Upload
nguyenhanh
View
232
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
İLAÇ ETKİNLİĞİ DİYETLE NASIL DÜZENLENİR?
Doç. Dr. Aslı AKYOL MUTLU Hacettepe Üniversitesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü
* Etkilerin spesifik olması
* Aynı düzeyde öngörülebilir etki
* Diğer ilaçlardan etkilenmemesi
* Doğrusal etki göstermesi
* Hiçbir dozda toksik olmaması
* Tedaviyi tek bir dozla gerçekleştirmesi
* Besinlerden etkilenmemesi
İDEAL FARMAKOLOJİK TEDAVİ
Farmakokinetik
Uygulama yolu
Farmasötik form
Doz/süre
Farmakodinamik
Organ fonksiyonu
Çoklu terapi
Met
abo
lik d
uru
m
Yaş Cinsiyet
Beslenme durumu
Diyet Organ fonksiyonu
Enfeksiyon/stres
Alkol/sigara
Supleman
Genetik
İlaç dozu Oral yoldan alım
Emilim Dolaşım
Metabolizma Atım
Kan-beyin bariyeri
Hedef organ Reseptör ile bağlanma
Post-reseptör aktivasyon Hücresel metabolizma (iyon kanalları, enzimler)
Farmakokinetik Farmakodinamik
Tokluk Gastrik boşalmanın yavaşlaması
İnce bağırsakların pH’sında değişme Hepatik kan akışının hızlanması
Gastrointestinal geçiş süresinin artması
İlaçların açlık (-) / tokluk (+) durumuna göre alımları ?
* Emilim işlemlerinin düzgün ilerlemesi - ritonavir, nelfinavir (+) * Metabolizmanın düzgün çalışması - bazı diyabet ilaçları, enzim suplemanları (+) * Kusma/mide bulantısı gibi yan etkileri önlemek - allopurinol, bromocriptine, madopar (+) * İrritasyon veya ülser gibi yan etkileri önlemek - deksamethazon (+) * Besin ile ilaç etkinliğinin azalması - Rifampisin, valsartan, furosemid (-)
İlaç Öğün örüntüsü Etki
Varfarin Yüksek protein Uluslararası Normalize Edilmiş Oran (INR) ↓
Propranolol Yüksek protein Serum düzeylerinin ↑
Theofilin Yüksek yağlı Biyoyararlılığın ↑
Esomeprazol Yüksek yağlı Biyoyararlılığın ↓
Sikloserin Yüksek yağlı Serum düzeylerinin ↓
Öğün örüntüsü
Oman Med J. 2011 Mar;26(2):77-83.
Hepatik kan akışının artması Albümin seviyelerinin artması Safra asit salınımının artması
Sinir sistemi
Lipid düşürücü
Hipoglisemik a.
Kardiyovasküler sistem
Hormon
Antimikrobiyal
Guar gum
Buğday kepeği
Bitki kabukları
Yulaf kepeği
Tohumlar
SUP
LEM
AN
TASY
ON
Birçok ilaç ağırlıklı olarak karaciğerde metabolize edilir: Faz 1 Oksidasyon, redüksiyon, hidroliz
Faz 2 Konjügasyon
Faz 1 Oksidasyon, redüksiyon, hidroliz
Sitokrom P450 enzim sistemi
- Faz I ilaç metabolizmasından sorumlu, «hem» içeren enzim grubu - Kolesterol, steroid sentezi; birçok ilaç ve yabancı kimyasalların detoksifikasyonunda - Temel olarak karaciğer ve ince bağırsaklarda - Cyto (hücre membranlarına bağlı) + chrome P (hem pigmenti) + 450 (450 nm dalga boyu ışığı emer) - ~ 50’den fazla türev - İsimlendirme: CYP (sitokrom geni) + 3 (familya) + A (alt grup) + 4 (spesifik enzim) - CYP 3A4 & CYP 3A5 => %60
Pharmacol Ther. 2013 Apr;138(1):103-41. Pharmacol Res. 2017 Apr;118:82-92.
Nurs Clin North Am. 2013 Dec;48(4):697-706.
Nurs Clin North Am. 2013 Dec;48(4):697-706.
Greyfurt Sitokrom P450 inhibitörleri
İlaç % % Klinik sonuç
Ca kanal blokör. 5-40 150-300 İleri hipotansiyon, güçsüzlük, ödem
Tirozin kinaz inhibitörleri <30 150-250 Kemik iliği baskılanması, kalp ritim bozuklukları
Anti-enfektif ilaçlar 30-60 >250 Kemik iliği baskılanması, kalp ritim bozuklukları
Triazolam, midazolam 30-40 150 Sakinleştirici etkinin artması
Cyclosporine, sirolimus 20 150-1000 Nefrotoksisite, kemik iliği baskılanması
Amiodarone, apixaban 30-70 150-300 Kalp ritim bozuklukları, gastrointestinal kanama
Clopidogrel <20 <20 Etkinliğin azalması
Buspirone, ketamine <20 >500 Halüsinasyon, baş dönmesi, uykululuk
Pharmacol Res. 2017 Apr;118:82-92.
Tüm türevleri, 100-200 mL, < 4 saat
* Geleneksel bitki tedavileri > kronik hastalıklar > ilaç özütleri
* Toplumun %80’i bitkisel kaynaklı besin desteklerini kullanmakta
* İlaç tedavisine ek olarak, bitkisel desteklerin eş zamanlı kullanımı
* Hastaların ürünlere kolay ulaşımı
J Altern Complement Med. 2016 Apr;22(4):262-79.
J Altern Complement Med. 2016 Apr;22(4):262-79.
Sonuç & Öneriler
* Açlık/tokluk, öğün örüntüsü, besin ögeleri kompozisyonu kontrol edilmeli - Yaşlı bireyler & çoklu ilaç tedavisi alan kişiler
* Takviye edici besin desteklerinin regülasyonunun ve tüketicilere ulaşma yollarının önemi bir kez daha gündeme gelmektedir - Tüketici eğitimi
*Hastanın detaylı öyküsü, beslenme alışkanlıkları, besin tüketim kaydı ve kullandığı takviye edici besin destekleri ile kullandığı ilaçlar ve bu ilaçların dozajları sorgulanmalıdır - Diyetisyenler ile “multi-disipliner” çalışma ekiplerinin oluşturulması
* Sistematik metodolojiler ile hazırlanacak rehberlere özellikle klinik alanda gereksinim duyulmaktadır
*Antikoagülan ve antiplateletler, antidepresanlar, hormon benzeri ilaçların herhangi bir suplemantasyon ile eş zamanlı kullanımına dikkat edilmeli