IVtrSIKALAITIlkinci cilt on birinci saytdon oS,rr 6asr

Sr\Rr\Y ItoSNA $[R'iYn SICiITDRiNDGOITE ViYANA BAZGTINUNDI\N SON.Niri(I gARB YILLL.\ITINDT\ BOSNI\

IIalil IN.4LCIK,\nkarr Dil ve Trrilr - Cofrrfyr Fckiilreri, osistanlrrrnJrn

M A A R I T.' M A T B A A S I, 1 9 4 3

sARAy BosNA SER'iyE sicillrniNr GORE, viynNaBOZGUNUNDAN SONRAK| HnRp YILLARINDA BOSNA

Nevesin sahrastndan nrahzar mucebince bu arz tesvidve. irral olunnrrrqdtrr t'l

vrotrtikrilcr.. uDer - i devlct - mekinc mar0z-t clii.i kernine budurki eyalct-i BosnaIi:tl:::,,|; serhadlerinin muhafazalarrncla kalrn kaza ahalilerindcn maada Nevesint.o b'.,i rrrer (.t-"i)'] sahrasrna askcr-i lsli'inr ilc gelindikte medine.i Saray'rn ktrdit0lrtrlrrrl(l lltrl;;;:;; ,,"r.. ve nriiderrisin ve ulelrra ve sulelra ve fukarasr ve etraI kazalarrrrrn ahalisirrrrrtru i'*in ve menrtlr olan viilil-r kiranr ve timera-i filr.rru vc chl-i divan-r dcfter-ibulunrnrrlrit vc

^i".,i,*l- i,,,. Bosnn ve zuama ve crbab-r tinrar ve iryan-r viliyet ve ncferat afalarrn,.d,n llrror ve bil-ci.imlc berna ve piri malrznr.r srlrlrat- eserleriylc brr fakirc geligrrr l lrnck icin .. I;,.;;';;;,]il. S

r'ulan Vezir-i rniikerrerrr Devlcllii Saadcllii Siilcyrrran PrSn r] l-lazretlcriderhal Iirnvnn asker ile ve unlunlcn l]osnn eyalcti askeriyle ancak kal'u'ir1er.bffrcni1 bir t;rr';rfrnr rnulrit ve rntrlrasur;t ulrncfe harld-i ittrkirn olrrllvc rig larafr llog k:rl'r1r :i'dl.i dirrirr.scIirrclcriylc zclriiir vc ccbcltitrtc vt:sair rniihimnrat ve imdidlarr der0n-r kal'eye geliip di.ih0l elmeklen ntiin-knti' ve hirli olrnayup bu defa dalri tnultasara olunduiu suretle kernifil-cvvel iiq tarafr tehi kalmak muktazi olduftrndan gayrr hili mulalrils-srn olan yedi sekiz bin keIerc-i fecereye nrukabil olacak nrertebe mijs-tevf i tnetris ce nk eri ccng-iver zad u zahireleriyle yirnri bin asker ol-ntadrkca on bir krt'a toptr qekiip fernran buyrulduiu vech iizere halikal'e.i mezbureyi canib-i erbaadnn muhasara etrnck bir veclrile lradd-iinrk:in olrnayrtp ve minvrl-i rnesrirh i.ir-erc kal'enin ddrt taraft mahsurolmadrfrndan gayn JU n! liL. o1'tuol qekl-i dhar olursa bu sebebdenBosna ve I-lersek memleketleri payimil-i i'di olrnak ihtirnali olmafrnibtinaen aleyhi hallerimize merhameten gerek kal'e-i mezbirre gerek sairbu diyar-r kalil iil-itibar ve serhadd-i mans0renin askerini ve diiqmantnkesret ve hareket ve lriic0mlarr istitlSr iqin Devlet.i Aliyyederr bir rnule-rnediin alcyh kullarr bu larafa tayin ve irsal buyrtrlup ona gdre liizumunrertebe asker-i zafer. measir ve zad u zahirclcri in'anl ve bil-ciirnleBosna ve Hcrsek fukarasrna inayet ve rnerharnet buyurtrlmak babrndahal-i periganrmrzr dergih-r fna'dilet-medara arz u i'linr ediver dcyii il-Iimas ve niyaz etrneleriyle bu lakir dahi arz u i'lAma tecasiir ediip fil-vaki' bil-ciimle nrenr0rin ve ihalinin malrzar-r srhlrat- eserleri nitrk ol-dufu vech tiz.ere ve kal'e-i mezk0re ahvaline vukuf-r lammt olan srkfft-rmrisliminden bu fakirin dalri mesm0u oldufu iizere ahval minval-i meq'ruh iizere oldufu ernr-i rnukarrer ve muhakkak olmafrn hal.i difer-girn-lerine merhametn lemenna eyledikleri vech

.qz.qr-e manzfrr-t ayn-r ini'yet-i padigalri buyrulnrak tazarru' ve niyazlariyle ol ki vakr'-iil-lraldir alivukuilri bil-ibtiga dergih.t merharnet ve ' nra'dilct- unvanl arz olundu.Baki ferman dergilr-r refi'-ii5-gin-r nra'dilet- unvanrndtr.- Hurrire li Selrrizif ka'de sene I106 (: IVlayrs 1695.) zl El.obcl-ud-ddi lid-dealet-il-aliyge

Mustofo el-Esiri el-kodi bi-medineti_

Sorog 'Bosnatl B" t,r.l-.,|" (t""r-". 169'l) Lkcoderiye mutararrtfr brtlunan rcrir Siileynran Pa;a

Cnbel" kelerinin gcri alrnmartnn nremur cdilnrilti. Muvolfak olortraytnca ynvrllrk ve yrl-grolrL giirtcrdiEi ruqu ile Bosna limalinde Ehlune kalesi rnuhahzlrgrna giindcrildi vc yerineUskiiplii Ali Pala getirildi. Siiley-"o PaSa 1695 te ilbosan B.yi, 1698 de Rumcli Vnli:i,1697 dc Timelrnr ve Nil muhaftrr olduktan ronra 1699 da tckaiit cdilmigtir.

,J Bu vesikrnrn larnanrlayrcrsr olarak Cabcla'rlan gclindiktcn sonra lbrahim Efcndicliyle lrtarrbule giindcrilen rniihinr arrrhol igin liakrnrr: Dil vr Tarih-Cof rrfyu Frki.iltc:iDcrgisi, qt ll, s.

.92.

2

l\lrhrrrrl I'r.rrorrr (irbrl rrrtrthlrrr.rrtrt .tlrrt r.rntI t c.lr..'l,rrrrrtrr.

Viyrrrr ll,rrStulnnrlirt .orrrl fl,rrrrrr

Bu dahl rrrOmaileyh Mehnred p:r;aya verilen rnahznrrurctirlirrf.

Siidde-i sidre'mekin ve atebe-i saadet.rehin' tiirabrna belde-i Sarayulema ve suleha ve siidat ve nresayih ve fukara dailo'irrin maIzar-r srh-lrat-eserleri ol dur ki ber-veclr-i arpalrk Beygehri nrtrlasarnfr SaacJclliiDevlctlii Kethiida [Vlehmcd Paga Flazretleri scne-i sabrkacla Cabell srfe-rine rnemur olup lrasb-el-entr-ig-gerif-i ali rniikenrrrrcl klJrrrlaril,le iki senegerek Cflbela lnuhasarastnda gerek sair sugtrr-r i.sl;irrril,ye rrruhafazasrndirdikkat ve ilrlimam iizcre olup hiznret.i 5elrril,arI ednsrnclan sonra Saray-lJosna'da mcali ve krglaklarr olup.sagir ve kebir ilc lroSzinrlcgini erliilrzad u zahirelerini kendu rrrlliyle iStir:r ve erbabrnr irzi ettikleri rlukar-rer olup mugtilarr olan Saray-r Bosnn'1'a kabl- cddiihtjl mnnsnblarrna izn iirultsat igin irsal olunan [ernran-r iligan rcbiyiililrrr rn sekizinci giinii viisilve miihinrrnat-r lizrntit-r tarikleri noksan ve kusur iizere olrnairn eva.srt-rlehr'i nrezbffrda mernrlr olduklarr iizerc hareket ve rriizlret ve azirnellerimukarrer olrnafile ol ki vlki'-iil-haldir, ali vukuilri iqbtr rrrazhar-r tenrcl-ni-nrashub ile arz u i'lim olundu, baki errrr ii Icrrrrrn clegiilr.r rna'clilctve nrerlramet-unvanrndrr. (l6es)

Yenigeri eql

Ilorne tYrlttid01mrn irrill'rrndln Lork'tuirrndrn nltt'!tr.ltn trlcr1. pr.t fllJt'nri ri ( rt oa.

Ttirk Trrih Vcrilrlrn

zulm ii taaddi eylcdiklerinden maada afalnrrndan evvel yine scferdennefir-i iim fukarnsiyle cffmlesi avdct ve g0ndiizlerde rneyhanecilik :d!Psekr:inen qarlu ve pazarlilrda arbcde ve kavg:l ve alet-i harble elrl-i sirkiizerine hiicum ve qarS0lan kapatup nice kimisnelcri katl ve gece ile dalrievleri basup havitini tnsarrui eylediklerinden nraada bazr kimesnelerinakqalariyle qchre gelen zelririri rahis baha ile cebren alup yine onlirrateslim ve onlar dahi ihtikiir ve zehairi aSikiri satnlayup iimnret'i Muham'mede muzayaka qekdiiriip biici.irnle enva'.i lesad ve'lerr u lir ve esnaf-lfrsk u fiicurlarrndan halinriz cli[er-g0n olmafrn t'llJ;,l 5lJ: JL; n L-lrus0s-r nrezbfrr clcr-i devlet-medira arz u i'lim .ilunrnn,i rnatl0bunruz-dur dedikler inde f ilviki tnif c-i rnezb0rcnin ahviili minval-i nruharreriizerc olup hatti bu fakirin naib-fii-ricli akabince alet-i harble mahkcmeavlusuna biri dahi lriic0m ve mevadd'l mezbfireden maada dalri cvzi''tni-rnarzryye-i gayr-r ma'dudeleri olmafrn ol ki vaki'-til-haldir ali vuku'ihi pay"-i ,"rir-i ma'dilet.masire arz olundu. Baki ferrnan dcrgih'.rrna'delet-unvanrndrr. I-lurrire

.fi eviiti gchr-i rebi'iil'ihir li-seneti scb'inve.mietin ve elf. (: Sonte$rin 1695 ortalarr)

Et. abd' ud' d 6i li d' deul et-it'ati g giMuslola Esiri el'kadt bi-medinel'i Soroy

Ctimle ahali ittifol.iyl. igbu mahzar tahrir ve ruznanrqe All.

.Efendi yediyte der-i Devlete irsitl olmtrgtrrr' t]

.,Dergih-r felek-medir ve birgih-r gerdfin - iktidar tiirabtna BosnaSaray ulemi ve srrlelri ve fukirasrnrn mahzar-t srlrhat- eserleri oldurkidiyairmrz serhadd-i islimiyeden olup on dtjrt seneden.berii cevanib-i cr-baamrz kiiffar 1 lrakisiir ile leyl u nehar ve sayf u Sitiida ntuharcbe ve nru'katele esnalartnda ceng i harbe kadir olanlarlnrlz kirni esir ve kirni 9e-hid .,e gegen senelerde maraz-l vebadan fevt ve ba'zr is[!fi-i kalrt.u ga'lidan ve hiicum ve galebe-i dilgmandan periqan olup baki kalanlar ondort scneden berii rniidafaa-i diiSmanda hasb-el':viis'i vcl-iklidar bezl'iniifOs ve emvil ediip etraf ve cevanibde reaya kirrri kfiffara tebaiyyct vckimi haydud olup tiiccirrn ve misaIirin vc bakiyye raiyyetin ernvil veemlikini n:hb u lrasarcilen hali olrnamalariyle her 9ey ziyade krymctve bahada olrnafile gerek ahili-i gehr vc gerek ahali-i.kura bakiyyekalan fakir-iil-hal ve bi-mecil olduklarrna serhad dfrgmanlarr vakrfvc muttali olmafrn Jt; .uL jLJl bu. taraflara Nenrge veya Vencdikdur@ u. hiicumlarr bim ii havfrndan ve mukabele

'J S. 17 e.

4''

lJoru'drn rc.Icrc gidrcch2OOO lav.nl r!-kcrinln gilrcrrbrncrlr tii.lck rttrmrtlcmrcdilmit ircdc orrdr huo,lrrru kullro.nrarrnt aiir".t.(ak urtrlecolmrdrirorlrnamrin yrrinrlttirilrmcrlijihrkhrnd:.

Viyen.l ltorgrrnunrl,rrr ;onrr ft,rsnn

ve miidafaaya bir veclrile a

Tiirk l'arilr VosiLalrrr

maad0 qifte tabancalu olrnak ijzere iki bin ncfer miri piyade lcvendtahrir ve ihracr ferman ve bilciimle neferat-r nrerkunrenin her biri gifrelabancalu olmak iizere virid olan evrimir-i aliyyede tenbilr ve te'kidolunmafile ibtinacn aleyhi zabirirniz Aga-i rnu,,.ri,ileyh tarafrn

Doror

riliiyr ve..Seyhiilislirrr lifendirniz Flazrellcri rJalri clr:r kcnara grincl.:ril;iprtrlhrlli dcrrrliktcrr sorlrit ruulr;rlli dlrlri brrlrrrrrt;l vc lekr;rr'rScylriili.sliirrrEfendi Hazretlerinc gidiip ayni arzrn iizerinc iqaret-i aliyyelcri taalluk ol.duktan sonza nius-r hrimayrin yazrldr. Tarih-i riius.r hiimay0n 10 li cuma-ziyelihir sene I l12 (: 22. Xl. 1700)

Kapucrbaqr Filibeli vekilharq Mehmet Aia yediyle$eyhiilislffm Baqmnl

Tilrh Trrilr Ytrikelrrr

iyab ve zchaba dahi kudrelim olmamafile hezir Serm ii hiclet ile niyaz velentennanrz budur ki bu

.yuulrnorntgltrtJ sabrka ve hali viliyct-i ' llo.s-na'da olan viizera-i izrm ,.L.ilt,.l- Jl Jt"'nl7b.t haz.crirlrnrn edi-i lridcrniit-rrnezbireyi havi yedinrize ihsan buyurduklarr kifrdlarrna nazar ve 6rrnahalle uartnco lerk olunmutidi merltanteten ahval-i periSantma ittrli-rkamil hasrl buyrulduktan sonra UJli.r frt.;t\l': ;^ tsr) misdakrncailq senedenberu ilzcrimizde olan dalril medresemiz.in nrahrecinden muh-tag oldufumuz nan-pare.i hffsrevaniden payenrize bir nrevleviyyet ilcItik-i mezelf ettcn ,"f'

"" bil'"nntlr tood.

dointtt rizacn lillrih zuof a ue bi(orcgdntn ntoiyeti olup horn-t terif lerimtriaael ae merhoncl ae ,elkal ile methir-r dlem olnroitn bu daileriqrraf- ef r0hte buyrulup katrbe-i ryal-r kesir-iil-hayret ile saadetli serna-halli inayetli sultanrmrn dua-i beka-i 6mr-i devletlcri miivazabctindeolmak ffzere inayet ve merhametleri reca ve temennasiyle hal-i zirimizma'ruz-l atcbe-i vali-riitbeleri krlrndr; baki emr ii ferman vel-aman stimm-el-aman .lLylf siimm-el-aman ya sahib-cl-izzi vel-irfan l0lf u inayet umerhameI u ihsan saadctli, mekremetli, inayetli semahatli ve mezid nrer'hamctliveliyy.iin niam hitcmiyy-[5-giyem efendim sultantrn hazrctlerinindir,

(6. V. 17os).rSi--;l,ijl irlr-' .rtj ,:12r

-ijlJ .:)l .+sAdalct ferrnaniyle gelen Filibeli KapucubaSr Mchmed Afa ile irsaldir.

Fi 13 M. 1117 (- 7. v.1705) Muharremin tamam on iiqiincii giinii Ka-pucubagr qar;arnbn ginI gehr-i Saraydan A-sitaneye revine olmugtur.

Qavuq yedlyle varld olan fernrun rlclll-l mahfuzu lcayd vemiinAdllere nldi olunduiu I'liimrdrr tl

rlornr.dr'i Dergih-r rcfi'-ul-mikdar ve birigih-r celil'iil-i'tibir tiira;rna arz-t0,,u"'' u-.,, dai-i senikir budur ki igbu bin sekscn sekiz muharrenr - il 'haralntn1,t

-'..

,'.T salhinde 'l Bosna qavuqlarrndan Hfrseyin Qavuq kullarr yediylc malrtumil. ltrntr.rbr.b,o,^ rcrtrr ve mumza emr-i gerif sureti varid olup maz.mun-r miinifinde Bosna eya-(ri.l,nrrr tctinde umumen iinrera ve zuama ve erbab.t limir iSbu scne-i miibare'rrrLrnrlr' kede sefer-i h[miyuna memur olup r0z-r nevrirzda [ermin olunan ma-

hall-i mem0rede nrevcut bulunmalarr igin tcnbih ve tc'kid brryurulmalrntl Altr lirilcn ciimleler mctinde ktrmtrt ile yrrrlmrgtrr.'l s. 22 b.:l { niren 1677.

1l

rl Ayor trrih.

1J

\tiyrnr lur;,unttntlun r,rn.g fluJttr

virid olan emr-i gerif sicill-i nrah[uza kayd ve tnectna'-t nis olan esvikvc rnalrcllcrdc nriinidiler nid:r ve Yenipazar kaz;rsinda ol;rn t';rvrrif irnez'Iurc nrulrkcrrr lcnbilr vc lc'kid olulrub trtczbrlr kull:rrr ctll'i lrirjrrrct cylc'dii['ii ccildcn ol ki vaki'-iil-lraldir, der-i dcvlet-rrtedara lr7. u i'larn olundu.Uuki ferman dcr-i adle rnufavvazdtr.

Hurrirc fit-tarih-il-rnezb'ir liseneti-il-merkume tJ(4. lv. 1677)

Ed-dii el-lakir-il-Devlet-il-Aliyye fulusla[a el-kirdibi-mcdincti YertiJrarar