Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
IIM THE AMNESTY HEARINGS OF Q BUTHELEZI AND OTHERS BEFORETHE AMNESTY COMMITTEE
(HELD AT VANDERBIJLPARK)
In the application of:
THE SOUTH AFRICAN NATIONAL DEFENCE FORCE Applicant
and
QAMBELENI BUTHELEZI & 16 OTHERS First set of Respondents
THE VICTIMS OF THE BOIPATONG MASSACRE Second set of Respondents
INDEX
Document Paae no:
1. Notice of Motion 1-4
2. Founding Affidavit Mr A Kluth 5-17
3. Annexure "AK1": Letter by A Kluth dd 14 June 1999 18
4. Annexure "AK2": Letter dd 24 June 1999 19-23
5. Affidavit by Mr P G van Wyk 24-43
6. Annexure "A" (Affidavit by G J van Stratten) 44-55
7. Annexure "GJVS1": Letter dd 30 April 1992 56-57
8. Affidavit by Mr Christo Davidson 58-132
9. Bundle of photographs: Annexure "CD1" 133-150
10. Annexure "CD2" to "CD5" 151-162
IN THE AMNESTY HEARINGS OF Q BUTHELEZI AMD OTHERS BEFQRFTHE AMNESTY COMMITTEE
(HELD AT VANDERBIJLPARK)
In the application of:
THE SOUTH AFRICAN NATIONAL DEFENCE FORCE Applicant
and
QAMBELENI BUTHELEZI & 16 OTHERS First set ofRespondents
THE VICTIMS OF THE BOIPATONG MASSACRE Second set ofRespondents
NOTICE OF MOTION
KINDLY TAKE NOTICE that application will be made on behalf of the
abovenamed applicant, on a date and time to be determined by the above
Honourable Committee, for an order in the following terms:
1. That the late filing of the affidavits pertaining to the South African
National Defence Force be condoned.
2. That further and/o r alternative relief be granted to the South African
National Defence Force should it be meet.
boi-amn.nom
- 2 -
2
KINDLY TAKE NOTICE that the affidavit of Mr Armin Kluth annexed hereto
and annexures thereto will be used in support thereof.
KINDLY PLACE THE MATTER ON THE ROLL FOR HEARING
ACCORDINGLY.
TO: J H VAN DER MERWE INCORPORATEDAttorneys for First to Fifteenth ApplicantSecond FloorHamilton Forum Building140 Hamilton StreetArcadiaPRETORIA
DATED at PRETORIA on this thei L
day of JULY 1999.
Applicant’s Attorney Southern House
222 Pretorius Street PRETORIA
Tel: (012) 323-5633/4 /5 /7 Ref: Mr Kluth
Copy hereof received on JULY 1999
obo: J H VAN DER MERWE INC
boi-amn.nom
- 3 -
andTO: ADV CYNTHIA PRETORIUS
Advocate for the Sixteenth Applicant 1603 Advocates’ Chambers Momentum Centre - East Tower 343 Pretorius Street PRETORIA
Copy hereof received on JULY 1999
andTO: MS GOLDIE TANZER
Attorney for the Seventeenth ApplicantGlen Hazel Centre1 Long AvenueGlen HazelJOHANNESBURG
Copy hereof received on JULY 1999
obo: MS GOLDIE TANZER
andTO: NICHOLLS, CAMBANIS & ASSOCIATES
Attorneys for the victims 39th FloorCarlton Centre Copy hereof received onCommissioner Street JULY 1999JOHANNESBURG
obo: NICHOLLS CAMBANIS & ASSOCIATES
boi-amn.nom
- 4 -
andTO: MR ZUKO MAPOMA
The Evidence Leader VANDERBIJLPARK
Copy hereof received on JULY 1999
obo: MR ZUKO MAPOMA
boi-amn.nom
IN THE AMNESTY HEARINGS OF Q BUTHELEZI AMD OTHERS BEFORETHE AMNESTY COMMITTEE
(HELD AT VANDERBIJLPARK)
In the application of:
THE SOUTH AFRICAN NATIONAL DEFENCE FORCE Applicant
and
QAMBELENI BUTHELEZI & 16 OTHERS First set ofRespondents
THE VICTIMS OF THE BOIPATONG MASSACRE Second set ofRespondents
FOUNDING AFFIDAVIT
I, the undersigned,
ARMIN KLUTH
declare under oath as follows:
1.
1.1 I am an adult male attorney, I practise under the style of Armin
Kluth Attorneys and Conveyancers at Southern House, 6th
Floor, 222 Pretorius Street, Pretoria.
boi-amn.klu
- 2 -
6
1-2 I was instructed by the South African National Defence Force
("SANDF") who is an implicated party in the Boipatong
massacre. At all material times I have been in control of all
the files pertaining to the above matter and by virtue of the
aforesaid I have personal knowledge of all the facts pertaining
to this matter.
1 -3 Unless the contrary is stated, all the facts set out hereinafter
fall within my personal knowledge and are to the best of my
knowledge true and correct.
A. PURPOSE OF APPLICATION:
2 .
The purpose of this application is to obtain an order in the following terms:
2.1 That the late-filing of the affidavits pertaining to the SANDF be
condoned.
2.2 That further and /o r alternative relief be granted to the SANDF.
boi-amn.klu
B. BACKGROUND TO CONDONATION:
3.
3.1 This Honourable Committee adjourned on 21 May 1999 and
the Chairman of the Committee, the honourable Mr Justice
Ngcobo, ruled that if any party intended filing affidavits in
support of its case it had to do so within 10 days. Conse
quently, all affidavits had to be filed on or before 4 June 1999.
3.2 Already before the adjournment and during the investigation
of the matter, it came to my notice that many documents
which pertain to the Boipatong massacre, had either been
lost, mislaid or possibly destroyed. Shortly after the
adjournment on 21 May 1999 and in the light of the fact that
a major portion of the documentation which relates to the
Boipatong massacre were missing, we came to the conclusion
that the only person who in reality could explain alleged
SANDF complicity, was the investigating officer who
conducted the investigation into SA Defence Force and SA
Police complicity for the Goldstone Commission of Inquiry
Hearings and also for the criminal trial which was later heard
- 3 -
8by his Lordship Mr Justice Smit.
3.3 The investigating officer who dealt with the aforesaid
investigation, is Director Christo Davidson. Mr Davidson is not
employed by the SANDF and it has also been established that
he is no longer employed by the South African Police and in
fact has retired. Negotiations had to be entered into, which
would lead to consultations with Mr Davidson and which
would lead to Mr Davidson making South African Police
documents available, as well as obtaining Mr Davidson’s co
operation by requesting him to depose to an affidavit dealing
with his investigation. Instructions had to be obtained and
were obtained from the SANDF so as to comply with the
aforesaid steps.
3.4 In the interim, it must also be explained that, in the light of the
information which was conveyed to the Honourable
Committee during the pre-trial conference, which was held on
21 May 1999, by Adv Berger, in regard to the attitude which
he and his legal team intended to adopt in regard to the
SANDF, a comprehensive memorandum was compiled,
dealing with their viewpoint, in order to apprise the SANDF of
- 4 -
9
the further developments in the case. It was apparent that the
SANDF could easily have terminated our mandate in the light
of the sentiments expressed by Adv Berger. As a result of the
aforesaid, instructions were also awaited by the SANDF in
regard to whether further preparation in the matter should be
undertaken or not.
3.5 We intended apprising the Evidence Leader of the SANDF’s
intention to file affidavits and a draft letter was drafted
apprising the evidence leader of our attitude. A true copy of
the aforesaid draft letter is annexed hereto as annexure "AK1".
However, in the light of the aforesaid problems and further
problems which are set out more fully hereunder, the letter
was not sent as it became apparent that the deadline would
not be met. Because of continuous problems which were
being encountered, we realised that an immediate deadline
could not be set or met and consequently the letter was not
sent to the Evidence Leader.
3.6 Against the aforesaid background a further problem was
encountered in that on 24 June 1999 we received a letter from
the SANDF wherein it was stated that all matters wherein
- 5 -
implicated parties had received instructions should henceforth
stop with any further preparation and that all mandates had
consequently been terminated. A true copy of the aforesaid
letter is annexed hereto as annexure "AK2". I immediately
contacted the relevant parties at the SANDF’s offices.
Although I stressed the fact that it was important to know
whether further preparation should be conducted in this
matter, until to date hereof I have not received any written
instructions in this regard although oral instructions have been
given to me.
On 12 July 1999 I received oral instructions from Mrs Celeste
Jordaan, who is employed by the SANDF, and in order to
make absolutely sure of my instructions, I received oral
instructions from Mr Ben Minnaar, from the State Attorney’s
offices on 15 July 1999 to proceed with the preparations of
the SANDF’s case and to attend the Boipatong amnesty
hearing. It must be pointed out, with respect, that although
many steps had been taken to prepare the SANDF’s affidavits,
firm instructions were in fact only given to me on 12 July 1999
and only from that date onward could we, with a clear
conscience, proceed with the full preparation of the matter,
- 7 -
2
consult with witnesses and draft affidavits.
3.8 To complicate matters, I received a telephone call from Adv da
Silva on 13 July 1999 at approximately 15:00, indicating that
the Chairman of this Honourable Committee had ruled that a
pre-trial conference was to be held in Johannesburg the
following morning at 10:00 on 14 July 1999. It must be
stressed that neither Adv da Silva nor I were contacted directly
by the Evidence Leader but that this information was
conveyed to Adv da Silva through Adv Cynthia Pretorius. The
pre-trial conference led to consultations having to be cancelled
which had to be moved to later dates.
3.9 Apart from the aforesaid factors, which played a role in the
delay in finalising the SANDF’s affidavit, the following factors
also played a lesser role in the events leading up to and
finalising the affidavits:
3.9.1 Advocate da Silva went on leave for a week
during the recess as is the normal custom at the
Bar.
boi-amn.klu
13
3.9.2 Mr Davidson also took a week’s leave.
3.9.3 I must explain to the Honourable Committee that
I am in fact a sole practitioner. During July 1999
my clerk, who is about to be admitted as an
attorney of the High Court of South Africa and
who I intended giving a position in my firm,
resigned. The second clerk who is in my
employ also indicated that he wished to resign
and after lengthy negotiations, although he has
indicated that he does not intend proceeding
with his further legal studies, he acceded to
remain in my employ for the next number of
months. As a result of the aforesaid personnel
problems, I appointed a professional assistant
on an urgent basis. In order to appoint her, I
had to conduct interviews and take the
necessary steps to find a suitable person.
3.10 In considering the question whether condonation should be
granted to the SANDF to file their affidavits, we are of the
respectful view that a factor which should be taken into
- 8 -
boi-amn.klu
- 9 -
account, is the prejudice which any parties may suffer as a
result of the late filing of the aforesaid affidavits. We are of the
respectful view that the parties which are involved in this
hearing cannot be prejudiced by the filing of the affidavits and
this viewpoint is held because of the following factors:
3.10.1 We were informed at the pre-trial conference on
14 July 1999 that the legal team for the victims
intend calling three witnesses. In the light of the
long cross-examination which has taken place
until now, I do not believe that the three
remaining witnesses’ evidence will take longer
than three days. I am not aware of the amount
of witnesses that the applicants intend calling.
However, the point that I wish to make, is that
the proceedings on the present amount of
witnesses should be completed within a week.
3.10.2 At this juncture, I wish to point out that the
SANDF’s affidavits will be made available during
the morning of 19 July 1999 and that all the
parties who are involved in this hearing will have
boi-amn.klu
- 1 0 -
the opportunity to study the affidavits as from 19
July 1999.
3.10.3 In the light of the fact that the matter has been
set down for two weeks, until 30 July 1999, I
respectfully believe that even if there is any party
who believes that he has been prejudiced by the
contents of the affidavits, which are annexed
hereto, that those parties may in the light of the
"extra time" which is available, request this
Honourable Committee to stand down in order
to complete his or her preparations.
3.10.4 Moreover, we are also of the respectful
viewpoint that the evidence, which is contained
in the SANDF’s affidavits, is not new matter but
is matter which has been canvassed in various
documents which have been placed before this
Committee and which is matter which should
have been foreseen by the various parties
during their preparation of this matter.
boi-amn.klu
- 1 1 -
3.10.5 We verily believe that in order to arrive at the
truth of this matter and in order to determine the
amnesty applications, it is absolutely necessary
that the affidavits deposed to by Mr van Wyk, Mr
van Stratten and Mr Davidson should be
received in evidence.
D. CONCLUSION:
4.
In the premises, I humbly request this Honourable Committee to grant the
relief contained in the notice of motion which accompanies this affidavit.
Signed and sworn before me at _
on this th e _______ I p j day of
1999 the deponent having acknowledged that he/she knows and
understands the contents of this declaration and that he/she has no
boi-amn.klu
J t < M
- 1 2 -
objection to the taking of the prescribed oath and that he/she considers it
binding on h is/her conscience. I certify further that the provisions of
Regulation R.1258 of 21 July 1972 have been complied with.
l. U 'WX »1M ISS IO N ER OF OATHS ETTIE MARIA DA SILVA Ex Officio: Practising Attorney DA SILVA ATTORNEYS 701 Unikra Flats 330 Beckett Street Arcadia PRETORIA
boi-amn.klu
ARMIN KLUTHATTORNEYS & CONVEYANCERS PROKUREURS & TRANSPORTBESORGERSIN ASSOCIATION WITH / IN ASSOSIASIE MET
CECILE BOTHA ATTORNEYS/PROKUREURS
P.O. Box /Posbus 720PRETORIA0001
TEL: 323 5633/4/5/7 FAX: 323 5658
SOUTHERN HOUSE/GEBOU6th Floor/6de Vloer222 Pretorius Str/St.222C/o H/v Bank Lane/LaanPRETORIA0002
Your ref: U verw:
Our ref:Ons verw: AB.0000
Enquiries:Navrae: AK/ev Date:
Datum: 14-06-1999
THE TRUTH AND RECONCILIATION COM M ISSION AM NESTY COMMITTEE P O BOX 3162 CAPE TOW N 8000
Dear Mr. Mapoma,
re: AMNESTY HEARINGS : BOIPATONG MASSACREDuring the pre-trial conference on 21st May 1999 his Lordship Mr. Justice Ngcobo directed that if the parties intended filing affidavits should do so within 10 days. Our understanding is that papers should have been filed on or before 4th June 1999.We wish to bring it to your attention that the South African National Defence Force intends filing affidavits exculpating the S A N D F from any blame whatsoever. However, after lengthy consultations we have not been in a position to file papers before 4 June 1999. However, we intend to do so by 18th June 1999.
We intend keeping you abreast of any further developments and should you have any enquiries, kindly contact me at any of the above numbers.
Yours faithfully ARMIN KLUTH
ARMIN KLUTH BLCLL.B (PRET)
CECILE BOTHA B.Iuris, LLB (SA)
SiSfSSI? 310 B E P E R K / R E S T R I C T E D
M3:91 66
D EPARTEM EN T VAN VERDEDIGING DEPARTM ENT OF DEFENCE
H F I N / C FIN TELEFAXT elefoon / T elep hone : 355 5968 P rivaatsak / P rivate Bag X 175 P retoria 0001 AFDELING FI N A N SIE S
FINANCE D IV ISIO NTELEFAX
DEKBLAD/CO VERSH EET
JOUBERT & KLUTHATimx/m&l I
i m m m
M rs C. Jordaan (012) 355-5919• jA .....t l u b h ...........
3 Z 3 S jQ S?'
V AN / FR O M :FA X N R /N O :A A N /T O :FAX N R /NO :A A N TA L B L A D SY E IN SL U IT E N D E DIE D E K B L A D :B O O D S K A P I M ESS A G E
U T E p :HAN N IN G /SIG N A T U R EZ u I (o [ ^ ° i
D A T U M /D A T E
S / I ‘ d
b e p e r k / r e s t r i c t e dIHHT>JHI H-in LM T C :P f l t7? MO
C 0 ' d Z9& S i g ^ S c t ? c T 0 t^0:9 T bb6 T—Nl IJT
RESTRICTEDC FIN/R/106/15/WVKALG
« : (012)355-5968 Enquiries: Mrs C. Jordaan Fax: (012)355-5919
Department o f Defence (Finance Division) Private Bag X I75 Pretoria 0001
2^-June 1999
Armin Kluth Attorneys Per faxAttention: A. Kluth
LEGAL REPRESENTATION BEFORE THE AMNESTY COMMITTEE OF THE TRUTH AND RECONCILIATION COMMISSION1. This Department’s letter with reference C FIN/R/TRC/GEN dated 11 May 1999 refers.2. Attached please find the decision made by the State Attorney’s office concerning the legal representation o f “implicated members".2. Where applicable, kindly finalise the matter immediately and forward the account.3. Your co-operation is appreciated.
( C o r d a i n(MRS CJORDAAN)
~ RY FOR DEFENCE: DIRECTOR GENERAL
S/2'd
RESTRICTEDI HHTrIH I H -Iff LUTC: PC* AC. k in r
S t a a t s p r o l u r e u ru r e u r
FEDSURE FORUM SUIDTORING • SOUTH TOWER 4DE VLOER • 4TH FLOORVan der Waltstraat
Van der Walt Street PRETORIA, 0002
Private Bag * 9 '
PRETORIA0001« (0 1 2 )3 1 0 2788 FAX (0 1 2 )3 2 2 0177 D0CEX: 298
Navrae:Enquiries: K J MOLOI/21 310 2789 22 JUNE 1999
My RefM y V e rw 4 2 /6 0 /1 0 3 2 1 /J2 (VOL I) U Verw.
Your Ref.
ATTENTION: CELEST JORDAAN
1. The Chief of theS A National Defence Force PRETORIA
ATTENTION: INNES SONNEKUS FAX: 339-1768
2. The Director General S A Police Service PRETORIA
LEGAL REPRESENTATION BEFORE THE AMNESTY COMMITTEE OF THE TRUTH AND RECONCILIATION COMMISSION
Kindly take notice that after consultation with the Minister of Justice and the
Truth and Reconciliation Commission it has been decided that legal
representation shall not be provided by the State to any implicated person(s) as contemplated in Act 34 of 1995 with immediate effect.
In cases where such representation has already been approved such approval and mandate are hereby terminated forthwith and legal representatives
concerned must be informed accordingly and be requested to submit their accounts to date. *
Any implicated person desiring to be afforded legal representation by the State
where such has been terminated by this notice or where the hearing for amnesty is pending and such implicated person desires legal representation at
Haal altyd my verwysingsnommer aan / Always quote my reference numberi h h t > i h i d j m i c H -ir r i . u T C - r a cc ^ u n r
State expense, such implicated person shall submit to the State Attorney
through normal channels, a detailed motivation as to why an exception should be made in his/her case. The motivation shall also contain details of any
possibility of a detrimental decision been made acjain'st him/her or contemplation of such a decision by the Amnesty Committee as set out in
Section 30 of Act 34 of 1995. The implicated person must also indicate why
legal representation at the hearing will be more effective than submission of representation(s) in writing as provided for in the said section.
As regards applicants for amnesty legal representation at State expense will be provided on the following conditions:
1. All new applications or applications that have not vet commenced: Only one legal representative shall be appointed at a hearing. If there
are multiple applicants at the same hearing and there is no conflict of interest, only one legal representative shall be appointed. In the event of a possible conflict of interest in a case of multiple applicants, legal representation shall be provided to each applicant or group of applicants. Should an applicant for amnesty require the appointment of an attorney and an advocate in his/her application, full motivation
shall be required as to the circumstances justifying such an
appointment.
2. All matters that have commenced and are part-heard:Where an appointed attorney has retained counsel for the hearing, only
counsel need to make appearances at the hearing from now onwards as only counsel's fees for appearances shall be paid by the State. Should a matter be deserving of appearances by both an attorney and counsel, full motivation shall be submitted to the State Attorney for
consideration. The applicant involved has the onus of submitting to
the State Attorney all the relevant facts justifying a departure from the
above general rule. The Amnesty Committee shall, at the hearing of the application, be asked to monitor the necessity, contribution and the amount of work justifying the engagement of two legal representatives
i h h t ;mh h -ih i,u ? c - pct c c . w n r
and make representations to the State Attorney. If during any hearing
it becomes evident that there is no necessity for two legal
representatives the State reserves the right to terminate'the brief of one
legal representative with immediate effect and the other legal representative will be allowed to finalise the hearing. The procedure
determined by the Commission, in contrast to that bf the Courts of law, does not require the appearance of both an attorney and counsel at the
hearing.
3. In all applications where legal representation is granted the fees shall be approved by the State Attorney beforehand.
Please notify the legal representatives involved forthwith.
%
LHHTiHH I m a UrtPQ-.FQ , f r? MCir
WAARHEID EN VERSOENINGSKOMMISSIE BOIPATONG AMNESTIE VERHOOR
Ek, die ondergetekende
PETER GABRIeL VAN WYK
verklaar onder eed soos volg:
1.
1.1 Ek is ’n meerderjarige Internationale Bemarker te Yskor,
Vanderbijlpark.
1.2 Ek is sedert 1974 in diens van Yskor, Vanderbijlpark.
Gedurende Junie 1992 was ek ’n burgermagmajoor in die
Suid-Afrikaanse Weermag gestasioneer te Vaal Kommando.
1.3 Tensy waar die teendeel blyk, val al die feite wat hierin vervat
word binne my persoonlike kennis en is hierdie feite na die
beste van my wete waar en korrek.
- 2 -
A. INLEIDING:
2 .
2.1 Ek is gedurende 1975 as ’n kandidaat offisier by Vaal
Kommando toegedeel. Ek was eers aangestel as personeel
offisier en kort daarna is ek as Vaal Kommando se adjudant
aangestel. Ek het die funksies van adjudant to t en met 1994
uitgevoer. As gevolg van my posisie as adjudant te Vaal
Kommando was ek daagliks in kontak met lede van Vaal
Kommando. Die primere doel van Vaal Kommando
gedurende 1992 was die volgende:
2.1.1 Die beskerming van Yskor-Vanderbijlpark, die Barrage
damwal en Olympus Kragstasie wat ingevolge die Wet
op Nasionale Sleutelpunte, Wet 102 van 1980,
nasionale sleutelpunte was. Die nasionale sleutelpunte
is beskerm deur roetine patrollies deur lede van Vaal
Kommando wat met twee Buffel voertuie uitgevoer is.
Die patrollie voertuie is ook aangewend om Yskor-
busse wat Yskor werknemers tussen Kwa-Masiza en
Yskor Vanderbiljlpark vervoer het, te begelei.
boy-wyk.ver
2.1.2 Die beskerming van die Vanderbijlpark sakegebied
sowei as die beskerming van die residensiele gebied
wat naby aan Yskor, Vanderbijlpark, gelee is. ’n
Toyota bakkie wat beman was deur ’n drywer en vyf
soldate is gebruik om hierdie taak uit te voer. Die
Toyota bakkie is ook bekend as ’n "riot bakkie" of as ’n
"vistenk" as gevolg van die feit dat deurskynende
veselglas op die kante van die bakkie aangebring is in
’n poging om die insittendes te beskerm. Wanneer die
"riot bakkie" die sakegebied gepatrolleer het, het dit ook
die gebied van Dongesstraat en die heining om Yskor
gepatrolleer. Dongesstraat is as voorkomingsmaatreel
gepatroleer gedurende 1992 omdat dit die blanke
woongebied en die swart woongebied te Vanderbijlpark
geskei het. Gedurende daardie tydperk was daar baie
klagtes van Yskor werknemers van Dongesstraat van
onrusverwante insidente.
2.1.3 Die patrollering van paaie in die onmiddellike omgewing
van Yskor Vanderbijlpark. Hierdie taak is ook deur die
"riot bakkie" verrig.
- 3 -
- \ 7
- 4 -
B. AGTERGROND:
3.
3.2
3.3
boy-wyk.ver
Gedurende die vroee negentiger-jare was ek daarvan bewus
dat daar konflik was tussen IFP en ANC lede was. As
werknemer van Yskor Vanderbijlpark is ek ook bewus daarvan
dat die konflik so versleg het dat dit selfs Yskor se produksie
be'invloed het. Ek is verder bewus daarvan dat inwoners van
die Kwa-Madala hostel, wat werksaam is te Yskor
Vanderbijlpark, terwyl hulle in Frikkie Meyer Boulevard geloop
het, deur inwoners van Boipatong aangeval is.
Ek is ook bewus van die feit dat die busse wat Yskor
werknemers vervoer het van Kwa-Masiza hostel na Yskor en
terug, aangeval is.
As gevolg van voormelde aanvalle op die Yskor-busse was
een van Vaal Kommando se primere take die begeleiding van
die busse wat die Yskor werknemers vervoer het tussen die
Kwa-Masiza hostel en Yskor Vanderbijlpark. Hierdie funksie
is deur middel van roetine patrollies uitqevoer. Die roetine
- 5 -
3.5
3.6
boy-wyk.ver
patrollies is so aangepas dat dit met die skofte wat die Yskor
werknemers gewerk het, gekoordineer is.
Die funksies van Vaal Kommando is deur kom m ando/burger-
maglede wat hoofsaaklik Yskor werknemers was, verrig.
Hierdie lede se oproepinstruksies het spesifiek aangedui dat
hulle opgeroep is vir "NSP-beskerming" wat aandui dat die lid
opgeroep is vir "Nasionale Sleutelpuntbeskerming".
Wanneer lede opgeroep is vir ’n burgermagkamp is hulle in ’n
oorvleuelingsfase met dienende lede heropgelei ten einde
onder andere hulle paraatheid te verskerp en hulle vertroud te
maak met die plaaslike omstandighede. Verskillende lesings
is aan lede aangebied, onder andere is daar lesings oor
regsaspekte aangebied. Tydens die lesings wat gehandel het
oor regsaangeleenthede is die implikasie van die
Onlusregulasies en die lede se pligte ingevolge die
Onlusregulasies aan hulle verduidelik.
Tydens die lesings is spesifiek instruksies aan Vaal
Kommando lede gegee dat hulle nie ingevolge die
Onlusregulasies pe " Daar
- 6 -
is ook spesifieke instruksies aan lede van Vaal Kommando
gegee dat hulle nie die swart woongebiede sonder ’n
uitdruklike opdrag om dit te doen en sonder die teenwoordig-
heid van die Suid-Afrikaanse Polisie mag ingaan nie. Uit die
aard van die saak sou lede geregtig wees om hulself te
beskerm in ’n nood-situasie.
3.7 Indien lede bewus geword het van ’n misdaad, was hulle
geregtig om ingevolge die Strafproseswet ’n arrestasie uit te
voer maar was hulle opdrag om dadelik die polisie te roep om
die aangeleentheid te ondersoek.
3.8 Daar is instruksies gegee aan lede dat hulle onder geen
omstandighede in "sagtevelvoertuie" in die swart woongebiede
mag beweeg nie. Die "riot bakkie" is ’n voorbeeld van ’n
sagtevelvoertuig terwyl ’n Buff el voertuig as ’n
"hardevelvoertuig" beskou was.
3.9 Ek het opgemerk dat hierdie instruksies somtyds to t groot
frustrasie onder die kommandolede gelei het aangesien hulle
gevoel het dat hul hande gebind was en die doel van ’n kamp
doelloos was.
boy-wyk.ver
3.10
3.11
3.12
boy-wyk.ver
Dit dien gemeld te word dat daar ’n ander weermag
komponent, Groep 17, bestaan het wat as hoofdoel gehad het
om die Afdeling Binnelandse Stabiliteit van die Suid-Afrikaanse
Polisie (hierna verwys as die "ABS") te ondersteun, indien deur
die ABS so versoek. As adjudant van Vaal Kommando was
dit nie deel van my dagtaak om insae te he in Groep 17 se
aktiwiteite nie.
Gedurende Junie 1992 was daar drie seinkamers, een te Vaal
Kommando, een te Groep 17 en die ander te die ABS. Die
"riot bakkie" en twee Buffels was in konstante kontak met die
seinkamer te Vaal Kommando. Die lede in die "riot bakkie" en
twee Buffels kon egter nie Groep 17 en die ABS direk per
radio kontak nie. Die Vaal Kommando lede in die voertuie
kon ook nie direk met die Suid-Afrikaanse Polisie kontak maak
nie. Indien ’n voorval sou ontstaan wat polisie teenwoordig-
heid genoodsaak het, moes lede in ’n voertuig Vaal
Kommando se seinkamer kontak wie dan met die SAP of ABS
per radio of per telefoon in verbinding sou tree vir verdere
gekoordineerde optrede.
- 7 -
3.13
3.14
boy-wyk.ver
wat opgeroep was vir burgermagkampe te Vaal Kommando,
werknemers van Yskor Vanderbijlpark. Gevolglik is ’n groot
mate van koordinering gedoen met Yskor Vanderbijlpark
voordat lede vir ’n weermagkamp opgeroep is. Die rede
daarvoor was dat indien lede sonder die samewerking van
Yskor opgeroep is, sou dit gelei het tot bedryfsteurings.
Gevolglik is daar in samewerking met Yskor lede se kampe
beplan. Dit dien gemeld te word dat die verantwoordelik-
heidsgebied van Vaal Kommando as ’n lae intensiteitsgebied
geklassifiseer was in terme van onlusverwante voorvalle omdat
daar nooit groot probleme ondervind was nie. As gevolg van
voormelde is daar oor die jare slegs ’n "skeletonmag" gebruik
om Vaal Kommando se patrolliering te doen.
’n Buffet voertuig se normale kompliment sou ’n seksie wees
wat bestaan het uit ’n drywer en 10 soldate. Later jare was dit
nie ongewoon om ’n Buffet te beman met ’n drywer en slegs
3 soldate.
Die normale kompliment van ’n "riot bakkie" was die
bevelvoerder, die drywer en 5 soldate. Dit was ook nie
- 8 -
soldate wat die bevelvoerder en drywer van die "riot bakkie"
sou insluit nie.
3.15 Dit dien verder gemeld te word dat Groep 17 drie seksies,
bestaande uit 3 Buffels en 30 soldate, permanent op bystand
gehad het en gevolglik in ’n posisie was om 30 soldate op
redelike kort kennis beskikbaar te stel vir ’n operasie.
3.16 Dit dien gemeld te word dat op ’n deurlopende basis ’n
gekoordineerde dreigende analise tussen die Suid-Afrikaanse
Polisie, Vaal Kommando en Groep 17 plaasgevind het
waarvolgens optredes en mannekragbehoeftes toegedeel is
of bepaal is.
C. RAAD VAN ONPERSOEK:
4.
4.1 Op 18 Junie 1992 was ek in my kantoor te Yskor,
Vanderbijlpark besig met my normale dagtaak toe ek ’n
oproep van Vaal Kommando se bevelvoerder ontvang het. Hy
het my meegedeel dat ek as president van ’n raad van
- 9 -
- 10 -
3^
4.2
boy-wyk.ver
ondersoek moet optree om bewerings te ondersoek dat lede
van Vaal Kommando by ’n sogenaamde menseslagting te
Boipatong gedurende die nag van 17 Junie 1992 betrokke
was. ’n Luitenant is aan my gesekondeer as lid van die Raad
om my by te staan. Ek het dadelik verklarings begin neem
van alle weermaglede wat by Vaal Kommando was en wat
pligte op 17 Junie 1992 en 18 Junie 1992 uitgevoer het.
Nadat ek verklarings van al die lede geneem het, was dit vir
my duidelik dat die weergawes wat deur die weermaglede
gegee is met mekaar strook.
Benewens om verklarings van al die weermaglede te Vaal
Kommando te neem het ek ook die volgende stappe geneem
ten einde Vaal Kommando se moontlike betrokkenheid in die
Boipatong aanval te ondersoek:
4.2.1 Die oorspronklike dokumentasie in die seinkamer is
nagegaan ten einde vas te stel of die seindokumentasie
geklop het met die weergawe wat deur die
weermaglede gegee is.
-11 -
of hierdie dokumente met die weermaglede se
weergawe geklop het. Dit het inderdaad geklop.
4.2.3 Die ammunisieregisters is nagegaan wat aangedui het
dat gasgranate wel afgeskiet is en dat dit wel in die
registers aangeteken is. Die ammunisieregisters het
aangedui welke ammunisie en wapens gebruik is en
dat daar geen ander ammunisie of wapens gebruik is
nie. Hierdie bevinding het gestrook met die inhoud van
die lede se verklarings.
4.2.4 Die insidentverslae wat deur die bevelvoerders van die
Buffels en "riot bakkie" opgestel is, is nagegaan. Die
inligting wat daarin vervat is het met die lede se
weergawes gestrook.
4.2.5 Die patrollieverslae wat aangeheg was tot die
voertuigplanne is ook nagegaan. Die verslae het
geklop met die weergawes wat deur die lede gegee is.
4.2.6 Gedurende die eersvolgende dae is verskeie inspeksies
van die omliggende gebied per voet en per lug\\
- 12 -
gedoen. Dit het geblyk dat die gras in die gebied
tussen die Kwa-Madala hostel en Frikkie Meyer
Boulevard plat getrap is en dit het geblyk dat daar ’n
groot aantal mense deur die gras moes beweeg het.
Dit blyk dat ’n gat in die grensheining tussen die
spoorlyn en Frikkie Meyer Boulevard oopgeknip is en
dit het geblyk asof mense deur hierdie gat beweeg het
in die rigting van Kwa-Madala hostel.
4.2.7 Tydens die neem van verklarings was dit duidelik dat
die getuies ten tyde van hul waarneming van gebeure
die nag van 17 Junie 1992 nie bewus was van die
werklike toedrag van sake in Boipatong nie.
4.2.8 Nadat ek my ondersoek afgehandel het was dit vir my
duidelik dat die weergawe wat die weermaglede gegee
het nie net met mekaar gestrook het nie maar ook deur
dokumentere getuienis gestaaf is en dat hulle optrede
binne neergelegde voorskrifte en bevele was. Die
slotsom waartoe die raad van ondersoek gekom het
was dat lede van Vaal Kommando nie by die aanval
betrokke was nie en dat geen nalatigheid of opset aan
- 1 3 -
hulle toegedig kon word nie.
4.3 Nadat ek die Raad van Ondersoek voltooi het, het sy Edele
Regter Goldstone en later adv Anton Mostert wat die
Weermag verteenwoordig het, Vaal Kommando besoek en my
ondersoek met my bespreek. Die inhoud van die ondersoek
is ook tot insae van die Suid-Afrikaanse Polisie gestel. Sover
dit my kennis strek het of die lede van die Goldstone
Kommissie of adv Mostert en sy regspan of albei die
oorspronklike Raad van Ondersoek sowel as alle eksemplare
daarvan verwyder. Ek het ’n breedvoerige soektog van stapel
gestuur en kan nie afskrifte van die Raad van Ondersoek vind
nie.
D. VERLOOP VAN GEBEURE:
5.
Uit die inligting bevat in die Raad van Ondersoek wat voltooi is, het dit
geblyk dat die optrede van Vaal Kommando tydens die nag van 17 Junie
1992 soos volg was: ^
Gedurende die nag van 17 Junie 1992 was onder-korporaal
Roberts en 4 ander lede besig om Vanderbijlpark se
sakegebied in ’n "riot bakkie" te patrolleer. Hulle het ’n berig
van die seinkamer te Vaal Kommando ontvang dat skote
vanuit Boipatong op Cape Gate se sekuriteitspersoneel gevuur
is. Onder-korporaal Roberts is toe na Nobel Boulevard wat
aan die Noordekant van Boipatong is ten einde die voorval te
ondersoek. Terwyl onder-korporaal Roberts in ’n oostelike
rigting in Nobel Boulevard beweeg het, het hy ’n brandende
voertuig Noord-Oos van Boipatong gesien. Hy het nader aan
die voertuig beweeg en tot die slotsom gekom dat hy niks
daaromtrent kon doen nie aangesien die voertuig reeds in ’n
gevorderde stadium gebrand het en dat daar geen persone in
die omgewing van die brandende voertuig was nie. Die
insident is aan Vaal Kommando se seinkamer gerapporteer.
Op hierdie stadium was alles in Boipatong nog baie stil. Dit
dien gemeld te word dat enkele skote wat in swart woon-
gebiede afgevuur word nie ’n abnormale voorkoms was nie.
Na hierdie voorval het onder-korporaal Roberts en sy seksie
voortgegaan met hulle normale patrolliedienste. Terwyl hy in
Dongesstraat in Vanderbijlpark beweeg het, het hy skote uit/ \ w
- 15 -
die rigting van Boipatong gehoor. Onder-korporaal Roberts
het teruggekeer na Boipatong en weer in Nobel Boulevard
beweeg in die rigting van die brandende voertuig. Toe hy by
Cape Gate kom is hy deur sekuriteitsbeamptes gestop en
meegedeel dat daar vanaf Boipatong op hulle geskiet is.
5.3 In daardie stadium het hy die lede wat in die "riot bakkie" was
beveel om uit die "riot bakkie" te klim en in ’n patrollie formasie
langs die "riot bakkie" in ’n westelike rigting in die rigting van
Uniepark Motors te beweeg. Hierdie bevel is gegee
hoofsaaklik as gevolg van die feit dat die "riot bakkie" ’n
sagtevel voertuig was en nie beskerming hou vir die
insittendes terwyl hulle binne die bakkie was nie.
5.4 Terwyl die lede patrollie gestap het in Nobel Boulevard het ’n
swartman vanuit die rigting van Boipatong na hulle gehardloop
en hulle meegedeel dat daar by sy huis ingebreek is. Die lede
het hierdie persoon aangesien hy beseer is na Cape Gate se
sekuriteitsbeamptes verwys sodat hy mediese hulp by hulle
kon kry en die polisie kon verwittig.
- 1 6 -
5.7
5.8
boy-wyk.ver
Odendaal is deur die seinkamer na Cape Gate gestuur. Die
voertuig het in Frikkie Meyer Boulevard beweeg en in Nobel
Boulevard Oos gedraai in die rigting van Cape Gate. In
hierdie stadium het die insittendes van die Buffel ’n groot
groep swartmense in die veld langs Boipatong gesien. Die
voertuig het in die rigting van Cape Gate beweeg, omgedraai
en terugbeweeg in die rigting van Uniepark Motors.
Terwyl onder-korporaal Odendaal se voertuig terugbeweeg het
in die rigting van Unipark Motors het hy opgemerk dat die
groep swart persone op daardie stadium besig was om in die
rigting van Frikkie Meyer Boulevard te beweeg. Onder-
korporaal Odendaal het die indruk gevorm dat hierdie groep
mense oppad na Kwa-Madala hostel was. Dit moet
verduidelik word dat behalwe vir Yskor se perseel daar geen
ander perseel in daardie omgewing is nie.
In daardie stadium het ’n verdere Buffel voertuig van Vaal
Kommando onder die bevel van korporaal Van Stratten op die
h /v Frikkie Meyer Boulevard en Nobel Boulevard opgedaag.
Korporaal Van StrattRn se Ruffel hf=t in Nnhpl RnniP\/arH nery
- 1 7 -
5.9
5.10
tot by Cape Gate waar ’n gesprek gevoer is met die
sekuriteitsbeamptes, ’n U-draai is uitgevoer en die Buffel het
terug in die rigting van Uniepark Motors gery.
In die lig van die feit dat daar ’n groot groep mense besig was
om Frikkie Meyer Boulevard oorte steek en aangesien Frikkie
Meyer Boulevard ’n besige pad is, het korporaal Van Stratten
besluit om die verkeer wat in Frikkie Meyer Boulevard in ’n
suidelike rigting beweeg te stop. Korporaal van Stratten het
voorsien dat indien die verkeer nie gestop word nie sou
motoriste in die groep mense wat besig was om Frikkie Meyer
Boulevard oor te steek, vasry. Ek verwys die agbare komitee
na ’n beedigde verklaring van korporaal Van Stratten wat
hierby aangeheg word as aanhangsel "A" hiertoe.
Nadat die groep mense Frikkie Meyer Boulevard oorgesteek
het, het korporaal Van Stratten ’n radio opdrag van Maj
Jordaan, wat Vaal Kommando se operasionele bevelvoerder
is ontvang, om met sy Buffel na Kwa-Madala hostel se
hoofhek te ry en voor Kwa-Madala hostel se hoofhek te stop.
Dit moet verduidelik word dat nadat die groep mense Frikkie
Meyer Boulevard oorgesteek het en ’n ent van die pad weg
- 18 -
5.11
5.12
5.13
boy-wyk.ver
beweeg het, het hulle uit sig uit "verdwyn". Korporaal van
Stratten het die afleiding gemaak dat hierdie groep mense
oppad na Kwa-Madala hostel beweeg.
Na ’n ruk het Maj Jordaan sowel as lede van die Suid-
Afrikaanse Polisie by korporaal Van Stratten se Buffel
aangesluit.
Die twee Buffels en die "riot bakkie", het by die Kwa-Madala
hostel se hoofhek gewag aangesien hulle die situasie wou
monitor en wou bepaal wat met die groep mense gebeur het.
Die lede van Vaal Kommando was onder die indruk dat daar
geen ander ingang tot die Kwa-Madala hostel was as deur die
hoofhek nie en daarom het hulle daardie punt gemonitor.
Nadat die lede van Vaal Kommando ’n ruk gewag het en dit
geblyk het dat die groep mense nie te voorskyn kom nie, het
Maj Jordaan korporaal Van Stratten beveel om terug na
Frikkie Meyer Boulevard te gaan ten einde te sien of hy die
groep mense kon sien. Dit moet verduidelik word dat die
gebied tussen Frikkie Meyer Boulevard en Kwa-Madala hostel
bereik kon word nie.
5.14 Op ’n latere stadium het korporaal Odendaal met sy Buffel by
korporaal Van Straaten se Buffel aangesluit en die twee
voertuie het saam op en af in Frikkie Meyer Boulevard beweeg
in ’n poging om te sien of hulle die groep mense kon sien.
Majoor Jordaan het ook opdrag gegee dat gasgranate in die
gebied ingeskiet word in ’n poging om reaksie uit die groep
mense te lok indien hulle daar sou wees. Geen persone is
gewaar nie.
5.15 Om ongeveer 01:00 en aangesien geen persoon opgespoor
kon word het Maj Jordaan opdrag gegee dat die twee Buffels
en die "riot bakkie" moet onttrek en na Vaal Kommando moet
terugkeer.
D. SLOTSOM:
- 19 -
Na aanleiding van die Raad van Ondersoek wat deur my voltooi is en die
verdere ondersoek wat ek gedoen het, het ek tot die slotsom gekom dat
daar geen lede van die Suid-Afrikaanse Weermag en meer spesifiek geen
Junie 1992 betrokke was nie.
^3- 2 0 -
PETER
Ek sertifiseer dat die verklaarder erken het dat hy met die i
verklaringwatvoormyte e r v o E __vA__________
op hierdie \<> dag van __________1999
geteken en beedig is, vertroud is en dit begryp en dat daar aan die
bepalings van die Regulasies vervat in Goewermentskennisgewing R1258
van 21 Julie 1972, soos gewysig, voidoervis.-
! 'W p ^ T R T m N S E " p o lHTe d Te n sA R E A P R E T O R iA (G AU T EN G )
1993 - 07 - 1 5
P R E T O q iA - S E N TR AALVQ E N T R A i
I SOUTH AFRICAN POLICe 1 T O ? ~ "
V
/ V / f c L c=z>/
KOMMISSARIS VAN EDE
boy-wyk.ver
Aanhangsel "A"
WAARHEID EN VERSOENINGSKOMMISSIE BOIPATONG AMNESTIE VERHOOR
Ek, die ondergetekende,
GERHARDUS JACOBUS VAN STRATTEN
verklaar onder eed soos volg:
1.
1.1 Ek is ’n meerderjarige sakeman. Ek woon te Grahamstraat Nr
7, SE2, Vanderbijlpark; en
1.2 Tensy waar die teendee! blyk, val al die feite wat hierin vervat
word binne my persoonlike kennis en is hierdie feite na die
beste van my wete waar en korrek.
INLEIDING:
2 .
Gedurende 1986 tydens my diensjbligopleiding het ek ’n junior leierskursus
- 2 -
te Oudtshoorn voltooi. Daarna is ek deurgaans as seksiebevelvoerder
aangewend te 6 Suid-Afrikaanse Infanterie Bataljon Grahamstad in
binnelandse onlus situasies. Gedurende Julie 1988 het ek my diensplig
voltooi. Na voltooiing van my diensplig is ek aan Vaal Kommando toegewys
en was gedurende 1992 werksaam te Yskor Vanderbijlpark as ’n
skeduleerder.
Gedurende die begin van Mei 1992 het ek ’n oproepinstruksie ontvang om
’n Burgermagkamp te Vaal Kommando te doen. ’n Ware afskrif van die
voormelde oproepinstruksies word hierby aangeheg as aanhangsel
"GJVS1". Die agbare komitee sal opmerk dat ek deur Vaal Kommando vir
"NSPBeskerming", wat beteken Nasionale Sleutelpunt Beskerming, opgeroep
Toe ek vir my weermagkamp te Vaal Kommando op 5 Junie 1992
gerapporteer het het ek eers ’n opleidingsprogram deurgemaak.
Verskillende lesings is aan my gegee en onder andere is daar lesings oor
regsaspekte aangebied. Die implikasies van die Onlusregulasies is aan my
4.
boi-str.ver
Collection Number: AK2672 Goldstone Commission BOIPATONG ENQUIRY Records 1990-1999 PUBLISHER: Publisher:- Historical Papers, University of the Witwatersrand Location:- Johannesburg ©2012
LEGAL NOTICES:
Copyright Notice: All materials on the Historical Papers website are protected by South African copyright law and may not be reproduced, distributed, transmitted, displayed, or otherwise published in any format, without the prior written permission of the copyright owner.
Disclaimer and Terms of Use: Provided that you maintain all copyright and other notices contained therein, you may download material (one machine readable copy and one print copy per page) for your personal and/or educational non-commercial use only.
People using these records relating to the archives of Historical Papers, The Library, University of the Witwatersrand, Johannesburg, are reminded that such records sometimes contain material which is uncorroborated, inaccurate, distorted or untrue. While these digital records are true facsimiles of the collection records and the information contained herein is obtained from sources believed to be accurate and reliable, Historical Papers, University of the Witwatersrand has not independently verified their content. Consequently, the University is not responsible for any errors or omissions and excludes any and all liability for any errors in or omissions from the information on the website or any related information on third party websites accessible from this website.
This document is part of a private collection deposited with Historical Papers at The University of the Witwatersrand.