthruar mo 3 pozicionin e ltaj n~ tre vite inveUmei Illlt orijmc italiine

middot40_

pas oje rriljltje te posh~ lyre m~ rTeth 36 Ihllind lic viii 2008 kon~ nL1jrur polhuaj W j~jt~ ph M vitin 2009 (1Illurisht 155 tte [lltrindh~n 200S bull 2(09) Gjatf vitOYD 2010 he 2011 vi~et re nj~ rinie e stokut Ie involimovc me Qrigjinlt itali ne nlvelet e prrakrizCs ltkonomiko _ [lttore P~r vitln 2011 immiddotostimc mo milliine ilali pltrfaq~ OWm 123 U stolrul rotIil laquol lJiD- Ingtestimet me migjin itolie jane t~ fulau krycigthllllt hoIlt JgtltOdhues dhe ndltrtim Gjib)U 10 jane Ie pranishme n ~orin bull sbMlimcvc by~ iii sekwrin ii bullbulldar r-J clWruri e ~~te e invatimegt-e iUlllane ~hU to ~csohcnmend~e 1lt o~l db W mme

Autri ~Ilt middotcii I tt~ i burlm invcstimoh me 14 nO vitin 20to duke u rritur me 6 plrqind q~ IlglI vitit 2007 Pothuli aii~l~ invtimet autriako jon( IIlt lturin1aIr laquo)i111 i zultat i blo~cslll Bonkf Shqiptare til Kurslmev nso Banko Raiffciscn nuotiunal) i ltllte no induin~ e hidmntrnlev dcldrike

Kdja rerodlteT n~ vendin e kotn titor per viLin 2010 pjotiht m Bon= Petrol Ltd nji hnnptDli kanad~ n~ rh~n e eksplorirnit III naffis dbo- Turqia mbul mth II perqind til Matit Ie kopitalit te huaj ku Pi~a me t ltindegtlhme Juan pri-ijmi i nj~ bari te rtnclbcrn nC dooomtne qiptlre alij til telelromlllihcionit (priwhzim i A1btlk~mtt) pasuor m~ VOIlO me IdOkOJIHlIlilwionin pri t~ kompants lul_

TlaquobM 54 ]iOIo 1111_ Pire ~I Dngiinigt (nil )

RajoniIVendi 2005 2007 ~ 2009 2010 ~ bull Ojermani Greqi ~ 11111 ~ bull Liban Turqi bull bull bull TO ljcra n

lJur fa1M SIUf~rlii 20m

- 4l bull

- ttgtshy

~~lnrJ ~ruW~ ~=OJlUWOWwnOlI JqUl r =1 ur~od IP

Tm gtP ~~w If fIP =pm =und Uhy ill I [omgt ~ plttnw I)IlgtWQIIJ =1 middotgtqIIplOIlPj1 i6861 moIJlrnOlIJl KOIgtJP

IJ ~fIP Ji qItI 1jsoqJi 11JJ )l bulldruj (p w lI1P pqq ~ qI qpopa ~Jd ~Iul iO)S-(JHI l1J tIU )lK

umdbqI ill ~D I~~ w = ~ alfWOtlO1 ill 11m 0 rb IgtlfIF 1IOIJIlIO QP ~~m rq 1 ltdlllllt 1Q1jl)ql pu ~( lII~Aq alfii ~iltI~S ~b 9tJ ~u qp JJl5N 1III[[lI ltII l0 il(U ~ mnnAfl p0~U II ~)ql iltll IDSlOld lqltn~ 01)1 ltJ(J 1l11JOew ~l ~[ZOd 1~J~ ~r i1h ~I SP oOld 11[1(] lIIIru PIIo[1 lnu u) fd I 1l~Iid md I ll~1llll1ld ~Illr ~d lOP ~u (]I II ~Zd In 1 11 0 (UWOUO~bullbullU Irq gt0 ~Pl clIu ~d nlll ~rlI~wnl nu l~d I d IPUgtA ~rr llJ U~OPU1lt l)ltlJIfi~ 1 ilN onlll Ul ~ o~p nit[lt Id lOP 1lPJgt lufor~ ilN1Hl

) mbi qcvcritc npIlrmjet t( ardhurae mo laquo wrta nga lablt

B=d njc mdi pdtamp tirma me proMsi 10 uaj cloniht pab~jn~ rroga m~ t~ larta e attgt veltinse Nuk ndodh Jgtilthmon~ q~ ato t~ hkalMjn~ mUen rrugave edhlt n firmat vmda par prania e wre pltrgjiLhltigtlH c mt nivdin e pagave n~ endin priW

E10klcl indirckte jaJ1~ dektet e jhtmlt q ndrygthc jaJ1~ quajtur lTjedhje (piIlQ-e)_ Te njedhjlt pcrkufizon dektet indirete t( ienruora nga pnIIllo c kompumc to huaj Ll~ strultUr~ industriallt 10 VODdlt pritc dhc n~ ecuri e tirma enltinse

Keto u hyelluan m~ lej e grup ne njodhJe It produkMtpoundtir dhe rrJedhjeti hyj bullbull niimw nga Blomstrtlm dhe Kokko (l9~8)

Sip k~saj ndarjeje rrjltllhjetii produktMtetif krijohet kur bull njo finn vcndasc pltmli~Qn produktivitetin vltl ltluklt kopjuar disa

tcknoloftii t~ p~rdoru ngaltlega lt nderrmanje shumekomb1he q~ operon no ngan vendas

bull hyrj e oj~ fdial to ri iOIl nlt milo te kokurrltnc~ n~ ekonomi~ priW dhe i dol)run finl1lll nltinse ~ pltrriorin m~ me ofio[ burimet ltIllo teknoloampiin e l)re eIvilucc

bull YeW finnl gtCIldRSC te dctyruara oga iya e konkotrencos filiol te kcrkojne p1r teknol00 to rej mlt elu

Rrjedhj Ie hYJs nif mg ka ~ rosie kur

bull tirmat ncia b~iln mo til aia laquo odIIlinigt1roJnC vetc til [liitha spektet komplekse laquo lrupCLImit to tostov (marketingun hpOmdorjltn ltlhlt mircmbajljen) t( detyr n~ praniu ~ ndcrrrnanje shumkomb1b~_ Kjo mund W rultgtdhC CP firmat vend mund 10 jeno nltnkoninlkt0T6 lt= fhrnizue t~ ld~rrmanj humaombChc dllo mesohen t~ b~jn~ run~ e lyre IhJcsht PSC kopjojn~ at( lea ~ komponia elwoj

lHD lsht( shlJlle j debiroar n~a vedet hI po- njcdhjd q~ ampionrun j admirustrim e t~knoloampii me bull miri PerJitirnc~jan~ t~ prekshme_ gillshW c vrtet( p~r forma q~ bltjrili trcgti dhe 6= 0 ektor~1 ku IHD 6hle me i thcksuar kanO mealare me til lart~ t~ produktiviteti te Juqigtc panelo dlle paguajnE pgtga mo til Iarta lmeSlime jOgthtC tinU11ojn~ ekporte e makinerie 0 jigtlovc dhc Irim l-JrlogtCn per produkte nd1rmjtese eb-porcix c shcriJimc t~ speciai7lara (OECD 1998_)

Hood dhe Young (1979) analizuan dl q~nddme W ndrysluno ndaj cfcktyc I~ IHD- nO vcndcl prit_

~ pari ltori ru-omiddotklasika hpjegon e ptsltfilimltl me 1- rcndcsihme t~ drejpOrdrOjla 1lt endit pritcs llga IHD __W mtlt ijnlt n~ to ardhurat m~ t~ larta nga tabat ekonomit~ e hkall~s dhe ltkonomia me jasht n~ plt1lith~i Efeklltl nlt bilanoin e pag_vlt no fakt mmd t~ jltnol edhe negti ltlho mUIljlogta c konkurrcncf porfltlto mund to jet~ yo q~ JrparltilE e koto e ndCmnanjlaquo hum~komhlthJ laquo jcnl m~ t( lart n~ 1ilt ltnd I ndryshCm nga vendi pri~_

Duko konocruar q1 model oeo-kloik mund ti) jee teper i thjesllt( e me vleri to kufizuar q1ndrimi otlemativ qe Hood dhe Young (197) ofrojn 6h1E ec hikohen kater tirltjtirnc nga W cilat burojn~ JrfLmeo humble

-43 shy

i

bull Fjealltramjerirn I~ burl f= ~ buj mUW til kontribuoje pocitivigthl ncpcrmjct ofrimit t~ bpitoli~ tknologji~ odminltrimlt Sidomo ~t i ~~siMm sigurimi bpLaliL peNt togto kur k~ luopilol ghct Ill vcndin prit~ me disvntazhin q mimet brndnmo mW1d l iltlin (llttdo m~ me produlaiiel diLu tide Ill ekoruJlIli Edhc plrlilill1ct nga tdnologji IIIOD ohwn~ nga lruslrte nn II cnot Nu lnInfelllM nsa pehhm~ri4 IOj

bull EjarJe no IKI lt1 bilonoln bull fJOIJ Bilanci i p~OSII p~lfiton fltlimigtht nil ~do flub hyre kopiteli K~j r~riitimi I kW1d~ihot nukli vazhduelhirn dille i diidcn~C in=v C pll~CSvo administtativ ber~ kompanisl _ mlm Nje tjlttIf centhtjo bull ~ndeishm e~l _jo bull ~rnirnil t trtIIlsfrirn1 (~miII1i m Ie ci~n behct mybullbull 1I1IIlko ~fim1~ pov~sbt esc f kabullbull n~ dihtee) Pdhe ndikiml qe ka Imostirn I hllZlj n ni-lot ~ impor bull ebpltJrtcoe ~gthllt i rCrnINsblm si Ill lidbj me bihncin Pghtu cdhe me nitj ekonomiko

bull Fdlel AtmhImllte ejoJnrurrucslt Dub iu rd= IH~ ne ondOi Ill 21nillim ndemnanjet hum~kornb1sha rnulld Ie ~mjne ruqi ~ e mndhlt ekonontile koDkUIrUCSit ~ Ir cfclltlct tyr ne tC1trin1 donomisl do lI lIIltD oga funn e inelttiitbullbulliwau e 1onkurrenCo$ pe dbo ohludlo e dtvlllimil ekonontilllt =ltlit pritfs

bull Efebel lUI [gtIrIltlrl e meq~fr IHD ne tIlny~ te plgtmuutggtlun~ pltJfshin cdtc pak htllDbj tI prtsis per -endeI prillse dub qhf se veodimrnania pMirndimtare 1 IIkon kompnqi_ jOgthe voooJiL 5i njcdhim zotlgltloba disi nnM lu prill (oidomos n ndct II illim) to ndjok poliolmte dMingtarll prej j ne fu oi tahimi 1n~ ltIj

Megji~ perftime n~ lH[)to ne _lttIdl pri~ jlll1il pmllWU gjOlisigthl fuo- (1993) orgtJIIllIIIOD ekrlslon oj konml imeve Ie ndfrrnlU1j lnunUom~ dhe re to ~ pri~ fopoundoIC kerkojnt In 1Ugthle ~ muncie ku koslrot bull prodhlmil jolll me lo uleta Mi~ L ~mimr jon rn ~ I dIle riatdhesim Ie ctimeve no ltDdio~ origjiDlts olga gclfr vondi prith 1Mon tI IIllIklimizoji pelfitimet prekollOllllll bull tij ~k kMcOB mundioiML okollll me hum invelttim e mba]j Ii Climi Ii ndltmnnnjc t~ booj brmdgt vendit GjLIe ondi prilc htmlbct Ill m~nl~ WI-Wnanglthme pok sa por~i e til kUI nj~ seilltnL i gjere i lndustrist endac kontroIlclu1 go kOlllpllli Ie hj

Efcltcr IHO Ill ellde prililte munlt tl klifl~ojm~ n~ rkl konomlko poUtillte dbe oci bullbullbull Opinilloi i pltgjitluhem eshtl q~ IHO moin tI ordIrurtt dhe mir~~oi We Ii vendeve prilo r~ sa ko~~ Luhlrt oplim uk janlt t fluen neJgtllliit rOYl Ilgll prolltk3ionizrni IIOnopoli dho dutcmtlitctct Moo i lidll efuktct IHD-ve me nje eli voriI lt11 to lindiishm ku mund to permnili outputin dhe rri~ pruionm c bpitaJit pwUsimin dho pOJlt ftin e bllei e pagesav Ouksel trelle eMret ne produktiire~ n~ ~konlogjl Ito lllUnimltt ndaj pUrlOnj~e rn lrukurcre trciUt Ill lidhje lId~nnJe indutr I dn n mJedi

Efktt ekonomlke mulld lil oilHhcn Ill mJ~ dbe m~ Z~igthl ne izltn lt ltfold ~lo~ok tItljtobct efektll HlD1 nJ~ trito I ohit t~ huaj N~ ka papulli ell mS~ karl (I~ ehte rCLlti i v~bullbullbull n~ villirn) nj~ borxh j lille XlII il mli e gtpulit dho to onIhuv rul endin poWbull Ne k~o

Jd A - fO loof) Inc and 11- 11 61 rllrW1002

I=hto biland i p~ve do ~ ke~ p~rfitlme pM do Ii -rem Ii~ orckt 10 pcentktunr n~ loOrmt e Igtis (Yare n~ hnpokU i rriljltgt gtc ouputil do lil ul~ importct zCCIldCuosc 0Jgtltl tbjlOrtltlj KlllCltpli o-klosik shpjegon perl1timot m~ ti rtn~isl1me t~ dtejcentrdrejta tl ltndit pritl rtlt IHD-tt mleso vi) nil ti IIfdlUlrat me If Jarto nll tabat doncmill 0 tJUnIle dh ~konomia me josht n~ lrl1iitl1i IagoI reole ampjhashtu do t~ mten per shhl tl rltnics sC produklivilOlit marxbinal Ii bpiudiL Edld mUrtgtdtwml~ knn~ ti ~rgt1 mI ndr)shimltt uukrurale ne orglimin Irooomik dhe industriol 1 ojc oCshIje ~ ~ishmo esht se IHD ndibmojDe ne krijimin e nje mjodii konkurruelt apegt ne Ie kundltt De leQosimin e elemeo monopoliltlik poldh otigopolitik DC vend1 priles P~gjithiisht efclctot mikw lidhon Illlt fIrIll upo ndustri individuale v~n~riht me 10 qo jHD6 nti LiOr ~Il m tl ekspozuam ndoj llt1)vbull

Eroktot poZIUko p~rfhijn~ centhtj q~ Ian~ tl ~jn~ me SOgtTOIli1Clin 0 VctlJ pasi plrmasa bool Ie nostimit Ii MSC lid ta em n~ rred~ pvltltsin e ltJltliL IHD ood tl ndikojne nl pa-a$inl e nj ndi nErish nC vodc nie biliWr ~ brisbtl U struknoa odminimW iltIbimi i MNC ~ miralimin e ligje nC for ta yr~ ndikim mjait j rnadh qe to bne IIi percaktimin pclitika q~ do t~ ndiqen sh~ shtron cdhe pyojltn ciIi drejlOn realshl nJ vend krycmirtri PC CEO i MNC1

ltbjltl do kon~ ~ bOjn~ i m krUimil e nj~ enklave (tomori I~ mbyHur) dhe t~ elila~ huaja ~ vendin pri~ ushtu ltlito me efoklel kulural n~ poptillsin loke (psh gtihijel dhe Oet) Zkoniht gtlh~et sociale ngribcn kur b ndryshime II nnd~thm olonomike kllituron c social midis endil priU db atij in-sIl=

532 Efeldtle 1HD- ~ekonaminf bqiploro

Kjo ~ha morr no kngtidt~ dn korakterislilm I fld~Iltm la fililove ~ huajo m I paIru dhjeti perqlnd pronei Ie hi Ie wumiddotquojtura ndormanjo tc invewc Whj (Kutisl) par l kuptuar konlrilgtuln bull Y n~ koomi~ shqipw Ng -iii 2007 doti n~ viti 2010 u shCnua 1it mY 0 llIIjogthme nO perqimljrn c Ildernrutnilt Ii in=imovlt ta huja ~ ~konomin~ shqipWO Kjo rri~e i renktoi efe~= saj m~ srurn~ n~ tidhjo me invcsrimct dhc llthimrI ndtriIL pltra pEdct pmgtesimil ni~a te ~ tOgel PltIjLlim ben Ioori i mlftltwamp 1m edhe pse nuk pali rri~~ It rgtI~anjevet~ InLLjo pLtl nje rrilje nO aspckLin xhirltIbull

mTIAD Rapo~1 tIl2II R THD 1 til hj pg 26 202

middot45middot

~iPU I JlWlN

bull 91shy

0lI ~ 1lt1 ~ ~fl ~f fCd ~ OfJmtw f ]lltd fIlU osd P I ~ftIIUI 1 llgt l1i1l WII~ l~aM 0 ~ O(llll I~d 1~Jld I amplild VSlipu U~ lIP Wl OW [qpl1 ~U iwn~ ilW f I llY ~ aD middotoIlJdlbt[o rtIJOUf iltI fFnq ~l Im I OlInlmIIa(lltl deg fPUfbJ)d U ~w~fp

IlIINIIUlI11 OJWlIIIlI01I1 OllP

1~11PU~~ I1IfUIl J Ultfillr~pu ~brnq ~ I ~f ~b gtfulWpU lqfl W Ollfd ~ill(WOtlol ml~ll d Iqw JOlJIP I ~ middot(I~Uxom-l omounWWO) 1 trep bjIOO10iI 9l~lV sP llD 1l=moNl 3) ill IUltflIlJI~ J middot~Iwouo~ l1IlOl)M bull mndruli _f uruJ]gt U r~ I lOlIID ~II uHa nmd 1lIII1[$ JIIIlhs)d 0 l ~ fJmw ulqw wfw =fZ1I Qd JIlIlS 1)1Dl[wA ~ 1IJPIm1 1-~VlSNJ au llltIwlUB iUUr u

n JPIt

~

~ _ _ _ lDD6 _

Njc ruler trlt1gtCgtlt mI) t~ nIldoiiihlm 0 lil to klOril W huoj j~_r~ior ~~t~ pj q~ oj 7~ n~ vlerln lthlu n~ -tor ekonornike jomiddotflnnci~ ~ endit Mo po1huajgtlt 39 tt totalit dturi i hlaj jop ni~ kontribut gthIItl~ ~ rend~ishltrn ill vlnln e siltuor N~ prndhim fillall hunj Imntrihuojn~ pjesl kryo~ ~2 T~ dyja p~indjctjane IIitur nil knIIwim mo vitin 2007 Pm Shqiproa P- klilon pltrmes nje procesi ri_odustrial1im II b01llllt uk iestimet e lruaj AkwaHhl gjitM sellori i prodh1mit Cslm endo dtume i dobct dho gttruk1trnt c tij dOllltllgthct np k~vl II nj~ teblOlogji W ultt

N~a 22 akti-itctc pmdblmi 6lia1ot e b jgt bIill njc pnzion mbizolCrucs nO prodhlmin c vier(s ~ shlWt laquoII iodui bull Al~ pltrIShijn~ indulttrill q Junaojnl nj~ tIImT Ie 1_ re fuqisl plttt1tlOfl j p5h prOOhim -csbmbtlUltgth n onlkuj Iku~ i dhe iodustriW q~ pltrdorin nj~ gas ll rnJdhe b[gtitali 01 pmdbimi i mincrnlcgto jo mctaIori (duke plffshi~ rnatcriaIct c rulCrtimit) dhe prodk bazi melali K~to kEIl~ indltlStri jonij Ilktivittet prodhu m~ II r~nd~thm W inlitorec t~ huj mo 8Q ll lert~ htuar te prodhimit D~ miltll huaj N Indutrit~ e tje filialet bull hunj doinojn~ vlerln e ~Iuar vlWm ru (oklmrnunikacwn Ato kRJill lliithoshtu nie ru11C rCndcigthlIIllll 01i1 40 vln ltl htuar n~ minie dh ndrtim Kru jan~ gjith-hru aktivitotcl q~ kon rU~ ~il1dje re 1_ nO olrun 0 intime te hllllj dircllttlt PbOljo kwriolbullbull (Iial II lruaja od sa Jo e ndomnanjeve gthqiptare Tipari kryesot d3llun ~e pErqindj c brtC c filiBko ll huoja nil honn c maniro)nurf5 paarCiliht nga pfltqindja relisItt e vog~1 Ie l seklOli i main~ n~ t siith reztnn e inveotingt= tc 1wBj dudtc

Irsa porlet pun~lml~ pltrqindjo Ii punn-j ru fiHale buUa ~I~ 18 perqind pltr Ie glithC ckoIlltlmine De lfJei per shomo mo o me n LtIif wn1 (39 porqind) P~rqindja e pun~irnil ehl Iiltmiddotiht e Yog~1 n~ krah-im me porqindjen e llthlr q hltnjo e prodhimlorie mo to 1 Ie kruhut Ie pwte a ltokri t huaj (gjithasbtu kctu duhct thoku q~ t~ dhonat mbi Flmoimin jane pltr tu ore e rv~ n~ kuptimin q~ bujq~la polrfollin roth 46-50 til t~ pUJl~UIl1IO~ I~ liitM vndin E giithC popullata ntbi 16 ioo dcroht e vr Mhw 4 foroa e ]1UIl~ bull p~rfihinl n~ kro~ t ~ri kOl1Siderohet e puno= n~ bujqld) jlt nwnr m lane in=timh u bllllja dire rnunoJ W =Ij~ ne hlm m II lon~ dho produktiitot ~ t~ brtC t~ krohUI t~ punfs por jo domodosJuntrigtbl nO livelc m ti lana p-rni PErsa pMd produl-tivitetit Ii kmlrut Ii pwt~ n ktorin e

lruaj no kIe qendroin~ illdusit~ me ktivi inleruie kapilali ph mineralel jltgtshymeWik~ meWel blue he makinciitll n~ centrgjith~i ]~ gjiiha low lipHIC poztvo ttl klonl tc huaj mb1htesin polilikal gth1ltlerorc tc oricntuara drejt IHD__ve nil manifaktu~ IHD--lo nC keto ktor mund til ndikojo nil Vlt9llnu nc nxi~en c mvilbrnit Problcmi i centrthihjes So kontpaniw enda nuk ckzon duke qen~ se ose mllllgojn~ 0gtlt luajDc ~ie rol to kufLZI1ar n~dia induslri Pur duhct te keto rreguliorc lforme p~~ igullW konIuHTltnec te ndcrslun~ dhe uohjen e rregullv t~ -i

Xhiroj c filial til inmja pOtfqlton 29 pcrqmd t~ tolali JlOr n~ sektotin e manf~s kjo miltT cgtlt shlJll1i m~ e larti 5 I pOtqind TO dyja pcrqmdjct jan~ IllC 1middot2 pike centrqindjeje m~ Iottlt nga dy vile mt~ Pje- Mrnnuelte e xhiros r nd~rrmanjew 1E huj i~urohct nga kat~r aktivitete kIeorlt clwnomikc q~ iaJl~ mHnifuktura tranSporu dlle telekomunikaoionct ndertimi dlle irltglttia N~ seborin ~ manifaktur(oto ianlt humc te tIlnd~ishm~~ industrinO 0 duhanit produktcve til naJl metaleve _ dhe pjjove llt litTa Ie trlIll3portil dhe centrgjiWn p~r pothuejgtlt t~ gjitM produktin 0 VCIldlt Ne nj~ -hkall~ I~ modhlt kiu ltgthie ICmltlrt i prvati7imit dhlt politikaveuro koncenionte Ilt qeltri Aktivitcti i in-euroimeve Ilt filiolve Ie hulll hkon n~ giygtm(n e k~s 9 t~ witha iOWSlUnovo Elt krycra nO ShqicentrL

ShpellLirrul pc jYemme centr jlsi Ilt gtlthims j me Ie lana~ ktori e nderrmanjcve I~ huaja mOSltllaJj per te gjilM ekonomiti~ lthqiplOte nr tCrtgti Rriljo e inWSlirnovo gti pasoj~ ni~ gaushm~tie mo IE madhlt nga ana e firmave tlt hUllja per t~ investuat ~shllt njo VUltazh iqarte q~ r~edll nga Instirnltl c HUaia Dieekt- Sidomo 1 privatizimeve go korute c hillOja in-estimet jan~ triM rul]oshCm n~ fuh~n e teiekomurukacioncgto P~rqindja n~ netirn~ ne mRnifaktur( Isllt~ m~ e ogCl sa pcrqindia e lyre n~ invtirru ne to gjitllC clroomin~ i e til nO vilin 2010 Gjithashtn gotishrnltJ-lli e filialcve tIlllllaja p~r to invesl no cilttorin e manif~ gthie me c uIet a i Wih~ eklori i huaj 1 marro i i t~rt Ky j fdit mUDd te centrMj~ rre7ik centr IE mdhrnen me ITiljel e kotove ttl prodhiIIllI dhlt nlC lindje e novoj pl~ zhvillime teknologjike Polilililt1 e nxiie se IHDmiddotYe mund tu dnuhcn komlmive ttl hja 1lt ITtmifuktures qIl jaJ11 t~ ltWhULra mlrC nc ekonomi~ shqpl= me qellim mooerni7imn my lt invetimevo dhe kapaciteteve te kompentencae t~ filiallto lokaIo

Nga sa m~ ipo ndltmnanjet c invcstimve t~ huaja kMlt nio rtOOei te madhe pOt clwnominC hqjprar~ centrsa i ~rkel prodltirru~ plmeiinil dhe akivieteve Ie inetimit Am p~rmi~sojn produktiviletin e krahu ttl pun(s dhe gligthmerine per investime gie 10 mlmd t~ rri~ koklllrudunCrine nc rang nd~rkomblttar ShpemdRIja c nd~rrmarrjeve 1lt invcirncc t~ huaja n~ Sllqipo siplgt kloreve til ekonomis nuk ltgthie unifunne Ka sektore qlt J-arili nJe pjcman-je I~ I~ ~ ndemnanjove I~ huaja dllke irltgllar njc dobsi t~ gtendw dlte vrlti Ie dwnomise gjililoshtu

6 KONKLUZlONE

Nxitur a~ ad)hirnl teknologjik konkurrenco gl~hole dhc ~1gtrndizirn I lregie invtimet 0 hua direk uaj~ j~01 kyl D~ proin e intcgrimit global cLJnumik At konidorohcn nj~ foklo ~akt i mtj donumike middotyennltisht per 000t n ~illim fuze ne tl oilen gjendetdblt ShqipU

IIID ~hte bunm kryor i finlJldtnOvo W jash ~ vendt ~ zhvillim ltlb DO lOll kuId~ dll i ShqipEri~ Invelttimet 0 huy mllld W Trlln fotlllacionin c kHpilll1it fik dl ndihmojne nlt hilanein e p~oYC IUD ka poloncialin (llr ta gjellCJ1lllr punltgtirn rri~ ta prodbueshm~ aftesI ~ db Iolnologji ~ re rritlon c ciltgt-purIltWbullbull1dhe kmIlIib De zhlillimin afaIgjta ekonomik te d De hvi It itn

Inlimet e llua) duke patur lt[okl t~ djtlperdrcj~ ne fuqin~ punctoro ndase (dukewu me oInun mll1degti ptugtOiIIli dhe poge mI to 1Brto) hi lotllrQt(ltfl III funncn c ltmime ml ~ ~ dhe nlbi lrinl npllIIljltl tC irdhuruc m~ ~ lart G labal dhel o jn~ ne qcnde t Vltmemijes ~g~ kJo c fundi per hnnimin dhe lb~timin c polilimlt q~ ltllmulojne tcrhclion bull investiroWvbull

rlt to rritur Sloktlll bull Ullgt Sbqipitia ka nej centr pirmingtimc nC kuadrln l~or dbe inlttitudorul AktWlushl bm-o ligjore dill sjtltmi taksm ~b~ plrofruar shurr1 oil 1~ HE__ Problomalika qltndmn ~ Implomontimin dO iimksionimn e j me qctlim parnirllilll~ klim~ p(r mjedisi e hiosil db invelttimcvo Iii dh rri~en e beimit~ invltgtlil0~

Nd~i nI Sbqipfti b patur problem pronEsic per bltl ~ disa ~bull qa prctondonin pron~i p~r ti nj~j1in troall JqQ MIW 110 i njc ~~ ~t iOCSlime e huaj diktc Zgjidhjo nfruar ~lrtIlluuiimi nj~ projekt_ligj t~ ri q~ mbron dho YRfUlllOn investimet e iostitorec ~ huaj

An3Iizimi i aIIIlnlthcgt dbe disaOIIl2heoc ~le heIr per ndCrtimln ~ nj teEliie pozkionimi nO gun Slobal Pozicioni lMih~m i Shqip(rise ehW i nj~ ekonnmi II10 kosto ~ IN dhe diferelldm 1~ d~bol Duke pour ovnntazhin 0 ko uli Shqipl1I ko te Witha mdlltllo tl IIic Injl nje tnIIltgjie difeenclm Per to iIIlpiemontuar k~t~ ItraIltliibullbullovojiren m)CIIO duh dho poiI ~ nevo)lthm K(lo rIiele mund I~ jon lHD-tl ~ ampiedhurame bjdes dhe to Ol n i-i spai(ilcent q~nim krijilllin ~ clICISn dhe f=timin c njohurhc dhe telrnooiiiYC I rei I cdbe hoimi i po1itikav~ pltr JliUimin bull kpiltali Djcrtwr

_49middot

loveltrtlmot e lluaj oenojru ~ njlt M maslt PII~iru bull vend~ pritl o_ltnm leur burimi i ivlimit jen n~ i nWjtl vond Prand) dubt (IMur

kujampS qe raJ)011l pita i hLl3j1kapi1ai ltIas Ii lOS joti lIhumlt i madh me qlIim qe~ mos bijobel vari DP invemimi i huajbull

llwilimj i nfrastruklur(s ~h~ lIio tjeUr foklor I rlndCih~I pOI mljen e 1lIajhm Ie IHD- ndaj dbe plrmirtsimet e kobO III fundI Dlt S~ dhc fumizimln me eneflIi eleltrikc gthltoojru oje hap pogtitiv ne kolU aspcU Por infrasttuktura lokol ka crule mange dhe njcdbimisl duhct q~ parqct Ind11SlIillle tlt hthen funkinnaio per t~ sorantuar h~bimo me standtird tlt larta ~ In-csbtruft ~~

Shpmdalja bull ndmmanjow U ltSIime U huaja ne Shqipltri ltlJlS klarC I~ ekono~ nullt ~tlt uniformbull Edh plte Shqiperi po bIon ne Dje ~ n_mduttilirimi buar tek investimet 0 hua) p~rfhllj e tyte nO ldigtt Ii lelrnoloii m~ I Iarn 6ht endc n ivele t~ lou Shttirja e irn=Um huaja ZbvilliIni j burimeve oj~ drcjnmi dhetc pmfoonuIiAm i tyTo ne sektOrl qc d~ ofrojnO muOOfuj per centrthiti1icn e Intimovo t rnlj shU nj~ lido me I oilen dunet II pcrblJet Shqi~

somiddot

7 REKO~lANDlME

Rqip~ lui nd(rmorrt ole prolUll u gJr~ refoIlllliih rregulb pol illlpallmi i t)Tlt dub t~ jot~ priori Iryesm Mooshyipkmcntimi Kin nl~ niYcl tC Iorio paigurilt n( mjedisin e b1mei gj~ bull cil3 n~ mCn~ deth~~ u aruln bull investirnovc prl~te nO Shqpltri Mjedl paqcnltirubullmme politikc lIiin riililn e cilin invegttue1t prirm ta llIrnu1gin P~rvcr keaj fuktorlt politikil oi kOrrupsiDni burolracia dh tnUnltl= 0 sb~t to sl drcjiCs jan~ jG votOm tisqe pel namparkojoe timet one kosIo sblltsC Ie drltjtplrdrejta

Shqi[gt1ri konIiidoruhet 1 vnd me rende Il ulltt prod illIe nJe rtndOgti tC m bujq~ Per kltt Yo duhcn stirnulUilr Iy hor uilo~ politikavc specifik dbe slimuj kkre ~ I~ rriIur mcnsimin in tio~o perC Nje ns pika c fortu to Uij sobori e ku duhet punUHl pc- lidtlqjen e IHDv~ Csht falal ~ shumiCH e produlill bujqltore akOJ nuk kan~ ht artifICial ~h plticicie gJ~ q~ e vend =ltlin n nj pozitl Ie fagtotsbrn p1t Iu btrI ptodhucs db okpelrtnes i ushqittle orgonike ciI= Duke qe bujq~ia konicierohct gtltktan i cili regjistroa nunttin nil Ie madh Ie 10 pun1llIpoundYlt harLimi i PQlilikavo lt10 jokyohen mbi to du to kelC impakt direl~ n~ p1IIllim

Rehor tjcter ku dube te fokumL Omndjo bull Ititikgtenl ~ht~ ai i turi )1und~tl 0 Sbqp~ris~ [gt1r tl ofruur lurizem bresdctar mol hllttori~ c lortiv ltde uk jane eksploruot nga invtior(t e Jruoj Shqcentria gfron IlIImltlOsi turirmi pothuojso dilllt iltihe vilit KIJC5igtht esltIl zhvillullUrilmi Ill pertndm per hkol to Infiaslnlkturts m~ Ie zhvilluar dh hfrtJimc q~ ofmn kundnjL pje~ tjelCr tf vendil Studim i 1ruleilte pr zlwillimin rsintl te turizmil dhe q~ tf perfshiW Il sii~1I tcrritorin ~hlC i nl~ doltiCo 10 w~antI

BIBLIOGRAFIA

fOI Thoooy ide nd pOlttiselmaad A Mo 2002

UNClAD Ul)P Albon_ Raponi i [neslim Ie lluaja Dlrdtono Shqperi 2010

UNC [AD UNDP Albnia Raporti i Investimevo Ie lluaja DirekJe ne Shqperi 2011

OECD (2010) ltnI Elltsl Europe _ Imnl Roform Ind 2010 MmllOrll( Palicies d IYIJlwlannr 1)1 hwenmtII [Igt DECD shy

UNCTAD (WJlJO) World -Slmrnt IlXN1 JQW New Vorl ODd Gal UniLOd Notions

lanka Bolero We Ti ~h blmebullbull 2011TUjolllh nJrysMminpu lpirt1U111jo botim i plttbahkCt PolSve MooMillan IFC dho Bunke ~ (UagthingMn IlCampnk

AIDA ~lt=ia Sh~i[lt~ c ZhiJlimit Ie Inimo wwwada~v bull 11

Xhafg E (200s) 1Wni Huaj Direll nC vOlldet nC bullhillim to EUDPO Lindore Rasti i Sbqiperlst http ~wbankof1lblml~-ebIJ-estimi-_hLdireh_m_-end_ne_ rlntillim_Ie_ Er0pc3 _ Lindore_Ragtl_3127_1 _phpkc-o2211 7 fJ

Stjcl Tanicmiddot lost EWltIpe and Contral A AlIfOindUstry Dloptnonl Counlly brief ALBANIA fAD Regional om for Europe and Central Ai

Banka e ShqiperAnoi1~ gthllimogte nI seldOM cjhl~m I~ ekonomisC2012 O Mi~MBob [~ PolitikltsMonltWe PriU 2013

liniltlria c llonomisi Tt~igtl lthe fnerampjie Drejmrialt Pergjilhgthm e Politib-Strategjiae ZbiIIlmilt11 Bildto 1ltIimbullbulllt (2013- 2020) Prill 2013

ll1f fIrulDCc and DowlopllOllt Magaznc Pmkoh IaLlltJOUIri and Assaf llini2l lIdicia Pcgn pjrm Inyeltlmcnt fur Devejoojno CoLmtrie_lune 2001)

KlJlG (2011)ln in Alhon Albmia Sh_pl

OSCEmiddotUdMzuei i Pruktihvo m~ ~ Mira p(r Kltm Poitivo per Bimetn dho Ivltltlimo Ptrkthyor OS Qond per K~kjm dho Zhvillirn IEgt 2U()6 OrgruZRt p~r Sj~llrim dhe IIltuhkpim n~ poundwopo (OSBE) wwwMceug

Nel~Chnsws Rag S~ (2000) Tkna_ flflM lonafinn c (1971) _ledlP

Twomey Michael J (2000) d eenurlofFonlM Imt in the Third IgrlJ (Book) Routledg

bum Remini Tho Europe IJon fOT Rcoonotructlon nd IXvclopment 2000 Novemocr 2000

AJRD A Bevan amp Sl Estrin 2000 The Dettmt Foreign Dirltct Inym

in TntIlS1tion EcQr()me Willi Dayjdwnnlinue W~tkng PpclI Sltri~

Slthncid F and Frey B (1985) ~ampxmornic and Iolioica OoIaminants ofFocentiga DirectInVCSlInltn~ World [)oveloJgtlllfll -oL 13 pp 161middot17

KURUMI hnpllwwwlururndemir_oomtrlolikururndemirhtm

bull S3middot

Page 23: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 24: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 25: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 26: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 27: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 28: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 29: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 30: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 31: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 32: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 33: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 34: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 35: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 36: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 37: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 38: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 39: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 40: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 41: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 42: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 43: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 44: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 45: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 46: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 47: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 48: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 49: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 50: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 51: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 52: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 53: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 54: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll
Page 55: INVEST/Mer E HUAJA...t.rNIVE\l.SlTETI ALEKSM1)EK MOI$(U fAKllTFn I SlIKENCAV£ POUlll