iklimteknigi

8/10/2019 iklimteknigi

1/216

KLMLENDRMEESASLARI


2/216

A) KLMLENDRMENNESASLARI

GR

klimlendirmeninTanm,levlerive Geliimi:

a) klimlendirme : Kapal bir ortam havasnntemizlenmesi, stlp soutulmas, nemlendirilmesiveya neminin alnmas,hareketlendirilmesi ve havakarakteristiklerinin otomatik olarak istenen

artlardasabit tutulmasilemleridir.

Dilimize Almancadan geenKlimaile ngilizcedengeen Air Conditioning = Hava artlandrmakelimeleri iklimlendirme ile eanlamldr.


3/216

b) Ana ilevleri : Tam bir iklimlendirme tesisat havalandrma

tesisatndan farkldr. yle ki : klimlendirmenin drt unsuru vardr :1) Scaklk2) Rutubet

3) Hava hz4) Hava temizlii Havalandrmann ise unsuru vardr :

1) Scaklk2) Hava hz3) Hava temizlii


4/216

klimlendirme havalandrma ile kartrlmamaldr.Ancak iklimlendirme ile havalandrmann mterek

taraflarvardr. klimlendirme ve havalandrma tesisat ile ilgili

kaideler VDI - Havalandrma Kurallar ad altnda

birokkitaplarda yer almaktadr. Projelendirme, imalat ve montaj, malzeme, l ve

tecrbe ile ilgili hususlar ise, Amerikan Istma,

Soutma ve klimlendirme Mhendisleri Birliinin(A.S.H.R.A.E.) GUIDE veya DIN esaslarndanalnmaldr.


5/216

c) Geliimi:

1836 ylnda, ilk iklimlendirme tesisat ngiltereMillet Meclisi binasnda yaplmtr. Bu tesisattastma, vantilatrlerin nne yerletirilmibulunan stma serpantinleri yardm ile

yaplmakta idi. eri sevkedilen taze hava dualtndan geirilerek ykanmakta ve gerektiindebuz kullanlmaksuretiyle de soutulmaktaidi.

1895 ylnda, Amerikan Istma ve HavalandrmaMhendisleri Birlii (A.S.H.V.E.) kurularak konforile ilgili bilim kollarinkiafetmitir.


6/216

1904 ylnda, Amerikan Soutma MhendisleriBirlii(A.S.R.E.) kuruldu.

1911 ylnda,Amerikan Makina MhendisleriBirlii(A.S.M.E.) iklimlendirme tesisatnn makinamhendisliininbir kolu olduunukabul ederek bukonu zerindealmalarabalamtr.

Daha sonra, bu kurulan bilim cemiyetlerininalmalar, Amerikan Istma, soutma veklimlendirme Mhendisleri Birlii (A.S.H.R.A.E.)(American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers) tarafndan gelitirilerekyaplan aratrma neticeleri standart el kitaplarolarak neredilmi, bylece rasyonel usul vemetotlar teesssetmitir.


7/216

d) Merkezi klimlendirme sistemlerinin genelsnflandrlmas

Merkezi iklimlendirme sistemleri tesis bakmndaniki ana grupta toplanabilir:

1) Konfor iklimlendirme tesisleri,

2) Endstriyeliklimlendirme tesisleri, Sanayi iklimlendirme tesisleri endstride baz

maddelerin fabrikasyonuna en uygun hava

artlarn temin etmektir. Tekstil, kimya, eker,ttn, ila, gda vb sanayi tesislerinde, hava belirliscaklk, nem ve temizlikte tutulduu takdirdeimalat daha verimli ve kaliteli olmaktadr.


8/216

Endstriyelmaksatlarla hazrlananhava iyice szlrve temizlenir, bylece imalat havadaki pisliklerdenkorunmuolur. Bu maksatla hazrlananhava, konfor

bakmndanuygun artlardaolmayabilir. Konfor iklimlendirmenin esas konut ve i

yerlerindeki insanlarn kullandklar meknlarnhavasnn artlandrlmasdr. Geleneksel konut

havalandrmas, kap ve pencerelerin almasylaveya buralardan szan havalarla doal olaraksalanmaktadr. Enfiltrasyonla (sznt ile) olan havadeiimi normal hallerde 0,3 0,7 deiim/saat

mertebesindedir ve bu yeterli olmaktadr. Ancakeitli nedenlerle mekanik havalandrma ve bunundaha ileri bir uygulamas olan konfor iklimlendirmetesisleri, gngetikeyaygnlamaktadr.


9/216

Konfor iklimlendime tesisleri ise aadakiksmlara ayrlr :

a)Yaz iklimlendirme tesisleri,b)K iklimlendirme tesisleri,

c)Yaz-K iklimlendirme tesisleri.

Genellikle son zamanlarda byk tesislerde yaz-k iklimlendirme tesisleri yaplmakta ve ayntesisat ile her iki mevsimde de istenen konfor

temin edilmektedir.


10/216

Yaz-K iklimlendirme tesisinden beklenenzelliklerunlardr:

1) Filtrasyon : Kn ve yazn havay filtre ederekierialmak, bylecebina iinetoz, pislik ve hattamikroplarngirmesini engellemelidir.

2) Taze hava : Bina iindeki salk ve konforartlarn engelleyen her trl koku ve CO2ibertaraf edecek miktarda taze hava teminetmelidir.

3) Sessiz hava nakli : Hava naklinin titreimsiz vegrltsz yaplmasn, homojen ve rahatszetmeyen bir emme-flemenin salanmasntemin etmelidir.


11/216

4) Khava scakl:Knhavannkonfor salayanbir scakla (21 24 C) kadar stlmasnsalamaldr.

5) Yaz hava scakl: Yazn havann d havascaklndan (6 7 C) daha aa bir scaklakadar soutulmasntemin etmelidir.

6) Khava rutubeti:Knierialnanhavann izafirutubet (bal nem) derecesini en az % 30olmasntemin edecek ekildenemlendirmelidir.

7) Yaz hava rutubeti: Yazn ieri alnan havannsoutulduktan sonra izafi rutubet derecesinin %55in altndakalmasn temin etmek maksad ilekurutma yapmaldr.


12/216


13/216

B) TEMEL PSKROMETR

Psikrometri, nemli havann termodinamik

zellikleri ile, bu zellikleri kullanarak nemlihavadaki ilemler ve artlar ile ilgilenen,termodinaiinbir daldr.

Havannbileenleri Klimatizasyonla uraanlar en ok ilgilendiren

madde nemli havadr. inde su buhar

bulunmayan havaya kuru hava denir. Dnyamzsaran atmosfer tabakasiindekihava;

Oksijen, Azot ve muhtelif gazlarn fiziksel bir

karmndanmeydana gelmitir.


14/216


15/216


16/216

Temel Klima Terimleri

1) KURU HAVA: indeki su buhar tamamen

alnmolan atmosferik havadr.

2) NEM (Rutubet): Havann ihtiva ettii su buharnem (rutubet) olarak tanmlanr. Daltonunksmi

basnlar kanununa gre havann ihtivaedebilecei maksimum su buhar miktar,ierisinekarmolan diergazlara tabi olmayp,

sadece scaklnbir fonksiyonudur.3) NEML HAVA: Kuru hava ile su buharnn

karmndanmeydana gelir.


17/216

4)DOYMUHAVA: Hava iindesu buharnnmaksimumolduudurumdur (f= % 100 = 1).

5) SU BUHARI KISM BASINCI (Pb) : Su buharnn

rutubetli hava iindekiksmibasncnabuhar basncdenir.

Rutubetli hava, su buharile kuru havannkarmdr.

Normal binalar iindeki hava da kuru hava olmaypaz veya ok rutubetli hava olduuna gre, bu gazkarmnntoplam basncatmosfer basncolacaktr.

Dalton kanununa gre: P = Pb + Ph

P : Atmosfer basnc(rutubetli hava = normal hava),

Pb : Su buharnnksmibasnc,

Ph : Kuru havannksmibasnc.


18/216

6) KURU TERMOMETRE SICAKLII (tkt) : Havanniindeki su buhar veya radyasyon tesirinde

kalmadan, herhangi bir termometre veya termoeleman ile llenscaklktr[oC].

7) YA TERMOMETRE SICAKLII (tyt) : Standart bir

termometrenin haznesi su ile slatlm bir bezlesarlp, bezin etrafndan kafi miktarda bir havaakm geirildiinde, termometrede scakln

dt grlr; Dme sona erdii zamanokunan scakla ya termometre scakl denir.Bu scakla adyabatik doyma scakl da denir[oC].


19/216


20/216


21/216

Bir hava doymu olmaktan ne kadar uzak isekuru ve ya termometre scaklklar arasndaki

fark da o kadar fazla olur.

DENEY : Aada grld zere iyice izole

edilmiolan bir kanaln(1) kesitinden doymamhavannx1, h1artlarndagirip, (2) kesitinden w2, h2 artlarnda doymu hava ktn kabul

edelim. Cihazn altndan ise, i2 artnda kanhava ile aynscaklktaolan su girmektedir.


22/216


23/216

Sistemin enerji denklemini yazalm :

h2= h1+ (w2- w1) hw

h1, h2 : giren ve kan havann entalpileri[kJ/kg],

w1, w2 : giren ve kan havann zgl nemleri[kg/kg],

tw, hw : giren suyun scaklk ve entalpisi[oC],[kJ/kg]


24/216

Burada, verilmi olan h1, h1 artlar iin elde

edilen h2 entalpisine tekabl eden scaklaadyabatik doyma scakl veya ya termometrescakldenir.

Pratikte, haznesi slak pamukla sarlarak, 5 m/snhava akm iinde llen ya termometre

scakl,adyabatik doyma scaklnayakndr.


25/216

8) YOUMA NOKTASI SICAKLII (tyn) : artlarverilmi olan bir havann youma noktas

scakl, ayn barometrik artlar altnda aynmiktarda su buhar ihtiva eden doymu havannscaklnadenir [oC].

Nem ihtiva eden bir havaysoutursak,belirli birscakla kadar souyan havann ierisindeki subuhar youmaya balar. Bu scakla youmanoktasscakldenildiigibi inoktasscaklda denir. Bu scaklktahava, su buharnadoymudurumdadr.


26/216

9) BAIL NEM = zafi Rutubet = R (): Verilenhavadaki su buharnnksmibasncnn,aynkurutermometre scaklndaki doymu havann su

buharnnksmibasncnaorannadenir. Dier bir ifade ile, verilen havann iindeki su

buhar arlnn, ayn artlardaki havann iinde

bulunmasmmknolan max. Su buhararlnaolan orannadenir.

= 0 ise : Mb= 0 : Hava kuru demektir.

= 1 ise : Mb= Mbs: Hava doymudemektir.

tbsM

bM

t

sP

bP

=


27/216


28/216

10) MUTLAK NEM (b) : Birim hacimdeki nemli

havann ihtiva ettii su buhar veya rutubetinmiktarna mutlak nem denir. Birimi [kg/m3]dr.

[kg/m3]*

bR

bP

=Vb

M=

Tb


29/216

11) ZGL NEM (w) : Nemli hava iindeki, subuhar ktlesinin kuru hava ktlesine orandr.Birimi [kg nem/kg kuru hava], [kg/kg] veya[gr/kg] olarak ta ifade edilir.

[kg/kg ]; [kg-nem/kg-kuru hava]

M = Mb+ Mh olup :

Mb: Nemli havadaki su buharnnktlesi[kg],

Mh: Kuru havannktlesi[kg],

M : Nemli havann toplam ktlesi (nem+kuruhava) [kg]

hM

bM=w


30/216


31/216

NOT :Termodinamikte ifade edilen mkemmelgazkanunlarokyaklaksonularverdiinden; kuru

hava ile su buhar karmndan oluan nemlihavaya uygulanabilmektedir.

Mkemmelgaz kanununa gre:

PV = MRT

Bu kanunu nem ve kuru havaya uygulayalm:

PbV = MbRbTbPhV = MhRhTh


32/216

Rh : Kuru havann gaz sabitidir.Rh= 29.27 [kgm/kgK]

Rb : Su buharnn gaz sabitidir. Rb= 47 [kgm/kgK]

PV = MRT olduundan, buradan hava iin Rh= ?

olduundan;

h

P

bP

*

b

R

hR=

h

M

bM=w

h=

hVh

Mh

P=

hR

hTh

Mh

V


33/216

Deniz seviyesinde:

Ph : 10333 [kgf/m=kg/m+,

Th : 273 [K],

h : 1.293 [kg/m3] olduundan;

Rh= 29.27 [kgm/kgK] olarak hesaplanabilir.

Bu bilgiler nda zgl nem yle ifadeedilebilir:

29.27=1.293*273

10333=

h

1*h

P

=hR hT


34/216

Pb= *Ps

P = Pb+ Ph

P = Ps+ Ph

Ph= P - Ps

imdi w iin bileenleri yerine koyalm :

olur.

s

PP

sP

w

*

47

27.29

sPP

sP

w

*622.0


35/216

NOT :Goff, bu son ifadenin fs= 1.004 (goff says)ile arplarak rutubetli havann ideal gazlar

kanununa yaklatrlmasn teklif etmitir. Bunagre;

olduundan;

Nemli havannve doymuhavannzglnemi :

elde edilir.

1.004=622.0sf

sPP

sP

sfw

sPP s

P

0.625wsPP

sP

625.0sw


36/216

12)NEML HAVANIN YOUNLUU () : Nemlihava ktlesinin nemli hava hacmine orandr.

izafi nemindeki nemli havann younluu olmak zere:

Mbve Mhyi bulup yerlerine koyalm:Mkemmel gaz kanunundan :

PhV = MhRhT

PbV = MbRbT

V

hM

bM

V

M


37/216


38/216


39/216


40/216


41/216

13)NEML HAVANIN ZGL ISISI (cp) :

Nemli havann zgl ss, kuru havann zgl ss

ile w kg lknemin zgl slar toplamdr :cp= cpa+w cpb

Deniz seviyesinde nemli havann zgl ss :

cp= 1,003 [kJ/kgC] alnabilir. Veya;

cp

= 0,24 [kcal/kgC] alnabilir.


42/216

14)NEMLHAVANIN ENTALPS(h) :

Bir ideal gaz-buhar karmnn entalpisi,

bileenlerinksmientalpilerinin toplamnaeittir. 0 C scaklndaki nemli havann entalpisi 0

alnmak suretiyle 1 kg kuru hava iindeki s

miktaraadakigibi hesaplanr.h = cpat + whg [kJ/kg]

cpa: Kuru havannzglss[kJ/kgK]

0 C de : 1,006 [kJ/kgK]

80C de : 1,010 [kJ/kgK]

Ortalama : 1,007 [kJ/kgK]


43/216

t : Nemli hava kuru termometre scakl [oC]

w : zgl nem miktar *kg/kg+

hg : Doymu buharn entalpisi [kj/kg]

veya ;

h = cpt + 2501w [kJ/kg]

cp : Nemli havann zgl ss *kJ/kgK]

cp= cpa+ wcpw= 1 + 1,805w

w : zgl nem miktar *kg/kg+

cpw= 1,805 [kJ/kgoK+ : Sabit basnta

subuharnn ortalama zgl ss


44/216

rnek : 22 oC KT scaklnda % 50 izafi nemlihavannentalpisini hesaplaynz?

zm : Psikrometrik diyagramdan h = 43,01 kJ/kgokunur. w = 0,00825 kg/kg okunarak hesapla

bulalm:

cp = 1 + 1,805w = 1 + 1,805(0,00825) = 1,015[kJ/kgoK]

h = cpt + 2501w = 1,015(22) + 2501(0,00825) =42,96 kJ/kg

)


45/216

15)KTLE,KTLESELDEBVE HACMSELDEB:

Ktle: Akkann ihtiva ettii deimez madde

miktarnaktledenir (M : kg). Ktlesel debi: Bir kesitten birim zamanda geen

akkanktlesinektleseldebi denir (m : kg/s)

Hacimsel debi: Bir kesitten birim zamanda geenakkanhacmine hacimsel debi denir (V : m3/s).

Klimada hava zamana balolarak s kazanmakta

veya kaybetmekte olduundan, s transferidenkleminde ktlesel debi, ktlenin yerinialmaktadr.


46/216

16)DUYULUR ISI (Qd) : Bir cismin scakln deitirmek iinverilen veya alnan s miktardr. Havann nem muhtevasndeitirmeden scakln deitiren sya duyulur s denir.

Q = Mcp t [kJ]M : Cismin ktlesi *kg+

cp : Cismin zgl ss *kj/kgoC]

Dt : Scaklk fark *oC]

Ak halinde bir kesitten birim zamanda geen akkandanalnan/verilen duyulur s scaklk ve entalpi farklar ile :

Qd= mcpat veya Qd= mh [kW]

m : Havann ktlesel debisi *kg/s+cpa : Havann zgl ss *kj/kg

oC]

Dt : Havann scaklk fark *oC]

Dh : Havann entalpi fark [kJ/kg]


47/216

17) GZL ISI (Qg) : Bir cismin scaklndeitirmeksizin sadece faz durumunu

deitirmekiinverilen veya alnansmiktardr.Ktlesel debi dikkate alnarak hava iinebuharlaansuyun gizli ss:

Qg= mw * hw [kW] Toplam Is= Duyulur s+ Gizli s(Qt= Qd+ Qg)

Suyun atmosferik basntabuharlamagizli ss:

0 oC de : hb= 2500,81 kJ/kg (r = 597,2 kcal/kg)

100 oC de : hb= 2256,28 kJ/kg

18) DUYULUR ISI ORANI (F) H hi ld


48/216

18)DUYULUR ISI ORANI (F) :Havann sahip olduuduyulur s miktarnn, toplam s miktarnaorandr.

Duyulur snn toplam sya orann ifade eden (F)oran kullanldnda, bu orann her bir deeri, (t-w) eksen sisteminde eimi belli bir doru tayineder. Psikrometrik tablolarda duyulur s orannagre bu eimler verilmitir.


49/216

19) DOYMA DERECES (s) : Verilen artlardaki birhavann zgl neminin, ayn kuru termometre

scakl ve barometrik basn altndaki doymuhavann zgl nemine oranna doyma derecesidenilir.

w : Normal (nemli) havannzglnemi,

ws : Doymuhavannzglnemi olmak zere;

= 1 iken; olur.

sPP

sP0.625w

sPP

sP625.0s

w


50/216

k 20 C kl d ki d li h


51/216

rnek :20 C scaklndaki doymu nemli havann760 mmHg barometrik basnta zgl nemi 14.7gr/kg dr. Ayn havann %50 izafi nemli halindekibuhar basncn, kuru hava ksmi basncn, zglnemini ve zgl arln hesap ediniz.

zm:

Nemli hava iindeki su buharnn ksmi basnc :

Pb= Ps= 0.50*17.6 = 8.8 mmHgKuru havann ksmi basnc:

Ph= P - Pb= 760 - 8.8 = 751.2 mmHg

mmHg6.170147.0625.0760*0147.0

625.0

sw

P

s

w

sP


52/216


53/216

k P bl 40 C kl kt ki 150 b


54/216

rnek Problem : 40 C scaklktaki 150 gr buzun150C scaklkta buhar haline gelmesi iingereken smiktarnbulunuz?

Buzun ergime ss : LE=335 kJ/kg

Suyun buharlamass : LB=2257 kJ /kg

Buzun zglskapasitesi : C=2,14 kJ /kgC

Buharnzglskapasitesi : C=2,01 kJ /kgC Suyun zglskapasitesi : C=4,19 kJ /kgC

zm :


55/216

zm:

-40 C scaklkta150 gr buzun 150C scaklktabuharhaline gelmesi iin suyun hal deiimi dikkate

alnarak5 kademede hesaplanabilir:1)-40C buzu 0C yekarmakiingereken s;

Q = m.cbuz(t2t1) [kJ]

Q1 = 0,15 * 2,14(0-(-40))Q1 = 12,84 kJ

2)Buzun tamamen ergimesi iingereken s;

Q2 = m * LEQ2 = 0,15 * 335

Q2 = 50,25 kJ

3) S kl 0 Cd 100 C k k i i


56/216

3) Suyun scakln 0 Cden100 Cyekarmak iingereken s ;

Q3 = m * c(t2t1)Q3 = 0,15 * 4,18(100-0)

Q3 = 62,85 kJ

4) Suyun 100C de tamamen buhar haline gelmesiiin gereken s;

Q4 = m * LB

Q4 = 0,15 * 2257

Q4 = 338,55 kJ


57/216

5) Buharn 100C den 150 C kmas iingereken s;

Q=m.c(t2t1)=0,15.2,01.(150-100)=15,075 kJ

Toplam s: QT=Q1+Q2+Q3+Q4+Q5=479,6 kJ

1 Kcal=4,187 kJ

QT= 479,6/4,187=114,545 kcal

Psikrometrik Diyagram :


58/216

Psikrometrik Diyagram :

Nemli havann termodinamik zelliklerinin grafik ilegsterilmieklinepsikrometrik diyagram denir.

Klima tesisatlarndanemliolan iki deer,entalpive izafinemdir. Bu nedenle scaklklara bal olarak bu iki deeriveren bir grafik, 1923 ylnda Mollier tarafndan (h - w)etalpi-zgl nem esas alnarak izilmitir. Bu diyagrama

Mollier diyagramdenilmektedir. Daha sonra, bu diyagramdan da yararlanlarak, birbiri ile

90 C den az byk bir a ile kesien scal (t) absis vezgl nemi (w) ordinat kabul eden bir eksen takm

oluturulmutur. Bylece 760 mm Hg basncnda nemli havann

psikrometrik zelliklerini veren Psikrometrik diyagramtermodinamik formllerden yararlanlarak nokta nokta

izilmitir.

ASHRAEnn hazrlam olduu yedi adet Mollier tipi psikrometrik


59/216

Psk.Dyg.No Rakm[m] ScaklkKT [oC] Atm. Bas. [kPa]ASHRAE 1 0 0 50 101,325

ASHRAE 2 0 -40 10 101,325

ASHRAE 3 0 10 120 101,325

ASHRAE 4 0 100 1200 101,325

ASHRAE 5 750 0 50 92,66

ASHRAE 6 1500 0 50 84,54

ASHRAE 7 2250 0 50 77,04

ASHRAE nnhazrlamolduuyedi adet Mollier tipi psikrometrikdiyagram vardr. Tablo 1.

Psikrometrik diyagram zerinde:1) Kuru termometre scakl(tkt) [C],

2) zglnem (w) [gr/kg] [gr nem/kg hava],

3) zafinem () [%],4) Entalpi (h) [kj/kg] veya bazdiyagramlarda [kcal/kg],5) Yatermometre scakl(tyt) [C],6) Youmanoktasscakl(tyn) [C],7) Havannzglhacmi (v) [m3/kg],

8) Duyulur s/Toplamsoran(Qd/Qt).

Tablo 1. Psikrometrik diyagram trleri.


60/216

Pisikrometrik Diyagramn Okunmas


61/216

Pisikrometrik DiyagramnOkunmas

Aadabelirtilen, bir havaya ait altdeerdenikisi

verildiinde dier bilinmeyenler psikrometrikdiyagramdan okunabilir.

tkr[KT] : Kuru termometre scakl[C],w : zglnem [kg/kg],

: zafinem [%],

h : Entalpi [kJ/kg],

tyt[YT] : Yatermometre scakl[C],

tyn*N+ : Youmanoktasscakl[C].

k t 25 C 11 /k l k il


62/216

rnek:tkt= 25 C ve w = 11 gr/kg olarak verilenhavann dier drt psikrometrik deerini

psikrometrik diyagram kullanarak bulunuz.

h= ? h= 53 kJ/kg

= ? = 0.55tyt= ? tyt= 19 C

tyn= ? tyn= 15.5C

bulunur.

ekil 4. Temsili Psikrometrik diyagram.

rnek t 20 C e t 30 C olarak erilen


63/216

rnek : tyt = 20 C ve tkt = 30 C olarak verilenhavann dier drt psikrometrik deerini

psikrometrik diyagramkullanarak bulunuz.Cevap : = 0.40, h = 57.11 kJ/kg, tyn= 15 C, w =

10.6 gr/kg dr.

rnek: tyt = 20 C ve tkt = 40 C olarak verilenhavann dier drt psikrometrik deerini

psikrometrik diyagramkullanarak bulunuz.Cevap : = 0.14, h= 56.7 kj/kg, tyn= 7 C, w = 6.5

gr/kg, v = 0,896 m3/kg dr.

Psikrometrik Diyagram zerindeki Deiim


64/216

Psikrometrik Diyagram zerindeki DeiimDorultular

Diyagramn sol stkesindegrlenyarm dairedeiki lek vardr. Birinci lek duyulur snn toplamsyaoranngsterirken, ikinci lekentalpi farknnzgl nem farkna orann gstermektedir. Bu yarmdairedeki lekler, psikrometrik diyagramdakideiimlerindorultusunutespit etmek iinkullanlr.

1)

Bu denklemde; Q [kj/h] toplam sy, Mw [kg/h]toplam nem miktarn, hw [kj/kg] nem deiimininveya gizli s deiiminin olduu scaklkderecesindeki suyunantalpisini gstermektedir.

w

w

hM

Q

W

h

DD


65/216

2)

Bu denklemde; Qd [kj/h] duyulur sy, Mw[kg/h] toplam nem miktarn, hg [kj/kg] tscaklndaki su buharnn antalpisini

gstermektedir.

3)hg= 2501 + 1,805*t

g

w

d hM

Q

W

h

DD


66/216

4)ODIO(Oda duyulur s oran) : Oda duyulurssnn, oda duyulur ve gizli slarnn toplamna

orandr.

Oda duyulur s oran, psikrometrik diyagramda,iklimlendirme havasnn mahale giri noktas ilemahal artlar noktasn birletiren dorununeimini verir. Dolaysyla mahale giri havasnoktas, mahal artlar noktasndan geen bueimdeki bir dorunun zerinde olmakzorundadr.

OGIODI

ODIODIO

5) TDIO (Toplam duyulur s oran) : Toplam


67/216

5) TDIO (Toplam duyulur s oran) : Toplamduyulur snn,toplam soutmaykneorandr.

TDI deeri d hava, dn kanal, pompalar veborulardan gelen duyulur s kazanlar daeklenerek bulunur. TDIO, psikrometrik

diyagramda, mahale girihavasnniklimlendirmecihazndank artlarnoktas ile, dn havas+ d hava karmnn cihaza giri artlarnoktasnbirletirendorununeiminiverir. Eer

TDI, TSY ve cihaza girite, karm havas artlarbiliniyorsa, cihazdan havann k artlar, budoruzerindekibir noktada olmak zorundadr.


68/216

Gerekli hava miktarlarnn hesab :


69/216

Gerekli hava miktarlarnnhesab:

a) Oda syklerinikarlamakzere gereken hava

miktar:

[m3/h]

b) Toplam klima yklerini karlamak zereiklimlendirme cihazndan geirilmesi gereken

hava miktar:

[m3/h]

)( srps

ttc

ODIV

)( mpna

ttc

TDIV

Bu formllerde; V sevk havas miktarn [m3/h]


70/216

Bu formllerde; Vs sevk havas miktarn [m3/h],

Vnanemi alnmhava miktarn[m3/h], havann

younluunu [kg/m3

], cp nemli havann zglssn[kj/kg oK] ifade etmektedir.

Not : Yukardaki birinci ve ikinci formllerkanallardaki kaaklardndaeitsaylrlar. Birinciformlde Vs ve ts; ikinci formlde ise Vna ile tmbiribine bal olduundan deneme yanlmayntemleri ile sonuca gidilebilir. Bu nedenle bu

formllerin yerine Baypas Oran, efektif duyulurs ve CN kullanlarak yeni bir formlgelitirilmitir.

6) EDIO (Efektif duyulur s oran) : Efektif slar; oda


71/216

) ( y )slarna, veri kanal ve fanlardaki s kazanlar ilebaypas havasndan olan kazanlarn eklenmesi ileelde edilirler. Buna gre;

EDIO CNve BO yardmile hava miktarnnhesab:

[m3/h]

Bu denklemde; tcn

, EDIO kullanlarak bulunur. Vna

nemi alnm hava debisi [m3/h], EDIO [kj/kg], cpnemli havannzglss[kj/kgoK], tr, tcnoda ve CNkuru termometre scaklklar,BO baypas orandr.

EOTI

EODIEDIO

)1)(( BOttc

EODIV

cnrp

na


72/216


73/216

Konfor uygulamalarnda : Dt = trtcn= 6 8oC

Endstriyeluygulamalarda : Dt = trtcn= 12 oC

Eer (tr tcn) scaklk fark, istenenden bykkarsa,sistemdeki toplam hava debisi, bir miktarhava, klima cihazna sokulmadan dolatrlarak

arttrlr.


74/216


75/216


76/216

imdi bu ilemin enerji denklemini yazalm :(1) noktasndakim kg/s havannentalpisi

(m1= m2) dir :

m*h1+ Q12= m*h2

Q12= m *(h2h1) [kW] veya

Q12= m * Cph(t2- t1) [kW]


77/216

rnek : 3000 m3/h debisinde, 2 oC scaklktaki


78/216

rnek : 3000 m /h debisinde, 2 C scaklktakidoymuhava stcbir serpantin yardmile 40 oCscaklna kadar duyulur olarak stlmaktadr.Serpantine verilmesi gereken s miktarn kWolarak hesaplaynz?

zm : v1 = 0,785 m3/kg, h1 = 12,5 kJ/kg, h2 =

51,4 kJ/kg olarak psikrometrik diyagramdanokunur ve ;

m = 3000/0,785 = 3822 kg/h hesaplanrve;

Q12= m *(h2h1)Q12 = 3822 (51,4 12,5) = 148676 kJ/h =148676/3600

Q12= 41,3 kW

rnek: 1013 25 mbar barometre basncnda giri


79/216

rnek: 1013,25 mbar barometre basncnda, girideerleri 21 oC kuru, 15 oC ya termometrescakl olan 1,5 m3/s debideki nemli havay 20oC stan bataryann ykn kW olarakhesaplaynz?

zm:v1

= 0,8439 m3/kg, h1

= 41,88 kJ/kg, h2

=

62,31 kJ/kg olarak psikrometrik diyagramdan

okunur ve ;

m = 1,5/0,8439 = 1,7775 kg/s hesaplanrve ;

Q12= m *(h2h1)

Q12= 1,7775 (62,3141,88) = 36,3 kW

2) Nemli HavannSoutulmas


80/216

)

2.1. Kuru Soutma

Bu proses (ilem) yukarda grlen stma prosesinintam tersidir. Soutucu yzey scakl havann inoktas (youma noktas) scaklndan bykolduudurumlarda geerlidir. Hava aadakiekildegrldgibi 1-2 yatay dorusuboyunca sour,buproseste havadan ekilenssadece duyulur sdr.

Prosesin enerji denklemi aadakigibidir (m1= m2)dir ve ekilensnegatif olacandan:

m1*h1- Q12= m2+h2Q12= m *(h1- h2) [kW] veya ;

Q12= m * cph(t1t2) [kW]


81/216


82/216

rnek:20000 m3/h debisinde, % 27 balneminde


83/216

/ , ve 39 oC kuru termmetre scaklndaki nemlihava, 26 oC scaklna kadar soutulmaktadr.

Havadan soutma serpantininde alnan sy kWolarak hesaplaynz?

zm: v1 = 0,901 m3/kg, h1 = 70 kJ/kg, h2 = 56

kJ/kg olarak psikrometrik diyagramdan okunurve;

m = 20000/0,901 = 22198 kg/h ve;

Q12

= m*(h

1h

2) olduundan;

Q12 = 22198(70 56) = 310772 kJ/h =310772/3600

Q12= 86,3 kW

2.2 Nem alarak soutma


84/216

Eer hava kendi youmanoktas scaklnn altndabulunan bir yzey ile temas ettirilirse, hava sourken

neminin bir ksm youur. Bu proseste nemli havann soutulmas iki safhada

incelenebilir. Aadaki ekli inceleyelim: (1) noktasnda bulunan hava nce 1-2 yatay dorusu

boyunca sour ve bu ksmda sistemden karlan sduyulur sdr (Kuru souma). Bu havann daha dk bir scakla kadar

soutulmas istenirse, (2) noktasnda doymu hale

gelen hava, buradan (3) noktasna kadar youaraksour. 2-3 arasnda hava =1 erisi zerinde hareketeder.

Bu srede havadan karlan s gizli sdr (Youaraksouma).


85/216

ekil 11. Nemli havann neminin alnarak soutulmas.

Soutma ileminin enerji denklemini yazalm:

karlan toplam s : Q12= Qt= m (h1- h2) [kW]

karlan duyulur s : Qd= m (hmh2) [kW]

karlan gizli s : Qg= m (h1hm) [kW]Youan su miktar : mw= m (w1w2) [kg/h].

Not : Burada youan suyun tad enerji ihmaledilmitir.

k 30 C kl d %50 i fi li 10000


86/216

rnek:30 C scaklnda%50 izafi nemli 10000kg/h hava 15 C scaklna kadar

soutulacaktr. (1), (2) ve (m) noktalarnnkarakteristiklerini, karlan duyulur, gizli vetoplam s miktarlar ile youan su miktarn

hesaplaynz?

zm : (1), (2) ve (m) noktalarnn

karakteristiklerini psikrometrik diyagramdanbularak aadakitabloya yerletirelim:


87/216

ekil 12. Nemli havann nem alnarak soutulmas.(1) noktas (2) noktasu (m) noktas

t1= 30 C t2= 15 C tm= 30 C

1= % 50 2= 100 % m= % 40w1= 13.36 gr/kg w2= 10.68 gr/kg wm= 10.68 gr/kg

h1= 64.23 kJ/kg h2= 42.02 kJ/kg hm= 57.38 kJ/kg

karlan toplam s miktar :


88/216

Qt= m(h1- h2) = (10000/3600)(64,2342,02) = 61,7 kW

karlan gizli s miktar :

Qg= m(h1hm) = (10000/3600)(64.23 - 57.38) = 19 kW

karlan duyulur s miktar :

Qd= m(hmh2) = (10000/3600)(57.3842.02) = 42,7 kW

karlan toplam s : Qt= Qg+ Qd= 19 + 42,7 = 61,7 kW

Youturulan su miktar : mw= Y = ?

Y = m(w2w1) = 10000(0,013360,01068) = 2.68 kg/h

rnek : 17000 m3/h debisinde % 50 bal neminde ve 30


89/216

rnek:17000 m /h debisinde, % 50 balneminde ve 30oC scaklndakinemli hava, 10 oC scaklndadoymuhale getiriline kadar bir soutucu serpantin zerinden

geiriliyor. Bu ilemin gerekleebilmesi iin gerekliolan soutmakapasitesini bulunuz?

zm:v1= 0,877 m3/kg, h1= 64,3 kJ/kg, h2= 29,5 kJ/kg

olarak psikrometrik diyagramdan okunur ve;

m = V/v1= (17000/0,877) = 19384 kg/h

m = 19384/3600 = 5,385 kg/s

Q12= Qt= m(h1h2) olduundan;Qt= 5,385(64,329,5) = 187,4 kW

2.3 Evaporatif Soutma


90/216

Yaz aylarnda, scak ve kuru iklim artlarnda klimadaevaporatif soutmadanyararlanlabilir.. D ortamdan alnan kuru hava adyabatik bir pskrtme

hcresindengeerkennemlenir ve sour. Bu proseste su pskrtmeli nemlendirici ncesi vesonrasndakihavannentalpileri eittir(h0= h1), ekil 13. deal artlarda soutma sreci, artlandrlan mahalle aitartlandrmaizgisizerindesona erer. Bu uygulamada yksek miktarda havaya ihtiya duyulur.Ayrcadortamdaki izafi nem yksekolursa bu sistem tatmin

edici sonuvermez. Evaporatif soutma, d ortam artlar uygun olduundaekil 14de grld gibi baka bir konvansiyonel sistemle

birletirilebilir.


91/216


92/216


93/216

Cihaz reticileri ayn zamanda by-pass orann da verirler.


94/216

Cihaz reticileri ayn zamanda by pass orann da verirler.CN scakl ve by-pass oran verilen bir serpantinde, giriartlarn CNna birletiren doruyu izip bunu verim (veya by-

pass) orannda blmek yeterlidir.

ekil 13. Baypass Faktr

rnek: Yukardaki rnekte CN scakl 10 oC ve by-pass


95/216

rnek:Yukardaki rnekte CN scakl 10 C ve by passoran % 15 olan bir serpantinde gerekleebilecek gereksoutmay bulunuz?

zm: Aadaki ekillerde grlecei zere;

ekil 14. CN ve by-pass faktr.


96/216

CNnnsoutmasu rejimine etkisi :


97/216

Soutma grubunun su rejiminin tespiti, cihaz inoktasnn bulunmas sureti ile yaplr. Cihaz i noktas,

havay artlandran cihazn (klima santrali vb.) serpantinyzeyscaklnbelirtir.

CN(ADP), efektif duyulur s oran dorusunun doymaerisinikestiinokta olarak tespit edilir.

Mahallin psikrometrik diyagramizilirkenCNokdkdeerlereularsa,daha dkbir nem oransalanabilirve soutucubatarya klr. Ancak bu durumda soutmayk de arttndan, bunu temin edecek daha dkscaklktasoutucuakkankullanlmaszorunlu hale gelir.Bu nedenle genel kural olarak konfor klimasuygulamalarnda istenilen oda artlarn temin etmekzere olabildiince yksek CN scaklnn seimi enekonomik yoldur.

Pratik olarak CN'nin yaklak 11.5 oC altnda


98/216

bir su rejimi kullanmak klima seimlerinde iyisonuverir.

rnein,tecrbibilgilere gre;

CN= 11.5o

C ise su rejimi 6/10o

CCN= 13.5 oC ise su rejimi 7/12 veya 6/12 oC

CN= 14 oC ise su rejimi 7/13 oC gibi alnabilir.

4) ki nemli havann sabit basnta adyabatik


99/216

4) ki nemli havann sabit basnta adyabatikkarm:

Klima tekniinde genellikle farkl artlara sahiphava ktleleri belirli bir oranda kartrldktansonra klima santralnda artlandrlr. Dolaysyladeiik scaklklarda bulunan ve izafi (bal)

nemleri farkl olan hava ktlelerinin adyabatikolarak kartrlmas sonucunda elde edilenkarmn scaklnn ve zgl nemininhesaplanmasgerekir.

Aadaki ekilde grld zere 1 ve 2artlarnda bulunan iki hava kartrlarak 3artlarndayeni bir hava elde edilmektedir.


100/216

m3= m1+ m2 (maddenin korunumu kanunu),


101/216

m3*h3= m1*h1+ m2*h2(enerjinin korunumukanunu),

m3*w3= m1*w1+ m2*w2 (su buharnn ktledenklemi).

Ktle denklemindeki "m3" n edeeri dier iki

denklemde yerlerine yazlarak, m3 yok edilirse: (m1+ m2) h3= m1*h1+ m2*h2 m1(h3- h1) = m2

(h2- h3)

(m1+ m2) w3= m1*w1+ m2*w2 m1(w3- w1) = m2

(w2- w3)

Bu iki denklemde karm tekil eden havalarn ktleoranlar : olur.

13

32

13

32

2

1

ww

ww

hh

hh

m

mn

2211

2211

3w)m(%w)m(%wveya

w*mw*mw 3


102/216

2211

21

3)()(y

mm3

221121

2211

3

h)m(%h)m(%hveyamm

h*mh*mh

3

2211

21

2211

3t)m(%t)m(%tveya

mm

t*mt*mt 3

Bu denklemlerden grlecei zere karmtemsil eden nokta bu iki noktay birletirendoru zerindedir ve doruyu yle iki paraya

bler ki bunlarn karlkl paralar karanhavalarnktleakmlarile ters orantldr.

rnek : 20 C scaklndaki % 50 izafi nemli i


103/216

hava ile 30 C scaklndaki% 40 izafi nemli dhava sras ile ve miktarlarndakartrlacaktr. Karm havasnnkarakteristiklerini bulunuz.

Not : Bileenlerin (3/4) ve (1/4) miktarndakarma katlmas demek, Karmn drttenve drttebirini tekiletmeleri demektir.

a)Diyagramyntemiile zm:P ik ik di i d (1) (2)


104/216

Psikrometrik diyagram zerinde (1) ve (2)noktalarnbulup birletirelim. (1) noktasna

mesafede olan (3) noktasnnkarakteristikleriniokuyup aadaki tabloda toplarsak zmeulamoluruz.

(1) HAVA (2) DI HAVA (3) KARIIMt1= 20 C t2= 30 C t3= 22.5 C1= 50 % 2= 40 % 3= 47.8 %

w1= 7.29 gr/kg w2= 10.64 gr/kg w3= 8.13 gr/kg

h1= 38,52 kJ/kg h2= 57,28 kJ/kg h3= 43,2 kJ/kg

b) Formlasyon yntemi ile zm :


105/216

w3= ()*w2+ ()*w1= ()*10.64 + ()*7.29 =8.13 gr/kg

h3= ()*h2+ ()*h1= ()*57.28 + ()*38.52 =43.21 kJ/kg

t3= ()*t2+ ()*t1= ()*30 + ()*20 = 22.5 C

rnek:34 C scaklndave 18.5 gr/kg lkzglnemesahip olan bir hava ile 21 5 C scaklnda ve 8 gr/kg


106/216

sahip olan bir hava ile 21.5 C scaklndave 8 gr/kgzgl neme sahip olan bir hava (m1/m2) = 0.40

olacak ekilde kartrlmaktadr. Karmnpsikrometrik zelliklerinibulunuz?

a) Diyagram yntemi ile zm : Psikrometrikdiyagramda (1) ve (2) noktalarnnyerleri bulunur ve

bu iki nokta birletirilir. (m1/m2) = 0.40 olacakekilde(3) noktasbulunur.

Not : Bileenlerden biri 40 birim olarak karmaitirak ediyorsa dieri 100 birim olarak karmaitirakediyor demektir ki; burada karm140 birimolacaktr.


107/216


108/216

(1) NOKTASI (2) NOKTASI (3) KARIIM

t1= 34 C t2= 21 C t3= 25 C

1= 54,76 % 2= 51,54 % 3= 55 %

w1= 18.5 gr/kg w2= 8 gr/kg w3= 11 gr/kg

h1= 81,53 kJ/kg h2= 41,35 kJ/kg h3= 53 kJ/kg

b) Formlasyonyntemiile zm:


109/216

t3= (%m2)*t2+ (%m1)*t1

t3 = (0,714)*21 + (0,286)*34 = 24,7 C

w3= (%m2)*w2+ (%m1)*w1

w3 = (0,714)*8 + (0,286)*18,5 = 11 gr/kg

h3= (%m2)*h2+ (%m1)*h1

h3= (0,714)*41,35 + (0,286)*81.53 = 52,84 kJ/kg

rnek : 8000 m3/h debisinde, 4 oC kuru termometre


110/216

ve 2 oC ya termometre scaklndaki d hava ile25000 m3/h debisinde, 25 oC kuru termometre ve %

50 bal nemindeki i hava adyabatik olarakkartrlmaktadr. Karm havasnn kuru ve yatermometre scaklklarn diyagram yntemi ile

bulunuz?zm:v1= 0,789 m

3/kg ve v2= 0,858 m3/kgokunur.

Buna grektleseldebiler :

m1= 8000/0,789 = 10140 kg/hm2= 25000/0,858 = 29140 kg/holarak hesaplanr.

(32 dorusu)/ (13 dorusu)= m1/ m3= 10140 /39280 0 2 8


111/216

39280 = 0,258 veya,

(13 dorusu)/ (12 dorusu)= m2/ m3= 29140 /39280 = 0,742 elde edilir.

(12 dorusu)psikrometrik diyagram zerindebircetvel ile yukardaki oranlarda blnerekkarmtekileden 3 noktasnnyeri tespit edilir. Karmnoktasnn kuru ve ya termometre scaklklarokunur:

KT3= 19,5oC YT3= 14,6

oC

4) Havannsu akmile temasa getirilmesi


112/216

Doymam halde bulunan bir hava iyice

plverize edilmek suretiyle du halindepskrtlen su akm ile temasa getirilecekolursa hava doymu hale gelir veya bu haleyaklar.

Ancak du halinde dklen suyun scaklnabalolarak havannzglnemi artar veya azalr.Yani sevkedilecek su yeteri kadar souk olduu

zaman, hava doymuhale gelmekle beraber birmiktar su terkeder. Dier taraftan havann buekildestlmasve soutulmasda mmkndr.

Du altndan geirilmek suretiyle hava aadakiilemlere tabi tutulabilir


113/216

ilemleretabi tutulabilir.

a) Adyabatik doyma,

b) Suyun scaklnn havann kuru termometrescaklndanyksekolmashali,

c) Suyun scaklnnhavannkuru ve yatermometre

scaklklararasndaolmashali,d) Suyun scaklnn havann ya termometre veyoumanoktasscaklklararasndaolmashali,

e) Suyun scaklnn havann youma noktasnn

altndabulunmashali. Yukardaki prosesler ile ilgili ekiller, psikrometrik

ilemlerve rnekleraadaverilmitir.

5) Istmave nemlendirme


114/216

Genellikle iklimlendirme tesislerinde havann

stlmas ve nemlendirilmesi sz konusuolmaktadr. Dardan alnan souk bir havayalnz stlarak ieri verilirse, bu havann izafinemi stma ile biraz daha dececeindenyetersiz olabilir.

Istma ve nemlendirme birlikte yapldndaverilen snnbir ksmhavay stmaya,dierbir

ksmda verilen nemi buharlatrmadakullanlr.

Bu proses ematikolarak aadagsterilmitir.


115/216

ekil 16. Istma ve nemlendirme prosesi.

lk artlar belli iken (t1, w1) istenilen bir (t2, w2)t k i t i


116/216

son artna varmak istenirse ;

m1* h1+ ms* hs+ Q12= m2* h2

m1= m2= m olduundan;

Qt= Q12= m*(h2- h1) - ms* hs [kW]Qd= m * cp* t = m 1.003 (t2- t1) [kW]

ms= m*(w2- w1) [kg/s]

olarak elde edilen denklemler kullanlr.

rnek : Balangta 12000 kg/h 14 C scaklnda ve %


117/216

rnek :Balangta 12000 kg/h, 14 C scaklnda ve %60 izafi nemli bir havay 25 C scaklnda %45 izafi nemli halegetirmek iin ne kadar s ve nem eklenmelidir. Eklenen snnduyulur ve gizli ksmlar ne kadardr. Duyulur s oran nedir?

zm: Psikrometrik tablo veya diyagram yardm ile heriki noktann artlar bulunur.

1 noktas 2 noktast1 = 14 C t2 = 25 C1= 60 % 2= 45 %

w1= 5,96 gr/kg w2= 8,91 gr/kg

h1= 29,07 kJ/kg h2= 47,75 kJ/kg

Eklenmesi gereken s miktar :

Q Q (h h )


118/216

Qt= Q12= m (h2- h1)

Qt= (12000/3600) (47,7529,07) = 62,27 kW

Duyulur ve gizli s miktarlar :

Qd= m cpDt

Qd =(12000/3600)*1.003(25- 14) = 36,78 kWQg= QtQd= 62,2736,78 = 25,49 kW

Duyulur s oran (F) :

Psikrometrik diyagram incelenecek olursa, 1-2dorusu yaklak % 60 eimli duyulur s orannaparaleldir.

59,027,62

78,36

t

d

Q

QF

kinci yol:

Psikrometrik di agramda (m) ile iki noktann eksenlere


119/216

Psikrometrik diyagramda (m) ile iki noktann eksenlereizdm kesim noktas belirlenir ve bu noktann psikrometrik

deerleri okunur.Bu nokta (1) ile ayn zgl nemde, (2) ile de ayn

scaklktadr. imdi bu noktann psikrometrik deerlerini birtabloda toplayalm:

m noktastm= t2= 25 C wm= w1= 5,96 gr/kgm 30 % hm= 40,23 kJ/kg

Buna gre:

Qd= m (hm- h1) = (12000/3600)(40,2329,07) = 37,2 kWQg= m (h2- hm) = (12000/3600)(47,7540,23) = 25,07 kW

Qt= m (h2- h1) = Qd+ Qg= 37,2 + 25,07 = 62,27 kWolur.


120/216

6) Adyabatik Nemlendirme

Klima santralndan geen havann ierisine, bu havann

ya termometre scaklndaki suyune pskrtlereknemlendirilmesi ilemidir.

ekil 17. Adyabatik nemlendirme.

Nemlendirme hcresindeki ayn su srekli sirkleettiinden havann ya termometre scakl ile ayn


121/216

y yscakla ksa srede ular. Bu durumda giren kan havaentalpi fark:

h2h1= (w2w1)hs olup; sa taraf ok kkolduundan ihmal edilebilir ve; h2= h1 alnabilir.

hs : Suyun havann ya termometre scaklndaki

entalpisidir (kJ/kg). Nemli havaya adyabatik nemlendirme yntemi ile eklenen

nem miktar ise aadaki forml ile hesaplanabilir:

w = m(h2h1) [kg/h]

Nemlendiricinin verimi () :

w3: Ya termometre scaklndaki zgl nemdir (doymuhavann zgl nemidir).

13

12

ww

ww


122/216

hs= 83,90 kJ/kg (20oC YT scaklndaki doymu

i i )


123/216

su iin)

hs= 88,08 kJ/kg (21o

C YT scaklndaki doymusu iin)

h2h1= (w2w1)hs= (0,015160,01200)86 =

0,272 kJ/kg bulunur. h2= h1+ 0,272 = 60,75 + 0,27 = 61,02 kJ/kg

Entalpi art = 0,272/60,75 = 0,0046 = % 0,45

olup ihmal edilebilir deerde olduugrlmektedir.

Nemlendirici verimi :


124/216

w3= 15,81 gr/kg = 0,01581 kg/kg

0larak okunduundan;

83%83,00120,001581,0

0120,001516,0

13

12

ww

ww

7) Buharla nemlendirme


125/216

Havaya nem eklemede en hijyenik yntem, hava

kanallarnn yan

taraflarnda bulunan elektrik

rezistanslstclardanbuhar enjekte edilmesi ileuygulanr.

mesuyu ebekesindenalnanmusluk suyunun

scakl, mikro organizmalarn aktif halegeebileceiscaklnaltnda,10 oC civarndadr.

Suyun 100 oCye karlmas ve atmosfer

basncnda kaynatlarak buhar haline getirilmesisayesinde, enjekte edilen nem hava kanallariinde youtuu halde bile bakteri oluumunlenmiolacaktr.

Buharla Nemlendirme Prosesi emas


126/216

Psikrometrik Diyagramda Buharl Nemlendirme


127/216


128/216

ekil18. Buharla nemlendirme.

Buharn zgl entalpisi, nemlendirilen havannkindendaha yksektir. Duyulur snma ok az miktardagerekleir. Havann nem ierii artar. Kuru termometrescaklise nem oranalt snrnayaknlnkorur.

rnek:Ktleseldebisi 10 000 kg/h olan tkt= 20oC, tyt

= 8 oC olan hava, 110 oC scaklndaki doymub h il l di ili N l di i i k d ki


129/216

buhar ile nemlendiriliyor. Nemlendirici kndakihavann i noktas 13 oC olmas istendiine gre,bu ilemiingerekli buhar debisini bulunuz ?

zm : 110 oC deki doymu su buharnn entalpisi(tabodan) h

s

= 2691 kj/kg olduundan,psikrometrikdiyagramda 1 ile 2 noktas arasndaki dorununeimi; Dh/Dw = 2,691 kj/gr olup, bu eimdekidoru, psikrometrik diyagramdaki yarm dairezerindeki lek yardmyla izilir, sonra 1

noktasndanbu doruyabir paralel doruizilir. td2= 13 oC olan inoktasscaklndanizilenyataynszkonusu doruyukestiinokta 2 noktasolup, w2okunur. Buhar debisi hesaplanr:


130/216

mw= ma(w2- w1) = 10 000(0,00940,0018)mw= 76 kg/h

8) Nem alma ilemiN l i l l i t h t l


131/216

Nem alma ilemleri,ortam havasnnsoutulmasveyanem alc kimyasal higroskopik maddeler ile

gerekleir. Mutlak nemin alnmas ilemleri ylesnflandrlabilir:

1) Havann i noktas altndaki scaklnasoutularakmutlak neminin youturulmas,

2) Cihazda Silikajel gibi nem alc maddelerinkullanlarakhavannmutlak neminin alnmas.

Nem alc maddeler ile nem alnmas adyabatik birilem olarak kabul edilebilir. Bu durumda kurutucuyatak boyunca ilerleyen havann deiimi, yaklakolarak sabit ya termometre dorusu boyunca aayndebir deiimolarak kabul edilebilir. ekil20.


132/216

ekil 19. Nem alc maddelerle havannneminin alnmas.

2.4 Cihaz iNoktasnnTayini (tcn)

Kli i i i


133/216

Klima soutma serpantininin yzey

scakln belirten CN scaklnn,cihaz seimi bakmndan belirlenmesigerekecektir. CNscaklnntayini;

1)Hazrlanmtablolarla,2)Psikrometrik diyagramla,

3)Hesaplayaplabilir.

Gze de hitap etmesi bakmndanpsikrometrik diyagramla CNscaklnntayinini inceleyelim;

Psikrometrik diyagram zerinde oda artlarnbelirten noktadan geen; eimi EDIO deerine


134/216

g ; eit dorunun, doyma erisini kestii nokta,

CNntayin eder. Genellikle psikrometrik diyagram zerinde yaDh/DW deerleri ya da DIO (duyulur s oran)

deerleriiaretlenmitir.

bants aracl ile, EDIO deerine karlkgelen (Dh/DW) eimli doru, diyagram zerineizilebilir.

)(1 EDIO

h

W

h g

DD

Deiim DorusuDuyulur Is OranSevkli ki i


135/216

Havaslikisi

Deiim dorusu : Psikrometrik diyagramzerindekiiki noktaybirletirendorudur.

Bu doru TDIO ve EDIO eimli dorular

oluturduuzaman hava CNscaklve havamiktarlarhesabndabelirleyici rol oynar.

3 ISIL KONFOR

3 1 nsan vcudunun s deiimi


136/216

3.1 nsanvcudununsdeiimi nsan vcudu metabolizma suretiyle s retir. Bu

s, gdalarn oksijenle yanmas ile vcut iindemeydana gelir. Dier taraftan insan vcudumuhtelif ekillerde srekli s kaybeder. Vcutscakl, retilen s ile dar verilen s miktararasndakidengeyebaldr.a) Bazal metabolizma :Yemek yedikten 14 ile 18saat sonra, 30 ila 60 dakika dinlenmi bir insann

metabolizma yolu ile rettii s miktarna BazalMetabolizma ad verilir. Bu s deri yzeyininmetrekaresibanakaybedilen Kcal/h smiktarilellr.


137/216

nsan vcudunun kaybettii s miktar uyollarla olur :


138/216

yollarla olur :

1) Kondksiyon,2) Konveksiyon,

3) Radyasyon ve

4) Evaporasyon (buharlama= terleme).

Ya cinsiyet ve faaliyet durumuna gremetabolizma ssnn nasl deitiini aadakitablodan inceleyelim :

Tablo 2. nsanvcudununmetabolizma ss.

YA CNSYET VE FAALYET DURUMU Kcal/mh


139/216

Metabolizma suretiyle retilen snn bir ksm vcutiindedepo edilerek vcutscaklnn37 C de sabittutulmasnsalar.

YA CNSYET VE FAALYET DURUMU Kcal/m h

Hafif spor yapan genler 300

Oyun oynayan bir ocuk 100Yaz makinesinde alan baba 90Hareketsiz duran ocuk 55Koltukta istirahat eden baba 50

Baba bazal durum 35

Byk anne bazal ve uyur halde 30

retilenve kaybedilen smiktararasndaaadakigibibir ilikimevcut olup, bu dengenin korunmasgerekir.


140/216

M = S + E R C

Burada:

M : Organlar iindemetabolizma suretiyle retilens,

S : Vcutiindedepo edilen smiktar,

E : Buharlamasuretiyle oluanskayb,R : Radyasyon yolu ile oluanskaybveya kazanc,

C : Konveksiyon yolu ile oluanskaybveya kazanc.

Vcuttadepo edilen smiktar konveksiyon, radyasyonveya evaporasyon yolu ile artar veya azalr ki bu vcutscaklnndengesini bozarak hastalklaraneden olur.

b) Bitaraf nokta :E. F. Du Boisintecrbelerinegre27 C ile30 C arasndaki scaklklarda bulunan bir havada, havah k l k l k b l b d


141/216

hareketsiz olmak zere,plakbir insan iinylebir dengenoktasvardr ki, bu noktada vcut sldengesini hi birfizyolojik tedbir almakszn muhafaza eder. Bu scaklkdeerineBitaraf Nokta denir.

c) Konfor hali :Bitaraf noktada insan ne fazla scaklkne defazla souklukhisseder. tebu hale Konfor Hali denir.

nsan vcudu soua ve scaa kar dar bir scaklkalannda (vazo-motr ayar blgesinde) kan dolam ilevcut ssnn dengesini korumaya alr. Ayrca artanmetabolizma ve terleme yolu ile yine soua ve scaa

karvcutkendi sldengesini korumaya alr. Ancak, d ortamdaki nispeten yksek scaklk

deiimlerinekarkoyamayan vcuthasta olur.

Muhtelif yollarla vcudun kaybettii smiktarlar ve yzdeleri aadaki tabloda


142/216

y verilmitir.

Tablo 3. Dinlenmekte olan normal bir insannskayb.

Is kaybetme ekilleri Kcal/h % miktarKonveksiyon ile 30 35

Radyasyon ile 30 35

Terleme suretiyle 15 18

Nefes almak suretiyle 5 6

Dier muhtelif ekillerle 5 6Toplam 85 Kcal/h % 100

3.2 Konfor ve konfora etki eden faktrler

Konfor : Kapal bir mahalde havann scakl


143/216

Konfor : Kapal bir mahalde havann scakl,nemi, hz, temizlii, radyant scakl ve dierhava artlarndan ileri gelen bir rahatszlkolmamashaline konfor denir.

Bir insann konfor halinde bulunmas yalnz

havann kuru termometre scaklna baldeildir. Fiziksel ve zihinsel konfor duygusunuetkileyen akustik, aydnlatmakoullarve hacminrengi gibi kavramlar da konforu etkileyen

faktrlerdir. Konfor artlarn etkileyen faktrleri ksaca

inceleyelim. Bunlar :

a) Scaklk: Vcudun denge denkleminde bitaraf noktayaetki eden en nemli husus d scaklktr. D scaklndeiimine bal olarak vcudun s kayb artar veya


144/216

deiimine bal olarak vcudun s kayb artar veyaazalr. Bozulan dengeler hastalklaraneden olur.

Yaanlan hacmin edeer scakln (hava scakl veradyant scakl)gznnealan scaklaoda operasyonscakldenir, ve aadakiekildeformleedilir.to= 0,5 (ta+ tr) [

oC] Burada;

to : Oda operasyon scakl[o

C]ta : Yerel hava scakl(KT) [

oC]

tr : tr= SK* tK olup, yerel radyant scaklktr. [oC]

SK : Yzeyle gz nne alnan noktalar olan P ve K

noktalararasndakigrmeasdr.tk : Yzeylerdenher birini ifade eden K numaralyzeyinscakldr[oC]

Oda operasyon scaklk (edeer scaklk)aralklar ASHRAE 55e gre :


145/216

g

Yazn : 23 26 [oC]

Kn : 20 24 [oC]olarak alnabilir.

Ayrca, i ortam scaklnn 21 oCnin altnadmesi halinde ortamda STATK

ELEKTRKLENMENN balad bilinmektedir.

b) Nem : Konfor hali zerinde nemin etkisi de oknemlidir. Vcudun sdeiimdenkleminde (E =


146/216

buharlama ss)nn deiimi, rutubetli scak

havada solunumu gletirir, rutubetli soukhavada vcudunmukavemetini krar.

Rutubetsizlik az ve boazda kurumalara nedenolur. Balnemi % 75iaanortamlarda bakteri ve

virslerin daha ok redii ve bulunduu,balnemi % 23naltndaolan ortamlarda ise solunumyolu hastalklarnn daha sk grldbilinmektedir.

Konfor artlar iin izafi nem : % 65 % 30arasndaolmaldr.

c) Hava hareketi : Hava hareketinin artmaskonveksiyon ve evaporasyon s kaybn arttrarak


147/216

serinlemeyi temin eder. Bu nedenle serinlemek iin

bazyerlerde vantilatrkullanlr. Ayrcaklimatizeedilen hacimlerde havann cereyanndan, zelliklesoukhavanncereyanndansaknlmaldr.

Aktivite durumuna gre hava hz ISO 7730 dan

alnabilir. Mahallin konfor blgesindeki hava hz da aparey

seerkendikkat edilmesi gereken bir parametredir.

zellikle tavan tipi hava apareylerinin fleme hzISO 7730a greyerden 2 m yksektemax. V = 0,2m/s olmaldr.

d) Civar yzeylerin ortalama scakl : Civar yzeylerinortalama scakl da, kapal mahaldeki havascaklndan bamsz olarak insana etki eder. Mahal


148/216

havasscakl istenen dzeydeolsa dahi, civar yzeyler

souk ise vcutdirekt olarak radyasyon ile s kaybederve mahal havas insana soukmugibi gelir. Bu nedenlezellikle binalarn d cephelerinin izole edilmesinedikkat edilmelidir.

e) Havann terkibi : Teneffs edilen havann yeterli

dzeydetemiz olmasgerekir.f) Ses ve titreim:Uygun ses seviyesi ortamntrnegre

20 60 dB (desibel) deerleri arasnda olmaldr (10-12Watt = 0 dB).

g) Renklerin etkisi : Genel olarak ak renkler insanlarferahlatmakta, koyu renkler skmaktadr. indebulunulan ortamn duvar ve tavan renkleri ak renklerolmaldr.


149/216

Havanngeicipislii: Bizleri ilgilendiren havadanayrlmas mmkn olan ve ebatlar 150 ila 0.2


150/216

ymikron mertebesinde deien aadaki geici

pisliklerin (fiziksel ve biyolojik pisliklerin)temizlenmesidir :

1) Muhtelif tozlar,

2) sve dumanlar,3) Bakteriler,

4) Sis, buhar ve gazlar.

inde fazla miktarda insan bulunan bir mahallinhavas teneffs nedeni ile kirlenir. eriye tazehava verilmesi gerekir.

Fizyolojik olarak, deniz seviyesinde bulunan

normal bir insan her teneffs devresinde 500


151/216

cm3 havay cierlerine alr. Normal artlardadakikada 16 kez solunum yapld zaman 8litre/dk hava kullanlmolur.

Deniz seviyesinde hafif alan bir insana

verilmesi gereken hava 108 litre/dakdr.

Hareketli bir iiinise bu miktar, 360 litre/dkyakmaktadr.

Burada nemli olan husus, kapal bir mahalhavasiindekiCO2miktarnzararszbir deerdetutacak kadar ieriyetemiz hava vermektir.

Atmosferde normal olarak % 0.03 0.04

oranndaCO2gazbulunur.


152/216

2

nsan,teneffsettiihavann% 4.3nCO2edntrr. Ancak tm havann CO2ednmesinekadar havannteneffsmmkndeildir.

CO2

oran% 5 10 arasndaolan havada nefesalmak zorlar, kalp arpnts ve yorgunlukbalar.

Yaplan deneylerde CO2 orannn normal deeri olan %0.03 den % 5e kmas ile insanlarn teneffs etmederecesinin 4 misli arttn gstermitir CO2 younluunu


153/216

derecesinin 4 misli arttngstermitir. CO2younluunu% 0.5 mertebesinde tutmak iin kapal bir hacime insan

banaverilmesi gereken hava ilk bakta114 lt/dk. olarakhesaplanabilir. Ancak insan vcudundan ve muhteliforganik maddelerden yaylan fena kokular ve sigaradumannedeni ile 100 150 lt/dk taze hava miktarbile

konfor salayamamaktadr. Muhtelif uygulamalar iinhacimlerin havasnnsaatte ka

defa deitirilmesigerektiibelirtilen tablolar yardm ilebu hacmin taze hava ihtiyacbelirlenebilmektedir.

Birok uygulamalarda ise insan bana saatte kapalmahalle verilmesi gereken taze hava miktarlarnnbelirlendii tablolarn kullanlmas ile taze havamiktarlarnnhesaplanmasdr.

Burada dikkat edilmesi gereken bir husus ta, bazuygulamalarda kapal mahaldeki insan saysnnd il h i k ll llikl i i


154/216

deil, hacmin kullanm ama ve zelliklerinin n

plana alnmasgereidir. rnein bir ameliyathanenin havalandrlmasnda

ya demenin m si bana 36.6 m3/h lk bir tazehava miktar esas alnacak veya sz konusu

ameliyathanenin tm havas saatte 8 10 defadeitirilecektir.

inde az insan bulunan ve zellik arzetmeyenmahaller genellikle tabii olarak havalandrlrlar. Bunedenle konutlarda havalandrma tesisatbulunmas zorunlu deildir. Muhtelif uygulamalariindzenlenentablolar ektedir.

3.4 Hava Kalitesi

a) Tanm : Hibir kirletici madde iermeyen ve


155/216

a) Tanm : Hibir kirletici madde iermeyen ve

bu havay soluyan insanlarn % 80 veya dahafazlasnn hava kalitesiyle ilgili herhangi birtatminsizlik hissetmediihavadr.

nsanlar zamanlarnn % 90n i hacimlerdegeirmektedirler. hacimlerdeki kirliliktenkaynaklanan hastalklar da sz konusuolduundan bu konuda baz standarlar ortayakmtr. ASHRAE 62-89.

b) Hasta Bina Sendromu (HBS) :Grnrhibirhastalk nedeni olmayan bir binada, sakinlerin


156/216

sadece binada geirdikleri zamanla balantl

olarak salkve konfor ikyetleriolmasnadenir. Bu ikayetler ; baars,gz,burun veya boaz

rahatszlklar,ksrk,kuru veya kantlbir cilt,

ba dnmesi, mide bulants, konsantrasyonbozukluklar ve kokuya kar ar duyarllkeklindeolabilir.

1) Bu hastalk belirtilerinin kayna

tanmlanamamtr.2) ikyetilerin ou binay terk edilerinden

hemen sonra rahatladklarnbelirtmilerdir.

c) Hava Kalitesini Bozan Hasta BinaSendromunun Nedenleri :

1) Solunan havadaki CO oran (canl solunumu ve


157/216

1) Solunan havadaki CO2oran (canl solunumu ve

yanmadan)2) Kt kokular (insanlardan)3) Mikroorganizmalar (evre ve insanlardan)4) Nem (evre ve piirme faaliyetlerinden)

5) Radon gaz (topraktan)6) Organik buharlar (kullanlan eya ve bina

elemanlarndan)7) Toz (evre ve kullanlan eyalardan)8) Alerjen maddeler ve canllar (evreden)9) Sigara duman (insanlardan)10)Dier kaynaklar (Elekronik kirlenme, radyasyon vs)

d) Hava Kalitesinin Gelitirilmesi


158/216

1) Kirletici madde kaynann ortadan kaldrlmas2) Havalandrma orannn arttrlmas

e) HavalandrmaMiktarlar Minimum enerji tketimiyle kabul edilebilir bir


159/216

j yihava kalitesine ulaabilmekiinASHRAE kii

bana den d hava miktarn bir standardabalamtr. ASHRAE 62yegre,eerdhavakalitesi yeterli ise, aadaki tablolarda gereken

hava miktarlarverilmitir. Son zamanlarda gelitirilen tekniklerden biri

talep kontrollu havalandrmadr. Bu sistemdehava kalite sensrnden veya CO2 sensrndenkumanda alan bir havalandrma sistemi ihtiyaolduunda ve talep geldiinde devreyegirmaktadir.

f) Hava Debisi ve Hava DeiimSays Bir hacme gnderilecek veya ekilecek hava


160/216

g ymiktarkirleticilerin veya kokunun younluuna

baldr. Endstriyel ve ticari uygulamalardaretilen s ve prosese bal olarak ilavelergerekebilir.

Saatteki hava deiimi says, bir odayabeslenecek taze hava miktarnnhesaplanmasndanemlibir faktrdr. Aadakitablodaki deerler, Avrupa tarafndanDIN 1976T.2 erevesinde teklif edilmitir. Bu hesaplardakiibana 20 50 m3/h-kii d hava dikkatealnmtr.

g) Lejyoner HastalnaKarKlima Tesisatlarndakinlemler

Lejyoner hastal Lejyonella bakterisi (Legionella


161/216

Lejyoner hastal, Lejyonella bakterisi (Legionella

pneumophilla) tarafndanoluturulanve lmeyolaabilen ciddi bir zatrre hastal biimidir.Lejyonella nemli ve sulu ortamda yaar ve oalr.En yaygnbulamayolu binalardaki shhi tesisat veklima tesisatdr.Tesiatta Lejyonella potansiyeli olan yerlerunlardr:

1) Scaklk : 25 45 oC aras scaklkl nemli, suluyerler.

2) pH : Suyun pH = 6,9 deerien uygun deerdir.3) Hijyen : Kirler ve birikintiler kuluka iin uygun

ortamlardr.

Binalardaki klima tesistalarnda karlalantipik tasarm scaklklar gz nne alndnda,


162/216

tipik tasarmscaklklargznnealndnda,

Lejyonella iinen uygun bymeortamlar:

1) Soutmakuleleri

2) Buharlamalkondenserler3) Nemlendiriciler (zellikle sulu tip) olarak

saylabilir.

3.5 Efektif scaklkve konfor alan Efektif scaklk : Havann scakl, rutubeti ve hava

hareketinin muhtelif bileenlerinde hissedilen


163/216

hareketinin muhtelif bileenlerinde hissedilen

scaklaefektif scaklkdenir. Bu scaklk:Yaz (ET) Scakl : 21.5 C (ET)da insanlarn %98i konfor halinde,Kn (ET) Scakl : 20.0 C (ET) da insanlarn %

97.7si konfor halinde, kendilerini hissetmilerdir. Bu sonular % 30 70 izafi nemli hava ile yaplan

deney sonulardr. Konfor alanlarise aadakiefektif scaklkaralklar

ile ifade edilir :Yaz konfor alan:19.5 23.5 C (ET),Kkonfor alan:17.5 21.5 C (ET)

Tablo 4. Konfor mntakalar - bitaraf nokta mukayesesi.

Aratrmaclar Efektif Scaklk Snrlar AklamaOrtalama Snrlar Scaklk


164/216

Ortalama Snrlar Scaklk

Konfor mntakas (alan)

Houghten andYaglow

19 17 - 21.5 Kn, normal giyinmikadn ve erkek

Yaglow andDrinker

21.5 19 - 24Yazn, normal giyinmiistirahat eden erkek

Yaglow22.5 19 - 28

Btn sene, ceketsizistirahat eden erkek

Keeton et all24 23 - 24.5

Btn sene, plak ve bazalartlarda kadn ve erkek

Termik bitaraf nokta

Du Bois andHardy

24 23 - 25Bazal halde plak erkek

22 18 - 24.5 Bazal halde elbiseli erkek

Winslow,Herington and

29 - 31stirahatta plak erkek

Gagge 23 - 29 stirahatta elbiseli erkek

3.6 Konfor efektif scakl zerine etki edenfaktrler


165/216

Konfor efektif scakl insanlarn fizyolojikdurumlarna bal olarak deiir. Fizyolojikbakmdaninsanlar; almave dinlenme, giyinmeve gda alma, iklim alkanlklar, ya vecinsiyetlerine grebirbirinden okfarkldrlar.

Bu bakmdan, tm insanlar deil ounluunukonfor halinde bulunduran artlar esasalnmaktadr.

imdikonfor efektif scaklnetkileyen faktrleriinceleyelim :

1) klimve mevsimler : svetescakbir gn,Msrda souk bir gn olabilmektedir.


166/216

s da sou b g o ab e ted

Dalardayaayan insanlar iin% 35 - 40 nemoran konfor art olabilmektedir. Ancakinsanlarn ounluunun konfor halindebulunduklarscaklkalanlar:

Yaz konfor mntakas : 19 23 C (ET),

Kkonfor mntakas : 20.5 23.5 C (ET),olmaktadr.

2) Sre : nsanlarn kapal mahallerde kalmasreleri ksaldka konfor salayan ET scakl


167/216

y

da o kadar d scaklk derecelerine yaklar.rnein, maazalarda mteriler, ksa srelikaldklarndan dolay kn 18 C scaklndastlrlar.

3) Elbiseler :Giyinme ekilleride konfor efektifscaklzerindeetkilidir. Elbiselerin izolasyonetkisini lmekiinKlo = 0.116 C/Kcal mh

denilen bir birim teklif edilmitir. [1 clo = 0,155m2KW].

4) Yave cinsiyet :Genel olarak konfor efektifscakl; kadnlar ve 40 yandan fazla yal


168/216

; y y

insanlar iiniin,0.5 C ET kadar fazla olur.

5) ok tesiri : Dardan iklimlendirilmi bir

mahalle aniden girildiinde hissedilen aniscaklk deiimlerini azaltmak iin i ve dscaklk farklarnn makul llerde tutulmasve koridorlarn bir ara scaklk deerindetutulmasdnlmtr.

6) Fiziki faaliyet :Vcudunfiziksel hareketliliine kadar fazla ise konfor efektif scakl o


169/216

kadar dk olmaldr. Atlyede kuvvetsarfederek alan bir insan ile sinemasalonunda film seyreden bir insann konforefektif scaklkihtiyalarfarklolacaktr.

7) Radyasyon tesiri : Yaplan deneysonularna gre, civar ortalama radyasyonscaklnn 1 C deimesi, konfor efektif

scaklnn 0.5 C kadar deimesinigerektirmektedir.

3.7 Edeerscaklk

Amerikada efektif scaklk endeksi


170/216

uygulanrken, ngilterede edeer scaklkkavramuygulamaya konulmutur.

Efektif scaklk; scaklk, rutubet ve havahareketinin bir fonksiyonu olup civar

yzeylerin radyasyon tesirini dikkatealmamaktadr.

Edeer scaklk ise; scaklk, rutubet, hava

hareketi ve civar yzeylerin radyasyonetkisinide iinealmaktadr.

3.8 Ekonomik konfor artlar ve konforstandartlar


171/216

Istmahesaplarndaknen iyi konfor salayani scaklklar esas alnr. Soutma hesaplarndaise; en iyi konfor salayan artlardan 1 ile 2 CET daha yksekiartlarlayetinilir.

Istma tesisatnda 1-2 Clik fark tesismasraflarn pek etkilemezken, iklimlendirmetesislerinde bu farklar tesis masraflarn nemli

lde etkilemektedir. nk iklimlendirmetesisatlarokpahaltesisatlardr.

4 KLMASANTRALI


172/216

Bir klima santral,havannhareketlendirilmesi,temizlenmesi, stlmas, soutulmas,nemlendirilmesi ve kurutulmas (neminin

alnmas)iingereken nitelerdenoluur. Havann klima santral iindeki yolunu

izlersek, aadakielemanlarla karlarz:


173/216

ekil20. Klima santralprensip emas.

1) Aspirasyon hcresi, 6) Hava nemlendiricisi,

2) Karmodas, 7) Damla tutucu,3) Toz filtresi, 8) Son stc(I2),

4) nstc(I1), 9) Vantilatr(V),5) Soutucu(S), 10) By-pass hatt.

imdibu elemanlar(niteleri)ksacaaklayalm:

1) Aspirasyon hcresi : Radyal bir aspiratrle


174/216

klimatize edilen hacimden kirli havayemip, bununbir ksmngerekiyorsa karmhavasolarak karmodasnagnderennitedir.

2) Karm odas : D hava ile evrim havas girileri

zerinde kar etki yapacak ekilde birbirine balklapeler bulunur. Bu klapeler aracl ile, her ikihavannkarmistenen oranlarda ayarlanabilir.

3) Toz filtresi : D hava ile evrim havasnntemizlenmesi iin, karm odasnn arkasnagenellikle bir toz filtresi yerletirilir.

4) n stc : n stc genellikle kn gereken birstma nitesidir. Dardan emilen nemi dk dhavann nem alma kapasitesini nemlendirici


175/216

havann nem alma kapasitesini nemlendirici

giriindenncearttrmakiinnstcgereklidir.5) Soutma yzeyleri : Yazn n stcnn yerine

yzeyli bir soutucu hizmete sokulur. Soutucuakkan olarak ehir suyu, derin kuyulardan

karlan su, soutulmu su ve bazen de birsoutmagrubuna ait salamura kullanlr.

6) Hava nemlendirici (Ykayc) : Bu apareyde(nitede) hava, ok sayda lleler aracl ileplverize hale gelmi olan su ile temas eder.Bylecebu aparey, su ve salveriiiinbykbiryzeyinolumasnasahne olur.

7) Damla tutucu : Nemlendiriciden sonra yerletirilen damlatutucunun grevi, ykama ve nemlendirmede kullanlphavann bnyesine girmemi olan su damlacklarnn khavasdevresine nfuzunuengellemektir.


176/216

g

8) Son stc : Nemlendiriciden kta hava, giri havasnniermesigereken su yzdesine (zglnemine) ulamolmasgerekir. Bu suretle bu stcdayaz ve kyeterli dzeydestlanhavannzglnemi sabit kalr. Klima tesisatbir mahalli stmadurumunda ise, giriscaklmahal scaklndanyksek,aksihalde yani klima tesisat bir mahalli serinletmek durumunda

ise, giriscaklmahal scaklndandaha dktutulur.9) Vantilatr : Hava klima tesisat iinde, santraln sonuna

yerletirilen ve bir elektrik motoru ile tahrik edilen birvantilatr aracl ile harekete geirilerek,mahallere kanallarvastasylasevkedilir.

10) By-pass hatt:Genellikle nfilitrasyondan sonra operasyonatabi tutulmayacak olan niteleri blirlenen oranlarda atlayanhava hattdr.

ASPRATR :


177/216

Merkezi Klima Santral


178/216


179/216


180/216


181/216


182/216


183/216

4.1 Hijyenik Klima Santral zellikleri :

1) ift cdar konstrksiyonlu olup kapal profillerdenyaplmaldr.


184/216

2) cidar, tavan ve yan yzeyler galvaniz, demepaslanmaz sa olmaldr.

3) Oksitlenecek veya korozyona urayacak vesterlizasyondan zarar grecek malzeme kullanlmamaldr.

4) Santral iinde keskin ke, cvata, somun ba, aralk vs.bulunmamaldr.

5) Kontrol ve temizlik iin fan, filtre, nemlendirici, soutmaserpantinleri iin aydnlatma ve kap bulunmaldr.

6) Fan tamamen galvaniz satan mamul veya epoksi boyaltercihen seyrek kanatl veya serbest fan, dar karlabilirtip olmaldr.

7) Serpantinler seyrek hatveli, bakr boru-alminyumkanatl olmaldr.

8) Damla tutucular kolay temizlenebilir ve karlabilirl l d


185/216

olmaldr.9) Drenaj tavalar sklebilir tip paslanmaz satan

mamul, eimli ve iinde su kalmayacak ekildeyaplm olmaldr.

10) Damperler szdrmaz, alminyumdan mamul,contal olmaldr.

11) Santral hava kaaklarna kar szdrmaz, EN1886ya gre szdrmazlk test sertifikasna haiz ve B-klass olmaldr.

12) Filtre erevesi szdrmaz, EN 1886 ya greszdrmazlk test sertifikasna haiz ve F9-Klassolmaldr.


186/216

2) Karma alma durumu :Bu uygulamada dhava ile birlikte evrim havasndan da yararlanlr.Sadece d hava ile alma durumuna gre bu


187/216

Sadece d hava ile alma durumuna gre, bu

sistemde nemli bir s ve soutma suyu ekonomisisalanr.

ekil20. Karma almaekli.

3) Bay-pas dzenli karma alma durumu : Buuygulamalarda, karm havasnn tamam veya birksm dorudan (baka bir ileme tabi tutulmadan)


188/216

( )

vantilatrhcresineverilir. Bu truygulamalar dahaokendstriyeltesislerde kullanlr.

ekil 21. Bay-pasl karma evrim ekli.

4.3 letme ekilleri ve havann hazrlanmas

1) K iletmesi


189/216

ekil 22. K iletmesinin (h-w) diyagramnda gsterilii.

a)Karm : (1) artlarndakidhava, (2) artlarnda bulunan ihava ile belirli oranda karm odasnda kartrlmakta ve (3)karmhavasmeydana getirilmektedir. (3) noktas(1-2) doruparasn hava miktarlaryla ters oranda bler (yani karm

d b tikti )


190/216

adyabatiktir).

b) n stma : (3) halindeki hava karm, n stc iindengemekteve bu stciindex3su miktarsabit kalacak ekildesnarak,(4) haline gelmektedir.

c) Nemlendirme : (4) halindeki hava, nemlendiriciden geerkenhem nemlenir, hem de sour. Nemlendirme ilemi i = sabitdorularna paralel dz bir izgi boyunca oluur ve (4)noktasn (5) noktasna balar. (5) noktasnda havann ihtivaettii (ierdii) su miktar giri havasnn (xg) su miktarnaulam olmak zorundadr. (5) noktas doyma erisi zerindedeildir. nkpratikte doyma haline eriilemez.

d) Son stma:(5) noktasndakihava, son stcdangeer. Istc,karmhavasn,sahip olduusu miktarsabit kalmak artyla,istenilen (6) noktasnayani girihavasartlarnagetirir.

2) Yaz iletmesi


191/216

ekil 23. Yaz iletmesinin (h-w) diyagramnda gsterilii.

YAZ LETMES:a) Karm : (1) artlarndaki d hava, (2) artlarndaki i hava ile belirli

oranda karm odasnda kartrlarak (3) artlarndaki karm havaselde edilmektedir. Yine karmadyabatik artlardagerekletirilmekteolup (3) noktas doru parasn hava miktarlaryla ters oranda bler


192/216

olup, (3) noktasdoruparasnhava miktarlarylaters oranda bler.

b) Soutmave kurutma : (3) halindeki karmhavasyzeylisoutucudangeerken, hem soutulmak hem de kurutulmak suretiyle (4) halinekadar ular. Hava bu noktada, giri havasnda olmas gereken (xg) sumiktarnasahip olmaldr.

c)Mahalde sve nem kazanm : (4) halindeki hava, daha sonra stcyaalnarak,su miktar(xg) miktarndasabit kalmak artyla,girihavasiinartkoulan(5) noktasnakadar getirilir. (5) noktas(2) noktasile aynduyulur s oran dorusu zerinde olmak zorundadr. nk mahalleflenen havann, mahallin duyulur ve gizli slarn alabilmesi iinmutlaka duyulur s oran dorusu zerindeki bir noktadan verilmesigerekmektedir.

Konut mahallerinde Dt = t2 - t5 scaklk fark 6 ila 8 C olarakbelirlenmitir. Scaklk farknn kk seilmesi, mahalle verilen girihavas miktarnn artmasna (iletme masraflarnn artmasna), bykseilmesi halinde ise mahalde rahatszlk veren hava cereyanlarnnmeydana gelmesine sebep olmaktadr.


193/216


194/216


195/216


196/216


197/216


198/216


199/216


200/216

5) PRATKISI YKHESABI

Projelendirme teklifi veya yaklak sistem


201/216

maliyeti karmak amacyla; yaklak s ykve buna bal olarak, klima ekipmanlarnnsistem, kapasite, l ve miktarlarnn acilenkarlmasgerekebilir.

Bu maksatla, uygulamann eidine gre bazabuk hesap usul ve donelerinin yer aldaadakitablolar gelitirilmitir.

Bir rneklebu tabloyu kullanalm:

Yllk)

Elektrik

(Klima iin)Yakt(Istma)

le.Tek.ninbakabilecek

Soutma gc 90 Kcal/h

Hava Debisi 18 m3/h

KLMA AVAN VE TEKLF.PROJELER N TAKRB HESAP VE SSTEM SEM DONELERisletme Sarfiyat

12-20

Kwh/m2

(0rt l5)

1800 ila

5000

m2/kii

Takribi Kapasite ihtiyac (1m2Demealan iin)

Uygun Klima Sistemleri

Tek ve ift kanallmerkezi sistemler,

multizone, paket tiol

Bina Cinsi

OFS-BRO

Uygulama zellikleri

Ekonomik konu nplandadr. Zon kontrolgerekir. Oda artlar iir

4-10

lt/m2

(0rt 7)


202/216

Klima iin Top. G 0.07 KW

Aydnlatma 25 watt

klim, alan/Top.aln. 70%Cihaz odas ihtiyac Binann %4-8

Soutma gc 150 Kcal/h

Hav es Debisi 30 mVh

Klima iin Top. G 0.09 Kv

Aydnlatma 45 Watt

klim alan/Topl. 75%

Cihaz oda ihtiyac Binann %5-8

Soutma gc 75 Kcal/h

Hava Debisi 30 mVh

Klima Top. gOc 0.065 Kw

Aydnlatma 30 Watt

iklim/toplam alan 70%

Cihaz oda ihtiyac %4-6


Hava Debisi 18 trVh

Klima fopl. _g 0.090 Kw(1)(2)(3)

klim/'Topl. alan 75%

Scaklk ve nemin herodada ayr ayr kontrolmUmkn olabilmelidir. Sesseviyesi dk (25-30 dbyatak odalarn.) (30-35 db

genel alanlar)1

Sistem

devaml alacaktr.Estetik grnm nemli

(0rt.l5)

15-40

Kwh/nr

(0rt,30)

20-45

Kwh/m2

(Ort.30)

m /kii(Or.3400)

2000 ila

10000

m2/kii(0r.3900)

1000 ila

5000

m2/kisi

(Ort.2500)

Ses ve titreimlerinnlenmesine zel dikkatgsterilmeli. Soutma ykou hacmin iindemeydana gelir. Arka ve

yksek oturmamahallerinde scaklklarnfazla ykselme eiliminde

Bykmaaza

OTEL

TYATRO-STDYO

Aydnlatma

cihaz, endksiyon, fancoil, mstakil kat

cihazlar. SoutmaUreticiler:Her cins. Istmareticiler; Her cins

r(l) Tiyatro 15 Watt/m*

.(2) Radyo Stdyo 80

m21

-(3) TV StUdyo

150 m2 Tek kanallmerkezi sistem. Her trlstma ve soutma reticicihaz olabilir. Heat Pump'

uygulamasna msait

talep ok kat deildir.Sistem, oda blmelerinin

deitirilmesineuyabilmelidir,'

Hacim ii klima yUkyksektir. Soutma y-kndeki deiimler okazdr. Hava kirlenmesi vetoz oktur ve zel filtregerektirir (Yksek verimli)

Tek kanall sistemleriMstakil kat cihazlar.Istma ve soutma ortamretme cihazlar her cinsolabilir.

Fan Coil, Endksiyon, vs.D hava bir primercihazda iklimlendirilerek

verilmelidir. Istma vesoutma ortam retmecihazlar her cins olabilir.

1000-5000

m2/ki51

(Ort.2500)

14-55

Kwh/m2

(Ort.30)

(0rt.7)

2.5-5

t/m2

(Or.3.5)

.6-45 lt/m2

(Ort.13)

6-45 lt/m2

(Ort.22)

.Elektrik

(Klima iin)Yakt(stma)

l. Tek.ninbakabilecei

Soutma gc 75 Kcal/h

Hava Debisi 15 m3/h

Klima Toplum g 0.055 Kw

KLMA AVAN VE TEKLF PROJELER CN TAKRB HESAP VE SSTEM SEM DONELER

Paket cihatlar, fan

coil,pencere tipi, direkt yakclstc.Her trl stma ve

soutma retici cihaz

Her bir mstakil apartmannitesi iin ayr bir sistem ve

kontrol dnlmelidir. Sistemiisletme basit olmaldr. Ses ve

Bina Cinsi Takribi Kapasite ihtiyac (1m2

Deme alam iin)

sletme Sarfiyat (Yllk)

10-25

Kwh/m2

(0rt.2O)

APARTMAN

Uygulama zellikleriUygun Klima Sistemleri

5-20 lt/m2

(OrtlO)


203/216

Aydnlatma 20 Watt

klim/Toplam alan -Cihaz oda ihtiyac %1-4Soutma gc 90 Kcal/h

Hava Debisi 18 m3/h

Klima iin Top. g. 0.09 KwAydnlatma 30 Waftt

Iklim.alan/Top.aln. -

Cihaz odas ihtiy. %5-10Soutma gtltti 120 Kcal/h

Hava Debisi 24 m3/h

Klima iin Top.g 0.09 Kw

Aydnlatma -

klim.Top!. alan -

Cihaz odas ihtiyac %1-5


Hava Debisi 36 m3/h

Klima iin topl. g 0.125 Kw

Aydnlatma -

klim./Topl.alan -

Cihaz odas ihtiyac %5-10

Mikrop ve benzeri zararlbakterilerin dalmasnlenmelidir.Cihaz odas tozve mikroptan.artlm olmal.Devaml iletme beklenir. Herodann hava sirklasyonu ayrolmaldr.

s saatleri dar ve gnnmuayyen zamannda olur. kilirestoranlarda insanlarnsoutma istei daha fazladr.Mutfak egzostu ayr olarakMtalaa edilip ihtiyachesaplanmaldr.

Scaklk ve nem kontrol okiyi ve shhatli yaplmal. Tozfiltrasyonu iyi yaplmaldr (%90verimli filtre). Bilgisayar

makinesinin yousan nemdenmuhafazas

uygulanabilir. titreim az olmaldr. sletmemasraflar az olmaldr.

HASTANE

RESTORAN

BLGSAYAR

Tek kanall, ift kanallsistemler, fan coil. paket

cihaz, direkt stma. Santrifj,absorpsiyon, pistonlu, vida tipi

kompresrl soutmajeneratrleri ile paket tipicihazlar.

Tek kanall sistem, fan coil,paket tipi cihaz. Istma vesoutma gc her trlcihazla salanabilir.

Tek kanall sis., paket cihaz,mnferit kat niti, soutmagc paket cihaz ve pistonlusoutma kompresr ilesalanr. Istma scak suveya elektrikle.

20-45

Kwh/m2

(Ort.30)

1000 ila 5000

m2 kii(Ort.2500)

10-50 lt/m2

(Ort.20)

MADEN

OCAI

alma sahas, ocak giriinden 500-1000 mt. derinde ve 1000 ila 3000 mt. mesafede olacaktr. Ismeydana gelmesi fazla ve bu snn alnmas zordur. alma mahalli her gn ilerler ve klima ciha-znnda buna uygun ilerlemesi gerekir. Patlayc gazlar mevcuttur ve expl. proof malzeme ve cihaz gerekir.

MAK.

ATELYES

Tek kanall sis. direkt stmaradyant (ma) stclar,fuel oil yakc-hava stclar.So utma ve stma her trl cihaz le salanabilir

Soutma sadece zel ve hassas ilemlerin yapldmahallere uygulanr. Bu mahaller ou zamankk oda eklinde yaplmaldr. Hava perdesiuygulana bilir


204/216

(

H

)

(

H

)

(

S

)

(

S

)

So-utma ve stma her trl cihaz le salanabilir. uygulana-bilir.

MATBAA Tek kanall ist. ve direkt stma sistemi. Her trstma ve soutma cihaz uygulanabilir.

Scaklk 25-26C ve nem %45-50 seviyelerindetu-tulmaldr. Mrekkep buharlar ve kokununatlmas iin zel havalandrma ve filtre gerekir.

TEKSTL Tek kanall klimasistemi. Soutma gc santrifjveya Absorpsiyonlu makina ile. Istra gc alevveya su borulu buhar kazanlar ile.

Scaklk 20-28 C, nem: plik ksmnda 60-00,doku-ma ksmnda:%50-60 olmal ve hassas olarakkontrol edilmeli. alma hacminde byk miktardas retilir. Ekonomi nemli.

GIDA

ENDST.

Tek ve ift kanall ist. Paket cihazlar. Santrifj,absorpsiyon, pistonlu ve paket soutucular. Alev ve

su borulu kazanlarla stma.

lemin cinsine gre beyaz oda uygulamasgereke-bilir. Scaklk ve nemin zel artla rda

tutulmas gerekebilir. Prosesden kan tozun alnmasgere-kebilir.

ARA. LAB. Tok kanall, fan coil, mstakil paket cihazlar.Istma ve soutma stte (gda end.) gibi.

Oda ii s retimi yksektir. Is ve nem seviye-leriiin zel artlar gerekebilir. Zararl gaz ve kimyevi

buharlar mevcut olabilir.

TABLO: Soutma yapan klima cihazlarnn takribi elektrikg ihtiyac1. Percere tipi cihaz (Paket)

2. Duvara gnl tip paket cihaz3. Salon tipi cihaz

4. Merkezi sistan { 3- 25 Ton/Frigo) (H)

Merkezi Sistem ( 25-100 Ton/Frigo) (H)

Merkezi Sistem ( 25-100 Ton/Frigo) (S)

Merkezi Sistem (100'cen yukar) (S)(H): Haval Kondensarlij(S): Sulu Kondenserli

Kompresr iin Fan ve dier aksara

1.46 Kw/Ton,Fri. 0.32 Kw/ton.Frigo

1.64 Kw/Ton.Fri. 0.30 Kw/ Ton.Frigo1.49 Kw/Ton.Fri. 0.14 Kw/Ton.Frigo

1.20 Kw/Ton.Fri. 0.20 Kw/Ton. Frigo

1.18 Kw/Ton.Fri. 0.21 Kw/Ton. Frigo

0.94 Kw/Ton.Fri. 0.17 Kw/Ton.Frigo

0.79 Kw/Ton.Fri. 0.20 Kw/Ton.Frigo


205/216


206/216


207/216

6) YAZ KLMASIISI YKHESABI Bu blmde yaz klimas s ykne etki eden

faktrleri tanmlayp Carrier firmasnca


208/216

faktrleri tanmlayp, Carrier firmasncahazrlanan Air Conditioning System Designadl kitaptan uyarlanan s kazanc cetvelitantlacaktr. Bu cetvel ayn kitaptan alnm

olan ilgili tablolardan da yararlanlarakhazrlanmaktadr.

Bir hacmin skazanciki grupta hesaplanr:

1) Duyulur skazanlar2) Gizli skazanlar

6.1 DUYULUR ISI KAZANLARI

1) Camdan Gne Radyasyonu ile Is Kazanc :


209/216

QR= qR* Ac* f

qR : 1 m2cam yzeyinden radyasyonla transferolan s

Ac : Cam alan

f : Glgeleme faktr

2) Duvardan veya atdan Radyasyon +letimselIsKazanc:


210/216

Hesap kolayl iin d duvarlardan olan skazancuekildehesaplanacaktr:

Q = Ad* k * te

Ad: Duvar alank : Duvar stransfer katsays

Dte : Edeer scaklk fark, duvardan geen

radyasyon ve iletim ssn birlikte belirleyenbilekescaklkfark


211/216

4) nsanlardan Gelen Duyulur Is Kazanc :

Mahalde bulunan insanlarn vcut scaklklar


212/216

nedeniyle odaya verdikleri duyulur sdr :

5) Ik ve Cihazlardan Gelen Is Kazanc :

Klima yaplan mahaldeki aydnlatma amac ilekullanlan lambalar vb. ve zellikle mutfakklimasnda, mutfakta kullanlan cihazlardan

gelen s ykleridir :

6) D Hava Is Yk :

Q = V * 0 29 * t


213/216

Q = Vd* 0,29 * t

Vd: Dardanalnan taze hava miktar

0,29 : Katsay

Dt : Scaklk fark

Baypass faktr nedeniyle bu snn birksmnn dorudan oda duyulur ssnetkilediikabul edilecektir.

6.2 GZL ISI KAZANCI

1) nsanlardan Gelen Gizli Is Kazanc :


214/216

nsanlarn terleme ve solunum yoluylaortama verdikleri nem nedeniyle meydana

kan gizli sdr.

2) Buhar reten Cihazlardan Gelen Gizli Is :

zellikle mutfak klimasnda, mutfakta

bulunan ve buharla alan cihazlarn okluunedeniyle nemli bir yer tutar.

3) D Hava Gizli Is Kazanc :


215/216

Q = Vd* 0,716 * w

Vd:

o,716 :

Dw :

Bu snn bir ksm BF nedeniyle oda gizli ssn

etkileyecektir.


216/216

Documents

iklimteknigi