Maandblad voor science-fiction en fantastiek

Informatief orgaan van S F A N vereniging voor science-fiction en fantastiek.

Lidgeld-abonnement : 250 Fr Steunabonnement : 500 Fr Gezinsabonnement : 350 Fr Losse nummers : 35 Fr I N H O U D S T A F E L Veni, vidi ... H.C. WALLIS 1 De parasieten van de geest Eddy C. Bertin 3 Horrorshop 11 Cinema-man 6 Morgen xx 7 Voor u gezien Roderick Usher 9 Nieuws uit Frakrijk André De Rijcke 12 Hypnos Eddy C. Bertin 13 Skyrack xx 17 Bibliografie Benny J. Suykerbuyk 18 Sfancon III Danny De Raeve 19 Voor u gelezen Eddy C. Bertin 22 Robert Smets S.F. Rot In de tuinen der oorlog Thys van Ebbenhorst T 30 Het wierrookvat de lezers 34 Index Info-Sfan 1971 xx 36 Omslag : Thys van Ebbenhorst Tengbergen, illustraties van Atom, hoofdingen naar werk van Atom en Frank-Ivo Van Damme. Back-cover Herman Ceulemans. VERSCHIJNT MAANDELIJKS

Een kruisje in nevenstaand vakje betekent dat uw lidgeld uitgeput is, gelieve 250 Fr te willen storten op PCR 0.10 van het Gemeente- krediet van België te Brussel, t.g.v. oranjerekening nr 1751864/8/60 t.n.v. Paul Torfs. Dank u ! Nieuwe leden kunnen ook storten op deze rekening. Eindredactie : Simon Joukes

Science Fiction bestaat niet (Brian W. Aldiss) Redactieadres en verantwoordelijke uitgever : Paul Torfs, MelkMARKT 33, 2000 ANTWERPEN

INFO SFAN NUMMER 13 MAART 1972

Heet ! Het was verschrikkelijk heet. Ouwe Ben veegde met een grote rode zakdoek de zweetpareltjes van zijn gerimpelde voorhoofd en pufte. Waarom moest het nu in hemelsnaam zó warm zijn. Zelfs hier in de schaduw van het terras sloeg de hitte als een vuistslag toe. Met een loom gebaar haalde hij de fles kwast uit de ijs-emmer, die naast hem stond; schonk zich een glas vol en genoot van de verkwikkende kilte die zijn gehemelte streelde. Hij kneep z'n ogen tot spleetjes, tegen het felle zonlicht en keek uit over de tuin. De verwarmde lucht trilde en vervormde, als keek hij door een mat-glazen ruit. Windstil, geen blad bewoog, enkel een witte gloeiende zon aan een helblauwe hemel. De stil-te van de natuur tot zich door dringend deed hem ril-len. Hij had nooit de stad uit moeten gaan, hij was de drukte immers gewoon. In het begin was het hier lekker rustig maar nu verveelde het hem... Hij leun-de achterover en sloot de ogen. Torr 4173AC12 zat al te branden van ongeduld toen het enorme transportschip het nietsvermoedende zonnestel-sel binnengleed. Dit was de grootste gebeurtenis in zijn leven. Hij, Torr 4173AC12 - Sectieleider van de 1111e antigrav - stootlandingsgroep van het glorieuze keizerlijke intergalactische Varaanse leger mocht een rol spelen in de grootste invasie aller tijden. Ze-venenveertig generaties waren er nodig geweest om dit schip; dat honderdduizenden soldaten en hun bewapening kon vervoeren, over een afstand van vele lichtjaren; te ontwerpen en te bouwen. Hij herinnerde zich het ogenblik van het afscheid, toen ze zingend - zeker van hun overwinning - de loopplanken opliepen, toegewuifd door een ontelbare menigte. Hij zweepte pseudopoten van trots en ongeduld en keek door de kleine patrijs-poort naar de jonge, groene, nietsvermoedende wereld die daar beneden lag. Het zou weldra de onze worden. DE ZEGE IS AAN ONS !!! Ouwe Ben leunde achterover en nipte van het gekoelde cintroensap. Het was in geen vijftien jaar nog zo heet geweest. Het was de zomer dat hij, Bernard Rogers; kleine bediende van een grote firma; een gouden horlo-ge toegestopt kreeg voor "goede diensten" en met pen-sioen gestuurd werd. Pensioen, laat me lachen ! Uit-drogen in dit vervelende achterlijke gat. Hij had ook nooit dit landhuisje moeten kopen. Maar ja, ... Ge-dane zaken nemen geen keer !

Torr 4173AC12 keek over de 400 netjes gerangschikte, zwaar bewapende, landingsplatformen, die onder zijn bevel stonden. Ze waren opgesteld in, tot vervelens toe getrainde, slagorde in één van de enorme garage-hallen, die gelegen waren op de middellijn van het bolvormige sterreschip. Zodra het geland zou zijn, had iedere stootgroep zijn sector, die methodisch, van elk inheems leven zou gezuiverd worden, om daar-na in een waar Varaans paradijs te herschapen worden. Plotseling werd Torr 4173AC12 uit zijn dromen opge-schrikt door een snerpende gil van een sirene. Dit was het landingssein; het deed zijn celwand golven van spanning. Wacht maar ... Ouwe Ben schommelde en liet zijn blikken over het ga-zon dwalen. Hij moest nodig zijn maaimachine eens bo-venhalen. Maar die hitte, ... Nee, liever maar een uiltje vangen, dat is minderd vermoeiend. Hij liet zich in zijn stoel zinken en sloot de ogen; een plotse steek in zijn hals liet hem echter rechtveren. Een snelle slag vermorzelde de boosdoener. Hij wreef een ogen-blik over de pijnlijke plek en mompelde : alsof die ver-vloekte hitte nog niet genoeg is ... VERDOMDE MUGGEN !!!

eddy c. bertin Uitgeverij Contact, Amsterdam, 1971 - 238 blz - Fl 12.90 (210 Fr) Vertaald door Jean A. Schalekamp. Papercovered edition. Vooraleer over het boek zelf te spreken, willen we hier wél enkele woordjes lossen over de interessante voorgeschiedenis van "The Mind Parasites" zoals de oorspronkelijke titel luidt, voorgeschiedenis die ons jammer genoeg door de uitgever onthouden wordt, maar die voor bibliofielen wel interessant is. Colin Wilson, die de wereldlitera- tuur binnenbrak met de publikatie van zijn boek over de kunstenaar in de maatschappij "The Outsider", waarvan Contact reeds drie psycholo- gisch-makabere romans bracht, ontdekte na publikatie het bestaan van een verhalenbundel "The Outsider and others" door de Amerikaanse auteur H.P.Lovecraft (1890-1937), fantastische en gruwelijke verhalen die voor de eerste maal samengebundeld waren na zijn dood door Lovecrafts vriend en vereerder August Derleth, die samen met Donald Wandrei het legendarische Arkham House stichtte, een nog bestaande uitgeverij in Sauk City, Wisconsin, USA, en die oorspronkelijk bedoeld was om àl het werk van Lovecraft in boekvorm uit te brengen. Toen Colin Wilson in 1962 zijn studie "The Strength to Dream" (Arthur Barker Ltd, London) publiceerde, veroordeelde hij hierin sterk het werk van Lovecraft om zijn neurotische en negatieve kwaliteiten. August Derleth reageerde hierop; een briefwisseling tussen beide grote schrijvers ontstond, in zoverre dat Wilson verplicht was zijn mening grondig te herzien. In zoverre zelfs dat hij besloot zélf een boek te schrijven gebaseerd op de basisideeën van Lovecraft, die allen berusten op de overtuiging dat

vóór het mensdom andere schepsels deze aarde bevolkten. Deze wezens zijn nog steeds onder ons, afgesloten in hun eigen dimensies, doch nog steeds bereid om de aarde weer van ons over te nemen. Het eerste boek 'The Mind Parasites' verscheen bij Arkham House in 1967 voorzien van een speciale inleiding waarin Colin Wilson de redenen van zijn verander- de zienswijze op Lovecraft verklaarde. Het jaar daarop bracht Wilsons Britse uitgever, Barker, het boek uit in Londen, en werd het eveneens opgenomen in het fonds van de British Science Fiction BookClub, reeds een eer op zichzelf. Wilson werkte trouwens de thema's van Lovecraft zogenaamde 'Cthulhu Mythos' (voor wie daar verder in geïnteresseerd is, verwijzen wij naar het vertaalde werk van Lovecraft bij Contact en Bruna) verder uit in de roman 'The Philosopher's Stone' (Barker, Londen, 1969) en de novelle 'The Return of the Lloigor' (in : 'Tales of the Cthulhu Mythos', Arkham House, USA, 1969), die oorspronkelijk deel uit- maakte van 'The Philosopher's Stone' doch die afzonderlijk gepubliceerd werd omdat de roman te lang bleek. DE PARASIETEN VAN DE GEEST is één der beste en intelligentst geschreven science-fictionromans van de laatste jaren die sterk afsteekt tegen de eens zo populaire space-opera's die het genre een zo slechte naam be- zorgdhebben. Het boek begint als een mysterieroman, doch gaat vlug over in een atmosfeer van bijna bovennatuurlijke verschrikking, voor- aleer nà blz 50 het gebied van de SF te betreden. De roman is doorlo- pende tekst, zonder hoofdstukken-indeling, gepresenteerd als een lange bandopname, gepubliceerd 28 jaar nadat de 'feiten' die erin vermeld worden, gebeurden. In december 1994 ontvangt professor Austin het bericht van de zelfmoord van zijn vriend, de geleerde Karel Weissmann, die op het moment van zijn dood een lange en ingewikkelde research deed voor een privaat-maatschap- pij in verband met de beschavingsontwikkeling en de stijging van de zelfmoordkwotiënten. Austin vertrekt op een archeologische ekspeditie naar Karatepe, samen met een andere geleerde, Reich. Door het gebruik van elektronische sondes ontdekken ze tot hun verbijstering en ongeloof titanische gebouwenfragmenten twee-en een halve kilometer onder de grond. Aanvankelijk geloven ze in een enorme grap, maar verdere opzoe- kingen onthullen het definitieve bestaan van een reusachtige stad, bedol- ven onder een bergketen. Austin, Wiens geest zeer fijn ingesteld is, wordt aangevallen door vreemde gemoedsstemmingen, die hem totaal oneigen schijnen. Weissmann heeft hem al zijn papieren nagelaten, en tegen zijn zin, overloopt hij diens notities voor de research inzake de zelf- moordstijging. Met stijgende verbazing ontdekt hij zo dat Weissmann met wetenschappelijke zekerheid de theorie vooropstelt dat de geesten van het mensdom tweehonderd jaar geleden overgenomen werden door para- sieten, geestelijke schepsels die nog steeds vertoeven on ons onderbe- wustzijn. Om zichzelf te overtuigen dat Weissmann krankzinnig was, experimenteert Austin ... en komt voor de eerste maal in kontakt met de kwaadaardige parasieten van de geest. Terzelfdertijd komt Austin in korrespondentie met August Derleth (een treurige noot realiteit : Derleth, die in het boek nog steeds in leven is, overleed in werkelijkheid op 4 juli 1971), die hem op de inhoud wijst van de verhalen van Lovecraft. In diens 'verhalen' ontdekt Austin inderdaad een preciese beschrijving en lokalisering van de stad die hij zopas ondekt heeft ! Het besef dat de kosmische schepsels 'de Grote Ouden' van Lovecraft op werkelijkheid zouden kunnen berusten, valt samen met Austins ontdekking dat vreemdsoortige onwerkelijke krachten hem pogen tegen te houden om méér te ontdekken van de begraven stad. Austin neemt Reich in vertrouwen en samen ontdekken ze méér over de onzichtbare parasieten, schepsels die als het ware zwemmen in de diepe zeeën van mensdoms kollektieve onderbewustzijn. Deze energieschepsels

kunnen mensen kontroleren als marionetten als ze dit verkiezen, ze voeden zich met 's mensen energie en vermijden hun ontdekking door het mensdom bezig te houden met zijn eigen moeilijkheden en oorlogen. De twee geleerden beginnen een groep mensen rondom zich te verzamelen die ze willen voorbereiden op de strijd tegen de onzichtbare para- sieten, die de volle werking van het menselijke brein tegenwerken. Austin,Reich en de anderen leren voor de eerste maal de volle wer- king van hun eigen geest, en herwinnen het gebruik van telepathie en telekinesis. Dan slaan de parasieten van de geest echter terug, met katastrofale gevolgen. De strijd tussen een groep vastberaden mensen tegen de enorme, ongrijpbare vijand, zal hen zelfs wegvoeren van de aarde, enerzijds in de koude diepten van het heelal, anderzijds in de even onbekende diepten van de menselijke geest waar ze uiteindelijk de volledige waarheid over de parasieten van de geest zullen ontdekken en de mogelijkheden om ze te bestrijden. De roman komt traagjes op gang en bevat zoals Wilson's meeste werken, lange en geleerde monologen en studies, maar niettemin is het bijna onmogelijk het boek neer te leggen. Colin Wilson is goed op de hoog- te van zijn vak en zijn opzoekingen in de archeologie, psychologie, geschiedenis, sexuologie, psychiatrie, enz. moeten hem ruime tijd ge- vraagd hebben. Het blijkt zelfs moeilijk wanneer men zijn onderzoe- kingen leest inzake de werking van het menselijke brein om zelf niet overtuigd te raken van het bestaan van de parasieten van de geest ! Sommige dingen in het laatste gedeelte van de roman vinden we wel jammer, namelijk door het feit dat Colin Wilson zich laat meesleuren door de vaart die zijn verhaal gekregen heeft : na het uitbreken van een derde wereldoorlog door het toedoen van de parasieten en tijdens de vlucht van Austin en zijn groep in de ruimte om aan de vernietigende kracht van de geestesmonsters te ontsnappen, worden we overstelpt door een overmaat van fantasie : ruimteschepen uitsluitend geleid door de menselijke geest, psychische krachten sterk genoeg om planeten te doen bewegen, zelfs een soort Intergalaktische politiemacht; de 'heelal- politie' ... zaken die bijna rechtstreeks uit ee noud nummer van 'Super Science Stories' schijnen te komen en die wel wat afbreuk doen aan de geloofwaardigheid die Wilson het ganse boek door zo stevig opgebouwd heeft. Een interessant gegeven aan de andere kant blijkt de psychische metamorfose van Austin zelf, die éénmaal dat hij de volledi- ge ontplooing van zijn brein gekend heeft, op de mensheid begint neer te kijken als op iets dat in feite te onbelangrijk is om zich mee bezig te houden.

De vertaling lijkt ons degelijk, Schalekamp vertaalde voor Contact reeds Lovecrafts eerste Nederlandstalige bundel 'Macabere verhalen'. Daarom precies komen ons enkele kleinigheden wel eigenaardig voor, bv 47-50, waar 'An Experiment with Time' als titel in het Engels be- houden blijft, terwijl anderzijds het tijdschrift 'Griezelverhalen' vermeldt wordt : het betreft hier het Amerikaanse 'Weird Tales' dat verscheen van 1923-1954, een naam die alombekend is bij de liefhebbers van SF en griezelverhalen ... waarom deze dan ook niet behouden, in plaats van een nietszeggende (en onjuiste) Nederlandse betiteling te gebruiken ? Ook 'De schim buiten de tijd' wordt vermeld, Lovecrafts 'The Shadow out of Time', dat bij een andere uitgever verscheen als 'De schaduw uit de tijd' ... Dit zijn natuurlijk kleinigheden die voor een gewone lezer absoluut onbelangrijk zijn, doch die voor een biblio- fiel, vooral als hij goed op de hoogte is van het werk van Lovecraft, wel storend zijn. Hoewel de Lovecraftiaanse invloed op deze roman wel sterk overdreven is, na de ontdekking van de begraven stad Kadath, wordt de Mythos terzijde gelegd en komt bijna niet meer ter sprake. Een roman die zowel de intellektuelen als de ontspanningslezers zeker zal bevre- digen. Ten zeerste aanbevolen. ecb

Cinema-man

THE ASTRO-ZOMBIES (SF) - USA 1969 - R. Ted Mikels - P : Ram Produc- tions - V : John Carradine De zombies komen uit het heelal, onder leiding van oud-Dracula John Carradine.

LA FIGLIA DI FRANKENSTEIN (Horror) - Italië 1971 - R : Ameliano Luppi - V : Joseph Cotton, Rosalba Neri. We hadden zojuist een Spaanse Dracula; nu een Italiaanse Frankenstein. Arme Mary Shelley !

LA LUCHADORAS CONTRA LA MOMIA (Horror) - Mexico 1967 - R : René Cardona - Sc : Alfred Salazar - V : Lorena Velasquez, Elisabeth Campbell, Armando Silvestre. De mummy zit in Mexico. Cardona is de, in onze streken, bekendste Mexicaanse cineast. Misschien komt dit werkje ook wel tot ons !???

MALENKA (SF) - Spanje 1969 - R : Amando de Ossorio - V : Anita Ekberg, Diana Lorys. Een come-back voor de Zweeds-Amerikaanse omvangrijke Anita Ekberg ?

NECRONOMICON (Horror) - Duitsland/Spanje 1968 - R : Jesus Franco - Sc : Percy G. Parker, Eric Martin Schnitzler - V : Howard Vernon, Michel Lemoine, Jeanine Reynaud. Een ode aan H.P. Lovecraft ? De naam van Franco als realisator laat ons het ergste vermoeden.

OPERATION : TERROR (SF) - Italië/Duitsland/Spanje 1969 - R & Sc : Tulvio Demichelli - V : Michael Rennie, Karin Dor. Eén der laatste films van de onlangs overleden Michael Rennie.

PERRY RHODAN, SOS AUS DEM WELTALL (SF) - Duitsland/Italië 1967 - R : Primo Zeglio - N : verhalenreeks van K.H. Scheer & Clark Darlton - V : Lang Jeffries. De eerste (en waarschijnlijk laatste) film met ruimteheld Perry Rhodan. Volgens degenen die hem reeds zagen ; kan best vergeten worden.

LE ROUGE AUX LEVRES (Horror) - België 1971 - R : Harry Kümel - V : Delphine Seyrig, Andrea Rau, Danielle Ouimet, Paul Eser. Een sukses in de States ! In België : nog niet uitgebracht !!!! Moeten we dan wéér 4 jaar wachten, zoals op 'Monsieur Hawarden' ?

A TIME TO RUN (SF) - USA 1969 - R : Al Adamson - P : Pentrogan Inter- national - V : Lon Chaney Jr, Russ Tamblyn. Eindelijk nog eens een film met Chaney Jr. Spijtig genoeg in een regie van Al Adamson, realisator van fiasco's als 'Blood of Dracula's Castie', 'Satan's Sadists' en 'Five Bloody Graves'.

TUMANNOCT' ANDROMEDY (SF) (Lett.: De nevels van Andromeda) - Rusland 1968 - R : Eugeni Strizhenov - N : de bekende SF roman van Ewan A. Efremow. Nogmaals Andromeda, ditmaal uit Oost-Europa.

--==ooOoo==--

Morgen, SF-prozine voor de Nederlandse markt, is thans drie nummers oud. Tijd om ons kritisch sf-oog over dit blad te laten waren. Onze bespreking is drieledig: algemeen, inhoud, en vormgeving.

Het verschijnen van een Nederlandstalig professionneel essef-tijdschrift met bijdragen van Nederlandse en Vlaamse auteurs is in principe van harte toe te juichen, vooral na het fiasco van GALAXIS, dat enkele jaren geleden een kortstondig bestaan kende, hoewel er een paar uitstekende (Amerikaanse) verhalen in werden opgenomen. Als nieuwe poging verdient MORGEN dus beslist onze steun. Er schijnt trouwens een grotere markt voor te bestaan, dan we zelf ooit voor mogelijk hebben gehouden. Eindredacteur S.Joukes ver- telde me namelijk dat er een dikke 9500 exemplaren van worden verkocht: 7000 in Neder- land en 2500 in Vlaanderen, wat overigens precies de demografische verhouding in beide landen weerspiegelt. Al met al, een prachtig resultaat, hoewel we natuurlijk de toe- komst moeten afwachten.

De toekomst ziet er volgens mij om twee redenen niet rooskleurig uit : verschijnings- ritme en prijs.

De prijs, 40 fr voor een nummer van 36 bladzijden, omslag inbegrepen, is afgrijselijk duur: niet alleen kun je voor een luttel aantal franken meer een hele pocket kopen, al geef ik toe dat de vergelijking niet helemaal opgaat, maar bovendien krijgt de lezer geen waar voor zijn geld: na aftrek van de 4 bladzijden omslag, de strip en de illu- straties, blijft er amper 25 bladzijden tekst over, groot gezet, met uitgevuld schrijf- machinezetsel: kortom, in één nummer van INFO-SFAN staat precies twee keer meer dan in één nummer van MORGEN, zonder rekening te houden met eventuele kwaliteitsverschillen. Daarbij komt nog dat de abonnementsprijs op 500 Fr werd vastgesteld. Daar begrijp ik helemaal niets meer van: 12 nummers à 40 fr = 480 fr; een abonnement dat gewoonlijk 20% goedkoper is dan het kopen van losse nummers, kost hier 5% meer! In werkelijkheid is het erger: er zouden slechts 10 nummers per jaargang zijn en in dat geval betaal je voor een abonnement van MORGEN 25% meer dan voor losse nummers! Als dat geen Essef is! Nu is er wel iets aan die prijs te doen, namelijk reclamewerving, waardoor de kostprijs van het blad gevoelig kan dalen, maar hierop moeten we voorlopig maar wachten.

Over het verschijningsritme, nl. 10 nummers per jaar, kan worden gezegd dat het blad op die manier zeer lang in de boekhandel blijft liggen en dat gegadigden het vrij snel beu worden om steeds maar weer te vragen og het nieuwe nummer er nog niet is. Er zullen beslist lezers verloren gaan op die manier.

Het ziet er bijgevolg naar uit dat de zakelijke kant van de zaak onvoldoende werd bestudeerd en dat nare verrassingen dus niet uitgesloten zijn.

Uiteraard kan men zeggen: goed, ik betaal graag 40 fr voor een essefblad, als ik er maar 'marchandise' voor krijg. Hiervoor bestaan 2 oplossingen: ofwel brengt men een zeer zo simpel mogelijke vormgeving, ten einde meer tekst te kunnen brengen, ofwel brengt men een zeer fraai uitgevoerd blad, een lust voor het oog, waar je ook nog kunt genieten van enkele goede teksten. MORGEN slaat in beide gevallen de plank mis. De vormgeving (vierkleuren-illustratie op de voorpagina, grote wit-verdeling, breed uit- gewerkte illustraties) doet me besluiten dat de tweede oplossing werd gekozen.

Echter, waarom dan dat zielige schrijfmachinezetsel, dat bovendien vol tikfouten zit? Waarom niet eenvoudig een goed leesbare 8 puntsletter op Linotype? Dat kan gewoon niet duurder zijn! En het zou veel aantrekkelijker zijn. U ziet dat ik inmiddels al aan het bespreken van de vormgeving toe ben. Het formaat is leuk gekozen, het is weer eens iets anders dan het klassieke SF & F-formaat. Over de kwaliteit van de lijntekeningen kan men discussiëren maar persoonlijk ben ik van mening dat hier een goede illustra- tor aan het werk is, maar die geen flauw benul heeft van Science Fiction. Laat-ie alsjeblieft gauw de roemrijke Amerikaanse voorbeelden bestuderen. Overigens ben ik de laatste om me te beklagen over het feit dat er inderdaad illustraties in het blad worden opgenomen. Dat vind ik op zichzelf weer een pluspunt. In feite komt het hier op neer: MORGEN heeft geen konsekwente vormgeving, het heeft niet bewust voor een of andere norm gekozen en het geheel wordt er aanzienlijk door verstoord. Daarbij komt dan nog een kerel van een afzakker: de strip van J.Bakker : waardelozer kan het niet. Stuntelig getekend (die jongen kàn gewoon nog niet tekenen!) rottekst in een vreemde, primitieve spelling, banaal onderwerp. Nee, dan nog honderd maal liever een Valerian!

Wanneer je de tekeningen bekijkt, bekruipt je steeds de indruk dat J.Bakker zelf niet weet wat hij nu eigenlijk aan het doen is: geklungel, en meer niet! Dit komt misschien hard aan maar kritiek mag niet zoetsappig en vergoelijkend zijn, als er een aanslag op de portemonnee wordt gepleegd: voor wat, hoort wat!

Over de inhoud als zodanig kunnen wij vrij kort zijn: hoofdredacteur Manuel van Loggem wil in de eerste plaats werk van eigen bodem en kwaliteitswerk brengen. Prachtig! Ik meen dat hij in het eerste zeer goed slaagt want we konden reeds kennis maken met vol- strekt nieuwe namen op Nederlandstalig sf-gebied, zoals Burkunk en De Vries, naast be- kende figuren die nu eindelijk een kans kregen als Van Herck, Bertin en Raasveld. En ongetwijfeld is het zo, dat het bestaan van MORGEN andere auteurs zal inspireren om zich op het glibberige sf-pad te wagen. Hiervoor niets dan hulde! Dat de kwaliteit van een en ander nog te wensen overlaat (Blijstra's verhaal in het eerste nummer bijvoor- beeld, was een aanfluiting) is ook logisch; per slot van rekening is de sf-traditie in de Nederlanden zeer jong en er zullen dus kinderziekten zijn. En als er voor een bepaald nummer niet genoeg kwaliteitsteksten zijn van eigen bodem, kan een bekend vertaald au- teur aan bod komen, zoals bijvoorbeeld reeds met Lafferty is gebeurd. Ik bedoel maar dit: het eventueel niet verschijnen van kwaliteitswerk in MORGEN kan nooit de hoofd- redacteur worden aangewreven : dat ligt uitsluitend aan de schrijvers zelf. Dus, aan het werk jongens, laat zien wat je kunt als je werkelijk de kans krijgt om te publiceren.

Bij het maken van een essefblad duikt steeds weer de vraag op: alleen verhalen, of ook rubrieken en besprekingen. Ik denk dat beide erin moeten voorkomen, al hoeft het natuurlijk niet zo uitgebreid te zijn als in een fanzine, wat MORGEN trouwens niet is. Daarom is de boekbespreking-rubriek van vriend S.Joukes goed op zijn plaats in het blad, al mag hij voor mijn part wat dieper op de zaken ingaan. Tevens zou er in MORGEN ook plaats moeten zijn voor een lezersrubriek en voor het aankondigen van essefevene- menten. Misschien een tip voor de hoofdredacteur: zoiets maakt een blad levendig en schept een band tussen de redactie en lezers.

Ik besluit dit kort overzicht met de gedachte dat ook een editoriaal een goed ding is in een prozine, al moeten daarin dan wel behartenswaardige dingen worden gezegd: per slot van rekening is het bedrukte vel papier zeer duur. En ik citeer S.F.Rot, waar hij,sprekend over editoriaal in nummer 1, het volgende verklaart: "Eén kleine dis- sonant: 'science-fiction' is toekomstfantasie, God bewaar ons van vertaalwoede en polemieken daaromtrent...."

Roderick Usher

Evenals in I.S.3, volgt hier weer een balans over wat de belg gedurende het afgelopen jaar aan fantastische films te zien kreeg. Gedurende dat jaar gingen er 42 speelfilms in première in ons land. De gemiddelde kwaliteit ligt lager dan in 1970, en we wachten nog steeds op verdeling in België van een aantal belangrijke films, zoals "Targets" van Peter Bogdanovitch; "The Gladiators" van Peter Watkins; "Curse of the Crimson Altar" van Vernon Sewell; "Witchcraft" van Don Sharp; "The Night of the Living Dead" van Cesar A. Romero, e.v.a. Hieronder dus weer de verdeling van uitgebrachte films, volgens waarde- schaal.

1) MEESTERLIJK

Geen enkele film in 1971 uitgebracht in België kunnen we onder deze reeks thuisbrengen. Van de in ons land vertoonde buitenlandse kopijen kunnen we er wel drie vermelden die het etiket 'meesterlijk' verdienen.

THE BED SITTING ROOM van Richard Lester (1969). Sarcastische SF-film met het na-de-bom thema. Vertoond in Studio Century te Borgerhout op donderdag 11/11. Kopij uit Nederland.

INCUBUS van Leslie stevens (1965). Lovecraftiaanse horrorfilm. Vertoond in het Filmmuseun te Brussel op maandag 15/3. Kopij uit Frankrijk.

THE SORCERERS Van Michael Reeves (1967). Horrorfilm met SF-elememten en met Baris Karloff in de hoofdrol. Vertoond in Studio Century op donder- dag 13/5. Kopij uit Nederland. 2) ZEER GOED

HOUSE OF DARK SHADOWS (De bruid van de vampier) van Dan Curtis (1970). Originele vampiergeschiedenis gebaseerd op de populaire Amerikaanse TV- reeks. Met Jonathan Frid, Joan Bennett, Grayson Hall, Roger Davis.(usa)

IDO ZERO DAISAKUSEN/LATITUDE ZERO (Paniek in de diepzee) Van Inoshiro Honda (1969). Serial-achtige SF film met enkele prachtige momenten. Met Joseph Cotton, Cesar Romero, Akira Takarada, Linda Haynes, Richard Jaeckel. (japan)

THE MAGIC LAMP OF ALADIN (De lamp van Aladin) van Boris Rytsarjev (1966). Russische interpretatie van het bekende sprookje. Met Boris Bistrov, Dodo Tschogovadze. (ussr)

THE PRIVATE LIFE OF SHERLOCK HOLMES (Het private leven van S.H.) van Billy Wilder (1970). Een origineel Holmes-avontuur, knap in beeld ge- bracht. Met Robert Stevens, Colin Blakely, Christopher Lee, Génévieve Page. (gb)

SATAN'S SKIN (De huid van de duivel) van Piers Haggard (1970). Geschie- denis van een aantal teenage-heksen; knap debuut van jonge realisator. Met Linda Hayden, Patrick Wymark, Barry Andrews, Avice Landon. (gb)

VALERIA A TYDEN DIVU (Valerie, of de week der wonderen) van Jaromil Jires (1970). Vampierensprookje in prachtige kleuren. Met Jaroslava Schallerova, Helena Anyzkova, Petr Kopriva. (tsjechoslowakije)

THE VAMPIRE LOVERS (Vampierenliefde) van Roy Ward Baker (1970). Geslaagde aanpassing van LeFanu's "Carmilla". Met Ingrid Pitt, Peter Cushing, Dawn Addams, Kate O'Mara. (gb)

VRAZDA INZENYA CERTA (De moord op ingenieur duivel) van Ester Krumbach- ova (1970). Originele en ironische geschiedenis van de duivel op aarde. Met Jirina Bohdalova, Vladimir Mensik. (tsjechoslowakije)

WILLY WONKA AND THE CHOCOLATE FACTORY (Willy Wonka in Wonderland) van Mel Stuart (1971). Prachtig sprookje naar een verhaal van Roald Dahl. Met Gene Wilder, Jack Albertson, Peter Ostrum, Michael Bollner. (usa) 3) GOED

THE ANDROMEDA STRAIN (De Andromeda Variëteit) van Robert Wise (1970). Niet erg overtuigende film over een bacterie uit de ruimte; zeer geslaagde dekors. Met Arthur Hill, James Olson, David Wayne, Kate Reid. (usa)

BRASIL, ANO 2000 (Brazilië, jaar 2000) van Walter Lima JR (1968). Een politieke fictie (na-de-bom) in cabaretstijl; niet erg overtuigend. Met Anecy Rocha, Enie Goncalves, Helio Dernando. (brazilië)

CRY OF THE BANSHEE (Het spook van de Banshee) van Gordon Hessler (1970). Klassieke horrorcocktail, met een einde dat veel goed maakt; de beste film van Hessler tot op heden. Met Vincent Price, Hillary Dwyer, Hugh Griffith, Elisabeth Bergner, Sally Geeson. (gb)

EL VAMPIRO (Vampiro, de bloedzuiger) van Fernando Mendez (1959). Heruit- gave van de in 1960 onder de titel "De prooien van de vampier" bekende vampierfilm. Met German Robles, Ariadne Welter, Abel Salazar. (mexico)

HANDS OF THE RIPPER (Dochter van Jack the Ripper) van Peter Sasdy (1971). Zoveelste variatie op dit bekende thema. Met Eric Porter, Jane Merrow, Keith Bell. (gb)

KAIJU SOSHINGEHI/DESTROY ALL MONSTERS (De monsters vallen aan) van Inoshiro Honda (1968). Knappe evocatie van een monsterlijk gevecht, waaraan alle beestjes van de Toho-studio's deelnemen. Met Akira Kubo, Jun Kazaki, Kenji Sahara, Yuhiko Kobayashi. (japan)

THE MAGIC CHRISTIAN van Joseph McGrath (1969). Kolderfilm met als thema geld, en wat er mee te doen is (ook op bovennatuurlijk gebied). Met Peter Sellers, Ringo Starr, Christopher Lee, Roman Polanski, Laurence Harvey, Raquel Welch, Richard Attenborough. (gb)

THE MEPHISTO WALTZ (Satan, mijn liefste) van Paul Wendkos (1971). Een echtpaar in dehanden van een groep duivelaanbidders. Met Jacqueline Bisset, Alan Alda, Curd Jurgens, Barbara Parkins, Bradford Dillman.(usa)

PEAU D'ANE (Ezelsvel) van Jacques Demy (1970). Een verrukkelijk sprookje- in-filmbeelden. Met Catherine Deneuve, Jean Marais, Jacques Perrin, Delphine Seyrig, Micheline Presle. (frankrijk)

UN ANGELO PER SATANA (Een engel voor Satan) van Carmillo Mastrocinque (1965). Nogal verwarde hekserygeschiedenis. Met Barbara Steele, Anthony Steffen, Ursula Davis, Mario Briga. (italië) 4) MIDDELMATIG/SERIEWERK

ALADIN ET LA LAMPE MERVEILLEUSE (Aladin en de wonderlamp) van Jean Image (1970). Niet erg geslaagde animatiefilm van de Franse meester van de tekenfilm. (frankrijk)

CINQUE BAMBOLE PER LA LUNA D'AGOSTO (vijf meisjes in een warme zomer- nacht) van Mario BAVA (1970). Een oppervlakkige sadie van Bava, van wie we beter werk gewoon zijn. Met Ira Furstenberg, William Berger, Edwige Feneche, Howard Ross. (italië)

CINQUE TOMBE PER UN MEDIUM (Het kerkhof der levende doden) van Massimo Pupillo (1965). Een Italiaanse griezelfilm zoals er 13 in een dozijn gaan. Met Barbara Steele, Walter Brandt, Ricardo Garrone. (italië)

COUNT DRACULA (De nachten van Dracula) van Jess Franco (1970). Aanpassing van de roman van Bram Stoker; weinig persoonlijkheid. Met Christopher Lee, Herbert Lom, Fred Williams, Klaus Klinski.(duitsl./spanje/ital.)

ESCAPE FROM THE PLANET OF THE APES (De ontsnapten van de Apenplaneet) van Don Taylor (1971). Geen nieuwe elementen in de apenplaneetreeks. Met Roddy McDowall, Kim Hunter, Ricardo Montalban, Bradford Dillman.(usa)

FRAGMENT OF FEAR (De tunnel van de Angst) van Richard Sarafian (1970) Psycho-thriller met alle bekende ingrediënten. Met David Hemmings, Gayle Hunnicut, Flora Robson. (gb)

PLEASURE MACHINE (De robot van het genot) van Ron Garcia (1969). Indien er iets meer persoonlijkheid ingelegd was geweest, kon deze SF-nudie zeer goed geweest zijn. Geen vertolkers bekend. (usa)

SCREAM AND SCREAM AGAIN (Gruwelkreten) van Gordon Hessler (1969). Of hoe een scenarist verloren raakt in zijn eigen scenario. Met Vincent Price, Christopher Lee, Peter Cushing, Judy Huxtable. (gb)

SIEGFRIED UND DAS SAGENHAFTE LIEBESLEBEN DER NIEBELUNGEN (De liefdes- avonturen van Siegfried) van Adrian Hoven (1970). Oppervlakkige uit- werking (vooral langs erotische kant) van de Niebelungenlegende. Met Robert Hamstorf, Sybille Danning, Heidy Bohlen. (duitsland)

TROG (De afschuwelijke holbewoner) van Freddie Francis (1970). Gekend geheel van voorhistorisch wezen ontdekt in een grot; enkele interessante momenten. Met Joan Crawford, Michael Gough, David Griffin. (gb)

LE VIOL DU VAMPIRE (De verkrachting der vampiers) van Jean Rollin (1967). Verward verhaal dat zich afspeelt in heden en verleden/droom en werke- lijkheid; als surrealistische film niet slecht. Met Solange Pradel, Bernard Letrou, Catherine Deville, Ursula Pauly. (frankrijk) 5) MINDERWAARDIG/BELACHELIJK

ANGELI BIANCHI...ANGELI NERI (Toverij,magie en zwarte kunst) van Luigi Scattini (1969). Pseudo dokumentaire over hekserij; stikt in sensatie- zucht. (italië)

THE COMPUTER WORE TENNISSHOES (De computer met de tennisschoenen) van Robert Butler (1969). Waardeloos clichégeval uit de Disneystudio's. Met Cesar Romero, Kurt Russel, Joe Flynn. (usa)

CRESCENDO (De verminkte mannequin) van Alan Gibson (1970). Psycho- thriller gespeend van alle originaliteit. Met Stephanie Powers, James Olson, Margaretta Scott, Kirsten Betts. (gb)

GOLDMAN, IL FANTASTICO SUPERMAN (Goldface) van Stanley Mitchell (1967). Superheld op zijn Italiaans. Met Robert Anthony, Evy Maranda. (italië)

JONATHAN van Hans W. Geissendorfer (1970). Belachelijke would-be vam- pierengeschiedenis. Met Jurgen Jung, Ilse Kunkele, Paul Albert Krumm, Hans Dieter Jendrevko. (duitsland)

THE MILLION DOLLAR DUCK (De eend met de gouden eieren) van Vincent McEveety (1971). Zie "Computer wore Tennisshoes", zelfde commentaar.

Met Dean Jones, Sandy Duncan, Joe Flynn. (usa)

THE NINE AGES OF NAKEDNESS (9 eeuwen naakt) van George Harrison Marks (1969). Nudie over vrouwelijke naaktheid in verleden en toekomst. Met George Harrison Marks, Max Bacon. (gb)

ONE MORE TIME (Eén keer meer) van Jerry Lewis (1969). Kluchtige beleve- nissen in een Schots spookkasteel; slechte timing. Met Sammy Davis Jr., Peter Lawford, Maggie Wright, Christopher Lee (in gastrol als Dracula). (gb)

SCARS OF DRACULA (In de greep van Dracula) van Roy Ward Baker (1970). Bestaat volledig uit cliché's uit de vroegere Hammer-Dracula verfilmingen. Met Christopher Lee, Dennis Waterman, Jenny Hanley. (gb)

SCROOGE van Ronald Neane (1971). Mislukte musicalaanpassing van het prachtige kerstverhaal van Dickens. Met Albert Finney, Alec Guinness.(gb)

SEX MONSTER (Sex monsters) van René Cardena (1969). Typische Mexicaanse SF-film met een catcher die het tegen monsters moet opnemen. Met Lorenza Velazquez, Chabela Romero. (mexico)

UNA SPADA PER BRANDO/A SWORD FOR BRANDO (Een zwaard voor Brando) van Alfio Caltabiano. Naïeve vertelling van een 'swordsman' die een bende zwarte kunstbeoefenaars uitroeit. Met Paul Winston, Karin Schubert, Tano Cimarosa. (italië)

WHEN DINOSAURS RULED THE EARTH (De monsters van het verloren kontinent) van Val Guest (1969). Clichéwerk van een regisseur waarvan we beter werk gewoon zijn. Met Victoria Vetri, Robin Hawdon, Patrick Allen. (gb) ========================================================================== NIEUWS UIT FRANKRIJK Hieronder een lijstje van nieuwe boeken (grote paperbacks, mooi uitgegeven 199 Fr elk) bij de Editions BELFOND, Collection "Domaine Fantastique" (1971).

Maurice RENARD : Le docteur Lerne Les mains d'Orlac L'invitation à la peur H.P. LOVECRAFT : Dagon Ann RADCLIFFE : L'italien, ou le confessionnal des pénitents noirs

Ed. Robert LAFFONT, Coll. "Ailleurs et Demain"

Christian LEOURIER : Les montagnes du soleil (1972, 20 FFr, pb)

Ed. "La Proue", Suisse, Coll "Outrepart" (olv Pierre VERSINS) (ook te bekomen bij 'La Tête de Feuilles", Paris, diffusin Bernard Laville. Nieuwe SF-serie : reeds verschenen: pb 247 fr/deel)

- "Outrepart" présenté par Pierre VERSINS (SF anthologie van de oudheid tot 1800) - John TAINE "Avant l'aube' (= "Before the Dawn", 1934) --==ooO==-- André De Rijcke

"Niets is verschrikkelijker dan de menselijke geest, de kracht van de gedachte," zei Slade, en kipte zijn glas in één teug achterover. Hij zag er koortsachtig en opgewonden uit, hetgeen wel te geloven was na de vier Asbachs die hij binnengegoten had, alsof het limonade was. Ik denk dat hij reeds méér dan een 'short drink' ophad, vooral- eer hij bij mij binnenkwam, want gewoonlijk was hij nooit zo spraak- zaam. Anders zou hij mij misschien nooit verteld hebben ... hetgéén hij mij vertelde. Ik vulde onze beide glazen nogmaals, en stelde vast dat de fles reeds halfleeg was. Mijn mond was droog, en de scherpe cognac scheen de wortels van mijn tong weg te branden. Een fles coke en een fles spuitwater stonden naast ons, maar noch Slade noch ikzelf hielden ervan onze drinks te verdunnen. "Neen, absoluut niets," vervolgde hij, "kan de kracht van de mense- lijke gedachte evenaren wanneer op de gepaste manier aangewend. Dat heb ik bewezen gezien, enkele jaren geleden. Ik zag de resultaten met mijn eigen ogen, en ik zal ze nooit vergeten ! Het was géén truk- je ..." Hij leunde behaaglijk achterover in zijn zetel, en vertelde verder, bijna als was hij mijn aanwezigheid vergeten, en sprak tot zichzelf. "Het was gedurende één van die hippe parties dat het allemaal begon, ik was er met Donald en Jeanine, en zij kenden Ballanter, de hypnoti- seur. De avond verliep zeer vlot, je weet hoe dat gaat, je ontmoet ik weet niet hoeveel mensen, drukt tientallen handen en hoewel

iedereen aan je voorgesteld wordt, heb je 's nachts, als je het ver- slag moet typen voor de krant van de volgende dag, de grootste moeite om je enkele van die namen te herinneren. In tegenstelling met vele van die zogenaamde 'in' avondjes, was de bar goed voorzien van dege- lijk spul, en reeds vlug waren we allen lichtjes aangeschoten. Dis- cussies ontwikkelden zich uiteindelijk over hetgeen we nu ook bezig zijn : het menselijk brein, de kracht van de gedachte, de vrije wil ... De hypnotiseur Ballanter beweerde dat de gedachte, de wil ALLES kon klaarspelen met het menselijke lichaam, als die wil maar sterk ge- noeg was. De gedachte kon het lichaam beheersen, er onmogelijke prestaties uit tevoorschijn halen. Hij sprak over enkele klassieke punten : de tegen elkaar geplaatste handen die niet meer van elkaar verwijderd kunnen worden, en dergelijke meer. Donald was natuurlijk niet akkoord, en verdedigde vol gloed zijn eigen overtuiging dat de wil nog ZO sterk mocht zijn, maar dat hij nooit bij machte was om enige zichtbare wijziging in de lichaamstoe- stand aan te brengen, op enkele nevenverschijnselen, zoals plaatse- lijke hypnotische verdoving, versnellen of vertragen van de hartslag e.d. na. Zowel Donald als Ballanter waren tamelijk fanatiek inzake hun standpunt, en er dreigde bijna een ernstige twist van te komen. Toen stelde Jeanine voor om de proef op de som te nemen, en een eksperiment te wagen met Donald en Ballanter. Daar ze beiden zo op hun stuk bleven staan, konden ze het hun wilskracht laten uitvechten. Iedereen was natuurlijk dadelijk enorm geïnteresseerd, het was al vroeg in de morgen, en de algemene sfeer was aan het verflauwen. Het eksperiment bracht nieuw leven in de brouwerij. Er was een héél grote kist nodig. Iemand stelde vol zwarte humor voor een doodskist te gaan halen uit zijn winkel, doch deze was te ver afgelegen. Uiteindelijk haalde de gastheer, geholpen door twee gasten, een grote zwarte houten kist van zijn zolder. Het was één van die oude opbergkoffers, die reeds ettelijke jaren had staan stof vergaren, doch anders was hij nog in soliede staat, en het loodzware deksel sloot nog als een bus. Onze gastheer moest nog een tweede maal naar zijn zolder, om er een handboor te halen, want de koffer moest voorzien zijn van enkele luchtgaatjes. De buren legden trouwens een klacht neer op het plaatselijk politiebureel wegens nachtelijke werk- zaamheden, maar in de algemene oproer die de zaak daarna kreeg, werd dit vergeten. Donald zou in deze koffer stappen, die we eerst uitrustten met een zacht hoofdkussen en een tweetal dekens om zijn kleren niet te be- vuilen. De hypnotiseur zou hem dan in slaap brengen, en hem vervol- gens onder hypnose zeggen dat gedurende zijn slaap vier dagen zouden voorbijgaan. Donald zou terug ontwaken bij het openen van de koffer, en hij zou fysisch vier dagen ouder zijn, ondanks het feit dat in subjektieve tijd slechts vier minuten zouden voorbijgegaan zijn. Aan de groei van zijn vingernagels (die zeer kortgeknipt waren) zouden we dan gemakkelijk kunnen vaststellen hoe Donald's lichaam daarop gereageerd had. Iemand opperde de woorden dat hij dan wel uitgehongerd zou zijn, waarop Ballanter lachend verklaarde dat Donald's lichaam voldoende reserve had aan vetstoffen en watervoor- raad om het gedurende die dagen subjektieve tijd uit te houden. Natuurlijk geloofde géén van ons in zijn woorden, maar we vonden het eksperiment allen een kostelijke vondst. Ik zie Donalds gezicht nog voor mij, zoals hij toen in die grote kist stapte, hij glimlachte al zijn tanden bloot, een toonbeeld van gezonde zwaarlijvigheid en goedmoedige spot. Hij legde zich achter- over vouwde de handen over de borst en sloot de ogen. "Geen bloemen noch kransen," zei hij met makabere stem, "ik zal verrijzen als

vampier, en wraak nemen op alle aanwezigen." De hypnotiseur deed hem slapen,en vreemd genoeg ging dit bijna onmiddellijk, tot ieders verbazing, want we hadden verwacht dat Donald opzettelijk enige weerstand zou bieden aan Ballanter. Maar de hypnotiseur zei dat Donald een werkelijk prijzenswaardig medium was. "Het is een feit," zei hij, "datsommige mensen die zo hard mogelijk hun misprijzen voor hypnose kenbaar meken, er in feite bang voor zijn, omdat ze instinktief hun ontvankelijkheid voor suggestie aan- voelen. Ze wénsen er eenvoudig niet in te geloven." Dan boog hij zich over Donald, bracht zijn lippen héél dicht bij zijn oor, en ik hoorde hem de suggestie murmelen, "Slapen ... héél diep slapen ... open ... ontwaken ... vier ... gegaan ... " Onder doodse stilte sloten we het deksel van de kist, en wachtten. Niemand sprak, hoewel Ballanter ons verzekerde dat we ons gesprek gerust mochten voortzetten, we zouden de hypnotische slaap van Donald niet in de geringste mate verstoren. De kist was immers bijna volledig geluidsdicht, en door de kleine luchtgaatjes zou bijna geen enkel geluid tot Donald doordringen. De kist had beslist héél lang op zolder gestaan, want ze verspreidde een kwalijke geur van bederf, van verrotting. Onze gastheer veront- schuldigde zich hiervoor, en spoot eventjes met een bus luchtverver- ser die het grootste deel van de vieze reuk wegnam. Twee, drie minuten gingen voorbij, en het begon ons reeds te vervelen. Het plezierigste van het eksperiment, de voorbereidingen, was immers voorbij, en behalve de hypnotiseur en Jeanine, geloofde niemand eigenlijk in het welslagen van zijn proefneming. Eindelijk keek onze gastheer op zijn horloge, en zei dat vier minuten voorbij waren. We brachten een toast op Donald en Ballanter, dan schaarden we ons rond de koffer, en Ballanter lichtte het diksel op. Ik geloof niet dat iemand gilde gedurende die eerste sekonde. Maar dan was er overal gekrijs, en iedereen rende naar de deur. Ballanter smakte het deksel weer dicht, en een wolk afgrijselijke stank werd de kamer ingeblazen. Het was inderdaad UIT de kist dat de afschuwelijke reuk kwam. Twee der vrouwen die gezien hadden wàt er nog in de kist lag, vielen flauw, en één der mannen moest overgeven. Ballanter was de enige die zijn koelbloedigheid behield. Hij was het die de politie, de lijkschouwer en de dokter opbelde. Niet dat het nog enige zin had ... Ik zie nog Jeanines gezicht voor mij, als uit marmer gehouwen, met haar half open lippen, en haar ogen die in het niets schenen te staren, na wat ze gezien had. Ik ... kan je niet beschrijven wat er in de kist lag, ik zie het nog voor mij in mijn nachtmerries, en in de weken die daarop volgden had ik er véél ! Het was iets dat ... dood was ... lang dood, maar nooit begraven ... de beenderen ... het vléés ... neen,ik wil het niet beschrijven. Natuurlijk werd er nooit een oplossing gevonden. De kleren, in per- fekte staat, waren die van Donald, evenals het uurwerk dat aanduidde dat precies vier en een halve minuut voorbijgegaan waren. Ook de portefeuille met zijn papieren, de kleine halsketting met zijn sterre- teken, de Schorpioen, zijn trouwring en de pinkring met zijn initia- len. Aan de hand van het gebit werd de identiteit van ... hetgeen er in de kist lag eveneens vastgesteld als zijnde die van Donald, en dit werd bevestigd door een lichte vergroeiing aan de beenderen van de linkerhand. Maar de doodsoorzaak werd nooit gevonden ... de moord- afdeling zocht naar sporen van vergif, doch er was zéér weinig waarin ze konden speuren. Uiteindelijk stelde de dokter vast dat de doods- oorzaak een hartcrisis moest geweest zijn, veroorzaakt door de gesloten

lucht in de koffer. Bijna werden we allen samen aangehouden wegens doodslag zonder de bedoeling tot doden, doch tenslotte getuigden we anoniem dat Donald zélf aan het eksperiment wou deelnemen. Wat echter het vergaan van het lichaam betrof, daarin kon niemand helderheid brengen. Tenslotte veronderstelde de dokter dat Donald een héél spe- ciale lichaamssamenstelling moest gehad hebben die zijn lichaam bijna dadelijk na de dood deed uiteenvallen. Hij vergeleek het met bekende vreemde gevallen van zelfontvlamming. De zaak werd geklasseerd, zonder ooit volledig opgeklaard te zijn. Vier maanden later huwde de hypnotiseur Ballanter met Jeanine, Donalds weduwe. Slade hield even op met zijn verhaal, en nam een stevige teug van zijn Asbach. Hij stak een sigaret op, en ik merkte dat zijn handen trilden. Hij blies enkele rookwolkjes uit, en vervolgde dan met dikke stem. "Sindsdien heb ik mij vaak afgevraagd ... wat gebeurde er werke- lijk ? Wat KAN er gebeurd zijn ? Vier minuten was de koffer dicht, vier minuten wérkelijke tijd. Maar de kracht van de menselijke geest, indien op de juiste manier bewerkt, is onbeperkt, had Ballanter ge- zegd: Vier minuten ... vier dagen subjektieve tijd. Maar wie weet welk bevel Donalds brein wérkelijk ontving ? WAS HET VIER MINUTEN ? OF WAS HET VIER JAREN ? Niemand hoorde de preciese woorden die Ballan- ter fluisterde, zelfs ik niet, en ik stond vlak nààst hem. Tenslotte huwde hij Jeanine kort daarop. Zei hij werkelijk vier minuten ? Of vier jaren ? Kun je je een brein voorstellen dat vier jaren verouderd in vier minuten, een brein dat een lichaam heveelt vier jaren te leven zonder drank en zonder voedsel, een brein dat het lichaam onder zich voelt sterven, terwijl het onmachtig is het tegen te houden. Een brein dat zichzelf slapend voelt wegrotten ? Niets is vreselijker dan het menselijk brein ... Soms vraag ik me ook af of ZIJ wist ... Ja, ik denk het wel ... ZIJ stelde het eksperiment voor ... Zij moet geweten hebben ... " Nu herinnerde ik mij deze zaak plots. Het had een hele sensatie verwekt, een tiental jaar geleden, làng voor ik Slade zelf had leren kennen en waarderen als vriend.. En doorheen de mist van de tijd herinnerde ik mij ook een vervolg. "Zeg ... verongelukten zij niet ? Die hypnotiseur en zijn vrouw, bedoel ik ? Ik herinner me vaag eens zoiets gelezen te hebben, het was ergens in Oostenrijk of zo." "Ja," zei Slade. "Met hun eigen auto, in het diepste van de nacht. Hals over kop in een ravijn, je weet hoe sommige van die wegen zijn in Oostenrijk : échte haarspeldbochten, en het had geregend. Het was hun huwelijksreis, zie je. Ze waren een week tevoren gehuwd, Ballanter en Jeanine. Zijn kontrakten lieten hem niet voldoende tijd voor een grote reis, daarom besloten ze zelf een korte trip te maken met hun auto, niet ver, via Oostenrijk, Italië, Zwitserland. Nauwe- lijks één week alles samen, ze hadden zelfs nergens hotelkamers gere- serveerd, tenslotte was het reeds herfst, en het toeristenseizoen was voorbij. Ballanter wou het grootste verkeer op de autostrades ver- mijden, daarom vertrok hij bij het vallen van de avond, en wou gans de nacht doorrijden. Ze waren bij mij te gast juist vóór ze vertrokken, hun gepakte koffers stonden reeds in de auto. Ik zie ze nog staan, Ballanter in zijn lichte tergal regenmantel, en zijn doordringende, alleswetende ogen ... of BIJNA alleswetende ... en Jeanine, met haar mooie fijne gelaat, die eigenlijk nog rouw moest dragen voor Donald, maar dat kon tenslotte moeilijk want ze was al een week met Ballanter gehuwd. Ik was getuige geweest op hun huwelijk natuurlijk. Ze vertrokken rond negen uur 's avonds, het was reeds donker. Jeanine zette zich achteraan in de wagen, ze was moe, en wou slapen gedurende

de nachtrit. Ballanter dronk nog een borrel met mij, om zich te verwarmen, en ik waarschuwde hem nog voor de gladheid van de wegen. Ik wist dat hij een gevaarlijk chauffeur was. Ik zie hem nog zitten in zijn auto, de witte handen stevig op het stuur, zijn scherpe ogen op de weg gericht ... de volgende morgen kreeg ik het telegram van de Oostenrijkse politie. De wagen was uitgebrand, doch ze waren er uit- geslingerd geworden toen ze regelrecht doorheen de afscheiding het ravijn inreden. Hij moest achter het stuur ingedommeld zijn ... " Enkele minuten gingen voorbij in stilte, en dan besefte ik dat Slade mij, op zijn manier, een vraag gesteld had waarop ik niet kon, niet durfde antwoorden. Soms leven we jaren lang met een vreselijk geheim, héél diep in ons, dat ons innerlijk verteert, opbrandt, tot we het ééns aan iemand moeten vertellen, iemand die we kennen, in wie we vertrouwen stellen. Daarna zal het ons misschien eeuwig spijten dat we het verteld hebben, en misschien zal er nooit meer één woord over gerept worden, maar een grote last is even weggenomen. Ik dacht aan Slade, die naast de koffer stond toen ze hem openden, en die dan getuige geweest was bij het huwelijk van Ballanter en Jeanine. Slade die free-lance reporter was, maar die een intense belangstelling en kennis had in medicijnen, vooral drugs. Ik zag Slade voor mij, samen met Ballanter, toen ze enkele laatste woorden wisselden, hun glazen dicht bij elkaar op Slades salontafeltje, terwijl Jeanine buiten reeds wachtte in de auto. "Donald was mijn beste vriend," zei Slade moeizaam. "Ja," zei ik. "En Jeanine was mijn zuster." "Ja," zei ik.

--==ooOoo==-- Ron BENNETT, rue Diesel 9, 7010 SHAPE (of things to come) "Skyrack" is de naam van een uiteraard Engelstalig fan-tijdschrift dat sinds enige tijd in België uitgegeven wordt. Meer bedoeld voor de verzamelaar dan voor de lezer die informatie verlangt over nieu- we uitgaven; loont het toch steeds de moeite te grasduinen de lijs- ten van beschikbare boeken en tijdschriften. Ook de comic-fan en de rasechte verzamelaar van vooroorlogse essef tijdschriften komen hier aan bod. Ben je geïnteresseerd als verzamelaar of ben je maar eens op zoek naar een bepaalde pocket-uitgave kijk dan even de meest recente Skyrack in. Abonnenmentsprijs : 58 Fr (voor een jaargang van 6 nummers) te storten op PCR 2.14 van de Generale Bankmaatschappij tgv rekening nr 466.091-50 tnv Ron Bennett, Shape-België.

--==ooOoo==--

Ian Rackoff uit Londen schreef reeds in voor Sfancon III; een voorbeeld dat navolging verdient. --==ooOoo==--

NEDERLANDSTALIGE EN IN HET NEDERLANDS VERTAALDE SCIENCE-FICTION EN FANTASTIEK

aanvullingen voor 1971 --==ooOoo==-- Benny J. SUYKERBUYK

APPLETON I, Victor Tom Swift en de diepzee-duikers (Tom Swift and his aquatomic tracker); vert.dr.J. Peels. Antwerpen, Zuid-Nederlandse uitgeverij; Harderwijk Centrale Uitgeverij, 1971.137 blz., geïll.,geb.fl 5.90 =Ideaalbib., 9

BALLARD, J.G. De gruweltentoonstelling (The atrocity exhibition); vert.dr. J. van der Mijn. Amsterdam, De Bezige Bij, 1971.196 blz.,fl 9.50. = Literaire reuzenpockets, 366.

BAUM, Frank L. De grote tovenaar van Oz (The wizard of Oz); vert door H. Scholte; ill.door R. van Looy. Antwerpen; Utrecht, L. Opdebeeck, 1971.151 blz. 95 Fr, geb 125 Fr.

BIRNBAUM, Uriel De redding van de wereld; een utopische novelle (Die Errettung der Welt; eine Utopische Novelle};vert.dr.C.E. van Amerongen; vw van Friedrich Weinreb en naschrift van Wim Zaal. Amsterdam. De arbeiders- pers, 1971.90 blz., fl 6.90. = Grote ABC-boeken, 168.

BORGE, Jorge Luis en adolfo Bioy Casares. Kronieken van Bustos Domecq (Cronicos de Bustos Domecq);vert.dr. J. Lechner. Amsterdam, J.M.Meulenhoff, 1971. 138 blz., fl 7.50 = Meulenhoffreeks, 22.

BURROUGHS, Edgar Rice Prinses van Mars (A Princess of Mars); vert.dr. T.Stam. Hoorn, West- Friesland, 1971. 136 blz., fl 4.90. = Belinda-reeks, 1

CARPENTER, Richard Catweazle, de tovenaar van Saborac (Catweazle); vert.dr. A. Schouten; ill.door G. Adamson. Bussum, Van Holkema & Warendorf, 1971. 152 blz., fl 5.90.

CHESNOFF, Richard Z., Edward KLEIN en Robert LITTEL Als Israël de oorlog had verloren (If Israel lost the war); vert.dr. J.F. Kliphuis. Assen; Amsterdam, Born, 1971. 248 blz., fl 6.95.

COLLINS, Wilkie Een vreselijk vreemd bed en andere grizelverhalen; vert door A.L. Spoorenberg. Amsterdam, Meulenhoff, 1971. 159blz., fl 3.50. Bevat : The biter bit-The dread woman-A terrible strange bed-Mad Monkton.

HARRER, Heinrich Geesten en demonen (Geister und Dämonen);vert.dr.I.Dorren, met 31 kleurenfoto's en 98 tekeningen. Zwolle, La Rivière & Voorhoeve, 1971. 216 blz., geb fl 22.50.

VIAN Boris Onrust in Zwadenland (Trouble dans les Andains);vert.dr.P.Berk. Amsterdam, De arbeiderspers, 1971. 93 blz., fl 7.90 = Kattengatboeken.

(Romans en verhalen uit de bekende reeksen werden niet opgenomen; gezien de hoeveelheid titels en de prijs van het papier).

--==ooOoo==--

U merkt het. De lente nadert. De nachten worden korter. Weldra

gaan de winterjassen de kast in en publiceren de kranten foto's

van groen wordende bomen en in de natuur spelende kinderen.

Maar hoe poëtisch de komst van de lente ook is, iets verplicht

ons er toe even erg zakelijk te blijven. In Sfaniaanse termen

uitgedrukt: S F A N C O N D R I E nadert !

Hierna kunt u het programma vinden. Een naam als Michael Moorcock

spreekt voor zichzelf. En vermits we verder kunnen rekenen op

de aanwezigheid van auteurs, medewerkers en 'specialisten' als

Eddy C.Bertin, Paul Van Herck, Manuel Van Loggem, A.C. Prins,

Julien Raasveld, Lancester en wellicht ook F. Leonard, ligt het

voor de hand dat Sfancon 3 een volwaardig 'con' zal worden.

Het hele evenement zal zich afspelen in het bizonder dekor dat

enerzijds geboden wordt door de architektuur van de galerij

- een oude kapel - en anderzijds door de schilderijententoon-

stelling van de Franse kunstschilder André Béguin die de

suggererende kracht van essef op een exuberante wijze weet te

transfigureren.

Zo het weder mee zit zullen de boekenstands en de 'bar' in

open lucht opgesteld worden.

Hoewel we overtuigd zijn van uw aanwezigheid op een gebeurtenis

als Sfancon 3, dat echt voor elk wat wils biedt, verzoeken wij

u vriendelijk, doch dringend - zo u dit nog niet deed - in te

schrijven. De deelname in de kosten bedraagt 40 F, wat o.i.

voor niemand een onoverkomelijk bedragje kan zijn.

Volledigheidshalve voegen we hieraan toe dat voor de filmvoor-

stelling, die 's avonds zal doorgaan, 55F participatiekosten wordt

gevraagd.

Wij bieden u de mogelijkheid tot lunch in de galerij. Een eenvou-

dige pick-nick met broodjes, koffiekoeken, frisdranken, oxo,

bier, etc. Teneinde ons werk en de kans op ontgoocheling te be-

sparen verzoeken wij u dan ook ons te willen mededelen of u al

dan niet wenst deel te nemen aan deze 'lunch'.

Voor de frisdranken en bier rekenen we 12F en voor broodjes

15 en 20 F.

U kunt verder in dit nummer een inschrijvingsformulier vinden.

Gelieve het zo spoedig mogelijk in te vullen en het aan Paul

Torfs (Melkmarkt 33 - 2000 Antwerpn) te willen terugsturen.

DOE HET NU ! (Hij vraagt om werk !).

breng boeken mee - breng boeken mee - breng boeken mee - breng b

DERDE SCIENCE FICTION KONGRES === S F A N C O N D R I E

zondag 23 april 1972 - GALERIJ DE ZWARTE PANTER -

HOOGSTRAAT 70 - ANTWERPEN --------------------------------

==========================================================

- VOORMIDDAG -

10.30 h - OPENEN DER DEUREN - LAATSTE INSCHRIJVINGEN -

10.45 h - OPENING VAN HET DERDE SCIENCE FICTION KONGRES

SFANCON 3 & VOORSTELLING VAN HET PROGRAMMA DOOR

TOASTMASTER SIMON JOUKES -

11.00 h - VOORSTELLING VAN DE FRANSE KUNSTSCHILDER ANDRE

BEGUIN EN ZIJN WERKEN DOOR DANIEL DE RAEVE -

11.15 h - RON BENNETT PAKT KOFFERS ESSEF UIT -

11.30 h - ESSEF AUTEURS TEKENEN HUN WERKEN - MICHAEL

MOORCOCK (Engeland) - EDDY C. BERTIN (België) -

F. LEONARD (Nederland) - PAUL VAN HERCK (België) -

11.45 h - PAUL TORFS EN ZIJN POCKETS POCKETS POCKETS....-

12.00 h - PROKLAMMATIE "PRIJSVRAAG VOOR HET KORT ESSEF

VERHAAL 1972" EN KORT VERSLAG VAN DE JURY DOOR

JURYVOORZITTER ROBERT SMETS

12.15 h - MET SFAN NAAR HET EUROCON TRIESTE - EEN WOORDJE

OVER TRIESTE 1972 -

12.30 h - GELEGENHEID TOT 'LUNCH' IN DE GALERIJ VOLGENS

t o t PICK-NICK FORMULE: BROODJES - FRISDRANKEN - BIER -

14.00 h DESSERT : 'MARS' -

- NAMIDDAG -

14.00 h - VOORSTELLING NAMIDDAGPROGRAMMA EN PRESENTATIE

VAN 'GUEST OF HONNOR ' , DE BRITSE ESSEF AUTEUR

M I C H A E L M O O R C O C K -

14.30 h - AKADEMISCH MOMENT - MICHAEL MOORCOCK OVERHANDIGD

DE SFAN AWARD(S) 1972, DE PRIJZEN VAN DE PRIJSVRAAG

VOOR HET KORT SF VERHAAL EN DE DIPLOMA'S -

14.45 h - VRAAGGESPREK MET MICHAEL MOORCOCK -

15.45 h - P A U Z E - (DRINK SFAN DRY) -

16.15 h - PANEELGESPREK - "ESSEF EEN FILOSOFIE ?" -

GEVOLGD DOOR DEBAT MET DE ZAAL -

16.42 h - SFANIAANSE HULDIGING - !?-

16.45 h - KORTE PAUZE - INFORMELE DEBATTEN -

17.00 h - ABOUT NEW WAVE... BY MICHAEL MOORCOCK

17.20 h - ESSEF & FANDOM, IN VLAANDEREN, NEDERLAND EN ELDERS.

17.40 h - GROTE ESSEF-VEILING - AFFICHES, TEKENINGEN, POCKETS,

SCHETSEN, GADGETS, OBJECTEN EN 1 GEMUMMIFIEERDE

MARTIAAN !

18.00 h - SLUITING NAMIDDAGPROGRAMMA

20.30 h - F I L M V O O R S T E L L I N G -

== sfancon 3 ==

±

ZIE DE MENS, door Michael Moorcock (Behold the Man)

(Bruna SF 2, 1971 - 158 blz - 50 BF

Omslag J.W. Looman; vertaling W.M. Hodijk

Dit is beslist Michael Moorcock (de profeet van de New Wave SF) 's

meest omstreden en vermaarde werk. De novella "Behold the Man" verscheen oorspronkelijk in het Britse SF-Magazine "New Worlds"

in 1966, het tijdschrift verscheen dan in pocketvorm en was

reeds aan de overgang toe van de conventionele SF naar de New

Wave experimenten. Door de geringe verspreiding van "New Worlds"

ging Moorcock's novella bijna ongemerkt voorbij in de USA, en

pas toen Donald Wollheim en Terry Carr het verhaal opnamen in

"THE WORLD'S BEST SF 1967" (3rd Series; de beste verhalen ver-

schenen in 1966) kwam het onder de ogen van de Amerikaanse SF

lezers... en kreeg prompt de Nebula award, gegeven door de

Science Fiction Writers of America, voor de beste novella in 1967.

Het verhaal verscheen nog in anthologies, en in 1969 werd door

Moorcock wat bijgeschaafd, verlengd en uitgebracht als de roman, waarvan Bruna ons hier de vertaling geeft. Essentieel is er aan

het verhaal niets gewijzigd, Moorcock heeft enkel verschillende

detailschilderingen bijgevoegd, en enkele flash-backs die ons

een diepere kijk geven op de spychotisch-hysterische persoon-

lijkheid van Karl Gloauer. ZIE DE MENS is géén SF in de klas-

sieke zin van het woord, behalve ds tijdmachine die noodzakelijk

is voor het centrale thema (maar waarvan de werking nooit ver-

klaard wordt), komt er geen enkele 'science fiction' meer bij

te pas. We hebben echter wel een speculatieve psychologische ro-

man,eerste rang, één der betere produkten die de New Wave-SF

voortgebracht heeft. Karl Glogauer is de zoon van geëmigreerde

Oostenrijkse Joden, die reeds van kindsbeen af geobsedeerd wordt door de Kristusfiguur en de kruisdood. Deze obsessie, samen

met zijn zelf-opgelegde masochistische drang naar eenzaamheid en

zelfmedelijden, beletten hem om psychisch zowel als sexueel nor-

maal te groeien, totdat de Kristusfiguur en het kruis zijn gan-

se leven overschaduwen. Via een tijdmachine rijst hij terug

naar het jaar 28 n.C. om zich persoonlijk van de werkelijkheid

te overtuigen. Daar wordt hij gevonden en opgenomen door een

groep Essenen, onder leiding van Johannes de Doper, en van-

daar begint zijn speurtocht naar Jezus, de Nazarener... die

wanneer hij hem ontdekt, een volslagen moroon blijkt te zijn.

Overmeesterd door zijn eigen psychose besluit Gogauer zijn

plaats in te nemen, tot het einde toe. (De lezer verontschul- dige mij, omdat ik zelfs het slot van de roman vertel... ik be-

neem hem zijn plezier niet, want dit alles staat eveneens op de

omslag van het boek. Jammer genoeg.) De flash-backs (of moet

ik zeggen: flash-forwards) van Karl's leven in 28 n.C. tot

hetgeen voorheen (nadien?) gebeurde in zijn eigen leven in on-

ze tijd, maken de roman tot een hallucinerend geheel, waarin Karl's

gespleten persoonlijkheid langzaam duidelijker wordt, zodat uit-

eindelijk de roman Karl's persoonlijke nachtmerrie wordt, die hij zichzelf opgelegd heeft en waaraan hij eenvoudig niet WIL

ontsnappen.

Aanbevolen ! e.c.b

DUIVELTJELIEF, door Eric Frank Russell

Bruna SF-4, 1971 - 157 blz - 50 F

4 verhalen verzameld door A.C. Prins; vertaling A.G.C. Vanden

Broek - omslag Rinke Doornekamp.

Eric Frank Russell behoort tot een generatie auteurs van

vlotte en ontspannende SF avonturenromans, die nu en dan ook

wel eens een hit scoren met één van hun verhalen of romans.

Russell's werk verscheen zowel in Weird Tales als in Astounding, en deze variatie blijkt zelfs uit deze bundeling. Zonder uitzon-

dering behoren ze tot de klassieke Golden-Age SF, de jaren van

de overgang van de goedkope pulp super science fiction naar de

beter geschreven SF van Astounding en zijn navolgers. De be-

handelde themas brengen geen enkele nieuwigheid en verraden

hun oorsprong die ergens tussen de jaren 1950-54 ligt; ze le-

veren een beetje ontspanning zonder meer, en daarom stelt deze

bundel ook lichtjes teleur. Er is beter werk te vinden van Russell.

SPIRO (oorspr. "Venturer of the Martian Mimics") is een gruwel

suspens verhaal, waarin 'Spiro', een Martiaanse spion op aarde

terecht komt, als mogelijke voorbode van een invasie. Langs ver-

schillende personages behandelt Russell de moeilijkheden die de aardse politie heeft om een spion te ontdekken die letterlijk

àlle gedaanten kan aannemen en behouden. Hetzelfde thema (de

enkeling op een vijandige planeet die volledig aangewezen is op

zijn eigen vindingrijkheid), en dat eveneens al door Russell

bewerkt werd in zijn romans 'Wasp' en'Next of kin' (alias 'Plus X'

alias "The space willies') ((verschenen in het Nederlands als

'Wesp' en 'De Kosmische bondgenoot')) duikt opnieuw op in LEST

BEST {"Early Bird"). De ontknoping van deze kortnovelle was

destijds waarschijnlijk verrassend toen ze voor de eerste maal

gebruikt werd, sedertdien hebben hebben jongere auteur ze ook

al gebruikt. DE DENKER ("The Ponderer") is een niet onaardig

griezelstukje over een Mexicaanse peon, zijn oude ezel en een slapend schepsel zo groot als een berg. Het titelverhaal DUIVELTJE-

LIEF("Dear Devil") tenslotte behandelt de expeditie naar een

door oorlogen praktisch uitgestorven aarde, door de Marsianen,

en een Marsiaan dichter die achter blijft en door zijn 'menselijk-

heid' nieuw leven en nieuwe hoop brengt aan de laatste overle-

venden van de aarde.

Een niet onaardige bundel, doch absoluut geen hoogvlieger.

e.c.b.

UUR DER WAARHEID

Philip K. Dick - Meulenhoff SF-49

Een bepaald vruchtbaar auteur, Philip K. Dick, waarvan een ruime

keus in Nederlandse vertaling verkrijgbaar is: ik denk ondermeer

aan een tweetal verhalenbundels bij Bruna, en aan een drietal romans bij Born, naast "Vlucht naar Venus", bij Prisma, en "Eye

in the Sky", ook heel nieuw, bij Tijger.

"The Penultimate truth" dateert van 1964 en voert ons nogmaals

naar Dick's zuurzoete na-oorlogse USA, met zijn robots, zijn

corrupte politici en, haast onvermijdelijk, zijn mystische ten-

densen.

In 2012 breekt een kortstondige kern-oorlog uit: de ganse be-

volking duikt voor één, of maximum twee, jaar onder in de onder-

grondse schuilplaatsen, de zgn. "tanks", terwijl een handjevol

militairen en politici "moedig" aan de oppervlakte blijft. Maar

de jaren verlopen, dertien om precies te zijn, en hoewel de

radio-aktiviteit praktisch volledig is weggetrokken, worden de ondergrondsen hiervan niet in kennis gesteld. Zij blijven verder

"loodmannetjes" produceren, tegen een hels ritme, en worden ge-

sterkt met redevoeringen van Talbot Yancyeen half mistische half

politische figuur, die steeds meer inspanningen blijft vragen.

Zowel in de USA als in de URSS ronden politieke commissarissen

dan verder het regeringswerk af bij de bevolking.

Praktisch regeren de politici echter als 'domini' over uit-

gestrekte parkdomeinen, met een leger "loodmannetjes" als

werkers en bedienden. En hun "moedig" gedrag bestaat hoofd-

zakelijk in het schrijven van patriottistische redevoeringen voor

de pop, die Yancy in werkelijkheid is, en in het onderling kom-

plotteren voor steeds meer macht. Wat tot het uur van de waarheid zal leiden is het "naar boven-

komen" van een van de leiders van de ondergedoken bevolkingsgroe-

pen, en het feit dat hij zonder hieraan veel te begrijpen, be-

trokken geraakt in een bijzondere macchiavellistische machinatie

tegen een bouwondernemingsmagnaat.

Het is een onderhoudend geschreven roman, één van Dick's hardste

ook, vooral naar het einde toe.

Als in andere van zijn werken, "Do Androids dream of Electric

Sheep" (1968) bv. is er echter een zekere overvloed aan ingebrach-

te elementen, die tenslotte niet volledig worden gebruikt, of

die de indruk wekken meer als bijkomstig decorum dienst te doen.

Zo is er bv. bij de machthebbers een verder niet uitgewerkte strijd om niet- gebruikte oorlogswapens; slechts een soort van

tijdmachine komt even te pas, om één van de leiders uit het ver-

leden hierheen te halen, zonder dat hier verder wordt op ingegaan.

Dit fantastisch element kontrasteert ook met het meer realistische

slot, waar bedoelde leider, wie hij dan ook is, met de rest als

materia corrupta wordt terzijde geschoven. Nochthans is de kwes-

tie van zijn identiteit blijkbaar vóór het zover is een van de

voornaamste suspens elementen. Ook het mistieke gedoe met Yancy

werd niet geheel benut, of doet iets overbodig aan. Het komt me

voor dat het basis-idee van deze roman sterk genoeg is, om der-

gelijke sukses-truukjes uit het klassieke sf.arsenaal niet

nodig te hebben.

Een algemene indruk is ook dat het vakmanschap het hier haalde

op de overtuiging en zelfs de overtuigingskracht van de roman.

Verder nog een kleine aanmerking bij de covers van de laatste

Meulenhoffuitgaven. Nederlands werk, akkoord, maar sterk bene- den de covers van oudere nummers in de reeks, en voor verschil-

lende van de laatste uitgaven, gewoon kinderachtig en/of niet

te genieten.

Het IWACC-team is een revanche verschuldigd !

rs

KAMP CONCENTRATIE

Thomas M. Dish - Meulenhoff SF-36

In 1968 gepubliceerd in zijn huidige vorm, doch vroeger reeds

in het Britse "New Worlds", als het ware in afleveringen "ont-

staan", geldt Thomas 'Disch' "Camp Concentration" sedert zijn verschijnen voor velen reeds als een der hoogtepunten van het

voorbije decennium.

"The ultimate development in good, traditional SF" zegt

Moorcock. Ook behoort Disch ontegensprekelijk tot de meest be-

gaafde jongere schrijvers, van deze periode, in SF. voorzeker,

doch ook in literatuur "tout court", zonder de onvermijde-

lijke minder gunstige aspekten van een "grensgeval" of de twee-

slachtigheid van compromis of combinatie.

Een magistrale individualiteit, waarbij het zgn. marginale

aspekt van SF gewoon niet meer ter sprake komt.

Citeren we terloops "The Genocides", de verhalenbundel "Under

Compulsion", en meer recent werk, "Echo Round his Bones" en "Black Alice" (met J. Sladek).

Al deze werken zijn onder meer verkrijgbaar bij de voorttreffelijke

"Panther ", en voor het eerstgeciteerde werk, ook bij Meulen-

hoff (SF-9) onder de titel "De uitroeiers".

Het uitzonderlijke karakter van "Camp Concentration" blijkt

vooreerst reeds uit het feit dat we hier te maken hebben met een

volwaardig SF verhaal, gebaseerd op een spijtig genoeg absoluut

niet onwaarschijnlijke proefneming, (wat op zichzelf eerder raar

is in hedendaagse SF), met politiek al evenmin bijzonder onwaar-

schijnlijke implicaties, dat terzelfdertijd aspekten vertoont van

sterk introspektieve aard, en zijdelings, tientallen achter- gronden beroert. De ik-figuur, een avant-gardistische dichter

(zoals ook Disch) weigert op grond van (religieuze) gewetens-

bezwaren de dienstplicht (in Malaysia, onder Pres.Mac Namara),

en komt om deze reden in de gevangenis terecht.

Doch zijn talent blijft niet onopgemerkt, en om duister blijven-

de motieven, wordt hij naar een geheim en ondergronds proefstation

overgebracht, in een der "Bergstaten" Hier wordt van hem verwacht

dagelijks, in dagboek-vorm, verslag te blijven uitbrengen van

zijn ervaringen met mede-gedetineerden, die elk, zonder hiervan

oorspronkelijk op de hoogte te zijn, werden geïnfekteerd met

Pallidine, een produkt dat zijn naam ontleent aan het ongedierte

berucht onder de naam "spyrochaeta pallida", en als dusdanig

rechtsreeks aansprakelijk voor syfilis. Het is immers bekend

dat deze ziekte, in haar laatste stadium, sterk de geestes-

vermogens aantast, en de onderzoekers menen dat het produkt, dat

door hen werd bereid, in de periode van zijn werkzaamheid, de

geest sterk stimuleert en zelfs een vorm van genialiteit met

zich mee brengt, die militair gesproken , wellicht interessante

gevolgen kan hebben, ook al gaan de proefkonijnen nog steeds als

volledige wrakken ten onder, na verloop van hooguit negen maanden,

één jaar. En om de nachtmerrie te completeren, blijkt ook, naar-

mate het verhaal vordert, dat de dichter eveneens, op een hem

onbekende wijze, met het produkt werd geïnfekteerd.

En dat het hele projekt getuigt van bureaukratische overbodig-

heid en als experiment al even weinig waarde heeft.

Is het eerste deel van het verhaal volledig conventioneel, op

veelvuldige literaire verwijzingen na dan, vervalt de ik-figuur,

van bij de aanvang van het tweede gedeelte, in een verward ge-

schrijf, dat gaandeweg opklaart tot een genummerd aantal korte-

re flashes, gaande van de beschrijving van evenementen, in het

kamp, tot citaten van de meest diverse oorsprong en kranten-

knipsels toe.

Toch blijft de inhoud op deze wijze verantwoord, door de aard

zelf van de ziekte waaraan de hoofdfiguur lijdt, terwijl het

onverwachte en iets optimistische slot kan worden geïnterpre-

teerd, zij het als den volledige vlucht van de geest, voor de

finale afbraak, zij het als een pop-achtige happy ending, die

schematisch wordt aangegeven ("elementen voor een ontknoping").

Disch beweegt zich hier op het terrein van de nachtmerrie, onder

haar onverbiddelijkste vorm, onverdraaglijk haast, doch met een

volwassen, illusieloze, macabere vorm van humor, en zonder te

vervallen in up-to-date toegevingen qua inhoud, noch, waartoe

dit gedeelte gemakkelijk aanleiding had kunnen geven.

Schuilt één der grote verdiensten van "Camp Concentration" in

de selectieve aanwending en de volledige integratie van "new-

wave" elementen, dan is een tweede verdienste ongetwijfeld de

soliede wisselwerking vorm-inhoud, die werkelijk aan elkaar

aangepast zijn, wat tenslotte eerder zeldzaam is in de heden-

daagse kunst, die over sterk verscheiden formele middelen be-

schikt, maar waar minder grote kunstenaars er dikwijls niet in

slagen deze vormen adekwaat toe te passen.

Niet enkel blijft Disch begrijpelijk, doch zijn werk groeit,

boven de artistieke waarde, uit tot een sterk geëngageerde

waarschuwing en, langs de andere zijde, als het ware tot een

uiterst boeiend geestelijk avontuur, een ontleding van buiten-

normale gaven, of van genialiteit als je wil waarbij men de

schepping en het zoeken van de auteur nagenoeg op de voet volgt.

Een tweetal kleinere opmerkingen ten aanzien van de overigens

steeds interessante Meulenhoff-uitgave: vooreerst, m.i. een te

sterke verwijzing naar Ballard, ook in de publicitaire aankon-

diging van "Kamp Concentratie", en een sterk betwistbare uit-

spraak als : "Zoals ook Ballard, kan dit boek zuiver als avontuur

worden gelezen, zonder dat men gestoord wordt door diepere ach-

voorzeker geen van die "luchtige dingetjes", afgezien nog van

het feit dat men schrijver's bedoeling niet enkel neemt"

wanneer men daar behoefte aan voelt.."

Overigens, wanneer vertaler zich bekwaam toont in het weergeven

van zekere kracht-termen, valt er wel een en ander aan te merken

op de literaire verwijzingen. Alleszins heb ik gegrinnikt bij "Pascal's 'Kleinsteedse Brieven' "...

rs

BRUGGENHOOFD OP AARDE

R.A. Lafferty - Prisma 1490

Prisma ziet op dit ogenblik weer iets meer in SF. Brengt ener-

zijds wel enkele verrassingen (Spinrad in SF verhalen nr 6, en

nu Lafferty, dan is anderzijds de vreugde niet altijd onver-

deeld.

Hierover werd reeds vroeger gesproken.

Onder voornoemde titel schuilt "Reefs of Earth" (net zoals bij Meulenhoff onder "De Avonturen van Kapitein Roodstorm" "Space

Chantey" schuilging) en ik grijp de gelegenheid aan om lucht

te geven aan mijn innige overtuiging dat het uitgevers (of ver-

talers) moest verboden worden aan titels van boeken te prutsen,

zoals dat hier nu bv, in deze twee gevallen gebeurde.

"I can understand (though not approve)" (zoals Asimov terzake

zei) dat commerciële elementen hierin een rol spelen.

Maar is "Roodstorm" nu werkelijk een titel die de massa als ge-

hypnotiseerd naar het bedoeld boek zal doen grijpen ?

En geeft het oorspronkelijke "De klippen van de Aarde" niet

eindeloos beter de atmosfeer van dit werk van Lafferty weer,

poëtisch en iets pessimistisch, dan het militaristische "Brugge- hoofd-"geval, dat me ertoe brengt te vermoeden dat hier van

krampachtige poging sprake is om terzelfdertijd enige onnadenken-

de oorlogs-rommellezers tot kopen te bewegen ? Misschien ben ik

mis, maar waarom dan wel ? Totdaar.

Dit gezegd zijnde, weet ik opperbest, dat Lafferty bij een gedeel-

te van het publiek (en van het Sfan-bestuur) geen beste pers

heeft, en dat dit niet uitsluitend een kwestie van titels is.

Een heel appart schrijver, die nochthans de moeite van het be-

naderen ruimschoots loont en die ik persoonlijk tot de twee

of drie interessantste auteurs reken, waarvan het werk in de

loop van de laatste jaren tot het publiek is doorgedrongen.

Maar dan wel met een onderscheid tussen zijn ouder en zijn meer recent werk, met een nadruk op dit laatste.

Lafferty is geen jong, debuterend auteur: nu zowat 55 jaar,

schrijft hij sedert zowat een tiental jaren en dit, naar men zegt

"as a substitute for serious drinking". Hij is een autodidakt,

met een verrassende kennis van verscheiden onderwerpen en een

buitengewone talenknobbel, die hem toelaat nagenoeg alle Latijnse,

Germaanse, en Slavische talen te lezen, plus enkele Oosterse

talen welke hij in legerverband opdeed.

En het feit dat hij wat van de wereld gezien heeft en zijn

uitgebreid belangstellingsveld blijken nagenoeg uit zijn ganse

werk: zijn thema's hebben vaak iets exotisch en waar het decor,

de kusten van Nieuw Guinea of van ver afgelegen planeten of nog

het hart van Noord-Amerika van de oud-Indiaanse stammen,

in oudere verhalen het kader vormden van meer zeeman-aandoende

geschiedenissen, dan kontrasteren deze in zijn later werk op

een ongewoon gelukkige wijze met de meer geciviliseerde

personnages en de meer wetenschappelijke thema's : psychologie,

archeologie, of diepe reflexie over het lot van de mens. A-realistisch is Lafferty steeds, met iets van het primitieve

geloof van zekere stammen in het leven van de materie of van de

overbrugbaarheid van de dood, en van die geheimzinnige en

onbegrijpelijke, maar ons zover depasserende realiteiten achter

diegene die we menen te kennen.

Doch in deze samenhang is hij geleidelijk geëvolueerd van

het "sterke verhaal" naar het meer gematigde filosofische of

menselijke verhaal, van de fantasie en de magie tot de sf.

En vooral dan bv. zijn publikaties in het kader van de "Orbit'

reeks, waarover reeds vroeger werd gesproken, reken ik tot het

allerbeste wat in sf "tout court" ooit werd geschreven.

"Reefs of Eath" nu, dateert van 1968 en behoort qua inhoud eer- der tot de oudste kategorie van werk: Een viertal werelden

zijn bewoond en bekend maar hiervan is de Aarde veruit de ge-

meenste. Puca's wonen sinds lang onder ons, al noemen wij ze

dan demonen of kobolden of wat nog meer. Zeven kinderen, rauwe

figuren, die zich vermaken met het verhalen van bizarre voor-

vallen en die iemand kunnen doden of verminken met kinderlijke

versjes, hebben het op zich genomen de aarde te veroveren, of

er toch iets van te maken, al gaat dit zeker niet op een zacht-

zinnige manier.

Zeven kinderen en hun ouders, in het nog rauwere milieu van

de swamps van de zuidelijke staten, met zijn sherifs en korrup-

te politici on advokaten, en zijn bloedhonden en zijn posse's. Als in een aftelrijm volgen de hoofdstukken elkaar op en mis-

lukken telkens hun pogingen, geplaagd als ze worden door

Aardekoorts en in-adaptatie en hun illusies breken zich op de

klippen van de aarde.

Alleen tegenover "de weerloze aarde" zullen de kinderen ten-

slotte hun taak verder zetten.

Nee, dit is niet de grote SF, noch de wetenschappelijke SF,

waaraan we gewend zijn, noch zelfs de gebruikelijke SF met zijn

vreemde planeten en aliens, en wie zich hieraan verwacht zal-

laat ons het woord gebruiken- bedrogen uitkomen.

Ook stylistisch zal de doorsnee-lezer zich bijzonder ontwend

voelen en naar ik aanneem zal een hoog percent hieraan onbevre- digd voorbijgaan. Lafferty herken je onmiddellijk aan zijn

'high style', zijn hoge poëtische vluchten, die dan weer

quasi-terzelfdertijd afwisselen met gewone, uiterst direkte ge-

sproken passages, hoogst beweeglijk-met zinnen en passages die

nergens eindigen of maar vervolgen, zoals je het had verwacht.

Met iets van de 'bard', die improviseert en op elk ogenblik

weer de aandacht dient op te wekken door een verrassende wending

of een evolutie in het verhaal of een -schijnbaar inconsequente -

tussenwerping.

Neem nu maar enkel de begin- en eindepassages van "Reefs of Earth"

Nergens, maar ook nergens volgens de formule, kort en met een

snelle wending weg, waar een ander auteur breed zou over uit- weiden (bv. de zuidelijke toestanden), hoog poëtisch waar je er het minst een touw aan knoopt, als in de voorvallen met de in- diaanse grafheuvel, waar we heel sterk worden herinnerd aan "Continued on the next Rock". Kortom, te lezen door verwittigde lezers, qua inhoud (al- gemeen verhaal dan) iets minder interessant, ondanks een zekere "allegorie op de minderheidsgroep", die naar het einde toe bijzonder scherp wordt, doch uiterst boeiend vanuit een stylis- tisch standpunt, zij het dan voor wie voor deze bijzondere vorm van schrijven begrip (en geduld ?) kan opbrengen. Evenals voor "Space Chantey", akkoord dat de vraag mag worden gesteld of dit voor een breed publiek voldoende kan zijn. rs

Philip K. DICK, UUr der waarheid (Meulenhoff SF 49, oorspronkelijke titel : The Penultimate Truth, vertaling : F. Lancel) 70 Fr. 2025 AD, Dickiaanse wereld, Dick brengt ons hier andermaal een spielerei op een geliefkoosd onderwerp : de wereld na de zoveel- ste WO. Wie het boek leest en even zijn neus uit de bladzijden rukt kan uitroepen : 'Dit is geen science-fiction meer, dat gebeurt van- daag over gans onze aardkloot'; vergelijk maar : Door vervalsing van de geschiedenis, bedrog en kuiperijen van een stelletje politiekers wordt de bevolking gedwongen zijn toevlucht te nemen tot enorme schuilkelders ofte tanks. Daarop verdelen dezelfde politiekers de wereld in enorme bouwgronden waar met de hulp van loodmannetjes Amelinckx-paleizen worden neergekwakt. Eén voordeel van deze feodale toestand : nooit meer oorlog. Hier echter geen robots die aan, voor SF-lezers vanzelfsprekende (cfr Asimov), geboden van de robotica gebonden liggen. Hier is de robot het evenbeeld van de mens; geen hemelse verbetering. 'Uur der waarheid' is overtuigender maar vertoont veel gelijkenis met een ander boek van Dick : het eerder slordige 'Laarzen in de nacht' (Born). Het vult dit laatste min of meer aan; is een verbeterde uitgave. De lezer wordt wel verzocht zich eerst te laten inenten tegen Zakpest, Krimpkramp of Rauw Blauw Klauw. Meulenhoff verklaart dat het verder de beste titels van het omvangrijk werk van Dick zal blijven publiceren. sfr Ursula Kroeber LeGuin, Duisters linkerhand (Meulenhoff-SF 4), oorspronkelijke titel : The Left Hand of Darkness, vertaling : M.K.Stuyter s.j.) 80 Fr 'Het bewonderenswaardige is onverklaarbaar' zegt LeGuin ergens in haar boek. Daarom lijkt het min of meer overbodig dit boek te be- spreken. Het is een boek dat je ontvankelijk moet lezen. Ik zou het vol- wassen SF willen noemen al doe ik daarmee sommige mensen onrecht aan en ben ik zelf niet tevreden met dit etiket. Het boek behan- delt een eeuwenoud probleem : communicatie tussen mensen en de stoornissen die daarin soms optreden. Naarmate de bladzijden vorderen komt de boodschap steeds sterker naar voor : de goedheid van alles en de liefde die daaruit ontstaat. Dat komt heus niet omdat dit boek door een vrouw geschreven werd. Het zoeken naar dat beetje begrip. Handelingen en woorden die direkt aanvaard en begrepen worden. Er bestaan nog goede dingen in dit leven, om deze te ontdekken is 'Duisters linkerhand' een uitstekende reisgids. sfr

Heren, Reaktie op het artikel van Julien C Raasveld in nr 12. Een heel goed artikel. Aber ... J.C.R. houdt niet van de Puppet Masters omdat het thema al zo dikwijls gebruikt is. Zo kan iemand zeggen : ik houd niet van SF omdat Jules Verne het genre al gebruikt heeft, ik houd niet van Dostojefski omdat vóór hem al in het Russisch geschreven is. Een in- vasie uit het heelal blijft een dreiging, een reëele mogelijkheid. Elk SF schrijver mag dit gegeven zo dikwijls gebruiken als hij er een interessant spannend boek van kan maken. Kent u de cartoon van de eenzame man op het verlaten eiland. Er moeten er al miljoenen ver- schillende zijn. Zelf werd ik een SF fan na het lezen van verschil- lende invasie-thema boeken van Wyndham. Op het ogenblik geef ik de voorkeur aan Sheckley. Toch wou ik dat Wyndham nog leefde en ons nog eens kon verrassen met een invasie. Laat ons SF fans in 's hemels naam niet de fout maken, die de letter- kundigen altijd maakten. Je weet wel, wie niet schrijft als Ernest Claes is waard dat hij met een molensteen aan de hals ... Persoon- lijk lees ik ook liever Dostojofski. Courths Mahler verteer ik niet, mij te diepzinnig, te verfijnd (he-he), maar ja, de dames lusten haar wel. Laat ons liever een brede elk-wat-wils kaleidoscoop aanhouden. Men kan tenslotte specifiëren (en dat doen we ook) : space-opera, SF western, SF detektive, enz ... Verleden week heb ik gepoogd Mw Shelleys monster van Frankenstein te lezen. Het ging niet. De stijl was me te archaïsch, de inhoud te moraliserend. Ik heb het boek weggegeven. Nu ligt het ver van mij het hoofd te schudden over wie het boek wel leest. Asimov vind ik goed, zolang hij de wetenschap er niet te dik opsmeert. Clarke is een genie, als hij maar niet gaat moraliseren of erger : prediken. Zijn rode zand van Mars vond ik ronduit vervelend, zoals ook JCR het zei in IS. Maar de Bouwers van de Cosmos (Simak) viel mij óók tegen. Nu jij... Mijn standpunt is dat SF geen letterkunde HOEFT te brengen, want dan krijg je weer de diktatuur van enkelen, een indijken van het genre en weldra de magere vinger van de moralisten. Last but not least : een steriele beperking van het publiek. Hierbij een knipsel van ons aller Marcus uit de Gazet van Antwerpen. Hij laat verstaan dat SF maatschappijkritiek moet inhouden. Zie je nu wat ik bedoel. En dan is Marcus nog een veelkleurig lampje. Wat zal hij zich eenzaam voelen tussen zijn kollegas. Versta me niet verkeerd. Het artikel van JCR is steengoed. Dat van Karel D'Huyvetters ten andere ook. Verschillende meningen natuurlijk. Ik lees graag gruwel. Er bestaat meer op hemel en aarde dan we kunnen zien met onze beperkte optisch instelling. Denk er bv aan dat een lustmoord in New York City of een op de Galapagos hetzelfde duistere stramien heeft, alsof gruwelijke riten in ons genetisch patroon staan gegrift. En er is een duidelijke raaklijn met SF. Beide genres be- vinden zich buiten onze direkte realiteit. Waar het ene meestal naar een onnaspeurbaar verleden wijst, gooit het andere ons vooruit, de

toekomst in. Waarom houden wij van anticipatie ? Omdat we ons verve- len. De huidige realiteit, de waarden, die men ons heeft voorgescho- teld ... alles humbug. We vervelen ons als pubers die vragen wanneer ze eindelijk eens volwassen mogen handelen. Wanneer zal de grote pers eens konsekwent zijn en aan een immer groeiende groep mensen, de SF lezers en fans, bv de ruimte gunnen die een bridgeclub of een damclub krijgt ? Ik weet wanneer. Wanneer ze werkelijk niet anders meer kun- nen. Soms denk ik dat ze de Fiction nog wel zouden aannemen, als er maar niet die verdomde Science bij was. We moeten niet zwartgallig worden, want de tijd beweegt zich ten onzen opzichte naar de toekomst. Blij dat ik het een kunnen zeggen heb, teken ik, handenschuddend, Jozef Vanderperre P. S. Ik heb vandaag de extra 100 FR gestort voor het lidmaatschap alsook de 40 Fr voor Sfancon. Nu over op IS 12 ... Goede coverillo, binnenillustraties echter bijna allen aan de zwakke kant, sommigen zelfs zeer flauw. Dat hebje nu eenmaal met uitsluitend tekeningen op stencils, is nu niks aan te doen. Paul Van Herck's CIJFER etc was kostelijk, die man zijn verhalen vallen nooit tegen. 'Leonard Frankenstein' is zwakker, deze schijnen uitslui- tend kleine fantasietjes te zijn, wel leuk, maar zijn voorgaand was beter. Rober Smet's VOORZITTER'S NACHTEGAAL, nou ja, het leest moei- lijk, Smets heeft een new-wave schrijfstijl en het inlassen van specia- le SF-terminologie maakt het niet gemakkelijker. Ik kreeg de indruk dat er altijd iets op het punt staat te gebeuren, maar dat het verhaal nooit echt van de grond kwam. Het centrale idee was wel leuk, maar the finished result was mijn gading niet ditmaal. ROOMIJS VOOR DE DODEN van Walter A. Wallie was sfeervol, doch niets meer. Deed me denken aan een verhaal van Ward Ruyslinck, iets over sneeuw in de zomer of zo, die radio-aktief bleek. Atmosfeerscheppingen, zonder enige ontwikkeling. Raasveld's WEST AVENUE SUPERMAN daarentegen was zéér goed, goed idee met een onverwachte ontknoping en een zeer lakoniek einde. Die slotzin is kostelijk. Thys van etc CONFRONTATIE ... is een beetje op hetzelfde thema van zijn voorgaande 'bewoner van het slot', niettemin verrassend en knap bewerkt. Brievenrubriek was interessant, nou ja, er is zoveel waar ik op zou willen reageren en mijn mening eens over zeggen. Wie heeft er tijd voor ? Ik niet momenteel. Niettemin is dat idee over een paneeldiscussie over SF & HORROR wel interessant; als dat doorgaat doe ik mee natuurlijk, maar verwittig me toch op voorhand dat ik me enigszins kan voorbereiden. Eddy C. Bertin Mogelijk kunt u me helpen, misschien langs uw lezers om. Meer dan tien jaar geleden las ik een SF werk 'Les larmes de dieu' schrijver en uit- gever ben ik helaas vergeten. Maar dit boek heeft in mij de belangstel- ling gewekt voor SF ... Dr Hector VERMEIR Hugo Lefevrestraat 1, 9300 AALST NIEUWE LEDEN : Gustaaf DEMUER Vaderlandstraat 68 GENT Dr H. Vermeir Hugo Lefevrestraat 1 AALST A. VERNAILLEN Rotterdamstraat 13 ANTWERPEN Johan DE BECK Stropdreve 13 DRONGEN Lena DE NIL Fr.Jacobslaan 20 ZELLIK Herman CEULEMANS A.de Laetstraat 4-6/24 ANTWERPEN F & J DE BOLLE-PARDON Boslaan 35 OUD-HEVERLEE Jozef LUYPAERT Immerzeeldreef 282 AALST Eric VAN DAMME Vrijheidstraat 31 ANTWERPEN

Naar jaarlijkse gewoonte, en op de leden de kans te geven alles dat in INFO SFAN verscheen op een minimum van tijd te laten terugvinden, volgt hieronder onze tweede index, alfabetisch volgens de schrijver en onder- werp. We beginnen met de naam van de schrijver (bij film- en boekbespre- kingen, resp. regisseur en auteur), titel van het bedoelde stuk, nummer waarin het verscheen, en tenslotte bladzijde waar het begon. 1) ARTIKELS ALGEMEEN BARLOW, Xloris : Een bepaling van SF volgens Pierre Versin 7/15 BERTIN, Eddy C. : SF, een definitie 5/ 3 Waarom bang zijn ? 5/13 In memoriam : John W. Campbell 9/37 May he rest in the Elder Sign (August Derleth) 9/39 BOMBADIL, Tom, : Zwaartekrachtgolven eindelijk aangetoond 5/14 Hagacon 6/12 BOX, Martin : Verslag Werkvergadering Sfancon II 7/30 En dan Martin Box 10/26 BRENDAL, Edith : Prijs der Fantastische Literatuur Jean Ray 9/41 DE RAEVE, Daniël : Sfanbib 6/14 Daniël de Raeve was er ook 10/26 D'HUYVETTERS, Karel : Science Fiction als literatuur 10/29 FANJAN : Fantwerp informeel 10/24 JOUKES, Simon : Congres N.C.S.F. 4/29 Essef=Belletrie en/of geëngageerde literatuur 5/4 Groot kanker- en grievenfestival 8/ 6 Hugo Awards 9/ 2 KINDT, Annemarie : Sfancon 2 8/ 4 MAGIELS, Willy (+Torfs) : Het Magisch Universum van Jean Ray 5/12 RAASVELD, Julien : Science Fiction : A Misunderstandment 7/14 REDAKTIE : Resultaten van de enquete betreffende de Algemene Ledenvergadering 3/ 2 Werkgroep Jean Ray 3/ 7 Het Wierookvat 3/11 Het Wierookvat : Frank-Ivo Van Damme 4/ 9 Daniel Domange overleden 9/30 SF in de grote Winkler Prins Encyclopedie 9/41 Reglement 3e SF prijsvraag/kort verhaal 10/28 SMETS, Robert : De mens in de ruimte - anno 1657 6/ 6 Tentoonstellingen 6/39 TORFS, Paul (+Magiels) : Het Magisch Universum van Jean Ray 5/12 TORFS, Paul : Zelfs ons aller Paul... 10/27 WOLLHEIM, Donald A. : Sfancon 2 8/ 5 2) ARTIKELS BETREFFENDE BOEKEN, BIBLIOGRAFIEN, CHECKLISTS BERTIN, Eddy C. : Horror &SF : Made in USA 1969-70 3/17 Bibliografie Engelse Uitgaven 4/51 Checklist van SF en Fantastiek/USA 5/40

BERTIN, Eddy C. : Voor de Sfanbibliofielen 6/50 Bibliotheek voor Monsters 6/50 Checklist Engelse Uitgaven 7/45 Checklist Engelse Uitgaven 8/36 BETWETER : Chefs d'oeuvre de la SF : succes of flop ? 3/10 Congresfanzine 7/19 BOMBADIL, Tom : Exclusief voor Tolkien-fans 3/14 Fanzine Corner 4/21 Fanzine Corner 5/15 Gollem 7/28 Gollem 10/ 9 DE RIJCKE, André : The Immortals 5/10 Duitse Essef werken 5/22 JOUKES, Simon : SF boeken te duur ? 3/ 8 Naar Canossa ... in verband met kras staaltje 3/13 Bibliografie Franse Uitgaven 4/10 Bibliografie Franse Uitgaven 3 7/42 LITERATUURLIJSTEN (Engels-Duits) 7/45 MELANPUGOS : Fanzine Corner 9/15 REDAKTIE : Hugo Awards 1971 10/ 8 SUYKERBUYK, Benny : Bibliografie Nederlandse uitgaven 3 3/26 TORFS, Paul : Bibliografie Nederlandse uitgaven 4 4/28 + REDAKTIE : Beoordelingsrooster Meulenhoff 7/ 5 3) BOEKBESPREKINGEN ARMSTRONG, Michael : Some Like it Chilled 8/31 ASIMOV, Isaac : De sprekende steen 3/30 Opus 100 6/51 Nightfall and other stories 9/25 BALL, Brian N. : Timepiece 9/24 BALLARD J.G. : Billenium 7/37 Doodlopend strand 9/23 BAMBER, George : The Sea is Boiling Hot 10/22 BARJAVEL, René : le nuit des temps 5/20 BENNET, Margot : The Furious Masters 5/19 BLOCH, Robert : Troost me, mijn robot 5/21 BRADBURY, Ray : Dark Carnival 7/40 Macaber Carnaval 9/22 S Is for Space 10/21 BROWN, Fredric : Hé, wat doen de sterren raar 9/21 BYRNE, Stuart J. : Starman 6/22 CARR, Terry (+Wollheim;ed.) : World's Best SF 6/51 World's Best SF 1971 10/20 CHANDLER, Bertram : The Dark Dimensions/Alternate Orbits 10/21 CLARENS, Carlos : An Illustrated History of the Horror Film 8/31 COOPER, Edmund : Transit 6/36 DAVENTRY : Een man die dubbel deed 9/23 DE LAET, Danny : SF in België nu (Kosmos nr 7bis) 7/16 DICK, Philip K. : Een Swibbel voor dag en nacht 3/29 Ubik 8/31 DISCH, Thomas : Camp Concentration 9/23 DUVAL, Catherina : De bruid van Lannismore 6/21 ELLISON, Harlan : The Beast That Shouted Love At The... 6/51 ELY, David : Time out 6/37 EVANS, Christopher : Mind in Chains 6/52 FICTION N° 205 4/24 FICTION N° 206 7/40 GALAXIS - BIS N° 18 4/25

GATTEGNO, Jean : La Science Fiction 6/27 GIFFORD, Dennis : Movie Monsters 8/31 Science Fiction Films 8/31 GRANDS CLASSIQUES DE LA SCIENCE FICTION 4/23 HARRISON, Harry : Bill, the Galactic Hero 5/18 SF Authers' Choice 6/18 HEINLEIN, Robert A. : Sixth Column 6/23 Het pad van de roem 9/23 Space Cadet 10/22 HERBERT, Frank : The Eyes of Heisenberg 6/49 KNIGHT, Damon (ed) : Orbit 6 5/18 Orbit 7 5/19 LANS, Carl : Werelden onder de horizon 6/24 LEGUIN, Ursula : Planet of Exiles 10/22 LEIBER, Fritz : De zwerver 3/30 LENNE, Gérard : Le cinéma 'Fantastique' et ses mythelogies 8/31 LEVIN, Ira : De dag der dagen 6/19 LUNDWALL, Sam J. : No Time for Heroes/ Alice's World 10/19 LYMINGTON, John : Give Daddy the Knife, Darling 6/52 MATHESON, Richard : Shock Waves 10/21 MERLE, Robert : Un animal dorcé de raison 6/47 MERRIL, Judith : SF - The Best of the Best/Vol. 2 9/25 MOORCOCK, Michael : Behold the Man 9/23 NIEUWLAND, Dries : Galactea 6/36 NIVEN, Larry : World of Ptavvs 6/48 Neutronster 5/21 POHL, Frederik (ed) : Door to Anywhere 7/38 PREDAL, René: Le cinéma fantastique 8/31 PRINS, Aart C. (ed) : Kleine SF-omnibus 2 7/36 RAES, Hugo : Reizigers in de anti-tijd 4/22 SHECKLEY, Robert: Een wereld naar keuze 3/28 SIMAK, Clifford : Het roze gevaar 5/21 STERNBERG, Jacques : Univers Zéro 7/34 STURGEON, Theodore : SF verhalen 3/29 De dromende juwelen 5/22 SULLIVAN, Vernon : Et on tuera tous les affreux 5/17 TARRATT, Margaret : Monsters from the Id 4/26 TOPOR, Roland : Joko viert zijn verjaardag 5/22 VANCE,Jack : The Dirdir 6/53 VAN LOGGEM, Manuel : Het tijdperk der zerken 5/21 VAN THAL, Herbert (ed) : The 11th Pan Book of Horror Stories 6/52 VIAN, Boris : zie Vernon Sullivan VISSER, Eduard : Homo Sapiens 6/20 VOS, Ronny : Cinéma-Bis 6/28 WOLLHEIM, Donald A. : Two Dozen Dragon Eggs 6/51 The Univers Makers 10/19 (+ Carr) : World's Best Science Fiction 1970 6/51 World's Best Science Fiction 1971 10/20 BERWICK & BROWN The Cassiopeia Affair 7/39

4) FILMARTIKELS

MAGIELS, Willy : Horror Shop nr 3 3/22 Science Fiction en de BRT 4/ 7 Horror Shop nr 4 4/18 Horror Shop nr 5 5/ 9 Horror Shop nr 6 6/29 Horror Shop nr 7 7/20

MAGIELS, Willy : In memoriam : Seth Holt 7/26 Horror Shop nr 8 8/24 Roger Corman in het Filmmuseum 8/29 Voor de bibliotheek van de filmliefhebber 8/31 Horror Shop nr 9 9/33 Horror Shop nr 10 10/17 REDAKTIE : Bekroning SF-films Triëste 1971 9/30 WILLIAMS, Caleb : De fantastische film in 1970 3/23

5) FILMBESPREKINGEN

BAKER, Roy Ward : The Vampire Lovers 8/26 BEEBE; Ford L. : The Invisible Man's Revenge 4/14 BITSCH, Charles I. : Le dernier homme 7/24 BROWNING, Tod : Freaks 9/35 CACOYANNIS, Michel : The Day the Fish Came Out 6/35 CARNE, Marcel : Les visiteurs du soir 9/36 CARTIER, Rudolf : The Triumph of Death 10/43 CAVALCANTI, Alberto : Death of Night 4/13 CORMAN, Roger : Bloody Mama 5/ 6 The Viking Women and the Sea Serpent 8/30 The Last Woman on Earth 8/30 CRICHTON, Charles : Dead of Night 4/13 CURTEIS, Ian : The Projected Man 6/34 DEARDEN, Basil : Death of Night 4/13 Del RUTH, Roy : The alligator people 6/33 ENDFIELD, Cy : De Sade 3/21 FERRERI, Marco : Il seme dell'uomo 7/25 FLEMYNG, Gordon : Daleks Invasion-Earth 2150 A.D. 6/32 FRANCO, Jesus : Count Dracula (Dracula's Nights) 6/31 GEISSENDORFER, Hans W. : Jonathan 9/34 GUEST, Val : When Dinosaurs Ruled the Earth 6/31 HALPERIN, Victor : White Zombies 5/12 HAMER, Robert : Dead of Night 4/13 HESSLER, Gordon : Scream and Scream Again 8/28 HONDA, Inoshiro : Kaiju Soshingehi (Destroy A1l Monsters) 7/21 JUTRISA, V. : Maska crvene smrti (Masker v/d Rode Dood) 7/25 KENTON, Erle C. : Island of the Lost Souls 4/16 LEWIN, Albert : The Picture of Dorian Gray 5/11 LIMA Jr, Walter : Brasil, ano 2000 8/28 MARKS, Aleksander : Pauk (De spin) 7/25 MAY, Joe : The Invisible Man Returns 4/14 PICHEL, Irving : The Most Dangerous Game 4/16 REEVES, Michael : The Sorcerers 8/25 ROLLIN, Jean : Le viol du vampire 4/11 La vampire nue 8/29 RONDI, Brunello : Il demonio 7/23 RUSSELL, Paddy : No Such Thing As A Vampire 9/34 SARGENT, Joseph : The Immortal 3/22 SCATTINI, Luigi : Angelo bianchi...angeli neri 8/27 SCHOEDSACK, Ernest B. : The Most Dangerous Game 4/16 STALTER, P. : Maska crvene smrti (Masker v/d Rode Dood) 7/25 STEVENS, Leslie : Incubus 7/22 The Acquarians 10/41 TAYLOR, Don : Escape from the Planet of the Apes 10/41 WENDKOS, Paul : The Mephisto Waltz 10/40 WHALE, ,James : The Invisible Man 4/14 WILDER, Billy : The Private Life of Sherlock Holmes 4/10 ZIENER, Guillermo : Los Invasores del Espacio 4/11

6) VERHALEN

ASTEREN, Else : Een kwestie van zelfbeheersing 10/42 BERTIN, Eddy C. : Nagels hebben geen vat op glas 4/19 BRENDALL, Edith : Zien 9/ 6 Dauwdruppels 9/29 Muur 10/16 C, Jules : Vlinders 5/ 5 DE RAEVE, Daniel : De vogels 3/15 ELEISON, Kyrie: Ik hoor gehuil, maar kan niet helpen... 9/ 7 HENDRICKX, Wilfried : Geschiedenis voor de eerste klas... 3/31 Fugit irreparabile tempus 4/ 3 MAGIELS, Willy : 'Goede reis, Juffrouw ! ' 4/30 Silhouet op de heide 6/ 4 MELANPUGOS : De kei 3/ 9 Kronkelingcn. van de menselijke geest 3/20 PANDIRA, Paul : Een oog naar de ruimte, een oog naar de aarde 10/42 RAASVELD, Julien C. : De torens van nergens 7/ 8 De monsters zijn onder ons 8/33 Zone van terreur 9/27 ROT, S. Framende : Wat groeit daar ? 4/20 SMETS, Robert : Andante 3/12 Instand Pop 6/15 SYMONDS, G.E. : In Ruines (In Ruins) 10/ 2 VAN HERCK, Paul : Instantvisie 9/19 Primeur 10/ 3 VAN HOOF, Guy : Schuilplaats 9/31 WAVER, L.O. : Nova 5/ 2 VISSER, Frank : Een tentoonstelling, nieuw voor Nederland 8/ 9 ============================================================================