Ikasgelako Programazioa Dbh-ko 4.Maila

PROGRAMAZIO DIDAKTIKOAREN AURKIBIDEA

1. Sarrera

2. Programazio Didaktikoaren erreferenteak:

2.1 Euskal Curriculum-a: Oinarrizko gaitasunak.

2.2 Ikastetxeko Dokumentuak:

2.2.1 Heziketa-Proiektua

2.2.2 Hizkuntza-Proiektua

2.2.3 Curriculum-Proiektua

3. Programazio Didaktikoaren Testuingurua

4. Oinarrizko gaitasunak

5. Helburuak

6. Edukiak

7. Metodologia

7.1 Printzipio Metodologikoak.

7.2 Jarduera-mota.

7.3 Antolamendua (Denbora, lekua, taldekatze-mota)

7.4 Baliabideak

8. Aniztasunaren trataera.

9. Ebaluazioa

9.1 Ebaluazio-irizpideak

9.2 Ebaluazio-prozesua (nork, noiz, zertarako)

10. Unitate Didaktikoak

1. U.D. : Magnitudeak eta unitateak. Metodo zientikifikoa.

2. U.D. : Atomoaren egitura eta Sistema Periodikoa.

3. U.D. : Lotura Kimikoa.

1

4. U.D.: Erreakzio kimikoak

5. U.D.: Kalkulu kimikoak

6. U.D.: Konposatu ezorganikoen formulazioa eta nomenklatura

7. U.D.: Karbonoaren konposatuak.

8. U.D. : Kimika eta Gizartea.

9. U.D.: Mugimendua.

10.U.D. : Dinamika.

11.U.D. : Indar Grabitatorioak.

12.U.D.: Indarra eta Presioa fluidoetan.

13.U.D.: Energia Mekanikoa. Lana eta Potentzia.

14.U.D.: Energia Termikoa. Beroa eta Tenperatura.

15.U.D. Uhinak: Soinua eta Argia.

11.BIBLIOGRAFIA.

2

1. SARRERA

Irakasleok gure lana urte osorako antolatzen dugu kurtso hasieran. Ikastetxearen

Curriculum Proiektuari jarraituz egin behar dugu beti, hauxe ikasleen berariazko

ezaugarrietara egokituz.

Ziklo edo hezkuntza-etaparen arabera, jakintza-arlo edo irakasgai bera irakasten

dugun irakasleok elkarrekin egingo dugu lan ikasgelako curriculum-programazioa

egiteko, elkarlan honen bidez bermatuta izan daitezen bai ikasketen koordinazioa, bai

jakintza-arloak ikasten ari diren ikasleen aukeraberdintasuna, eta hezkuntza-etapako

nahiz Oinarrizko Hezkuntzako ikasketen progresioa.

Beraz, guzti hau kontutan izanda, Programazio Didaktikoa egiten dugu irakasleok.

Hemen aurkezten den Programazioan Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren

Laugarren Mailako Fisika eta Kimika arloko ikasturteko programazioa dugu. Fisika

eta Kimika Natura Zientzia da eta beraz, Natura Zientzien curriculuma izango dugu

erreferentzia. Maila honetan ikasi-irakatsi behar diren unitate didaktiko multzoa batzen

du programazio honek baita programazioa egiteko kontutan hartu beharreko oinarrizko

dokumentuak, ikastetxeko testuinguruari lotutako ezaugarriak, ikasi-irakatsi behar diren

oinarrizko gaitasunak*, helburuak, edukiak, metodologia, aniztasunaren trataera, eta

azkenik, prozesu osoaren ebaluazioa.

Ikasturtearen hasieran gure ikasleei programatutakoaren berri emango diegu,

hasieratik, eurek helburuak, edukiak eta ebaluazio-irizpideak zein berreskuratzeko

sistema ezagutu ditzaten. Metodologiaren ildo nagusiak ere azalduko ditugu ikasgelan.

*Oharra: Konpetentzia hitza erabiltzen da testu askotan eta agian egokiagoa izan

daiteke. Hala ere, gaitasun hitza erabiltzen dut Euskal Curriculum-aren dekretuan

agertzen baita.

3

2. PROGRAMAZIO DIDAKTIKOAREN ERREFERENTEAK

Irakasleok Programazio Didaktikoa egiterakoan hauexek dira kontutan hartu behar

ditugun oinarrizko dokumentuak, betiere, gure ikasleen errealitateetara egokituz:

2.1 Euskal Curriculuma

2.2 Ikastetxeko dokumentuak: Hezkuntza Proiektua, Hizkuntza Proiektua eta

Curriculum Proiektua.

2.1 EUSKAL CURRICULUM-A: OINARRIZKO GAITASUNAK

Gaitasuna problema eta zailtasunei aurre egiteko modu etiko, automo eta arduratsua

da. Beste moduan esanda, ezagutzaren erabilpena testuinguru jakin batean

teknologia erabiliz.

Euskal Curriculuma oinarrizko dokumentua dugu gure ihardueran. Honen arabera,

testuinguru edo egoera askotarikoek eskatutako jakintza, trebetasunak, jarrerak eta

balioak konbinatzean datza oinarrizko gaitasunen funtsa, eta gaitasun horiek eskuratu

behar dituzte Oinarrizko Hezkuntzako ikasle guztiek, bai pertsona bai gisa

errealizatzeko eta garatzeko, bai herritar aktiboak izateko eta gizarteratzeko.

Programazio didaktikoa egiterakoan kontutan izan behar ditugu neurri batean edo

bestean gaitasunak nola garatu ditzakegun unitate didaktiko desberdinetan. Fisika eta

Kimika arloan zenbait gaitasun gehiago eta sakonago garatuko dira beste batzuk

baino, hala ere beti dago modua arlo honekin gutxiago zerikusia duten gaitasunak

lantzeko.

Hauek dira Oinarrizko Hezkuntzako curriculumeko oinarrizko gaitasunak:

a) Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.

b) Ikasten ikasteko gaitasuna.

c) Matematikako gaitasuna.

d) Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

4

e) Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.

f) Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.

g) Giza eta arte-kulturarako gaitasuna.

h) Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

Jakintza-arloak eta irakasgaiak landuz eskuratzen dira oinarrizko gaitasunak. Baina ez

da hori gaitasunak eskuratzeko modu bakarra, eskolako nahiz eskolaz kanpoko

bizipenen bidez ere eskuratzen baitira, eta, besteak beste, ikastetxeen organizazioaren

eta funtzionamenduaren bidez, irakaskuntza-jardueren bidez, hezkuntza-komunitateko

kideen artean ezarritako harreman moduen bidez eta programatutako jarduera osagarri

eta eskolaz kanpokoen bidez.

2.2 IKASTETXEETAKO DOKUMENTUAK

Euskal Curriculum-ean batzen den bezala, ikastetxe bakoitzak Ikastetxearen

Hezkuntza Proiektua, Hizkuntza Proiektua eta Curriculum Proiektua izan behar du.

Errealitatean hau ez da horrela betetzen. Hala ere ikastetxeetan funtzionatzeko arauak

eta ohiturak egon badaude, eta aurrekoak egon ezean, hauexek izango dira kontutan

izango ditugunak programazioa egiteko.

2.2.1 Ikastetxeko Hezkuntza Proiektua

Ikastetxeak egindako hezkuntza-aukera eta hark ezarritako jardunbide-ildo nagusiak

jasotzen dituen proposamen-agiri osoa izango da Hezkuntza Proiektua, hezkuntza

komunitateak ikastetxean egingo duen hezkuntzako esku-hartzea koherentziaz

zuzentzeko erreferentziatzat erabiliko dena.

Honako hauek jasoko ditu Ikastetxearen Hezkuntza Proiektua: hezkuntza-jardueraren

balioak, helburuak eta lehentasunak; ikaskuntza-prozesuan zer hizkuntza erabiliko diren

finkatzeko irizpideak eta aukera askeko irakasgaien eskaintza egiteko erabiliko direnak;

5

ebaluazio-prozesuko alderdi orokorrak; tutoretzako ekintza-plana eta aniztasunaren

trataerarako neurriak; eta ikastetxeak erabakitako bestelako alderdiak.

Hori guztia finkatzeko, euskal gizartearen eta ikastetxearen beraren testuinguru

sozioekonomikoari eta kulturalari erreparatu behar zaio, bai eta ikasleen ezaugarriei eta

premiei ere. Halaber, aintzat hartu behar da hezkuntza-helburuak lortzeko eta oinarrizko

gaitasunak eskuratzeko bidea erraztea izan behar duela agiri honek finkatutako

neurrien helburuak.

2.2.2 Ikastetxearen Hizkuntza Proiektua

Hizkuntzen irakaskuntzarekin eta erabilpenarekin lotutako alderdi guztien plangintza

egingo duen agiria da hizkuntza-proiektua, ikastetxeek egindakoa, bere hezkuntza-

esparruan aplikatzeko.

Hizkuntza-proiektua Hezkuntza Proiektuaren barruan jasoko du Ikastetxeak.

Hezkuntza-proiektuan jasotako ikaskuntza-prozesuan hizkuntzak nola irakatsiko eta

erabiliko diren finkatuko du hizkuntza-proiektuak, eta zehaztu egingo zer-nolako

trataerak izango duten hizkuntzak curriculum-proiektuan. Agiri honetan jasotako

erabakiek eragin zuzena izango dute ikastetxeko beste agiri batzuetan; esaterako,

barne-araudian, urteko plangintzan, eta noski programazio didaktikoetan edo

ikasgelako programazioetan. Hizkuntza proiektuan barne-eta kanpo-harremanetarako

adostutako printzipioak ezarriko dira.

2.2.3. Ikastetxearen Curriculum Proiektua

Ikastetxean irakasten diren hezkuntza-etapa guztiak landuko ditu curriculum-proiektuak.

Hasierako hezkuntza-etapetatik ikasleak jaso ohi dituzten ikastetxeetan, etapa

bakoitzeko curriculum-proiektuak egiteko prozesua koordinatzeko batzorde bat eratuko

da etapa horien arteko koherentzia bermatzeko.

6

Ikasturte hasieran, jakitera eman beharko dira maila bakoitzean gainditu beharreko

gutxieneko helburuak eta ikastetxearen curriculum-proiektuan onartutako ebaluazio-

irizpideak.

3. IKASGELAKO PROGRAMAZIOAREN TESTUINGURUA

Aurkezten dudan Programazioa Basauriko Uribarri Institutoko D.B.H. 4.Mailako

Fisika eta Kimikako Programazioa da.

Instituto hau Basauriko Ariz auzoaren ondoan dago, eremu industrial batean. Hona

datozen ikasle gehienak Basaurikoak dira eta portzentaia txikiago batean Etxebarri,

Galdakao eta ondoko herrietakoak.

Basaurin, beste bi Instituto daude eta zenbait ikastetxe pribatu. Gure Institutoak

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza osoa eta Batxilergoko hiru modalitate (zientifikoa,

teknologikoa eta humanistikoa) eskaintzen du. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza B eta

D ereduetan egin daiteke. Batxilergoa A eta D ereduetan egin daiteke.

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako ikasleak bi eraikinetan sakabanatuta daude.

Lehen, bigarren eta hirugarren mailako ikasleak “Calderon” deituriko eraikinean daude.

Eraikin hau Lehen Hezkuntzakoa zen duela urte batzuk. Laugarren mailako ikasleak eta

Batxilergoko ikasleak beste eraikinean daude. Eraikin honetan zerbitzuak, zuzendaritza

eta irakaskuntzarako instalazio-baliabide gehienak ditugu (laborategia, plastika gela,

multimedia gela,…).

Lehen aipatu dudan bezala, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako ikasleak B eta D

ereduetakoak dira, beraz DBH 4.mailako Fisika eta Kimika eskolak euskaraz ematen

dira. Ikasleen euskara maila ez da oso altua, kontutan izan behar dugu Basauri herri

erdalduna dela gehienetan eta ikasleek ez dute normalean euskara erabiltzen euren

eguneroko harremanetan. Hauxe kontutan izan beharko dugu programazioa

egiterakoan.

7

Fisika eta Kimikako bi irakasle gaude hiru talde desberdinetarako. Hiru talde horietan

talde naturalen (4.A, 4.B eta 4.C taldeen) nahasteak daude. Talde batean 9 ikasle

daude (8 mutil eta neska bat), beste batean 16 ikasle eta hirugarrenean 14 ikasle

(azken bi hauetan neska eta mutilak antzera bananduta).

Ikastetxean etorkinak badaude ere gure taldeetan ez dago etorkinik. Hala ere

aniztasuna dago gure ikasleen artean eta hauxe ere kontutan izan beharko dugu

programazioa egiterakoan.

4. OINARRIZKO GAITASUNAK

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako 4.mailako Fisika eta Kimikako programazioak

oinarrizko gaitasunak garatzeko eta eskuratzeko egiten duen ekarpena ondokoa da:

1. Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna

Gertaerak ulertzeko, ondorioak iragartzeko eta norberaren bizi-baldintzak, gainerako

pertsonenak eta beste izaki bizidun guztienak hobetzeko eta zaintzeko jarduerak

egiteko aukera ematen dute natura-zientziek. Horretarako prozesu zientifikoak eta

ikerketa zientifikoko metodoak erabiltzen dira. Hala nola, gure programazioan

laborategiko lana (esperimentuak diseinatu eta garatu) metodo zientifikoari jarraituz

lantzen dugu, esperimentalki aztertutakoa ikusi ondoren ondorioak ateratzen irakasten

dugu eta zientziaren aplikazioak eguneroko bizitzan aztertzen ditugu.

2. Ikasten ikasteko gaitasuna

Ikasleen pentsaera logikoa garatzen da, eta natura interpretatzen eta ulertzen

laguntzeko eremu teoriko bat egiten da.

Hala nola, gure programazioan saiatzen gara autonomia eta autoebaluazioa bultzatzen,

garrantzi handia ematen diogu eguneroko koadernoari lan tresna bezala, norberak

aurrerapena kontrolatzeko modua delarik. Eskemak eta laburpenak lantzen ditugu

ikasleek garrantzitsuena desberdindu dezaten. Gaiaren hasieran eta amaieran

8

helburuak zeintzuk diren eta bete diren ala ez ikasleek ikus dezaten lantzen dugu ere

gure programazioan.

3. Matematikarako gaitasuna

Natura-zientzien garapenak lotura zuzena du matematika-gaitasuna eskuratzearekin.

Matematika-hizkuntza erabiltzen da gertakari naturalei buruz mintzatzean, hipotesiak

sortzean, emaitzak deskribatzean, azaltzean eta iragartzean, informazioa gordetzean,

datuak modu esanguratsuan antolatzean, datuak eta ideiak interpretatzean,

jarraibideak eta erlazioak, zergatiak eta ondorioak aztertzean, lege naturalak

gauzatzean; hau da, inguruko errealitatea hobeto ulertzen laguntzen digun tresna da

matematika-hizkuntza. Halaber, “paperean arkatzez” egin beharreko problemak eta

ariketak ebazteko, algoritmoak eta kalkulu matematikoak erabili behar dira. Horrez gain,

ezaguera zientifikoa garatzeko, funtzio eta eredu matematikoak erabili behar izaten dira

maiz. Ikerketa zientifikoa egoera problematiko irekietatik abiatzen da askotan. Kasu

horietan, erreferentzia-eremua edo eremu teorikoa ezarri ostean, matematika-

gaitasunarekin lotura zuzena duten ebazpen-estrategiak erabili behar izaten dira.

Horrela bada, gure programazioan problemen ebazpena lantzen dugu gai gehienetan,

horretarako kalkulagailu zientifikoa ezinbesteko lan tresna dugularik. Magnitude

desberdinak ikasten, dagozkien unitateak lantzen, baita unitateen arteko

baliokidetasunak ere, datuak aztertu eta ondorioak atera logika erabiliz eta antzeko

egoerak analizatu eta analogiaz problemak ebazten lantzen dugu baita. Grafikoak egin

eta interpretatzea ere da gure arloaren gai askotan agertzen den helburua.

4. Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna

Zientzietan, hizkuntza funtsezkoa dela esan dezakegu, ideia zientifikoak sortzeko

tresna baita. Komunikazioa oso alderdi garrantzitsua da lan zientifikoan. Izan ere,

zientzian, aurkikuntza bat ez da ezagueraren ondare komun bihurtzen, komunikazioa

9

egon arte. Hortaz, ikasleek zientziari buruz entzun, hitz egin, irakur eta idatz dezatela

bultzatzeko dute natura-zientziek. Horretarako, elkarrizketa sortzeko berariazko modu

bat erabiliko dute, argudiatzeko eta erlazioak esplizitu egiteko. Irakasgai hauek ikasiz,

bakarrik lortuko da mota horretako komunikazioa. Bestalde, berariazko terminologia

zientifikoa eskuratuz gero, giza esperientziaren oso parte garrantzitsua komunika

dezakegu, eta, horrez gain, gainerakoek esperientzia horri buruz adierazten dutena ere

ulertzeko gai gara.

Horrela bada, gure programazioan hizkuntza zientifikoa garatzen da, kaleko edo

eguneroko hizkuntzarekin duen desberdintasuna aztertuz. Definizioak lantzen dira,

ideiak eta kontzeptuak zehaztasunez adieraziz. Hizkuntza hau laborategiko txostenak

egiterakoan zein gai desberdinetako txostenak edo laburpenak egiterakoan ere lantzen

da. Garrantzia ematen diogu ere programazioan klasean ikasleen ahozko azalpenak

emateari, beraz, gaiak lantzean irakasleok galderak egiten ditugu ikasleoi hauek ahoz

erantzun dezaten.

5. Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.

Natura-zientziak irakasteko eta ikasteko prozesuan aztertu nahi dugun gaia aukeratu

ondoren ondoko urratsak emango ditugu: ahalik eta informazio gehien bilatu, kritikoki,

sistematikoki eta zuhur baloratu (gaur egun garrantzitsua da balorazio hori, informazio

kopuru handia baitago), hautatu, antolatu, aztertu eta interpretatu.

Informazio- eta komunikazio-teknologiak oso tresna erabilgarriak dira informazioa

bilatzeko, gordetzeko, antolatzeko eta komunikatzeko, bai eta datuak eskuratzeko eta

kudeatzeko ere.

Gure programazioan Internet erabiltzen dugu informazio-iturri gisa txostenak egiteko.

Gaiaren batean ere ikasleek webquest bat lantzen dute.

10

6. Gizarterako eta hiritartasunerako gaitasuna

Jarduerak elkarlanean egiteak mesede egiten dio ikaskuntzari; izan ere, ikasleek

besteen iritziekin egiazta eta aberats ditzakete euren iritziak eta euren eta besteen

ekarpenak baloratzen eta ekarpen horiekin kritiko izaten ikasten dute (eztabaida

positibotzat hartuz, komunikazioa eta konponbideen bilaketa sustatzen duelako), bai eta

elkarrekin bizitzen eta inor ez baztertzen ere kulturarengatik, sexuarengatik edo beste

arrazoirengatik. Berdinen arteko elkarlanak eta laguntzak gizarteratzen laguntzen du.

Horrez gain, zientzien edukiek ebidentziak eta zorroztasuna, malgutasuna, koherentzia

eta zentzu kritikoa ematen dituzte, eta, jarrera horiei esker, ikasleak hobeto prestatuta

daude etengabe aldatzen ari den gizarteko erronkei aurre egiteko, gizarte horrek

erabaki arduratsuak eta oinarrituak hartzera behartuko baititu. Beraz, garrantzi

pertsonal eta sozialeko gai zientifikoak tratatuz, natura-zientziek hiritar-gaitasun

garatzen laguntzen dute, gure gizartean gai horiei lotuta sortzen diren tokiko arazoetako

eta arazo orokorretako erabakietan arduraz parte hartzeko.

Gure programazioan taldekako lana sustatzen dugu bai klasean zein laborategian,

bikoteka edota zenbait kasutan talde handiago batean. Zenbait gaiak lantzeko gure

herrietan edota munduan gertatutakori buruzko egunkarietako artikuluak irakurri eta

lantzen dugu klasean, ikasleen arteko eztabaidak sortuz, planteatutako arazoei

irtenbideak proposatuz, eta abar…

7. Gizarte eta kulturarako gaitasuna

Zientzia, kultura-ondarearen parte da, ematen dituen ezaguerengatik, bai eta prozesu

zientifikoengatik ere. Ezaguera zientifikoaren bitartez, munduaren ikuskera bat,

pentsatzeko, ulertzeko, gogoeta egiteko eta irizteko modu bat, balio- eta jarrera-multzo

bat, arazoetara hurbiltzeko modu bat, kulturaren parte den egitura-mundu bat jasotzen

dute pertsonek. Gauza bera gertatzen da artearekin. Zientzia eta artea kultura

11

bakarraren parte dira, eta, kultura horren barruan, ezin konta ahala truke-prozesu

gertatzen dira. Artearen oinarrizko ezaugarriak zientziaren oinarrizko ezaugarriak ere

badira. Hain zuzen ere, arte guztiak formen sorkuntzak dira, funtsean, eta aldaketa

horiek egitura bat sortzen dute, azkenean. Zientzia eta aurrerapen zientifikoek eragin

zuzena dute artearen tekniketan (objetuen egituren osaketa, optika, argia, soinua,…)

Gure programazioan lantzen dugu zientziaren aplikazioan ekoizpen artistikoan

(materialak, teknikak,…) baita Fisikan, gehienbat, zenbait artelanen oinarri zientifikoa.

8. Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna

Egoera problematikoak tratatzean, ikasleek errealitateari buruz gogoeta kritikoa izan

dezatela, helburuak proposa ditzatela eta zientifikoki landu daitezkeen proiektuen

plangintza egin eta proiektu horiek gauza ditzatela bultzatzen da. Elkarren artean lotura

duten jarrerak eskuratzeko lan egiten da; besteak beste, zehaztasuna, ardura,

iraunkortasuna eta autokritika. Jarrera horiek guztiek laguntzen dute norberaren

autonomia eta ekimena garatzen. Gorputzaren ezaugarriak, aukerak eta mugak

ezagututa, autoestimua sustatzea, norbere gorputza onartzen laguntzea, eta, horrez

gain, ongizatea lortzen laguntzen duten zaintza- eta osasun-ohiturak bultzatzea dira

irakaskuntza zientifikoak ikasleen garapen osoa lortzeko egiten dituen zenbait ekarpen.

Gure programazioan, lan pertsonalari garrantzi handia ematen zaio, norbera autonomia

eta estrategiak izan ditzala gerorako bizitzaren beste esparruetan aplikatuko direnak.

5. HELBURUAK

Gure programazioan saiatzen gara gure arloko helburuak lantzen eta garatzen

Oinarrizko Hezkuntzaren helburuak bete ditzatela. Batzutan helburu bakarra lantzen

dugu. Gehienetan, aldiz, hainbat helburu lantzen dira batera, guztiak erlazionatuta

baitaude. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan, gaitasun hauek lortzea izango da natura-

zientzien irakaskuntzaren helburua:

12

1. Errealitatea azaltzeko eskemak egitea, zientziaren printzipioak erabiliz

interpretatzeko eta garapen zientifiko-teknologikoaren aurrean kritikoa izaten.

2. Problemak ebaztea eta ikerketa txikiak egitea, bakarka zein taldeka, zientzien

prozedurekin koherentzia duten estrategiak erabiliz.

3. Informazioa lortzea gai zientifikoei buruz, hainbat iturri erabiliz eta informazioa

hori erabiltzea.

4. Zientziei buruzko informazioa duten mezuak aktiboki eta kritikoki interpretatzea,

eta mezu zientifikoak sortzea.

5. Giza organismoaren ezaguera zientifikoa erabiltzea.

6. Ekosistemen funtzionamenduari buruzko ezaguera zientifikoa erabiltzea.

7. Zientziaren izaera, probak eta sorkuntzak egiteko izaeraren, ezaguera

erabiltzea.

Aurreko gaitasunak lantzen Oinarrizko Hezkuntzaren helburuak lortu behar ditugu, hots:

a. Arduraz bizitzen ikastea .

b. Ikasten eta pentsatzen ikastea .

c. Komunikatzen ikastea .

d. Elkarrekin bizitzen ikastea.

e. Ikaslearen giza alderdiak garatzen ikastea .

f. Egiten eta ekiten ikastea .

6. EDUKIAK

Euskal Curriculumak agintzen du zeintzuk izan behar diren gure programazioan agertu

behar diren edukiak. Hau errespetatuz, gure programazioan Kimikako gaiak landuko

ditugu hasieran eta gero, Fisikako gaiak. Fisikako gaiak lantzeko beharrezkoa den

“trebetasun matematikoa” ikasturtean zehar bereganatzen dute ikasleok eta gure ustez

errazagoa da Kimika gaiekin hastea.

13

1. Eduki-multzoa. Eduki komunak

- Metodo Zientifikoa: Gertakari naturalak eta egoera errealak behatzeko irizpideak;

egoera problematikoei buruzko uste egiaztagarriak edo hipotesiak egiteko irizpideak,

esparru teorikoa abiapuntua hartuta; hipotesiak egiaztatzeko balio duten diseinu

esperimental txikiak egiteko arauak.

- Laborategiko lana: Segurtasun- eta higiene-arauak betetzea, hondakinak kudeatzeko

oinarrizko arauak eta teknikak.

- Laburpen gisa, txostenak egiteko irizpideak, mintzaira zientifikoa zehaztasunez

erabiliz eta argitasuna eta ordena aintzat hartzea eremu guztietan.

- Taldeka lan egitearen aldeko jarrera, lanak egiteko lankidetza bultzatzea eta arduraz

parte hartzea, pertsonak errespetatuz.

- Eguneroko bizitzan baliabideak arduraz erabiltzeko eta ingurumena zaintzeko

irizpideak.

- Pentsamendu kritikoa eta lan pertsonalerako esfortzua eta iraunkortasuna.

2. Eduki multzoa. Mugimenduak eta haien kausak

- Zinematika : Mugimendua. Mugimenduaren izaera erlatiboa. Mugimendu zuzenen eta

lerromakurren azterketa kualitatiboa. Mugimendu zuzen uniformearen azterketa

kuantitatiboa. Azelerazioa. Erorketa askea.

- Dinamika : Elkarrekintza eta indarra. Indar-motak. Dinamikaren printzipioak. Indarren

oreka. Presioa. Fluidoen estatikaren oinarrizko printzipioa. Presio atmosferikoa.

- Astronomia eta grabitazio unibertsala: Eredu geozentrikoa eta heliozentrikoa.

Galileoren teleskopioa. Grabitazio unibertsala. Gorputzen pisua.

14

3. Eduki multzoa. Aldaketen azterketan sakontzea

- Lana eta energia: Energia-moten azterketa: zinetika eta potentzial grabitatorioa. Lana

egiteko eraginkortasuna neurtzeko moduaren azterketa: potentzia. Energia

konserbazioaren printzipioa.

- Beroa eta tenperatura: Beroa energiaren transferentzia dela dioen egungo

ikusmoldearen interpretazioa. Makina termikoak.

- Uhinak : Energia transferitzeko beste modu bat. Soinuaren uhin-izaera. Uhin

elektromagnetikoak: espektro elektromagnetikoa eta argi ikuskorra.

4. Eduki multzoa. Erreakzio kimikoak eta haien garrantzia

- Atomoaren egitura eta lotura kimikoak: Eredu atomikoak. Sistema Periodikoa.

Sustantzien sailkapena propietateen arabera. Lotura kimikoa: ionikoa, kobalentea,

metalikoa. Masa molekularra. Konposizio ehundarra. Konposatu ez-organikoen

formulazioa eta nomenklatura (IUPAC-en arauak )

- Karbono konposatuen egituraren sarrera: Ezaugarriak. Hidrokarburoen garrantzia

baliabide energetiko gisa. Makromolekulen garrantzia izaki bizidunen osaeran.

- Erreakzio kimikoak : Estekiometria. Erreakzio kimikoen abiaduran eragina duten

faktoreak. Energia erreakzio kimikoetan: endotermikoak eta exotermikoak. Zenbait

erreakzio kimiko garrantzitsuak.

- Kimika eta gizartea: Kimika eta bizi-kalitatea. Kimika, ingurumena eta osasuna.

7. METODOLOGIA

7.1 PRINTZIPIO METODOLOGIKOAK (Curriculum-aren sarreran?)

7.2 EKINTZA MOTA

Klasean mota desberdinetako ekintzak burutuko ditugu unitate didaktikoaren arabera,

hots:

15

- Sarrera-motibazio jarduerak : Zer ikasiko dugun ezartzeko. Unitate guztietan

erabiltzen ditut.

- Negoziazio-jarduerak: Ikasleekin batzutan adostuko dugu nola landu gaia. Kimika eta

Gizarte gaian landuko ditut.

- Aurretiazko ezagupenak ateratzeko jarduerak :Unitate gehienetan lantzen ditut.

- Garapen jarduerak: Kontzeptuak, prozedurak eta jarrerak ikasteko jarduerak. Unitate

guztietan lantzen ditut.

- Finkapen jarduerak : Aurretiazko ezagupenak eta ikasitakoa konparatzeko ekintzak

baita ikasitakoa praktikatzeko ere. Unitate guztietan lantzen ditut.

- Indartze-jarduerak : Arreta berezia behar duten ikasleentzako jarduerak. Ikasleen

arabera landu behar dira. Beharren arabera landuko ditugu.

- Berreskuratzeko jarduerak : Ikasitakoa gainditu ez duten ikasleentzat. Beharren

arabera landuko ditugu.

- Sakontzeko jarduerak : Ikasitakoa abiapuntua hartuta ezagupen berriak izateko

aukera ematen duten jarduerak. Noizean behin landuko ditugu.

Irakasleok gidatuko ditugu jarduera gehienak, baina ikasleen autonomia eta

elkarlana bultzatzen saiatuko gara eta beraz, hauen parte-hartzea bultzatuko dugu bai

ikasgelan, galderak erantzuten, ahozko azalpenak ematen edota arbelean buruketak

ebazten; bai laborategian, taldekako lan praktiko errazak diseinatzen eta burutzen;

edota beste edozein egoeratan.

7.3 ANTOLAMENDUA

Denbora: Arlo honetan 3 saio irakasten dira astero, beraz, ikasturteko 105 saio

ditugu guztira. Gure programazioan 15 unitate didaktiko agertzen dira, bakoitzari

esleitzen zaion saio-kopurua unitate bakoitzaren eskeman azaltzen dugu aurrerago.

Askotan denboralizazioa egokitu behar da taldearen ezaugarrien arabera, normalean

16

irakasten diren unitate didaktiko kopurua txikiagotuz edota lehentasunak ezarri behar

dira unitateen edukiak lantzeko. Hauxe kurtso amaieran egiten den memorian islatu

behar dugu.

Lekua: Saio gehienetan ikasgelan egongo gara. Laborategia, bideo-gela edota

informatika gela noizean behin erabiliko ditugu.

Taldekatze-mota: DBH 4.mailako ikasle guztiak bertan ikasi dute aurreko urteetan.

Guztira 39 ikasle dugu hiru taldetan bananduta eta lau ikaslek besterik ez dute

suspenditu iazko Natur Zientziak. Guztira 5 errepikatzaile ditugu talde desberdinetan

bananduta. 2 irakasle ematen dugu Fisika eta Kimika

Normalean ikasleak binaka edo taldeka jarriko ditugu lan egiteko, norberak koadernoa

izango du lan tresna garrantzitsua eguneroko lana isladatzeko. Batzutan ere banakako

lana egingo dute.

7.4 BALIABIDEAK

Gure ikastetxean ikasgelaz gain laborategi bi (fisika eta kimikakoa), multimedia gela

(bideoa) eta informatika gela ere baditugu. Normalean ikasgelan egongo gara eta lan

tresna ohikoenak ikaslearen koadernoa eta testu-liburua izango dira (Giltza

argitaletxekoa). Formulazioa lantzeko IUPAC-eko arauak batzen duen liburua erabiliko

dugu. Ikasleek beharrezkoa denean kalkulagailua ekarriko dute. Lan praktikoak egiteko

laborategiko materiala eta tresneria dugu, baita APQUA izeneko programaren “kutxak”.

Mintegian ere bideo-bilduma badugu. Informatika-gelan Internet erabili dezakegu. Guzti

honetaz gain ikastetxeko liburutegia ere erabili ahal dute ikasleek.

8. ANIZTASUNAREN TRATAERA

Ez daukagu Curriculum-egokitzapen esanguratsua behar duen ikaslerik. Hala ere, gure

ikasleen artean aniztasuna dago eta aniztasunari erantzuteko zenbait estrategia

erabiliko ditugu:

17

- Metodologia desberdinak : Talde eta ikasleen ezaugarrien arabera ikaskuntza

maila eta estiloa aldatu beharko dugu, ikasleen parte-hartzea eta motibazioa

bultzatzeko asmoz.

- Jarduera desberdinduen proposamena: Zailtasun desberdineko jarduerak

proposatu ahal dira ikasleen maila oso desberdina bada; edota jarduera irekiak,

gutxienezkoak denok bete behar dituztelarik. Horretarako talde desberdinak antolatu

ahal dira .

- Material didaktiko desberdinduak: Kasu batzutan testu-liburua erabili beharrean

beste materialak erabiliko ditugu (bideoak, egunkari edota aldizkarietako artikuluak,

internet…) Horrela motibazioa handitu eta ikasleek errezago ikasi ahal dituzte

edukiak.

9. EBALUAZIOA

Gure programazioan proposatutako helburuen lorpena zein ikaste-irakaste prozesu

osoaren balorazioa egiten dugu ebaluazioan.

9.1 EBALUAZIO-IRIZPIDEAK

- Lan zientifikoaren ezaugarri bereizgarriak erabiltzea. Horretarako, problema zientifiko

edo teknologiko garrantzitsuren baten edo gaur egungo problemaren baten azterketa

egiaztatua egingo da, pertsonen bizi-kalitatea duen eragina aztertuko da.

- Ezaguera zientifikoa eta beste mota batzuetako giza pentsamendua bereiztea.

Ezaguera zientifikoaren ezaugarritzat hartzea gerora egiaztapen enpiriko bidez froga

daitezkeen iragarpenak egitea.

- Bizitza errealean erraz ikus daitezkeen mugimenduekin lotura duten egoera

problematikoak ebaztea, egoera horiek irudikatzen dituzten magnitudeak, unitateak eta

funtzio matematikoak erabiliz.

18

- Indarra magnitudea hartzea mugimendu-aldaketen eragiletzat, eta eguneroko

bizimoduan dauden indar nagusiak ezagutzea.

- Unibertsoa osatzen duten objetuen arteko erakarpena, indarra pisua eta satelite

artifizialen mugimendua interpretatzea, grabitazio unibertsalaren legea erabiliz.

- Eguneroko bizitzako energia-transformazioak azaltzea, energiaren kontserbazioaren

printzipioa erabiliz. Lana, beroa eta uhinak energia-transferentziatzat hartzea.

- Taula Periodikoko elementu kimiko adierazgarrienen ezaugarriak identifikatzea, beste

elementu batzuekin elkartzean duten portaera kimikoa eta osatutako sustantzia sinple

eta konposatuen propietateak kontuan hartuta.

- Hainbeste konposatu organiko egotearen arrazoia eta makromolekulek izaki

bizidunengan duten garrantzia justifikatzea, karbonoen ezaugarriak oinarri hartuta.

- Erreakzio kimikoak eta haien energia-alderdiak azaltzea, bai eta prozesu kimikoen

abiaduran eragina duten alderdiak ere, aldaketa kimikoei buruzko zenbait lege erabiliz

eta hainbat kalkulu estekiometrikoak eginez.

- Industria kimikoa gizartearen ongizatean duen garrantzia azaltzea, eta hainbat

industriak gizarte modernoaren garapenean izan duten egitekoa aztertzea. Hori guztia

ingurumenean izandako ondorioekin lotzea.

Normalean unitate didaktiko bakoitzaren hasieran aurretik dituzten ezagupenak

ateratzeko jarduerak burutuko ditugu. Honen bitartez irakasleok zein ikasleek

ezagutuko dugu gaiari buruz norberak duen ezagupen-maila. Ebaluazio jarraia egingo

dugu, hau da, eguneroko lana izango da erreferentzia eta beraz, koadernoan isladatuta

agertu behar da. Klasean parte-hartzea bultzatuko dugu, elkarlana eta arloarekiko

jarrera positiboa ere baloratuko dugu. Unitate didaktiko bakoitzeko azterketa bat edo bi

egingo ditugu. Guzti hau kontutan izanda ebaluazioko nota jarriko dugu. Norbaitek

ebaluazioa gainditu gabe badauka errekuperatzeko aukera izango du, kasu bakoitzean,

19

gainditu gabe duen aspektua bereziki landu beharko duelarik (azterketa, koadernoa,

jarrera…). Azterketa normalean irakasleok jarriko dugu, baina noizean behin ikasleek

landuko dituzte azterketa-proposamenak eta hortik irakasleok aukeratuko dugu.

Azterketak gainditzeaz gain lana eta jarrera ere egokiak izan behar dira ebaluazioa

gainditzeko. Bestaldetik, unitate didaktiko amaitzean ikasgelan denon artean

prozesuaren ebaluazioa egingo da guztion iritziak kontutan izanik. Honen helburua

ikaste-irakaste prozesuaren hobekuntza da.

10. UNITATE DIDAKTIKOAK (Ikusi ERANSKINA)

11. BIBLIOGRAFIA

- Euskal Autonomia Erkidegoko Oinarrizko Hezkuntzaren Curriculuma (175/2007

Dekretua, urriaren 16koa. EHAA-2007ko azaroak 13)

http://www.euskadi.net/cgi-bin k54/bopv 20?c&f=20071113&s=2007218

- Fisika eta Kimika DBH 4 (Testu liburua eta baliabideen karpeta).Giltza-Edebé taldea.

- Antunez S. y otros. Del proyecto educativo a la programación de aula. Colección El

Lápiz. Ed. GRAO, Barcelona 1992.

- Puigdellivol, I. Programación de aula y adecuación curricular. Colección El Lápiz. Ed.

GRAO, Barcelona 1992.

- Bernal, J.L., Dpto. Ciencias de la Educación, Universidad de Zaragoza.

http://wzar.unizar.es/acad/fac/egb/educa/jlbernal/proaula.html

- Cuadernos de Pedagogia, nº 370, julio-agosto 2007. Monográfico sobre competencias

básicas.

- Zaratamoko Berritzeguneko web-orria.

20

http://wzar.unizar.es/acad/fac/egb/educa/jlbernal/proaula.html

http://www.euskadi.net/cgi-bin

ERANSKINA: UNITATE DIDAKTIKOAK

1. U.D. LABORATEGIKO LANA. METODO ZIENTIFIKOA

OINARRIZKO GAITASUNAK

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna, gizarterako eta

hiritartasunerako gaitasuna eta norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

HELBURU DIDAKTIKOAK

- Gertakari naturalak azaltzeko metodo zientifikoa erabiltzea.

- Laborategiko materiala, tresneria eta lan-arauak ezagutu, zaindu eta errespetatzea.

- Taldekako lanaren garrantziaz ohartzea.

EDUKIAK

- Metodo zientifikoa.

- Laborategiko materiala, tresneria eta lan egiteko modua.

- Laborategiko segurtasun- eta higiene-arauak , baita hondakinak kudeatzeko arauak.

- Txostenak egiteko irizpideak. Taldekako lana eta elkarlana.

METODOLOGIA

- Lekua: Kimikako laborategia.

- Denbora: 3 saio.

- Taldekatze-mota: Binaka edota hirunaka.

- Baliabideak: - Irakasleak emandako azalpenak eta apunteak (fotokopiak)

- Ikaslearen koadernoa.

- Laborategiko materiala

JARDUEREN SEKUENTZIAZIOA

- Irakasleok metodo zientifikoa azaldu eta gertakari baten ikerketa planteatzen

dugu(erorketa askea). Ikasleek metodo zientifikoa erabiliz zera frogatu behar: Gorputz

batek behar duen denbora altuera batetik erortzeko ez du bere masarekin zerikusirik.

21

- Laborategian lan egiteko materiala eta tresneriaren izenak lantzeko fitxak banatu eta

ikasleek kokapena eta funtzioa ikasi behar dute. Informazio guzti honekin txosten txiki

bat egingo dute irakasleari entregatzeko.

- Laborategiko segurtasun-, higiene- eta hondakinak kudeatzeko arauak biltzen dituen

zerrenda banatuko zaie ikasleei. Laborategian ere zerrenda berdina kokatuko dugu.

Honi buruz galdera-sorta erantzun behar dute ikasleek eta denon artean zuzendu ere.

ANIZTASUNAREN TRATAERA

Unitate didaktiko honetan lantzen diren edukiak ez dira batere zailak. Taldeka egingo

dugu lan eta elkarlana bultzatzen saiatuko gara. Zenbait kasutan arauei buruzko

galdera-sorta erantzuteko ideiak proposatuko ditugu ikasleek erantzun egokia

ondorioztatzeko.

EBALUAZIOA

Ebaluazio-irizpideak:

- Lan zientifikoaren ezaugarri bereziak erabiltzea.

- Ezaguera zientifikoaren ezaugarritzat hartzea gerora egiaztapen enpirikoen bidez

froga daitezkeen iragarpenak egitea.

- Laborategiko lana eta arauak ezagutu eta errespetatzea.

Ebaluazio-tresnak

- Eguneroko lanaren eta jarreraren jarraipen-fitxa.


- Laborategiko materiala eta tresneriaren txostena.

Berreskuratzeko mekanismoa:

Koadernoa osatuta, txostena entregatuta eta eguneroko lana eta jarrera egokia izatea.

22

2. U.D. ATOMOAREN EGITURA ETA SISTEMA PERIODIKOA


Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna, ikasten ikasteko gaitasuna,

hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna, gizarterako eta hiritartasunerako gaitasuna eta

norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

HELBURU DIDAKTIKOAK

- Oinarrizko partikulen ezaugarriak ezagutzea.

- Eredu atomikoak deskribatzea.

- Elementuak ordenatzearen baliagarritasunaz ohartzea.

EDUKIAK

- Oinarrizko partikulak eta hauen ezaugarriak ezagutzea.

- Eredu atomikoak alderatu eta deskribatzea.

- Sistema Periodikoaren egitura. Taldeak eta periodoak.

- Mintzaira zientifikoa zehaztasunez erabiltzea.

METODOLOGIA

- Lekua: Ikasgela eta bideo-gela.

- Denbora: 7 saio.

- Taldekatze-mota: Talde handiak (4-5 ikasle)

- Baliabideak: - Testu-liburua (Giltza DBH4)


- Bideoa: El atomo (El universo mecánico 49, Arait Multimedia S.A.)


- Irakasleok unitatean landuko diren edukiak aurkeztu eta ikasleek aurretik ikasitakoa

gogoratu, galderak eginez eta bideoa ikusiz. Ikasleek Daltonen teoria atomikoa eta

oinarrizko partikulen eskema egingo dute.

23

- Hiru talde osatu eta eredu atomikoak (Thomson, Rutherford eta Bohr) landuko dira

testu liburua eta irakaslearen azalpenak erabiliz. Gero ahozko aurkezpena egingo da

ikasgelan. Ikasleek ereduen laburpena egingo dute koadernoan.

- Irakasleok orbitalen eredua azaldu, Moeller-en diagrama aurkeztu eta konfigurazio

elektronikoa eta egitura elektronikoa definitu. Arbelean adibideak ebatzi eta ariketak

bidali ikasleek egiteko.

- Irakasleok Sistema Periodikoaren egitura azaldu (taldeak eta periodoak). Konfigurazio

elektronikoaren arabera Sistema Periodikoan elementuak kokatzeko ariketak egin.

- Sistema Periodikoko elementu batzuen propietateak aztertzeko proposatu ikasleei.


Unitate didaktiko honetan taldeka egingo dugu lan eta elkarlana bultzatzen saiatuko

gara. Konfigurazio elektronikoen eta egitura elektronikoaren esanahia eta aplikazioa

ulertzeko eta lantzeko errefortzu-jarduerak prestatuko ditugu beharrezkoa balitz.

EBALUAZIOA


- Atomoaren oinarrizko partikulak ezagutzea.

- Daltonen teoria atomikoa eta eredu atomikoak ezagutzea

- Taula Periodikoko elementu kimiko adierazgarrienen ezaugarriak identifikatzea.

Ebaluazio-tresnak



- Ikasleen ahozko aurkezpena.

- Azterketa.


Azterketa gainditu, koadernoa osatu, eta eguneroko lana eta jarrera egokia izatea.

24

3. U.D. LOTURA KIMIKOA



informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna, gizarte eta

kulturarako gaitasuna, gizarterako eta hiritartasunerako gaitasuna.

HELBURU DIDAKTIKOAK

- Lotura kimikoak bereiztea (ionikoa, kobalentea eta metalikoa).

- Sustantzien propietateak beren loturak kontutan hartuta deskribatzea..

EDUKIAK

- Lotura kimikoak (ionikoa, kobalente, metalikoa)

- Sustantzia desberdinen (ionikoak, kobalenteak, metalikoak) ezaugarriak aztertzea.

- Laborategian taldekako lana burutu eta txostenak egiteko irizpideak lantzea.

- Eguneroko bizitzan baliabideak arduraz erabiltzeko irizpideak lantzea.

METODOLOGIA

- Lekua: Ikasgela, Informatika gela eta Kimikako Laborategia.

- Denbora: 4 saio.

- Taldekatze-mota: Binaka edo hirunaka


- Ikaslearen koadernoa

- Internet




gogoratu, galderak eginez. Ikasleek testu liburuko informazioa ozenki irakurri eta

garrantzitsuena azpimarratu.

25

- Ikasleek binaka edo hirunaka informazioa bilatuko dute Internet-en. Hau egiteko

irakasleok zenbait web-orriak aholkatuko ditugu. Bildutako informazio guztiarekin gaiari

buruzko txostena egingo dute binaka edo hirunaka irakasleari entregatzeko.

- Laborategian saiakuntza egingo dugu, sustantzia desberdinen propietateak

aztertzeko, besteak beste, disolbagarritasuna eta eroankortasun elektrikoa.

Koadernoan agertuko da laborategian egindako saiakuntza eta honi buruzko

hausnarketak. Eguneroko bizitzan erabiltzen diren sustantzien adibideak jarriko dira.


Unitate didaktiko honetan taldeka egingo dugu lan eta elkarlana bultzatzen saiatuko

gara. Zailtasunak erakusten dituzten ikasleentzat errefortzu-ariketak prestatuko ditugu.

Aukera egongo balitz sakontzeko jarduerak ere proposatuko ditugu indar

intermolekularrak aztertzeko.

EBALUAZIOA


- Lotura kimikoak (ionikoa, kobalentea, metalikoa) ezagutzea.

- Sustantzia ioniko, kobalente eta metalikoen propietateak identifikatzea.

- Laborategiko lana eta txostenak era egokian egitea.

Ebaluazio-tresnak


- Ikaslearen koadernoa (laborategiko saiakuntzaren txostena)

- Ikasleek egindako gaiari buruzko txostena.

- Laborategian egindako lana.


Txostena entregatu, koadernoa osatu eta eguneroko lana eta jarrera egokia izatea.

26

4. U.D. ERREAKZIO KIMIKOAK



hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna, gizarterako eta hiritartasunerako gaitasuna,


HELBURU DIDAKTIKOAK

- Erreakzio kimikoak identifikatzea eta bereiztea, mekanismoa kontutan hartuta.

- Erreakzio kimikoen abiaduran zein faktorek aldaraz dezaketen ulertzea.

- Erreakzioak ingurunearekin duten truke energetikoaren arabera identifikatzea.

EDUKIAK

- Erreakzio kimiko motak.

- Erreakzio kimikoen abiaduran eragina duten faktoreak.

- Energia erreakzio kimikoetan: endotermikoak eta exotermikoak.

- Taldekako lana eta laborategiko lana egiteko irizpideak ezagutzea eta bultzatzea.

METODOLOGIA

- Lekua: Ikasgela eta Kimikako Laborategia.

- Denbora: 4 saio.

- Taldekatze-mota: Binaka edo hirunaka laborategian/ Ikasgelan banako lana






gogoratu, galderak eginez. Testu liburuko unitatearen helburua eta eskema irakurri eta

aztertu. Unitatearen prestakuntza atalean agertzen diren jarduerak egin.

27

- Irakasleok erreakzio kimikoak zer diren azaldu eta ekuazio kimikoak doitzeko premia

erakutsi. Egin arbelean adibideren bat eta jarri ariketak ikasleek ekuazioak doitzeko.

- Laborategian testu-liburuko informazioan oinarrituta erreakzio kimiko motak burutuko

ditugu (Azido-base, hauspeaketa eta oxidazio-erredukzio erreakzioak). Geroago

ikasleek txostena egingo dute koadernoan.

- Erreakzioen abiadura eta eragina duten faktoreak, oreka kimikoa eta erreakzio

kimikoen energia atalak lantzeko ikasleek testu-liburua irakurri eta bakoitzak bere

koadernoan eskema-laburpena egingo du. Geroago denon artean arbelean eredua

egingo dugu zuzenketa gisa.


Unitate didaktiko honetan taldeka zein banakako lana egingo dugu. Errefortzu-ariketak

prestatuko ditugu ekuazio kimikoen doiketa eta erreakzio kimiko motak lantzeko.

Zailtasunak duten ikasleei eskema egiteko argibideak azaldu adibideren baten bitartez.

EBALUAZIOA


- Erreakzio kimikoak zer diren ezagutzea. Erreakzio motak.

- Erreakzio kimikoak eta haien energia-alderdiak, bai eta prozesu kimikoen abiadura eta

eragin duten faktoreak ere aztertzea eta eskema-laburpen batean isladatzea.


Ebaluazio-tresnak


- Laborategian egindako lana(laborategiko saiakuntza)

- Ikasleek egindako eskema-laburpena.


Eskema entregatu, koadernoa osatu eta eguneroko lana eta jarrera egokia izatea.

28

5. U.D. KALKULU KIMIKOAK


Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna, matematikarako gaitasuna,


HELBURU DIDAKTIKOAK

- Erreakzio kimikoak arautzen dituzten legeetako batzuk jakitea.

- Erreakzio bateko osagaien masekin eta bolumenekin kalkuluak egitea, erreaktiboak

zein produktuak edozein egoeratan izanda (gasak, disoluzioak…)

- Hess-en legea erabiltzea erreakzio-entalpiak determinatzeko.

EDUKIAK

- Masa molekularra eta masa molarra. Mola.

- Konposatu baten konposizio ehundarra.

- Masa eta bolumenekin eginiko kalkuluak (baldintza normaletan eta ez-normaletan).

- Zehaztasun, orden eta argitasunez buruketak ebaztea.

METODOLOGIA

- Lekua: Ikasgela.

- Denbora: 10 saio.

- Taldekatze-mota: Binaka.



- Kalkulagailua


- Irakasleok unitatean landuko diren edukiak aurkeztu. Ikasleek mola eta masa

molarraren definizioak irakurri eta buruz ikasi. Mola eta masa, bolumena eta partikula-

kopuruaren arteko baliokidetasun eskema egingo dugu arbelean. Ariketak egin.

29

- Erreakzio kimikoen lege klasikoak aztertu, batez ere masa konserbazioaren legea,

ekuazio kimikoak interpretatzeko duten baliagarritasuna justifikatuz.

- Ekuazio kimiko doitutik eta datu batetik abiatuz, erreakzio bateko erreaktiboen eta

produktuen masak eta bolumenak kalkulatzeko lan-prozedurak azaltzea. Bihurketa-

faktoreak erabiliko ditugu buruketak ebazteko. Adibideak ebatzi eta ikasleek

praktikatzeko ariketak jarri. Zuzenketa arbelean egingo dute ikasleek.

- Hess-legea irakurri eta kalkulu energetikoak egiteko prozedura azaldu. Adibideren bat

ebatzi eta jarri ariketak ikasleek ebazteko. Zuzenketa arbelean egingo da.


Unitate didaktiko honetan binaka jarriko ditugu ikasleok elkarlana bultzatzeko asmoz.

Buruketak jartzerakoan zailtasun-maila kontutan izango dugu eta arazoak dituzten

ikasleei errazenak jarriko dizkiegu. Errefortzu-ariketak ere prestatuko ditugu etxean

lantzeko. Ariketa-sorta barruan aukerako ariketa konplexuagoak ere egongo dira.

EBALUAZIOA


- Aldaketa kimikoei buruzko zenbait lege erabiltzea.

- Masa eta bolumenekin kalkulu estekiometrikoak egitea.

- Bihurketa-faktoreak erabiltzea buruketak ebazterakoan.

Ebaluazio-tresnak


- Klasean egindako ariketak eta hauen zuzenketa(autoebaluazioa)

- Azterketa.


Azterketa gainditu, koadernoa osatu eta eguneroko lana eta jarrera egokia izatea.

30

6. U.D. KONPOSATU EZORGANIKOEN FORMULAZIOA ETA NOMENKLATURA



hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

HELBURU DIDAKTIKOAK

- Konposatu ezorganiko bitarrak eta hirutarrak formulatzea eta izendatzea IUPAC-ek

ezarritako arauak jarraituz.

EDUKIAK

- Oxidazio-zenbakiak.

- Konposatu ezorganiko bitarren formulazioa eta nomenklatura (sistematikoa, stock eta

tradizionala): Oxidoak, peroxidoak, hidruroak, azido bitarrak, gatz bitarrak.

- Konposatu ezorganiko hirutarren formulazioa eta nomenklatura( sistematikoa, stock

eta tradizionala): Hidroxidoak, oxoazidoak, oxigatzak.

- Mintzaira zientifikoa zehaztasunez eta sistematikoki erabiltzea.

METODOLOGIA

- Lekua: Ikasgela.

- Denbora: 12 saio.


- Baliabideak: - IUPAC-en arauak batzen duten liburua.

- Irakasleak prestatutako ariketak eta apunteak.



- Irakasleok unitatean landuko diren edukiak aurkeztu eta aurreko urtean ikasitakoa

gogoratu. Banatu oxidazio-zenbaki garrantzitsuenen orria eta azaldu . Ikasleek buruz

ikasi behar dute.

31

- Irakasleok konposatu desberdinen egitura, formulazioa eta izendatzeko arauak azaldu

eta konposatu mota bakoitzaren adibideak jarri eta ariketak egin. Komeni da egun

bakoitzeko konposatu mota bakar bat edo bi gehienez azaltzea. Ikasleek koadernoan

inportanteena idatziko dute eta bertan ariketak egin.

- Konposatu guztien formulazio eta nomenklatura praktikatzeko denetariko ariketak egin

klasean zein etxean eta zuzenketa ikasgelan egingo dute ikasleek (ahoz edota

arbelean). Ariketa bezala ikasle bakoitzak prestatuko ditu azterketarako ereduak.



Ariketak jartzerakoan zailtasun-maila kontutan izango dugu eta arazoak dituzten



EBALUAZIOA


- Konposatu ezorganiko bitarrak eta hirutarrak formulatzea eta izendatzea hiru modutan

(sistematikoa, stock, tradizionala)

Ebaluazio-tresnak



- Bi edo hiru azterketa (Gainditzeko %70 ondo egon behar da)


Azterketak gainditu, koadernoa osatu eta eguneroko lana eta jarrera egokia izatea.

32

7. U.D. KARBONOAREN KONPOSATUAK



hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna, informazioa tratatzeko eta teknologia digitala

erabiltzeko gaitasuna, gizarterako eta hiritartasunerako gaitasuna, gizarte eta

kulturarako, norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

HELBURU DIDAKTIKOAK

- Karbonoa naturan zer formatan agertzen den jakitea.

- Hidrokarburoen garrantzia baliabide energetiko gisa ezagutzea.

- Makromolekulen garrantzia izaki bizidunen osaeran ezagutzea.

EDUKIAK

- Karbonoaren zikloa. Karbono-atomoa eta karbonoaren konposatuak.

- Hidrokarburoak eta beste konposatu organikoen garrantzia aztertzea.

- Taldeka lan egitearen aldeko jarrera bultzatzea.

METODOLOGIA

- Lekua: Informatika gela.

- Denbora: 6 saio.

- Taldekatze-mota: Binaka edo hirunaka.

- Baliabideak: - Testu-liburuak (Giltza DBH4,…..) eta Ikaslearen koadernoa

- Internet eta Power-Point programa.


- Irakasleok unitatean landuko diren edukiak aurkeztu. Karbonoa naturan atala irakurri,

karbonoaren zikloaren diagrama aztertu hainbat produktutan dagoela konturatzeko eta

konposatu batzuetatik beste batzuetara nola transformatzen den ulertzeko.

33

- Testu-liburu desberdinak zein internet erabiliz konposatu organikoen ezaugarriak eta

konposatu organiko garrantzitsuak (hidrokarburoak eta interes biologikoko

makromolekulak) azaltzeko Power-Point aurkezpena egingo dute ikasleek binaka edo

hirunaka.


Unitate didaktiko honetan binaka edo jarriko ditugu ikasleok elkarlana bultzatzeko

asmoz. Power-point aurkezpena egiteko argibideak eta ideiak emango ditugu, zenbait

kasutan ahalik eta modu errazen egiteko. Aukera egotekotan, sakontzeko, konposatuen

oinarrizko formulazioa eta nomenklatura lantzeko ariketak jar daitezke.

EBALUAZIOA


- Karbonoaren eta konposatu organikoen ezaugarriak identifikatzea.

- Hainbeste konposatu organiko egotearen arrazoia eta makromolekulak izaki

bizidunengan duten garrantzia justifikatzea.

- Informazio-iturriak eta teknologia berriak modu egokiak erabiltzea.

Ebaluazio-tresnak


- Power-point programa erabiliz egindako aurkezpena eta ahozko azalpena.


Power-point aurkezpena egin eta azaldu, koadernoa osatu eta eguneroko lana eta

jarrera egokia izatea.

34

8 .U.D. KIMIKA ETA GIZARTEA


Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna, gizarterako eta

hiritartasunerako gaitasuna, gizarte eta kulturarako gaitasuna, norberaren

autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

HELBURU DIDAKTIKOAK

- Prozesu kimiko industrialen ezaugarriak zein diren jakitea eta pertsonen bizi-kalitatea

hobetzeko duten garrantzia estimatzea.

- Garrantzizko produktu industrial batzuk lortzeko prozesua deskribatzea.

- Plastikoak bereiztea portaeraren eta aplikazioen arabera.

- Hondakinen kudeaketaren garrantziaz ohartzea.

EDUKIAK

- Oinarrizko industria kimikoa eta transformaziozko industria kimikoa.

- Plastikoen garrantzia gaur egungo gizartean.

- Eguneroko bizitzan baliabideak arduraz erabili eta ingurumena zaintzeko irizpideak.

METODOLOGIA

- Lekua: Ikasgela eta eskualdeko planta industrial bat.

- Denbora: 4 saio.

- Taldekatze-mota: Talde handiak.




- Irakasleok unitatean landuko diren edukiak aurkeztu. Oinarrizko industria kimikoa eta

transformaziozko industria kimikoa bereiztu. Prozesu kimiko industriala azaldu eta egin

eskema koadernoan.

35

- Eskualdeko industria kimikoa bisitatu bertan prozesu kimiko industriala ikusteko.

Bisitari buruzko galdetegia osatu eta irakasleari entregatu.

- Klasea bi taldetan banatu eta eztabaida sortu plastikoen onurak eta kalteen inguruan,

hauen birziklapenaren arrazoiak aztertuz. Hau egiteko bi saio erabiliko ditugu. Ikasle

bat idazkaria izango da eta akta idatziko du gero fotokopiatu eta banatzeko.


Unitate didaktiko honetan taldeka jarriko ditugu ikasleok elkarlana bultzatzeko asmoz.

Sakontzeko-jarduerak proposatu daitezke, egunkarietako edota aldizkarietako

artikuluak klasera eramaten ikasleek irakurri eta lantzeko.

EBALUAZIOA


- Industria kimikoa gizartearen ongizatean duen garrantzia azaltzea.

- Industria kimikoa ingurumenean dituen ondorioak eta nola saihestu ezagutzea.

Ebaluazio-tresnak


- Prozesu industrialari buruzko galdetegia.

- Eztabaidan izandako parte-hartzea.


Galdetegia entregatu, koadernoa osatu eta eguneroko lana eta jarrera egokia izatea.

36

9 .U.D. MUGIMENDUA



matematikarako gaitasuna, gizarterako eta hiritartasunerako gaitasuna, gizarte eta

kulturarako gaitasuna, norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

HELBURU DIDAKTIKOAK

- Zinematikaren oinarrizko kontzeptuak ezagutzea.

- Hainbat higidura mota grafikoki interpretatzea.

- Gorputzen higidurari buruzko problemak ebaztea dagozkien ekuazioak erabiliz.

EDUKIAK

- Higidura eta pausagunea. Ibilbidea eta desplazamendua. Posizioa eta distantzia.

- Bataz besteko abiadura eta aldiuneko abiadura.

- Higidura Zuzen Uniformea. Ekuazioa eta adierazpen grafikoa.

- Abiadura-aldaketa: azelerazioa.

- Higidura Zuzen Uniformeki Azeleratua. Ekuazioak eta adierazpen grafikoa.

- Higidura Zirkular Uniformea.


METODOLOGIA

- Lekua: Ikasgela eta Fisikako Laborategia.

- Denbora: 12 saio.




- Laborategiko materiala.

- Kalkulagailua

37


- Irakasleok edukiak aurkeztu. Higidura erlatiboa dela azpimarratu. Erreferentzi-sistema

ezarri. Hortik abiatu definitu eta ikasi ondoko kontzeptuak: higidura eta pausagunea,

ibilbidea eta desplazamendua, posizioa eta distantzia. Abiadura eta azelerazioa.

Unitateak eta unitateen aldaketak landu. Sistema Internazionala.

- Irakasleok higidura mota desberdinak deskribatu: ekuazioak eta grafikoak (HZU,

HZUA, HZRU). Adibideak ebatzi arbelean. Ariketa-sorta proposatu ikasleek egiteko.

Zuzenketa ikasleek egingo dute arbelean.

- Laborategian plano inklinatuan behera erortzen den bolak HZUA duela egiaztatu.






EBALUAZIOA


- Bizitza errealean ikus daitezkeen mugimenduekin lotura duten egoera problematikoak

ebaztea, egoera horiek irudikatzen dituzten magnitudeak, unitateak eta funtzio

matematikoak erabiliz.

Ebaluazio-tresnak



- Azterketa.



38

10 .U.D. DINAMIKA



matematikarako gaitasuna, gizarterako eta hiritartasunerako gaitasuna, gizarte eta


HELBURU DIDAKTIKOAK

- Indar-sistema baten erresultantea kalkulatzea.

- Indarrak higidurarekin erlazionatzen dituzten legeak zein diren jakitea eta dinamikako

problemak ebazteko erabiltzea.

- Gorputz bat oreka estatikoan dagoen ala ez determinatzea.

EDUKIAK

- Elkarrekintza eta indarra. Indar-motak. Indarren oreka.

- Dinamikaren printzipioak.


METODOLOGIA

- Lekua: Ikasgela, Bideo-gela, Fisikako Laborategia.

- Denbora: 8 saio.


- Baliabideak: - Testu-liburua (Giltza DBH4) eta Ikaslearen koadernoa

- Bideoa (La fuerza y el movimiento. Didavisión 14)

- Laborategiko materiala eta kalkulagailua.


- Irakasleok edukiak aurkeztu eta ikasleek unitatearen prestakuntza atalean agertzen

diren jarduerak egin koadernoan.

- Indar kontzeptua efektuen behaketaren bidez gogoratu eta indarrak sailkatu.

39

- Gorputz baten gainean eragiten duten indarrak identifikatu eta irudikatu. Indar

erresultantea kalkulatu, norabidea, norantza eta aplikazio-puntua kontutan hartu behar

direla azpimarratuz. Oreka-baldintzak aztertu. Ikasleek eskema egingo dute eta

adibideetan oinarrituta ariketak ebatzi. Zuzenketa arbelean egingo dute ikasleek.

- Newton-en legeak aztertu. Bideoa ikusi eta adibideak interpretatu. Irakasleok

galdetegia eman eta ikasleek egin eta entregatu behar dute.

- Newton-en legeen aplikazioak aztertu klasean: indar normalak, marruskadura-

indarrak, higidura-zirkularraren dinamika. Adibideetan oinarrituta ikasleek ariketa-sorta

egin. Zuzenketa arbelean egingo dute.

- Laborategian Hook-en legea egiaztatzeko saiakuntza burutu eta koadernoan idatzi.




ikasleei errazenak jarriko dizkiegu. Errefortzu-ariketak ere prestatuko ditugu etxerako.

EBALUAZIOA


- Indarra magnitudea hartzea mugimendu-aldaketen eragiletzat.

- Eguneroko bizitzan dauden indar nagusiak ezagutzea.

- Metodo zientifikoa erabiliz Hooke-ren legea egiaztatzea.

Ebaluazio-tresnak



- Azterketa.



40

11 .U.D. INDAR GRABITATORIOAK



matematikarako gaitasuna, hizkuntza-komunikaziorako, informazioa tratatzeko eta

teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna, gizarterako eta hiritartasunerako gaitasuna,

gizarte eta kulturarako gaitasuna

HELBURU DIDAKTIKOAK

- Eredu geozentrikoa eta heliozentrikoa ezagutzea.

- Indar grabitatorioak interpretatzea, eta kasu erraz batzuetan horien balioa kalkulatzea.

EDUKIAK

- Eredu geozentrikoa eta heliozentrikoa. Galileoren teleskopioa.

- Grabitazio unibertsala. Gorputzen pisua.

- Txostenak egiteko informazioa eta mintzaira zientifikoa modu egokian erabiltzea.

METODOLOGIA

- Lekua: Ikasgela.

- Denbora: 5 saio.


- Baliabideak: - Testu-liburua (Giltza DBH4).


- Kalkulagailua.


- Irakasleok edukiak aurkeztu. Eredu geozentrikoak eta eredu heliozentrikoa alderatu

eta eskema bat egin denon artean arbelean. Ikasleek koadernoan idatzi.

41

- Irakasleok Galileoren biografia bilatu eta txosten txikia egiteko aginduko die ikasleei.

Ikasgelan bakoitzak lortutako informazioa erabiliz biografia osatuko dugu.

- Indar grabitatorioak atala ikasleek irakurri ozenki eta grabitazio-unibertsalaren legea

idatzi eta azalduko dugu irakasleok. Adibideetan oinarrituta ikasleek ariketak ebatzi.

- Eremu grabitatorioa zer den eta gorputzen pisuarekin duen erlazioa azaltzen duen

testua irakurri ikasgelan eta ariketaren bat egin gorputz baten pisua leku desberdinetan

kalkulatzeko.




ikasleei errazenak jarriko dizkiegu. Errefortzu-ariketak ere prestatuko ditugu etxerako.

EBALUAZIOA


- Unibertsoa osatzen duten objetuen arteko erakarpen indarra kalkulatzea, grabitazio

unibertsalaren legea erabiliz.

- Ezaguera zientifikoa eta beste mota batzuetako giza pentsamendua bereiztea.

Ebaluazio-tresnak


- Galileoren biografiaren txostena.

- Azterketa.


Azterketa gainditu, txostena entregatu eta eguneroko lana eta jarrera egokia izatea.

42

12 .U.D. INDARRA ETA PRESIOA FLUIDOETAN



matematikarako gaitasuna, hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna, norberaren


HELBURU DIDAKTIKOAK

- Presioa zer den ulertzea.

- Fluidoen propietatean eta fluidoen barnean indarrak nola transmititzen diren ikastea,

eta Pascal eta Arkimedes-en printzipioak enuntziatzea.

- Presio atmosferiko kontzeptua interpretatzea eta eguraldiarekin erlazionatzea.

EDUKIAK

- Presioa. Fluidoen ezaugarriak. Pascal eta Arkimedes-printzipioak.

- Presio atmosferikoa. Presioa eta eguraldia.

- Taldekako lana eta laborategiko lana egiteko irizpideak.

METODOLOGIA


- Denbora: 6 saio.


- Baliabideak: - Testu-liburua (Giltza DBH4) eta ikaslearen koadernoa.


- Mapa meteorologikoak.


- Irakasleok landuko diren edukiak aurkeztu eta ikasleek aurretik ikasitakoa gogoratu,

galderak eginez. Testu liburuko unitatearen helburua eta eskema irakurri eta aztertu.

43

Unitatearen prestakuntza atalean agertzen diren jarduerak egin koadernoan.

- Ikasleek ozenki irakurri Presio eta Fluidoen Propietateak (Dentsitatea) atalak eta

azpimarratu inportanteena. Irakasleok laborategian solido edota likido baten

dentsitatearen neurketa egin. S.I-ko unitateak ikasi eta beste unitateekin erlazionatu.

- Laborategian irakasleok likidoen barnean indarrak daudela frogatu eta Pascal-en

printzipioa enuntziatu. Adibideak jarri eta ikasleek ariketak egin. Zuzenketa arbelean.

- Ikasleek Laborategian Arkimedes-en printzipioa egiaztatzeko saiakuntza egingo dute.

Ondorioak atera eta txostena koadernoan idatzi. Adibideetan oinarrituta ariketak egin.

Zuzenketa ikasleek arbelean egingo dute.

- Ikasleek atmosfera eta presio atmosferikoa atala irakurri eta laburpena egin

koadernoan. Denon artean ikasgelan mapa meteorologikoak interpretatu.


Unitate didaktiko honetan taldekako lana egingo dugu elkarlana bultzatzeko asmoz..

Zailtasunak dituzten ikasleentzat errefortzu-ariketak prestatuko ditugu Presioa,

Dentsitatea eta Pascal eta Arkimedesen printzipioak lantzeko.

EBALUAZIOA


- Eguneroko egoeretan fluidoek egiten duten indarrak identifikatzea.

- Presio atmosferikoaren eraginak eguraldian aztertzea.


Ebaluazio-tresnak


- Koadernoko lana (txostena, ariketak, laburpena)


Koadernoa osatu eta eguneroko lana eta jarrera egokia izatea.

44

13 .U.D. ENERGIA MEKANIKOA: LANA ETA BEROA


Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna, matematikarako gaitasuna,

ikasten ikasteko gaitasuna, hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna, gizarterako eta

hiritartasunerako gaitasuna, gizarte eta kulturarako gaitasuna.

HELBURU DIDAKTIKOAK

- Naturan dauden energia formak identifikatzea. Energi-iturriak.

- Lana energiaren transferentzia modura interpretatzea, eta lana eta potentzia

kontzeptuak elkarrekin erlazionatzea.

- Energia mekaniko motak bereiztea eta problemak ebaztea energia mekanikoaren

kontserbazioaren printzipioa aplikatuz.

- Makina mekanikoen funtzionamendua ulertzea eta horien etekina kalkulatzea.

EDUKIAK

- Energiaren formak.

- Lana eta potentzia. Energia mekanikoa. Makina mekanikoak. Etekina.

- Eguneroko bizitzan baliabideak arduraz eta ingurumena zaintzeko irizpideak.

METODOLOGIA


- Denbora: 10 saio.

- Taldekatze-mota: Binaka edo hirunaka. Talde handiagoak energiaren eztabaidarako.

- Baliabideak: - Testu-liburua (Giltza DBH4) eta artikuluak. Ikaslearen koadernoa.



- Irakasleok landuko diren edukiak aurkeztu. Energia definitu eta liburuan agertzen den

1.jarduera egitea energiaren formak identifikatzeko. Eskema egin arbelean.

45

- Irakasleok energia iturriei buruzko artikuluak banatu eta eztabaida sortu. Ikasleek

horma-irudiak egin energia iturriak eta energia aurrezteko neurriak azalduz.

- Ikasgelan lana eta potentzia magnitudeen esanahia gogoratu, eguneroko bizitzaren

adibideak erabiliz. Adibideetan oinarrituta ariketak egin.

- Irakasleok energia zinetikoa eta energia potentzial grabitatorioa definitu eta bien

artean dagoen erlazioa azaldu, eguneroko bizitzaren adibideak jarriz. Energia

mekanikoaren kontserbazio printzipioa enuntziatu eta hau egiaztatzeko ikasleek

saiakuntza egin laborategian (marruskadurarik ez). Ikasleek txostena egin koadernoan.

- Makina sinpleak analizatu ikasgelan, funtzionamenduaren eskema aztertu eta etekina

kalkulatu. Irakasleok adibidea jarri eta ikasleek ariketaren bat egin hau praktikatzeko.



Zailtasunak dituzten ikasleentzat errefortzu-ariketak prestatuko ditugu etxerako.

Sakontzeko etxetresna elektrikoek kontsumitutako energia kalkula daiteke.

EBALUAZIOA


- Eguneroko bizitzako energia-transformazioak azaltzea, energiaren konserbazio

printzipioa erabiliz. Lana energia transferentziatzat hartzea.

- Energia lortu eta erabiltzea ingurumenean duen eraginaz ohartzea.

Ebaluazio-tresnak


- Koadernoko lana (txostena, ariketak) eta horma-irudiak.

- Azterketa.

Berreskuratzeko mekanismoa :

Azterketa gainditu, lanak entregatu eta eguneroko lana eta jarrera egokia izatea.

46

14 .U.D. ENERGIA TERMIKOA. BEROA ETA TENPERATURA



matematikarako gaitasuna, hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna, norberaren


HELBURU DIDAKTIKOAK

- Tenperatura eta beroa kontzeptuak interpretatzea.

- Beroak gorputzetan sortzen dituen efektuak eta hauen neurketa ikastea.

- Energia mekanikoa bero bihurtzeko posibilitatea badela jakitea. Makina termikoen

funtzionamendua ezagutzea eta etekina kalkulatzea.

EDUKIAK

- Tenperatura eta beroa. Beroak gorputzetan dituen eraginak: tenperatura-aldaketak,

egoera-aldaketak eta zabalkuntza.

- Makina termikoak.

- Mintzaira zientifikoa, zehaztasuna, ordena eta argitasuna erabiliz jarduerak egitea.

METODOLOGIA

- Lekua: Ikasgela, Bideo-gela eta Fisikako Laborategia.

- Denbora: 8 saio.


- Baliabideak: - Testu-liburua (Giltza DBH4) eta ikaslearen koadernoa.

- Bideoa (¿Qué es el calor? Ancora Audiovisual S.A. 1984).



- Irakasleok landuko diren edukiak aurkeztu eta ikasleek aurretik ikasitakoa gogoratu,

galderak eginez. Testu liburuko unitatearen helburua eta eskema irakurri eta aztertu.

47

Unitatearen prestakuntza atalean agertzen diren jarduerak egin koadernoan.

- Ikusi bideoa (¿Qué es el calor?) eta irakasleok prestatutako galdetegia egin

koadernoan.

- Ikasleek ozenki gaia irakurri eta inportanteena azpimarratu. Egin koadernoan gaiaren

eskema-laburpena.

- Irakasleok liburuan agertzen diren ariketen adibideak (tenperatura-eskalak, bero

espezifikoa, oreka termikoa, egoera-aldaketak, makina termikoen etekina) azaldu eta

jarri ariketa-sorta ikasleek egiteko. Ikasleek zuzenketa egingo dute arbelean.

- Metalen baten bero espezifikoa determinatzeko saiakuntza egitea laborategian.

Ikasleek txostena egin koadernoan.



Zailtasunak dituzten ikasleentzat errefortzu-ariketak prestatuko ditugu. Sakontzeko

jarduera hozkailuen funtzionamenduari buruzko informazioa bilatzeko izan daiteke.

EBALUAZIOA


- Eguneroko bizitzan energia-transformazioak azaltzea, energiaren kontserbazio

printzipioa erabiliz. Beroa energia-transferentziatzat hartzea


Ebaluazio-tresnak


- Koadernoko lana (txostena, ariketak, eskema-laburpena)

- Azterketa.



48

15 .U.D. UHINAK: SOINUA ETA ARGIA



hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna, informazioa tratatzeko eta teknologia digitala

erabiltzeko gaitasuna, gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna, gizarte eta


HELBURU DIDAKTIKOAK

- Higidura ondulatorioa zertan datza ulertzea eta uhinen funtsezko ezaugarriak

interpretatzea.

- Soinuaren izaera eta hedapen-prozesua deskribatzea

- Argiaren izaera eta hedapen-prozesua deskribatzea. Argi-fenomenoak interpretatzea.

EDUKIAK

- Uhinak energia transmititzeko beste modu bat dela ikastea.

- Soinuaren uhin-izaera.

- Uhin elektromagnetikoak: Espektro elektromagnetikoa eta argi ikuskorra.

- Taldekako lana eta esfortzua eta iraunkortasunaren aldeko jarrera.

METODOLOGIA

- Lekua: Irakasle eta ikasleen artean erabakitzeko.

- Denbora: 6 saio.

- Taldekatze-mota: Irakasle eta ikasleen artean erabakitzeko.

- Baliabideak: Betiko materiala abiapuntua izanik irakasle eta ikasleen artean jarduera

sekuentzien arabera adostuko dugu.

49


- Irakasleok ikasleekin negoziatuko du unitatea lantzeko metodologia, ikasleen

autonomia eta elkarlana bultzatuz, hots, taldekako lanak egin, horma-irudiak,

ordenagailuz egindako aurkezpenak, ikasleen ahozko azalpenak,… Ikasleek ere

ebaluazioa diseinatuko dute eta irakaslearekin adostu (nork, noiz, nola, zertarako…)


Unitate didaktiko honetan ikasleek proposamenak egingo dituztenez, haiek ere

zailtasunak dituztenentzako errefortzu-jarduerak prestatuko dituzte baita aukera balitz

sakontze-jarduerak ere.

EBALUAZIOA


- Uhinak energia-transferitzeko modu bat direla ohartzea.

- Soinua eta argiaren ezaugarriak ezagutzea.

- Gaia lantzeko eta ebaluatzeko diseinua egin eta burutzea.

Ebaluazio-tresnak

- Irakasle eta ikasleen artean adosturikoak.

Berreskuratzeko mekanismoa

- Irakasle eta ikasleen artean adosturikoak.

50

Documents

Ikasgelako Programazioa Dbh-ko 4.Maila