III rok wykład + wiczenia 60 (30+30) 5 (2+3)rtarka.ing.uni.wroc.pl/dydaktyka/sylabus_lic.pdfGeotektonika 1. Budowa oceanów - 2 godz. Grzbiety oceaniczne: budowa grzbietu oceanicznego,

1. Nazwa przedmiotu Kamień w architekturze i sztuce

2. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot

Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, Zakład Mineralogii i Petrologii

3. Kod przedmiotu 3012-6KAMARS- WFS1 + 3012-6KAMARS- CFS1

4. Język wykładowy polski

5. Grupa treści kształcenia, w ramach której przedmiot jest realizowany

przedmiot kierunkowy

6. Typ przedmiotu fakultatywny ograniczonego wyboru (1 z listy 6 przedmiotów)

7. Rok studiów, semestr III rok (semestr 6) 8. Imię i nazwisko

osoby prowadzącej przedmiot

prof. dr hab. Ryszard Kryza - koordynator

9. Imię i nazwisko osób egzaminujących lub udzielających zaliczenia

wykładowcy i prowadzący ćwiczenia: prof. dr hab. Ryszard Kryza, dr Czesław August, dr Wojciech Bartz, mgr Norbert Szczepara, mgr Marta Prell, mgr Dorota Kowalik-Kociszewska

10. Metody dydaktyczne wykład + ćwiczenia 11. Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Mineralogia, Petrologia

Wiedza i umiejętności: podstawowa wiedza w zakresie mineralogii i petrologii.

12. Liczba godzin zajęć dydaktycznych

60 (30+30)

13. Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi

5 (2+3)

14. Założenie i cele przedmiotu

Wykłady i ćwiczenia z Kamienia w architekturze i sztuce mają na celu zapoznanie studentów z różnymi aspektami wykorzystania surowców kamiennych w dawnych okresach historycznych i współcześnie. Omawiane są typy kamieni budowlanych, metody ich wydobycia i obróbki, normy określające parametry techniczne decydujące o ich zastosowaniu. Studenci mają okazję zapoznać się z podstawami sztuki kamieniarskiej, zastosowaniem kamieni w różnych stylach architektury. Poznają główne polskie surowce kamieniarskie oraz przykłady ich zastosowań. Specjalną uwagę poświęca się problematyce niszczenia kamieni budowlanych w warunkach zanieczyszczonej atmosfery oraz sposobom renowacji budowli kamiennych. W ramach zajęć praktycznych organizowana jest wizyta w zakładzie kamieniarskim, a praca zaliczeniowa polega na indywidualnym opisie wybranego zespołu zabytków kamiennych Wrocławia. Zaliczenie tego przedmiotu przygotowuje studentów do ewentualnej pracy, która ma związek z kamieniarstwem i renowacją zabytków.

15. Forma i warunki zaliczenia

Zaliczenie ćwiczeń: obecność na ćwiczeniach, opanowanie materiału przekazywanego na zajęciach; pozytywna ocena pracy zaliczeniowej. Zaliczenie wykładu: pozytywna ocena z ćwiczeń.

16. Treści merytoryczne przedmiotu :

Temat Zakres prezentowanych zagadnień Liczba godzin Wstęp. Przedmiot i plan zajęć. Warunki zaliczenia. Książki i czasopisma o tematyce

kamieniarskiej. 2+2

Surowce skalne. Kamieniołomy i metody urabiania skał, metody obróbki kamienia. 4+4

Cechy technologiczne skał (normy). Oznaczania cech technicznych kamieni.

Wizyta w laboratorium oznaczania cech technicznych kamieni. 2+2

Polskie kamienie budowlane.

Granity i inne skały magmowe i metamorficzne; wapienie i marmury; piaskowce i inne skały osadowe.

6+6

Zarys kamieniarstwa. Kamienne formy architektoniczne (mury, okładziny, formy ozdobne, napisy na kamieniu).

2+2

Niszczenie i renowacja kamieni.

Procesy niszczenia kamieni w warunkach zanieczyszczonej atmosfery. Metody renowacji kamieni.

4+4

Kamień w architekturze i sztuce.

Główne style architektoniczne. Przykłady zabytków architektury Wrocławia. 2+2

Kamienny Wrocław. Kamień w zabytkach i współczesnej architekturze Wrocławia – zajęcia terenowe; kamień w nekropoliach Wrocławia.

4+4

Praca zaliczeniowa. Samodzielny opis petrograficzny kamieni budowlanych w terenie: wybrane ciągi budowli na ulicach Wrocławia – praca zaliczeniowa.

4+4

17. Wykaz literatury podstawowej:

Atlas kamieni naturalnych dostępnych na rynku polskim. F.H.U. ‘WANDA”, P.H.U. „h.g. BRAUNE, Jawor, str. 384. Dziedzic K., Kozłowski S., Majerowicz A., Sawicki L. (red.), 1979: Surowce mineralne Dolnego Śląska. Ossolineum, Wrocław, str. 510. Kozłowski S., 1986: Surowce skalne Polski. Wydawn. Geol., Warszawa, str.538. Rapp G.R., 2002: Archaeomineralogy. Springer, Berlin, s. 326. Wilcke H., Thunig W., 1997: Kamieniarstwo. Wyd. 2. (tłumacz. Michalski A.), WSiP, Warszawa, str. 328. Wilczyńska-Michalik W., 2004: Influence of atmospheric pollution on the weathering of stones in Cracow monuments and rock outcrops in Cracow, Cracow-Częstochowa Upland and the Carpathians. Wyd. Naukowe Akad. Pedagog. Kraków, str. 247.

18. Wykaz literatury uzupełniającej:

Domasławski W. (red.), 1993: Profilaktyczna konserwacja kamiennych obiektów zabytkowych. Wydawn. UMK Toruń, str. 253. Rajchel J., 2004: Kamienny Kraków. AGH, Kraków str. 235. Siegesmund S., Wiess T., Vollbrecht A., (red.), 2002: Natural stone, weathering phenomena, conservation strategies and case studies. Geological Society London, Special Publications, 205. Skibiński S. (red.), 1987: Zabytkoznawstwo i konserwatorstwo. Materiały ze zjazdu absolwentów UMK w Toruniu, Toruń 14-15 XI 1985. Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, seria B t. 86, Warszawa, s. 188. ŚWIAT KAMIENIA. Dwumiesięcznik Branży Kamieniarskiej. ABRA, Opole. NOWY KAMIENIARZ. Dwumiesięcznik Kamieniarski. SKI&VAK, Poznań.

1. Nazwa przedmiotu Geologia dynamiczna


Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, Zakład Geologii Fizycznej

3. Kod przedmiotu 3012-1GEODYN-WOS1 + 3012-2GEODYN-WOS1




6. Typ przedmiotu obowiązkowy do zaliczenia roku

7. Rok studiów, semestr I rok (semestr 1 + semestr 2) 8. Imię i nazwisko


prof. dr hab. Teresa Oberc-Dziedzic


j.w.

10. Metody dydaktyczne wykład 11. Wymagania wstępne Przedmioty wprowadzające: -

Wiedza i umiejętności: znajomość geografii, fizyki i chemii na poziomie liceum ogólnokształcącego


62 (30 + 32)


4 (1+3)


Celem wykładu jest zapoznanie studentów z czynnikami i procesami geologicznymi rządzącymi rozwojem i budową Ziemi.


Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń z geologii dynamicznej. Egzamin jest testowy. Znaczna część pytań odnosi się do ilustracji. Czas trwania egzaminu - 2 godz. Aby zaliczyć egzamin należy uzyskać 50% + 1 punktów.


Temat Zakres prezentowanych zagadnień Liczba godzin

Wiadomości wstępne Dlaczego badamy Ziemię? Ziemia jako planeta. Podział geologii. Fundamentalne zasady geologii. Definicja geologii dynamicznej. Procesy geologiczne. Czynniki geologiczne.

1

Wietrzenie Czynniki wietrzenia fizycznego i ich oddziaływanie na skały. Czynniki wietrzenia chemicznego i jego przebieg. Odporność minerałów na wietrzenie. Zmiany w skałach wywołane przez wietrzenie. Produkty wietrzenia: rumosze, eluwia wietrzeniowe, gliny zwietrzelinowe. Profil strefy wietrzeniowej. Gleby. Lateryt i terra rosa. Wietrzenie podmorskie. Zależność wietrzenia od klimatu.

3

Kr ążenie wód w skałach. Zjawiska krasowe

Woda gruntowa, strefa aeracji i saturacji,. Porowatość i przepuszczalność skał. Ruch wody gruntowej. Wody gruntowe pod ciśnieniem. Źródła. Zjawiska krasowe. Powierzchniowe i podziemne formy krasowe.

2

Podstawy fizyczne erozji, transportu i

Rodzaje transportu. Ruch cieczy. Lepkość i turbulencja. Liczba Reynoldsa. Równanie Bernoulie’go, liczba Frouda. Reżim przepływu. Natężenie transportu. Obciążenie

2

sedymentacji denne i zawiesinowe. Fazy transportu. Diagram Hjulstroema, prędkości krytyczne erozji i transportu.

Erozja i transport Erozja rzeczna: ruch warstwowy i burzliwy wody. Sposoby ruchu materiału ziarnowego. Nośność i wydolność rzeki. Erozja denna, boczna i wsteczna. Profil erozyjny rzeki. Terasy, przełomy i ich rodzaje, przełom antecedencyjny, epigenetyczny, strukturalny, pozorny. Erozja eoliczna: transport eoliczny, deflacja, korazja. Erozja lodowcowa: ruch lodowca, rodzaje lodowców, abrazja, egzaracja. Rysy i wygłady lodowcowe, doliny zlodowacone, cyrki lodowcowe. Erozja wód podlodowcowych. Erozja morska: ruchy wody morskiej. Podstawa falowania. Transport materiału przez falowanie. Prądy przybrzeżne. Fale wewnętrzne. Prądy pływowe. Abrazja, platforma abrazyjna, klif.

5

Ruchy masowe Transport grawitacyjny. Kohezja rzeczywista i pozorna. Mechanizmy transportu grawitacyjnego. Fluidyzacja i tiksotropia. Powierzchniowe ruchy masowe i ich klasyfikacja. Podwodne spływy grawitacyjne i ich klasyfikacja.

2

Denudacja. Przebieg denudacji w zależności od klimatu. Cykle denudacyjne. 1 Sedymentacja Cechy teksturalne osadów. Jednostki warstwowania: warstwa, lamina, ławica.

Struktury sedymentacyjne: depozycyjne: uławicenie, laminacja, riplemarki, warstwowanie przekątne, uziarnienie frakcjonalne; erozyjne: rozmycia, hieroglify; deformacyjne: pogrązy, warstwowanie konwolutne. Środowisko rzeczne: osady korytowe i pozakorytowe rzek meandrujących i roztokowych. Środowisko eoliczne: formy akumulacji piasków eolicznych oraz ich cechy strukturalne i teksturalne. Kopalne osady wydmowe. Lessy i ich geneza. Środowisko pustyniowe: osady rzek okresowych; jezior okresowych i eoliczne. Środowisko glacjalne: klasyfikacja i cechy osadów morenowych, fluwioglacjalnych i limnoglacjalnych. Glacitektonika. Zlodowacenia plejstoceńskie. Przyczyny zlodowaceń. Środowisko jeziorne, rodzaje jezior, osady limniczne. Środowisko bagienne: akumulacja i rozkład materiału fitogenicznego. Strefowość środowiska bagiennego. Następstwo osadów w utworach węglowych - sedymentacja cykliczna. Zagłębia paraliczne i limniczne. Macerały. Typy, odmiany i gatunki węgli. Studium biochemiczne i geochemiczne powstawania węgli. Środowisko deltowe. Budowa delty, osady równi deltowej, czoła delty i prodelty. Środowisko morskie. Badania den oceanicznych. Morfologia den oceanicznych. Podział środowisk morskich i warunki sedymentacji w nich. Pochodzenie osadów morskich: osady terygeniczne, biogeniczne, chemiczne. Składniki osadów. Poziom kompensacji CaCO3. Charakterystyka współczesnych i kopalnych osadów i

środowisk: litoralnego (osady plażowe, barier, mierzei, równi pływowych, estuariów, lagun, oolity); sublitoralnego (terygeniczne osady szelfowe, rafy – powstawanie, rodzaje); hemipelagicznego (muły hemipelagiczne, osady prądów zawiesinowych i spływów grawitacyjnych, flisz - sedymentacja cykliczna; pelagicznego (muły pelagiczne, czerwone iły głębinowe). Utwory bitumiczne: gromadzenie i przeobrażanie materii organicznej. Warunki koncentracji naftowej. Sedymentacja solna, modele złóż soli.

16

Facje osadowe Definicja facji, litofacja, biofacja, zmienność facjalna. Organiczne i nieorganiczne wskaźniki środowiska.

1

Diageneza Definicja. Lityfikacja. Procesy diagenetyczne, twardnienie koloidów, kompakcja mechaniczna i chemiczna, rekrystalizacja. Cementacja wczesna i późna. Konkrecje.

2

Diastrofizm 1. Ruchy pionowe skorupy ziemskiej - 2 godz. Zmiany linii brzegowej. Transgresje i regresje morskie. Eustatyczne ruchy morza. Izostazja. Przyczyny zaburzenia równowagi skorupy ziemskiej. Zapis ruchów

9

pionowych w osadach: niezgodności, przerwy w sedymentacji, zmiany facjalne. Mechanizm ruchu izostatycznego. Astenosfera. Anomalie siły ciężkości. Modele Pratta i Airego. Kompensacja izostatyczna. Ruchy epejrogeniczne. 2. Trzęsienia ziemi - 3 godz. Hipocentrum, epicentrum obszar makro i mikrosejsmiczny, izosejsty, izochrony. Podział i własności fal sejsmicznych. Sejsmografy i sejsmogramy. Stacje sejsmiczne i systemy ostrzegania. Skale trzęsień ziemi: MCS i wielkości (Richtera). Magnituda, magnituda momentu. Fale tsunami. Skutki trzęsień ziemi. Przyczyny i podział trzęsień Ziemi. Praktyczne wykorzystanie wstrząsów sejsmicznych, sejsmika. 3. Budowa globu ziemskiego. 1,0 godz. Źródła wiedzy o budowie wnętrza Ziemi. Procentowy udział pierwiastków, minerałów i skał w budowie skorupy ziemskiej. Powierzchnie nieciągłości i powłoki Ziemi. Strefa cienia. MOHO i jej interpretacja. 4. Tektonika geometryczna - 3 godz. Elementy warstwy. Orientacja warstwy w przestrzeni. Kompas geologiczny, pomiary, zapis orientacji warstwy. Fałdy: elementy fałdu. Klasyfikacja kinematyczna (fałdy umiarowe i wergentne) oraz strukturalna fałdów (fałdy koncentryczne, symilarne i dysharmonijne). Obraz fałdu na mapie. Łuski. Płaszczowiny z przefałdowania. Odróżnianie sąsiednich płaszczowin. Mechanizmy i przyczyny fałdowania. Uskoki: zrzutowe: elementy uskoku. Uskok na mapie. Uskok normalny, odwrócony, nasunięcia. Formy złożone wyznaczone przez uskoki: rowy i zręby tektoniczne, uskoki schodowe i ich obraz na mapie. Uskoki przesuwcze. Uskoki rotacyjne. Piętra strukturalne. Określanie wieku względnego deformacji i ruchów pionowych.

Geotektonika 1. Budowa oceanów - 2 godz. Grzbiety oceaniczne: budowa grzbietu oceanicznego, szczeliny ryftowe. Spreading dna oceanicznego. Uskoki transformacyjne. Pasowe anomalie magnetyczne. Ofiolity. Wiek osadów oceanicznych. Rowy oceaniczne - łuki wysp, baseny załukowe, platformy oceaniczne, gujoty. 2. Tektonika płyt litosfery - 3 godz. Definicja płyt litosfery. Granice dywergentne i konwergentne. Strefy subdukcji. Trójzłącza. Granice płyt litosfery a rozmieszczenie trzęsień ziemi i wulkanów. Powierzchnia Benioffa. Strefy kolizji. Typy kolizji. Cykl Wilsona. Powstawanie gór w świetle tektoniki płyt. Trudności i zastrzeżenia do tektoniki płyt. 3. Ekspansja Ziemi - 1 godz. Dowody rozszerzania Ziemi. Przyczyny ekspansji Ziemi. 4. Budowa kontynentów - 4 godz. Geosynkliny. Cechy osadów geosynklinalnych i ich następstwo. Eugeosynkliny i miogeosynkliny. Ofiolity. Cykl orogeniczny. Fałdowanie geosynkliny. Fazy górotwórcze. Współczesne geosynkliny. Budowa epigeosynklinalnych pasów orogenicznych. Kratony: budowa fundamentu starych i młodych kratonów. Pokrywa osadowa, morza epikontynentalne i ich osady. Tarcze. Kratonizacja. Deformacja kratonów: masywy, epiplatformowe pasy orogeniczne (EPPO) i ich typy. Lineamenty. Aulakogeny, ryfty, synelizy i anteklizy. Inne formy tektoniczne.

10

Plutonizm Magma. Przebieg krystalizacji magmy granitowej i bazaltowej. Dyferencjacja magmy. Geneza i rodzaje magmy w relacji do środowiska geotektonicznego. Wznoszenie się magm (ascent). Umiejscawianie (emplacement) i jego mechanizmy. Rodzaje intruzji magmowych. Budowa wewnętrzna i tektonika intruzji. Wpływ intruzji na osłonę. Złoża pochodzenia magmowego.

3

Wulkanizm Budowa wulkanu, produkty erupcji: lawy, gazy wulkaniczne, utwory piroklastyczne. Rodzaje erupcji. Wulkany eksplozywne, lawowe, mieszane. Erupcje freatyczne. Rozmieszczenie wulkanów. Złoża wulkaniczne.

2

Metamorfizm Granice metamorfizmu. Czynniki metamorfizmu. Podział metamorfizmu. Budowa skał metamorficznych. Przeobrażenia różnych rodzajów skał osadowych i magmowych. Strefy głębokościowe. Facje metamorficzne. Geotermometry i geobarometry. Diagramy PT Anateksis, migmatyty. Palingeneza. Granity metamorficzne. Cykl metamorficzno-magmowy. Metamorfizm morskiego dna. Metamorfizm uderzeniowy.

3


Podręczniki: Książkiewicz, M., 1979. Geologia dynamiczna. Wydawnictwa Geologiczne. Mizerski, W., 2000, 2002. Geologia dynamiczna dla geografów. PWN. Mizerski, W., 2006. Geologia dynamiczna. PWN. Flint, R.F., Skinner, B. J., 1977. Physical Geology. John Wiley. Foster, R. J., 1983. Physical Geology. Ch.E. Merrill Pub. Comp. Thompson, G.R., Turk, J., 1993. Modern Physical Geology. Saunders College Publishing. Montgomery, C. W., 1987. Physical geology. Brown pub. Van Andel, T. H., 1997. Nowe spojrzenie na starą planetę. PWN. Ollier, C., 1987. Tektonika a formy krajobrazu. Wydawnictwa Geologiczne. Słowniki: Jaroszewski, W., Marks, L., Radomski, A., 1985. Słownik geologii dynamicznej. Wydawnictwa Geologiczne. Mizerski, W., Sylwestrzak, H., 2004. Słownik geologiczny. PWN. Inne podręczniki: Dadlez, R., Jaroszewski, W., 1994. Tektonika. PWN. Gradziński, R., Kostecka, A., Radomski, A., Unrug, R., 1986. Zarys sedymentologii. Wydawnictwa Geologiczne. Majerowicz, A., Wierzchołowski, B., 1990. Petrologia skał magmowych. Wydawnictwa Geologiczne. Kozłowski, K., Żaba, J., Fediuk, F., 1986. Petrologia skał metamorficznych. Uniwersytet Ślaski Mojski, J.E., 1993. Europa w plejstocenie. Polska Agencja Ekologiczna. Klimaszewski, M., 2003. Geomorfologia. PWN.


Literatura popularno-naukowa, filmy przyrodnicze.

1. Nazwa przedmiotu Geologia dynamiczna



3. Kod przedmiotu 3012-1GEODYN-COS1




6. Typ przedmiotu obowiązkowy do zaliczenia semestru

7. Rok studiów, semestr I rok (semestr 1) 8. Imię i nazwisko


dr Waldemar Sroka - koordynator ćwiczeń


Blok (1) - dr Dawid Białek, dr Anna Kowalska, dr Leszek Kurowski, dr Adam Szuszkiewicz; Blok (2) - mgr Andrzej Głuszyński, mgr Jan Krawczewski, dr Waldemar Sroka, dr Jacek Szczepański;

10. Metody dydaktyczne ćwiczenia 11. Wymagania wstępne Przedmioty wprowadzające: -

Wiedza i umiejętności: z zakresu programu geografii i chemii w szkole średniej


75


7


Ćwiczenia realizowane są w dwóch niezależnych od siebie blokach tematycznych: (1) Makroskopowe rozpoznawanie skał i minerałów (45 godzin); (2) Podstawy intersekcji geologicznej (30 godzin). Zajęcia te stanowią podstawę dalszej kształcenia umożliwiającą wprowadzanie wiedzy o procesach geologicznych (wykład z geologii dynamicznej oraz ćwiczenia w 2 semestrze). Celem nadrzędnym zajęć w ramach bloku (1) jest nauka "alfabetu" geologii - tj. podstawowego aparatu pojęciowego umożliwiającego makroskopowy opis skał i minerałów. Zajęcia te bazują na równoczesnym zdobywaniu podstaw teoretycznych i umiejętności wykorzystywania ich poprzez praktyczne rozpoznawanie oraz wykonywanie opisu okazów w pracowni. Student kończący ćwiczenia powinien znać podstawową terminologię a także rozpoznawać i opisywać najpospolitsze skały i minerały w zakresie umożliwiającym pracę w terenie. W ramach bloku (2) przekazywane są podstawowe informacje n/t orientacji przestrzennej struktur geologicznych i sposobów zapisu orientacji. Celem nadrzędnym tych zajęć jest kształtowanie wyobraźni przestrzennej w odniesieniu do budowy geologicznej. Zajęcia polegają w dużej mierze na wykreślaniu orientacji płaszczyzn na mapie i przekroju oraz odczytywaniu orientacji w postaci zapisu liczbowego. Student kończący ćwiczenia powinien posiadać umiejętność odczytywania prostych struktur geologicznych na mapach geologicznych i przekrojach a także umiejętność posługiwania się kompasem geologicznym.


Blok (1): - 7 testów (znajomość terminologii, klasyfikacji, podstawowych danych o genezie skał); testy - 15 minut - 3 sprawdziany praktyczne z rozpoznawania minerałów i skał - do 1,5 godziny

- pozytywne zaliczenie - uzyskanie - co najmniej 60% punktów - łącznie ze wszystkich testów i sprawdzianów Blok (2): - zdanie 4 testów (praktyczne umiejętności w zakresie wykreślania na mapie wychodni płaszczyzn oraz kreślenia przekrojów) - zdanie sprawdzianu praktycznego z umiejętności wykonywania pomiarów kompasem geologicznym i przeliczania wyników pomiarów



BLOK (1) Ogólne własności minerałów i skał.

- definicje: minerał, substancja mineralna (mineraloid), minerał skałotwórczy, skała; - podstawy klasyfikacji chemicznej minerałów; - elementy krystalografii; cechy charakterystyczne typowych kryształów z poszczególnych układów krystalograficznych; - typy pokroju minerałów, typy skupień mineralnych; - najważniejsze własności mechaniczne minerałów: łupliwość, twardość (skala Mohsa); - najważniejsze własności optyczne minerałów: barwa (minerały barwne i zabarwione), połysk; - inne cechy umożliwiające rozpoznawanie minerałów: np. reakcja z HCl, smak, ciężar właściwy, magnetyzm; - pojęcia: minerały główne, poboczne i akcesoryczne; - pojęcia: struktura i tekstura skały; ogólny podział skał; struktury i tekstury charakterystyczne dla poszczególnych grup skał

6

Minerały skałotwórcze skał magmowych.

- podział i ogólne cechy chemiczne minerałów skałotwórczych skał magmowych; - najważniejsze minerały główne: kwarc, skalenie (skalenie potasowe, plagioklazy), skaleniowce, łyszczyki (muskowit, biotyt), amfibole (hornblenda), pirokseny (augit, diallag), oliwiny; - najważniejsze minerały poboczne i akcesoryczne oraz wtórne (granaty, apatyt, magnetyt, hematyt, piryt, galena, fluoryt, kalcyt, baryt)

3

Budowa, geneza i podział skał magmowych.

- podstawowe pojęcia i dane n/t procesów skałotwórczych; - struktury i tekstury skał magmowych; - podział skał magmowych: skały głębinowe (granitoidy, syenitoidy, diorytoidy, gabroidy, skały foidowe, ultramafity) i skały wylewne (ryolitoidy, trachitoidy, andezytoidy, bazaltoidy)

3

Przegląd skał magmowych.

- praktyka rozpoznawania i opisu najpospolitszych minerałów oraz skał magmowych 6

Minerały skałotwórcze skał osadowych i ich powstawanie.

- podstawowe pojęcia i dane n/t procesów skałotwórczych; - najważniejsze minerały: allogeniczne (kwarc, skalenie, łyszczyki); powstające w procesie wietrzenia chemicznego (minerały ilaste, wodorotlenki glinu, tlenki i wodorotlenki żelaza - hematyt, getyt, „limonit”); powstające w wyniku redukcji (piryt, markasyt, syderyt); powstające w wyniku wytrącania z roztworu na drodze chemicznej lub biologicznej (kalcyt, aragonit, dolomit, opal, chalcedon); powstające w wyniku ewaporacji (halit, sylwin, karnalit, gips, anhydryt)

3

Budowa, geneza i podział skał osadowych.

- podział genetyczny skał: okruchowe, chemogeniczne, organogeniczne; - budowa skał osadowych - pojęcia podstawowe: struktura okruchowa (klastyczna) i struktura krystaliczna, warstwa, warstwowanie; frakcje; - ogólna klasyfikacja skał osadowych (genetyczno-chemiczna): skały piroklastyczne, skały klastyczne (okruchowe), skały ilaste, skały węglanowe, skały krzemionkowe, skały gipsowo-solne (ewaporaty), inne skały osadowe (alitowe, żelaziste, fosforyty, paliwa kopalne)

6

Przegląd skał osadowych.

- praktyka rozpoznawania i opisu skał osadowych 6

Metamorfizm. Minerały skałotwórcze skał metamorficznych.

- podstawowe pojęcia i dane n/t procesów skałotwórczych; - podział procesów metamorfizmu (metamorfizm regionalny, metamorfizm wysoko- i niskotemperaturowy; metamorfizm dyslokacyjny, metamorfizm kontaktowy);

3

- najważniejsze minerały skał metamorficznych; minerały wskaźnikowe (np. andaluzyt, syllimanit, dysten)

Budowa i podział skał metamorficznych.

- struktury i tekstury skał metamorficznych; - podział skał metamorficznych ze względu na protolit (metasedymenty, metawulkanity, metaplutonity); podział ze względu na typ i stopień metamorfizmu; podział ze względu na teksturę

3

Przegląd skał metamorficznych.

- praktyka rozpoznawania i opisu skał metamorficznych (gnejs, fyllit, łupek łyszczykowy, leptynit, amfibolit, serpentynit, marmur, kwarcyt, granulit)

6

BLOK (2) Mapa warstwicowa. - odczytywanie treści map topograficznych;

- określanie skali mapy i cięcia warstwicowego; - obliczanie: wysokości punktów, różnic wysokości, kąta spadku terenu; - kreślenie linii grzbietowych i dolinnych; - sporządzanie przekroju morfologicznego

4

Intersekcja płaszczyzny poziomej i pionowej.

- podstawowe pojęcia: warstwa, wychodnia, linia intersekcyjna, strop, spąg, miąższość, miąższość pozorna; - podstawowe cechy intersekcji płaszczyzny poziomej i pionowej; - wykreślanie warstw poziomych i pionowych na mapie i przekroju

4

Orientacja płaszczyzn i prostych w przestrzeni.

- podstawowe pojęcia: bieg, upad, azymut biegu, azymut upadu, kąt upadu; - zasady zapisu orientacji płaszczyzn (system 2-członowy i 3 członowy); - symbole biegu i upadu na mapie geologicznej; odczytywanie orientacji płaszczyzn z zapisu graficznego na mapie; wkreślanie na mapę symboli graficznych opisujących określoną orientację

4

Kompas geologiczny. - budowa kompasu geologicznego i zasady posługiwania się kompasem; - praktyczne odczytywanie orientacji płaszczyzn i prostych; - przeliczanie orientacji zapisanej w obu systemach zapisu;

4

Intersekcja płaszczyzny nachylonej.

- podstawowe cechy intersekcji płaszczyzny nachylonej; - poziomice strukturalne, moduł intersekcyjny; graficzne i matematyczne obliczanie kąta upadu; - wykreślanie warstw nachylonych na mapie i przekroju

4

Kraw ędź przecięcia dwóch płaszczyzn

- podstawowa terminologia dotycząca struktur tektonicznych (monoklina, uskoki, fałdy); podstawowe elementy budowy fałdu i uskoku; podstawy klasyfikacji geometrycznej fałdów i uskoków; - wykreślanie krawędzi przecięcia dwóch płaszczyzn na mapie i przekroju; kreślenie prostych fałdów.

4

Przekrój geologiczny. - konstrukcja przekroju geologicznego dla obszaru obejmującego różne typy budowy geologicznej (poziome zaleganie warstw, monoklina, nieskomplikowane fałdy, uskoki)

6


Roniewicz Piotr (red.), 1999, Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej, Polska Agencja Ekologiczna S.A., W-wa


Dziedzic Helena, Oberc Józef, 1980, Makroskopowe oznaczanie skał, Ćwiczenia z geologii dynamicznej cz. I, skrypt - Uniwersytet Wrocławski, W-w Koziar Jan, 1982, Kompas geologiczny, Ćwiczenia z geologii dynamicznej cz. III, skrypt - Uniwersytet Wrocławski, W-w

1. Nazwa przedmiotu Metody komputerowe w geologii I


Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, Laboratorium Metod Komputerowych w Geologii

3. Kod przedmiotu 3012-1KOMGE1-COS1



przedmiot podstawowy




dr Sebastian Buczyński - koordynator


prowadzący ćwiczenia: Blok (1) - dr Jakub Kierczak, dr Krzysztof Turniak; Blok (2) - dr Sebastian Buczyński; Blok (3) - dr Sebastian Buczyński


Wiedza i umiejętności: z zakresu programu informatyki w szkole średniej


30


3


Ćwiczenia realizowane są w trzech niezależnych od siebie blokach tematycznych: (1) Obsługa systemu i pakietu Microsoft Office: Word, Excel, Power Point (12 godzin); (2) Geologiczne bazy danych (9 godzin); (3) Obsługa programu GeoStar (9 godzin). Zajęcia te stanowią podstawę umiejętność obsługi podstawowego i specjalistycznego oprogramowania stosowanego w naukach przyrodniczych, organach administracji państwowej i firmach geologicznych lub związanych z ochroną środowiska. Zajęcia te bazują na zdobywaniu praktycznych umiejętności poprzez wykonywanie szeregu ćwiczeń pod kątem nauk geologicznych przy użyciu powyższego oprogramowania. Celem nadrzędnym zajęć w ramach bloku (1) jest obsługa systemu Windows XP oraz pakietu biurowego Microsoft Office w zakresie umożliwiającym sprawne posługiwanie się edytorem tekstu (Microsoft Word), arkuszem kalkulacyjnym (Microsoft Excel) oraz programem do tworzenia prezentacji multimedialnych (Microsoft Power Point). Student kończący ćwiczenia powinien sprawnie poruszać się po podstawowym oprogramowaniu biurowym w zakresie umożliwiającym edytorską pracę biurową. Zajęcia mają na celu przygotowanie studentów do wykorzystania pakietu Microsoft Office w zakresie pisania sprawozdań, pracy dyplomowej oraz prezentacji naukowych. W ramach bloku (2) przekazywane są podstawowe informacje n/t geologicznych baz danych dostępnych w internecie (CBDG, Infogeoskarb, Rejestr Obszarów Górniczych itd.) oraz na komputerach w pracowni (Bank HYDRO 2000). Celem nadrzędnym tych zajęć jest zapoznanie z informacjami znajdującymi się w poszczególnych bazach oraz przedstawienie metod pozyskiwania informacji z poszczególnych baz. Zajęcia polegają na odszukiwaniu zadanych informacji i stworzeniu własnego banku danych.

Celem bloku (3) jest zapoznanie z obsługą i możliwościami graficznymi programu GeoStar. Zajęcia w tym bloku nawiązują do zajęć z intersekcji geologicznej, gdyż aplikacja GeoStar umożliwia wykonanie profili geologicznych i przekroju geologicznego. Student kończąc ten blok ćwiczeń powinien posiadać umiejętność wykonania prostych przekroi geologicznych przy użyciu powyższego programu.


Blok (1): - 1 sprawdzian praktyczny z obsługi programu Word, Excel i Power Point - do 1,5 godziny. Blok (2): - 1 sprawdzian praktyczny z obsługi geologicznych baz danych - do 1,5 godziny. Blok (3): - 1 sprawdzian praktyczny z obsługi programu GeoStar. Wykonanie prostego profilu i przekroju geologicznego.



System

Pakiet Office

- Word

- Excel

- Power Point.

1. System Podstawowa obsługa komputera: praca w oknach, narzędzia systemu, komendy systemowe (nazwy, kopiowanie, kasowanie, katalogi itd.), program antywirusowy, posługiwanie się dyskietką, pobieranie danych z sieci, pakowanie, przeszukiwanie dysku, podstawy podstaw DOS: kopiowanie, kasowanie, tworzenie katalogów, przeglądanie dysków posługiwanie się: IE, Windows Comander, Notatnik, Win Expl. 2. Word Pisanie i formatowanie tekstów: polskie znaki, czcionki, tabele, wstawianie obrazków odnośników, referencji, formaty zapisu tekstów, konwersja tekstów, wypunktowanie, konspekty numerowane, korzystanie z funkcji Style i formatowanie, tworzenie spisów treści, wspólna edycja tekstów, tryb recenzji, ustawienie belki narzędziowej programu. 3. Excel Obliczenia, wzajemne powiązanie komórek (odwołanie względne, bezwzględne) Kopiowanie, formatowanie komórek, tabele przestawne, graficzna prezentacja danych, edycja wykresów, podstawowe funkcje statystyczne, Podstawowe funkcje baz danych, sortowanie. Przenoszenie wyników pracy do Worda. 4. Prezentacje + podstawy grafiki Tworzenie prezentacji z elementami obróbki obrazu i formatowania tekstów. Obróbka fotografii - Corel Photo Paint: obracanie, kadrowanie, rozjaśnianie, zapis w tif, jpg, gif.

12

Geologiczne bazy danych.

Zapoznanie z obsługą i informacjami zestawionymi w komputerowych bazach danych dostępnych w internecie (CBDG, Infogeoskarb, Rejestr obszarów górniczych itd.) oraz bazami zainstalowanymi na komputerach w LMKwG (Bank HYDRO 2000).

9

Program GeoStar Wykonanie prostych kart otworów i przekroju geologicznego. Eksportowanie i importowanie informacji, wprowadzanie litologii, parametrów warstw, edycja graficzna, zarządzanie bazą danych wprowadzonych rekordów.

9


John Walkenbach: Excel 2003 PL. Biblia. Helion (2004) Adam Jaronicki: ABC MS Office 2007 PL. Helion (2008) Instrukcja obsługi Hydro 2000. Intergraph Szymański Jan: GeoStar 5. Dokumentacja użytkownika. Zarządzanie bazą danych i programy użytkowe. Soft-projekt (2004)


-

1. Nazwa przedmiotu Matematyka


Wydział Matematyki i Informatyki, Instytut Matematyczny

3. Kod przedmiotu 3012-1MATEMA- WOS1 + 3012-1MATEMA- COS1







dr hab. Wojciech Młotkowski


prowadzący ćwiczenia: mgr Agata Hoffmann, mgr Lech Jankowski, dr Małgorzata Letachowicz, dr hab. Wojciech Młotkowski

10. Metody dydaktyczne wykład + ćwiczenia 11. Wymagania wstępne Przedmioty wprowadzające: -

Wiedza i umiejętności: z zakresu programu matematyki w szkole średniej


75 (30+45)


7 (3 + 4)


Celem zajęć jest opanowanie przez studentów podstaw analizy matematycznej: rachunku różniczkowego i całkowego oraz zastosowania: szukanie wartości minimalnej i maksymalnej dla danej funkcji, obliczanie pola powierzchni, długości krzywej i objętości bryły. Podstawowy materiał jest omawiany na wykładach, na ćwiczeniach są przerabiane listy zadań. W ciągu semestru są przewidziane 4 kolokwia sprawdzające, które odbywają się podczas wykładów, tak aby zapewnić jednakowe kryteria we wszystkich grupach ćwiczeniowych.


Zaliczenie: - 4 kolokwia, 90 minut każde, wspólne dla wszystkich grup; - pozytywne zaliczenie - uzyskanie co najmniej 50% punktów - łącznie ze wszystkich 4 kolokwiów

Egzamin: - 6 zadań na 180 minut. Warunkiem zdania egzaminu jest uzyskanie co najmniej 50% punktów łącznie ze wszystkich zadań.



Przekształcanie wyrażeń wymiernych i niewymiernych.

-wzory skróconego mnożenia; -rozkładanie wyrażeń algebraicznych na czynniki; -upraszczanie wyrażeń wymiernych; -usuwanie niewymierności z mianownika; -rozwiązywanie równań i nierówności;

6

-rozwiązywanie układów równań. Funkcje elementarne. -wielomiany;

-wartość bezwzględna; -funkcje wymierne; -funkcja wykładnicza; -funkcja logarytmiczna.

3

Funkcje trygonometryczne.

-miara kąta; -definicje funkcji trygonometrycznych; -tożsamości trygonometryczne; -wartości funkcji trygonometrycznych dla szczególnych kątów; -rozwiązywanie równań z funkcjami trygonometrycznymi; -funkcje cyklometryczne (arcus).

3

Badanie funkcji. -dziedzina funkcji; -granica funkcji; -pochodna funkcji: definicja i podstawowe wzory; -badanie przebiegu zmienności funkcji

6

Całka. -całka nieoznaczona: podstawowe wzory, w tym całkowanie przez podstawienie i całkowanie przez części, -całka oznaczona; -zastosowania całki oznaczonej: pole obszaru na płaszczyźnie, długość łuku, objętość bryły, w szczególności objętość bryły obrotowej.

3


B. Gdowski, E. Pluciński: Zbiór zadań z matematyki dla kandydatów na wyższe uczelnie, WNT, W. Krysicki, L. Włodarski: Analiza matematyczna w zadaniach, PWN.


Podstawowe podręczniki i zbiory zadań z analizy matematycznej.

1. Nazwa przedmiotu Podstawy nauki o środowisku


Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, Zakład Geologii Stosowanej i Geochemii

3. Kod przedmiotu 3012-1NAUSRO-WOS1







dr Adriana Trojanowska


j.w.


Wiedza i umiejętności: z zakresu geografii i biologii w szkole średniej.


30


3


Cele kształcenia: przypomnienie, rozszerzenie i ujednolicenie poziomu ogólnej wiedzy na temat środowiska. Zaprezentowanie definicji i zasad działania podstawowych praw ekologicznych, Przedmiot podstawowy przygotowujący do studentów do kolejnych etapów kształcenia. Metody: wykład prezentujący w/w zagadnienia w oparciu o przykłady w nawiązaniu do aktualnych problemów środowiskowych związanych z działalnością człowieka. Efekty kształcenia: ujednolicona i uporządkowana wiedza na temat środowiska: Swobodne posługiwanie się terminologią dotyczącą nauk o środowisku, znajomość zagrożeń środowiskowych.


Zaliczenie egzaminu, 60% punktów



Podstawowe pojęcia i definicje z zakresu nauk o środowisku.

Współzależności w obrębie ekosystemu, przepływ energii w łańcuchach troficznych, ekologia gatunku, podstawowe pojęcia i prawa ekologiczne: biosfera, biocenoza, biotop, ekosystem, biom, sukcesja, prawo Lebiega, Shelforda, Vant Hoffa, współczesne technologie przyjazne środowisku bazujące na wiedzy ekologicznej.

2

Powstanie życia na Ziemi.

Definicja życia, atrybuty i poziomy organizacji życia, teorie powstania Wszechświata i jego wiek, powstanie Ziemi - teoria akrecji, wiek Ziemi i metoda jego oceny, pierwotne warunki na Ziemi, warunki, które umożliwiły powstanie Życia, teoria panspermii Thomasona, teoria Oparina, eksperyment Ureya i Millera, teoria

2

Dowkinsa, paradoks Młodego Słońca, karbońska eksplozja życia i epizody wymierania.

Cykle biogeochemiczne C, N, S, P, krążenie materii i przepływ energii

Podstawowe cykle biogeochemiczne w przyrodzie (C, N, S, P), globalny bilans mas pierwiastków, biogennych, strategie metaboliczne, definicja, typy cykli biogeochemicznych, cykl węgla, cykl, azotu, cykl fosforu, cykl siarki, krążenie materii i przepływ energii w piramidzie troficznej, wpływ presji antropogenicznej na cykle krążenia pierwiastków.

4

Produkcja pierwotna i dekompozycja materii organicznej.

Definicje, znaczenie w przyrodzie, grupy producentów pierwotnych i destruentów, czynniki wpływające na tempo produkcji pierwotnej i dekompozycji, metody pomiaru, znaczenie w przyrodzie i gosp. człowieka, produkcja pierwotna w ekosystemach wodnych, etapy rozkładu materii organicznej.

4

Atmosfera. Gazowe składniki atmosfery, pionowy podział atmosfery, cechy charakterystyczne jonosfery, egzosfery, termosfery, mezosfery, stratosfery, troposfery. Podział atmosfery pod względem właściwości fizykochemicznych: chemosfera, jonosfera; naturalne składniki atmosfery i ich pochodzenie, antropogeniczne źródła zanieczyszczeń atmosfery, substancje niebezpieczne i skutki środowiskowe oraz zdrowotne ich obecności w atmosferze.

3

Hydrosfera. Pochodzenie wody, własności wody i ich znaczenie w przyrodzie, znaczenie wody dla organizmów żywych, wielkość zasobów wody na świecie i w Polsce, woda - surowiec strategiczny, cykl hydrologiczny - szczegółowo krążenie wody w przyrodzie, zanieczyszczenia wód, wskaźniki zanieczyszczenia wód, zasady klasyfikacji wód w Polsce, sposoby zapobiegania zanieczyszczeniu wód.

3

Pedosfera. Gleba, gleboznawstwo - definicje, powstawanie gleb - skała macierzysta, wietrzenie, minerały w glebie, materia organiczna w glebie, układy dyspersyjne, zdolność sorpcyjna gleby, typy sorpcji, kompleks sorpcyjny, profil glebowy, czynniki decydujące o żyzności gleby, antropogeniczna degradacja gleb, rodzaje i formy degradacji oraz ich przyczyny, gleby zdegradowane w Polsce - przyczyny, stan, sposoby ochrony gleb.

2

Klimat i krajobrazy - przyczyny geograficznego zróżnicowania.

Biomy: definicja, składniki biomów, cechy klimatyczne, zasięg geograficzny, dominująca flora i fauna - przykłady, cechy charakterystyczne pokrywy roślinnej, różnorodność, produktywność i tempo dekompozycji w następujących typach biomów: tundra, tajga, lasy liściaste strefy umiarkowanej, lasy tropikalne, sawanna, step, pustynia.

2

Bioróżnorodność. Definicja, przejawy bioróżnorodności biologicznej, znaczenie w przyrodzie i dla człowieka, przyczyny zagrożenia bioróżnorodności biologicznej, przyczyny wymierania gatunków, przykłady na eksterminację gatunków przez człowieka. Siec Natura 2000,

2

Ekologia człowieka i zagrożenia cywilizacyjne.

Definicja ekologii człowieka, optymalne warunki dla życia człowieka, cechy fizjologiczne, eksplozja demograficzna, cechy fizyczne ras ludzkich, znaczenie czynnika informacyjnego w populacji ludzkiej, językowe zróżnicowanie, zagrożenia cywilizacyjne: chemizacja środowiska, żywności, pestycydy, antybiotyki, choroby społeczne, ONZ Milenium Development Goals.

2

Stan środowiska województwa dolnośląskiego.

Stan atmosfery, wód powierzchniowych i podziemnych, gleby, gospodarka odpadami, zagrożenie hałasem, ochrona przyrody w województwie dolnośląskim wg aktualnych raportów WIOŚ i PIOŚ.

2

Zagadnienia prawnej ochrony środowiska.

Międzynarodowy charakter ochrony środowiska, konferencja sztokholmska i deklaracja sztokholmska, deklaracja z Rio, Agenda 21, konwencja w sprawie zmian klimatu, konwencja o ochronie bioróżnorodności, międzynarodowe organizacje ochrony środowiska i zdrowia człowieka i ich cele działania WHO, FAO, UNICEF, UNESCO, IUCN, UNEP, ECE. Polityka ekologiczna Polski w integracji z Unią Europejską.

2


Strzałko, J, Mossor-Pietraszewska, T., 2005. Kompendium wiedzy o ekologii. Wydawnictwo Naukowe PWN. Kurnatowska, A., 1999. Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy. Wydawnictwo Naukowe PWN. Maciak, F., 2003 Ochrona i rekultywacja środowiska, Wydawnictwo SGGW. Stawicka, J., Szymczak-Piątek M., Wieczorek, J., 2004. Wybrane zagadnienia ekologiczne. Wydawnictwo SGGW.


Klimiuk, E., Łebkowska, M., 2003. Biotechnologia w ochronie środowiska. Wydawnictwo Naukowe PWN. Żarska B. 2005. Ochrona Krajobrazu. Wydawnictwo SGGW, Warszawa. Ronald A. Bailey, Herbert M. Clark, James P. Ferris, Sonja Krause and Robert L. Strong. Chemistry of the Environment, 2002. Elsevier. Campbell B., 1995: Ekologia człowieka. PWN, W-wa.

1. Nazwa przedmiotu Podstawy paleobotaniki


Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, Zakład Paleobotaniki

3. Kod przedmiotu 3012-1PALEOB-WOS1 + 3012-1PALEOB-COS1







dr hab. prof. Teresa Kuszell


prowadzący ćwiczenia: dr hab. prof. Teresa Kuszell, dr Małgorzata Malkiewicz

10. Metody dydaktyczne wykład + ćwiczenia 11. Wymagania wstępne Przedmioty wprowadzające: -

Wiedza i umiejętności: w zakresie systematyki, morfologii roślin i ekologii z programu szkoły średniej.


30 (15+15)


2 (1 + 1)


Założenia i cele zajęć: rodzaje i geneza skamieniałości roślinnych oraz metody ich badań, rekonstrukcja wydarzeń paleoklimatycznych i paleoflorystycznych w poszczególnych erach rozwoju życia na Ziemi, charakterystyka poszczególnych er i okresów ze szczególnym uwzględnieniem flor kopalnych węgli kamiennych i brunatnych. Zagadnienia ewolucji roślin. Holoceńska historia roślinności z uwzględnieniem czynnika antropogenicznego. Efekt kształcenia: znajomość rodzajów i mechanizmów powstawania skamieniałości, umiejętność rekonstrukcji zdarzeń paleogeograficznych w poszczególnych erach geologicznych i ich flor; znajomość węglotwórczych zbiorowiska roślinnych


Zaliczenie wykładu: pisemne w formie 20 pytań testowych Zaliczenie ćwiczeń: średnia ocen: 2 pisemne kolokwia + indywidualna praca na zajęciach



WYKŁADY Zakres badań paleobotaniki

Interdyscyplinarny charakter paleobotaniki i znaczenie. Paleopalinologia: morfologia sporomorf współczesnych i kopalnych, metody maceracji różnych typów osadów. Analiza pyłkowa w badaniach florystycznych i stratygraficznych. Analiza makroskopowa (szczątków roślinnych) Skamieniałości roślinne

2

Okresy rozwoju flory Stratygrafia, rekonstrukcja wydarzeń paleoklimatycznych i paleoflorystycznych. Ewolucja świata roślinnego.

2

Era eofityczna i paleofityczna

Etapy rozwoju roślinności w erze afitycznej. Przegląd roślin kopalnych. Skamieniałości przewodnie, prowincje paleoklimatyczne i paleoflorystyczne. Paleogeografia. Środowiska sedymentacji węgla kamiennego – zbiorowiska roślinne.

4

Era mezofityczna Przegląd roślin kopalnych. Paleoekologia i paleogeografia, charakterystyka prowincji florystycznych, zagadnienia ewolucji roślin. Elementy florystyczne ery mezofitycznej.

2

Era kenofityczna: górna kreda, paleogen i neogen.

Paleoekologia i paleogeografia górnej kredy, strefy florystyczne. Paleogen: prowincje paleogeograficzne. Przegląd roślinności klimatu umiarkowanie chłodnego i ciepłego. Środowiska sedymentacji. Typy zbiorowisk roślinnych: lądowe i morskie. Charakterystyka palinologiczna serii skalnych neogenu. Wiek i korelacja węgli brunatnych. Zagadnienia ewolucji. Przyczyny zmian florystycznych - rozwój okrytonasiennych. Skamieniałości przewodnie, relikty

3

Era kenofityczna (cd.) czwartorzęd

Plejstocen- stratygrafia. Oscylacje klimatyczne. Zjawiska paleogeograficzne, Flory glacjalne i interglacjalne. Historia roślinności w holocenie. Wpływ człowieka na ewolucję świata roślinnego

2

ĆWICZENIA Różne rodzaje skamieniałości

Poznanie chronologii er roślinnych. Proces fosylizacji, pojęcie skamieniałości; rodzaje skamieniałości i mechanizmy ich powstawania

2

Era paleofityczna Charakterystyka ery paleofitycznej. Przegląd wybranych grup roślin zarodnikowych (Psylofity, Lepidodendrony, Sygillarie, Prakalamity, Kalamity właściwe, Klinolisty, Paprocie) i nagozalążkowych (Kordaity, Lebachia Ernestiodendron, Paprocie nasienne); węglotwórcza rola roślinności karbońskiej w procesie powstawania węgli kamienny

6

Era mezofityczna Warunki środowiska mezofitycznego. Przegląd wybranych grup roślin zarodnikowych (Pleuromeia) i nagozalążkowych (Sagowce, Benetyty, Paprocie nasienne, Miłorzębowe).

3

Era kenofityczna Warunki środowiska kenofitycznego. Przegląd wybranych grup roślin zarodnikowych, nagozalążkowych i okrytozalążkowych.

3

Era kenofityczna Zastosowanie metody paleobotanicznej w datowaniu osadów geologicznych (miospory, makro- i mikrospory, sporomorfy, ziarna pyłku)

1


Jachowicz A., Dybova-Jachowicz S., 2003. Paleobotanika. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice. Szafer W., Kostyniuk M., 1962. Zarys Paleobotaniki. Państwowe Wyd. Naukowe, Warszawa.


Stanley S.M., 2002. Historia Ziemi. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. Jachowiczowie S. A., 1964. Kiedy węgiel był zielony? Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa

1. Nazwa przedmiotu Podstawy paleontologii


Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, Zakład Geologii Stratygraficznej

3. Kod przedmiotu 3012-1PALEON-COS1







dr Anna Górecka-Nowak - koordynator


dr Anna Górecka-Nowak, dr Paweł Raczyński, dr Robert Niedźwiedzki, dr Jolanta Muszer, dr Alina Chrząstek


Wiedza i umiejętności: z zakresu programu biologii i geografii w szkole średniej


30


3


Ćwiczenia z Podstaw paleontologii obejmują 3 bloki. Pierwszy z nich poświęcony jest wprowadzeniu podstawowych pojęć z zakresu ekologii, dystrybucji organizmów w środowisku morskim oraz procesów fosylizacji. Omawiane są przyczyny różnic potencjału fosylizacyjnego i deformacji zapisu paleontologicznego w stosunku do obrazu życia organicznego w przeszłości geologicznej oraz rola i wykorzystanie skamieniałości w geologii. Blok drugi stanowi ilustrację wykładu z tego przedmiotu w części dotyczącej systematyki bezkręgowców. Ćwiczenia polegają na oglądaniu okazów paleontologicznych, które są szczegółowo omawiane przez prowadzącego ćwiczenia. Trzeci blok ćwiczeń poświęcony jest podstawom chronologii geologicznej. Szczególną uwagę przykłada się do praktycznego zastosowania zasad określania wieku względnego. Studenci konstruują profil stratygraficzny w oparciu o dane w otworów wiertniczych, zawierających informacje na temat znalezisk paleontologicznych, będących podstawą datowania skał. Zagadnienia związane z klasyfikacją i korelacją stratygraficzną są omawiane i ćwiczone na licznych przykładach. Student ma obowiązek znać tradycyjny podział chronostratygraficzny z dokładnością do pięter.

Efektem kształcenia powinna być umiejętność rozpoznawania podstawowych grup skamieniałości bezkręgowców, znajomość ich zasięgów i znaczenia stratygraficznego oraz trybu życia. Informacje te powinny przełożyć się na umiejętność określenia wieku skał, w których znaleziono skamieniałości. Bardzo ważnym efektem ćwiczeń powinna być też umiejętność praktycznego zastosowania metod określania wieku względnego, podstaw klasyfikacji i korelacji stratygraficznej. Znajomość tradycyjnego podziału chronostratygraficznego umożliwi studentowi pracę z mapami i samodzielne studia literatury geologicznej.


Podstawą zaliczenia ćwiczeń są 4 kolokwia i 8 kartkówek, z których student musi uzyskać 60 % punktów. Ponadto zaliczenie ćwiczeń graficznych oraz tabeli stratygraficznej jest również obowiązkowe.



Podstawy ekologii Podział środowiska morskiego. Tryb życia i sposób odżywiania się organizmów. Sposób rozmieszczenia organizmów w środowisku morskim i jego przyczyny.

3

Powstawanie i rola skamieniałości.

Procesy fosylizacji. Formy zachowania skamieniałości. Przyczyny deformacji zapisu paleontologicznego. Rola skamieniałości w geologii.

3

Monera i Protista - przegląd skamieniałości. 2 Przegląd skamieniałości gąbek, w tym archeocjatów i stromatoporoidów. Przegląd skamieniałości koralowców z rzędów Rugosa, Tabulata i Scleractinia.

2

Przegląd skamieniałości, ślimaków i małży, dodatkowo chitonów i łódkonogów. 2 Przegląd skamieniałości głowonogów: łodzikowatych, amonitowatych, belemnitów. Tentakulity i hyolity.

2

Ichnofosylia pierścienic. Przegląd skamieniałości trylobitów, wielkoraków, małżoraczków i wąsonogów.

2

Przegląd skamieniałości ramienionogów i mszywiołów. 2 Przegląd skamieniałości szkarłupni, graptolitów i konodontów. 2

Paleontologia bezkręgowców.

Praktyczne rozpoznawanie skamieniałości z poznanych grup. 2 Praktyczne zastosowanie metod określania wieku względnego. Sposób rejestracji środowisk i czasu w skałach. Profil stratygraficzny. Praktyczne konstruowanie profilu stratygraficznego w oparciu o dane wiertnicze, zawierające informacje i inwentarzu paleontologicznym.

6 Chronologia geologiczna.

Klasyfikacje stratygraficzne. Praktyczne wyznaczanie jednostek stratygraficznych w profilu stratygraficznym. Tabela chronostratygraficzna.

2


Radwańska U. - Przewodnik do ćwiczeń z paleontologii. Wyd. naukowe INVIT, 1999 Lehmann U., Hillmer G. - Bezkręgowce kopalne. Wydawnictwa Geologiczne, 1987 i 1992. Bieda J. - Paleozoologia. Wydawnictwa Geologiczne, 1966. Machalski M., Stolarski J. - Paleofakty. Wydawnictwo RTW, 1998 i 2000. Beurlen K., Lichter G. - Skamieniałości. Leksykon przyrodniczy. GeoCenter, 1997.


Eicher D. L. - Czas geologiczny. PWN, 1979 Van Andel T. H. - Historia Ziemi i dryf kontynentów. PWN, 1987 lub Nowe spojrzenie na starą planetę. PWN, 1997.

1. Nazwa przedmiotu Podstawy paleontologii


Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, Zakład Geologii Stratygraficznej

3. Kod przedmiotu 3012-1PALEON-WOS1







dr Anna Górecka-Nowak


udział w wykładach: dr Robert Niedźwiedzki, dr hab. prof. Andrzej Solecki


Wiedza i umiejętności: z zakresu programu biologii i geografii w szkole średniej


30


3


W ramach wykładów omawiane są zagadnienia związane w paleontologią zarówno bezkręgowców, jak i kręgowców oraz podstawowe zagadnienia związane z chronologią geologiczną. Część wykładów, poświęcona bezkręgowcom ma charakter przeglądu poszczególnych grup w ujęciu systematycznym. Nacisk położony jest na te grupy bezkręgowców, które mają duże znaczenie stratygraficzne i/lub występują pospolicie w zapisie paleontologicznym. Zagadnienia poświęcone kręgowcom przedstawione są w ujęciu ich zmian ewolucyjnych, lecz również z wyeksponowaniem grup ważniejszych stratygraficznie i w aspekcie paleoekologicznym oraz występujących pospoliciej. Wykłady omawiające zagadnienia chronologii geologicznej wprowadzają podstawowe pojęcia, jak wiek względny i bezwzględny, omawiają metody odtwarzania czasu w geologii oraz zapoznają z podziałem chronostratygraficznym i skalą czasu geologicznego. Celem tych wykładów jest przekazanie informacji, niezbędnych do oznaczania podstawowych grup skamieniałości zwierzęcych oraz wykorzystanie ich dla określenia wieku skał, w których zostały znalezione. Efektem powinna być umiejętność oznaczania głównych grup skamieniałości i świadomość możliwości zastosowania ich jako zegara geologicznego. Ponadto studenci powinni poznać podział czasu geologicznego, tradycyjne nazwy jednostek stratygraficznych i zdawać sobie sprawę ze skali czasu geologicznego.


Egzamin pisemny w formie testowej, będący kombinacją testu wyboru i pytań otwartych, czas ok. 1,5 godz.; minimum - uzyskanie 60% możliwych do zdobycia punktów.



Systematyka świata organicznego. Wybrane grupy Monera i Protista

Systematyka świata organicznego. Charakterystyka i znaczenie geologiczne bakterii i sinic. Ważniejsze grupy Protophyta: okrzemki, kokkolitowate. Ważniejsze grupy Protozoa: promienice, otwornice. Definicja i charakterystyka palinomorf.

2

Gąbki i koralowce. Charakterystyka typu gąbek, w tym archeocjatów i stromatoporoidów. Koralowce - ogólna charakterystyka grupy, budowa szkieletu. Szczegółowa charakterystyka Rugosa, Tabulata i Scleractinia. Znaczenie stratygraficzne koralowców.

2

Mi ęczaki. Ogólna charakterystyka mięczaków. Budowa, ze szczególnym uwzględnieniem części szkieletowych, ślimaków, małży i głowonogów, w tym łodzikowatych, amonitowatych i belemnitów. Ogólne informacje o chitonach, łódkonogach, hyolitach i tentakulitach. Znaczenie stratygraficzne poszczególnych grup mięczaków, ze szczególnym uwzględnieniem głowonogów i ich ewolucji.

4

Pierścienice i stawonogi. Ogólna charakterystyka pierścienic. Ichnofosylia pierścienic, skolekodonty. Wspólne cechy przedstawicieli stawonogów. Charakterystyka wybranych grup stawonogów: trylobitów, wielkoraków, małżoraczków i wąsonogów. Znaczenie stratygraficzne trylobitów.

2

Ramienionogi i mszywioły. Ogólne wiadomości o szkarłupniach.

Charakterystyka ramienionogów, w tym charakterystyka gromad Inarticulata i Articulata oraz ich znaczenie stratygraficzne. Charakterystyka mszywiołów uwzględniająca polimorfizm zooidów. Ogólna charakterystyka szkarłupni. Budowa pęcherzowców.

2

Szkarłupnie. Graptolity. Konodonty.

Charakterystyka jeżowców, budowa pancerza jeżowców regularnych i nieregularnych. Budowa szkieletu liliowców i ich znaczenie geologiczne. Charakterystyka graptolitów, porównanie graptolitów krzaczastych i właściwych oraz ich ewolucja i znaczenie stratygraficzne. Charakterystyka i znaczenie stratygraficzne konodontów.

2

Ewolucja kr ęgowców. Systematyka tradycyjna kręgowców, współczesne schematy kladystyczne kręgowców, budowa szkieletu poszczególnych gromad podtypu Vertebrata, historia ewolucji kręgowców (w tym człowiekowatych): Agnatha, Placodermi, Chondrichthyes, Acanthodii, Osteichthyes, Amphibia, Synapsida, Sauropsida, Aves, Mammalia. Znaczenie szczątków kręgowców jako wskaźnika stratygraficznego i paleoekologicznego.

6

Podstawy chronologii geologicznej.

Historia poglądów na skalę czasu geologicznego. Pojęcie wieku w geologii. Wiek względny i bezwzględny - metody określania. Klasyfikacje stratygraficzne: litostratygrafia, biostratygrafia, chronostratygrafia i geochronologia oraz magnetostratygrafia. Korelacja stratygraficzna. Sposób konstrukcji tabeli chronostratygraficznej. Ewolucja lito- i biosfery. Skala czasu geologicznego.

10


Radwańska U. Przewodnik do ćwiczeń z paleontologii. Wyd. naukowe INVIT, 1999 Lehmann U., Hillmer G. Bezkręgowce kopalne. Wydawnictwa Geologiczne, 1987 i 1992. Bieda J. Paleozoologia. Wydawnictwa Geologiczne, 1966. Machalski M., Stolarski J. Paleofakty. Wydawnictwo RTW, 1998 i 2000. Beurlen K., Lichter G. Skamieniałości. Leksykon przyrodniczy. GeoCenter, 1997. Benton M.J., 2005: Vertebrate Paleontology. Blackwell Publish. Szarski H. 1998: Historia zwierząt kręgowych. PWN.


Dzik J., 2003: Dzieje życia na Ziemi. PWN. Bieda F., 1969. Paleozoologia, tom 2, Strunowce. Wyd. Geologiczne Eicher D. L. Czas geologiczny. PWN, 1979 Van Andel T. H. Historia Ziemi i dryf kontynentów. PWN, 1987 lub Nowe spojrzenie na starą planetę. PWN, 1997.

1. Nazwa przedmiotu Chemia


Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, Pracownia Biogeochemii Środowiska

3. Kod przedmiotu 3012-2CHEMIA- COS1







dr hab. prof. Franciszek Czechowski


j.w.

10. Metody dydaktyczne ćwiczenia 11. Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: -

Wiedza i umiejętności: z zakresu programu chemii (także matematyki i fizyki) z programu szkoły średniej


42


3


Studenci wykonują ćwiczenia laboratoryjne z zakresu elementów podstaw chemii ogólnej, metod analitycznych jak i podstawowe oznaczenia środowiskowe w zakresie analizy wody oraz zespołu ćwiczeń ilustrujących analizę grupową kationów i anionów. Maja one na celu poznanie analizy jakościowej oraz mechanizmów przebiegu reakcji chemicznych.


Zaliczenie wejściówek, poprawne wykonanie doświadczeń, sporządzenie sprawozdań z wykonanych doświadczeń.



Ćwiczenia wprowadzające i organizacyjne.

Szkolenie BHP. Zapoznanie z programem zajęć, regulaminem pracy w laboratorium. Warunki zaliczenia oraz obowiązująca literatura. Omówienie nazw i przeznaczenia szkła i sprzętu laboratoryjnego. Przejęcie wyposażenia szafek laboratoryjnych. Zapoznanie się z techniką sporządzania roztworów i ważenia na wadze analitycznej.

3

Reakcje chemiczne. Wejściówka - sprawdzian z zagadnienia podziału reakcji chemicznych i typów reakcji chemicznych. Wykonanie doświadczeń reakcji syntezy (określanie wzoru sumarycznego produktu syntezy) i rozkładu, utleniania i redukcji, strącania osadu i wywiązywania się gazu.

3

Szybkość reakcji Wejściówka - sprawdzian z zakresu zagadnień opisujących szybkość przebiegu 3

chemicznej. reakcji chemicznej. Przeprowadzenie doświadczeń stwierdzających wpływ temperatury, reaktywności, stężenia i powierzchni reagentów, obecności katalizatora oraz inhibitora na szybkość przebiegu reakcji. Wyznaczanie stałej szybkości reakcji.

pH roztworów i dysocjacja elektrolitów.

Wejściówka - sprawdzian z autodysocjacji wody i pH roztworów, dysocjacji elektrolitycznej oraz zasady działania indykatora. Wykonanie doświadczeń mających na celu zapoznanie się z rodzajami wskaźników stosowanych w laboratorium, ocenę mocy kwasów i zasad, oraz wyznaczanie stałej i stopnia dysocjacji słabego kwasu, ocenę wpływu wspólnego jonu oraz obecności mocnych kwasów lub zasad na dysocjację słabych elektrolitów.

3

Hydroliza soli i bufory. Wejściówka - sprawdzian z zagadnień hydrolizy soli. Wykonanie doświadczeń nad oceną pH roztworów soli, hydrolizy soli z wydzielaniem osadu, wpływu temperatury i pH oraz obecności innych jonów na hydrolizę soli. Sporządzanie układów buforowych o określonym pH.

3

Miareczkowanie alkacymetryczne.

Wejściówka - sprawdzian z teorii kwasów i zasad oraz zagadnień dotyczących miareczkowania. Wykonanie doświadczeń oznaczania miana titranta, zawartości węglanu sodu w obecności wodorotlenku sodu oraz zawartości wapnia i magnezu w dolomicie.

3

Reakcje utleniania i redukcji.

Wejściówka - sprawdzian z zagadnień reakcji utleniania i redukcji - doboru współczynników stechiometrycznych reakcji. Wykonanie doświadczeń pozwalających na ocenę utleniające właściwości fluorowców, utleniających i redukcyjnych właściwości soli kwasu azotowego(III), wpływu pH na właściwości utleniająco-redukjące układu Cr(III) - Cr(VI) - H2O2, redukujących właściwości substancji organicznych, oraz przebiegu reakcji dysproporcjonowania.

3

Reakcje tworzenia kompleksów.

Pierwsze kolokwium zaliczeniowe obejmujące zakres materiału z przeprowadzonych ćwiczeń (teoria i wiedza z przeprowadzonych doświadczeń). Doświadczenia prowadzące do powstawania akwa- i aminajonów, związków kompleksowych Fe(III), maskowania jonów, rozkładu jonu kompleksowego lub kompleksu.

3

Badanie własności fizyczno-chemicznych wody.

Wejściówka - sprawdzian z zagadnień związków kompleksowych i twardości wody. Oznaczenie przewodnictwa elektrolitycznego wody oraz zasadowości i twardości wody przez miareczkowanie alkacymetryczne i kompleksometryczne.

3

Reakcje strącania osadów.

Wejściówka - sprawdzian z iloczynu rozpuszczalności i związków trudno rozpuszczalnych. Doświadczenia pozwalające na określenie kolejność wytrącania osadów halogenków metali, wpływ stężenia jonów S2- na wytrącanie siarczków metali, wytrącania się osadów w roztworach buforowych, przekształcenie trudno rozpuszczalnych soli w sole jeszcze trudniej rozpuszczalne.

3

Wykrywanie kationów. Wejściówka - sprawdzian z reakcji charakterystycznych wybranych kationów. Wykonanie reakcji charakterystycznych kationów oraz analiza kationu nieznanej soli.

3

Wykrywanie anionów. Wejściówka - sprawdzian z reakcji charakterystycznych wybranych anionów. Wykonanie reakcji charakterystycznych anionów oraz analiza anionu nieznanej soli.

3

Wykrywanie kationu i anionu nieznanej soli.

Jakościowa analiza kationu i anionu w dwóch roztworach nieznanych soli. 3

Zakończenie ćwiczeń - odrabianie zaległych doświadczeń.

Drugie kolokwium zaliczeniowe. Odrabianie zaległych ćwiczeń. Zdanie sprzętu z szafek laboratoryjnych.

3


M.I.Sienko, R.A.Plane - Chemia. Podstawy i zastosowanie, WNT, Warszawa 2002.


Instrukcje do poszczególnych ćwiczeń. J. Minczewski i Z. Marczenko, Chemia analityczna 1. Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa, PWN, Warszawa 2004. T. Lipiec, Z.S. Szmal, Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej, PZWL, Warszawa 1996 D. Kealey, P.J. Haines, Chemia analityczna, PWN, Warszawa 2005 R. Kocjan, Chemia analityczna I, PZWL, Warszawa 2004 Z. Galus, Ćwiczenia rachunkowe z chemii analitycznej, PWN, Warszawa 2002

1. Nazwa przedmiotu Chemia


Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Nauk Geologicznych, Pracownia Biogeochemii Środowiska

3. Kod przedmiotu 3012-2CHEMIA- WOS1







dr hab. prof. Franciszek Czechowski


j.w.

10. Metody dydaktyczne wykład 11. Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: -

Wiedza i umiejętności: z zakresu programu chemii (także matematyki i fizyki) z programu szkoły średniej


28


3


Celem wykładu jest przedstawienie podstawowych pojęć i elementów chemii ogólnej i nieorganicznej. Program przewiduje omówienie: budowy atomu; układu okresowego; elementarnych reakcji jądrowych; podstawowych pojęć i praw chemicznych; podstawowych właściwości chemicznych poszczególnych grup pierwiastków; wiązań chemicznych; nieorganicznych związków chemicznych; przebiegu reakcji chemicznych; równowag reakcji; roztworów; teorii kwasów i zasad; reakcji utlenienia i redukcji; elementów elektrochemii; elementów chemii organicznej oraz chemii środowiska. Dla łatwiejszego uzyskania wiedzy z tego zakresu w trakcie wykładu będą prezentowane pokazy krótkich doświadczeń.


Egzamin pisemny w formie testowej (test otwarty) na ocenę. Minimum - uzyskanie 50% możliwych do zdobycia punktów.



Budowa atomu. Elementy budowy atomu. Liczby falowe i konfiguracja elektronowa pierwiastków (energia orbitali, zakaz Pauliego i zasada Hunda). Układ okresowy pierwiastków.

3

Pierwiastki i związki chemiczne.

Okresowość właściwości fizycznych. Okresowość właściwości chemicznych. Powstawanie pierwiastków i czas geologiczny. Atomy i cząsteczki.

2

Wiązania chemiczne. Wiązania jonowe. Wiązania kowalencyjne (atomowe) oraz kowalencyjne spolaryzowane. Wiązania koordynacyjne. Wiązania metaliczne. Międzycząsteczkowe

3

wiązania wodorowe. Mieszaniny i roztwory. Fizykochemiczne właściwości ciał stałych, cieczy i gazów, Reguła faz, równowaga

pomiędzy fazami. Mieszaniny i roztwory właściwe gazów w cieczy, cieczy w cieczy i ciał stałych w cieczy. Prawo Raoulta.

2

Reakcje chemiczne. Równania chemiczne i reakcje chemiczne, Związki jonowe i jony. Typy reakcji chemicznych. Reakcje prowadzące do powstawania kwasów, zasad i soli. Silne i słabe elektrolity.

2

Dysocjacja elektrolityczna i teorie kwasów i zasad.

Teoria Arrheniusa dysocjacji elektrolitycznej. Autojonizacja wody. Iloczyn jonowy wody. Wykładnik jonów wodorowych. Reakcje jonowe. Teorie kwasów i zasad.

3

Reakcje równowagowe. Reakcje odwracalne. Stan równowagi chemicznej. Stała równowagi chemicznej. Reguła przekory. Dysocjacja elektrolityczna słabych elektrolitów. Reakcje hydrolizy soli. Roztwory buforowe.

3

Substancje trudno rozpuszczalne.

Iloczyn rozpuszczalności. Rozpuszczalność. Wpływ siły jonowej roztworu, wspólnego jonu, pH oraz ligandu na rozpuszczalność.

2

Kinetyka chemiczna. Szybkość reakcji chemicznej i równanie kinetyczne reakcji. Równania chemiczne reakcji prostych biegnących w układzie jednorodnym. Rząd reakcji i czas połówkowego przereagowania.

2

Elektrochemia. Reakcje utleniania i redukcji. Przewodnictwo elektrolityczne. Potencjał elektrochemiczny pierwiastków. Półogniwa i ogniwa. Akumulator ołowiowy. Elektroliza. Korozja.

2

Elementy budowy związków organicznych.

Podstawowe elementy chemii organicznej. Węglowodory alifatyczne i aromatyczne. Grupy funkcyjne związków organicznych. Naturalne źródła związków organicznych. Podstawowe reakcje w chemii organicznej. Polimery. Elementy biochemii.

2

Wybrane zagadnienia chemii środowiska.

Antropogeniczne zanieczyszczenia środowiska naturalnego i kwaśne deszcze. Elementy chemii wody i gleby.

2


M.I.Sienko, R.A.Plane - Chemia. Podstawy i zastosowanie, WNT, Warszawa 2002.


P. Mastalerz, Elementarna Chemia Nieorganiczna, Wydawnictwo Chemiczne 1997L. Pajdowski, Chemia Ogólna, PWN, Warszawa, 1997L. Jones, P. Atkins, Chemia ogólna, PWN, 2004 J. E. Brady, J. R. Holum, Fundamentals of Chemistry, John Wiley & Sons, New York, 2002 Z. Szperliński, Chemia w ochronie i inżynierii środowiska, cz. I i II, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej 2003.

1. Nazwa przedmiotu Geologia dynamiczna I - ćwiczenia terenowe



3. Kod przedmiotu 3012-2CTGEO1-TOS1







dr Dawid Białek - koordynator


prowadzący ćwiczenia: dr Dawid Białek, dr Anna Kowalska, dr Leszek Kurowski, mgr Stanisław Madej, dr Jacek Szczepański, dr Adam Szuszkiewicz, dr Waldemar Sroka

10. Metody dydaktyczne ćwiczenia terenowe 11. Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Geologia dynamiczna (ćwiczenia w semestrze 1)

Wiedza i umiejętności: Znajomość podstawowej terminologii geologicznej w zakresie minerałów, skał oraz prostych struktur tektonicznych; umiejętność makroskopowego opisu oraz rozpoznawania skał i minerałów; umiejętność czytania mapy topograficznej.


36 (6 dni)


2


Ćwiczenia są wprowadzeniem do metodyki badań terenowych i stanowią wstęp do terenowej analizy procesów geologicznych (Geologia dynamiczna II). Podstawowym celem jest praktyczna nauka zasadniczych elementów pracy terenowej geologa tj. posługiwania się mapą topograficzną i innymi środkami ułatwiającymi orientację w terenie, rozpoznawania skał i minerałów w odsłonięciach, wykonywania opisu odsłonięć w notatniku terenowym, wykonywania pomiarów kompasem geologicznym, pobierania prób skalnych. W efekcie student kończący ćwiczenia powinien opanować umiejętność samodzielnego lokalizowania odsłonięć na mapie, wykonywania prostych szkiców i profili oraz opisów skał. Dodatkowym elementem ćwiczeń jest wprowadzenie do zagadnień geologii regionalnej Sudetów.


- aktywne uczestnictwo we wszystkich 6 dniach terenowych i poprawne realizowanie zadań stawianych przez prowadzącego ćwiczenia; - zdanie sprawdzianu końcowego - praktycznego - sprawdzającego umiejętności w zakresie opisu odsłonięć, wykonywania szkiców oraz podstaw topografii i geologii regionu; - pełne i poprawne prowadzenie dokumentacji zajęć w notatniku terenowym



Góry Kaczawskie (rejon Wojcieszowa)

- wprowadzenie w podstawy pracy w terenie: zasady lokalizowania i wykonywania dokumentacji odsłonięć, zasady bezpieczeństwa;

6

- wprowadzenie w ogólne zagadnienia geologii regionu; - wykonywanie profilu skał metamorficznych; - analiza i opis kontaktu skał metamorficznych i wulkanitów; - wykonywanie opisu nieskonsolidowanych skał okruchowych

Góry Kaczawskie (rejon Kaczorowa i Mysłowa)

- pomiary orientacji struktur tektonicznych (foliacja, lineacja, osie i powierzchnie osiowe fałdów, spękania); - zasady orientacji w terenie o skomplikowanej topografii; - opisy skał metawulkanicznych i metaosadowych; - analiza i opis przejawów wietrzenia i krasowienia skał

6

Góry Kaczawskie (rejon Nowego Kościoła i Świerzawy)

- wykonywanie opisów skał wulkanicznych; - odtwarzanie następstwa procesów geologicznych w skałach wulkanicznych; - pomiary orientacji struktur w skałach magmowych i metamorficznych; - wykonywanie opisu skał okruchowych; - wykonywanie opisu mineralizacji wtórnej (pomagmowej); - analiza i pomiary struktur sedymentacyjnych; - wykonywanie szkicowego przekroju wzdłuż marszruty

6

Pogórze Izerskie (rejon Pilchowic i Nielestna)

- wykonywanie opisów skał metamorficznych (c.d.); - odtwarzanie następstwa procesów geologicznych w skałach metamorficznych; - elementy analizy paleośrodowisk sedymentacyjnych; - odtwarzanie następstwa w profilu skał osadowych

6

Rudawy Janowickie (rejon Janowic Wielkich i Ciechanowic)

- wykonywanie opisów skał osadowych, magmowych i metamorficznych (c.d.); - odtwarzanie profilu przecinającego granice sąsiadujących jednostek geologicznych; - wykonywanie szkicowego przekroju wzdłuż marszruty (c.d.); - wykonywanie opisu mineralizacji wtórnej (pomagmowej)

6

Karkonosze (rejon Szklarskiej Poręby)

- wykonywanie opisów skał plutonicznych; - analiza i opis kontaktu intruzywnego; - pomiary orientacji struktur w skałach magmowych; - analiza i opis związku rzeźby terenu z litologią i młodymi procesami tektonicznymi; - analiza i opis procesów wietrzeniowych

6


Roniewicz Piotr (red.), 1999, Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej, Polska Agencja Ekologiczna S.A., W-wa


Dziedzic Helena, Oberc Józef, 1980, Makroskopowe oznaczanie skał, Ćwiczenia z geologii dynamicznej cz. I, skrypt - Uniwersytet Wrocławski, W-w Koziar Jan, 1982, Kompas geologiczny, Ćwiczenia z geologii dynamicznej cz. III, skrypt - Uniwersytet Wrocławski, W-w

1. Nazwa przedmiotu Geologia dynamiczna II - ćwiczenia terenowe



3. Kod przedmiotu 3012-2CTGEO2-TOS1







dr Dawid Białek - koordynator


prowadzący ćwiczenia: (1) Srebrna Góra: dr Dawid Białek, dr Wojciech Bartz, mgr Stanisław Madej (2) Lubawka: dr Jacek Szczepański, dr Paweł Raczyński, dr Dawid Białek (3) Krzeszowice: dr Anna Kowalska, dr Leszek Kurowski, dr Waldemar Sroka

10. Metody dydaktyczne ćwiczenia terenowe 11. Wymagania wstępne Zaliczenie przedmiotu: Geologia dynamiczna (ćwiczenia w 1 i 2 semestrze), Geologia dynamiczna I

(ćwiczenia terenowe) Wiedza i umiejętności: Znajomość podstawowej terminologii geologicznej w zakresie minerałów, skał, struktur tektonicznych i procesów geologicznych. Opanowanie podstawowych elementów pracy terenowej geologa tj. posługiwania się mapą topograficzną i innymi środkami ułatwiającymi orientację w terenie, rozpoznawania skał i minerałów w odsłonięciach, wykonywania opisu odsłonięć w notatniku terenowym, wykonywania pomiarów kompasem geologicznym, pobierania prób skalnych.


108 (18 dni)


6


Ćwiczenia są bezpośrednią kontynuacją ćwiczeń terenowych Geologia dynamiczna I. Głównym celem ćwiczeń jest przekazanie studentom zasad odczytywania zapisu kopalnego procesów geologicznych na przykładzie zespołów skalnych występujących w obszarach o różnej budowie geologicznej. Dodatkowo ćwiczenia służą dalszemu rozwijaniu umiejętności pracy terenowej, tj. wykonywania opisu odsłonięć w notatniku terenowym, sporządzania szkiców odsłonięć, kreślenia profilów sekwencji osadowych i roboczych przekrojów. Elementem dodatkowym jest wprowadzenie do zagadnień geologii regionalnej Sudetów bloku przedsudeckiego i okolic Krakowa. Ćwiczenia odbywają się w 3 lokalizacjach: (1) okolice Ząbkowic Śląskich i Srebrnej Góry (blok Gór Sowich, struktura bardzka, blok przedsudecki); (2) okolice Lubawki (metamorfik Rudaw Janowickich, synklinorium środsudeckie); (3) okolice Krakowa i Krzeszowic (monoklina śląsko-krakowska, zapadlisko przedkarpackie)


- aktywne uczestnictwo we wszystkich 6 dniach terenowych i poprawne realizowanie zadań stawianych przez prowadzącego ćwiczenia; - zdanie sprawdzianu końcowego - praktycznego - sprawdzającego umiejętności w zakresie opisu

odsłonięć, wykonywania szkiców oraz podstaw topografii i geologii regionu; - pełne i poprawne prowadzenie dokumentacji zajęć w notatniku terenowym


Temat Zakres prezentowanych zagadnień Liczba godzin (1) Srebrna Góra

Masyw Braszowic-Brzeźnicy

- wprowadzenie do geologii regionu - opisy skał magmowych i metamorficznych - omówienie genezy sekwencji ofoilitowej - umiejscowienie skał widzianych w odsłonięciach w profilu ofiolitu

6

Metamorfik Niemczy i masyw serpentynitowy Szklar

- ustalanie relacji przestrzennych i czasowych pomiędzy skałami widzianymi w różnych odsłonięciach - omówienie kinematycznych wskaźników zwrotu ścinania - określenie charakteru deformacji - problematyka wietrzenia skał ultramaficznych i typy mineralizacji i złóż temu towarzyszące

6

Góry Bardzkie (okolice Srebrnej Góry)

- określenie mechanizmu transportu materiału w środowisku morskim - nauka rozpoznawania struktur diagenetycznych, syn- i post-depozycyjnych - rozpoznanie cech osadów turbidytowych - wykonywanie szkicowego przekroju wzdłuż marszruty - objaśnienie terminów „ jednostka allochtoniczna” i „jednostka autochtoniczna” w oparciu o wykonany przekrój trasy i obserwacje dokonywane w odsłonięciach

6

Masyw Strzelina (okolice Henrykowa i Przeworna)

- przegląd inwentarza skał metamorficznych masywu Strzelina z uwzględnieniem stopnia metamorfizmu i określeniem protolitu - rozpoznanie i opis następstwa metamorfizmu i deformacji - pomiar orientacji lineacji, foliacji i struktur deformacyjnych - geneza i forma występowania kryształu górskiego w warstwach z Jegłowej - opis i geneza pokrywy lessowej w okolicach Białego Kościoła

6

Metamorfik Doboszowic, metamorfik Kamieńca

- odtwarzanie historii geologicznej skał metamorficznych: protolit i środowisko jego powstania- sekwencje deformacji i metamorfizmu - analiza i opis deformacji granitoidów na przykładzie gnejsów z Doboszowic - analiza kinematycznych wskaźników zwrotu ścinania

6

Strefa ścinania Złoty Stok-Skrzynka

- przejawy metamorfizmu kontaktowego obserwowane w skałach osłony granitoidów kłodzko-złotostockich - mineralizacja arsenowa jako przejaw oddziaływania intruzji na skały otoczenia - serpentynizacja dolomitów - opis deformacji związanych z powstaniem strefy ścinania i intruzją granitoidów - zagadnienie granitoidów pre-, syn- i post-deformacyjnych

6

(2) Lubawka Permo-karboński wulkanizm w depresji śródsudeckiej

- opis różnych odmian teksturalnych i strukturalnych wulkanitów oraz ich interpretacja (okolice Kamiennej Góry) - następstwo odmian teksturalnych wulkanitów.

6

Skały osadowe depresji śródsudeckiej (perm, trias, kreda)

- piaskowce (perm, trias, kreda),dolomity (okolice Kochanowa i Gorzeszowa) - opis zachowanych struktur sedymentacyjnych; interpretacja warunków oraz środowiska depozycji - fauna małży, bioturbacje - proces rozwoju caliche - środowisko płytkomorskie zdominowane przez działalność sztormową bruk sztormowy, kopułowe warstwowanie przekątne

6

Depresja środsudecka (c.d.), permski basen podkarkonoski (dzień realizowany w Republice Czeskiej)

- piaskowce (perm, kreda) - okolice Trutnova i Adršpachu - opis zachowanych struktur sedymentacyjnych, różnego typu warstwowania przekątne, odmiany homogeniczne - formy skalne piaskowców kredowych ("skalne miasta") - zagospodarowanie obiektów geoturystycznych

6

Metamorfik Rudaw Janowickich (jednostka kowarska, jednostka

- opis cech strukturalnych i teksturalnych skał metamorficznych; wnioski dotyczące protolitu oraz warunków metamorfizmu - ogólne omówienie geologii bloku karkonosko-izerskiego

6

Leszczyńca), dolnokarbońskie klastyki w spągu depresji sródsudeckiej

- metabazyty i metagranitoidy jednostki Leszczyńca - analiza fałdów - budowa skorupy oceanicznej i omówienie możliwości występowania w niej granitów - megabrekcja osadowa; cechy szkieletu ziarnowego, wnioski dotyczące obszaru alimentacyjnego

Metamorfik Rudaw Janowickich (jednostka kowarska, jednostka Leszczyńca) (c.d.)

- opis odmian teksturalnych gnejsów jednostki kowarsko-izerskiej; wnioski dotyczące protolitu oraz warunków metamorfizmu; omówienie różnic pomiędzy orto- i paragnejsami - opis struktur i tekstur oglądanych odmian skalnych (łupków łyszczykowych i amfibolitów) - różnice pomiędzy oglądanymi w różnych punktach metabazytami; wnioski dotyczące różnic w protolicie - rysowanie schematycznego przekroju geologicznego na podstawie obserwacji zebranych w oglądanych punktach terenowych

6

Okolice Lubawki i Kamiennej Góry (skały osadowe i wulkanity depresji śródsudeckiej)

- opis petrograficzny oglądanych skał okruchowych ze szczególnym uwzględnieniem detrytusu roślinnego; wnioski dotyczące środowiska depozycji - ogólne omówienie środowiska deltowego - charakterystyka różnych odmian wulkanitów (riolitoidów)

6

(3) Krzeszowice Zabierzów / Trzebinia (osady jury i kredy)

- sedymentacja w warunkach strefy litoralnej i szelfu węglanowego - opis skał węglanowych o różnych cechach strukturalnych (biolityty, margle, zapis transgresji na podłoże skał węglanowych - zagadnienia tektoniki uskokowej w strefie zapadliska przedkarpackiego - k

Documents

III rok wykład + wiczenia 60 (30+30) 5 (2+3)rtarka.ing.uni.wroc.pl/dydaktyka/sylabus_lic.pdfGeotektonika 1. Budowa oceanów - 2 godz. Grzbiety oceaniczne: budowa grzbietu oceanicznego,