lI

I

^^

iii

U^ul CUz.eimt pO^erJiraeen^ J^^f

"^:-:' ' V; ;.- :-^

INSTITUTIONESC H I M I C iE

Prodrom^,id efl,

JOANNIS JOACHIMIBECHEKI SPIR.ENSIS

Mathem. 8c Med. Doa.

OEDIPUSC H I M I C U S

Obfcuriorum Terminorum& Prin-cipiorum Chimicorum , Myfteria

aperiens 6c refolvens.

O^ufculum , omnihus Medicma& Chimia Studio/is^k^uj^erquftm utile^ necejfmum.

AMSTELODAUnApud Ellzeum Weyerstraten,

Anno i^^4.

ISIobiUJfimo 5 ExcellentijfimoyDoUipmo viro

D O M I N O

FRANCISCOD E L E B O E,

dido

S Y L V I O.Med. DocStori, Ejufdemque Fa

cultatis in Alma Academia Lugdu-no-Batava Medicinae Pradic^

ProfefTori Ordinarioi Pra(flicQ&: Chimico ExpertilTi-

mo precatur

jS^lultamfelicitatemJOHANNES ]0ACHIMUS BeCHERUS, M- D

Dmirandum hoc planeeft ieculum, quo, quimvix ullo alio tara varianova nobis accidere,

ut, & quod Isetemur, &dolea-'musjhabeamus.

^ 3 Vidi-

Epijlola Dedicatorta,Vidimus mutari Imperia, trun-

cari, mori, coronari, exulare,reftitui , Imperatores , Reges

,

Principes, omnes Europse par-tes belli arliffe flammis.

Inter hsec publica, non le-vem fcientiae innovationem fo^-iere, in dubium enim revocatacertiflima, atque inventa intro-dudta fiint novillima , ita ut re-rum veritas , tot examinibus &inquifitionibus ultro citroque a-gitata, mult6 elegantior, fuc-culentior , & nervofior , hocnobis tempore compareat. Ha-bemus nos ut A6toribus hujusfeculi , fi quse nova utifia feli-

citer introduxerunt 5 gratias de-cernamus

,quantum valemus,

maximas 5 eorumq j nomina invmortaHtati mandemus.Hoc feculo quoque, varia Phi-

lofb-

Eptjlola Dedicatoria.

lofophandi genera, in Arifto-teleni Philofophorum PrincipemirruiiJe

,qu2e fuos femper lia-

buere Paraftatas , neminem la-tet.

Non novam fed Stagirita mul-to feniorem Philofophiam , ve-ramq s Philofophandi rationem

,

efFe

Eptjlota T>edicatom.

profeflus es, quod vel fbla deAlimentomm fermentatione inventriGuIo , 6c chyli mutationein fanguinem DodtiHima difpu-tatio

,quam tuo Prxfidio fod-

fti, luculenter exhibet.Utiliffimum profecfto munus

Jubiifti,quo tui Auditores non

verba fedcorpora, nonchyme-rafticos terminos , verum ipfasreales Enchyrifes, non inanesdeniq; & im.materiales facul-tates, ied a Te demonftrati ef-fed:us caufas pradicas audiunt >videntj tangunt.Non ergo nova , fed antiqui-

tate probatiffima ab interitu re-vocaftij cui Nos felicia auipica-mur apprecari Omina, prseler-tim quodinterturbaras;Tua huc-tisque tam pr^clare egeris. Lau-

det ftudioia juventus fuos , aqui-

EptfloU Dedkatorta.

quibus & temporis & fiimptuumjadlura., eheu garrire terminos

,

Pfittacorum inftar addidicit,

tempus autem , rebus ipfis uti-iius impendere dedidicit, Tibicerte Fir ExceUeiitiJfime , a TuisAuditoribus, plus mult5 debe-tur 3 utpote a Quo , unde & ani-mum &: corpus alant, habent,atq ; ita , vetusjuxta illud , ab afi-nis equos confcenderunt

,qui-

bus equitantibus , ut calcar adde-rem , & Tibi , uti tam infigni Ar-chippokomo congratularer cumraultis in votis diu anxiehabui,verum cum plures occupationesita rfiie diftraherent, ur ab illotempore, quo Lugduni & Tua6cperte, celeberrimi iftius Ma-thematici, v?cn Schoten , converia-tioiie fruebar , ob diflSta loca , 6cvaria negotia Te coram loqui

"^ j non

Epijiola Dedicatoria.

Bon licuerit, Legatum, 4^i amici.tiam noltram novo foedere reno-vet, tibi mittendum effe conclufiiOedipus ei nomen eft , utinamSphingis Chimicse aenigmatare-folvendo , & Tibi Sc omnibus fa-tisfaciat , verum vix efFugiet me-tamorphofin

,qua aliquibus ni-

mium fcrupulofisjCX Oedipo Da-vus fiet, fed fiberum cuique fiiumeftojudicium. Nos talibus , illudexcojnoediaTerentiiopponimus

.

Incerta haec , ii tu poftules

Ratlone certa facere , nihiiu plusagas

,

Quam fi des operam , ut cum ratione in.'fanias.

Tu verp , Fir Nohiltffime , proinnata Tuahumanitate^huic meo,iive Oedipo five Davo , Tuo inMufseo locum amoris non dene-gabis

,quicquid ei humanitatis

,

prxftiteris, agnolcet, neque e-nim cascus eft

,qui proprium oc-

cidat

Epijlola DedkatOYta.

cidat patrem, prout Oedipus,Laii filius, fecifle perhibetur. Tu-te eumhofpitioexcipejnoneft,quod aut Oedipodas aut Telego-nos timeas; Amoris iymbolum infronte gerit, quo omnes ver^Chimise amantes excipit^a taUbusexcipietur & ipfenon nifibene-vole^cumut eum manumitterem,pubhcique juris facerem , a noninfimae notse viris , non femel ^d-monitus fui.

Hifce vale quam optime VirNobihflime, cum fehcioribus Pa-raftatis , Tuis Auditoribus , Cuilongaevam vitam, his vero perpe-tuum florem 6c Harmoniam pre-camur.

Daham Mogunti^ h Mufao.Calendis Martii AnnoaChrifloISIato ,fupra Millejimumfexcen*tefimumfexagejimo tertio.

L E C T O R I

C H I M I C OSalutem^

CVm -percontandi gratia , pmmfiripta mea Chimica LeEioribpisplacitura fint , atque in eum

finem ^ TraB^atujn deMetallo-rpim generatione , redt^cliong & per~fe^ione fiuh A^fetallurgiA mmine ede"rem

, infiiper in catalogo Ubrorum Fran^cofitrtenfi plures traBatm Chimicospro"mitterem

,prater expeBationem , multo^i

rum expeUationi ^ adeo iltoficrlptofiatiS'

feci, Ht reliqmspromifiostra^atiisplii"rimi a me defiderarent ^ ac 'BibliopoUurgerent , nt infiantibns nHndinis , qud^^dam ex Chimicis ficriptis pralo commit^terem^ dubim deliberavi ^ utrnm ficri-ptorum meorum alteriprsferam^ TraBa*tum de laudibus viirioli^ an OedipumChimicum ? illum quidem oh multifa"riam praxin, hunc vero , oh princi-piorum explicationera utilem (^ necefifiarinm > verum cum flurimi ficriptO".

res

Pra^fatio ad Le^torem.W Chimici , male apnd Tjrones au^diant^ qmd fua confuse ^ ohfure traHarint

^ ne eandem ego incurram cen^*furam^ Methodice ^ juxta ordinemmihi procedendum duxi

,Quare jaUa

frincipio de rerum, -prafertim metallo'

rum generatione ^ in Metatturgta^ adchfcuriorum rerum ^ Terminorum ex^fUcationem me convertam

,quo pofito

fundamento ^ TraEiatum de Laudihus"vitriolifuperftruam ,

Prxfatio ad Leftorem.0* grandem ^, um verbo Oedipum

,

fma mente , m corfore fano , ferlegas 5 volvas , intelligas, Stylum hujmOpftfctili- qmd attinet ^ oraitorium nonejfe y flus enim ad materiamquamver"ha rejfexi^ tum quicquid hk leges yraftifime perfcriftum fcias, termino'

rnm ergavocahulis magna exfarte har^haris uti dehm^ fic fr^ifiente arte ^ fiquis froinde Latinitatis causa me velli"

cety is hic me ^hilofofhmn^ alibieX"ferietm Fhiklogum* Fale*

Th

OMA.SiATi tJi . -

^ rK^T' " ^

V^ttmmt^ craJjvties

^^TA^rAi50>i

T:b^tii

Itvaltera. nttmrm'/-^acte fje

at^Mtte teaeifatidur^

3LARI^H^C XJT 1IOM1XIBXJ5

i:.sT Ajts TTA:aARo iis^ IjTjCEMTUODIT LAUI):E.TURDliXJSir^ ^TERT^UM qyi ia:bltiimSU^IN:eTOTTJB IPOTliNTI^INroBX^ SUIS ABII!

(l)

TITULUS PRIMUS,De- Priina Materia ChimicGrum.

Frooemmm,

R.ima Materia a Chimicispro clavi artis femper eft ha-bita, unde, antequam ipfamRegiam ingrediamur , taliclavi opuseft , alioquin in

Naturas Secretorum Scriniorum aper-tura 5 in cafTum laborabimus , neque utgenuini , fed ut fures , multis Sophifma-tibus& dolis intrabimus. Abhorreo re-cenfere quantis nugis, variifque phan-taftnatibus plurimi hancprimam mate-riam qusfiverint & quam in inexplica-bilia tefqua aberrarint ; principaliter ta-men opiniones circa hanc materiam

,

paucis exponam. Aliqui eam illud Ni-hilum efle putabant, ex quo Deus mun-

A dum

2 Titdlm I.dum condidit , alii materiam ccelorum

,

alii Spiritum Mundi , alii primam mate-riamAriftotelicorum^alii fubftantiam fe-minalem ipecificam,pro ea agnoverunt,fingulas has & diverfas opiniones , in fe-quentibus quinque paragraphis , ea quapotero brevitate & veritate examinabo.r

. I. DeNihilo ^ vacm.Deum mundum ex nihilo creaffe , fa-

crse teftantur literae,quid autem id ni-

hilumfuerit, hinc &inde controverti-tur 3 probabilis & communis fententia

,

ex vocabuli etymologia defumpta eft

;

nihilum enim eft id,quod non cft , id

eft 5 nihil , feu non ens : veriim funt quiprobant hoc nihilum feu non ens, refpe.d:u fui aliquid , refpedu autem noftri &rerum creatarum, nihilefle, cumnon

lit dehac fubftantia, ficutvulgus fpa-tium aereum nominat vacuum, cum ta-men fit aereplenum, hanc fententiamprobant ex Paulo

,qui affirmat Deum

produxifle Entia inexiftentia , tale hocelfe, quod nihilum vocatur, ex quoDeus Mundum condidilfe perhibetur

,

feruntj id ergo Nihilum vocant primamma-

De I. Materia Chimicorum, 5materiam,cum in ordine creationis nul-lam ante fe habeat; ex hac omnia corpo-ra produfla , & in hanc quoque eare-duci polTe, tam ex facris literis, quam exvariis Philofophis probant, praefertimex Paracelfo

,

qui fcribit, corpus in nihi-lum hoc vero in aliquid reducatur, Au-doris verba funt , "^il^t^ mu^ IW n\d)t$waDcn / aiiff bap m^ ntclir^ m^ix^m6 icfif^ i\>Ctt)C. Verum Paracelfumnon de hac omnimoda redu6lione

,quas

foli Deo competit verba facere, animad-vertet qui antecedentia & confequentia.evolvet , ubi de putrefadlione & foluti-one tradat , ad quas operationes h^c e-jus dida referenda funt , finis hujus Phi-lofophiae eft

,quod corpora in hoc nihi-

lum velint reducere, ex hoc autem nihi-lo perfediora educere , fed ejusmodi o-perationes nugaefunt, primo enim ini-plicat effealiquid, & efTenihil .z.Kedu-d:io corporum in nihilum

,fbli Deo eft

pofTibilis, quemadmoduedudlio.^. Po-lito, quod talis redu6lio effet poilibilis

,

nullam video vel caufam , vel mediumperfedionjs edutlionis , cum nulla fit

A z ra-

4 Titulm I.ratio , cur non tam cito ex ea afiniimquam aurum educant

,4. Licet id nihi-

lum eflet Pauli non ens,non tamen videoquomodo artifex id tradare ac manibusaut "igne , aut in vitris elaborare poffit

,

cum non Entis nulla fint accidentia , ac-cidentia autem ad tradationem talemrequirantur, fi enim non habeatcolo-rem non cadet fub vifum , &c.

Sunt quoque qui ftatuunt, anteCrea-tionem Mundi nihil fuifTe prasterquamDeum, nuUum locum^ nullum ubi,eumomnia impleviffe, neque fuiffe vacuum

,

fi enim pr^ter Deum,vel vacuum,vel a-liquod aliud illo non creatore fuifTet,coaeternum ei extitilTet^quod abfurdumeffet, quare ftatuuntDeumcreafTe va-cuum, quod putant efFe illud nihilumimproprie fumptum,ex hoc vacuomun-dum conditum, illudqj vacuum ineoadhuc diffeminatum effe vel ex hoc uni-co probant

,quod locus vacui a quibus-

dam mathematicis neotericis demon-ftratusfit , verum h^c ultima ratio ma-xime fallit, cum faliifFimumfitdariinnatura loGum vacui, & P. Valeriani Mar

gnt

De I. Materia Chimicorum, 5gni Capuzzini, fuorumque vacuiftarumDemonftratio nullum habeat locum,poft fubtiliilima enim Examina & de-monPcrationes aliorum , ipfe ego praedi-(5lo P. Valeriano ad oculum fuas de-monftrationis falkciam demonftravi, idenim fpatium in phiola (vitrum Chimi-cis fic didum , ampullam cum collo ob-longo habens) quod ille omni elementovacuum efle clamat , fane etiam aere va-cuum effe debet

,quod fi eft^ nulla rare-

fadionis & condenfationis mutabilitasin eo animadverti debet cum fubjediumrarefadlionis & condenfationis aer ftt

,

fed calor, vitro admotarum manuum,rarefadionem in vitro caufat

,quod ex

defcenfu mercurii in phiola , rurfusque'afcenfii , amotis manibus apparet , ergovel cxco Hquet,nullum ibi dari vacuum;denique num imaginarium hoc vacuumprasdidum Pauli non ens fit , Theologisdifcutiendum relinquo,certe in Phyficisqui vacuum fuum cerebrum,hoc imagi-nario vacuo replent,nae ifti in praxi Chi-mica & vacuas manus& vacuum expe-ricntur Marfupium.

A 3 Ter-

6 TitnlM-s I.Terminus apud Philofophos Chimi-

cos in nihilum reducere , efl: corpus de-flruere & alterare , modo naturx nonconvenienti , fic in nihilum reducere

,

non raro apud illos fumitur pro corpuscomburere.

. 2 Dem^iterlciCcelorHmGerhardus Dorn cum fuis alTeclis,

flatuit materiam coelorum,eire quintamEfFentiam hujus materi^ fublunaris , in-corruptibilem , hujus inferioris mundiconfervatricem , omnium corporum ve-rum vegetativum, paucis Elementorumanimam

,

qu^ corpora fublunaria a cor-ruptione praefervat , eaque in maximamfua2 fpeciei perfedtionemexaltat , hancideo ccelorum materiam omnibus cor-poribusfublunaribus pro confervationea Deo inditam elfe atque per artem indefeparari ac concentrari,hominibus,pIan-tis & metaUis, in maximam utilitatemcommunicari poffe 5 Deniquehanc ma-teriam aviculam Hermetis effe qus a ter-ra ccelum afcendat ^ coeloque in terramdefcendat , eam fcecundet

,prout hanc

fententiam latiias pertraclat , in prxfati-one

Vel. Afateria Chimicomm, jdne fupra Lapidem fuum Metaphyfi-cum

;

- Ex hifce tria nobis confideranda oc-currunt , i . An materia coelorum diffe-rat a materia noftra fublunari. i, An re-xjuiratur ad vegetationem & conferva-tionem ac alterationem corporum fub-lunarium. 3. An fit parabilis ac arte tra-d:abilis.

. Primum punclum quod attinet, me-mini de eo inter Ariftotelicos quoque,Controverfiam elfe, praefertim an inccelo fit materia ? &:fie{ky anfiteademcum hac noftrati ; etfi vero quantum ad-priorem qusftionem , in omnem Par-,tem fat dubitationum occurrat

,proba-

bilior tamen nobis videtur ea opinio

,

.qiiae ccelo materiam tribuit , rede enimScaligerfcribit. exerc. 359. S. 11. facerecorpus finemateria, effe facereinfom-nium fine fomno , feu ut idem habet ini. de pJantis, panem fine farina Ubicun-que enim Qoantitas^ figura & motus lo-calis eftjibi materiam fubeiTe necelfe eft,nam quantitas materiae naturam proxi-me infequitur , & fine ea nulli rei ineffe

A 4 po-

8 Tuulm Lpotefi: , omnesque formae &: accidentiaper fe non funt quanta,fed dicuntur effequanta ob quantitatem materise , cuiin-funt^ quapropter cum coelum elfe quan-tum, certae figur^ finitaeque magnitudi-nis , & moveri localiter , videamus^ ma-teriam ipfi ineffe omnino fatendum eftjqualis vero fit materia , an hsec noftras

,

an vero aliqua particularis , adeo obfcu-rum eft, ut quicquid etiam ftatuas , faci-le

,quo te defendas invenias. Plurimo-

rum exLantiquis Philofophis opinio fuit,coelum ex uno vel pluribus noftrorumelementorum conftare, quae opinio mo-do non probatur , etfi aliam ipfi materi-am quam noftratem hancprimamaffi-gnaadam eflfe non cenfeamuS;, novumenim aliquod Ens in cenfum naturaein-ducere , nulla cogit neceffitas , cum om-nia quae coelo, ob materiam competunt,ei noftra haec recle tribuere poffit. UndeScaliger exerc. 6 1 . hanc rem ^\c conclu-dit : materia una ab alia diverfa non eftnifi per advenientem formam ^ qua ^ithoc aliquid.Materia enim quatenus ma-teria nullum in fe adum includit , nihil-

que

T>eJ, AfateriaChimicomm, 9qiie determinatum obtinet , fcd omnemdeterminationem a forma accipit j coeloinfuper inefl: quantitas, aliaeque nonnul-Ix qualitates

,quae ipfi cum inferioribus

hifce funt communes & a materia pro-fici/cuntur , obijciunt aliqui coelum elfeincorruptibile, noftratem primam ma-tcriam corruptibilem & alterabilem effe.Reipondemus etfi coelo materiam hancnoftratemtribuamuSj tamen timendumnonelfe, ne ruat & corrumpatur , cumtefte Zabarella. libr. de ortu & int^ritu.c. II. materiaprima^ cum iit ens merapoteftate nihilque agat , non eft adas-quata caufa generationis , & corruptio-nis rerum^fed faltem caufa (ine qua non,agens autem eft caufa generationis ad^-quata omnisque adio agenti alfcribendaeft , materias autem tanti^im paflio. Cau-fa ergo cur nonfiatgeneratio&corru-ptio incoeloeft, quia ccelonihildaturcontrarium , a quo poffit corrumpi , &quia ei nulla ad alias formas recipiendaspotentia particularis eft

,qux fola op-

ponitur adui & cum privatione , re ea--dem eft. In coelo enim non eft privatio

A 5 for-

10 Titulm I.formarum corruptibilium, quia coelumnon habet potentiam proximam.reci-piendi formas fablunares , fedccelifor-ma ita fibi fuam materiam devincit &difponit, ut ad alias formas recipiendas

,

potentiam particularem non habeat, fedtantum illam univerfalem quae eft apti-tudo ad omnesformasindiftindereci-piendas; Ex hifce liquet coelum quidemhabere materiam

, illam autem neque anoftra diverfam, neque cjusdemquin-tam elTentiam, fed eam ipfam^, forma ta-men perfedtiore, qus quidem non eft a-nima , formis vero elementorum nobi-lior, efle prsditam & informatam, a quaialtim fit hoc aliquid.

2. Secundum pundum quod attinetAn nempe ccelum peculiari & occultavi

,quam inftuentiam vocant , inferiora

hsc afticiat ? Plerique quidem ex iis

,

quibus cum Aftrologis lis eft , fblum lu-men quod varie

,pro motuum ccele-

ilium varietate, variis locis communica-tur 5 ad omnes effe

De I. Materm Chimicorum. 1

1

coelum non foliim per motum & lu-men

,hincque dependentem calorem

,

fed etiam per peculiares quasdam vires

,

quas influentias vocant , inferiora hsec

afficere, multa enim a coelo proficifcun-tur, quae lumini ejusdem affcribi nonpoffunt , lumen enim a corpore opaco

,

vel denfo impediri poteft , cum tamenin profundillimis terrae cavernis , fubaquis quo nec calor , nec lumen a coeloproduda penetrat ^ multa tam-en cceloconcurrente generentur, & certe cummagneti, aliisque rebus fublunaribus

,

infignes, fine lumine, in res diifitas agen-diviresinlint, eaedem ccelo , corporitam magnifico denegands non funt.Quousque tamen fe extendat hic ceeliinfluxus & in quas res sgat, num vegeta-tionis& rerum confervationis caufa pri-mariafit, inquirendum, hocfanene-gandum non efl: , ccelum in res materia-les & mere naturales omines agere, an ta-men influxus ille coeleftis principalis

caufa omnis vegetationis & confervatio-nis rerum fublunarium fit , fi caloremfblis excipiamus, merito^dubitamus;. A ^ poiTe

12, Titulus I.pofTe quidem alterare & agere in corpo-ra rublunaria non negamus^ ficut &concedimus quod accidentaliter vege-tationem promoveat

,quod vero prin-

cipaliter requiratur , merito haefitamus,cum multa corpora fublunaria fint, quaenullam ab aftris patiantur viciffitudi-nem, accedit levis quorundam corpo-rum per inferiora elementa deftruclio

,

quae eis non ufuveniret fi tota vis con-

fervativa & vegetativa ex aftris, quorumpotentia major eft noftra

,promanaret

atque dependeret.

3. An materia ccelorum fit parabilis acarte tradabilis corporibusque inferiori-bus ad fui confervationem communica-bilis? Statuit hocpraefatus GerhardusDorn 5 verum ut nugas fuas tegat , aftir-mat neceffe non effe iit materia hasc excoelo petatur ^ cum fubolefcat impoffi-

biiitatem , verum inquit , inditam eameffe & deJeatur a Deo omnibus corpori-bus, pro confervatione& vegetatione,quare ex corporibus fublunaribus &quidem unoquoque facillime arte Spa-gyrica feparari poffitj fed ficut haec Phi-

lofo-

De I. Materia Chimicomm. 15lofbphia a principio non parum fplen-doris Auditoribus objicit, itaprofedoheicomni rationis lumine caret

,quam

abfurdum enim fit duas materias & for-mas uni inelTe corpori , item fepararemateriam a forma & accidentibus^ illamtamen manu , vitro & igne velle tra(5la-re, quilibet videt , ipfe Dorn fateturpraecitato loco , om^nes operationes fpa-gyricas tantum miftorum fublunarium,accidentium alterationes effe, paucis ve-ro lineis pofl 5 docet feparationem ma-terias

,quam fibi pr^fupponit abfque

omni fbrma & accidentibus , fane quific fabulantur

,perpetuum in fuo vitro

& cerebro tradabunt non ens.

.3. Demateriafrima u4rifto'telicorum*

Non pauci Chimici funt, qui ajuntChimicorum materiam, unam eandem-que effe cum Ariftotelicis

,quare omni-

bus corporibus fublunaribus ineffe at-que exfnde elici poffe, autumant, veriamquandiu talis materia fui corporis acci-dentia & formam continet , tamdiu pro

A 7 pri-

14 Titulm Lprima , univerfali & informi ftatui ne-quit, talem vero materiam a corporibusarte non elici aut tradhri pofTe

,quilibct

animadvertet qui fciet materiam abfqueforma & accidentibus tradabilem nonefTe^ ciim verius Ens rationis quam ma-teria fit.

.4. De SprituHniverp,Sunt qui ftatuunt, fingularemterrae

inefte Spiritum,qui omnia corpora ve-

getat& confervat, huic habitaculum ali-qui rori, alii pluvi^ , alii luto , terr^, fi-licibus, non pauci nitro aifcribunt, undevariis Jaboribus educere conantur , ve-riim tales videntur Naturam fubintel-ligere^eamque corporaliter ob oculos ft-fierevelle , rerum enim vegetatio natu-rae facultas eft , non materiale aliquodcorpus vel fpiritus

,qui in manus artifi-

cum veniat,

pari enim impoifibilitateoccultas quaiitates naturae fuis quis ocu-

Jis videbit, fuis quaeret tradare mani-bus; Non inficias eo reperiri materiasfubtiJes, quibus vegetatio promoveturatque corpora confervantur j veriim ac-

ciden-

^De I. Materia Chimicorum, 1 5,cidentaliter , non efTentialiter , tam di-verfimode, fimo enim vegetabilia^bonisfuccis animalia , fulphuribus metallapromoventur, fuaque in vegetationeadjuvantur ; unicum ergo fpiritum proomni rerum vegetatione velle qu-^rere,eft idem ac ftatuere unam materiampro tribusregnis, quod abrurdiffimumeft.

, 5. DeveraChimicorumfrimamateria,

Cum Chimica fcientia praclica fit,"fubjelum ctiam habet materiale& pra-d:icum

,quare id pro prima materia fta-

tuit,quod primiim ei fub fenfum &

manus cadit , tale autem Arillotelico-rumprima materia effe neq^it , cum illatantum ratione comprehendi, oculis ve-ro manibusque apprehendi non poffit

,

alia merito nobis quaerenda erit , nempeAriflotelicorum fecunda

,quae Chimi-

corum prima eft,puta primas materi^

Ariftotelic9 accidentia , haec enim tra-6:ationi Chimicae inferviunt ; Sciendumautem eft, qua ratione Chimici acciden-

tia

i6 Titulm I.tia pro prima rerum materia fumant , cofcilicet ordine quo primiim ob oculoscadunt , nempe in femine ; femen enimprima efl: rerum materia , in ordine quoeam tradare licet: fic femen bovis , rapi,plumbi, eft prima materia bovis 5 rapi,plumbi qu^ nobis fub oculos & manuscadit^quare quotiefcunque apud Cliimi-cosprim^ corporum materi^ mentiofit,femper ejus corporis femen fubintelligidebet , varia autem conlideranda obve-niunt circa Chimicorum primam mate-riam, i . An corpus ipfum fit. 2. An fe-men corpus fit. 5. An una eademque fitin omnibus corporibus. 4. An alia ma-teria in ordine femen prascedens iit.5. Cui ufui inferviat & quare a Chimicistantopere expetatur.

I. An prima materia Chimicorumipfum corpus iit \ feu an ipfum corpusbovis, rapi

,plumbi

,pro eorum prima

materia fit habendum ? Refpondeo ^i^--tinguendum t^t inter adum & poten-tiam ;, inter continens & contentum ,bos enim & rapum femen fuum aduali-ter &potentialiter in fe continent, qua-

re

jDe l. MateriaChimicerum, 17re dici poteft bovem feu rapum poten-tialiter primam materiam Chimicamefle^ a(5lualiter vero per metonymiamcontinentis pro contento 5 quod deilliscorporibus intelligi debet

,quae femen

fblum in vafis feparatis gerunt , non au-tem de metallis , illa enim non nifi po-tentialiter pro prima Chimica materiaftatui pofTunt : adualiter vero , cum re-dudione metallum in fiiam primammateriam retroceffit ; femen enim inmetallis non in particulari loco, ficut in

animalibus & vegetabilibus conditur^'fhd in totam fiibftantiam eft diftemina-tum^feu totum metallum eft femen cor-porale per matricem fuam difperfum

,

adu tamen metallum pro prima eorummateria, non nifi potentialiter, feu {{ re-ducatur in eam, eft habendum.

2. An femen alicujuscorporisprimamateria Chimica fit,praecedentibuspro-batum & affirmative conclufum eft,diftinguendum tamen inter mafculi-num & foemininum femen

,illud enim

apud Chimicos formas , hoc materiae vi-1 ces obtinet

,quare ubi de prima materia

Chi-

^i Tttulm I.Chimica mentio fit, plerumque femenfoemininum fubintelJigitur

,quamvis

non raro etiam pro duplicato femineaccipiatur , tum vero aliis quoque no^minibus infigniri folet , vocatur enimchaos artis , eo quod duplicatum hoc fe-men omnia vegetationi fuas neceifaria infe contineat , nihilque ars praeterquam'ignem adhibeat

,prout Empedocles ait,

naturam igne adjuvare poffumus,prae-

terea enim nullum aliud habemus auxi-lium. Vocatur etiam Hyle Kadix Du-I^Hcata, Vitriolum natur^, quge nominain fequentibus debito loco citantur &cxplicantur.

3 An alia materia , femen in ordinepraecedens, Chimicorum primamate-;ria fit , aut t^t poifit ? Refporidemus,omnem materiam

,ex qui femen quod-

dam fieri poteft , fi late fumatur, poten-tialiter pro prima Chimicorum materiadeclarari poffe, ficin S.Scriptura fan-guis non raro fumitur pro femine ipfo

,

fic & dici potefl: , hominem exherbis,reliquifque animahbus.quibus vefcitur,nafci , cum inde in ventriculo , chyhis

,

.ex

De I. Mjtteria Chimicornm. ipex eo fanguis , ex hoc femen, taridem exillo homo generetur nec raro hxc Phi-lofophica Phrafisin Chimicorum Hbrireperitur, ubi materiam remotiffimam

,

nonnunquam fumunt pro propinqua,potentiam pro adu , caufam efficicntempro efFedu, quod fcribendigenus niliquisbeneattendat,mire Ledorem con-fundit. Pro conclufione autem abftra-himus in definitione adualis prima^ ma-teriae , ab omnibus materiis , ex quibuspotentiaiiter ac tandem a(fluahter ali-quod femen fieri ac nafci potefl- ; foluscnim ifte gradus , in quo femina collo-cata funt , aptus eft ad generationem

,

quod fi vel unicogradu fementalefivenatura , five arte alteretur, extra primaemateris gradum coUocatur, fi propa-gabis

, fiet corpus , fuamque inditamexprimet formam , {\ ftudebis in gradusremotos reducere , femen amphus noncrit

, veriim (iiam generandi & vegetan-di amittet potentiam

,quod videre licet

in feminibus vegetabihbus, illa enim de-bitis requifitis terras impofita produ-centur in corpus , artevero tra6tatare-

ducen-

20 Titulus I.ducentur in materiam liquidam , oleo-fam 5 vifcofam

,quam aliqui primordia-

lem aquam , veram nempe primam ma-teriam vocant , verum falfo , cum expe-rientia monftret , tali liquori omnemgenerationem & vegetationem , fi tecraeimponatur , effe ademptam^ quarecon-cludo 5 tum femen elle veram primamChimicorum materiam , cum generan-di & vegetandi integram potentiam ha-bet

,qugs fola igne in acftum reduci

poffit.

4. Quarto an prima Chimicorummateria una eademque fit in omnibuscorporibus ? Refpondemus. Si voca-bulum, prima materia chimica

,genera-

literfumamus, tum omnibus corpor^-bus ineffe , nullum enim corpus eft ,quod non fubftantiam feminalem ha-beat, unde oritur, fin vero fpecificecapiamus , fciendum eft num. cum , velline forma

^puta Chimica ( de qua in

fequentibus ) fumamus , fi cum forma,dicimus quodlibet corpus fuam mate-riam fpeciali forma devindam habere

,

& fic tot materias,quot corpora feu for-m^

De I. Afateria Chimkorum. 21mae funt , efTe , (in vero folam intelligasmateriam abfque caufae formantis vin-culo

,dicimus tantiim efTe triplicem,

Animalem nempe, Vegetabilem,&: Mi-neralem;Animalem vocari Menftruum,vegetabilem Aquam pluvialem. , Mine-ralem

,Aquam Mercurialem, adhaec

notandum efl: femina mafculina tan-quam caufas formantes , aut juxta Chi-micosformas , in fimiles tres claffes, fci-licet juxta tria regna dividi , veriim inunaquaque infinitis quafi modis^ totputa, quot in illoregno corporafunt,differre , cum e contra in ifto regno unatantum fit materia , apta ad recipiendasomnes, omnium graduum iftiusregniformas

,quod aperte in regno vegetabili

confpicimus , ubi una eademque aquapluvialis , omnibus feminibus vegetabi-libus adaequata eft , ita ut efFormatio-nem ab iftis fubeat

,hoc de fanguine

Menftruali ad animalia , & aqua mer-curiali ad metalla quoque intelligen-dum eft. Poffent ex hac propofitionetria in dubium revocari. i. An certumfit

, menftruum , aquam vegetabilem &^ Mer-

22 Titulm LMercurialem tres iftas materias triumregnorum exiftere? Kefpondemus cer-tiffimum efte, nam quae materia a formaIpecificam formationem fubit , illa cer-ta & adaequata materia eft , menftruumautem , aqua vegetabilis & Mercurialis

,

a fui regni formis fpecificam fubeuntformationem, ergo concludendum eft

,

tales effeprsedidarumformarum 5 cer-taSjprimas & adaequatas materias. Dein-de mirabitur quis triplicitatem harummateriarum. R.efpondemus, experientia& ipfa creatarum rerum ferieconftaretriplicitatem regnorum corporumqueiftis contentorum ; quasdam enim ani-malia, qusedam vegetabilia, alia minera-lia funt. Ad animalia quicquid vivit

;

ad vegetabilia quicquid femine inter-ram feminato crefcit ; ad mineralia refe-runtur lapides, gemmas , mineralia, me-talla^falia & fimilia foffilia ^ omniaita-que corpora ad iias tres claffes a Chimi-cis reducuntur , cur autem juxta eas

,

tres quoque ftatuantur materiae , nonfortuito fadum eft ; nam cum Greatorilib,uerit 5 feminibus & corporibus ani-

mali-

De I. Materm Chijnicorum, zymalibus dare aliam mixturam &com-pagem

,quas tantiim unione , aliam ve-

ro vegetabilibus quae coagulatione,)aliam denique metailis qux fixationeconftat

,neceiTe etiam erat , ut juxta

hanc triplicem difFerentiam , tres quo-que darentur materiae, quarumprimacum feminibusunionem , altera coagu-lationem , tertia fixationem fubiret , ne-que enim aqua pluvialis metallicis for-mis , aut aqua metallica animalibus con-venit. Ultimo fcitu dignum eft, qua af-finitate materiae hae fibi coh^reant

,

num una in alteram tranfmutari queat ?Dico ratione principii remotiffimi , ex:.quo Deus eas feparavit & condidit , illasex una radice nempe aqua tenui, cogna-tionem maximam fiimere ; veriim fa-

24 TttulHs I.de tumore ventris afflida mulier mor-tua atque aperta , & hinc is cafus dete-d:us fuit; qua ratione formae quaedamvegetabiles cum currente mercurio

, cuimultiimmaterias metallicas ineft,quem-que ideo , in varias prasfertim arboris fi-guras efformant , ludant , multis notumeft, undeliquetSympathiam quandamac afHnitatem, hafce inter tres materiaseffe^ quamvis ipfafua fubftantia into-tum differant , nuUaque arte ad invicemeommutari queant;, imo ejufmodi com-mutationes abhorreant. Quisenimun-quam aquam pluvialem aquas men-flrualis vices fuppleffe , autfanguinemcum falphuribus & formis metallicis fecommifcuifle , ignemque fuftinuiffe vi-dit?

^

Quinto,Quare Cognitio primas ma-

terias Chimicis adeo neceffaria atqueutilis fit, & hinc anxie quasratur? expraedidis facile liquet, cumenimfinisChimici fit generare , regenerare^ perfi-cere , deftruere , talefque adus promo-^vere, hi autem abfque corporum mate-rias alteratione abfolvi , aut debite per-

tractari

2)^1. Materia Chmicomm. 25tradari nequeant , neceiTario fciendumeft, quid hxc materia fit, qualiter areli-quis difFerat , & quomodo a Chimicisdefiniatur. Hoc ergo cognito funda-mento ad rehqua nos accingemus ; deforma hic agendum efTet , verum cumin fequenti titulo illa exphcetur , pau-cula quaedam pro conclufione hujusTituh in elucidationem didorum deprima materia Exemplorum inftar ap-ponam.

CoroUaria ad Titulumprimum defrimamaterid^

r . Quae fit Materia Metallorum?

R.efp. R.emota eft aqua graviffimaex mcrcuriah vapore orta

,propinqua

eft Aqua Mercuriahs non madefaciensmanus

,quod & teftatur ^Divus Tho-'

mas , in Commentario fupra Tertium li-^hrum Arifiotelis de meteoris

,fequenti-

hm\ Conjiderandum autem efi circafrin^cipia materialia metallorum^ qudtfunt in.

duplici dijf^renti^ > qu

z6 Titulm I.materia remota

,Jtcut efl vapor inclHfus

in locis lafidojis terra , alia autem funtmateria frofinqua , & hiic fHntfulfhur^ ^JA/Cercnrim , itaciHe infr

Del. Alateria Chimicorum. 27cfle debent

,quare concludo formam

Lapidis Pliilofbphorum eandem , cumauro, fed exaltatam; materiam verocommunem efTe cum omnibus metallis

,

omniaquc metalla exinde conftare , li-cet materia h.xc in illis non adeo per-feda& co6ta fit , ficut in lapide Philo-fophorum a cujus forma plusquam per-feda

,plus etiam perficitur quam a for-

mis vilioribus vulgarium metallorum;videmus enim Mercurium a forma auriadeo figi ut cum eaignemomnibusinprobis fuflineat , contrarium in reliquismetallis accidit

,propter formas imper-

fedioreS;, nam diflTerentia & praeflantiarerum non a materia , fed a forma pe-tenda efl

, eademque materia primaquae fubjacet formas antimonii Mercu-rii, plumbi, flanni, cupri^ ferri, efl quo-que fubjedum argenti & auri.

3. Qua ratione forma& materia La-I

pidis Philofbphorum reliquis metalliscommunicari , & an duae formae &: ma-

Iteriae uno in corpore efTe poffint ?

Dico formam Lapidis Philofopho-rum non alianj prasterquam formam

B 1 auri

28 TttfilHS I.aiiri efle fed exaltatam , magifque per-fcctam ; dum autem metallis commu-nicatur (quae in fluxu illam facillimcpropter homogeneitatem metallicamrecipiunt

:) non faeit perire eorum for-

mam , nec tamen fequitur efife duas for-mas in uno corpore

,perfeda enim for-

ma perficit minus perfedam,quae per-

fecla ejufdemefl: naturasciimperfeda,& tunc non duse fed una eft forma

,per-

ficiens autem forma, ob communica-

tionem fuse perfediionis , nonnihilim-minuitur in fua qualitate, quare tot gra-dibus retrocedit

,quot minus perfe-

clam perficit , unde forma informans& informata ad temperamentum 5 aurinempe sequilibrium deveniunt , idemlentiendum eft de materia, quae cumomnibus metallis homogenea eft.

4. An materia a forma feparari poflit?R.efp. Diftinguendura efle interfor-

mara accidentalem & efTentialem , acci-dentalis enim infervit ad ipfius materiasformam

,qua vel fal , vel aqua , vel me-

tallum folutum aut coagulatum efl:,hancformam dico eife alterabilem , ve-

rikn

De I. Materia Chimicorum, 29rum infeparabilem, materiam enim for-mam accidentalem , accidentia nempehabere necefTe eft , alioquin eadem effetcum Ariftotelica , neque artificum ma-nibus tra

^o Titulus I.

inefle praefupponant , ficut etiam vide-mus ex fbla aqua pluviali interdum ve-getabilia provenire, licet nullumaliudfemen fuerit adhibitum, eadem enim in-ter formam & materiam eft harmonia

,

quam quae inter elementa,quge eodem

indiffolubili vinculo conftant , nequetotaliter fe ab invicem feparari patiun*tur.

5. An&inquantum poffibileatquearti neceffarium fit, ut prima materiaauri \ forma auri feparetur ?

Sciendum eft hanc feparationem inomni generatione eflTe neceffariam , adCaufandam contrarietatem

,prima enim

contraria , cujufvis generationis caufaefunt, materia enim devinda fuae for-mae, acquiefcit , cum id habeat , quodappetit , dum vero forma a materia fe-paratur, eaque libera redditur { puta abefTentiali in quantiim pofTibile , ab acci-dentali enim feparare nec poHibile , necconducibile eft , ipfius tamen formas efl

fentialis corruptione & feparatione , ac-cidentalis haec quoque alteratur , fedBon feparatur, alioquin materia fieret

in-

Be I. Mdteria ChmicorHm. 5

1

ihvifibilis ;, cum accidentibus careret)novam appetit formam

,quam dum ac-

cipit,

permittit fe denuo ab ea figi

,

novumque generationis aclum incipit

,

quo in adu ars non parum naturam &calore

, & contrariorum accidentiumamotione promovere atque adjuvarepoteft, quod in floribus arte produdisvidemus , dum itaque metallicolx Phi-lofophi^regenerationem auri inftituunt,nerefTarium eft , ut forma auri duca-tur ad centrum , materia ad periphe-riam , id eft, ut forma feparetur a mate-ria in quantum poffibile , hacenimfe-parata , materia auri adum generatio-nis incipiet, appetendo novam formam,atque patiendo fe ab ea figi ac formari

,

cum e contra ea fcilicet forma prsfentequiefcat, vulgare enim aurum a Philo-fophis mortuum , a metallicolis metal-lum quiefcens vulgo ixXi VU^Cnb 5iKcta((/ideo quod quiefcat ac pro nunc fterilefit , ficut femen aut corpus vegetabile

,

antequam terr^ committitur , mor-tuum apparet , vocatur. Hanc autemform^ corruptionem & feparationem

,

B 4 re-

32 Titnlui I.redu(5lIonem in primam nlateriam , idcft 5 redudionem corporis in fuam fub-ffcantiam feminalem vocant

,quare Ari-

ftoteles Chimicus ait : Exultent Alchy-miftas quomodocunque velint , nili re-ducant corpora in primam materiam,in vanum laborabunt. Operas ergo pre-tium erit ut difquiramus num & quaratione aurum tanquam corpus fixiffi-mum forma fua privari & corrumpiqueat ? Negativam falfiffime tueturAngelus Sala in ftia Chryfologia, veriimquando affedibus frsenum damus,etiam Icari inftar ex ipfo fapientias cceloin ignorantias pelagus protrudimur,quod huic bono italo Salae accidit , no-bis , ne idem data affirmatione eveniat

,

ratiohes addamus; concedendum ergoeft, aurum in principio non ftatim fuiffe

aurum corporale & aduale prout jameft, feu liquefadione purgatum , feufiaturific repertum, quod vulgo fail/^t>er SBafd) Ol^ vocant, veriim inerdine materiam aliam unde fadum eftante fe habuiffe

,quae materia licet po-

tentia^ adu tamen aurum nondum fuit,licet

^JDel. AfatenaCbmicomm.^5

licet longo tempore accedentibus debi-tis requilitis de illa materia potentia re-ducatur in adum , (ic Efdra in facris li-teris ait

,parvum elTe pulverem unde

aurum fit , & Divus Thomas loco fupe-riiis citato, expreffiffime materiam au-ri fulphur& argentum vivum nominat,unde concludo , aurum in ordine fusepraedudionis aliam materiam viliorem& imperfediorem ante fe habuiire , un-de poflea fad;um eil ; In hanc poffe au-rum corporalereduci fequens didat ra-tio , nam (i caufae fuerUnt naturales qua^praedidam materiain remotam^ Sc rii-dem in corpus tam fixum & nobilefixerunt

, fane hifce caufis naturalibusnaturales etiam reperientur contrari^,quae corpus jam elaboratum rurfus re-folvant , in eamque materiam remotamreducant; Quas autem Rierit caufa na-turalis fixationis auri , neminem Ghi-miae tyronem latet

,puriffimum auri

fulphur effe,quod optimis PhilofophG-

rum antiquiffimoriim didis , R.ay-mundi , Bernhardi , Bafilii , Kichardi

,

Riplei 3 aliorumqiic infuper , multaB $ etiam

54 TitHlm I.etiam praxi , tam in prima quam tertiame32 metallurgiag Francofurti editaeparte abundantillime probatum & de-monftratum eft , hoc ergo pofito fun-damento, quis negabit materiam auriefle fixabilem , fulphur autem fixans

,

unde liquct fulphur tanquam formamefTe agens , Mercurium vero tanquammateriam patiens , agens autem & pa-tiens prima contraria di^t nemo Philo-Ibphus 5 nemo Phyficus inficias ibit,cum itaque forma fuerit agens , ejus au-rem pars contraria patiens, forma au-tem figatjnccefFe eft ut ejus contrarium,ncmpe materia contrariam habeat ope-Tationem , refblvat nempe& volatilifet,ii ergo naturaliter forma auri figit,coagulat , & indurat , naturaliter mate-yia ejufdem

,potentiam contrariam^

iiempevolatilifandi,refolvendi & emol-liendi habere debet

,quare concludo

anateriam metallorum , clavem , formasmetallicas corrumpendi eafque concen-trandi ac feparandi^ hanc vero opera-tionem putrefadionis fpeciem efle , for-ma enim glutinis inftareft, qu^ infita

fua

De I. JHateria Chimkorum. 35fua qualitate humidam materiam invi-fcidat, incraffat, agglutinat , in certamdenique aftringit formam, materiamtamenjuxtaaDeo fibi affignatam pro-portionem

, certa quantitate prasdidafibi ratione devincit , fin autem mate-ria hanc proportionem quantitate ni-mia excedat , tiim ex patiente fit agens

,

fuperat enim caufam formantem& ag-glutinantem , dum eam diffipat , difTol-vit, atque colliquefcere& fic putrefce-re facit

,quod ad oculum in regno ve-

getabili nobis ponitur , ubi, quandiu fe-mina vegetabilia certam aquae tanquamfuae materias proportionem non ha-bent , femper vegetant & crefcunt

,

quamprimumvero, ubi illam propor-tidnem humiditatis, quam femina ag-glutinare atque in certam formamaftringere poffunt, habent

,paulo plus

jufto pluit , aut terra alio modo hume-datur, una etiam nocle putrcfcere in-cipiunt j, cum eorum forma balfamicatantam materiae cdpiamconfervarene-queat, veriim cumeaipfa colliquatio-nem ac putredinem fubeat

^quae novas

B 6 gene-

^d" Tttulm I.generationi primum ponunt gradum

:

Primam ergo materiam cujuslibet regnifeminum caufam putrefadionis , hancvero mcdium folutionis & feparationisac corruptionis formae eflc, nemo du-bitabit 5 prasfertim {\ , quae in fequenti-

bus titulis 5 principaliter vero fub fextoParagrapho de folutione pertradantur

,

attente & accurate perlegerit , hoc ta-men praedido Angelo Salae concedi-iinus 5 aurum in humidum vegetabilemliquorem per fe neque efTentiahter re-folvi poffe , cum tale humidum manusinadcfaciens extra ejus compofitum au-rique conftrudionem fit.

6* An prima materia metallorum fitme parabilis ?

.Refp. Ariftotelice fiimpta negando

,

chimice vero affirmando , non enim inmineris bmnem materiam mineralem aanetallicis formis ad:u effe fixatam &cpagulatam, ratio diditat, alias enim

X>e I. MdterUChimicortim, 37exinde peti pofTit, tum patet omnia me-talla conftare ex hac materia

,quae in

aliquibus plus, in aliis minus eft forma^devinda: in illis ergo corporibus ubiminus effc fixata, minori etiam laborepeti poteft; obijcies, fi abfque putre-fadione forma a materia feparari, atquealiter materia haberi nequit

,putrefa-

(ftio autem abfquemateria caulaji nonpoteft , impoflibile eft & materiam ac-quirere & putrefadionem caiifare , ve-rtim implicat , idem quaerere per tdem.Kefp. Diftinguendum effe inter mate-riam quae omnimode eft a forma fixataprout in auro, argento, &c. & inter ma-teriam quae tantum aliqualiter & primisgradibus a forma eftinformata, ac quafiprimagraphide delineata

,primo modo

dico abfque putrefadione impofEbileefre ut materia aforma refolvatur, at-que in priftinum habitum reducatur,altero vero modo

,putrefadione opus

noneft, cum perito artifici &abfblutofpagyrico difficile non fit frequenti ab-lutione, fublimatione , &c.idredderevolutile quod parum habct fixi.

B 7 7. Qua^

38 TttHliu I. De I. /idateria , &c.7. Quare materia vocetur informis \

Refp. Did:um eft fuperius duasmate-riae formas competere, unam eflentia-lem alteramaccidentalem, efTentialemefle hanc, quas materiam ad fpecificamquandam corporis formam determinat,accidentalem vero quae ipfi materiaecompetit , confiftens in materige acci-dentiis.

Formamque effentialem poffe a ma-teria feparari , ita ut plurimis gradibusretrocedat^ nontamen totaliter abfce-dat 5 tunc informem nominant , cunipraster formam accidentalem fibi pro-priam , nullam certam , alicui corporiconfimilem figuram habeat , veriiis er-go adualiter quam potentialiter , tumetiam relative , re{ped:u nempe reliquo-rum corporum certa forma fpecificato-rum 5 informis ; uniformis quod pro-priam fiiam formam accidentalem , dequafuperius; Omniformis, quodfuc-ceflive omnes formasrecipiendipoten-tiam habeat, vocatur; haec de primotitulo& primamateria fufiiciant, ejuslynonyma explicabit fequens titulus.

TITU^

39

TITULUS SECUNDUS,De Principiis liibftaatise , nempe

Sulphure & Sale.

Prooemwm,

Oftquam Chimicorum pri-mam materiam & formamin ipfb operis limine intuitifumus , decet ut propius ac*cedamus , eamque intrin-

(cch confideremus 3 cui negotio facili-tando praefens titulus 5 qui deprincipifsfubftantiae agit, viam parabit

,atque

quinque paragraphis omnes amovebitfcrupulos

,primo quid fit fubftantia

,

altero , num dentur principia fubftan-tiae 5 tertio quot & quotuphcia dentur,quarto quae & quid fint

,quinto

,quict

fit fulphur & fal , materia & forma fpe-cialiter explicabitur.

. I. Dererumfuhftantia,

Per res intelligimus hoclocoomniafublunstria corpora prout illa ex qua-

tuor

40 Tttulm 11.tuor elementis mirra conftant, ablra-himusautemmateriam & formamAri-flotelicam; earumvero accidentia, inquibus hanc confideramus fubftantiam,hoc loco pro corpore , de cujus fubftan-tia hic agimus 5 fumimus

,paucis mate-

riam Ariftotelicorum fecundam ^ feucorpus Phyficum quod per fe ex fuisprincipiis fubfiftit. Notandum tameniios abftrahere a commixtione corpo-fum 5 cum per fubftantiam quodvisCorpus in fpecie & fingulariter confide-femus 5 hinc mixtu^a ex cupro & argen-to non raro vocatur fubftantia duplica-ta cum tamen ratione fubfiftentix unaeademque fit fubftantia , facimus au-tem ad diverfam corporum mixtu-fam & naturam cognofcendam ac ^i^-cernendam

,quare ^\ de fubftantia lo-

quimur intielligimus unum corpusfublunare, per fe fubfiftens, purum,non alterius corporis fubftantia mi-xtum : Quaeres quid ergo chimici cumeiTentia aut quinta elTentia fibi velint ?Keipondemus , fubftantiam effe dupli-cem, eflentialen} & accidentalem, prout

De FrmcipiisftihfiantU, 41"m tertio paragrapho latiiis cxplicatur;per rubftantiam ergo eflcntialem

, ef^

fentiam intelligunt, quinta vero apudillos eflentia eft

,quinque gradibus cir-

culata & temperata, ut in fextotitulofub paragrapho de plus quam perfedio-ne, plurimis tradatur.

2. Nuyn dentHrPrmcipiafiib'fiantice ?

Subftantia efl Ens per feexiflens^omne autem exiftens fublunare conflatex materia , & forma

,quare formam

& materiam fubflantiae principia efl^nemo negabit, cum autem tota Phi-lofbphia Chimaca ad praxin fe re-ferat, faspius didum eft PhilofophosGhimicos ab omnibus iftis abftraherequ^ non fub oculum & manum cadunt,unde, dum de materia &formafub-ftantiae loquimur, non Ariftoteliceeam pertra(5tamus , veri^im Ariftotelico-rum materiam fecundam , ftibjciflumnempe prout eft corpus Phyficum, cumfuis accidentiis in realem corpoream

&

4^ TitHlus II,& materialem formam ac materiarrifubdividimus ; ficuti itaque Ariftoteli-ci omnia corpora ex materia & formaconftare ajunt , ita chimici eorum mate-riam fecundam quoque in formam &materiam dividunt, omnia enim corpo-ris accidentia in duas partes redigi , infequentibus paragraphis explicabitur

,

ac demonftrabitur.

. y Qmt & qmtHpliciaJtntfrm'cifiafHbflantia f

Principia fubftantias duplicia effe

fciendum eft , alia enim eflentialiter

,

alia accidentaliter,pro fubftantia con-

ftituenda, elTentialia eafunt, iinequi-bus corpus confiftere

,aut verum

mixtum feu corpus perfeccumdicine-quit

,accidentalia autem funt

,quae

corporis mixturam vel pro nutrimento,vel pro augmento ingrediuntur , ita ta-men ut vel abeffe vel adefte fine corpo-ris reali deftrudione poffint.

Effentialia duo funt , oleum nempe& aqua , experientia enim clarum eft

,

omne

De PrincipiisffihfiantU, 45omne corpus fublunare ex hifce duobusfubftantialiter conftare , nam fi corpoiaigne trades

,quacunque operatione,

aquam & oleum invenies , ad oleum re-ferri debent

,axungiae

,pinguedines

,

olea, fpiritus ardentes , fulphura liquidavel fpilTa

, omne denique quod igneflammam concipit ex fua natura

,quod

potentialiter caufticum,quod denique

calidum intrinfece eft^ Expraediflis, inomnibus corporibus unam vel alteraminvenies fpeciem.Ad aquam pertinent, omnes liquores

infipidi , Galeniftarum phlegma , faliavolatilia , fixa , feparata tamen a fuo ful-phure aut pinguedine , omnes deniquehumiditates tenues non oleofas , five li-quidas {iyq. congelatae , five madidae , ^i'^ve manus non madefacientes

,quod de-

nique intrinfece frigidum eft, nec ex flianatura flammam concipit , ex his rur-fus unam vel alteram fpeciem in quoli-bet corpore reperies , haec duo autemfbla principia eflentiaUa fubftantiae efte

,

probatur,quod in omnibus corpori-

bus reperiantur,quod uno vel altero

exinde

44 TUulm 1 1.exinde feparato, corpus fuain amittatfubftantiam

,quod corporum genera-

tionem & confervationem juxta fuamalterationem , unice aut promoveant

,

aut impediant ; rregant quidem aiiquidari in omnibus corporibus. fulphur &fal, veriim fi fulphur & fal commune in-telligant facile eis veniam damus, fin ve-ro corporibus oleofitatem& aquofita-tem 5 juxta fuorum regnorum qualita-tem 5 detrahant , contra naturam & ex-perientiamfaciunt,nu]lum enim reperi-ctur corpus , in quo ex praefcripta clafTeduorum principiorum , unam voi alte-ram cujuflibet princjpii ndn invenientfpeciem. Praxis enim chimica docet

,

animalia & vegetabilia dare oleum &aquam in deflillatione , fpiritum qui adoleum, falquodadaquam referendumeft ; Ex metallis, cum fixioris fint difpo-fitionis , alia aqua, aliud oleum, flilphurnempe, defiderandum efl , non enim fa-tis hos mirari poflum

,qui metailis ful-

p.hura ineflTe negant^,& falia^ ciim

,fi vi-

trioli naturam intelligerent , in quodomnia metalla reduci poffunt, multo

aliter

De Principns fuhfiantiA, 45aliter judicarcnt

,praefertim II vitriolum

ex fulphure & fale conftare oculisvide-rent , manibus tangerent , veriim de hislatiiis in praxi fub titulo quinto, fexto&feptimo.

Feci mentionem principiorum fiib-flanti^ accidentalium 5 ea quoquenu-mero duo fimt , terra nempe & aqua

,

hanc fane omnibus , feu faltem in pluri-mis corporibus invenies, cujusin tripliciregno exemplum habeas.

In regno animali impone pro lubitualiquod animal in retortam adornatovafe recipienti 5 deftiila pergradus, utdecet in compofitione aquae fortis

^,& in

vafe recipiente aquam,quod Galenici

phlegma vocant, refertur ad principiumfubftantiae accidentale; tumeodemlo-co , fal volatile quod ad principium fub-ftantiae, denique fpiritum & oleum ei-dem principio fubftantiae affcribendumaccipies; effrada retorta exrefiduofa-lem elicies

,qui elfentiali principio fub-

ftantiae, refidliam autem terram mor-tuam accidentali fubftantige principiocompetit, haecut accuratiiis aflequaris

4(J Titulm ILfequentem appofui tabulam, ex qua ha-rum rerum per tria regna elucidationemBon parvam capies.

Spiritus") \Oleum j l funt principia eflentia-Salvolatile\ ( lia fubftantiae.Salfixum / >

Phleema >^funt princfpia

1 megma^

.

accidentaliaTerram capite mortuo^ f^bftantias.

Syftema hoc pro regno animali infer-vit cujus nulium corpus invenies , undehaec non prasparare poffis. Sequitur proregno vegetabili, quod idem cum priorieft, nifi quod non omnia vegetabiliafal fuum volatile in forma coagulatadent

,pro regno minerali fequens erit

fyftema.

Sulphur '^ Principia ejGTentialia flib-Sal ) ftantise;

in aliquibus fixa tantum

,

in aliis etiam volatilia.

Ace-

tiae.

JDe Princifils SHbflantue. 47Acetum minerale in\mineratum deftil-latione accipitur.

T- r 1 Prmcipia acci-

rea vulgo DCt^.gftl^jfdtt / quamomnia metalla ha-bent^ undedum vitrificantur , eam vitri inftar re-linquunt

,prout in titulo quinto ube-

rius demonftrabitur. Haec ergo funtquae cx omnibus corporibus elici & quaead duplicia principia cfTentialia nempe& accidentalia eojure quo fupra didtumeft, reduci, effentialia auteminduo,oleum nempe& aquam horumque fpe-cies fuperiiis recenfitas , dividi poflunt;

Quatuor ergo funt columnae quibustanquam fundamentis, fubftantia cor-porum , duabus autem nempe principiisefTentialibus tanquam pedeftallo & bafiinnititur^ fi quis objiciet , fedubitare,utrum recenfitaefpecieSj veleorum fi-miles excorporibus omnibus elicipofllifint 5 is unum vel alterum corpus

,quod

his principiis duobus effentialibus , reli-quif-

48 Timlm II.quifque duobus accidentalibus fubftan-tiae carere putat ob oculos noftros po-nat , & refolutionem {pagyricam ei darenon gravabimur , licet in titulofexto&feptimo ledori ubique obviam ibitiPorro ft quis objiciet plures ipecies excorporibus

,quam hic recenfentur , eli-

ci pofle , refpondemus diftinguendumefTe inter fimplicitatem & mixtionemprincipiorum ; {\ fimplicitatem fpedes,lane nihil invenies quod non vel adoleofitatem , vel ad aquofitatem referrepoflis 5 fin vero principiorum mixturamattendas , fatemur plurimas fpecies exprincipiis componi polle, ut cineres,capitamortua, butyra , croci, flores, vi-triola , Mercurii , &c. qux omnia nonfimplicia fed mixta funt , atque artificidemonftrabunt , fe ulterius refolvi ac

j

dividi pofle , donec in praedida ultima'

fubftantiae principia redada fint , ultraj

quge ulteriorem feparationem , atque ex

ea alias fpecies aut principia inveniet

nerao.

4- 225

De FrincifiisfuhfimtU, 49

4. Qm^ c^ qtiidfint principiaJuhflantia.

Ex praedidis fatis quidem liqu et,quas& quid fint principia fubftantiae , verumreftat ut cxplicemus quo nomine prin-cipia haec iniigniri foleant. Didum eft;principia fubftantiae duplicia , eiTehtia-

lia nempe & accidentalia efTejde effentia-libus in fequenti paragrapho , de acci-dentalibus autem hoc loco m-entio fiet,

Accidentalia ut dixi fubftantiae prin-cipia duo funt , Terra nempe , & Aqua,

Terraprofaece, bafi, fundamento,matrice 5 Aqua autem pro nutrimento,&phlegmate fumitur. Haec duo omni-bus compofitis fe immifcent , atquerur-fus arte inde feparantur , hinc omniahcorpora terreftreitates & fuperfluitatesl-habent j a quibus fi feparentur > fola re-|manent principia efTentialia fubftantiasqu3B Chimici effentias appellant , Scien-dum autem eft in adu ad generationem,principia accidentalia requiri necefrarid,ut: nempe femini matricem ^& nutri-

C men-

50 Timlm 11.mentum pr3ebeant,atque medium unio-nis fint 5 quo Principia efTentialia ube-mis copulentur& incorporentur acci-dentalibus a quibus incrementum accorporeitatem accipiunt majorem , eafere ratione

,qua prima materia Arillo-

telicorum.

^.f) QmdJttfHlphHr y ^falmJpecie.

Ha6i;enus acflum eft de principiis fub-ftantix in genere, modo in fpecie eaconfiderabimus; de duobus autem prin-cipiis effentialibus fubftantis heic age-

mus, cumde accidentalibus inpraece-ilenti paragrapho adum fit.

Primum autem efTentiale fubftantiseprincipium eft fiilphur, quo compre-henduntur omnes oleofitates& pingue-dines, omnefque fpecies in tertio para-grapho hujustituli oleo adjundae

,qua-

re autem hx fpecies a fulphure apud'Chimicos denominationem fumant

,

facile concipi pQteft,propter pinguedi-nem dc oleolitatem,ex qua fulphur con-

ftat

De Princifiis fptbflanti^, 5

1

ftat id fadum q^q , unde a fulphure tan-quampotiori denominationem fumpfe-runt. Velim ergo ut illi qui fulphuracorporibusinefle negant , Chimicorumfcripta prius perlegant , atque quid perfulphur inteUigant addifcant, antequamquidftatuant, cujus contrarium expe-rientia monftrat. Sulphur quoque Chi-mici variis aliis nominibus denomi-nant , non raro enim Kegem , Marem

,

Leonem , Bufonem, Ignem naturas,Axungiam Solis ^ Solem corporum , lu-tum fapienti^ , figillum Hermetis , fi-mam & terram Philofophorum, oleumincombuflibile , Mercurium rubeum,plurimifque aliis vocant nominibuSjqui-bus fixitas aut agglutinatio aliqua deno-tari potefl , Sulphuri enim formam

,

calidum innatum, fperma, animam,

odorem , colorem ^ faporem , lixitatemvel volatilitatem , tptamque compa-giei caufam affcribunt

,neque abfque

ratione,prout in fequentibus titulis ex-

perientia demonflrabitur , hochicno-tandum erit

,quotiefcunque in fequen-

tibusfulphuris mentio fiet,totiefcunqueC z etiam

52 Titulm II.etiam eas fubintelligendas fefTe fpecieSj'^quas in pra^cedentibus fub fulphure re-cenfuimus.

Alterum effentiale fubftantiae princi--pium Sal eft, quo comprehenduntur*omnesiftaefpeci^sin tertio paragraphohujus tituli fub aqua recenfitas ; Scienf-dum autem eft per vocabulum Sal , nos''non intelligere Salem communem aut^.Salem corporum , falfum acidum autacerbum, linguamque urentem, illeenim fapor ex admifto fuphure venit , axjuo abftrahendum efttanquam a for-xna 5 cum hic Sal ut materiam confidere-mus; communia enim falia 5 quoqueexmateria &forma conftant

,quare prout

ftmt talia non pro principiis , fed miftisfunthabenda. Matdriam autemPhilo-iophi Salem vocarunt

,quod a forma

!

feparata^ non raro in fiia accidentaii fo^r- ;

mi glaciei aut falis inftar congelata ap^|

pareat, vel quod Sal in aquam cito Ji^j

re(blubile,aut quod aqua coagulata cen-featur.

Materiae hiiic tribuunt aptitudinemad recipiendam formam fuiphuris , un-

de

De Princifiis SfibflantidS.-5 5

de materiam, humidum radicale , men-ftruumjCorpus poteiitiale,rem omniumformarum capacem , eam vocant , in-fuper ei varia. tribuunt hieroglyphicanomina, Keginam enim

,foeminam,

Aquilam,fez*pentem

.,Aquam coele-

flem , fputum Lun^, Clavem , Mercu-rium Philofophorum

,Aquam. vitae &

mortis , ceram cui figillum Hermetisimprimitur, Aquam glacialem, pluviamPhilofophicam

,fontinam , balneum

corporum,acetum acerrimum ,' fapo-

nem ^vocant, qus nomina cum pluri-bus ahis in titulo feptimo

,. i.fubter-

minorum refblutione, explicabuntur.Intellexit ex praedidtis procul dubioLeclor, quidjam per fulphur^ quid perfal intelHgamus ; unde , fi horum termi-norum in fequentibus mentiofiat , noaconfundetur

,prascognitis epithetis &

fynonymis. Ut autem uberiorem ra-tionem praediclorum Led:or habeat,fequentem anneclam difcurfum: Maxi-ma Philofophorum pars flatuit, omniaex aqua effe produdla , eani autem prin-cipio fuiffeconfufam, cum chaoSj atque

C 3 . ^t

54 Titulus 11.iit fic loquar Alcohol quoddam fuerit

,

leu ut veriiis loquar Alka eit , materiaiiempe Saponata, qualiter ex olei & faliscommixtione oritur. HascaquaChaosomnium rerum vocata fuit^ cum po-tentialiter omnes formas in fe conti-nuerit

,poftmodum in duas a Deo di-

vifafuit partes, nempe inaquamgrof-*fam& tenuem, grolfa fuit oleofa vifcida,& fulphurata^ tenuis autem falfa& mer-curialis extitit ; grolfam in tres partesgenerales dividit, fubtiliorumanimali-bus , mediocrem vegctabilibus , cralfam'autem & fixam metallis fubftituit

,qus

divifio , de- aqua tenui quoque intelli-genda eft , ea enim etiam triplex exiftit;triplicem aquam groffam in quolibetregno fpecialiter in tot dividit gradusquot ejus re^num continet corpora,iiorum graduum arte & natura alteratio& commutatio datur

,veriim aquas

gro(fa2 & tenuis unius regni in aliud,nulla datur tranfmutatio , cum fepara-tionem & divifionem hanc Deus con-fandi non velit, ne artifici in ejus poten-tiam multum nimis liceat j habent er^o

ful^

De T^rmcipiis Subflanti^e, ' 5 5fulphura regni animalis unam aquam.tenuem quam menftruum vocant , ve-getabilia quoque fulphura , unam ha-bent materiam 5 aquampluviam. Me-tallica fulphura unam quoque habentmateriam aquam nempe Mercurialem

,

& iic omnia corpora ex duplicato Mer-curiali aqua conftant , Mercurialem vo-camus , a parte formae quod iit vifcida

,

agglutinans,aparte vero materis quod,Mercurii mftar ignis impatiens , rudisomniumque formarum capax fit

, ne

vero hxc didla nugas effe putes, fciasnobiliffimam artem fpagyricam ipfapraxi tibi in omnibus corporibus& re-gnis juxta eorum conftitutionem haneduphcatam aquam exhibituram, utinfequentibus

,

prsefertim titulo fexto &feptimo pluribus docebitur , concludi'-mus interea, fulphur& fal prima eifefubftantix elfentialia principia,.

CoroUaria de Sulphure ^ Sale.

I. Quasritur an oleum poffit repeririabfque uUa aqua \ dico quod non , cum

C 4 oleum

f6 Timlus 1 1.oleum pro materia certam quantitatema

De Principnsfiibfiantk. 57ricfpondeo fulphur agit in falem ag-

glutinando, aflringendo&formando,

fal vero agit in fulphur, dilToIvendo,rcducendo, & putrefaciendo , fal autemcumfulphurein primogradu conftituitaquam vifeofam , vitriolatam, quas pri-ma materia Naturs & artis eft , oleumenim mediante fale poteft uniri aquse. -

TITULUS TEKTIUS,DePrincipiis Qualitatis, nempe

Mercurio, Sulphure& Sale.

Prooemuim.

Agna Chimicis Controvcr-iia eft cum Ariftotelicis &

Galeniftis, a quibus incer-torum principiorum & per

confequentiam falfx artis arguuntur,eo quod plerifque videantur i?Di circa'definitionem & numerum principio-rum contradicere . Aj iqui enim fulphm*& fal, alii Mercuriuai fulphur & fal , ahifpiritum. , animam&corpas, aliiphle-gma, oieum^ fal cz caput mortULim,

C 5 gro

58 Timlni IIL Ipro principils ftatuere videntur , itaenim ait Bafilius funt tria , duo, unumquae nifi attendas in vanum laborabis,

vulgo.

5Bcifc()(! i^ md&f / fo (tiffjlufdn^.Verum qua ratione fulphur , fal,

phlegma, fpiritus, oleum5& caput mor-tuum fint concilianda, prscedens do-cet titulus, heic reftat , ut doceamus quaratione tria principia qualitatis a fub-'ftantis principiis differantjtum quomo-do probentur^atque interfe conveniant,

. I Dedijferentia TrinciporHm Quali-'tatk

^ cmn-principisfuhflanti(e

Diximus antehac quid fit fubftan*tia^ &quxejus principia fint , fulphurinempe & fal , ex quibus materialiter iomnia corpora confcant,non autem im-

'

plicat principia hgec certas habere qua-litates

, eafque efle vel primas vei fecun-das, prims funt , dum fulphur cum faleeertis gradibus mifcetur

,quotquot

enim gradibiis forma materiam infor-matj tot ea perncitur, ficcior atque cali-

dior

^De Prmcipiis Qualitatif. 5,9dior redditur

,qiiot vero pundis mate-

ria praedominatur, tot etiam corpus hu-midius & frigidiusexiftit, undegradusquatuor, atqueex hisvaria exoriunturtemperamcnta, qua^ fuas habent man-fiones

,prima etiam fexus dilFerentia

exinde ortum & caufam fumit,quo

enim forma validior , hoc etiam perfe-d:ior eft, materiamque perfedius effor-mat

,juxta cujus informationem aut

mas aut fcemina nafcitur.H^c quoque efl: ratio cur Galenici

corpora ex quatuor temperamentis &humoribus conftare aflirment , enim-vero ii multum terr^ , vel aqus , tan-quam principiorum accidentalium mix-tum ingrediatur , corpus aut iiet me-lancholicum

, frigidum , ficcum autpituitofum humidum , lin vero mul-tumfulphuris vel falisti?nquampnncr-piorum efientialium iiibftantiaraingre-diatur, corpusbiliofum,calidum, autfanguineum, fucculentum evadet^proutii iingula paritatem obfervent , corpusproducetur temperatum.

Secunda^ principiorum qualitates tres^C () funt.

^o TitulHS III.

funt , Mereurius nempe , fulphur & fal.Duoprincipia fubftantiae enim , in gra-du fubtiliori pofita , Mercurii nomineinfigniuntur , non quod natura aut fub-ftantia Mercurius , fed quod ob volati-litatem^qualitatis Mercurialis fint, Mer-curius nim qualitatis voiatilis eft pla-neta.

Eadem duo principia (fulphur & fal)fubftantis, fi temperata funt, fulphura-ta feu media inter volatilitatem & fixi-tatem vocantur , fulphuris autern no-men habent ^ non quod hic ab eis natu-ra fulphurata requiratur, fed quod inmedio conftituta qualitatem fulphurisimitentur , fulphuris autem qualitas,inter volatilitatem & fixitatem locummedium obtinet.Eadem duo principia ( fulphur &

fal ) fubftantis, i fixa fint Salinofa , feufalis nomine infigniuntur

,non quod

heic falis fpecie defiderentur , fed quodqualitatem falis habeant , fali enim ple-rumque fixitas afrcribitur.Ex his liquet non implicare tria prin-

cijia qualitatis, & duo fubftantias ( quxetiam;

De Princifiis Qualitatis. 6 1etlam quantitatis principia vocari pof-funt , cum certa quantitate ex corpori-bus feparari poffint ) principia veroqualitatis, non fubftantia fedqualitatequa fubftantia prasdita efl: , corporibusinelfe, undeprincipia quatuorfunt, liprincipia primxqualitatis; tria, fi fe-cundas ; duo {i fubftantiae principia

;

tinum fi haec unita confideres, funt; nuUlum alteri implicans

, modo certa ra-tione Philofbphorum fcripta intelli*gamus.

. 2. Qmmodo prohetur^ ejfe qualitatkPrincipia

, feu Principa ejfentialiafubfiantia, nempefulphur & fal, tri^flici qualitate ^ Mercuriali ^fulphu-*-rea ^falfa, in corporibus reperiri l

Dlxi ante hac corporibus effentialitertinum fulphur , unum fal ineffe

,quod-

libet autem horum triplicis prasdidoequalitatis effe fequentibus probabo

^

veriim demonflratione pradica opusefl:

,qua regnum animale primiam ag-

grediemur ; in deftillatione alicujus cor-C 7 pori^

6i Tkulm III.poris animalis, fadaelixatione, atqueomnium principiorum feparatione , ca-piit mortuum fuo fale liberatum &phlegma anre omnia reponendum , tan-quam principium accidentale

,poft-

modum quod reliquum crit , fpiritus,olei, falis voktilis & fixi nomineinii-gniri folet. Spiritum fulphur efle fu-periiis demonftratum eft

, hunc ergocum (ale volatili in claffem Mercuria-lemponito, fpiritusenim fulphur, Salvolatile , Sai Mercuriale efl: , ob fabtili-tatem & volatilitatem, prout antehac m.definitione principii Mercurialis ^i-

da\m eft.Olcum fpiritui innatansnon abfque

aqua pro fai confervatione eft, quamexperieris fi id redifices , hoc ergooleum cum aqua in principium qualita-tis medium pone, ultimofalemfixumehxatum ex capite mortuo habebis

,qui

ial guflu indicabit magnum fi^ilphuriscalorem, &fu]phuream fubftantiamiafe continere

,quare fulphur fixum fe-

parabis a fale fixo , atque ita tertium

qualitatis principium, lal nempe &fulphur

^De Prmcipiis Qualitatis, ^^fidphur fixnm habebis , totins negotiicompcndinm juxta tria regna in requen-ti fpc6tabis fchemate , ubi tria reperiesfulphura unins tamen rubftantise , h'cectriplices fint qualiates^unde aperte difPe-rentia inter qualitatis & fubftantiseprin-cipia colligi poteft

,

q^uod & de fale in-telligi debet.

^i.Spiricusfanffuinls. S , , ^,

A^ i.SpiritusAcetofeJl. ISulph.Mer\^3.FloresSulphurei. J

''"'"

( Mer cur*

/'i.Salfant^ufnisvoIatile.') c , .. /D/ i.SalabfimhiivoIatile. >^'^ ^'^^^'\3.Salv0laulemineral. J^"^-

f i.OIeumfanguinis. ^ ,' ,B l z.Oleum vini. S ^^^^^'^^ ^^' \

\3.Sulphurmetallicum. \ '^'""^* L gyj^

(^i.Aquamixtacumoleofanguis.^Sal / ^^^'

E ^z. Crylbllifalisacerofells. \ me-( 3-Salnicrofummetallorum. \ dium.

( ! Sulphurinfalefixoanimalium. ) Sul-^ >2..Sulphurinfalefaxove;etabiliu. )phur

(^3.SuIphurhxummetalIorura. j nxum."^> Sal,

j i.Salfixumanimalium. \ 'Sp ( 2..S:ilfixumvcgetabilium. f Salfi."ium.

\3.Salfixum1mineraliam. J

Ex

j54 TitulHs III.

Ex hoc Syftemate fequens promanat

Tabula.Volatile - Sulphur & Sal - MercurialeMcdium - Sulphur & Sal - SulphureumFixum - Sulphur & Sal - Salfum.

Principia fubftantix QualitatisDuo tria

Licet enim recenfeanturtria falia &fulphura5 infubftantia tamen non riifi

Duofunt.

Ex prsdido fchemate Ledor Chi-micus

,prasfertim PradHcus facile colli-

get,quo Philofophi, hac diviiione col-

liment, ne vero quis imperitusputet,fpecies in fchemate re^enfitas , obfcurasaut dubias ntc pro generali demonfira-tione fufficientes effe

,fingulas paucis

examinabojinprim.is fal.& fujphur Mer-curiale IiteraA..& D. in tribus regnis

,

numeris. i. 2. 5. infgnitum confidera-bimus: per fpiritumfanguinisintelligooptime redificatum fpirituni

,ita ut

totus

DeFrincipiis Qmlitatis. 6^totus quantns igneus ac fulphureus fit

,

hunc autem dari in omnibus corporibusanimahbus, fada deftillatione &: recli-ficatione, nemo peritus Chimicus infi-cias ibit , accedit in regno vegftabilifpiritus vini

,qui purum putum ful-

phur eft,

prout concepta flamma id adoculum ponit , huc in circulo vegetabilireferri pofTunt , omnes fpiritus vegeta*

biles adfummum redificati,qui a*rden-

tes vocantur ob fuam fulphureitatem,

iit vero Ledor fciat unde tahum ipiri-tuum vehementia &fragrantia, cekreeumnolo^ fpiritushos, nil nifi oleummedium rarefadum elTe , in quod quo-que reduci poffunt

,ficut in fequenti

paragrapho de principiorum qualitatisconvenientia demonftrabitur ; Sulphurmetallorum quod attinet , id omnibusmetaHis ineffe vel ex hoc liquet

,quod

fulphureum vaporem omnia in ignefpirent, ficut & in mineris

,pr^fertim d

fublimatione & ehxatione traftentur^optime vero fulphur volatile acquiriturex mineris, nondum igne tradatis , hincexmde flores fublimati , leviter in cinna-

brium

6 7aulus II Lbrium abeunt , unde vero cinnabriumconftet , vel primo Chimias abecedarionotum eft, quare eorumignorantiam &temeritatem rideo

,qui metallis fulphu-

ra negant ineile, cumoptimisPhilofo-phorum didlis, rationi & experientigecontrarietur , optandum eifet , ut qui-libet fuam coleret fpartam

,neque ea

quGs ignorat, negaret aut contemneret

,

novi qui ante annum unum vel alterumne Chri quidem in Chimicis rcbus no-verunt , modo temerarie omnia negant,qus in buccam veniunt

,prout nafiitus

autor non Entium item vere Scepticusille Scriptor ac compilator antiquarum& diu refutatarum objedionum in Chi-micos quos Scepticus Scepticos vocat

,

exempla funt, taceo alios, qui utcunqueliterati nimis mature manum cum falccalien^E meffiimmittunt , cumin propriaquod demetant, fufEcienter haberent.R.edeamus ad fal volatile

,quod nemo

peritus fpagyricus animalibus ineffe

,

negabit , efl vero aqua fubtiiis congela-ta , unde etiam leviffimc fluit ad ignem,ac humiditate refolvitur. Dices cur

in

De Princifiis Qmlitatls, 6jin regno vegetabili tam raro fal vola-tile congelatum reperiatur^ fed in for-ma aqux ( nonnullis improprie , phleg-matis 5 cum grave refiduum phlegmaab aqua volatili feufalevolatili refolu-to differat,) comparcat. Dicofalvo-latile materiam affociabilem & ad^qua-tam effe fulphuri volatili , a quo nonnifi multa deftillsticne , nec tamenpenitus feparari poteft

,quare ob vi-

cinitatem , non paucas fubit alteratio-nes a fulphure, abeo enimfi indeflil-latione comburatur , empyreumaac-cipit , cum itaque fuIphuraMercuria-lia in regno vegetabili multo fint cali-diora (funtenim omnia ardentia^un-de ex omni vegetabili Spiritus ardenspr^parari potell:, ) Salia autem vola-tilia fecum conjunda habeant

,mi-

rum non eft,

quin intrinfeco fulphu-rum calore ea liquejfiant ac rcfol-vantur

,quod & praxis in regno ani-

mali confirmat, in quo, li fal quod-dam volatile

,congelatum aliquo-

ties deftilletur,

ita refolvitur & atte-nuatur, ut nunquam poftea in forma

coagu-

68 TttHlus III.coagukta haberi poffit , ratlo cft

,quod

per ignem externum,

internus & natu-ralis ignis fulphuris latentis in centro

fahs volatihs, ( nulkim enim abfque al-

tero reperitur quin non charaderemaiterius retineat ) adjuvetur , excitetur& augeatur , unde fal volatile calefit

,

rerolviturj neque unquam congelatur^ob calorem intrinfecum , niii potentiusfrigus extrinfecus accedat , ut hyemccum omnia congelafcunt , tum eniminfpiritu vini, rei hujus experientiamvidemus , enimvero is fpiritus , licetBon adeo redificatus fit , ad m.ixtamtamen aquam afrigore&congelationeprseferVat, cum aqua alia fine eo fi:a-tim congelafceret , & hzc efi: difre-rentia , cur in regno animali fal vola-^

tile coagulatum , in vegetabiii verorefoiutumdetur, quod, quamvis ali-qui phlegma effe objicient

,non mo-

ror, cum eafit differentia interfalvo-latile a fuo fulphure Mercuriali fepa-ratum, puta in quantum poffibile & na->turas conducibile

,quse inter aquam

communem & deftiliatam eftjhaec ratioquo-

De PrincifnsQmlitaw, 6^qiioque in regno minerali locum habet;,ubi fal volatile liquidum eft, cum calidofulphuri conjungitur , fin minias, acciditcontrarium. Spiritum falis , nitri, vi-trioli &c. fulphur volatile e(fe, nemonegabit, cui lingua in ore efl:

^quae

ignem hujus fulphuris experiri queat,taceo quod perita manu levi negotio in-defeparariin quantiur poffibile, queat,reliquum quod fpiritui conjundum eft,phlegma vulgares vocant , vertimfalfb,cum feparatofulphure , coaguletur , at-que verum fit fal volatile

,quas coagula-

tio.accidit ob calidi flilphurei fpiritusabfentiam, ut prsEcedentibus demon-ftratum eft^non femel taliter brevi com-pendio ex fpiritu vitrioli fal volatile , exfpiritu falis communis , infipidum fecifal volatile , cum corrofio & vis fpiri-tuum, fulphuri Mercuriali infit, quofeparato ex quolibet corrofivo leviffimifaporis fal fieri potefl

,prout in fequenti

titulo latiijs docebitur. Metallis autemquoque fal volatile ineffe probari potefl^,quod in takrefolvantur , nempe in flo-tes refblubiles, volatiles, non corrifivos,

qua

"70 Titulm III.quaratione autem talefal volatile ab elseliciatur ex prsedidis liquet

, nempefulphuris Mercurialis

, tanquam for-mae figentis feparatione accedit BafiliiValentini autoritas^, aliorumquemine-ralogiftarum , tiirn metallicolarum ex-perientia

,quae in mineris probat , fa-

Icm volatilem ad metallorum compo-fitionem necelfarium effe

,poffet au-

tem idi. modus accipiendi paucis hic do-ceri 5 nifi in alium locum haec praxisrefervata , atque majoris effet momen-ti, ob alium finem, quam ut temerepublici juris fieret \ haec de principioMercurii, quo aliqui imperite defen-dendb , ex omnibus corporibus curren-tem Mercurium elicere fatagunt acpromittunt , fed nugantur , cum ipfumlulphur minerale , ac Mercurius cur-rens mineralis non pro fimplici & pu-ro principio fubftantias haberi queat,

magna enim differentia inter Mercu-rium vulgi & materiam metallorumell , cum h^c fit principium iimplex

,

is vero ex fulphure & fale , reliquo-rum corporum inflar , mixtim conr

ftet.

.De Princifiis Qmlitatls 7 r

jflet, prout ejus anatomia docet. Se-quitur fufphur cum fale litera B. E.notatum

,cujus exempla pofita funt

,

in tribus claffibus. i. 2. 3. animali,vegetabili

, & minerali ; per oleumfanguinis intelligo , oleum aquae inna-tans , ad quod omnes pinguedinesaquas innatantes referri polTunt , nul-lum autem corpus animale inveniesquod ejusmodi oleum non det

,quam-

vis foeteat, ob aduftibilitatem , in

vegetabilibus non item,cum fortio-

ris fint compofitionis , unde olea non,tam cito aduruntur , aut rancent , mi-randum profedio quod nullum vege-tabile reperiatur

,quod non in deftil-

latione oleum tale medium det, me-

dium autem vocaturcum neque vola-tile, neque fixum fit ; fixumnon eft,alioquin aquae non fupernataret , vola-tile quoque non exiftit , alioquin fpiri-tuuminftar alembicum tranfcenderet,differt ergo ab oleo volatili& fixo.Qua-liter ex lapidibus oleum tale prseparetur,docebit feptimus titulus, fcias enim om-nia corpora

,qu^ in calcem redigi pof-

funt.

nz TitHlm II LIbnt , oleum pingue & ardens dare , flcalx ifta debite feparetur , ciam vulgari

etiam calci fulphur infit quod lardi in-ftar in tigillo conflagrat, ab aliquibusnon fine bono fucceflu in mammarumcancro adhibitum. An metalla verofulphur medium habeant inquifitionedignum eft , ex prascedentibus patet eafulphur volatilehabere, quod nuUumfit 5 unde id , vel in floribus , vel in prae*.paratione cinnabrii, vel fublimationecum fale armeniaco aut lixiviis , non eli-Ki queat. Metallum ergo tali fulphureprivatum ulterius tradetur

,praefertim

extradione fympathica, putaper ali-quod menftruum pingue , ut eft fpiritustherebinthinag &c. & videbis illud di-verfo colore juxta diverfitatem metal-lorum tingi

,quae fane tindura a ful-

phure venit , cum infpifTata nihil falfe*-dinis nobis relinquat , fed ficcum ful-phur exiftat , ut enim olea media inTegno animali fubtilia ac valde pene-

trantia, hinc liquida funt, itainvege-

tabilibus paululum fpiifiora, in metallis

vero tanquam corporibus terreftribusplane

De Priftcipiis Qualitatis, 75plane ficca funt , nec aqus , ob gravita-tem & campagem fuam innatant , fedad fundum fuWidunt

,

prout in fulphu-

re antimonii, vitrioli, reliquifque mine-ralibus, etiamvulgatismetallis, videre

eft, qu^ triplex diverfitas in reliquisqualitatis principiis juxta tria regnaquoque locum habet , ubi fpecies ani-males fubtiliores vegetabilibus^ has verometalJis penetrantiores funt.- Reftat ut de fale medio agamus j Ss-pius didum eft

,per falem nosneque

communem acris faporis , neque mate-riam femper coagulatam in teliigere,quod &: hoc loco prasfumendum eil,praefertim in regno animalijnquo falemmedium coaguiatum nunquam videbis,obolei admixti caIoremjfubtiiitatem&:penetrantiam , ut latii^is in fale volatiliexplicatur , aquae tamen forma ipfi oleotenaciilime adh^ret

,prout in redifica-

tione ejus,praxis demonftrabit ; in re-

gno vegetabili vcro in quibusdrm. putapauciori & minijs calido oleo prsditis

,

cryftallorum infcar Ibla exprelTione her-bse , colatione & ad juftam conliften-

D tiam

74 TttulHs III.tiam evaporatione hunc falem invenies,iit in acetofella &:c. videre contingit,

falem hunc merito tartareum & nitro-;^fum vocamus , cum vegetabiha jiixtaejus quantitatem in acetum abeant , ne-que ullum fit acetum quod hoc falc nonabundet 5 unde, utdixi , non raro hocfal aceti fbrml ex corporibus in ipsaetiam deftillatione prJBparatur; hunc au-tem falem medium in metalhs dari , ne-imo equidem capiet, nifiqui fulphurisaut Mercurii ufum intelligat, quibustanquam inftrumentis , non modo falia& fulphura media in mctallis elici pof*iimt , {Qi& vitriola inde fieri, ex quibujleviffimo negotio vera poffunt praepara*

ri falia acida, nitrofa, corpori humano ininSammationibus multum proficua,prout acetum antimonii reHquarumqueminerarum, quod fubacidum& folubilefal etiam in Ibrma cryftaltorum nobisob oculos praDftantiffimiim exemplumponit.

Converto me ad ultimum quaUtatisprincipium, fulphur nempe & fal fixumin fchemate lit. C. & F, fignatum in tri-

plici

De PrmcipiiiQm litatis, j 5pliciregno 1.2. 3. Salemfixum darine-moChimicus negabit, quicaputmor-tuum alicujus corporis elixabit ; perfa-lem fixum autem non intdligimus ta-lem fixitatem, quae fuis corporibusfitinconveniens > ut enim antehac di-dum , effe certos refpedus regnoriun iacraiFitie & groflitate , ita certi etiam gra-dus in praedidis regnis fiiRt, neque enimanimale fai fixum iniiia fixitate, vege*tabile , idque metallicum aequat

,quare

heic id fixum nominamus quod in fuc^regno & circulo pra^ reliquis fixum efl,Effe autem boc fal quod in corporumcineribusreperitur , reliquis fixius, velhoc unicum probat

,quod non nifi ma-

gna vi, &: quidem aegre alembicumtranfcendat, cum reliqua falia, putavolatile & medium , leviffimo negotioid prasflent 5 fixum enim in Chimicis iclvocamus

,quod ignem non aufugit

,

quoque diutius eum fuflinet , hoc fixiuseffe cenfetur

,prout in feptimo titulo

fub terminislatiiisexplicabitur. Inme-tallis autem talem fixum falem dari , vi-tra , & calces eorum ac vitriola luculen-

D 2. tif-

^6 Titiilm III.tiffime remonftrant. Sulphur fixumquod attinet nemo qui naturam fulphu-rum ex guftu ac fapore igneo in fslibuscognofcet ^ iis prasfertim fixis inefTe ne-gabit ; Igneus enim ille acor falium nonex natura falis, fed admixto fulphurepromanat , unde fulphura talia quoquciixa nominanda funt , cum fahbus fixistenaciflime adhaereant , eandemque inignefixitatem fuftineant imoinigneeaaugeantur, in m^tallis vero fulphurafi-xa effe;, vcl' fola metallorum vitra autphilifteas, ad oculum ponunt

,praefer-

tim {\ id fixum fulphur cum fale indeextrahatur; in reliquis vero corpori-bus, cujuslibet corporis calx ignea fuaquahtate fatisindicat quale in fe fulphurcontineat , nec eft quod quidam nugen-tur, qualitates has igne vel aqua corpo-

ribus imprimi , de fulphuribus enim &faHbus hic mentio folum fit, quas ^\praeparatione tantum fierent , iis mediis

deberent procreari,

quibusprsparatioutitur, qu3S ignis ^ aqua funt , igne

enim corpora deftillantur aut calcinan-tur , aqua vero elixantur , extrahuntur

&

De Principus Qtialitatis. 7,7

&z refolviintur ; impoiiibile autem^efle

,

ut ex igne aqua generetur , ejus contra-rietas docet ; oleum vero ex igne corpo-ribus communicari impoffiblius efir,oleum enim comburitur , ignis eriamoleo

,non oleum igne fovet^r

,quod II

in corporum calcinatione, ubiinignetraftantur 5 quis putet , corpora perignem iliam oleofitatem & fulphurei-tatem accepilTe, is nobis rationem ^iczx^cur prasfuppofita communicata haEColeolitas aut fulphureitas , in ipfoigneantequam communicetur, non confii:-matur, cum ignis alia etiam oleaperdat,corriimpat & confuraat, imo fcirege-ftimus 5 qua ratione ignis oleofitatemabfque corruptione geftare poiTit , nonquidem inficias imus, fulphur atqueoleum natura corporibus infitum y abigne extrinfeco, communi elementarifoveri , & excitari , non per juxta pofi-tionem, fed alterationem , cod:ionem,majoremque attemperationcm.Aquam quodattinet,non pauci funt,

quiflatuunt, dum corpora per aquamtradantur , exinde aliquam pinguedi-

D 3 nem

78.. TttHlus III.nem ac falfedinem acquirere , cum con-ftet quamlibet aquam nonnihil olei &Talis in fe geftare , verum totum aquaeplauftrum vix paucas uncias olei, necmulto pkis falis dabit , cum lixivii cine-rum plauftrum , aliquos falis dabit cen-tenarios

,quare haec objeclio fatis calva

11, tum etiam non obftat,quod coagu-

lationem falium aliqui nafutuli ringen-domirentur, cum ambienti frigori po-tius

,quam aquae afcribenda fit ; frigus

enim rarefa(3him aerem condenfat, qua-re corpus , ne detur locus vacui , necelfa-rioardiiisfecomprimitac inde conge-latur

,quod de veris falibus intelligen-

dum eft ;, de illis nempe,quae fuo funt

privata fulphure , communia falia ex na-tura fui fulphuris coagulata funt , tan-

tiim dehoc paragrapho..5. Tr^diSia tria Qmlitatum Trm-

cipia^ quashaheant fro-prietates y ^quomodo inter fe conveniant ^ alte^rentur f

Explicata trium prasdidorum prin-cipiorum natura

,proprietates confide-

rabimuSj quasChimici eis afTignant; Li-quet

JDe Principiis Qmlitatus. 79quet ex praecedentibus , Chimicos om-nia corpora ex fiilphure & fale conflare^tanquam ex fubftantia , aflerere , hascautem fubftAntiie principia , tripliciqualitate diftinda eife

,pr^Ecedens para-

graphus docuit , modo reftat ut explicc-musqu3E proprietas,& quisefFedus cui-iibet parti afTignetur , & qua id rationefiat , tum quomodo prasdida tria prin-cipia inter fe conveniant , alterentur , acartetrad:entur ?

Mercurii principio , nempe fulphuri& faii Mercuriali , fubtiliorem colo-fem,odorem& faporem arcribunt.Mer-curium fpiritum , atque rerum vitamvocant. Subtiliorem colorem Mercu-*riali principio tribui non immerito pu-to , ciam aperte in vegetabilibus eo tran-fpirante , optimum colorem evanefcerepraEfertim infloribusconfpiciamus. Sa-ne coiorin fulphure Mercuriali confi-ftit, cum eo ceffante, aut calore alterato

ac edudo, prsEdidtus color flatim ceffet,non nifi crudiorem pofl fe reiinquens,ciim enim fulpliur Mercuriale ignisimpatiens maxime etiam leviflimo calo-

D 4 r

8o Ttttilns III.re alterabile fit , necefTe eft ut color ejusquAm maxime etiam alterabilis atquejuxta alterationem fui fulphuris mutabi-lis fit

,qu3? omnia fubtiliori rerum color

ri optime quadrant; accedit & hoc,quod nuUus color reperiatur , cujujfubjedum non pingue oleofum

, ac

iaduftibile fit. notandum per fulphur inomnibusattributis femper formam, perfai autem materiam intelligi , unde hocloco fubtilioris coloris , raateria fal vola-

tile 5 forma vero fulphur volatile eil:.^Subtiliorem colorem in animalibus*^tiam in metalljs, (qus fingula, ut fupe-riiis demonftratum eft , fulphura^onti-nent Mercurialia ) dari , experientiamonftrat

,praefertim in auro, vitriolo&

antimonio , auri enim Mercuriale ful-_

phur,cum fubtiliori colore ejusdem,quifiavuseft, levi negotio extrahi, quodtamen fuiphur cum colore , ex antimo-nio aut vitriolo rurfus acquirere poteft

,

notandum etiam eft , corporis deftru-dionem ob abftradum fulphur Mer-curialenon fequi, Hcet proprietatibus &attributis fulphuris Mercurialis careat.

Subtx-

DePrmcifiis QmlitatiL 8iSiibtiliorem odorem Mercuriali prin-

cipio tribui didum eft antehac , ne-que abfque ratione , cum corpus priva-tum fulphure Mercuriali , omni pror-fus , odore fit deftitutum , id comper-tum habemus in floribus , in quibus {Ifulphur Mercuriale deftruatur y cum"fubtiliori colore etiam odor ceiTat , namcum fulphur Mercuriale , fulphur rare-fadumlitj penetrantioriscgeteris natu-r^ eft

,quare facile fpirat , odoremque

qui fulphuri aut olep tribuitur , fecunirapit , fane omnes odores pro fubjeclopinguedinem habent

,qua calido tem-

pore tranfpirante intenlius etiam olent;tertio cur faporeni fubtiliorem huicprincipio tribuant , ex ipftus natura pa-tet ; nam cum omnis fapor fecunduritigradus igneitatisfu^fpedficetur, faci-le colligi potcft fubtiliorem faporemfulphuri Mercuriali tanquam igni-pe-netrantiinefte, quod in vino pr caete-ris compertum habemus , cujus pene-trantia in linguam, in fale&fulphute,Mercuriali confiftit, iftis enim fepara-tis, quod reliquum eft , iion vini fecl

D 5'

vap-

8^ Titulm IILvappas faporem prae fe fert. Hoc locofciendumeft, quid corrofio fit & cuiprincipio tribuatur ; dico corrofionemefie fulphur & fal nimium rarcfadum

,

Volattle, Mercuriale,quod penetrantia

fiia atque ignea fulphureitate , linguamac corpora adurit& corrodit , hanc au-.tem corrofionis caufam fulphur Mercu-riale cffe

, ipfa aqua fortis monftrat

,

cujus fulphur Mercuriale , ii praecipite-tur, continuo amittit omnem igneita-?em 6c corrofionem

,

praecipitatur au-

tem per fulphuris Mercurialis fixatio-nem ? fixatio vcro peragitur , per ejuf-dem condenfationem , condcnfatio fitintrinfeca refrigeratione , haec ialibuj,uhdeKxivium prapparatur, atqueaquasfortiinfunditur, abfbivitur; hocenimlixivio fulphur Mercuriale, in pund:afigitur 5 atque aqua fbrtis amittit o-mnem corrofionem , unde liquido con-ilat

,per co