Iletisim Anlaminda Kullanilan Psikolojik Savas Ve a Psychological Warfare and Propaganda in Terms of Communicatian

8/7/2019 Iletisim Anlaminda Kullanilan Psikolojik Savas Ve a Psychological Warfare and Propaganda in Terms of Communicatian

1/185

T. C.

GEBZE YKSEK TEKNOLOJ ENSTTSSOSYAL BLMLER ENSTTS

LETM ANLAMINDA PSKOLOJK SAVA VE

PROPAGANDA

brahim KARATA Yksek Lisans Tezi

STRATEJ BLM ANA BLM DALI

GEBZE 2008


2/185

2

T. C.

GEBZE YKSEK TEKNOLOJ ENSTTSSOSYAL BLMLER ENSTTS

LETM ANLAMINDA PSKOLOJK SAVA VE

PROPAGANDA

brahim KARATA Yksek Lisans Tezi

STRATEJ BLM ANA BLM DALI

DANIMANProf. Dr. Azmi ZCAN

GEBZE 2008


3/185

iii


4/185

iv

ZET

TEZN BALII :LETM ANLAMINDA KULLANILANPSKOLOJK SAVA VE PROPAGANGA

YAZAR ADI : brahim KARATA

letiim; haberlerin, bilgilerin ya da en genel anlam yla kltrn insantopluluklar na da t m olgusudur.

Medya ise; yaz l yay nlar (gazeteler, ayl k ve haftal k dergiler, sektrel

yay nlar, grsel yay nlar (TV kanallar ve nternet) ve iitsel yay nlardan (radyolar)oluan tm iletiim eitleridir. Medyan n kamusal grevlerinin ba nda haber verme grevi yer almaktad r. Medya ile yap lan yay nlar bir propaganda modeliolup toplumsal amaca hizmet etmektedir.

Psikolojik sava, silahl bir harekt giriiminden farkl ara ve yntemlerle, bir lkenin rejimine topraklar na ve kaynaklar na, ulusal kltrn meydana getirdii btnle kar , bizzat o lkenin mensuplar kullanarak yrtlen bir sald r ve sava trdr.

Psikolojik sava, insan toplum ve tm ile milletin fikir, dnce ve duygudnyas na zarar verecek konu, tema ve unsurlar n eylemler biiminde hareketegemesidir.

Anahtar Kelimeler;letiim, Kitleletiim Aralar , Medya, Psikolojik Sava, Propaganda


5/185

v

SUMMARYTITLE :PSYCHOLOGICAL WARFARE AND

PROPAGANDA IN TERMS OF

COMMUNICATIAN

AUTHOR : brahim KARATA

Communication is the distrubition of news, or in a much common sense,culture to human communities.

On the other hand, media agencies are the all types of communication consistof written publications ( newspaper, montly and weekly published magazines, some publications for certain sectors), visual issues ( TV channels and internet) and broadcasts ( radio). The main and public duty of of the media is its reportingresponsibility. Some publications and broadcasts made via media are not only a sortof propaganda models but they also serve for social goals.

Physicological warfare is a type of attack and war carried out towards theregime, lands and sources of country and its unity formed by national culture byusing the citizens of that country and means and methods much diferent then anarmed operation.

Physicological warfare is the fact that issues, themes and components, whichcan damage the society, its people and their thoughts, ideas and feelings, take actionagainst it in the form of actions.

Key words;Communication, Mass Communication Vehicles, Media, Physicological Warfare,Propaganda


6/185

vi

TEEKKR

Uzun bir arat rma dnemi sonunda engin bilgi ve tecrbesini bizden

esirgemeyen ve her zaman bu yorucu yolculukta yan m zda olduunu hissettirendeerli tez dan man m Prof. Dr. Azmi ZCAN a sonsuz teekkrlerimisunuyorum. Sahip olduu vatan sevgisini ve al ma azmini bizlere de a lam vednyada yaanan olaylara tarihin perspektifi ile bakabilmemizi salam t r.Ufkumuzda at bu pencereler geleceimiziekillendirmede en nemli rehberimizolacakt r.


7/185

vii

NDEK LER DZN

ZET .........................................................................................................................iv

SUMMARY...............................................................................................................vTEEKKR...............................................................................................................vi NDEK LER DZ N .............................................................................................viiKISALTMALAR DZ N..........................................................................................xii

1. GR .....................................................................................................................12. PSKOLOJK SAVA...........................................................................................2

2.1. Psikolojik Sava n Tan m ..............................................................................22.2. Psikolojik Sava n zellikleri Ve Amalar ...................................................52.3. Psikolojik Sava n Douu Ve Gelimesi.......................................................82.4. Psikolojik Sava Yntemleri ..........................................................................11

2.4.1. Stratejik Sahadaki Psikolojik Sava .....................................................112.4.2. Taktik Sahadaki Psikolojik Sava ...............................................122.4.3.dari Amalar in Psikolojik Sava.....................................................13

2.4.4. Takviye Edici Psikolojik Sava............................................................142.4.5. Provokasyon Tipi Psikolojik Sava......................................................142.4.6. Savunucu Psikolojik Sava ...................................................................15

2.5. Psikolojik Savata Hedef Kitlenin Tan m ......................................................172.6. Psikolojik Savata Hedef Kitlenin Analiz Edilmesi........................................182.7. Psikolojik Sava n Bar Ve Sava Zaman ndaki nemi................................18

3. PSKOLOJK HAREKT.....................................................................................21

3.1. Psikolojik Harekt

n Tan

m

Ve zellikleri ...................................................213.2. Psikolojik Harekt Hangi Aralar le Yap l r 243.3. Psikolojik Harekt n Amalar ........................................................................243.4. Terrle Mcadelede Psikolojik Harekt n Hedef Kitleleri .............................25

3.4.1. Blge Halk ...........................................................................................263.4.2. Y k c Ve Blc Unsurlar....................................................................263.4.3. Dost Gruplar..........................................................................................263.4.4. D Gler .............................................................................................27

4. PROPAGANDA ....................................................................................................28


8/185

viii

4.1. Propagandan n Tan m ....................................................................................284.2. Propagandan n Tarihesi.................................................................................344.3. Propagandan n Temellkeleri.........................................................................364.4. Propagandan n Amalar Ve eitleri ...........................................................384.4.1. Propagandan n Amalar ...........................................................................384.4.2. Propagandan n eitleri 394.5. Propagandan n Vas talar ................................................................................41

4.5.1.nsan......................................................................................................414.5.1.1. A k Propaganda Vas talar ..........................................................414.5.1.2. Gizli Propaganda Vas talar .........................................................42

4.5.1.2.1. Radyo ......................................................................424.5.1.2.2. Televizyon...............................................................434.5.1.2.3. Sinema ....................................................................444.5.1.2.4. Gazete Bror Ve Kitaplar .....................................444.5.1.2.5. Turistik Geziler ......................................................454.5.1.2.6. Para ........................................................................45

4.5.2. Kelime Ya Da Szckler .....................................................................464.5.3. Semboller Ve Sloganlar .......................................................................47

4.6. Propaganda Yntemleri ................................................................................484.6.1. Ad Takma ............................................................................................484.6.2. Gsterili Genelleme............................................................................494.6.3. Transfer ...............................................................................................494.6.4. Tan kl k ................................................................................................504.6.5. Halktan Biri..........................................................................................514.6.6. K t Derme.........................................................................................52

4.6.7. Herkes Yap yor ....................................................................................524.7. Propagandan n Kaynaklar ...........................................................................52

4.7.1. Beyaz Propaganda................................................................................534.7.2. Siyah Propaganda.................................................................................544.7.3. Gri Propaganda 54

4.8. Propagandan n Analizi .................................................................................554.8.1. Kaynak Analizi ................................................................................55

4.8.2. Ara Analizi .........................................................................................554.8.3.erik Analizi........................................................................................55


9/185

ix

4.8.4. Toplum Analizi ....................................................................................564.8.5. Etki Analizi ..........................................................................................564.9. Propagandada Taktik ..............................................................................564.9.1. Konular Sadeletirme Ve Tekendirme Kural .................................574.9.2. Birlik Ve Bulat rma Kural .................................................................574.9.3. Bytme Veiirme Kural ................................................................584.9.4. Tekrarlama Kural ...........................................................................594.9.5. Gei Evresi Kural ....................................................................60

4.10. Baar l Bir Propagandain zel Teknikler ...............................................614.10.1. Kitleyidealize Etmek........................................................................624.10.2. Benzetme............................................................................................624.10.3. Sembol Ve Simgelere A rl k Verme ...............................................634.10.4. Kitle Toplant lar ................................................................................644.10.5. Zaman ................................................................................................64

4.11. Baar l Bir Propaganda Kampanyas YrtlmesindeDikkat Edilmesi Gereken Temel Noktalar...................................................66

4.12. Propagandaya Kar Koyma Usulleri .........................................................684.12.1. Erken Kar Propaganda ....................................................................68

4.12.2. Dorudan Kar Propaganda..............................................................694.12.3. Dolayl Kar Propaganda ................................................................694.12.4. Hedef a rtan Kar .........................................................................694.12.5. Skt Metodu ....................................................................................70

4.13. Propagandan n S n r ...................................................................................704.14. Propagandan n Diplomasiden Fark ......................................................714.15. Propaganda Ve Kamuoyu Oluturulmas ..................................................73

4.16. Siyasi Propaganda.........................................................................................745. LETM KAVRAMI, K TLELETM ARALARI, KAMUOYU

VE MEDYA ........................................................................................................765.1. letiim Kavram Ve Tan m .........................................................................765.2. letiim Tarihi..................................................................................................785.3. letiim Vekna ..............................................................................................795.4. letiim eitleri .........................................................................................81

5.5. Nedenletiim ...............................................................................................81


10/185

x

5.6. Kitleletiim Aralar .....................................................................................835.6.1. Kitleletiim Aralar n n Geliimi 845.6.2. Kitleletiim Aralar n n levleri .........................................................855.6.3. Kitleletiim Aralar n n Kamusallevleri..........................................905.6.4. Kamuoyunu Oluturma Ve A klamalevi..........................................92

5.6.4.1. Kamuoyunu oluturan unsurlardan deoloji ......................965.6.4.2. Kamuoyunu oluturan unsurlardan Nfus .........................975.6.4.3. Kamuoyunu oluturan unsurlardan Kltr.........................985.6.4.4. Kamuoyunu oluturan unsurlardan Dil..............................99

5.6.5. Kitleletiim Aralar n n Toplumsal Etkileri .......................................995.6.5.1. Gndem Kurma Yakla m 1005.6.5.2. Bilgi Gedii / A Yakla m 1025.6.5.3. Medya Ba ml l 102

5.6.6. Kitleletiim Aralar n n Propagandalevi 1035.7. Bilgi a nda Kitleletiimi Ve Etkileri 106

5.7.1. Kitleletiimi Ve Kitle Toplumu 1085.8. Kitleletiim Aralar Ve Kitleletiim Sistemleri 1085.9. Medya Kavram Ve Tan m 111

5.10. Medyan n Unsurlar 1125.10.1. Bas n Ve Yay n 1125.10.2. Yay n Aralar 113

5.11. Medyan n Kamuoyunda Yeni Kanaatler Oluturmas 1145.12. Medyan n Grev Alanlar 1225.13. Medyan n Ynlendirilmesi 1235.14. Halkla (Toplumla)likilerin Amac 124

6. TAR H RNEKLERLE PSKOLOJK SAVA VE PROPAGANDA 1256.1. I. Dnya Sava nda Propaganda 125

6.1.1.ngiliz Propagandas 1256.1.2. Amerikan Propagandas 1276.1.3. Sovyet Rusyada Propaganda 1286.1.4.talyada Propaganda 1306.1.5. Almanya da Propaganda 131

6.2. Milli Mcadelede Dneminde Propaganda 1336.3. II. Dnya Sava nda Propaganda 135


11/185

xi

6.3.1. Mttefik Devletlerinin Propagandalar 1366.3.2.Mihver Devletlerinin Propagandalar 138

6.4. Kore Harbi Ve Psikolojik Sava 1406.4.1.Korede Psikolojik Sava n Balamas 1406.4.2. Korede Taraflar n Uygulad klar Psikolojik Sava n

Stratejik Ve Taktik A dan Amalar 1416.4.3. Kore Sava nda Taraflar n Psikolojik Sava

Tekilatlar Ve Uygulamalar 1426.4.4. Birlemi Milletlerin Psikolojik Sava Genel Taktii

Ve Birlemi Milletler Taraf ndan Kullan lanPropaganda Vas talar 144

6.4.4.1. Radyo ve Hoparlr Yay n 1446.4.4.2. Beyanname Ve Brorler 1456.4.4.3 Sava Esirlerinin Psikolojik Savata Kullan lmas 146

6.5. Vietnam Sava nda(19541975) Uygulanan Psikolojik Sava ve Propaganda Uygulamalar 147

6.6. Krfez Sava nda(19901991)Uygulanan Psikolojik Sava ve Propaganda Uygulamalar 148

6.7. A.B.D-Irak Sava nda (2002) Uygulanan Psikolojik Sava ve Propaganda Uygulamalar 150

7.SONU 153KAYNAKLAR DZ N 154ZGEM 165

EK- 1: Almanlar Hakk nda Haz rlanm Bir ngiliz Beyannamesi 166

EK- 2: Alman Propaganda Posterleri 167EK- 3: Tarihteki En nl Propaganda Posteri 170EK- 4: S.S.C.B. Propaganda Posteri 171EK- 5: Sivilleri Bilgi Paylamaya Kar Uyaran Propaganda Posteri 172EK- 6: Irk l k Kar t Propaganda Posterleri 173


12/185

xii

KISALTMALAR DZN

B.M. :Birlemi Milletler

A.B.D. : Amerika Birleik DevletleriS.S.C. B. : Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler BirliiK.K.K. :Kara Kuvvetleri Komutanl YK :Yksek retim Kuruluev. : eviria.g.e. : Ad Geen Eser a.g.m. :Ad Geen Makale

bkz. : Bak

n

zc. : Ciltm. : Madden. : Numaras. : Sayfa


13/185

1

1. GR

Bilginin dnme boyutlar n at a m zda; teknolojiyi etkilemesi ve

ekillendirmesi sonucu her birimizin ve toplumlar n kullan m na s n rs z ve say s ziletiim ara ve gereleri sunulmaktad r. Bunlar zellikle fert olarak her birimizi, her an zorunlu olarak her yerde kii, kiilikler ve olaylar n iine ekmekte; istesekteistemesek de bu zoraki konuklar bizi art deer veya eksi deersizliklerin etkileimalan na ekmektedirler. Yeni egemenlik sisteminde en nemli silah bilgidir. Bilgiyesahip olan dnyay ynetir.

Devletin byk bilgiler toplayarak, byk dnerek, hayalci olmadan geni ufuklu projeler retmesi, byk politika, stratejiler oluturmas , doru ngrde bulunmas byk bir nem ta maktad r. te bu noktada iletiim ve medyakavramlar ile kar la yoruz. letiim, hem bilimsel bilgi anlam nda, hem olaylar takip etmek yani gazetecilik bilgisi anlam nda insanlar aras ndaki haberleme ve bilgi edinme srecini ifade etmektedir. Demek ki iletiim; bilgi ve haber almaolay d r. zlediiniz televizyondan, okuduunuz gazeteden, ansiklopediden, kitaba

kadar hepsi birer iletiimdir. Medya ise bu iletiimin aralar n ifade etmektedir.Medya ile yap lan yay nlar bir propaganda modeli olup toplumsal amaca hizmetetmektedir.

Propaganda bir ideoloji, dnce, inan ve benzeri fikri, bakalar na tan tmak, benimsetmek ya da daha ileri giderek, onlar kazanmak amac n gden sz, yaz ,simge, gsteri vb. iletiim aralar yla gerekletirilen faaliyettir . a m zda psikolojik sava

ve propaganda yntemlerine byk bir nem verilmekte, art k tm

savalarda bu yntemler fazlas yla kullan lmaktad r.

Tarih boyunca propaganda ve kamuoyu oluturma yntemlerinin nas lkulland n gstermek amac yla, gerek kendi tarihimizden, gerekse de dnyan neitli lkelerinden ve insanl k tarihindeki uygulamalardan da rnekler vererek konunun daha net anla lmas na yard mc olmaya al t m.


14/185

2

2. PSKOLOJK SAVA

2.1. Psikolojik Sava n Tan m

Psikolojik sava, devletlerin milli karlar n gerekletirmek zere, setiihedef kitlenin duygu, dnce ve davran lar n kendi amalar dorultusundadeitirmek iin siyasi, askeri, ekonomik, sosyolojik ve ideolojik alanda yapt faaliyetlerin tmdr.

Psikolojik sava, a klanan bir olaanst durum veyaharpte, iletiim aralar ve dier psikolojik vas talar n dman zerinde psikolojibask yaratmak ve dmankontrol alt ndaki blgelerdeki dman gruplar n n ve dier hedef al nantopluluklar n tutum ve davran lar n olumlu ynde etkilemek amac ylakullan lmas d r. Bunun temel amalar , dman n harekta veya muharebeye devamisteini zay flatmak ve sava srdrmekteki kapasitesini azaltmak amac gden btn abalar desteklemektir ( wikipedia.org/ Psikolojik Sava 15.03.2008).

Psikolojik sava, eitli nedenlerle, s n rdan silahl hareket edemeyen dman n,

dier aralar kullanarak milli bnyeye, iten y k c teknikleri uygulamak suretiyle,devleti ele geirmek maksad yla yapt , propagandan n planl olarak kullan lmas n ieren kans z savat r.

Psikolojik sava n hedefi, dman zerinde politik, ekonomik, sosyal, askeri veideolojik moral knts oluturarak onun muharebe gcn zay flatmayaal makt r (Kesimli, 1961, s.11).

inli hrp dnr Sun - Tzu Sava Sanat adl kitab nda psikolojik sava ile alakal u cmleleri kullanmaktad r.

Dman , ordular n , bir alay n , bir bln ya da bir tak m n ele geirmek onu tmden imha etmekten iyidir. Yz muharebenin hepsini kazanm olmak baar n n zirvesinde olduu anlam na gelmez. Dman savamadan yenmek

ustal

n doruk noktas

d

r (Tzu Sun,1996, s.72). Stratejik etkenleri kendi saf

nda bulunduran ordu daha savaa girmeden kararghta kazanm , bunlar elinde
http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Harp&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0leti%C5%9Fim_ara%C3%A7lar%C4%B1http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0leti%C5%9Fim_ara%C3%A7lar%C4%B1http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0leti%C5%9Fim_ara%C3%A7lar%C4%B1http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0leti%C5%9Fim_ara%C3%A7lar%C4%B1http://tr.wikipedia.org/wiki/Psikolojihttp://tr.wikipedia.org/wiki/Psikolojihttp://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0leti%C5%9Fim_ara%C3%A7lar%C4%B1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Harp&action=edit&redlink=1


15/185

3

tutamayan ordu daha savaa girmeden yenilmi say l r. Bu noktadan hareketle galipile malubu hemen grebilirsiniz Galip bir ordu nce kazan r sonra sava r,maluplar ise nce sava r sonra kazanmaya gayret eder Bir ordu etkili kar koyutan yoksun kal nca teslim olur; ancak ordunun art k kar koyamayaca sonucuna varmas nda psikolojik sava n rol vard r ( A.g.e, s. 110).

Say s z eylemlerin bilekesi olarak adland r lan ve kinci Dnya Sava ndansonra uygulama teknii ve vas talar gelien psikolojik sava, baar y abuklat rmak maksad yla bazen bir harekt plan n desteklemek iin bazen de ba ms z olarak uygulanm t r. kinci Dnya Sava ndan sonra balayan souk sava dneminde propagandan n kazand nemden dolay psikolojik sava bar tave savata aral ks z olarak devam eden bir eylemeklinde tan mlanm t r (Maurice,1992, s.38).

Devletlerin g ve rekabet mcadelesinin bilinenaralar , diplomasi, ticaretve savat r. Ancak, milyonlarca insan n hayat nda, byk y k mlara sebep olan ikincidnya sava n yaayan yzy l m z n, g ve rekabet mcadelesi iindiplomasi veticaretin yeterli olmad , savaa bavurman n ise btn insanl n yok olmas

gerei kar s nda, nc bir ara kullan lmaya balanm t r. Dnya devletlerince;kamu hizmeti niteliinde kurularak a k veya rtlekilde rgtlendirilmi bu sava tr, psikolojik savat r. Psikolojik sava, devlet taraf ndan yetkili kiiler vekurumlarca yrtlr.

Psikolojik sava, silahl bir harekt giriiminden farkl ara ve yntemlerle, bir lkenin rejimine, topraklar na ve kaynaklar na, ulusal kltrn meydana getirdii

btnle kar , bizzat o lkenin mensuplar kullanarak yrtlen bir sald r ve sava trdr (Tarhan, 2003, s.21).

Bireysel ve kitlesel iletiim aralar gelitike, psikolojik sava stratejileri vetaktikleri de o lde gelimitir. ok karma k dzeylerde bir bilim ve sanat halinegelen psikolojik sava, iinde bulunduumuz iletiim a na damgas n vurmutur.inde bulunduumuz iletiim a n ayn zamanda psikolojik savalar a olarak da

adland rabiliriz (Aysun,1993, s.7).


16/185

4

Psikolojik sava, milli politikalar oluturan ve denetleyen, devlet st ynetimi,siyasi partiler, bas n, radyo, televizyon, niversiteler, sendikalar, dernekler ve meslek kurulular n etkilemek, ele geirmeye al maktad r. Psikolojik savata, milletinkendisi, yine ayn lkede yaayanlar kullanmak suretiyle meydana getirilen bir sald r ile kar kar ya gelmektir (Pamukolu, 2005, s. 266).

Psikolojik sava mala, mlke veya cana kastedilerek yap lan bir sava trdeildir. Zihinlerde oluan dncelerin deitirilmesidir. Rakibin moral gcnzay flatarak, kendi kuvvetlerimizin gcn zinde tutmak ama edinmitir. Bir dman ordusunu en kolayekilde yenmek iin akl n olanaklar n kulland ndandolay Psikolojik Sava sava sanat n n bir paras olmutur.

Psikolojik sava, sava n kazan lmas veya kaybedilmesinde, savatan sonra dastnln devam etmesinde ve sorunlar n zlmesinde insanlar n ruh haline etkiederek sonu almak olarak tan mlanabilir. Birinin taraf olduu dnceye kar dier taraf n seme eilimi psikolojik savaa destek olarak al n r. Psikolojik sava,ideolojilerden birine tepki gsterirken, dierini glendirmektir (A.g.e, s.267).

Psikolojik sava, dman taraf n n moralini bozarak s cak veya souk savatamcadele azmini yok etmek iin yrtlen faaliyetlerin btndr. Psikolojik sava bizatihi bir sava olmay p topyekn sava n en yak n bir yard mc s vedestek unsurudur. Bunun ihmali ok fena neticeler dourabilir (Trkolu,1969,s.107).

Psikolojik Sava ve Politik Sava terimleri birbirlerinin yerine kullan lma

durumundad r. Hatta daha da ileri gidilerek bu terimlerin yerine ayn anlamdaideolojik sava, fikirler sava , politik iletiim, psikolojik harekt ve daha niceterimler kullan lmaktad r. Bu alandaki terim kirlilii, kullan lan silahlar n normalsavalardaki kullan lan silahlar gibi olmamas ndan kaynaklanmaktad r (Lord, 1996,s.73).

Psikolojik sava, psikolojik harekt da kapsamaktad r. Psikolojik sava tm

milli g unsurlar n n kullan lmas yla devlet ap nda yap l r. Psikolojik harekt ise


17/185

5

milli g unsurlar n n bir tanesinin kullan lmas ile silahl kuvvetler taraf ndanyap l r.

Propaganda ve psikolojik sava, insanlar n savaa kar tutumlar na karar vermelerini salayan artlar zerine bir evre yaratmaya bal d r. Kamuoyuarat rmalar ABDde 1940lar n ba nda balam t r. niversitelerin psikoloji blmleri de propaganda kampanyalar na ve sava haberlerine kar tepkileri lmek iin Almanyadaki psikoloji blmlerinin kulland nicel metodolojiyi kullanmaya balam lard r. Sava n ilk y llar nda Amerikan propaganda uygulay c lar ise ra betgrmeyen propaganda kavram yerine psiko-sava ya da psikolojik savakavram n kullanmaya balam lard r (F nch, 2001, s.83).

2.2. Psikolojik Sava n zellikleri Ve Amalar

Psikolojik Sava n amac ; dost, dman ve tarafs z uluslar n n glerini,kendisi ve mttefikleri lehinde hareket etmesi iin ikna etmektir. Elde edilenhaberler sayesinde dman n plan n nlemek ve ondan nce davranarak dman

kendi halk n n ilgilendii fakat zapt etmeye gcnn yetmeyecei askeri hedeflereynlendirmektir. Gizli istasyonlardan yapt yay nlarla dman halk n n moralini bozmak iin eitli propaganda aralar n kullan r (Gneri, 1967, s.7).

Psikolojik sava gzle grlmeyen ve elle tutulmayan aralar ile yap l r. Sz vefikirlerin etkin kullan lmas psikolojik sava n malzemesidir. Bu sava eidindeaskerler niforma giymezler ellerinde silahlar yoktur. Psikolojik savata dmanayr dilden konumaz, bizim z dilimizi kullan r. Bu nedenle dman n tan nmas ok zordur.

Psikolojik sava n hedefi insand r. Bunun nedeni savata kullan lan silah n vearac n ynetimi insan n elindedir. Sava kazanacak ve kaybedecek olanda insand r.Sava n sonucunda hayat n kaybetme riskini gze al p dman n ldrmek iin her trl abay gsterende insand r. Bu nedenle dman manevi olarak kerterek,sava galip taraf olarak sonuland rmak ancak savataki en byk g olan insan ve


18/185

6

onun temsil ettii toplumu psikolojik olarak yetersiz olduuna ve sava kaybettiineinand rmakla mmkndr.

Psikolojik sava, dman milletlerinindavran lar n belirleyen duygular n ,inanlar n ve fikirlerini etkilemek zere, seilmi bilgilerin plnl olarak ilgilihedef kitlelere iletilmesidir. Psikolojik Sava terimi, geni manas yla dman cepheden insan ve malzeme ekmeye mecbur eden, asla gelmeyen bir taarruza kar mdafaa iin insan ve silah n balamaya zorlayan her eit harekt ihtiva eder.Tmsava trlerinde kullan lan bir silaht r. Etkinlii byk lde onu kullanan kiinin beceri ve yarat c l na bal d r. Bar ve sava dnemlerinde baar s kan tlanm psikolojik sava, insanl k tarihi ierisinde kullan lan en eski silahlardan biriolmutur. Psikolojik sava n nemi, zelliklekuvvet koruyucu, moral art r c veldrc olmayan bir silah sistemi oluunda yatar.

Psikolojik sava birimi iki genel faaliyetle megul olur. Birincisi arat rma,ikincisi harektt r. Birinci grev alan , yabanc devletlerin psikolojik evrelerinisrekli olarak izleyip deerlendirmek ve bununsonucunda devlet politikalar n n vefaaliyetlerinin yrtlmesini ve planlamas n etkileyen durumlar n neler olduuna

karar vermeyi ierir.Arat rma, ikinci genel faaliyetin baar lmas iin gereklidir.kinci faaliyet alan harektt r. Harekt, devletin milli ve askeri amalar n desteklemek iinhangi kitle iletiim aralar n n kullan laca n n belirlenmesi ve psikolojik sava kampanyalar n icra edilmesi srelerinin tmdr.

Psikolojik sava n genel olarak amac ; hedef al nan toplumlarda taraftar bulmak iin propaganda yapmak ve kar t grleri rtmek iin de antipropaganda

faaliyetleri uygulamakt r (eme, 2005, s.97).

Psikolojik sava dman unsurlar n moralini bozup a rt r. Bu tr gruplarakar psikolojik sava askeri harekt n etkinliini artt ran bir sald r silah olarak uygulan r. Psikolojik sava ayn zamanda dman olmayan gruplar birletirir, bilgilendirir ve moralini artt r r.


19/185

7

Devletlerin paralanmas srecinde kullan lan psikolojik sava yntemi, bugniin de geerliliini srdrmektedir. inli hrp dnr Sun Tzu Sava Sanat adl eserinde nas l bir politika izlenmesi gerektiini alt n izerek deinmitir.

Has m lkelerde iyi olaneyleri gzden drnz. Has m lkelerin hakanlar n n baar lar n kk gstererek hretlerine glge

drnz ve zaman geldiinde de kendi halk n n onlar hor grmesinisalay n z. Dman halk n kendi aralar nda olan uyumazl k ve kavgalar n yay n z.

Hasm n z n geleneklerini gln hale getiriniz.

Bir anlamazl n yaratt ortamdan yararlanmak bak m ndan psikolojik sava, stratejik bir bozgunculuk arac d r. Amac , gler aras ndaki dengeyi bozmayaal mak ve silah ya da herhangi baka bir politik ara kullanarak bu hlin taktik bak mdan smrlmesini abuklat rmakt r (zyutkan, 2006, s. 472).

Korku uyand rmak psikolojik sava n en nemli amalar ndan birisidir. nkkorku ak l d uygulamalara yol aar, fel eder kar kl k tohumlar eker, ak l ve

irade zerinde bask yapan bir g oluturur (Mandron,1997, s.97).

Psikolojik sava n sald r ve savunma silah ; propaganda, eitim ve provokasyondur. Cephanesi ise; sz, yaz , resim ve bror eklindeki bilgidir. Busava tarz n n amac , insanlar ikna etmek ve onlar deitirmektir. Yntemi de beyiny kamad r. Psikolojik sava uygulamalar n n tarihi rnekleri say lamayacak kadar oktur. Dman y ld rmaya ynelik olarak uygulanan bu faaliyetler, bazen dman

bazen de dost birliklere ynelik olarak uygulanm t r. rnein Kore Harbi esnas nda25.Amerikan Tmeni, iaretler bak mdan daha kuvvetli ve retici bir sistem tatbik etmekteydi. Bu Tmenmjin Nehrinin kar s ndan geen tali yol zerinde byk bir levha dikmi, bu levha para para olmu, elik yelek takm ve boya ile zerineBu yelek bir insan n hayat n kurtarm t r, kendinizinkini de giyiniz yazm t r.Ayr ca savata BM Kuvvetlerine ait cephane sand klar zerinde, Dnme At yaz lar yer alm t r.


20/185

8

General Eisenhower, II. Dnya Sava ndan sonra, Askeri bilimlerdeyaad m z en byk deiim, psikolojik sava n belirli ve tesirli bir silah olarak gelimesidir demitir (Tarhan, 2003, s.21). Souk sava dneminin de en etkilisilah olan psikolojik sava, gnmzdelkeler aras mcadelelerde en ok bavurulan yntem halini alm t r. Psikolojik sava n kans z oluu, sinsi bir uygulama olana vermektedir. Maliyeti ok dk, fakat etkinlii ok byk olan bir yntemdir (lhan, 2002, s.45).

2.3.Psikolojik Sava n Douu Ve Gelimesi

Bir milletin ruhu (milli ruh) bir gnde olumaz. Milli ruh uzun bir tarihineseridir. Bu nedenle; sonsuz ller ordusu sava alanlar nda diriler ordusundan dahaok savam lard r. Sava ncesinde milli ruhun oluabilmesi iin milli iradeninsalam olmas gerekir (Clark, 2004, s.23).

Psikolojik harbin douu devlet ruhunun olumas yla balar. 1071 MalazgirtSava nda Bizans ordular na taarruza balamadan nce Alp Aslan n beyaz bir at n

stnde beyaz giysiler ile askerlerine hitaben

te kefenimi giydim ve lmehaz r m; benimle beraber lmeyi gze alanlar bu tarafa; elerinin yan na dnmek isteyenler u tarafa ayr ls n; lmden korkanlar da ay plamayaca m. diye yapt konumas , askerlerin cesaretini, moral ve sava azmini artt rm , liderlerine gveni pekitirmitir (Ucuzsatar,1990,s.199).

nsanl k tarihinde savala geen y llar bar iinde geen y llardan ok fazlad r.Devletler birbirlerine stnlk kurmak amac yla kanl savalara girimilerdir.Savata kullan lan hilelerin kkleri uzun haz rl klar sonucunda uygulanm t r. Byyaparak dahi olsa dman n zihnini kar t r p etkilemeye al mak psikolojik sava n bize tarihin ilk alar nda bile olduunu gstermektedir. Eski M s rl lar n, dmanordusunun nicel ve nitel gc hakk nda bilgi toplad klar , orduda bunun iin keif birliklerine yer verdikleri bilinmektedir (Erendil,1998, s.42).

Psikolojik Sava, hibir teorisyenin ya da dnrn icat ettii bir faaliyeteklideildir. nsanl k tarihi kadar eski olan bu faaliyetekli ilk olarak insanlar aras


21/185

9

anlamazl klar n zmnde hilenin kullan lmas ve byclk faaliyetleri ile ortaya km t r. Hile ve byclk faaliyetleri ne denli ilkel olsa da modern psikolojik sava faaliyetlerinin atas say l r ( eme, 2005, s.102).

Teknolojik gelimelerde sava ara ve gerelerindeki deiimin yan ndasava biimleri de deimektedir. Psikolojik sava ideolojileri genel ilkeler ierisindeki en nemli silaht r. Fikir ve dnce zgrlnden istifade ederek halk ve toplumu yan ltmay elde etmeye al arak gelitirir. Psikolojik sava eitleritarihte deiik ekillerde kar m za kmaktad r.

Ufukta tehlike belirince panie ve bedbinlie srklenme eilimi insanlar n, bir blmn psikolojik sava ideolojilerinden birine destek olmaya sevk eder.Psikolojik sava, eski alar n sava Tanr s Mars ile ilgili efsanelerden hareketlesilah zoruyla her eyin zmlenebilecei inanc n glendirmeye al r. Marskompleksine srklenenlerde s n rlardaki savunmayla ilgili askeri tedbirleri yeterli bularak, psikolojik sava n yaratt sab rl tehlikeyi kmserler (zsoy, l998,s.269).

Orta Asyada kurulan Trk devletlerinin y k l nedenleri aras nda d etkenlerden ok i etkenler vard r. zellikle inliler Trk devletlerinden kendilerinikorumak iin Sun-Tzunun kurallar n uygulayarak baar kazanm lard r. Gktrk yaz tlar nda inlilerin propagandalar na Trklerin aldanmamas gerektiine dair yaz lar vard r.

Dnya askerlik tarihine ad n alt n harflerle yazd rm komutanlar olan Atilla

ve Cengiz Han da ak nlar na balamadan nce savaacaklar lke topraklar naak nc lar gnderip bilgi toplatm lard r. Ayr ca ezici stnlklerini, glerini,dayan lmaz ordulara sahip olduklar n yayarak savaa balam lar; bylecekar lar na kan kuvvetleri korku ve dehet iinde b rakarak direnme glerinik rmay hedeflemilerdir (Kesimli, 1961, s.8).

Hunlar daha milattan nce dmanlar n psikolojisini bozan ses kartan oklar

icat etmilerdir. Sahte ricat ve pusu Trklerin de kulland klar sava taktiklerindendir (Kafesolu,1991, s.275).


22/185

10

Timurun kulland teknikler genellikle Metenin zaman ndaki ilkelere

dayanmaktayd . Bu teknikler zamanla gelitirildi. Timur imparatorluun ilk y llar nda, askerlikte cesaretin yans ra kurnazca hilelere de bavurarak psikolojik savata ilk uygulamalar balatm t r. Bu sayede imparatorluk topraklar n n ounusavamadan kazanm t r. Asya halk n n zelliini ok iyi kavram olan Timur her f rsatta hileyi uygulam ve onlar sava etmeden teslim alm t r (Kuban, 1953, s.99).Timurun Osmanl devletine kar giritii mcadelede propagandac lardanyararland ve orduda bulunan beyleri eitli vaatlerde bulunarak kand rarak Osmanl Ordusunu iten kertmeye al t bilinmektedir. Yapt savalarda fillerikullanmas dmanaak nl k vererek onlara korku salm t r.

Osmanl devletinde de deliler ad verilen svarilerden oluan zel bir askeris n f kurulmu, sava s ras nda korkun k yafetler giyerek zamanl zamans z hiolmad k yerlerden karak dman ahalisini rktmek veayialar kartmaklagrevlendirilmilerdi (zsoy, l998, s.269).

II. Dnya Sava y llar nda dnyada propagandan n neminin anla lmas ve

bu esnada kullan lan youn propagandan n halk zerinde ok etkili olmas , devamede gelen sava n yan nda adeta bir propaganda sava verilmesi, daha sonra daarat rmac lar n bylesine nem kazanan butoplumsal olgu zerine eitilmesine ve bu konu zerine yap lan bilimsel arat rmalar n artmas na neden olmutur (Bekta,2002, s. 59).

Dnyan n en byk ve gelimi istihbarat a olan CIAn n atas OSSnin

kurucusu General Danuan Psikolojik vea rt c manevralar sayesinde gizli savalar kazan labilir demitir ( zkul, 2001, s.60).

Anti komnist Souk Sava dmanlar ndan Truman n 4 Nisan 1951dekiPsikolojik Stratejiubesinin kurulmas yolunda verdii emirname ile ulusal politik erevesi iinde psikolojik operasyonlar n yrtlmesi planlanm t r ( A.g.e,s. 60). Bu cmleler psikolojik sava n hangi evrelerce kullan ld n n ok kk bir

rneini tekil etmektedir.


23/185

11

2.4. Psikolojik Sava Yntemleri2.4.1. Stratejik Sahadaki Psikolojik Sava

Psikolojik sava n stratejik amalar dman n siyasi, ekonomik, sosyal vemoral zafiyetinin neler olduu bularak onun muharebe gcn zay flatmakt r. galedilmi veya kurtar lm blgenin, askeri hkmet ve sivil iler idaresi ile birlikte,tekilatlanmas n ve kontroln salamakta stratejik amalar aras nda yer al r.Belirlenen stratejilerle, dman n yenilgisini h zland racak, fikir heyecan vedavran zerinde etki oluturmaya al r (Wanantwerp, 1952, s.70).

Stratejik sava k talar aras veya milletler aras bir savat r. Etki ettii evrenin byk olmas nedeniyle takip ettii yol ve eitlilikte artmaktad r. Bu nedenle sonucavarabilmek uzun zaman al r. Hedef kitleye tesiri de ge olur. Bu bak mdan erken balamak sonuca erken varmam z salar. Her trl arac n amaca ulamadakullan lmas mmkndr.

Milli siyaseti ve milli hedefleri, desteklemek amac yla stratejik planlama ile

birlikte yap

l

r (Gneri, 1967, s.7). Stratejik psikolojik sava dost veya dmangzetmeksizin btn topluluklara yap l r. Sava hatlar n n gerisi ncelikle planlan r ve propaganda trlerinden beyaz propaganda tercih edilir.

Stratejik psikolojik sava, askeri harekt icra etmede kullan lacak uygun bir evre oluturmak iin etrafl ve uzun vadeli amalar tasarlamak iin icra edilir (Lord, 1996, s.73).Stratejik psikolojik sava zihin ve haf zan n inceliklerinden deyararlan r. Konunun iyi seilmesi ve konu zerine vurgunun iyi yap lmas beyninart k baka dncelerle alakas n keser. Dost glerin moral deerlerini yksek tutmak, tarafs z milletlerin fikri ve manevi desteklerini almak, dman kuvvetlerininmoralini bozmak, onlar n aralar ndaki ayr l klar n , farkl l klar n gstererek moralmen y kmak iin zellikle beyaz propaganda yntemi kullan l r.

Halk n gvenini kazanmakla stratejik sahada psikolojik sava baar l ekildeyrtlm olur. Stratejik amal psikolojik sava radyo, televizyon ve bas n yoluyla


24/185

12

yap l r. Havadan at lan bror ve bildirilerde kullan lan etkili yaz lar da insanlar etkilemektedir.

2.4.2. Taktik Sahadaki Psikolojik Sava

Stratejik psikolojik sava n belirli bir sahada kullan lmas d r. Planlar en iyiekilde hareket etmek iin kullan l r. Hedef belirlenir ve al ma o hedefe ynelik olur. Kar taraf n iinde bulunduu olumsuz koullar anlat larak teslim olmas istenir.

Hareket alan komutanl n n direktiflerine gre ordu, kolordu ve tmenler taraf ndan, harekt desteklemek zere yap l r ve muayyen gruplara yneltilir (Gneri, 1967, s.7). Taktik sahadaki psikolojik sava n amac dmana silah n b rakt r p, ateini kestirerek, teslim olmas na ikna etmektir. Bu nedenle taktik psikolojik sava, stratejik psikolojik sava n kk apta bir tekrar d r. Taktik psikolojik savata propagandan n yap laca bir blge vard r ve bu blgeye etkiedebilme zaman daha k sad r. Bu sava trnde dman n yenilgileri, eksiklikleri,hatalar propaganda olarak kullan l r. Ayr ca muharebeye zorla sokulan devletler hedef olarak kullan l r. Dman liderlerine, komutanlar na olan gveni sarsmak,kendimizin de ne kadar gl olduumuzu gstermek esast r (Tarhan, 2003, s.50).

Taktik psikolojik harekt bir dman gcne kar savaan taktik birlikleredirekt destek vererek k sa vadeli amalara ulamak zere icra edilir (Lord, 1996,s.73). Taktik sahadaki psikolojik sava n genel hedefi, cephedeki askerin savunma vetaarruz gcn zay flatmak, sonu itibariyle muharebe azim ve gcnk rarak savamaktan vazgeirmeye al makt r.

Toplumun itaat duygusunu artt rmak, korku duygusunu uyand rarak doabilecek tepkileri nlemek taktiksel amalar ndand r. Uluslararas kamuoyunuyan ltmak amalan r. Yap lan yay nlarla bas n kullan larak dncemize taraf oluturulur Halk ile ynetimin aras a l r. Sava ncesinde ve sonras nda dman birlikleri yan lt l r. Taktiksel amalar ndan bir dieri ise kltr deiiminigerekletirmektir.


25/185

13

Tarihte bilinen en eski Trk devleti olan Hunlar da taktik psikolojik sava yntemlerini savalar nda uygulam lard r. Hunlar da btn Trk boylar gibicengver, gz pek sava lard . Hun Trkleri; Dmanlar n n yreine korkusalmak iin yzlerini k zg n demirlerle dalarlard . Hunlar savamadan ncedmanlar na bar ar s yaparlard . Savamazlarsa onlar n n canlar n vemallar n n korunaca n bildirirlerdi. Bu suretle dmanlar nda can n ve mal n kaybedecei duygusu uyand rarak onlar savatan cayd ramaya al rlard . Buar lara uymayan dmanlar ise iddetle cezaland r rlar ve baka dmanlar naibret olmas n salarlard (Ucuzsatar,1990,s.205).

2.4.3.dari Amalarin Psikolojik Sava

Ulat rma hatlar n himayeye yard m ederek muharebeyi desteklemek suretiylemuharip k talar n bu vazifelere gnderilmesine lzum b rakmamak, igal edilmi veya kurtar lm blgelerde kanun ve nizam kurmada askeri hkmete yard metmek, sivil halk n etkin i birliini salamak, halk n yeniden ina ve yerlemefaaliyetlerinde yard m etmek, gazete bask yerleri, matbaalar ve televizyonlar kurulmas na yard m etmek ve mahalli hkmetin kurulmas na yard m etmek gibifaaliyetleri kapsamaktad r (Gneri, 1967, s.307).

dari amalar iin yap lan psikolojik savata yerel gazetelerde yay mlananyaz lar ve resimler halk n dikkatini ekmektedir.dari psikolojik harekt, byk alan harektlar na ve blgesel harektlara destek olacak orta vadeli amalara ulamay amalar (Lord, 1996, s.35).

Makedonya Kral Byk skender imparatorluunu kurarken gcnn simgesiolarak psikolojik sava yntemlerini ve propaganday ok s k kullanm t r. PersleriMakedonyal larla birletirmeye uram , bu nedenle Pers Kral n n byk k z ileevlenmitir. Dier taraftan, 80 Makedonyal devlet grevlisinin ve Asyaya kadar uzanan ordusu iinde yakla k 10 bin Makedonyal askerinin Persli kad nlar ileevlenmelerini salayarak nemli bir psikolojik sava yrtmtr. Bu yollakendisinin gerek arzusunun, kendi liderliinde, s n rlar Asyaya kadar uzanan


26/185

14

byk bir imparatorluk yaratmak olduunu ve ayn zamanda kendi gzndeimparatorluun s n rlar ierisinde yaayan insanlar n eit olduunu gstermitir.

2.4.4. Takviye Edici Psikolojik Sava

Genellikle sava sonras nda grnen takviye edici psikolojik sava halk nmoral motivasyonunu ykseltmeyi ama edinmitir. Bununla birlikte ayaklanmay veisyan nlemek iin gven verici telkinlerde bulunarak itaati salar.

Yavuz Sultan Selimin, ald ran Sava na giderken askerler aras ndahuzursuzluk kmas ve askerlerin geri dnmek istemeleri zerine steyenler kar lar n n yan na dnebilir, ben tek ba ma da olsa gideceim. diyerek at n ileridoru srmesi askerlerinin ruh halini etkisi alt na alm t r.

2.4.5. Provokasyon Tipi Psikolojik Sava

Kar tarafa sald r niteliinde yap lan psikolojik sava trdr. Aniden ortaya kar. Provokatrler miting, gsteri ve cenaze trenlerinde topluluun iine s zarak kendilerini gsterirler. Topluluun ierisinde syledikleri birka k k rt c sz ilehalk tahrik eder, gerginlii artt r r ve fkeyi atelerler. Bu psikolojik sava yntemimutsuz, eitimsiz, yksek beklentilere cevap bulamayan isiz ve yoksul gruplar etkiler, burada kullan lan szler yalan ierikli olup inand r c l yoktur.

Milli Mcadele dneminde itilaf devletleri yapm olduklar psikolojik sava ve propaganda ile devaml olarak lkede emniyetin kalmad n , her eyin bittiinive art k mcadelenin gereksiz olduunu halka a l yorlard . Halk n Kuva-i Milliyeden nefret etmesini salamaya al yor ve orduyu gerek dayanaklar ndan yoksun b rakmak istiyorlard . rnein Konya blgesindeki halk korkuya ve teredddedrmek iin trl yalanlar uyduruyorlard . Bu dorultuda talyanlar n bozk rageldii, Yunanl lar n devaml zaferler kazand , bar tan baka are olmad gibisylentiler kar l yordu. Dier taraftan Ermeni Katolik papaz Ohannes, ok a k bir ekilde propaganda yapmakta ve a ka Ankara Hkmeti iin Bu hkmet k t

hkmeti, paavra hkmet! Fransa hkmetine kurban olunuzeklindeki


27/185

15

sloganlarla halk n moral gcn zay flatm t r. Askeri Polis Tekilat , halk ndmanlar ve zellikle de Yunanl lar taraf ndan yay lan yukar daki yalan haberlerekanmalar n nlemek iin gazete ve beyannameler da t yor ve gerek durumuna klanmas n salamaya al yordu. Bunlar n gerekletirilmesi amac yla seyyar memurlar da grevlendirilmitir.

Yunanistanda siyasal partiler, Trkiye ve Trk dmanl n uluslararas ilikilerde olduu gibi, ulusal dzeyde de bir i politika malzemesi haline getiriprakiplerine kar bir psikolojik sava uygulam lard r. rnein; Yunan Ba bakan Mitsotakis in Haziran 1992de Trkiyeye yapt ziyaret bile Pasok partisi veYunan bas n taraf ndan, Ayaklan n, Ba bakan her eyi sat yor bal ylayans t lm t r (zsoy, Propaganda ve Kamuoyu Oluturma, l998, s.215).

2.4.6. Savunucu Psikolojik Sava

Her savata bir sald r plan olduu gibi savunma plan da vard r. Dmananas l taarruz ediliyorsa, dman taarruz ettiinde nas l bir savunma nlemi al nmas gerektii dnlmelidir. Psikolojik savata sonuca gidebilmek iin dman n,eitimsiz ve bilgisiz olmas , d dnyaya kar zorla kapat lmas ve insanlar n merak duygusunun yksek olmas gerekir. Eitimli gruplara yap lan psikolojik savatasonuca var lmas uzun srer.nsandaki merak duygusu yanl olaylara inanmas n kolaylat r r. Bu nedenle psikolojik savata dost birlikler bilgilendirilmeli merak duygusu giderilmelidir.

Liderlerine gveni yksek, milli ve manevi deerleri gl toplumlar, psikolojik savaa kar direnli olurlar. Bu canl l n taze kalmas liderler taraf ndansalanmal olaylar kar s nda birlik ve beraberlik korunmal d r. Bireylerin iyi ve ktayr m n kolayca yapabilmeleri salanmal d r. Kltr seviyesi ve refah dzeyiyksek olan toplumlarda da psikolojik sava n etkisi olabildiince azal r. Psikolojik savata halk n gvenini kazanm bir ordu, asla baar s z olmaz. Zaten psikolojik sava n amalar ndan biri de halk ile ordunun aras n amakt r. Halk n desteinialm manevi deerleri yksek bir ordu psikolojik olarak sava kazanm t r


28/185

16

Savunucu psikolojik savata zerinde durulmas gereken birka nemli noktay belirtmekte fayda var (Y ld r m, 2007, s.146).

Eitimsizlik:Psikolojik sava n sonu verebilmesi, dman taraf n eitimsizve bilgisiz olmas ile doru orant l d r. Ayn ekilde eitimli ve bilgili olan gruplar dman n psikolojik sava mdahalelerinin sonusuz kalmas na neden olur. Bua dan savunucu psikolojik sava iin toplumun eitilmesi ok nemli bir unsurdur.

Yasaklar Gven Sarsar: Radyo dinlettirmemek, gazete okutturmamak vb.eylemler toplumun d dnyaya kar kapat lmas anlam na gelir. Bu da insanlar nmerak duygular n artt r r. Merak duygusunun canlanmas da yanl a inanma eilimlidourur. Ne olduunu bildii bir propaganda insanda etki uyand rmaz. Bu yzden psikolojik sava faaliyetleri konusunda insanlar bilgilendirilirse dman n uygulad psikolojik sava n etki gc zay flayacakt r.

Milli Kltr ve Manevi Deerleri Gl Tutmak: Liderlerine vekendilerine gveni yksek, milli ve manevi gleri her an taze ve gl olantoplumlar, psikolojik savaa kar , gl bir ba kl a sahiptirler ve ondan fazla

etkilenmezler. Bu yzden bu duygular daima taze tutulmal ve glendirilmelidir.

Sezgileri Gelitirmek: Psikolojik savunman n amac ; bireylerin iyi, kt,doru ve yanl bilgileri ay rt etmeleri konusunda uyan k olmalar n salamakt r.Eitimsiz, saf, kltrel alt yap s zay f olan insanlar kolayca yan lt labilir. Bu yzdendadaki oban bile psikolojik savunma konusunda bilgilendirilirse, dman hibir k k rt c faaliyetinden sonu alamaz.

Yaam Seviyesi:Psikolojik savata hedef kitle, eitimsiz ve yoksul gruplard r.Bu bak mdan psikolojik savunmada da eitim, kltr ve yaama standartlar n nyksek tutulmas en baar l savunma anlam na gelir.

Halk - Ordu birlii: Savaan bir ordu, ad na savat halk n gveninizerinde ta yorsa, i birlii geliecektir. Bunun iin askerlerin Ben sizden biriyim.

Mesaj vererek eylemlerde bulunmas gerekir. Tam tersi bir durumda halk n gvenikazan lamaz. Zaten psikolojik sava n amalar ndan biri de, dman taraf ndan,


29/185

17

halkla ordunun aras n amakt r. Bu nlendii zaman psikolojik savunma baar l olacakt r ( A.g.e, s. 147)

2.5. Psikolojik Savata Hedef Kitlenin Tan

m

Psikolojik sava hedef olan kitlenininanlar , holan p holanmad klar

eyleri, gl zay f yanlar gibi hassasiyetleri hakk nda her eyi renmekle balar. Psikolojik savaa balamak iin zellikle hedefinizi neyin motive ettiini bilmek gerekir.

letiim a

s

ndan ise kitlenin anlam

, kitle iletiim kavram

na niteleyici bir zellik vermesindendir. Bu ynyle kitle, toplumsal ve siyasal zellikler ierir (zkk,1985, s.25). dealist felsefede kitle kavram yla kltr kavram n birletirerek birden fazla anlam retilir. Herkes kitle kltrn ounluun ta d kltr olduu zerinde hem fikirdir (Alemdar, 2005, s.254).

Kitle psikolojisinde insanlar yaln zken neyi nas l yaarlarsa yaas n, kitledegeen biim deikenliinden dolay kollektif bir ruh kazan rlar. Tek ba naykenhissedecei duygu ve dnceden farkl olarak kitle ierisinde davran deiimikazan r. Fakat kitleyi oluturan bireyler birbirlerini iyi tan mazlar aralar ndaki ba olduka azd r (Le Bon, 1997, s.22).

Belli bir amac olmadan umumi bir meydanda toplanm binlerce kii asla psikolojik toplumu temsil etmez. Bir psikolojik toplumun en ok gze arpan zelliiudur; toplumu meydana getiren kiiler kimler olursa olsun; yaama tarzlar , i gleri, karakterleri yahut zeklar ister benzer, ister ayr olsun, kalabal k halinegemi olmalar onlara bir nevi kolektif ruh a lar. Bu ruh onlar , her biri tek ba na,ayr bulunduklar halde duyacaklar , dneceklerinden ve yapacaklar ndantamam yla baka bir tarzda hissettirir, dndrr ve yapt r r. Baz fikirler, baz hisler ancak toplum halinde bulunan kiilerde meydana gelir veya fiil sahas na kar.Psikolojik toplum, bir an iin birbiriyle kaynam , kar k unsurlardan toplanm geici bir varl kt r (zyutkan, 2006, s.452).


30/185

18

2.6. Psikolojik Savata Hedef Kitlenin Analiz Edilmesi

Propagandan n kayna ve hedefi insand r. Bu nedenle propagandahem

psikolojik hem de sosyolojik olaylarla ilikili bilimsel bir olgudur.Propagandac a s ndan sosyoloji ve psikoloji alan temel hareketnoktalar olmaktad r. Hedeftekikitlenin yap s , bu kitlenin propagandan n ieriinde yer alan, ele al nan konuya,fikre ve gre kar sahip olduu tutumlar n nitelii ve tutumlar n nas lolutuunun zmlenmesi gerekmektedir (Akarcal , 2003, s.7).

Psikolojik savata hedef kitlenin zay f ynleri tespiti yapacak kii iin anahtar

faktrdr. Elde edilen zay

f ynler kar

s

nda seilen ve uygulanan temalarla kitleylen bir temas yap larak tepkisi llr. K ta ve dnya devleti zelliklerini kazanm btn milletler psikolojik harbi baar yla kullanmaktad r. Bu tekniin kullan l ndaen nemli husus ie veya d a dnk psikolojik harekt uygulamalar nda "temelincelemead n verdiimiz sosyo-kltrel yap analizlerinin doru bilgiye dayal olarak yap lmas art d r. Bu a klamadan da anla laca gibi her psikolojik harekt planlamas ve uygulamas kendine has ve zeldir, tekrar olamaz, ancak model olarak al nabilir ve uyarlanabilir. nk kltr ad n verdiimiz ve bir lkenin sosyal kurumlar n n toplam ndan meydana gelen btnlk, tarih derinlik iinde meydana gelmi tekrarlardan gnmze ta n rken tekliini ve benzersizliinioluturur (znder,1995, s.12).

2.7. Psikolojik Sava n Bar Ve Sava Zaman ndaki nemi

Eski alarda savalar, kal plam kurallara uyularak yap l rd . Savaanlar ardarda s ralar halinde derinliine dizilirler, dalgalar halinde pe pee vuruarak sava rlard . Bu yzden birinci s rada savaanlar n teknik ve maneviyat bak m ndannemi bykt ama savaa kat lmak iin s ra bekleyen arkadaki askerlerin sinir gerginlii de bir o kadar nemliydi.lk s rada savaan askerlerin kar lat klar srprizler geridekileri panie uratabiliyordu. rnein, Sezardan 200 y l nce psikolojik sava ustal na erien Kartacal Hanibal, dman askerlerinin moralini

bozmak iin savaa en nde kale burlar

gibi fillerini srerek dman

paniedrp savalar kazan yordu (Maurice, 1992, s.21).


31/185

19

Bugnn savalar askerden; dman n elindeki silah , yreindeki inanc ile

tek ba na yenebilecek bir g ve inan istemektedir.te bu gcn ad na psikolojik g veya moral g denilmektedir. Bu gcn temelinde, her eyden nce insan nkendisine olan gveni, milletine olan bal l ve vatan na olan sevgisi yatar.Kendine olan gvenini yitirmi, vatan ve milletin kutsall n ve vatan n her trltehlikeden korunmas iin verdii namus szn unutmu insan, asker olmak yledursun, bir vatanda, hatta bir insan bile olmaktan uzakt r.

Burada unu belirtmek yerinde olacakt r ki; dman n tan mayan savatayenilir. Hem kendisini hem de dman n tan mayan, savata yenilecei gibi,savatan sonrada baar ya ulaamaz. Hem kendisini, hem de dman n tan yangcn ise, yenik dme ihtimali yok gibidir. Kendisini tan may p dman n tan yan psikolojik sava n birinci ad m , hasm n ve kendini iyi tan makt r. kinci ad m ise, bask ve ikna yntemlerini ustaca kullanarak kar tarafa psikolojik kntyaatmaktad r (Tarhan, 2003, s.16).

Bu noktada lkeler nas l dman n ateinden korunmak iin, dmana ate

etmek zorunda iseler, dman n psikolojik sava na kar da ayn sava yrtmek zorundad rlar. O halde psikolojik sava, savata ve bar ta hem dmandankorunmay hem de dman zay flatmay amalamaktad r. II. Dnya Sava ndansonra balayan souk sava dneminde propagandan n kazand nemin artmas dolay s yla psikolojik harbe, bar ta ve savata aral ks z olarak devam eden bir eylemdemek yerinde olacakt r (Maurice, 1992, s.45). Bu a dan bak ld nda psikolojik sava n gerek sava, gerekse de bar zaman ndaki nemi daha iyi anla lacakt r.

1930lu y llar n hava savalar teorisyeni Sir Hugh Trenchord, moral etkinindeerinin, maddi etkiye oranla yirmi kat fazla olduu inanc ndayd . Napolyon ise,konuyla ilgili olarak unlar yaz yordu: Moral g, fizik gle kar lat r ld nda, misli daha etkilidir. Bu yzden gnmzde psikolojik sava gerek sava zaman nda, gerekse de bar zaman nda ok byk bir neme sahiptir (Mandron,1997, s.97).


32/185

20

Psikolojik sava n nemiu noktada gizlidir. Psikolojik sava bizatihi sava deildir. Ama topyekn sava n en yak n yard mc s ve destek unsurudur. Bu yzden psikolojik sava ve psikolojik savunmay gz ard eden, sosyal olaylar k rm z vemavi kuvvetler mant ierisinde deerlendiren bir lke, lider ya da komutan yanl yapm olur. Bu liderler kendi toplumu ile fark nda olmadan kavgal olurlar (Tarhan,2003, s.9).

Gnmzde art k hkimiyet, silah ve kol gcnden karak bilgi veteknolojinin eline gemitir. Bu dorultuda gelecein dnyas na bilgi ve teknolojiyesahip olup onu en iyi kullananlar hkmetmeyi baaracaklard r ( A.g.e, s. 20). Buyzden dnyaya hkmetmek isteyen tm byk ve gl devletler, psikolojik savaa byk bir nem vererek kendilerini a n sava ekli olan psikolojik savaahaz rlamaya al maktad rlar.

Devletler, kendi karlar n hedef lkelere onlar n karlar gibi gsterip benimsetebildikleri lde baar l olabilmektedirler. Psikolojik sava ile insanlar,asl nda kendilerine tehdit olan politikalar n kendilerine yararl olduunu inand r rlar ve kaybederler (Y ld z, 2003, s.16). Art k; modern savalar yaln z sava alan nda

kazan lm yor; televizyon programlar nda, uluslar aras rgtlerin diplomatik lobilerinde ve en nemlisi sivil halk n kalbinde ve akl nda kazan l yor (Clark, 2004,s.258).


33/185

21

3. PSKOLOJK HAREKT3.1. Psikolojik Harekt n Tan m Ve zellikleri

Psikolojik harekt, dman n moralini bozmak, dost birliklerin moraliniykseltmek, tarafs z kimselerin desteini kazanmak amac yla silahl kuvvetler ap nda yrtlen her trl faaliyettir. Kitle iletiim teknolojilerinin ba dndrc bir h zla gelitii dnyam zda psikolojik harekt faaliyetleri, profesyonel uzmanlar vas tas yla gelitirilerek etkili ve yayg n bir ekilde kullan lmaktad r.

Psikolojik harekt, hedef birey, grup ve toplumlar n tutum ve davran lar n

etkileme suretiyle milli hedeflerin elde edilmesini desteklemek iin yrtlenfaaliyetlerdir. K sacas ; dnce, duygu ve davran lara etki yapmaya ynelik faaliyetlerdir ( wikipedia.org/ Psikolojik Harekt 15.03.2008).

Psikolojik harekt; rgtl, amac sadece gerek kiiler olan, mal ve canaynelik iddetten te, ortaya kard korku psikozuyla propaganda ve k k rtmayntemlerini kullanarak zihinlerde, duygularda ve davran larda etki yapmaya

ynelik bilimsel, sistematik faaliyetler olarak da tan mlanabilir (Gneri, 1967, s.7).

S cak sava n btn insanl n yok olmas na sebep olaca gereikar s nda, nc bir ara ortaya kar lm ve hemen hemen btn devletlerce kamuhizmeti niteliine kavuturularak a k veya rtl ekilde rgtlendirilmi vekullan lmaya balanm t r. Bu ara, psikolojik harektt r (kte, 1997, s. 117).

Bu teknie psikolojik harekt ad n n verilmesine, II. Dnya Sava ndaAmerikan Silhl Kuvvetlerinin dnyan n deiik blgelerinde, farkl kltrlerlekar kar ya kald zaman ortaya kan problemlerinin sebep olduu, kaydedilmesigereken nemli bir husustur (znder,1995, s.19).

Eski zamanlardaki savalarda askerler topluca bulunurlard . Bylecekomutanlar n emri ve komutlar kolayl kla ve sratle btn birlie ula rd . Ateli

silahlar

n icat edilmesi ile birlikte askerlerin toplu hareketleri de zorlat

. Art

k birlikler, birbirinden olduka uzak aral klarla savamak zorunda kal yorlard . Bu


34/185

22

durumda komutanlar n birliklerine seslerini duyurmas ve hkim olmas , erlerin birbirlerine yard m etmesi de zorla yordu.imdilerde ise ate ve manevra gc dahayksek konvansiyonel silahlar muharebe alan ndaki da lmay ve yay lmay daha daartt rm t r. Btn bu teknolojik gelimelere ramen muharebe sahas nda son sz,dman tek ba na yenebilecek fiziki ve moral gcne sahip askerler sylemektedir.Bu nedenle dnyada bulunmu ve bulunabilecek en korkun silah, iyi eitilmi velm gze alm insand r. Bu gcn temelinde askerin kendine olan gveni,ailesine, milletine ve vatan na olan sevgisi yani moral gc vard r.

Kendine gveni zay f, ailesine, milletine ve vatan na bal l sars lm olan bir askerin savamas ve dman yenmesi mmkn deildir. Bu gerei bizim kadar dmanda bilmektedir. Bar tan itibaren dman, bizi birbirimize drmek, aram zakin ve nefret sokmak, inanlar m z sarsmak ve moralimizi bozmak iin al r.eitli din, rk ve meslek gruplar n birbirine kar k k rt r. Gelir farkl l klar n , fiyatart lar n , vergileri, dini inanlar ve siyasi grleri ele alarak insanlar birbirinedman etmeye al r. Sava zaman nda bu faaliyetlere daha byk ve youn bir ekilde devam eder. Bu yzden psikolojik harekta maruz kalan bireyler, insanlar birbirine kar k k rtan kimselere ve komutanlar aleyhinde konuulanlara

inanmamal d r. Milleti blmeye ve halk ayr mc l a gtrecek sz ve davran lardanka nmal d rlar.

Devletler bir yandan rakiplerine ve muhtemel rakiplerine kar uygulad klar politikalar , a k ve rtl giriimlerini psikolojik harekt faaliyetleri iledesteklerken, dier yandan kendi ulusal g unsurlar stndeki rakip ve muhtemelrakiplerin psikolojik harekt tehditlerini nlemek ve etkisiz hale getirmek iin

al rlar. Psikolojik harekt faaliyetleri ilk olarak destekleyici rol oynar, ikinci olarak destekleyici roln yan nda, glendirici ve gereinde dorudan grev stlenici bir nitelie sahip olur.

Psikolojik harekt meydana getiren faaliyetler birer kamuhizmetidir ve kamuhizmetlerinin ilkelerine, esaslar na ve hukuki dzenlemelerine uygun bir biimdergtlenir. Kendisine salanan mali kaynaklar ve imknlar lsnde baar salar

(Trkolu, 1969, s.107).


35/185

23

Psikolojik harekt faaliyetleri bir toplumu toplum yapan ekonomik, sosyal,kltrel, siyasi, askeri ve psikolojik her trl deeri hedef alabilmektedir. Psikolojik harekt faaliyetlerinin en tehlikelisi bir toplumun kltr deerlerine s zarak gerekletirilen kltrel erozyondur. Bilindii gibi toplumlar ayakta tutan zkaynaklar n tamam kltrden beslenmektedir. Bu balamda bir toplumu yok edebilmenin en kestirme yolu onun kltr deerlerine s zarak tahrip etmektir.

20.yzy lda as rlar boyu milli hedef vemenfaatlere ulaman n tek ve en etkilivas tas olarak bilinen s cak savalar n yerini fert ve toplumlar n beyinlerini hedef alan Psikolojik Harekt Faaliyetleri ne terk ettiini hi phesiz kabuletmeliyiz(znder, 1995, s.12). Blgesel ve kresel g olmu btn devletler psikolojik harekt faaliyetlerini kullanmaktad rlar.

Btn psikolojik harekt planlamalar ve uygulamalar kendine has ve

zeldir; tekrar olamaz, yaln z model olarak al nabilir ve uyarlanabilir. nkkltr ad verilen ve bir lkenin sosyal kurumlar n n toplam ndan oluan btnlk,tarih derinlik iinde meydana gelmi tekrarlardan gnmze ta n rken, tekliini ve benzersizliini oluturur.

nl dnr Gustave Le Bonda gnmzde uygulanan psikolojik harektfaaliyetlerinin nemini Kullan lmas bilinirse psikolojinin tersanelerinde dnyan nen kudretli toplar ndan daha etkili silahlar vard rszyle ifade etmektedir (Alkan,2000,s.56).

Psikolojik harekt,askeri psikolojik harekt sanat n belirtmek anlam nda da

kullan lmaktad r. Askeri psikolojik harekt hem bar hem de sava zaman a k vegizli faaliyetleri kapsamakta ve faaliyet alan taktik muharebe alan ndan at man nharekt ve stratejik seviyelerine kadar uzanmaktad r (Qualter, 1973, s. 26).

Psikolojik harekt n bir baka ilevi halkla ilikilerin kamu diplomasisialan ndaki ilevine benzer bir ekilde, dman n psikolojik harekt na kar birlikleri bilgilendirmek ve eitim vermektir (Trkolu, 1969, s.76).


36/185

24

K sacas , hangi gr ve dncede olursa olsun has m toplumlar taraf ndanyrtlen psikolojik harekta hedef olmayan fert ve grup mevcut deildir. Ancak ilenen temalar, kullan lan kitle iletiim aralar ve izlenen yntemler her hedef grupiin farkl olmas na ramen, tek ve deimeyen hedef dman olan lke vetoplumlardaki milli birlik ve beraberliin tahrip edilmesidir.

3.2. Psikolojik Harekt Hangi Aralarle Yap l r

Psikolojik harekt; gazete, dergi, kitap, bildiri, afi, pankart, radyo, hoparlr,televizyon, video, sinema, tiyatro, seminer, konferans, miting, gsteri, sergi, fuar,

tren ve bunun gibi aralarla ve zel eitim grm propaganda ajanlar

ile yap

l

r.

nceden haz rlanm yaz lar, resimler, karikatrler, filmler ve teyp vevideokasetleri yukar daki aralarla yay nlan r. Propaganda ajanlar ise eitlidedikodu ve yalan haberler yaymaya, insanlar k k rtarak birbirine drmeye, milli birlie zararl fikirler yaymaya, din ve ahlak deerleri zay flatmaya al rlar.

Psikolojik, harekt n silah propagandad r. Tank, top, uak gibi silahlar maddisilahlard r. Propaganda ise manevi bir silaht r. Tank, top, uak gibi silahlar insan nmaddi varl na, yani vcuduna sald r r. Propaganda ise insan n manevi varl na,yani duygu ve dncelerine sald r r.

Psikolojik harektta szckler mesajlar n hammaddelerindendir. Baz szler milletlerin kaderini etkilemitir: Buna rnek olarak Mustafa Kemal ATATRKNTrk Milletine Kurtulu Sava esnas nda syledii cmleleri verebiliriz.

"Ya istiklal ya lm!"Ordular!lk hedefiniz Akdenizdir,leri! ""Hatt mdafaa yoktur, sath mdafaa vard r, O sat h btn vatand r !"

3.3. Psikolojik Harekt n Amalar

Psikolojik harekt

n amac

; zel olarak ele geirilen haberler sayesindedman n planlar n nlemek ve nce davranarak dman kendi halk n n ilgilendii


37/185

25

fakat elegeirmekte zorlanaca hedeflere ynlendirmek, gizli yapt yay nlarla veeitli propaganda tekniklerini kullanarak dman halk n n moralini bozmakt r (Gneri, 1967, s12).

Psikolojik harektta gerek mevcut hkmet, gerek dman devletler halk ndesteini kazanmak iin aba harcarlar. Bu durumda halk birbirine kar t iki propaganda aras nda kalarak iyi planlanan, ustal k ve sab rla uygulanan psikolojik harekt kabul etme eilimine girer. Bu faaliyetler dman psikolojik harektsald r lar n n iddetine gre zaman iinde azalabilir veya younlaabilir. Fakat hibir ekilde ara verilmeden devaml srdrlr. Bu harekt n hedefi olarak seilen beyinler kesinlikle bo b rak lmaz. nk bo b rak lan beyinler sratle doldurulur.

Psikolojik harekt n hedefi dorudan doruya insanlar n zihninin ve ruhununetkilenmesidir. Psikolojik harekt ynlendiren merkezler, setii hedef kitleninkendilerine kar direnmelerinin fiilen mmkn olmad n anlamas na al rlar.Ayr ca ruhen byle bir direnii srdrmek iin istekli olunmamas n salamay , yaniinsanlar tamamen teslimiyeti bir ruh haline sevk etmeyi dnerek planlamayaparlar.

Psikolojik harekt toplumun btn fertlerince benimsenmeli, en yksek millidzeyden, en alt seviyedeki askeri ve sivil btn makamlar taraf ndanuygulanmal d r. Psikolojik harekt n genel olarak amac hedef al nan toplumlardataraftar bulmak iin propaganda yapmak ve kar t grleri rtmek iin antipropaganda faaliyetleri uygulamakt r (Gm, 2000,s.692).

3.4 Terrle Mcadelede Psikolojik Harekt n Hedef Kitleleri

Terrle mcadele ciddi bir itir. Olaylara ciddiyetle yakla p, gerekli nlemler kararl l kla uygulanmal d r. Terrle mcadelede zellikle karar mekanizmas nda olankiilerin ihmalkr tutum ve davran lar , telafisi mmkn olmayan yada bedeli ok a r olan sonulara neden olabilir. Blgedeki askeri ve sivil makamlar, milli psikolojik sava plan na uygun olarak kendi mterek psikolojik harekt plan n


38/185

26

haz rlamal d r. Psikolojik harekt n bir merkezden ve lkenin btn milli gunsurlar n n birlikte hareketini temin iin bir elden planlan p ayr ellerden ama ayn hedefe ulaacak ekilde ynlendirilmesi gereklidir (eme, 2005, s.69).

Blgedeki psikolojik harekt n planlanmas , koordinesi, uygulamas , denetimve gzetimi, sivil-asker kar m bir heyet taraf ndan yrtlmelidir. Bu planlar,yukar da bahsedilen psikolojik harekt amalar na ynelik ve aa daki drt hedef,kapsayacak ekilde yap lmal d r ( A.g.e, s. 70).

3.4.1. Blge Halk

Blge halk na ynelik olarak yrtlen psikolojik harekt n amac , halka millihedefleri anlatmak, halk n gven ve desteini kazanmak ve y k c -blcunsurlar bu destekten mahrum b rakmakt r.

3.4.2. Y k c -Blc Unsurlar

Psikolojik harekt n amac y k c -blc unsurlar n duyarl yanlar n ortaya karmak, moralleri bozmak, onlara teslim olmaya tevik ve ikna etmek, teslimolanlar iin zel nlemler uygulamakt r.

3.4.3 . Dost Gruplar

Psikolojik harekt n amac dost gruplar n moralini ykseltmek, bal l k vemcadele glerini canl tutmak ve gelitirmektir. nk kar sald r larda en etkili psikolojik savunma bizzatuurlu ve bilgili insanlar taraf nda verilenidir. Yanl ynlendirilen ve yanl bilgilerle doldurulan beyinler kolayl kla kar taraf n bize kar kulland en gl ajanlar haline gelebilirler (Kumkale, ,2007, s.66).

Milli uurlama ve milli benliin kazan lmas eklinde tan mlanabilecek dostunsurlara ynelik yap lacak psikolojik harekt plnl ve disiplinli bir al ma sonucu


39/185

27

uzun vadede elde edilebilecek bir rndr. Bu zaman dilimi son elli y lda Trk toplumu zerindeki kltr okunun yaratt derin atlaklar gz nne al nd nda enaz 10- 15 y ll k ciddi gayret gerektiren bir sre gerektirmektedir. Bu zaman sresitoplumlar n yaam sresi ierisinde bir ey ifade etmeyebilir. Fakat tek tek insanlar nhedef al nd dnldnde ortalama 70 y ll k bir insan mrnde hi deaz msanamayacak bir sredir. Bu sre iyi kullan lmad takdirde k l c n iki keskinucu misali harcad m z abalar derhal kar taraf iin bize kar kullanaca nemli bir kazan m haline gelebilir.

3.4.4.D Gler

D glere kar yrtlecek psikolojik harekt n amac , y k c -blcunsurlar n baar s zl a urayaca ve bunlara yap lan destein kendimenfaatlerine ayk r olduu konusunda d gleri ikna etmektir.


40/185

28

4.PROPAGANDA4.1.Propagandan n Tan m :

Trk Dil Kurumu szlne gre propaganda herhangi bir dnceyi, bir kan y yaymak ve ondan yana olanlar oaltmak iin sz, yaz ya da baka aralarlayap lan etki olarak tarif edilirken, Meydan Larousse de bir reti, dnce inanc ve benzerini bakalar na tan tmak benimsetmek amac n gden ve sz, yaz vb.aralarla gerekletirilen eylem olarak a klam t r. Oxford Szl, propagandakelimesini, bir fikre veya harekete taraftar kazand rmak amac ile dzenlenen programlar n btn olarak tarif etmektedir.lk olarak, Roma Katolik Kilisesitaraf ndan sosyolojik manada kullan lm ve fikirlerin yay lmas deyiminde ifadesini bulmutur (Brown, 2000,s.9).

Latincede propaganda "yay lacak eyler" manas na gelmektedir. 1622senesinde,30 y l savalar n n balang c ndan hemen sonra,Papa XV. Gregory Hristiyan olmayan lkelere gnderilen misyonerler vas tas yla H ristiyanl nyay lmas n gzeten Congregatio de Propaganda F de (nanc Yayma Meclisi) ni

kurmutur. Modern politik manas I. Dnya Sava na kadar gider ve orijinali alalt c bir mana iermemektedir. Latince propagere kelimesinden gelen propaganda, bir filizin topraa dikilerek yeni bitkiler elde edilmesi anlam na da gelmektedir ( wikipedia.org/ Psikolojik Sava 06.02.2008).

Propaganda Laswelle gre fikirlerin fikirlerle sava d r ve bu kadar nemlihale gelmesinin nedeni ise, bir sava n kaybedilmesi ya da kazan lmas noktas nda

sivillerin desteinin nemli olmas d r. 19. yzy ldan bu yana sava n ay r c ve derindeiimi getiren zellii ne teknolojidir ne de ok belirleyici olmalar na kar n kitleimha silahlar d r. Bu yzy lda savalardaki as l deiim savalar n ordular aras ndadeil, uluslar aras nda olmas d r (Finch, 2001, s. 86).

Terence H. Qualter in tan m yla propaganda; bir bireyin veya grubun baka bireylerin veya gruplar n tutumlar n biimlendirmek, kontrol alt na almak veya

deitirmek iin haberleme aralar ndan yararlanarak ve bu bireylerin veyagruplar n belirli bir durum veya konumdaki tepkilerinin kendi amalar na uygun
http://tr.wikipedia.org/wiki/Latincehttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=30_y%C4%B1l_sava%C5%9Flar%C4%B1&action=edithttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=30_y%C4%B1l_sava%C5%9Flar%C4%B1&action=edithttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=30_y%C4%B1l_sava%C5%9Flar%C4%B1&action=edithttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=30_y%C4%B1l_sava%C5%9Flar%C4%B1&action=edithttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=30_y%C4%B1l_sava%C5%9Flar%C4%B1&action=edithttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=30_y%C4%B1l_sava%C5%9Flar%C4%B1&action=edithttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=30_y%C4%B1l_sava%C5%9Flar%C4%B1&action=edithttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Papa_XV._Gregory&action=edithttp://tr.wikipedia.org/wiki/I._D%C3%BCnya_Sava%C5%9F%C4%B1http://tr.wikipedia.org/wiki/I._D%C3%BCnya_Sava%C5%9F%C4%B1http://tr.wikipedia.org/wiki/I._D%C3%BCnya_Sava%C5%9F%C4%B1http://tr.wikipedia.org/wiki/I._D%C3%BCnya_Sava%C5%9F%C4%B1http://tr.wikipedia.org/wiki/I._D%C3%BCnya_Sava%C5%9F%C4%B1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Papa_XV._Gregory&action=edithttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=30_y%C4%B1l_sava%C5%9Flar%C4%B1&action=edithttp://tr.wikipedia.org/wiki/Latince


41/185

29

tepkiler eklinde olaca n umarak giritikleri bilinli bir faaliyettir (Akarcal , 2003,s.12).

Morgenthau, propaganday ; d politikan n amac , Rakibin fikrini deitirerek kendi karlar n n geeklemesini salamak olarak belirtmitir. Rakibin fikrinindeitirilmesi ya da ynlendirilmesinde ise propagandan n nemi a kt r. Buradasre, rakiplerin dnce ve yakla mlar n n, sava durumunda olduu gibi zor kullanmaks z n, dolayl yntemlerle biimlendirilmesidir. Yabanc halklar n tutum vedavran lar n n; hkmetlerin bilinli, planl ve amaca uygun olarak diplomat ve propagandac lar arac l yla etkilenmesidir ( Gasson, 1990, s.29).

Alman diktatr Adolf Hitler, Kavgam adl kitab nda, Ustaca bir propaganda ile insanlar cennetin cehennem olduuna ve cennette en sefil hayat nyaand na inand rmak mmkndr demesine ramen, byk bir propagandakampanyas yla harekete geirdii Alman halk n II. Dnya Sava nda tam bir felakete srklemi ve propagandaya dayal yalanc cennet vaatleri hem kendisi hemde halk ad na cehenneme dnmtr. Bu da gsteriyor ki s rf propaganda ileinsanlar n yalana srekli olarak inand r lmas mmkn olmamaktad r ( A.g.e, s.8).

Propaganday ynetiminde etkin bir ekilde kullanan Hitler,Propagandan namac , tek tek ve bilimsel olarak kiileri bilgilendirmek deildir. Onun grevi,kitlelerin dikkatini belirli olaylar, ihtiyalar ve gerekler zerine ekmektir. ve bir baka yerde de propagandan n grevi, rgt iin taraftar toplamakt r. kinci greviyeni doktrini anlatmak ve benimsetmektir demektedir ( Hitler, 2002, s.67).

Propaganda; bireyler ve gruplar arac l yla dier gruplar n kan lar n ,grlerini ve davran lar n iletiim aralar n kullanarak propagandac n n istekleridorultusunda etkileme, deitirme veya kontrol alt nda tutmayaynelik bilinli bir davran t r ( zsoy, l998, s.6)

Propaganda, kamuoyunu etkilemek iin gerek, yar gerek ya da yalan bilgiler yaymada simgeler arac l yla bireylerin, gruplar n inanlar n , tutumlar n ya da

eylemlerini etkileme ynnde sistemli gayretlerin tm olarak anlat lm t r (Bekta,Kamuoyuletiim ve Demokrasi, 2002, s. 59)


42/185

30

Propaganda; uygulanan tarafa yarar salamak amac yla belirli bir grubun fikir,duygu, davran ve tutumlar n etkilemek iin haz rlanm , kullanan taraf n milliamalar n destekleyen her trl bilgi ve fikirlerdir.

Propaganda; belli hedef gruplar n n dnce, inan tutum ve davran lar n etkilemek maksad n gden haber bilgi ve zel dokmanlar n kitle iletiim aralar yard m ile planl ve devaml olarak hedef seilen toplum zerine gnderilmesiilemidir.

Propaganda; hedef olarak seilen topluluklar n morallerini bozmak, onlar n her anlamda baarma gayretlerini, mcadele azim ve iradelerini yok etmek, insanlar ninanlar n zay flatarak bireylerin kendilerine olan gveni kaybettirmek ve nihayetkendileri taraf ndan tespit edilen belirli fikirleri a lamak maksad ile psikolojik sava n kulland en etkili yntemdir.

Propaganda, istenmeyen kafalara kendi kendine girmedii gibi,ne yeni olan bir eyi anlatma ne de inanc n yitirmileri yeniden inand rma gcne sahiptir. Usta propagandac lar, kar dakilerin zihninde zaten iyice belirmi olan fikir ve umutlar

daha ok gelitirir ve onlar n iindeki gizli anlam ve duygular yans tabilir (zsoy,l998, s.16).

a m z n ba nda, propaganda hizmetleri, haber alma faaliyetlerinintamamen d nda, ba ms z bir nitelie kavuturuldu. Rakiplerin gsz k l nmas iin dost, mttefik, tarafs z devletlerin kamuoylar n ynlendirme ve etkileme arac haline geldi.

Propaganda bugn dnya da ok yayg n olarak kullan lan bir kavramd r.nk reklm sektr gnmzde en gelimi ve yayg n bir ticari meta halinegelmitir. Kreselleen dnyada kreselirketlerin egemenliinde bulunan ticaretsektrndeirketler mallar n n sat lmas iin reklm yapmak zorundad rlar.

Bilginin benzer bir maniplasyon rnei reklmda kullan l r ama buna

genellikle propaganda denilmez. Propaganda kelimesi reklm n tersine kuvvetli bir olumsuz anlam ta r. Propaganda reklmla birok benzer teknii kullan r. Reklma,
http://tr.wikipedia.org/wiki/Reklamhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Reklam


43/185


44/185

32

propagandan n tesiri o kadar kolay ve h zl olur. Propaganda; akl n kolayca kabul vehazmedebilecei ustaca bir tertiptir (Karabekir,1998, s.6162).

Propaganda; dorudan doruya veya bilvas ta, yapan n menfaatine hizmetettirmek gayesiyle, muayyen bir grubun fikir, heyecan, temayl ve davran namteessir olmak iin yay nlanan herhangi bir bilgi, doktrin veya zel bir iddiad r ( A.g.e, s. 80).

Propaganda, bir topluluun dncelerini, duygular n , davran lar n , tav r vehareketlerini etki alt nda tutmak ve onlar deitirmek amac yla yay nlanan bilgi,

belge, doktrin ve grlerdir (Gneri, 1967, s.9).

Propaganda; belli bir amac ya da amalar kmesini gerekletirmek iin,eitli iletileri iletiim aralar ile kitleye gndererek, onlarda davran deiikliiyaratma faaliyetidir (Tarhan, 2003, s.36).

Propaganda; bir siyasi grup menfaati iin insanlar kand r p kendi taraf na ekmek

faaliyetindedir. Propaganda; sunumlar

n ynlendirmesiyle insan eylemini etkilemetekniidir. Sz konusu sunumlar szl, yaz l , resimsel ya da mziksel biim olabilir (Severin, 1992, 155).

Propaganda bilerek ve kasten insanlar n zihinlerini, hislerini, sonradahareketlerini etkilemek amac yla yap lan kampanyad r. Propaganda, rgtl gruplar taraf ndan inand klar fikirleri yayma hareketidir ( Pamukolu, 2005, s. 269).

Propaganda savata ok gl bir silaht r. Bu durumda ama genellikleierdeki veya d ar daki dman insanl k d olarak gstermek ve ona kar nefretyaratmakt r. Baz zel kelimeler kullanarak veya baz zel kelimeleri kullanmaktansak narak dman hi yapmad eyler iin sulan r ve bu sayede zihinlerde hatal bir imaj oluturulur. ou propaganda dman n gerek veya hayali bir haks zl nsebebi olduu hissini vermek ister. Ayn zamanda halk n kendi milletinin hakl olduuna da inanmas gerekir. Propaganda psikolojik sava yntemlerinden birisidir.
http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Psikolojik_sava%C5%9F&action=edithttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Psikolojik_sava%C5%9F&action=edithttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Psikolojik_sava%C5%9F&action=edit


45/185

33

Propagandayla ilgili yap lm en ilgin tan mlamalardan biriside; Bir memleketin i ve d politikas na dair her hangi bir davan n kazan lmas nda rol veyard m olacak ah slar, zmreler ve kitlelere tesir yapabilecek faaliyetlere propaganda denir.eklindeki tariftir (zsoy, l998, s.7).

Propaganda faaliyetinin en iyi vasf onun bir tak m fikir ve grleri yaymak fiili oluudur. Fakat propaganda s rf yalanlar yaymak m demektir? Propaganday s rf, kand rmak veya yalan sylemekeklinde tarif edebilir miyiz?Propaganday yapan bir kuvvet ne kadar ura rsa uras n ne kadar para sarf ederseetsin hitap ettii kitleye karay ak diye gsteremez ( A.g.e, s. 7).

Kulland iletiim aralar yla gze ve kulaa ynelik olmakla birlikte, zamanzaman s ralanan aralar n d nda "zorlama" ve "menfaat salama" yollar ndan dayararlan yor olmas , propaganday entelektel dzeyde bir eylem tr olman ntesine ta maktad r. Bir sapma olarak nitelense bile, bireyler "inand r lmak" yerine;"y lg nl a drlmek veya menfaat salanarak sat n al nmak" suretiylekazan lmaktad r.

Propaganda s cak savatan daha tehlikeli olan etkin bir silaht r. nk s cak savata dorudan bedeni zarar sz konusu olurken, propaganda vas tas yla yap lan psikolojik sald r da ruhi zararlar sz konusudur. Doald r ki ruhi darbeler bedenidarbelerden daha ok bnyeye zarar verir. Alman Mareal Hilderburgpropaganda tesir itibariyle silahlar n en kapsaml ve en tahripkr olan d r derken propagandan n bedenden ok ruha olan tesirine iaret etmitir ( A.g.e, s. 11).

Modern anlamda propaganda Frans z devrimi ile balam t r. ehirleme,iletiim aralar n n gelimesi, propagandan n etkinliini ve geni kitlelere ulamas n salam t r. Matbaan n icad , kitap, el ilan , gazete, afi, mikrofon, radyo, sinema,televizyon ve onlara paralel olarak ulat rma aralar ndaki h zl gelimeler, propaganday s n r tan maz bir gce kavuturmutur. ABD ve Sovyetler BirliiSouk Sava s ras nda propaganday youn olarak kullanm t r. Her iki taraf da film,televizyon ve radyo programlar yla kendi halklar n , kar taraf ve nc Dnya

milletlerini etkilemeye al m lard r (zkul,2001 s.90).
http://tr.wikipedia.org/wiki/So%C4%9Fuk_Sava%C5%9Fhttp://tr.wikipedia.org/wiki/So%C4%9Fuk_Sava%C5%9Fhttp://tr.wikipedia.org/wiki/So%C4%9Fuk_Sava%C5%9Fhttp://tr.wikipedia.org/wiki/So%C4%9Fuk_Sava%C5%9Fhttp://tr.wikipedia.org/wiki/So%C4%9Fuk_Sava%C5%9F


46/185

34

4.2. Propagandan n Tarihesi

Temel ilevi, belirli bir fikir erevesinde insan davran lar n gdleme ve

ynlendirme olan propagandan n tarihi, insanl k tarihi kadar eskidir. En basit vekapsay c anlam yla propaganda sreci, bir ikna etme giriimidir. Herhangi bir eylemin propaganda say labilmesi iin; bu eylemin tutumlar zerinde kontrolkurarak, istenen eylemlere yol amas n bilinli bir hedef olarak saptamas ve bunun bir kampanyan n ieriinde yer alm olmas gerekmektedir (Kuruolu, 2006, s.7).

Propaganda tarihsel bir kavram olduu iin tarih, toplumsal bir kavram olduu

iin sosyoloji, siyasal boyutu olduu iin siyaset bilimi, hedef kitleleri olduu iinsosyal psikoloji, bireyi etkiledii iin psikoloji ve nihayet kitleiletiim aralar arac l yla gerekletirildii iin iletiim biliminin bir alt dal d r. (Bekta,Kamuoyu,letiim ve Demokrasi, 2002, s. 59).

Propagandan n tarihi insanolunun tarihi kadar eskidir ve konuman ngeliimiyle birlikte balad kabul edilmektedir. Tarihte ilk defa baz propaganda belgelerine ve bu kelimenin kullan ld na a k olarak, Vatikan ar ivlerinderastlanm t r. Protestanl k mezhebinin papal n nfuzunu k rmaya balamas zerine, etki alanlar n n daralmaya balad n gren Papa 15i. Greguar, 1622y l nda Congregation de Propagandistes ad verilen Kardinaller Meclisinitoplant ya a rm ve Protestanl a kar bu Meclise propaganda grevi vermitir.Bu olay propagandan n ok eskiden beri kullan lan bir yntem olduunugstermektedir (Badoan, 1960, s.5).

Propagandan n k zaman 1622 y l n n Haziran ay ndaki Papal k taraf ndanoluturulan inanc yayma rgtyle balat l r. LivygibiRomamparatorluu yaz lar Roma yanda propagandan n ba eserleri olarak kabul edilir. Terimin kendisiKatolik inanc n n yay lmas ve Katolik olmayan lkelerde kiliseye ait ilerindzenlenmesiyle grevli papal k makam olan,nanc n Yay lmas iin Roma Katolik Kutsal Meclisinden (sacra congregatio christiano nomini propagando veya k saca, propaganda fide) gelmektedir ( A.g.e, s. 234).
http://tr.wikipedia.org/wiki/Livyhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Roma_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fuhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Roma_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fuhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Roma_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fuhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Roma_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fuhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Roma_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fuhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Roma_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fuhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Livy


47/185

35

XVI. yzy l n balar nda Katolik inanc n n korunmas ve gelitirilmesi ad alt nda, Mslman dnyan n tek gl temsilcisi Osmanl mparatorluunun toplumve dini yap s n n zmlenmesi ve manevi hayat n n ve toplumsal dayan mas n ngsz k l narak bir tehdit olmaktan uzaklat r lmas amac yla papal k taraf ndanimparatorluun dini kurumlar n , H ristiyan az nl klar n , hedef kitle olarak planlayanhizmetler Propaganda ad alt nda rgtlendirilmitir. XIX. yzy lda dini, siyasi,askeri ve kltrel hedeflere ynlendirilen propaganda faaliyetleri rakip veya savaandevletlerin sivil veya asker kitlelerini etki alt na almay , ynlendirmeyi esas alm ve propaganda bu dnemde yan ltma, taraftar kazanma,

Documents

Iletisim Anlaminda Kullanilan Psikolojik Savas Ve a Psychological Warfare and Propaganda in Terms of Communicatian