Ikalabing-Isang Kabanata Isiniwalat Ang Panahon Ng Pagparito Ng Mesiyas

Ikalabing-isang KabanataIsiniwalat ang Panahon ng Pagparito ng Mesiyas

SI Jehova ang Dakilang Tagapag-ingat ng Panahon. Nasa ilalim ng kaniyang kontrol ang lahat ngpanahon at kapanahunan may kaugnayan sa kaniyang gawa. (Gawa 1:7) Ang lahat ng pangyayari nakaniyang itinakda sa mga panahon at kapanahunang ito ay tiyak na magaganap. Ang mga ito ayhindi mabibigo.

2 Bilang isang masipag na estudyante ng Kasulatan, ang propetang si Daniel ay maypananampalataya sa kakayahan ni Jehova na magtakda ng mga pangyayari at pangyarihin ang mgaiyon. Ang partikular na nakainteres kay Daniel ay tungkol sa mga hula hinggil sa pagkawasak ngJerusalem. Iniulat ni Jeremias ang kapahayagan ng Diyos kung hanggang kailan mananatilingtiwangwang ang banal na lunsod, at isinaalang-alang na mabuti ni Daniel ang hulang ito. Siya’ysumulat: “Nang unang taon ni Dario na anak ni Ahasuero na mula sa binhi ng mga Medo, naginawang hari sa kaharian ng mga Caldeo; nang unang taon ng kaniyang paghahari ay napag-unawako, akong si Daniel, sa pamamagitan ng mga aklat ang bilang ng mga taon na may kinalaman doonay dumating kay Jeremias na propeta ang salita ni Jehova, na magaganap ang mga pagkawasak ngJerusalem, samakatuwid ay pitumpung taon.”—Daniel 9:1, 2; Jeremias 25:11.

3 Si Dario na Medo ay nagpupuno na noon “sa kaharian ng mga Caldeo.” Ang naunang hula naginawa ni Daniel nang bigyan niya ng pakahulugan ang sulat-kamay sa pader ay karaka-rakangnatupad. Ang Imperyo ng Babilonya ay wala na. Ito’y ‘ibinigay na sa mga Medo at sa mga Persiano’noong 539 B.C.E.—Daniel 5:24-28, 30, 31.

MAPAGPAKUMBABANG NAMANHIK SI DANIEL KAY JEHOVA

4 Nabatid ni Daniel na ang 70 taóng pagkatiwangwang ng Jerusalem ay magwawakas na. Anoang susunod niyang gagawin? Siya mismo ang nagsabi sa atin: “Itinalaga ko ang aking mukha kayJehova na tunay na Diyos, upang hanapin siya sa pamamagitan ng panalangin at mga pamamanhik,na may pag-aayuno at telang-sako at abo. At ako ay nagsimulang manalangin kay Jehova na akingDiyos at magtapat.” (Daniel 9:3, 4) Isang wastong kalagayan ng puso ang kailangan upangmaranasan ang maawaing pagliligtas ng Diyos. (Levitico 26:31-46; 1 Hari 8:46-53) Kailangan angpananampalataya, ang mapagpakumbabang espiritu, at lubos na pagsisisi sa mga kasalanang nagingdahilan ng pagkatapon at pagkaalipin. Kaya, sa kapakanan ng kaniyang makasalanang bayan, siDaniel ay lumapit sa Diyos. Paano? Sa pamamagitan ng pag-aayuno, pagdadalamhati, at pagsusuotng telang-sako, isang sagisag ng pagsisisi at kataimtiman ng puso.

5 Ang hula ni Jeremias ay nagbigay kay Daniel ng pag-asa, yamang ito’y nagpakita na ang mgaJudio ay maibabalik sa kanilang lupang tinubuan sa Juda. (Jeremias 25:12; 29:10) Walangalinlangan, si Daniel ay may pagtitiwala na darating ang kaginhawahan para sa mga aliping Judiosapagkat isang lalaking nagngangalang Ciro ang nagpupuno na noon bilang hari ng Persia. Hindi ba’tinihula ni Isaias na si Ciro ang magiging kasangkapan sa pagpapalaya sa mga Judio upangitayong-muli ang Jerusalem at ang templo nito? (Isaias 44:28–45:3) Subalit walang ideya si Danielkung paano mangyayari iyon. Kaya siya’y patuloy na nagsumamo kay Jehova.

6 Tinukoy ni Daniel ang kaawaan at maibiging kabaitan ng Diyos. May pagpapakumbabang kinilalaniya na ang mga Judio ay nagkasala dahilan sa paghihimagsik, paglihis sa mga utos ni Jehova, athindi pakikinig sa kaniyang mga propeta. Ang Diyos ay may katuwirang ‘panabugin sila dahil sakanilang kawalang-katapatan.’ Si Daniel ay nanalangin: “O Jehova, sa amin ay nauukol ang kahihiyanng mukha, sa aming mga hari, sa aming mga prinsipe at sa aming mga ninuno, sapagkat nagkasalakami laban sa iyo. Kay Jehova na aming Diyos ay nauukol ang kaawaan at ang mga pagpapatawad,sapagkat naghimagsik kami laban sa kaniya. At hindi namin sinunod ang tinig ni Jehova na amingDiyos upang lumakad sa kaniyang mga kautusan na inilagay niya sa harap namin sa pamamagitanng kamay ng kaniyang mga lingkod na mga propeta. At lahat silang mula sa Israel ay sumalansangsa iyong kautusan, at may nangyaring paglihis dahil sa hindi pagsunod sa iyong tinig, anupat ibinuhosmo sa amin ang sumpa at ang ipinanatang sumpa na nakasulat sa kautusan ni Moises na lingkod ngtunay na Diyos, sapagkat nagkasala kami laban sa Kaniya.”—Daniel 9:5-11; Exodo 19:5-8; 24:3, 7, 8.

7 Binabalaan ng Diyos ang mga Israelita hinggil sa mga kahihinatnan ng pagsuway sa kaniya atpagtatakwil sa tipang kaniyang ginawa sa kanila. (Levitico 26:1-33; Deuteronomio 28:15; 31:17)

1dp kab. 11 p. 180-197 Isiniwalat ang Panahon ng Pagparito ng Mesiyas

Kinilala ni Daniel ang kawastuan ng pagkilos ng Diyos, sa pagsasabing: “Tinupad niya ang kaniyangmga salita na sinalita niya laban sa amin at laban sa aming mga hukom na humahatol sa amin, sapagpapasapit sa amin ng malaking kapahamakan, gaya ng hindi pa ginagawa sa silong ng buonglangit gaya ng ginawa sa Jerusalem. Kung ano ang nakasulat sa kautusan ni Moises, ang buongkapahamakang ito—dumating iyon sa amin, at hindi namin pinalambot ang mukha ni Jehova naaming Diyos sa pamamagitan ng pagtalikod sa aming kamalian at sa pagpapakita ng kaunawaan saiyong katapatan. At si Jehova ay naging mapagbantay sa kapahamakan at nang maglaon aypinasapit iyon sa amin, sapagkat si Jehova na aming Diyos ay matuwid sa lahat ng kaniyang gawana ginawa niya; at hindi namin sinunod ang kaniyang tinig.”—Daniel 9:12-14.

8 Hindi binigyang-matuwid ni Daniel ang mga ginawa ng kaniyang bayan. Ang kanilang pagigingtapon ay makatuwiran lamang, gaya ng kagyat niyang pagtatapat: “Kami ay nagkasala, kami aygumawi nang may kabalakyutan.” (Daniel 9:15) Ni interesado lamang siya sa pagkakaroon ngkaginhawahan mula sa pagdurusa. Hindi, kundi ibinatay niya ang kaniyang pakiusap salig sakaluwalhatian at karangalan mismo ni Jehova. Sa pagpapatawad sa mga Judio at pagpapanumbaliksa kanila sa kanilang lupang tinubuan, tutuparin ng Diyos ang kaniyang pangako sa pamamagitan niJeremias at pababanalin ang Kaniyang banal na pangalan. Si Daniel ay namanhik: “O Jehova, ayonsa lahat ng iyong mga gawang katuwiran, pakisuyo, mapawi nawa ang iyong galit at ang iyongpagngangalit mula sa iyong lunsod na Jerusalem, ang iyong banal na bundok; sapagkat, dahil saaming mga kasalanan at dahil sa mga kamalian ng aming mga ninuno, ang Jerusalem at ang iyongbayan ay tampulan ng pandurusta ng lahat ng nasa palibot namin.”—Daniel 9:16.

9 Sa marubdob na panalangin, si Daniel ay nagpatuloy: “Ngayon ay pakinggan mo, O amingDiyos, ang panalangin ng iyong lingkod at ang kaniyang mga pamamanhik, at pasinagin mo angiyong mukha sa iyong santuwaryo na nakatiwangwang, alang-alang kay Jehova. Ikiling mo ang iyongpandinig, O Diyos ko, at dinggin mo. Idilat mo ang iyong mga mata at tingnan ang aming tiwangwangna kalagayan at ang lunsod na tinatawag sa iyong pangalan; sapagkat ang aming mga pamamanhikay hindi namin pinararating sa harap mo ayon sa aming mga gawang matuwid, kundi ayon sa iyongmaraming kaawaan. O Jehova, dinggin mo. O Jehova, magpatawad ka. O Jehova, magbigay-pansinka at kumilos. Huwag kang magpaliban, alang-alang sa iyong sarili, O Diyos ko, sapagkat ang iyongsariling pangalan ay itinatawag sa iyong lunsod at sa iyong bayan.” (Daniel 9:17-19) Kung hindinaging mapagpatawad ang Diyos at pinabayaan ang kaniyang bayan sa pagiging tapon, na hinayaanang kaniyang banal na lunsod, ang Jerusalem, na manatiling tiwangwang nang walang hanggan,kikilalanin ba siya ng mga bansa bilang ang Pansansinukob na Soberano? Hindi kaya nila sabihing siJehova ay walang magagawa laban sa kapangyarihan ng mga diyos ng Babilonya? Oo, ang pangalanni Jehova ay aalipustain, at ito’y bumagabag kay Daniel. Sa 19 na ulit na paglitaw ng pangalangJehova sa aklat ng Daniel, 18 dito ang may kaugnayan sa panalanging ito!

MABILIS NA DUMATING SI GABRIEL

10 Habang si Daniel ay nananalangin pa, si anghel Gabriel ay lumitaw. Sinabi niya: “O Daniel,ngayon ay lumabas ako upang pagkalooban ka ng kaunawaan na may pagkaunawa. Sa pasimula ngiyong mga pamamanhik ay isang salita ang lumabas, at ako ay pumarito upang mag-ulat, sapagkatikaw ay lubhang kalugud-lugod. Kaya pag-isipan mo ang bagay na iyon, at magkaroon ka ng unawasa bagay na nakita.” Subalit bakit siya tinukoy ni Daniel bilang “ang lalaking si Gabriel”? (Daniel9:20-23) Buweno, nang si Daniel ay humiling ng kaunawaan sa kaniyang naunang pangitain hinggilsa lalaking kambing at sa barakong tupa, “ang isa na may anyong gaya ng isang matipunong lalaki”ay lumitaw sa harap niya. Iyon ay si anghel Gabriel, na isinugo upang bigyan si Daniel ngkaunawaan. (Daniel 8:15-17) Kahawig nito, pagkatapos ng panalangin ni Daniel, ang anghel na ito aylumapit sa kaniya sa anyong tao at nakipag-usap sa kaniya gaya ng ginagawa ng isang tao sakapuwa niya.

11 Si Gabriel ay dumating “sa panahon ng panggabing handog na kaloob.” Ang dambana niJehova ay nawasak pati na ang templo sa Jerusalem, at ang mga Judio ay bihag ng mga paganongtaga-Babilonya. Kaya walang mga haing inihahandog sa Diyos ang mga Judio sa Babilonya.Gayunpaman, sa itinakdang mga panahon para sa paghahandog sa ilalim ng Kautusang Mosaiko,wasto lamang para sa debotong mga Judio sa Babilonya na pumuri at magsumamo kay Jehova.Bilang isang taong lubhang deboto sa Diyos, si Daniel ay tinawag na “lubhang kalugud-lugod.” SiJehova, na “Dumirinig ng panalangin,” ay nalugod sa kaniya, at si Gabriel ay karaka-rakang isinugo


upang sagutin ang may-pananampalatayang panalangin ni Daniel.—Awit 65:2.

12 Kahit na ang pananalangin kay Jehova ay nagsapanganib ng kaniyang buhay, si Daniel aypatuloy na nanalangin sa Diyos nang tatlong ulit sa isang araw. (Daniel 6:10, 11) Hindi ngakataka-taka na nasumpungan siya ni Jehova na totoong kalugud-lugod! Bukod pa sa pananalangin,ang pagbubulay-bulay ni Daniel sa Salita ng Diyos ay nakatulong sa kaniya na matiyak ang kaloobanni Jehova. Si Daniel ay nagmatiyaga sa pananalangin at alam niya kung paano wastong lalapit kayJehova upang masagot ang kaniyang mga panalangin. Itinampok niya ang katuwiran ng Diyos.(Daniel 9:7, 14, 16) At bagaman walang masumpungang kamalian sa kaniya ang kaniyang mgakaaway, batid ni Daniel na siya’y isang makasalanan sa mga mata ng Diyos at kaagad na ipinagtapatang kaniyang kasalanan.—Daniel 6:4; Roma 3:23.

“PITUMPUNG SANLINGGO” UPANG TAPUSIN ANG PAGKAKASALA

13 Kay inam na kasagutan ang tinanggap ng mapanalangining si Daniel! Hindi lamang tiniyak sakaniya ni Jehova na ang mga Judio ay maibabalik sa kanilang lupang tinubuan kundi binigyan dinsiya ng kaunawaan sa isang bagay na may mas malaking kahalagahan—ang paglitaw ng inihulangMesiyas. (Genesis 22:17, 18; Isaias 9:6, 7) Sinabi ni Gabriel kay Daniel: “May pitumpung sanlinggona itinalaga sa iyong bayan at sa iyong banal na lunsod, upang wakasan ang pagsalansang, atupang tapusin ang kasalanan, at upang magbayad-sala para sa kamalian, at upang magdala ngkatuwiran sa mga panahong walang takda, at upang magtimbre ng tatak sa pangitain at propeta, atupang pahiran ang Banal ng Mga Banal. At alamin mo at magkaroon ka ng kaunawaan na mula sapaglabas ng salita na isauli at muling itayo ang Jerusalem hanggang sa Mesiyas na Lider,magkakaroon ng pitong sanlinggo, gayundin ng animnapu’t dalawang sanlinggo. Siya ay babalik atmuli ngang itatayo, na may liwasan at bambang, ngunit sa mga kaligaligan ng mgapanahon.”—Daniel 9:24, 25.

14 Ito’y tunay na mabuting balita! Hindi lamang itatayong muli ang Jerusalem at isasauli angpagsamba sa isang bagong templo kundi ang “Mesiyas na Lider” ay lilitaw sa isang espesipikongpanahon. Ito’y mangyayari sa loob ng “pitumpung sanlinggo.” Yamang si Gabriel ay hindi bumanggitng mga araw, ang mga ito’y hindi mga sanlinggo na may pitong araw bawat isa, na makakatumbasng 490 na araw—na isang taon at apat na buwan lamang. Ang inihulang muling pagtatayo ngJerusalem “na may liwasan at bambang” ay mas matagal kaysa roon. Ang mga sanlinggo ay mgasanlinggo ng mga taon. Na ang bawat sanlinggo ay pitong taon ang haba ay ipinahihiwatig ngmaraming makabagong salin. Halimbawa, ang “pitumpung sanlinggo ng mga taon” ay isang salingipinakikita sa isang talababa ng Daniel 9:24 sa na inilathala ng TheTanakh—The Holy Scriptures,Jewish Publication Society. Ang ay kababasahan: “Pitumpung sanlinggo ngAn American Translationmga taon ay nakalaan sa iyong bayan at sa iyong banal na lunsod.” Ang ganito ring pagkakasalin aylumilitaw sa mga salin nina Moffatt at Rotherham.

15 Ayon sa mga salita ng anghel, ang “pitumpung sanlinggo” ay mahahati sa tatlong yugto:(1) “pitong sanlinggo,” (2) “animnapu’t dalawang sanlinggo,” at (3) isang sanlinggo. Ito ay magiging 49na taon, 434 taon, at 7 taon—may kabuuang 490 taon. Kapansin-pansin, ang The Revised EnglishBible ay kababasahan ng: “Pitumpu na minultiplika ng pitong taon ang itinalaga para sa iyong bayanat sa iyong banal na lunsod.” Kasunod ng kanilang pagkatapon at pagdurusa sa Babilonya sa loobng 70 taon, ang mga Judio ay makararanas ng pantanging pabor ng Diyos sa loob ng 490 taon, o70 taon na pinarami ng 7 ulit. Ang pasimula nito ay “sa paglabas ng salita na isauli at muling itayoang Jerusalem.” Kailan ito magaganap?

NAGPASIMULA ANG “PITUMPUNG SANLINGGO”

16 Tatlong kapansin-pansing pangyayari ang dapat nating isaalang-alang hinggil sa pagsisimula ng“pitumpung sanlinggo.” Ang una ay naganap noong 537 B.C.E. nang palabasin ni Ciro ang kaniyangutos na nagsasauli sa mga Judio sa kanilang lupang tinubuan. Ito’y kababasahan: “Ito ang sinabi niCiro na hari ng Persia, ‘Ang lahat ng kaharian sa lupa ay ibinigay sa akin ni Jehova na Diyos nglangit, at siya ang nag-atas sa akin na magtayo para sa kaniya ng isang bahay sa Jerusalem, nanasa Juda. Sinuman sa inyo na mula sa kaniyang buong bayan, sumakaniya nawa ang kaniyangDiyos. Kaya paahunin siya sa Jerusalem, na nasa Juda, at itayo niyang muli ang bahay ni Jehova naDiyos ng Israel—siya ang tunay na Diyos—na nasa Jerusalem. Kung tungkol sa sinumang naiwanmula sa lahat ng dakong tinatahanan niya bilang dayuhan, tulungan siya ng mga lalaki sa kaniyang


dako sa pamamagitan ng pilak at ng ginto at ng mga pag-aari at ng maaamong hayop kasama angkusang-loob na handog para sa bahay ng tunay na Diyos, na nasa Jerusalem.’” (Ezra 1:2-4)Maliwanag, ang espesipikong layunin ng batas na ito ay upang ang templo—“ang bahay niJehova”—ay maitayong muli sa dating kinalalagyan nito.

17 Ang ikalawang pangyayari ay naganap noong ikapitong taon ng pagpupuno ni Haring Artajerjesng Persia (Artajerjes Longimanus, anak ni Jerjes I). Nang panahong iyon, si Ezra na tagakopya aynaglakbay ng apat na buwan mula Babilonya hanggang Jerusalem. Dala niya ang isang pantangingsulat mula sa hari, subalit hindi ito nagbigay ng pahintulot na itayong muli ang Jerusalem. Sa halip,ang komisyon ni Ezra ay limitado lamang sa ‘pagpapaganda sa bahay ni Jehova.’ Kaya ang sulat aybumanggit ng ginto at pilak, sagradong mga sisidlan, at kontribusyong trigo, alak, langis, at asin parasuportahan ang pagsamba sa templo, at ang pagiging libre sa buwis ng mga naglilingkoddoon.—Ezra 7:6-27.

18 Ang ikatlong pangyayari ay naganap pagkalipas ng 13 taon, sa ika-20 taon ni Haring Artajerjesng Persia. Si Nehemias ay naglilingkod noon bilang tagapagdala niya ng kopa sa “kastilyo sa Susan.”Mayroon na rin namang nagawang muling pagtatayo sa Jerusalem ang nalabing nagbalik mula saBabilonya. Subalit hindi pa rin naging mabuti ang situwasyon doon. Nalaman ni Nehemias na ‘angpader ng Jerusalem ay giba at ang mismong mga pintuan ay natupok ng apoy.’ Ito’y lubhangnakabagabag sa kaniya, at ang kapanglawan ay sumakaniyang puso. Nang tanungin hinggil sakaniyang kalungkutan, si Nehemias ay sumagot: “Mabuhay ang hari hanggang sa panahong walangtakda! Bakit hindi magiging mapanglaw ang aking mukha gayong ang lunsod, ang bahay ng mgadakong libingan ng aking mga ninuno, ay wasak, at ang mga pintuang-daan nito ay natupok ngapoy?”—Nehemias 1:1-3; 2:1-3.

19 Ang ulat hinggil kay Nehemias ay nagpatuloy: “Ang hari naman ay nagsabi sa akin: ‘Ano itonghinahangad mong matamo?’ Kaagad akong nanalangin sa Diyos ng langit. Pagkatapos ay sinabi kosa hari: ‘Kung sa hari ay waring mabuti, at kung ang iyong lingkod ay waring mabuti sa harapan mo,na isugo mo ako sa Juda, sa lunsod ng mga dakong libingan ng aking mga ninuno, upang muli kongmaitayo iyon.’” Ang mungkahing ito ay nakalugod kay Artajerjes, na kumilos din ayon sa karagdaganpang kahilingan ni Nehemias: “Kung sa hari ay waring mabuti, bigyan nawa ako ng mga liham parasa mga gobernador sa kabilang ibayo ng Ilog [Eufrates], upang pahintulutan nila akong dumaanhanggang sa makarating ako sa Juda; gayundin ng isang liham kay Asap na tagapag-ingat ng parkena pag-aari ng hari, nang sa gayon ay mabigyan niya ako ng mga punungkahoy upang magamit angtabla sa pagtatayo ng mga pintuang-daan ng Kastilyo na bahagi ng bahay, at para sa pader nglunsod at para sa bahay na aking papasukan.” Kinilala ni Nehemias ang papel na ginampanan niJehova sa lahat ng ito, sa pagsasabing: “Kaya ibinigay ng hari sa akin [ang mga liham], ayon samabuting kamay ng aking Diyos na sumasaakin.”—Nehemias 2:4-8.

20 Bagaman ang pahintulot ay ibinigay noong buwan ng Nisan, sa unang bahagi ng ika-20 taon ngpaghahari ni Artajerjes, ang aktuwal na “paglabas ng salita na isauli at muling itayo ang Jerusalem”ay nagkabisa mga ilang buwan pagkaraan nito. Ito’y naganap nang si Nehemias ay dumating saJerusalem at pinasimulan ang kaniyang gawaing pagsasauli. Ang paglalakbay ni Ezra ay tumagal ngapat na buwan, subalit ang Susan ay mahigit na 322 kilometro sa may silangan ng Babilonya anupatito’y mas malayo pa mula sa Jerusalem. Kung gayon, malamang na ang pagdating ni Nehemias saJerusalem ay naganap noong halos katapusan ng ika-20 taon ni Artajerjes, o noong 455 B.C.E.Noong panahong iyon nagsimula ang inihulang “pitumpung sanlinggo,” o 490 taon. Ang mga ito aymagwawakas sa huling bahagi ng 36 C.E.—Tingnan ang “Kailan Nagsimula ang Paghahari niArtajerjes?” sa pahina 197.

LUMITAW ANG “MESIYAS NA LIDER”

21 Gaano karaming taon ang lumipas bago aktuwal na naitayong muli ang Jerusalem? Buweno,ang muling pagtatayo ng lunsod ay isasagawa “sa mga kaligaligan ng mga panahon” dahilan sa mgasuliranin sa gitna ng mga Judio at sa pagsalansang ng mga Samaritano at ng iba pa. Ang gawain aymaliwanag na natapos sa kinakailangang antas humigit-kumulang noong 406 B.C.E.—sa loob ng“pitong sanlinggo,” o 49 na taon. (Daniel 9:25) Isang yugto ng 62 sanlinggo, o 434 na taon, angkasunod nito. Pagkatapos ng yugtong ito ng panahon, ang matagal nang ipinangakong Mesiyas aylilitaw. Ang pagbilang ng 483 taon (49 dagdagan ng 434) mula 455 B.C.E. ay magdadala sa atin sa


29 C.E. Ano ang naganap sa panahong iyon? Ang manunulat ng Ebanghelyo na si Lucas aynagsasabi sa atin: “Nang ikalabinlimang taon ng paghahari ni Tiberio Cesar, nang si Poncio Pilatoang gobernador ng Judea, at si Herodes ang tagapamahala ng distrito ng Galilea, . . . angkapahayagan ng Diyos ay dumating kay Juan na anak ni Zacarias sa ilang. Kaya siya ay pumaroonsa buong lalawigan sa palibot ng Jordan, na nangangaral ng bautismo bilang sagisag ng pagsisisiukol sa kapatawaran ng mga kasalanan.” Kasabay nito, ‘inaasahan ng mga tao’ ang Mesiyas.—Lucas3:1-3, 15.

22 Hindi si Juan ang ipinangakong Mesiyas. Subalit hinggil sa kaniyang nasaksihan sa bautismo niJesus ng Nazaret, noong taglagas ng 29 C.E., sinabi ni Juan: “Aking natanaw ang espiritu nabumababa gaya ng isang kalapati mula sa langit, at ito ay nanatili sa kaniya. Kahit ako man ay hindinakakilala sa kaniya, ngunit ang mismong Isa na nagsugo sa akin upang magbautismo sa tubig angnagsabi sa akin, ‘Sinuman iyon na sa kaniya ay makita mong ang espiritu ay bumababa at nananatili,ito ang isa na nagbabautismo sa banal na espiritu.’ At aking nakita iyon, at ako ay nakapagpatotoona ang isang ito ang Anak ng Diyos.” (Juan 1:32-34) Sa kaniyang bautismo, si Jesus ay naging angPinahiran—ang Mesiyas, o Kristo. Di-nagtagal pagkatapos nito, ang pinahirang si Jesus ay nakilala niAndres na alagad ni Juan at pagkatapos ito ay nagsabi kay Simon Pedro: “Nasumpungan na naminang Mesiyas.” (Juan 1:41) Kaya, ang “Mesiyas na Lider” ay lumitaw nang eksakto sa panahon—sakatapusan ng 69 na sanlinggo!

ANG MGA PANGYAYARI SA HULING SANLINGGO

23 Ano ang dapat maisakatuparan sa ika-70 sanlinggo? Sinabi ni Gabriel na ang yugto ng“pitumpung sanlinggo” ay itinalaga “upang wakasan ang pagsalansang, at upang tapusin angkasalanan, at upang magbayad-sala para sa kamalian, at upang magdala ng katuwiran sa mgapanahong walang takda, at upang magtimbre ng tatak sa pangitain at propeta, at upang pahiran angBanal ng Mga Banal.” Upang maisakatuparan ito, ang “Mesiyas na Lider” ay kailangang mamatay.Kailan? Sinabi ni Gabriel: “At pagkatapos ng animnapu’t dalawang sanlinggo ay kikitlin ang Mesiyas,na walang anumang bagay para sa kaniyang sarili. . . . At pananatilihin niyang may bisa ang tipanpara sa marami sa loob ng isang sanlinggo; at sa kalahati ng sanlinggo ay patitigilin niya ang hain atang handog na kaloob.” (Daniel 9:26a, 27a) Ang itinakdang panahon ay “sa kalahati ng sanlinggo,”alalaong baga, sa gitna ng huling linggo ng mga taon.

24 Ang pangmadlang ministeryo ni Jesu-Kristo ay nagpasimula sa huling bahagi ng 29 C.E. atnagtagal ito ng tatlo at kalahating taon. Gaya ng inihula, maaga noong 33 C.E., si Kristo ay ‘kinitil’nang siya’y mamatay sa isang pahirapang tulos, na ibinigay ang kaniyang buhay-tao bilang isangpantubos sa sangkatauhan. (Isaias 53:8; Mateo 20:28) Ang pangangailangan para sa mga hainghayop at mga kaloob na handog na hinihiling ng Kautusan ay nagwakas na nang iharap ngbinuhay-muling si Jesus ang halaga ng kaniyang inihaing buhay-tao sa Diyos sa langit. Bagamanpatuloy na gumagawa ng paghahandog ang mga Judiong saserdote hanggang sa mawasak angtemplo ng Jerusalem noong 70 C.E., ang gayong mga hain ay hindi na sinasang-ayunan ng Diyos.Ang mga ito’y napalitan na ng isang mas mabuting hain, ang isa na hindi na kailangang ulit-ulitin pa.Si apostol Pablo ay sumulat: “[Si Kristo] ay naghandog ng isang hain ukol sa mga kasalanan nangwalang katapusan . . . Sapagkat sa pamamagitan nga ng isang handog na ukol sa paghahain naginawa niyang sakdal yaong mga pinababanal nang walang katapusan.”—Hebreo 10:12, 14.

25 Bagaman ang kasalanan at kamatayan ay patuloy na sumalot sa sangkatauhan, ang kamatayanat pagkabuhay-muli ni Jesus tungo sa makalangit na buhay ay tumupad ng hula. ‘Winakasan nito angpagsalansang, tinapos ang kasalanan, nagbayad-sala para sa kamalian, at dinala ang katuwiran.’Inalis na ng Diyos ang tipang Kautusan, na naglantad at humatol sa mga Judio bilang mgamakasalanan. (Roma 5:12, 19, 20; Galacia 3:13, 19; Efeso 2:15; Colosas 2:13, 14) Ngayon aymaaari nang pawiin ang mga kasalanan ng mga nagsisising mga manggagawa ng kasamaan, at angkaparusahan sa mga ito ay maaari nang alisin. Sa pamamagitan ng pampalubag-loob na hain ngMesiyas, ang pakikipagkasundo sa Diyos ay posible na para sa mga nananampalataya. Makaaasasilang makatanggap ng kaloob ng Diyos na “buhay na walang hanggan sa pamamagitan ni KristoJesus.”—Roma 3:21-26; 6:22, 23; 1 Juan 2:1, 2.

26 Kaya inalis ni Jehova ang tipang Kautusan sa pamamagitan ng kamatayan ni Kristo noong33 C.E. Paano kung gayon masasabing ‘pananatilihin ng Mesiyas na may bisa ang tipan para sa


marami sa loob ng isang sanlinggo’? Sapagkat pinanatili niyang may bisa ang tipan.AbrahamikongHanggang sa matapos ang ika-70 sanlinggo, pinaabot ng Diyos ang mga pagpapala ng tipang iyonsa mga Hebreong supling ni Abraham. Subalit sa katapusan ng “pitumpung sanlinggo” ng mga taon,noong 36 C.E., nangaral si apostol Pedro sa debotong Italyanong si Cornelio, sa kaniyangsambahayan, at sa iba pang Gentil. At mula sa araw na iyon, ang mabuting balita ay pinasimulangihayag sa mga tao ng mga bansa.—Gawa 3:25, 26; 10:1-48; Galacia 3:8, 9, 14.

27 Ang hula ay bumanggit din ng hinggil sa pagpapahid sa “Banal ng Mga Banal.” Ito’y hinditumutukoy sa pagpapahid sa Kabanal-banalan, o sa kaloob-loobang dako, ng templo sa Jerusalem.Ang pananalita ritong “Banal ng Mga Banal” ay tumutukoy sa makalangit na santuwaryo ng Diyos.Doon, si Jesus ay nagharap ng halaga ng kaniyang handog bilang tao sa kaniyang Ama. Angbautismo ni Jesus, noong 29 C.E., ang nagpahid, o nagbukod, sa makalangit o espirituwal nakatunayan na inilarawan ng Kabanal-banalan ng makalupang tabernakulo at ng templo sa dakonghuli.—Hebreo 9:11, 12.

ANG HULA AY PINAGTIBAY NG DIYOS

28 Ang Mesiyanikong hula na binigkas ni anghel Gabriel ay bumabanggit din ng ‘pagtitimbre ngtatak sa pangitain at propeta.’ Ito’y nangahulugan na ang lahat ng inihula hinggil sa Mesiyas—lahatng kaniyang naisakatuparan sa pamamagitan ng kaniyang hain, pagkabuhay-muli, at pagharap salangit, at ang iba pang mga bagay na nangyari noong ika-70 sanlinggo—ay tatatakan ng banal napagsang-ayon, mapatutunayang totoo, at mapagtitiwalaan. Ang pangitain ay tatatakan, para lamang saMesiyas. Ang katuparan nito ay para lamang sa kaniya at sa gawa ng Diyos sa pamamagitan niya.Tanging may kaugnayan lamang sa inihulang Mesiyas masusumpungan natin ang tamangpakahulugan sa pangitain. Wala nang iba pa ang makapagsisiwalat sa kahulugan nito.

29 Dati nang inihula ni Gabriel na muling itatayo ang Jerusalem. Kaniya ngayong inihula angpagkawasak ng muling itinayong lunsod na iyon pati na ang templo nito, sa pagsasabing: “Anglunsod at ang dakong banal ay gigibain ng bayan ng isang lider na dumarating. At ang kawakasannito ay sa pamamagitan ng baha. At hanggang sa kawakasan ay magkakaroon ng digmaan; angnaipasiya ay mga pagkatiwangwang. . . . At darating na nasa pakpak ng mga kasuklam-suklam nabagay yaong isa na sanhi ng pagkatiwangwang; at hanggang sa paglipol, ang mismong bagay nanaipasiya ay mabubuhos din sa isa na nakatiwangwang.” (Daniel 9:26b, 27b) Bagaman angpagtitiwangwang na ito ay magaganap pagkatapos ng “pitumpung sanlinggo,” ito’y magiging tuwirangresulta ng mga pangyayari sa huling “sanlinggo,” nang tanggihan ng mga Judio si Kristo at ipapataysiya.—Mateo 23:37, 38.

30 Ang mga ulat ng kasaysayan ay nagpapakita na noong 66 C.E., kinubkob ng Romanong hukboang Jerusalem sa ilalim ng Siryanong Gobernador na si Cestius Gallus. Sa kabila ng paglaban ngmga Judio, ang puwersang Romano taglay ang kaniyang makaidolatriyang mga bandila, o estandarte,ay nakapasok sa lunsod at nagpasimulang hukayin ang ilalim ng pader ng templo sa hilaga. Angkanilang pagtayo roon ay nagpangyaring sila’y maging isang “kasuklam-suklam na bagay” namaaaring maging sanhi ng lubusang pagkatiwangwang. (Mateo 24:15, 16) Noong 70 C.E., ang mgaRomano sa ilalim ni Heneral Tito ay dumating na tulad ng isang “baha” at itiniwangwang ang lunsodat ang templo nito. Walang nakapigil sa kanila, sapagkat ito’y iniutos—“ipinasiya” na—ng Diyos. AngDakilang Tagapag-ingat ng Panahon, si Jehova, ay muling tumupad sa kaniyang salita!

ANO ANG IYONG NAUNAWAAN?

� Nang malapit nang matapos ang 70 taon ng pagkatiwangwang ng Jerusalem, anong pagsusumamoang ginawa ni Daniel kay Jehova?

� Gaano kahaba ang “pitumpung sanlinggo,” at kailan nagsimula at nagwakas ang mga ito?

� Kailan lumitaw ang “Mesiyas na Lider,” at sa anong itinakdang panahon siya ‘kinitil’?

� Anong tipan ang iningatang ‘may bisa para sa marami sa loob ng isang sanlinggo’?

� Ano ang naganap pagkatapos ng “pitumpung sanlinggo”?

[Mga Tanong sa Pag-aaral]

1. Yamang si Jehova ang Dakilang Tagapag-ingat ng Panahon, ano ang matitiyak natin?


2, 3. Sa anong hula nagbigay-pansin si Daniel, at anong imperyo ang nagpupuno sa Babilonya nangpanahong iyon?

4. (a) Ano ang kailangan upang maranasan ang pagliligtas ng Diyos? (b) Paano lumapit si Danielkay Jehova?

5. Bakit makapagtitiwala si Daniel na maisasauli ang mga Judio sa kanilang lupang tinubuan?

6. Anong pagkilala ang ginawa ni Daniel sa panalangin?

7. Bakit masasabi na kumilos si Jehova nang wasto sa pagpapahintulot na mabihag ang mgaJudio?

8. Sa ano ibinatay ni Daniel ang kaniyang pagsusumamo kay Jehova?

9. (a) Sa anong pamamanhik tinapos ni Daniel ang kaniyang panalangin? (b) Ano ang bumagabagkay Daniel, subalit paano niya ipinakita ang pagpapahalaga sa pangalan ng Diyos?

10. (a) Sino ang isinugo kay Daniel, at bakit? (b) Bakit tinawag ni Daniel si Gabriel na isang “lalaki”?

11, 12. (a) Bagaman walang templo o dambana si Jehova sa Babilonya, paano ipinakita ng debotongmga Judio ang pagpapahalaga sa paghahain na hinihiling ng Kautusan? (b) Bakit tinawag siDaniel na “lubhang kalugud-lugod”?

13, 14. (a) Anong mahalagang impormasyon ang ipinaalam ni Gabriel kay Daniel? (b) Gaano katagalang “pitumpung sanlinggo,” at paano natin nalalaman ito?

15. Sa anong tatlong yugto nahahati ang “pitumpung sanlinggo,” at kailan nagsimula ang mga ito?

16. Gaya ng ipinakikita ng kaniyang utos, sa anong layunin ibinalik ni Ciro ang mga Judio sakanilang lupang tinubuan?

17. Ang liham na ipinagkaloob kay Ezra ay nagbigay ng anong dahilan upang siya’y maglakbay saJerusalem?

18. Anong balita ang bumagabag kay Nehemias, at paano nalaman ito ni Haring Artajerjes?

19. (a) Nang tanungin ni Haring Artajerjes, ano muna ang ginawa ni Nehemias? (b) Ano ang hinilingni Nehemias, at paano niya kinilala ang papel ng Diyos sa bagay na ito?

20. (a) Kailan natupad ang salitang “isauli at muling itayo ang Jerusalem”? (b) Kailan nagsimula ang“pitumpung sanlinggo,” at kailan nagwakas ang mga ito? (c) Anong ebidensiya angnagpapatunay sa katumpakan ng mga petsa para sa pagsisimula at pagtatapos ng “pitumpungsanlinggo”?

21. (a) Ano ang maisasakatuparan sa unang “pitong sanlinggo,” at sa kabila ng anong mgakalagayan? (b) Sa anong taon nakatakdang lumitaw ang Mesiyas, at ano ang sinasabi ngEbanghelyo ni Lucas hinggil sa nangyari noong panahong iyon?

22. Kailan at sa pamamagitan ng ano naging inihulang Mesiyas si Jesus?

23. Bakit kailangang mamatay ang “Mesiyas na Lider,” at kailan ito mangyayari?

24, 25. (a)Gaya ng inihula, kailan namatay si Kristo, at ano ang winakasan ng kaniyang kamatayan atpagkabuhay-muli? (b) Ano ang pinapaging posible ng kamatayan ni Jesus?

26. (a) Bagaman inalis na ang tipang Kautusan, anong tipan ang ‘pinanatiling may bisa sa loob ngisang sanlinggo’? (b) Ano ang naganap sa katapusan ng ika-70 sanlinggo?

27. Anong “Banal ng Mga Banal” ang pinahiran, at paano?

28. Ano ang kahulugan ng ‘pagtitimbre ng tatak sa pangitain at propeta’?

29. Ano ang mangyayari sa muling itinayong Jerusalem, at sa anong dahilan?

30. Gaya ng ipinakikita ng ulat ng kasaysayan, paano natupad ang utos ng Dakilang Tagapag-ingatng Panahon?


[Kahon/Larawan sa pahina 197]Kailan Nagsimula ang Paghahari ni Artajerjes?ANG mga istoryador ay hindi magkasundo hinggil sa taon nang magsimula ang paghahari ni Haring

Artajerjes ng Persia. Inilagay ng ilan ang taon ng kaniyang paghahari noong 465 B.C.E. sapagkat angkaniyang ama, si Jerjes, ay nagsimulang mamahala noong 486 B.C.E. at namatay noong ika-21 taonng kaniyang paghahari. Subalit, may ebidensiya na si Artajerjes ay lumuklok sa trono noong 475B.C.E. at nagsimula ng kaniyang unang taon ng paghahari noong 474 B.C.E.Ang mga inskripsiyon at mga iskulturang nahukay sa sinaunang Persiyanong kabisera ng Persepolis

ay nagpapakita na magkasabay na namahala si Jerjes at ang kaniyang amang si Dario I. Kung ito’ysumaklaw ng 10 taon at si Jerjes ay namahalang nag-iisa sa loob ng 11 taon pagkamatay ni Darionoong 486 B.C.E., ang unang taon ng pamamahala ni Artajerjes ay magiging 474 B.C.E.Ang ikalawang hanay ng ebidensiya ay nagsasangkot kay Heneral Themistocles ng Athena, na

tumalo sa puwersa ni Jerjes noong 480 B.C.E. Sa dakong huli ay inayawan siya ng mga Griego atinakusahan ng pagtataksil. Tumakas si Themistocles at nanganlong sa korte ng Persia, kung saansiya’y malugod na tinanggap. Ayon sa Istoryador na Griegong si Thucydides, ito’y nangyari nang siArtajerjes ay “kauupo pa lamang sa trono.” Inilagay ng Griegong istoryador na si Diodorus Siculusang kamatayan ni Themistocles noong 471 B.C.E. Yamang si Themistocles ay humiling ng isang taonupang matutuhan ang Persiano bago siya humarap kay Haring Artajerjes, maaaring siya’y dumatingsa Asia Minor nang hindi lalampas sa 473 B.C.E. Ang petsang ito ay suportado ng Chronicle ofEusebius ni Jerome. Yamang “kauupo pa lamang sa trono” ni Artajerjes nang dumating siThemistocles sa Asia noong 473 B.C.E., sinabi ng iskolar na Aleman na si Ernst Hengstenberg sakaniyang na ang paghahari ni Artajerjes ay nagsimula noongChristology of the Old Testament474 B.C.E., kagaya rin ng patotoo ng iba pa. Dagdag pa niya: “Ang ikadalawampung taon niArtajerjes ay ang taóng 455 bago si Kristo.”[Larawan]Busto ni Themistocles

[Diyagram/Mga Larawan sa pahina 188, 189](Para sa aktuwal na , tingnan ang publikasyon)format“PITUMPUNG SANLINGGO”455 B.C.E 406 B.C.E 29 C.E. 33 C.E. 36 C.E.“Ang salita Itinayong muli Lumitaw Kinitil Katapusan ngna isauli . . . ang Jerusalem ang Mesiyas ang Mesiyas “pitumpung sanlinggo”ang Jerusalem”

Mga sanlinggo

7 sanlinggo 62 sanlinggo 1 sanlinggo49 na taon 434 na taon 7 taon

Mga taon

[Buong-pahinang larawan sa pahina 180]

[Buong-pahinang larawan sa pahina 193]


Documents

Ikalabing-Isang Kabanata Isiniwalat Ang Panahon Ng Pagparito Ng Mesiyas