539

iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 2: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

iiSaufa Kotalake Gemae

The New Testament and Portions of the Old Testament in the Keyagana Language of Papua New GuineaSampela hap Buk Baibel long tokples Keyagana long Niugini

copyright © 2001 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: KeyaganaTranslation by: Wycliffe Bible Translators, Inc.This translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivativeslicense 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with those Scriptures and documents.For other uses, please contact the respective copyright owners.2015-01-26PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 11 Feb 2021 from source files dated 10 Feb 2021dec78c50-71b7-5d19-97bf-bf625abcfd44

Page 3: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Contents

FRT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Luti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3Esata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8Samu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21Salomoni Yokemae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76Yona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84Matiyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88Maki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146Luki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181Yoni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239Apa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281Lomu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3351 Kolitiyani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3612 Kolitiyani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386Galesiya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402Efasasi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411Filipai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420Kolosi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4261 Tesaloniyani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4322 Tesaloniyani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4371 Timoti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4402 Timoti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447Taitasi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452Failimoni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456Himulu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458Yemisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4771 Pita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4842 Pita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4921 Yoni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4972 Yoni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5043 Yoni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505Yuti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506Leveleseni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509

iii

Page 4: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1

Saufa Kotalake GemaeThe Scriptures in the Keyagana language of Papua New GuineaSampela hap Buk Baibel long tokplesKeyagana long Niugini

Saufa Kotalake GemaeThe Scriptures in the Keyagana language of Papua New Guinea

[kyg]Translation by Wycliffe Bible Translators

© 2001, Bible League InternationalPrint publication, 2001 by Bible League International

Web version© 2014, Wycliffe Bible Translators, Inc.

www.Wycliffe.orghttp://pngscriptures.orgwww.ScriptureEarth.org

This translation is made available to you under the terms of the Creative Commonslicense (Attribution-Noncommercial-No Derivative Works).http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0

Your are free to share — to copy, distribute and transmit the text under the followingconditions:

• Attribution. You must attribute the work to Bible League International (but not in anyway that suggests that they endorse you or your use of the work).

• Noncommercial. You may not use this work for commercial purposes.• No Derivative Works. You may not alter, transform, or build upon this work.• In addition, you have permission to port the text to different file formats, as long as

you don’t change any of the text or punctuation of the Bible.Notice — For any reuse or distribution, you must make clear to others the license termsof this work.Tok OraitDispela Buk Baibel i kam wantaim tok orait na lo bilong Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works license. Em i tok olsem yu ken givim kopi longnarepela manmeri. Yu ken wokim kopi na givim long husat i laikim. Tasol, yu mas tokklia dispela samting i kam long http://tokplesbaibel.org. Yu no ken kisim mani na salimdispela. Yu mas givim nating. Na tu, yu no ken senisim Tok.Ol piksa i kam wantim ol Baibel na narapela buk i stap long dispela sait i gat tok oraitlong usimwantaim dispela samting tasol. Sapos yu laik narapela tok orait, yumas askimhusat i papa bilong copyright long dispela ol piksa.Sapos yu laik stretim samting i no orait long dispela tok orait, stretim tok, salim BukBaibel, o tainim Tok bilong God long nupela tok ples, yu ken askim mipela.

Page 5: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2Olgeta tok orait na lo long tok ples English i stap long http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/legalcode.Sapos yu gat askim long dispela, plis askim mipela.

Table of Contents

Page 6: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luti 1:1 3 Luti 1:16

LUTILutiꞌa mago Movapu nofi a kanomo maiꞌnigeno anauꞌamoꞌmo Maloniꞌmo Isaleli nofi

vekamo maiꞌniyana ago faliꞌniye. Lutiꞌe anofeloꞌamoꞌmo Neyomiꞌeꞌmo Isaleli kotegamoMetelehamu taonifiꞌmo uꞌana maiꞌnaꞌageno Movasiꞌa Lutifeꞌmo hau huno ateteno hamaeꞌniye. Movasiꞌa kagemi yaꞌaꞌe vekamo maiꞌneno Lutiꞌa miya faino hatu maenoateꞌnigeno Lutiꞌa Movasiteꞌmo maiteno ve mafaꞌnemo agiꞌamo Ometiꞌmo alino ateꞌniye.Ometiꞌa kini vekamo Nevini lotoꞌamoꞌmo maiꞌniye. Lutiꞌa agaiꞌa nofi vayaꞌmo apatalenouno Movasi nofi vayapiꞌmo haino faleꞌniya kava huꞌa Yesuꞌa miya faino hatu maenoapateꞌniya vayaꞌmogi Yesu nofi vayapiꞌmo haiꞌa nefalae.

Elimelekiꞌe afamo anaga aꞌeꞌmo Movapu kotegamo hageꞌa uꞌa maiꞌnaya gemae1Akeyaꞌvilagamo agoti gemoneꞌafiya vayaꞌmogimo Isaleli vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa apateꞌ-

nae. Ani afinaꞌmo lusi kava huꞌa neꞌyafeꞌmo kafu huꞌnaya afinaꞌmo afole aiꞌnigeno magovekamoMetelehamu taonimohanetegenoYuta kotegamomaiꞌniya vekamoataleno aꞌaꞌemafaꞌneꞌalaꞌeꞌmo apavaleteno hageꞌa uꞌa Movapu kotegamo maiꞌnae. 2 Ani vekamo ag-iꞌamo Elimelekiꞌae, aꞌamo agiꞌamoNeyomiꞌae, mafaꞌneꞌalaꞌmogani anakiꞌanimoMaloniꞌeKiliyoniꞌene. Ani afamo anagaꞌmo Efalata nofi afamo anagane. 3 Apakaemo Movapukotegamo uꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo Elimelekiꞌa ago falitegeꞌapaeꞌmo Neyomiꞌa agaiꞌageꞌmomafaꞌneꞌalaꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌnae. 4 Lole mafaꞌnelaꞌmoganimo Movapu koteatalaꞌmo aliteꞌanaeꞌmo maiꞌnaꞌae. Ani atalaꞌani anakiꞌanimo Opaꞌe Lutiꞌene. Nayaloleꞌa agufa kafugamo maiteꞌapaeꞌmo 5 Maloniꞌe Kiliyoniꞌeꞌmo ago faliꞌnaꞌae. Fali-taꞌagenoꞌaeꞌmo Neyomiꞌa anauꞌamoꞌmogi mafaꞌneꞌalanagi huꞌa ago falitagenoꞌaeꞌmoagaiꞌageꞌmo maiꞌniye.

Neyomiꞌa Lutiꞌmo avalelino uno Metelehamu taonifiꞌmo maiꞌniya gemae6 Neyomiꞌa Movapu kotega maiꞌnenoꞌaeꞌmo afiyana Gotiꞌa vayaꞌamo alagepa huno

hapa maeꞌnigeno neꞌyaꞌmo alagepa huno afole aiꞌniye, huꞌa huꞌnaya gemo afiꞌniye.Agaeꞌe anofeloꞌalaꞌmoganiꞌeꞌmo visayafeꞌmo alo huꞌnae. 7 Yuta kotega ugefeꞌmo kateg-amo magokepi lokaeꞌa neꞌuꞌapaeꞌmo 8 Neyomiꞌa anakaefeꞌmo, Kotanilegamo aitanaatagi netana itatanimoganiꞌeꞌmo maiꞌao. Alagepa kavaꞌmo hutana yagaitana natetetanafaliꞌnaꞌa anautanilaꞌmoganiꞌeꞌmo alagepa hutana yagaitana anateꞌnaꞌae. Ani kavahuno Gotiꞌa alagepa kava huno yagaino lanatenagetana maiꞌao. 9 Ala kava neꞌmoꞌaalagepa huno lahana maenagetana utana alu vekalateꞌmo maitetana alagepa hutanamaiꞌao, huno hana paiteno hanaeno neꞌnigeꞌanaeꞌmo lusi kava huꞌana aviꞌya huꞌnaꞌae.10 Huteꞌanaeꞌmo, haꞌao, Kagaeꞌekeꞌmo lokaeta vayakalegamo ugune, huꞌana 11 ha paiꞌ-naꞌagenoꞌaeꞌmo, Nanofeloꞌnilaꞌmoganitanae, huno, afaꞌa atagi netana viꞌao. Na kavahigetanaeꞌmo nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta ugune, hutana nehaꞌae. Magoꞌe huꞌnahalate ve mafaꞌnelaꞌmo aliꞌna anatesugetana ani vekalateꞌmo maigaꞌafiye. 12Haꞌao, Agoanekalomo leꞌnovanageꞌna veleꞌmo afaꞌa oꞌmaiguvanagi ataletana aitana atagi netanakotanilegamo viꞌao. Hemeni haniꞌilagamo veleꞌmo maiteꞌna ve mafaꞌnelaꞌmo aliꞌnaanatesugeꞌana 13 kosisaꞌafeꞌmo anakava maisaꞌafeꞌmo nehaꞌafiye. Anakava oꞌmaitanautana alu vekalateꞌmo maigaꞌae. Haꞌao, kanale osugiye. Ala kava neꞌmoꞌa nagaetegamohosu kavaꞌmo huꞌnigeꞌnaeꞌmo nahau huꞌna nelanatove, huno hana paiꞌniye. 14 Anigemo huꞌnigeꞌana afiteꞌanaeꞌmo magoꞌe huꞌana aviꞌya huꞌnaꞌae. Opaꞌa anofeloꞌamoꞌmohaeno neteno ataleno uꞌniyaꞌmonanafa Lutiꞌa ataleno oꞌuꞌniye. 15 Neyomiꞌa Lutifeꞌmo,Kaganakamoꞌmo ago kataleno nofi vayaꞌalegaꞌe gotiꞌamotegaꞌeꞌmo uꞌniye. Agaeꞌeꞌmokotanilegamo viꞌao, huno ha paiꞌnigeno 16 Lutiꞌa, nagaefeꞌmo, Nataleka uvo, hukaosuvo. Nagaeꞌeꞌmo lokaeka oꞌugane, huka huteka huka natafauka oꞌnato. Haiyakotegamo visapi nagaeꞌeꞌmo afaꞌageꞌmo uguꞌae. Haiya kotega uka maisapi nagaeꞌeꞌmoutaꞌageꞌmo maiguꞌae. Vayakamo vayaꞌnigeꞌmo maigae. Gotikamoꞌmo Gotiꞌnimokeꞌmo

Page 7: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luti 1:17 4 Luti 2:13maigiye. 17Haiya kotega uka maiꞌneka falisapi nagaeꞌeꞌmo ani kotegamo uꞌna maiꞌneꞌnafalisugeꞌa aliꞌa kiꞌa nategae. Falisuꞌa kavaꞌmokeꞌmo laꞌagaemo alino fako huno laꞌate-gaiye. Alagi lama gemo nehuve. Ani kavaꞌmo osisuvaꞌmoꞌmo Gotiꞌa lusi kava hunohanageke yaꞌmo namigiye, huno huteno agoꞌya ataleꞌniye. 18 Lutiꞌa lusi lokiya gemohuno, uguꞌae, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo Neyomiꞌa ge osuꞌniye. 19 Anakaemo uꞌanaMetelehamu taonifiꞌmo avaꞌyi huꞌnaꞌageꞌapaeꞌmo muki ani taonifi aꞌne anagaꞌmogimoageteꞌapaeꞌmo, Ani a kanomoNeyomiꞌa neꞌefi, huꞌa huteꞌa hapau aiꞌnae. 20Neyomiꞌa, Na-gaefeꞌmo Neyomiyo, hutapa nagi oꞌaeyo. Ala kava neꞌmoꞌa nagaetegamo hosu kavaꞌmohuꞌniyaꞌmofeꞌmo Malaꞌae, hutapa nagi aeyo, huno hapa paiꞌniye. (Neyomiꞌae agimoaepaꞌamo amogaga neꞌaiya ane. Malaꞌae agimo aepaꞌamo hosu aipamo nekaliya ane.)21 Neyomiꞌa, Mani kotetiꞌmo ataleꞌna uꞌnova afinaꞌmo anauꞌnimoꞌe mafaꞌneꞌnilaꞌeꞌmomagokepi lokaeta uꞌnone. Muki yaꞌnimo aliniꞌna uꞌnovaꞌmonanafa Ala kava neꞌmoꞌanavalelino egeꞌna nagufaꞌageꞌmo neꞌove. Ala kava neꞌmoꞌa lusi kava huno hanagekeyaꞌmo alino namiꞌniyaꞌmofeꞌmo Neyomiꞌa amogaga neꞌaiya a kanoe hutapa nagi oꞌaeyo,huno hapa paiꞌniye. 22 Ani kava huꞌana Neyomiꞌe anofeloꞌamoꞌmo Movapu kotega akanomoLutiꞌeꞌmoMovapukotegatiꞌmoeꞌanamali neꞌyaꞌmo laisigana yaꞌmoago leꞌnigeꞌanehatagaya afinaꞌmo Metelehamu taonifiꞌmo eꞌana avaꞌyi huꞌnaꞌae.

2Lutiꞌa Movasi hoyalegamo uꞌniya gemae

1 Neyomi negafoꞌamo agiꞌamo Movasiꞌae. Ani vekamo ala agi vekamo maiꞌnenoNeyomi anauꞌamoꞌmo faliꞌniya vekamo Elimeleki nofi vayapati vekamomaiꞌniye. 2LutiꞌaNeyomifeꞌmo, Hoyalegamouteꞌnamali avoyamohatagauꞌa atalesayamali alagamo alimealime uguve. Mago vekamoꞌmo he, kanalene, huno hisigeꞌna aiyaka aliꞌna alime alimevisuvana kanalepiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo Neyomiꞌa, he kanalenagi, nanofeloꞌni-mogamo afaꞌa uka ani kava huvo, huno ha paiꞌniye. 3 Ha paiꞌnigeno Lutiꞌa hoyalegauteno mali avoyamo hatagauꞌa ataleme uꞌnaya vayaꞌai apaiyakamo alino alime alimeuꞌniye. Ina la hoyafiꞌmo eꞌna maiꞌnofi huno agesamo oꞌafiꞌniyana Movasiꞌa Elimelekinofi vayapati vekamo hoyafikeꞌmo eno aliꞌyaꞌmo aliꞌniye. 4 Aliꞌyaꞌmo neꞌaligenoꞌaeꞌmoMovasiꞌa Metelehamu taonifatiꞌmo eno avaꞌyi huteno aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmo,Ala kava neꞌmoꞌa lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maino, huno ke apamamaeꞌnigeꞌa-paeꞌmo geꞌaleꞌmo aeꞌa atagaina huꞌa, Ala kava neꞌmoꞌa kaha maeno, huꞌa ha paiꞌnae.5 Movasiꞌa kava neꞌaeꞌmo, Uma venemo a kanomo haiya kotega a kanoe, huno 6 afigeꞌnigenoꞌaeꞌmo, Alu kotegatiꞌmoNeyomiꞌeꞌmo lokaeno eꞌniya a kanomoMovapu kotegaa kanomomaiꞌniye. 7Netepiꞌmo eno nagaefeꞌmo, Aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌai apaiyakamoaliꞌnamali avoyamo alime alime ugesuve, huno ge hunonafi geꞌnigeꞌnaeꞌmohe, huꞌna hapaiꞌnogeno aliꞌyaꞌmo alime alime eno hemenitomo uluna nopiꞌmo maino falu huꞌniye,huno ha paiꞌniye. 8 Movasiꞌa uno Lutifeꞌmo, Geꞌnimo alagepa huka afiyo. Uka aluvayaꞌai hoyafatiꞌmo mali avoyamo alika anupa osuvo. Mani hoyafikeꞌmo aliꞌyaꞌnimoneꞌaliya aꞌne anagaꞌeꞌmo magokepi lokaeka aliꞌyaꞌmo aliyo. 9 Malimo nehatagayavayaꞌmo haiyateꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌalifigi apakeka alagepa hu malo. Apaketekaeꞌmoaliꞌyaꞌnimo neꞌaliya aꞌne anagaꞌmo apakame huka magokepi lokaeka aliꞌyaꞌmo aliyo.Nagae aliꞌyaꞌmo neꞌaliya neya vayaꞌaifeꞌmo, Hanageke yaꞌmo oꞌamiyo, huꞌna ago hapapaiꞌnove. Anifeꞌmo kahausigekaeꞌmo uka yafa kepiꞌmo he fili eꞌa maleꞌnaya anitetiꞌmoalika no, huno ha paiꞌniye. 10 Ha paiꞌnigeno Lutiꞌa ape huno mopafiꞌmo aleꞌya fainomaiꞌnenoꞌaeꞌmo, Nagaemo alu kotega a kanomomaiꞌnovaꞌmonanafa na kava higekaeꞌmoalagepa kaulagamo neꞌnagane, huno ha paiꞌnigeno 11 Movasiꞌa, Anaukamoꞌmo agofaliꞌnigeka kanofelokamofeꞌmo alagepa huno kahauꞌniya kavafeꞌmo kava gemo agoafiꞌnove. Afiꞌnovana kokamogi itaka afokamogimogi huka ago apataleteka oꞌapakeꞌnanavayaꞌeꞌmo maiꞌnane, huꞌa kava gemo huꞌnageꞌna afiꞌnove. 12 Ala kava neꞌmoꞌa kahamaeno kamisigeka maiyo. Kagaemo eka Ala kava neꞌmo Isaleli vayaꞌai Gotiꞌapimohakufiꞌmo fala kiꞌnananageno alagepa huno yagaino kategaiye, huno ha paiꞌniye. 13Ha

Page 8: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luti 2:14 5 Luti 3:8paiꞌnigeno Lutiꞌa, Nagaemo ina agufa a kanomo maiꞌneꞌna kagae aliꞌyaꞌmo noꞌaluvaa kanomo maiꞌnovaꞌmonanafa kaipamoꞌmo falu huka nateꞌnane. Aise gemo nehanageꞌmoꞌmo alika lokiya vaika neꞌnatane, huno ha paiꞌniye. 14 Neꞌyaꞌmo neꞌneꞌapaeꞌmoMovasiꞌa Lutifeꞌmo, Eka peleti mayamo alika nofi alagafati anipiꞌmo aeteka no, hunoha paiꞌniye. Lutiꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌeꞌmo itopale maiꞌnagenoꞌaeꞌmo Movasiꞌa malialagamo ago kae maleꞌnaya mali alagamo alino amiꞌnigeno neno amu huꞌnigeno magoneꞌyaꞌamo afaꞌa haneꞌniye. 15 Magoꞌe huno mali avoyamo alino anupa hisiyafeꞌmo hetino uꞌnigenoꞌaeꞌmo Movasiꞌa aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmo, Mali hayamo neꞌmalayayateꞌmomago ataleꞌnisayamali avoyamo afaꞌa aligiyanagi ge ohaiyo. 16Mali hayafatiꞌmomago alita halautapa maleꞌnisageno alisigetapaeꞌmo ge ohaiyo, huno hapa paiꞌniye.17Ani ge huꞌnigenoꞌaeꞌmo Lutiꞌamali avoyamo alino anupa hume humeneꞌvigenoꞌaeꞌmoyegemo lamino faleꞌniye. Kayotetiꞌmo alino amagiꞌnigenomali alagaꞌageꞌmomopafiꞌmoasagauno aiꞌnigeno kupiꞌmo alino ku aiꞌnigeno laisi kukana huno lusi kana huꞌniye.18 Taonifilagamo alinino uno anofeloꞌamoꞌmo ave litenoꞌaeꞌmo Movasiꞌa amiꞌnigenoneno amu huteno aliꞌniya neꞌyaꞌeꞌmo alino anofeloꞌamoꞌmo amiꞌniye. 19 NeyomiꞌaLutifeꞌmo, Hemenimo mali avoyamo haiyatetiꞌmo aliꞌnane. Ina la hoyafiꞌmo aliꞌyaꞌmoaliꞌnane. Ala kava neꞌmoꞌa kaha maeꞌniya vekamo hamaeno amino, huno ha paiꞌnigeno,Mago vekamo agiꞌamo Movasi hoyafiꞌmo aliꞌyaꞌmo aliꞌnove, 20 Huno ha paiꞌnigenoNeyomiꞌa, Ala kava neꞌmoꞌa ha maeno amino. Ala kava neꞌmoꞌa faliꞌnaya vayaꞌaite-gaꞌe afaꞌa neꞌmaiya vayaꞌaitegaꞌeꞌmo ani kava huguve, huno hapa paiꞌniya kavaꞌmoage okaniꞌnigeno nehiye. Ani vekamo negafotiꞌamoꞌmogeno laꞌaha maesiya vekamomaiꞌniye, huno ha paiꞌniye. 21Huno ha paiꞌnigeno Lutiꞌa Movapu kotega a kanomoꞌmohunoꞌaeꞌmo, Movasiꞌa alagepa huno nahamaeno naha painoꞌaeꞌmo, Aliꞌyaꞌnimo neꞌaliyaaꞌne anagaꞌeꞌmo lokaeka mali avoyamo aliyo. Alime alime neꞌugeꞌapao ani aliꞌyaꞌmoaliꞌa hano hiyo, huno naha paiꞌniye, huno ha paiꞌniye. 22 Neyomiꞌa Lutifeꞌmo, He,Nanofelo, huno, Alu vekamo hoyalegamo visanaꞌmoꞌmo mago vayaꞌmo kagaetegamoegae. Movasi hoyalega uka aꞌne anagaꞌeꞌmo magokepi lokaeka aliꞌyaꞌmo alisanaꞌmoꞌmoalagepa huka maigane, huno ha paiꞌniye. 23 Inagi Lutiꞌa apakaeꞌeꞌmo aliꞌyaꞌmo alimealime neꞌvigeꞌapaeꞌmomali avoyamo hatagauꞌa hano huge viti avoyamo hatagauꞌa hanohuge huꞌnae. Lutiꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌalinoꞌaeꞌmo anofeloꞌamoꞌeꞌmo lokaeno maiꞌniye.

3Lutiꞌa Movasitegamo uꞌniya gemae

1 Neyomiꞌa Lutifeꞌmo, Nanofelo, huno, kagaemo mago vekamoꞌmo aliteno alagepahuno yagaino katesigeka kanale huka maisanafeꞌmo nahauꞌniye. 2Ani vekamo Movasiꞌanegafokamoꞌmo maiꞌniye. Aliꞌyaꞌamo neꞌaliya aꞌne anagaꞌeꞌmo lokaeka aliꞌyaꞌamoaliꞌnana vekamo maiꞌniye. Hemeni haniꞌilagamo ve anagaꞌmogimo mali alagaꞌehaletiꞌyaꞌaꞌeꞌmo sipetiletiꞌmo faiꞌa kateꞌa kokuꞌnapiꞌmo yaga yaga hisageno yasimoꞌmohaletiꞌyaꞌamo alino halelino neꞌvisigeno alagaꞌageꞌmo mopafiꞌmo asagauno aigiye.Movasiꞌa ani aliꞌyaꞌmo alisayategamo uno maigiye. 3 Uno maiꞌnisigekaeꞌmo aniꞌmofaletaleka alagepa atumo neꞌaiya uvelimo faleteka hogote alagepa kukenakamo alikavaika aliteka aliꞌyaꞌmo neꞌalisayategamo uka maiyo. Ukaeꞌmo uka aulagaleꞌmo afoleoꞌaika maiꞌnegenoꞌao neꞌyaꞌe aniꞌeꞌmo neno hano hino. 4 Neno hano hutenoꞌaeꞌmohaino havaegefeꞌmo hisigekaeꞌmo haino havaesiya yaꞌamo ageka alagepa hu maleꞌnekahavaeꞌnisigekaeꞌmo palaketimo alika asaga huliꞌneka aiyalegatiꞌmo faleka haika aiyaafafaleꞌmo havao. Henagaꞌamo ina kava huvo, huno kaha paigiye, huno ha paiꞌniye.5 Lutiꞌa, He kanalenageꞌna muki hana gemo alagi akame huguve, huno ha paiꞌniye.6 Inagi aliꞌyaꞌmo neꞌaliyategamo unoꞌaeꞌmo muki anofeloꞌamoꞌmo ha paiꞌniya gemoakame huno huꞌniye. 7 Movasiꞌa neꞌyaꞌmo nege aniꞌmo nege huꞌnigenoꞌaeꞌmoaipamoꞌmo kanale huꞌnigeno uno mali alagamo maleꞌnaya yategamo havaeꞌniye. Aukaleꞌnigenoꞌaeꞌmo Lutiꞌa sako huno uno palaketimo alino asaga huliꞌneno aiyalegamofaleno haino havaeꞌniye. 8 Movasiꞌa au kaleꞌnenoꞌaeꞌmo haniꞌilaga folaguꞌmo aino afe

Page 9: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luti 3:9 6 Luti 4:7leno havaeyategamo a kanomo eno havaeꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmo hau aiꞌniye. 9 Hauaiteno atete nehunoꞌaeꞌmo ina lagae, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, Ala nene, huno,Nagaemo Lutiꞌnageꞌmae. Negafoꞌnimogamo maiꞌnanaꞌmofeꞌmo kukenakaletiꞌmo alikakofika nato, huno ha paiꞌnigeno 10 Movasiꞌa, Ala kava neꞌmoꞌa alagepa huno kahamaeno kamino. Hemenimo nehana kavakamoꞌmo kanofelokamoꞌeꞌmo maiꞌnekaeꞌmonehana alagepa kavakamo ago aeno aga seꞌniye. Asole neya vayaꞌmo maiꞌneꞌamago neya vayaꞌmogi kagemi yaꞌapimo hanege magoꞌamogi ohanege huꞌniya vayaꞌmomaiꞌnayanageka mago neya vekaleꞌmo maiguve, huka kagesamo oꞌafiꞌnane. 11 Mukimani kote ve aꞌnemogimo kagaemo kageꞌnayana kanale a kanomo maiꞌnane, huꞌaago kageꞌnayaꞌmofeꞌmo koli osuvo. Naha paiꞌnana gemo afiꞌnovanageꞌna kaha paige-suve. 12Negafokamoꞌnamo maiꞌnovanageꞌna miya faiꞌna hatu maeꞌna katesuva vekamomaiꞌnovaꞌmonanafamago hogote vekamo negafokamoꞌmomaitegeꞌna agae akamelegativekamo nagaemo maiꞌnove. 13 Hemenimo manile havaeꞌnegeꞌnao egamo uꞌna aipaagesaeꞌmo afi gegauve. Yagaiꞌna kategauve, huno hisiyana kanalene. Agaemo, yagaiꞌnaokategauve huno hisiyana nagaemo afaꞌa yagaiꞌna kategauve. Gotiꞌa maiꞌniye, huꞌaalagi lama gemo nehaya kava huꞌna lama gemo kaha nepauve. Hemenimo halateago havaeꞌnegeno kotino, huno ha paiꞌniye. 14 Lutiꞌa halate havaeteno kotino haoleꞌnigenoꞌaeꞌmo ve aꞌnemogimo oꞌagesayafeꞌmo ago he tino uꞌniye. Movasiꞌa vayaꞌ-mogimo Lutiꞌmo agesayafeꞌmo ohauꞌniyaꞌmofeꞌmo hanipiꞌmo he tino uꞌniye. 15MovasiꞌaLutifeꞌmo, lavolavokamo alika ataleka yakai maleno, huno ha paiꞌnigeno Lutiꞌa alinoataleno yakai maleꞌnigeno laisi kukana yaꞌmo alino aeno laku faeno maleteno alinoasaga huno kofino ateꞌniye. Kofino ateꞌnigeno kofilino taonifilagamo haiꞌniye. 16 Lutiꞌahaino anofeloꞌamotegamo avaꞌyi huꞌnigenoꞌaeꞌmo, nanofelo, ago neꞌapiye, huno afigeꞌnigenoꞌaeꞌmo LutiꞌaMovasiꞌmomuki hamaeꞌniya gemo ava ge huno ha paiꞌniye. 17Hapaiteno magoꞌe gemo ha painoꞌaeꞌmo, Movasiꞌa mali alagamo alino namitenoꞌaeꞌmo,Kanofelokamotegamo kagufaꞌagekeꞌmo oꞌuka neꞌyaꞌekeꞌmo alinineka uvo, huno nahapaiꞌniye, huno ha paiꞌnigeno 18Neyomiꞌa, ani kavafeꞌmo kahausoli osuka haiya kavaꞌmoafole aisifigi aise afinaꞌmo afaꞌa agava maiyo. Movasiꞌa hemenimo afaꞌa noꞌmaigaifa anikavaꞌmo alino alagepa huno neꞌategaiye, huno ha paiꞌniye.

4Movasiꞌa Lutiꞌmo aliꞌniya gemae

1 Movasiꞌa taonimo yafa lafi kegiꞌyaleꞌmo aliꞌa anupa huꞌa neꞌmaiya yateꞌmo unoitopaleꞌmo maiꞌniye. Maiꞌnigeno mago vekamo Elimeleki nofi vayapati vekaeꞌmoMovasiꞌa ava gemohuꞌniya vekamoneꞌegeno agetenoMovasiꞌa keya aenogehunoꞌaeꞌmo,Veꞌnimo, huno, Eka manileꞌmo itopaleꞌmo maiyo, huno ha paiꞌnigeno eno itopaleꞌmomaiꞌniye. 2 Movasiꞌa naya loleꞌa vayatama vayaꞌmo taonifiꞌmo neꞌyagaiya vayatamavayaꞌmo apavalelino eꞌnigeꞌa magokepi itopaleꞌmo maiꞌnae. 3Maiꞌneꞌapaeꞌmo Movasiꞌaagaiꞌa anaga vayapati vekaeꞌmo, Neyomiꞌa Movapu kotegatiꞌmo ataleno eno manileꞌmomaiꞌniye. Elimelekiꞌa ago falitegeno Neyomiꞌa Elimeleki mopamo laꞌagae anaga vayapativekamo mopaꞌamo maketi hisiyafeꞌmo hauꞌniyanageꞌna mago gemo kaha paigesuve.4 Kagaemo miya faika hatu maeka atesanafeꞌmo kahauꞌnisiyana mani vayaꞌai apaula-galeꞌmo miya faiyo. Kagaemo miya faisanafeꞌmo hogote vekamo maiꞌnanageꞌna kagaekakamelegati vekamo nagaemo maiꞌnove. Inagi miya faiꞌna hatu maeꞌna ategauve,huka hisanaꞌmoꞌmo naha paiyo, huno afi geꞌnigeno, miya faiꞌna hatu maeꞌna ategauve,huno ha paiꞌniye. 5 Movasiꞌa, Neyomitetiꞌmo mopamo miya faisanaꞌmoꞌmo LutiꞌmoMovapu kotega kogu a kanoꞌeꞌmo miya faigane. Faliꞌniya vekamo nofi vayaꞌamogimopamo hanesiyafeꞌmae, huno ha paiꞌnigeno, 6Nagaemo afaꞌa miya faiꞌna hatu maeꞌnaoꞌategauve. Falitesugeꞌapaeꞌmomafaꞌne anagaꞌnimogi oꞌalisayana kanale osugiye. Oꞌna-haiyanagi kagaikageꞌmomiya faiyo, hunoha paiꞌniye. 7Akeyaꞌvilagamo Isaleli vayaꞌmogihuꞌnaya kavaꞌmo haneꞌniyana mago yaꞌmo miya faiꞌa hatu maeꞌa ateꞌnaya afinaꞌmo anivayaꞌmogimo apaiyaletiꞌmo suꞌapimo asagiꞌa neꞌapamiya kavane. Isaleli vayaꞌmogimo

Page 10: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luti 4:8 7 Luti 4:18-22ani kavaꞌmo ago alita kanale huꞌnone, huꞌa huteꞌa nehaya kavaꞌmo haneꞌniye. 8 Anikavaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo ani vekamoꞌa Movasifeꞌmo, Miya faiyo, huno ha pait-enoꞌaeꞌmo aiyaletiꞌmo suꞌamo asagino amiꞌniye. 9Movasiꞌa neꞌyagaiya vayatama vayaꞌemuki vayaꞌefeꞌmo, Mukiꞌamogitapamo ani kavaꞌmo ago ageꞌnae. Hogoteno NeyomiꞌaElimeleki yatenagi Kiliyoni yatenagi Maloni yatenagi huno muki yaꞌapileꞌmo yagaiꞌniye.Hemenimo nagaemomuki yaꞌapimo agomiya fauve. 10Agomiya fauvaꞌmofeꞌmo Lutiꞌmonagaiꞌni aꞌmo maiye. Maloniꞌa ani a kanomo Movapu kotega a kanomo aliꞌniyatetiꞌmoago ataleno faliꞌniya a kanomo nagaemo ago aluve. Aluvaꞌmofeꞌmo Maloni anagavayaꞌai mopamo hanegaiye. Maloni anaga vayaꞌmo faliꞌa hano osuꞌa maige maigehuꞌa maigae. Hemenimo lapakaemo mani nehuva kavaꞌmo ago ageꞌnae, huno hapapaiꞌniye. 11 Neꞌyagaiya vayatama vayaꞌmogiꞌeꞌmo, He, ago ageꞌnone. Ala kava neꞌmoꞌaani nokafiꞌmo esiya a kanomo alagepa huno yagaino ateꞌnisigeno asole mafaꞌnemoYekopu atalaꞌmo Lesoꞌe Liyaꞌeꞌmo aliꞌana apateꞌnaꞌa kava huno asole mafaꞌne anagaꞌmoalino apategaiye. Ala kava neꞌmoꞌa kaha maenageka Efalata nofi vayapatiꞌmo kagemiyakaꞌe vekamo maiꞌneka ala kagi vekamo maiyo. 12 Ala kava neꞌmoꞌa kaha maenageꞌamafaꞌne anagakamogimo Pelesi nofi vayapatiꞌmo Yutagani Temagani mafaꞌne anagavayakana huꞌa maigae, huꞌa ha paiꞌnae. 13Movasiꞌa Lutiꞌmo aliꞌnigeno Ala kava neꞌmoꞌaLutiꞌmo alagepa huno hamaeꞌnigeno aipaguꞌeꞌmomaiteno vemafaꞌnemo alino ateꞌniye.14Aꞌne anagaꞌmogimo Neyomifeꞌmo, Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alita asaga higetao. Alakava neꞌmoꞌa vemafaꞌnemokamiꞌniyanagenohemenimomiya faino hatumaeno latesiyavekamo maiꞌniye. Ani mafaꞌnemo ala agi vekamo maino. 15 Kanofelokamoꞌmo kagae-feꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌnigeno alagepa huno kaha neꞌmaeyaꞌmofeꞌmo seveniꞌa vemafaꞌnemo alika apateꞌnanesinana ago aeno apaka seꞌniyesine. Agaemo alino ateꞌniyave mafaꞌnemoꞌa alagepa huno yagaino kategaiye. Anekalomo ago leꞌnananagenoalagepa huno yagaino kategaiye, huꞌa ha paiꞌnae. 16 Inagi Neyomiꞌa ani ve mafaꞌnemoavaleno anu kiteno yagaino ateꞌniye. 17 Ani kote aꞌne anagaꞌmogimo agiꞌamo Ometiꞌaehuꞌa ateꞌnae. Muki vayaꞌaifeꞌmo, Neyomiꞌa ve mafaꞌnemo ago alino ateꞌniye, huꞌahapa paiꞌnae. Henagaꞌamo Ometiꞌa Yesimo alino ateꞌnigeno Yesiꞌa Neviniꞌmo alinoateꞌniye. 18-22 Pelesi aginago vayaꞌmogi apakiꞌapimo haneꞌniye. Ani vayaꞌai apakiꞌapimoPelesiꞌa Hesaloniꞌmo alino ateꞌnigeno Hesaloniꞌa Lamoꞌmo alino ateꞌnigeno LamoꞌaAminanapuꞌmo alino ateꞌnigeno Aminanapuꞌa Nesoniꞌmo alino ateꞌnigeno NesoniꞌaSamoniꞌmo alino ateꞌnigeno Samoniꞌa Movasiꞌmo alino ateꞌnigeno Movasiꞌa Ometiꞌmoalino ateꞌnigeno Ometiꞌa Yesiꞌmo alino ateꞌnigenoꞌaeꞌmoYesiꞌa Neviniꞌmo alino ateꞌniye.

Page 11: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Esata 1:1-2 8 Esata 1:11

ESATAAkeyaꞌvilaga Pesiya kotegamo maiꞌnaya vayaꞌai ala kini vekaꞌapimo Sekisiꞌa maiꞌniye.

Kini vekamo Sekisiꞌa aꞌamo ha faino ataleteno Esataꞌmo Yu aꞌmafaꞌnemo lekana painoateꞌnigeno Kuvini a kanomo hamaleꞌniye. Esataꞌmo avuꞌamoꞌmo Motekaiꞌa yagainoateꞌniye. Kini vekamo Sekisiꞌa mago vekamo hogote gamani vekamo maisiyafeꞌmoagiꞌamo Hemaniꞌa lekana paino ateꞌniye. Hemaniꞌa Motekaifeꞌmo alagi ohauꞌnigeno,Motekaiꞌe muki nofi vayaꞌaꞌeꞌmo naipeletiꞌmo apaisugeꞌa faligae, huno agesa afiꞌniye.Afiꞌniyaꞌmofeꞌmo Esataꞌa anauꞌamo Sekisifeꞌmo ani kavafeꞌmo ha paiꞌnigeno Sekisiꞌa,Hemaniꞌmo avalelitutapa posi yosaleꞌmo aneꞌmu aetapa asaigeno falino, huno hapapaiꞌniye. Esataꞌa vayaꞌamo hapa maeꞌnigeꞌa kame vayaꞌapiꞌeꞌmo kame huꞌa aeꞌa apakaseꞌnageno Motekaiꞌa Hemani aimuꞌyaleꞌmo maiꞌneno Yu vayaꞌaiteꞌmo alagepa hunoyagaino apateꞌniye.

Kuvini a kanomo Vasitiꞌa kini vekamo Sekisi geꞌamo oꞌafiꞌniya gemae1-2 Pesiya kotegamo Sekisiꞌa kini vekamo maiꞌniye. Agaemo Susa taonifiꞌmo gamani

yafa lafi kegiꞌyafiꞌmo yagaino neꞌapateya siateꞌmo fai maiꞌnenoꞌaeꞌmo muki vayaꞌmovani hataleti tuveti seveniꞌa polovenisifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaiteꞌmo yagaino apateꞌ-nenoꞌaeꞌmo Itiya kotegatiꞌmo aepa faiteno uno Itiyopiya kotegaꞌeꞌmo yagaino ap-ateꞌniye. 3 Loleꞌe magoꞌe kafugamo kini vekamo maiꞌneno yagaino neꞌapatenoꞌaeꞌmomuki ala apaki vayaꞌmo muki kotega maiꞌnaya vayaꞌaifenagi aliꞌyaꞌamo neꞌaliyavayaꞌaifenagi gamani vayaꞌaifenagi huno alopa yagita huteno ge huꞌniye. Pesiya amivayaꞌaifenagiMitiya ami vayaꞌaifenagi yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌaifenagi ala vayaꞌaifenagihuno ge huꞌnigeꞌa eꞌa maiꞌnae. 4Ani neꞌyaꞌmo magoꞌe huno apamime apamime uꞌnigeꞌasigisiꞌa kaimo neꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo ani kini vekamoꞌa muki noꞌafi konali yaꞌamogikagemi yaꞌamogi muki alu ya alu yaꞌamogi huno alino apave liꞌniye. Ani yaꞌmoageꞌnayana alagepa yaꞌmo haneꞌnigeno mago hogote yaꞌmo haneꞌnigeꞌa ageꞌnae.

5 Ani alopa neꞌyaꞌmo ago neꞌa hano hutagenoꞌaeꞌmo kini vekamoꞌa mago alu alopaneꞌyaꞌmo agaiꞌa no haopaꞌaleꞌmo lafi kegiꞌya yuꞌilagamo yagita huꞌniye. Ani neꞌyaꞌmoSusa taonifiꞌmogamani yafa lafi kegiꞌyafiꞌmomukimaiꞌnaya vayaꞌmoala vayanagi ina ag-ufa vayanagi huꞌa eꞌa neꞌnae. Ani neꞌyaꞌmonemenemeuꞌamagoke salemomaiꞌnae. 6Anineꞌyaꞌmo neꞌnaya haopaleꞌmo alagepa hiꞌyalamuꞌmo haneꞌniya haopaleꞌmo akeyaꞌvi-laga vayaꞌmogimo haesa huge yaveyave huge oko huge huꞌniya yafaꞌe alaveꞌyoganaagufa yafaꞌeꞌmo aliꞌa mopafiꞌmo kale kaeꞌa hiꞌyalamuꞌmo hu maleꞌnae. Ani neꞌyaꞌmonegefeꞌmo huꞌapaeꞌmo ani yateꞌmo yaveyave lavolavoletiꞌe oko lavolavoletiꞌeꞌmo asaimaleteꞌa alagepa nofitetiꞌmo ki maleꞌnae. Vegovego siluva keteꞌmo lavolavomo asaimaleteꞌa yafa posimo faiꞌa ateꞌnaya posileꞌmo nofi ki maleꞌnae. Ani neꞌyaꞌmo nesayaaupilaga yateꞌmo alagepa goli siamo malege alagepa siluva siamo malege huꞌa maleliuꞌeꞌa hu maleꞌnae. 7 Vayaꞌmogimo aniꞌmo nesaya kapumo aeto agufaꞌe goli kapumoaliꞌnae. Kini vekamoꞌa asole nofi alagafati aniꞌmo alino ani vayaꞌmo lakino apamiꞌniye.8 Nofi alagafati aniꞌmo na magi kapumo lakita negaune, huꞌa huꞌnafi hapauꞌniya agufaani kapumo lakiꞌa neꞌnae. Kini vekamoꞌa noꞌafiꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌaeꞌmo, mukivayaꞌamogimo anifeꞌmo hapauꞌnisiyaꞌmoꞌmo kapuꞌapifiꞌmo aniꞌmo lakitapa apamiyo,huno hapa paiꞌniye. 9 Ani afinaꞌmo Kuvini a kanomo Vasitiꞌa ina kava huno mukiaꞌne anagaꞌagekeꞌmo kini vekamo nopiꞌmo alopa neꞌyaꞌmo nesayafeꞌmo yagita hunoapateꞌnigeꞌa eꞌa neꞌnae.

10 Ani alopa neꞌyaꞌmo neꞌnaya afinaꞌmo napa seveni afinaꞌmo kini vekamoꞌa nofialagafati aniꞌmo lusi aniꞌmo neteno aiseꞌamo negi maleꞌniye. Maleteno hogote vayaꞌmonoꞌafiꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmo seveniꞌa vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌnae. Apak-iꞌapimoMehumaniꞌagi Misitaꞌagi Hamonaꞌagi Mikitaꞌagi Amakitaꞌagi Setaꞌagi Kakasiꞌagihuꞌa maiꞌnae. 11 Kini vekamoꞌa, Kuvini a kanomo Vasitiꞌmo utapa avalelita eyo, huno

Page 12: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Esata 1:12 9 Esata 2:3hapa paiꞌniye. Ani Kuvini a kanomo Vasitiꞌmo egefeꞌmo, kuvini kakolitamo alinoagenopaleꞌmo maleno aliteno eno, huno hapa paiꞌniye. Ani kuvini a kanomo alagepaagufamohaneꞌniya a kanomomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo kini vekamoꞌamuki gamani vayaꞌemukiani alopa neꞌyateꞌmo eꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo kanale agufaꞌamo alinineno apavelisigeꞌaagesayafeꞌmo hauꞌniye. 12 Noꞌafiꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogimo kini vekamoꞌahapa paiꞌniya gemo uꞌa ha paiꞌnayaꞌmonanafa Kuvini a kanomo Vasitiꞌa oꞌafiꞌniye.Oꞌafiꞌnigeno ani gemo kini vekamoꞌa afitenoꞌaeꞌmo lusi kava huno ge neꞌnigeno aipamoleꞌniye. 13Kini vekamoꞌa huꞌniya kavaꞌamo haneꞌniyanamuki vayaꞌaiteꞌmo alagepa hunoyagaino apatege keꞌaepa gemo afige huno maisiyafeꞌmo aipa agesamo aliꞌa api aiꞌa huꞌaatesaya vayaꞌaifeꞌmo ge huno apafinekeya agufa kavaꞌmohaneꞌniye. Ani agufa kavaꞌamohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo kuvini a kanomoꞌmo huꞌniya kavafeꞌmo ava gemo afitenoꞌaeꞌmo aniageteꞌa afiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo keya aeno ge huꞌniye. 14 Ina kava huvo, huꞌa ha nepaiyavayaꞌai apakiꞌapimo Kasenaꞌagi Setaꞌagi Atimataꞌagi Tasisiꞌagi Melesiꞌagi MasenaꞌagiMemukaniꞌagi huꞌa maiꞌnae. Ani seveniꞌa vayaꞌmo Pesiya vayapatiꞌmo maige Mitiyavayapatiꞌmo maige huꞌa maiꞌneꞌa hogote gamani vayaꞌmo maiꞌnae. 15 Inagi agaemoani vayaꞌaifeꞌmo ina ge huno hapa paiꞌniye. Kuvini a kanomo Vasitiꞌa nagaetegamoegefeꞌmo hisiya kavafeꞌmo noꞌnifiꞌmo aliꞌyaꞌnimo neꞌaliya vayaꞌmo aliꞌna apateꞌnogeꞌauꞌa ha paiꞌnayaꞌmonanafa geꞌnimo ago amagino ataleꞌniye. Ani kavatefeꞌmo keꞌaepagemoꞌmo na yane, huno huꞌniye. Lagaemo Kuvini ategamo na agufa kavaꞌmo hugune,huno apafi geꞌniye.

16 Inagi ala vekamo Memukaniꞌa kini vekaꞌe ha neꞌmaya gamani vayaꞌefeꞌmo inage huno hapa paiꞌniye. Kini vekae, huꞌna, afiyo. Kuvini a kanomo Vasitiꞌa kinivekamogalegageꞌmo ani agufa hosu kavaꞌmo osuꞌniyaꞌmonanafa agaemo muki gamanivayakalegaꞌe kagaemo muki yagaika neꞌapatana vayaꞌaitegaꞌeꞌmo ani agufa hosukavaꞌmohuꞌniye. 17Kagaemomuki haopalegamoyagaikaneꞌapatana aꞌne anagaꞌmogimokuvini a kanomoꞌmo huꞌniya kavafeꞌmo ava gemo afiteꞌapaeꞌmo ina ge huꞌa hugae.Kini vekamo Sekisiꞌa Kuvini a kanomo Vasitifeꞌmo, eno, huno ge huꞌniyaꞌmonanafageꞌamo ago amagino ataleꞌniye, huꞌa hugae. 18Ani gemo huteꞌa anauꞌapimogi geꞌapimooꞌafisageꞌapaeꞌmo kaveta hugae. 19 Kini vekae, kahauꞌnisiyaꞌmoꞌmo mani agufa gemohuteka ge huka atalegeno muki vayaꞌaitegamo uneno hino. Vasitiꞌa halate magoꞌehuno eno oꞌnagegaiye. Ani agufa lokiya gemo huka Pesiya vayaꞌe Mitiya vayaꞌeꞌmokeꞌaepa geꞌapimo haneꞌniya mukufiꞌmo vayaꞌmogimo aeꞌa kalo paeꞌa oꞌatalesayafeꞌmoavoꞌmo kaemalegeno haneno. Avoꞌmo kaemaletesagekaeꞌmo Vasiti aimuꞌyaleꞌmomagoaeno aga seꞌnisiya a kanomo kuvini a kanomo maisiyafeꞌmo lekana paika ato. 20 Manigemoꞌmo muki neꞌyagaina kotegamo aino atagu faeno uneno hisigeꞌapaeꞌmo muki aꞌneanagaꞌmogimo afiteꞌa anauꞌapimogi geꞌapimo afigae. Aꞌnemogimo apaki haneꞌniyaanauꞌapimogi geꞌapiꞌe apaki ohaneꞌniya anauꞌapimogi geꞌapiꞌeꞌmo afaꞌa afigae, huno hapaiꞌniye.

21 Kini vekaꞌe muki neꞌyagaiya vayaꞌmogiꞌeꞌmo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo ani geeꞌmohapauꞌnigeno kini vekamoꞌa Memukaniꞌa huꞌniya gemo akame huꞌniye. 22 Inagi kinivekamoꞌa avoꞌmo kaeno atalegeno muki neꞌyagaiya kotegamo uneno huꞌniya gemoina ge huno alu apake alu apakefatiꞌmo avoꞌmo kaenoꞌaeꞌmo, Vemogigeꞌmo afamoanagaꞌapileꞌmo yagaiꞌa apateyo, huno avoꞌmo kae maleꞌniye.

2Esataꞌa Kuvini a kanomo hamaleꞌniya ava gemae

1 Kini vekamoꞌa aipamo leꞌniya kavaꞌamo hano hutegenoꞌaeꞌmo halate kuvini akanomo Vasitiꞌa hosu kavaꞌmo huꞌnigeno hafaino ataleꞌniya keꞌaepa gemo avoꞌmokae maleꞌniya geeꞌmo agesamo afiꞌniye. 2 Kini vekamo vayaꞌamo maiꞌneꞌa noꞌafiꞌmoaliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogi kini vekaeꞌmo, mago alagepa apakufamo haneꞌnisiyaaꞌmafaꞌne anagaꞌmo veꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa ohavaeꞌnisaya aꞌmafaꞌne anagaꞌaifeꞌmokahauya hugae. 3Kagaemo mago gamani vayaꞌmo muki neꞌyagaina kotegamo maiꞌnaya

Page 13: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Esata 2:4 10 Esata 2:16vayapatiꞌmo mago vayaꞌmo lekana paika apatesanageꞌa alagepa apakufamo haneꞌnisiyaaꞌmafaꞌne anagaꞌmo apavaleli eꞌa Susa taonimo gamani lafi kegiꞌyafiꞌmo aꞌne anagakamoneꞌmaiya nopiꞌmo apategae. Hegaiꞌa kagae aꞌne anagaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateyavekamoꞌmo yagaino apategaiye. Yagaino neꞌapatesigeꞌapaeꞌmo kahaꞌye hisiya agufaapakufamo alino hamalesiyafeꞌmo ani aꞌnemogi uvelimo faleteꞌa apakufaleꞌmo konalimoaliteꞌa maiyo. 4 Inagi ani aꞌne anagapatiꞌmo mago afeꞌmo kahauꞌnisiya a kanomo kuvinia kanomomaisiyafeꞌmo lekana paika atesanageno Kuvini a kanomo Vasiti aimuꞌyaleꞌmomaigiye. Kini vekamoꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo hauꞌnigeno ani gemo akame huꞌniye.

5 Susa taonimo gamani lafi kegiꞌyafiꞌmo maiꞌniya Yu vekamo agiꞌamo Motekaiꞌae.Motekai afoꞌamoꞌmo Yaiꞌae. Yai afoꞌamoꞌmo Simaiꞌae. Simai afoꞌamoꞌmo Kisiꞌae.Motekaiꞌmo Menisameni nofi vayapati vekamo maiꞌniye. 6 Akeyaꞌvilaga kini vekamoagiꞌamo Nepukanesaꞌa Mamiloni kotegatiꞌmo eno Yu vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateyakini vekamo Yehoiyakiniꞌe Yu vayaꞌeꞌmo apavalelinuno Mamiloni kotegamo kalavusihuno apateꞌniye. Ani afinaꞌmoMotekai afoꞌamoꞌeꞌmo avalelino uꞌniye. 7Motekaiꞌa magoaꞌmafaꞌnemo agiꞌamo Esatateꞌmo yagaino ateꞌniye. Himalu gefatiꞌmo Hanasaꞌae huꞌa agiaeꞌnae. Esataꞌa Motekai afoꞌamo aganaꞌamo aꞌmafaꞌnemo maiꞌniye. Maiꞌniyaꞌmonanafaafoꞌamoꞌe itaꞌamoꞌeꞌmo ago falitaꞌageno Motekaiꞌa Esataꞌmo avaleno aꞌmafaꞌneꞌa yahuno neꞌagaiya aꞌmafaꞌnemo maiꞌniye. Esataꞌa alagepa augosaꞌe agufaꞌeꞌmo haneꞌniyaaꞌmafaꞌnemo maiꞌniye.

8Kini vekamo keꞌaepa geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paiꞌnageꞌapaeꞌmo asole aꞌmafaꞌneanagaꞌmo apavaleli eꞌa Susa taonimo gamani lafi kegiꞌyafiꞌmo apateꞌnageno Hegaiꞌayagaino apateꞌniye. Ani afinaꞌmo Esataꞌeꞌmo avaleli eꞌa kini vekamo lafi kegiꞌyayuꞌilagamo ateꞌnageno aꞌne anagaꞌaiteꞌmo neꞌyagaiya vekamo Hegaiꞌa yagaino ateꞌniye.9 Agaemo Esatafeꞌmo hauꞌnigeno amuse huno ateꞌniyaꞌmofeꞌmo malage huno agufamoalino alagepa huno atesiya yaꞌe alagepa neꞌyaꞌeꞌmo alino amiꞌniye. Aꞌne anagaꞌainopiꞌmo mago hogoteꞌa aeꞌa anagi maleꞌnaya yapiꞌmo maisiyafeꞌmo Esataꞌmo alinoatetenoꞌaeꞌmo seveniꞌa aꞌmafaꞌne anagaꞌmogi kini vekamo nopiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya aꞌ-mafaꞌne anagaꞌaifeꞌmo, alagepa hutapa Esatateꞌmo yagaitapa ateyo, huno hapa paiꞌniye.

10Hogoteno Motekaiꞌa Esatafeꞌmo, Yu nofi aꞌmafaꞌnemo maiꞌnove, huka hapa opaiyo,huno ha paiꞌnigeno ani gemo afiteno akame huno maiꞌniye. 11 Muki afinaꞌaeꞌmoMotekaiꞌa aꞌne anagaꞌai no lafi kegiꞌyamalaga umenitata hunomaiꞌniye. Agaemo Esataꞌahaiya kava huno maiꞌnifi huno apafige na agufa kavaꞌmo Esatategamo nehafi hunoapafige hisiyafeꞌmo uno maiꞌniye.

12 Kini vekamoꞌmo apakufaeꞌmo ageno haꞌye hisiyafeꞌmo magoke kafugamo ani aꞌneanagaꞌmo aliꞌa alagepa huꞌa apateꞌnae. Sigisi kaileꞌmo apakufaleꞌmo mago yosamoagiꞌamo meyae huꞌa agi neꞌaya yosafatiꞌmo kola uvelimo he fiꞌa aliniꞌeꞌa apakufaleꞌmofaleꞌa apateꞌnae. Mago alu sigisi kaileꞌmomago uveliꞌe mago alagepa atu neꞌaiya masaveaniꞌeꞌmo aliꞌa faleꞌa apateꞌnae. Ani kavaꞌmo huꞌa hano hutageꞌapaeꞌmo magoke magokeaꞌmafaꞌnemo apavaleliꞌa kini vekamo Sekisitegamo uꞌnae. 13 Inagi muki aꞌmafaꞌne ana-gaꞌmogimo kini vekamo nopiꞌmo ugefeꞌmo huꞌapaeꞌmo alagepa kukenamo apakaiꞌapimohapauꞌniya agufa kukenamo aliꞌa vailiꞌa ute ute huꞌnae. 14Uneꞌmo kini vekamo nopiꞌmofaleno haino maime uno netepiꞌmo aꞌne anagaꞌai nopiꞌmo eꞌniye. Mago vekamo Sasigasikini vekamoꞌa napa tu aꞌne anagaꞌai noteꞌmoneꞌyagaiya vekamoayapiꞌmo apateꞌnae. Aniaꞌmafaꞌnemoꞌmo kini vekalegamo halate magoꞌe huno oꞌugiyaꞌmonanafa henagaꞌamokini vekamoꞌa agaefeꞌmo hausigenoꞌaeꞌmo agi aeno ge hisigeno halate agaetegamougiye.

15 Inagi Esataꞌa kini vekalegamo visiya afinaꞌamo ago afole aiꞌniye. Ani aꞌmafaꞌnemoAmihaili aꞌmafaꞌnemo maiꞌnigeno Amihailiꞌa Motekai avuꞌamoꞌmo maiꞌniye. MotekaiꞌaEsataꞌmo avaleno aꞌmafaꞌneꞌa ya huno agaiꞌniye. Muki vayaꞌmogimo Esataꞌmo ageteꞌa-paeꞌmo amuse huꞌa ateꞌnae. Inagi Esataꞌa kini vekamo uno agesiyafeꞌmo hunoꞌaeꞌmo,mago yaꞌmo namiyo, huno ge osuꞌniyaꞌmonanafa Hegaiꞌa aꞌne anagaꞌaiteꞌmo neꞌyagaiyavekamoꞌa hauꞌniya kukenamo alino vaiteno uꞌniye. 16 Ani afinaꞌmo Sekisiꞌa seveniꞌa

Page 14: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Esata 2:17 11 Esata 3:7kafugamokini vekamomaiꞌneno yagaino apateꞌniye. Ani kafugamo teni kaieꞌmo agiꞌamoTemetiye, huꞌa agi neꞌaya kaileꞌmo Esataꞌa avaleliꞌa kini vekalegamo uꞌnae. 17 Kinivekamoꞌa Esatafeꞌmo magoꞌe huno hau ayamopafiꞌmo hauꞌnigeno mago alu aꞌmafaꞌneanagaꞌmo veꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa ohavaeꞌnaya aꞌmafaꞌne anagaꞌaifeꞌmo ohauꞌniye.Kini vekamoꞌa magoꞌe huno amuse huno ateꞌniyaꞌmofeꞌmo Esata agenopaleꞌmo kuvinikakolitamo alino maleno ateteno Kuvini a kanomo Vasiti aimuꞌyaleꞌmo alino ateꞌniye.18 Inagi kini vekamoꞌa Esataꞌmo lusi yagita huno ateꞌniye. Agaemo muki hogote vayaꞌegamani vayaꞌefeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌa neꞌnae. Kini vekamoꞌa, Nagaemo Esataꞌmo kuvinia kanomo maisiyafeꞌmo lekana paiꞌna ateꞌnovaꞌmofeꞌmo nagaemo muki neꞌyagauvakoteꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo maitapa falu hiyo, huno hapa paiteno muki vayaꞌmo magoꞌehuno alagepa yaꞌmo alino apamiꞌniye. Kini vayaꞌmogimo aliꞌa neꞌapamiya agufa kavahuno magoꞌe yaꞌmo alino apamiꞌniye.

Motekaiꞌa kini vekamo ha maeꞌnigeno kini vekamo ofalino afaꞌa maiꞌniya gemae19 Napa tu afinaꞌmo veꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa ohavaeꞌnaya aꞌmafaꞌne anagaꞌmo

apavaleꞌa aliꞌa anupa huꞌa apateꞌnageno Motekaiꞌa kini vekamo lafi kegiꞌya yuꞌi-laga kate kipateꞌmo ala apaki vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌniye. 20 HogotenoMotekaiꞌa Esatafeꞌmo, Yu nofi aꞌmafaꞌnemo maiꞌnove, huka vayaꞌaifeꞌmo hapa opaiyo,huno ha paiꞌniye. Esataꞌa Motekaiꞌmo yagaino ateꞌniya afinatetiꞌmo geꞌamo afitenoakame huꞌniya kava huno ani afinaꞌeꞌmo geꞌamo afiteno akame huꞌniye. 21 Motekaiꞌakini vekamo lafi kegiꞌya yuꞌilaga kate kipateꞌmo itopaleꞌmo maiꞌniya afinaꞌmo lolevekalaꞌmoganimo kini vekamo lafi kegiꞌya yuꞌilaga kate kipateꞌmo neꞌyagaiꞌa vekalaꞌanianakiꞌanimo Mikitanaꞌe Telesiꞌeꞌmo anaipamo leꞌnigeꞌana kini vekamo amagisaꞌagenofalisiyafeꞌmo vegemo huꞌnaꞌae. 22 Motekaiꞌa ani lole vekalaꞌmogani huꞌnaꞌa gemoafitenoꞌaeꞌmo uno Kuvini a kanomo Esatafeꞌmo ha paiꞌnigeno Esataꞌa Motekai agiꞌale-feꞌmo uno kini vekaeꞌmo ha paiꞌniye. 23 Ani gemo aepaꞌaeꞌmo kahauya huꞌnayana alagilama ge gemo huꞌnaꞌa gemo afiꞌnae. Afiꞌnayaꞌmofeꞌmo apakaemo ani lole vekalaꞌmoanavaleli uꞌana yosaleꞌmo ananeꞌmu aeꞌana asaiꞌnaꞌageꞌana faliꞌnaꞌae. Kini vekamoaulagaleꞌmo ani kavafeꞌmo ava gemo gamani vayaꞌai mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌnae.

3Hemaniꞌa muki Yu vayaꞌmo naipeletiꞌmo apaisugeꞌa faligae, huno hu maleꞌniya gemae

1 Henagaꞌamo aise afinaꞌmo kini vekamo Sekisiꞌa mago vekamoꞌa muki neꞌyagaiyavayaꞌmo aeno apakaseno hogote gamani vekamo maisiyafeꞌmo ani vekamo agiꞌamoHemaniꞌa lekana paino ateꞌniye. Hemani afoꞌamoꞌmo Hameꞌnataꞌae, Agagai aginagovekamae. 2 Kini vekamoꞌa muki vayaꞌaifeꞌmo, Hemaniꞌa ala agiꞌamo amiyo, hunohapa paiꞌnigeꞌa muki kini vekamo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogimo ape huteꞌa alaagiꞌamo amiꞌnayaꞌmonanafaMotekaiꞌa apehutenoHemaniꞌmo ala agiꞌamo amisiyafeꞌmoohauꞌniye. 3 Kini vekamo lafi kegiꞌyafiꞌmo maiꞌneꞌa aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogimoMotekaifeꞌmo, Na kava higekaeꞌmo kini vekamo geꞌamo akame nosane, huꞌa afi geꞌnae.4 Apakaemo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo Motekaifeꞌmo ani kavaꞌaeꞌmo ha paiꞌnayanageꞌapimo oꞌafiꞌniyaꞌmofeꞌmo uꞌa Hemanifeꞌmo, Motekaiꞌa, Yu nofi vayapati vekamomaiꞌnove, huno hapa paiꞌniye. Apakaemo, Hemaniꞌa Motekaiꞌmo afaꞌa atesigenomaiꞌneno ani agufa kavakeꞌmo huno maisifigeta agegaune, huꞌa apakesamo afiꞌnae.5 Hemaniꞌa Motekaiꞌmo ageyana agaetefeꞌmo ape huteno ala agiꞌamo oꞌamiꞌnigenoagetenoꞌaeꞌmo lusi kava huno aipamo leꞌniye. 6Apakaemo Motekaifeꞌmo, Yu nofi vaya-pati vekamo maiꞌniye, huꞌa ha paiꞌnayaꞌmofeꞌmo Hemaniꞌa Motekaikeꞌmo naipeletiꞌmoaisiyafeꞌmo ohauꞌniyaꞌmonanafa muki Motekai nofi vayaꞌmo Pesiya kotegamo maiꞌnayaYunofivayaꞌeꞌmo apaisigeꞌa falisaya kafeꞌmo agesamo afino kahauyahuno agesayafeꞌmohuꞌniye. 7 Inagi tuolofuꞌa kafugamo Sekisiꞌa kini vekamo maiꞌniya afinaꞌmo napa vanikaimo agiꞌamo Nisaniꞌe huꞌa agi neꞌaya kaileꞌmo Hemaniꞌa na agufa kaileꞌmo hainuafinaꞌmo alagepa huꞌa Yu vayaꞌmo apaisaya afinafeꞌmo kahauya huꞌa agesayafeꞌmo

Page 15: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Esata 3:8 12 Esata 4:3yafatetiꞌmo satu yokalomo leꞌnae. Ani yokalomo ago leꞌa kahauya huꞌa ageꞌnayanatuolofu kaimo agiꞌamo Aꞌna kaileꞌmo apaisaya afinaꞌmo ageꞌnae. 8 Inagi Hemaniꞌa unokini vekaeꞌmo ina ge huno ha paiꞌniye. Mago nofi vayaꞌmo muki kagaemo neꞌyagainakotegamo mai uꞌeꞌa huꞌa maiꞌnae. Ani vayaꞌmogimo mago alu vayaꞌmo mani koteꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmogimo nehaya agufa kavaꞌmo nosae. Apakaemo aeto agufa vayaꞌmomaiꞌneꞌa kagaemo neꞌyagaina koteꞌmo hu maleꞌnana keꞌaepa gemo akame nosae. Anikava nehayaꞌmofeꞌmo kagaemo afaꞌa apatesanageꞌa maisayaꞌmoꞌmo ani kavaꞌapimoꞌaalagi kaha oꞌmaesigeno kagaemo kokamoꞌmo alagi alagepa huno ohanegaiye. 9 Inagikini vekae, huno, kagaemo kahauꞌnisiyaꞌmoꞌmo keꞌaepa gemo huka atalegeno unenohisigeꞌa muki vayaꞌmogimo ani ve aꞌnemo apaisageꞌa faliyo. Inagi kagaemo ani kavaꞌmohisanageꞌapaeꞌmo naipeletiꞌmo apaisaya vayaꞌai miyaꞌapimo nagaemo lusi asole siluvamonimo fifiti miliyoni kinamo aliꞌna monimo neꞌmalana nokafiꞌmo malegauve, hunoha paiꞌniye. 10 Kini vekamoꞌa Hemaniꞌmo keꞌaepa geleꞌmo alagena yaꞌamo hu maletenoalino lokiya vaino atesiyafeꞌmo ayatetiꞌmo linimo asagino Hemaniꞌmo Yu vayaꞌaikameꞌapimo amiꞌniye. 11 Kini vekamoꞌa Hemanifeꞌmo, Monikamo afaꞌa ateꞌneka anivayaꞌaitegamo na agufa kavaꞌmo huguve huka hisapigi ani kavaꞌmo afaꞌa huvo, huno hapaiꞌniye.

12 Napa vani kaileꞌmo tetini afinaꞌmo Hemaniꞌa kini vekamo avoꞌamo nekayavayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌnae. Eꞌnagenoꞌaeꞌmo agaemo muki geꞌamo alagi hapapaiꞌnigeꞌa avoꞌmo kaeꞌnae. Muki ani kotega mopaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌai apakeꞌapi-fati apakeꞌapifatiꞌmo ani avoꞌmo kaeꞌnae. Avoꞌmo ago kaetagenoꞌaeꞌmo ani avoꞌmoalino muki agenopa yaꞌmo huꞌa neꞌyagaiya vayaꞌaitegagi gamani vayaꞌaitegagi hogotevayaꞌaitegagi huno atalegeno uneno huꞌniye. Hemaniꞌa muki ani kaeꞌnaya avoꞌaleꞌmokini vekamo Sekisi liniletiꞌmo alagena yaꞌamo hu maleꞌnigeno kini vekamoꞌa agaiꞌamoani avoꞌmo kaeꞌnegekana huꞌniye. 13 Avoꞌmo aliniꞌa neꞌvaya vayaꞌmogimo ani avoꞌmoalini uꞌapaeꞌmo ani kini vekamoꞌa neꞌyagaiya koteꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmo apamiꞌnae.Muki ani avopi gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Tetini afinaꞌmo tuolofu kaimo agiꞌamo Aꞌnakaileꞌmo muki Yu vayaꞌmo apaisageꞌa faliyo. Muki neya ve aꞌnegi anau anekalogimafaꞌnegi hutapa apaitapa hano hutapa apataleyo. Apaitapa hano hutaletapa mukikagemi yaꞌapimo aliyo, huno huꞌniye. 14 Muki vayaꞌamogimo afiteꞌa alo huꞌa maiꞌneꞌalekana pai maleꞌnaya afinaꞌmo Yu vayaꞌmo apaisayafeꞌmo avoꞌmo kaeꞌnaya gemo lekanapaitapa muki polovenisiꞌafiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo hapa paiyo, huno hapa paiꞌniye.15 Inagi ani gemo alopa taonimo Susa taonifiꞌmo gamani yafa lafi kegiꞌyafiꞌmo maiꞌnayavayaꞌaifeꞌmo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paiꞌnageꞌa afiꞌnae. Kini vekamoꞌa ani keꞌaepa gemoavoꞌmo aliniꞌa neꞌvaya vayaꞌaifeꞌmo malagene, huno hapa paiꞌnigeꞌa uꞌa aliniꞌa mukihaopalegamo uꞌeꞌa huꞌnae. Kini vekaꞌe Hemaniꞌeꞌmo fai maiꞌneꞌana nofi alagafati aniꞌmoneꞌana maiꞌnaꞌaꞌmonanafa Susa taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimo ani gemo afiꞌa hapauaiteꞌa alu apakesa alu apakesamo afiꞌnae.

4Motekaiꞌa Yu vayaꞌmo hapa maesiyafeꞌmo Esatafeꞌmo afi geꞌniya gemae

1 Motekaiꞌa afole aiꞌniya kavafeꞌmo ava gemo afitenoꞌaeꞌmo kukenaꞌamo alino apakeaino ataleteno hosu ulale kukenamo alino vaiteno laꞌnefamo alino faletenoꞌaeꞌmoaipafatiꞌmo atu haeꞌnigeno alopa gefatiꞌmo faiyosago faino yoke hulino taonifilagamohaiꞌniye. 2 Agaemo kini vekamo yafa lafi kegiꞌya kate kipateꞌmo uno avaꞌyi huꞌniyaꞌmo-nanafa lafi kegiꞌya yuꞌilagamo ohaiꞌniye. Kini vekamoꞌa, haꞌao, huno humaleꞌniyanageꞌaulale kukenamo vaiꞌa aliꞌnisaya vayaꞌmo ani lafi kegiꞌya yuꞌilagamo afaꞌa faleꞌa ohaigae.3 Apakaemo kini vekamoꞌa huꞌniya gemo muki kotegamo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo aeꞌahakalo huꞌa hapa paiꞌnaya afinaꞌmo muki Yu vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmoyulagefa aige neꞌyaꞌmo oꞌneꞌa mosige faiyosago faiꞌa yokemo huꞌa aviꞌya huge huꞌamaiꞌneꞌapaeꞌmo muki vayaꞌamogimo ulale kukenamo aliꞌa vaiteꞌa laꞌnefafiꞌmo havaeꞌamaiꞌnae.

Page 16: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Esata 4:4 13 Esata 5:14 Esata aliꞌyaꞌamo neꞌaliya aꞌne anagaꞌe yagaiꞌa neꞌataya ve anagaꞌmogiꞌeꞌmo eꞌa

Motekaiꞌa huꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌa ha paiꞌnageno Esataꞌa afitenoꞌaeꞌmo lusikava huno aipamoꞌmo kana huꞌniye. Agaemo Motekaiꞌa ulale kukenamo asaginoataleteno alagepa kukenamo alino vaisiyafeꞌmo kukenamo alino apamiꞌnigeꞌa aliniꞌaeꞌnayaꞌmonanafaMotekaiꞌa oꞌaliꞌniye. 5 Inagi Esataꞌamago vekamo agiꞌamoHatakifeꞌmoge huꞌnigeno eꞌniye. Hatakiꞌa mago kini vekamo aꞌne anagaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateyavekamoꞌa Esata aliꞌyaꞌamo alisiyafeꞌmo kini vekamoꞌa lekana paino ateꞌniye. EsataꞌaHatakiꞌmo uno Motekaiꞌa huꞌniya kavaꞌmo aepaꞌaeꞌmo agesiyafeꞌmo alino ateꞌnigenouꞌniye. 6 Hatakiꞌa Motekaitegamo unoꞌaeꞌmo aliꞌa anupa huꞌa neꞌmaiya kumaꞌmohaopaleꞌmo kini vekamo alopa noꞌmo lafi kegiꞌya kate kipateꞌmo uꞌniye. 7 Motekaiꞌaagaetegamo afole aiꞌniya kavafeꞌmo Hatakifeꞌmo ava gemo huno ha paitenoꞌaeꞌmo,Hemaniꞌa Yu vayaꞌmo naipeletiꞌmo laisiyafeꞌmo alopa monimo kini vekamoꞌa monimoneꞌmaleya noꞌafiꞌmo malegauve, huno hapa paiꞌniya gemo ha paiꞌniye. 8Motekaiꞌa He-maniꞌmo kaeꞌniya avopatiꞌmomago avoꞌmo alino Hatakiꞌa amiꞌnigeno aliꞌniye. Ani avopigemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, muki Yu vayaꞌmo apaigeꞌa faliyo, huno avoꞌmo kae maleꞌniyaavoꞌmo alino Hatakiꞌmo amitenoꞌaeꞌmo, Esatafeꞌmo muki afole aisiya kavafeꞌmo avagemo huka ha paiyo, huno ha paiꞌniye. Hatakiꞌa uno Esatafeꞌmo ha paisigeno Esataꞌauno kini vekaeꞌmo afi gesigeno kini vekamoꞌa muki Yu vayaꞌaifeꞌmo hau huno apateno.9 Inagi Hatakiꞌa uno Esatafeꞌmo Motekaiꞌa muki huꞌniya geꞌamo ha paiꞌniye. 10 Esataꞌaani gemo afitenoꞌaeꞌmo Hatakiꞌmo uno mago gemo Motekaifeꞌmo ha paisiyafeꞌmo alinoateꞌnigeno uꞌniye. 11 Esataꞌa hunoꞌaeꞌmo, ina ge huka ha paiyo, Kini vekamo afaꞌauꞌna oꞌagegauve. Inagi kini vekamoꞌa mago vekaeꞌmo ge hisigenoꞌaekeꞌmo maiꞌnenoyagaino neꞌapateya nopiꞌmo haigiye. Inagi mago vekaeꞌmo ge osuꞌnisigeno agaiꞌamohaisiyana naipeletiꞌmo aisageno faligiye. Ani keꞌaepa gemo aeꞌa aga nesaya kaꞌmomagoke kaꞌmo haneꞌniyana mago vekamo afaꞌa nehaisigenoꞌaeꞌmo kini vekamoꞌa golihayopa kayoꞌaletiꞌmo alino akoꞌya huno lekana paino atesiyaꞌmoꞌmo ani vekamo ofalinoagaetegamo afaꞌa ugiye. Muki vayaꞌamo kini vekamo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌe afavayaꞌmogiꞌeꞌmo ani keꞌaepa gemo ago afiꞌnae. Inagi magoke kai agufa kanaꞌamo agouꞌniyana nagaefeꞌmo ge osuꞌniye.

12 Hatakiꞌa uno ani gemo Motekaifeꞌmo ha paiꞌnigeno afitenoꞌaeꞌmo 13 ina ge hutapaEsatafeꞌmo ha paiyo, kini vekamo nopiꞌmo maiꞌnanaꞌmonanafa fiku yanageka aeꞌnakasalo paegauve, huka kagesamo afigane. Muki Yu vayatimo alisaya agufa han-ageke yaꞌmo kagaeꞌeꞌmo afaꞌageꞌmo aligane. 14 Inagi kagaemo ani afinaꞌmo ge osukamaisanaꞌmoꞌmo mago laha maesiya kavaꞌmo alu katetiꞌmo lagaetegamo afole aigiye.Afole aigiyaꞌmonanafa kagaemo falisanageꞌapaeꞌmo muki afokamo nofi vayaꞌaꞌeꞌmoalagikeꞌmo faliꞌa hano hugae. Faliꞌa hano hugayaꞌmofeꞌmo mani agufa hosu afinaꞌmolagaemo Yu vayaꞌmo laha maesanafeꞌmo kuvini a kanomo maiꞌnisapi huta oꞌafiꞌnone.15 Inagi Esataꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo, Ina ge hutapaMotekaifeꞌmo ha paiyo, huno hapapaiꞌniye. 16He, kanalene. Kagaemo uka Susa taonifiꞌmo maiꞌnaya Yu vayaꞌmo apavalekaalika anupa huka apategeꞌapao loleꞌe magoꞌe afinaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo neꞌyaꞌe aniꞌeꞌmooꞌnetapa mositapa maiyo. Ani kava huta nagaeꞌe aliꞌyaꞌnimo neꞌaliya aꞌne anagaꞌeꞌmoneꞌyaꞌmo oꞌneta mosigune. Keꞌaepa gemo amagiꞌna atalesuvana kini vekalegamohaiguve. Inagi ani kavaꞌmo hisugeno naipeletiꞌmo naisigeꞌna falisuvana kanalene afaꞌafaliguve, huno ha paiꞌniye. 17Motekaiꞌa Esataꞌmo ha paiꞌniya gemo afitenoꞌaeꞌmo kinivekamo yafa lafi kegiꞌya kate kipatetiꞌmo ataleno uno Esataꞌa huvo, huno ha paiꞌniyakavaꞌmo huꞌniye.

5Esataꞌa kini vekaeꞌmo afi geꞌnigeꞌana Hemaniꞌeꞌmo alopa neꞌyateꞌmo eꞌnaꞌa gemae

1 Esataꞌa neꞌyaꞌmo oꞌneno loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo mosino maiꞌneno kuvini kuken-amo alino vaitenoꞌaeꞌmo uno kini vekamo lafi kegiꞌya yuꞌilagamo faleno haino kinivekamo aeno anagi maleꞌneno fai maiꞌneno yagaino neꞌapateya noꞌmo haopaleꞌmo

Page 17: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Esata 5:2 14 Esata 6:1he tino maiꞌnigenoꞌaeꞌmo kini vekamoꞌmo noꞌafiꞌmo neꞌyagaiya siateꞌmo fai maiꞌnenokumategamo aulu heno ageno maiꞌniye. 2 Kini vekamoꞌa Esataꞌmo ageyana malagamaiꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmoEsatafeꞌmo amusehutenoꞌaeꞌmogoli hayopa kayoꞌmo aliꞌniyaayaꞌmo aeno hayo huteno alino akoꞌya huno ateteno lekana paiꞌniye. Inagi Esataꞌaagetenoꞌaeꞌmo uno haopaletiꞌmo ani kayoꞌmo atupaleꞌmo ayatetiꞌmo ame aliꞌniye. 3Kinivekamoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Kuvini a kanomo Esatao, Na agufa yafeꞌmo kahauꞌniye. Inagikahauꞌnisiyana nagaemo neꞌyagauva kopatiꞌmo folagapati aliꞌna fako huꞌnamagokayagakoꞌamo kamiguve. 4 Esataꞌa geꞌaleꞌmo aeno atagaina huno ha painoꞌaeꞌmo, Kinivekae, Kahauꞌnisiyana Hemaniꞌeꞌmo hemeni haniꞌilagamo alopa yagita huꞌna kateꞌnovaneꞌyateꞌmo eꞌao, huno ha paiꞌniye. 5 Kini vekamoꞌa, Malage hutapa uta Hemaniꞌmoavalelitapa egenoꞌao kuviniꞌmo hauꞌniya kavaꞌmo hino, huno hapa paiꞌniye. Inagikini vekaꞌe Hemaniꞌeꞌmo Esataꞌa alopa yagita hu maleꞌniyategamo uꞌnaꞌageꞌapaeꞌmomagokepiꞌmo faiꞌa maiꞌnae. 6Nofi alagafati aniꞌmo neꞌneꞌapaeꞌmo kini vekamoꞌa halateEsatafeꞌmo afi geꞌniye. Na agufa yafeꞌmo kahauꞌnifigi naha paigeꞌna kamino. Inagikagaemo hukaeꞌmo nagaemo muki yagaiꞌna neꞌapatova kopatiꞌmo folagapati alika fakohuka magokayagaꞌamo namiyo, huka hisanaꞌmoꞌmo afaꞌa aliꞌna fako huꞌna kamiguve.7 Inagi Esataꞌa kini vekamo geꞌaleꞌmo aeno atagaina huno ha paiꞌniye. Ge huꞌna kafigesuva gemo haneꞌniyana 8 amuse huka neꞌnatesananamuki yafeꞌmo kafi gesugekaeꞌmohe kanalene, hukageꞌmo huganaꞌmofeꞌmo egamo magoꞌe huꞌna lanakaitani neꞌyaꞌmoHemaniꞌeꞌmo yagita huꞌna lanategauvanagi eꞌao. Nagaemo nahauꞌnisiya yafeꞌmo aniafinakeꞌmo kaha paiguve.

Hemaniꞌa Motekaifeꞌmo naipeletiꞌmo aisugeno faligiye, huno hu maleꞌniya gemae9 Hemaniꞌa neꞌyaꞌmo neteno ataleno nelaminoꞌaeꞌmo lusi kava huno amogaga aiteno

aipamoꞌmo kanale huꞌniye. Neꞌunoꞌaeꞌmo ageyana Motekaiꞌa kini vekamo yafa lafikegiꞌya kate kipateꞌmo itopaleꞌmo maiꞌniyatetiꞌmo he tino ape huteno ala agiꞌamooꞌamiꞌnigenoꞌaeꞌmo Hemaniꞌa lusi kava huno aipamo leno ateꞌniye. 10 Aipamo lenoateꞌniyaꞌmonanafa hauꞌniya kavaꞌmo malage huno osuno afa ateno noꞌalegamo unoavaꞌyi hutenoꞌaeꞌmo ao vayaꞌe aꞌamo Selesiꞌefeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌnae. 11 Eꞌa maiꞌ-nagenoꞌaeꞌmo agaemo hunoꞌaeꞌmo, nagaemo asole moniꞌnimo malege asole mafaꞌneꞌn-imo aliꞌna apatege huꞌna maiꞌnove. Kini vekamoꞌa ala agiꞌamo alino amiteno alopaaliꞌyaꞌmo amiꞌnigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmo kini vekamo gamani vayaꞌaꞌe aliꞌyaꞌamoneꞌaliya vayaꞌamogiꞌeꞌmo agae aiyafikeꞌmo neꞌmaiya kavafeꞌmo ava gemo huno hapapaiꞌniye. 12 Magoꞌe gemo hapa painoꞌaeꞌmo, Kuvini a kanomo Esataꞌa alopa yagitahutenoꞌaeꞌmo kini vekaꞌe nagaeꞌefekeꞌmo eꞌao, huno ge huꞌniye. Mago alu vayaꞌaifeꞌmoge osuꞌnifa laꞌagaefekeꞌmo ge huꞌniyanagetaꞌa egamo utaꞌa agaeꞌeꞌmo halate neꞌyaꞌmonegauꞌae, huno hapa paiꞌniye. 13 Huno hapa paiꞌniyaꞌmonanafa Yu vekamo Motekaiꞌakini vekamo lafi kegiꞌya kate kipateꞌmo itopaleꞌmo maiꞌnigeꞌna ageteꞌnaeꞌmo nagaemonagesamo afuvana mani alagepa yaꞌmo ina agufa yaꞌmo haneꞌniye, huno hapa paiꞌniye.14 Selesiꞌa Hemani aꞌamoꞌe muki ao vayaꞌmogiꞌeꞌmo, Afiyo, huꞌa, mago vayaꞌaifeꞌmohapa paigeꞌapao mago posi yosamo yatalaꞌamo tuveti mitamo maleꞌa ageteꞌa aliꞌafaiꞌa ateyo. Ega netepiꞌmo uka kini vekaeꞌmo afi gekaeꞌmo, Motekaiꞌmo lugoꞌafiꞌmoaneꞌmu aeka asaisanageno faligiye. Kagaemo ani kava hisanagenoꞌaeꞌmo kaipamoꞌmofalu huꞌnisigeka kamogaga aika kini vekaꞌeꞌmo uka neꞌyaꞌmo negane, huꞌa ha paiꞌnae.Hemaniꞌa ani geeꞌmo hauꞌnigeno vayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌnigeꞌa yatala posi yosamo aliꞌafaiꞌa ateꞌnae.

6Kini vekamoꞌa Motekaiꞌmo ala agiꞌamo amiꞌniya gemae

1 Ani haniꞌilagamo kini vekamo au kalesiyafeꞌmo havaeꞌniyaꞌmonanafa au okalenoafaꞌa maiꞌnenoꞌaeꞌmo agaiꞌamo yagaino neꞌapateya koteꞌmo afole aiꞌniya kavafeꞌmoava gemo avoꞌmo kaeꞌa neꞌmalaya mukueꞌmo mago vekaeꞌmo, alinika eno, huno ha

Page 18: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Esata 6:2 15 Esata 6:14paiꞌnigeno alinino eno kini vekamo aulagaleꞌmo ani mukufiꞌmo lekana paiꞌniye. 2 Inagilole vekalaꞌmoMikitanaꞌe Telesiꞌeꞌmo kini vekamo lafi kate kipateꞌmo hogoteꞌana neꞌya-gaiꞌa vekalaꞌani anava gemo haneꞌnigeno lekana paiꞌniye. Ani lole vekalaꞌmoganimo kinivekamo amagisaꞌageno falisiya kafeꞌmo kahauya nehaꞌagenoꞌaeꞌmoMotekaiꞌa ani hisaꞌakavafeꞌmo anava gemo afitenoꞌaeꞌmo eno kini vekaeꞌmo ha paiꞌniya anava gemo lekanapaiꞌnigeno kini vekamoꞌa ani gemo afiꞌniye. 3 Afitenoꞌaeꞌmo, Ani alagepa kavaꞌalefeꞌmohaiya agufa kavaꞌmo huꞌa Motekaiꞌmo ala agiꞌamo amiꞌnae, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmokini vekamo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogi, Agaetefeꞌmo mago kavaꞌmo osuꞌnae, huꞌa hapaiꞌnae.

4 Inagi kini vekamoꞌa, Hemenimo ina laꞌmo noꞌmo lafi kegiꞌyafiꞌmo maiꞌniye, hunoapafi geꞌniye. Hemaniꞌa ani afinaꞌmo alo hu maleꞌniya yosaleꞌmo Motekaiꞌmo aneꞌmuaeno asaisiyafeꞌmo kini vekaeꞌmo afi gesiyafeꞌmo haineꞌniye. 5 Kini vekamo aliꞌyaꞌamoneꞌaliya vayaꞌmogimo ageteꞌapaeꞌmo, Hemaniꞌa kagaemo kagesiyafeꞌmo ago eno kagavamaiꞌniye, huꞌa ha paiꞌnageno kini vekamoꞌa, avalelitapa haiteyo, huno hapa paiꞌniye.6 Inagi Hemaniꞌa faleno haineꞌnigenoꞌaeꞌmo kini vekamoꞌa, Afiyo, huno, mago vekamomaiꞌniyanageꞌna nagaemo ala agimo aliꞌna amiguvaꞌmonanafa nagaemo agaetegamo naagufa alagepa kavaꞌmo huguve, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo Hemaniꞌa aipafiꞌmo agesamoafinoꞌaeꞌmo, kini vekamoꞌa ani kavaꞌmo ina lategamo hisiyafeꞌmo ani gemo huꞌniye.Mago vayaꞌmo oꞌmaiꞌnafa nagaekeꞌmo maiꞌnove, huno agesamo afiꞌniye. 7-8 InagiHemaniꞌa kini vekamo geꞌaleꞌmo aeno atagaina huno ha painoꞌaeꞌmo, Kini vekae,ala agiꞌamo alisiya vekalegamo ina kavaꞌmo huvo. Kini vekamogamo yatala lokiyakukenamo alika neꞌvaina kukena alige hosimo fai neꞌmaina hosimo agenopaleꞌmo kinikakolitagana agufa yaꞌmo aliꞌa maleꞌa ateꞌnaya hosimo avalege huliꞌa egae. 9 Kagae nofivayapatiꞌmo mago hogote vekaeꞌmo ge hugenoꞌao ani vekamoꞌa kukenakafatiꞌmo magoalino vaino ateteno hosileꞌmo avaleno faino ateno. Ani vekamo hosileꞌmo haino faimaiꞌnisigeno ani hogote vekamoꞌa taonifiꞌmo vayaꞌmo aliꞌa anupahuꞌa neꞌmaiya yateꞌmoavalelino vino. Ani lole vekalaꞌmo neꞌuꞌanaeꞌmo kagae nofi vekamoꞌmo ge hunoꞌaeꞌmo,Mani vekamo ageyo, huno, kini vekamoꞌa amuse huno ateteno ala agiꞌamo amisiyafeꞌmohauꞌnisiya vekalegamo ani agufa kavaꞌmo hugiye, huno ge hugiye. 10 Kini vekamoꞌaani gemo afitenoꞌaeꞌmo Hemanifeꞌmo ina ge huno ha paiꞌniye. Malage huka ukakukenaꞌnimo alige hosiꞌnimo avalege hulika eka Yu vekamo Motekaitegamo kagaemonaha paiꞌnana agufa kavaꞌmo huvo. Agaemo kini vekamo lafi kegiꞌya kate kipateꞌmoitopaleꞌmo maiꞌnegaiye. Muki naha paiꞌnana gemo akame huka agaetegamo ani agufakavaꞌmo huvo, huno ha paiꞌniye. 11 Hemaniꞌa kini vekamo geꞌamo akame huno unokukena alige hosi avalege hulinenoMotekaiꞌmo vaino atetenoMotekaiꞌa hosileꞌmohainofai maiꞌnigeno Hemaniꞌa taonifiꞌmo aliꞌa anupa huꞌa neꞌmaiya yateꞌmo avalelino uꞌniye.Anakaemo neꞌuꞌanaeꞌmo Hemaniꞌa alopa gefatiꞌmo ge huno hapa paiꞌniye. Ageyo, huno,kini vekamoꞌa ala agiꞌamo amisiyafeꞌmo hauꞌnisiya vekalegamo mani agufa kavaꞌmohugiye, huno hapa paiꞌniye.

12 Henagaꞌamo Motekaiꞌa halate aino atagineno kini vekamo lafi kegiꞌya katekipateꞌmo uꞌniyaꞌmonanafa Hemaniꞌa agenopaleꞌmo lavolavoletiꞌmo aino ati kaelinenoyulagefa aime aime noꞌalegamo atagineno nagu nagu huno uꞌniye. 13Unoꞌaeꞌmo aꞌamoSelesiꞌe muki ao vayaꞌefeꞌmo agaetegamomuki afole aiꞌniya kavafeꞌmo ava ge huno hapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmo aꞌaꞌemuki ao vayaꞌmo ageteꞌa afiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo,Motekaiꞌa alagikame huno kateꞌniyanageka alagi aepa faiꞌnanageka alagi asagauka aisanafeꞌmo hane.Yu nofi vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo kagaemo alagi aeka oꞌagasegananageka alagikeꞌmoasagauka aigane, huꞌa ha paiꞌnae. 14 Ani gemo nehageꞌapaeꞌmo kini vekamo aliꞌyaꞌamoneꞌaliya vayaꞌmogimo Hemaniꞌmo avaleliꞌa Esataꞌa alopa yagita hu maleꞌniyategamovisayafeꞌmo malage huꞌa uꞌnae.

7Esataꞌa Hemaniꞌmo agoti huno ateꞌniya gemae

Page 19: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Esata 7:1 16 Esata 8:41 Inagi kini vekaꞌeHemaniꞌeꞌmoEsataꞌeꞌmouꞌananeꞌyaꞌmonesayafeꞌmouꞌnaꞌae. 2Lole

afinaꞌmo utegeꞌanaeꞌmo nofi alagafati aniꞌmo neꞌneꞌapaeꞌmo kini vekamoꞌa Esatafeꞌmoina ge huno afi geꞌniye. Kuvini Esatao, huno, Na agufa yafeꞌmo kahauꞌniye. Kahauꞌnisiyayafeꞌmo naha paigeꞌna kamino. Inagi kagaemo kahauꞌnisiyaꞌmoꞌmo nagaemo mukineꞌyagauva kopatiꞌmo folagapati aliꞌna fako huꞌna magokayaga koꞌamo kamiguve, hunoha paiꞌniye. 3 Esataꞌmo kuvini a kanomoꞌmo, kini vekae, huno, amuse huka neꞌnate-sanana kahauꞌnisigekaeꞌmo nagaeꞌe vayaꞌniꞌeꞌmo ofalita afaꞌa maisunafeꞌmo naha mao,huꞌna kafi nekove. 4Mago vekamoꞌa nagaeꞌe vayaꞌniꞌeꞌmo laisigeta falisunafeꞌmo lagu-famo ago maketi hu maleꞌniye. Lagaemo afa vayaꞌmo maiꞌneta kalavusi aliꞌyaꞌmo afaꞌaalita maisunafeꞌmo lagufamo maketi hu maleꞌniyesinana kanalenageno getimo alagiohaneꞌniyesine. Falisunagenoꞌaeꞌmo kini vekamoꞌa neꞌyagaiya koꞌalegamo muki yaꞌamoalagepa huno ohaneno ago asagauno aigiye. Kametimoꞌa kini vekamo anonaꞌalefeꞌmoafaꞌa oꞌamigiye, huno hapa paiꞌniye.

5 Kini vekamo Sekisiꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo Esatafeꞌmo, haiya agufa hosuvekamoꞌmo koli osunoꞌaeꞌmo ani agufa himuꞌnamu gemo huꞌniye. Ani vekamohaiyaꞌaleꞌmomaiꞌniye, huno afi geꞌniye. 6Esataꞌa geꞌaleꞌmo aeno atagaina huno ha pain-oꞌaeꞌmo, Ani hosu vekamoHemanifekeꞌmonehugenoꞌaeꞌmokametimoagaemomaiꞌniye,huno ha paiꞌniye. Hemaniꞌa kini vekaꞌe kuvini a kanoꞌefeꞌmo koli nehigenoꞌaeꞌmolusi kava huno atete hauꞌniye. 7 Kini vekamoꞌa Esataꞌmo huꞌniya gemo afitenoꞌaeꞌmolusi kava huno aipamo leꞌnigeno neꞌyaꞌmo oꞌneno ataleno he tino kumatega laminonoꞌaleꞌmo haneꞌniya hoyafiꞌmo lamiꞌniye. Hemaniꞌmo, kini vekamoꞌa ago namagigiye,huno agesamo afitenoꞌaeꞌmo Esatafeꞌmo afi gesigeno kini vekamoꞌmo oꞌamagino hamaesiyafeꞌmo nopiꞌmo maiꞌniye. 8 Inagi kini vekamo kumatega hoyafiꞌmo maigenoataleno nopiꞌmo haineno ageyana Hemaniꞌa Esataꞌmo havaeꞌniya hipaleꞌmo agoꞌya fainohavaeno maiꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmo, hae, huno, ani vekamoꞌmo nagaiꞌni naulagaleꞌmokuvini ategamo hosu kavaꞌmo hisiyafeꞌmo nehifiye, huno hutegeꞌapaeꞌmo uꞌa Hemaniaugosafiꞌmo lavolavoletiꞌmo aiꞌa ati kaeꞌa ateꞌnae. 9Magovekamokini vekamoaliꞌyaꞌamoneꞌaliya vekamo agiꞌamo Haꞌmonaꞌa hunoꞌaeꞌmo, Hemaniꞌa agaiꞌa noꞌaleꞌmo lusi yatalaposi yosamo faino ateꞌniya yosaleꞌmo Motekaiꞌmo aneꞌmu aeno asaisiyafeꞌmo fainoateꞌniyaꞌmonanafa kini vekae, huꞌna, Motekaiꞌa kaha maeꞌniya vekamo maiꞌniye. Kinivekamoꞌmo, lapakaemo Hemaniꞌmo avalelitutapa agaiꞌamo ani posi yosaleꞌmo aneꞌmuaetapa asaigeno falino, huno hapa paiꞌniye. 10 Inagi Hemaniꞌa Motekaiꞌmo faligiye,huno alo huno ateꞌniya yatala posi yosaleꞌmo aneꞌmu aeꞌa asaiꞌnae. Ani kavaꞌmohuꞌnagenoꞌaeꞌmo kini vekamoꞌa aipamo leꞌniya kavaꞌamo hano huꞌniye.

8Kini vekamoꞌa Yu vayaꞌaifeꞌmo utapa kame vayatapiꞌeꞌmo kame hiyo, huno hapa paiꞌniya

gemae1 Ani afinaꞌmo Kini vekamo Sekisiꞌa Yu vayaꞌai kameꞌapimo Hemani noꞌamogi kagemi

yaꞌamogi alino Kuvini a kanomo Esataꞌmo amiꞌniye. Esataꞌa kini vekaeꞌmo, Motekaiꞌenagaeꞌeꞌmo magoke kolatalaꞌmo maiꞌnoꞌae, huno ha paiꞌniyaꞌmofeꞌmo Motekaiꞌa kinivekamo aulagaleꞌmo eno he tiꞌniye. 2 Kini vekamoꞌa hogoteno Hemani ayatetiꞌmoasagiꞌniya linimo alino agaiꞌa ayateꞌmo vaigeno halate asagino Motekai ayateꞌmo vainoateꞌniye. Ani linileꞌmo kini vekamo alagena yaꞌamo haneꞌniye. Esataꞌa Motekaiꞌmolekana paino ateꞌnigeno muki Hemani kagemi yateꞌmo yagaiꞌniye.

3 Inagi halate Esataꞌa uno kini vekamo aiyafiꞌmo agoꞌya faino maiꞌneno aviꞌyaꞌmonehunoꞌaeꞌmo kini vekaeꞌmo, Kanalenageka Hemaniꞌa Yu vayaꞌmogitalegamo hisiyahosu kavafeꞌmo hu maleꞌniya gelefeꞌmo muki vayaꞌaifeꞌmo, Yu vayaꞌaitegamo ani agufakavaꞌmo osiyo, huka hapa paiyo, huno ha paiꞌniye. 4 Ha paiꞌnigeno kini vekamoꞌaaipafiꞌmo he, kanalene, huno agesamo afitenoꞌaeꞌmo goli hayopa kayotetiꞌmo alinoakoꞌya huno lekana paino ateꞌnigeno Esataꞌa kini vekamo aulagaleꞌmo he tino maiꞌniye.

Page 20: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Esata 8:5 17 Esata 8:175 He tino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, Kini vekae, kagaemo kahauꞌnisiyaꞌmoꞌmo nagaefeꞌmo ka-hauꞌninageka nagaemo huꞌnova geeꞌmo kanalene, huka kagesamo afiꞌnisanaꞌmoꞌmoHemaniꞌa hogoteno hu maleꞌniya gemo aeka kalo paesanafeꞌmo ge huka atalegenomuki vayaꞌaitegamo uneno hisigeꞌa afiteꞌa Hemaniꞌa hu maleꞌniya gemo akame osiyo.Hemaniꞌa avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌmo muki kagaemo neꞌyagaina koteꞌmo maiꞌnayaYu vayaꞌaifeꞌmo, apaitapa hano hutapa apataleyo, huno avoꞌmo kae maleꞌniye. 6Nagaevayaꞌaitegamo ani agufa hanageke yaꞌmo afole aisigeꞌna ageteꞌnaeꞌmo haiya kava huꞌnaalagepa huꞌna maiguve. Magoke kolaꞌmo naipeletiꞌmo apaisageꞌa falisageꞌnaeꞌmonagaemo haiya agufa kavaꞌmo huꞌna alagepa huꞌna maiguve, huno ha paiꞌniye.

7 Kini vekamo Sekisiꞌa kuvini a kanomo Esataꞌe Yu vekamo Motekaiꞌefeꞌmo, Afiꞌao,huno, Hemaniꞌa Yu vayaꞌmo lapaino hano hisiyafeꞌmo huꞌniyaꞌmofeꞌmo nagaemoago aneꞌmu aeꞌna asaiꞌnove. Asaiteꞌna muki yaꞌamo ago aliꞌna Esataꞌmo amiꞌnove.8Lanakaitanigeꞌmo Yu vayaꞌmo hapamaesiya agufa avoꞌmo lanahauꞌnisiya gemo hutanakaetetananagaenagimoafaꞌa kaetetana liniletiꞌmo alitana alagena yaꞌnimoani avoteꞌmohu maleꞌao. Mago avoteꞌmo nagae nagimo haneteno alagena yaꞌnimo haneꞌnisigeꞌaageteꞌapaeꞌmo magoke vekamoꞌa afaꞌa aeno kalo paeno oꞌatalegaiye.

9 Inagi ani kavaꞌmo hisayafeꞌmo tuveti tali afinaꞌmo tali kaimo agiꞌamo Sivani kaileꞌmoani kafugafiꞌmo Motekaiꞌa kini vekamo avoꞌamo nekaya vayaꞌaifeꞌmo ge higeꞌa eꞌnae.Agaemo mago gemo hapa paiꞌnigeꞌa ani gemo avoꞌmo kaeꞌnae. Ani avoꞌmo kaeꞌaatalageno Yu vayaꞌaitegagimuki kotega polovenisifiꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌaitegagi hogotegamani vayaꞌaitegagi kini nofi vayaꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌaitegagi vani hataleti tuveti sev-eniꞌa polovenisi koteꞌmogi huno uneno huteno Itiya kotetiꞌmo aepa faiteno uno Itiyopiyakotegamogi huno uneno huꞌniye. Ani avoꞌmo Yu gefatiꞌmo kaege alu kote alu koteꞌmomaiꞌnaya vayaꞌai apakeꞌapifati apakeꞌapifatiꞌmo kaege huꞌa avoꞌmokaeꞌnae. 10Motekaiꞌa,ani avoteꞌmo kini vekamo agiꞌamo avoꞌmo kaege liniꞌaletiꞌmo alagena yaꞌamo huge hiyo,huno hapa paiꞌnigeꞌa ani kavaꞌmo humaletageno avoꞌmo aliꞌniꞌa neꞌvaya vayaꞌaina alinoapamiꞌnigeꞌa kini vekamo lafi kegiꞌyafatiꞌmo uꞌa lusi kava huꞌa nagu nagu huꞌa neꞌvayahosimo apavaleli eꞌa ani hosileꞌmo fai maiteꞌa malage huꞌa aliniꞌa muki haopalegamouꞌeꞌa huꞌnae. 11 Ani avoꞌmoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Kini vekamoꞌa muki taoniꞌafiꞌmo maiꞌnayaYu vayaꞌmogitapamo afiyo, huno, lapakaemogi aꞌnetapimogi mafaꞌnetapimogi huꞌanaipeletiꞌmo lapaigefeꞌmo hisaya vayaꞌmo anonaꞌapilefeꞌmo lapakaemo kame hutapaapategae. Kame hisayafeꞌmo haiya vayaꞌmogimofi alu kotegamaiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmofihutapa kame hutetapa apaitapa hano hutaletapaeꞌmo muki kagemi yaꞌapimo afaꞌaaligae, huno hapa paiꞌniye. 12 Kini vekamo Sekisiꞌa yagaino neꞌapateya koteꞌmo anikavaꞌmo tetini afinaꞌmo tuolofu kaimo agiꞌamo Aꞌna kaileꞌmo Yu vayaꞌmogimo alo huꞌamaiꞌneꞌapaeꞌmo kame hisayafeꞌmo lekana pai maleꞌniye. 13 Ani gemo muki kotegahapa paige muki vayaꞌaifeꞌmo hapa paige hutapa hapa paiyo. 14 Avoꞌmo aliniꞌa neꞌvayavayaꞌmo hosileꞌmo haiꞌa fai maiꞌneꞌa malage huꞌa aliniꞌa nagu nagu huꞌa uꞌnae. Kinivekamoꞌa viyo, huno huꞌniya gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, malagene, huno huꞌnigeꞌapaeꞌmonagu nagu huꞌa aliniꞌa uꞌnae. Ani kava huꞌa alopa taonimo Susa taonifiꞌmo gamani yafalafi kegiꞌyafiꞌeꞌmo ani gemo hapa paiꞌnae.

15 Apakaemo kini vekamoꞌa neꞌvaiya agufa kukenamo yaveyave yaꞌamo hanege okoyaꞌamo hanege huno haneꞌniya kukenamo aliꞌa Motekaiꞌmo vaiꞌa ateteꞌapaeꞌmo magohaesa lavolavomo yatala lavolavomo aliꞌa kofiꞌa ateꞌnae. Inagi mago kini kakolitamoalopa goli kakolitamo aliꞌa agenopaleꞌmo maleꞌa ateꞌnageno Motekaiꞌa kini vekamoataleno lamiꞌniye. Susa taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimo ageteꞌapaeꞌmo lusi kavahuꞌa amuse huꞌa ateteꞌa apamogaga aiꞌnae. 16 Uꞌnigeꞌapaeꞌmo muki Yu vayaꞌmogiapaipamoꞌmo lusi kava huno kanale huꞌnigeno apaipamoꞌmo falu huꞌnigeꞌa maiꞌnae.Muki vayaꞌmogimo Yu vayaꞌaifeꞌmo ala apakiꞌapimo apamiꞌnae. 17 Muki kotegaꞌetaonifiꞌeꞌmomaiꞌnaya Yu vayaꞌmogimo kini vekamoꞌa huꞌniya gemo afiteꞌapaeꞌmomagoafinaꞌmo lekana pai maleteꞌa alopa yagita huꞌa neꞌa apamogaga aiꞌa maiꞌnae. Muki mago

Page 21: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Esata 9:1 18 Esata 9:19alu asole vayaꞌmogimo Yu vayaꞌaifeꞌmo koliꞌapimo huteꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌageꞌmo hamaleꞌnae.

9Yu vayaꞌmogi kame vayaꞌapimo naipeletiꞌmo apaiꞌnaya gemae

1Tuolofu kaimoagiꞌamoAꞌna kaileꞌmo tetini afinaꞌmoKini vekamoꞌa ani kavaꞌmohiyo,huno humaleꞌniya kavaꞌmo hisaya afinaꞌmo ago afole aiꞌniye. Yu vayaꞌai kame vayaꞌapi-mogi, aeta apaka segaune, huꞌa huꞌnayaꞌmonanafa Yu vayaꞌmogimo apakaefeꞌmo alagiohapauꞌniya vayaꞌmoago aeꞌa apaka seꞌnae. 2YuvayaꞌmogimoKini vekamoSekisiꞌamukineꞌyagaiya koteꞌmohaneꞌniya taonifiꞌmomaiꞌnaya kame vayaꞌapimogi anonaꞌapilefeꞌmokame hisayafeꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnae. Muki vayaꞌamogimo Yu vayaꞌaifeꞌmokoliꞌapimo huꞌnayaꞌmofeꞌmo mago vayaꞌmogimo alagi afaꞌa aeꞌa apaka oseꞌnae. 3Mukikotegamo neꞌyagaiya vayanagi muki gamani vayanagi muki kini vekamo aliꞌyaꞌamoneꞌaliya vayanagi huꞌa Motekaifeꞌmo koli huꞌnayaꞌmofeꞌmo Yu vayaꞌmo hapa maeꞌnae.4 Muki vayaꞌamogimo agayana kini vekamoꞌa Motekaiꞌmo alopa napamo alino amigelokiyaꞌamo alino amige huꞌnigeꞌa ageꞌnae. Inagimuki afinaꞌmoMotekaiꞌa lokiyaꞌamoꞌmomagoꞌe huno afole aiꞌniye. 5 Inagi muki Yu vayaꞌmogimo apayapiꞌmo lusi kava huꞌanaipeꞌapimo aliꞌneꞌa asole kame vayaꞌapiꞌeꞌmo kame huteꞌa naipeletiꞌmo apaiꞌnageꞌafaliꞌnae. Apakaemo alagi apakaefeꞌmo ohapauꞌniya vayaꞌaitegamo hapauꞌniya agufakavaꞌmo afaꞌa huꞌnae. 6 Susa taonifiꞌmo gamani yafa lafi kegiꞌyafiꞌmo Yu vayaꞌmogimofaefu hataletiꞌa vayaꞌmo naipeletiꞌmo apaiꞌnageꞌa faliꞌnae. 7-10Yu vayaꞌmogimo Hemanimafaꞌne anagaꞌamo naya loleꞌa mafaꞌne anagaꞌmo naipeletiꞌmo apaiꞌnae. Ani Yuvayaꞌai kameꞌapimo Hemani afoꞌamoꞌmo Hemaꞌnataꞌae. Hemani mafaꞌne anagaꞌamogiapakiꞌapimo Pasanataꞌagi Talifoniꞌagi Asapataꞌagi Polataꞌagi Aꞌnaliyaꞌagi AliꞌnataꞌagiPamasitaꞌagi Alisaiꞌagi Alitaiꞌagi Vaisataꞌagi huꞌa naipeletiꞌmo ago apaiꞌnayaꞌmonanafaYu vayaꞌmogimo kagemi yaꞌapigeꞌmo oꞌaliꞌnae.

11 Susa taonifiꞌmo gamani yafa lafi kegiꞌyafiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo Yu vayaꞌmogimona magi vayaꞌmo naipeletiꞌmo apaiꞌnafi huꞌa kini vekaeꞌmo ha paiꞌnae. 12 Kinivekamoꞌa Kuvini a kanomo Esatafeꞌmo ina ge huno ha paiꞌniye. Yu vayaꞌmogimoSusa taonifiꞌmo gamani yafa lafi kegiꞌyafatikeꞌmo faefu hataletiꞌa kame vayaꞌapimonaipeletiꞌmo apaiꞌnageꞌa faliꞌnae. Ani kava huꞌa Hemani mafaꞌne anagaꞌamo naya loleꞌamafaꞌne anagaꞌmo naipeletiꞌmo ago apaite huꞌnae. Muki alu kotegatiꞌeꞌmo na agufakavaꞌmo huꞌnae. Na agufa kavafeꞌmo ge huka nafi gesapi ani kavaꞌmo afaꞌa huguve.Magoꞌe kavafeꞌmo kahauꞌnisigekaeꞌmo ge huka nafi gesanaꞌmoꞌmo afaꞌa he, huꞌnageꞌmohuguve. 13 Esataꞌa, kini vekae, huno, kagaemo kahauꞌnisiyaꞌmoꞌmo egamo Yu vayaꞌmoafaꞌa apateꞌnegeꞌapao Susa taonifiꞌmo magoke agufa kavakeꞌmo hiyo. Inagi Hemanimafaꞌne anagaꞌamo naya loleꞌa mafaꞌne anagaꞌai apakufaꞌamo posi yosaleꞌmo apaneꞌmuaeꞌa asaiyo. 14 Inagi kini vekamoꞌa, ani kavaꞌmo hiyo, huno hapa paiꞌniye. Agaemo Susataonifiꞌmo ani keꞌaepa gemo avoꞌmo kae maleꞌnigeꞌa Hemani mafaꞌne anagaꞌmo nayaloleꞌa vayaꞌai apakufaꞌamo posi yosaleꞌmo apaneꞌmu aeꞌa asaiꞌnae.

15 Inagi kaimo agiꞌamo Aꞌna kaileꞌmo fotini afinaꞌmo Susa taonifiꞌmo maiꞌnaya Yuvayaꞌmogimo halate aliꞌa anupa huteꞌa magoꞌe huꞌa tali hataletiꞌa vayaꞌmo naipeletiꞌmoapaiꞌnayaꞌmonanafa kagemi yaꞌapimo oꞌaliꞌnae.

16 Kini vekamoꞌa muki neꞌyagaiya kotegamo maiꞌnaya Yu vayaꞌmo ofaliꞌa afaꞌamaisayafeꞌmo aliꞌa anupa huteꞌa seveti faefu tauseniꞌa kame vayaꞌapimo naipeletiꞌmoapaiteꞌamaiꞌa falu huꞌnae. Naipeletiꞌmo apaiꞌnayaꞌmonanafa kamevayaꞌapimogi kagemiyaꞌapimo oꞌaliꞌnae. 17 Ani kamemo muki taoniꞌafiꞌmo Aꞌna kaileꞌmo tetini afinaꞌmohuꞌnae. Fotini afinaꞌmo maiꞌa falu huteꞌa alopa yagita huꞌa neꞌneꞌa lusi kava huꞌaapamogaga aiꞌnayaꞌmonanafa 18 Susa taonifiꞌmo maiꞌnaya Yu vayaꞌmogimo fifitiniafinaꞌmo maiꞌa falu huꞌnae. Apakaemo tetini afinaꞌe fotini afinaꞌeꞌmo kamemo huteꞌafifitini afinaꞌmo maiꞌa falu huteꞌa alopa yagita huꞌa neꞌneꞌa lusi kava huꞌa apamogagaaiꞌnae. 19 Ani kavatefeꞌmo aise taonifiꞌmo yafa lafi kegiꞌyamo ohaneꞌniya taonifiꞌmo

Page 22: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Esata 9:20 19 Esata 10:2maiꞌnaya Yu vayaꞌmogimo Aꞌna kaileꞌmo fotini afinaꞌmo hopa afinaꞌmo lekana paimaleteꞌa alopa yagita huteꞌa lusi kava huꞌa neꞌneꞌa apamogaga aiꞌa apakaiꞌapimomagokemagoke vayaꞌmo hapa maeꞌa apamogaga yaꞌmo aliꞌa apamiꞌnae.

Mago alopa neꞌyafeꞌmo Yu gefatiꞌmo agi aeꞌapaeꞌmo Pulimi neꞌyane, huꞌa agi aeꞌnaya gemae20 Motekaiꞌa ani afinaꞌmo afole aiꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huno avoꞌmo kaeno

atalegeno haopaleꞌmo maiꞌnaya Yu vayaꞌaitegamo uge afagi kotegamo maiꞌnaya Yuvayaꞌaitegamo uge kini vekamo Sekisiꞌa yagaino neꞌapateya kotegamo atalegeno ugehuno uneno huꞌniye. 21Agaemo hapa painoꞌaeꞌmo, Muki kafugaꞌaeꞌmo Aꞌna kaimo fotiniafinaꞌe fifitini afinaꞌeꞌmo hopa kavaꞌmo hiyo. 22 Ani lole afinaꞌmo Yu vayaꞌmogimokame vayaꞌapiꞌeꞌmo kame huteꞌa huꞌa aeꞌa apakaseteꞌa maiꞌa falu huꞌnae. Ani kaileꞌmoapaipamoꞌmo kana huꞌniya kavaꞌapimo anonalefeꞌmo apamogaga aiꞌnae. Yulagefaaiꞌnaya kavaꞌapimo anonaꞌaleꞌmo hopa kavaꞌmo huꞌnae. Motekaiꞌa, Ani lole afi-nafeꞌmo alopa yagita huge lapamogaga aige lapao vayaꞌe kagemi yaꞌapimo oꞌmaleꞌnisayavayaꞌeꞌmo fiku hapa maetapa apamige hiyo, huno hapa paiꞌniye. 23 Motekaiꞌa anigemo avoꞌmo kae maleꞌnigeꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌmogimo akame huꞌa muki kafugaꞌaekafugaꞌaeꞌmo hopa kavaꞌmo huꞌa maiꞌnae. 24Hemaniꞌa Hameꞌnata mafaꞌneꞌamo Agagainofi vekamoꞌa Yu vayaꞌai kameꞌapimo maiꞌnenoꞌaeꞌmo muki Yu vayaꞌmo apaino hanohuno apatalesiyafeꞌmo agesa afiꞌniye. Agaemo apaisigeꞌa falisaya afinafeꞌmo kahauyahuno agesiyafeꞌmo satugana agufa yokalomo leno kahauya huꞌniye. Ani yokaloeꞌmoYu gefatiꞌmo agiꞌamo Pulie. 25 Kahauya huꞌniyaꞌmonanafa Esataꞌa kini vekalegamouꞌnigenoꞌaeꞌmo kini vekamoꞌa Hemaniꞌmo hosu kavaꞌmo hisiyafeꞌmo agesamo afiꞌniyakavaꞌamoꞌmo agaiꞌa agenopaleꞌmo asagauno aisigeꞌa agaiꞌaꞌemukimafaꞌne anagaꞌaꞌeꞌmoposi yosaleꞌmo apaneꞌmu aeꞌa asaisayafeꞌmo keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌniye.

26Hemaniꞌa Puli yokalomo leꞌniyaꞌmofeꞌmo ani hopa afinafeꞌmo agiꞌamo Pulimie huꞌaagi ateꞌnae. Ani avoꞌmo ava gemogi ageꞌnaya kavafenagi apakaetegamo afole aiꞌniyakavafeꞌmogi huꞌa 27Yu vayaꞌmogimo keꞌaepa gemo humaleteꞌapaeꞌmo, Lagaemogi mukilaginago vayaꞌmogi alu nofi vayaꞌmo eꞌa Yu nofi vayapiꞌmo maisaya vayaꞌmogiꞌeꞌmogihuꞌa muki kafugaꞌaeꞌmo hiyo, huta huꞌnona gemo akame huteꞌa ani lole afinatefeꞌmoapamogaga aiꞌa hopa kavaꞌmo hiyo, huꞌa huꞌnae. 28 Inagimukimagokemagoke Yu afamoanagaꞌmogimogi henagaꞌamo muki afole aisaya vayaꞌmogimogi muki polovenisifiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmogimogi muki alopa taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimogi huꞌa mukikafugaꞌaeꞌmo ani alopa afinaꞌmo Pulimi afinafeꞌmo apakesa afiteꞌamaiꞌa falu hugae. Fikuyanageꞌa henagaꞌamo apake kanigiye, huꞌa huꞌnae.

29 Apiheli aꞌmafaꞌnemo Kuvini a kanomo Esataꞌe Yu vekamo Motekaiꞌeꞌmo magoꞌealu avoꞌmo kaeteꞌana ani lole Pulimi afinafeꞌmo haneꞌniya geleꞌmo aliꞌana maleꞌnaꞌae.Himamuꞌaniletiꞌmo hopa hisaya kavaꞌmo aliꞌana lokiya vaiꞌana ateꞌnaꞌae. 30 Motekaiꞌamuki vani hataleti tuveti seveniꞌa polovenisifiꞌmo maiꞌnageno kini vekamoꞌa yagainoneꞌapateya Yu vayaꞌaitegamo ani avoꞌmo kaeno ataleꞌnigeno uꞌniye. Ani avopiꞌmoapaipamoꞌmo falu hisiya agufa lama gemo avoꞌmo kaeno ataleꞌnigeno uꞌniye. 31 Aniavopiꞌmo Pulimi hopa afinafeꞌmo Yu vekamo Motekaiꞌe Kuvini a kanomo Esataꞌeꞌmoapakaeꞌe apakinago vayaꞌmogiꞌeꞌmo akame hisayafeꞌmo avoꞌmo kae maleꞌnaꞌa gemohaneꞌniye. Ani gemo neꞌyaꞌmo mo sige yulagefa aige huꞌa maisaya kavafeꞌmo huꞌnaꞌae.32 Esataꞌa Pulimi afinaꞌmo hiyo, huno hapa paiꞌniya gemoꞌmo ani kavaꞌmo alino lokiyavaino ateꞌnigeno gamani vayaꞌai mukufiꞌmo avoꞌmo kaeꞌniye.

10Kini vekamo Sekisiꞌe Motekaiꞌeꞌmo ala anakiꞌanimo haneꞌniya kavafeꞌmo anava gemae

1 Kini vekamo Sekisiꞌa muki yagaino neꞌapateya vayaꞌaifeꞌmo, Takesi monimo alitapanamiyo, huno hapa paiꞌnigeꞌa aliꞌa amiꞌnae. 2 Kini vekamoꞌa Motekaiꞌmo alopa napamoalino amiꞌnigenoꞌaeꞌmo muki lokiya kavanagi himamuꞌaletiꞌmo huꞌniya kavanagi hunohuteno muki ani kavatefeꞌmo Pesiya vayaꞌaiteꞌe Mitiya vayaꞌaiteꞌeꞌmo neꞌyagaiya kini

Page 23: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Esata 10:3 20 Esata 10:3vayaꞌai mukuꞌapifiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌnae. 3 Inagi Yu vekamo Motekaiꞌa kini vekamoSekisi napa tuꞌamo maiꞌnigeꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌmogimo ala agiꞌamo amiteꞌa muki kona-gaꞌamogimo amuse huꞌa ateꞌnae. Ateꞌnageno alagepa aliꞌyaꞌmo aliteno Yu vayaꞌmo hapamaeteno alagepa huꞌa maisayafeꞌmo ge lagauno apateno maiꞌniye.

Page 24: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 1:1 21 Samu 1:3

SAMUManimukumo Isaleli vayaꞌmogimo ina kavaꞌmohuꞌamono yokemonehayamukumae.

Magomanimukufiꞌmohaneꞌniya yokemoYulusalemu kotega Gotimono 3 noꞌafiꞌmo aliꞌaanupa nehaya afinaꞌmo nehaya mono yokemo haneꞌniye. Magoꞌamo ina kavaꞌmo huꞌamono hisaya afinaꞌmo ve aꞌnemogimo aeꞌa hakalo huꞌa nunumu huge magoke magokeve aꞌnemogimo apakaiꞌapi kanaꞌapimo haneya afinaꞌmo huge nehae. Ina kavaꞌmo huꞌaasole vayaꞌmogimo mani yokeꞌe nunumu geꞌeꞌmo alu afina alu afinafeꞌmo avoꞌmo kaemaleꞌnae. Henagaꞌamo mago vayaꞌmogimo aliꞌa magokepi maleꞌnagenoꞌaeꞌmo magokemukugana huno haneꞌniye. Mani yokemogiꞌe nunumu gemogiꞌeꞌmo alu aepa aluaepaꞌagi aipa agesagi huno haneꞌniye.

Goti agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga hisaya yokemo hanege hosu kavaꞌapieꞌmo aeꞌa hakalohisageno alino atalesiya nunumu gemo hanege hanageke yaꞌmo alige kana alige hisayaafinaꞌmo hapa maesiya yaꞌmo alisaya nunumu gemo hanege alopa afinaꞌmo saufa kinivekamo lekana paiꞌa atesaya afina yokemo hanege Gotifeꞌmo apakesamo afiꞌa fatago huꞌ-naya kavaꞌapieꞌmo aeꞌa hakalo hisaya yokemo hanege Gotifeꞌmo hao ke hesaya yokemohanege apaipamoꞌmo kana huge apakesamo afige hisaya kavafeꞌmo aeꞌa hakalo hisayanunumu gemo hanege Gotifeꞌmo afi gesageno kame vayaꞌapimo apamagisiya nunumugemo hanege ina kava huno ve aꞌnemogimo akame nehisaya alagepa kavaꞌapimo alinoapave lisiya yokemo hanege huno haneꞌniye.

Mani yokemoꞌe nunumu gemoꞌeꞌmo muki afaꞌa maiꞌnona ve aꞌnemogitamo alu kavaalu kavapiꞌmomaiꞌnisunagenoꞌaeꞌmomani yokemoꞌa lahamaegaiye. Lagaemo lamogagaaisuna afinatimo hanege laipamoꞌmo kana hisiya afinatimo hanege huno haneꞌniye.Lagaemo neya vayaꞌmo lokiya vayaꞌmo maisuna afinatimo hanege kosuna lesunaafinatimo hanege huno haneꞌniye. Mago afinaꞌmo kaitaꞌmo lahauge mago afinaꞌmolaipamoꞌmo kanale huge nehiye. Yokemukufiꞌmo haneꞌniya yokemoꞌmo fatago kavaꞌmohuno muki mani agufa afinaꞌmo lagaemo afaꞌa maiꞌnonagenoꞌaeꞌmo alino anupa hunonelateyaꞌmofeꞌmo akeyaꞌvilagatiꞌmo eno hemeniꞌeꞌmo mani yokemoꞌa apakesamo afiꞌafatago huꞌnaya kavaꞌmo alino lokiya vaino apateteno Goti vayaꞌamo afaꞌa neꞌmaiyakavaꞌapimo alagi ha neꞌmae.

Neviniꞌa asole samu yokemo avoꞌmo kae maleꞌniye. Moseseꞌa samu 90 gemo avoꞌmokae maleꞌniye. Etaniꞌa samu 89 gemo avoꞌmo kae maleꞌniye. Esafiꞌa samu 73, 74,75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83 gemo avoꞌmo kae maleꞌniye. Ina laꞌmo mago samuyokemo avoꞌmo kaemaleꞌnifi huta oꞌafiꞌnone. Mago samu yokemoMesaiya vekamo afoleaisiya Kalaisi vekaeꞌmo ava gemo haneꞌniye. Mago mani samu gefatiꞌmo saufa kotalakemukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌnae. Samu 2, 8, 16, 19, 21, 22, 23, 24, 40, 45, 69, 72, 89,102, 110 Kalaisi vekaeꞌmo ava gemae. Magoꞌe samu yokefiꞌmo Kalaisifeꞌmo ava gemohaneꞌnegaiye.

1Alagepa vayaꞌe Gotifeꞌmo mono nosaya vayaꞌefeꞌmo apava ge yokemae

1 Gotifeꞌmo mono nosaya vayaꞌmogimo apakesamo afiteꞌapaeꞌmo, ina kateꞌmo viyo,huꞌa nehaya kateꞌmo umenitata osuge hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmo neꞌvaya kateꞌmouꞌa he tiꞌa oꞌmaige mono katefeꞌmo, afa kane, huꞌa huteꞌa huꞌa faipa huꞌa neꞌatayavayaꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa itopaleꞌmo oꞌmaige huꞌa neꞌmaiya vayaꞌmogimo Goti aula-galeꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae. 2 Ani agufa kavaꞌmonosayaꞌmonanafa Ala kava neꞌmo keꞌaepa geꞌalefekeꞌmo amuse huteꞌa apamogaganeꞌaiye. Apakaemo felugaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo keꞌaepa geꞌaekeꞌmo apakesa afifi huꞌaneꞌmaiye. 3 Apakaemo ani agoꞌnanena folagapiꞌmo fai maleꞌniya yosamoꞌmo alagamoneꞌaeya afinaꞌmo alagamo neꞌaesigenoꞌaeꞌmo haitaꞌamo falu noteya yosagana huꞌamaiꞌnae. Muki aliꞌnaya aliꞌyaꞌapimoꞌmo alagepa huno afole neꞌaiye.

Page 25: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 1:4 22 Samu 3:84 Hosu vayaꞌmo ani kava huꞌa oꞌmaiꞌnae. Apakaemo mago haletiꞌya yakana huꞌa

maiꞌnae. Haleti yaꞌamo haleꞌnagenoꞌaeꞌmo yasimoꞌmo alino halelino neꞌviya haletiꞌyayakana huꞌa maiꞌnae. 5Maiꞌnayaꞌmofeꞌmo Gotifeꞌmo mono nosaya vayaꞌmo agoti hunoapatesiya yateꞌmo he tiꞌa oꞌmaiꞌa alagi asagauꞌa aigae. Inagi hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌ-mogimo fatago vayaꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maisayapiꞌmo uꞌa oꞌmaigae. 6Ala kava neꞌmoꞌafatago vayaꞌmogimo nehaya kavaꞌapieꞌmo apakeno amuse huno neꞌapateyaꞌmonanafaagaefeꞌmo mono nosaya vayaꞌai aliꞌyaꞌapimo alino hano huno atalesigeꞌa alagi lagesohugae.

2Gotiꞌa kini vekamo lekana paino ateꞌniya yokemae

1 Na kavaꞌmo hisayafeꞌmo malaga vayaꞌmogi apavamusa valeteꞌa apano neꞌae. Vayaꞌ-mogimo, mani kavaꞌmo hugune, huꞌa apakesamo neꞌafiyaꞌmonanafa afaꞌa osugae. 2-3Mamopafi kava vayaꞌe kini vayaꞌapimogiꞌeꞌmo Ala kava netegaꞌe lekana paino atetenouvelimo lakino faleno ateꞌniya vekalegaꞌeꞌmo kame huꞌana anatesayafeꞌmo aliꞌa anupahuꞌa maiꞌneꞌa vegemo huꞌapaeꞌmo, yagaiꞌana latesaꞌagetaeꞌmo anaiyafiꞌmo oꞌmaigune,huꞌa nehae.

4 Kokuꞌnapiꞌmo fai maiꞌniya vekamoꞌa kigi huno apategaiye. Ala kava neꞌmoꞌa,afa gemo nehae, huno nehiye. 5 Aipamo leno apateꞌnenoꞌaeꞌmo lokiya gefatiꞌmonehigeꞌapaeꞌmo atete nehae. 6Agaemo, ani kavaꞌmo nehayaꞌmonanafa nagaemo Saiyonikotega naote aveleꞌmo lekana paiꞌna ateꞌnova kini vekamoꞌa yagaino apatesiyafeꞌmolekana paiꞌna ateꞌnove, huno hapa paiꞌniye.

7Kini vekamoꞌa, Ala kava neꞌmoꞌa humaleꞌniya gemo aeꞌna hakalo huꞌna lapa paiguve,huno huꞌniye. Agaemo, Hemeni afinaꞌmo mafaꞌneꞌnimo aliꞌna kateꞌnogeka maiꞌnane,huno naha paiꞌniye. 8 Ge huka nafi gegeꞌnao muki alu nofi vaya alu nofi vayaꞌmoapavaleꞌna aliꞌna kayapiꞌmo apatesugeno muki ma mopamo kagaika yaꞌmo haneno.9 Kalipa mopaletiꞌmo alo nehaya samomo kayotetiꞌmo amagiꞌnageno aino atagino aiseaise nehiya kava huka aeni kayotetiꞌmo apamagigane, huno naha paiꞌniye.

10 Ani ge huꞌniyaꞌmofeꞌmo kini vayaꞌmogitapae, huꞌna, alagepa hutapa afiyo. Mamopafiꞌmo neꞌyagaiya vayane, huꞌna, ehetapiye. 11 Lapakaemo koli nehutapaekeꞌmo Alakava neꞌmo aliꞌyaꞌamo aliyo. Atete nehutapaekeꞌmo lapamogaga aiyo. 12Mafaꞌneꞌamohaetapa neyo. Fiku yanageno aipamo aiseꞌamo leno lapateteno lapamagisigetapakateꞌmo asagautapa aigayanagi. Agaepiꞌmo eꞌa fala kiꞌa neꞌmaiya vayaꞌmogimo Gotiaulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae.

3Nevini mafaꞌneꞌamo Apasalomiꞌa hafaiꞌnigenoꞌaeꞌmo Neviniꞌmo nunumu huꞌniya gemae

1 Ala kava nene, huꞌna, Vaehae, kame vayaꞌnimo magoꞌe magoꞌe huꞌa asole vayaꞌmoafole neꞌaiye. Asole vayaꞌmo natale uꞌa kame huꞌa neꞌnatae. 2 Apakaemo nagaefeꞌmo,Gotiꞌa ha oꞌmaegaiye, huꞌa nehae. 3Nehayaꞌmonanafa Ala kava nene, kagaemo haleguꞌn-imo maiꞌnane. Kagaekeꞌmo naha maeꞌnanageꞌna aeꞌna neꞌapakasove. Kagaekeꞌmo alikahe tika neꞌnatana vekamomaiꞌnane. 4NagaemoAla kava nefekeꞌmo alopa gefatiꞌmo keyaaeꞌna ge nehugenoꞌaeꞌmo aote aveleꞌmomono noꞌafatiꞌmo neꞌafiye. 5Muki haniꞌilagamohipaꞌnileꞌmo haiꞌna nauꞌmo nekalogenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa yagaino neꞌnate. 6Asolekame vayaꞌnimogimo faiꞌa ku aiꞌa neꞌnatayaꞌmonanafa koliꞌapimo nosuve. 7 Ala kavanene, Gotiꞌnimogamo, he tika nagufamo alika katika nato. Kagaemo muki kame vayaꞌn-imo kayoꞌmo neꞌapaminagenoꞌaeꞌmo lokiyaꞌapimo alagi hano nehiyanageꞌa oꞌnahaegae.8Kagaekeꞌmo lagufamo alika katika nelatane. Vayaꞌamo fiku hapa maeno apamino.

5Netepiꞌmo nunumu huꞌniya gemae

Page 26: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 5:1 23 Samu 8:11 O, Ala kava nene, huꞌna, geꞌnimo afika alagepa huka afiyo. Naipafiꞌmo nagesa

afifi huꞌna neꞌmauvanagi kaipamo namiyo. 2 Ala kini vekaꞌnimo Gotiꞌnimogae, huꞌna,kagaefekeꞌmo nunumu huguvaꞌmofeꞌmo keya aeꞌna ge hisuva geꞌnimo afiyo. 3Nagaemomuki afinaꞌmo netepiꞌmo ge hisugeka afigane. O, Ala kava nene, huꞌna, Netepiꞌmonunumu hisuva geꞌnimoꞌa kevemo haegekana huꞌna kahaeteꞌna aliꞌna maku huꞌnakagegauve. 4 Kagaemo hosu kavafeꞌmo amuse huka noꞌatana Gotigamo maiꞌnane. Hosukavaꞌmoꞌa kagae kahaopaleꞌmo alagi lokaeno ohanegaiye. 5 Apakiꞌapileꞌmo aliꞌa asaganehaya vayaꞌmo kaulagaleꞌmo he tiꞌa oꞌmaigae. Kagaemo muki hosu kavaꞌmo nehayavayaꞌaifeꞌmo alagi okahauꞌnigeka kaini huka neꞌapatane. 6Kagaemo aigofe gemo nehayavayaꞌaina alika apagoꞌya lagauka apatalegane. Ala kava neꞌmoꞌa vayaꞌmo nehapayavayaꞌe humi neꞌapataya vayaꞌefeꞌmo avenatuꞌna heno atalegekana huno neꞌmaiye.

7 Ani kava huka maiꞌnanaꞌmonanafa nagaefeꞌmo muki kahau huka neꞌnatanakavakaletiꞌmo nokafiꞌmo faleꞌna haiguve. Kagaefekeꞌmo koli huteꞌnaeꞌmo aote mononokamo ageteꞌna mono huguve. 8 O, Ala kava nene, huꞌna, kame vayaꞌnimo maiꞌnayaꞌ-mofeꞌmo fatago kavakafiꞌmo nayateꞌmo alika navalelika uvo. Naulagamo kakaleꞌmoalika api aika nato. 9 Lama gemo apavayafiꞌmo alagi ohaneꞌniye. Apaipafiꞌmo hosukavaꞌageꞌmo haneꞌniye. Lugoꞌapimo kano kelimo aliꞌa halo neꞌaigeno atu neꞌaiya kanokeligana huno haneꞌniye. Apavenafuꞌnaletiꞌmo hapaisiya agufa gemo nehae. 10O Gotiyo,huꞌna, Vaiꞌmo alika apamiyo. Alika apatalegeꞌapao ani kavaꞌmo hugune, huꞌa apakesamoneꞌafiya kavatetiꞌmo asagauꞌa aiyo. Kagaetegamo hosu kavaꞌmo huteꞌa gekamo agoamagiꞌa ataleꞌnayaꞌmofeꞌmo asole hosu kavaꞌapifiꞌmo maiꞌnagi alika yaga auka apatalo.

11 Apataleganaꞌmonanafa kagaefekeꞌmo, laha maegaiye, huꞌa apakesamo neꞌafiyavayaꞌmogi muki afinaꞌmo alopa gefatiꞌmo huteꞌa apamogaga aiyo, kagaemo alagepahuꞌa maisayafeꞌmo aika apati kaeꞌnanaꞌmofeꞌmae. Kagikaeꞌmo hapau apayamopafiꞌmohapauꞌnisiya vayaꞌmogimo kagaepiꞌmo apamogaga aiyo. 12 O Ala kava nene, huꞌna, ka-gaemo fatago vayaꞌmohapamaesanageꞌa alagepa huꞌamaigae. Kagaemohaleguꞌapiganahuka faika ku aika apategane.

6Haniꞌilagamo havaeꞌnenoꞌaeꞌmo nunumu huꞌniya gemae

1 Ala kava nene, ge neꞌnahaugenoꞌaeꞌmo kaipamo neleneꞌmo ge oꞌnahauvo. Kayoꞌmoneꞌnamisanagenoꞌaeꞌmo kaipamo neleneꞌmo kayoꞌmo oꞌnamiyo. 2 Lokiyaꞌnimo alagiohaneꞌniyanagi kahau huka nato. Lokiyaꞌnimo alagi ohaneꞌnigeꞌna atete nehuvanagihalate alika alagepa huka nato. 3 Naipamoꞌmo lusi kava huno kana huꞌniyanageka namagi afinaꞌmomaitekanahamaegane. 4Ala kavanene, huꞌna, aika afe lekanagetekaeꞌmohatu maeka nato. Falu kaipa vekamo maiꞌneka kahau huka neꞌapatana vekamo fal-isuva kavategatiꞌmo nagufamo alika katika nato. 5 Faliꞌnaya vayaꞌmogimo kagaefeꞌmoapakesamo noꞌafiye. Kanolufiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogi kagikaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌanokatae. 6Yulagefa neꞌaugenoꞌaeꞌmo lusi kava huno alaga neꞌnahae. Muki haniꞌilagamohipaꞌnileꞌmo havaeꞌnogenoꞌaeꞌmo naunu aniꞌmoꞌmo hipaꞌnileꞌmo lamiꞌnigenoꞌaeꞌmolanitani nehiye. 7 Kame vayaꞌnimo maiꞌnagenoꞌaeꞌmo naunumo lamiꞌnigeno naulag-amo kosiꞌnigeꞌna ageꞌna alagepa huꞌna noꞌagove. 8 Aviꞌya nehugenoꞌaeꞌmo Ala kavaneꞌmoꞌa afiꞌniyaꞌmofeꞌmo hosu kavaꞌmo nehaya vayanagi nataletapa viyo. 9 Nunumuhuꞌna aukaya huꞌna ge nehugenoꞌaeꞌmo afiꞌniyanageno afaꞌa naha maegaiye. 10 Nahamaesigeꞌapaeꞌmo muki kame vayaꞌnimo apavagage hisigeꞌa atete hugae. Apavagagehisigeꞌa nataleꞌa ugae.

8Vemo mafaꞌneꞌaifeꞌmo ava gemae

1 Ala kava nene, Ala kava netimogae, huꞌna, ma mopafi muki haopalegatiꞌmo alakagikamo aliꞌnane. Ha le konali yakamoꞌa kokuꞌnate haneꞌniya yaꞌe vayaꞌeꞌmo ago aeno

Page 27: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 8:2 24 Samu 12:7apakaseꞌniye. 2 Kagaemo muki aise mafaꞌne anagaꞌe nute mafaꞌne anagaꞌeꞌmo lokiyavaika apateꞌnanageꞌapaeꞌmo kagikaleꞌmo aliꞌa asaga nehageꞌapaeꞌmo kamekamogiꞌegekamo amagiꞌa neꞌatalaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo ge osuꞌa afaꞌa maigae.

3-4 Nagaemo kokuꞌnate yaꞌmo kayatetiꞌmo alo huꞌnana yaꞌmo kaiꞌe muki kanefiꞌeꞌmoalo huka maleꞌnana yafeꞌmo nagesamo neꞌafiꞌnaeꞌmo, ma mopafi vayaꞌmo ina agufavayanagi na kava higeka apakaefeꞌmo kagesamo neꞌafine. Na kava higeka vemomafaꞌnemo ha neꞌmane. 5 Kagaemo vemo mafaꞌnemo alika atege enisole vayaꞌmo alikaapatege huꞌnanageꞌapaeꞌmo enisole vayaꞌmogimo aise afinaꞌmo aeꞌa agaseꞌa maiꞌnae.Enisole vayaꞌai apaiyafiꞌmo alika ateteka ha le konali yaꞌaꞌe ala agiꞌaꞌeꞌmo alika amiꞌnane.6 Kagaemo, alo huꞌnova yateꞌmo yagaika apato, huka hapa paiteka muki yaꞌe vayaꞌeꞌmoalika aiyafiꞌmo apateꞌnane. 7-8Muki sipisipigi pulumakagi afela afugi kokuꞌnate namagianipi noyamegi solovalapiꞌmoumenitata nehaya yanagi huka alika aiyafiꞌmo apateꞌnane.9 Ala kava nene, Ala kava netimogae, huꞌna, ma mopafi muki haopalegatiꞌmo alakagikamo aliꞌnane.

11Gotiꞌa alino fako huno neꞌapateya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

1 Nagaemo hakumo alino ataleno yagaino natesiyafeꞌmo Ala kava nepiꞌmo uꞌnafala nekuvaꞌmofeꞌmo na agufa gemo, namagana huka avelegamo halelika kaune ho,hutapa naha paigae. 2Ago, hosu vayaꞌmogimo alagepa apaipa vayaꞌmo hapaesayafeꞌmoatiꞌapimo yagaiteꞌa kevemo aliꞌa yagailiꞌa haniꞌilagamo neꞌvae. 3 Faino ateꞌniya yaꞌmoaliꞌa halagape vaiꞌa atalesayana alagepa vayaꞌmogimo na kava hugae. 4 Gotiꞌa kokuꞌ-napiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo aote mono noꞌafiꞌmo fai maiꞌniye. Gotiꞌa yagaino neꞌapateyasiateꞌmo fai maiꞌnenoꞌaeꞌmo ma mopafi muki vayaꞌmo apakeno alagepa huno apakeꞌ-neno alino fako huno neꞌapate. 5 Ala kava neꞌmoꞌa alagepa vayaꞌmo apamalagekanehiyaꞌmonanafa hosu vayanagi vayaꞌmo apamagisayafeꞌmo hapauꞌniya vayaꞌenagihuno aipafatiꞌmo alagi ohauꞌniye. 6 Agaemo apakaetegamo ko aigekana huno aneꞌainofikana yaꞌmo yaga augiye. Atagi atafiꞌmo kae malefa yafanagi amuko yasimogihuno hetamaꞌapimo haneꞌniye. 7 Na agufa kavafeꞌmo hauꞌniyanagenoꞌaene. Ala kavaneꞌmo fatago vekamo maiꞌnenoꞌaeꞌmo fatago kavafekeꞌmo hauꞌniyaꞌmofeꞌmae. Alagepakavaꞌmo nehaya vayaꞌmogimo haiꞌa augosafiꞌmo agegae.

12Gotiꞌa yagaino latesigeta alagepa huta maigune, huno huꞌniya gemae

1 Ala kava nene, huꞌna, Hemenimo kagaefekeꞌmo mono nehaya vayaꞌmo oꞌmaiꞌnayaꞌ-mofeꞌmo laha mao. Ma mopafi vayapatiꞌmo fatago vayaꞌmo ago faliꞌa hano huꞌnae.2Muki vayaꞌmogimo afa gegeꞌmo hapa nepaiye. Aigofe geletiꞌmo huꞌa hapaoke nehae.

3 Ala kava neꞌmoꞌa aigofe gemo huteꞌa huꞌa hapaoke nehaya vayaꞌmo kayoꞌmoapamigiye. Ala apakimo alisayafeꞌmo ge nehaya vayaꞌmo alagi alino hano hunoapatalegaiye. 4 Apakaemo, getiletiꞌmo afaꞌa huta aeta apakasegaune. Lahauꞌniya gemoafaꞌa hugune. Ina laꞌmo yagaino nelate, huꞌa nehae.

5Ala kava neꞌmoꞌa hunoꞌaeꞌmo, apakaemo kagemi yaꞌapimo oꞌmaleꞌnaya vayaꞌmo aliꞌaafepi neꞌapatae. Kafu huteꞌa alagepa huꞌa noꞌmaiya vayaꞌmogimo ha ha nehayaꞌmofeꞌmohe tiꞌna hapa maegauve. Afaꞌa maisayafeꞌmo hapauꞌniyanageꞌna hapa maeteꞌna aliꞌnaalagepa huꞌna apategauve, huno huꞌniye.

6 Ala kava neꞌmo geꞌamo alagi lama geꞌageꞌmo haneꞌniye. Vayaꞌmogimo siluvayafaꞌmo aliꞌa atafiꞌmo seveni afinaꞌmo kaete kaete huꞌa kaeꞌnagenoꞌaeꞌmo muki oꞌaniꞌyafaiꞌniya yaꞌamo leno hano huno ataleꞌnigeno siluva yafaꞌageꞌmo alino afole neꞌaiya kavahuno Goti geꞌamo alagi lama geꞌageꞌmo haneꞌniye. 7 Ala kava nene, huꞌna, yagaikalatesanageta alagepa huta maigune. Muki afinaꞌmo laha maesanageꞌapaeꞌmo hosuvayaꞌmogi olatafaugae.

Page 28: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 12:8 25 Samu 17:38 Alagi hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmogimo ala apakimo neꞌaligeꞌapaeꞌmo hosu vayaꞌ-

mogimo muki haopalegamo umenitata nehae.15

Seli mono noꞌafiꞌmo afaꞌa haiꞌa maisaya vayaꞌaifeꞌmo apava gemae1 Ala kava nene, huꞌna, haiya agufa vayaꞌmogimo seli mono nokafiꞌmo afaꞌa haiꞌa

maigae. Haiya agufa vayaꞌmogimo kaote aveleꞌmo afaꞌa haiꞌa maigae.2Vaiꞌmo oꞌaliꞌa he tiꞌa umenitata huge fatago kavaꞌmo huge apaipafatiꞌmo lama gemo

huge 3 huꞌa faipa huꞌa oꞌapatege apao vayaꞌaitegamo hosu kavaꞌmo osuge hapaopaleneꞌmaiya vayaꞌaifenagi alu vayaꞌaifenagi huꞌa hosu faigoko gemo nehaya gemo oꞌafige4 Gotiꞌa ohauꞌniya vayaꞌaifeꞌmo, laulagaleꞌmo ina agufa vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa hugeGotifeꞌmo koli nehaya vayaꞌai apakiꞌapileꞌmo aliꞌa asaga huꞌa apatege Goti agiꞌalefeꞌmoani kavaꞌmo hugune, huꞌa hapa nepaiya gemo akame hisayafeꞌmo kana huꞌnisiyana afaꞌaakame huge 5 akamelegatiꞌmo magoꞌe monimo oꞌalige vaiꞌmo oꞌapamiꞌnaya vayaꞌaiteg-amo hosu kavaꞌmo hisayafeꞌmo kutulu monimo ohagege huꞌa neꞌmaiya vayaꞌmogimohaiꞌa maigae.

Aliꞌa hapa ofaisageꞌa ani agufa kavaꞌmo nehisaya vayaꞌmogimo muki afinaꞌmo maigemaige huꞌa maigae.

16Gotiꞌa agae vekaꞌamo alagepa huno ha maesiya gemae

1 O Gotiyo, huꞌna, nagaemo kagaefekeꞌmo, naha maegaiye, huꞌna nehuvaꞌmofeꞌmoyagaika nategeꞌnao afaꞌa maino. 2-3 Nagaemo Ala kava nefeꞌmo, Ala kava neꞌnimomaiꞌnane, huꞌna kaha nepauve. Kaha maesuvafeꞌmo alagepa kavaꞌmo nosufa ma mopafimaiꞌnaya apaote vayaꞌmo hapa maesuvafekeꞌmo alagepa kavaꞌmo nehuve. Apakaemohogote vayaꞌmo maiꞌnageꞌna apakaefekeꞌmo amuse huꞌna neꞌapatove. 4 Alu gotiꞌapimoakame hisayafeꞌmo apayamukiki nehaya vayaꞌmogimo magoꞌe huꞌa lusi kana yaꞌmo ali-gae. Nagaemo kola ofaliniꞌapimo aliꞌna lakiꞌna oꞌapamiꞌna apakiꞌapimo oꞌaegauve. 5Alakava neꞌmo hetamaꞌnimomaiꞌneno aniꞌmo kapufatiꞌmo neꞌnova anikana hunomaiꞌniye.Hetamaꞌnileꞌmo alagepa huka yagaika neꞌnatane. 6 Kagaemo alagepa yaꞌageꞌmo alikafako huka namiꞌnanaꞌmofeꞌmo amuse nehuve. He, alagepa yaꞌmo ago aliꞌnove. 7 Alakava neꞌmoꞌa alino api aino neꞌnateyanageꞌna agiꞌaleꞌmo aliꞌna asaga huꞌna ategauve.Haniꞌilagamo nagupi mafaꞌnemoꞌa alino naya neꞌmale. 8 Nagaemo muki afinaꞌmo Alakava neꞌmo aliꞌna naulagaleꞌmo neꞌatove. Lamaga nahaopaleꞌmo neꞌmaiyaꞌmofeꞌmoalagepa katetiꞌmo navaleliꞌa oꞌvisageꞌna aliꞌyaꞌnimo oꞌatalegauve. 9 Neꞌmaiyaꞌmofeꞌmonaipafiꞌmo namogaga neꞌauve. Navayafatiꞌmo namogaga neꞌauve. Navayagunagu huꞌnaagava neꞌmauvanageno nagufaꞌnimo alagepa huno hanesigeꞌna maiꞌna falu huguve.10 Kagaemo mani kavatefeꞌmo nauneꞌnameꞌnimo kanolufiꞌmo oꞌatalegane. Kagaemo,aote vekaꞌnimo agufaꞌamo atalesugeno okasaligiye, huka huꞌnane. 11 Kagaemo alagepahuꞌnamaigemaigehuꞌnamaisuva kaꞌmoalika nave ligane. Kaulagaleꞌmomaisaya vayaꞌaiapaipafiꞌmo apamogaga aisaya kavaꞌmoꞌa havai tegaiye. Lamaga kahaopaleꞌmo maisayavayaꞌmogimo muki afinaꞌmo lusi kava huꞌa apavai apavai huge huge huli uꞌa maigae.

17Naha mao, huno nunumuꞌmo huꞌniya gemae

1 O Ala kava nene, huꞌna, Alagepa kavaꞌnieꞌmo ge hisugekaeꞌmo geꞌnimo afiyo.Kamalageka hisuvafeꞌmo nunumu osuꞌnogi kaipamo namiyo. 2Kaulagaleꞌmo maiꞌnisug-ekaeꞌmo alika fako huka natetekaeꞌmo, alagepa kavaꞌmo huꞌnane, huka huvo. Kagaemoalagepa kavaꞌnimo ago.

3 Naipaeꞌmo amalageka huꞌnane. Kagaemo haniꞌilagamo eka nagetekaeꞌmo na-malageka huꞌnanaꞌmonanafa hosu nagesa neꞌafuva kavaꞌnimo oꞌageꞌnane. Hosu gemo

Page 29: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 17:4 26 Samu 19:10osuguve, huꞌna nagoꞌyamo ataleꞌna ge huꞌnove. 4 Ma mopafi vayaꞌai kavaꞌapieꞌmooꞌnahauꞌnigeꞌna nagesa noꞌafuve. Gekamo afiteꞌnaeꞌmo vayaꞌmo nehapaeya vekamokaꞌaleꞌmo oꞌuꞌnove. 5 Nagaemo kakaleꞌmo neꞌuꞌnaeꞌmo aeꞌna halu oꞌvalesuvafeꞌmonatafauvo.

6 O Gotiyo, huꞌna, Geꞌnimo afaꞌa afiganaꞌmofeꞌmo kagaefekeꞌmo ge huꞌnove. Kagetafohuꞌneka geꞌnimo afiyo. 7 Lamaga kayatetiꞌmo naha maeteka kahau kayamopafiꞌmokahauꞌniya kavakamo ageꞌna nahau aisuva kavakamo alika nave liyo. O Gotiyo, huꞌna,kame hapaesayafeꞌmo huꞌnaya vayaꞌai apayapatiꞌmo apakufamo alika katika neꞌapatanaGotigae, huꞌna, Naha mao. 8Vayaꞌmogimo apaulagaleꞌmo alagepa huꞌa neꞌyagaiya kavahuka yagaika nato. Kahakumo ulunapiꞌmo alika fala kika nato. 9 Hosu vayaꞌmogimokana yaꞌmo aliꞌa neꞌnamiye. Kame vayaꞌnimogimo nahaesayafeꞌmo yagaiꞌa ku aiꞌanateꞌnayanagi naha mao.

10 Apaipaguꞌe vayaꞌmo maiꞌnae. Ala apakimo alisayafekeꞌmo gemo nehae.11 Apakaemo faiꞌa ku aiꞌa lateꞌnae. Laiyakamo ageteꞌa mopafiꞌmo aliꞌa yaga auꞌalatalesayafeꞌmo nehae. 12Hapaesayafeꞌmo yagaiꞌa maiꞌnaya laiyonigana huꞌa maige falakino maiꞌniya aikeli laiyonigana huꞌa maige huꞌa maiꞌnae.

13 O Ala kava nene, huꞌna, he tika eka apakaeꞌeꞌmo fotu nehukaeꞌmo mopafiꞌmo alikayaga auka apatalo. Kagaemo naipekaletiꞌmo hosu vayaꞌai apayapatiꞌmo nagufamo alikakatika nato. 14 O Ala kava nene, huꞌna, kayatetiꞌmo ma mopafi vayaꞌai apayapatiꞌmonagufamo alika katika nato. Ma mopafikeꞌmo hetamaꞌapimo haneꞌniye. Kagaemofala kino haneꞌniya alagepa yakamo alika neꞌapaminagenoꞌaeꞌmo apakupafiꞌmo havaiteꞌniye. Mafaꞌneꞌapimo neꞌyaꞌmoꞌa apamu paeꞌniye. Apakaemo kagemi yaꞌapimoneꞌatalageꞌapaeꞌmo nute mafaꞌneꞌapimogi neꞌaliye.

15 Kagemi yaꞌapimo neꞌaliyaꞌmonanafa nagaemo fatago kavakamo aliꞌnovanageꞌnakaugosafiꞌmo kagegauve. Nagaemo naupatiꞌmo he tiꞌna kagaekana huꞌnamaiꞌneꞌnaeꞌmomagoꞌe kavafeꞌmo nahaꞌye osugiye.

19Gotiꞌa alo huꞌniya yaꞌmoꞌmo ala agiꞌamo neꞌamiya gemae

1 Kokuꞌnateꞌmo haneꞌniya yaꞌmoꞌa Goti ha le konali yaꞌaeꞌmo aeno hakalo huno hapanepaiye. Kokuꞌnaꞌmoꞌa Goti alagepa aliꞌyaꞌamo alino apave neliye. 2Felugaꞌe felugaꞌeꞌmoge nehunoꞌaeꞌmo haniꞌilagaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo huꞌa ageteꞌa afisayafeꞌmo alino apaveneliye. 3 Muki ma mopafiꞌmo maiꞌneꞌa alu apake alu apakemo neꞌaiya vayaꞌmogimokokuꞌnate haneꞌniya yaꞌmo ava gemo neꞌafiye. Ava gemo oꞌafiꞌnaya vayaꞌmo magooꞌmaiꞌnae. 4 Kokuꞌnate haneꞌniya yaꞌmo ava gemo muki haopalega mopamo loleꞌeloleꞌe atupalegamo aino atagu faelino uneno hulino uꞌniye. Gotiꞌa yegemo noꞌamokokuꞌnapiꞌmo ki maleꞌniye. 5 Aꞌmo aligefeꞌmo nehaya vayaꞌmogi noꞌapimo ataleꞌaapamogaga aime aime neꞌvaya kava huno yegemoꞌmo haineno nelamiye. Apayamufavayaꞌmogimo uꞌa aeꞌa apakasesayafeꞌmo nagu nagu huꞌa neꞌvaya kava huno yege-moꞌmo haineno nelamiye. 6Yegemoꞌa kokuꞌnaꞌmo aepalegatiꞌmo haineno atupalegamonelamiye. Yegemo nelegenoꞌaeꞌmo mago amuko nosiya aupilagamo ohaneꞌnifa mukiaupilagaꞌamo alagi leno amuko huno neꞌate.

7 Ala kava neꞌmo keꞌaepa geꞌamo kanale alagepa gemo haneꞌneno apakupi mafaꞌnemoalino alagepa huno neꞌate. Ala kava neꞌmo faigoko geꞌamoꞌmo aino ataginovano nosifaalagepa huno haneꞌnenoꞌaeꞌmo oꞌageꞌnaya vayaꞌmo alino apaya maleꞌnigeꞌa apakesamoneꞌafiye. 8 Keꞌaepa gemo api gemo haneꞌnigeꞌa neꞌafiya vayaꞌmogi apamogaga neꞌaiye.Ani kava hiyo, ina kava osiyo, huno huꞌniya gemo hosu gemo ohaneꞌnifa alagepageꞌageꞌmo haneꞌneno apaulagamo alino ayakeno apateteno alino alagepa huno neꞌapate.9 Ala kava nefekeꞌmo koli huteꞌa mono nehaya kavaꞌmo yaveyave kavaꞌmo haneꞌnenomuki afinaꞌmo hanege hanege huno hanegaiye. Ala kava neꞌmoꞌa alino fako hunoneꞌapateya gemo alagi lama geꞌageꞌmo haneꞌneno fatago gemo haneꞌniye. 10 Alopamonieꞌmo hapaꞌye nehiya kava huꞌa geꞌamo afisayafeꞌmo magoꞌe huno hapaꞌye hisiya

Page 30: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 19:11 27 Samu 22:19agufa gemo haneꞌniye. Magoꞌe huno hagaꞌage gemo haneꞌneno kevegeve anumoꞌmo ne-hiya hagaꞌamo ago aeno agaseno haneꞌniye. 11Gekamoꞌmo, ehekae, huno nehigeꞌnaeꞌmoaliꞌyakamo neꞌaluva vekamoꞌnamo afiteꞌnaeꞌmo atete nehuve. Gekamo akame nehayavayaꞌmogimo alopa miyaꞌapimo aligae.

12 Muki vayaꞌmogimo muki hosu kavaꞌapifatiꞌmo aeꞌa kasalo nepaya kavaꞌapimoalagepa huꞌa afaꞌa oꞌagegae. Ala kava nene, huꞌna, hosu kavaꞌmo haneꞌniye, huꞌnaoꞌageꞌna huꞌnova hosu kavaꞌnimo aeka kalo paeka atalo. 13 Hosu kavaꞌmo haneꞌniye,huꞌna ago ageꞌnova hosu kavaꞌmo halate osisuvafeꞌmo natafauka nato fiku yanagenoani hosu kavaꞌmoꞌa yagaino nategaiyanagi. Ani kava huka naha maesanageꞌnaeꞌmovaiꞌmo oꞌaliꞌna hogote hosu kavaꞌmo aeno agaseꞌniya hosu kavaꞌmo osuguve. 14Ala kavanene, huꞌna, miya faika nateteka himamuꞌnimo alika neꞌnamina vekaꞌnimo maiꞌnane.Navayafatiꞌmo nehuva geꞌnimo ago afiteka naipafiꞌmo nagesamo neꞌafuva kavaꞌnimokaulagafatiꞌmo ago nagetekaeꞌmo, alagepa kavaꞌmo huꞌnane, huka hisanafekeꞌmo neꞌ-nahaiye.

22Kalaisiꞌa faliꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

1 Gotiꞌnimogae Gotiꞌnimogae, na kava higekaeꞌmo nataleka uꞌnane. Naha mao,huꞌna keya aeꞌna ge nehuvaꞌmonanafa na kava higekaeꞌmo nataleka uka afagiꞌaleꞌmomaiꞌneka naha noꞌmane. 2 O Gotiꞌnimogae, huꞌna, felugamo keya aeꞌna ge huꞌno-gekaeꞌmo geꞌnimo oꞌafiꞌnane. Haniꞌilagaꞌeꞌmo keya aeꞌna ge huꞌnogekaeꞌmo nahaoꞌmaeꞌnanageꞌna maiꞌna falu nosuve. 3Kagaefeꞌmo ge huꞌnovaꞌmonanafa kaote vekamomaiꞌnane. Kaote vekamo maiꞌnanageꞌapaeꞌmo Isaleli vayaꞌmogimo kagikaleꞌmo aliꞌaasaga huꞌa nekatae. 4 Laginago vayaꞌmogimo kagaefekeꞌmo apakesamo afiꞌa fatagohuꞌnagekaeꞌmo hapa maeꞌnane. 5Kagaefekeꞌmo keya aeꞌa ge huꞌnagekaeꞌmo apakufamoalika katika apateꞌnane. Kagaefekeꞌmo apakesamo afiꞌnagekaeꞌmo hapa maeꞌnanageꞌa-paeꞌmo apaipamoꞌmo kana osuꞌniye.

6 Huꞌnayaꞌmonanafa nagaemo vayakana huꞌna oꞌmaiꞌnofa hagifagana huꞌna maiꞌno-geꞌapaeꞌmo ina agufa vekamo maiꞌniye, huꞌa huteꞌa apakameꞌya neꞌnamiye. 7 Mukivayaꞌmogimo nageteꞌapaeꞌmo huꞌa faipa huꞌa neꞌnatae. Sagani huꞌa natege keka huꞌanatege huteꞌapaeꞌmo, 8 Ala kava neꞌmoꞌa ha maesiyafeꞌmo agesamo afiꞌniyana na kavahigenoꞌaeꞌmo ha noꞌmae. Ala kava neꞌmoꞌa amuse huno neꞌatesiyaꞌmoꞌmo na kavahigenoꞌaeꞌmo ha noꞌmae, huꞌa nehae. 9Nehayaꞌmonanafa kagaemo itaꞌnimoꞌmo alagepahuka ha maeꞌnanageno alino nateꞌniye. Nute mafaꞌnemo maiꞌnogekaeꞌmo alagepahuka yagaika nateꞌnanageꞌna afaꞌa maiꞌnove. 10 Nagaemo itaꞌnimoꞌmo alino nateꞌniyaafinatetiꞌmo kagaefekeꞌmo nagesamo afiꞌna fatago hume hume eꞌnove. Itaꞌnimoꞌmoalino nateꞌniya afinatetiꞌmo muki afinaꞌaeꞌmo Gotiꞌnimogamo maige maige huka maiꞌ-nane. 11 Nagufaleꞌmo hanageke yaꞌmo afole neꞌaigeꞌapaeꞌmo naha maesaya vayaꞌmooꞌmaiꞌnayanagi nataleka uka afagiꞌaleꞌmo oꞌmaiyo. 12 Kame vayaꞌnimogi Masani kotegaafela ve pulumaka anagaꞌmogi nehaya kava huꞌa faiꞌa ku aiꞌa neꞌnatae. 13 Laiyonianagaꞌmogi apaka tegeꞌapaeꞌmo kae kae nehaya kava huꞌa nagaetegamo apavayamoaka nehae. 14 Aniꞌmo aliꞌa mopafiꞌmo lakitalageno lamino hano nehiya kava hunolokiyaꞌnimo alagi ohaneꞌniye. Muki nayamufaꞌnimo uno aeno haniꞌniya nayamufamoaino hatu maeꞌniye. Naipamoꞌmo ani hegekana huꞌniye. 15 Hapamo leno hau ne-hiya kava huno lokiyaꞌnimo hau huꞌnigeno lokiyaꞌnimo alagi ohaneꞌniye. Ani kavahuno navenafuꞌnamo hau huꞌnigeno navayafiꞌmo aeno kamaeꞌniye. Nataleꞌnanageꞌnafaligefeꞌmo nehuve. 16 Afela kalamogi afumo hapaesayafeꞌmo faiꞌa ku aiꞌa neꞌapatayakava huꞌa hosu vayaꞌmogimo faiꞌa ku aiꞌa neꞌnatae. Nayapiꞌmo nili aige naiyafiꞌmo niliaige huꞌnae. 17 Muki nayamufaꞌnimo afole aiꞌnigeꞌna ageꞌnove. Kame vayaꞌnimogimonageteꞌapaeꞌmo apamogaga neꞌaiye. 18Muki kukenaꞌaꞌnimo aliꞌa fako huꞌa aliteꞌa yatalakukenaꞌnilefeꞌmo yokalo leteꞌapaeꞌmo aeno apakaseꞌniya vekamoꞌmo aliꞌniye. 19 Alakava nene, huꞌna, afagiꞌaleꞌmo uka oꞌmaiꞌneka naha neꞌmana vekaꞌnimogae, huꞌna,

Page 31: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 22:20 28 Samu 24:1

malage huka eka naha mao. 20 Nagupi mafaꞌnemo lageso osisiyafeꞌmo naha maetekaafela kalagana agufa vayaꞌai apayapatiꞌmo nagufamo alika katika nato. 21 Alopa afelalaiyonimo avayafatiꞌmo nagufamo alika katika nato. Afela ve pulumaka anagaꞌmogimooꞌnahaesayafeꞌmo nagufamo alika katika nato.

Keya aeꞌna ge nehugekaeꞌmo nageleꞌmo aliꞌnane. 22 Naganaꞌnimogifeꞌmo kagaemonaha maeꞌnana kavafeꞌmo nava gemo huꞌna aeꞌna hakalo huꞌna hapa paiguve. Aliꞌaanupa huꞌa neꞌmaiya vayaꞌai folagaꞌapifatiꞌmo kagikaleꞌmo aliꞌna asaga huguve. 23 Alakava nefekeꞌmo koli hutetapa mono nehaya vayaꞌmogitapamo ala agiꞌamo amiyo.Yekopu nofi vayaꞌmogitapamo agiꞌaleꞌmo alitapa asaga hiyo. Isaleli nofi vayaꞌmogi-tapamo agaefekeꞌmo mono hiyo. 24 Hanageke yaꞌmo neꞌaliya vayaꞌmo apataleno ainoafe leno akameꞌya noꞌapamifa keya aeꞌa ge nehagenoꞌaeꞌmo geꞌapimo afiteno hapaneꞌmae. 25 Asole vayaꞌmo aliꞌa anupa huꞌa neꞌmaiya folagapatiꞌmo kagikaleꞌmo aliꞌnaasaga huguve. Kagaefeꞌmo mono nehaya vayaꞌai apaulagaleꞌmo kagaefeꞌmo ani kavahuguve, huꞌna kaha paiꞌnova kavaꞌmo huguve. 26Ala apakiꞌapimo oꞌaliꞌa yagu yaga huꞌaneꞌmaiya vayaꞌmogi neꞌyaꞌmo neꞌa apamuhugae. Agaefeꞌmo kahauya huꞌa agesayafeꞌmoneꞌaya vayaꞌmogi Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga hugae. Muki afinaꞌmo yuꞌilagavekatapimo alagepa huno maigiye.

27 Muki ma mopamo loleꞌe loleꞌe atupaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimo Ala kava ne-fekeꞌmo apakesamo afiteꞌa aiꞌa atagi neꞌa agaetegamo egae. Muki alu nofi vaya alu nofivayaꞌmogimo agaefekeꞌmo mono hugae. 28Ala kava neꞌmo kini vekamomaiꞌnenoꞌaeꞌmomuki alu nofi vayaꞌaiteꞌe alu nofi vayaꞌaiteꞌeꞌmo yagaino neꞌapate. 29 Ma mopafiꞌmoalagepa huꞌa neꞌmaiya vayaꞌmogimo neꞌyaꞌmo neteꞌa agaefeꞌmo mono hugae. Mukivayaꞌmogi apakaiꞌapimo afaꞌa hapa oꞌmaeꞌa faligefe huꞌnisaya vayaꞌmogi apaleꞌyamofaiꞌa ape huꞌa maigae. 30-31 Afole aisaya vayaꞌmogimo aliꞌyaꞌamo aligae. Vayaꞌmogi aliꞌaoꞌapateꞌnayanageꞌa henagaꞌamo afole aisaya vayaꞌaifeꞌmo Ala kava nefeꞌmo ava gemohuge lagufamo alino katino lateꞌniye huꞌa huge huꞌa maigae.

23Sipisipileꞌmo neꞌyagaigeꞌa alagepa huꞌa neꞌmaiya gemae

1 Vayaꞌmogimo sipisipileꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya kava huno Ala kava neꞌmoꞌa yagainoneꞌnateyanageꞌna mago yafeꞌmo alagi kafu osuguve. 2 Agaemo sipisipi anagaꞌmogimomuki hegafatalili kahaumo neꞌnaya yategamo alino havaeno neꞌnate. Uno hogotetenonavalelino age noꞌaiya ani haigiꞌale ani haigiꞌaleꞌmo neꞌviye. 3 Nagupi mafaꞌnemoꞌmohalate alino alagepa huno neꞌate. Agaemo agiꞌalefeꞌmo fatago kavaꞌmo hisuvafeꞌmoalu kate alu kateꞌmo navalelino neꞌviye. 4 He, nagaemo uꞌna kagoꞌmufilagamofalisuva ulunapiꞌmo faleꞌna haiꞌna umenitata nehugekaeꞌmo nagaeꞌeꞌmo magokepilokaeka maiꞌnanaꞌmofeꞌmo muki alu hosu kava alu hosu kavafeꞌmo alagi koli osuguve.Kayokaletiꞌmo nagufamo alika katika natege aino kalagifa hayopa kayokaletiꞌmo yagaikanatege nehukaeꞌmo naipamo alika falu huka neꞌnatane. 5 Kagaemo kame vayaꞌnimogiapaulagaleꞌmo neꞌyaꞌnimo aliꞌna nesuvafeꞌmo hipaꞌnileꞌmo naulagaleꞌmo neꞌmalane.Kagaemo nagenopafiꞌmo uvelimo lakika faleka neꞌnatane. Aniꞌmo kapuꞌnifiꞌmo alikalakiꞌnanageno lamino havai teteno aino vali nelamiye. 6Ma mopafiꞌmo maime maimeneꞌvisugenoꞌaeꞌmo alagepa yaꞌmo nakame nakame huno alino namige namige hunomaiteno hau huno nategaiye. Hutesigeꞌna Ala kava neꞌmo noꞌafiꞌmo muki afinaꞌmohaiꞌna maige maige huꞌna maiguve.

24Ha le konali kini vekaeꞌmo ava gemae

1Mamopamo Ala kava neꞌmomopamae. Mukimamopafiꞌmo haneꞌniya yaꞌamo agaiꞌayaꞌageꞌmo haneꞌniye. Ma mopaꞌe ma mopafi vayaꞌeꞌmo agaiꞌa mopamo hanege agaiꞌa

Page 32: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 24:2 29 Samu 25:17vayaꞌmo maige huꞌnae. 2 Agaemo ma mopamo solovala aniꞌmo agotofuleꞌmo alo humaleꞌniye. Aniꞌmo agotofuleꞌmo faino ateꞌniye.

3 Haiya agufa vayaꞌmogimo Ala kava neꞌmo aveleꞌmo afaꞌa haiꞌa maigae. Haiya agufavayaꞌmogimo aote mono noꞌafiꞌmo afaꞌa fale haiꞌa maigae. 4 Apayateꞌmo oꞌaniꞌyaꞌmoofaiꞌnisiya yaveyave apaipa vayaꞌmogimae. Afa yatefeꞌmo mono osuge apagoꞌyamoataleteꞌa aigofe gemo osuge nehisaya vayaꞌmogimae. 5 Ala kava neꞌmoꞌa fiku hapamaeno apamigiye. Gotiꞌa apakae apakufamo alino katino neꞌapateya vekamoꞌmo fatagokavaꞌamo alino apamigiye. 6 Alino apamisigeꞌa Yekopu Gotiꞌamoꞌmo agesayafeꞌmokahauya nehae. Kaugosafiꞌmo kagesayafeꞌmo kahauya nehae.

7 Yafa lafi kegiꞌya kate kitamo yakitapa ateyo. Hanege hanege huno nehaneya mononote kitamo yakitapa ateyo. Yakitapa ategenoꞌao ha le konali kini vekamo falenohaineno. 8 Ani ha le konali kini vekamo ina laꞌae. Ala kava neꞌmo himamu lokiyaꞌaꞌevekamae. Ala kava neꞌmoꞌa himamuꞌaletiꞌmo kame huno neꞌapateya vekamae. 9Yafa lafikegiꞌya kate kitamo yakitapa ateyo. Hanege hanege huno nehaneya mono note kitamoyakitapa ateyo. Yakitapa ategenoꞌao ha le konali kini vekamo faleno haineno. 10 Ani hale konali kini vekamo ina laꞌae. Asole ami vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya kini vekamoha le konali kini vekamo maiꞌniye.

25Hosu kavaꞌaeꞌmo agesa afinoꞌaeꞌmo nunumu huꞌniya gemae

1 O Ala kava nene, huꞌna, kagaefekeꞌmo nunumu nehuꞌnaeꞌmo nagupi mafaꞌnemoaliꞌna asaga nehuve. 2 O Gotiꞌnimogae, huꞌna, naha maegane, huꞌna nagesamo afiꞌno-vaꞌmofeꞌmo fiku yanageꞌa kame vayaꞌnimogi aeꞌa nagasesageno navagage hugiyanagioꞌnatalo. 3He,muki vayaꞌmogimokagavaneꞌmaiya vayaꞌmohapamaegenoꞌao apavagageosino. Apakaetegamomagohosu kavaꞌmo osuꞌnayaꞌmonanafa fikuhosu kavaꞌmonehayavayaꞌmo hapa oꞌmaeka afaꞌa apatalegenoꞌao apavagage hino.

4 O Ala kava nene, huꞌna, kahauꞌninageka visuva kaꞌmo nave liyo. Ani kateꞌmovisuvafeꞌmo alika naya malo. 5 Nagufamo alika katika neꞌnatana Gotigamo maiꞌnanaꞌ-mofeꞌmo lama gekamo akame hisuvafeꞌmo alika naya malo. Muki afinaꞌaeꞌmo kagavaneꞌmauve.

6 O Ala kava nene, huꞌna, akeyaꞌvilagatiꞌmo alagepa huka kahau huka apatege kahaukayamopafiꞌmo kahauge huka neꞌmaina kavafeꞌmo kagesamo afiyo. 7 Neya vekamomaiꞌneꞌnaeꞌmo hosu kavaꞌmo huge gekamo ago amagiꞌna atalege huꞌnova kavafeꞌmokagesamo oꞌafiyo. O Ala kava nene, huꞌna, kahau huka apatege alagepa huka hapamaegehuka maiꞌnekaeꞌmo nagaefeꞌmo kagesamo afiyo.

8 Ala kava neꞌmo alagepa fatago vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo hosu vayaꞌmogi alagepakateꞌmo visayafeꞌmo alino apaya malegaiye. 9 Agaemo fatago kavaꞌaletiꞌmo yagu yagakavaꞌmo nehaya vayaꞌmo alino ho huno neꞌapate. Agaemo yagu yaga kavaꞌmo nehayavayaꞌmo kaꞌamo alino apave ligiye. 10 Agaemo kotalakemo hu maleꞌniya geꞌamo akamehuge avayafatiꞌmo huꞌniya geꞌamo afige huꞌa maiꞌnaya vayaꞌmo hau huno neꞌapateyakateꞌe geꞌamo akame nehiya kateꞌeꞌmo apavalelino neꞌviye. 11OAla kava nene, huꞌna, alakagikalefeꞌmo hosu kavaꞌnimo alika atalo. Asole hosu kavaꞌmo huꞌnovaꞌmofeꞌmo alikaatalo.

12 Ala kava nefekeꞌmo koli nehaya vayaꞌmo ina lagimo maiꞌnae. Ala kava neꞌmoꞌaafaꞌa alino apaya malesigeꞌa alagepa kateꞌmo ugae. 13Apakaemo alagepa huꞌa maisageꞌaapakinago vayaꞌmogi ma mopamo aligae. 14 Ala kava neꞌmoꞌa agaefeꞌmo koli nehayavayaꞌmo alino fala kimaleꞌniya geꞌamohapapaigiye. Hapa paiteno kotalake humaleꞌniyagemo aepaꞌamo alino apave ligiye. 15 Agaemo natafauno nateꞌniya umenifatiꞌmo hatumaeno nategaiyaꞌmofeꞌmo Ala kava nefekeꞌmo aulu heꞌna neꞌagove.

16 Nagaemo nagaiꞌnigeꞌmo magokeꞌageꞌmo maiꞌneꞌna kana yaꞌmo aliꞌnovaꞌmofeꞌmoaika afe leka nagaemo nageteka kahau huka nato. 17 Naipafiꞌmo haneꞌniya kanayaꞌnimoꞌa lusi kava huno kositeno afole aiꞌniyanagi hanageke yapatiꞌmo nagufamo alika

Page 33: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 25:18 30 Samu 32:5katika nato. 18 Kana yaꞌmo alige nagafu kige huꞌna maiꞌnisugeka nagetekaeꞌmo mukihosu kavaꞌnimo alika atalo. 19Kamevayaꞌnimo asole vayaꞌmomaiꞌnayaꞌmofeꞌmo apakae-feꞌmo kagesamo afiyo. Apakaemo nagaefeꞌmo alagi ohapauꞌnigeꞌa apaini huꞌa neꞌnatae.20Nagupi mafaꞌneleꞌmo yagaika ateꞌneka hosu kavategatiꞌmo navalelika uka naote nato.Nagaemo kagaefekeꞌmo, naha maegane, huꞌna nagesamo afiteꞌna maiꞌnovaꞌmofeꞌmonavagage osino. 21Nagaemo kagava maiꞌnovaꞌmofeꞌmo naha maegeꞌnao lama ge huꞌnafatago kavakamo akame huteꞌna alagepa kavaꞌmo huꞌna maino.

22OGotiyo, huꞌna kagaemo Isaleli vayaꞌmohanageke yapiꞌmomaiꞌnagimiya faika hatumaeka apato.

27Ala kava neꞌmoꞌa naha maesigeꞌna aeꞌna apakasegauve, huno huꞌniya gemae

1 Ala kava neꞌmo ha le yaꞌnimo aepa vekamo maiꞌneno nagufamo alino katino neꞌ-nateya vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo ina lagifeꞌmo koliꞌapimo huguve. Ala kava neꞌmo hi-mamuꞌnimo aepa vekamomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo ina lagifeꞌmo atete huguve. 2Hosu vayaꞌmokame vayaꞌnimogi nagaetegamo hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmogimo nagufamo nahaeꞌanesayafeꞌmo nagaetegamo eꞌapaeꞌmo apagoꞌya faiꞌa asagauꞌa aiꞌnae. 3 Asole vayaꞌ-mogimo kame huꞌa natesayafeꞌmo eꞌa maiꞌnisageꞌnaeꞌmo naipamoꞌmo atete osugiye.Kame huꞌa natesayana naipamoꞌmo lokiya vaigiye. 4 Nagaemo Gotiꞌa magoke yaꞌmoalino namisiyafeꞌmo nahauꞌniyanageꞌna ani yaꞌmo alisuvafekeꞌmo kahauya huguve.NagaemoAla kavaneꞌmonopiꞌmomuki afaꞌamaisuva afinaꞌmomaiꞌneꞌnaAla kavaneꞌmokonali yaꞌamo aulu heꞌna ageteꞌnaeꞌmo alopa mono noꞌafiꞌmo maiꞌneꞌna ge huꞌna afigesuvafeꞌmo maigesuve. 5 Hanageke yaꞌmo afole aisiya afinaꞌmo alino fala kino nategealopa mono noꞌafiꞌmo alino fala kino natege huteno yatala yafateꞌmo nasaga hunofaino nategaiye. 6 Nagaemo kame vayaꞌnimo aeꞌna apakaseteꞌna alopa mono noꞌafiꞌmoofalinimo amiteꞌna alopa gefatiꞌmo nehuꞌnaeꞌmo namogaga aiguve. Ala kava nefekeꞌmoalopa gefatiꞌmo yokemo huteꞌna agiꞌaleꞌmo aliꞌna asaga huguve.

7 Ala kava nene, huꞌna, kagaefeꞌmo keya aeꞌna ge hisugekaeꞌmo geꞌnimo afiyo. Kahauhuka nateteka geꞌnileꞌmo aeka atagaina huka naha paiyo. 8 Kagaemo nagaefeꞌmohukaeꞌmo nagaefeꞌmo kahauya hulika eno huka nehanageꞌnaeꞌmo kagaefeꞌmo nagaemokahauya huliꞌna uguve, huꞌna nehuve.

9 Kaugosamo alika fala kiliꞌneka kaipamo leka nateteka aliꞌyakamo neꞌaluva vekamonaha faika oꞌnatalo. O Gotiyo, huꞌna, naha maeꞌnananagi kakameꞌyamo namitekanataleka oꞌuvo. 10 Itaꞌni afoꞌnilaꞌmoganimo anakameꞌyamo namisaꞌana Ala kava neꞌmoꞌayagaino nategaiye. 11 Kame vayaꞌnimo maiꞌnayanagi kagae kaꞌmo nave ligeꞌna agete-sugeka ani kateꞌmo navalelika uvo. 12Kame vayaꞌnimogi aigofe gemo huge kamagigunehuꞌa huge nehayanagi navaleka apayapiꞌmo oꞌapamiyo. 13 Nagaemo ofaliꞌna afaꞌamaiꞌnisugeno Ala kava neꞌmoꞌa alagepa yaꞌamo alino namigiye, huꞌna nagesamo afiꞌnafatago nehuve. 14Ala kava nefekeꞌmo agava maiyo. Lokiya vaitapa maiꞌnigenoꞌao lokiyavaino lapateno. Ala kava nefekeꞌmo agava maiyo, huꞌna nehuve.

32Hosu kavaꞌaeꞌmo aeno hakalo huno ha paiꞌniya gemae

1 Gotiꞌa keꞌaepa geꞌamo amagiꞌa ataleꞌnaya kavaꞌapimo alino atalege hosu kavaꞌapimoaeno ati kaeno atalege huꞌnisiya vayaꞌmogimo Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌamaiꞌnayan-ageꞌa afaꞌa apamogaga aigae. 2 Gotiꞌa hosu kavaꞌapimo haneꞌniye, huno nosigeꞌa huminami kavaꞌmo osuꞌnaya vayaꞌmogimo Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌaafaꞌa apamogaga aigae. 3 Nagaemo hosu kavaꞌnieꞌmo aeꞌna hakalo osuꞌneꞌnaeꞌmoaviꞌya huge huge huꞌna maiꞌnogeno lokiyaꞌnimo ago hano huꞌniye. 4 Ani kava huꞌnamaiꞌnogekaeꞌmo felugaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo kana yaꞌmo alika namiꞌnanagenoꞌaeꞌmo amukonehiya afinaꞌmo aniꞌmo leno nelaneya kava huno lokiyaꞌnimo ago hano huꞌniye. 5 Ani

Page 34: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 32:6 31 Samu 34:20afinaꞌmo hosu kavaꞌnieꞌmo aeꞌna hakalo huꞌna kaha paiꞌnova afinaꞌmo hosu kavaꞌnimoaeꞌna ati okaeꞌnove. Nagaemo, keꞌaepa gekamo ago amagiꞌna ataleꞌnova kavaꞌnieꞌmoAla kava neꞌmogaeꞌmo aeꞌna hakalo huꞌna kaha paiguve, huꞌna huꞌnogekaeꞌmo hosukavaꞌnimo ago alika ataleꞌnane.

6 Ani kava nehanaꞌmofeꞌmo muki kakame nehaya vayaꞌmogimo kahauya huꞌa kage-saya afinaꞌmonunumuhiyo. Aniꞌmohenoꞌaeꞌmohapaopaleꞌmooꞌmegaiye. 7Kagaepiꞌmoeꞌna fala kiꞌnisugekaeꞌmo hanageke yaꞌmo oꞌalisuvafeꞌmo yagaika nategane. Kagaemonagufamo alika katika natesana yokemonehisugekaeꞌmo faika ku aika yagaika nategane.

8 Gotiꞌa hunoꞌaeꞌmo, nagaemo visana kaꞌmo alagepa huꞌna aliꞌna kaya maleteꞌnaaliꞌna kave liguve, huno huꞌniye. Naulagaletiꞌmo visana kaꞌmo aliꞌna kave liguve.9Hosimogi apakesamo oꞌafiꞌnageꞌa vayaꞌmogigeꞌmo geꞌapimo afisayafeꞌmo apavayafiꞌmoaenimo ateteꞌa nofi aeteꞌa yagaiꞌa apateꞌneꞌa aliꞌa api aiꞌa neꞌapatae. Hosigana hutapaoꞌmaiyo. 10Hosu vayaꞌmo lusi kava huꞌa kana yaꞌmo aligayaꞌmonanafa Ala kava nefeꞌmoapakesamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo hau huno neꞌapateya kavaꞌamoꞌmo yagaino ku ainoapategaiye. 11Alagepa vayaꞌmogitapae, huꞌna, Ala kava nefekeꞌmo lapamogaga aitetapaamuse hiyo. Geꞌamo akame nehaya vayaꞌmogitapae, huꞌna, lapamogaga neꞌaitapaeꞌmoalopa gefatiꞌmo hiyo.

34Fatago vayaꞌmogi ge nehageno Ala kava neꞌmoꞌa neꞌafiye, huno huꞌniya gemae

1 Nagaemo Ala kava nefekeꞌmo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo hao ke hegauve. Ag-iꞌaleꞌmo aliꞌna asaga huge huge huꞌna maiguve. 2 Agiꞌaleꞌmo aliꞌna asaga huꞌnaatesugeꞌapaeꞌmo apakufamo aliꞌa afepi neꞌataya vayaꞌmogi afiteꞌapaeꞌmo apamogagaaigae. 3Nagaegiꞌeꞌmo hutaeꞌmo, Ala kava neꞌmo ala agi vekamomaiꞌniye, hutamagokepihigetao. Agiꞌaleꞌmo magokepi alita asaga higetao. 4 Koli huꞌna maiꞌneꞌnaeꞌmo nahamaesiyafeꞌmo kahauya huꞌna nunumu huꞌnogeno afitenoꞌaeꞌmo naha maeꞌnigeꞌna koliosuꞌna afaꞌa maiꞌnove. 5 Vayaꞌmogimo ageteꞌapaeꞌmo amuse huꞌa maiꞌnayaꞌmofeꞌmoani kava hutapa agegenoꞌao lapaipamoꞌmo kana osino. 6 Nagaemo lokiya vekamooꞌmaiꞌnovaꞌmofeꞌmo agaefekeꞌmo keya aeꞌna ge huꞌnogeno Ala kava neꞌmoꞌa afiꞌniye.Afitenoꞌaeꞌmo muki hanageke yapatiꞌmo nagufamo alino katino nateꞌniye. 7 Ala kavaneꞌmo enisole vekaꞌamoꞌmo Ala kava nefeꞌmo koli nehaya vayaꞌaiteꞌmo yagaino kuaino apateteno apakufamo alino katino neꞌapate. 8 Ala kava neꞌmo kanale vekamomaiꞌniye hutapa agegayanagi ageyo. Ala kava nepiꞌmo fala kiꞌa neꞌmaiya vayaꞌmo Gotiaulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae. 9 Lapaote vayaꞌmomaiꞌnayanagi Ala kava nefeꞌmo koli hutetapa akame hiyo. Koli huteꞌa akame nehayavayaꞌmogimo kafu osugae. 10 Laiyoni anaꞌaumogi apaka neteyaꞌmonanafa Ala kavaneꞌmo agesayafeꞌmo kahauya nehaya vayaꞌmogimo muki alagepa yaꞌmo aliteꞌapaeꞌmokafu nosae.

11Mafaꞌne anagaꞌmogitapamo etapa geꞌnimo afiyo. Ala kava nefekeꞌmo koli hutetapaakame hisaya kavaꞌmo aliꞌna lapaya malegauvanagi eyo. 12 Alagepa hutapa yatalaafinaꞌmo maiꞌnetapa lapamogaga aisayafeꞌmo lapauꞌnifiye. 13 Inagi lapauꞌnisiyana hosugemo osuge aigofe gemo osuge hisayafeꞌmo alagepa hutapa yagaitapa lapateyo. 14Hosukavategatiꞌmo maitapa halove hutapa eta alagepa kavakeꞌmo hiyo. Kaveta osutapaalagepa hutapa magokepi lokaetapa maisayafeꞌmo kahauya hutapa vegala aeyo.

15 Ala kava neꞌmoꞌa alagepa kavaꞌmo nehaya vayaꞌaiteꞌmo yagaino apateꞌneno aukayahuꞌa ge nehaya geꞌapimo neꞌafiye. 16Neꞌafiyaꞌmonanafa hosu kava nehaya vayaꞌaifeꞌmokame huno neꞌapategeꞌa faliꞌnagenoꞌaeꞌmo ago apake nekaniye. 17 Fatago vayaꞌmogimokeya aeꞌa ge nehageno afitenoꞌaeꞌmo muki hanageke yapatiꞌmo apakufamo alino katinoneꞌapate. 18 Ala kava neꞌmoꞌa yulagefa neꞌaiya vayaꞌai hapaopaleꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmoafepilagamo faleꞌa haiꞌa neꞌmaiya vayaꞌai apakufamo alino katino neꞌapate.

19 Alagepa vayaꞌmogimo lusi hanageke yaꞌmo neꞌaliyaꞌmonanafa Ala kava neꞌmoꞌamuki hanageke yapatiꞌmo apakufamo alino katino neꞌapate. 20 Ala kava neꞌmoꞌa kanale

Page 35: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 34:21 32 Samu 37:7vekaleꞌmo alagepa huno yagaino ateꞌnigeno magoke ayamufamo alagi lo oꞌaeꞌniye.21 Hosu vayaꞌmo hosu kavaꞌapimoꞌmo apamagisigeꞌa faligae. Alagepa kavaꞌmo nehayavayaꞌaifeꞌmo nohapaiya vayaꞌmo kayoꞌmo apamigiye. 22 Ala kava neꞌmoꞌa aliꞌyaꞌamoneꞌaliya vayaꞌai apakufamo miya faino alino katino neꞌapate. Agaepiꞌmo eꞌa fala nekiyavayapatiꞌmomagoke vekaeꞌmo, hosu vekamomaiꞌnane, huno huteno alagi alino hafainooꞌatalegaiye.

36Hosu vayaꞌmogimo hosu kava huꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa Ala kava neꞌmoꞌa vayaꞌamo hapa

neꞌmae, huno huꞌniya gemae1 Gotiꞌa hosu vayaꞌai hosu kavaꞌapieꞌmo apava gemo huno naha paiꞌniya gemo

naipafiꞌmo haneꞌniyana apakaemo Gotiꞌmo apakameꞌya amiteꞌa koli nosae. 2 Alavayaꞌmo maiꞌnone, huꞌa nehayaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa hosu kavatimo oꞌagege hosu kavaꞌmonehae, huno osuge nehiye, huꞌa apakesamo neꞌafiye. 3 Hosu gemo huge aigofe gemohuge huꞌa neꞌmaiye. Afiteꞌa ageꞌnaya kavaꞌe alagepa kavaꞌapiꞌeꞌmo ataleꞌa afaꞌa neꞌ-maiye. 4Hipaꞌapileꞌmo havaeꞌamaiꞌneꞌapaeꞌmo hosu kavaꞌmo hisayafekeꞌmo apakesamoneꞌafiye. Muki nehaya kavaꞌapimo hosu kavaꞌageꞌmo haneꞌnigeꞌapaeꞌmo muki hosukavaꞌapieꞌmo, haꞌao, alagi oꞌnahaiye, huꞌa nosae.

5 Ala kava nene, huꞌna, olataleka lagaefeꞌmo kahau huka nelatana kavakamoꞌmolusi yatala yaꞌmo kokuꞌnapiꞌmo nehaiya agufa yatala yakana huno haneꞌniye. Anikavaꞌmo huguve, huka nehana gekamo alagi amagika oꞌataleka akame huka nehanakavakamoꞌmo ina kava huno hiyateꞌmo nehaiya agufa yakana huno haneꞌniye. 6Alagepakavakamoꞌmo avegana huno lusi yaꞌmo haneꞌniye. Alagepa huka alika fako hukaneꞌapatana kavakamoꞌmo solovala aniꞌmo vasilonagana huno haneꞌniye. Ala kava nene,huꞌna, vayatenagi afulenagi yagagafalenagi huka yagaika neꞌapatanageꞌa afaꞌa neꞌmaiye.

7 O Gotiyo, huꞌna, olataleka lagaefeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌniyakavakamoꞌmo alagepa kanale kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo lahauꞌniye. Kahakumoauneꞌafiꞌmo uta fala kita neꞌmaune. 8 Lusi neꞌyaꞌmo nelaminageta alitaneꞌnonagenoꞌaeꞌmo lamu nepae. Nelaminagetaeꞌmo lamogaga aisunafeꞌmo alopaanipatiꞌmo aniꞌmo neꞌnone. 9 Maige maige huta maisuna kavaꞌmo aepa vekamomaiꞌnane. Ha le yakamoꞌmo aeno ha nelegetaeꞌmo ha le yakamo ageta alagepa hutaneꞌagone. 10 Kageꞌnaya vayaꞌmo oꞌapataleka magoꞌe huka kahau kayamopafiꞌmokahaino. Api kavaꞌmo nehaya vayaꞌaitegamo alagepa kavaꞌmo huvo. 11Himuꞌnamuꞌmonehaya vayaꞌmo nagaetegamo oꞌmesayafeꞌmo esaya kateꞌmo kaꞌmo akani malo. Hosuvayaꞌmogimo aliꞌa nahafaiꞌa oꞌnatalesayafeꞌmo naha mao.

12 Ageyo, huꞌna, Gotiꞌa hosu vayaꞌmo apamagiꞌnigeꞌa mopafiꞌmo asagauꞌa aiteꞌahavaeꞌa maiꞌnae. Halate he otigae.

37Ala kava nefeꞌmo agava neꞌmaiya vayaꞌmogimo ma mopamo alisaya kavafe huꞌniya gemae

1 Hosu vayaꞌmogi nehaya kavaꞌapieꞌmo lapakesa alaꞌamo afitetapa lapausoli osiyo.Hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌaifeꞌmo alagepa kavaꞌmo huꞌa neꞌmaiyanageta apakaekanahuta maigesune, hutapa osiyo. 2 Kahaumo malage huno leno falu neteya kava huꞌamalage huꞌa falu tegae. Aise yosamo neꞌvaiya kava huꞌa vaigae. 3 Ala kava nefekeꞌmolapakesamo afita fatago hutetapa alagepa kavaꞌmo higenoꞌao lapa maesigetapa mamopafiꞌmo alagepa hutapamaigayanagi. 4Ala kava nefekeꞌmo amuse hutapa ategenoꞌaolapaipafiꞌmo lapauꞌnisiya kavaꞌmo alino lapamino. 5Lapakaemo lapakesamo afitapaeꞌmolagaetegamo na agufa kavaꞌmo afole aisifi, hutapa lapakesa afisaya kavaꞌmo alitapa Alakava neꞌmo amitetapa agaefekeꞌmo lapakesamo afita fatago higeno lapa maeno. 6 Lapamaesigenoꞌaeꞌmo alagepa kavatapimo yegekana huno aeno ha legaiye. Ani kava hunofatago kavatapimo vayaꞌai apaulagaleꞌmo alino afole aino ategaiye. 7 Ala kava neꞌmo

Page 36: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 37:8 33 Samu 37:34aulagaleꞌmo afaꞌa maiꞌnetapaeꞌmo agava maige maige hutapa maiyo. Hosu kavaꞌmohuteꞌa alagepa huꞌa neꞌmaiya kavafeꞌmo lapakesa alaꞌamo afitetapa lapausoli osiyo.

8 Lapaipamo oletapa hosu kavategamo alagi lapayamukiki osiyo. Lapakaemo hosukavaꞌmo hisayafeꞌmo lapakesa alaꞌamo afitetapa ataletapa lapausoli osiyo. 9 Hosukavaꞌmo nehaya vayaꞌmo kayoꞌmo aliteꞌa faligayaꞌmonanafa Ala kava nefeꞌmo agavaneꞌmaiya vayaꞌmogimo ma mopamo aligae. 10 Aise afinaꞌmo utesigeꞌa hosu vayaꞌmoalagi lageso hisagetapaeꞌmo maiꞌnaya kotegamo utapa kahauya hutapa oꞌapakegae.11Oꞌapakegayaꞌmonanafa falu fala apaipa vayaꞌmogimomamopamo aliteꞌa alagepa huꞌamagokepi lokaeꞌa maiꞌneꞌa apamogaga aiꞌa maigae.

12 Hosu vayaꞌmogimo fatago vayaꞌaitegamo hosu kavaꞌmo hisayafeꞌmo ina kavahugune, ma kava hugune, huꞌa huteꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo hosu apaugosamo kaliꞌneꞌa makumake huꞌa neꞌapatae. 13Ala kava neꞌmoꞌa alino apagoꞌya lagauno apatalesiya afinafeꞌmoafaꞌa apakeno maiꞌniyaꞌmofeꞌmo apakaefeꞌmo kigi huno neꞌapate. 14 Hosu vayaꞌmogihosu yaꞌmo neꞌaliya vayaꞌe ina agufa vayaꞌeꞌmo afaꞌa apateꞌneꞌa api kavaꞌmo nehayavayaꞌmo naipeletiꞌmo apaisayafeꞌmo asagige atiletiꞌmo hapaesayafeꞌmo atimo aligehuꞌa neꞌmaiye. 15 Naipeꞌapimoꞌmo apakaiꞌapi apaipafiꞌmo aesigenoꞌaeꞌmo atiꞌapimo loaegaiye.

16Mago fatago vekamoꞌa aise kagemi yaꞌamo haneꞌniya yaꞌamoꞌmo muki hosu vayaꞌaialopa kagemi yaꞌapimo ago aeno agaseno haneꞌniye. 17 Na kava higenoꞌaeꞌmo agoaeno neꞌagase. Ala kava neꞌmoꞌa hosu vayaꞌai himamuꞌapimo alino hano huno atale-gaiyaꞌmonanafa fatago vayaꞌaiteꞌmo alagepa huno yagaino neꞌapateyaꞌmofeꞌmae. 18Alakava neꞌmoꞌa fatago vayaꞌmo alagepa huꞌa maigae, huno apakeꞌniye. Hetamaꞌapimoafaꞌa hanege hanege huno hanegaiye. 19 Hanageke yaꞌmo afole aisiya afinaꞌmo hosuhanageke yaꞌmo oꞌalige kafu hisaya afinaꞌmo kafu osuge huꞌa alagepa huꞌa maigae.20Maigayaꞌmonanafa hosu vayaꞌmo faligae. Kahaumo ausegana huꞌa maige halinaganahuꞌa maige huꞌa neꞌmaiyaꞌmofeꞌmo alagi lageso hugae.

21 Hosu vayaꞌmogimo fiku aliteꞌapaeꞌmo anonaꞌapilefeꞌmo noꞌapamiyaꞌmonanafafatago vayaꞌmogimo hapau huꞌa apateteꞌa fiku neꞌapamiye. 22Ala kava neꞌmoꞌa fiku hapaneꞌmaeya vayaꞌmogimo ma mopamo alitesagenoꞌaeꞌmo huno faipa huno neꞌapateyavayaꞌmo alagi lageso hugae.

23 Ala kava neꞌmoꞌa alagepa vayaꞌmogi hisaya kavaꞌmo aepa vekamo maiꞌnenoꞌaeꞌmoani kavaꞌmo ago hu maleꞌniye. Ani kava huno nehaya kavaꞌapimo agetenoꞌaeꞌmo amusehuno neꞌapate. 24 Apakaemo asagauꞌa neꞌaigenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa apayateꞌmoalino he tino neꞌapateyaꞌmofeꞌmo alagi asagauꞌa oꞌaigae.

25Nagaemo yatala afinaꞌmomaimemaime eꞌna hemenimo ago kosuna lovaꞌmonanafaAla kava neꞌmoꞌa fatago vayaꞌamo apataleno uꞌniya kavaꞌamo oꞌagege mafaꞌneꞌapimogineꞌyafeꞌmo aukaya huꞌnaya kavaꞌmo oꞌagege huꞌna oꞌageꞌnove. 26 Fatago vayaꞌmogimomuki afinaꞌmo hapau huꞌa apateteꞌa magoꞌe yaꞌmo aliꞌa apamiteꞌa anonaꞌapilefeꞌmoneꞌapamiye. Ala kava neꞌmoꞌa mafaꞌneꞌapimo fiku hapa maeno neꞌapamiye.

27 Hosu kavaꞌmo ataletetapa alagepa kavakeꞌmo hiyo maige maige hutapa alagimaigayanagi. 28 Ala kava neꞌmoꞌa alagepa kavafekeꞌmo hauꞌniyanageno aote vayaꞌamoalagi apataleno oꞌugiye. Yagaino apatenageꞌa hano osuꞌa maige maige huꞌa maigayaꞌ-monanafa hosu vayaꞌai mafaꞌneꞌapimo alino hapa faino apatalegaiye. 29 Fatago vayaꞌmomago mopamo apamisigeꞌa aliteꞌa ani mopaleꞌmo maige maige huꞌa alagi maigae.

30 Fatago vayaꞌmogimo ageteꞌa afiꞌnaya gemo huge gefiꞌmo alagepa huꞌa aliꞌa fakohuꞌa afiteꞌa ge huge huꞌa neꞌmaiye. 31Goti keꞌaepa geꞌamo apaipafiꞌmo haneꞌniyanageꞌaafaꞌa aeꞌa halu oꞌvalegae. 32Hosu vayaꞌmogimo fatago vayaꞌmo apamagisayafeꞌmo auluhapaeꞌa neꞌapakae. 33 Ala kava neꞌmoꞌa hosu vayaꞌai apayapiꞌmo apavaleno oꞌapaminohapamaesigeꞌa hosu vayaꞌmogimo agoti huꞌa apateteꞌapaeꞌmohosu vayane, huꞌa osugae.

34 Ala kava nefekeꞌmo agava maiꞌnetapa geꞌamo afigenoꞌao lapakitapileꞌmo alinoasaga huno lapateteno mopamo hakino lapamino. Agaemo hosu vayaꞌmo alino

Page 37: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 37:35 34 Samu 38:22hapa faitalesigeꞌa visagetapa apakegae. 35 Agovana hosu vekamoꞌa lokiya vaino ya-gaino apateno maiꞌnenoꞌaeꞌmo mago yatala yosagana huno haino apakaseno maiꞌniye.36 Maiꞌniyaꞌmonanafa henagaꞌamo uꞌna agovana oꞌmaiꞌnigeꞌna ageꞌnove. Kahauyahuꞌnovana oꞌageꞌnove. 37 Lapakaemo alagepa vayaꞌmo aulu hapaetapa apaketeta-paeꞌmo fatago vayaꞌmo apaketapa maiyo. Kanaꞌapimo hano hisigeꞌapaeꞌmo alagepahuꞌa maigayaꞌmonanafa 38 gemo amagiꞌa neꞌatalaya vayaꞌmo alagi alino hano hunoapatalegaiye.

39 Ala kava neꞌmoꞌa fatago vayaꞌai apakufamo alino katino neꞌapateya kavaꞌamoaepa vekamo maiꞌniye. Hanageke yaꞌmo afole neꞌaiya afinaꞌmo himamuꞌaletiꞌmo hapaneꞌmae. 40Apakaemo Ala kava nefekeꞌmo apakesamo afiꞌa fatago nehayaꞌmofeꞌmo hatumaeno apateteno hosu vayaꞌai apayapatiꞌmo apavalelineno apakufamo alino katinoneꞌapate.

38Hosu kavaꞌmo huꞌnigeno Ala kava neꞌmoꞌa kayoꞌmo alino amiꞌniya gemae

1 Ala kava nene, huꞌna, kaipamo leka neꞌnatekaeꞌmo ge oꞌnahauvo. Kaipamoleka neꞌnatekaeꞌmo oꞌnamagiyo. 2 Kevekaletiꞌmo nahaeꞌnanageno eno nagufafiꞌmohaniꞌnigekaeꞌmo kayatetiꞌmo namagiꞌnane. 3 Kaipamo leka nateꞌnanaꞌmofeꞌmo nag-ufamoꞌmo alagi kanale nosiye. Hosu kavaꞌmo huꞌnovaꞌmofeꞌmo nayamufaꞌnimoꞌaalagi lokiya noꞌvaiye. 4 Hosu kavaꞌnimoꞌmo anikana huno nagenopaleꞌmo aeno natikaeꞌnigeꞌnaeꞌmo lusi kana yaꞌmo aliꞌnovaꞌmofeꞌmo aeno nagaseꞌniye.

5 Negi kavaꞌmo huꞌnovaꞌmofeꞌmo namuꞌmo naleteno kolaꞌe oꞌeꞌmo huꞌnigeno atuneꞌaiye. 6 Nagufamoꞌmo kanaꞌageꞌmo nahauꞌnigeꞌna muki afinaꞌmo ape huꞌnageꞌmomaiꞌneꞌnaeꞌmo yulagefa aiꞌna neꞌmauve. 7 Amukomo nahauꞌnigeꞌna faligefeꞌmonehuve. 8 Lusi kava huno alagaꞌmo nahaeꞌnigeno lokiyaꞌnimo alagi ohaneꞌniye.Naipamoꞌmo kanale osuꞌnigeꞌna avovo nehuve. 9 Ala kava nene, huꞌna, na agufanaipamo nekalufi huka ago nageꞌnanageꞌnaeꞌmo avovo nehuꞌna yulagefa neꞌaugekaafiꞌnane. 10 Lutunopaꞌnifatiꞌmo fako pako nehigenoꞌaeꞌmo lokiyaꞌnimo alagi ohaneꞌniye.Naulagafatiꞌmo haniꞌageꞌmo huꞌniye. 11 Lusi kaitaꞌmo nahauꞌnigeꞌapaeꞌmo nao vayaꞌenafaluꞌnimogiꞌeꞌmo nagaetegamo oꞌmeꞌnae. Afamo anagaꞌnimogiꞌeꞌmo nataleꞌa uꞌaafagiꞌaleꞌmo maiꞌnae. 12 Namagisayafeꞌmo nehaya vayaꞌmogimo aneꞌaimo hanagimaleꞌnae. Namagigefeꞌmo nehaya vayaꞌmogimo nagaetegamo hisaya kavafeꞌmo mukiafinaꞌmo apakesa afifi huꞌa maiꞌneꞌa namagisaya kafeꞌmo kahauya huꞌa agesayafeꞌmonehae.

13 Nehayaꞌmonanafa agesamo akanigeno gemo noꞌafiya vekagana huꞌna maiꞌneꞌnagemo noꞌafuve. Negi vekamoꞌmo age noꞌaiya vekagana huꞌna neꞌmauve. 14 He, gemonehaya gemo noꞌafiya vekagana huꞌna maiꞌneꞌnaeꞌmo gemo nohapauve. 15 Ala kavanene, huꞌna, kagava neꞌmauve. Ala kava neꞌnimo Gotiꞌnimogae, huꞌna, geꞌnimo afitekanaha maegane. 16 Hanageke yaꞌmo aliꞌnova kavafeꞌmo fiku yanageꞌa apamogaga aigae.Aeꞌna halu vale lamiꞌna asagauꞌna aisugeꞌapaeꞌmo fiku yanageꞌa ago aeta agaseꞌnone,huꞌa hugae. 17 Asagauꞌna aigefeꞌmo nehugenoꞌaeꞌmo muki afinaꞌmo nagafu nekiye.18 Hosu kavaꞌnieꞌmo nahau huteꞌnaeꞌmo aeꞌna hakalo nehuve. 19 Apakaetegamo hosukavaꞌmo osuꞌnogeꞌa afaꞌa neꞌmaiya kame vayaꞌnimogiꞌeꞌmo lokiya vayaꞌageꞌmo maiꞌnae.Asole vayaꞌmogimo fiku apaini huꞌa neꞌnatae. 20Nagaemo alagepa kateꞌmo visuvafeꞌmonehuvaꞌmofeꞌmo kame huꞌa nateteꞌa alagepa kavaꞌnimo anonaꞌalefeꞌmo nagaetegamohosu kavaꞌmo nehae.

21 Ala kava nene, huꞌna, nataleka oꞌuvo. O Gotiꞌnimogae, huꞌna, afagiꞌaleꞌmo ukaoꞌmaika nahaopaꞌalekeꞌmo eka maiyo. 22 Ala kava neꞌnimogae, huꞌna, nagufamo alikakatika neꞌnatana vekaꞌnimogamae, huꞌna, malage huka eka naha mao.

40Ge huꞌnigeno Ala kava neꞌmoꞌa afiꞌniyaꞌmofeꞌmo yokemo huꞌniya gemae

Page 38: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 40:1 35 Samu 40:171 Nagaemo Ala kava neꞌmoꞌa naha maesiyafeꞌmo keya aeꞌna ge huteꞌnaeꞌmo

naipamoꞌmo falu huꞌnigeꞌna agava maiꞌnogenoꞌaeꞌmo ape huno agetafo huꞌneno geꞌn-imo afiꞌniye. 2 Agaemo alagi hosu ive kelifatiꞌmo nayate alino heno navayu hunonavalelino haino yafateꞌmo nateteno alagepa kateꞌmo visuvafeꞌmo alino lokiya vainonateꞌniye. 3 Saufa yokemo alino naya maleꞌnigeꞌna Goti agiꞌaleꞌmo aliꞌna asaga huteꞌnaani yokemo nehuve. Asole vayaꞌmogimo nageteꞌapaeꞌmo koli huteꞌa Ala kava nefeꞌmoapakesamo afiꞌa fatago huteꞌapaeꞌmo, laha maegaiye, huꞌa huteꞌa maigae.

4 Ala kava nefekeꞌmo apakesamo afiꞌa fatago huteꞌapaeꞌmo, laha maegaiye, huꞌanehaya vayaꞌmogimoGoti aulagaleꞌmo alagepa huꞌamaiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogagamoaigae. Apakaemohimuꞌnamu kavaꞌmonehaya vayaꞌmofi aigofe gotiꞌapimogifeꞌmomononehaya vayaꞌmofi huno ala apakiꞌapimo noꞌapamiye. 5 O Ala kava neꞌnimo Gotiꞌnimo-gae, huꞌna, lagaetegamo alu kava alu kavaꞌmo huka aliꞌyaꞌmo aliteka laha maeꞌnane.Lagaefeꞌmo kagesa afifi huka neꞌmaine. Lagaemo lekana opaisuna agufa kavaꞌmo hukalagaefeꞌmo kagesamo neꞌafine. Nagaemo muki huꞌnana kavakaꞌe kagesamo neꞌafinakavakalefeꞌmo alagi alagepa huꞌna aeꞌna hakalo huꞌna hapa opaiguve.

6 Afumo amagiꞌa nekamiya kavaꞌe ofalinimo nekamiya kavaꞌefeꞌmo okahauꞌniye.Kagaemo, hosu kavatapilefeꞌmo afumo amagitapa hiꞌyalamuteꞌmo atafiꞌmo kaetapanamiyo, huka osuꞌnanaꞌmonanafa gekamo afisuva agufa nagesageꞌmo namiꞌnane.7 Namiꞌnanageꞌnaeꞌmo, Nago, huꞌna, nagaemo neꞌove. Goti mukufiꞌmo nava gemohaneꞌniye. 8 O Gotiꞌnimogae, huꞌna, keꞌaepa gekamo naipafiꞌmo haneꞌniye. Kagaemohuvo, huka naha paiꞌnana gekamo akame hisuvafeꞌmo amuse huteꞌna namogaganeꞌauve. 9 Nagaemo asole vayaꞌmo eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya yateꞌmo fatagokavakaeꞌmo alagepa faigoko gekamoaeꞌna hakalo huꞌnahapapaiꞌnove. Agonageꞌnananaafaꞌa oꞌmaiꞌna gekamo aeꞌna hakalo huꞌna hapa nepauve. 10Nagaemo fatago kavakamonaipafiꞌmo aeꞌna ati kaeꞌna oꞌmaleꞌnofa nagaemo, geꞌamo alagi amagino oꞌatalenoakame nehunoꞌaeꞌmo apakufamo alino katino neꞌapate, huꞌna aeꞌna hakalo huꞌna hapapaiꞌnove. Nagaemo asole vayaꞌmo eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo kahaukayamopafiꞌmo nekahaiya kavakaꞌe lama ge gekaꞌeꞌmo aeꞌna ati okaeꞌna aeꞌna hakalohuꞌna hapa paiꞌnove.

11 Ala kava nene, huꞌna, oꞌnataleka kahau huka nato. Nagaefeꞌmo kahaukayamopafiꞌmo kahauꞌninageka lama gekamo akame hugeꞌnao muki afinaꞌmo afaꞌamaino. 12 Lekana opaisuna agufa hanageke yaꞌmoꞌmo nagufaleꞌmo faino ku ainonateꞌniye. Hosu kavaꞌnimoꞌa natafauꞌniyanageꞌna afaꞌa aliꞌna maku huꞌna okage-gauve. Nayokaꞌmo asole yaꞌmo haneꞌniya kava huno hosu kavaꞌnimo magoꞌe hunohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo naipamoꞌmo lokiya oꞌvaiꞌnigeno lokiyaꞌnimo alagi ohaneꞌniye. 13Alakava nene, huꞌna, kahauꞌnisigeka nagufamo alika katika nato. Ala kava nene, huꞌna,malage huka naha mao. 14 Kagaemo naha maegeꞌapao kamiti namagigefe nehayavayaꞌmo apavagage hisigeꞌa negi nagi hiyo. Hosu yaꞌmo aliꞌa namigefe nehaya vayaꞌmoapakamelagatiꞌmo asagauꞌa aiꞌa heleve hisageno apakiꞌapimo asagauno aino. 15Kigi huꞌanateteꞌa nagaefeꞌmo, vaehae, vaehae, huꞌa nehaya vayaꞌmo apavagage hisiya yaꞌmo alikaapamigeꞌa hapau aiyo.

16 Hapau aigayaꞌmonanafa kagaefeꞌmo kahauya huliꞌa neꞌaya vayaꞌmogimo apamo-gaga aiteꞌa kagaefeꞌmo amuse hiyo. Apakufamo alika katika neꞌapatana kavafeꞌmohapauꞌnisiya vayaꞌmogimo, Ala kava neꞌmo ala agiꞌamo amiyo, huꞌa hiyo. 17 Inaginagaemo afa vekamomaiꞌneꞌna kafu huꞌna maiꞌnovaꞌmonanafa Ala kava neꞌmoꞌa nagae-feꞌmo agesamo neꞌafiye. O Gotiyo, huꞌna, naha maeka nagufamo alika katika neꞌnatanavekaꞌnimogae, afaꞌa oꞌmaika malage huka naha mao.

42Yulagefa aiꞌniya kavafeꞌmo nunumuꞌmo huꞌniya gemae

Page 39: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 42:1 36 Samu 45:81Afela afu anagaꞌmogimo anifeꞌmo nehapaigeꞌapaeꞌmo anitegamo neꞌvaya kava huꞌna

Gotiyo, huꞌna, kagaefeꞌmo neꞌnahaiye. 2Afaꞌa neꞌmaina Gotigae, huꞌna, kagaefeꞌmo neꞌ-nahaiye. Hainu afinaꞌmo uꞌna kaulagaleꞌmo mono huguve. 3 Apakaemo huꞌa faipa huꞌanateteꞌapaeꞌmo Gotikamoꞌmo haiyate maiꞌniye, huꞌa hute hute huꞌnageꞌnaeꞌmo felugaꞌehaniꞌilagaꞌeꞌmo neꞌyaꞌmo oꞌneꞌna aviꞌya huge huge huꞌna neꞌmauve. 4Nagaemo huꞌnovakavafeꞌmo nagesamo afiteꞌna naipafiꞌmo haneꞌniya kavaꞌaꞌnimo aeꞌna laku faeꞌna kahanepauve. Hogoteta nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta neꞌutaeꞌmo mono yokemo huge Gotiagiꞌaleꞌmo alita asaga huge hulita Goti mono notegamo uꞌnone. Mukiꞌamogitamo monohisunafeꞌmo aote afinaꞌmo hu maleꞌnone. 5Nagaemo na kava higeꞌnaeꞌmo naipamoꞌmokana nehiye. Na kava higeꞌnaeꞌmo nagesa alaꞌamo neꞌafuve. Nagupi mafaꞌneyo,huꞌna, Gotiꞌa naha maesiyafeꞌmo agava maiꞌneka kavayagunagu nehugeꞌnao halatenaha neꞌmaeya vekaꞌnimo Gotiꞌnimo agiꞌaleꞌmo aliꞌna asaga hino. 6-7 Naipamoꞌmo lusikava huno kana nehiyaꞌmofeꞌmo agaefeꞌmo halate nagesamo afiguve. Aniꞌmo Hemoniavefatiꞌe Misa avefatiꞌeꞌmo emineno alopa aniꞌmo Yoneni anipiꞌmo nelaminoꞌaeꞌmolamino haꞌyamo asagauno neꞌaigenoꞌaeꞌmo alopa agemo neꞌaiya kava huno alopahanageke yaꞌmoꞌa nagufaleꞌmo nati nekae. 8 Nati nekaeyaꞌmonanafa Ala kava neꞌmoꞌaaipamo falu huꞌniya kavaꞌaꞌe hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya kavaꞌaꞌeꞌmo felugamo alinonave lisigeꞌnaeꞌmo haniꞌilagamo yokemo huge afaꞌa maisuva yaꞌmo namiꞌniya Gotifeꞌmonunumu huge huꞌna maiguve. 9 Nagaemo Gotiꞌa yafaꞌnigana vekaeꞌmo na kava higekanataleka nagaefeꞌmo alagi kagesamo noꞌafine. Na kava higeka kame vayaꞌnimo apakekaapataleꞌnanageꞌa hosu yaꞌmo neꞌnamigeno nagafu nekiye. 10 Geꞌapiletiꞌmo keveletiꞌmoneꞌnahaya kava huꞌa Gotikamoꞌmo haiyateꞌmo maiꞌniye, huꞌa huteꞌa huꞌa faipa huꞌaneꞌnatae.

11 Nagaemo na kava higeꞌnaeꞌmo naipamoꞌmo kana nehiye. Na kava higeꞌnaeꞌmonagesa alaꞌamo neꞌafuve. Nagupi mafaꞌneyo, huꞌna, Gotiꞌa naha maesiyafeꞌmo agavamaiꞌneka kavayagunagu nehugeꞌnao halate naha neꞌmaeya vekaꞌnimo Gotiꞌnimo ag-iꞌaleꞌmo aliꞌna asaga hino.

45Ala kava neꞌmoꞌa aꞌmo aliꞌniya kavafeꞌmo ava gemae

1 Alagepa gemoꞌmo naipafiꞌmo havai teteno aino vali nelamigeꞌnaeꞌmo kinivekaekeꞌmo ava gemo nehuve. Alagepa huno avoꞌmo nekaeya vekamoꞌa avoꞌmokaesiyafeꞌmo avo kayoꞌmo aliteno alo huno neꞌmaiya kava huꞌna navayafatiꞌmo gemohisuvafeꞌmo alo huꞌna maiꞌnove.

2 Kagaemo aeto agufa kumani vekamo maiꞌneka muki vayaꞌmo alagi aeka apakasekamaiꞌnane. Gotiꞌa fiku hapa maeno neꞌapamiya gemo kavayafiꞌmo alino maleꞌnigeka anigemo nehane. Gotiꞌa muki afinaꞌmo kaha maeꞌniyaꞌmofeꞌmae. 3 Lokiya vekae, huꞌna,kagaemo ha le konali yakaꞌe ala kagikaleꞌefeꞌmo hapau aiteꞌa amuse huꞌa nekatayavekamo maiꞌnananagi naipekamo alika anoꞌafiꞌmo mapalukafiꞌmo falu kaeteka ukakame huvo. 4 Kagaemo ala kagikamo alika apavelitekaeꞌmo lama gekamogi yagu yagakavakamogi fatago kavakamogi huka ha maeka alika afole aika ato. Alika afole aikaatesanafeꞌmo hosileꞌmo fai maiꞌneka uka kame huka aeka apakaso. Lokiyakaletiꞌmokame huteka hapau aisaya agufa kavaꞌmo hugane. 5 Kevekamo lusi kava huno akoꞌyahuꞌniya kevemo haneꞌniyanageka kame vayakamogi apaipafiꞌmo nehapanageꞌapaeꞌmokaiyafiꞌmo asagauꞌa neꞌaiye.

6 O Gotiyo, huno, muki afinaꞌmo yagaika apatege apatege huka yagaika apategane.Fatago kavaꞌmo huka vayakaleꞌmo alagepa huka yagaika neꞌapatane. 7Kagaemo alagepakavafeꞌmo lusi kava huno kahauꞌnigeno hosu kavafeꞌmo alagi okahauꞌniye. Ani kavanehanaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa Gotikamoꞌmo uvelimo faleno katetenoꞌaeꞌmo lekana painokateꞌniyanageka alagepa huka kamogaga aika maisanafeꞌmo magoꞌe huno kamiꞌnigekakafalukamogimo aeka apakaseka alagepa huka maiꞌnane, huno ha paiꞌniye. 8 Alagepa

Page 40: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 45:9 37 Samu 46:11atumo neꞌaiya yaꞌmo agiꞌamo meyagi alosigi kasiyagi huno haneꞌneno kukenakale-gatiꞌmo alagepa atumo neꞌaiye. Alagepa noꞌmo kini vekamo nopiꞌmo konali al-iꞌa ateꞌnaya nopiꞌmo yokemo huꞌnagekaeꞌmo kamogaga aiteka emikeꞌnane. 9 Alaapaki aꞌnekamogiꞌeꞌmo kini vayaꞌai aꞌmafaꞌneꞌapimo maiꞌnae. Akamoꞌmo hogote goliyafatetiꞌmo alo huꞌnaya konalimo aliteno lamaga kahaopaleꞌmo he tino maiꞌniye.

10-11 Kini vekaleꞌmo maisana aꞌmafaꞌnemogae, huꞌna, kagesa afifi huteka kaipamonamiyo. Vayakaeꞌmo kagesamo oꞌafige afokamo vayaꞌaifeꞌmo kagesamo oꞌafige hutekakage kanika apatalegenoꞌao kini vekamoꞌa, aeto agufa kumani aꞌnimo maiꞌnane, hunohuteno amuse huno kateno. Ala kava nekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo agaefekeꞌmo monohuteka aiyafiꞌmo maiꞌneka geꞌamo afiyo. 12 Taiya taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo malagavayaꞌmogimo fiku kaha maeꞌa kamigae. Kagemi yaꞌapiꞌe vayaꞌmogimo hapa mae-sanafeꞌmo kagaetegamo ugae.

13 Kini vekamo aꞌmafaꞌneꞌamoꞌmo agupiꞌmo aeto agufa alagepa kanale yaꞌmohaneꞌnigeno goli nofitetiꞌmo alo huꞌnaya kukenamo alino vaiꞌniye. 14 Konali kukenamoleꞌniya kukena alino vaitesigeꞌapaeꞌmo kini vekalegamo avaleliꞌa ugae. Afaluꞌamogimoveꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌa ohavaeꞌnaya aꞌmafaꞌne anagaꞌmogi akame huꞌa neꞌvayanageꞌakagaetegamo apavaleliꞌa ugae. 15 Uꞌapaeꞌmo apamogaga aiteꞌa kini vekamo noꞌafiꞌmoapavaleliꞌa haigae.

16 Kagaemo asole mafaꞌnemo alika apatesanageꞌa kaginago vayaꞌai apaimuꞌyaleꞌmomaigae. Kagaemomuki mamopafi vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa apatesaya vayaꞌmo lekana paikaapategane. 17Nagaemo ala kagikamo kamisugeꞌa henagaꞌamo afole aisaya vayaꞌmogimokagaefeꞌmo apake okaniꞌa ala kagikamo kamigae. Muki vayaꞌmogimo kagikaleꞌmo mukiafinaꞌmo aliꞌa asaga huge huge huꞌa maigae.

46Gotiꞌa lagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌniya gemae

1 Uta fala kita neꞌmauna kotimo Gotiꞌmae. Lokiyatimo Gotiꞌmae. Hanageke yaꞌmoafole neꞌaisigenoꞌaeꞌmo lahamaesiyafeꞌmo lahaopaleꞌmo alo huno maiꞌniye. 2-3Ani kavahuno maiꞌniyaꞌmofeꞌmo imima alige avemo aino nakupaeno emineno solovala anipiꞌmoasagauno aisigeno solovala aniꞌmo aino holakau holakau hisigeno alopa agemo aigeavemoꞌa kanage huge nehisigetaeꞌmo koli osugune.

4 Gotiꞌa Ala kava neꞌmo aeno apakaseꞌniya vekamo maiꞌniya aote taonifiꞌmo maiꞌnayavayaꞌmogimomago aniꞌmo nelamisigeꞌapaeꞌmo apamogaga aigae. 5Gotiꞌa ani taonifiꞌmomaiꞌniyanageno ani taonimo afaꞌa hanegaiye. Gotiꞌa kotilamisiyapiꞌmo eno taonifiꞌmomaiꞌnisaya vayaꞌmo hapa maegaiye. 6 Alu nofi vayaꞌe alu nofi vayaꞌeꞌmo apayamukikihuꞌa kame huteꞌapaeꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe vayaꞌapiꞌeꞌmo alagi asagauꞌa aiꞌnae.Gotiꞌa alopa gefatiꞌmo ge nehigenoꞌaeꞌmo lokiyaꞌapimo alagi hano huꞌniye. 7 Ala kavaneꞌmoꞌa asole vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa lagaeꞌeꞌmo magokepi lokaenomaiꞌniye. Yekopu Gotiꞌamoꞌmo uta fala kita neꞌmauna kotigana huno maiꞌniye.

8 Etapa Ala kava neꞌmo aliꞌyaꞌamo ageyo. Mopafiꞌmo alino ayu noꞌmo kino apateꞌniye.9Agaemomuki ma mopafiꞌmo kame nehaya kavaꞌmo alino hano huno neꞌatale. Agaemoati keveꞌapimo alino lo aeno ataleteno alini uꞌa kame nehaya talalaꞌapimo alino atafiꞌmonekae. 10 Gotiꞌa hunoꞌaeꞌmo, muki kavaꞌamo ataletapa afaꞌa maiꞌnetapaeꞌmo, Gotigamomaiꞌnane, hutapa nageyo, huno nehiye. Nagaemo muki alu nofi vayaꞌaitegatiꞌe alu nofivayaꞌaitegatiꞌeꞌmo ala nagiꞌnimoaliguve. Mukimamopafiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌaitegatiꞌmoala nagiꞌnimo aliguve, huno nehiye. 11 Ala kava neꞌmoꞌa asole vayaꞌaiteꞌmo yagainoneꞌapateya vekamoꞌa lagaeꞌeꞌmomagokepi lokaenomaiꞌniye. Yekopu Gotiꞌamoꞌmo afaꞌauta fala kita neꞌmauna kotigana huno maiꞌniye.

48Gotiꞌa alagepa taoniꞌamo haneꞌniya gemae

Page 41: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 48:1 38 Samu 49:121 Ala kava neꞌmoꞌa ala agiꞌamo aliꞌniye. Lagaemo aote alino maleꞌniya aveleꞌmo

haiteta Gotitimo taoniꞌafiꞌmo faleta haita agiꞌaleꞌmo alita asaga huta ategetao. 2 Aniavemo Saiyoni avemo kanale yatala avemo haneꞌniye. Muki ma mopafi maiꞌnayavayaꞌmogimo ani aveeꞌmo apamogaga neꞌaiye. Hoga haopalega haneꞌnigeno Ala kinivekamo taoniꞌamo ani aveleꞌmo haneꞌniye. 3 Gotiꞌa ani taonifiꞌmo maiꞌneno taonifiꞌmoneꞌmaiya vayaꞌmo hapa neꞌmae.

4Afiyo, huꞌna, kini vayaꞌmogimo Saiyoni taonifiꞌmo kamehisayafeꞌmo aliꞌa anupa huꞌamaiꞌneꞌa taoni haopaleꞌmo eꞌnae. 5 Apakaemo ageteꞌapaeꞌmo hapau aiꞌnae. Apakaemokoli huteꞌa malage huꞌa ataleꞌa uꞌnae. 6 Eꞌa apamoꞌya aiꞌa maiꞌnae. Aꞌnemogi mafaꞌnemoaliꞌa neꞌapataya afinaꞌmo apakafu nekiya kava huno apakafu kiꞌniye. 7Kagaemo yegemohaine neꞌeya kotegatiꞌmo alopa yasimo aliyo, huka huꞌnanageno aliteno Tasisi vayaꞌaialopa sipiꞌapimo aeno atava aiꞌniye.

8 Gotiꞌa akeyaꞌvilagamo ani agufa kavaꞌmo huꞌniya ava gemo afiteta Gotitimoꞌmotaoniꞌafiꞌmo ageꞌnone. Ala kava neꞌmoꞌa asole vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateyavekamoꞌmo taoniꞌafiꞌmo lokiya kavaꞌamo huꞌnigeta ageꞌnone. Gotiꞌa taoniꞌamo alinolokiya vaino atesigeno muki afinaꞌmo afaꞌa hanege hanege huno hanegaiye.

9 O Gotiyo, huta, Lagaemo mono nokafiꞌmo maiꞌnetaeꞌmo lagaefeꞌmo kahaukayamopafiꞌmo kahauge kahauge huno kahauꞌniya kavafeꞌmo lagesamo afiꞌnone. 10 OGotiyo, huta, Ala kagikamo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo muki ma mopafi vayaꞌmogimo alakagikamo nekamiye. Lamaga kayatetiꞌmo fatago kavaꞌmo nehane. 11 Kagaemo alagepahuka alika fako nehanaꞌmofeꞌmo Saiyoni aveleꞌmo maiꞌnaya vayanagi Yuta nofi vayaꞌaiaꞌmafaꞌneꞌapigi huꞌa apamogaga aigae.

12 Saiyoni avefiꞌmo umenitata nehutapa taoni yafa lafi kegiꞌyaleꞌmo faita ku aiꞌne-tapa kegiꞌyaleꞌmo haneꞌniya yatala nofeꞌmo lekana paiyo. 13 Lapakaemo afole aisayavayaꞌaifeꞌmo hapa paisayafeꞌmo taonileꞌmo lokiya yafa lafi kegiꞌyaeꞌmo lapakesamoafiyo. Lapakaemo taonifiꞌmo lokiya nofeꞌmo lapakesa afifi hutapa maiyo. 14 Ani Gotiꞌamuki afinaꞌmo Gotitimoꞌmomaigemaige hunomaigiye. Agaemo uno hogoteteno visunakaꞌmo alino lave lite lave lite hume hume neꞌvisigeta faligune.

49Hosu vayaꞌmo alagepa huꞌa oꞌmaisaya kavafeꞌmo ava gemae

1 Muki vayaꞌmogitapae, huꞌna, afiyo. Muki ma mopafi maiꞌnaya vayaꞌmogimo manigemo afiyo. 2Ala apaki vayanagi apaki ohaneꞌnisiya vayanagi kagemi yatapiꞌe vayanagikagemi yatapimo ohaneꞌniya vayanagi hutapa afiyo. 3 Nagaemo naipafiꞌmo nagesaafifi huꞌna nagesamo afiteꞌna agegauve. Navayafatiꞌmo alagepa gemo lapa paisugetapaafitetapaeꞌmo agegae. 4Gotiꞌa aeno kalafefa gefatiꞌmo hisigeꞌna afisuvafeꞌmo maiꞌneꞌnaafiguve. Nagaemo ani gemo alino fala ki maleꞌniya gemo aeꞌna hakalo huꞌna lapapaiguve.

5 Hosu vayaꞌmogimo faiꞌa ku aiꞌa nateꞌneꞌa namagigefeꞌmo nehisageꞌnaeꞌmo koliosuguve. 6 Apakaemo, kagemi yatimoꞌa laha maegaiye, huꞌa huge alopa kagemi yatimoaliꞌnone, huꞌa huge nehaya vayaꞌmogimo 7 konagaꞌapimo falisaya kavategatiꞌmo afaꞌamiya faiꞌa oꞌapategae. Konagaꞌapimogimo alagepa huꞌa afaꞌa maisayafeꞌmo Gotiꞌa miyaamiteꞌa miya faiꞌa oꞌapategae. 8-9 Apakupi mafaꞌnemo miya faisaya monimo alopamonimo haneꞌniyaꞌmofeꞌmae. Apakaemo kelifiꞌmo lamiꞌa oꞌmaiꞌa muki afinaꞌmo afaꞌamaige maige huꞌa maisayafeꞌmo afaꞌa miya faita apategaune, huꞌa hugayana haiꞌametalegae.

10 Apakaemo ago apakeꞌnayana ageteꞌa afiꞌnaya vayaꞌmo ago nefaliya kava huꞌamuki vayaꞌmogi oꞌafiꞌnaya vayaꞌe negi vayaꞌeꞌmo faliꞌapaeꞌmo kagemi yaꞌapimo ataleꞌ-nageꞌapaeꞌmo alu vayaꞌmogi neꞌaliye. 11 Apakaemo apaipafiꞌmo, notimo muki afinaꞌmoafaꞌa hanesigeno neꞌmauna kotimo afaꞌa hanege hanege huno hanegaiye, huꞌa apakesaneꞌafiye. Mopaꞌapileꞌmo apakiꞌapimo neꞌatayaꞌmonanafa 12 ala apaki vayaꞌmo afuanagaꞌmo afaꞌa oꞌmaiꞌa nefaliya agufa afugana huꞌa maiꞌnae.

Page 42: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 49:13 39 Samu 50:2013 Apakaemo negi nagi apakesamo neꞌafigeꞌapaeꞌmo mafaꞌneꞌapimogimo lama

gegeꞌmo nehae, huꞌa huteꞌa apakame nehae. 14 Sipisipimo faliꞌnaya kava huꞌa nefaligeꞌakanolufiꞌmo kiꞌa neꞌapatae. Sipisipileꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya kava huno falisaya kavaꞌ-moꞌa yagaino apategaiye. Lama ge vayaꞌmogimo kotilamisiyapiꞌmo yagaiꞌa apategae.Kanolufiꞌmokoꞌapimohaneꞌniyanageno alagepa apakufaꞌe konali yaꞌapiꞌeꞌmokasaligiya-monanafa 15 Gotiꞌa kanolumo lokiyaꞌafatiꞌmo nagupi mafaꞌnemo miya faino natetenonavalegaiye.

16 Mago vekamoꞌa alopa kagemi yaꞌmo aliꞌnisigeꞌapaeꞌmo afamo anagaꞌamogi alaapakimo alisagetapaeꞌmo koli osiyo. 17 Falisiya afinaꞌmo kagemi yaꞌamo alinino oꞌugiye.Muki konali yaꞌamoꞌa agaeꞌeꞌmomagokepi lokaelino olamigiye. 18Afaꞌa maiꞌnenoꞌaeꞌmoagaiꞌaeꞌmo alagepa huka maiꞌnananageka afaꞌa kamogaga aigane, huno nehiye. He,lapakaitapimo alagepa hutapa lapa maesageꞌapaeꞌmo vayaꞌmogimo ala lapakitapimolapamigae. 19 Ani vekamoꞌa aginago vayaꞌmo maiꞌnaya kotegamo lamino hanipiꞌmomaiꞌnenoꞌaeꞌmo ha le yaꞌmo oꞌagegaiye. 20 Ala apakimo aliteꞌa alagepa huꞌa ageteꞌaoꞌafiꞌnisaya vayaꞌmo afumo nefaliya agufa afugana huꞌa maiꞌnae.

50Gotiꞌa agoti huno apatesiya kavafeꞌmo ava gemae

1Gotiꞌa Ala kava neꞌmo lokiyaꞌage vekamoꞌa ge huꞌniye. Agaemo yegemo haine neꞌeyakotegamo maiꞌnaya vayaꞌe yegemo lamino nefaleya kotegamo maiꞌnaya vayaꞌefeꞌmokeya aeno ge huꞌniye. Muki ma mopafi vayaꞌaifeꞌmo keya aeno ge huꞌniye. 2 GotiꞌaSaiyoni taonimohogote konali taonifatiꞌmo aenoha legaiye. 3Gotitimoꞌa eminenoꞌaeꞌmoge osuno afaꞌa oꞌmaigiye. Atamo lelino uno hogotetesigeno eminegaiye. Lusi yasimoalige ko aige hulino haopaꞌaleꞌmo egaiye.

4 Agaemo vayaꞌageꞌmo alino fako huno apatesiyafeꞌmo kokuꞌnapi vayaꞌe ma mopafivayaꞌefeꞌmo ge hugiye. 5 Ina ge huno hapa paigiye. Lapakaemo utapa naote vayaꞌnimonagaeteꞌmo apavaleta alita anupa hutapa apateyo. Sipisipimo amagiꞌa ofalinimo namiꞌ-naya kavatetiꞌmo nagaeꞌeꞌmo kotalakemo humaleꞌnaya vayaꞌnimo apavaleta alita anupahutapa apateyo. 6 Kokuꞌnapiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogi, alagi fatago vekamo maiꞌniye.Agaiꞌageꞌmo alino fako huno apategaiye, huꞌa hugae.

7 O vayaꞌnimogitapae, huꞌna, afiyo. Nagaemo gemo hugesuve. O Isaleli vayaꞌmogita-pae, huꞌna, Nagaemo agoti huꞌna lapategauve. Nagaiꞌnigeꞌmo alagi Gotiꞌnamomaiꞌnove.Gotitapimoꞌnamomaiꞌnove. 8Lapakaemomuki afinaꞌmonaulagaleꞌmo afumo amagitapaofalinimo namige atafiꞌmo kaege nehaya kavatapilefeꞌmo agoti huꞌna olapategauve.9 Nagaemo notapifiꞌmo maiꞌnaya pulumakamo apavaleliꞌna oꞌuguve. Kegiꞌyafatiꞌmomemetapimo apavaleliꞌna oꞌuguve. 10Haꞌao, muki yahaofilaga maiꞌnaya afumo nagaiꞌniafumo maige tauseniꞌa aveleꞌmo maiꞌnaya pulumakamo nagaiꞌni pulumakamo maigehuꞌa maiꞌnayaꞌmofeꞌmae. 11 Muki aveꞌalegamo maiꞌnaya nama anagaꞌe muki kotegamaiꞌnaya afela afu anagaꞌeꞌmo nagaiꞌni yaꞌmo maiꞌnae.

12Mamopaꞌemukimamopafi vayaꞌe yaꞌeꞌmo nagaiꞌni yaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo nagatesigeꞌnaeꞌmo lapa opaiguve. 13 Nagaemo pulumakamo ameꞌamo nesufiye. Mememokolaꞌamo nesufiye. 14 Gotifekeꞌmo hao ke hesaya agufa ofalinimo alitapa amiyo.Lapakaemo ani kavaꞌmo hugune, hutapa ha paiꞌnaya gemo akame hutapa ani agufaofalinimo alita hogote vekamo anaga vekamo amiyo. 15Hanageke yaꞌmo alisaya afinaꞌmonagaefekeꞌmo ge higeꞌnao alagepa huꞌna lapa maesugetapa ala nagiꞌnimo namigae.

16Gotiꞌa ani gemohuꞌniyaꞌmonanafa hosu vayaꞌaifeꞌmo, Na kava higetapaeꞌmo avoꞌmokae maleꞌnaya keꞌaepa geꞌnimo aeta hakalo hutapa hapa paiꞌnae. Na kava higetapaeꞌmokotalake geꞌnimo nehae. 17 Lapakaemo aliꞌna lapaya malesuvafeꞌmo alagi olapauꞌniye.Geꞌnimo alita lapakamelagamo yaga autapa neꞌatalae. 18 Lapakaemo kumaya neꞌaliyavayaꞌmo apaketetapaeꞌmo magoke lapaipa lapakesamo aliꞌnae. Kumai kavaꞌmo nehayavayaꞌai apafaluꞌapimogitapamo maiꞌnae. 19Muki afinaꞌmo hosu gemo huge aigofe gemohuge hutapamaiꞌnae. 20 Itopaleꞌmomaiꞌnetapaeꞌmo konagatapimogifeꞌmo apakamelaga

Page 43: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 50:21 40 Samu 51:19

gemo nehae. Lapakaemo itatapimogi mafaꞌneꞌapieꞌmo hutapa faipa hutapa neꞌapatae.21Ani agufa kavaꞌmo huꞌnageꞌnaeꞌmo ge osuꞌna afaꞌa maiꞌnove. Lapakaemo nagaefeꞌmo,lagaekana huno maiꞌniye, hutapa lapakesamo afiꞌnayaꞌmonanafa hosu kavaꞌmo huꞌnae,huꞌna lapa paiguve. Nagaemo hosu kavatapimo lapaulagaleꞌmo aliꞌna kale kaeꞌna lapaveliguve.

22Gotifeꞌmo lapake kaniꞌnisiya vayaꞌmogitapae, huꞌna, geꞌnieꞌmo lapakesa afifi hutapamaiyo. Fiku yanageꞌna lapaeꞌna katali katalu hisugeꞌapaeꞌmo lapa maesaya vayaꞌmooꞌmaigae. 23 Nagaefeꞌmo, alagepa kavaꞌmo huꞌniye, huꞌa nehaya vayaꞌmogimo alanagiꞌnimo neꞌnamiye. Nehaya kavaꞌapilefeꞌmo apakesa afifi huꞌa maiꞌnisaya vayaꞌmoGotiꞌa apakufamo alino katino neꞌapateya kavaꞌamo aliꞌna apave liguve.

51Neviniꞌa Matasimaꞌeꞌmo kumai kavaꞌmo huꞌnigeno mago polofeti vekamo Netaniꞌmo hosu

kavaꞌmo huꞌnane, huno ha paiꞌnigeno huꞌniya yokemae1 O Gotiyo, huꞌna, kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌnigeka hapa neꞌmana kava huka

kahau huka nato. Lusi kava huka kahau huka neꞌapatana kava huka gekamo amagiꞌnaneꞌatalova kavaꞌnimo aeka kalo paeka atalo. 2 Muki hosu kavaꞌnimo alagi aeka kalopaeka atalo. Hosu kavaꞌnimo alika ataleteka alika alagepa huka nato. 3 Nagaemo mahosu kava huꞌnove, ina hosu kava huꞌnove, huꞌna aeꞌna hakalo nehuve. Nagaemo hosukavaꞌnimo ageꞌnogenoꞌaeꞌmo muki afinaꞌmo ani hosu kavaꞌnimoꞌmo naulagaleꞌmo afoleneꞌaigeꞌna neꞌagove. 4 Kagae kaulagaleꞌmo hosu kavakeꞌmo huꞌna maiꞌnove. Nagaemohosu kavaꞌmo huꞌnovaꞌmofeꞌmo kagaemo fatago kavaꞌmo huka agotimo huka nateꞌnane.Kagaemo nagaefeꞌmo fatago gemo hukaeꞌmo, hosu kavaꞌmo huꞌnane, huka huꞌnane.5 Vae, huꞌna, itaꞌnimoꞌmo nagae aipaguꞌeꞌmo aepa faiꞌniya afinaꞌmo hosu kavapiꞌmomaiꞌnove. Itaꞌnimo aipafiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo hosu mafaꞌnemo maiꞌnove.

6 Vae, huꞌna, lama ge kavaꞌmo naipafiꞌmo hanesiyafeꞌmo kahauꞌniyaꞌmofeꞌmo ageꞌnaaeto hisuvafeꞌmo naipafiꞌmo alika naya malegane. 7 Aika fuli fuli huka falekanategeꞌnao yaveyave vekamo maino. Sese huka nategeꞌnao yaveyave yafakana huꞌnayaveyaveꞌageꞌmo huꞌna magoꞌe huꞌna yaveyave vekamo maino. 8 Falu fala gemo hukanaha paigeꞌnao namogaga aino. Nagupi mafaꞌnemo aeka lata paiꞌnanaꞌmonanafa halatenamogaga aiguve. 9Hosu kavaꞌnimo oꞌageka aika afe leka maiyo. Muki hosu kavaꞌnimoaeka kalo paeka atalo.

10O Gotiyo, huꞌna, yaveyave naipamo alo huka nateteka gekamo afisuvafeꞌmo nauneꞌ-nameꞌmo alika hegafa huka ato. 11 Kagaetegatiꞌmo alika naha faika oꞌnataleka kaoteKaunekamekamo nagaepatiꞌmo oꞌaliyo. 12 Hogoteka nagufamo ago alika katika nateꞌ-nanageꞌnaeꞌmo namogaga aiꞌnovanagi halate namogaga aisuva kavaꞌmo alika namiyo.Hatu maeno natesiya Kaunekametetiꞌmo natafauka maiyo. 13Ani kava hisanageꞌnaeꞌmogekamo amagiꞌa neꞌatalaya vayaꞌaifeꞌmo ina kavaꞌmo huvo, huka nehana gekamo aliꞌnaapaya malesugeꞌapaeꞌmo aiꞌa afe leꞌa kagaetegamo egae.

14 O Gotiyo, huꞌna, nagaemo mago vekamo kamiti amagiꞌnove. Ani hosu kavaꞌnimoalika atalo. Alika atalesanageꞌnaeꞌmo, nagufamo ago alino katino nateꞌniye, huꞌnahuteꞌna yokemo huguve. 15 Ala kava nene, huꞌna, navayamo alika aka huka nategeꞌ-nao kagikaleꞌmo aliꞌna asaga huꞌna kateno. 16 Nagaemo ofalinimo kamisuvafeꞌmokahauꞌniyesinana kamuvesine. Nagaemo afumo amagiꞌna atafiꞌmo kaeꞌna kamisuvanaamuse osugane. 17 Afu ofalinimo kamisuvafeꞌmo okahauꞌnifa naipamo aino atala-gausiyafekeꞌmo kahauꞌniye. O Gotiyo, huꞌna, apaipamo aliꞌa afepi ateteꞌa apaipamo aliꞌaafe nelaya kavafeꞌmo kahauꞌniye.

18 Saiyoni kotega vayaꞌaifeꞌmo kagesamo afiteka hapa mao. Yulusalemu taonifi yafalafi kegiꞌyamo halate hisayafeꞌmo hapa mao. 19 Ani kava hisanageꞌapaeꞌmo alagepaofalinimo atafi nekaya ofalinimo kamisageka amuse huka apategane. Ani afinaꞌmo vepulumakamo amagiꞌa hiꞌyalamuteꞌmo atafiꞌmo kaeꞌa kamigae.

Page 44: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 53:1 41 Samu 62:453

Hosu vayaꞌai kavaꞌapieꞌmo ava ge huꞌniya gemae1 Negi nagi vayaꞌmogimo apaipafiꞌmo, Gotiꞌa oꞌmaiꞌniye, huꞌa nehae. Afumo ne-

faligenoꞌaeꞌmo apakufamo nekasaliya kava huꞌa hosu vayaꞌmo maiꞌnae. Gotiꞌa ave-natuꞌnaꞌmo heno neꞌapateya kavaꞌmo nehae. Magoke vekamoꞌa alagepa kavaꞌmonehiya vekamo alagi oꞌmaiꞌniye. 2 Gotiꞌa kokuꞌnapatiꞌmo apakenoꞌaeꞌmo, Mago ageteꞌaafiꞌnaya vayaꞌmo maiꞌnafi mago vayaꞌmogi kahauya huꞌa nagesayafeꞌmo nehafi hunoapakeꞌniye. 3 Apakeꞌniyaꞌmonanafa mukiꞌamogimo alagepa kaꞌmo ago ataleꞌa magokeaiyaya huꞌa hosu vayaꞌmo maiꞌnae. Alagepa kavaꞌmo nehaya vayaꞌmo alagiꞌatooꞌmaiꞌnae. Magokeꞌatomo alagi oꞌmaiꞌniye. 4 Gotiꞌa hunoꞌaeꞌmo, oꞌafiꞌneꞌa hosukavaꞌmo nehaya vayaꞌmogimo negi nagi vayaꞌmo maiꞌnafi. Neꞌyaꞌmo aliꞌa neꞌnayakava huꞌa vayaꞌnimo apamagiꞌa hano huꞌa apataleteꞌa Gotifeꞌmo nunumu nosae, hunohuꞌniye. 5 Hemenimo aiseꞌamo koli nehayaꞌmonanafa henagaꞌamo lusi kava huꞌakoli hugae. Gotiꞌa hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmo apamagisigeꞌa falisagenoꞌaeꞌmolokiyaꞌapimo aino atagu faegaiye. Gotiꞌa akameꞌya apamiꞌniyanageꞌa alagi asagauꞌaaigae. 6Nahauꞌniyanagenomago vekamoꞌa Saiyoni kotegatiꞌmo eno Isaleli vayaꞌmo hapamaesigeꞌa aeꞌa apakasegae. Gotiꞌa hapa maesigeꞌapaeꞌmo Isaleli vayaꞌmo halate alagepahuꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa apamogaga aigae.

61Gotiꞌa alino fala kino latesiya kavafeꞌmo ava gemae

1 O Gotiyo, huꞌna, Alopa gefatiꞌmo ge nehuvanagi afiyo. Nunumu nehuva geꞌnieꞌmokagesa afifi huka maiyo. 2 Ma mopamo atupalegatiꞌmo kagaefeꞌmo ge huguve. Lusikana yaꞌmo alisugeno aino nati kaesiya afinaꞌmo navalelika haika yafateꞌmo faika nato.Nagaemo afepiꞌmomaiꞌnovanagi navalelika haika anaga haneꞌniya yafateꞌmo faika nato.

3 Kagaemo fala kiꞌna maiꞌnova nokana huka maiꞌnekaeꞌmo alagepa huka yagaikanateꞌnane. Kagaemo yatala noꞌmo lokiya nokana huka maiꞌnanageꞌnaeꞌmo kamevayaꞌnimo apataleꞌna haiꞌna alagepa huꞌna maiꞌnove. 4Nagaemo alagepa seli nokafiꞌmomuki afinaꞌmo maige maige huꞌna maiguve. Naha maegane, huteꞌna uꞌna kahakufiꞌmofala kiguve.

5 O Gotiyo, huꞌna, ma kava huguve, huꞌna kaha paiꞌnova geꞌnimo ago afiꞌnane.Mafaꞌneꞌapimogimo afoꞌapimogi kagemi yaꞌapimo neꞌaliya kava huꞌa kagikaeꞌmo kolinehaya vayaꞌmogimo alagepa yakamo aligae. Ani kava huka alika namisanageꞌnaaliguve. 6 Kagaemo kini vekamo ha maesanageno asole kafugamo maigiye. Agaemomafaꞌneꞌamogi mafaꞌneꞌapimo apakegaiye. 7 Agaemo Goti aulagaleꞌmo muki afinaꞌmoalagepa huno maige maige huno maigiye. Kahau huka atesana kavaꞌe agaetefeꞌmo lamageꞌeꞌmo alo huvo. Kahau huka ateteka alagepa huꞌna yagaiꞌna kategauve, huka huꞌnanalama gekaletiꞌmo yagaika ategane.

8 Naha maesanageꞌna muki afinaꞌmo kagikaleꞌmo aliꞌna asaga huꞌna katege kategehuꞌna maiguve. Huguve, huꞌna kaha paiꞌnova geꞌniletiꞌmo ani kavaꞌmo akame hisu-vafeꞌmo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo kagikaleꞌmo aliꞌna asaga huꞌna kategauve.

62Gotiꞌa agaiꞌageꞌmo nagufamo alino katino nategaiye, huno huꞌniya gemae

1 Nagupi mafaꞌnemoꞌa ge osuno Gotifekeꞌmo agava maiꞌniye. Agaiꞌageꞌmo nagufamoalino katino nategaiye. 2 Agaiꞌageꞌmo yafaꞌnimo maiꞌneno nagufamo alino katinoneꞌnateya Gotiꞌnimoꞌmo maiꞌniye. Naha maesigeꞌna afaꞌa maiguve.

3 Lapakaemo na magi afinaꞌmo kame hutapa nategae. Lapakaemo aino aegahuꞌniya yafa kegiꞌyagana hutapa maige uti uti neꞌaiya kegiꞌyagana hutapa maigehuꞌnayanagetapa asagautapa aitetapa faligae. 4 Apakaemo aliꞌa afepiꞌmo yaga auꞌaatalesayafeꞌmo vege nehae. Aigofe gemo hisayafeꞌmo apamogaga neꞌaiye. Apakaemo

Page 45: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 62:5 42 Samu 67:3apavayaꞌaletikeꞌmoGotiꞌa hamaeno, huꞌa nehayaꞌmonanafa apaipafiꞌmoGotiꞌa amagino,huꞌa apakesamo neꞌafiye.

5 Nagaemo Gotiꞌa naha maegaiye, huꞌna nagesamo afiꞌna fatago nehuvaꞌmofeꞌmonagupi mafaꞌneyo, huꞌna, ge osuka Gotifekeꞌmo agava maiyo. 6 Agaiꞌageꞌmo yafaꞌnimomaiꞌneno nagufamo alino katino neꞌnateya Gotiꞌnimoꞌmo maiꞌniye. Naha maesigeꞌnaafaꞌa maiguve. 7 Gotiꞌa nagufamo alino katino nateteno nagiꞌnileꞌmo alino asagahuno nategaiye. Gotiꞌa lokiya yafaꞌnimo maiꞌniye. Nagaetegamo hosu kavaꞌmo afoleneꞌaigeꞌnaeꞌmo agaepiꞌmo alagepa huꞌna fala kiꞌna neꞌmauve.

8 Vayaꞌmogitapae, huꞌna, muki afinaꞌmo agaefekeꞌmo lapakesamo afitapa fatagohutetapaeꞌmo, laha maegaiye, hutapa hiyo. Lapaipafatiꞌmo aniꞌmo alitapa lakigekanahutapa nunumu hutapa ha paiyo. Lagaetegamo hosu kavaꞌmo afole neꞌaigetaeꞌmoGotipiꞌmo alagepa huta fala kita neꞌmaune.

9 Apaki oꞌaliꞌnisaya vayaꞌmo afa vayaꞌmo maiꞌnae. Apaki aliꞌnisaya vayaꞌmoaigofe vayaꞌmo maiꞌnae. Sigelileꞌmo asaisunagenoꞌaeꞌmo kanaꞌapimo ohanegaiye.10 Lapakaemo agoti hutapa apatege kumaya alige hisayafeꞌmo lapakesamo oꞌafiyo lapaoꞌmaegayanagi. Monitapimo magoꞌe huno afole aisigetapaeꞌmo, laha maegaiye, hutapalapakesamo oꞌafiyo.

11 Gotiꞌa magoke afinaꞌmo ge huꞌniye. Nagaemo lole afinaꞌmo afiꞌnovana Gotilokiyaꞌamo haneꞌniye, huꞌna ago afiꞌnove. 12O Ala kava nene, huꞌna, vayakaeꞌmo kahauhuka neꞌapatane, huꞌna ago afiꞌnove. Kagaemo kavaꞌapilefeꞌmo apamete apamete hukaalika fako huka neꞌapamine.

63Gotifekeꞌmo neꞌnahaiye, huno huꞌniya gemae

1 O Gotiyo, huꞌna, Gotiꞌnimogamo maiꞌnane. Kagesuvafeꞌmo kotilamisiyapiꞌmokahauya huguve. Nauneꞌnameꞌmoꞌa kagaefeꞌmo nehaiye. Aniꞌmo ohaneꞌniya koteꞌmomaiꞌneꞌnaeꞌmo vayaꞌmogimo anifeꞌmo nehapaiya kava huno kagaefeꞌmo neꞌnahaiye.2Hogoteꞌna kaote mono nokafiꞌmomaiꞌneꞌna lokiyakaꞌe ha le konali yakaꞌeꞌmo ageꞌnovakava huꞌna hemeniꞌeꞌmo agesuvafeꞌmo huve. 3 Ofaliꞌna afaꞌa neꞌmauva kavaꞌmo kanalekavaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa oꞌnataleka kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌnigeka naha neꞌ-mana kavaꞌmo aeno agaseꞌniya kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo kagikaleꞌmo aliꞌna asagahuꞌna kategauve. 4 Muki afinaꞌmo afaꞌa maiꞌneꞌnaeꞌmo kahao ke hege hege huꞌnamaiguve. Nayaꞌmo aliꞌna asaga huliꞌneꞌnaeꞌmo kagaefekeꞌmo nunumu huguve. 5Afumoafayaꞌaꞌe atuꞌaꞌeꞌmo neꞌa apamu nehaya kava huno nagupi mafaꞌnemoꞌa neno amuhugiye. Nagaemo namogaga aiteꞌna navayafatiꞌmo yokemo huꞌna kagikaleꞌmo aliꞌnaasaga huꞌna kategauve.

6 Hipaꞌnileꞌmo havaegefeꞌmo nehuꞌnaeꞌmo kagaefekeꞌmo nagesamo afiteꞌna mukihaniꞌilagaꞌamo kagaefekeꞌmo nagesa afifi nehuve. 7 Naha maeꞌnanaꞌmofeꞌmo kahaku-fiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo namogaga aiguve. 8 Nagupi mafaꞌnemoꞌa magokepi lokaenomaisiyafeꞌmo kakame nehigeka nayapiꞌmo natafauka alika lokiya vaika neꞌnatane.

9 Nehanaꞌmonanafa kahauya huꞌa nageꞌa nahaegefeꞌmo nehaya vayaꞌmo mopamoafepilaga faliꞌnaya vayaꞌmo lamiꞌa neꞌmaiya kotegamo lamigae. 10 Kame vayaꞌapimogihapaesageꞌa afela kalamogi apakufaꞌamo negae. 11 Negayaꞌmonanafa kini vekamoꞌaGotifeꞌmo amogaga aigiye. Agiꞌalefeꞌmo ani kavaꞌmo nehaya vayaꞌmogimo ha le konaliyaꞌapimo aligayaꞌmonanafa aigofe gemo nehaya vayaꞌai apavayaleꞌmo alino akanigiye.

67Ala agiꞌamo amiyo, huno huꞌniya gemae

1 Gotiꞌa fiku laha maeno lamiteno alino maku huno lageno. 2 Ani kava hisanageꞌa-paeꞌmo muki ma mopafi vayaꞌmogimo kaꞌmo agesagekaeꞌmo apakufamo alika katikaapategane. 3 O Gotiyo, huꞌna, muki alu nofi vayaꞌmogiꞌe alu nofi vayaꞌmogiꞌeꞌmo

Page 46: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 67:4 43 Samu 69:20kagikaleꞌmo aliꞌa asaga hiyo. Muki alu nofi vayaꞌmogiꞌe alu nofi vayaꞌmogiꞌeꞌmokagikaleꞌmo aliꞌa asaga hiyo. 4 Kagaemo fatago kavaꞌmo huka alika fako huka apatetekamuki alu nofi vayaꞌaiteꞌe alu nofi vayaꞌaiteꞌeꞌmo yagaika neꞌapatanaꞌmofeꞌmo apamo-gaga aiteꞌa yoke hiyo. 5 O Gotiyo, huꞌna, alu nofi vayaꞌmogiꞌe alu nofi vayaꞌmogiꞌeꞌmokagikaleꞌmo aliꞌa asaga hiyo. Muki alu nofi vayaꞌmogiꞌe alu nofi vayaꞌmogiꞌeꞌmokagikaleꞌmo aliꞌa asaga hiyo. 6 Ma mopafatiꞌmo neꞌyaꞌmo ago afole aiꞌnigenoꞌaeꞌmoGotiꞌa Gotitimoꞌmo laha maeno lamiꞌniye. 7 Gotiꞌa laha maeno lamiꞌniyanagi muki mamopafi vayaꞌmogimo agaefekeꞌmo koli huteꞌa mono hiyo.

69Ala kava neꞌmoꞌa kana yaꞌmo aliꞌniya gemae

1 O Gotiyo, huꞌna, aniꞌmoꞌa lugoꞌnifiꞌmo haineꞌniyaꞌmofeꞌmo nagufamo alika katikanato. 2 Naiyamo aeꞌna maisuva yaꞌmo ohaneꞌnigeꞌna hapafikeꞌmo aeꞌna lapaneꞌnove.Aniꞌmo heteno aeno nati kaeꞌniye. 3 Keya aeꞌna ge huge huge huꞌna maiꞌnogenoꞌaeꞌmolusi kava huno alagaꞌmo nahaeꞌniye. Lugoꞌnileꞌmo hau huꞌnigeꞌna Gotiꞌnimofeꞌmo agavamaiꞌnogeno naulagafatiꞌmo nagafu nekiye.

4 Nayokaꞌmo lusi asole yaꞌmo haneꞌniya kava huꞌa kame vayaꞌnimo magoꞌe huꞌamaiꞌnae. Apakaetegamo mago agufa hosu kavaꞌmo osuꞌnovaꞌmonanafa fiku apainihuꞌa neꞌnatae. Afaꞌa fiku nahaesayafeꞌmo huꞌa maiꞌnaya vayaꞌmo lokiya vayaꞌmomaiꞌnae. Mago yaꞌapimo kumaya oꞌaliꞌnovaꞌmonanafa anonaꞌnilefeꞌmo afaꞌa amiguve.5 O Gotiyo, huꞌna, negi kavaꞌmo huꞌna kavaꞌnimo ago ageꞌnane. Hosu kavaꞌnimokaulagaleꞌmo fala okiꞌnigeka ago ageꞌnane. 6 O Gotiyo, huꞌna asole ami vayaꞌaiteꞌmoyagaika neꞌapatana Ala kava nene, huꞌna, fiku yanageꞌna hosu kavaꞌmo hisuvanakagaefeꞌmo kagava neꞌmaiya vayaꞌmogimo apavagage hugiye. O Isaleli vayaꞌmogitaGotitimogae, huꞌna, fiku yanageꞌna hosu kavaꞌmo hisuvana kagaemo kagesayafeꞌmokahauya nehaya vayaꞌmogimo hosu apakiꞌapimo aligae. 7 Kagaetefeꞌmo huꞌa faipahuꞌa nateꞌnageno navagage huꞌniye. 8 Naganaꞌnimogimo oꞌapakeꞌnaya vayaꞌaitegamonehaya agufa kavaꞌmonagaetegamonehae. Itaꞌnimomafaꞌne anagaꞌamogimo alu kotegavayaꞌaifeꞌmo apakesamo noꞌafiya kava huꞌa nagaefeꞌmo apakesamo noꞌafiye. 9Kagaemonokamo alagepa huno hanesiyafeꞌmo nayamukiki nehuvaꞌmofeꞌmo noꞌnagae. Huꞌa faipahuꞌa nekataya gemoꞌmo nagaeteꞌmo asagauno aiꞌniye.

10 Aviꞌya huge nagufamo aliꞌna afepi atesuvafeꞌmo neꞌyaꞌmo mo sige huꞌna maiꞌno-geꞌapaeꞌmo huꞌa faipa huꞌa nateꞌnae. 11 Hosu kogu kukenamo aliꞌna vaiꞌnogeꞌapaeꞌmomuki vayaꞌmogi kigi yokalo gemo huꞌa nateꞌnae. 12 Kateꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnayavayaꞌmogi huꞌa faipa huꞌa neꞌnatae. Alopa aniꞌmo neteꞌa negi nagi gemo nehayavayaꞌmogi nagaefeꞌmo yoke nehae.

13 Nehayaꞌmonanafa nagaemo kagaefekeꞌmo nunumu nehuve. O Ala kava nene, OGotiyo, huꞌna, kahauꞌnisiya afinaꞌmo kahau huka nateteka geꞌnimo afaꞌa afitekaeꞌmolama gekaletiꞌmo nagufamo alika katika nato. 14 Hapafiꞌmo aeꞌna olapanesuvafeꞌmohapafatiꞌmo nagufamo alika katika nato. Apaini huꞌa neꞌnataya vayaꞌai apayapatiꞌmohapa faleka nato. Aniꞌmo neheya yapatiꞌmo nagufamo alika katika nato. 15 Aniꞌmoneheya aniꞌmoꞌa aeno nati kaesifi alopa anipiꞌmo aeꞌna lapanesufi yatala kelifiꞌmoavayamo aino akanino natesifi hisigeꞌna maisuvafeꞌmo oꞌnato.

16 O Ala kava nene, huꞌna, kahau kayamopafiꞌmo nekahaiya kavakamo alagepakavaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo geꞌnimo afiyo. Magoꞌe huka kahau huka neꞌapatanakavakalefeꞌmo nagaetegamo aika afe leka eno. 17 Hanageke yaꞌmo aliꞌnovaꞌmofeꞌmoaliꞌyakamo neꞌaluva vekamoꞌnamo kaugosafiꞌmo okagesuvafeꞌmo aika ati okao. Malagehuka geꞌnimo afiyo. 18Nahaopaleꞌmo ekamiya faika hatumaekanato. Kamevayaꞌnimogiapayapatiꞌmo hatu maeka nato. 19 Ago apakeꞌnanageꞌapaeꞌmo huꞌa faipa huꞌa nategenavagage yaꞌmo aliꞌa namige nagiꞌnileꞌmo aliꞌa afepi atege nehageka apakeꞌnane. Kamevayaꞌnimo kaulagaleꞌmo maiꞌnae. 20 Huꞌa faipa huꞌa nateꞌnageꞌna lusi kana yaꞌmoaliꞌnogeno kanamo nahauꞌniye. Hau huno natesiya vekamo agesuvafeꞌmo kahauya

Page 47: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 69:21 44 Samu 72:7huꞌnovaꞌmonanafa magoke vekamo alagi oꞌmaiꞌniye. Mago vayaꞌmogi naipamo aliꞌalokiya vaiꞌa natesageꞌna naipamoꞌmo falu hisiyafeꞌmonagesamoafiꞌnovaꞌmonanafa alagioꞌmaiꞌnae. 21 Nesuvafeꞌmo atu neheya fipikana agufa yaꞌmo aliꞌa namiꞌnae. Anifeꞌmonahauꞌnigeꞌapaeꞌmo atu neheya aniꞌmo aliꞌa namiꞌnae.

22 Hapa oꞌmaegenoꞌao hosu kavaꞌapimo anonaꞌapilefeꞌmo magokepiꞌmo alopaneꞌyaꞌmo neꞌnesagenoꞌaeꞌmo apaneꞌmu aegekana huno aeno. Alagepa huꞌa neꞌmaiyakavaꞌapimoꞌa aneꞌaifiꞌmohegekanahunohaneno. 23Magoꞌe huꞌa oꞌagesayafeꞌmo apaula-gafatiꞌmo haniꞌageꞌmo hino. Lusi kana yaꞌmo alika apamigeꞌapao aliteꞌa muki afinaꞌmoape hulitata huꞌa maiyo. 24 Kaipamo neleya kavakamo apakaeteꞌmo aniꞌmo lakigekanahuka alika apamiyo. Kaipamo leka apateꞌneka apatafauvo. 25Koꞌapimo no atufaꞌageꞌmohanegaiye. Fiku yanageꞌa mago alu vayaꞌmogi seli noꞌapifiꞌmo maigae. 26 Na kavanehayaꞌmofeꞌmae. Apakaemo amagiꞌnana vekaeꞌmo apaini huꞌa neꞌatae. Apakaemohapaeꞌnana vayaꞌaifeꞌmo huꞌa faipa huꞌa apateteꞌa kana yaꞌmo aliꞌa neꞌapamiye. 27 Aluhosu kava alu hosu kavaꞌapilefeꞌmo agoti huka apato. Apakaemo fatago kavakamooꞌalisageka naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huka hapa opaiyo. 28 Maige maigehuꞌa maisaya vayaꞌai apakiꞌapimo haneꞌniya mukufatiꞌmo apakiꞌapimo aeka kalo paekaatalo. Fatago vayaꞌai apakiꞌapimo haneꞌniya mukufiꞌmo apakiꞌapimo avoꞌmo kaekaoꞌmalo.

29 Huꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa nagaemo muki yaꞌnimo ohaneꞌniya vekamo maiꞌneꞌnakana yaꞌmo aliꞌnove. O Gotiyo, huꞌna, nagufamo alika katika nateteka alika asaga hukanato. 30Nagaemo yoke huꞌna Gotiꞌmo ala agiꞌamo amiguve. Hao ke heꞌnaeꞌmo agiꞌaleꞌmoaliꞌna asaga huꞌna ategauve. 31 Ala kava neꞌmoꞌa ani hisuva kavafeꞌmo lusi kava hunoamuse hugiye. Pulumakamo heꞌna amisugenoꞌaeꞌmo amuse osugiye. 32 Ala vayaꞌmomaiꞌnone, huꞌa apakesamo noꞌafiya vayaꞌmogi ani kavaꞌmo ageteꞌapaeꞌmo apamogagaaigae. Lapakaemo Gotiꞌmo agesayafeꞌmo kahauya nehaya vayaꞌmogitapamo lapaipamoalagepa huno hanesigetapa maige maige hutapa maigae. 33 Ala kava neꞌmoꞌa mukiyaꞌapimo ohaneꞌniya vayaꞌai geꞌapimo neꞌafiye. Agaemo agaiꞌa vayaꞌamo kalavusifiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmogifeꞌmo afa vayaꞌmo maiꞌnae, huno agesamo noꞌafifa apakaefeꞌmoalagepa huno agesamo neꞌafiye.

34 Kokuꞌnaꞌmoꞌagi ma mopamoꞌagi solovala aniꞌmoꞌagi muki noyamemogimogi solo-vala anipiꞌmo maiꞌnaya yaꞌmogimogi huꞌa ala agiꞌamo amiyo. 35 Na agufa kavatefeꞌmoala agiꞌamo amigae. Gotiꞌa Saiyoni kotega vayaꞌamogi apakufamo aliꞌa katiꞌa apategae.Apakaemo Yuta kotega taoniꞌafi taoniꞌafiꞌmo maiꞌneꞌa ani hetamaꞌapimo alisayafeꞌmoGotiꞌa taoniꞌaꞌe taoniꞌaꞌeꞌmo kigiye. 36Aliꞌyakamo neꞌaliya vayaꞌai apakinago vayaꞌmogiani mopamo alisageꞌa Gotifeꞌmo hapauꞌnisiya vayaꞌmogimo ani mopaleꞌmomaigemaigehuꞌa alagi maigae.

72Ala kini vekaeꞌmo ava gemae

1-2 O Gotiyo, huꞌna, kagaemo kini vekamo alagepa aipa agesamo alika amiꞌnegenoꞌaovayakaleꞌmo alagepa huno yagaino apateno. Fatago kavakamo alika kini vekamomafaꞌneꞌamo amiꞌnegenoꞌao kagemi yaꞌapimo oꞌmaleꞌnisaya vayaꞌaiteꞌmo alagepa hunoyagaino apateno. 3 Fatago kavaꞌaletiꞌmo yagaino apateꞌninageꞌa aise aveleꞌe alopaaveleꞌeꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmo alagepa huꞌamaisageno hoyaꞌapifatiꞌmo alagepa neꞌyaꞌmoafole aigiye. 4 Kini vekamoꞌa kagemi yaꞌapimo oꞌmaleꞌnisaya vayaꞌmo hapa maegekafu nehaya vayaꞌmo hapa maege huteno apakaetegamo hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmoapamagiteno alino afepi apategaiye.

5Yegemo lege kaimo lege nehisigeꞌapaeꞌmomuki afinaꞌmo kagaefekeꞌmomonohugae.6 Ko neꞌaigenoꞌaeꞌmo hoyaꞌe mopaꞌeꞌmo alagepa huno nehaneya agufa kavaꞌmo hunohapa maesigeꞌa alagepa huꞌa maigae. 7 Maige maige huno maiꞌnisigeꞌapaeꞌmo fatagovayaꞌmo magoꞌe huꞌa alagepa huꞌa maigae. Muki afinaꞌmo kaimo nelegeꞌapaeꞌmoalagepa huꞌa magokepi lokaeꞌa maigae.

Page 48: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 72:8 45 Samu 73:98 Solovala aniꞌmo aluga aluga atupaleꞌmo yagaino apategaiye. Alopa aniꞌmo nelamiya

aniteꞌe mugagaya faligaꞌeꞌmo muki vayaꞌaiteꞌmo yagaino apategaiye. 9 Kaꞌme kotegamaiꞌnaya vayaꞌmogimo agaeteꞌmo ape huꞌa maisageꞌapaeꞌmo kame vayaꞌamogimoagaefeꞌmo atete huteꞌa apagoꞌya faigae. 10 Sipeni koteꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogiꞌemuki solovala agiꞌnaleꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogiꞌeꞌmo muki yaꞌmo fiku alini eꞌa amigae.Alepiya koteꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogiꞌe Itiyopiya koteꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogiꞌeꞌmoofalinimo fiku amigae. 11Muki kini vayaꞌamogimo agaeteꞌmo ape huꞌa maisageꞌapaeꞌmomuki alu nofi vaya alu nofi vayaꞌmogimo geꞌamo afiteꞌa akame hugae.

12 Kagemi yaꞌapimo oꞌmaleꞌnisaya vayaꞌmogimo agaefeꞌmo keya aeꞌa ge nehis-agenoꞌaeꞌmoapakufamoalino katino apategaiye. Kafunehaya vayaꞌmohapamaegehapanoꞌmaeya vayaꞌmo hapamaege huno hapamaegaiye. 13Agaemo lokiyaꞌapimo nohaneyavayaꞌe kafu nehaya vayaꞌefeꞌmo hau huno apategaiye. Kafu nehaya vayaꞌai apakufamoalino katino apategaiye. 14 Hosu vayaꞌmogimo humi apatege apakufamo aliꞌa afepiapatege huteꞌa neꞌapamagigenoꞌaeꞌmo miya faino hatu maeno apategaiye. Apakaemokolaꞌapimo hisiyafeꞌmo ohauꞌnigenoꞌaeꞌmo, kolaꞌapieꞌmo hogote yaꞌmo haneꞌniye, hunoagesamo neꞌafiye.

15 Agaemo ofalino afaꞌa maigiye. Alepiya kotegatiꞌmo monimo aliniꞌeꞌa amigae. Mukiafinaꞌmo nunumu huꞌa ategae. Muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo ala agiꞌamo amigae. 16 Avinayaꞌmo apayapiꞌmo neꞌaliya agufa yakana huno ma mopafiꞌmo mago anaga aveleꞌmohakalegaiye. Hagetenoꞌaeꞌmo asole neꞌyaꞌmo aesigenoꞌaeꞌmo Lemani avefatiꞌmo alopayosamoꞌmo uti uti neꞌaiya agufa kavaꞌmo hugiye. Asole kahaumo alagepa huno nelagiyakava huꞌa taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo lusi kava huꞌa asole vayaꞌmo afole aigae.17Yegemohaneꞌnigenoꞌaeꞌmomuki afinaꞌmo agiꞌamohanege hanege hunohaneꞌnisigeꞌaagiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huge huge huꞌa maigae. Gotiꞌa agaetetiꞌmo muki vayaꞌmo hapamaegaiye. Muki alu nofi vayaꞌmogiꞌe alu nofi vayaꞌmogiꞌeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asagahuꞌa ategae. 18 Agaiꞌageꞌmo hapau neꞌaiya agufa alagepa kavaꞌmo nehiyaꞌmofeꞌmo Alakava neꞌmo Isaleli vayaꞌai Gotiꞌapimo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa ateyo. 19 Ha le konaliagiꞌaleꞌmo muki afinaꞌmo aliꞌa asaga hiyo. Ala agiꞌamoꞌmo muki ma mopafiꞌmo ainoatagu faeno uneno hisigeꞌa muki vayaꞌmogimo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga hiyo. He, lama ge,lama ge.

20 Neviniꞌmo Yesi mafaꞌneꞌamoꞌmo muki alu ge alu gemo huno nunumu huge hugehuno maiꞌniya nunumu geꞌamo alagi huno hano huꞌniye.

73Esafiꞌa hosu kavafeꞌmo haꞌye huꞌnigeno Gotiꞌa alino api aino ateꞌniya gemae

1 Ina gemo alagi lama gemo huꞌnae. Gotiꞌa Isaleli vayaꞌmo yaveyave apaipa vayaꞌaleg-amo alagepa kavaꞌmo huno hapa neꞌmae. Yaveyave apaipa vayaꞌalegamo alagepakavaꞌmo nehiye. 2 Alagepa kavaꞌmo nehiyaꞌmonanafa nagaemo alagi ago hogoꞌamoasagauꞌna aisuva agufa kavaꞌmo huꞌnove. Alagi hogoꞌamo lole nagesamo afiteꞌna aeꞌnahalu vale lamiꞌna asagauꞌna aisuva agufa kavaꞌmo huꞌnove. 3 Apakovana himuꞌnamukavaꞌmo huteꞌa hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmogi alagepa huꞌa maiꞌnageꞌna apaketeꞌ-naeꞌmo maiꞌnaya agufa kavaꞌmo huꞌna maiguve, huꞌna huteꞌnaeꞌmo nahaꞌye huꞌniye.

4 Faligefeꞌmo nehagenoꞌaeꞌmo apakufamoꞌmo lokiya vaiteno apakafu nokiye. 5Mukivayaꞌmogimo hanageke yaꞌmo neꞌaliyaꞌmonanafa noꞌaliye. Muki vayaꞌmogimo hosuyaꞌmo neꞌaliyaꞌmonanafa noꞌaliye. 6 Himuꞌnamu kavaꞌmo nehaya kavaꞌapimoꞌa ha lekonali yaꞌapigana huno haneꞌniye. Kame nehaya kavaꞌapimoꞌa kukenaꞌapigana hunohaneꞌniye. 7 Apafayaꞌe vayaꞌmo maiꞌnageno apakufamo ko nesiye. Hosu kavaꞌapimoꞌaapaipafiꞌmo havai teteno aino vali nelamiye. 8 Huꞌa faipa huꞌa apatege apaini huꞌaapatege nehae. Himuꞌnamu gemo huteꞌapaeꞌmo alita afepi lapategaune, huꞌa nehae.9 Kokuꞌnapi maiꞌniya Gotifeꞌmo huꞌa faipa huꞌa neꞌatae. Hosu geꞌapimoꞌmo aino atagufaeno uneno huꞌniye.

Page 49: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 73:10 46 Samu 78:1210 Ani kavaꞌmo nehayaꞌmofeꞌmo Goti vayaꞌamogimo aiꞌa atagineꞌa manileꞌmo neꞌae.

Apakaemo kapufiꞌmo aniꞌmo havai teꞌnigeꞌa aliꞌa neꞌnae. 11Apakaemo, Haiya kava hunoGotiꞌa afigiye, huꞌa nehae. Anaga vekamo aeno apakaseꞌniya vekamoꞌmo lageꞌnifiye,huꞌa nehae. 12 Apako, huꞌna, ani vayaꞌmogi Gotifeꞌmo mono nosaya vayaꞌmogimomuki afinaꞌmo maiꞌa falu huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo magoꞌe magoꞌe huꞌa kagemi yaꞌmoafaꞌa neꞌaliye. 13 Nagaemo naipafatiꞌmo hosu kavaꞌnimo aeꞌna kalo paeteꞌna nayaꞌmosese huꞌnovaꞌmonanafa aliꞌyaꞌnimo afole noꞌaiye. 14 Netepiꞌmo kaita nahautenoꞌaeꞌmonahaulinuno unetiꞌniye. Muki neteꞌae neteꞌaeꞌmo kayoꞌmo neꞌnamine. 15Nagaemo, anikavafeꞌmo ava gemo huꞌna hapa paiguve, huꞌna huꞌnovesinana mafaꞌnekalegamo hosukavaꞌmo huꞌnogeꞌa asagauꞌa aiꞌnaesine. 16Ani kavaꞌmo aepaꞌamo agesuvafeꞌmo lusi kavahuno alagaꞌmo nahaeꞌniye. 17 Alagaꞌmo nahaeꞌnigeꞌna oꞌageꞌna maime maime neꞌeꞌnaGotitegamo neꞌuꞌnaeꞌmo hano hisiya afinaꞌmo ageꞌnove.

18 Alagi lama gemo nehuve. Kagaemo alika halu neꞌvaleya katekeꞌmo apateꞌnane.Kagaemo alika yaga auka neꞌapatalanageꞌapaeꞌmo alagi uꞌa lamiꞌa hano nehae. 19 Lusihosu yaꞌmo alika neꞌapaminageꞌapaeꞌmo malage huꞌa uꞌa lamiꞌa hano nehae. Lusikava huꞌa apamoꞌya neꞌaiya kavaꞌmoꞌa atafi kaegekana huꞌa aliꞌa hano huꞌa neꞌapatalae.20Haniꞌilagamo alagamuna ageteꞌapaeꞌmo apaupatiꞌmo he netigenoꞌaeꞌmo ani alagamu-namo ago apake nekaniya kava huꞌa malage huꞌa hano hugae. Ala kava nene, huꞌna, anikavaꞌmo huka kaupatiꞌmo he tika apauneꞌageꞌmo apaketekaeꞌmo alagi okahaugiye.

21 Naipamoꞌmo kana huꞌnigenoꞌaeꞌmo naipafatiꞌmo atu nahaeꞌniye. 22 Negi nagikavaꞌmo huteꞌna oꞌagege oꞌafige huteꞌna kaulagaleꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo afela afuganahuꞌnamaiꞌnove. 23Ani kavakeꞌmohuꞌnamaiꞌnovaꞌmonanafa nagaemomuki afinaꞌmo ka-gaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌna maiꞌnogeka nayapiꞌmo natafauka maiꞌnane. 24Hemenimokagaemo gekaletiꞌmo alika ho huka nateteka henagaꞌamoha le konali koteꞌmonavalelikahaigane. 25Kokuꞌnapiꞌmomago nahamaesiya vekamo oꞌmaiꞌniyaꞌmonanafa kagaekeꞌmomaiꞌnane. Ma mopafi vekaeꞌmo nahaꞌye nehiya vekamo mago oꞌmaiꞌniyaꞌmonanafakagaekeꞌmo maiꞌnane. 26 Nagufaꞌe naipa nagesaꞌeꞌmo hano hugiyaꞌmonanafa naipamoalika lokiya vaika nateteka muki afinaꞌmo hetamaꞌnimo kagaekeꞌmo maiꞌnane.

27 Kahaopaleꞌmo eꞌa oꞌmaiꞌa afagiꞌaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo alagi lageso hugae. Ka-gaemo kataleꞌa neꞌvaya vayaꞌmo alika apagoꞌya laga nehanaꞌmonanafa 28 kahaopaleꞌmouꞌna maisuva kavaꞌmo kanale kavane. Nagaemo muki nehana kavafeꞌmo ava gemoaeꞌna hakalo huꞌna hapa paisuvafeꞌmo Ala kava neꞌmo Gotiꞌnimoꞌa alagepa huno nahamaegaiye, huꞌna huteꞌna maiꞌnove.

78Isaleli vayaꞌai hosu kavaꞌapieꞌmo apava gemae

1 Vayaꞌnimogitapae, huꞌna, aliꞌna lapaya malegefeꞌmo huvanagi geꞌnimo afiyo. Gemolapa paigefeꞌmo huvanagi mani gemo alagepa hutapa afiyo. 2 Akeyaꞌvilaga kavafeꞌmoaeꞌna kalafefa gemo huꞌna aepaꞌaeꞌmo lapa paiguve. 3 Laginago vayaꞌmogi laha paiꞌ-nageta afiꞌnona gemo halate lapa paiguve. 4 Lagaemo aeta ati okaeta Ala kava neꞌmoꞌalokiya kavaꞌaꞌe hapau aiꞌnaya kavaꞌaꞌefeꞌmo ava gemo huta mafaꞌnetieꞌmo hapa paitetahenagaꞌamo afole aisaya mafaꞌnetieꞌmo hapa paigune. 5-6 Agaemo Isaleli vayaꞌaifeꞌmokeꞌaepa geꞌamo hapa paiꞌniya agufa gemo huno Yekopu aginago vayaꞌaifeꞌmo ma kavahiyo, huno hapa paiꞌniye. Laginago vayaꞌaifeꞌmo, keꞌaepa geꞌnimo mafaꞌnetapimoalita apayamalegeꞌapao aliꞌa apatesayamafaꞌneꞌapimogi afiteꞌapaeꞌmomafaꞌneꞌapieꞌmohalate hapa paiyo, huno hapa paiꞌniye. 7Afiteꞌapaeꞌmo Gotifeꞌmo apakesamo afiꞌa fatagohuteꞌa Gotiꞌa huꞌniya kavafeꞌmo apake okaniꞌa keꞌaepa geꞌamo akamehugae. 8Apakinagovayaꞌmogimo himuꞌnamu kavaꞌmo huteꞌa geꞌamo oꞌafiꞌa Gotifeꞌmo apakesamo afiꞌafatago osuꞌa ataleꞌa uꞌnae. Fiku yanageꞌa apakaeꞌeꞌmo ani kavaꞌmo huꞌamaigae. 9 Ifaleminofi vayaꞌmogimo atiꞌapimo aliteꞌa uꞌnayaꞌmonanafa kame osuꞌa ataleꞌa aiꞌa atagi neꞌaeꞌnae. 10 Apakaemo Goti kotalake geꞌamo akame osuꞌa keꞌaepa geꞌamo ago amagiꞌaataleꞌnae. 11 Huꞌniya aune kavafeꞌmo ago apake kaniꞌniye. 12 Agaemo afoꞌapimogi

Page 50: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 78:13 47 Samu 78:46apaulagaleꞌmo Isipi kotega Sovani koteꞌmo aune kavaꞌmo huꞌniye. 13 Solovala aniꞌmoꞌafolagapatiꞌmo aino akaka vaelino ani anagamo haino hanete ani afelagamo laminohanete huꞌnigeꞌa folagapatiꞌmo uꞌnae. 14 Agaemo felugamo hiyaꞌmo uno hogotenoapavalelino uꞌniya kava huno haniꞌilagaꞌeꞌmo ata vaiꞌmo leno halelino uno hogotenoapavalelino uꞌniye. 15 Agaemo kaꞌme koteꞌmo aniꞌmo ohaneꞌniya koteꞌmo yafaꞌmoamagino apalo atiꞌnigeno afepatiꞌmo alopa aniꞌmo haineno asagauno aiꞌnigeꞌa neꞌnae.16Yafapatiꞌmo alopa aniꞌmo emineꞌnigeꞌa nege nege huꞌa maiꞌnae.

17 Huꞌniyaꞌmonanafa kaꞌme kotegamo hogote vekamo anaga vekalegamo magoꞌemagoꞌe huꞌa hosu kavaꞌmo huteꞌa geꞌamo ago amagiꞌa ataleꞌnae. 18Gotifeꞌmo, lahauꞌniyaneꞌyaꞌmo alika lamiyo, huꞌa amalageka huꞌnae. 19 Apakaemo Gotifeꞌmo huꞌa faipahuꞌa ateteꞌapaeꞌmo, Gotiꞌa kaꞌme koteꞌmo alopa neꞌyaꞌmo afaꞌa lamigifiye, huꞌa huꞌnae.20 Agaemo yafaꞌmo amagiꞌnigeno alopa aniꞌmo eminetenoꞌaeꞌmo ani aniꞌmo afaꞌaheꞌniye. Ani kavaꞌmo huꞌniyaꞌmonanafa neꞌyaꞌe afumo ameꞌaꞌeꞌmo afaꞌa lamigifiye,huꞌa huꞌnae. 21-22 Huꞌa huꞌnayaꞌmofeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa afitenoꞌaeꞌmo lusi kavahuno aipamo leno apateꞌniye. Yekopu vayaꞌmo atamoꞌmo emineno leno apasagaliꞌniye. Lagufamo alino katino lategaiye, huꞌa apakesa afiꞌa fatago osuꞌnayaꞌmofeꞌmoaipamo leno apateꞌniye. 23-24 Apakesa afiꞌa fatago osuꞌnayaꞌmonanafa kokuꞌnafeꞌmoaika akaka vao, huno huꞌnigeno aino akaka vaeꞌnigeno koꞌmo aigekana huno magoneꞌyaꞌmo agiꞌamo mana neꞌyaꞌmo asagauno aiꞌnigeꞌa aliꞌa neꞌnae. 25 Gotiꞌa enisolevayaꞌmogi neꞌyaꞌmomamopafi vayaꞌmo alino apamiꞌnigeꞌa ago aliꞌa neꞌa apamu huꞌnae.26 Agaemo, yasimo aliyo, huno huꞌnigeno yegemo haine neꞌeya kotegatiꞌmo yasimoaliꞌniye. Himamuꞌaletiꞌmo yasimo aliyo, huno huꞌnigeno aluga aluga haopalegatiꞌmoyasimo aliꞌniye. 27 Yasimoꞌmo nama anagaꞌmo mumusopakana huno lekana opaisayaagufa nama anagaꞌmo apavalelino eꞌnigeꞌa eꞌa ani kahaepagana huꞌa asagauꞌa aiꞌ-nae. 28 Maiꞌnaya folagapiꞌmo asagauꞌa aige muki seli noteꞌmo asagauꞌa aige huꞌaasagauꞌa aiꞌnae. 29 Agaemo hapauꞌniya neꞌyaꞌmo alino apamiꞌnigeꞌa aliꞌa neꞌa apamuhuꞌnae. 30-31 Neꞌyaꞌmo afaꞌa alino lamigifiye, huꞌa huteꞌa amalageka huteꞌa apake-samo afiꞌa fatago osuꞌnayaꞌmofeꞌmo apamiꞌniya neꞌyaꞌmo neꞌa oꞌnakaiꞌa apavayafiꞌmohaniliꞌnagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa aipamo leno apateteno Isaleli vayapatiꞌmo hogote lokiyavayaꞌageꞌmo ago apamagiꞌnigeꞌa faliꞌnae. 32-33 Ani kavaꞌmo huꞌniyaꞌmonanafa agaeteg-amo magoꞌe magoꞌe huꞌageꞌmo hosu kavakeꞌmo huꞌa maiꞌnae. Aune kavaꞌmo huꞌniyaꞌ-monanafa apakesa afiꞌa fatago osuꞌnayaꞌmofeꞌmo afa aliꞌya aliteꞌa koli hume hume uꞌafaliꞌnae. 34 Apamagiꞌnigeꞌa faliꞌnageꞌapaeꞌmo mago vayaꞌamogimo apaipamo aliꞌa afeleꞌa Gotiꞌmo agesayafeꞌmo lokiya vaiꞌa kahauya huꞌnae. 35 Apakaemo, Gotiꞌa yagainonelateya vekamomaiꞌniye. Lokiya vekamoꞌa lahaneꞌmaeya vekamomaiꞌniye, huꞌa halateapakesamo afiꞌnae. 36 Kanale vekamo maiꞌniye, huꞌa huꞌnayana apaipafatiꞌmo apake-samo afiꞌa osuꞌnafa apavayaꞌaletikeꞌmo aigofe gemo huꞌnae. 37 Agaetefeꞌmo apaipamokanale osigeꞌa kotalake geꞌamo ago amagiꞌa ataleꞌnae. 38Ani kavaꞌmo huꞌnayaꞌmonanafahau ayamopafiꞌmo hauꞌniya vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo muki vayaꞌamo kamiti oꞌapa-magiꞌnifa hosu kavaꞌapigeꞌmo alino ataleꞌniye. Muki afinaꞌmo aipamo lege lege hunomaiꞌniyaꞌmonanafa ataleteno aipamo leno apateꞌniya kavaꞌaꞌeꞌmo ataleꞌniye. 39Agaemo,Vayatafaꞌmo maiꞌnae. Apava musa neꞌaiya yaꞌmo malage huno hano nehiya kava huꞌaneꞌmaiye, huno agesa afiꞌniye. 40Muki afinaꞌmokaꞌmekotegamomaiꞌneꞌapaeꞌmogeꞌamoago amagiꞌa ataleꞌnagenoꞌaeꞌmo aipamoꞌmo kana huꞌniye. 41 Apakaemo muki afinaꞌmoGotiꞌmo amalageka huge Isaleli vayaꞌai aote Gotiꞌapimo kaꞌamo akani malege huꞌamaiꞌnae. 42 Apakaemo himamuꞌaletiꞌmo huꞌniya kavaꞌaeꞌmo ago apake kanige kamevayaꞌai apayapatiꞌmo apakufamo alino katino apateꞌniya kavaꞌaeꞌmo ago apake kanigehuꞌnigeꞌa apakesamo oꞌafiꞌnae. 43Hogoteno himamuꞌaletiꞌmo aune kavaꞌmo Isipi koteg-amo mago Sovani koteꞌmo huꞌniya kavafeꞌmo apakesamo oꞌafiꞌnae. 44 Agaemo alopaaniꞌe aise aniꞌeꞌmo alino kola aniꞌmo hamaleno ateꞌnigeꞌa Isipi vayaꞌmogimo oꞌneꞌnae.45 Agaemo asole kosiꞌmo alino apateꞌnigeꞌa eꞌa hapaege esoꞌmo alino apateꞌnigeꞌa eꞌamuki mopaꞌapileꞌmo haneꞌniya yaꞌmo aliꞌa hosu huꞌa atege huꞌnae. 46 Agaemo mago

Page 51: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 78:47 48 Samu 84:2kafamo alino apateꞌnigeꞌa eꞌa hoyaꞌapifiꞌmo haneꞌniya neꞌyaꞌmo nege akenuꞌmo alinoapateꞌnigeꞌa eꞌa hoyaꞌapifiꞌmo hakale maleꞌnaya neꞌyaꞌmo nege huꞌnae. 47 Agaemoko mopa koꞌmo alino ataleꞌnigeno emineno alagamo neꞌaeya nofiꞌapimo amaginofalu atiꞌniye. Agaemo haniꞌilagamo ko mopagana huno lao yaꞌmo alino ataleꞌnigenoemineꞌnigeno alagamo neꞌaeya yosa hoyaꞌapimo falu teꞌniye. 48Agaemo ko mopa koꞌmoalino ataleꞌnigeno emineno pulumakaꞌapimo apamagiꞌnigeꞌa faliꞌnae. 49 Gotiꞌa aipamoleno apatege hai vaino apatege huteno hanageke yaꞌmo alino apamiꞌnigeno apakafukiꞌniye. Ani kava huꞌa enisole vayaꞌmogimo apamagiꞌnageꞌa faliꞌnae. 50 Aipamo lenoapatetenoꞌaeꞌmo afaꞌa apakeno oꞌapataleꞌnifa apamagiꞌnigeno kaita hapauꞌnigeꞌa agofaliꞌnae. 51Agaemo Isipi kotega vayaꞌai muki yege mafaꞌneꞌapimo kamiti apamagiꞌnigeꞌaago faliꞌnae. 52 Apamagiꞌniyaꞌmonanafa sipisipimo apavaleliꞌa neꞌvaya kava hunovayaꞌamo kaꞌme kotegamo apavalelino uꞌniye. 53 Alagepa huno yagaino apateꞌnigeꞌakoli osuꞌa afaꞌa uꞌnayaꞌmonanafa solovala aniꞌmoꞌa kame vayaꞌapimo ago aeno apatikaeꞌniye. 54 Apavalelino uno aote mopaleꞌmo himamuꞌaletiꞌmo aliꞌniya aveleꞌmo ap-ateꞌniye. 55Agaemo alu nofi vaya alu nofi vayaꞌmo ago alino hapa faitaleno mopaꞌapimohapafaleno hakino apamiteno seli noꞌapifiꞌmo alino apateꞌniye.

56 Ani kavaꞌmo huꞌniyaꞌmonanafa hogote anaga vekamo Gotiꞌa amalageka huteꞌahimuꞌnamu kavaꞌmo huteꞌa ma kavaꞌmo hiyo, huno huꞌniya gemo ago amagiꞌa ataleꞌ-nae. 57 Afoꞌapimogi himuꞌnamu kavaꞌmo huteꞌa ataleꞌnaya kava huꞌa maiꞌneꞌa kayag-iꞌniya kevemo hetalageno kahaufilagamo neꞌviya kava huꞌa ataleꞌa hosu kateꞌmo uꞌ-nae. 58 Apakaemo aveꞌale aveꞌaleꞌmo aigofe gotiꞌapimogifeꞌmo mono huꞌnagenoꞌaeꞌmoaipamo leno apateꞌniye. Aigofe gotiꞌapimo auneꞌamo alo hu maleꞌneꞌa mono huꞌ-nagenoꞌaeꞌmo hosu aipamo kaliꞌniye. 59Gotiꞌa apaketenoꞌaeꞌmo aipamo leno apatetenoagaiꞌa vayaꞌamo akameꞌya apamiꞌniye. 60 Agaemo Sailo kotega seli mono nopiꞌmoneꞌmaiya nopatiꞌmo ataleno uꞌniye. 61Agaiꞌa vayaꞌamo hapa oꞌmaeno kame vayaꞌapimoalino apateꞌnigeꞌa eꞌa kame huꞌa aeꞌa apakaseteꞌa kotalake gemo hu maleꞌniya kesimokumaya aliniꞌa uꞌnae. Ani kesimo apakaeꞌeꞌmo ohaneꞌniya kava huno himamuꞌaꞌe hale konali yaꞌaꞌeꞌmo apakaeꞌeꞌmo ohaneꞌniye. 62Agaemo agaiꞌa vayaꞌaifeꞌmo aipamo lenoapateteno kamevayaꞌapimo alino apateꞌnigeꞌa eꞌa naipeletiꞌmo apaiꞌnae. 63Kamehuteꞌa-paeꞌmo neya vayaꞌapimo kamiti apaiꞌnageꞌa faliꞌnageꞌapaeꞌmo aꞌmafaꞌneꞌapimo veleꞌmooꞌmaiꞌa afaꞌa maiꞌnae. 64 Kame vayaꞌapimogimo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌapimokamiti apaiꞌnageꞌapaeꞌmo aꞌneꞌapimogimo yulagefa oꞌaige aviꞌya huꞌa oꞌapatege huꞌnae.

65 Ani kavaꞌmo huꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo apaupatiꞌmo he netiya kava huno Ala kavaneꞌmo he tiꞌniye. Lokiya vekamoꞌa nofi alagafati aniꞌmo netenoꞌaeꞌmo alopa gefatiꞌmoge nehiya kava huno Ala kava neꞌmo malage huno he tiꞌniye. 66 Malage huno kamevayaꞌamo alino hapa faino apataleꞌnigeno apavagage huꞌnigeꞌa uꞌamaiꞌnae. 67-68Agaemovayaꞌaleꞌmo yagaiꞌa apatesayafeꞌmo Yosefe aginago vayapatiꞌmo lekana paino oꞌapatenoapataleno uno Ifalemi nofi vayapatiꞌmo lekana paino oꞌapateno apataleno uno Yutanofi vayapatikeꞌmo lekana paino apateteno Saiyoni aveeꞌmo hauꞌniya avemo lekanapaino ateꞌniye. 69 Agaemo ani aveleꞌmo mono noꞌamo avegana huno ki maleꞌniye.Ma mopamo lokiya vaino haneꞌniya kava huno noꞌamo lokiya noꞌmo ki maleꞌniye.70-71 Agaemo Yuta nofi vayapatiꞌmo Neviniꞌmo lekana paino ateteno sipisipileꞌmoyagaino maiꞌniya kotegatiꞌmo avalelino uno Isaleli vayaꞌaiteꞌmo yagaino apatesiya kinivekamo ateꞌniye. 72Ateꞌnigeno Neviniꞌa aliꞌyaꞌalefekeꞌmo agesamo afiteno alagepa hunoyagaino apateꞌniye.

84Gotiꞌa laha maegaiye, huꞌa nehaya vayaꞌmogigeꞌmo alagepa huꞌa maisaya kavafeꞌmo ava

gemae1 Ala kava nene, huꞌna, muki vayaꞌaiteꞌmo yagaika neꞌapatana vekae. Nagaemo

maiꞌnanatega mono nokaeꞌmo lusi kava huno neꞌnahaiye. 2Nokafiꞌmo maisuva yafeꞌmolusi kava huno naipamoꞌmo nehaiye. Muki nagufamoꞌe naipa nagesafatiꞌeꞌmo afaꞌa

Page 52: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 84:3 49 Samu 85:12neꞌmaiya Gotifekeꞌmo nehaiye. 3 Aise nama anagaꞌmogi apanoꞌmo kiteꞌa maiꞌnageꞌa-paeꞌmo kisaveꞌyavemogi apanoꞌmo haneꞌnigeꞌa apamuꞌmo maleteꞌa aiꞌa apalo atiteꞌaneꞌyagaiye. Nokafiꞌmoneꞌmaiyaꞌmonanafamuki vayaꞌaiteꞌmo yagaika neꞌapatana vekae,huꞌna, kini vekaꞌnimo Gotiꞌnimogae, huꞌna, nokafiꞌmo oꞌmaiꞌneꞌna ofalinimo kamisuvahiꞌyalamukaleꞌmo ofalinimo nehaya hiꞌyalamukaleꞌe hiꞌyalamukaleꞌefeꞌmo nagesamoneꞌafuve. 4 Nokafiꞌmo maiꞌneꞌa yokemo huꞌa kagikaleꞌmo aliꞌa asaga nehaya vayaꞌmogikaulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae.

5 Lokiyaꞌapimo kagaetegatiꞌmo aliꞌnisaya vayaꞌmogimo kaulagaleꞌmo alagepa huꞌamaiꞌnayanageꞌa apamogaga aigae. Kagaetegamo visaya apaipamo nekaliye. 6 Kaꞌmoumenitata nehuꞌapaeꞌmo aniꞌmo leno laneꞌniya kalokalopafiꞌmo apaunumo unonelamigeꞌa umenitata nehuꞌapaeꞌmo kelimo kafi maleꞌnageno koꞌmo aiteno aniꞌmomaleno havai teꞌnigeꞌa neꞌnae. 7 Lokiya vaime vaime uꞌa magoꞌe huꞌa lokiya vaiꞌa uꞌaaigofe gotiꞌapimogimo aeno apakaseꞌniya Gotitegamo Saiyoni kotegamo agegae.

8 Muki vayaꞌaiteꞌmo yagaika neꞌapatana vekae, huꞌna, nunumu nehuvanagi geꞌn-imo afiyo. Yekopu Gotiꞌamogae, huꞌna, afiyo. 9 O Gotiyo, halegutimogae, huꞌna,ago. Lekana paika ateꞌnana vekamo augosafiꞌmo ago. 10 Mago alagepa haopalegamouꞌna yatala afinaꞌmo maisuvana namogaga aiguvaꞌmonanafa nokafiꞌmo aise afinaꞌmomaisuvana magoꞌe huꞌna namogaga aiguve. Nagaemo Gotiꞌnimo noꞌafiꞌmo afa inaagufa vekamo kipateꞌmo neꞌyagauva vekamo maisuvafeꞌmo nahauꞌniyaꞌmonanafa hosuvayaꞌai noꞌapifiꞌmo haiꞌna maisuvafeꞌmo oꞌnahauꞌniye. 11 Ala kava netimoꞌa yegetiꞌehalegutiꞌeꞌmo maiꞌniye. Agaemo ala apakiꞌapimo apamiteno alagepa yaꞌmo fikuhapa maeno apamigiye. Agaemo api kavaꞌmo nehaya vayaꞌaifeꞌmo magoke alagepayaꞌmo magokeꞌageꞌmo aliꞌna lapamiguve huno osugifa muki alagepa yaꞌamo afaꞌa alinoapamigiye. 12Muki vayaꞌaiteꞌmo yagaika neꞌapatana vekae, huꞌna, Kagaefekeꞌmo, lahamaegaiye, huꞌa apakesamo neꞌafiya vayaꞌmogi kaulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayan-ageꞌa afaꞌa apamogagamo aigae.

85Hau huno neꞌapateya kavafeꞌmo ava gemae

1 Ala kava nene, huꞌna, kagaemo mopakaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo alagepa hukahapa maeꞌnane. Kagaemo Yekopu nofi vayaꞌmo hatu maeka apateteka apavalelikaeka apakaiꞌapi mopaleꞌmo apateꞌnane. 2 Kagaemo vayakamogi hosu kavaꞌapimo alikaataletekaeꞌmo, afaꞌa ateyo, huka huꞌnane. Muki hosu kavaꞌapimo aeka ati kaekaataleꞌnane. 3 Hogoteka kaipamo leka apateꞌnanaꞌmonanafa henagaꞌamo kaipamo faluhuka apateꞌnane. Lusi kava huno kaipamo leꞌniyana afaꞌa ataleꞌnane.

4 O, Gotiyo, huꞌna, lagufamo alika katika nelatana vekamae. Halate alika alagepahuka lateteka alika aika atagi neka lavalelika eno. Kaipamo falu huka lato. 5 Mukiafinaꞌmo kaipamo leka latesapiye. Hemenimo maiꞌnaya vayaꞌaifenagi henagaꞌamo afoleaiꞌamaisaya vayaꞌaifenagi huka kaipamo leka apateka hano osuka leka apateme apatemeugapiye. 6 Faligekana huta maiꞌnonagi halate alika he tika olategapiye. Vayakamogimokagaefekeꞌmo apamogaga aisayafeꞌmae. 7 O Ala kava nene, huꞌna, kahau huka lato.Lagufamo alika katika lato.

8 Nagaemo Ala kava neꞌmo Gotiꞌa hisiya gemo afiguve. Agaemo agaiꞌa vayaꞌmoapaote vayaꞌaifeꞌmo alino nanu aeno apatesiya geeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, lapaipamoꞌmo faluhino, huno hapa paigiye. Hapa paigiyaꞌmonanafa fiku kavanageꞌa aiꞌa atagineꞌa eꞌahalate negi kavaꞌmo hugae. 9 Ha le konali yaꞌamoꞌmo lagae mopaleꞌmo hanege hanegehuno hanesiyafeꞌmo agaefeꞌmo koli nehaya vayaꞌmo hapaopaleꞌmo eno apakufamo alinokatino apategaiye.

10 Hau huno apatesiya kavaꞌaꞌe lama geꞌaꞌeꞌmo eꞌana fotu huꞌnaꞌae. Fatago kavaꞌaꞌealino nanu aeno apatesiya kavaꞌaꞌeꞌmo eꞌana hanaeꞌana neꞌnaꞌae. 11 Lama ge kavaꞌmoꞌama mopafatiꞌmo hagegekana huno afole aisigeno fatago kavaꞌmoꞌa kokuꞌnapatiꞌmo hetino aeno kamafaino apakegaiye. 12He, Ala kava neꞌmoꞌa alagepa yaꞌmo alino lamisigeno

Page 53: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 85:13 50 Samu 89:12lagae mopafatiꞌmo neꞌyaꞌmo hagegaiye. 13 Fatago kavaꞌmo hogoteno neꞌvisigenoꞌaeꞌmoagaemo egaiye. Fatago kavaꞌamo aiyakamo alisunafeꞌmo kaꞌmo valino lategaiye.

87Saiyoni taonimo haneꞌniya kavafeꞌmo ava gemae

1 Gotiꞌa taoniꞌamo aoteꞌmo hu maleꞌniya aveleꞌale aveleꞌaleꞌmo faino ateꞌniye. 2 Alakava neꞌmoꞌa Yekopu aginago vayaꞌamogimo noꞌapifi noꞌapifiꞌmo apaote apaote huꞌamaiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniyaꞌmonanafa Saiyoni mono no yafa lafikegiyafiꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo magoꞌe huno hau ayamopafiꞌmohauꞌniye. 3 Gotiꞌa agaiꞌa taonifatiꞌmo ha le konali yaꞌamo mago vayaꞌmo alino apaveliꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo ava gemo nehae.

4 Nagaemo, Isipi kotega maiꞌnaya vayaꞌe Mamiloni kotega maiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmonageꞌa aeto huꞌnae, huꞌna huguve. Afiyo, Filisitiya vayanagi Taiya vayanagi Itiyopiyavayanagi huno Gotiꞌa taoniꞌafiꞌmo apavaleno apatesigeꞌa vayaꞌamo maigae.

5 Apakaemo, ani vayaꞌe ani vayaꞌeꞌmo Gotiꞌa taoniꞌafiꞌmo apavaleno apateꞌniye, huꞌahugae. Anaga hogote vekamoꞌmo agaiꞌamo ani taonimo alino lokiya vaino atesigenoafaꞌa hanege hanege huno hanegaiye. 6 Ala kava neꞌmoꞌa agaiꞌa taonifiꞌmo apavalenoapateꞌniya vayaꞌai apakiꞌapimo mukufiꞌmo avoꞌmo kae malegaiye.

7 Yokemo huꞌnaya vayaꞌmogimo, muki yaꞌamo aepa vekamo maiꞌnanagetaeꞌmo ka-gaetegatikeꞌmo muki yaꞌamo neꞌalune, huꞌa yokemo nehae.

89Kotalake hu maleꞌniya geꞌaeꞌmo ava gemae

1 O, Ala kava nene, huꞌna, nagaemo kahau huka neꞌapatana kavaꞌaleꞌe kavaꞌaleꞌefeꞌmomuki afinaꞌmo yokegeꞌmo huge huge huꞌna maiguve. Kagaemo gekamo alagi akamenehana kavakaeꞌmo hemenimo maiꞌnaya vayaꞌe aliꞌa apateme apateme visaya vayaꞌe-feꞌmo navayafatiꞌmo hapa paiguve. 2 Nagaemo, kagaemo noꞌmo kigekana huka mukiafinaꞌmo afaꞌa hanesiyafeꞌmo kahau huka apatege apatege huka maigane, huꞌna hapapaiꞌnove. Kagaemo gekamo alagi akame nehana kavakamoꞌmo kokuꞌnapiꞌmo noꞌmofaika ategekana huka maleꞌnane.

3 Gotiꞌa, Nagaemo mago vekamo lekana paiꞌna ateteꞌna agaeꞌeꞌmo kotalake geꞌnimomagokepiꞌmo hu maleꞌnove. Aliꞌyaꞌnimo neꞌaliya vekamo Nevinifeꞌmo, 4 kagae nofivayaꞌmogi muki afinaꞌmo lokiya vaiꞌa maigae. Kini vekamomaiꞌneka yagaika neꞌapatanakava huꞌa kini vayaꞌmo maiꞌneꞌa yagaiꞌa apatete apatete hume hume uꞌa maigae, huꞌnaha paiꞌnove.

5 O, Ala kava nene, huꞌna, kokuꞌnapiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogi nehana kavakamoageteꞌapaeꞌmo hapau aiteꞌa ala kagikamo kamigae. Apaote vayaꞌmo aliꞌa anupa huꞌamaiꞌneꞌapaeꞌmo gekamo akame nehana kavakalefeꞌmo alagepa kavaꞌageꞌmo nehiye,huꞌa hugae. 6 Kokuꞌnapiꞌmo maiꞌnaya vayapatiꞌmo ina laꞌmo Ala kava nekana hunomaiꞌniye. Lokiya vayapatiꞌmomago vekamoꞌa Ala kava nekanahuno oꞌmaiꞌniye. 7Apaotevayaꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnayategamo Gotifekeꞌmo lusi kava huꞌa koli huꞌnae.Gotiꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogi agaefeꞌmo koli huꞌnae. 8O Gotiyo, mukivayaꞌaiteꞌmo yagaika neꞌapatana Gotigae, huꞌna, Lokiyakaꞌe vekamo maiꞌnanageno inalaꞌmo kagaekana huno maiꞌniye. Gekamo alagi akame nehana kavakamoꞌmo faino kuaino nekate. 9 Solovala aniꞌmoꞌa aino holakau holakau nehigekaeꞌmo yagaika neꞌatane.Solovala aniꞌmoꞌa aepa faino aino holakau hugefe nehigekaeꞌmo afaꞌa hano huka nehan-agenoꞌaeꞌmo afaꞌa nehane. 10Kagaemo Isipi kotega maiꞌnaya vayaꞌai himamuꞌapimo agoalika hanohuka ataleꞌnane. Lokiya kayatetiꞌmo kamevayakamoapamagiꞌnanageꞌa atagufaeꞌa uꞌeꞌa huꞌa maiꞌnae.

11Kokuꞌnaꞌemamopaꞌeꞌmo kagaika yaꞌmo haneꞌniye. Mamopaꞌemuki mamopafiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌe yaꞌeꞌmo alo huꞌnane. 12Aluga aluga haopalegaꞌeꞌmo alo huꞌnane. Alopaavemo Tamo aveꞌmoꞌe Hemoni avemo alopa avemoꞌeꞌmo kagikalefeꞌmo anamogaga

Page 54: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 89:13 51 Samu 89:42neꞌaiꞌae. 13 Himamukaletiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaline. Kayaꞌmo lokiya kayaꞌmo haneꞌniye.Lamaga kayatetiꞌmo aeka apakaseꞌnane. 14 Kini vekamo maiꞌneka fatago kavaꞌmo hukaalagepa huka alika fako huka apateteka yagaika neꞌapatane. Kahau huka apatege lamageꞌageꞌmo huge huka maiꞌnane. 15 Afiteꞌapaeꞌmo apamogaga neꞌaiya gemo afiꞌa aetohuꞌnaya vayaꞌmo Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae.Kaugosafatiꞌmo aeno ha neleya yategamo umenitata hugae. 16Apakaemo kagikalefeꞌmomuki afinaꞌmo apamogaga neꞌaiye. Apakaemo fatago kavakaletiꞌmo ala apakiꞌapimoneꞌaliye. 17 Ha le konali himamuꞌapimo kagaetegatiꞌmo aliꞌnae. Kagaemo fiku lahamaeka lamiꞌnanageta aeta apakaseꞌnone. 18Ala kava neꞌmo halegutigana hunomaiꞌniye.Isaleliꞌa aote vekamo kini vekatimo maiꞌniye.

19 Aote vekakamoꞌa alagamuna agegekana huno ageꞌnigekaeꞌmo ina ge huka hapaiꞌnane. Nagaemo himamuꞌaꞌe vekamo lokiya vaiꞌna ateꞌnove. Nagaemo magovekamo vayapatiꞌmo lekana paiꞌna ateteꞌna aliꞌna asaga huꞌna ateꞌnove. 20 Nagaemoaliꞌyaꞌnimo alisiya vekamo Neviniꞌmo kahauya huꞌna ageteꞌnaeꞌmo aote uveliletiꞌmofaleꞌna ateꞌnove. 21Muki afinaꞌmo himamuꞌnimo agaeteꞌmomaleteꞌnaeꞌmo lokiya vaiꞌnaategauve. 22Kame vekaꞌamoꞌmo anonaꞌalefeꞌmo asole yaꞌmo oꞌalisigeno hosu vekamoꞌakana yaꞌmo alino oꞌamigiye. 23 Nagaemo kame vayaꞌamo apamagisugeꞌa aulagaleꞌmoasagauꞌa aigae. Nagaemo apaini huꞌa neꞌataya vayaꞌmo kaitaꞌmo apamiguve.

24 Apamiguvaꞌmonanafa agaefeꞌmo ani kavaꞌmo huguve, huꞌna ha paiꞌnova geꞌn-imo alagi akame huꞌna nahau huꞌna ategauve. Nagiꞌnilefeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌnaasaga huꞌna ategauve. 25 Nagaemo alopa mopaleꞌmo yagaisiyafeꞌmo lokiya vaiꞌnaateꞌnisugeno mago ayaꞌmo solovala aniteꞌmo maleteno mago ayaꞌmo anilafateꞌmomalegaiye. 26 Agaemo alopa gefatiꞌmo nagaefeꞌmo keya aeno ge hunoꞌaeꞌmo, Ka-gaemo afoꞌnimogamo maiꞌnane. Gotiꞌnimogae, huno, nagufamo alika katika natesanayafaꞌnimo maiꞌnane, huno naha paigiye. 27 Yege mafaꞌneꞌnimo maiꞌniye, huꞌna humalegauve. Agaemo muki ma mopafiꞌmo maiꞌnaya kini vayaꞌmo ago aeno apakasenohogote kini vekamo maigiye. 28Nagaemo muki afinaꞌmo nahau huꞌna atege atege huꞌnamaiguve. Agaeꞌeꞌmo kotalake geꞌnimo hu maleꞌnova geꞌnimoꞌa afaꞌa hanege hanegehuno hanegaiye. 29 Agae nofi vayaꞌamo afaꞌa maige maige huꞌa maigae. Kokuꞌnaꞌmoꞌahanege hanege huno hanesiya kava huno muki afinaꞌmo kini vekamo maiꞌneno yagainoapategaiye. 30 Mafaꞌneꞌamogimo keꞌaepa geꞌnimo ataleꞌa aliꞌna fako hu maleꞌnovageꞌnimo akame osuge 31avoꞌmo kaemaleꞌnaya geꞌnimo amagiꞌa atalege hiyo, huꞌna hapapaiꞌnova gemo akame osuge huꞌa maiꞌnisayaꞌmoꞌmo 32 nagaemo hosu kavaꞌapilefeꞌmokayoꞌmo apamiteꞌna kayotetiꞌmo apamagisugeno apamuꞌmo apalegaiye. 33 Kayoꞌmoapamiguvaꞌmonanafa alagi aliꞌna hafaiꞌna oꞌataleꞌna agaefeꞌmo nahau nayamopafiꞌmonahauꞌnisigeꞌna ha maegauve, huꞌna huꞌnova geꞌnimo amagiꞌna oꞌataleꞌna alagi akamehuguve. 34Kotalake geꞌnimo amagiꞌna oꞌataleꞌna navayafatiꞌmo humaleꞌnova geꞌnileꞌmoalu gemohalate osuguve. 35Nagaemomagoke afinaꞌmonaote kavaꞌnilefeꞌmo huꞌnaeꞌmo,Nevinifeꞌmo aigofe gemo alagi osuguve, huꞌna nagoꞌyamo ago ataleteꞌna ha paiꞌnove.36 Agae nofi vayaꞌamo alagi hano osuꞌa afaꞌa maige maige huꞌa maigae. Yegemoꞌmonaulagaleꞌmo lege lege huno neꞌmaiya kava huno muki afinaꞌmo kini vekamo maiꞌnenoyagaino apategaiye. 37Kaimoꞌmo hanege hanege huno nehaneya kava huno faimaiꞌnenoyagaino neꞌapateya sialeꞌmo muki afinaꞌmo fai maiꞌneno yagaino apategaiye. Kokuꞌna-patiꞌmo kaimoꞌmo, Gotiꞌa maiꞌniye, huno lama gemo nehiye, huno nehiya kaigana hunomaiꞌneno yagaino apategaiye.

38 Kagaemo ani gemo huꞌnanaꞌmonanafa kagaemo ago alika yaga auka ataletekakakameꞌyamo amiꞌnane. Kagaemo uvelimo faleka ateꞌnana vekaeꞌmo kaipamo lekaateꞌnane. 39Kagaemo aliꞌyakamo neꞌaliya vekaꞌeꞌmo kotalake gemo hu maleꞌnana gemoago alika hano huka ataleꞌnane. 40 Kagaemo kegiꞌyaꞌamo ago aeka halagape vaiꞌnane.Halagape oꞌvaisaya agufa lokiya nokoꞌmo heka halagape vaiꞌnane. 41Muki u eꞌa nehayavayaꞌmogimo kagemi yaꞌamo kumayaꞌmo neꞌaliye. Haopaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimohuꞌa faipa huꞌa neꞌatae. 42 Kagaemo kame vayaꞌamo hapa maeꞌnanageꞌa kame huꞌa aeꞌa

Page 55: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 89:43 52 Samu 90:16agaseꞌnae. Hapa maeꞌnanageꞌa apamogaga aiꞌnae. 43Kagaemo ati vayaꞌamo lokiya vaikaoꞌapateꞌnanageꞌa kame huꞌa aeꞌa oꞌapakaseꞌnae. Kagaemo afaꞌa ataleꞌnanageno kamevayaꞌaꞌeꞌmo kame huno aeno oꞌapakaseꞌniye. 44 Kagaemo ha le konali yaꞌamo alikahano huka ataleꞌnane. Yagaino apatesiya himamuꞌamo ago alika hano huka ataleꞌnane.45 Kagaemo ataleꞌnanageno malage huno ago kosuna leꞌniye. Lokiyaꞌamo ohaneꞌnigenoavagage kavaꞌamoꞌmo aeno ati kaeꞌniye.

46 Ala kava nene, huꞌna, na magi afinaꞌmo fala kika maigane. Muki afinaꞌmo falakika maigapiye. Atagana huno kaipamo lesifiye. 47 Maisuva afinaꞌmo aise afinaꞌmohaneꞌniyaꞌmofemo kage okanika kagesamo afiyo. Fiku maisayafeꞌmo muki vayaꞌmoalo huka apateꞌnapiye. 48 Haiya vekamoꞌa ofalino afaꞌa maige maige huno maigiye.Kanolufiꞌmo oꞌmaino faino kasalo paegaifiye.

49 Ala kava nene, huꞌna, Hogoteka Nevinifeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌnigekaalagepa huka ha maeꞌnane. Na kava higeka hemenimo ani kavaꞌmo nosane. KagaemoNevinifeꞌmo ani kavaꞌmo huguve, huka huteka kagoꞌyamo ataleꞌnane. 50 Ala kavanene, huꞌna, aliꞌyakamo neꞌaliya vayakaeꞌmo huꞌa faipa huꞌa neꞌapataya kavafeꞌmo kageokanika kagesamo afiyo. Muki asole vayaꞌmogimo huꞌa faipa huꞌa nelatageꞌnaeꞌmonaipamoꞌmo lusi kava huno kana nehiye. 51 O Ala kava nene, huꞌna, kame vayakamogihuꞌa faipa huꞌa lateꞌnae. Apakaemo uvelimo faleka ateꞌnana vekamoꞌa nehiya kavafeꞌmohuꞌa faipa huꞌa ateꞌnae.

52 Ala kava neꞌmo alagepa huno maino. He, Lama ge. Lama ge.90

Moseseꞌa nunumuꞌmo huꞌniya gemae1Ala kava nene, huꞌna, lagaemo afole aige afole aige huta neꞌmaunagekaeꞌmokagaemo

muki afinaꞌmonotigana hukamaiꞌnane. 2Akeyaꞌvilaga aveꞌemamopaꞌeꞌmo alo osuꞌnanaafinaꞌmo hogoteka maiꞌnananageka maige maige huka alagi maigane.

3 Kagaemo vayaꞌaifeꞌmo, halate mopamo alita hamaleyo, huka huteka nefaligekaeꞌmomopamo alika hamaleka neꞌapatane. 4 Vani tauseniꞌa kafugamo magoke afinakanahuno haneꞌniye, huka kagesamo afiꞌnane. Egamo malage huno hano huꞌniya kavahuno vani tauseniꞌa kafugamo malage huno hano nehiye. Magoke haniꞌilagamo malagehuno hano huꞌniya kava huno kaulagaleꞌmo vani tauseniꞌa kafugamo malage hunohano nehiye. 5-6 Aniꞌmo heteno alinino neꞌviya kava huka lavalelika uka nelatanagetanefalune. Alagamunamo ageꞌnageno malage huno apake nekaniya kava huta malagehuta nefalune. Kahaumoꞌmo netepiꞌmo lagiteno ause hetenoꞌaeꞌmo uneꞌamo agofalu neteya kava huta maiꞌneta nefalune. 7 Kaipamo leka latetekaeꞌmo nelamagine.Kayamukiki nehanagetaeꞌmo atete nehune. 8Hosu kavatimo afole yateꞌmo haneꞌnigekaneꞌagane. Huta fala kita neꞌatalona hosu kavatimo kaulagalekeꞌmo haneꞌnigeka alikaneꞌmalane. 9 Kaipamo leꞌnigeka ge nehukaeꞌmo ma mopafiꞌmo maisuna afinatimoalika hogo huka nelatane. Kaiteneꞌmo huꞌa hapa nepaigenoꞌaeꞌmo malage huno apakenekaniya kava huta malage huta nefalune. 10 Lagaemo 70ꞌa kafugamo maige lokiyavayaꞌmo 80ꞌa kafugamomaige huta neꞌmaunaꞌmonanafa lokiya aliꞌyaꞌmo alige hanagekeyaꞌmo alige huta aise afinaꞌmo maiꞌneta ma mopamo malage huta ataleta halelitaneꞌune. 11 Ina laꞌmo kaipamo leꞌniya lokiyakamo ageno alagepa huno ageꞌniye. Kaipamonelegeka kayamukiki nehanageꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa koli nehaya kavakamo ina laꞌmoageno alagepa huno ageꞌniye.

12Mamopafiꞌmo maisuna afinatimo lekana paisunafeꞌmo alika laya malegeta alagepahuta ageteta afino. 13 Ala kava nene, huꞌna, aika atagi neka lagaetegamo eno. Na magiafinaꞌmo kaipamo leka lategane. Aliꞌyakamo neꞌaluna vayakaeꞌmo kahau huka lato.14Muki afinaꞌmo lamogaga aige amuse huge huta maisunafeꞌmo muki afinaꞌmo neteꞌaeneteꞌaeꞌmo olataleka kahau huka lato. 15 Hanageke yaꞌmo lamiꞌnanageno laipamoꞌmokana huꞌniye. Laha maegeta na magi afinaꞌmo laipamoꞌmo kana huꞌnifi huta ani agufayatala afinakeꞌmo lamogaga aino. 16 Aliꞌyakamo alika aliꞌyakamo neꞌaluna vayakamo

Page 56: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 90:17 53 Samu 93:5

lave liyo. Laginago mafaꞌnetimo himamukamo alika apave liyo. 17 Ala kava neꞌmoGotitimogae, huꞌna, amuse huka lateteka laha maegenoꞌao aliꞌyatimoꞌmo alagepa hunoafole aino.

91Ala neꞌapimo fala kino maiꞌniyategamo haino neꞌmaiya vekaeꞌmo ava gemae

1Hogote Ala neꞌapimo fala kino maiꞌniyategamo haino neꞌmaiya vekamoꞌa lokiyaꞌagevekamoaunefiꞌmo fala kinomaigemaigehunomaigiye. 2NagaemoAla kavanefeꞌmohuꞌ-naeꞌmo, agaepiꞌmo fala kiꞌna maiꞌnogeno faino ku aino yagaino nateꞌneno naha maenonagufamo alino katino nateꞌniya vekaꞌnimo maiꞌniye. Gotiꞌnimoꞌmo maiꞌniyanageno,naha maegaiye, huꞌna huguve.

3 Agaemo oꞌageꞌnana nofitetiꞌmo aneꞌaimo hanagiꞌa aeꞌa katafaugefeꞌmo hisayanofiꞌmoꞌa okatafausiyafeꞌmo hatu maeno kateteno lusi kaitaꞌmo kahausigekaeꞌmo ofal-isanafeꞌmo alagepa huno yagaino kategaiye. 4 Agaemo hakumo alino atalelinenohakufiꞌmo alino fala kino katesigeka alagepa huka hakufiꞌmo fala kika maigane. Lamageꞌamoꞌmo kagae halegukana huno haneꞌneno yagaino katesigekamaigane. 5Apakaemohanipifeꞌmo koli hisaya yafeꞌmo kagaemo koli osugane. Kevemoꞌmo malage huno enohaniꞌniya kava huno yegemo neleya afinaꞌmo hosu kavaꞌmoꞌa malage huno kahaesiyakavafeꞌmo koli osugane. 6 Haniꞌilagamo lusi kaitaꞌmo kahausigekaeꞌmo koli osugane.Felugamo alopa hanageke yaꞌmo kagaeteꞌmo afole aisiya kavafeꞌmo koli osugane.

7 Kahaopaleꞌmo vani tauseniꞌa vayaꞌmo falige lamaga kahaopaleꞌmo teni tauseniꞌavayaꞌmo falige huꞌa falisagenoꞌaeꞌmo falisana kavaꞌmo kahaopaleꞌmo afole oꞌaigiye.8 Kahaopaleꞌmo afole oꞌaigiyaꞌmonanafa kaulagafatikeꞌmo hosu vayaꞌmo hosu kavaꞌmoanonaꞌapilefeꞌmo hosu yaꞌmo alisageka apakegane.

9-10 Kagaemo uꞌna fala kiꞌnova vekafifeꞌmo, agaepiꞌmo maige maige huꞌna maiguve,huka huꞌnanaꞌmofeꞌmo mago hosu yaꞌmoꞌa okahaesigeno hosu kaitaꞌmo nokaleꞌmoafole oꞌaigiye. 11 Ala kava neꞌmoꞌa enisole vayaꞌaeꞌmo, yagaitapa ateyo, huno hapapaisigeꞌamuki afinaꞌmo kategamo umenitata hisana afinaꞌmo yagaiꞌa kategayaꞌmofeꞌmohosu kavaꞌmo kagaeteꞌmo alagi afole oꞌaigiye. 12 Apayatetiꞌmo kavaleꞌa kasagausagenoyafaꞌmoꞌa kaiyafiꞌmo okahaegaiye. 13 Kaiyaletiꞌmo laiyoniꞌe nagaloꞌyaveꞌeꞌmo aekalatapaigane.

14 Gotiꞌa, nagaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniyaꞌmofeꞌmo agufamo aliꞌna katiꞌnaategauve, huno huꞌniye. Nagiꞌnimo afino alagepa huꞌniyaꞌmofeꞌmo aliꞌna asaga huꞌnaategauve. 15 Nagaefeꞌmo keya aeno ge hisigeꞌnaeꞌmo afiguve. Hanageke yaꞌmo neꞌal-isigeꞌnaeꞌmo agaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌna maiguve. Agufamo aliꞌna katiꞌna ateteꞌnaala agiꞌamo amiguve. 16 Yatala kafugamo maisiya yaꞌmo amisugenoꞌaeꞌmo, haine, hunohuteno hao ke hegaiye. Agufamo aliꞌna katiꞌna ateꞌnova kavaꞌnimo aepaꞌamo aliꞌna aveliguve, huno huꞌniye.

93Ala kini vekamoꞌa neꞌyagaiya kavafeꞌmo ava gemae

1 Ala kava neꞌmo kini vekamo maiꞌneno yagaino neꞌapate. Agaemo ala agiꞌaꞌe ha lekonali yaꞌaꞌeꞌmo alino vaino aliꞌniye. Lokiyaꞌamo alino kukenagana huno vaino aliꞌniye.Agaemo ma mopamo alino lokiya vaino ateꞌniyanageno kanage kanage osugiye. 2 Alakava nene, huꞌna, Kagaemo akeyaꞌvilagatiꞌmo maime maime neꞌane. Muki afinaꞌaeꞌmokini vekamo maiꞌnane. 3O Ala kava nene, huꞌna, aniꞌmoꞌa aino holakau holakau nehiye.Aniꞌmoꞌa haiteno lamiteno nehigenoꞌaeꞌmo alopa agemo neꞌaiye. 4 Ala kava neꞌmolokiyaꞌamoꞌmo aniꞌmoꞌa aino holakau holakau nehigenoꞌaeꞌmo alopa agemo neꞌaiyaaniꞌmo lokiyaꞌamo ago aeno agaseꞌniye.

5 Kavayafatiꞌmo lokiya gemo huꞌnana gemo haneꞌniyanageno alagi hanege hanegehuno afaꞌa hanegaiye. O Ala kava nene, huꞌna, Nokamo konali yaꞌamo hanege hanegehuno hanesiya kava huꞌa vayakamogi alagepa apaote kavaꞌapimo haneꞌniye.

Page 57: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 95:1 54 Samu 96:13

95Gotifekeꞌmo mono higetao, huno huꞌniya gemae

1 Egetao Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alita asaga huta agaefeꞌmo mono yokemo hugune.Lokiya vekatimo yafakana huno maiꞌneno lagufamo alino katino nelateya vekaekeꞌmoalopa gefatiꞌmo huteta lamogagamo aigune. 2 Agaetegamo egetao agaefekeꞌmo haoke hegaune. Agiꞌaleꞌmo alita asaga huta lamogagamo aiteta samu yokemo hugune.3 Ala kava neꞌmo ala Gotiꞌapimoꞌmo maiꞌniye. Ala kini vekamo maiꞌneno mukiaigofe gotiꞌapimogimo alagi aeno apakaseno yagaino neꞌapateyaꞌmofeꞌmomono yokemohigetao. 4 Kagoꞌmufilagamo yagaige aveleꞌmo yagaige huno neꞌyagaiye. 5 Solovalaaniꞌe mopaꞌeꞌmo alo huꞌniyaꞌmofeꞌmo agaiꞌa yaꞌmo haneꞌniye. 6 Etapa ape higetaoAla kava neꞌmoꞌa alo huno lateꞌniya vekaeꞌmo laleꞌya faiꞌneta mono huta maigune.7Gotitimoꞌmo maiꞌneno yagaino nelateya vayaꞌmo sipisipi vayaꞌamo agaiꞌa kegiꞌyafiꞌmohaita maiꞌnonaꞌmofeꞌmo agaefekeꞌmo mono higetao.

Hemenimo lapakaemo Goti geꞌamo neꞌafisayana 8 lapaipamo alita lokiya vaitapaoꞌateyo. Lapakinago vayaꞌmogimo kaꞌme kotegamo nata neꞌa neꞌuꞌapaeꞌmo namalagekahuꞌnae. Geꞌnimo ago amagiꞌa ataleꞌnaya kava hutapa geꞌnimo amagitapa oꞌataleyo.9 Nagaemo lusi alagepa kavaꞌmo huꞌna fotiꞌa kafugamo hapa maeꞌnogeꞌa alagepakavaꞌnimo ago ageꞌnayaꞌmonanafa hosu kavakeꞌmo nehuꞌapaeꞌmo, na agufa kavaꞌmohusifi, huteꞌa namalageka huꞌnae. 10 Huꞌnayaꞌmofeꞌmo ani afinaꞌmo muki maiꞌnayavayaꞌaifeꞌmo naipamo kana huꞌnaeꞌmo, muki afinaꞌaeꞌmo hosu apaipa apakesageꞌmoafiteꞌapaeꞌmo neꞌnatalae. Geꞌnimo alagi alagepa huꞌa noꞌafiye. 11 Naipamo leꞌnigeꞌ-naeꞌmo nagoꞌya ataleteꞌna lokiya gefatiꞌmo huꞌnaeꞌmo, nagaeꞌeꞌmo haiꞌeꞌa maiꞌa faluhisaya koteꞌmo alagi haiꞌa oꞌmaigae, huꞌna huꞌnove.

96Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alino asaga huno ateꞌniya gemae

1 Ala kava nefeꞌmo saufa yokemo hiyo. Muki ma mopafi vayaꞌmogimo Ala kavanefekeꞌmo yokemo hiyo. 2 Ala kava nefeꞌmo yokemo hutetapa agiꞌaleꞌmo alitapaasaga hiyo. Lagufamo alino katino lateꞌniye, hutapa muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo aetahakalo hutapa hapa paiyo. 3 Ala agiꞌamo amitetapaeꞌmo aliꞌyaꞌmo aliꞌniya kavaꞌaenagilokiya kavaꞌmo huꞌniya kavaꞌaenagi huta muki vayaꞌaifeꞌmo ava gemo hutapa hapapaiyo. 4 Ala kava neꞌmo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo magoꞌe hutapa agiꞌaleꞌmo alitapa asagahiyo. Aigofe gotiꞌapimogimo alagi aeno apakaseꞌniyaꞌmofeꞌmo agaefekeꞌmo magoꞌehutapa koli nehutapa mono hiyo. 5Muki alu nofi vaya alu nofi vayaꞌai gotiꞌapimogimoaigofe gotigi maiꞌnayaꞌmonanafa Ala kava neꞌmoꞌa kokuꞌnaꞌmo alo huꞌniye. 6 Ha lekonali yaꞌamo haneꞌnigeno kini vekamo maiꞌniye. Lokiya vekamo maiꞌnigeꞌa hapaꞌyehuꞌnigeꞌapaeꞌmo neꞌagaya vekamo maiꞌniye. 7Muki ma mopafi vayaꞌmogitapae, huꞌna,Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alitapa asaga hutetapa ha le konali yaꞌaleꞌe lokiyaꞌaleꞌefeꞌmoagiꞌaleꞌmo alitapa asaga hiyo. 8 Ala agiꞌamo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo agiꞌaleꞌmo alitapaasaga hutetapa ofalinimo alinita agaetegamo eyo. 9 Aote kavaꞌmo nehutapaekeꞌmoAla kava nefeꞌmo mono hiyo. Muki ma mopafi vayaꞌmogitapamo agaefekeꞌmo atetehutapa maiyo. 10 Muki alu nofi vaya alu nofi vayaꞌaifeꞌmo, Ala kava neꞌmoꞌa yagainoneꞌmaiye, hutapa hapa paiyo. Mopamo alino lokiya vaino ateteno maleꞌniyanagenoafaꞌa hanegaiye. Agaemo fatago kavaꞌmo nehunoꞌaeꞌmo muki vayaꞌmo alino fako hunoapategaiye. 11 Kokuꞌnaꞌmogamo kamogaga aigenoꞌao mopamoꞌeꞌmo amogaga aino.Solovala aniꞌmogaꞌe solovala anipiꞌmo maiꞌnaya yaꞌmogiꞌeꞌmo alopa gefatiꞌmo huteꞌaapamogaga aiyo. 12 Hoyamogaꞌe hoyafiꞌmo haneꞌnaya neꞌyaꞌmogiꞌeꞌmo lapamogagaaiyo. Yahaofilaga yosamoꞌa alopa gefatiꞌmo huteno amogaga aigiye. 13 Ala kavaneꞌmo muki ma mopafi vayaꞌaiteꞌmo yagaino apatesiyafeꞌmo eminegaiye. Agaemo alagialagepa fatago kavaꞌmo huno muki ma mopafi vayaꞌaiteꞌmo yagaino apategaiye.

Page 58: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 100:1 55 Samu 103:8100

Hao ke hetetapa ala agiꞌamo amiyo, huno huꞌniya gemae1 Ma mopafi muki haopalega maiꞌnaya vayaꞌmogitapamo lapamogaga aitetapa Ala

kava nefekeꞌmo alopa gefatiꞌmo hiyo. 2Ala kava neꞌmo agiꞌalefeꞌmomono nehutapaeꞌmolapamogaga lapamagaga aitapa maiyo. Yokemo nehutapaeꞌmo agaemo maiꞌniya yateg-amo etapamaiyo. 3Agetapa aeto hutetapaeꞌmoAla kava nefeꞌmo, Gotiꞌmae, hutapa hiyo.Lagaemo lagaitimo alo osuꞌnopa agaiꞌamo alo huno lateꞌniyaꞌmofeꞌmo lagaemo agaiꞌavayaꞌmo maiꞌnone. Lagaemo vayaꞌamo maiꞌneta sipisipiꞌamo agae kegiꞌyafiꞌmo haitamaiꞌnonagenoꞌaeꞌmo yagaino nelate.

4 Kahao ke nehone, hutapa hume hume neꞌutapaeꞌmo mono noꞌamo yafa lafi kegiꞌyakate kipaꞌapifiꞌmo faletapa haiyo. Mono no kumaꞌaleꞌmo neꞌutapaeꞌmo agiꞌaleꞌmoalitapa asaga hume hume viyo. Hao ke hetetapa ala agiꞌamo amiyo. 5 Ala kava neꞌmoalagepa vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmae. Agaemo lagaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo haumehaume neꞌviya kavaꞌamoꞌmo hauno hano osuno muki afinaꞌmo nehaiye. Lama gemohunoꞌaeꞌmo, lapa maeꞌna lapamiguve, huno huꞌniya geꞌamo alagi oꞌataleno akame hunomuki hemenimo maiꞌnaya vayaꞌaitegaꞌe aliꞌa apateme apateme visaya vayaꞌaitegaꞌeꞌmoani agufa kavaꞌmo afaꞌa hugiye.

101Neviniꞌa ina kava huguve, huno huꞌniya gemae

1Ala kavanene, huꞌna, Nagaemokahauhukaneꞌatana kavakaꞌe alagepahuka alika fakohuka neꞌatana kavakaleꞌefeꞌmo yoke huguve. Ala kava nene, huꞌna, kagaefekeꞌmo yokehuguve. 2Ageꞌna aeto huteꞌnaeꞌmo afiteꞌna vaiꞌmo alagi oꞌalisuva kateꞌmo uguve. Hainuafinaꞌmo nagaetegamo egane. Nagaemo noꞌnifiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo aliꞌyaꞌnimo neꞌaliyavayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌna apateꞌneꞌnaeꞌmo vaiꞌmo alagi oꞌalisuvana alagepa kavaꞌageꞌmohuꞌna maiguve. 3 Nagaemo hosu kavaꞌmo hisuvafeꞌmo nagesamo oꞌafiguve. Alagepakaꞌmo ataleꞌa neꞌvaya vayaꞌai kavaꞌapieꞌmo alagi oꞌnahauꞌniyanageno ani agufa hosukavaꞌapimoꞌa nagaeteꞌmo aino okamaegaiye. 4 Aigofe kavaꞌmo osuꞌna hosu apaipavayaꞌmo hapafaiꞌna apatalegauve. 5 Huꞌa faipa huꞌa neꞌataya vayaꞌmo hapafaiꞌnaapatalegauve. Ala vayaꞌmo maiꞌnone, huꞌa huteꞌa himuꞌnamu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmonagaeꞌeꞌmo oꞌmaigae. 6 Nagaemo Goti geꞌamo oꞌataleꞌa akame nehaya vayaꞌaifeꞌmoamuse huꞌna apatesugeꞌa nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa maigae. Aigofe gemo nosayavayaꞌamogigeꞌmoaliꞌyaꞌnimoaligae. 7Aeꞌa ati nekaya vayaꞌmonoꞌnifiꞌmohaiꞌa oꞌmaigae.Aigofe gemo nehaya vayaꞌmo nagaeꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌa oꞌmaigae. 8Malage huꞌna hetiꞌna hosu vayaꞌmo aliꞌna hano huꞌna apataleteꞌna hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmo Alakava neꞌmo taonifatiꞌmo aliꞌna hapa faiꞌna apatalegauve.

103Ala kava neꞌmoꞌa hau huno lateꞌniya kavafeꞌmo ava gemae

1 Nagupi mafaꞌneo, huꞌna, Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alika asaga huvo. Muki nagu-famoꞌe naipa nagesamoꞌeꞌmo aote neꞌmo agiꞌaleꞌmo alino asaga hino. 2Nagupimafaꞌneo,huꞌna, alagepa huno nahamaeꞌniya kavafeꞌmo kage okanika agiꞌaleꞌmo alika asaga huvo.3Agaemomuki hosu kavaꞌnimo alino ataletenomuki kaitaꞌnimo alino nahageno neꞌnate.4 Falisuva kavapatiꞌmo miya faino hatu maeno neꞌnate. Ala kava neꞌmoꞌa ala nagiꞌnimonamitenoꞌaeꞌmo nagaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌnigenoꞌaeꞌmo hau huno neꞌnate.5Alagepa yaꞌmo alino neꞌnamigenoꞌaeꞌmomagoꞌe yafeꞌmonaipafatiꞌmo ohauꞌniye. Nahaneꞌmaegeꞌnaeꞌmo hakiki namamo neya vekagana huno maiꞌniya kava huꞌna neꞌmauve.6 Ala kava neꞌmoꞌa aliꞌa afepi apatageꞌa neꞌmaiya vayaꞌmo hapa maeteno apakaiꞌapiyaꞌmo alisayafeꞌmo alino apamigiye. 7 Agaemo aipafiꞌmo agesa afige hauge nehiyakavaꞌamo Moseseꞌmo alino ave lige Isaleli vayaꞌmo huꞌniya kavaꞌamo alino apave ligehuꞌniye. 8 Ala kava neꞌmoꞌa hau huno apatege fiku hapa maeno apamige vase vase

Page 59: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 103:9 56 Samu 104:12huno aipamo leno apatege lusi kava huno hau ayamopafiꞌmo hauge huno neꞌmaiye.9 Halate magoꞌe huno olahaugiyaꞌmonanafa muki afinaꞌmo aipamo leno olategaiye.10Hosu kavatimo anonatilefeꞌmomagoke aiyaya huno nolamiye. Hosu kavaꞌmo huꞌnonakavatilefeꞌmo magoke aiyaya huno nolamagiye.

11 Kokuꞌnaꞌmo muga anagamo haneꞌniya kava huno agaefekeꞌmo koli huteꞌa mononehaya vayaꞌaifeꞌmo magoke aiyaya kava huno hau huno neꞌapate. 12 Yegemo haineneꞌeya aupilagaꞌe yegemo lamino nefaleya aupilagaꞌeꞌmo lusi afagiꞌaleꞌmo haneꞌniyakava huno Gotiꞌa hosu kavatimo magoke aiyaya kava huno alino afagiꞌaleꞌmo yagaauno neꞌatale. 13 Afoꞌapimogi mafaꞌne anagaꞌapieꞌmo hapau huꞌa neꞌataya kavahuno Ala kava neꞌmoꞌa agaefeꞌmo koli huteꞌa mono nehaya vayaꞌaifeꞌmo hau hunoneꞌate. 14 Agaemo, mopaletiꞌmo alo huꞌna apateꞌnove. Mumusopaletiꞌmo alo huꞌnovavayaꞌageꞌmo maiꞌnae, huno agesamo neꞌafiyaꞌmofeꞌmo lagaetegamo vase vase hunoaliꞌyaꞌmo neꞌaliye. 15-16 Kahaumoꞌmo aise afinaꞌmo nehaneya kava huta ma mopafiꞌmoaise afinaꞌmo maigeta nefalune. Kahau ausemo heꞌnigenoꞌaeꞌmo malage huno yasimoneꞌaligenoꞌaeꞌmo falu teteno hali huno mopafiꞌmo asagauno neꞌaiya kava huta aiseafinaꞌmo maigeta ago nefalune. 17-18 Nefalunaꞌmonanafa Ala kava nefeꞌmo koli huteꞌamono nehaya vayaꞌaifeꞌmo ema akeyaꞌvilagatiꞌmo hau huno apateme apateme enohenagaꞌamo afole aisiya afinaꞌeꞌmo hau huno apateme apateme uno hano osugiye.Agaemo laha neꞌmaeya kava huno alita apateꞌnonanageꞌa henagaꞌamo aliꞌa apatemeapateme visaya mafaꞌnemogimo kotalake geꞌamo akame huꞌa ma kavaꞌmo hiyo, hunohuꞌniya gemo neꞌafiya vayaꞌmo hapa neꞌmae.

19 Ala kava neꞌmo kokuꞌnapiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo yagaino neꞌate. Muki asolevayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌate. 20 Enisole vayaꞌmogitapae, huꞌna, lokiya vayaꞌmo maiꞌne-tapa geꞌamo afitetapa akame nehaya vayaꞌmogitapae, Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alitapaasaga hiyo.

21 Muki kokuꞌnapi maiꞌnetapa aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌamogitapamo hauꞌniyakavaꞌmo nehaya vayaꞌmogitapae, huꞌna, Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alitapa asaga hiyo.22Muki alo huno lapatetenomuki neꞌyagaiya kotegamomaiꞌnaya vayaꞌmogitapae, huꞌna,Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alitapa asaga hiyo. Nagupi mafaꞌneo, huꞌna, Ala kava neꞌmoagiꞌaleꞌmo alika asaga huvo.

104Gotiꞌa muki yaꞌamo alo huꞌniya gemae

1 O, Nauneꞌnameyo, huꞌna, Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alika asaga huka ato. Alakava neo, O Gotiꞌnimogae, huꞌna, ala kagi vekamo maiꞌnane. Ala kagikaꞌe alopa konaliyakaꞌeꞌmo kukenagana huka alika vaiteka neꞌmaine. 2 Ha le yakamo kukenakaganahuka alika vaiteka neꞌmaine. Kokuꞌnaꞌmo seli nokana huka alika atale maleꞌnane.3Anagamo hiyapi aniteꞌmo nokamo akalo huka ki maleꞌnane. Hiyaꞌmo kalekagana hunohaneꞌnigeno yasimoꞌmo kavalelino neꞌviye. 4 Agaemo enisole vayaꞌamo yasigana hunoalo huno apateꞌniye. Aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmo ata vaikana huno alo huno apateꞌniye.

5 Kagaemo ma mopamo muki afinaꞌmo hanege hanege huno hanesiyafeꞌmo faikaateꞌnane. 6 Solovala aniꞌmo alika ateꞌnanageno enomamopamo aeno ati kaeteno avemoalino agaseꞌniye. 7-8 Solovala anifeꞌmo, kaune ho, huka huꞌnanageno aune heno uꞌniye.Hakalu huꞌnanageno afitenoꞌaeꞌmo nagu nagu huno lamiꞌniye. Aveletiꞌmo aino lakilamino aune hetaleno lamino ani yamufiꞌmo asagauno aiteno ateꞌnana noꞌaleꞌmo halatehaneꞌniye. 9 Kegiꞌyamo huka ku aika ateꞌnananageno halate eno ma mopamo aeno atiokaegaiye.

10 Meti aniꞌmo alino ateꞌnigeno ani yamufiꞌmo nelamiye. 11 Nelamigeꞌapaeꞌmo mukiafela afumogimo neꞌnae. Afela nokimogimo neꞌnagenoꞌaeꞌmo apainagamo hau nosiye.12 Ani agiꞌnaleꞌmo haneꞌniya yosafiꞌmo nama anagaꞌmogi apanoꞌmo ki maleteꞌa yosaakopaleꞌmo maiꞌneꞌa apake neꞌaiye.

Page 60: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 104:13 57 Samu 105:5-6

13 Anagamo akalo huka ki maleꞌnana nopatiꞌmo aniꞌmo alika aveleꞌmo lakiꞌnan-agenoꞌaeꞌmo koꞌmo neꞌaigenoꞌaeꞌmo muki ma mopafi yaꞌmo nehage. 14 Muki pu-lumakamogi kahaumo nesayafeꞌmo alika hageka ateteka vayaꞌmogi hoyafiꞌmo hakale-saya neꞌyateꞌmo yagaiꞌneꞌa aliꞌa nesayafeꞌmo alika hageka neꞌatane. 15 Ani kava hukama mopafi vayaꞌmogimo apamogaga aisayafeꞌmo nofi alagafati aniꞌmo alika apamigeapaugosafiꞌmo uvelimo falesageno fayu fayu hisigeꞌa amuse hisayafeꞌmo uvelimo alikaapamige apaipamo alino lokiya vaino apatesiyafeꞌmo peleti mayamo alika apamige hukaalika neꞌamine. 16 Koꞌmo neꞌaigenoꞌaeꞌmo Lemanonigayagamo Ala kava neꞌmoꞌa faimaleꞌniya yosamoꞌmo lusi kava huno aniꞌmo neꞌaliye. 17 Ani yosaleꞌmo muki namaanagaꞌmogimo apanoꞌmo nekiye. Mago alopa namamogimo mago yosaleꞌmo apanoꞌmonekiye. 18Afela meme anagaꞌmogimo yatala aveleꞌmo umenitata nehageꞌapaeꞌmo magoafela afu anagaꞌmo yafa kapiꞌmo uꞌa fala nekiye.

19Kagaemokaimoalohumaleꞌnanagenomuki afinaꞌmokaimoenoneꞌateya kavafeꞌmolekana nepaiye. Yegemo lamino nefaleya afinaꞌmo agetageno lamino nefale. 20Kagaemohani huvo, huka nehanageno haniꞌmo nehigeꞌapaeꞌmo muki yagagafamo fala kiꞌamaiꞌnayategatiꞌmo eꞌa umenitata nehae. 21 Afela laiyoni anaꞌaumogi Gotitegatiꞌmoneꞌyaꞌmo aliꞌa nesayafeꞌmo kahauya huꞌa kae kae nehae. 22 Yegemo nelegeꞌapaeꞌmokelifiꞌmo lamiꞌa havaeꞌa neꞌmaiye. 23 Fala kiꞌa neꞌmaigeꞌapaeꞌmo vayaꞌmo he tiꞌa uꞌaaliꞌyaꞌapimo neꞌaligenoꞌaeꞌmo yegemo lamino nefale.

24OAla kava nene, huꞌna, asole kavaꞌmonehane. Ageteka afiꞌnana kavakaletiꞌmomukimamopafi yaꞌe vayaꞌeꞌmo alo humaleꞌnanageꞌapaeꞌmomamopafiꞌmo kili paeꞌamaiꞌnae.25 Solovala aniꞌmomuga afagiꞌaleꞌmo haneꞌnigeno lusi yatala aniꞌmo vasilonafiꞌmomukiapauneꞌapameꞌe yaꞌmo maiꞌnae. 26Muga alopa anipiꞌmo asole sipimo neꞌvageꞌapaeꞌmoalopa noyamemogi nagosaꞌmo ailiꞌa uꞌeꞌa huꞌa yokalomo neleꞌaeꞌmo aeꞌa hailo huꞌahaiteꞌa emi eteꞌa nehae.

27 Mukiꞌamogimo neꞌyaꞌmo alika apamisanafeꞌmo apaka netegeꞌa kagava neꞌmaiye.28 Neꞌyaꞌmo alika neꞌapaminageꞌaphaeꞌmo neꞌnae. Kayapatiꞌmo aliꞌa neꞌa apamuneae. 29 Kakameꞌyamo neꞌapaminageꞌapaeꞌmo kolikamo nehae. Apavamusateꞌmoneꞌalinageꞌapaeꞌmo faliteꞌa halate mopamo aliꞌa nehamalae. 30 Kaunekameꞌmo alikaateꞌnanageno uno alino afole aino neꞌapate. Muki haopalegamo saufa yaꞌe vayaꞌeꞌmoalo huteka alika afole aika neꞌapatane.

31 Ala kava neꞌmo ha le konali yaꞌamoꞌmo alagi hanege hanege huno haneno. Alakava neꞌmoꞌa alo huꞌniya yatefeꞌmo amogaga aino. 32 Agaemo mopaleꞌmo aulu henoneꞌagegenoꞌaeꞌmo imima neꞌaliye. Aveleꞌmo ame neꞌaligenoꞌaeꞌmo halinamo neꞌaiye.33Nagaemo ofaliꞌna muki afinaꞌmo afaꞌa maiꞌneꞌnaeꞌmo Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌnaasaga huꞌna yoke huguve. 34Ala kava nefeꞌmo namogaga neꞌauvaꞌmofeꞌmo agaefekeꞌmonagesa afifi huꞌna neꞌmauvanageno amuse huno natesiyafeꞌmo nahauꞌniye. 35 Agaemohosu vayaꞌmo ma mopafatiꞌmo alagi alino hano huno apatalesiyafeꞌmo nahauꞌniye.

O nauneꞌnameyo, huꞌna, Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alika asaga huka ato. Ala agiꞌamoamiyo.

105Gotiꞌa Isaleli vayaꞌaiteꞌmo alagepa huno yagaino apateꞌniya kavafeꞌmae

1 Ala kava nefekeꞌmo hao ke heyo. Agaefekeꞌmo ge hiyo. Huꞌniya kavafeꞌmo ava gemoafisayafeꞌmo muki alu nofi vaya alu nofi vayaꞌaifeꞌmo aeta hakalo hutapa hapa paiyo.2 Agaefekeꞌmo yoke huge samu yokemo huge hiyo. Lapau neꞌaiya kavaꞌae kavaꞌaeꞌmoava gemo hiyo. 3Aote agiꞌalefeꞌmo ala lapakitapimo alitetapa lapamogaga aiyo. Ala kavanefeꞌmo kahauya nehaya vayaꞌmogimo apamogaga aiyo. 4 Ala kava netegamo utapa hi-mamuꞌamo alisayafeꞌmo kahauya hutapamaiyo. Augosamo agesayafeꞌmo kahauya hiyo.5-6Emalehamuꞌa Ala kava neꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekaꞌamo aginago vayaꞌamogitapae,huꞌna, Yekopuꞌa lekana paino ateꞌniya vekamo aginago vayaꞌamogitapae, huꞌna, lokiya

Page 61: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 105:7 58 Samu 105:36kavaꞌaꞌe aune kavaꞌaꞌefeꞌmo lapakesamo afiyo. Alino fako huno apateteno ani kavaꞌmohiyo, huno huꞌniya geꞌaeꞌmo lapakesamo afiyo.

7 Agaemo Ala kava netimo Gotitimoꞌae. Agaemo muki ma mopafi vayaꞌmo alinofako huno apateteno ani kavaꞌmo hiyo, huno nehiye. 8 Agaemo muki afinaꞌmo agaiꞌakotalake geꞌaeꞌmo agesamo afiteno oꞌataleno akame huno neꞌmaiye. Vayaꞌmo afole aiteafole aite hume hume neꞌvisagenoꞌaeꞌmo afole aino, huno huꞌniya geeꞌmo age okaninoagesamo afino maiꞌniye. 9-10 Agaemo Emalehamuꞌeꞌmo kotalake gemo hu maletenoEmalehamu mafaꞌneꞌamo Aisikifeꞌmo ani kavaꞌmo huguve, huno hu maleteno AisikimafaꞌneꞌamoYekopufeꞌmo hanege hanege huno hanesiya kotalake geꞌamo humaleꞌniye.11 Kenani mopamo aliꞌna hakiꞌna lapamisugeno lapakaitapi mopatapimo hanegaiye,huno ha paiꞌniye.

12-13 Aise vayaꞌamogi ina agufa nata vayaꞌmo maiꞌneꞌapaeꞌmo uꞌa mago nofi vayaꞌaimopaleꞌmo maigeꞌa atale uꞌa mago alu nofi vayaꞌai mopaleꞌmo maigeꞌa atale uꞌa anikava huꞌa mago kini vekamoꞌa yagaiꞌniya mopaleꞌmo uꞌa maigeꞌa atale uꞌa magoalu kini vekamoꞌa yagaiꞌniya mopaleꞌmo maige maige huꞌa maiꞌnae. 14 Ani kavahuꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa Ala kava neꞌmoꞌa agaiꞌa vayaꞌaiteꞌmo hosu kavaꞌmo huꞌayagaiꞌa oꞌatesayafeꞌmo oꞌataleno yagaino apateꞌniye. 15 Inagi yagaiꞌa neꞌapataya kinivayaꞌaifeꞌmo, uvelimo faleꞌna apateꞌnova vayaꞌmo apame oꞌaliyo. Nagaetegati gemo alinieꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmomaitapa halove hutapa apatetetapa hanagekeyaꞌmo alitapa oꞌapamiyo, huno ke hapauꞌniye.

16-17 Ala kava neꞌmoꞌa, kafu hisaya kavaꞌmo aliꞌna afole aiꞌna ategauve, huno agesamoafiteno hogoteno vayaꞌamo hapa maesiya vekamo Yosefeꞌmo alino ateꞌnigeno uꞌniye.Yosefe nepuꞌamogimo avaleꞌa alu nofi vayaꞌmo apamiꞌnageꞌa kalavusi aliꞌyaꞌmo alisiyamafaꞌnemo maisiyafeꞌmo miya faiꞌa avaleliꞌa uꞌnae. 18 Isipi kotegamo uno maiꞌnigeꞌakalavusi huꞌa ateteꞌapaeꞌmo aiyalateꞌmo seli nofitetiꞌmo kiꞌa ateꞌnageno lusi kava hunokana hauꞌniye. 19 Ani kava huno maiꞌnigenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa amalageka hunoateme atemeneꞌvigenoꞌaeꞌmo afole aigiye, hunohuꞌniya kavaꞌmo afole aiꞌniye. 20Hogotekini vekamoꞌa aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekaeꞌmo, hatu maeka ato, huteno alino ateꞌnigenouno Yosefeꞌmo hatu maeno ateꞌniye. 21-22 Hatu maeno atetenoꞌaeꞌmo, muki Isipimopaleꞌe vayaꞌaiteꞌeꞌmo yagaika apato, huno ha paiꞌnigeno Yosefeꞌa hogote gamanivayaꞌmo maiꞌneꞌa yagaiꞌa neꞌataya vayaꞌaiteꞌeꞌmo yagaino apateteno vayatama vayaꞌmoalino apaya maleꞌniye.

23 Ani kava huno yagaino apateꞌnigeꞌapaeꞌmo Isaleli vayaꞌmo Isipi kotegamo eꞌnae.Yekopuꞌe muki afamo anaga vayaꞌaꞌeꞌmo eꞌa Hamu aginago vayaꞌai mopaleꞌmo Isipikotegamo maiꞌnae. 24 Maiꞌnagenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa vayaꞌamo hapa maeꞌnigeꞌaasole mafaꞌnemo aliꞌa apateꞌnageꞌa aiꞌa atagu faeꞌa maiteꞌa lokiya vayaꞌmo hamaleteꞌakame vayaꞌapimo aeꞌa apakaseꞌnae. 25 Agaemo Isipi vayaꞌai apaipa apakesamo alinoafe leno apateꞌnigeꞌapaeꞌmo agaiꞌa vayaꞌaitegamo apaini huꞌa apateteꞌa aliꞌyaꞌamoneꞌaliya vayaꞌaifeꞌmo humi apateꞌnae. 26Agaemo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekaꞌamoMoseseꞌelekana paino ateꞌniya vekamo Eloniꞌeꞌmo alino anateꞌnigeꞌana kini vekalegamo uꞌnaꞌae.27AnakaemoGoti lokiya kavaꞌamonoꞌagaya agufa aune kavaꞌmo Isipi kotegamohuꞌnaꞌae.28Agaemo hani hisiya kavaꞌmo alino ateꞌnigeno emineno hani huꞌniye. Isaleli vayaꞌmogigeꞌamo oꞌataleꞌa afiꞌnae. 29 Agaemo aniꞌmo kola aniꞌmo alino hamaleno ateꞌnigeꞌanoyame anagaꞌmo faliꞌa hano huꞌnae. 30 Lokuloku anagaꞌmo aiꞌa atagu faeꞌa mukiani mopaleꞌmo maiꞌneꞌaeꞌmo kini vayaꞌmo nehavaya noꞌapifiꞌmo haiꞌa maiꞌnae. 31 Gehuꞌnigeꞌapaeꞌmo asole kosi anaganagi apayokapi nama anaganagi huꞌa eꞌa muki animopaleꞌmo aiꞌa atagu faeꞌa maiꞌnae. 32-33 Afa koꞌmo aiyo, huno osuꞌnifa ko mopakoꞌmo aiyo, huno huꞌnigeno muki ani koteꞌmo alino alave huteno lusi ko mopakoꞌmo aiteno nofiꞌe fiki yosaꞌeꞌmo amagiꞌniye. Hafosa haiꞌnigeno muki haopalegamohaneꞌniya yosamo amagino lo aeꞌniye. 34-35 Ge huꞌnigeꞌa asole akenu anagaꞌmo neyaakenuꞌage huꞌa lekana opaisuna agufa akenu anagaꞌmogimo eꞌa muki hegafataliliyaꞌe muki hoyalega haneꞌniya neꞌyaꞌapiꞌeꞌmo neꞌa hano huꞌa ataleꞌnae. 36 Muki Isipi

Page 62: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 105:37 59 Samu 106:18vayaꞌai yege mafaꞌneꞌapimo apamagiꞌniye. 37 Apamagiteno Isaleli vayaꞌmo hatu maenoapateꞌnigeꞌa Isipi kotegamo ataleꞌa ugefeꞌmo nehuꞌapaeꞌmo Isipi vayaꞌai siluva yafaꞌapiꞌegoli yafaꞌapiꞌeꞌmo aliniꞌa uꞌnae. Muki vayaꞌamo kaita ohapauꞌnigeꞌa lokiya vaiꞌa maiꞌneꞌauꞌnae. 38 Isipi vayaꞌmogimo apakaefeꞌmo lusi kava huꞌa koli huꞌnayaꞌmofeꞌmo Isalelivayaꞌmo apataleꞌa neꞌvageꞌapaeꞌmo apamogaga aiꞌnae. 39 Gotiꞌa muki felugaꞌamoulunapiꞌmo uge maige hisayafeꞌmo hiyatetiꞌmo aino apati kaeteno muki haniꞌilagaꞌamoaeno ha leno apatesiyafeꞌmo kokuꞌnapatiꞌmo ata leꞌnigeno aeno ha leno apateꞌniye.40Apakaemo Gotifeꞌmo afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo hifakana agufa nama anagaꞌmo apateꞌnigeꞌahaleli uꞌa maiꞌnageꞌa apatafauꞌa kaeꞌa neꞌnae. Agaemo lusi neꞌyaꞌmo kokuꞌnapatiꞌmoalino apamiꞌnigeꞌa aliꞌa neꞌa apamu huꞌnae. 41 Agaemo aniꞌmo ohaneꞌniya kotegamoyafapiꞌmo amagino apalo atiꞌnigeno yafapatiꞌmo alopa anikefamo emineꞌnigeꞌa neꞌnae.42Agaemo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekaꞌamo Emalehamufeꞌmo ani kavaꞌmo huguve, huno humaleꞌniya geꞌaeꞌmo agesamo afiꞌniyaꞌmofeꞌmo ani kavaꞌmo huꞌniye.

43 Ani kava nehunoꞌaeꞌmo vayaꞌamo apavalelino neꞌvigeꞌapaeꞌmo lekana paino ap-ateꞌniya vayaꞌamogimo yoke huꞌa apamogaga aiꞌnae. 44 Agaemo alu nofi vaya alu nofivayaꞌai mopamo alino apamiꞌnigeꞌa hoyaꞌapiꞌeꞌmo aliꞌnae. 45 Geꞌamo afiteꞌa keꞌaepageꞌamo akame hisayafeꞌmo ani kavaꞌmo huꞌniye. Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alita asagahutapa ateyo.

106Isaleli vayaꞌmogi hosu kavaꞌmo huꞌnaya kavafeꞌmo apava gemae

1Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alitapa asaga hiyo. Alagepa vekamomaiꞌniyaꞌmofeꞌmohaoke heyo. Muki afinaꞌmo hau huno apatege apatege huno neꞌmaiye. 2 Ina lagimo huꞌniyakavafeꞌmo ava gemo hugae. Alagepa kavaꞌmo lusi kanale kavaꞌmo huꞌniyaꞌmofeꞌmoina lagimo ani kavaꞌmo huꞌa agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga hugae. 3 Geꞌamo afiteꞌa akame huꞌamuki afinaꞌmo alagepa kavaꞌmo nehaya vayaꞌmogimo Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌamaiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae.

4 Ala kava nene, huꞌna, Vayakamo hapa maesana afinaꞌmo nagaeꞌefeꞌmo kage-samo afiyo. Apakufamo alika katika apatesana afinaꞌmo nagaeꞌeꞌmo nagufamo alikakatika nato. 5 Naha maegeꞌnao vayakamo alagepa huꞌa maisageꞌna apaketeꞌnaeꞌmoapakaegiꞌeꞌmo magokepi namogaga aiteꞌna vayakaꞌeꞌmo Goti vayaꞌamo maiꞌnone, huꞌnahuteꞌna magokepi lamogaga aigune. 6 Laginago vayaꞌmogimo hosu kavakeꞌmo huꞌamaiꞌnaya kava huta hosu kavakeꞌmohutamaiꞌnone. 7Laginago vayaꞌmogi Isipi kotegamomaiꞌnagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa lokiya aune kavaꞌmo huꞌniyana ageꞌa aeto osuꞌnae. Hau hunoapateꞌniya kavafeꞌmo alagepa huꞌa apakesamo oꞌafiꞌnafa ago apake kaniꞌniye. Apakaemosolovala aniteꞌmo uꞌa avaꞌyi huteꞌaeꞌmo anaga hogote vekalegamo hosu kavaꞌmo huteꞌageꞌamo ago amagiꞌa ataleꞌnae. 8 Amagiꞌa ataleꞌnayaꞌmonanafa lapa maegauve, hunohuꞌniya gemo akame huno himamuꞌamo alino apave lisiyafeꞌmo apakufamo alino katinoapateꞌniye. 9 Agaemo solovala anifeꞌmo, aika kaka vao, huno huꞌnigeno aino akakavaeꞌnigeno aniꞌmo folagapiꞌmo hau huꞌniya mopaleꞌmo apavalelino uꞌniye. 10 Agaemokame vayaꞌai apayapatiꞌmo apakufamo ago alino katino apatetenoꞌaeꞌmo ani kava hunokame vayaꞌapilegatiꞌmo apavalelino eꞌnigeꞌa eꞌa afaꞌa maiꞌnae.

11 Aniꞌmoꞌa kame vayaꞌapimo ago aeno apati kaeꞌnigeꞌa muki vayaꞌamo ago faliꞌnae.12Ani kava huꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌaeꞌmo apakesamo afiꞌa fatago huꞌnae.

13 Huꞌnayaꞌmonanafa huꞌniya kavafeꞌmo ago apake kaniꞌnigeꞌapaeꞌmo agaefeꞌmo nakava hisune, huꞌa afi okeꞌneꞌa afa kavaꞌmo huꞌnae. 14 Kaꞌme kotega maiꞌneꞌaeꞌmohosu hapaꞌye huꞌnigeꞌa Gotiꞌmo amalageka huꞌa ateꞌnae. 15 Agaefeꞌmo lamiyo, huꞌage huꞌnaya gemo afiꞌniyaꞌmonanafa kaitaꞌmo apamiꞌnigeꞌa ago faliꞌnae. 16-17 Kaꞌmekotega maiꞌneꞌaeꞌmo Moseseꞌe Ala kava neꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamo Eloniꞌefeꞌmo,aetana laga oseꞌnaꞌaꞌmofeꞌmo yagaitana olateꞌao, huꞌa huꞌnageno mopamo aino akakavaeꞌnigeꞌa Neteniꞌe afamo anagaꞌaꞌenagi Amilamiꞌe afamo anagaꞌaꞌenagi huꞌa asagauꞌaaiꞌnageno aino akaniteno aeno apati kaeꞌniye. 18 Kokuꞌnapatiꞌmo atamo emineno

Page 63: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 106:19 60 Samu 106:48

hosu kavaꞌmo huteꞌa anakame huꞌnaya vayaꞌeꞌmo alagi leno apasaga liꞌniye. 19 Aluafinaꞌmo apakaemo goli yafatetiꞌmo pulumakamo auneꞌamo alo huteꞌa mono huꞌnae.20 Apakaemo ani kava huꞌa ha le konali Gotiꞌmo ataleꞌa agae aimuꞌyaleꞌmo kahaumoneꞌneya pulumakamo auneꞌalefeꞌmo mono huꞌnae. 21 Gotiꞌa lokiya aune kavaꞌmo Isipikotegamo huteno apakufamo alino katino apateꞌniya kavafeꞌmo ago apake kaniꞌniye.22 Agaemo Isipi kotegamo aune kavaꞌmo huteno solovala aniteꞌeꞌmo lokiya kavaꞌmohuꞌnigeꞌapaeꞌmo hapau aiꞌnae. 23 Henagaꞌamo Gotiꞌa aipamo leno apatetenoꞌaeꞌmovayaꞌnimo aliꞌna apagoꞌya lagauꞌna apatalegauve, huno nehigenoꞌaeꞌmo aliꞌyaꞌamo al-isiyafeꞌmoGotiꞌa lekanapaino ateꞌniya vekamoMoseseꞌa nunumuhunoapatetenoꞌaeꞌmoapamagisiya kaꞌmo ago akani maleꞌnigeno Gotiꞌa afaꞌa apateꞌniye. 24Apateteno alagepamopamo lapamiguve, huno huꞌniyana apakesamo afiꞌa fatago osuꞌnayaꞌmofeꞌmo inaagufa mopamo haneꞌniye, huꞌa huteꞌa alagepa mopaeꞌmo ohapauꞌniye. 25Apakaemo selinoꞌapifiꞌmo maiꞌneꞌaeꞌmo Goti geꞌamo akame osuꞌa ge nege nege huꞌageꞌmo maiꞌnae.26-27 Ani kava huꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo ani vayaꞌaifeꞌmo kaꞌme kotegamo lapamagiteꞌnahenagaꞌamo lapakinago vayaꞌmo alagepa mopaꞌapiletiꞌmo aliꞌna hapa faitalesugeꞌa aluvayaꞌai kotegamo uꞌa falige falige huꞌa maigae, huno hapa paiꞌniye.

28 Henagaꞌamo Piyo kotega aigofe gotiꞌapimo agiꞌamo Malifeꞌmo mono huteꞌa aune-meꞌamo ohaneꞌniya aigofe gotiꞌa ofalinimo amiteꞌa amiꞌnaya ofalini yaꞌmo aliꞌa neꞌ-nae. 29 Ani kava huꞌnagenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa aipamo leno apateteno alopakaitaꞌmo apamiꞌniye. 30Apamiꞌnigeno Finiyasiꞌa he tino hosu kavaꞌmo huꞌnaya vayaꞌmoapamagiꞌnigeꞌa faliꞌnageno Gotiꞌa magoꞌe huno kaitaꞌmo alino oꞌapamino ataleꞌniye.31 Finiyasiꞌa ani alagepa kavaꞌmo huꞌnigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa naulagaleꞌmo fatago kavaꞌmohuꞌniye, huno hu maleꞌniyanageno fatago kavaꞌamo muki afinaꞌmo hanege hanegehuno hanegaiye. 32-33 Apakaemo Melima kotegamo yafapatiꞌmo aniꞌmo emineꞌniyakotegamo hosu kavaꞌmo huꞌnagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa aipamo leno apateꞌniye. Hosu kavaꞌmohuꞌnagenoꞌaeꞌmo Moseseꞌa hosu aipamo kaliꞌnigeno agesamo oꞌafiꞌneno malage hunohosu gemo huꞌnigeno Gotiꞌa kana yaꞌmo alino amiꞌniye. 34Henagaꞌamo Gotiꞌa, alu nofivayaꞌmo muki vayaꞌamo apamagigeꞌa faliyo, huno huꞌniya gemo oꞌafiꞌnae. 35 Oꞌafiꞌaalu nofi vayaꞌai aꞌmafaꞌneꞌapimo alige aꞌmafaꞌneꞌapimo apamige huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmohosu kavaꞌapimo akame huꞌa maiꞌnae. 36 Aigofe gotiꞌapimogifeꞌmo mono huꞌnayaꞌ-mofeꞌmo Gotiꞌa apamagiꞌniye. 37-38 Apakaemo mafaꞌneꞌapiꞌe aꞌmafaꞌneꞌapiꞌeꞌmo apam-agiꞌa hosu apaune vayaꞌmo ofalinimo apamiꞌnae. Apakaemo mago kavaꞌmo osuꞌnayanute mafaꞌneꞌapimo apamagiteꞌa Kenani vayaꞌai aigofe gotiꞌapimogimo aliꞌa apamiꞌnae.Apamagiꞌnaya mafaꞌneꞌapimogi kolaꞌmoꞌa mopamo alagi alino hosu huno ateꞌniye.39 Apakaemo Gotiꞌa apakameꞌya amiteꞌa hosu kavaꞌmo huteꞌa apakaiꞌapimo aliꞌa hosuhuꞌa apateꞌnae. 40 Ani kava huꞌnagenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa agaiꞌa vayaꞌaifeꞌmoaipamo leno apateteno ohauꞌniye. 41Hapa oꞌmaeno afaꞌa apakeno apataleꞌnigeꞌapaeꞌmoalu nofi vayaꞌmo kame vayaꞌapimogimo eꞌa yagaiꞌa apateꞌnae. 42 Kame vayaꞌapimogiyagaiꞌa apateꞌnageꞌa apaiyafiꞌmo maiꞌneꞌa geꞌapimo akame huꞌnae. 43Agaemo asole afi-naꞌmo apakufamo alino katino apateme apateme eꞌniyaꞌmonanafa apakameꞌya amiteꞌahosu kavaꞌmo huteꞌapaeꞌmo hanageke yaꞌmo aliꞌnae. 44 Ani kava huꞌa maiꞌnayaꞌmo-nanafa agaefeꞌmokeya aeꞌa gehuꞌnagenohauhuno apateꞌniye. 45Kotalake gemohuguve,huno hu maleꞌniya geꞌaeꞌmo agesamo afiꞌniye. Apakaefeꞌmo hau huno apateteno halateagesamo afiꞌniye. 46 Agaemo kalavusi aliꞌyateꞌmo apavaleli uꞌa apateꞌnaya vayaꞌaifeꞌmohapa paiꞌnigeꞌa hapau huꞌa apateꞌnae. 47O Gotiyo, huꞌna, Ala kava netimogae, lagufamoalika katika lateteka alu nofi vayaꞌai apayapatiꞌmo lavaleka alika anupa huka lategetaokaote kagikaleꞌmo alita asaga huta ateteta kahao ke heteta lamogaga aino.

48 Isaleli vayaꞌai Gotiꞌapimo agiꞌaleꞌmo alitapa asaga hiyo. Hemenimo agiꞌaleꞌmoalitapa asagahutetapamuki afinaꞌefeꞌmoagiꞌaleꞌmoalitapa asagahiyo. Muki vayaꞌamog-itapamo he, lama ge hutapa hiyo. Agiꞌaleꞌmo alitapa asaga hiyo.

Gotiꞌa hosu kavategatiꞌmo apakufamo alino katino neꞌateya kavafeꞌmo ava gemohuꞌniya gemae

Page 64: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 107:1 61 Samu 107:28107

Ala kava neꞌmoꞌa muki vayaꞌaitegamo nehiya kavafeꞌmo ava gemae1 Ala kava neꞌmo alagepa vekamo maiꞌneno muki afinaꞌamo hau huno apateme

apateme uno hau huno apategaiyaꞌmofeꞌmo agaefekeꞌmo hao ke heyo. 2 Ala kavaneꞌmoꞌa kame vayaꞌapimogi apayapatiꞌmo hatu maeno apateꞌniya vayaꞌmogimo, Alakava neꞌmoꞌa hatumaeno lateꞌniye, huꞌa hisaya gemohaneꞌniye. 3Agaemoyegemohaineneꞌeya kotegatiꞌmo apavalelino ege yegemo lamino nefaleya kotegatiꞌmo apavalelinoege aluga aluga haopalegatiꞌmo apavalelino ege huno apavalelino eno alino anupa hunoapateꞌniye.

4 Mago vayaꞌmo aniꞌmo ohaneno kaꞌme kotega vayaꞌmo oꞌmaiꞌnaya kotegamo afaꞌaumenitata nehuꞌapaeꞌmo maisaya taonieꞌmo kahauya huꞌnayaꞌmonanafa oꞌageꞌnae.5 Afaꞌa umenitata nehagenoꞌaeꞌmo apaka tege anifeꞌmo hapauge nehigenoꞌaeꞌmoapakupi mafaꞌneꞌageꞌmo apaunena aiꞌniye. 6 Ani kava huꞌa hanageke yaꞌmo aliꞌneꞌa-paeꞌmo Ala kava nefekeꞌmo keya aeꞌa ge huꞌnagenoꞌaeꞌmo lusi hanageke yaꞌmo aliꞌnayakavapatiꞌmo apavalelino eꞌniye. 7 Agaemo uꞌa maisaya taonifiꞌmo visayafeꞌmo fatagokateꞌmo apavalelino uꞌniye. 8O,Vayaꞌmogi Ala kavaneꞌmoꞌamuki vayaꞌaitegamoalagepakavaꞌamo ageteꞌa hapau aiꞌnaya kavafeꞌmo hao ke heyo. 9Agaemo hapauꞌnigeꞌa hapaꞌyenehiya vayaꞌmo alino falu huno apatege apaka neteya vayaꞌmo alagepa yaꞌmo alinoapamige huno neꞌmaiyaꞌmofeꞌmae.

10-11 Mago vayaꞌamogimo Gotiꞌapimo geꞌamo ago amagiꞌa ataleteꞌa anaga hogotevekamoꞌa hisaya kavafeꞌmo huꞌniya geeꞌmo, afa gemo huꞌniye, huꞌa huteꞌa ataleꞌ-nayaꞌmofeꞌmo seli nofitetiꞌmo kino apateꞌnigeꞌa hani huꞌniya yapiꞌmo ulunapiꞌmomaiꞌneꞌa falisaya kavapiꞌmomaiꞌnae. 12Ani kava huꞌnayaꞌmofeꞌmo lokiya aliꞌyaꞌmo alinoapamiꞌnigenoꞌaeꞌmo lokiyaꞌapimo alagi hano huꞌniye. Apakaemo mopafiꞌmo asagauꞌaaiꞌnageꞌapaeꞌmomago hapamaesaya vayaꞌmo alagi oꞌmaiꞌnae. 13Ani kava huꞌa hanagekeyaꞌmo aliꞌa maiꞌneꞌaeꞌmo Ala kava nefeꞌmo keya aeꞌa ge huꞌnageno afiteno hanagekeyaꞌmo aliꞌnaya kavaꞌapifatiꞌmo apakufamo alino katino apateꞌniye. 14 Agaemo selinofiꞌmo alino kapalu aeno ataleteno hani huꞌniya yapiꞌmo ulunapiꞌmo maiꞌneꞌa falisayakavapatiꞌmo apavalelino uꞌniye. 15 O, Vayaꞌmogi Ala kava neꞌmoꞌa muki vayaꞌaitegamoalagepa kavaꞌmo nehiya kavaꞌamo ageteꞌa hapau aiꞌnaya kavafeꞌmo hao ke heyo. 16 Nakava huꞌniyaꞌmofeꞌmo hao ke hegae. Agaemo yafa lafi kegiꞌyale kateꞌmo aeni kitamoalino lo aeteno lokiya aeniletiꞌmo ka akani maleꞌnaya aenimo alino lo ae maleꞌniye.

17 Negi nagi vayaꞌmogimo Goti geꞌamo ago amagiꞌa atalege hosu kavaꞌmo huge huꞌ-nayaꞌmofeꞌmo kaita hapauꞌniye. 18Muki alu neꞌya alu neꞌyafeꞌmo ohapauꞌniyaꞌmofeꞌmofaligefeꞌmo huꞌa maiꞌnae. 19 Ani kava huꞌa hanageke yaꞌmo aliꞌneꞌapaeꞌmo Ala kavanefekeꞌmo keya aeꞌa ge huꞌnageno hanageke yaꞌmo aliꞌnaya kavaꞌapifatiꞌmo apakufamoalino katino apateꞌniye. 20 Gotiꞌa geꞌamo alino ateꞌnigeno emineꞌniya geꞌaletiꞌmo alinoalagepa huno apateꞌniye. Agaemo falisaya agufa hanageke yaꞌmo aliꞌnaya kavategatiꞌmoapavalelino uꞌniye. 21 O, Vayaꞌmogimo Ala kava neꞌmoꞌa muki vayaꞌaitegamo huꞌniyaalagepa kavaꞌamo ageteꞌa hapau aiꞌnaya kavaꞌaeꞌmo hao ke heyo. 22ApakaemoGotifeꞌmohaokehesaya ofalinimoamagiꞌa amiyo. Amiteꞌa aliꞌyaꞌalefeꞌmoapamogaga aiteꞌapaeꞌmoaeꞌa hakalo hiyo.

23 Alopa solovala anipiꞌmo sipifiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌmogimo 24Ala kava neꞌmoaliꞌyaꞌamo agege solovala aniteꞌmo huꞌniya kavaꞌamo ageteꞌa hapau aiꞌnaya kavaꞌmoagege huꞌa neꞌagae. 25 Agaemo yasi aliyo, huno nehigenoꞌaeꞌmo lusi kava hunoyasimo aliꞌnigeno aniꞌmoꞌa aino holakau holakau huteno apavalelino haiteno lamitenonehiye. 26 Sipifi maiꞌnaya vayaꞌaiteꞌmo lusi hanageke yaꞌmo afole aiꞌnigeꞌa kokuꞌnapi-lagamo haiteꞌa emiꞌeꞌa afepilagamo lamiteꞌa huꞌnagenoꞌaeꞌmo apakupi mafaꞌnemoꞌmoani hegekana huꞌniye. 27 Alopa aniꞌmo neteꞌa negi nagi huteꞌa laku taka nehayavayakana huꞌa maiꞌnae. Alagepa huta maisunafeꞌmo na kava hisupi huꞌa apakesamooꞌafiꞌnae. 28 Ani kava huꞌa hanageke yaꞌmo aliꞌneꞌapaeꞌmo Ala kava nefekeꞌmo keya

Page 65: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 107:29 62 Samu 110:7

aeꞌa ge huꞌnagenoꞌaeꞌmo hanageke yaꞌmo aliꞌnaya kavapatiꞌmo apakufamo alino katinoapateꞌniye. 29 Agaemo yasieꞌmo afaꞌa maiyo, huno huꞌnigenoꞌaeꞌmo aniꞌeꞌmo afaꞌahaneꞌnaꞌae. 30 Aniꞌmo afaꞌa haneꞌnigeꞌa apamogaga aiꞌnae. Ani kava huno apavalelinouno solovala ani agiꞌnaleꞌmo haneꞌniya taonifiꞌmo uꞌa avaꞌyi huteꞌa alagepa huꞌamaisayafeꞌmo huꞌniya taonifiꞌmo apateꞌniye. 31O, Vayaꞌmogimo Ala kava neꞌmoꞌa mukivayaꞌaitegamo huꞌniya alagepa kavaꞌamo ageteꞌa hapau aiꞌnaya kavaꞌaeꞌmo hao ke heyo.32 Apakaemo aliꞌa anupa huꞌa maisayateꞌmo ala agiꞌamo amiyo. Apakaemo vayatamavayaꞌmogi aliꞌa anupa huꞌa maisayateꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa ateyo.

33 Ala kava neꞌmoꞌa alopa aniꞌmo alino leneno neꞌatale. Haine neꞌeya meti aniꞌmoalagi alino hano huno neꞌatale. 34 Vayaꞌmogimo hosu kavaꞌmo huꞌnayaꞌmofeꞌmomopafatiꞌmo asole neꞌyaꞌmo neꞌaeya mopaꞌapimo alino hosu mopamo hamalenoneꞌate. 35 Nehiyaꞌmonanafa hau huꞌniya mopamo alino lanitani mopamo hamalenoneꞌate. Aniꞌmo ohaneꞌniya mopafatiꞌmo aniꞌmo alo huno ateꞌnigeno haine neꞌe.36Agaemoapakaneteya vayaꞌmoanimopaleꞌmomaisayafeꞌmo apavalelinounoneꞌapate.Apakaemo maisaya taoniꞌapimo kisayafeꞌmo apavalelino uno neꞌapate. 37 Apakaemoasole neꞌyaꞌapimo alisayafeꞌmo avina yaꞌmo hakalege nofi alagamo faige huꞌa maiꞌnae.38Ala kava neꞌmoꞌa hapa neꞌmaegeꞌapaeꞌmo asole mafaꞌnemo aliꞌa neꞌapatae. Pulumakaanagaꞌmo hapa neꞌmaegeꞌapaeꞌmo magoꞌe huꞌa aiꞌa atagu nefae.

39 Kame vayaꞌapimogi kana yaꞌmo aliꞌa apamige hanageke yaꞌmo aliꞌa apamige huꞌaaliꞌa apamisagenoꞌaeꞌmo apaipamoꞌmo kana hisigeꞌa alagepa huꞌa oꞌmaisaya afinaꞌmoAla kava neꞌmoꞌa hapa maegaiye. 40 Agaemo kame vayaꞌapileꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmoalino afepi apateꞌnigeꞌa kaꞌmo ohaneꞌniya kaꞌme kotegamo afaꞌa umenitata nehae.41Alino afepiꞌmo neꞌateyaꞌmonanafa kagemi yaꞌapimo oꞌmaleꞌnaya vayaꞌmo alino asagahuno anaꞌaleꞌmo neꞌategeꞌa hanageke yaꞌmo noꞌaliye. Hapa neꞌmaegeꞌa afamo anagaꞌmomagokepiꞌmo lokaeꞌa maiꞌnaya sipisipi anagakana huꞌa maiꞌnae. 42 Fatago vayaꞌmogimoani kavaꞌmo ageteꞌapaeꞌmo apamogaga neꞌaiyaꞌmonanafa hosu vayaꞌmo apavayaleꞌmoalino akani maleꞌnigeꞌa apake noꞌaiye.

43 Muki afiteꞌa ageꞌnaya vayaꞌmogimo ani kavafeꞌmo apakesa afifi huꞌa maigae.ApakaemoAla kava neꞌmoꞌa vayaꞌaeꞌmohau ayamopafiꞌmohauꞌniya kavaꞌamo ageꞌa aetohugae.

110Ala kava neꞌmoꞌa Ala kava netieꞌmo ha paiꞌniya gemae

1 Ala kava neꞌmoꞌa Ala kava neꞌnieꞌmo, lamaga nahaopaleꞌmo faika maime maimeneꞌugeꞌnao kame vayakamo aliꞌna kaiya afeꞌalumelaga apateno, huno ha paiꞌniye.2 Ala kava neꞌmoꞌa kayotetiꞌmo yagaika apatesana himamukamo Saiyoni taonifatiꞌmoalino atesigeno ugiye. Kame vayakamogi folagapiꞌmo maiꞌneka yagaika apato, hunokaha paiꞌniye. 3 Himamukaletiꞌmo hisana afinaꞌmo vayakamogimo apaipafatiꞌmo ha-pauꞌnisigeꞌa apakufamo kamiteꞌa apaote konali kukenamo aliꞌa vaiteꞌa kakame hugae.Aꞌnemogimo apaipa kupatiꞌmomafaꞌnemo aliꞌa neꞌataya kava huno netepiꞌmo laoꞌyaꞌmonelamiye. Ani kava huno Gotiꞌa neya vayakamo alino apatesigeꞌa laoꞌyakana huꞌa afoleaiteꞌa kagaetegamo ugae. 4 Ala kava neꞌmoꞌa aipa agesamo alino afe oleno agoꞌyamoataleno ge hunoꞌaeꞌmo, Melikisetekiꞌa mono huno neꞌateya vekamo maiꞌniya kava hukaagae akamelegatiꞌmo agae nofi vekamo mono huka neꞌatana vekamo maiꞌneka mukiafinaꞌaeꞌmo maige maige huka maigane, huno kaha paiꞌniye.

5 Ala kava neꞌmo lamaga kahaopaleꞌmo maiꞌniye. Agaemo aipamo leno apatesiyaafinaꞌmo kini vayaꞌmo alagi apamagigiye. 6 Agaemo muki alu nofi vaya alu nofivayaꞌmo alino fako huno apateteno kamiti apamagisigeꞌa faliteꞌapaeꞌmo apakufaꞌamomopafiꞌmo asagauꞌa aigae. Agaemo muki haopalega maiꞌnaya kini vayaꞌaifeꞌmo kamehuno apateteno huno aeno apakasegaiye. 7 Kategamo neꞌunoꞌaeꞌmo ka agiꞌnaleꞌmohaneꞌniya anipatiꞌmo negaiyaꞌmofeꞌmo he tino lokiya vaino aeno apakasegaiye.

Page 66: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 116:1 63 Samu 118:2116

Nagaemo ge huꞌnogeno Ala kava neꞌmoꞌa afiteno naha maeꞌniye, huno huꞌniya gemae1 Nagaemo nunumu huge keya aeꞌna ge huge huꞌna maiꞌnogenoꞌaeꞌmo Ala kava

neꞌmoꞌa afiꞌniyaꞌmofeꞌmo agaefekeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiye. 2 Keya aeꞌnage huꞌnogeno geꞌnimo afiꞌniyaꞌmofeꞌmo ofaliꞌna afaꞌa maiꞌneꞌnaeꞌmo muki afinaꞌaeꞌmokeya aeꞌna ge huguve. 3 Falisuva kavaꞌmoꞌa nofi aegekana huno natafauno alagihuno maiꞌniye. Kanolufiꞌmo lamiguve, huꞌna nagesamo afiteꞌna nahausoli huteꞌna kolihuꞌnove. 4 Ani kava huꞌna maiꞌneꞌna Ala kava nefeꞌmo, Ala kava nene, huꞌna, kahao kehovanagi nagufamo alika katika nato, huꞌna keya aeꞌna ge huꞌnove.

5 Ala kava neꞌmoꞌa fiku hapa maeno apamige fatago kavaꞌamo huge huno neꞌ-maiye. Gotitimoꞌa hau huno nelateya vekamo maiꞌniye. 6 Ala kava neꞌmoꞌa apa-muꞌamo ohaneꞌnigeꞌa afiteꞌa oꞌageꞌnaya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapate. Hosu yaꞌmo al-iꞌnogenoꞌaeꞌmonahamaeꞌniye. 7Ala kavaneꞌmoꞌa alagepahunonahamaeꞌniyaꞌmofeꞌmonauneꞌnameyo, huꞌna, maika aika afelekamaika falu huvo. 8Ala kava neꞌnimogae, huꞌna,falisuva kavategatiꞌmonagufaꞌnimo ago alika katika nateꞌneka naunumo aeka kalo paekanateteka naiyafiꞌmo oꞌnahaesiyafeꞌmo yagaika nateꞌnane. 9 Nagaemo Ala kava neꞌmoaulagaleꞌmo ofaliꞌa afaꞌa maiꞌnaya vayaꞌaitegamo umenitata nehuve. 10Nagesamo afiꞌnafatago nehuvaꞌmofeꞌmo ge huꞌnove. Ge huꞌnaeꞌmo, lusi hanageke yaꞌmo aliꞌnove, huꞌnage huꞌnove. 11Nagaemo,Muki vayaꞌaifeꞌmo aigofe vayaꞌmomaiꞌnae, huꞌna alagepa huꞌnanagesamo oꞌafiꞌneꞌna malage huꞌna ge huꞌnove.

12 Ala kava neꞌmoꞌa nagaetegamo lusi kava huno alagepa kavaꞌmo huꞌniyaꞌmofeꞌmoanonaꞌalefeꞌmo na agufa yaꞌmo amiguve. 13 Nagaemo lagufamo alino katino lateꞌniyakavafeꞌmo nagesamo afiteꞌna kapufi aniꞌmo aliꞌna neteꞌna Ala kava nefekeꞌmo keyaaeꞌna ge huguve. 14 Nagaemo, naha maeꞌniyaꞌmofeꞌmo agaetegamo alagepa kavaꞌmohuguve, huꞌna huꞌnova gemo akame huꞌna Ala kava neꞌmo vayaꞌamogi apaulagaleꞌmoagaetegamo alagepa kavaꞌmo huguve. 15 Gotiꞌa vayaꞌaeꞌmo, hogote vayaꞌmo maiꞌnae,huno huteno agesamo neꞌafiyaꞌmofeꞌmo mago vayaꞌamo falisagenoꞌaeꞌmo, ina agufavayane, huno osuno amuse huno apategaiye. 16 Ala kava nene, huꞌna, aliꞌyakamoneꞌaluva vekamo maiꞌnove. Itaꞌnimoꞌmo aliꞌyakamo neꞌaliya aꞌmo maiꞌniya kava huꞌnamaiꞌnove. Hatumaekanateꞌnanageꞌna afa vekamomaiꞌnove. 17Kahao keheꞌna ofalinimokamiteꞌna kagaefekeꞌmo keya aeꞌna ge huguve. 18 Naha maeꞌniyaꞌmofeꞌmo Ala kavanefeꞌmo, kagaetegamo alagepa kavaꞌmo huguve, huꞌna huꞌnova gemo akame huꞌnavayaꞌamogi apaulagaleꞌmo agaetegamo alagepa kavaꞌmo huguve. 19 Yulusalemu taonifolagapiꞌmo Ala kava neꞌmo mono noꞌafiꞌmo huguve. Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alitapaasaga hiyo.

117Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alitapa asaga hiyo, huno huꞌniya gemae

1 O alu nofi vayaꞌmogitapae, huꞌna, Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alitapa asaga hiyo.Muki alu nofi vayaꞌmogiꞌe alu nofi vayaꞌmogiꞌeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga hiyo. 2 Nakava huꞌnigetaene. Agaemo lusi kava huno hau huno lateteno alino ao yaꞌmo humaleꞌniye. Ala kava neꞌmoꞌa lapa maegauve, huno laha paiꞌniya gemo lama geꞌamoꞌmomuki afinaꞌaeꞌmo hanege hanege huno afaꞌa hanegaiye.

Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alitapa asaga hiyo.118

Muki afinaꞌmo hau huno neꞌapateyanageno ani kava huno hau huno apategaiye, hunohuꞌniya gemae

1 Ala kava neꞌmo alagepa vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo agaefekeꞌmo hao ke heyo. Hauhuno neꞌapateyanageno muki afinaꞌaeꞌmo hau huno apatege apatege huno maigiye.2 Isaleli vayaꞌmogitamo, Hau huno neꞌapateyanageno muki afinaꞌaeꞌmo hau huno

Page 67: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 118:3 64 Samu 119:2apatege apatege huno maigiye, huta higetao. 3 Eloni nofi vayaꞌamogitapamo, Hauhuno neꞌapateyanageno muki afinaꞌaeꞌmo hau huno apatege apatege huno maigiye,hutapa hiyo. 4 Muki vayaꞌamogitapamo agaefekeꞌmo koli hutetapa mono nehayavayaꞌmogitapamo, Hau huno neꞌapateyanageno muki afinaꞌaeꞌmo hau huno apategeapatege huno maigiye, hutapa hiyo.

5 Lusi hanageke yaꞌmo aliꞌneꞌnaeꞌmo Ala kava nefekeꞌmo keya aeꞌna gehuꞌnogenoꞌaeꞌmo geꞌnimo afiteno hatu maeno nateꞌnigeꞌna afaꞌa maiꞌnove. 6 Alakava neꞌmo nagae vekamogeno naha maesiyafeꞌmo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo vayaꞌmoginagaetegamo hisaya kavafeꞌmo koli osuguve. 7 Ala kava neꞌmo nagae vekamogenonaha maesiyafeꞌmo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo apakeꞌnovana kame vayaꞌnimo asagauꞌa aigae.8 Vayaꞌmogimo laha maesayafeꞌmo lagesamo afisunana kanale osugifa Ala kavanefekeꞌmo laha maegaiye, huta lagesamo afisunana kanale hugiye. 9 Ala apaki aliteꞌaneꞌyagaiya vayaꞌmogi laha maesayafeꞌmo lagesamo afisunana kanale osugifa Ala kavanefekeꞌmo laha maegaiye, huta lagesamo afisunana kanale hugiye.

10 Muki alu nofi vaya alu nofi vayaꞌmo kame vayaꞌnimo maiꞌneꞌa faiꞌa ku aiꞌanateꞌnageꞌnaeꞌmo Ala kava neꞌmo himamuꞌaletiꞌmo alagi aliꞌna hano huꞌna apatale-gauve. 11 Muki haopalega maiꞌneꞌa faiꞌa ku aiꞌa nateꞌnageꞌnaeꞌmo Ala kava neꞌmohimamuꞌaletiꞌmo alagi aliꞌna hanohuꞌna apatalegauve. 12Kevegevegana huꞌa faiꞌa ku aiꞌanateꞌnayaꞌmonanafa aufe nofipiꞌmo malage huno atamo leno yu neheya kava huꞌna Alakava neꞌmo himamuꞌaletiꞌmo alagi aliꞌna hano huꞌna apatalegauve. 13 Kameꞌnimogae,huꞌna, alika nagoꞌya faitalanageꞌna heleve hugefe huꞌnogenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌanaha maeꞌniye. 14 Ala kava neꞌmoꞌa lokiya vaino nateꞌnigeꞌna yoke nehuve. Agaemonagufamo ago alino katino nateꞌniye. 15 Afiyo, huꞌna, alagepa vayaꞌmogimo selinoꞌapifatiꞌmo apakufamo ago alino katino apateꞌniya kavafeꞌmo yoke huꞌapaeꞌmo,Ala kava neꞌmoꞌa himamuꞌaletiꞌmo ani kavaꞌmo huꞌniye. 16 Himamuꞌaletiꞌmo aetaapakaseꞌnone, huꞌa nehae. 17 Ofaliꞌna afaꞌa maiꞌneꞌnaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa huꞌniyakavafeꞌmo ava gemo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paiguve. 18Ala kava neꞌmoꞌa lusi kava hunonamagiꞌniyaꞌmonanafa falisuvafeꞌmo afaꞌa oꞌnataleꞌniye.

19 Alopa mono noꞌmo kitamo yakika nategeꞌnao haiꞌna Ala kava nefeꞌmo hao ke heno.20Ala kava neꞌmoꞌa kipaꞌamo haneꞌnigeꞌa alagepa vayaꞌageꞌmo faleꞌa nehaiye. 21Geꞌnimoafiteka nagufamo alika katika nateꞌnanaꞌmofeꞌmo kahao ke nehove.

22 Yafatetiꞌmo no nekiya vayaꞌmogimo mago no nekiya yafafeꞌmo, afa yafane, huꞌahuteꞌa aliꞌa yaga auꞌa ataleꞌnagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa ani yafafeꞌmo, hogote yafaꞌmo noꞌmofaiꞌna atesuvafeꞌmo konale yafaꞌmo haneꞌniye, huno huteno alino asaga huno ateꞌniye.23 Ala kava neꞌmoꞌa ani kavaꞌmo huꞌnigetaeꞌmo ageteta aeto agufa kanale kava huꞌniye,huta lahau aiꞌnone. 24 Ala kava neꞌmoꞌa ani afinaꞌmo hu maleꞌniye. Ani afinaꞌmolamogaga aigetao. 25 Aukaya hutaeꞌmo, O Ala kava nene, huta, lagufamo alika katikalato. O Ala kava nene, huta, laha maegenoꞌao aliꞌyatimoꞌmo alagepa huno afole aino,huta aukaya nehune. 26Gotiꞌa Ala kava neꞌmo agiꞌalefeꞌmo neꞌeya vekamo fiku hamaenoamino. Lagaemo Ala kava neꞌmo mono noꞌafatiꞌmo Gotiꞌa fiku lapa maeno lapamino,huta nehune. 27 Ala kava neꞌmo Gotiꞌa maiꞌniye. Agaemo ha le yaꞌamo alino lamiꞌniye.Ofalini afumo alitapa hiꞌyalamuteꞌmo maleꞌnetapa nofitetiꞌmo kitapa atafau maleyo.28Gotiꞌnimogamomaiꞌnananageꞌna kahao kehegauve. Gotiꞌnimogamomaiꞌnananageꞌnaala kagikamo kamiguve.

29 Ala kava neꞌmo alagepa vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo agaefekeꞌmo hao ke heyo. Hauhuno neꞌapateyanageno muki afinaꞌaeꞌmo hau huno apatege apatege huno maigiye.

119Goti geꞌaeꞌmo ava gemae

1 Vayaꞌmogimo alagepa kavaꞌmo nehuꞌapaeꞌmo vaiꞌmo oꞌaliꞌa Ala kava neꞌmo keꞌaepageꞌamo akame nehaya vayaꞌmogi Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌaapamogaga aigae. 2 Avayafatiꞌmo huꞌniya keꞌaepa geꞌamo akame huge agesayafeꞌmo

Page 68: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 119:3 65 Samu 119:38muki apaipafatiꞌmo kahauya huge huꞌa neꞌmaiya vayaꞌmogi Goti aulagaleꞌmo alagepahuꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae. 3 Apakaemo mago hosu kavaꞌmo osuꞌaAla kava neꞌmo kateꞌmo umenitata nehae. 4 Kagaemo, lapayamukiki hutapa geꞌnimoakame hiyo, huka huꞌnane. 5 Gekamo alagepa huꞌna afiteꞌna akame hisuvafeꞌmoneꞌnahaiye. 6 Muki gekamo ageteꞌna afisuva afinaꞌmo navagage osugiye. 7 Nagaemofatago kavaꞌmo huka alika fako huka nehana gekamo alagepa huꞌna afiteꞌnaeꞌmo alagepafatago naipafatiꞌmo ala kagikamo kamiguve. 8 Avoꞌmo kae maleꞌnaya keꞌaepa gekamoakame huguvanagi alagi nataleka oꞌuvo.

9Haiya kava huno neya vekamoꞌmo nehiya kavaꞌamo afaꞌa aeno kalo paeno atalegaiye.Agaemo gekamo alagepa huno afisiya kavatetikeꞌmo afaꞌa aeno kalo paeno atalegaiye.10 Muki naipafatiꞌmo kagesuvafeꞌmo kahauya huꞌnove. Hiyo, huka huꞌnana keꞌaepagekamo ataleꞌna visuvafeꞌmo oꞌnatalo. 11 Kagaetegamo hosu kavaꞌmo osisuvafeꞌmogekamo naipafiꞌmo aliꞌna fala ki maleꞌnove. 12 O Ala kava nene, huꞌna, alagi alagepahuka maiꞌnane. Avoꞌmo kae maleꞌnaya keꞌaepa gekamo alika naya malo. 13 Nagaemonavayafatiꞌmo muki gekamo fatago kavaꞌmo huka kavayafatiꞌmo alika fako nehanakeꞌaepa gekamo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paiꞌnove. 14Ma mopafi alopa kagemi yafeꞌmoapamogaga neꞌaiya kava huꞌna kavayafatiꞌmo huꞌnana gekamo akame hisuvafeꞌmonamogaga neꞌauve. 15 Namiꞌnana keꞌaepa gekaeꞌmo nagesa afifi huꞌna maige neꞌvanakaꞌmo ageꞌna alagepa huꞌna agege huꞌna maiguve. 16 Nagaemo avoꞌmo kae maleꞌnayakeꞌaepa gekaeꞌmo namogaga aiteꞌna nage okanigiye.

17 Kagaemo aliꞌyakamo neꞌaluva vekakamo magoꞌe huka fiku alika namigeꞌnao mamopafiꞌmo afaꞌa maiꞌneꞌnaeꞌmo gekamo akame hino. 18 Naulagamo alika ayakekanategeꞌnao keꞌaepa gekamo ageteꞌna nahau aiguve. 19 Ma mopafiꞌmo nata neꞌnaneꞌvisugekaeꞌmo gekamo afisuvafeꞌmo alika fala okika alika nave liyo. 20Muki afinaꞌmoalika fako nehana keꞌaepa gekamo afisuva naipamo nekaliyaꞌmofeꞌmo naipafiꞌmo nagafunekiye. 21Himuꞌnamu kavaꞌmo nehaya vayaꞌaifeꞌmo huka faipa huka apateꞌnana vayaꞌ-mogimo kakamo ataleꞌa neꞌvagekaeꞌmo ge nehapane. 22Kavayafatiꞌmo huꞌnana gekamoakamehuꞌnovaꞌmofeꞌmohuꞌa faipa huꞌa natege hosu gemohuge nehagi apavayamo alikaakani apategeꞌa afaꞌa maiyo. 23 Neꞌyagaiya vayaꞌmogimo fai maiꞌneꞌapaeꞌmo huꞌa faipahuꞌa nateꞌnayaꞌmonanafa aliꞌyakamo neꞌaluva vekamoꞌna avoꞌmo kaemaleꞌnaya keꞌaepagekaeꞌmo nagesa afifi huꞌna maiꞌnove. 24 Kavayafatiꞌmo huꞌnana gekaeꞌmo namogaganeꞌauve. Gekamoꞌmo visuva kaꞌmo alino nave neliye.

25 Nagupi mafaꞌnemo asagauno aiteno mopafiꞌmo maiꞌniye. Lapa maegauve, hukahuꞌnana gekamo akame huka alika he tika nato. 26 Nagaemo nehuva kavaꞌnieꞌmo kahapaiꞌnogekaeꞌmo geꞌnileꞌmo aeka atagaina huka naha paiꞌnane. Avoꞌmo kae maleꞌnayakeꞌaepa gekamo alika naya malo. 27 Alika naya malegeꞌna namiꞌnana gemo aepaꞌamoafiꞌna alagepa huꞌna afino. Neꞌalina aliꞌyakamo ageteꞌnaeꞌmo nahau aiꞌnova kavaꞌnieꞌmohapa paiguve. 28 Kanamo aliꞌnogeno nagupi mafaꞌnemoꞌmo ani hegekana huꞌniye.Lokiya vaiꞌna kategauve, huka huꞌnanaꞌmofeꞌmo lokiya vaika nato. 29 Aigofe kateꞌmooꞌvisuvafeꞌmo ka akani maleteka keꞌaepa gemo fiku alika namiyo. 30 Lama ge kateꞌmouguve, huꞌna nagesa afiꞌnove. Alika fako huꞌnana gemo aliꞌna naulagaleꞌmo maleꞌnove.31 Kavayafatiꞌmo huꞌnana geleꞌmo aliꞌna kamaeꞌnove. O Ala kava nene, huꞌna, navagageyaꞌmo alika oꞌnamiyo. 32Magoꞌe huka naipa nagesamo alika namisanageꞌnaeꞌmo nagunagu huꞌna gekamo hiyo, huka laha paiꞌnana gemo akame huꞌna huguve.

33 O Ala kava nene, huꞌna, avoꞌmo kae maleꞌnaya keꞌaepa gekamo alika naya malegeꞌ-nao oꞌataleꞌna akame hume hume uꞌna hano hisiya afinaꞌeꞌmo akame hino. 34 Alagepahuꞌna nagesamo afisuva yaꞌmo alika namigeꞌnao keꞌaepa gekamo akame hino. He, mukinaipafatiꞌmo akame huguve. 35Hiyo, huka laha paiꞌnana gekaeꞌmo namogaga neꞌauvaꞌ-mofeꞌmo ani kateꞌmo uꞌneꞌna hisuva naipamo alika kalika nato. 36 Fiku yanageꞌna mamopafi yafeꞌmo nahaꞌye hugiye. Kavayafatiꞌmo huꞌnana gekamo akame hisuva naipanagesamo alika namiyo. 37 Alu yaꞌmo aulu haeꞌna neꞌagesugekaeꞌmo alika aika afeleka nato. Kagae kateꞌmo neꞌvisugekaeꞌmo alika he tika nato. 38 Aliꞌyakamo neꞌaluva

Page 69: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 119:39 66 Samu 119:71

vekamoꞌnafiꞌmo gekamo alika lokiya vaika ato, kagaefekeꞌmo koli nehuvaꞌmofeꞌmae.39 Alagepa huka alika fako nehanaꞌmofeꞌmo hosu kavaꞌmo hisugeꞌapaeꞌmo huꞌa faipahuꞌa natesayafeꞌmo koli nehuvanagi naha mao. 40Namiꞌnana gekaeꞌmo nahaꞌye nehiye.Fatago kavakaletiꞌmo alika he tika nato.

41 O Ala kava nene, huꞌna, kahau huka nato. Huguve, huka huꞌnana kavaꞌmo hukanagufamo alika katika nato. 42 Gekamokeꞌmo naha maegaiye, huꞌna nehuvaꞌmofeꞌmohuno faipa huno neꞌnateya vekamo geꞌaleꞌmo aeꞌna atagaina huꞌna ha paiguve. 43Alikafako nehana gekaeꞌmo nagesa afiꞌnaeꞌmo, naha maegaiye, huꞌna nehuvaꞌmofeꞌmo lamagekamo navayafatiꞌmo alika oꞌatalo. 44Ani kava huꞌna maiꞌneꞌnaeꞌmo muki afinaꞌaeꞌmokeꞌaepa gekamo akame hume hume uꞌna maiguve. 45 Namiꞌnana gekamo afisu-vafeꞌmo kahauya nehuvaꞌmofeꞌmo kalavusifiꞌmo oꞌmaiꞌna afaꞌa maiguve. 46 Nagaemokavayafatiꞌmo nehana gemo aliꞌna neꞌyagaiya kini vayaꞌaifeꞌmo aeꞌna hakalo huꞌnahapa paisugenoꞌaeꞌmo navagage osugiye. 47Nagaemo nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiyagekaeꞌmo hiyo, huka laha paiꞌnana gekaeꞌmo namogaga aiguve. 48 Nagaemo nahaunayamopafiꞌmo neꞌnahaiya gekaeꞌmo hiyo, huka laha paiꞌnana gekalefeꞌmo nayaꞌmoaliꞌna asaga huteꞌna avoꞌmo kae maleꞌnaya gekaeꞌmo nagesa afifi huꞌna maiguve.

49 Kagaemo aliꞌyakamo neꞌaluva vekamoꞌnaeꞌmo kaha maegauve, huka naha paiꞌ-nana gekaeꞌmo halate kagesamo afika ho huvo. Ani gekaeꞌmo nagesamo afiꞌnaeꞌmo,alagi afole aigiye, huꞌna huteꞌna navayagunagu huꞌna maisuvafeꞌmo alika he tikanateꞌnane. 50 Gekamoꞌmo alagepa huꞌna maisuva yaꞌmo alino namiꞌniyaꞌmofeꞌmokana yaꞌmo neꞌalugenoꞌaeꞌmo naipamoꞌmo falu nehiye. 51 Apakiꞌapileꞌmo aliꞌa asagahuꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimo kigi yokalo gegeꞌmo huꞌa neꞌnatayaꞌmonanafa keꞌaepagekamo oꞌataleꞌnove. 52 O Ala kava nene, huꞌna, akeyaꞌvilagamo gekamo alika fakonehana gekaeꞌmo nagesamo afiꞌna ho huteꞌna naipamo aliꞌna falu huꞌna neꞌatove.53 Hosu vayaꞌmogimo keꞌaepa gekamo ago amagiꞌa neꞌatalayaꞌmofeꞌmo naipamoꞌmoatete nehiye. 54 Nata neꞌna eꞌna maiꞌnova noꞌnifiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌnaya keꞌaepagekamo yoke huꞌnove. 55 O Ala kava nene, huꞌna, haniꞌilagamo kagikaeꞌmo nagesamoafiꞌna ho nehuꞌnaeꞌmo keꞌaepa gekamo akame nehuve. 56 Namiꞌnana gekamo akamehuꞌnovaꞌmofeꞌmo ani yaꞌmo aliꞌnove.

57 O Ala kava nene, huꞌna, kagaemo hetamaꞌnimo maiꞌnane. Nagaemo gekaleꞌmoyagaiꞌneꞌna akame huguve, huꞌna huꞌnove. 58 Nagaemo muki naipafatiꞌmo, fiku nahamaeka namiyo, huꞌna kaha paiꞌnove. Nahau huꞌna lapategauve, huka laha paiꞌnanakava huka kahau huka nato. 59Nagaemo kavaꞌnieꞌmo nagesa afiteꞌnaeꞌmo aiꞌna afe leꞌnakavayafatiꞌmo huꞌnana gemo akame huꞌnove. 60 Hiyo, huka laha paiꞌnana gemo akamehisuvafeꞌmo afaꞌa oꞌmaiꞌna malage huꞌna he tiꞌna akame huꞌnove. 61Hosu vayaꞌmogimonofitetiꞌmo kiꞌa nateꞌnayaꞌmonanafa keꞌaepa gekaeꞌmo nage okaniꞌniye. 62 Kagaemofatago kavaꞌmo huka alika fako nehanaꞌmofeꞌmo haniꞌilaga folaguꞌmo he tiꞌna kahaoke hegauve. 63 Nagaemo kagaefeꞌmo koli nehaya vayaꞌeꞌmo magokepiꞌmo lokaetamaiꞌnone. Apamiꞌnana geleꞌmo yagaiꞌa ateꞌneꞌa akame nehaya vayaꞌeꞌmo magokepiꞌmolokaeta maiꞌnone. 64 O Ala kava nene, huꞌna, kahau huka neꞌapatana kavakamoꞌmo mamopafiꞌmo havai teꞌniye. Avoꞌmo kae maleꞌnaya keꞌaepa gekamo alika naya malo.

65 O Ala kava nene, huꞌna, Kaha maegauve, huka huteka ani kava huka aliꞌyakamoneꞌaluva vekamo magoꞌe huka naha maeꞌnane. 66 Nagaemo hiyo, huka huꞌnanagekaeꞌmo nagesamo afiꞌna fatago nehuvaꞌmofeꞌmo alagepa naipa nagesamo alikanamiyo. 67Kayoꞌmo oꞌnamiꞌnanageꞌnaeꞌmo hogoteꞌna gekamo ago ataleꞌnovaꞌmonanafahemenimo gekamo akame nehuve. 68 Alagepa kavaꞌmo huteka alagepa vekamo yaguyaga kaipa vekamo maiꞌnananagi avoꞌmo kae maleꞌnaya keꞌaepa gekamo alika nayamalo. 69Himuꞌnamu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmogi aigofe nava gemo huteꞌa huꞌa faipa huꞌanateꞌnayaꞌmonanafa muki naipafatiꞌmo namiꞌnana gekamo akame huguve. 70Apaipamoyafakana hunohaneꞌnigeꞌa afiꞌa aeto nosayaꞌmonanafa keꞌaepa gekaeꞌmo amuse nehuve.71 Kayoꞌmo namiꞌnanageꞌnaeꞌmo gekamo afiꞌnovaꞌmofeꞌmo kayoꞌmoꞌa alagepa huno

Page 70: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 119:72 67 Samu 119:98naha maeꞌniye. 72Kavayafatiꞌmo huꞌnana keꞌaepa gekamoꞌmo tauseni monimo ago aenoagaseꞌniyaꞌmofeꞌmo gekaeꞌmo magoꞌe huno neꞌnahaiye.

73 Kagaemo kayatetiꞌmo nagupi mafaꞌnemo alo huka nateteka nagufamo alo hukanateꞌnane. Hiyo, huka laha paiꞌnana gemo afisuva nagesamo namiyo. 74 Nagaemogekamoꞌa naha maegaiye, huꞌna huteꞌna navayagunagu huꞌnovaꞌmofeꞌmo kagaefeꞌmokoli nehaya vayaꞌmogi nageteꞌapaeꞌmo apamogaga aigae. 75 O Ala kava nene, huꞌna,afiꞌnovana alika fako nehana kavaꞌmo alagepa kavaꞌmo haneꞌnigeka gekamo akamehuteka naha maesanafeꞌmo kana yaꞌmo alika namiꞌnane. 76 Kagaemo aliꞌyakamoneꞌaluva vekamoꞌnaeꞌmo naha paiꞌnana gekamo akame huka alagepa huka kahau hukanateteka naipamo alika falu huka nato. 77Keꞌaepa gekaeꞌmonamogaga neꞌauvaꞌmofeꞌmokahau huka nategeꞌnao afaꞌa maino. 78 Apakiꞌapileꞌmo aliꞌa asaga huꞌa neꞌataya vayaꞌ-mogimo nagaetegamo hosu kavaꞌmo huꞌnayaꞌmofeꞌmo apavagage hisiya yaꞌmo alikaapamiyo. Nagaetegamo hosu kavaꞌmo huꞌnayaꞌmonanafa namiꞌnana keꞌaepa gekaeꞌmonagesa afifi huꞌna maiguve. 79 Kagaefeꞌmo koli huteꞌa kagaemo kavayafatiꞌmo huꞌnanakeꞌaepa gekamo afiꞌnaya vayaꞌmo alika aika atagineka apategeꞌapao nagaetegamo eyo.80 Nagaemo avoꞌmo kae maleꞌnaya keꞌaepa gekaleꞌmo aeꞌna hapaisuva naipa nagesamoalika namigeꞌnao navagage osisiyafeꞌmo akame hino.

81 Nagufamo alika katika natesanafeꞌmo lusi kava huno nahauꞌnigeno lokiyaꞌnimoago hano huꞌniyaꞌmonanafa kaha maegauve, huka huꞌnana gekaeꞌmo nagesamo afiteꞌnanavayagunagu nehuve. 82 Gekamo afole aisiyaꞌaeꞌmo aulu heꞌna ageꞌna maiꞌnogenonaulagafatiꞌmo nagafu nekiye. Hainu afinaꞌmo naha maeteka naipamo alika faluhuka nategane. 83 Nagaemo afu agufaletiꞌmo alo huꞌnaya ani kekana huꞌna maiꞌnove.Halinamo neꞌaigenoꞌaeꞌmo vaiꞌniya ani kekana huꞌna maiꞌnovaꞌmonanafa avoꞌmo kaemaleꞌnaya keꞌaepa gekaeꞌmo nage okaniꞌna nagesamo neꞌafuve. 84Na magi afinaꞌmo al-iꞌyakamo neꞌaluva vekamoꞌnamo kana yaꞌmo aliꞌnamaiguve. Hainu afinaꞌmo apaini huꞌaneꞌnataya vayaꞌmo alika fako huka apateteka kayoꞌmo apamigane. 85 Ala apaki aliteꞌaapakufamo avaleliꞌa nehaiya vayaꞌmogimo kelifiꞌmo asagauꞌna aisuvafeꞌmo kelimo kafimaleꞌnae. Ani kavaꞌmo keꞌaepa gekamo akame nosaya kavaꞌmo haneꞌniye. 86 Kagaemomuki hiyo, huka laha paiꞌnana gekamo alagi lama gemo haneꞌniye. Apakaetegamohosu kavaꞌmo osuꞌnovaꞌmonanafa apaini huꞌa neꞌnatae. Naha mao. 87 Ma mopafiꞌmomaiꞌnogeꞌapaeꞌmo aliꞌa hano huꞌa natalesayafeꞌmo huꞌnageꞌnaeꞌmo hogoꞌamo falige-feꞌmo nehuꞌnaeꞌmo namiꞌnana keꞌaepa gekamo oꞌataleꞌnove. 88Nagaemo kavayafatiꞌmohuꞌnana keꞌaepa gekamo akame hisuvafeꞌmo muki afinaꞌaeꞌmo kahau kayamopafiꞌmonekahaiya kavakaletiꞌmo alika he tika nato.

89 O Ala kava nene, huꞌna, gekamo alagi asagauno oꞌaigiyaꞌmonanafa kokuꞌnapiꞌmolokiya vaino haneme haneme uno haneno hano osugiye. 90 Kagaemo muki afinaꞌmogekamo akame huka afole aiteꞌa faliteꞌa hume hume neꞌvaya vayaꞌaitegamo alagepakavaꞌmo nehane. Kagaemo ma mopamo faika ateꞌnanageno haneme haneme enohemenimo haneꞌniye. 91 Muki yaꞌamo alo huꞌnanageno keꞌaepa gekamo akame hunohaneme haneme eno hemeniꞌeꞌmo afaꞌa haneꞌniye. Muki yaꞌamogimo aliꞌyakamoneꞌaliye. 92 Nagaemo keꞌaepa gekaeꞌmo namogaga oꞌaiꞌnovesinana kana yaꞌmo al-iꞌneꞌnaeꞌmo ago faliꞌnovesine. 93 Namiꞌnana keꞌaepa gekaeꞌmo muki afinaꞌaeꞌmo nageokanigiye. Gekaletiꞌmo alagepa huꞌna maisuva yaꞌmo alika namiꞌnanaꞌmofeꞌmae.94 Nagaemo namiꞌnana keꞌaepa geeꞌmo kahauya huꞌnovaꞌmofeꞌmo nagaemo kagaikavekamomaiꞌnovanagi nagufamoalika katika nato. 95Hosu kavaꞌmonehaya vayaꞌmogimonamagisageꞌna falisuvafeꞌmonagavamaiꞌnayaꞌmonanafa kavayafatiꞌmohuꞌnana keꞌaepagekaeꞌmo nagesa afifi huꞌna maiguve. 96 Nagaemo ageꞌnovana muki haino hapaiꞌniyayaꞌmo ago hano huꞌnigeꞌna ageꞌnove. Hano huꞌniyaꞌmonanafa keꞌaepa gekamoꞌmo yofoyaꞌamoꞌmo alopa yaꞌmo haneꞌniye.

97 Nagaemo keꞌaepa gekaeꞌmo lusi kava huno nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniye.Neteꞌe uneꞌeꞌmo gekaeꞌmo nagesa afifi huꞌna maiꞌnove. 98 Muki afinaꞌmo ka-gaemo hiyo, huka huꞌnana keꞌaepa gekamo nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno haneꞌniyaꞌ-

Page 71: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 119:99 68 Samu 119:125mofeꞌmo keꞌaepa gekaletiꞌmo alika nayaneꞌmalanageꞌnaeꞌmonagaemoafiteꞌna ageꞌnovakavaꞌmoꞌa kame vayaꞌnimogi afiteꞌa ageꞌnaya kavaꞌapimo ago aeno agaseꞌniye.99 Kavayafatiꞌmo huꞌnana gekaeꞌmo nagesa afifi huꞌna maiꞌnovaꞌmofeꞌmo nagaemogemo aepaꞌamo afiꞌnova kavaꞌnimoꞌa tisa vayaꞌnimogi afiꞌnaya kavaꞌapimo ago aenoagaseꞌniye. 100 Namiꞌnana keꞌaepa gemo akame nehuvaꞌmofeꞌmo nagaemo gemoaepaꞌamo afiꞌnova kavaꞌnimoꞌa kosuna vayaꞌmogi gemo aepaꞌamo afiꞌnaya kavaꞌapimoago aeno agaseꞌniye. 101 Gekamo akame huteꞌna muki hosu kateꞌmo oꞌvisuvafeꞌmonaiyamo kalavusi huꞌna ateꞌnove. 102 Kagaikamo alika naya maleꞌnanaꞌmofeꞌmo alikafako nehana gekamo oꞌataleꞌnove. 103 Nagaemo gekamo neꞌna afi geꞌnogeno haganahauꞌniye. Gekamo hagaꞌamoꞌmo kevegeve anumoꞌmo nehiya hagaꞌamo ago aenoagaseno haga nehiye. 104Namiꞌnana keꞌaepa gemoꞌa gemo aepaꞌamo neꞌafuva kavaꞌmoalino namiꞌniyaꞌmofeꞌmo muki aigofe geeꞌmo alagi oꞌnahauꞌniye.

105 Gekamoꞌmo lamugana huno haneꞌnenoꞌaeꞌmo aeno ha nelegeꞌna umenitatanehuve. Gekamoꞌmo aeno ha leno visuva kaꞌmo alino nave neliye. 106 Nagaemo,Alika fako nehana gekamo fatago gemo akame huguve, huꞌna nagoꞌyamo ataleꞌnaago kaha paiꞌnove. 107 O Ala kava nene, huꞌna, lusi kana yaꞌmo aliꞌnovanagikaha maegauve, huka huꞌnana gekalefeꞌmo alika he tika nato. 108 Kahao ke hov-anagi kagaefeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌnigeꞌna navayafatiꞌmo hisuva gemoofalinigana huꞌna kamisuva yaꞌmo aliyo. Kagaemo alika fako nehana gemo alikanaya malo. 109 Nagaemo muki afinaꞌmo afaꞌa neꞌmauva yaꞌnimo atalesuva kavateg-amo maiꞌnovaꞌmonanafa keꞌaepa gekaeꞌmo nage okaniꞌniye. 110 Hosu vayaꞌmogimonatafausiyafeꞌmo aneꞌaimo hanagi maleꞌnayaꞌmonanafa namiꞌnana keꞌaepa gekamoamagiꞌna oꞌataleꞌnove. 111 Mafaꞌneꞌapimogimo afoꞌapimogi kagemi yaꞌapimo neꞌaliyakava huꞌna kavayafatiꞌmo huꞌnana keꞌaepa gemo aliꞌnovanageno hetamaꞌnimo hanegehanege huno hanegaiye. Ani gekaeꞌmo naipafiꞌmo namogaga neꞌauve. 112 Avoꞌmo kaemaleꞌnaya keꞌaepa gemo akame hume hume uꞌna falisuva afinaꞌmo hano hisiyafeꞌmonaipamo aliꞌna he tiꞌna ateꞌnove.

113 Nagaemo lole apakesamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo alagi oꞌnahauꞌniyaꞌmonanafakeꞌaepa gekaeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniye. 114 Nagaemo kagaepiꞌmo falakiꞌna maiꞌnogeka kagaemo haleguꞌnimo maiꞌnane. Gekamo alagi afole aigiye, huꞌnahuteꞌna navayagunaguhuꞌnamaiꞌnove. 115Hosu kavaꞌmonehaya vayaꞌmogitapae, huꞌna,nagaetegatiꞌmo ataletapa viyo. Gotiꞌnimoꞌmo hiyo, huno huꞌniya gemo akame huguve.116 Alagepa huꞌna afaꞌa maisuvafeꞌmo kaha maegauve, huka huꞌnana gekalefeꞌmonayateꞌmo aliyo. Afole aisiya kavafeꞌmo navayagunagu nehuvaꞌmofeꞌmo fiku yanagenonavagage hugiye. 117 Nayateꞌmo aliyo, lageso osuꞌna afaꞌa maiguve. Afaꞌa maiꞌneꞌnamuki afinaꞌmo avoꞌmo kae maleꞌnaya keꞌaepa gekamo akame huguve. 118 Muki vayaꞌ-mogi avoꞌmo kae maleꞌnaya keꞌaepa gekamo amagiꞌa neꞌatalaya vayaꞌmo kakameꞌyamoneꞌapamine. Apakaemo aigofe kavaꞌmo nehuꞌapaeꞌmo apakaiꞌapieꞌmo humi neꞌap-atae. 119 Goli yafaꞌmo atafiꞌmo kaeꞌnagenoꞌaeꞌmo oꞌaniꞌyaꞌamo leno afole aiꞌnigeꞌa aliꞌaneꞌatalaya kava huka hosu vayaꞌmo alika neꞌatalanaꞌmofeꞌmo kavayafatiꞌmo huꞌnanakeꞌaepa gekaeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniye. 120 Nagaemo kagaefeꞌmo kolinehugenoꞌaeꞌmo nagufamoꞌmo atete neꞌnahaiye. Alika fako nehana kavakaeꞌmo kolinehuve.

121 Nagaemo alagepa huꞌna aliꞌna fako huꞌna apateteꞌna fatago kavaꞌmo huꞌnove.Kana yaꞌmo aliꞌa neꞌnamiya vayaꞌai apayapiꞌmo maisuvafeꞌmo alagi nataleka oꞌuvo.122 Anonaꞌnilefeꞌmo eka naimuꞌyaleꞌmo maigeꞌnao alagepa huꞌna maino. Fiku yanageꞌaala apaki aliteꞌa apakufamo avaleliꞌa nehaiya vayaꞌmogi kana yaꞌmo aliꞌa namigayanaginaha mao. 123 Nagufamo alika katika natesanafeꞌmo aulu heꞌna agege fatago kavakale-feꞌmo gekamo agesuvafeꞌmo aulu haeꞌna agege huꞌna ageꞌnamaiꞌnogeno naulagafatiꞌmonagafu nekiye. 124 Kahau huka neꞌapatana kava huka kahau huka nateteka avoꞌmo kaemaleꞌnaya keꞌaepa gekamo alika naya malo. 125 Nagaemo aliꞌyakamo neꞌaluva vekamomaiꞌnove. Nagaemo kavayafatiꞌmo keꞌaepa gekamo hugeꞌna gekamo aepaꞌamo afisuva

Page 72: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 119:126 69 Samu 119:158kavaꞌmo alika namiyo. 126 O Ala kava nene, huꞌna, apakaemo keꞌaepa gekamo ago aeꞌaati kaeꞌnayaꞌmofeꞌmo aliꞌyakamo alisana afinaꞌmo afole aiꞌniye. 127 Gekamo aeꞌa atikaeꞌnayaꞌmofeꞌmo hiyo, huka huꞌnana gekalefeꞌmo nahauꞌniya kavaꞌmoꞌa hogote goliyafafeꞌmo nahauꞌniya kavaꞌmo ago aeno agaseꞌniye. 128 Gekamo aeꞌa ati kaeꞌnayaꞌ-mofeꞌmo muki kavatefeꞌmo namiꞌnana keꞌaepa gekaeꞌmo, fatago gemo haneꞌniye, huꞌnanagesamo afiteꞌna aigofe kavafeꞌmo alagi oꞌnahauꞌniye.

129Kavayafatiꞌmo huꞌnana keꞌaepa gekaeꞌmo nahau neꞌauva gemo haneꞌniyaꞌmofeꞌmonagupi mafaꞌnemoꞌmo akame nehiye. 130 Gekamoꞌmo vayaꞌai apaipafiꞌmo faleno hait-enoꞌaeꞌmo aeno ha nele. Negi vayaꞌmogi gekamo afiteꞌapaeꞌmo ge aepaꞌamo afigae.131 Hiyo, huka huꞌnana gekaeꞌmo naga teꞌnigeꞌnaeꞌmo navayamo aka hulina ha hahuꞌnove. 132 Kagikaeꞌmo hapau apayamopafiꞌmo hapauꞌniya vayaꞌaitegamo nehanakava huka nagaefeꞌmo kahau huka nato. 133 Kagaemo gekaletiꞌmo alika ho hukanateteka hosu kavaꞌmoꞌa yagaino oꞌnatesiyafeꞌmo nataleka oꞌuvo. 134Namiꞌnana keꞌaepagekamo akame hisuvafeꞌmo kana yaꞌmo aliꞌa namiꞌnaya kavapatiꞌmo hatu maeka nato.135 Kaugosafatiꞌmo ha le yakamoꞌa aliꞌyakamo neꞌaluva vekamoꞌnaleꞌmo aeno ha leno.Avoꞌmo kae maleꞌnaya keꞌaepa gekamo alika naya malo. 136 Vayaꞌmogimo keꞌaepagekamo akame nosayaꞌmofeꞌmo lusi kava huno naunu nelamiye.

137OAla kava nene, huꞌna, fatago vekamomaiꞌneka alagepa fatago kavaꞌmo huka alikafako huka neꞌatane. 138 Kavayafatiꞌmo hiyo, huka huꞌnana keꞌaepa gekamo fatago gemoalagi lama gemo haneꞌniye. 139 Kame vayaꞌnimogi gekaeꞌmo apake kaniꞌniyaꞌmofeꞌmonayamukiki nehuva kavaꞌnimoꞌa atagana huno leno nasaga liꞌniye. 140 Gekamo alagialagepa gemo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo aliꞌyakamo neꞌaluva vekamoꞌnamo gekaeꞌmo nahaunayamopafiꞌmo nahauꞌniye. 141 Ala vekamo oꞌmaiꞌnogeꞌapaeꞌmo nagaefeꞌmo ina ag-ufa neꞌmo maiꞌniye, huꞌa nehayaꞌmonanafa namiꞌnana keꞌaepa gekaeꞌmo alagi nageokaniꞌniye. 142 Fatago kavakamoꞌmo hanege hanege huno muki afinaꞌaeꞌmo hanegaiye.Keꞌaepa gekamo alagi lama gemo haneꞌniye. 143 Hanageke yaꞌmo nagaeteꞌmo afoleaiꞌnigeno nagafu kiꞌniyaꞌmonanafa hiyo, huka huꞌnana gekaeꞌmo namogaga neꞌauve.144 Kavayafatiꞌmo huꞌnana keꞌaepa gekamo fatago kavaꞌamoꞌmo alagi hanege hanegehuno muki afinaꞌaeꞌmo hanegaiye. Kagaemo gemo aepaꞌamo afisuva kavaꞌmo alikanamigeꞌnao afaꞌa maino.

145 Nagaemo muki naipafatiꞌmo, Ala kava nene, huꞌna, geꞌnimo afiyo, avoꞌmo kaemaleꞌnaya keꞌaepa gekamo akame huguve, huꞌna kagaefeꞌmo ge nehuve. 146 Nagaemo,Nagufamo alika katika nategeꞌnao kavayafatiꞌmo huꞌnana keꞌaepa gekamo akame hino,huꞌna kagaefeꞌmo ge nehuve. 147 Ko otiꞌnigeꞌnaeꞌmo he tiꞌna, naha mao, huꞌna genehuve. Gekamo afole aigiye, huꞌna navayagunagu huꞌna maiꞌnove. 148 Nagaemogekaeꞌmo nagesa afifi huꞌna maisuvafeꞌmo haniꞌilagamo nau okaleꞌna afaꞌa maiꞌnove.149 O, Ala kava nene, huꞌna, kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌniya kavakaletiꞌmo geꞌnimoafiyo. Alagepa huka alika fako nehana kavakaletiꞌmo alika he tika nato. 150Hosu kavaꞌmonehaya vayaꞌmo nahaopaleꞌmo eꞌnae. Apakaemo keꞌaepa gekamo hanetegeꞌapaeꞌmoafagiꞌaleꞌmo maiꞌnae. 151 O Ala kava nene, huꞌna, kagaemo nahaopaleꞌmo maiꞌnan-agenoꞌaeꞌmo muki gekamo hiyo, huka huꞌnana gekamo alagi lama gemo haneꞌniye.152 Nagaemo akeyaꞌvilagamo kavayafatiꞌmo huꞌnana keꞌaepa gekamo faika ateꞌnanaꞌ-mofeꞌmo muki afinaꞌmo afaꞌa hanegaiye, huꞌna ago afiꞌnove.

153 Nagaemo keꞌaepa gekaeꞌmo nage okaniꞌniyaꞌmofeꞌmo kana yaꞌmo aliꞌnovanagikagesamo afiteka hatu maeka nato. 154 Agotileꞌmo he tika maiꞌneka naha maeka hatumaeka nato. Kaha maegauve, huka huꞌnana gekalefeꞌmo alika he tika nato. 155 Hosuvayaꞌmogimo avoꞌmo kae maleꞌnaya keꞌaepa gekaeꞌmo kahauya nosayaꞌmofeꞌmo apak-ufamo alika katika apatesanafeꞌmo afagiꞌaleꞌmo maiꞌnae. 156 O Ala kava nene, huꞌna,Lusi kava huka kahau huka apatege apatege huka kahau huka neꞌapatane. Alagepahuka alika fako nehana kavakaletiꞌmo alika he tika nato. 157 Asole vayaꞌmogi apainihuꞌa natege kame huꞌa natege huꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa kavayafatiꞌmo huꞌnana keꞌaepagekamo ataleꞌna oꞌuꞌnove. 158 Hosu kavaꞌapimo aeꞌa ati kaeꞌnaya vayaꞌmogi gekamo

Page 73: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 119:159 70 Samu 121:4akame nosayaꞌmofeꞌmo apakeꞌnogenoꞌaeꞌmo naipamoꞌmo kana huꞌniye. 159Namiꞌnanakeꞌaepa gekaeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya kavaꞌnieꞌmo kagesamo afiyo. Ka-hau kayamopafiꞌmo kahauꞌniya kavakaletiꞌmo alika he tika nato. 160 Akeyaꞌvilaga aepafaiꞌniya afiꞌnatetiꞌmo haneꞌniya gekamo alagi lama gemo haneꞌniye. Muki gekamo alikafako nehana gekamoꞌmo hanege hanege huno muki afinaꞌaeꞌmo hanegaiye.

161 Ala vayaꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogi apaini huꞌa neꞌnataya kavaꞌapimo aepavekamo oꞌmaiꞌnovaꞌmonanafa gekaekeꞌmo koli nehuve. 162 Vayaꞌmogi kame huꞌa aeꞌaapakaseteꞌa alopa kagemi yaꞌmo aliteꞌapaeꞌmo apamogaga neꞌaiya kava huꞌna gekaeꞌmonamogaga neꞌauve. 163 Aigofe geeꞌmo alagi oꞌnahauꞌniyaꞌmonanafa keꞌaepa gekaeꞌmonahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniye. 164 Fatago kavaꞌmo huka alika fako nehanaꞌmofeꞌmomuki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo seveniꞌa afinaꞌmo kahao ke nehove. 165 Keꞌaepa gekaeꞌmohapau apayamopafiꞌmo hapauꞌniya vayaꞌmogi alagepa huꞌa maiꞌnageno apaipamoꞌmofalu nehiyanageno mago yaꞌmoꞌa apavalelino asagauno aisiya yaꞌmo ohaneꞌniye. 166Alakava nene, huꞌna, nagufamo alika katika natesanafeꞌmo navayagunagu huꞌna maiꞌneꞌnahiyo, huka huꞌnana gemo akame nehuve. 167 Nagupi mafaꞌnemoꞌa kavayafatiꞌmohuꞌnana keꞌaepa gekamo akame nehigenoꞌaeꞌmo lusi kava huno nahau nayamopafiꞌmoneꞌnahaiye. 168Muki nehuva kavaꞌaꞌnimo kaulagaleꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo namiꞌnanakeꞌaepa gekaꞌe kavayafatiꞌmo huꞌnana keꞌaepa gekaꞌeꞌmo akame nehuve.

169 O Ala kava nene, huꞌna, lokiya vaiꞌna ge nehuva geꞌnimo afiyo. Lapa maegauve,huka huꞌnana gekalefeꞌmo gemo aepaꞌamo afisuva kavaꞌmo alika namiyo. 170 Aukayanehuva geꞌnimo afiyo. Lapa maegauve, huka huꞌnana gekalefeꞌmo hatu maekanato. 171 Kagaemo avoꞌmo kae maleꞌnaya keꞌaepa gekamo alika naya neꞌmalanaꞌ-mofeꞌmo ala kagikamo kamiguve. 172Muki gekamo hiyo, huka huꞌnana gekamo fatagogemo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo navayafatiꞌmo gekamo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paiguve.173 Namiꞌnana keꞌaepa gekamo lekana pai maleꞌnovaꞌmofeꞌmo kayatetiꞌmo naha mao.174 O, Ala kava nene, huꞌna, nagufamo alika katika natesanafeꞌmo naga nete. Keꞌaepagekaeꞌmo namogaga neꞌauve. 175 Afaꞌa maisuva yaꞌmo alika namigeꞌnao ala kagikamokamino. Alika fako huka nateteka naha mao. 176 Nagaemo hiyo, huka huꞌnanagekaeꞌmo nage okaniꞌniyaꞌmofeꞌmo kahauya huka nago. Lageso huꞌniya sipisipiganahuꞌna kataleꞌna uꞌnovanagi aliꞌyakamo neꞌaluva vekamo kahauya huka nageka navato.

120Mono notegamo ugefe nehaiya vayaꞌmo kateꞌmo nehaiꞌapaeꞌmo nehaya yokemae

1Nagaemo kana yaꞌmo aliꞌnova afinaꞌmo Ala kava nefekeꞌmo alopa gefatiꞌmo ge huꞌnaha paiꞌnogeno afiꞌniye. 2 O Ala kava nene, huꞌna, Apakaemo aigofe gemo huge humiapatege nehayanagi nagupi mafaꞌnemo alika katika ato.

3 Aigofe vayaꞌmogitapae, huꞌna, anonatapilefeꞌmo na agufa yaꞌmo aligae. Gotiꞌalapakaetegamo haiya kavaꞌmo hugiye. 4 Lokiya vekamoꞌa akoꞌya keveletiꞌmo lapaegaiye.Hokanufa atamoꞌmo leno lapasagaligiye.

5 Avovo nehuve. Nagaemo hosu vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌna maiꞌnove. Mesekinofi vayaꞌe Keta nofi vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌna maiꞌnove. 6 Nagaemo lusi yatalaafinaꞌmo kame hisaya vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌna maiꞌnova kavaꞌmoꞌa kanale osiye.7 Nagaemo, alagepa huta magokepi lokaeta maigune, huꞌna hapa paiꞌnovaꞌmonanafaapakaemo kame hisayafekeꞌmo hapauꞌniye.

121Mono notegamo ugefe nehaiya vayaꞌmo kateꞌmo nehaiꞌapaeꞌmo nehaya yokemae

1 Nagaemo avelega aulu heꞌna agesufiye. Haiyategatiꞌmo naha maesiya yaꞌmo afoleaigiye. 2 Avelegatiꞌmo naha maesiya yaꞌmo afole oꞌaigifa Ala kava neꞌmo kokuꞌnaꞌemopaꞌeꞌmo alo huꞌniya vekamokeꞌmo naha maegaiye. 3 Yagaino kateꞌnisigeka aekahalu vale lamika asagauka oꞌaigane. Yagaino nekateya vekamo au okalegaiye. 4 Afiyo,

Page 74: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 121:5 71 Samu 125:5huꞌna, Isaleli vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa au maiꞌmai osuge au okalegehuteno afaꞌa maiꞌneno yagaino maigiye. 5 Ala kava neꞌmoꞌa yagaino nekateya vekamomaiꞌniye. Ala kava neꞌmoꞌa kahaopaleꞌmo he tino maiꞌnigenoꞌaeꞌmo auneꞌamoꞌa ulunavaino nekategeka ani ulunapiꞌmo neꞌmaine. 6 Felugamo yegemoꞌmo kaleno kasagaoligiye. Haniꞌilagamo kaimoꞌmo alino hosu huno okategaiye. 7Ala kava neꞌmoꞌa alu hosukavaꞌe alu hosu kavatetiꞌeꞌmo alinohosuhunookatesiyafeꞌmoyagaino katesigeno kagupimafaꞌnemo alagepa hunomaigiye. 8Nokamo ataleka visanagenoꞌaeꞌmoAla kava neꞌmoꞌayagaino katege atagi neka esanagenoꞌaeꞌmo yagaino katege huno yagaino kategaiye.Hemenimo yagaino nekateyanageno henagaꞌamo muki afinaꞌaeꞌmo yagaino katesigekaalagepa huka afaꞌa maige maige huka maigane.

122Mono notegamo ugefe nehaiya vayaꞌmo kateꞌmo nehaiꞌapaeꞌmo nehaya yokemae

1Apakaemo, Ala kavaneꞌmonoꞌafiꞌmohaigetao, huꞌa nahapaiꞌnageꞌnaeꞌmonamogagaaiꞌnove. 2Uta avaꞌyi huteta haitamaiꞌnetaeꞌmo, O Yulusalemuo, huta, lagaemo eta kagaeyafa lafi kegiꞌyafiꞌmo he tita maiꞌnone, huta nehune.

3 Yulusalemu taonimo kiꞌnageno magokepiꞌmo lokaeno alagepa huno haneꞌniye.4Muki nofivayaꞌmohaiꞌa nefalae. Ala kava neꞌmonofivayaꞌamogimoAla kava nefekeꞌmohao ke hesayafeꞌmo Isaleli vayaꞌaifeꞌmo Goti geꞌamo afisayategamo haite haite huꞌanehaiye. 5 Ani taonifiꞌmo Nevini nofi vayapati kini vayaꞌmogimo fai maiꞌneꞌa aliꞌa fakohuꞌa neꞌapataya siaꞌapimo haneꞌniye.

6Yulusalemu vayaꞌmo alagepa huꞌa maiꞌa falu huꞌa maisayafeꞌmo nunumu hutapa ap-ateyo. Yulusalemu taonieꞌmo hapauꞌnisiya vayaꞌmogimo alagepa huꞌa maiyo. 7Yafa lafikegiꞌyafiꞌmo alagepa huꞌa magokepi lokaeꞌa maiyo. Kini vayaꞌmogi noꞌapifi noꞌapifiꞌmoalagepa huꞌa maiyo. 8 Konagaꞌnimogiꞌe nafaluꞌnimogiꞌeꞌmo alagepa huꞌa maisayafeꞌmohuꞌnaeꞌmo, yafa lafi kegiyafiꞌmo alagepa huꞌa magokepi lokaeꞌa maiyo, huꞌna nunumuhuꞌna neꞌapatove. 9Ala kava neꞌmo Gotitimo noꞌaeꞌmo nagesa afiꞌnaeꞌmo agae taonimoalagepa huno hanesiyafeꞌmo nayamukiki huguve.

123Mono notegamo ugefe nehaiya vayaꞌmo kateꞌmo nehaiꞌapaeꞌmo nehaya yokemae

1 Kokuꞌnapi maiꞌnana Ala vekamogae, huꞌna, Nagaemo aliꞌna maku huꞌna nekagove.2 Afiyo, huꞌna, Aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogimo aliꞌya aepa vekamo ayateꞌmo agege al-iꞌyaꞌamo neꞌaliya aꞌmafaꞌnemogimo aliꞌya aepa a kanomo ayateꞌmo agege huꞌa maiꞌnayakavahutaAla kavaneꞌmoGotitimofekeꞌmoagemeagemeneꞌvisunagenoꞌaeꞌmohauhunolategaiye.

3 Vayaꞌmogimo muki afinaꞌmo lusi kava huꞌa huꞌa faipa huꞌa nelatae. Kahau hukalato, O Ala kava nene, huꞌna, kahau huka lato. 4Muki afinaꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayavayaꞌmogimo lagaefeꞌmo, ina agufa vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa hapa nepaiye. Ala vayaꞌmomaiꞌnone, huꞌa nehaya vayaꞌmogimo lusi kava huꞌa huꞌa faipa huꞌa nelatae

125Mono notegamo ugefe nehaiya vayaꞌmo kateꞌmo nehaiꞌapaeꞌmo nehaya yokemae

1 Ala kava nefekeꞌmo apakesamo afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmogimo Saiyoni aveganahuꞌa maiꞌnae. Saiyoni avemoꞌa kanage kanaga osuno lokiya vaino nehaneya kava huꞌamaiꞌnae. 2 Avemoꞌmo Yulusalemu taonimo faino ku aino ateꞌniya kava huno Ala kavaneꞌmoꞌa vayaꞌamo faino ku aino neꞌapateyanageno muki afinaꞌaeꞌmo faino ku ainoapategaiye. 3 Hosu vayaꞌmogimo muki afinaꞌmo alagepa vayaꞌai mopaleꞌmo yagaiꞌaoꞌapategae. Alagepa vayaꞌmogimo hosu kavaꞌmo osisayafeꞌmo muki afinaꞌmo hosuvayaꞌmogi yagaiꞌa oꞌapategae. 4Ala kava nene, huꞌna, gekamo akame nehaya vayaꞌaiteg-amo kanale kavaꞌmo huvo. 5 Ala kava neꞌmoꞌa alagepa kaꞌmo ataleꞌa kayagi kayaga

Page 75: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 126:1 72 Samu 130:2kateꞌmo neꞌvaya vayaꞌmo apavalelino visigeꞌa hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌeꞌmomagokepilokaeꞌa ugae. Isaleli vayaꞌmogitapae, huꞌna, Ala kava neꞌmoꞌa lapa maenagetapa yunalapaipamo kalitapa maiyo.

126Mono notegamo ugefe nehaiya vayaꞌmo kateꞌmo nehaiꞌapaeꞌmo nehaya yokemae

1 Ala kava neꞌmoꞌa hatu maeno lateteno Saiyoni kotegamo lavalelino eꞌnigetaeꞌmoalagamuna agegekana huta maiꞌnone. 2 Lusi kava huta kigi huteta lamogaga aita yokehuꞌnone. Alu nofi vayaꞌmogi, Ala kava neꞌmoꞌa lusi kava huno hapa maeꞌniye, huꞌa huꞌ-nae. 3He, lusi kava huno laha maeꞌnigeta lamogaga aiꞌnone. 4Aniꞌmo leno laneꞌniya anikalokalopafiꞌmo koꞌmo neꞌaigenoꞌaeꞌmo aniꞌmo nelamigeꞌapaeꞌmo apamogaga neꞌaiyakava huta vayatimo hatu maeka apategetao lamogaga aino. 5 Avina yaꞌmo nehakalayavayaꞌmogimo apaunu nelamiyanageꞌa henagaꞌamo neꞌyaꞌmo aliteꞌapaeꞌmo apamogagaaigae. 6 Mago vekamoꞌa avina yaꞌmo hakalesiyafeꞌmo alinino uꞌnigenoꞌaeꞌmo aununelamisiyaꞌmoꞌmo neꞌyaꞌamo alitenoꞌaeꞌmo amogaga aime aime egaiye.

127Mono notegamo ugefe nehaiya vayaꞌmo kateꞌmo nehaiꞌapaeꞌmo nehaya yokemae

1Ala kava neꞌmoꞌa hapa oꞌmaesiyaꞌmoꞌmo noꞌmo nekiya vayaꞌmogimo afa aliꞌyakeꞌmoaliteꞌa noꞌmo okigae. Ala kava neꞌmoꞌa hapa oꞌmaesiyaꞌmoꞌmo taonifiꞌmo neꞌyagaiyavayaꞌmogi afaꞌageꞌmo neꞌyagaisagenoꞌaeꞌmo taonifiꞌmo hosu kavaꞌmo afole aigiye.2 Lapakaemo kotilamiyapiꞌmo lapaupatiꞌmo he titapa aliꞌyaꞌmo alime alime utapahaniꞌilagamo notapilegamo etapa avaꞌyi hutetapaeꞌmo lapaipamoꞌmo falu nosigetapaafa aliꞌyaꞌmo neꞌaligenoꞌaeꞌmo neꞌyaꞌmo afole noꞌaiye. Alagepa yatapimo afole noꞌaiyaꞌ-monanafa hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya vayaꞌamo fiku hapa maeno neꞌapamigeꞌapaeꞌmoapau nekalae. 3 Ala kava neꞌmoꞌa mafaꞌnemo fiku hapa maeno apamiꞌnigeꞌa aliꞌaneꞌapatae. Mafaꞌnemo alagepamiyakana huno neꞌapamiye. 4Ati vekamoꞌa asole kevemoaliteno maiꞌnisiyana alagepa huno maisiya kava huno neya vekamoꞌa mafaꞌnemo alinoapatesiyaꞌmoꞌmo ani kava huno alagepa huno maigiye. 5Asole keve maleꞌnaya vayaꞌmomaiꞌnaya kava huꞌa asole mafaꞌnemo aliꞌa apateꞌnaya vayaꞌmogimo apamogaga aigae.Kame vayaꞌapimogi agoti huꞌa apatesageꞌapaeꞌmo huꞌa aeꞌa apakasegae.

128Mono notegamo ugefe nehaiya vayaꞌmo kateꞌmo nehaiꞌapaeꞌmo nehaya yokemae

1 Muki vayaꞌmogi Ala kava nefekeꞌmo koli huge agae kateꞌmo uge huꞌa maiꞌnayavayaꞌmogimo Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae.

2 Kagaemo hoyakafatiꞌmo neꞌyaꞌmo alika netekaeꞌmo kamogaga aika alagepa hukamaigane. 3Akamoꞌmo asole alagamoneꞌaeya nofikana huno nokafiꞌmomaigiye. Mafaꞌneanagakamogimo saufa olivi yosagana huꞌa maiꞌneꞌa hiꞌyalamukaleꞌmo faiꞌa ku aiꞌakategae. 4 Afiyo, huꞌna, Ala kava nefekeꞌmo koli nehaya vayaꞌmogimo ani kava huꞌaalagepa huꞌa maigae.

5 Ala kava neꞌmoꞌa Saiyoni taonifatiꞌmo kaha maeno. Muki afinaꞌmo ma mopafiꞌmomaiꞌnekaeꞌmo Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo apakesanageꞌapaeꞌmo alagepahuꞌa maiyo. 6 He, kagaemo mafaꞌnekamogimo aliꞌa apatesaya mafaꞌnemo afaꞌa apake-sanafeꞌmo Gotiꞌa kaha maeno.

Isaleli vayaꞌmo alagepa huꞌa maiyo.130

Mono notegamo ugefe nehaiya vayaꞌmo kateꞌmo nehaiꞌapaeꞌmo nehaya yokemae1 Ala kava neo, huꞌna, muki yaꞌmoꞌa aino nati kaeꞌnigeꞌna afepilaga maiꞌneꞌnaeꞌmo

kagaefekeꞌmo keya aeꞌna ge nehuve. 2 Ala kava nene, huꞌna, geꞌnimo afiyo. Naha mao,

Page 76: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 130:3 73 Samu 134:3huꞌna keya aeꞌna ge nehuva geꞌnimo kagetafo huka afiyo. 3 O Gotiyo, huꞌna, hosu kava-timo alika fako huka lateteka miyatimo lamiꞌnanesinana Ala kava nene, huꞌna, ina laꞌmoafaꞌa aeno kasalo paeyesine. 4Magoke vekamoꞌa alagi aeno kasalo opaeyesinaꞌmonanafakagaefeꞌmo koli huteꞌa mono hisayafeꞌmo hosu kavatimo alika neꞌatalane. 5 NagaemoAla kava neꞌmoꞌa naha maesiyafeꞌmo agava maiꞌneꞌna geꞌaekeꞌmo nagesa afiteꞌna agavamaiꞌneꞌnaeꞌmo navayagunagu nehuve. 6Neꞌyagaiya vayaꞌmogi hani huꞌniya yaꞌmo hanohisigeno ha le yaꞌmo afole aisiyafeꞌmo nehapaigeꞌa agava neꞌmaiya kava huꞌna Ala kavanefeꞌmomagoꞌe huꞌna agava neꞌmauve. He, agava neꞌmaiya kava huꞌna aeꞌna apakaseꞌnaAla kava nefeꞌmo magoꞌe huꞌna agava neꞌmauve. 7 Isaleli vayaꞌmogitapae, huꞌna, Alakava nefeꞌmo lapakesamo afitetapa lapa maesiyafeꞌmo lapavayagunagu hutapa maiyo.Ala kava neꞌmoꞌa vayaꞌaeꞌmo hau huno neꞌapateyanageno olapatalegaiye. Agaemomukialu hosu kavapatiꞌe alu hosu kavapatiꞌeꞌmo miya faino hatu maeno neꞌapateyaꞌmofeꞌmoani kavafeꞌmo lapakesa afitetapa lapavayagunagu hutapa maiyo. 8Agaemo agaiꞌa Isalelivayaꞌamo muki alu hosu kavapatiꞌe alu hosu kavapatiꞌeꞌmo miya faino hatu maenoapategaiye.

131Mono notegamo ugefe nehaiya vayaꞌmo kateꞌmo nehaiꞌapaeꞌmo nehaya yokemae

1 Ala kava nene, huꞌna, nagufamo aliꞌna asaga huꞌna noꞌnatove. Aeꞌna apakaseꞌnovavekamo maiꞌnove, huꞌna nosuve. Nagaemo alopa aliꞌyafeꞌmo nagesa oꞌafige afaꞌaoꞌagesuva kavafeꞌmo nagesa oꞌafige nehuve. 2 Nahaꞌye nosigeno naipamoꞌmo falunehiye. Itaꞌamoꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌneno nuꞌmo mo siꞌniya mafaꞌneganahuꞌna maiꞌnove. Naipamoꞌa nuꞌmo mo siꞌniya mafaꞌnegana huno haneꞌniye. 3 Isalelinofi vayaꞌnimogitapae, huꞌna, Ala kava neꞌmoꞌa afaꞌa laha maegaiye, hutetapahemenigekeꞌmo aepa faitetapa muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo lapakesamo afiyo.

133Mono notegamo ugefe nehaiya vayaꞌmo kateꞌmo nehaiꞌapaeꞌmo nehaya yokemae

1 Apakeyo, huꞌna, Goti konaga vayaꞌamogimo magoke apaipa apakesamo aliteꞌamagokepi lokaeꞌa alagepa huꞌa maisaya kavaꞌapimoꞌmo alagepa kavaꞌmo amuse hisayakavaꞌmo haneꞌniye. 2 Mani agufa alagepa kavaꞌmoꞌa alagepa atumo neꞌaiya uvelimoGotiꞌa aliꞌyaꞌamo alisayafeꞌmo lekana paino apateꞌniya vayaꞌai apakufaleꞌmo faleꞌa neꞌap-ataya uveligana huno haneꞌniye. Eloniꞌa hogote vekamomono huno neꞌapateya vekamoagenopafiꞌmo ani agufa uvelimo lakiꞌa ateꞌnageno emineno avenanapa ayokatetiꞌmoyatala kukenaꞌamo atupalegamo lamino kasaeꞌniye. 3 Alagepa huꞌa magokepi lokaeꞌaneꞌmaiya kavaꞌmoꞌa netepiꞌmo Hemoni aveleꞌe Saiyoni aveleꞌeꞌmo kahauleꞌmo lao yaꞌmoemineno nehaneya lao yakana huno haneꞌniye. Gotiꞌa magoke apaipa apakesamo aliteꞌamagokepi lokaeꞌa alagepa huꞌa neꞌmaiyategamo fiku hapa maeno neꞌapamiyanageꞌaalagepa huꞌa maige maige huꞌa maigae.

134Mono notegamo ugefe nehaiya vayaꞌmo kateꞌmo nehaiꞌapaeꞌmo nehaya yokemae

1Muki vayaꞌamogitapamo afiyo, huꞌna, Ala kava neꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogi-tapamo haniꞌilagamoAla kava neꞌmo noꞌafiꞌmo he titapa ala agiꞌamo amiyo. 2Aotemononoꞌafatiꞌmo lapayaꞌmo alita asaga huliꞌnetapaeꞌmo Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alita asagahutapa ateyo.

3 Kokuꞌnaꞌe ma mopaꞌeꞌmo alo huꞌniya Ala kava neꞌmoꞌa Saiyoni taonifatiꞌmo lapamaeno.

139Gotiꞌa muki afinaꞌmo nelage, huno huꞌniya gemae

Page 77: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 139:1 74 Samu 145:51 Ala kava nene, huꞌna, alagi nageka alagepa huka nageꞌnane. 2Nagaemo itopaleꞌmo

neꞌmaufi he tiꞌna neꞌmaufi huꞌna maiꞌnogekaeꞌmo neꞌnagane. Kagaemo afagitegamomaiꞌnekaeꞌmo nagesa neꞌafuva nagesamo neꞌnagane. 3 Umenitata huge havaege ne-hugekaeꞌmo nageteka muki nehuva kavaꞌnimo ago neꞌnagane. 4 Ge osuꞌnovaꞌmonanafaAla kava nene, huꞌna, henagaꞌamo hisuva geꞌnimo ago ageꞌnane. 5 Yagaika ku aikanateteka nagaeteꞌmo kayaꞌmo maleka neꞌnatane. 6 Ago nageꞌnanana kagae kaipakagesamoꞌmo nagae naipa nagesamo ago aeno agaseꞌniyanageꞌna afaꞌa oꞌagegauve.7 Kagaetegatiꞌmo faiꞌna kasalo paetaleꞌna haiyategamo uguve. Maiꞌnanategamo uꞌnaoꞌmaiꞌna naoteꞌmomaisuvafeꞌmo haiyategamo uguve. 8Kokuꞌnapiꞌmo haiꞌnamaisuvanamaiꞌnane. Nagaemo faliꞌnaya vayaꞌmo uꞌa maiꞌnaya kotegamo lamiꞌna maiguvanamaiꞌnane. 9Yegemo hainenoꞌaeꞌmo hayomo neꞌaeya yaꞌmoꞌa afagitegamopa atupaleꞌmomalage huno neꞌviya kava huꞌna malage huꞌna afagitega uꞌna maiguvana maiꞌnane.10Afagitega uꞌnamaiꞌnisugekaeꞌmo kayatetiꞌmo navalelika egane. Ani kava huka lamagakayatetiꞌmo natafauka maigane. 11 Nagaemo, hani huka aika nati kao, huꞌna hisuvanahani huꞌniya yapiꞌmo ha le yakamoꞌa aeno ha leꞌnigeka neꞌnagane. 12 Hani huꞌnisiyayapiꞌmo uꞌna fala kisuvana nagegane. Yegemoꞌmo aeno ha neleya kava huno kagaekaulagaleꞌmohanipiꞌmo aenohanele. Hani nehiya kavaꞌmoꞌmokagae kaulagaleꞌmoha leyakana huno haneꞌniye. 13Muki nahau nayamopafiꞌmo haneꞌniya yaꞌaꞌnimo kagaikamoalo huꞌnanageno kagaika yaꞌmo haneꞌniye. Muki nagufafiꞌmo haneꞌniya yaꞌaꞌnimo alohuteka alika itaꞌnimo aipafiꞌmomagokepi maleꞌnane. 14Kagaemo alagepa huka alo hukanateꞌnanaꞌmofeꞌmokoli huteꞌna kagikaleꞌmo aliꞌna asaganehuve. Nagaetegamohuꞌnanakavaꞌmo ageteꞌnaeꞌmo nahau neꞌauve. Huꞌnana kavafeꞌmo alagepa kavaꞌmo huꞌnane,huꞌna huteꞌna aliꞌna namalagiꞌnove. 15 Itaꞌnimo aipafiꞌmo maiꞌnogenoꞌaeꞌmo nayam-ufaꞌnimo afole aiteno kosime kosime uꞌnigeka nageꞌnane. 16 Itaꞌnimoꞌmo aipafatiꞌmoalino oꞌnateꞌniya afinaꞌmo muki nagufafiꞌmo haneꞌniya yaꞌaꞌnimo ago ageꞌnane. Mamopafiꞌmo afole aiꞌna oꞌmaiꞌnogekaeꞌmo na magi afinaꞌmo ma mopafiꞌmo maisapi hukamukufiꞌmo ago avoꞌmo kae maleꞌnane. 17Nagaefeꞌmo kagesamo neꞌafina kavakamoꞌmoaeto agufa kanale yaꞌmo haneꞌnigeno neꞌnahaiye. Nagaefeꞌmo kagesamo neꞌafinakavaꞌmo lusi asole kavaꞌmo haneꞌniye. 18 Lekana paiguvana ani kahaepaleꞌmo aiseyafaꞌmo ago aeno agaseꞌniya agufa yaꞌmo haneꞌniye. Naupatiꞌmo he tiꞌnaeꞌmo ka-gaeꞌekeꞌmo maiꞌnoꞌae. 19O Gotiyo, huꞌna, hosu vayaꞌmo apamagisanafeꞌmo neꞌnahaiye.Kaveta nehapaya vayaꞌmo nataleꞌa visayafeꞌmo neꞌnahaiye. 20 Apakaemo kagaefeꞌmohosu gemo huteꞌa huꞌa faipa huꞌa nekatae. 21 O Ala kava nene, huꞌna, Apaini huꞌanekataya vayaꞌaifeꞌmo naini huꞌna neꞌapatove. Apakameꞌyamonekamiya vayaꞌai apaula-gafiꞌmo navenatuꞌna heꞌna neꞌapatove. 22 Nagaemo apakaefeꞌmo alagi oꞌnahauꞌnigeꞌ-naeꞌmo, kame vayaꞌnie, huꞌna nehuve. 23 O Gotiyo, huꞌna, naipa nagesafiꞌmo alagepahuka alika fako huka nago. Naipa nagesafiꞌmo aulu haeka ago. 24 Naipafiꞌmo hosukavaꞌnimo haneꞌnifigi ageteka alagepa huꞌna maige maige huꞌna maisuva kateꞌmonavalelika uvo.

145Gotiꞌa alagepa kavaꞌmo nehiye, huno huꞌniya gemae

1 Gotiꞌnimogamo kini neꞌnimogae, huꞌna, kagaefekeꞌmo ala vekamo maiꞌnane, huꞌnahuguve. Muki afinaꞌmo kahao ke hege hege huꞌna kahao ke hegauve. 2 Muki afinaꞌaeafinaꞌaeꞌmo kahao ke hegauve. Muki afinaꞌmo kagikaleꞌmo aliꞌna asaga huge huge huꞌnamaiguve. 3 Ala kava neꞌmo ala neꞌmo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌaatesaya vekamo maiꞌniye. Ala agiꞌamo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo ageta aeto osugune. 4 Itaꞌapiafoꞌapimogimo huꞌnana kavafeꞌmo, lusi alagepa kavaꞌmo huꞌniye, huꞌa aliꞌa apate-saya mafaꞌneꞌapieꞌmo kava gemo huꞌa hapa paitesageꞌapaeꞌmo apakaemo henagaꞌamoaliꞌa apatesaya mafaꞌneꞌapieꞌmo kava gemo huꞌa hapa paite hapa paite huliꞌa ugae.5 Apakaemo kagaefeꞌmo huꞌapaeꞌmo, ha le konali yaꞌagi ala agiꞌagi huno haneꞌniyavekamo maiꞌniye, huꞌa hisageꞌnaeꞌmo nagaeꞌeꞌmo aeto agufa kanale kavakaeꞌmo nagesa

Page 78: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Samu 145:6 75 Samu 150:6afifi huꞌna maiguve. 6 Vayaꞌmogi lokiya kavaꞌmo nehana kavakaeꞌmo kava gemohisageꞌnaeꞌmo nagaeꞌeꞌmo, ala vekamo maiꞌniye, huꞌna huguve. 7 Apakaemo kanalealagepa kavaꞌmo nehana kavafeꞌmo kava gemo huꞌa hapa paige fatago kavakaeꞌmoyokemo huge huꞌa maigae. 8 Ala kava neꞌmoꞌa fiku laha maeno lamige hau huno lategemalage huno aipamo leno olatege hau ayamopafiꞌmo hauge huno neꞌmaiye. 9 Agaemomuki vayaꞌaitegamo alagepa kavaꞌmo huteno muki alo hu maleꞌniya yategaꞌeꞌmo hauhuno neꞌapate. 10 O Ala kava nene, huꞌna, muki alo huꞌnana vayaꞌmogiꞌe yaꞌmogiꞌeꞌmokagikaleꞌmo aliꞌa asaga hugae. Muki vayakamogimo kahao ke hegae. 11-12 Apakaemomuki vayaꞌmogimo lokiya kavaꞌmo nehana kavakaꞌe ha le konali yakaletiꞌmo neꞌyagainakavakaleꞌefeꞌmo ava gemo afisayafeꞌmo neꞌyagaina kavafeꞌmo, lokiya himamuꞌaletiꞌmoani kavaꞌmo nehiye, huꞌa hugae. 13 Muki afinaꞌmo yagaige yagaige huka yagaigane.Ala kava neꞌmoꞌa, ma kavaꞌmo huguve, huno huꞌniya gemo akame huno ani kavaꞌmonehiye. Muki kavaꞌamo alagepa kavaꞌageꞌmo haneꞌniye. 14 Agaemo hanageke yaꞌmoneꞌaliya vayaꞌmo hapa maege asagauꞌa aiꞌnaya vayaꞌmo alino he tino apatege hunoneꞌmaiye. 15 Muki afaꞌa neꞌmaiya yaꞌmogiꞌe vayaꞌmogiꞌeꞌmo apaka neteya afinaꞌmokagaefeꞌmo apakesamo neꞌafigekaeꞌmo neꞌyaꞌmo neꞌapamine. 16 Hapauꞌnigekaeꞌmoneꞌapamine. 17 Ala kava neꞌmoꞌa muki afinaꞌmo ani kava nehunoꞌaeꞌmo fatago kavaꞌmohuge yagu yaga kavaꞌmo huge nehiye. 18Ala kava neꞌmoꞌa agaefeꞌmo apaipafatiꞌmo keyaaeꞌa ge nehaya vayaꞌai hapaopaleꞌmo eno neꞌmaiye. 19 Agaefeꞌmo koli huꞌneꞌa mononehaya vayaꞌaitegamo hapauꞌnisiya kavaꞌmo afaꞌa hugiye. Keya aeꞌa ge nehagenoꞌaeꞌmoapakufamo alino katino neꞌapate. 20 Ala kava neꞌmoꞌa agaefeꞌmo hapau apayamofiꞌmohapauꞌniya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapategeꞌa afaꞌa neꞌmaiye. Afaꞌa neꞌmaiyaꞌmonanafamuki hosu vayaꞌmo alino apagoꞌya lagauno apatalegaiye. 21 Muki afinaꞌmo Ala kavaneꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌna asaga huꞌna ategauve. Muki afinaꞌmo muki afaꞌa neꞌmaiyayaꞌmogiꞌe vayaꞌmogiꞌeꞌmo aote agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga hiyo.

150Ala kava neꞌmo agiꞌalekeꞌmo alita asaga hiyo, huno huꞌniya gemae

1 Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alita asaga hiyo. Mono noꞌafiꞌmo agiꞌaleꞌmo alita asagahiyo. Kokuꞌnapi himamuꞌalefeꞌmo agiꞌaleꞌmo alita asaga hiyo. 2 Himamuꞌaletiꞌmohuꞌniya kavatefeꞌmo agiꞌaleꞌmo alita asaga hiyo. Magoꞌe huno hogote vekamo maiꞌniyakava hutapa magoꞌe hutapa agiꞌaleꞌmo alita asaga hiyo. 3 Pikulimo nehutapa agiꞌaleꞌmoalita asaga hiyo. Alu agufa gita alu agufa gitamo neꞌamagitapa agiꞌaleꞌmo alita asagahiyo. 4 Yaveꞌyamo neꞌamagitapa lapaiyamo aetapa agiꞌaleꞌmo alitapa asaga hiyo. Gitaneꞌamagitapa kapufa gemo hutapa agiꞌaleꞌmo alita asaga hiyo. 5 Veloꞌmo neꞌamagi-tapa alopa gefatiꞌmo hutapa agiꞌaleꞌmo alitapa asaga hiyo. 6 Lapavamusamo neꞌaiyavayaꞌmogitapae, huꞌna, Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alita asaga hiyo. He, Ala kava neꞌmoagiꞌaleꞌmo alita asaga hiyo.

Page 79: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Salomoni Yokemae 1:1 76 Salomoni Yokemae 1:14

SALOMONI YOKEMAESalomoniꞌa avoꞌmo kae maleꞌniya yokemoꞌmo mago kini vekamoꞌa aꞌaeꞌmo hau

ayamopafiꞌmo hauꞌniya yokemo haneꞌniye. Huꞌniya kava huno a kanomo hauayamopafiꞌmo hauꞌniya vekaeꞌmo hauꞌnigeno agaefeꞌmo ava gemo huno hapa paiꞌniye.

Kini vekamoꞌa aꞌaeꞌmo hauꞌniya kava huno Yesuꞌa agaiꞌa siosi vayaꞌaifeꞌmo hauayamopafiꞌmo hauꞌniye. Ani a kanomoꞌa anauꞌamofeꞌmo hauꞌniya kava huꞌa siosivayaꞌmogi Yesu Kalaisifeꞌmo hapau apayamopafiꞌmo hapauꞌnigeꞌa akame nehae.

1 Mani yokemo Salomoniꞌa avoꞌmo kae maleꞌniya yokemoꞌmo muki yokeꞌamo agoaeno agaseꞌniye. 2Nagaefeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌniya kavaꞌmoꞌa alagepa nofialagafati aniꞌmoꞌa nehiya agufa hagaꞌamo ago aeno agaseꞌniyaꞌmofeꞌmo yafayaꞌmo hukanatesanafeꞌmo neꞌnahaiye. 3Asole alagepa atumo neꞌaiya uveliletiꞌmo kagufaleꞌmo falemaleꞌnanageno kagufalegatiꞌmo alagepa atumo neꞌaiye. Kagikamoꞌmo alagepa atuꞌmoneꞌaiya aniꞌmo aino lakiꞌniya anikana huno haneꞌneno alagepa atumo neꞌaiyaꞌmofeꞌmoveꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa ohavaeꞌnaya aꞌmafaꞌne anagaꞌmogimo kagaefeꞌmo hapauapayamopafiꞌmo nehapaiye. 4 Kagaemo nayate heka navayu hulika neꞌegetao lagaemonagu nagu huta eta kakame huta ugune. Kini vekamoꞌa navalelino uno noꞌafiꞌmomaisuvafeꞌmo nateꞌniye.

Kao vayaꞌmogitamo kagaefekeꞌmo lamogaga aiteta amuse hugune. Apakaemo alagepanofi alagafati anifeꞌmo apakesamo afiꞌa apamogaga neꞌaiyaꞌmonanafa lagaefeꞌmo kahaukayamopafiꞌmo kahauꞌniya kavafekeꞌmo lagesa afifi huta lamogaga aigune. Fatagovayaꞌmogi kagaefekeꞌmo hapau apayamopafiꞌmo nehapaiye.

5 Yulusalemu aꞌmafaꞌne anagaꞌmogitapae, huno, nagufaꞌamo anupa nagufamohaneꞌniyaꞌmonanafa kanale nagufaꞌe a kanomo maiꞌnove. Nagaemo Keta vayaꞌai selinoꞌapigana huꞌna maiꞌnovaꞌmonanafa Salomoniꞌa alagepa lavolavomo asai maleꞌniyalavolavoganahuꞌnamaiꞌnove. 6Anupanagufamohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo afa a kanoe, hutapaoꞌnageyo. Yegemoꞌmo naleno alino ani agufa nagufamo kalino nateꞌniye. Itaꞌnimoꞌa vemafaꞌne anagaꞌamogi apaipamo leꞌa nateteꞌapaeꞌmo, uka nofi hoyatileꞌmo yagaiyo, huꞌanaha paiꞌnae. Vaehae, nagaiꞌni hoyanileꞌmo alagepa huꞌna oꞌyagaiꞌnove.

7 Lusi kava huno nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimogae, huꞌna, sipisipianagakamo haiyategamo apavalelika uka neꞌyaꞌmo alika neꞌapamine. Yegemo hainenonamotule neꞌaeya afinaꞌmo haiyategamo apavalelika uka neꞌapatanageꞌa maiꞌa falunehae. Naha paigeꞌnao hosu kavanageꞌna kaꞌmo ataleꞌna kavagi vayaꞌai sipisipiꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌna maino.

8 Alagepa kanale a kanomogae, huno, muki aꞌne anagaꞌmo ago aeka apakaseꞌnane.Ani kotegamo oꞌageꞌnisanaꞌmoꞌmo sipisipi anagaꞌai apaiyakamo alinika aise memeanagakamo apavalelika uka sipisipileꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌai seli no haopaleꞌmo ukaneꞌyaꞌmo alika apamiyo. 9Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya aꞌnimogae, huno, KagaemoKini vekamo Felo hosi anagaꞌamogi kame hisayafeꞌmo talalamo halauliꞌa neꞌvaya hosi-gana hukamaiꞌnane. 10Muki kayokateꞌmohaneꞌniya konali yakamoꞌa kaugosafiꞌmo aenoha nele. Kagaemo kanale sesumo lugokafiꞌmo huka aliꞌnanageno alagepa huno aeno hanele.

11 Lagaemo konali yakamo goli yafatetiꞌmo alo huge siluva yafatetiꞌmo alo huge hutetakamigune.

12 Kini vekaꞌnimo hiꞌyalamuꞌaleꞌmo siateꞌmo fai maiꞌnigenoꞌaeꞌmo fale maleꞌnovaaniꞌmoꞌa alagepa atuꞌamoꞌmo aino atagu nefae. 13 Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiyavekaꞌnimoꞌa meya hayafatiꞌmo alagepa atumo neꞌaiya anikana huno maiꞌneno mukihaniꞌilagamo nuꞌnilaꞌmogani folagapiꞌmo havaegaiye. 14 Nahau nayamopafiꞌmo neꞌna-haiya vekaꞌnimoꞌa Enigeti kotegatiꞌmo nofi hoyafatiꞌmo yosa ausemoꞌmo alagepa atumoneꞌaiya yosa ausegana huno maiꞌniye.

Page 80: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Salomoni Yokemae 1:15 77 Salomoni Yokemae 2:1715 Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya aꞌnimogae, huno, vae, alagepa kanale a kanomo

maiꞌnane. He, alagepa kanale a kanomo maiꞌnane. Kaulagamoꞌa kaugoꞌyavemoaulagagana huno haneꞌniye.

16 Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimogae, huꞌna, Vae, alagepa kanalevekamo maiꞌnane. He alagepa kanale vekamo maiꞌnane. Hipatiꞌamo alino hegafahu maleꞌniye. 17 Nokotiꞌaleꞌmo kanale yosamo haneꞌniye. Yofo yosamo sita yosamohaneꞌnigeno hanae yosamo paini yosamo haneꞌniye.

21 Nagaemo Salonigayaga yahaofatiꞌmo kahaumoꞌa haesa ausemo neheya ausegana

huꞌna maige ave aiyamo folagapiꞌmo haneꞌniya yaveyave kahaumo ausegana huꞌnamaige huꞌnamaiꞌnove. 2Aufe kahaumohaneꞌniya folagapiꞌmo kanale yaveyave kahaumoausemo haneꞌniya kava huno nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya aꞌnimoꞌmo aꞌmafaꞌneanagaꞌai folagapiꞌmo maiꞌniye.

3 Alagepa alagamo neꞌaeya yosamo yahaofilaga yosamo haneꞌniya folagapiꞌmohaneꞌniya kava huno nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimo ve mafaꞌne anagaꞌaifolagapiꞌmo maiꞌniye. Nagaemo lusi yegemo nelegeꞌnaeꞌmo ani yosamo ulunapiꞌmoitopaleꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo lusi kava huꞌna namogaga aiꞌnove. Ani yosa alagamo lagiꞌnaneꞌnogeno navayafilagatiꞌmo lusi kava huno hagaꞌage neꞌnahaiye.

4 Agaemo alopa neꞌyaꞌmo neꞌnaya noꞌafiꞌmo navalelino haino nagaefeꞌmo hauayamopafiꞌmo hauꞌniya kavatefeꞌmo kalahauꞌmeꞌmo nagenopaleꞌmo asai maleꞌniye.5 Nagaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌnigeꞌnaeꞌmo lokiyaꞌnimo alagi ohaneꞌniyaꞌ-mofeꞌmo nofi alagafati aniꞌmo alika namiteka alika lokiya vaika nato. Alagepa apolialagamo alika namigeꞌna neꞌna falu hino. 6 Hoga ayatetiꞌmo nageyutega maletenolamaga ayatetiꞌmo nagufaleꞌmo natafauno maiꞌniye. 7 Yulusalemu aꞌmafaꞌne anagane,huꞌna, lokiya gefatiꞌmo huꞌnaeꞌmo, afela afumogimo koli huteꞌa apaune nehaya afuanagaꞌmogi nehaya kavafeꞌmo lapakesamo afitetapa nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiyaaꞌnimo aupatiꞌmo haunetapa oꞌateyo. Agaiꞌamo hauꞌninageno aupatiꞌmo he tigiye.

8 Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimo agemo afiꞌnove. Agaemo aeno hailohailo hulino nagu nagu huno avelegamo neꞌe. 9 Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiyavekaꞌnimoꞌa kanale afela afugana huno nagu nagu hulino neꞌe. Ago eno kumateꞌmohe tino maiꞌnenoꞌaeꞌmo aise yasi katetiꞌmo nopilagamo aulu heno ageꞌniye. 10 Nahaunayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimoꞌa naha paiꞌniye. Agaemo naha painoꞌaeꞌmo,Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya aꞌnimo alagepa kanale aꞌnimogae, huno, he tikakumatega emikeka nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeka eno. 11 Kagaemo yasi kofeꞌmo koliosuvo. Koꞌmo neꞌaiya afinaꞌmo ago hano huꞌniye. 12 Hemenimo muki haopalegamokahau ausemo ago heꞌnigeꞌapaeꞌmo nama anagaꞌmogimo yoke nehae. Kaugoꞌyave ana-gaꞌmogimo yoke huꞌnageꞌapaeꞌmo muki haopalegatiꞌmo vayatimogimo neꞌafiye. 13 Fikiyosamoꞌa aepa faino alagamo aeꞌnigenoꞌaeꞌmo nofiꞌmoꞌa ausemo heꞌnigeno alagepaatumo neꞌaiye. Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya aꞌnimo alagepa kanale aꞌnimogae,huno, he tika egetaꞌao uguꞌae. 14 Kaugoꞌyave namaꞌnimo yafakapiꞌmo maiꞌnane. Aulafikateꞌmo haika fala kika maiꞌnane. Kanale kaugosamo alika nave ligeꞌna ageno. Kagemoalagepa kagemo haneꞌnigi kage aigeꞌna afino.

15 Aise afela kala anagaꞌmo apatafauka apanu kiyo. Fiku yanageꞌa hoyatifiꞌmo haiꞌeꞌanofiꞌmo aliꞌa hosu huꞌa ategae. Nofitimoꞌa saufa alagamo aeꞌniyaꞌmofeꞌmae.

16 Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekamo nagaiꞌni vekaꞌnimo maiꞌnigeꞌna agaiꞌaaꞌamo maiꞌnove. Agaemo sipisipi anagaꞌamo apavalelino uꞌnigeꞌapaeꞌmo kanaleyaveyave kahaumoꞌmo ause heꞌniya folagapatiꞌmo kahaumo neꞌnae. 17 Nahaunayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimogae, huꞌna, oꞌnatalekamalage huka aika ataginekaeka alino fako huno laꞌateꞌniya avelegamo haikeka kanale afela afugana huka nagu naguhuka egetaꞌao nagaeꞌeꞌmo maime maime neꞌvisuꞌagenoꞌaeꞌmo kotisigenoꞌaeꞌmo hanihuꞌniya kavaꞌmo hano hino.

Page 81: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Salomoni Yokemae 3:1 78 Salomoni Yokemae 4:83

1 Haniꞌilagamo hipaꞌnileꞌmo havaeꞌneꞌnaeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiyavekaꞌnieꞌmo kahauya huꞌnovaꞌmonanafa oꞌageꞌnove. 2 Nagaemo he tiꞌna taonifiꞌmouꞌneꞌna huꞌna muki kaꞌaleꞌmo kahauya huꞌna agegauve, huꞌna nagesamo afiꞌnove.Nagaemo kahauya huꞌnovaꞌmonanafa oꞌageꞌnove. 3Uꞌneꞌna nehugeꞌapaeꞌmo taonifiꞌmouꞌeꞌa huꞌa neꞌyagaiya vayaꞌmogimo neꞌnagageꞌnaeꞌmo, Nahau nayamopafiꞌmo neꞌna-haiya vekaꞌnimo ageꞌnafiye, huꞌna apafi geꞌnove.

4 Nagaemo apataleꞌna uvategamo malage huꞌna neꞌnahaiya vekaꞌnimo ageꞌnove.Nagaemo agaetegamo uꞌnaeꞌmo agaemo natalesiyafeꞌmo oꞌnahauꞌnigeꞌnaeꞌmo anu kiꞌnamaiꞌnove. Oꞌataleꞌna avaleliꞌnuꞌna alino nateꞌniya itaꞌnimoꞌmo nehavaeya yapilagamoutaꞌa haiꞌnoꞌae. 5 Yulusalemu aꞌmafaꞌne anagane, huꞌna, lokiya gefatiꞌmo huꞌnaeꞌmo,afela afumogimo koli huꞌa apaune nehaya afu anagaꞌmogi nehaya agufa kavafeꞌmolapakesamo afitetapa nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekamo aupatiꞌmo haunetapaoꞌateyo. Agaiꞌamo hauꞌninageno aupatiꞌmo he tigiye. 6Ageyo. Ina laꞌmo yahaofilagamoaniꞌmo ohaneꞌniya kotegatiꞌmo haine neꞌe. Maketiletiꞌmo miya nefaiya laꞌnefamoatafiꞌmo nekaya afinaꞌmo alagepa atumo neꞌaigeno halinaꞌamoꞌmo posigana hunohaneꞌneno halinamo ailinuno nehaiya kava huno haine neꞌe. 7 Ageyo, huꞌna, Magovayaꞌmogi Salomoni siamo aliniꞌa neꞌae. Sigisitiꞌa Isaleli ati vayaꞌmo koli nosaya lokiyaati vayaꞌmogimo faiꞌa ku aiꞌa ateliꞌa neꞌae. 8Muki vayaꞌamogimo kame nehaya kavaꞌmoageꞌa alagepa huꞌnaya vayaꞌmogi naipeꞌapimo aliniꞌa neꞌae. Haniꞌilagamo afole neꞌaiyakavafeꞌmo koli nehayaꞌmofeꞌmo naipeꞌapimo apaluteꞌmo maleꞌnae. 9 Kini vekamoSalomoniꞌa Lemanoni kotegati aliꞌnaya alagepa yosaletiꞌmo alini uꞌeꞌa nehaya siaꞌamomago aise nokana huno kiꞌniye. 10 Agaemo siluva yafatetiꞌmo posiꞌamo alo huge goliyafatetiꞌmo afeꞌalumelagaꞌamo alo huge huno alo huteno haesa lavolavoletiꞌmo ainoati kae maleꞌniye. Yulusalemu aꞌmafaꞌne anagaꞌaifeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniyakavatetiꞌmo yuꞌilagaꞌamo alagepa huno alo huꞌniye. 11 Saiyoni aꞌmafaꞌne anagane,huꞌna, lapakaemo etapa kini vekamo Salomoniꞌmo ageyo. Agaemo agenopaleꞌmokini kakolitamo haneꞌniye. Kini vekamo Salomoniꞌa aꞌmo aliꞌniya afinaꞌmo lusi kavahuno amogaga aiꞌnigenoꞌaeꞌmo itaꞌamoꞌmo ani kakolitamo alino agenopaleꞌmo malenoateteno kini vekamo lekana paino ateꞌniye.

41 Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya aꞌnimogae, huno, vae, alagepa kanale a kanomo

maiꞌnane. He, alagepa kanale a kanomo maiꞌnane. Kaulagamoꞌa kaugoꞌyavemoaulagagana huno haneꞌnigeno kanale kayokaꞌmoꞌa aino ati kaeꞌniye. Kayokaꞌmoꞌameme anagaꞌmogi Gileyati avelegatiꞌmo magokepi lokaeliꞌa nelamiya meme anagaꞌaiapayokakana huno haneꞌniye. 2 Muki kaveꞌamoꞌmo yaveyave sipisipi anagaꞌmogiapayokaꞌmo magoke aiyaya huꞌa lagauꞌa apateteꞌa hemenimo aniꞌmo faleꞌa apateꞌ-nagenoꞌaeꞌmoapayokaꞌmoꞌa yaveyaveꞌagenehiya kavahunokaveꞌmoꞌa yaveyaveꞌageꞌmonehiye. Mani muki sipisipi anagaꞌmogimo lagoꞌya apanaꞌaumo maleꞌnae. Mago anamosipisipimo oꞌmaiꞌnae. 3 Kavayamo kanale haesa nofikana huno haneꞌnigeka alagepakagemo neꞌaine. Kayokaꞌmoꞌa aino ati kaeꞌniya kagesa aepaleꞌmo mago yosamo agiꞌamopamagalanati alagamo aino apalo atiꞌniya yosa alagagana huno haneꞌniye. 4Lugokamoꞌakini vekamo Neviniꞌa kame nehiya yaꞌamo maleꞌniya noꞌmo yatala vegovego nokanahuno haneꞌniye. Ani nopiꞌmo lokiya kame nehaya vayaꞌai haleguꞌapimo tauseniꞌahaleguꞌmo asai maleꞌnae. 5 Lole nukalaꞌmoꞌa kanale lagoꞌya afela afulaꞌmoganimoyaveyave kahaumo ausemo haneꞌniya folagapatiꞌmo kahaumo neꞌnaꞌa afulakana hunohaneꞌniye.

6 Nagaemo alagepa atu neꞌaiya yosamo haneꞌniya avefiꞌmo haiꞌna maime maimeneꞌvisugenoꞌaeꞌmo kotisigenoꞌaeꞌmo hani huꞌniya kavaꞌmo hano hugiye. 7 Nahaunayamopafiꞌmo neꞌnahaiya aꞌnimogae, huno, alagepa kanale a kanomo maiꞌnane.Oꞌaniꞌya faifa yaꞌmo kagaeteꞌmo ohaneꞌniye. 8 Aꞌnimogae, huno, kagaemo nagaeꞌeꞌmo

Page 82: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Salomoni Yokemae 4:9 79 Salomoni Yokemae 5:6Lemanoni aveletiꞌmo ataleka ugetaꞌao. Amana avelegatiꞌmo agege Sena avelegatiꞌmoagege Hemoni avelegatiꞌmo agege huka ago. Ani loleꞌe magoꞌe avefiꞌmo Laiyoni anagaꞌeLaiyonigana huꞌa maiꞌnaya afela pusi anagaꞌeꞌmo maiꞌnae. 9 Nasaꞌnimogamo aꞌnimae,huno, kagaemo aiseꞌatoꞌamo nagaemo aulu nahaeka neꞌnaganagenoꞌaeꞌmo naipafiꞌmolusi kava hunonahaꞌye huꞌniye. Nagaemo lugokamoageteꞌnaeꞌmokagaeteꞌmo asagauꞌnaneꞌauve. 10 Nasaꞌnimogamo aꞌnimae, huno, Nagaefeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo ka-hauꞌniya kavaꞌmoꞌa alagepa kanale kavaꞌmo haneꞌniye. Ani kahauꞌniya kavakamohagaꞌamoꞌmo nofi alagafati aniꞌmo nehiya hagaꞌamo alagi ago aeno agaseꞌniye. Aninefalana aniꞌmoꞌa alagepa atuꞌamoꞌmo muki alagepa atumo neꞌaiya yaꞌmo atuꞌamoago aeno agaseꞌniye. 11 O aꞌnimogae, huno, Kavayafatiꞌmo kevegeve anumo asagaunoneꞌaiye. Kavenafuꞌnamo afeꞌalumelaga kevegevemo anuꞌe nuꞌanuꞌeꞌmo haneꞌniye.Kukenakalegatiꞌmo alagepa atumo Lemanoni avefatiꞌmo neꞌaiya agufa alagepa atumoneꞌaiye.

12Nasaꞌnimoꞌmo maige aꞌnimo maige huno maiꞌniya aꞌnimoꞌa hoyaleꞌmo kegiꞌyamoꞌafaino ku aiꞌniya hoyagana huno maige keli kotupi aniꞌmo muki vayaꞌmogimo oꞌne-sayafeꞌmo ka akani maleꞌniya keli kotupi anikana huno maige aniꞌmo kanage kanagehuno haine neꞌeya aniteꞌmo loki ae maleꞌniya anikana huno maige huno maiꞌniye.13-14 Kagae hoyafati yosamoꞌmo alagepa alagamo neꞌae. Haga atumo neꞌaiya yaꞌmonehage. Magoꞌaletiꞌmo alagepa atumo neꞌaiya yaꞌmo alo huge haga neꞌyaꞌmo alo hugelaꞌnefamo atafi kageno halinamo neꞌaigenoꞌaeꞌmo alagepa atumo neꞌaiya laꞌnefamo alohuge huꞌa alo nehae.

15 Kagaemo kanage kanage huno haine neꞌeya aniꞌmoꞌa muki hoyafilagamo nelamiyaanikana huka maige Lemanoni avefatiꞌmo emine neꞌeya anikana huka maige hukamaiꞌnane. 16Hoga haopalegatiꞌmo yasimo alinika eno. Lamaga haopalegatiꞌmo yasimoalinikeka hoyaꞌnifiꞌmo aligenoꞌao alagepa atumo neꞌaiya yaꞌmoꞌa muki haopalegamoailino uneno hino. Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimoꞌa hoyaꞌafatiꞌmo enoalagepa yosa alagamo lagino neno.

51 Nasaꞌnimogamo aꞌnimogae, huno, Nagaemo hoyaꞌnilegamo ago eꞌna alagepa atumo

neꞌaiya yaꞌmo agiꞌamo meyaꞌe mago alagepa atumo neꞌaiya yaꞌeꞌmo aliꞌna anupahuꞌnove. Nagaemo kevegevemo aliꞌna anoꞌaꞌe anuꞌaꞌeꞌmo neꞌnove. Nagaemo nuꞌanuꞌenofi alagafati aniꞌeꞌmo aliꞌna neꞌnove. Nao vayaꞌnimogitapae, huno, alitapa neyo. Nahaunayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vayaꞌnimogitapae, huno, He, aniꞌmo alita netapa lapamuhiyo.

2 Haniꞌilagamo nau kaleꞌnovaꞌmonanafa nagupi mafaꞌnemoꞌa auꞌmo okaleno afaꞌamaiꞌniye. Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimo agemo afiꞌnove. Kitaꞌnileꞌmohakalu hakalu huteno, Nasaꞌnimogamo nahau nayamopafi aꞌnimogae, huno, Kitamoyakika nato. Haniꞌilagamo aniꞌmoꞌa emineno nagenopafiꞌmo aniꞌmo faleno nateꞌnigenonayokapiꞌmo lao yaꞌmo eminenohavai teꞌniye, hunonaha paiꞌniye. 3Nagaemokukenaꞌn-imo ago asagiꞌna ataleꞌnovanageꞌna halate haiya kava huꞌna aliꞌna vaiguve. Nagaemonaiyaꞌnimo ago sese humaleꞌnovanageꞌna halate he tiꞌna uꞌneꞌna hisugenonaiyaꞌnileꞌmooꞌaniꞌya faigiye, huꞌna ha paiꞌnove. 4 Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌni-moꞌa kitamo alita neꞌyakuna yateꞌmo ayaꞌmo aliꞌnigeꞌna ageteꞌnaeꞌmo naipamoꞌmohe tiꞌniye. 5 Nagaemo kitamo yakiꞌna atesuvafeꞌmo he tiꞌna kitamo alita neꞌyakunayaꞌaleꞌmo nayaꞌmo neꞌalugenoꞌaeꞌmo meya aniꞌmo alagepa atu neꞌaiya aniꞌmo nayatehaneꞌniya aniꞌmoꞌa kita alita neꞌyakuna yaꞌaleꞌmo aeno kamaeꞌniye. 6 Nagaemo nahaunayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimo kita yakiꞌna ateꞌnovaꞌmonanafa ago utegeꞌna na-gaemooꞌageꞌnove. Nagaemohuꞌniya geꞌaeꞌmonagesamoneꞌafugenoꞌaeꞌmonaipamoꞌmoalagi hosuꞌniye. Nagaemo agaefeꞌmo kahauya huꞌnovaꞌmonanafa oꞌageꞌnove. Nagaemokeya aeꞌna ge huꞌnovaꞌmonanafa agaemo geꞌnileꞌmo aeno atagaina huno ge osuꞌniye.

Page 83: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Salomoni Yokemae 5:7 80 Salomoni Yokemae 6:77 Umenitata nehuꞌa taonifiꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogi nageteꞌapaeꞌmo namagiꞌa nagu-famo aiꞌa atalagauꞌnae. Yafa lafi kegiꞌyaleꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogi naugosafiꞌmo aiꞌnaati kaeꞌna neꞌaluva lavolavoꞌnimo aliꞌnae. 8 Yulusalemu aꞌmafaꞌne anagaꞌmogitapae,huno, Lapakaemo nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimo agetapaeꞌmo agaefeꞌmonahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniyaꞌmofeꞌmo lokiyaꞌnimo ohaneꞌniye, hutapa ha paiyo,huno hapa paiꞌniye.

9 Alagepa kanale a kanomo maiꞌneka muki aꞌne anagaꞌmo ago aeka apakaseꞌnana akanomogae, huꞌa, kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌniya vekamo haiya kava huno maiꞌnenomuki hapau apayamopafiꞌmo nehapaiya vayaꞌmo aeno apakaseꞌniye. Haiya kava hunomaiꞌneno muki hapau apayamopafiꞌmo nehapaiya vayaꞌmo aeno apakaseno maiꞌniyaꞌ-mofeꞌmo lokiya gefatiꞌmo hiyo, huka laha paine, huꞌa ha paiꞌnae.

10Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimo yaveyave augosamo hanege haesa au-gosamohanegehunohaneꞌniye. Agaemoasole tauseniꞌa vayaꞌmo ago aeno apakaseꞌniye.11 Agenopamoꞌmo hogote goli yafakana huno leꞌnigeno ayokakuꞌmo kanale alopaayokakuꞌmo mago anupa namamo ayokagana huno haneꞌniye. 12 Aulagamoꞌmo kau-goꞌyave nama anagaꞌmogi nuꞌmo anuletiꞌmo aniꞌmo faleꞌa uꞌa ani agiꞌnaleꞌmo he tiꞌamaiꞌnaya namagana huno haneꞌniye. 13 Agalametalegatiꞌmo alagepa atumo neꞌaiyayosamo aise yosamohiꞌyalamuteꞌmohaneꞌniya yosagana hunohanege kahaumo ausemoaulafilega haneꞌniya kahaumo ausegana huno hanege huno haneꞌniye. Avayamo kanalekahaumo ausegana huno haneꞌnigeno avayafatiꞌmo alagepa atumo neꞌaiya aniꞌmomeyaaniꞌmo lape tape huno asagaunoneꞌaiye. 14Ayatalaꞌmoꞌa goli linimo apayateꞌmoneꞌvaiyalinigana huno haneꞌniye. Alopa moniletiꞌmo miya nefaiya yafaꞌmo aeno ha neleyayafaꞌmo apayateꞌmo neꞌvaiya linifiꞌmo neꞌmalaya linigana huno haneꞌniye. Agufamoꞌaelefeni afumo avekana huno haneꞌnigeno agufalegatiꞌmo yaveyaveꞌage huteno aeno haleꞌniye. 15 Aiyaꞌalaꞌmo kanale yaveyave yafatetiꞌmo alo nehaya posilaꞌmo golilateꞌmoaeꞌa he tiꞌa ateꞌnageno haneꞌniya posigana huno haneꞌniye. Agaemo Lemanoni aveganahuno maige alagepa sita yosagana huno maige huno maiꞌniye. 16 Avayafatiꞌmo hagahuꞌniye. He, muki agufaꞌamo alagepa agufamo haneꞌniye. Yulusalemu aꞌmafaꞌneanagaꞌmogitapae, huꞌna, Agaemo nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimo maigenao vekaꞌnimo maige huno maiꞌniye, huꞌna lapa paiꞌnove, huno hapa paiꞌniye.

61 Alagepa kanale a kanomo maiꞌneka muki aꞌne anagaꞌmo ago aeka apakaseꞌnana a

kanomogae, huꞌa, Kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌniya vekamo haiyategamo unomaiꞌniye.Lagaemo kagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta kahauya huta agesunafeꞌmo haiya kateꞌmouꞌniye, huꞌa afi geꞌnae. 2 Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimo hoyaꞌafiꞌmouno maiꞌniye. Agaemo sipisipi anagaꞌamo hoyaꞌafatiꞌmo nesayafeꞌmo apavalelinouꞌniye. Agaemo kanale yaveyave kahau ausemo alino anupa huno malesiyafeꞌmo hoy-aꞌafiꞌmo uno maiꞌniye. 3Nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya vekamo nagaiꞌni vekaꞌnimomaiꞌnigeꞌna agaiꞌa aꞌamo maiꞌnove. Agaemo sipisipi anagaꞌamo apavalelino uꞌnigeꞌakanale yaveyave kahaumoꞌmo ausemo heꞌniya folagapatiꞌmo kahaumo neꞌnae, hunohapa paiꞌniye.

4 Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya aꞌnimogae, huno, vae, kanale taonimo Tilisitaonigana huka maiꞌnane. Kanale taonimo Yulusalemu taonigana huka maiꞌnane.Asole ati vayaꞌmogimo asole kalahauꞌmeꞌmo aliniꞌa neꞌvageꞌa apaketeꞌapaeꞌmo ha-pau neꞌaiya asole ati vayakana huka maiꞌnane. 5 Aulu nahaeka oꞌnago. Kaulag-amoꞌmo ago aeno nagaseꞌnigeꞌna kagaefeꞌmo neꞌnahaiye. Kayokaꞌmoꞌa meme ana-gaꞌmogi Gileyati avelegatiꞌmo magokepi nelamiya meme anagaꞌai apayokakana hunohaneꞌniye. 6 Muki kaveꞌakamoꞌmo yaveyave sipisipi anagaꞌmo hemenimo aniꞌmofaleꞌa apateꞌnagenoꞌaeꞌmo apayokaꞌmoꞌa yaveyaveꞌageꞌmo nehiya kava huno kaveꞌmoꞌayaveyaveꞌageꞌmo nehiye. Mani muki sipisipi anagaꞌmogimo lagoꞌya apanaꞌaumo maleꞌ-nae. Mago anamo sipisipimo oꞌmaiꞌnae. 7 Kayokaꞌmoꞌa kagesa aepaleꞌmo aino ati

Page 84: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Salomoni Yokemae 6:8 81 Salomoni Yokemae 7:9kaeꞌniya kagesa aepamoꞌmo mago yosamo agiꞌamo pamagalanati yosa alagamo ainoapalo atiꞌniya yosa alagagana huno haneꞌniye.

8 Kini vekamo aꞌne anagaꞌmo asole aꞌne anagaꞌmo maiꞌnae. Sigisitiꞌa kuvini aꞌneanagaꞌmo maige henaga aꞌne anagaꞌamo eitiꞌamo maige lekana opaisuna agufa aluaꞌmafaꞌne anagaꞌmo aliꞌniya aꞌne anagaꞌamo maige huꞌa maiꞌnae. 9Maiꞌnayaꞌmonanafakaugoꞌyave namaꞌnimoꞌa aeno apakaseno haino hapaiꞌniye. Asole aꞌne anagaꞌmo maiꞌ-nayaꞌmonanafa aꞌnimo magokeꞌageꞌmo maiꞌniye. Itaꞌamoꞌmo magoke aꞌmafaꞌneꞌamomaiꞌniye. Alino ateꞌniya itaꞌamoꞌmo, hogote aꞌmafaꞌneꞌnimo maiꞌniye, huno agesamoafiꞌniye. Muki aꞌmafaꞌne anagaꞌmogi ageteꞌapaeꞌmo hao ke heꞌnae. Kuvini aꞌneanagaꞌmogiꞌe kini vekamo alu aꞌne anagaꞌamogiꞌeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa ateꞌnae.

10 Aulu neꞌnahaeya a kanomo ina laꞌae. Kaimoꞌa alagepa huno aeno ha lege yegemoꞌaalagepa huno aeno ha lege huno aeno ha neleya kava huno aulu neꞌnahae. Asole ativayaꞌmogimo asole kalahauꞌmeꞌmo aliniꞌa neꞌvageꞌa apaketeꞌapaeꞌmo hapau neꞌaiya ativayakana huno maiꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

11 Nagaemo kagoꞌmufilagatiꞌmo neꞌaeya yosa alagamo agesuvafeꞌmo lamiꞌna alagepayosamoꞌmo alagamo neꞌaeya yosa hoyafiꞌmo maiꞌnove. Nofiꞌmo alagepa huno haneꞌnifipamagalanati yosamoꞌa ause heꞌnifi huꞌna agesuvafeꞌmo lamiꞌnove. 12 Nagesamooꞌafiꞌnogenoꞌaeꞌmo malage huno nagupi mafaꞌnemoꞌa alino he tino nateꞌnigeꞌna aliꞌnanamalagiteꞌnaeꞌmo visuvafeꞌmo nehuve. Hapauꞌnisiya vayaꞌnilefeꞌmo hosimoꞌmo ha-laulino neꞌviya talalagana huno alino ha maleno nateꞌniye, huno huꞌniye. 13Yulusalemua kanomogae, huꞌa, Aika atagi neka eno. Kagaemo atagi neka egetao lagaemo kageno,huꞌa ha paiꞌnae.

Yulusalemu a kanomo agesayana na agufa a kanomo agegae. Agaemo lole nofi ativayakana huno maiꞌniya a kanomo agegae, huno hapa paiꞌniye.

71 Kini vekamo aꞌmafaꞌneꞌamogae, huno, kagaemo kaiyaleꞌmo suꞌmo vaika aliꞌnana

kaiyaꞌmoꞌmomagoꞌe huno kanale kaiyamo haneꞌniye. Kaumiꞌyamo aeno hapaiꞌniya yaꞌekaleꞌyamo aeno hapaiꞌniya yaꞌeꞌmo alopa moniletiꞌmo miya nefaiya yafaꞌmo ani kavahuno alagepa huno ageꞌniya vekamoꞌa alo huꞌniya yafakana huno haneꞌniye. 2 Kagaekaipamo folagapiꞌmo mago kapugana huno haneꞌniye. Ani kapufiꞌmo nofi alagafatianiꞌmohavai teꞌniye. Kaipamo alagepa kanale kaipamoꞌmo ani kava huno vitimo aliniꞌeꞌamagokepi aliꞌa anupa huꞌa maleꞌnaya vitimo yaveyave ausemo folagapiꞌmo haneꞌniyavitigana huno haneꞌniye. 3 Kagaemo lole nukalaꞌmoꞌa ani kava huno lole kanaleafela afulaꞌmo lagoꞌya afela afulakana huno haneꞌniye. 4 Lugokamoꞌmo mago yatalavegovego noꞌmo yaveyave nokana huno haneꞌniye. Kaulagalaꞌmoꞌa lole ani kotutalaꞌmoHesimoni taonimo yafa lafi kegiꞌya kate kipateꞌmo haneꞌniya ani kotutalakana hunohaneꞌniye. Kagaemo kagoꞌyamo kanale kagoꞌyamo Lemanoni yahaofiꞌmo yatala nokanahuno haneꞌniye. Kava neꞌyagaiya vayaꞌmogimo ani nopiꞌmo maiꞌneꞌa Namakasi taonifimaiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo aulu hapaeꞌa apakeꞌa yagaiꞌa neꞌmaiye. 5Kagenopamoꞌmo Kameliavegana huno haneꞌniye. Kayokaꞌmo okokana agufa kayokaꞌmo haneꞌniye, huno hapaiꞌniye.

Agaemo kini vekamo atafauꞌnigeno haiteꞌa emiꞌeteꞌa nehaya yateꞌmo maiꞌniye.6 Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya a kanomogae, huno, alagi kanale a kanomo maiꞌ-nane. Muki yaꞌakamoꞌmo namogaga aisuva agufa kavaꞌmo nehiye. 7He tika maikaeꞌmoalagi alagepa huno api aino haneꞌniya kokanasi yosagana huka he tika maiꞌnane.Nukamoꞌmo ani agufa yosa alagagana huno haneꞌniye. 8 Nagaemo, Ani yosafiꞌmohaiꞌna yosa akopaleꞌmo atafauguve, huꞌna huꞌnove. Haiꞌna maisugeno nukamoꞌmo nofialagamoꞌa magokepi akalo akalo huno nehaneya kava huno hanegaiye. Kavayafatiꞌmoapoli yosa alagamoꞌa kanale atumoneꞌaiya agufa atumo aigiye. 9Kavayamonofi alagafatianiꞌmo hogote anikana huno hanegaiye, huno ha paiꞌniye.

Page 85: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Salomoni Yokemae 7:10 82 Salomoni Yokemae 8:10Ani nofi alagafati aniꞌmo nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnilefeꞌmo haneꞌniye.

Ani aniꞌmoꞌa hagaꞌageꞌmo huꞌniye. Apaukalegekana huꞌa neꞌmaiya vayaꞌmogimoneꞌneꞌapaeꞌmo ge nehae. 10 Nagaemo nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimoaꞌamo maiꞌnogeno nagaefeꞌmo haꞌye nehiye, huno huꞌniye.

11 Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimogae, huno, nagaeꞌeꞌmo magokepilokaeka egetaꞌao malaga uguꞌae. Utaꞌa alu aise taonifiꞌe alu aise taonifiꞌeꞌmo havae-gauꞌae. 12 Havaetetaꞌaeꞌmo kotilamisiyapiꞌmo he titaꞌa nofi hoyalegamo utaꞌaeꞌmonofiꞌmoꞌa ago ausisimo aeꞌnisifi auseꞌamo ago aino ata leꞌnisifi pamagalanati yosamoꞌaago ause heꞌnisifigetaꞌa utaꞌa agegauꞌae. Maiꞌnetaꞌaeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo neꞌ-nahaiya kavaꞌnimo aliꞌna kave liguve. 13 Alagepa kahaumo ausemoꞌa alagepa atumoneꞌaiye. Nagaemo alagepa yosa alagamo aliꞌna muki yafa lafi kegiꞌya kate kipaꞌaleꞌmomaleꞌnove. Magoꞌamo akeyaꞌvilaga alige magoꞌamo hemenimo alige huꞌna aliꞌna anupahuꞌna maleꞌnove. Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimogae, huno, kagaetefeꞌmoaliꞌna anupa huꞌna maleꞌnove, huno ha paiꞌniye.

81 Nasaꞌnimoꞌa itaꞌnimo nuꞌaleꞌmo neꞌniya nasaꞌnimogagana huka maisanafeꞌmo na-

hauꞌniye. Nasaꞌnimogamo maiꞌnanesinana kumatega kageteꞌnaeꞌmo kahaeꞌna neꞌne-sugenoꞌaeꞌmo mago vekamoꞌa ani kavafeꞌmo hosu agesamo afaꞌa oꞌafiyesine. 2 Inaginagaemo kagaemo kavaleliꞌna itaꞌnimo notegamo visugekaeꞌmo kagaemo alagepa hukaafaꞌa alika naya malegane. Nagaemo nofi alagafati anipiꞌmo alagepa haga nehiya yaꞌmoaliꞌna ateteꞌna alo huꞌna kamiguve, huno ha paiꞌniye.

3 Hoga ayatetiꞌmo nageyutega maleꞌneno lamaga ayatetiꞌmo nagufaleꞌmonatafauꞌniye. 4 Yulusalemu aꞌmafaꞌne anagane, huno, lokiya gefatiꞌmo huꞌnaeꞌmo,afela afu anagaꞌmogi koli hutaleꞌa apaune nehaya afuꞌaifeꞌmo lapakesamo afitetapanahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya a kanomo aupatiꞌmo haunetapa oꞌateyo. Agaiꞌamohauꞌninageno aupatiꞌmo he tigiye, huno hapa paiꞌniye.

5 Ina laꞌamoꞌmo yahaofilagatiꞌmo eno hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya vekaꞌamo agu-faleꞌmo atafautegeꞌana kako kiliꞌana haiꞌana neꞌaꞌae, huꞌa huꞌnae.

Kagaemo apoli yosamo aepafiꞌmo havaeꞌnanageꞌna kahauneꞌna kateꞌnove.Itakamoꞌmo ani yosa aepafiꞌmo alino kateꞌniye. Alino kateꞌniya a kanomoꞌmo aniyosa aepafiꞌmo alino kateꞌniye, huno ha paiꞌniye. 6 Mago vekamoꞌa alagena kavaꞌamohu neꞌmaleya kava huka nagaemo alika kaipafiꞌmo alagena kavaꞌmo hugekana huka humalo. Ani kava huka nagaemo alika kayamoteꞌmo alagena kavaꞌmo hugekana huka humalo. Ani kavatefeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya kavaꞌmo lokiyaꞌamoꞌmo falikavaꞌmo lokiyaꞌagana huno haneꞌniye. Nagaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo ohauꞌnifi, huꞌnanagesamoneꞌafuva kavaꞌmoꞌa nefaliya kavakanahunohaneꞌniye. Nahaunayamopafiꞌmoneꞌnahaiya kavaꞌmo atagana huno nele. He, lusi kava huno nele. 7 Hau ayamopafiꞌmonehaiya kavaꞌmoꞌa atagana huno neleyanageno aniꞌmoꞌa afaꞌa aeno yu osegaiye. Aniꞌmohesiyaꞌmoꞌmo alagi aeno ati okaegaiye. Mago vekamoꞌmo a kanoeꞌmo, Nagaefeꞌmokahau kayamopafiꞌmo kahausiyafeꞌmo muki moniꞌaniletiꞌmo miya faiguve, huno hapaisigenoꞌaeꞌmo, afaꞌa ina agufa yane, huno huteno hosu aipamo kaligiye, huno huꞌniye.

8 Lasatimoꞌmo aise aꞌmafaꞌnemo maiꞌnigeno nuꞌamo oꞌmeꞌniye. Mago vekamoꞌmoaligefeꞌmo hisigetaeꞌmo agaetegamo na agufa kavaꞌmo hugune, huno apafi geꞌniye.

9 Agaemo alagepa huno taonilefeꞌmo yafa lafi kegiꞌyagana huno maiꞌnisigetaeꞌmolagaemo ani yafa lafi kegiꞌyaleꞌmo siluva yafatetiꞌmo yatala noꞌmo kime kime haigune.Agaemo kitagana huno maiꞌnisigetaeꞌmo lagaemo agaeteꞌmo lokiya sita yosaletiꞌmonoꞌamo kigune, huꞌa ha paiꞌnae.

10Nagaemomago yafa lafi kegiꞌyagana huꞌnamaiꞌnogeno nuꞌnimoꞌa lole yatala vegov-ego notalakana huno haneꞌniye. Ani afinaꞌmo fiku naha maeꞌnigeꞌnaeꞌmo aulagaleꞌmoalagepa huꞌna maiꞌnove, huno hapa paiꞌniye.

Page 86: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Salomoni Yokemae 8:11 83 Salomoni Yokemae 8:1411 Kini vekamo Salomoniꞌa nofi hoyaꞌamo Malihamoni kotega haneꞌniye. Agaemo

hoyaꞌaleꞌmo yagaiꞌa atesayafeꞌmo apavaleno apateꞌniye. Apakaemo nofi alagamo al-isayafeꞌmo muki vayaꞌamogimo vani tauseni vani tauseni huꞌa siluva yafatetiꞌmo miyafaiꞌa amisaya kavaꞌmo haneꞌniye.

12 Hoyaꞌnimo nagaiꞌni hoyamo naulagaleꞌmo haneꞌniye. O Salomonigae, huno, vanitauseni siluva yafaꞌmo alitesanageꞌa hoyaleꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogi tu hataleti tuhataleti huꞌa aligae.

13 Hoyafiꞌmo neꞌmaina aꞌnimogae, huno, kagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌnayavayaꞌmogimo kagemo neꞌafiye. Kagemo aigeꞌna afino, huno ha paiꞌniye.

14 Nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya vekaꞌnimogae, huno, malage huka emikeno.Mago alagepa afela afumoꞌa alagepa atumo neꞌaiya yaꞌmo havai teno haneꞌniya aveleg-amo nagu nagu huno haine neꞌeya kava huka emikeno, huno ha paiꞌniye.

Page 87: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yona 1:1 84 Yona 1:11

YONAYonaꞌa mago polofeti vekamo maiꞌneno Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno

hapa paiꞌniye. Gotiꞌa Yonafeꞌmo, alo huka alopa taonimo Niniva taonifiꞌmo uka geꞌnimoaeka hakalo huka hapa paitekaeꞌmo ge hapauvo, hunoha paiꞌniye. Ha paiꞌniyaꞌmonanafaGoti geꞌamo akame osuno aune hetaleno Tasisi taonifiꞌmo visiyafeꞌmo sipifiꞌmo hainomaiꞌniye. Neꞌvigenoꞌaeꞌmo lusi yasimo aliꞌnigeꞌa sipifiꞌmo aliꞌya neꞌaliya vayaꞌmogiYonaꞌa asagauꞌa anipiꞌmo yaga auꞌa ataleꞌnageno alopa noyamemoꞌa alino nakaiteno unoani agiꞌnaleꞌmo Yonaꞌmo mu valino ateꞌniye.

Halate Gotiꞌa Yonaꞌmo alino ateꞌnigeno uno Niniva taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo,Gotiꞌa Niniva taonimo alino hanohuno atalegaiye, hunohapa paiꞌnigeꞌa afiteꞌa apaipamoaliꞌa afe leꞌnae. Apaipamo aliꞌa afe leꞌnageno Gotiꞌa oꞌapamagiꞌniyaꞌmofeꞌmo Yonaꞌaohauꞌnigeno aipamo leꞌniye. Gotiꞌa Yonaꞌmo alino api aino ateteno, nagaemo Ninivavayaꞌaifeꞌmo nahau huꞌna neꞌapatova kavaꞌmo alagepa kavaꞌmo haneꞌniye, huno hapaiꞌniye.

Yesu Kalaisiꞌa Yonafeꞌmo ava gemo huno Yu vayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌniye. Matiyu 12:38-41 gemo haneꞌnigi agetapa lekana paiyo.

Yonaꞌa ataleno aune hetaleno uꞌniya gemae1 Ala kava neꞌmoꞌa Yonaꞌmo Amitai mafaꞌneeꞌmo ha painoꞌaeꞌmo, 2 Alo huka alopa

taonimo Niniva taonifiꞌmo uka ge hapauvo. Lusi hosu kavaꞌmo nehageꞌna apakeꞌnove,huno ha paiꞌniyaꞌmonanafa 3 Yonaꞌa Ala kava netegatiꞌmo ataleno aune hetaleno Tasisitaonifiꞌmo ugefeꞌmo huꞌniye. Ataleno uno Yopa taonifiꞌmo lamino Tasisi taonifiꞌmougefe huꞌniya sipimomiya faiteno sipifiꞌmo hainomaiꞌniye. Yonaꞌa Ala kava netegatiꞌmoataleno aune hetaleno uꞌniye.

4Aune hetaleno neꞌvigenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa lusi lokiya yasimo alino ateꞌnigenosolovala aniteꞌmo alinino eꞌniye. Lusi yasimo alige ko aige huꞌnigeno aniꞌmoꞌa ainoholakau holakau huno sipimo aeno atava aisiya agufa kavaꞌmo huꞌniye. 5 Sipifiꞌmoaliꞌya neꞌaliya vayaꞌmogi lusi kava huꞌa apamoꞌya aiꞌa hapausoli huteꞌapaeꞌmo gotiꞌapi-mogifeꞌmo apamete apamete huꞌa, lahamao lahamao, huꞌa keya aeꞌnae. Sipimoꞌmokanaosisiyafeꞌmo sipifiꞌmo haneꞌniya kagemi yaꞌmo aliꞌa anipiꞌmo yaga auꞌa ataleꞌnae. Anikava huꞌnagenoꞌaeꞌmo Yonaꞌa anagamo oꞌmaiꞌnifa sipimo afepilagamo lamino au kalenomaiꞌniye.

6 Sipifiꞌmo aliꞌya neꞌaliya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa ageyana Yonaꞌaafaꞌageꞌmo au kaleno maiꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmo, Na kava higekaeꞌmo kau kaleka maiꞌ-nane. He tika kagaika gotikamofeꞌmo keya aeka ge huvo. Ofalisunafeꞌmo afiteno lahamaesifi laha oꞌmaesifigi ge huka afi go, huno ha paiꞌniye.

7 Sipifiꞌmo aliꞌya neꞌaliya vayaꞌmogi apakaiꞌapi apakaiꞌapimo huꞌapaeꞌmo, Lagitimoavoꞌmo kaeteta kupiꞌmo ai maleꞌneta kupatiꞌmo ina la agimo alisupi mani neꞌalunahanageke yaꞌmo aepa vekamo agaemae, huta agegaune, huꞌa huꞌnae. Ani kava huteꞌaYona agimo aliꞌnae. 8 Apakaemo Yonafeꞌmo, Mani neꞌaluna hanageke yaꞌmo aepavekaꞌamo ina laꞌae. Na kava higekaeꞌmo sipifiꞌmo maiꞌnane. Kagaemo haiya kotegavekamo maiꞌnane. Haiya nofi vayapati vekamo maiꞌnane, huꞌa loka huꞌa afi geꞌnae. 9Afigeꞌnagenoꞌaeꞌmo, Himulu nofi vekamo maiꞌnove. Ala kava neꞌmo kokuꞌnapi neꞌmaiyaGotiꞌmo solovala aniꞌe mopaꞌeꞌmo alo huꞌniya Gotifeꞌmomono nehuva vekamomaiꞌnovehuno hapa paiꞌniye. 10 Ani gemo afiteꞌapaeꞌmo sipifiꞌmo aliꞌya neꞌaliya vayaꞌmogilusi kava huꞌa apamoꞌya aiteꞌa, Kagaemo lusi hosu kavaꞌmo huꞌnane, huꞌa ha paiꞌnae.Hogoteno yasimo oꞌaliꞌnigenoꞌaeꞌmo Yonaꞌa, Nagaemo Ala kava netegatiꞌmo ataleꞌnanaune hetaleꞌna neꞌove, huno hapa paiꞌnigeꞌa ago afiꞌnayaꞌmofeꞌmo lusi hosu kavaꞌmohuꞌnane, huꞌa ha paiꞌnae. 11 Solovala aniꞌmoꞌa lusi kava huno ayamukiki huno magoꞌemagoꞌe huno aino holakau holakau huꞌnigeꞌapaeꞌmo sipifiꞌmo aliꞌya neꞌaliya vayaꞌmogi

Page 88: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yona 1:12 85 Yona 3:3Yonafeꞌmo, Kagaetegamo na kava hisunageno aniꞌmo afaꞌa hanesigeta ugune, huꞌa afigeꞌnageno 12 Yonaꞌa, nasagautapa yaga auta natalegenoꞌao aniꞌmo afaꞌa haneno, hunohapa paiꞌniye. Ago afiꞌnovana aniꞌmoꞌa lapakaetegamo lusi kava huno aino holakauholakau nehiya kavaꞌmo aepa vekamo nagaekeꞌmo maiꞌnove, huno hapa paiꞌniye.

13 Sipifiꞌmo aliꞌya neꞌaliya vayaꞌmogimo ani agiꞌnaleꞌmo visayafeꞌmo latapa kay-otetiꞌmo apaya mukiki huꞌa aniꞌmo avaleꞌa apakamelaga ataleme ataleme uꞌnayana aniagiꞌnaleꞌmo malage huꞌa oꞌuꞌnageno yasimo alige aniꞌmoꞌa magoꞌe magoꞌe huno ainoholakau holakau huge huno maiꞌniyaꞌmofeꞌmo afaꞌa oꞌuꞌnae. 14 Apakaemo Ala kavanefeꞌmo, Ala kava nene, huꞌa, Mani vekamo asagauta anipiꞌmo yaga auta atalegaunaꞌ-mofeꞌmo ani kavaꞌmo anonaꞌatimo alagi olategeta afaꞌa maino. Vayaꞌmo neꞌapamagiyavayaꞌmo agoti huka neꞌapatana kava huka agoti huka olato. Ala kava nene, Kagaemoani kavaꞌmo alika lave liꞌnane, huꞌa ha paiteꞌa 15 Yonaꞌmo asagauꞌa anipiꞌmo yaga auꞌaataleꞌnagenoꞌaeꞌmo aniꞌmo aino holakau holakau osuno afaꞌa haneꞌniye. 16 Sipifiꞌmoaliꞌya neꞌaliya vayaꞌmogi ani kavaꞌmo ageteꞌapaeꞌmo Ala kava nefeꞌmo lusi kava huꞌakoli huteꞌa afumo amagiꞌa Gotiꞌmo ofalinimo amiteꞌamago alagepa kavaꞌmo hisayafeꞌmomagoke magoke vayaꞌmogi, ina kava hugune, ma kava hugune, huꞌa hute hute huꞌnae.17 Ala kava neꞌmoꞌa alopa noyamemo alino ateꞌnigeno uno aka huꞌneno Yonaꞌmo alinonakaitalegeno lamino loleꞌe magoꞌe felugaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo noyamemo agupafiꞌmomaiꞌniye.

2Yonaꞌa Gotifeꞌmo nunumu huꞌniya gemae

1 Yonaꞌa noyamemo agupafiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmo Gotiꞌamofeꞌmonunumu huꞌniye. 2 Nunumu hunoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, Alopa hanageke yaꞌmoaliꞌneꞌna naipafiꞌmo lusi kava huno nagafu kiꞌnigeꞌnaeꞌmo kagaefeꞌmo keya aeꞌna gehuꞌnogekaeꞌmo geꞌnileꞌmo aeka atagaina hukaeꞌmo naha maeꞌnane. Nagaemo faliꞌnayavayaꞌmo uꞌa maiꞌnaya kotegaeꞌmo agiꞌamo Siyo kotegatiꞌmo, naha mao, huꞌna keyaaeꞌna ge huꞌnogekaeꞌmo geꞌnimo afiꞌnane. 3 Kagaemo alika yaga auka nataleꞌnanageꞌnaemiꞌneꞌna solovala aniꞌmo afepilagamo maiꞌnove. Aniꞌmoꞌa faino ku aiteno alagi aenonati kaeꞌniye. Aniꞌmoꞌa lusi kava huno ayamukiki huteno aino holakau huno aeno nagaseteno aeno nati kaeꞌniye. 4 Ago alika naha faika nataleꞌnanaꞌmonanafa halate kagaeaote mono nofeꞌmo aulu hegauve. 5 Aniꞌmoꞌa aeno naga seno aeno nati kaeꞌnigeꞌnanavamusaꞌmo noꞌauve. Solovalapi kahaumoꞌmo nagenopaleꞌmo kino nati kaeꞌniye.6 Nagaemo ave aiyafiꞌmo emiꞌneꞌnogenoꞌaeꞌmo kaꞌnimo akanino nateꞌneno natafaunonateꞌniyaꞌmonanafa kagaemo Ala kava neꞌnimogamo nagufamo kasalisiya kelifatiꞌmonavalelika haikeka nateꞌnane. 7 Ala kava nene, Falisuva agufa naipamo kaliꞌniye, huꞌnahuteꞌna kagaefekeꞌmo nagesamo afiꞌna ho huteꞌna nunumu huꞌnova geꞌnimoꞌmo kagaeaote mono nopiꞌmo faleno haiꞌniye. 8Aigofe gotiꞌapimogifeꞌmomono nehaya vayaꞌmogikahau huka apatesana Gotigamo ago kataleꞌnae. 9Kataleꞌnayaꞌmonanafa yokemo huꞌnakagikaleꞌmo aliꞌna asaga huguve. Mago ofalinimo kamigekana huꞌna navayafatiꞌmokagikaleꞌmo aliꞌna asaga huguve. Ani kava huguve, huꞌna nagoꞌya ataleꞌna kaha paiꞌnovagemo amagiꞌna oꞌatalegauve. Ala kava neꞌmokeꞌmo vayaꞌai apakufamo alino katinoneꞌapate, huno nunumu huꞌniye.

10 Ala kava neꞌmoꞌa noyameeꞌmo ha paigeno uno ani agiꞌnaleꞌmo Yonaꞌmo mu valinoateꞌniye.

3Yonaꞌa Niniva taonifiꞌmo uꞌniya gemae

1-2Halate Ala kava neꞌmoꞌa Yonafeꞌmo, Alo huka alopa taonimo Niniva taonifiꞌmo ukaago kaha paiꞌnova gemo aeka hakalo huka hapa paiyo, huno ha paiꞌniye. 3Ha paiꞌnigenoYonaꞌa Ala kava neꞌmo geꞌamo afiteno alo huno Niniva taonifiꞌmo uꞌniye. Niniva

Page 89: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yona 3:4 86 Yona 4:9taonimo alopa taonimo haneꞌniye. Mago vekamoꞌa ani taonifiꞌmo magokayaga atupale-gatiꞌmo usiyana loleꞌe magoꞌe felugaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo maime maime uno magokayagaatupalegamo avaꞌyi hisiya agufa alopa taonimo haneꞌniye. 4 Yonaꞌa ani taonimomagokayaga atupalegatiꞌmo unomagoke felugamomaiteno uno taoni folagapiꞌmomukivayaꞌaifeꞌmo, Fotiꞌa afinaꞌmo utesigeno Gotiꞌa Niniva taonimo alino hano huno ataletenoalino lapagoꞌya lagauno lapatalegaiye, huno aeno hakalo huno hapa paiꞌniye. 5 Ninivataonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimo Goti geꞌamo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo, lama gemohuꞌniye, huteꞌa apakesa afiꞌa fatago huꞌnae. Lagaemo ina agufa vayaꞌmogitaꞌe ala lagivayaꞌmogitaꞌeꞌmo laipamo alita afe leteta neꞌyaꞌmomosiꞌneta kogu agufa kukenamo alitavaiteta maigune, huꞌa huꞌnae.

6 Ala kini vekaꞌapimo Niniva vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa ani gemoafitenoꞌaeꞌmo yagaino neꞌapateya siateꞌmo fai maiꞌniyatetiꞌmo he tino vailiꞌneno ya-gaino neꞌapateya kukenaꞌamo asagino maleteno kogu kukenamo alino vaiteno laꞌne-fafiꞌmo itopale maiꞌniye. 7 Agaemo mago keꞌaepa gemo huteno Niniva vayaꞌaitegamoataleꞌnigeno uneno huꞌniye. Ani gemo hunoꞌaeꞌmo, Ala vekatapimoꞌnaꞌe yahauvevayaꞌeꞌmo keꞌaepa gemo hu maleꞌnone. Ani gemo hutaeꞌmo, Muki vayaꞌamogitapamogipulumakagi sipisipimogi hutapa aniꞌmo oꞌnege neꞌyaꞌmo oꞌnege hutetapa afaꞌamositapamaiyo. 8 Muki vayaꞌamogitapamo kogu agufa kukenamo alita vaitetapa afumo kogukukenamo alita kofitapa apateyo. Gotifeꞌmo lokiya vaitapa nunumu hiyo. Mukivayaꞌamogitapamo lapaote lapaote hutapa hosu kavatapimo ataletetapa vayaꞌmo neꞌa-pamagiya kavaꞌe kaveta nehaya kavaꞌeꞌmo ataletetapa maiyo. 9 Gotiꞌa ani kavaꞌmohuguve, huno huꞌniya geꞌe aipamo leno lateꞌniya kavaꞌeꞌmo atalesifi oꞌatalesifigetaofalisunafeꞌmo amalageka huta agegaune, huno hapa paiꞌniye.

10 Ani kava huꞌa hosu kavaꞌapimo ataleꞌnageno Gotiꞌa apaketenoꞌaeꞌmo aipa agesamoalino afe leteno ani kavaꞌmo huguve, huno hapa paiꞌniya kavaꞌmo osuno ataleꞌniye.

4Gotiꞌa aipamoꞌmo falu huno apateꞌnigenoꞌaeꞌmo Yonaꞌa aipamo leꞌniya gemae

1 Gotiꞌa huꞌniya kavafeꞌmo Yonaꞌa alagi ohauꞌnigenoꞌaeꞌmo aipamo leꞌniye. 2 Yonaꞌanunumu hunoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, huno, Koꞌnimo ataleꞌna oꞌmeꞌnova afinaꞌmoani kavaꞌmo hugane, huꞌna huꞌnofiye. He, ani gemo ago huꞌnove. Ani kavaꞌmohugane, huꞌna nagesamo afiꞌnovaꞌmofeꞌmo ataleꞌna naune hetaleꞌna Tasisi taonifiꞌmougefeꞌmo huꞌnove. Ago afiꞌnovana kagaemo fiku hapa maeka apamiteka kahau hukaneꞌapatana Gotigamo maiꞌnane. Kaipamo malage huno nole. Kahau kayamopafiꞌmokahauꞌniya kavaꞌmo asole kavakamo haneꞌniye. Kagaemo vayaꞌmo apamagisanafeꞌmookahauꞌniyaꞌmofeꞌmo kaipa kagesamo alika afe nelane. 3 Ani kava nehanaꞌmofeꞌmoAla kava nene, huꞌna, Hemenimo afaꞌa neꞌmauva yaꞌnileꞌmo aligeꞌna ago falino. Afaꞌamaisuvana kanale osugiye. Kanale kavanageꞌna afaꞌa faliguve, huno nunumu huꞌniye.4Ala kava neꞌmoꞌa, Yonao, huno, Kaipamo neleya kavakamoꞌa kanale kavaꞌmo nehapiye,huno afi geꞌniye. 5 Yonaꞌa taonifatiꞌmo ataleno malaga lamino yegemo haine neꞌeyakategamo uno uluna noꞌmo kiteno ulunapiꞌmo maiꞌneno taonifiꞌmo na agufa kavaꞌmoafole aisifi huno agava maiꞌneno ageno maiꞌniye.

6Ala kava neꞌmo Gotiꞌa yegemo oꞌalesigeno ulunapiꞌmomaisiyafeꞌmo nofifeꞌmo, hago,huno huꞌnigeno nofiꞌmo hageteno no yosaleꞌmo kino haiꞌniye. Yonaꞌa ani nofifeꞌmolusi kava huno amuse huꞌniye. 7 Egamo kotilamiyapiꞌmo Gotiꞌa mago kafamo alino kayoateꞌnigeno eno nofipiꞌmo neꞌnigeno falu teꞌniye. 8 Yegemo haineteno leꞌnigenoꞌaeꞌmoGotiꞌa amuko yasimo alino ateꞌnigeno amuko yasi alige yegemoꞌmo Yona agenopaleꞌmoalege huꞌnigeno Yonaꞌa aulagamoꞌmo atete huteno kalafe kalafe huꞌnigeno faligefeꞌmohuꞌniye. Yonaꞌa Gotifeꞌmo, Faliguve. Afaꞌa maisuvana kanale osugiye. Kanale kavan-ageꞌna afaꞌa faliguve, huno ha paiꞌnigeno 9Gotiꞌa, Nofiꞌmo falu teꞌniyaꞌmofeꞌmo kaipamoleꞌnigeka kanale kavaꞌmo nehapiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, he, naipamo lusi kavahuno leꞌnigeꞌna alagepa kavaꞌmo nehuve. Afaꞌa faligesuve, huno ha paiꞌniye.

Page 90: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yona 4:10 87 Yona 4:1110 Ala kava neꞌmoꞌa, Ani nofiteꞌmo yagaika oꞌatege alagepa huno hanesiyafeꞌmo

aliꞌyaꞌmo oꞌalige huka maiꞌnane. Ani nofiꞌmo magoke haniꞌilagamo malage hunohageteno alu haniꞌilagamo ago falu teꞌniye. Ani aise nofiꞌmo ina agufa nofifeꞌmo kahauhuka neꞌatane. 11 Ani kava huꞌna Niniva vayaꞌaifeꞌmo nahau huꞌna neꞌapatove. Ninivataonifiꞌmo lusi asole nute mafaꞌne anagaꞌmo vani hataleti tuveti tauseniꞌamo (120,000)maige asole afumo maige huꞌa maiꞌnae, huno ha paiꞌniye.

Page 91: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 1:1 88 Matiyu 1:17

MATIYUMatiyuꞌa mani gemo Yesu Kalaisifeꞌmo ava gemo huno avoꞌmo kae maleꞌniye.

Agaemo tuolofuꞌa vayapati vekamo Yesu apa vekaꞌamo maiꞌniye. Ani vekamo magoagiꞌamo Livaiꞌae. Agaemo Gotitegati gemo aliniꞌeꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiyavayaꞌai gemo avo kaege Yesuꞌa huꞌniya gemo avo kaege aliꞌyaꞌmo aliꞌniya kavafeꞌmoavo kaege huno kae maleꞌniye. Gotiꞌa ani kavaꞌmo huguve, huno asole gemo hapapaitenoꞌaeꞌmo, Mago vekamo kokunapatiꞌmo emineno Isaleli vayaꞌmo hapa maegaiye.Inagi Matiyuꞌa ani kavafeꞌmo alino apavelinoꞌaeꞌmo Mesaiya neꞌmoꞌa hapa maesiyaneꞌmo eminenomaiꞌniye. Mani alagepa faigoko gemoꞌa Yu vayaꞌai geꞌageꞌmo ohaneꞌnifamuki ma mopafiꞌmo neꞌmaiya vayaꞌaitegamo aino atagu faeno uneno hisiya faigokogemo haneꞌniye.

Yesu Kalaisi aginago vayaꞌai apakiꞌapimo haneꞌniya gemae(Lu 3:23-28)

1 Yesu Kalaisiꞌa Nevini aginago neꞌmo maiꞌnigeno Neviniꞌa Emalehamu aginagoneꞌmo maiꞌniye. Yesu Kalaisi aginago vayaꞌai apakiꞌapimo haneꞌniye. 2 EmalehamuꞌaAisikiꞌmo alino ateꞌnigeno Aisikiꞌa Yekopuꞌmo alino ateꞌnigeno Yekopuꞌa Yutaꞌe kona-gaꞌamogiꞌeꞌmo alino apateꞌnigeꞌanaeꞌmo 3Yutaꞌe Tamaꞌeꞌmomago lagoꞌyamafaꞌnelaꞌmoPelesiꞌe Silaꞌeꞌmo aliꞌana anateꞌnaꞌae. Itaꞌanimoꞌmo Tamaꞌa maiꞌniye. Pelesiꞌa Hesa-loniꞌmo alino ateꞌnigeno Hesaloniꞌa Lamaꞌmo alino ateꞌnigeno 4 Lamaꞌa Aminat-apiꞌmo alino ateꞌnigeno Aminatapiꞌa Nasoniꞌmo alino ateꞌnigeno Nasoniꞌa Salimoniꞌmoalino ateꞌnigeꞌanaeꞌmo 5 Salimoniꞌe Lehepiꞌeꞌmo Movasiꞌmo aliꞌana ateꞌnaꞌageꞌanaeꞌmoMovasiꞌe Lutiꞌeꞌmo Ometiꞌmo aliꞌana ateꞌnaꞌageno Ometiꞌa Yesiꞌmo alino ateꞌnigeno6 Yesiꞌa Neviniꞌmo ala neꞌapimo yagaino neꞌapateya kini neꞌmo alino ateꞌnigeꞌanaNeviniꞌe hogoteno Yulaiyateꞌmo maiꞌniya a kanoꞌeꞌmo Salomoniꞌmo aliꞌana ateꞌ-naꞌageno 7 Salomoniꞌa Liyamoamuꞌmo alino ateꞌnigeno Liyamoamuꞌa Amaisaꞌmo alinoateꞌnigeno Amaisaꞌa Esaꞌmo alino ateꞌnigeno 8 Esaꞌa Yehosafatiꞌmo alino ateꞌnigenoYehosafatiꞌa Yolamuꞌmo alino ateꞌnigenoYolamuꞌa Asaiyaꞌmo alino ateꞌnigeno 9AsaiyaꞌaYotamiꞌmo alino ateꞌnigeno Yotamiꞌa Enasiꞌmo alino ateꞌnigeno Enasiꞌa Hesekaiyaꞌmoalino ateꞌnigeno 10 Hesekaiyaꞌa Manasaꞌmo alino ateꞌnigeno Manasaꞌa Emoniꞌmoalino ateꞌnigeno Emoniꞌa Yosaiyaꞌmo alino ateꞌnigeno 11 Yosaiyaꞌa Yekonaiyaꞌe kon-agaꞌamogiꞌeꞌmo kame vayaꞌapimogi Isaleli vayaꞌmo apavaleli uꞌa Mamiloni kotegamoapateꞌnaya afinaꞌmo alino apateꞌniye.

12 Kame vayaꞌapimogimo apavaleli uꞌa Mamiloni kotegamo apateꞌnagenoꞌaeꞌmoYekonaiyaꞌa Siyalitiyeliꞌmo alino ateꞌnigeno Siyalitiyeliꞌa Selamameliꞌmo alinoateꞌnigeno 13 Selamameliꞌa Amaitaꞌmo alino ateꞌnigeno Amaitaꞌa Elaiyakimiꞌmo alinoateꞌnigeno Elaiyakimiꞌa Esoꞌmo alino ateꞌnigeno 14 Esoꞌa Setokiꞌmo alino ateꞌnigenoSetokiꞌa Ekimiꞌmo alino ateꞌnigeno Ekimiꞌa Elaiyatiꞌmo alino ateꞌnigeno 15 ElaiyatiꞌaEliyesaꞌmo alino ateꞌnigeno Eliyesaꞌa Mataniꞌmo alino ateꞌnigeno Mataniꞌa Yekopuꞌmoalino ateꞌnigeno 16 Yekopuꞌa Yosefeꞌmo Maliya anauꞌamoꞌmo alino ateꞌnigeno MaliyaꞌaYesuꞌmo Gotiꞌa lekana paino ateꞌniya vekamo agiꞌamo Kalaisiꞌmo alino ateꞌniye.

17 Ani kava huꞌa Emalehamu mafaꞌnelupatiꞌmo afole aiꞌnaya aginago vayaꞌmo fotiniꞌavayaꞌmo afole aiteꞌa faliteꞌa hume hume neꞌagenoꞌaeꞌmo henagaꞌamo Neviniꞌa afoleaiꞌniye. Neviniꞌa afole aitegeꞌa ani kava huꞌa fotiniꞌa aginago vayaꞌmo afole aiteꞌa faliteꞌahume hume neꞌageꞌapaeꞌmo Mamiloni kotegamo apavaleli uꞌa apateꞌnageꞌa maiꞌnae.Mamiloni kotega maiꞌnaya afinatetiꞌmo ani kava huꞌa fotiniꞌa aginago vayaꞌmo afoleaiteꞌa faliteꞌa hume hume neꞌagenoꞌaeꞌmo Kalaisiꞌa anileꞌmo afole aiꞌniye.

Maliyaꞌa Yesu Kalaisiꞌmo alino ateꞌniya gemae(Lu 2:1-7)

Page 92: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 1:18 89 Matiyu 2:1018 Yesu Kalaisiꞌa itaꞌamoꞌmo alino ateꞌniya kavaꞌmo ina kavaꞌmo huno afole aiꞌniye.

Yosefeꞌa Maliyaꞌmo lekana pai maleꞌniyaꞌmonanafa agaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌanaohavaeꞌnaꞌagenoꞌaeꞌmo aote Aunemeꞌamoꞌmo aipaguꞌmo amiꞌnigeno ageꞌniye.19 Yosefeꞌa Maliyaꞌmo lekana pai maleꞌniya vekamo alagepa neꞌmo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo,ava gemo hisugeno avagage hisiyafeꞌmo oꞌnahauꞌniyanageꞌna afaꞌa ategauve, hunoagesa afiꞌniye. 20 Agesamo afiteno, alagamuna ageyana Ala kava neꞌmo enisoleneꞌamo agaetegamo emineꞌnigeno ageꞌniye. Enisole neꞌmoꞌa ha painoꞌaeꞌmo, Neviniaginago Yosefeyo, huno, aote Aunemeꞌamoꞌmo aipaguꞌmo amiꞌniyaꞌmofeꞌmo akamoMaliyaꞌa alisanafeꞌmo koli osuvo. 21 Agaemo ve mafaꞌnemo alino atesigenoꞌaeꞌmo animafaꞌnemoꞌa vayaꞌamo hosu kavapatiꞌmo apakufamo alino katino apategaiyaꞌmofeꞌmoagiꞌamo Yesuꞌae huka ato, huno ha paiꞌniye.

22Ala kavaneꞌmoꞌa agaetegati gemoalinineno aenohakalo hunohapanepaiya vekamoavayafatiꞌmo huꞌniya gemo afole aisiyafeꞌmo ani kavaꞌmo afole aiꞌniye. 23Agaemo hapapainoꞌaeꞌmo, Veꞌeꞌmo magokepi lokaeno ohavaeꞌnisiya aꞌmafaꞌnemoꞌa aipaguꞌeꞌmo maiteno vemafaꞌnemo alino ategaiye. Agiꞌamo Imaniyuveliꞌae huꞌa aegae, huno avoꞌmo kae maleꞌniye.Imaniyuveliꞌae agimo aepaꞌamo Gotiꞌa lagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno neꞌmaiye.

24 Yosefeꞌa aupatiꞌmo he tino enisole neꞌmoꞌa ha paiꞌniya gemo akame huno unoMaliyaꞌmo aliꞌniyaꞌmonanafa 25 agaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno ohavaeno aote maimemaime neꞌegenoꞌaeꞌmo mafaꞌnemo alino ateꞌniye. Yosefeꞌa mafaꞌneꞌamo agiꞌamoYesuꞌae, huno ateꞌniye.

2Mago ageteꞌa afiꞌnaya vayaꞌmogimo eꞌa Yesuꞌmo ageꞌnaya gemae

1 Maliyaꞌa Yesuꞌmo Metelehamu taonifiꞌmo Yuta kotegamo Helotiꞌa kini neꞌmo maiꞌ-neno vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya afinaꞌmo alino ateꞌniye. Alino ateꞌnigeꞌapaeꞌmokanefiꞌmo alagepa huꞌa neꞌagaya vayaꞌmo yegemo haine neꞌeya kotegatiꞌmo eꞌa Yu-lusalemu taonifiꞌmo avaꞌyi huteꞌapaeꞌmo, 2Yuvayaꞌaiteꞌmoyagaino apatesiya kini neꞌmosaufamo alino ateꞌniya mafaꞌnemo haiyaꞌaleꞌmo maiꞌniye. Lagaemo agae kanefiꞌmoyegemo haine neꞌeya kotegatiꞌmo ageteta agaefeꞌmo mono hisunafeꞌmo agaetegamoneꞌone, huꞌa huꞌnae.

3 Helotiꞌa yagaino neꞌapateya kini neꞌmoꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo hausoli huꞌnigeꞌa-paeꞌmo muki Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo ani kava huꞌa hapausolihuꞌnae. 4 Helotiꞌa mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌaifenagikeꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌaifenagi huno keya aeno gehuꞌnigeꞌa eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo, Kalaisi neꞌmo haiya kotegatiꞌmo afoleaigiye huꞌa huꞌnae, huno apafigeꞌnigeꞌapaeꞌmo, 5Metelehamu taonimoYuta kotegatiꞌmoafole aigiye. Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoꞌahunoꞌaeꞌmo,6 Kagaemo Metelehamu taoniyo, huno, Yuta kotega taoniyo, huno, vayaꞌmogimo

sipisipileꞌmo neꞌyagaiya kava huno Isaleli vayaꞌnileꞌmo yagaino apatesiya neꞌmokagaepatiꞌmo afole aigiyaꞌmofeꞌmo Yuta vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌaiapaulagaleꞌmo afa taonimo ohaneꞌnanageꞌa muki taonimogi aeꞌa kaga oseꞌnae,huno avoꞌmo kae maleꞌniye,

huꞌa ha paiꞌnae.7 Ha paiꞌnageno ani gemo afitenoꞌaeꞌmo ageteꞌa afiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo fala kino ge

huꞌnigeꞌa eꞌa aliꞌa anupa huꞌamaiꞌnagenoꞌaeꞌmo, hainu afinaꞌmo kanefiꞌmo afole aiꞌniye,huno apafigeꞌniye. 8AgaemoMetelehamu taonifilagamoalino apatetenoꞌaeꞌmo, alagepahutapa uteta hutapa kahauya hutapa ani mafaꞌnemo agetapa avateyo. Nagaeꞌeꞌmo uꞌnamono hisuvafeꞌmo agetetapaeꞌmo etapa naha paiyo, huno hapa paiꞌniye.

9Ani gemo afiteꞌapaeꞌmo atale uꞌa agayana hogoteꞌa yegemohaine neꞌeya kotegatiꞌmoageꞌnaya kanefiꞌmo halate uno hogoteꞌnigeꞌa ageꞌnageno uno saufamafaꞌnemomaiꞌniyayateꞌmo haneꞌniye. 10 Haneꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa apamogaga aime aime

Page 93: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 2:11 90 Matiyu 3:3uꞌnae. 11 Apakaemo nopiꞌmo haiꞌa anakayana mafaꞌneꞌaꞌe itaꞌamoꞌmo Maliyaꞌeꞌmomaiꞌnaꞌageꞌa anaketeꞌapaeꞌmo apaleꞌya faiꞌneꞌa ape huꞌa Yesufeꞌmo mono huꞌnae. Ke-siꞌapifatiꞌmo yakiꞌa goli yafanagi lusi moniletiꞌmo miya nefaiya yaꞌmo aliꞌa atafiꞌmokaeꞌnageno alagepa atumo neꞌaiya yanagi alagepa atumo neꞌaiya uvelimogi huꞌa aliꞌaamiꞌnae.

12 Gotiꞌa alagamuna kategatiꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo, Helotitegamo halate atagi netapaoꞌviyo, huno hapa paiꞌnigeꞌa ataleꞌa alu katetiꞌmo koꞌapilegamo uꞌnae.

Apaune heꞌa Isipi kotegamo uꞌnaya gemae13 Apakaemo utageno Yosefeꞌa alagamuna ageꞌniyana Ala kava neꞌmo enisole

neꞌamoꞌmo, he tika mafaꞌneꞌaꞌe itaꞌamoꞌeꞌmo anavalelika kaune heka Isipi kotegamouvo. Helotiꞌa ani mafaꞌnemo amagisiyafeꞌmo kahauya nehiyanagi anavalelika uka Isipikotegamo nagava maiꞌnegeꞌnao kaha paino, huno ha paiꞌniye.

14 Yosefeꞌa aupatiꞌmo he tino haniꞌilagamo mafaꞌneꞌaꞌe itaꞌamoꞌeꞌmo anavalelinoIsipi kotegamo uꞌniye. 15 Uꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo Helotiꞌa ago faliꞌniye. Ani kava hunoAla kava neꞌmoꞌa agaetegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoavayafatiꞌmo huꞌniya gemo afole aiꞌniye. Ani gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Nagaemo keya aeꞌnage huꞌnogeno mafaꞌneꞌnimo Isipi kotegatiꞌmo eꞌniye, huno avoꞌmo kae maleꞌniye.

16Helotiꞌa agesa afiꞌniyana, ageteꞌa afiꞌnaya vayaꞌmogimo humi nateteꞌa nagesasi huꞌauꞌnae, huno huteno lusi kava huno aipamo leꞌniye. Agaemo, Metelehamu taonifiꞌeMetelehamu haopalegaꞌeꞌmo uteta hutapa muki ve mafaꞌne anagaꞌmo lole kafugamooꞌmaiꞌnisaya ve mafaꞌne anagaꞌmo apamagigeꞌa faliyo, huno hapa paiꞌniye. Agaemoageteꞌa afiꞌnaya vayaꞌmogimo ani afinaꞌmo kanefiꞌmo afole aiꞌnigeta ageꞌnone, huꞌaha paiꞌnaya geꞌapieꞌmo agesa afiꞌniyaꞌmofeꞌmo ani gemo huꞌniye. 17 Ani afinaꞌmoYelemaiyaꞌmo Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoavayafatiꞌmo huꞌniya gemo afole aiꞌniye. 18 Ina gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Lama taonifatiꞌmo apakemo aiꞌnageꞌa afiꞌnae. Yulagefa aige aviꞌya huge huꞌnageꞌa

afiꞌnae. Lesoꞌa mafaꞌne anagaꞌaeꞌmo aviꞌya huno apateꞌniye. Mafaꞌne anagaꞌamoago faliꞌnayaꞌmofeꞌmo aipamo aliꞌa falu huꞌa atesayafeꞌmo huꞌnayana oꞌafiꞌniye,

huno avoꞌmo kae maleꞌniye.Isipi kotegatiꞌmo atagi neꞌa Nasalasa taonifiꞌmo eꞌa maiꞌnaya gemae

19 Helotiꞌa ago falitegenoꞌaeꞌmo Yosefeꞌa Isipi kotegamo maiꞌnenoꞌaeꞌmo alagamunaageyana Ala kava neꞌmo enisole neꞌamo afole aiꞌnigeno ageꞌniye. 20 Agaemo hapainoꞌaeꞌmo, mafaꞌnemo amagisayafeꞌmo huꞌnaya vayaꞌmo ago faliꞌnayanagi he tikamafaꞌnekaꞌe itaꞌamoꞌeꞌmo anavalelika Isaleli kotegamo uvo, huno ha paiꞌniye. 21 Hapaiꞌnigeno Yosefeꞌa aupatiꞌmo he tino mafaꞌneꞌaꞌe itaꞌamoꞌeꞌmo anavalelino uno Isalelikotegamo maiꞌniye.

22 Akaleyasiꞌmo afoꞌamo Heloti aimuꞌyaleꞌmo maiꞌneno yagaino neꞌapate, huꞌa huꞌ-nageno Yosefeꞌa afiteno Yuta kotegamo uno maisiyafeꞌmo koli huꞌniye. Alagamunaageyana Yuta kotegamo uka oꞌmaiyo, huno ha paiꞌnigeno afitenoꞌaeꞌmo Galeliya koteg-amo uteno 23 Nasalasa taonifiꞌmo uno maiꞌniye. Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalohuꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, Nasalasa vekae, huꞌa agi aegae, huꞌa huꞌnayagemo afole aisiyafeꞌmo Nasalasa taonifiꞌmo uno maiꞌniye.

3Yoniꞌa ani faleno neꞌapateya vekamoꞌa aeno hakalo huno hapa paiꞌniya gemae(Mk 1:2-8; Lu 3:1-18; Yo 1:19-28)

1 Ani afinaꞌmo ani faleno neꞌapateya vekamo Yoniꞌa eno Yutiya kotegamo kaꞌmekoteꞌmomaiꞌneno aepa faino aenohakalo hunohapa paiꞌniye. 2Hapapainoꞌaeꞌmo, Gotiꞌavayaꞌaiteꞌmo yagaino apatesiya afinaꞌmo alagi ago hogo huꞌniyanagi lapaipamo alitapaafe leyo, huno hapa paino maiꞌniye. 3 Aiyeyaꞌa Gotitegati gemo alinineno aeno hakalohuno hapa nepaiya vekamoꞌa Yonifeꞌmo ava gemo hunoꞌaeꞌmo,

Page 94: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 3:4 91 Matiyu 4:4Mago vekamo eno kaꞌme kotega maiꞌnenoꞌaeꞌmo, Ala kava neꞌmo esiya kaꞌmo valitapa

ateyo. Esiya kaꞌmo api kaꞌmo valitapa ateyo, huno keya aeno ge nehiye,huno avoꞌmo kae maleꞌniye. 4 Yoniꞌa kukenaꞌamo kamolu afumo ayokatetiꞌmo alohuꞌnaya kukenamo vaiteno kamolu agufaletiꞌmo alo huꞌnaya mapalumo afafaleꞌmoaeteno akenuꞌe kevekeve anuꞌeꞌmo neno maiꞌniye. 5 Asole vayaꞌmo alopa taonimoYulusalemu taonifatiꞌmo agaetegamo egemuki Yutiya kotegatiꞌmo aluga aluga haopale-gatiꞌmo ege Yoneni aniꞌmo nelamiya haopalegatiꞌmo ege huꞌa eꞌnae. 6 Apakaemoeꞌa hosu kavaꞌapieꞌmo aeꞌa hakalo huꞌa ha paiꞌnageno Yoneni anipiꞌmo ani falenoapateꞌniye. 7 Asole Falasi mono vayanagi Satiyusi mono vayanagi huꞌa ani falenoapatesiyafeꞌmo agaetegamo eꞌnageno apaketenoꞌaeꞌmo, Nagaloꞌyave vayaꞌmogitapae,huno, Gotiꞌa aipamo leno lapatesiya afinaꞌmo ago afole aigefe nehiyanagi ina laꞌmo,afaꞌa faitapa kasalo paegae, huno lapa paiꞌniye. 8 Lapaipamo alitapa afe leꞌnisayanasaufa kavaꞌmo hutetapa alita nave liyo. 9 Lapakaemo, Emalehamuꞌa lagaiti laginagonetimo maiꞌniye, hutapa lapakesa oꞌafiyo. Gotiꞌa mani yafapatiꞌmo Emalehamu ag-inagoꞌamo afaꞌa alino hamaleno apategaiye. 10 Koꞌneletiꞌmo yosamo hafuꞌyaꞌaꞌeꞌmoheno halagatino atalesiyafeꞌmo ago alo huno maleꞌniye. Agaemo muki yosamoꞌmoalagepa alagamo noꞌaesiyana koꞌneletiꞌmo heꞌya aino atafiꞌmo kaegaiye. 11 Nagaemolapaipamo alitapa afe leꞌnaya kavatefeꞌmo aniꞌaletikeꞌmo faleꞌna nelapatovanagenonagae nakame huno esiya vekamoꞌmo Goti Aote Aunemeꞌaletiꞌe ataletiꞌeꞌmo ani falenolapategaiye. Agae lokiyaꞌamoꞌmo nagae lokiyaꞌnimo ago aeno naga seꞌniyaꞌmofeꞌmoafa neꞌmo maiꞌneꞌna aliꞌyaꞌamo neꞌaluva vekaꞌagana huꞌna maiꞌnovanageꞌna suꞌaletiꞌmonofiꞌamo afaꞌa hakalu osegauve. 12 Agaemo sipetiꞌamo ayapiꞌmo aliꞌniyanageno vitimohaletiꞌyaꞌamo sipetiletiꞌmo haleteno neꞌyaꞌamo alino noꞌafiꞌmo anupa huno maletenohaletiꞌyaꞌamo alino yu oseno neleya atafiꞌmo kaegaiye, huno hapa paiꞌniye.

Yoniꞌa Yesuꞌmo ani faleno ateꞌniya gemae(Mk 1:12-13; Lu 3:21-22)

13 Ani afinaꞌmo Yesuꞌa Galeliya kotegatiꞌmo Yoniꞌa ani faleno atesiyafeꞌmo Yonenianitegamoeꞌniye. 14EꞌniyaꞌmonanafaYoniꞌa ge huno atafauno atesiyafeꞌmohunoꞌaeꞌmo,Kagaekeꞌmo ani faleka nateganaꞌmonanafa kagaemo nagaetegamo eꞌnane, huno hapaiꞌnigenoꞌaeꞌmo 15 Yesuꞌa, he, ani kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa hemenimo kagaemogeꞌnimo afa akamehugetaꞌao. Ani kava hisuꞌanamuki Goti geꞌamo akamehutetaꞌa fatagokavaꞌamo alitaꞌa he titaꞌa ategauꞌae, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmoYoniꞌa, he kanalene, hunohuꞌniye.

16Yoniꞌa Yesuꞌmo ani faleno atetegenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa anipatiꞌmo haineneꞌegenoꞌaeꞌmokokuꞌnaꞌmo aino akaka vaeꞌnigeno ageyana Goti Aunemeꞌamo kaugoꞌyave namaganahuno agaeteꞌmo emineꞌnigeno ageꞌniye. 17 Kokuꞌnapatiꞌmo mago gemo hunoꞌaeꞌmo,ani vekaeꞌmo nagaiꞌni nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya mafaꞌneꞌnimo maiꞌniye. Agae-feꞌmo lusi kava huꞌna amuse huꞌna neꞌatove, huno huꞌniye.

4Sataniꞌa Yesuꞌmo amalageka huꞌniya gemae(Mk 1:12-13; Lu 4:1-13)

1 Yoniꞌa Yesuꞌmo ani faleno atetegenoꞌaeꞌmo Goti aote Aunemeꞌamoꞌmo Yesuꞌmoavalelino uno Nevoꞌa amalageka hisiyafeꞌmo kaꞌme kotegamo ateꞌniye. 2 Agaemo fotiꞌafelugaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo neꞌyaꞌmo oꞌneno maiꞌnigeno aga teno maiꞌniye. 3Apamalagekanehiya neꞌmoꞌa agaetegamo eno avaꞌyi huteno, Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnisanana maniyafafeꞌmo, peleti mayamo alika hamalo, huka ha paiyo, huno ha paiꞌniye. 4 Yesuꞌageꞌaleꞌmo aeno atagaina huno ha painoꞌaeꞌmo, Goti mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniyagemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo,vayaꞌmogimo peleti mayaꞌageꞌmo neꞌnisayana alagepa huꞌa oꞌmaigayaꞌmonanafa Gotiꞌa

avayafatiꞌmo muki huꞌniya geꞌamo afiteꞌapaeꞌmo alagepa huꞌa maigae,

Page 95: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 4:5 92 Matiyu 4:22

huno ha paiꞌniye. 5 Nevoꞌa aote taonifiꞌmo avalelino uno alopa aote yatala mononoꞌmonokatoꞌmuleꞌmo avalelino haino alino he tino ateꞌnenoꞌaeꞌmo, 6Gotimafaꞌneꞌamomaiꞌnisanaꞌmoꞌmo aeka lako aika asagauka aiyo. Mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniyagemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Gotiꞌa enisole vayaꞌaeꞌmo, yagaitapa ateyo, huno hapa paiteno alino apatesigeꞌa emi eꞌa

katafausageno yafateꞌmo kaiyafiꞌmo okahaegaiye,huno huꞌniyaꞌmofeꞌmae, huno ha paiꞌniye. 7Ha paiꞌniyaꞌmonanafa Yesuꞌa, magoꞌe hunomukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Ala kava neꞌmo Gotitapimofeꞌmo amalageka osiyo,huno avoꞌmo kae maleꞌniye, huno ha paiꞌniye. 8Nevoꞌa halate yatala avefiꞌmo avalelinohaino ateꞌnenoꞌaeꞌmo muki ma mopafi haneꞌniya yaꞌamogi ala kini vayaꞌai konagimopagi konali yaꞌapimogi huno alino ave liꞌniye. 9 Ave liteno ha painoꞌaeꞌmo, na-gaeteꞌmo kaleꞌya faiꞌneka mono hisanaꞌmoꞌmo muki mani yaꞌamo afaꞌa aliꞌna kamiguve,huno ha paiꞌniye.

10 Yesuꞌa, Sataniyo, huno, ataleka kaune ho. Mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniyagemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Ala kava netapimo Gotitapimofekeꞌmo mono hutetapa agaekeꞌmo akame hiyo,huno avoꞌmokaemaleꞌniye, hunohapaiꞌnigeno 11Nevoꞌa atalenouꞌnigeꞌapaeꞌmo enisolevayaꞌmogimo emiꞌeꞌa ha maeꞌnae.

Yesuꞌa Galeliya kotegamo uno aliꞌyaꞌamo aepa faino aeno hakalo huno hapa paiꞌniya gemae(Mk 1:14-15; Lu 4:14-15)

12 Mago vayaꞌmogimo, Yoniꞌa ago kalavusi huꞌa ateꞌnae, huꞌa huꞌnageno Yesuꞌaafitenoꞌaeꞌmo ani haopalegatiꞌmo ataleno Galeliya kotegamo uꞌniye. 13AgaemoNasalasataonifiꞌmo uno oꞌmaiꞌnifa Galeliya kotega ani kotu agiꞌnaleꞌmo haneꞌniya taonimoSepalani koteꞌe Nafatalai koteꞌeꞌmo haneꞌniya taonimo Kapeneyamu taonifiꞌmo unomaiꞌniye. 14 Aiyeyaꞌa Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiyavekamoꞌa huꞌniya gemo afole aisiyafeꞌmo uno maiꞌniye. Aiyeyaꞌa hunoꞌaeꞌmo,15 Alopa kaniꞌamoꞌmo Sepalani koꞌe Nafatalai koꞌeꞌmo haneꞌniya haopalegamo solovala

aniꞌmo mugagayaga faliga Yoneni aniꞌmo nelamiya haopalega Galeliya kotegaalu nofi vayaꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaitegamo aeno ha leꞌnigeꞌa ageꞌnae. 16 Ha leyaꞌmoꞌa hani huꞌniya yapiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌaitegamo aeno ha leꞌnigeꞌa ageꞌnae.Nefaliya aune kavaꞌmoꞌa apakenopaleꞌmo kino apati kaeꞌnigeꞌa hani huꞌniyayapiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaitegamo aeno ha leꞌniye,

huno avoꞌmo kaemaleꞌniye. 17Yesuꞌa ani haopalegamo uno aepa faino aeno hakalo hunohapa painoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa vayaꞌaiteꞌmo yagaino apatesiya afinaꞌmo ago hogo huꞌniyanagilapaipamo alitapa afe leyo, huno hapa paino maiꞌniye.

Yesuꞌa loleꞌe loleꞌe vayaꞌaifeꞌmo keya aeno ge huꞌniya gemae(Mk 1:16-20; Lu 5:1-11)

18 Yesuꞌa Galeliya kotega ani kotu agiꞌnaleꞌmo uneno nehunoꞌaeꞌmo anakeyanalole konagalaꞌmo noyame neꞌaliꞌa vekalaꞌmo maiꞌnaꞌageno anakeꞌniye. Mago vekamoagiꞌamo Saimoniꞌa mago alu agiꞌamo Pitaꞌe konagaꞌamo agiꞌamo Eꞌnaluꞌeꞌmo umenimoani kotupiꞌmo yaga auꞌana neꞌmalaꞌageno anakeꞌniye. 19Yesuꞌa, Noyamemo neꞌaliꞌa kavahutana vayaꞌmo apavalelitana nagaetegamo esaꞌafeꞌmo aliꞌna lanaya malegauvanagietana nakame hiꞌao, huno hana paiꞌniye. 20Malage huꞌana umeniꞌanimo ataleꞌana eꞌanaakame huꞌnaꞌae. 21 Akame huꞌnaꞌageno Yesuꞌa uno anakeyana mago alu lole kona-galaꞌmo Sepeti mafaꞌnelaꞌmo Yemisiꞌe aganaꞌamoꞌmo Yoniꞌeꞌmo sipifiꞌmo maiꞌnaꞌagenoanakeꞌniye. Anakaemo afoꞌanimoꞌeꞌmo umenimo aliꞌana alagepa nehaꞌageno 22 Yesuꞌakeya aeno ge huꞌnigeꞌanaeꞌmo malage huꞌana sipiꞌe afoꞌanimoꞌeꞌmo ataleꞌana eꞌanaakame huꞌnaꞌae.

Page 96: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 4:23 93 Matiyu 5:13Yesuꞌa kaita hapauꞌniya vayaꞌmo alino hapageno apatege Goti gemo aeno hakalo huno hapa

paige huno maiꞌniya gemae(Lu 6:17-19)

23 Yesuꞌa Galeliya haopalegamo umenitata huno muki Yu vayaꞌai mono nopiꞌmo alinoapaya malege Gotiꞌa yagaino apatesiya kavafeꞌmo alagepa faigoko gemo aeno hakalohuno hapa paige muki alu kaita alu kaitaꞌmo hapauꞌniya vayaꞌe muki hosu apakufamokaliꞌniya vayaꞌeꞌmo alino alagepa huno apatege huno maiꞌniye. 24 Ani kava huꞌniyaava gemoꞌa muki Siliya kotegamo aino atagu faeno uneno huꞌnigeꞌa afiteꞌapaeꞌmomuki alu kaita alu kaitaꞌmo hapauꞌniya vayanagi lusi apakafu nekiya vayanagi hosuapaune vayaꞌmo apaipafiꞌmo maiꞌnaya vayanagi hafosa neꞌapamagiya vayanagi kanagekanaga osuꞌa neꞌmaiya vayanagi huꞌa agaetegamo apavaleli eꞌa apateꞌnageno alinoalagepa huno apateꞌniye. 25Muki asole vayaꞌmo Galeliya haopalegatiꞌmo ege Nekapolisihaopalegatiꞌmo ege Yulusalemu taonifatiꞌmo ege Yutiya haopalegatiꞌmo ege Yonenianiꞌmo muga faliga haopalegatiꞌmo ege huꞌa eꞌa akame huꞌnae.

51 Asole vayaꞌmo ete ete huꞌnageno Yesuꞌa apaketenoꞌaeꞌmo avefiꞌmo haino itopale

maiꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo agaetegamo eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌ-nagenoꞌaeꞌmo 2 aepa faino alino apaya maleꞌniye.

Alagepa huꞌa neꞌmaiya vayaꞌaifeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae(Lu 6:20-23)

3 Hapa painoꞌaeꞌmo, launelametefeꞌmo kagemi yatimo ageta oꞌmaleꞌnona vayaꞌmomaiꞌnone, huꞌa apakesa neꞌafisaya vayaꞌmogimo Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kegiꞌyafiꞌmohaiꞌa maiꞌnageno muki yaꞌamo apakaiꞌapi yaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo Goti aulagaleꞌmoalagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae. 4 Gotiꞌa yulagefa neꞌaiya vayaꞌaiapaipamo alino falu huno apategaiyaꞌmofeꞌmo aulagaleꞌmo alagepa huꞌamaiꞌnayanageꞌaafaꞌa apamogaga aigae. 5 Himuꞌnamu kavaꞌmo osuꞌa yagu yaga kavaꞌmo huꞌa neꞌmaiyavayaꞌmogimo muki afoꞌapimogi yaꞌmo mafaꞌneꞌapimogimo neꞌaliya kava huꞌa mukima mopamo aligayaꞌmofeꞌmo Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌaapamogaga aigae. 6Goti fatago kavaꞌaeꞌmo apaka neteya vayaꞌmo alino apamisigeꞌa neꞌaapamu hugayaꞌmofeꞌmo Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌamaiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogagaaigae. 7 Gotiꞌa alu vayaꞌaifeꞌmo hapau huꞌa apateteꞌa hapa neꞌmaya vayaꞌaifeꞌmo hauhuno apateteno hapa maegaiyaꞌmofeꞌmo Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌaafaꞌa apamogaga aigae. 8 Yaveyave apaipa vayaꞌmogi Gotiꞌmo afaꞌa agegayaꞌmofeꞌmoaulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae. 9Gotiꞌa aliꞌa nanu aeꞌaneꞌapataya vayaꞌaifeꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo, mafaꞌneꞌnimo maiꞌnae, huno hapa paigiyaꞌ-mofeꞌmo aulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae. 10 Fatagokavaꞌapilefeꞌmo apaini huꞌa neꞌapatageꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogimo Gotiꞌa yagaino neꞌap-ateya kegiꞌyafiꞌmo haiꞌa maiꞌnageno muki yaꞌamo apakaiꞌapi yaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmoGoti aulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae. 11Nagaetefeꞌmohuꞌa faipa huꞌa lapatege apaini huꞌa lapatege lapakaefeꞌmo aigofe gemo huꞌapaeꞌmo, anihosu kavaꞌmo nehae, ina hosu kavaꞌmo nehae, huꞌa nehisayana Goti aulagaleꞌmo alagepahutapa maiꞌnayanagetapa afaꞌa lapamogaga aigae. 12 Alopa miyatapimo kokuꞌnapiꞌmolapateꞌniya miyatapimo aligayaꞌmofeꞌmo lapaipafiꞌmo alagepa hutapa lapamogaga aiyo.Apakaemo hogoteꞌa ani agufa kavaꞌmo huꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogimo Gotitegati gemoalini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌaifeꞌmo apaini huꞌa apateꞌnayaꞌmofeꞌmolapamogaga aiyo.

Hagegana hutapa maige ha le yakana hutapa maige huꞌnaya vayaꞌmogitapaeꞌmo huꞌniyagemae

(Mk 9:50; Lu 14:34-35)13 Lapakaemo ma mopafi vayaꞌai hageꞌapigana hutapa maiꞌnae. Maiꞌnayaꞌmonanafa

hagemoꞌmo haga nehiya yaꞌamo hano hisiyana haiya kava huno halate haga nehiya

Page 97: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 5:14 94 Matiyu 5:29yaꞌamo alino hamalegaiye. Aliꞌyaꞌamo ohanegaiyaꞌmofeꞌmo aliꞌa yaga auꞌa ataleꞌnageꞌaani hageleꞌmo apaiyaletiꞌmo aeꞌa umenitata nehae.

14 Lapakaemo ma mopafi vayaꞌai ha le yaꞌapigana hutapa maiꞌnae. Mago taonimoavefiꞌmo ki maleꞌnisaya taonimoꞌmo fala kino ohanegaifa afole yateꞌmo haneꞌnisigeꞌaagegae. 15 Vayaꞌmogimo lamufiꞌmo kani aeꞌa kaeteꞌapaeꞌmo paketimo afeꞌalumelaganoꞌmalafa hiꞌyalamutekeꞌmo malenageno muki ani nopiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo alagepahuno aeno ha leno neꞌapategeꞌa ageꞌa ha leꞌa neꞌmaiye. 16 Ani kava hutapa vayaꞌaiapaulagaleꞌmo kanitapimo aetapa ha legeꞌapao alagepa kavatapimo ageteꞌapaeꞌmokokuꞌnapi afotapimo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa ateyo.

Keꞌaepa geꞌaeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae17 Lapakaemo nagaefeꞌmo, agaemo Mosese keꞌaepa geꞌe Gotitegati gemo alini eꞌa

aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌai geꞌapiꞌeꞌmo alino atalesiyafeꞌmo eꞌniye, hutapalapakesa oꞌafiyo. Aliꞌna atalesuvafeꞌmo oꞌmeꞌnofa aliꞌna afole aiꞌna atesuvafekeꞌmoeꞌnove. 18 Lama ge lapa nepauve, huno, Keꞌaepa gemoꞌmo aise yaꞌatomogi alagenayaꞌmo magoke yaꞌatomogi huno alagi hano osuno afaꞌa haneme haneme neꞌvisigenokokuꞌnaꞌe mopaꞌeꞌmo hano hugiye. Hogoteno muki keꞌaepa geꞌamo afole aite afole aitehuno afole aino hano hugiye. 19 Inagi mago neꞌmoꞌa henaga keꞌaepa gefatiꞌmo magoaise gemo amagino ataleteno vayaꞌmogi amagiꞌa atalesayafeꞌmo alino apaya malesiyanaGotiꞌa yagaino neꞌapateya koteꞌmo ina agufa neꞌmo maigiye. Maigiyaꞌmonanafa magoneꞌmoꞌa keꞌaepa gemo akame nehunoꞌaeꞌmo vayaꞌmogi akame hisayafeꞌmo alino apayamaleꞌnisiyana Gotiꞌa yagaino neꞌapateya koteꞌmo ala neꞌmo maigiye. 20 Nagaemo lapapaiꞌnaeꞌmo, fatago kavatapimoꞌmo keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalayavayaꞌai fatago kavaꞌapiꞌe Falasi mono vayaꞌai fatago kavaꞌapiꞌeꞌmo alagi aeno oꞌagas-esiyana Gotiꞌa yagaino neꞌapateya koteꞌmo faletutapa ohaigae, huno hapa paiꞌniye.

Apaipamo neleya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Lu 12:57-59)

21 Akeyaꞌvilaga vayaꞌmogimo huꞌapaeꞌmo, Vayaꞌmo kamiti oꞌapamagiyo. Mago neꞌmoꞌamago vekamo kamiti amagisigeꞌapaeꞌmo agoti huꞌa ategae, huꞌa huꞌnagetapa ago afiꞌnae.22 Afiꞌnayaꞌmonanafa nagaemo huꞌnaeꞌmo, mago neꞌmoꞌa agaetegamo hosu kavaꞌmoosuꞌnisiya konagaꞌamofeꞌmo aipamo leno atesiyana agoti huno ategaiye. Mago neꞌmoꞌakonagaꞌamofeꞌmo, nagiꞌnaga vekae, huno huꞌnisiyana kanisole vayaꞌaitegamo avalelinouno alino he tino ategaiye. Magoneꞌmoꞌa konagaꞌamofeꞌmo, faipa nagiꞌnaga vekae, hunohuꞌnisiyana ata kopiꞌmo uꞌa nelamiya kateꞌmo neꞌviye.

23 Ani gemo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌmo ofalinimo amisanafeꞌmo hiꞌyalamuteꞌmomaleꞌnekaeꞌmo, konagaꞌnimoꞌa nagaefeꞌmo hosu aipamo kalino neꞌnate, huka kagesaneꞌafisanana 24 ofalini hiꞌyalamutetiꞌmo ataleka uka hogoteka alika kao yaꞌmo hutetanamagoke lanaipa lanakesamo alitetana atagi negeka eka ofalinimo amiyo. 25 Magoneꞌmoꞌa, agoti huꞌna kategesuve, huno hisigekaeꞌmo malage huka alika alagepa hukaalika fako huka ato. Agotileꞌmo kavalelino oꞌuꞌnisigekaekeꞌmo kategamo neꞌutanaeꞌmomalage huka alika alagepa huka ato. Fiku yanageno kavalelino uno alino fako hunoneꞌapateya neꞌmo ayapiꞌmo katesigeno alino fako huno neꞌapateya neꞌmoꞌa kavalelinouno ati vekamo ayapiꞌmo katesigeno ati vekamoꞌa alino kalavusi huno kategaiye. 26Lamage kaha nepauve, huno, anonakalefeꞌmo alagi maleka hano osisanaꞌmoꞌmo afaꞌa atalekaoꞌugane.

Kumai kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae27 Mago vayaꞌmogimo, Kumai kavaꞌmo osiyo, huꞌa huꞌnagetapa ago afiꞌnae. 28 Mani

gemo ago huꞌnayaꞌmonanafa hemenimo nagaemo lapa paiꞌnaeꞌmo, Mago vekamoꞌa akanomo agetenoꞌaeꞌmo haꞌye nehisiyana aipafiꞌmo ani a kanoꞌeꞌmo kumai kavaꞌmohuꞌniye. 29 Lamaga lapaulagamoꞌmo lapayate aliꞌnisigetapa hosu kavaꞌmo nehisayanaalita katitapa ataleyo. Lapakufafatiꞌmo magoke yatapimo alitapa atalesayana ata

Page 98: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 5:30 95 Matiyu 5:45kopiꞌmo oꞌvisayana kanale hugiyaꞌmonanafa hosu kavaꞌmo nehisageno muki lapak-ufaꞌaꞌeꞌmo alino ata kopiꞌmo yaga auno lapatalesigenoꞌaeꞌmo hosugiye. 30 Lamagalapayaꞌmoꞌa lapayate aliꞌnisigetapa hosu kavaꞌmo nehisayana heta hatagautapa ataleyo.Lapakufafatiꞌmo magoke yatapimo alitapa atalesayana ata kopiꞌmo oꞌvisayana kanalehugiyaꞌmonanafa hosu kavaꞌmo nehisageno muki lapakufaꞌaꞌeꞌmo alino ata kopiꞌmoyaga auno lapatalesigenoꞌaeꞌmo hosugiye.

31 Akeyaꞌvilaga vayaꞌmogimo, Mago vekamoꞌa aꞌamo ha faino atalesiyafeꞌmo hunoꞌaeꞌmohapa faiꞌa neꞌapatalaya avoꞌmo kaeno amiteno hafaino ataleno, huꞌa huꞌnae. 32 Mani gemohuꞌnayaꞌmonanafa hemenimo nagaemo huꞌnaeꞌmo, mago vekamoꞌa aꞌamoꞌmo kumaikavaꞌmo osuꞌnisiya a kanomo ha faino ataleꞌnisiyana kumai kavaꞌmo hisiyafekeꞌmo hafaino atalegaiye. Ani kava huno mago neꞌmoꞌa ha faino ataleꞌnisiya aꞌmo aliꞌnisiyanakumai kavakeꞌmo nehiye.

Gotitegatiꞌmo alagi lama gemo nehuve, hutapa osiyo, huno huꞌniya gemae33 Akeyaꞌvilaga vayaꞌmogimo magoꞌe gemo huꞌapaeꞌmo, Gotitegatiꞌmo alagi lama

gemo nehuve, hutapa hisaya gemo amagitapa oꞌataletapa alagi akame hiyo, huꞌahuꞌnagetapa ago afiꞌnae. 34 Mani gemo huꞌnayaꞌmonanafa hemenimo nagaemo lapapaiꞌnaeꞌmo, Gotitegatiꞌmo alagi lama gemo nehuve, hutapa osiyo. KokuꞌnapiꞌmoGotiꞌa fai maiꞌneno yagaino neꞌapateya aimuꞌyamo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo muga anagakokuꞌnategatiꞌmo alagi lama gemo nehuve, hutapa osiyo. 35MamopafiꞌmoGotiꞌa aiyamoaeno neꞌmaiya mopamo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo ma mopaletiꞌmo alagi lama gemo nehuve,hutapa osiyo. Yulusalemu taonimo hogote kini neꞌmo taoniꞌamo haneꞌniyaꞌmofeꞌmoYulusalemu taonifatiꞌmo alagi lama gemo nehuve, hutapa osiyo. 36 Lapakaemo anupalapayokapatiꞌmo magoke lui lapayokamo afaꞌa alitapa afole aitapa oꞌatege kalonolapayokapatiꞌmo magoke anupa lapayokamo afaꞌa alitapa afole aitapa oꞌatege hugayaꞌ-mofeꞌmo lapaniletiꞌmo alagi lama gemo nehuve, hutapa osiyo. 37 He, nehutapaeꞌmoheꞌagekeꞌmo hiyo. Haꞌao, nehutapaeꞌmo haꞌaoꞌagekeꞌmo hiyo. Magoꞌe hutapa hosuagufa gemo nehaya gemo alagi hosu netegatiꞌmo neꞌe.

Hosu kavaꞌmo anonatapileꞌmomagoꞌe hutapa halate hosu kavaꞌmo osiyo, huno huꞌniya gemae(Lu 6:29-30)

38 Akeyaꞌvilaga vayaꞌmogimo, Mago neꞌmoꞌa kaulagamo aino apalo atisigekaeꞌmo ani kavahuka agae aulagamo aika apalo atiyo. Kaveꞌmo aino atafaisigekaeꞌmo ani kava huka agaeaveꞌmo aika atafaiyo, huꞌa huꞌnagetapa ago afiꞌnae. 39 Mani gemo huꞌnayaꞌmonanafahemenimo nagaemo lapa paiꞌnaeꞌmo, Lapakaetegamo hosu kavaꞌmo hisagetapaeꞌmoafaꞌa maiyo. Mago neꞌmoꞌa lapakalametaleꞌmo lapamagisigetapaeꞌmo magokayagalapakalametamo aita afe letapa amigeno lapamagino. 40 Mago neꞌmoꞌa siotitapimoalisiyafeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, agoti huꞌna lapategesuve, huno hisigetapaeꞌmo alapa saketi-tapiꞌeꞌmo asagitapa amiyo. 41Mago gamani neꞌmoꞌa hunoꞌaeꞌmo, kuꞌnileꞌmo nahamaetaalitapa kofilitutapa mago afafaleꞌmo nateyo, huno hisigetapaeꞌmo kuꞌamo ha maetapaalita kofilita utapa atetetapaeꞌmo halate magoꞌe hutapa alitapa kofilita utapa megaafagiꞌaleꞌmo ateyo. 42 Mago neꞌmoꞌa hunoꞌaeꞌmo, mago yaꞌmo namiyo, huno lapafigesigetapaeꞌmo afa amiyo. Mago neꞌmoꞌamago yafeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, yoka namiyo, hunolapafi gesigetapaeꞌmo lapakameꞌya oꞌamitapa afa amiyo.

Kame vayatapieꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapaino, huno huꞌniya gemae(Lu 6:27-28,32-36)

43 Akeyaꞌvilaga vayaꞌmogimo huꞌapaeꞌmo, lapaopaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo la-pau lapayamopafiꞌmo lapauꞌninagetapa kame vayatapieꞌmo olapauꞌninagetapa lapainihutapa apateyo, huꞌa lapa paiꞌnagetapa ago afiꞌnae. 44 Lapa paiꞌnayaꞌmonanafahemenimo nagaemo, kame vayatapieꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapaino. Huꞌa faipahuꞌa lapatesaya vayaꞌaifeꞌmo, Gotiꞌa lapa maeno, hutapa hapa paiyo. Lapakaefeꞌmoalagi ohapauꞌnisiya vayaꞌaitegamo alagepa kavaꞌmo hiyo. Lapakaetegamo hosu kavaꞌmohuteꞌa apaini huꞌa nelapatesaya vayaꞌaifeꞌmo nunumu hutapa apateyo. 45 Lapakaemo

Page 99: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 5:46 96 Matiyu 6:15kokuꞌnapi Afotapimokana hutapa maisayafeꞌmo ani agufa kavaꞌmo hiyo. Agaemo hosuvayaꞌaitegaꞌe alagepa vayaꞌaitegaꞌefeꞌmo, yegemo lo, huno nehigenoꞌaeꞌmo apakaeteꞌmoyegemo nele. Agaemo fatago kavaꞌmo nehaya vayaꞌaitegaꞌe fatago kavaꞌmo nosayavayaꞌaitegaꞌefeꞌmo koꞌmo aiyo, huno nehigenoꞌaeꞌmo apakaeteꞌmo koꞌmo neꞌaiye.46 Apakaemo lapakaefeꞌmo hapau apayamopafiꞌmo nehapausiya vayaꞌaifekeꞌmo lapaulapayamopafiꞌmo nelapausiyana na agufa miyatapimo aligae. Takesi moni neꞌaliyavayaꞌmogimo ani agufa kavaꞌmo nehae. 47 Konagatapiekeꞌmo ge apamamaetapa alitapafalu fala hutapa apatetetapaeꞌmohaiya kava higetapamago vayaꞌmo aetapaneꞌapakasae.Haꞌao, malaga vayaꞌmogimo ani agufa kavaꞌmo nehae. 48Kokuꞌnapi Afotapimoꞌa alagepakavaꞌageꞌmonehiya kava hutapa alagepa kavaꞌageꞌmohutapamaiyo, hunohapa paiꞌniye.

6Afaꞌa hapa maeꞌa neꞌapamiya kavafeꞌmo ava ge huꞌniya gemae

1 Ehetapiye, huꞌna, Vayaꞌmogimo lapakesayafeꞌmo apaulagaleꞌmo vayaꞌmo hapamaesaya agufa kavaꞌmo osiyo. Hisagenoꞌaeꞌmo kokuꞌnapi afotapimoꞌa miyatapimoolapamigiye.

2 Aeꞌa ati nekaya vayaꞌmogimo kagemi yaꞌapimo ohaneꞌnisiya vayaꞌmoapamisayafeꞌmo pikuli nehaya vayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌapaeꞌmo, hogoteta utapa pikulimohiyo, huꞌa hapa nepaiye. Pikulimo huꞌnageꞌapaeꞌmo vayaꞌmogi ala apakiꞌapimoapamisayafeꞌmo mono nopiꞌmofi kategamofi huꞌa kagemi yaꞌapi ohaneꞌniya vayaꞌmoaliꞌa neꞌapamiye. Ani kava osiyo. Lama ge lapa nepauve, miyaꞌapimo ago aliꞌnae.3 Ani kavaꞌmo nehayaꞌmonanafa kagemi yaꞌapimo ohaneꞌnisiya vayaꞌmo apamigefeꞌmonehisagenoꞌaeꞌmo hoga lapayaꞌmoꞌmo lamaga lapayaꞌmoꞌa hisiya kavafeꞌmo oꞌageno.4 Afotapimoꞌa fala kitapa apamisaya kavatapimo agetenoꞌaeꞌmo muki vayaꞌaiapaulagaleꞌmo miyatapimo lapamigiye.

Mani gemo hutapa nunumu hiyo, huno huꞌniya gemae(Lu 11:2-4)

5 Aeꞌa ati nekaya vayaꞌmogimo muki vayaꞌmogi apakesayafeꞌmo muki mono nopiꞌmohe tiꞌa maiꞌneꞌa nunumu huge u eꞌa nehayategaꞌeꞌmo he tiꞌa maiꞌneꞌa nunumu hugenehae. Ani kava hutapa nunumu osiyo. Lama ge huꞌnaeꞌmo, miyaꞌapimo ago aliꞌnae.6Nehayaꞌmonanafa Afotapimofeꞌmo nunumu hugefeꞌmo notapifiꞌmo haitapa kitamo kimaleꞌnetapa fala kino neꞌmaiya nefekeꞌmo nunumuhiyo. Afotapimoꞌmo fala kita nehayakavatapimo neꞌageya neꞌmoꞌa muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo miyatapimo lapamigiye.7 Goti geꞌamo alagi noꞌafiya vayaꞌmogimo muki afinaꞌmo magoke agufa geꞌageꞌmo hulihuliꞌa neꞌuꞌapaeꞌmo, muki afinaꞌamo nehuna gemo afaꞌa afigiye, huꞌa apakesa neꞌafiye.Ani kava hutapa nunumu osiyo. 8 Apakaekana hutapa oꞌmaiyo. Lapakaemo hogotetapaafotapimofeꞌmo kafu hisaya kavafeꞌmo ge hutapa afi okeꞌnagenoꞌaeꞌmo ago ageꞌniye.

9 Lapakaemo nunumu hugefeꞌmo ina ge hutapa hiyo,kokuꞌnapi Afotimogae, hutapa, kagikamo alagepa huno kaote haneꞌniyanageꞌa aliꞌa

asaga hisaya kavaꞌmo haneꞌniye. 10 Vayaꞌaiteꞌmo yagaika apatesana kavakamoafole aino. Muki kokuꞌnapi vayaꞌmogimo kahauꞌniya kavakamo akame ne-haya kava huꞌa ma mopafi vayaꞌmogimo kahauꞌniya kavakamo akame hiyo.11 Hemenimo nesuna neꞌyaꞌmo lamiyo. 12 Lagaetegamo hosu kavaꞌmo nehayavayaꞌaifeꞌmo afaꞌa ateyo, huta nehuna ge huka lagaemo kagaetegamo hosukavaꞌmo nehisunagekaeꞌmo afaꞌa ateyo, huka huvo. 13 Lamalageka hisiya ka-vategamo lavalelikuka olateka hosu kavategatiꞌmo alika aika atagineka lategetaeno. Kagaika himamukaletiꞌe ha le konali yakaletiꞌeꞌmo yagaika neꞌapatane. He,lama ge.

14 Apakaemo lapakaetegamo hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌaifeꞌmo, kanalenagi afaꞌaateyo, hutapa hapa paisagenoꞌaeꞌmo kokuꞌnapi Afotapimoꞌmo ani agufa gegeꞌmo hunolapakae hosu kavafeꞌmo afaꞌa ateyo, huno lapa paigiyaꞌmonanafa 15 alu vayaꞌai hosu

Page 100: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 6:16 97 Matiyu 6:30kavaꞌapimo alitapa oꞌatalesayana ani kava huno Afotapimoꞌmo hosu kavatapimo afaꞌaalino oꞌatalegaiye, huno hapa paiꞌniye.

Neꞌyaꞌmo mo nesiya kavafeꞌmo huꞌniya gemae16 Aeꞌa ati nekaya vayaꞌmogimo neꞌyaꞌmo oꞌneꞌa mosiꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo neꞌyaꞌmo

mo nesiya kavaꞌapimo aliꞌa apave lisayafeꞌmo hosu apaugosamo nekaliye. Lama gelapa nepauve, miyaꞌapimo ago aliꞌnae. Neꞌyaꞌmo mositapa maiꞌnetapaeꞌmo hosu lapau-gosamo okaliyo. 17Neꞌyaꞌmomositapamaiꞌnetapaeꞌmo uvelimo alitapa lapakenopafiꞌmofaletetapaeꞌmo lapaugosafiꞌeꞌmo faleyo. 18 Vayaꞌmogimo, neꞌyaꞌmo oꞌneꞌa mosiꞌa maiꞌ-nae, huꞌa osisayafeꞌmae. Afotapimoꞌmo fala kino maiꞌniya neꞌmoꞌa lapakaemo falanekiya kavatapimo agetenoꞌaeꞌmo muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo miyatapimo lapamigiye.

Alagepa yaꞌapimo ageꞌa alu ai neꞌmalaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Lu 12:33-34)

19 Alagepa kagemi yatapimo ma mopafiꞌmo agetapa alita alu ai oꞌmaleyo, kafamoꞌmohatagauge oꞌaniꞌya faige kumaya vayaꞌmogi noꞌmo aeꞌa yakiꞌa kumayaꞌmo alige hugae.20 Alagepa kagemi yatapimo agetapa kokuꞌnapikeꞌmo alu ai maleyo, kafamoꞌmo ohata-gauge oꞌaniꞌya ofaige kumaya vayaꞌmogi noꞌmo aeꞌa yakiꞌa kumaya oꞌalige hugae.21 Alagepa yatapimo agetapa alu ai neꞌmalaya kotegageꞌmo lapaipa lapakesamo hainonehane.

Apakupiꞌmo kani aeno ha neleya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Lu 11:34-36)

22 Lapaulagamo lapakupi lamugana huno haneꞌniye. Lapaulagamoꞌmo ageno alagepahuno neꞌagesiyana lapakupiꞌmo aeno ha lesigeno ha le yaꞌmo havaiteno hanegaiye.23 Lapaulagamoꞌmo hosu kavaꞌmo huno neꞌagesiyana lapakupiꞌmo hani husigeno haniyaꞌmoꞌa havaiteno hanegaiye. Lapakupiꞌmo aeno ha nolesiyana lusi kava huno hanihuꞌniya yaꞌmo lapakupiꞌmo nehane.

Kagemi yafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Lu 16:13; 12:22-31)

24 Mago aliꞌyaꞌmo neꞌalisiya vekamoꞌa lole aliꞌya aepa vekalaꞌaniteꞌmo afaꞌa aliꞌyaoꞌaligiye. Agaemo mago alu aliꞌya aepa nefeꞌmo ohauꞌnisigeno mago alu nefekeꞌmohau ayamopafiꞌmo hauꞌnisigeno geꞌamo afiteno alu aliꞌya aepa nefeꞌmo ohauꞌnisigenoakameꞌya amigiye. Lapakaemo ani kava hutapa Goti aliꞌyaꞌe ma mopafi aliꞌyaꞌeꞌmo afaꞌaoꞌaligae.

25 Inagi ma mopafi maisaya kavafeꞌmo, na neꞌyaꞌmo negaune, hutapa huge na aniꞌmonegaune, hutapa huge na kukenamo lagufaleꞌmo alita vaigune, hutapa huge hutetapalapakesa alaꞌamo afitapa lapausoli osiyo. Ofalitapa afaꞌa neꞌmaiya kavakeꞌmo hogotekavaꞌmo haneꞌnigeno neꞌyaꞌmo henaga yaꞌmo haneꞌniye. Lapakufageꞌmo hogote yaꞌmohaneꞌnigeno kukenamo henaga yaꞌmo haneꞌniye. 26 Haleli uꞌeꞌa nehaya nama ana-gaꞌaifeꞌmo lapakesa afiyo. Nama anagaꞌmogimo avina yaꞌmo ohakalege hoyaꞌapifatiꞌmoneꞌyaꞌmo oꞌalige neꞌyaꞌmo aliꞌa noꞌapifiꞌmo alu ai oꞌmalege nehayaꞌmonanafa kokuꞌnapiafotapimoꞌmo neꞌyaꞌapimo afaꞌa neꞌapamiye. Lapakaemo nama anagaꞌmo ago aetapaapaka setapa hogote vayaꞌmomaiꞌnae. 27Lapakaepatiꞌmo ina laꞌmohausoli huteno agesaalaꞌamo neꞌafisiyana afaꞌa maisiyafeꞌmo aise afinaꞌmo magoꞌe huno alino yatala hunoategaiye.

28 Na kava higetapaeꞌmo kukenatapimo alisayafeꞌmo lapausoli hutetapa lapakesaalaꞌamo neꞌafiye. Kahaufilaga kahaumoꞌmo ause neheya kavafeꞌmo lapakesa afiyo.Kahaumoꞌa aliꞌyaꞌmo oꞌalige kukenamo alo osuge nehiyaꞌmonanafa afaꞌa nehage.29 Nehageyaꞌmonanafa ausemoꞌa ala neꞌapimo kini vekamo Salomoniꞌa vaino aliꞌniyakukenaꞌamo ago aeno agaseꞌniye. 30 Inagi Gotiꞌa kahaufilaga kahaumo hemenimohaneꞌniyanageno egamo ata lesiya kahaumo ausemo alino vaino neꞌateyaꞌmofeꞌmokukenatapimo magoꞌe huno lapamigiye. Gotifekeꞌmo laha maegaiye, hutapa aiseꞌamo

Page 101: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 6:31 98 Matiyu 7:14lapakesa afitapa fatago nehae. 31 Lapakaemo, haiyatetiꞌmo neꞌyatimo aliniteta ne-gaune, hutapa huge, haiyatetiꞌmo anitimo hefita negaune, hutapa huge, haiyatetiꞌmokukenatimo alita vaigune, hutapa huge hutetapa lapausoli hutetapa lapakesa alaꞌamooꞌafiyo. 32 Malaga vayaꞌmogimo mani yafeꞌmo hapaꞌye nehigeꞌapaeꞌmo kahauya huꞌamaiꞌnae. Kokuꞌnapi afotapimoꞌmo ofalitapa afaꞌa maisayafeꞌmo neꞌyatapiꞌe kukenat-apiꞌeꞌmo alisaya yatapimo haneꞌniye, huno ago ageꞌniye. 33 Lapakaemo hogotetapaGotiꞌa yagaino neꞌapateya vayapiꞌmo haitapa maige fatago kavaꞌamo alige hutapamaisayafeꞌmo kahauya hiyo Gotiꞌa muki yaꞌmo ma mopafi maisaya yaꞌmo magokepiꞌmolapamigiyaꞌmofeꞌmae. 34 Lapamigiyaꞌmofeꞌmo egamo afole aisiya kavafeꞌmo lapausolihutetapa lapakesa alaꞌamo oꞌafiyo. Ega afinafeꞌmo agaiꞌa yafekeꞌmo agesamo afigiye.Hemenimo afole neꞌaiya hanageke yaꞌmo haine.

7Aliꞌa fako huꞌa neꞌapataya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Lu 6:37-38,41-42)

1 Gotiꞌa kavatapimo alino fako huno olapatesiyafeꞌmo alu vayaꞌai kavaꞌapimo alitapafako hutapa oꞌapateyo. 2 Haiya kava hutapa vayaꞌai kavaꞌapimo alitapa fako hutapaneꞌapatesafi ani agufa kavakeꞌmo huno alino fako huno lapategaiye. Na agufa ka-vatetiꞌmo alitapa fako hutapa neꞌapatesafi ani agufa kavakeꞌmo huno alino fako hunolapategaiye. 3Na kava higetapaeꞌmo konagatapimo aulagafiꞌmo afayaꞌmo haneꞌnigetapaneꞌagayaꞌmonanafa lapaulagafiꞌmo latapa yakefamo haneꞌniya yaꞌmo noꞌagae. 4 Latapayakefamo lapaulagafiꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa na kava higetapaeꞌmo konagatapieꞌmo,kaulagafatiꞌmo afayaꞌmo aliꞌna atalegauve, hutapa nehae. 5 Aetapa ati nekaya vayane,huꞌna, alagepa hutapa agetetapa konagatapimo aulagafatiꞌmo afayaꞌmo alitapa atale-sayafeꞌmo hogotetapa lapaulagafatiꞌmo latapa yakefamo alitapa akaitapa ataleyo.

6 Gotitegatiꞌmo aote yaꞌmo alitapa kalamo oꞌapamiyo. Lapakaemo alopa miyatetiꞌmomiya nefaiya sesumo alitapa yaga autapa afu anagaꞌmo oꞌapamiyo, fiku apaiyaletiꞌmoaeꞌa latapaiteꞌa lapaegae.

Nunumu hisuna kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Lu 11:9-13)

7 Ge hutapa afi nekegenoꞌao afaꞌa alino lapamigiyanagi. Kahauya hiyo agetapaava tegayanagi. 8 Hakalu hakalu nehigenoꞌao kitamo yakino lapategaiyanagi. Mukivayaꞌmogi Gotifeꞌmo ge huꞌa afi nekaya vayaꞌmogimo afaꞌa aligae. Kahauya nehayavayaꞌmogimo ageꞌa ava teꞌa aligae. Hakalu hakalu nehaya vayaꞌmo faleꞌa haisayafeꞌmokitamo yakino apategaiye.

9 Lapakaepatiꞌmo mago mafaꞌnemoꞌa afoꞌamofeꞌmo, mayamo alika namiyo, huno afinekesigenoꞌaeꞌmoafoꞌamoꞌmomagoyafaꞌmo alino amigifiye. 10 Inagimagonoyamealikanamiyo, huno afi nekesigenoꞌaeꞌmo afoꞌamoꞌmo nagaloꞌyavemo alino amigifiye. Haꞌao,alino oꞌamigiye. Lapakaemo mafaꞌnetapimo mago hosu yaꞌmo alitapa noꞌapamiye.11 Lapakaemo hosu vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmonanafa mafaꞌnetapimo alagepa yakeꞌmo ali-tapa neꞌapamiya kava huno kokuꞌnapi afotapimoꞌmo magoꞌe huno aeno lapaka senomaiꞌnenoꞌaeꞌmo ge huꞌa afi nekaya vayaꞌmo alagepa yaꞌmo alino apamigiye. 12Mosesekeꞌaepa geꞌe Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌai gemoꞌeꞌmoaepaꞌamoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, lapakaitapimo na agufa kavafeꞌmo lapauꞌnisifi ani agufakavakeꞌmo hutapa muki vayaꞌaitegamo hiyo.

Lole katalafeꞌmo huꞌniya gemae(Lu 13:24)

13 Alino apagoꞌya lagauno apatalesiya kate kipaꞌmo alopa kipaꞌe alopa kaꞌeꞌmohaneꞌnigeꞌa muki asole vayaꞌmo ani kateꞌmo neꞌvayaꞌmofeꞌmo aise kipapiꞌmo haitapafaleyo. 14 Afaꞌa maisaya yaꞌmo alisaya kate kipaꞌmo aise kipaꞌmo haneꞌnigeno lokiya

Page 102: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 7:15 99 Matiyu 8:4kaꞌmo haneꞌnigeꞌa magoke magoke vayaꞌmogigeꞌmo ha ha huꞌa kahauya huꞌa ageꞌa avanetae, huno hapa paiꞌniye.

Yosaeꞌmo aeno kalafefa ge huꞌniya gemae(Lu 6:43-44; 13:25-27)

15 Aigofe vayaꞌmogi Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiyavayaꞌaifeꞌmo ehetapiye. Apakaemo sipisipi agufamo heꞌa kalopaeꞌa apakufaleꞌmovailiꞌneꞌa neꞌayaꞌmofeꞌmo afela kalamoꞌmo vayaꞌmo nehapaeya kalagana huꞌa maiꞌnae.16Apaipafatiꞌmo alagamo neꞌaesigetapa apaketetapaeꞌmo, haiya agufa vayaꞌmomaiꞌnafi,hutapa apakegae. Aufe yosamoꞌmo haga nehiya nofi alagamo afaꞌa neꞌaefiye. Hosukahaumoꞌa haga alagamo afaꞌa neꞌaefiye. Haꞌao. 17 Alagepa yosamoꞌmo alagepa ala-gaꞌageꞌmo neꞌae. Hosu yosamoꞌmo hosu yosa alagaꞌageꞌmo neꞌae. 18Alagepa yosamoꞌmohosuyosa alagamoafaꞌa oꞌaegaiye. Ani kavahunohosuyosamoꞌmoalagepa yosa alagamoafaꞌa oꞌaegaiye. 19Muki yosaꞌamo alagepa alagamo noꞌaeya yosamo ago heꞌya aiteꞌa aliꞌaatafiꞌmo yaga auꞌa nekae. 20He, apaipafatiꞌmo alagamo aeꞌnisigetapa apaketetapaeꞌmohaiya agufa vayaꞌmo maiꞌnafi hutapa apaketapa aeto hugae.

21 Muki vayaꞌmogimo nagaefeꞌmo huꞌapaeꞌmo, ala kava nene, ala kava nene, huꞌanehaya vayaꞌmogimo Gotiꞌa yagaino neꞌapateya koteꞌmo afaꞌa faleꞌa ohaigayaꞌmonanafakokuꞌnapi afoꞌnimoꞌmo hauꞌniya kavaꞌageꞌmo nehaya vayaꞌageꞌmo afaꞌa faleꞌa haigae.22 Ani alopa afinaꞌmo afole neꞌaisigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmogimo nagaefeꞌmo, Alakava nene, Ala kava nene, huꞌa, kagikaletiꞌmo Goti geꞌamo aeta hakalo huta hapaopaiꞌnopiye. Kagikaletiꞌmo vayaꞌai apaipafatiꞌmo hosu apaune vayaꞌmo alita hapafaita oꞌapataleꞌnopiye. Kagikaletiꞌmo asole noꞌagaya aune kavaꞌmo osuꞌnopiye, huꞌanaha paisageꞌnaeꞌmo, 23hosu kava nehaya vayanageꞌna alagi olapakeꞌnovanagi nagaete-gatiꞌmo ago ataletapa lapaune heyo, huꞌna hapa paiguve.

Lole vekalaꞌmoganimo noꞌmo ki maleꞌnaꞌa kavafeꞌmo anava gemo huꞌniya gemae(Lu 6:47-49)

24 Ani kavafeꞌmo huꞌnaeꞌmo, muki vayaꞌmogimo mani hapa nepauva gemo afiteꞌaakame nehaya vayaꞌmogimo mago afiteno ageꞌniya vekamoꞌa noꞌamo alopa yafateꞌmofaino ateteno ki maleꞌniya vekagana huꞌa maiꞌnae. 25 Koꞌmo aige aniꞌmo hege yasimoalige hulino eno noꞌamo alino agoꞌya faisiyafeꞌmo huꞌniyana alopa yafateꞌmo noꞌamofaino ateteno ki maleꞌniyaꞌmofeꞌmo asagauno oꞌaiꞌniye. 26 Inagi muki vayaꞌmogimomani nehuva gemo fiku afiteꞌa akame nosaya vayaꞌmo mago negi vekamoꞌa noꞌamo aniasuepaleꞌmo fiku ki maleꞌniya vekagana huꞌa maiꞌnae. 27Koꞌmo aige aniꞌmo hege yasimoalige hulineno noꞌamo alagi alino agoꞌya faino ataleꞌnigeno lusi kava huno asagaunoaiꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

28 Yesuꞌa mani gemo hapa paino hano huꞌnigeꞌapaeꞌmo afa vayaꞌmogimo afiꞌa hapauaiꞌnae. 29Yesuꞌa keꞌaepa gemo aliꞌa apaya neꞌmalaya tisa vayaꞌapigana huno alino apayaoꞌmaleꞌnifa himamuꞌaletiꞌmo alino apaya maleꞌniyaꞌmofeꞌmo afiꞌa hapau aiꞌnae.

8Lepalosi ya hauꞌniya vekamo alino alagepa huno ateꞌniya gemae(Mk 1:40-44; Lu 5:12-14)

1 Yesuꞌa avelegatiꞌmo emineꞌnigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmo akame huꞌa emiꞌeꞌnae.2 Inagi lepalosi ya hauꞌniya vekamoagaetegamoeno aleꞌya faiꞌnenoꞌaeꞌmo, Ala kavanene,huno, kahauꞌnisiyana afaꞌa alika alagepa huka nategane, huno huꞌniye. 3 HuꞌnigenoYesuꞌa ayaꞌmo alino ataleno agufaleꞌmo maleꞌnenoꞌaeꞌmo, Nahauꞌniyanagi alagepahuka afaꞌa maiyo, huno nehigenoꞌaeꞌmo lepalosi yaꞌamo malage huno hano huꞌniye.4Yesuꞌa ha painoꞌaeꞌmo, kateꞌmoneꞌukaeꞌmomago vayaꞌaifeꞌmohapa opaikamonohunoneꞌapateya vekalegageꞌmo uka aliꞌna alagepa huꞌna kateꞌnova kagufamo alika ave liyo.Apakaemo lepalosi yaꞌamo ago hano huꞌniye, huꞌa kagesayafeꞌmo kagufamo alika ave

Page 103: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 8:5 100 Matiyu 8:20liteka akeyaꞌvilagamo Moseseꞌa amiyo, huno huꞌniya ofalinimo alika amiyo, huno hapaiꞌniye.

Ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekaeꞌmo ava ge huꞌniya gemae(Lu 7:1-10)

5 Yesuꞌa Kapeneyamu taonifiꞌmo uno nehaigenoꞌaeꞌmo mago Lomu nofi vekamo ativayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa ha maesiyafeꞌmo ge huno afi geꞌniye. 6 Alakava nene, huno, aliꞌyaꞌnimo neꞌaliya vekamo noꞌnifiꞌmo lusi kava huno agafu kiꞌnigenoalagi kanage kanaga osuno havaeno neꞌmaiye, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 7 Uꞌna afaꞌaaliꞌna alagepahuꞌna ategauve, hunohapaiꞌniye. 8Yagainoneꞌapateya vekamoꞌa, Ala kavanene, huno, Alagepa vekamo oꞌmaiꞌnovaꞌmofeꞌmo noꞌnifiꞌmo eka haikeka maisanafeꞌmooꞌnahauꞌniyanagi keꞌageꞌmo hugenoꞌao aliꞌyaꞌnimo neꞌaliya vekamo hagesigeno he tinoalagepa huno maino. 9Mago vayaꞌmogi yagaiꞌa neꞌnategeꞌna nagaemo ati vayaꞌaiteꞌmoyagaiꞌna neꞌapatove. Mago vekaeꞌmo uvo, huꞌna nehugenoꞌaeꞌmo neꞌviye. Magovekaeꞌmo eno, huꞌna nehugenoꞌaeꞌmo neꞌe. Aliꞌyaꞌnimo neꞌaliya vekaeꞌmo huꞌnaeꞌmo,ani aliꞌyaꞌmo aliyo, huꞌna nehugenoꞌaeꞌmo ani aliꞌyaꞌmo afaꞌa neꞌaliye, huno ha paiꞌniye.

10 Yesuꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo hau aiꞌniye. Agaemo akame nehaya vayaꞌaifeꞌmo,Lama ge lapa nepauve, huno, Nagaemo muki Isaleli vayaꞌai apaipafiꞌmo ani agufalokiya apakesa afiꞌa fatago huꞌnaya kavaꞌapimo oꞌapakeꞌnove. 11 Lapa nepauve, asolevayaꞌmo Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnaya vayaꞌmo yegemo haine neꞌeya kotegatiꞌmoege yegemo lamino nefaleya kotegatiꞌmo ege huꞌa Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kopiꞌmohaiꞌa Emalehamuꞌagi Aisikiꞌagi Yekopuꞌagi huꞌamagokepi lokaeꞌamaiꞌneꞌa neꞌyaꞌmoneꞌamaigayaꞌmonanafa 12 Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kotetiꞌmo mafaꞌneꞌamo hani kopiꞌmoalino yaga auno apatalesigeꞌapaeꞌmo malaga maiꞌneꞌa aviꞌya huge apavepiꞌmo haniꞌaagafu kige huꞌa maigae, huno huteno 13 yagaino neꞌapateya vekaeꞌmo, Naha maegaiye,huka kagesa afika fatago huꞌnanaꞌmofeꞌmo kaha maegauvanagi afaꞌa uvo, huno hapaiꞌnigeno ani afinaꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamo kaitaꞌamo hageꞌnigeno he tinoalagepa huno maiꞌniye.

Yesuꞌa asole vayaꞌmo alino alagepa huno apateꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Mk 1:29-31; Lu 4:38-39)

14 Yesuꞌa Pita nopiꞌmo faleno haino ageyana Pita ayemoꞌamoꞌmo amuko kaitaꞌmohauꞌnigeno havaeno maiꞌnigeno ageꞌniye. 15 Agaemo ageteno ayateꞌmo ayaꞌmomaleꞌnigeno amuko kaita hauꞌniya kaitaꞌamo ago hageꞌnigeno he tino neꞌyaꞌmo alo hunoapamiꞌniye.

16 Uneꞌamo Yesutegamo asole hosu apaune vayaꞌmo vayaꞌai apaipafiꞌmo maiꞌnayavayaꞌmo apavaleliꞌeꞌa apateꞌnae. Yesuꞌa geꞌaletiꞌmo hosu apaune vayaꞌmo vayaꞌaiapaipafatiꞌmo alino hapa faitalegeꞌa uꞌnageno muki alu kaita alu kaitaꞌmo hapauꞌniyavayaꞌeꞌmo alino hapageno apateꞌniye. 17 Agaemo Aiyeyaꞌa Gotitegati gemo alini-neno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoꞌa mani kavafeꞌmo huꞌniya gemo afoleaisiyafeꞌmo huꞌniye. Aiyeyaꞌa hunoꞌaeꞌmo,Agaemo alu kaita alu kaitaꞌmo lahauꞌniya kaitaꞌmo laha maeno alinino uno ataleꞌniye,huno avoꞌmo kae maleꞌniye.

Akame hisaꞌa vekalaꞌanifeꞌmo hana paiꞌniya gemae(Lu 9:57-60)

18 Yesuꞌa apakeyana asole vayaꞌmogimo eꞌa faiꞌa ku aiꞌa ateꞌnageno apaketenoꞌaeꞌmogeꞌamoneꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo,mugagayaga faligamo lakaeta vigetao, huno hapa paiꞌniye.19Mago neꞌmo keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeno alino apaya neꞌmaleya vekamoꞌa agaetegamoeno ha painoꞌaeꞌmo, Tisao, huno, haiya kotegamo visapigeꞌna afaꞌa kakame huꞌna uguve,huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 20 Yesuꞌa geꞌaleꞌmo aeno atagaina huno ha painoꞌaeꞌmo,Afela kalamogi nehavaya kelimohanege namamogi apanoꞌmohanege huꞌniyaꞌmonanafaVemo mafaꞌnemo havaesiya noꞌmo ohaneꞌniye, huno ha paiꞌniye.

Page 104: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 8:21 101 Matiyu 9:421 Mago alu vekamo geꞌamo neꞌafiya vekamoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, huno,

kanalene, huka hugeꞌnao hogoteꞌna uꞌna afoꞌnimoꞌmo aliꞌna kiꞌna ateteꞌnae, hunohuꞌnigenoꞌaeꞌmo, 22 fali kavategamoneꞌmaiya vayaꞌmogimo falisaya vayaꞌapimo aliꞌa kiꞌaapategayanagi kagaemo ataleka eka nakame huvo, huno ha paiꞌniye.

Yesuꞌa yasiꞌe aniꞌefeꞌmo afaꞌa maiꞌao, huno huꞌniya gemae(Mk 4:36-41; Lu 8:22-25)

23 Yesuꞌa sipifiꞌmo haino maiꞌnigeꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo akame huꞌa haiꞌasipifiꞌmo maiteꞌa uꞌnae. 24Neꞌvagenoꞌaeꞌmo malage huno ani kotuteꞌmo lusi kava hunoyasimo aliꞌnigeno aniꞌmoꞌa aino holakau holakau huno haino sipifiꞌmo havaitetenoaeno lapanegefeꞌmo huꞌniyaꞌmonanafa Yesuꞌa aukeꞌmo kaleno maiꞌniye. 25 Geꞌamoneꞌafiya vayaꞌmogimo uꞌa hau neꞌa ateteꞌapaeꞌmo, Ala kava nene, huꞌa, hogoꞌamoago aniꞌmo nesuna agufa kavaꞌmo nehunagi he tika lagufamo alika katika lato, huꞌahuꞌnagenoꞌaeꞌmo, 26 Aiseꞌatoꞌamo lapakesa afitapa fatago huꞌnaya vayanagi na kavahigetapaeꞌmo koli nehae, huno hapa paiteno he tino yasiꞌe aniꞌefeꞌmo afaꞌamaiꞌao, hunoke hanauꞌnigeꞌana yasiꞌe aniꞌeꞌmo alagi afaꞌa haneꞌnaꞌae. 27 Muki vayaꞌamogimo anikavaꞌmo ageteꞌapaeꞌmo hapau aiteꞌa, Vae, huꞌa, yasimoꞌe aniꞌmoꞌeꞌmo geꞌamo afiteꞌanaafaꞌa maiꞌnaꞌagi ani vekamo na agufa vekamo maiꞌniye, huꞌa huꞌnae.

Yesuꞌa lole vekalaꞌani anaipafatiꞌmo hosu apaune vayaꞌmo alino hapa faino apataleꞌniyagemae

(Mk 5:1-17; Lu 8:26-37)28 Yesuꞌa ani kotuꞌmo lakaeno mugagayaga faliga Gegasini vayaꞌai haopalega uno

avaꞌyi nehigeꞌanaeꞌmo lole vekalaꞌmo faliꞌnaya vayaꞌmo kiꞌa neꞌapataya yafa no kap-atiꞌmo eꞌana Yesuꞌeꞌmo fotu huꞌnaꞌae. Anaipafiꞌmo hosu apaune vayaꞌmo maiꞌnayaꞌ-mofeꞌmo lusi kava huꞌana negi maleteꞌana afela kavaꞌmo nehaꞌa vekalaꞌmo maiꞌnaꞌaꞌ-mofeꞌmo muki vayaꞌmo ani haopalegamo oꞌuꞌnae. 29 Anakaemo eꞌana Yesuꞌeꞌmo fotuhuteꞌanaeꞌmo, Goti mafaꞌneꞌamogae, huꞌa, lagaetegamo na kava huka latesanafeꞌmoneꞌane. Kayoꞌmo lamisana afinaꞌmo afole oꞌaiꞌniyanagi lagafu kisiya yaꞌmo alikalamisanafeꞌmo neꞌapiye, huꞌa afi geꞌnae.

30 Asole afu anagaꞌmo aise afagiꞌaleꞌmo kahaumo neꞌa maiꞌnae. 31 Hosu apaunevayaꞌmogimo Yesufeꞌmo, Alika laha faika latalegefeꞌmo hukaeꞌmo asole afu anagaꞌaiapaipafiꞌmo alika laha faitalegeta faletuta haita maino, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo,32 afaꞌa viyo, huno hapa paiꞌnigeꞌa lole vekalaꞌani anaipafatiꞌmo ataleꞌa apaune heꞌa uꞌaafu anagaꞌai apaipafiꞌmo faleꞌa haiꞌnae. Faleꞌa haiꞌnageꞌapaeꞌmo muki afu anagaꞌamoaulafilagatiꞌmo nagu nagu huꞌa lamiꞌa anipiꞌmo asagauꞌa aiteꞌa aniꞌmo neteꞌa faliꞌnae.33 Ani afu anagaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmo apaune hetaleꞌa uꞌa taonifilagamomuki huꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌa hapa paige Yesuꞌa ani lole vekalaꞌani anaipafiꞌmohosu apaune vayaꞌmo maiꞌnaya vekalaꞌanitegamo huꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌahapa paige huꞌa hapa paiꞌnae. 34 Muki taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimo uꞌa Yesuꞌmoageteꞌapaeꞌmo, kahao ke honanagi, lagae kotetiꞌmo ataleka uvo, huꞌa ha paiꞌnae.

9Yesuꞌa mago kanage kanaga osuno neꞌmaiya vekamo alino alagepa huno ateꞌniya gemae(Mk 2:1-12; Lu 5:17-26)

1 Yesuꞌa sipifiꞌmo haino maiteno aino atagi neno agaiꞌa taoniꞌalagamo uno avaꞌyihuꞌniye. 2 Mago vayaꞌmogi kanage kanaga osuno yakaikonaꞌaleꞌmo havaeno neꞌmaiyavekamo avaleliꞌeꞌa Yesu haopaleꞌmo ateꞌnae. Yesuꞌa agaiꞌaeꞌmo apakesa afiꞌa fatagohuꞌnaya kavaꞌapimo apaketenoꞌaeꞌmo kanage kanaga osuno neꞌmaiya vekaeꞌmo hapainoꞌaeꞌmo, mafaꞌneꞌnimogae, huno, hosu kavakamo aliꞌna ataleꞌnovanagi koli osukakaipamoꞌmo falu hino, huno ha paiꞌniye. 3 Keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apayaneꞌmalaya vayaꞌmogimo, Ani vekamoꞌa Gotifeꞌmo huno faipa huno neꞌate, huꞌa apaipafiapakesamo afiꞌnae. 4 Yesuꞌa apakesamo afiꞌnaya apakesamo apaketenoꞌaeꞌmo, na kava

Page 105: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 9:5 102 Matiyu 9:19higetapaeꞌmo hosu lapaipa lapakesa neꞌafiye. 5 Nagaemo huꞌnaeꞌmo, hosu kavakamoaliꞌna ataleꞌnove, huꞌna huꞌnovanageꞌna hemenimo he tika umenitata huvo, huꞌnahisuvana haiya gemoꞌmo lokiyaꞌamo ohaneꞌniye. 6Vemo mafaꞌnemoꞌa hosu kavaꞌapimoalino atalesiya himamuꞌamo alino lapave ligiye, huno hapa paiteno kanage kanaga osunoneꞌmaiya vekaeꞌmo, he tika yakaikonakamo aliteka nokalegamo uvo, huno ha paiꞌnigeno7 he tino noꞌalegamo uꞌniye. 8 Asole vayaꞌmogimo ani kavaꞌmo ageteꞌapaeꞌmo lusi kavahuꞌa hapau aiteꞌa Gotiꞌa ani agufa himamuꞌamo vayaꞌmo alino neꞌapamiyaꞌmofeꞌmoagiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa ateꞌnae.

Matiyufeꞌmo ge huꞌniya gemae(Mk 2:13-17; Lu 5:27-32)

9Yesuꞌa ani haopalegatiꞌmo ataleno uno ageyana takesimoni neꞌaliya vekamo agiꞌamoMatiyuꞌa takesi monimo neꞌaliya nopiꞌmo fai maiꞌnigeno ageꞌniye. Agetenoꞌaeꞌmo,ataleka eka nakame huvo, huno ha paiꞌnigeno ataleno eno akame huno uꞌniye.

10 Yesuꞌa haino Matiyu nopiꞌmo fai maiꞌnigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmo takesi monineꞌaliya vayaꞌe hosu vayane, huꞌa nehaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo eꞌa agaeꞌe geꞌamo neꞌafiyavayaꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌneꞌa neꞌyaꞌmo neꞌnae. 11 Falasi mono vayaꞌmogiapaketeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, Na kava higeno tisa vekatapimoꞌa takesimoni neꞌaliya vayaꞌe hosu vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌneno neꞌyaꞌmo neꞌne, huꞌage huꞌa apafi geꞌnae.

12 Yesuꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo, lota vayaꞌmogimo kaita ohapauꞌniya vayaꞌaitegamouꞌa aliꞌyaꞌmo noꞌalifa kaita hapauꞌniya vayaꞌaitekeꞌmo uꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaliye. 13 Gotimukufi gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Afumo heꞌa ofalini namisayafeꞌmo oꞌnahauꞌniyaꞌmonanafahapau huꞌa apatesayafekeꞌmo nahauꞌniye, huno avoꞌmo kae maleꞌniya gemo aepaꞌamoafisayafeꞌmo utapa kahauya hutapa ageyo. Nagaemo fatago vayaꞌaifekeꞌmo keya aeꞌnage hisuvafeꞌmo oꞌmeꞌnofa hosu vayaꞌaifeꞌmo keya aeꞌna ge hisugeꞌa eꞌa apaipamo aliꞌaafe lesayafekeꞌmo eꞌnove, huno hapa paiꞌniye.

Neꞌyaꞌmo mo nesiya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mk 2:18-22; Lu 5:33-39)

14 Ani afinaꞌmo Yoni geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi eꞌa huꞌapaeꞌmo, lagaeꞌe Falasi monovayaꞌeꞌmo muki afinaꞌmo neꞌyaꞌmo oꞌneta mo nesunaꞌmonanafa na kava higeꞌa gekamoneꞌafiya vayaꞌmogi neꞌyaꞌmo mo nosiye, huꞌa ge huꞌa afi geꞌnae. 15 Yesuꞌa hapapainoꞌaeꞌmo, saufa aꞌmo aliꞌniya vekaꞌe ao vayaꞌaꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌamaiꞌneꞌapaeꞌmoyulagefa noꞌaiyaꞌmonanafa henagaꞌamo mago vayaꞌmogimo aꞌmo aliꞌniya vekamoapakaetegatiꞌmo avaleliꞌa visageꞌapaeꞌmo neꞌyaꞌmo oꞌneꞌa mo sigae.

16 Atafa lavolavomo apake neꞌaigeꞌapaeꞌmo saufa lavolavomo sese osuꞌnaya lavolav-oletiꞌmo lagauꞌa nofakaniye. Saufa lavolavoletiꞌmo lagauꞌa fakaniteꞌa sese nehis-agenoꞌaeꞌmo atupaꞌamoꞌmo aino vayu husigeno atalagauno alino avala aigiye. 17 Anikava huꞌa vayaꞌmogi saufa nofi alagafati aniꞌmo aliꞌa afu agufa keꞌmo atafa heꞌniyakepiꞌmo nolakiye. Aliꞌa lakisayana atafa keꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo aeno apalo atinoaniꞌmo asagauno aisigeno keꞌamo hosugiye. Saufa afu agufa kepiꞌmo saufa aniꞌmo aliꞌalakisagenoꞌaeꞌmo saufa aniꞌmoꞌa saufa kepiꞌmo alagepa huno hanegaiye, huno hapapaiꞌniye.

Kaita hauꞌniya a kanomo alino hageno ateteno faliꞌniya aꞌmafaꞌnemo alino he tino ateꞌniyagemae

(Mk 5:22-43; Lu 8:41-56)18 Ani gemo hapa nepaigenoꞌaeꞌmo Yu monoteꞌmo neꞌyagaiya vekamoꞌmo eno

aiyafiꞌmo ape huno aleꞌya faino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, aꞌmafaꞌneꞌnimo hemenimo ago fal-iꞌnigeꞌna neꞌogi uka agufaleꞌmo kayaꞌmomalegeno he tino, huno ha paiꞌnigeno 19Yesuꞌahe tino uꞌnigeꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa uꞌnae.

Page 106: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 9:20 103 Matiyu 9:38

20 Neꞌvagenoꞌaeꞌmo mago a kanomo tuolofuꞌa kafuga aiguꞌyaꞌmo hauge hauge hunomaiꞌniya a kanomoꞌmo Yesu akamelegatiꞌmo eno yatala kukenamo atupaleꞌmo ay-atetiꞌmo ame aliꞌniye. 21Agaemo, kukenaꞌalekeꞌmo ame alisugenoꞌaekeꞌmo aiguꞌyaꞌnimohano hugiye, huno aipafiꞌmo agesamo afiꞌniye. 22 Yesuꞌa aino afe leno agetenoꞌaeꞌmo,Aꞌmafaꞌneꞌnimogae, huno, kagesamo afika fatago nehana kavakamoꞌmo alino hano hunokateꞌniyanagi koli osuka afaꞌa maiyo, huno ha nepaigenoꞌaeꞌmo aiguꞌyaꞌamo malagehuno hano huꞌniye.

23 Yesuꞌa uno yagaino neꞌapateya vekamo nopiꞌmo faleno haino apakeyana feliopakepatiꞌmo nehaya agufa apake aige asole vayaꞌmogimo kagegage huge huꞌa maiꞌnagenoapaketenoꞌaeꞌmo, 24 Ataletapa kumatega utapa lamiyo. Mani aꞌmafaꞌnemo ofaliꞌnifaafaꞌa au kaleno maiꞌniye, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo huꞌa faipa huꞌa ateteꞌa kigi huꞌaateꞌnae. 25Muki vayaꞌamo he tiꞌa kumatega lamiꞌnagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa ani aꞌmafaꞌnemomaleꞌnaya nopiꞌmo haino ayateꞌmo alino he tino ateꞌniye. 26 Ani kavaꞌmo huꞌniya avagemo muki haopalegamo aino atagu faeno uneno huꞌniye.

Yesuꞌa anaulagamo ali huꞌniya vekalaꞌmo alino ayakeno anateꞌniya gemae27 Yesuꞌa ani haopalegatiꞌmo ataleno neꞌvigeꞌanaeꞌmo lole vekalaꞌmo anaulagamo ali

huꞌniya vekalaꞌmo akame huꞌana neꞌuꞌanaeꞌmo, Nevini aginagomo, huꞌana, Kahau hukalaꞌato, huꞌana hume hume eꞌnaꞌae.

28 Yesuꞌa nopiꞌmo faleno haino maiꞌnigeꞌana eꞌana maiꞌnaꞌageno hana painoꞌaeꞌmonagaemo lanaulagamo afaꞌa aliꞌna ayakegauve, hutana lanakesa afitana fatago ne-haꞌafiye, huno anafi geꞌnigeꞌanaeꞌmo, He, Ala kava nene, huꞌana huꞌnaꞌagenoꞌaeꞌmo29 anaulagaleꞌmo ayaꞌmo maleꞌnenoꞌaeꞌmo, Ani kavafeꞌmo lanakesa afitana fatago huꞌ-naꞌaꞌmofeꞌmo mani kavaꞌmo lanakaeteꞌmo afole aigiye, huno hana paiꞌnigeno anaula-galaꞌmo ayakeꞌnigeꞌana ageꞌana ayakeꞌnaꞌae. 30 Yesuꞌa lokiya gemo hana painoꞌaeꞌmo,mago vayaꞌaifeꞌmo hapa opaiꞌao, huno hana paiꞌniyaꞌmonanafa 31uꞌana ava gemo aeꞌanahakalo huꞌana hapa paiꞌnaꞌageno muki mani haopalegamo aino atagu faeno unenohuꞌniye.

Agemo noꞌaiya vekamo alino alagepa huno ateꞌnigeno agemo aiꞌniya gemae32 Lole vekalaꞌmo ataleꞌana neꞌvaꞌageꞌapaeꞌmo mago vayaꞌmogi hosu aune neꞌmo

aipafiꞌmo maiꞌnigeno age oꞌaino neꞌmaiya vekamo Yesutegamo avaleliꞌeꞌa ateꞌnae.33 Yesuꞌa hosu aune neꞌmo alino hafaino ataleꞌnigenoꞌaeꞌmo age oꞌaino neꞌmaiyavekamoꞌa aepa faino age aiꞌnigeꞌapaeꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogi ageteꞌahapau aiteꞌapaeꞌmo, Hogoteno Isaleli kotegamo ani agufa kavaꞌmo afole oꞌaiꞌniye, huꞌahuꞌnae.

34 Huꞌnayaꞌmonanafa Falasi mono vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, hosu apaune vayaꞌaiteꞌmoyagaino neꞌapateya vekamo himamuꞌaletiꞌmo hosu apaune vayaꞌmo alino hapafainoneꞌatale, huꞌa huꞌnae.

Yesuꞌa hau huno apateꞌniya gemae35 Yesuꞌa alopa taonifiꞌe aise taonifiꞌeꞌmo uneno huno Yu vayaꞌai mono nopiꞌe

mono nopiꞌeꞌmo alino apaya malege Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavafeꞌmo alagepafaigoko gemo aeno hakalo huno hapa paige muki alu kaita alu kaitaꞌmo hapauꞌniyavayaꞌmo alino hapageno apatege huno uneno huno maiꞌniye. 36 Agaemo asole vayaꞌmoapaketenoꞌaeꞌmo aipafiꞌmo hau huno apateꞌniye. Sipisipileꞌmo yagaino neꞌapateyavekamo ago apataleno uꞌnigeꞌa sipisipi afumo atagu faeꞌa uꞌeꞌa huꞌa maiꞌnayanahapa maesiya vekamo oꞌmaiꞌnigeꞌa maiꞌnaya kava huꞌa asole vayaꞌmo maiꞌnagenoapaketenoꞌaeꞌmo hau huno apateꞌniye. 37 Inagi geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, hoyafiꞌmolusi neꞌyaꞌmo afu leꞌniyaꞌmonanafa alisaya vayaꞌmo aiseꞌamo maiꞌnae. 38 Ago afuleꞌniyaꞌmofeꞌmo hoya aepa vekaeꞌmo nunumu higenoꞌao hoyaꞌafatiꞌmo neꞌyaꞌmo alisayavayaꞌmo alino apatesigeꞌa ugae, huno hapa paiꞌniye.

Page 107: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 10:1 104 Matiyu 10:2210

Yesuꞌa apa vayaꞌmo alino apateꞌnigeꞌa uꞌnaya gemae(Mk 3:13-19; Lu 6:12-16)

1 Yesuꞌa tuolofuꞌa vayaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌa maiꞌ-nagenoꞌaeꞌmo hosu apaune vayaꞌmo aliꞌa hapafaiꞌa apatalegemuki alu kaita alu kaitaꞌmohapauꞌnisiya vayaꞌmo aliꞌa hapageꞌa apatege hisaya himamuꞌapimo apamiꞌniye. 2 Anituolofuꞌa apa vayaꞌai apakiꞌapimo haneꞌniye. Hogote neꞌmo Saimoniꞌmo mago alu ag-iꞌamo Pitaꞌagi aganaꞌamoꞌmo Eꞌnaluꞌagi Sepeti mafaꞌnelaꞌmo Yemisiꞌagi aganaꞌamoꞌmoYoniꞌagi 3 Filipiꞌagi Matolomiyuꞌagi Tomasiꞌagi Matiyuꞌa takesi moni neꞌaliya vekagiAfiyasi mafaꞌnemo Yemisiꞌagi Taꞌniyasiꞌagi 4 Saimoniꞌmo gamani kavateꞌmo yagaiꞌaneꞌapataya kavafeꞌmo Seloti pati nenagi Yutasi Isakaliyoti kotega vekamo Yesu kutuluyaꞌmo nesiya vekamogi huꞌa maiꞌnae.

5 Yesuꞌa ani tuolofuꞌa vayaꞌmo alino apatetenoꞌaeꞌmo, Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌ-maiꞌnisaya vayaꞌaitegaꞌe Samaliya vayaꞌaitegaꞌeꞌmo oꞌviyo. 6 Isaleli vayapatiꞌmo lagesohuꞌnaya sipisipi vayaꞌaitegageꞌmo viyo. 7Utapaeꞌmo, Gotiꞌa yagaino apatesiya kavaꞌmoalagi hogoꞌamo afole aigefe hiye, hutapa aeta hakalo hutapa hapa paiyo. 8 Kaitahapauꞌnisiya vayaꞌmo alitapa hapagetapa apatege falisaya vayaꞌmo alitapa he titapaapatege lepalosi yaꞌmo hapauꞌnisiya vayaꞌmo alita alagepa hutapa apatege hosu apaunevayaꞌmo alitapa hapafaitapa apatalege hulitapa viyo. Nagaemo fiku lapa maeꞌnalapamiꞌnova kava hutapa fiku hapa maetapa apamiyo. 9Goli monimogi siluva monimogiata leno asagalifa monimogi hutapa kutapifiꞌmo ailitapa oꞌviyo. 10 Vayaꞌai aliꞌyaꞌmoneꞌaliya vayaꞌmo afaꞌa maisaya yaꞌapimo aliꞌa apamisaya kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmokutapimogi lole siotitapimogi lole sutapimogi hayopa kayotapimogi hutapa alinitapaoꞌviyo.

11 Lapakaemo mago alopa taonifiꞌmofi aise taonifiꞌmofi hutapa utapa avaꞌyi hute-tapaeꞌmo ina laꞌmo alagi alisiya vekamo maiꞌniye, hutapa apafi getapa ani vekamoagetetapa noꞌafiꞌmo uta haitapa maime maime neꞌutapaeꞌmo ataletapa viyo. 12Nopiꞌmofaleta nehaitapaeꞌmo, alagepa hutapa maiyo, hutapa hapa paiyo. 13 Ani nopiꞌmoalagi alisaya vayaꞌmo maiꞌnisayana hisaya getapimoꞌa apakaepiꞌmo hanesigeꞌa alagepahuꞌa maigae. Alagi alisaya vayaꞌmo oꞌmaiꞌnisayana alagepa hutapa maiyo, hutapahisaya getapimoꞌa halate aino atagi neno lapakaitapilegamo egaiye. 14Mago vayaꞌmogialiꞌa falu fala huꞌa olapatege getapimo oꞌafige hisayana ani vayaꞌai noꞌapifatiꞌmofitaoniꞌapifatiꞌmofi hutapa ataletapa ugefe nehutapaeꞌmo ili aetapa apatetetapa mumu-sopamo lapaigopalegatiꞌmo aitapa fopo hutaletapa apataletapa viyo. 15 Lama ge lapanepauve, huno, Gotiꞌa agoti huno apatesiya afinaꞌmo Gomola taonifiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌeSotomi taonifiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌeꞌmo hanageke yaꞌmo aligayaꞌmonanafa ani taonifiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmogimo magoꞌe huꞌa aeꞌa apaka seꞌa lusi hanageke yaꞌmo aligae.

16 Afiyo, huꞌna, Nagaemo aliꞌna lapatesugetapa sipisipigana hutapa afela kalamomaiꞌnaya folagapiꞌmo ugae. Nagaloꞌyavemogimo vayaꞌmogi oꞌapamagisayafeꞌmo vasevase huꞌa neꞌvaya kava hutapa viyo. Kaugoꞌyave namamogimo vayaꞌmo ohapaeꞌa afaꞌaneꞌmaiya kava hutapa maiyo. 17 Ehetapiye. Mago vayaꞌmogi kalavusi huꞌa lapateteꞌaagotileꞌmo lapavaleliꞌuꞌa mono noꞌapifiꞌmo nofi kayotetiꞌmo lapamagigae. 18Agotileꞌmolapavaleliꞌuꞌa lapatesagetapa gamani vayaꞌai apaulagaleꞌe kini vayaꞌai apaulagaleꞌeꞌmohe titapamaiꞌnetapa Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo alagepa faigoko gemoaetapa hakalo hutapa hapa paigae. 19 Agoti huꞌa lapatesagetapaeꞌmo na agufa gemohuteta haiya agufa ge huta geꞌapileꞌmo aeta atagaina huta hapa paigune, hutetapalapausoli osiyo. Ani afinaꞌmo afole aisigenoꞌaeꞌmo Goti Aunemeꞌamoꞌmo hapa paisayagemo alino lapamigiye. 20 Lapakaitapimo ani gemo afaꞌa osugayaꞌmonanafa afotapimoAunemeꞌamoꞌmo lapavayafatiꞌmo ge hugiye.

21 Vayaꞌmogimo konagaꞌapimo apamagisayafeꞌmo apavaleꞌa alu vayaꞌai apayapiꞌmoapamigae. Ani kava huꞌa afoꞌapimogimo mafaꞌneꞌapimo apavaleꞌa apamigae. Anikava huꞌa mafaꞌneꞌapimogimo itaꞌapi afoꞌapimogimo apavaleli uꞌa apamigae. 22 Muki

Page 108: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 10:23 105 Matiyu 10:39vayaꞌmogimo nagiꞌnilefeꞌmo apaini huꞌa lapategayaꞌmonanafa oꞌataletapa atafautapaalagi hutapamaimemaimeneꞌvisagenoꞌaeꞌmohanohisiya afinaꞌmo afole aisigenoꞌaeꞌmoGotiꞌa lapakufamo alino katino lapategaiye. 23 Mago taonifatiꞌmo apaini huꞌa lap-atesagetapaeꞌmo ataletapa lapaune hetaletapa alu taonifiꞌmo viyo. Lama ge lapanepauve, lapakaemo muki Isaleli vayaꞌai taoniꞌafi taoniꞌafiꞌmo uteta hutapa hanoosuꞌnisagenoꞌaeꞌmo Vemo mafaꞌnemo eminegaiye.

24 Alino apaya neꞌmalegeꞌa neꞌafiya vayaꞌmogimo alino apaya neꞌmaleya vekamo aeꞌanoꞌagasae. Ani kava huno aliꞌyaꞌamo neꞌaliya neꞌmoꞌa aliꞌya aepa vekaꞌamo aeno noꞌa-gase. 25Mago neꞌmoꞌa alino aya neꞌmaleya vekagana huno maiꞌnisiyana kanalene. Anikava huno mago aliꞌyaꞌamo neꞌaliya neꞌmoꞌa aliꞌya aepa vekaꞌagana huno maiꞌnisiyanakanalene. Vayaꞌmogimo afamo anaga aepa nefeꞌmo Satani agiꞌamo Mielisemuligae huꞌahuteꞌa huꞌa faipa huꞌa neꞌatesayana agae afamo anaga vayaꞌaifeꞌmo magoꞌe huꞌa huꞌafaipa huꞌa apategae.

Gotifekeꞌmo koli hiyo, huno huꞌniya gemae(Lu 12:2-7)

26 Hugayaꞌmofeꞌmo ma mopafi vayaꞌaifeꞌmo koli osiyo. Muki huꞌa aeꞌa ati nekayakavaꞌapimo alino afole aino apave lisigeꞌa agegae. Muki huꞌa fala nekiya geꞌapimo hale yategamo huno afole aino hisigeꞌa afigae. 27 Hanipiꞌmo lapa nepauva gemo ha leyategamo aetapa hakalo hutapa hapa paiyo. Lapakaemo vase hutapa afiꞌnaya gemonokatoꞌmuleꞌmo haitapa maiꞌnetapaeꞌmo muki vayaꞌaifeꞌmo alopa gefatiꞌmo aetapahakalo hutapa hapa paiyo. 28 Apakaemo amega apakufaꞌamo kamiti apamagigayaꞌmo-nanafa apakupi mafaꞌneꞌamo alagi oꞌapamagisaya vayaꞌaifeꞌmo koli osiyo. Apakufaꞌeapakupi mafaꞌneꞌeꞌmo alino ata kopiꞌmo yaga auno apatalesiya vekaekeꞌmo koliꞌamohiyo. 29 Ago ageꞌnayana lole aise namalaꞌmo magoke asagalifa moniletiꞌmo miyanefaiyaꞌmonanafa afotapimoꞌmo afaꞌa faligiye huno osisiyana magoke namamo falitenomopafiꞌmo asagauno oꞌaigiye. 30 Ani kava huno muki lapayokapiꞌmo magoke magokehuno lekana paino neꞌage. 31 Lapakaemo asole namamo ago aetapa apaka setapamaiꞌnayaꞌmofeꞌmo koli osiyo.

32Muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo nagiꞌnimo neꞌaya vayaꞌai apakiꞌapimo kokuꞌnapi Afoꞌn-imo aulagaleꞌmo aegauve. 33 Aegauvaꞌmonanafa vayaꞌai apaulagaleꞌmo nagaefeꞌmo,oꞌageꞌnona vekae, huꞌa nehisaya vayaꞌaifeꞌmo kokuꞌnapi Afoꞌnimo aulagaleꞌmo ola-pakeꞌnova vayane, huꞌna hapa paiguve.

Nagaefekeꞌmo hogoteno lapaino, huno hapa paiꞌniya gemae(Lu 12:51-53; 14:26-27)

34Nagaefeꞌmo, muki vayaꞌmo alagepa huꞌa yuna heꞌa magokepi lokaeꞌa maisayafeꞌmoemineꞌniye, hutapa lapakesa neꞌafifiye. Haꞌao, alagepa huꞌa magokepi lokaeꞌamaisayafeꞌmo oꞌmeꞌnofa kame huꞌa apatesageꞌa kame huꞌa apatesageꞌa huꞌamaisayafeꞌmo eꞌnove.35 Mafaꞌneꞌapimogimo afoꞌapimogifeꞌmo kame huꞌa apatesageꞌa aꞌmafaꞌneꞌapimogimo

itaꞌapimogifeꞌmo kame huꞌa apatesageꞌa apanofeloꞌapimogimo anekaloapanofeloꞌapimogifeꞌmo kame huꞌa apatesageꞌa huꞌa maisayafeꞌmo

eꞌnove.36Mago vayaꞌmogimo afamo anagaꞌapiꞌeꞌmo kame kame huꞌa maigae.

37 Mago vayaꞌmogimo itaꞌapi afoꞌapimogifekeꞌmo hogoteno hapau apayamopafiꞌmohapauꞌnisigeno nagaefeꞌmo henagaꞌamo hapau apayamopafiꞌmo hapauꞌnisiyana vayaꞌn-imo maisaya vayaꞌmo oꞌmaiꞌnae. Ani kava huꞌa mago vayaꞌmogimo mafaꞌneꞌapiꞌeꞌmofiaꞌmafaꞌneꞌapiꞌeꞌmofi huno hogoteno hapau apayamopafiꞌmo hapauꞌnisigeno nagae-feꞌmo henagaꞌamo hapau apayamopafiꞌmo hapauꞌnisiyana vayaꞌnimo alagi maisayavayaꞌmo oꞌmaiꞌnae. 38 Mago vayaꞌmogimo malipu yosaꞌapimo aliꞌa kofiliꞌeꞌa nakamehuꞌa noꞌvisayana vayaꞌnimo alagi maisaya vayaꞌmo oꞌmaiꞌnae. 39Ma mopafiꞌmo alagepahutageꞌmomaigune, huꞌa apakesa neꞌafisaya vayaꞌmo alagepa huꞌa neꞌmaiya kavaꞌapimo

Page 109: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 10:40 106 Matiyu 11:11alagi hano hugiye. Mago vayaꞌmogimo nagiꞌnilefeꞌmo ma mopafiꞌmo alagepa huꞌaneꞌmaiya kavaꞌapimo atalesayana alagepa huꞌa maisaya yaꞌmo aligae.

Alagepa miyaꞌapimo alisaya vayaꞌaifeꞌmo huꞌniya gemae(Mk 9:41)

40 Mago vayaꞌmogimo lapakaemo aliꞌa falu fala huꞌa nelapatesayana ani kava huꞌanagaeꞌeꞌmo aliꞌa falu fala huꞌa neꞌnatae. Ani kava huꞌa nagaemo aliꞌa falu fala huꞌaneꞌnatesaya vayaꞌmogimo alino nateꞌnigeꞌna eꞌnova neꞌeꞌmo aliꞌa falu fala huꞌa neꞌatae.41 Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamo neꞌegenoꞌaeꞌmomago neꞌmoGotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya neꞌmomaiꞌniyaꞌ-mofeꞌmo alino falu fala huno neꞌatesiyana Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌahapa nepaiya vayaꞌmogi alisaya agufa miyaꞌamo apakaeꞌeꞌmo magokepiꞌmo aligiye.Goti aulagaleꞌmo fatago vekamo neꞌegenoꞌaeꞌmo mago vekamo Goti aulagaleꞌmo fatagovekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo alino falu fala huno neꞌatesiyana fatago vayaꞌmogi alisayaagufa miyaꞌamo apakaeꞌeꞌmo magokepiꞌmo aligiye. 42 He lama ge lapa nepauve, huno,mago neꞌmoꞌa afa vekamoꞌmo nakame nehiya vekamo agetenoꞌaeꞌmo nakame nehiyavekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo lanitani aniꞌmo hefino amisiyana miyaꞌamo alagi aligiye,huꞌna lapa nepauve, huno hapa paiꞌniye.

11Yoniꞌa ani faleno neꞌapateya vekamoꞌmo Yesutegamo alino apateꞌnigeꞌa uꞌnaya gemae(Lu 7:18-35)

1 Yesuꞌa tuolofuꞌa vayaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo mani kavaꞌmo hiyo, hunohapa paino hano hutenoꞌaeꞌmo ani haopalega ataleno Galeliya kotega taoniꞌafitaoniꞌafiꞌmo alino apaya malege aeno hakalo huno hapa paige hume hume visiyafeꞌmouꞌniye.

2 Yoniꞌa kalavusi huꞌnenoꞌaeꞌmo Kalaisiꞌa huꞌniya kavafeꞌmo ava gemo afitenoꞌaeꞌmogeꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo alino apateꞌnigeꞌa agaetegamo uꞌnae. 3 Uꞌa Yesufeꞌmo, Yoniꞌahunoꞌaeꞌmo, egaiye huno huꞌniya neꞌmo kagaemofi alu vekaeꞌmo agava maisune,huꞌa ge huꞌa afi geꞌnae. 4 Yesuꞌa hapa painoꞌaeꞌmo, Atagi netutapa Yonifeꞌmo mukiafiꞌnaya geꞌe aliꞌyaꞌmo neꞌalugetapa nageꞌnaya kavaꞌniꞌefeꞌmo nava gemo hutapa hapaiyo. 5 Apaulagamo ali huꞌniya vayaꞌmo ageꞌa ayakege apaiyamo hosuꞌniya vayaꞌmoalagepa huꞌa uꞌeꞌa huge lepalosi yaꞌmo hapauꞌniya vayaꞌmo alagepa apakufamo hanegeapakesamo akaniꞌniya vayaꞌmogimo gemo alagepa huꞌa afige faliꞌnaya vayaꞌmo he tigekagemi yaꞌapimo ohaneꞌnisiya vayaꞌaifeꞌmo alagepa faigoko gemo aeꞌna hakalo huꞌnahapa nepaugeꞌa afige nehae, hutapa uta ha paiyo. 6 Nataleꞌa oꞌuꞌa nagaefeꞌmo alagiapakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmo Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌaafaꞌa apamogaga aigae, huno hapa paiꞌniye. 7 Yoni geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo ataleꞌaneꞌvagenoꞌaeꞌmoYesuꞌa asole vayaꞌmo aliꞌa anupa huꞌamaiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo aepa fainoYonifeꞌmo ava gemo huno hapa painoꞌaeꞌmo, Lapakaemo na agufa yaꞌmo agesayafeꞌmokaꞌme kotegamo uꞌnae. Lapakaemo yasimoꞌmo hopaleꞌmo alisigenoꞌaeꞌmo uti uti aisiyayaꞌmo agesayafeꞌmo uꞌnafiye. 8 Hopamo agesayafeꞌmo oꞌuꞌnisayana na agufa neꞌmoagesayafeꞌmo uꞌnae. Lapakaemo alagepa kukenamo alino vaiꞌniya vekamo agesayafeꞌmouꞌnafiye. Haꞌao alagepa kukenamo aliꞌa neꞌvaiya vayaꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌainopikeꞌmo maiꞌnae. 9 Lapakaemo haiya agufa neꞌmo agesayafeꞌmo uꞌnae. LapakaemoGotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamo agesayafeꞌmouꞌnafiye. He, lapakaemoGotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmoaeno apaka seꞌniya vekamo agesayafeꞌmo uꞌnae. 10Ani vekaeꞌmo ava gemo hunoꞌaeꞌmo,nagaemo hogoteꞌna apa vekaꞌnimo aliꞌna atesugeno uno hogoteteno kaꞌmo valino

kategaiye,huno avoꞌmo kaemaleꞌniye. 11Lama ge lapa nepauve, huno, Yoniꞌa ani faleno neꞌapateyavekamoꞌmo muki ma mopafi vayaꞌmo ago aeno apaka seꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa yagaino

Page 110: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 11:12 107 Matiyu 11:29neꞌapateya kegiꞌyafiꞌmo maiꞌnaya vayapatiꞌmo henaga neꞌmoꞌa Yoniꞌmo ago aeno agaseꞌniye. 12 Yoniꞌa aeno hakalo huno hapa paiꞌniya afinatetiꞌmo afela vayakana huꞌaapaya mukiki nehaya vayaꞌmogi Gotiꞌa yagaino neꞌapateya koteꞌmo apaya mukiki huꞌauꞌa haite haite huꞌa hemeniꞌeꞌmo haiꞌa nefalae. 13 Hogoteꞌa muki vayaꞌmogi Gotitegatigemo aliniꞌeꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌe Moseseꞌeꞌmo afole aisiya kavafeꞌmoava gemo hume hume neꞌagenoꞌaeꞌmo Yoniꞌmo afole aiꞌniye. 14Apakaemo huꞌapaeꞌmo,Ilaiyaꞌa hogoteno afole aigiye, huꞌa avoꞌmo kae maleꞌnaya geeꞌmo lapakesa afitapafatago hutetapa maiꞌnisayana Yonifeꞌmo agaemae, hutapa agegae. 15 Lapakaemo gemoafisaya lapakesamo haneꞌnisiyaꞌmoꞌmo afiyo. 16Hemenimo maiꞌnaya vayaꞌmo na agufavayaꞌmo maiꞌnafigeꞌna lapa paigesuve. Apakaemo mafaꞌnemogi kigi yokalo hisayafeꞌmomaketi kumateꞌmo itopaleꞌmo neꞌmaiya mafaꞌnegana huꞌa maiꞌnae. Mago mafaꞌne ana-gaꞌmogi mago mafaꞌne anagaꞌaifeꞌmo, 17 Lagaemo ogefage yokemo huꞌnonaꞌmonanafaolapauꞌnigetapa omo ohageꞌnae. Faiyosago yokemo huꞌnonaꞌmonanafa olapauꞌnigetapayulagefa oꞌaiꞌnae, huꞌa nehae. 18Yoniꞌa eno neꞌyaꞌe aniꞌeꞌmo oꞌneno mosino maiꞌnigeꞌa-paeꞌmo ohapauꞌnigeꞌa hosu aune neꞌmo aipafiꞌmo maiꞌniye, huꞌa huꞌnae. 19 Vemomafaꞌnemoꞌa eno neꞌyaꞌe aniꞌeꞌmo neno maiꞌnigeꞌapaeꞌmo ohapauꞌnigeꞌa lusi neꞌyaꞌeaniꞌeꞌmo neꞌneya aiꞌagaefa vekamo maiꞌniye, huꞌa nehae. Takesi moni neꞌaliya vayaꞌehosu vayaꞌeꞌmo apao vekamo maiꞌniye, huꞌa nehayaꞌmonanafa Goti mafaꞌneꞌamogimoalagepa huno ageteno afiꞌniya kavafeꞌmo, alagepa kavaꞌmo nehaꞌae, huꞌa nehae.

Muki taoniꞌafi taoniꞌafiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogi apakesa afiꞌa fatago osuꞌnaya vayaꞌaifeꞌmohuꞌniya gemae

(Lu 10:13-15)20 Yesuꞌa umenitata huꞌniya taoniꞌafi taoniꞌafiꞌmo asole noꞌagaya lokiya aune kavaꞌmo

huꞌniyaꞌmonanafa apaipamo aliꞌa afe oleꞌnayaꞌmofeꞌmo ani afinaꞌmo aepa faino gehapauꞌniye. 21 Kolasini taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogitapae, huꞌna, vaehae. Metasaitataonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogitapae, huꞌna, vaehae. Taonitapifiꞌmo noꞌagaya lokiyanaune kavaꞌmo huꞌnova agufa kavaꞌmo Taiya taonifiꞌe Saitoni taonifiꞌeꞌmo mago vayaꞌ-mogi huꞌnaesinana akeyaꞌvilagamo apaipamo ago aliꞌa afe leteꞌa hosu kogu kukenamoaliꞌa vaiteꞌa laꞌnefamo aliꞌa faleꞌnaesine. 22 Lapa paiꞌnaeꞌmo agoti huno apatesiyaafinaꞌmo Taiya taonifiꞌe Saitoni taonifiꞌeꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogi aise hanageke yaꞌmoaligayaꞌmonanafa lapakaemomagoꞌe hutapa lusi hanageke yaꞌmo aligae. 23Kapeneyamutaoniyo, huꞌna, kokuꞌnapiꞌmo alino asaga huno lapatesigetapa haigafiye. Haꞌao, atakopikeꞌmo lamigae. Taonitapifiꞌmo noꞌagaya lokiya naune kavaꞌmo huꞌnova agufakavaꞌmomago vayaꞌmogi Sotomi taonifiꞌmo huꞌnaesinana Sotomi taonimo afaꞌa hanemehaneme eno hemeniꞌeꞌmo afaꞌa haneꞌniyesine. 24 Lapa paiꞌnaeꞌmo, Gotiꞌa agoti hunoapatesiya afinaꞌmo Sotomi taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogi hanageke yaꞌmo aligayaꞌmo-nanafa lapakaemo magoꞌe hutapa lusi hanageke yaꞌmo aligae, huno hapa paiꞌniye.

Yesutegamo eꞌa maiꞌa falu huꞌa maisaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Lu 10:21-22)

25 Ani afinaꞌmo Yesuꞌa nunumu hunoꞌaeꞌmo, Afo, Kokuꞌnapiꞌe ma mopafiꞌeꞌmoneꞌyagaina Ala kava neꞌmogae, huꞌna, ageteꞌa afiꞌnaya vayaꞌe sukulu huꞌnaya vayaꞌ-mogiꞌeꞌmo ani kavaꞌmo alagi oꞌagesayafeꞌmo alika fala ki maleꞌnanaꞌmonanafa aisemafaꞌne anagaꞌmo alika apave liꞌnanaꞌmofeꞌmo kahao ke nehove. 26 He, Afo, huꞌna,kagaemo ani kahauꞌniya kavaꞌmo afaꞌa nehane. 27 Afoꞌnimoꞌa aliꞌyaꞌamo alisuvafeꞌmomuki yaꞌamo alino namiꞌniye. Muki vayaꞌmogimo mafaꞌneꞌamo oꞌnageꞌnayaꞌmonanafaAfoꞌnimokeꞌmo nageꞌniye. Muki vayaꞌmogimo afoꞌnimoꞌmo oꞌageꞌnayaꞌmonanafa na-gaemo agege nahauꞌnigeꞌna aliꞌna apave liꞌnova vayaꞌmogiꞌeꞌmo agege huta maiꞌnone.

28 Muki vayaꞌmo alaga lapaege kanamo alige hutapa neꞌmaiya vayaꞌmogitapa na-gaetegamo eyo maitapa falu hutapa maisaya yaꞌmo aliꞌna lapamiguvanagi. 29Nagaemoyuna naipaꞌage neꞌmo maiꞌneꞌna yagu yaga kavaꞌmo nehuvaꞌmofeꞌmo aliꞌyaꞌnimo alite-tapa aliꞌna lapaya malesuva gemo afige afige hutapa maiyo, lapaipamoꞌmo kanale

Page 111: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 11:30 108 Matiyu 12:18hisigeno lapakupi mafaꞌnemo maino falu hugiyanagi. 30 Hiyo, huꞌna lapa paisuvagemo lokiya gemo ohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo aliꞌna kofiꞌna lapatesuva kana yaꞌmoꞌa kanaolapaugiye.

12Sapati afina kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mk 2:23-28; Lu 6:1-5)

1 Mago Sapati afinaꞌmo Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo viti hoyafiꞌmo umenitatahuꞌnae. Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo apaka teꞌnigeꞌapaeꞌmo viti alagamo lagiꞌa nemeneme uꞌnae. 2 Falasi mono vayaꞌmogimo apaketeꞌapaeꞌmo Yesufeꞌmo, Apako, huꞌa,gekamo neꞌafiya vayaꞌmogimo Sapati afina keꞌaepa gemo ago amagiꞌa neꞌatalae, huꞌa hapaiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 3Neviniꞌa avagi huꞌa uꞌnaya vayaꞌmo apaka teꞌnigeꞌapaeꞌmo huꞌnayakavafeꞌmo ava gemo lekana paitapa oꞌafiꞌnafiye. 4 Agaemo Goti mono nopiꞌmo falenohaiꞌnigeꞌapaeꞌmo agaeꞌe vayaꞌaꞌeꞌmo Gotiꞌmo ofalinimo amiꞌnaya peleti mayamo aliꞌaneꞌnae. Muki vayaꞌmogimo noꞌnaya peleti mayamo haneꞌniyana mono huꞌa neꞌapatayavayaꞌamogigeꞌmo neꞌnaya peleti mayamo neꞌnayaꞌmonanafa hosu kavaꞌmo osuꞌnae.5 Keꞌaepa gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimo Sapati afinaꞌmoalopamono nopiꞌmo aliꞌyaꞌmo aliꞌnayana keꞌaepa gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Sapati afinaꞌmoaliꞌyaꞌmo oꞌaliyo, huno huꞌniya gemo amagiꞌa neꞌatalayaꞌmonanafa vaiꞌmo noꞌaliye,huno avoꞌmo kae maleꞌniya gemo lekana paitapa oꞌafiꞌnafiye. 6 Lapa paiꞌnaeꞌmo, magovekamo agiꞌamoꞌmo alopamono noꞌmo agiꞌamo ago aeno aga seꞌniya vekamomanifiꞌmomaiꞌniye. 7Gotiꞌa hunoꞌaeꞌmo,Afumo heꞌa ofalinimo namisayafeꞌmo oꞌnahauꞌniyaꞌmonanafa hapau huꞌa apate-

sayafekeꞌmo nahauꞌniye,huno avoꞌmo kae maleꞌniya gemo aepaꞌamo lapakaemo afiꞌnaesinana hosu kavaꞌmoosuꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo hosu kavaꞌmo huꞌnae, hutapa osuꞌnaesine. 8 Vemo mafaꞌnemoꞌaSapati afinateꞌmo yagaino neꞌateyaꞌmofeꞌmae, huno hapa paiꞌniye.

Kalaisiꞌa ayaꞌmo aeno ape leꞌniya vekamo alino api aino ateꞌniya gemae(Mk 3:1-6; Lu 6:6-11)

9 Yesuꞌa ani kotegatiꞌmo ataleno uno Yu vayaꞌai mono nopiꞌmo uno haiꞌniye. 10Magovekamo ayaꞌmo aeno ape leꞌniya vekamo ani nopiꞌmo maiꞌniye. Mago vayaꞌamogimoagoti huꞌa atesayafeꞌmo, mago vekamoꞌa Sapati afinaꞌmo kaita hauꞌnisiya vekamo alinohageno atesiyaꞌmoꞌmo keꞌaepa gemo amagino neꞌatalefiye, huꞌa ge huꞌa afi geꞌnae. 11Afigeꞌnagenoꞌaeꞌmo, lapakaepatiꞌmomago vekamoꞌa sipisipiꞌamo Sapati afinaꞌmo kelifiꞌmoasagauno aiꞌnisiyana uno lamino asagaulino hai negaifi hai noꞌmegaiye. 12 Ma mopafivayaꞌmogimo sipisipi anagaꞌmo ago aeꞌa apaka seꞌa maiꞌnayaꞌmofeꞌmo Sapati afinaꞌmovayaꞌmohapaneꞌmaeya kavaꞌmoꞌa keꞌaepa gemoamaginonoꞌataleya kavaꞌmohaneꞌniye,huno hapa paiteno 13 ani vekaeꞌmo, kayaꞌmo aeka hayo huvo, huno huꞌnigeno aeno hayonehigenoꞌaeꞌmo ayaꞌmo alino api aino ateꞌnigeno afaꞌa haneꞌniya ayakana huno alagepahuno haneꞌniye. 14Falasi mono vayaꞌmo ataleꞌuꞌa Yesuꞌmo atafauꞌa amagisayafeꞌmo aliꞌaanupa huꞌa maiꞌneꞌa ge huge afige huꞌa maiꞌnae.

Gotiꞌa aliꞌyaꞌamo alisiya vekamo lekana paino ateꞌniya vekaeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae15Yesuꞌa ani ava gemo huꞌnaya gemo ago afitenoꞌaeꞌmo ani kotetiꞌmo ataleno uꞌnigeꞌa

asole vayaꞌmo akame huꞌa uꞌnagenoꞌaeꞌmo alu kaita alu kaitaꞌmo hapauꞌniya vayaꞌmoalino hapageno apateꞌniye. 16-17 Gotitegati gemo alinino eno aeno hakalo huno hapanepaiya vekamo agiꞌamo Aiyeyaꞌa huꞌniya gemo afole aisiyafeꞌmo Yesuꞌa hunoꞌaeꞌmo,Nava gemo hutapa hapa opaiyo, huno hapa paiꞌniye. 18Aiyeyaꞌa hunoꞌaeꞌmo,Ageyo, huno, ago lekana paiꞌna ateꞌnova vekamo aliꞌyaꞌnimo alisiya vekaꞌnimo

manileꞌmo maiꞌniye. Nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya vekamogeꞌna amusehuꞌna neꞌatove. Nauneꞌnameꞌmo aliꞌna amisugeno muki alu nofi vaya alunofi vayaꞌaifeꞌmo fatago kavafeꞌmo ava gemo aeno hakalo huno hapa paigiye.

Page 112: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 12:19 109 Matiyu 12:3619 Ge ohapauge alopa gefatiꞌmo osuge taoni kateꞌmo vayaꞌai apaulagaleꞌmo hetino maiꞌneno aeno hakalo huno hapa opaige huno maigiye. 20-21 Hopamoaiseꞌamo aino lo aeꞌniya hopa kayoꞌmo alino lo oꞌaegaiye. Lamufi vikimoꞌmohokanufaꞌageꞌmo haneꞌnigeno halinamo neꞌaiya vikimo alino yu osegaiye. Anikava osugiyaꞌmonanafa aliꞌyaꞌmo alime alime neꞌvisigeno fatago kavaꞌaeꞌmo avagemo alino atesigeno visigenoꞌaeꞌmo aliꞌyaꞌaletiꞌmo neꞌyaꞌamo alagi afole aigiye.Afole aisigeꞌa alu kotega alu kotegamo maiꞌnaya vayaꞌmogimo agaefeꞌmo, lahamaegaiye, huꞌa huteꞌa agava maigae,

huno avoꞌmo kae maleꞌniye.Hosu apaune vayaꞌmo aliꞌa hapa faiꞌa neꞌapatalaya kavafeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae(Mk 3:20-30; Lu 11:14-23; 12:10)

22 Ani afinaꞌmo mago vayaꞌmogi hosu aune vekamo aipafiꞌmo maiꞌniya vekamoaulagamo ali huꞌnigeno agemo noꞌaiya vekamo avaleliꞌa Yesutegamo eꞌnageno Yesuꞌaalino alagepa huno ateꞌnigeno aulagamo ageno ayaketeno ge lagauꞌniye. 23 Mukivayaꞌamogimo ageteꞌa hapau aiteꞌapaeꞌmo, agavamaiꞌnona vekamoNevini aginagoꞌamomaiꞌnifi, huꞌa huꞌnae. 24 Huꞌa huꞌnageꞌa Falasi mono vayaꞌmogimo afiteꞌapaeꞌmo, hosuapaune vayaꞌai ala kava neꞌapimo Mielisemuliꞌa himamuꞌamo alino amiꞌnigenoꞌaeꞌmohosu apaune vayaꞌmo alino hapa faino neꞌapatale, huꞌa huꞌnae.

25 Yesuꞌa Falasi vayaꞌmogi apaipafiꞌmo apakesamo afiꞌnaya apakesamoapaketenoꞌaeꞌmo, magoke koteꞌmo neꞌmaisaya vayaꞌmogimo aliꞌa fako huꞌa apateteꞌakame hisayana apakaiꞌapimo hapaeꞌa hano huꞌa apatalegae. Ani kava huꞌa magokeafamo anagaꞌmogimo aliꞌa fako huꞌa apateteꞌa kame hisayana alagi alagepa huꞌaoꞌmaigae. 26 Sataniꞌa vayaꞌamo alino hapa faino apatalesiyana agaetegatiꞌmo alagialino fako huno apatalegaiye. Alino fako huno neꞌapatesiyana haiya kava huꞌaSataniꞌa yagaino neꞌapateya vayaꞌmo afaꞌa maigae. 27 Lapakaemo nagaefeꞌmo,Mielisemuli himamuꞌaletiꞌmo hosu apaune vayaꞌmo alino hapa faino neꞌapatale, hutapanehayaꞌmonanafa vayatapimogimo ina la himamuꞌaletiꞌmo aliꞌa hapa faiꞌa neꞌapatalae.Vayatapimogi, hosu gemo nehae, huꞌa huteꞌa aliꞌa fako huꞌa lapategae. 28 NagaemoGoti Aunemeꞌaletiꞌmo hosu apaune vayaꞌmo aliꞌna hapa faiꞌna neꞌapatalesuvana Gotiꞌayagaino neꞌapateya kavaꞌmo lapakaeteꞌmo ago eno afole aiꞌniye.

29 Mago vekamoꞌa lokiya vekamo aiya ayateꞌmo nofi kino oꞌateꞌnisiyana noꞌafatiꞌmohaino kagemi yaꞌamo alinino oꞌugiye. Hogoteno atafauno aiya ayateꞌmo nofi kinoateꞌnisiyana noꞌafatiꞌmo haino kagemi yaꞌamo alinino ugiye.

30Magovekamonaoneꞌmooꞌmaiꞌnisiyana kameꞌnimomaiꞌniye. Mago vekamoꞌa aliꞌnaanupa huꞌna apatesuvafeꞌmo naha noꞌmaesiyana alino atagu faeno alino hapa fainoneꞌapatale. 31Ani kavatefeꞌmomani gemo lapa nepauve, huno, Gotiꞌamuki alu hosu kavaalu hosu kavaꞌe huꞌa faipa huꞌa neꞌapataya geꞌeꞌmo afaꞌa alino atalegaiyaꞌmonanafa GotiAunemeꞌaeꞌmo huꞌa faipa huꞌa atesaya hosu geꞌapimo alagi alino oꞌatalegaiye. 32Magovayaꞌmogi Vemomafaꞌneeꞌmo huꞌa faipa huꞌa atesaya hosu kavaꞌapimo afaꞌa alino atale-gaiyaꞌmonanafa aote Aunemeꞌaeꞌmo huꞌa faipa huꞌa atesaya hosu kavaꞌapimohemenimoalino oꞌatalege afole aisiya afinaꞌmo alagi alino oꞌatalege huno alino oꞌatalegaiye.

33 Alagepa alagamo neꞌae, hutapa lapakesa afiꞌnisayana alagepa yosamo haneꞌniye,hutapa lapakesa afiyo. Hosu alagamo neꞌae, hutapa lapakesa afiꞌnisayana hosu yosamohaneꞌniye, hutapa lapakesa afiyo. Yosa alagaꞌamo ageteꞌapaekeꞌmo na agufa yosamohaneꞌnifi huꞌa neꞌagayaꞌmofeꞌmae. 34 Nagaloꞌyave afamo anaga vayaꞌmogitapae, huꞌna,hosu vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmofeꞌmo haiya kava hutapa alagepa gemo afaꞌa hugae. Vayaꞌaiapaipafiꞌmo na agufa yaꞌmo havaiteꞌnifi ani kava huno aino vali lamino asagaunoneꞌaigeꞌapaeꞌmo gemo nehae. 35 Alagepa vekamoꞌa kesiꞌafiꞌmo alagepa yaꞌageꞌmoageno maleꞌniya yapatiꞌmo alagepa yaꞌageꞌmo alino afole neꞌaiye. Ani kava huno hosuvekamoꞌa kesiꞌafiꞌmo hosu yaꞌageꞌmo ageno maleꞌniya yapatiꞌmo hosu yaꞌageꞌmo alinoafole neꞌaiye. 36 Lapa nepauve, agoti huno apatesiya afinaꞌmo Gotiꞌa muki gemo fiku

Page 113: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 12:37 110 Matiyu 12:50nehaya gelefeꞌmo apakenoka huno apafi gegaiye. 37 Gotiꞌa getapifikeꞌmo alino fakohutenoꞌaekeꞌmo mago vayaꞌaifeꞌmo, fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno hapa paige magovayaꞌaifeꞌmo, hosu vayaꞌmo maiꞌnae, huno hapa paige hugiye, huno hapa paiꞌniye.

Noꞌagaya lokiya aune kavaꞌmo huvo, huꞌa ha paiꞌnaya gemae(Mk 8:11-12; Lu 11:29-32)

38 Mago Falasi mono vayaꞌe keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalayavayaꞌmogiꞌeꞌmo, Tisao, huꞌa, noꞌagona lokiya kaune kavaꞌmo huka alika lave lisanafeꞌmohugeta ageno, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 39 hosu vayaꞌmogi Gotiꞌa anauꞌapimokananeꞌmo ataleꞌa kumai heꞌa ugekana huꞌa neꞌmaiya vayaꞌmogimo noꞌagaya lokiya aunekavaꞌmo aliꞌna apave lisugeꞌa agesayafeꞌmo nehayaꞌmonanafa noꞌagaya lokiya aunekavaꞌmo hisugeꞌa oꞌagegayaꞌmonanafa Yonategamo afole aiꞌniya agufa aune kavakeꞌmoalino apave lisigeꞌa agegae. 40 Yonaꞌa alopa noyamemo agupafiꞌmo loleꞌe magoꞌefelugaꞌe loleꞌe magoꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo maiꞌniya kava huno Vemo mafaꞌnemoꞌa loleꞌemagoꞌe felugaꞌe loleꞌe magoꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo mopa agusafilagamo lamino maigiye.41 Akeyaꞌvilagamo Niniva taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimo Gotiꞌa muki vayaꞌmo agotihuno apatesiya afinaꞌmo he tiꞌa hemenimo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, lapakaemo hosukavaꞌmo huꞌnae, huꞌa hapa paigae. Na kava hinageꞌapaene. Yonaꞌa Goti geꞌamo aenohakalo huno hapa paiꞌnigeꞌa afiteꞌa apaipamo aliꞌa afe leꞌnayaꞌmonanafa hemenimomanile maiꞌniya vekamoꞌa Yonaꞌmo ago aeno aga seno maiꞌniya vekamoꞌa Goti geꞌamoaeno hakalo huno hapa nepaigeꞌapaeꞌmo hemenimo maiꞌnaya vayaꞌmogimo apaipamoaliꞌa afe nolayaꞌmofeꞌmae. 42 Akeyaꞌvilaga hoga haopalega maiꞌnaya vayaꞌaiteꞌmoyagaino neꞌapateya kuvini a kanomoꞌa Salomoniꞌmo ageteno afiꞌniya gemo afisiyafeꞌmoeꞌniye. Manileꞌmo maiꞌniya vekamoꞌa Salomoniꞌmo ago aeno aga seno maiꞌniyaꞌmo-nanafa geꞌamo noꞌafiyaꞌmofeꞌmo ani a kanomo Gotiꞌa agoti huno apatesiya afinaꞌmohe tino hemenimo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, lapakaemo hosu kavaꞌmo huꞌnae, huno hapapaigiye.

43 Hosu aune vekamo mago vekamo aipafatiꞌmo lamiteno maino falu hisiya yaꞌmoagesiyafeꞌmo aniꞌmo ohaneꞌniya kotegamo umenitata huno kahau ya hume humeuꞌniyaꞌmonanafa oꞌageꞌniye. 44 Oꞌagenoꞌaeꞌmo, halate aiꞌna atagineꞌna uꞌna noꞌnifiꞌmomaiguve, huno huteno uno avaꞌyi huteno ageyana noꞌafiꞌmo vayaꞌmo oꞌmaiꞌnagenomumusopamo ohaneno alagepa huno haneꞌnigeno ageꞌniye. 45 Ageteno ataleno unoseveniꞌa hosu apaune vayaꞌmogi magoꞌe huꞌa hosu kavaꞌmo huꞌa aeꞌa aga seꞌa maiꞌnayavayaꞌmo apavalelino uno ani vekamo aipafiꞌmo haiꞌa magokepi lokaeꞌa maiꞌnae. Maiꞌ-nagenoꞌaeꞌmo ani vekamohogoteno hosu kavaꞌmohunomaiꞌniyana henagaꞌamomagoꞌehuno lusi hosu kavaꞌmo hunomaiꞌniye. Ani kavaꞌmoꞌa hemenimo neꞌmaiya vayaꞌaiteꞌmoafole aigiye, huno hapa paiꞌniye.

Yesu itaꞌamoꞌe aganaꞌamogiꞌeꞌmo Yesutegamo eꞌnaya gemae(Mk 3:31-35; Lu 8:19-21)

46 Yesuꞌa vayaꞌaifeꞌmo gemo hapa nepaigeꞌapaeꞌmo itaꞌamoꞌe aganaꞌamogiꞌeꞌmo eꞌaavaꞌyi huteꞌa gemo ha paisayafeꞌmo kumatega agava maiꞌnae. 47 Mago neꞌmoꞌa,itakamoꞌe kaganakamogiꞌeꞌmo gemo kaha paisayafeꞌmo eꞌa kumateꞌmo maiꞌnae, hunoha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa, itaꞌnimoꞌmo haiyaꞌaleꞌmo maiꞌniye. 48 Konagaꞌnimogimohaiyaꞌaleꞌmo maiꞌnae, huno ha paiꞌniye. 49 Agaemo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifekeꞌmoaya akoꞌya nehunoꞌaeꞌmo, Apakeyo, huno, itaꞌnimogi naganaꞌnimogimo maiꞌnae.50 Kokuꞌnapi afoꞌnimoꞌmo hauꞌniya kavaꞌageꞌmo nehaya vayaꞌmo naganaꞌnimogimomaige nasaꞌnimogimo maige itaꞌnimogimo maige huꞌa maiꞌnae, huno hapa paiꞌniye.

13Avina yafeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniya gemae(Mk 4:1-9; Lu 8:4-8)

Page 114: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 13:1 111 Matiyu 13:231 Ani afinaꞌmo nopatiꞌmo ataleno uno lamino ani kotu agiꞌnaleꞌmo itopaleꞌmo

maiꞌnigeꞌapaeꞌmo 2 asole vayaꞌmo eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo he tinosipifiꞌmo haino fai maiꞌnigeꞌapaeꞌmo ani agiꞌnaleꞌmo he tiꞌa maiꞌnae. 3 Agaemo aenokalafefa gefatiꞌmo magoꞌe gemo huno hapa painoꞌaeꞌmo, avina yaꞌmo nehakaleyavekamoꞌa avina yaꞌmo hakalesiyafeꞌmo uꞌniye. 4 Avina yaꞌmo yaga auno hakalemehakaleme neꞌvigenoꞌaeꞌmo mago avina yaꞌmo kateꞌmo asagauno aiꞌnigenoꞌaeꞌmo namaanagaꞌmogi eꞌa neꞌnae. 5Mago avina yaꞌmo yafa agotofuleꞌmo aise mopamo haneꞌniyayateꞌmo asagauno aiteno aise mopamo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo malage huno hageꞌniye.6 Hageꞌniyaꞌmonanafa yegemoꞌmo haineno neꞌagegenoꞌaeꞌmo hafuꞌyamo oꞌaeꞌniyaꞌ-mofeꞌmo leno faluteteno leno asaga liꞌniye. 7Mago avina yaꞌmo aufe nofiꞌmo haneꞌniyayapiꞌmo asagauno aiteno hageꞌniyana aufe nofiꞌmoꞌa ago kino ati kaeꞌniye. 8 Magoavina yaꞌmo alagepa mopafiꞌmo asagauno aiteno hageno haiteno magoke yosafatiꞌmovani hataletiꞌamo aege sikisitiꞌamo aege tetiꞌamo aege huno aeꞌniye. 9 Gemo afisayalapakesamo haneꞌnisiyana mani gemo afiyo, huno hapa paiꞌniye.

10 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi agaetegamo eꞌa, na kava higekaeꞌmo aeka kalafefa gemohuka hapa nepaine, huꞌa ge huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 11 Gotiꞌa yagaino neꞌapateyakavafeꞌmo ava gemo aepaꞌamo alino fala ki maleꞌniya aepaꞌamo ago alino lapamiꞌniyaꞌ-monanafa apakaemo alino oꞌapamiꞌniye. 12 Aliꞌnisaya vayaꞌmo magoꞌe huno alinoapamisigeꞌa alisagenoꞌaeꞌmo magoꞌe yaꞌapimo hanegaiyaꞌmonanafa oꞌaliꞌnisaya vayaꞌaiapayapatiꞌmo aiseꞌamo aliꞌnisaya yaꞌmo hapa falegaiye. 13 Apakaemo aulu heꞌa neꞌa-gayaꞌmonanafa noꞌagae. Apaketafo huꞌa neꞌafiyaꞌmonanafa afiꞌa aeto nosayaꞌmofeꞌmoaeꞌna kalafefa gemo huꞌna hapa nepauve. 14 Aiyeyaꞌa Gotitegati gemo alinineno aenohakalo huno hapa paiꞌniya gemo apakaetegamo afole aiꞌniye. Aiyeyaꞌa hunoꞌaeꞌmo,Afige afige hutapa maigayaꞌmonanafa afitapa aeto osugae. Agege agege hutapa

maigayaꞌmonanafa agetapa aeto osugae. 15 Ani gelefeꞌmo apaipamo lokiyavaige apakesa aino akanige apaulagamo ali huge huꞌnigeꞌa maiꞌnae. Anikava huꞌa oꞌmaiꞌnaesinana apaulagafatiꞌmo ageteꞌa apakesafatiꞌmo afiteꞌapaeꞌmoapaipafiꞌmo ageteꞌa nagaetegamo aiꞌa afe leꞌa esageꞌna aliꞌna alagepa huꞌnaapateꞌnovesine,

huno avoꞌmo kae maleꞌniye.16 Afiꞌa aeto osuꞌnayaꞌmonanafa lapaulagafatiꞌmo agege lapakesafatiꞌmo afige hutapa

maiꞌnayaꞌmofeꞌmo Goti aulagaleꞌmo alagepa hutapa neꞌmaiyanagetapa afaꞌa lapamo-gaga aigae. 17 Lama ge lapa nepauve, asole vayaꞌmogi Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌahakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌe fatago vayaꞌmogiꞌeꞌmo lapakaemo neꞌagaya kavaꞌmoagesayafeꞌmo hapauꞌniyaꞌmonanafa oꞌageꞌnae. Lapakaemo neꞌafiya gemo afisayafeꞌmohapauꞌniyaꞌmonanafa oꞌafiꞌnae.

18 Ani kavatefeꞌmo avina yafeꞌmo aeꞌna kalafefa gemo aepaꞌamo afiyo. 19 Magovayaꞌmogi Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavafeꞌmo ava gemo afiteꞌapaeꞌmo alagepahuꞌa noꞌafisayana hosu neꞌmoꞌa eno apaipafiꞌmo hakale maleꞌniya avina yaꞌmo hapafaleno alinino neꞌviye. Ani kava huno kateꞌmo asagauno aiꞌniya avina yakana hunohaneꞌniye. 20Mago vayaꞌmogi Goti geꞌamo afiteꞌapaeꞌmo malage huꞌa aliteꞌa apamogaganeꞌaiya kava huno yafa agotofuleꞌmo asagauno aiꞌniya avina yakana huꞌa maiꞌnae.21 Hapafuꞌyamo oꞌaeꞌniyaꞌmofeꞌmo aise afinaꞌmo neꞌmaiye. Goti geꞌamo afiꞌnayaꞌ-mofeꞌmo hanageke yaꞌmo alige apaini huꞌa apatege nehaya kavaꞌmo afole neꞌaigeꞌa-paeꞌmo ago ataleꞌa asagauꞌa neꞌaiye. 22 Mago vayaꞌmogi Goti geꞌamo afiteꞌapaeꞌmoma mopafiꞌmo maisaya kavafekeꞌmo hapausoli huteꞌa kagemi yaꞌmoꞌa humi neꞌapateyayaꞌmo alisayafekeꞌmo hapaꞌye nehigenoꞌaeꞌmo Goti geꞌamo ago aeno ati nekaeya kavahuno aufe nofiꞌmo haneꞌniya yapiꞌmo asagauno aiꞌniya avina yakana huꞌa maiꞌnae.23 Mago vayaꞌmogi Goti geꞌamo afiteꞌapaeꞌmo gemo aepaꞌamo alagepa huꞌa afiꞌnayavayaꞌmo alagepa mopafiꞌmo asagauno aiꞌniya avina yakana huꞌa maiꞌnae. Apaipafatiꞌmoalagamo aeꞌniye. Mago vayaꞌamogi vani hataletiꞌa alagamo aege mago vayaꞌamogi

Page 115: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 13:24 112 Matiyu 13:40sigisitiꞌa alagamo aege mago vayaꞌamogi tetiꞌa alagamo aege huꞌa aeꞌnae, huno hapapaiꞌniye.

Hoyafi inofeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniya gemae24Magoꞌe huno aeno kalafefa gemo huno hapa painoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa yagaino neꞌapateya

kavaꞌmo mago hoyagana huno haneꞌniye. Mago vekamoꞌa hoyaꞌafiꞌmo alagepa avinayaꞌmo hakale maleꞌniye. 25Muki vayaꞌamo ago apau kaleꞌnagenoꞌaeꞌmo kameꞌamoꞌmoeno vitigana inoꞌmo viti hoyafiꞌmo hakale maleno uꞌniye. 26 Viti neꞌyaꞌmo agohageteno alagamo aeꞌnigeꞌapaeꞌmo agayana aigofe viti inoꞌmo mago hageꞌnigeꞌa ageꞌ-nae. 27 Ageteꞌapaeꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogimo uꞌa hoya aepa vekaeꞌmo, alanene, huꞌa, alagepa avina yaꞌmo hakale maleꞌnana yapatiꞌmo haiya kava huno aniaigofe viti inoꞌmo afole aiꞌniye, huꞌa ge huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 28 Kameꞌnimoꞌmoani kavaꞌmo huꞌniye, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, uta ani inoꞌmo vakaita atalesupiye,huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 29 haꞌao, huno, inoꞌmo alitapa vakaisayategamo vitiꞌeꞌmoalitapa vakaigayanagi afa ateyo 30 vitiꞌe inoꞌeꞌmo magokepi lokaeno haneme hanemeneꞌvisigeꞌapaeꞌmo neꞌyaꞌmo alisaya afinaꞌmo aligae. Neꞌyaꞌmo lesigeꞌnaeꞌmo neꞌyaꞌmoalisaya vayaꞌaifeꞌmo, hogotetapa inoꞌmo vakaitapa atafiꞌmo kaesayafeꞌmo hayaetapamaleꞌnetapa viti neꞌyaꞌageꞌmo alitapa neꞌyaꞌmo neꞌmalova nopiꞌmo maleyo, huꞌna hapapaiguve, huno hapa paiꞌniye.

Mago avina yaꞌmo agiꞌamo masatetiꞌe falaovafiꞌmo neꞌataya yaꞌmo agiꞌamo yisiꞌefeꞌmo aenokalafefa gemo huꞌniya gemae

(Mk 4:30-32; Lu 13:18-19)31 Yesuꞌa magoꞌe huno aeno kalafefa gemo hapa painoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa yagaino neꞌap-

ateya kavaꞌmo haneꞌniya kava huno mago vekamoꞌa masateti avina yaꞌmo hoyaꞌafiꞌmohakale maleꞌniya avina yakana huno haneꞌniye. 32 Masateti avina yaꞌmo mago aiseavina yaꞌmo haneꞌnigeno muki avina yaꞌamoꞌa ago aeno aga seꞌniyaꞌmonanafa hagenoalopa hetenoꞌaeꞌmo muki alu neꞌyaꞌamo ago aeno neꞌagase. Hageno uno haige haigehuno kosino yosagana huno haiꞌnigenoꞌapaeꞌmo nama anagaꞌmogi haleliꞌeꞌa akopaleꞌmohakaleꞌa neꞌmaiye, 33 huno huteno Yesuꞌa magoꞌe huno aeno kalafefa gemo huno hapapainoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa yagainoneꞌapateya kavaꞌmohaneꞌniya kavahunomago aꞌmoꞌa falao-vafiꞌmo neꞌataya yaꞌmo agiꞌamo yisimo alino alopa falaovafiꞌmo ate maleꞌnigenoꞌaeꞌmoaino atagu faeno uneno huno muki falaovafiꞌmo aliꞌyaꞌmo aliꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

34 Yesuꞌa mani muki geꞌamo aeno kalafefa gefatikeꞌmo huno hapa paiꞌniyana hunoafole aino hapa opaiꞌniye. 35 Ani ge huno hapa nepaigenoꞌaeꞌmo Gotitegati gemoalinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoꞌa huꞌniya geꞌamo afole aiꞌniye. Inagemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Aeꞌna kalafefa gefatikeꞌmo huꞌna hapa paiguve. Ma mopamo alo huꞌniya afinatetiꞌmo

alino fala kino maleme maleme eꞌniya gemo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paiguve,huno avoꞌmo kae maleꞌniye.

Inofeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniya gemo aepaꞌaeꞌmo huꞌniya gemae36 Yesuꞌa muki vayaꞌaifeꞌmo, inagi ago utaleyo, huno hapa paiteno alino apateꞌnigeꞌa

utagenoꞌaeꞌmo nopiꞌmo haino maiꞌniye. Maiꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmoagaetegamo eꞌa, inofeꞌmo aeka kalafefa gemo huka hapa paiꞌnana gemo aepaꞌamo lahapaiyo, huꞌa ge huꞌa afi geꞌnae.

37 Yesuꞌa, hoyaꞌafiꞌmo alagepa avina yaꞌmo hakaleꞌniya vekamo maiꞌniya kava hunoVemo mafaꞌnemo maiꞌniye. 38 Hoyamo haneꞌniya kava huno muki ma mopamohaneꞌniye. Alagepa avina yaꞌmo haneꞌniya kava huꞌa Gotiꞌa yagaino neꞌapateya vayaꞌmomaiꞌnae. Hosu inoꞌmo haneꞌniya kava huꞌa hosu neꞌmo vayaꞌamo maiꞌnae. 39 Kamevekaꞌamo maiꞌniya kava huno Nevoꞌa maiꞌniye. Neꞌyaꞌmo alisaya afinaꞌmo haneꞌniyakava huno ma mopamo hano hisiya afinaꞌmo haneꞌniye. Neꞌyaꞌmo alisaya vayaꞌmomaiꞌnaya kava huꞌa enisole vayaꞌmo maiꞌnae. 40 Inoꞌmo vakaiꞌa atafiꞌmo kaeꞌnaya kava

Page 116: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 13:41 113 Matiyu 13:58

huno hano hisiya afinaꞌmo 41Vemo mafaꞌnemoꞌa enisole vayaꞌamo alino apatesigeꞌa uꞌayagaino neꞌapateya kegiꞌyafatiꞌmo aliꞌa hapafaiꞌa apatalegae. Hosu kavaꞌmo hisayafeꞌmoaliꞌa he tiꞌa neꞌapataya vayanagi muki hosu vayanagi huꞌa apavaleliꞌuꞌa 42 alopa atafiꞌmoyaga auꞌa apatalesageꞌa aviꞌya huge apavepiꞌmo haniꞌa agafu kige huꞌamaigae. 43Ani afi-naꞌmo afole aisigeꞌapaeꞌmo fatago vayaꞌmo Afoꞌapimoꞌmo yagaino neꞌapateya koteꞌmoyegegana huꞌa aeꞌa ha leꞌa maigae. Lapakesa haneꞌnisiyana mani gemo afiyo, huno hapapaiꞌniye.

Magoꞌe huno aeno kalafefa gemo hapa paiꞌniya gemae44 Gotiꞌa vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya kavaꞌmo haneꞌniya kava huno mago

vekamoꞌa alopa moniꞌamo kesifiꞌmo maleteno hoyaꞌafiꞌmo keli kafiteno kesiꞌamo alinoani kelifiꞌmo maleteno aeno ati kae maleteno ataleno uꞌniye. Uꞌnigeno henagaꞌamomago vekamo uno ani hoyafiꞌmo aiꞌyu aiꞌniyategamo ani kesimo ageno avateteno halateaeno ati kae maleteno uno muki kagemi yaꞌamo alino maketi huꞌnigeꞌa miya faiꞌnagenomonimo aliteno ani mopamo miya faiꞌniye. Alisiyafeꞌmo lusi kava huno amogagaaiꞌniyaꞌmofeꞌmo muki kagemi yaꞌamo ago alino ataleꞌniye.

45 Halate Gotiꞌa vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya kavafeꞌmo lapa paiꞌnaeꞌmo,magoꞌe monimo alisiyafeꞌmo alininuno maketi nehiya vekamoꞌa alagepa sesumo miyafaisiyafeꞌmo kahauya hume hume uꞌniye. 46 Agaemo hogote sesumo lusi moniletiꞌmomiya nefaiya sesumo agemaleteno unomuki kagemi yaꞌamo alinomaketi huꞌnigeꞌamiyafaiꞌnageno moni aliteno uno ani sesumo miya faiꞌniye.

47 Halate Gotiꞌa vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya kavafeꞌmo lapa paiꞌnaeꞌmo, vayaꞌ-mogimo umenimo solovala anipiꞌmo yaga au maleꞌnageꞌapaeꞌmo muki alu noyame alunoyamemo haiꞌa neꞌmaiye. 48 Umenifiꞌmo haiꞌa havai teꞌnageꞌapaeꞌmo halauli eꞌa anikahaepaleꞌmo maleteꞌa itopaleꞌmo maiꞌneꞌapaeꞌmo aliꞌa fako huꞌa alagepa noyameꞌamopaketifiꞌmo maleteꞌa hosu noyameꞌamo aliꞌa yaga auꞌa neꞌatalae. 49 Ani kava huꞌa mamopamohano hisiya afinaꞌmo enisole vayaꞌmo emiꞌeꞌa hosu vayaꞌmo fatago vayapatiꞌmoapavaleliꞌuꞌa 50 alopa atafiꞌmo yaga auꞌa apatalesageꞌa aviꞌya huge apavepiꞌmo haniꞌaagafu kige huꞌa maigae, huno hapa paiꞌniye.

51 Yesuꞌa hunoꞌaeꞌmo, muki mani gemo aepaꞌamo afiꞌnafiye, huno apafi geꞌnigeꞌa-paeꞌmo, he, huꞌa huꞌnae. 52 Agaemo hapa painoꞌaeꞌmo, Afamo anagaꞌai aepa vekamoꞌanoꞌapifiꞌmo alagepa yaꞌmo saufamo ageno maleꞌniya yaꞌe akeyaꞌvilaga ageno maleꞌniyayapatiꞌeꞌmo alino afamo anagaꞌamo neꞌapamiya kava huꞌa muki keꞌaepa gemo tisavayaꞌmogimo Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavafeꞌmo aliꞌa apaya malageꞌa afiꞌnaya tisavayaꞌapimogi saufa geꞌe atafa geꞌeꞌmo aliꞌa neꞌapamiye, huno hapa paiꞌniye.

Nasalasa taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimo Yesuꞌmo apakameꞌya amiꞌnaya gemae(Mk 6:1-6; Lu 4:16-30)

53 Yesuꞌa mani aeno kalafefa gemo hapa paiteno ani haopalegatiꞌmo ataleno uꞌniye.54 Agaiꞌa taonifiꞌmo uno apakae mono nopiꞌmo haino alino apaya maleꞌnigeꞌa afiꞌahapau aiteꞌapaeꞌmo, ani vekamoꞌa afiteno ageꞌniya kavaꞌe noꞌagona aune kavaꞌmonehiyahimamuꞌaꞌeꞌmo haiyatetiꞌmo aliꞌniye. 55 Ala agi vekamo mafaꞌneꞌamo oꞌmaiꞌniyaꞌ-monanafa no nekiya vekamo velafaꞌmo mafaꞌneꞌamo maiꞌniye. Itaꞌamoꞌmo Maliyaꞌamaiꞌniye. Yemisiꞌagi Yosefeꞌagi Saimoniꞌagi Yutasiꞌmogi huꞌa aganaꞌamogimo maiꞌnae.56Muki asaꞌamogimo maige huꞌa maiꞌneꞌa lagaeꞌeꞌmo magokepi maiꞌnagi muki yaꞌamohaiyatetiꞌmo aliꞌniye, huꞌa huteꞌa 57hosu apaugosa kaliteꞌa apakameꞌya amiꞌnae.

Yesuꞌa hapa painoꞌaeꞌmo, Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa ne-paiya vekamo ala agiꞌamo aliꞌnisiyana taoniꞌafiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogiꞌe afamo ana-gaꞌamogiꞌeꞌmo ala agiꞌamo oꞌamigae, huno hapa paiꞌniye. 58 Taoniꞌafiꞌmo maiꞌnayavayaꞌmogi agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago osuꞌnayaꞌmofeꞌmo taoniꞌafiꞌmo asole noꞌagayaaune kavaꞌmo osuꞌniye.

Page 117: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 14:1 114 Matiyu 14:2114

Yoniꞌa ani faleno neꞌapateya vekamo faliꞌniya gemae(Mk 6:14-29; Lu 3:19-20; 9:7-9)

1 Ani afinaꞌmo Helotiꞌa Galeliya koteꞌmo yagaino neꞌapateya gamani vekamoꞌaYesufeꞌmoava gemohuꞌnageno afiꞌniye. 2Afitenoꞌaeꞌmoaliꞌyaꞌamoneꞌaliya vayaꞌaifeꞌmohapa painoꞌaeꞌmo, Agaemo Yoniꞌa ani faleno neꞌapateya vekamo maiꞌniye. Ago amag-iꞌnogeno faliꞌnigeꞌa kiꞌa ateꞌnayatetiꞌmo halate he tiꞌniyaꞌmofeꞌmo lusi himamuꞌaletiꞌmoani aliꞌyaꞌmo neꞌaliye, huno hapa paiꞌniye.

3-4 Hogoteno Helotiꞌa ina kavaꞌmo huꞌniye. Agaemo aganaꞌamo Filipi aꞌmoHelotiyasiꞌmo aliꞌnigeno Yoniꞌa ha painoꞌaeꞌmo, a aliꞌnana kavaꞌmo keꞌaepa gemoamagika ataleꞌnane, huno ha paiꞌniyaꞌmofeꞌmo Helotiꞌa atafauno nofi kino atetenokalavusi huno ateꞌniye. 5Helotiꞌa Yoniꞌmo kamiti amagisiyafeꞌmo huꞌniyaꞌmonanafa Yuvayaꞌmogimo huꞌapaeꞌmo, Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiyavekamomaiꞌniye, huꞌa apakesa afiꞌnayaꞌmofeꞌmo vayaꞌaifeꞌmo koli huteno afaꞌa ateꞌniye.6 Helotiꞌa itaꞌamoꞌmo alino ateꞌniya afinaꞌmo halate afole aiꞌnigeno neꞌyaꞌmo yagitahuꞌnigeꞌa eꞌa neꞌyaꞌmo neꞌnageno Helotiyasi aꞌmafaꞌnemoꞌmo muki vayaꞌai apaula-galeꞌmo oaeꞌnigeno Helotiꞌa lusi kava huno amuse huno ateꞌniye. 7Agaefeꞌmo polomasigemo ha painoꞌaeꞌmo, kahauꞌnisiya yafeꞌmo naha paiyo, afaꞌa kamiguve, huno hutenoagoꞌya ataleteno ha paiꞌniye. 8 Itaꞌamoꞌmo aꞌmafaꞌneꞌaeꞌmo ha paiꞌniya gemo ha pain-oꞌaeꞌmo, Yoniꞌa ani faleno neꞌapateya vekamo lugoꞌamo heka hatagauka agenopaꞌamoalika yuvapafiꞌmo malelikeka namiyo, huno ha paiꞌnigeno 9 yagaino neꞌapateya kinineꞌmoꞌa ani geeꞌmo hau huꞌniye. Hau huꞌniyaꞌmonanafa muki vayaꞌai apaulagaleꞌmoaꞌmafaꞌneꞌaeꞌmo agoꞌya ataleteno ha paiꞌniyaꞌmofeꞌmo ati vekaeꞌmo, 10 uka lugoꞌamoheka hatagauka agenopaꞌamo alinikeka amiyo, huno ha paiꞌnigeno ati vekamoꞌa unolugoꞌamo heno hatagauꞌniye. 11 Agenopaꞌamo alino yuvapafiꞌmo maleteno alininenoani aꞌmafaꞌnemo amiꞌnigeno alininuno itaꞌamoꞌmo amiꞌniye. 12 Yoni geꞌamo neꞌafiyavayaꞌmogimo eꞌa kefaꞌamo alini uꞌa kiꞌa ateteꞌa uꞌa Yesufeꞌmo ha paiꞌnae.

Yesuꞌa faefu tauseniꞌa vayaꞌmo neꞌyaꞌmo apamiꞌniya gemae(Mk 6:31-44; Lu 9:10-17; Yo 6:1-13)

13Yesuꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo agaiꞌageꞌmomaisiyafeꞌmo sipifiꞌmo uꞌa kaꞌme koteg-amo maiꞌnae. Aniꞌmo lakaeno uꞌniye, huꞌa huꞌnageꞌa afiteꞌapaeꞌmo lusi asole vayaꞌmotaoniꞌafati taoniꞌafatiꞌmo eꞌa akame huꞌa visayafeꞌmo ani agiꞌnaleꞌmo uꞌnae. 14 Yesuꞌaani agiꞌnaleꞌmo eno avaꞌyi hutenoꞌaeꞌmo sipifatiꞌmo lamino apakeyana asole vayaꞌmoeꞌa maiꞌnageno apaketenoꞌaeꞌmo lusi kava huno hau huno apateteno kaita hapauꞌniyavayaꞌmo alino hapageno apateꞌniye. 15Yegemo lamino falegefe huꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamoneꞌafiya vayaꞌmo agaetegamo eꞌapaeꞌmo,mani koteꞌmo kaꞌme kotegamaiꞌnonaꞌmofeꞌmohani hugefe hiyanagi muki vayaꞌmo alika apategeꞌapao taoniꞌapifati taoniꞌapifatiꞌmouꞌa neꞌyaꞌapimo miya faiyo, huꞌa ha paiꞌnageno 16 Yesuꞌa, visaya kaꞌmo ohaneꞌniye.Neꞌyaꞌmo mani vayaꞌmo apamiyo, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 17 faefuꞌa peleti mayaꞌelole noyamelaꞌeꞌmo aliꞌnone, huꞌa ha paiꞌnae.

18 Yesuꞌa, alinitetapa namiyo, huno hapa paitenoꞌaeꞌmo 19 muki vayaꞌaifeꞌmo ka-hauleꞌmo itopale maiyo, huno hapa paiteno faefuꞌa peleti mayaꞌe lole noyamelaꞌeꞌmoaliꞌneno maku huno kokuꞌnapi ageꞌneno hao ke heteno peleti mayamo alino akayaheno geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo apamiꞌnigeꞌa muki vayaꞌmo aliꞌa apamiꞌnae. 20 Mukivayaꞌamogimo neꞌa apamu huteꞌapaeꞌmo atalaya neꞌya atupaꞌamo geꞌamo neꞌafiyavayaꞌmogimo aliꞌa tuolofuꞌa hona yuvapafiꞌmo maleꞌnae. 21 Ani neꞌya neꞌnaya vayaꞌmofaefu tauseniꞌa agufa vemogi neꞌnae. Namagi aꞌnemafaꞌnemogiꞌeꞌmoneꞌnafihuꞌa lekanaopaiꞌnae.

Yesuꞌa ani agotofuleꞌmo eꞌniya gemae(Mk 6:45-52; Yo 6:16-21)

Page 118: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 14:22 115 Matiyu 15:922 Yesuꞌa muki vayaꞌmo neꞌyaꞌmo ago apamiꞌnigeꞌa netagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa geꞌamo

neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo, sipifiꞌmo ago utapa hogoꞌneteyo, huno hapapaiteno muki vayaꞌaifeꞌmo, notapilegamo he titapa viyo, huno hapa paiꞌniye. 23 Hapapaitenoꞌaeꞌmo nunumu hisiyafeꞌmo agaiꞌageꞌmo aise avefiꞌmo haino maiꞌniye. Hanihugefeꞌmo unali enali huꞌniya kanaleꞌmo agaiꞌageꞌmo maiꞌnigeno 24 sipimo ani kotufolagapiꞌmo afagiꞌaleꞌmo neꞌvigenoꞌaeꞌmo sipimo augosa maleno neꞌviya kategatiꞌmoyasimo alinineno sipimo alino agoꞌya faiꞌnigeno atafauno ateꞌniye.

25 Kotiti agufa afinaꞌmo Yesuꞌa apakaetegamo ani agotofuleꞌmo eꞌniye.26 Neꞌegeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi agayana ani agotofuleꞌmo neꞌegeꞌaageteꞌapaeꞌmoalopa gefatiꞌmogehuꞌapaeꞌmo, afene, huꞌa huteꞌa lusi kavahuꞌa apamoꞌyaaiteꞌa kagekage huꞌnae. 27 Yesuꞌa hunoꞌaeꞌmo, nagaekeꞌmo neꞌogi koli osutapa lokiyavaitapa maiyo, huno hapa paiꞌniye. 28 Hapa paiꞌnigeno Pitaꞌa, Ala kava nene, kagaemoneꞌesanaꞌmoꞌmo ge hugeꞌnao ani agotofuleꞌmo vino, huno huꞌnigenoꞌaeꞌmo, eno, hunohuꞌniye. 29 Pitaꞌa sipifatiꞌmo ataleno ani agotofuleꞌmo Yesutegamo neꞌunoꞌaeꞌmo 30 lusikava huno yasimo aliꞌnigeno koli huteno anipiꞌmo alino lapanegefeꞌmo nehunoꞌaeꞌmo,Ala kava nene, nagufamo alika katika nato, huno alopa gefatiꞌmo ge huꞌniye. 31 Yesuꞌamalage huno eno ayateꞌmo alino he tino neꞌatenoꞌaeꞌmo, aiseꞌamo kagesa afika fatagonehana vekagi na kava higekaeꞌmo lole kagesa neꞌafine, huno ha paiꞌniye.

32-33 Sipifiꞌmo nehaiꞌagenoꞌaeꞌmo yasimo oꞌaliꞌnigeꞌa sipifiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmogimoani kavaꞌmo ageteꞌa agaefeꞌmo mono huteꞌapaeꞌmo, alagi Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnane,huꞌa ha paiꞌnae.

34 Magokepi lokaeliꞌa Genesaleti haopalega uꞌa avaꞌyi huꞌnageꞌa 35 ageteꞌapaeꞌmo,Yesuꞌmae, huꞌa huteꞌa muki haopalegamo aliꞌa apatalageꞌa uꞌa hapa paiꞌnageꞌa mukialu kaita alu kaitaꞌmo hapauꞌniya vayaꞌmo Yesutegamo apavaleliꞌa eꞌnae. 36 Apakaemo,kahao ke hone, kukenakamo atupaꞌaleꞌmo ame alisunafekeꞌmo lahauꞌniye, huꞌa huꞌ-nagenoꞌaeꞌmo, he, kanalene, huno huteno muki ame aliꞌnaya vayaꞌmo alino hapagenoapateꞌnigeꞌa alagepa huꞌa maiꞌnae.

15Yu vayaꞌai apakinago vayaꞌmogi geeꞌmo huꞌniya gemae(Mk 7:1-13)

1 Ani afinaꞌmo Falasi vayaꞌe keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalayavayaꞌeꞌmo Yulusalemu taonifatiꞌmo Yesutegamo eꞌapaeꞌmo, 2 na kava higeꞌapaeꞌmogekamo neꞌafiya vayaꞌmogimo laginago vayaꞌai geꞌapimo amagiꞌa neꞌatalae.Neyalateꞌmo hapa paiꞌnaya gemo afiteꞌa akame nehaya kava huꞌa akame huꞌa apayaꞌmosese osuꞌneꞌa neꞌyaꞌmo fiku aliꞌa neꞌnae, huꞌa ha paiꞌnageno 3Yesuꞌa, ani kava hutapa alugemo lapakinago vayaꞌai gemo akame hisayafeꞌmo na kava higetapaeꞌmo Goti keꞌaepageꞌamo amagitapa neꞌatalae. 4 Gotiꞌa hunoꞌaeꞌmo, Itatapi afotapimogifeꞌmo hapao kehetetapa geꞌapimo afitetapa akame hiyo. Itaꞌapi afoꞌapimogifeꞌmo huꞌa faipa huꞌa apatesayamafaꞌneꞌaina ago kamiti apamagiyo, huno huꞌniyaꞌmonanafa 5-6 lapakaemo hutapaeꞌmo,mago vekamoꞌa itaꞌamofeꞌmofi afoꞌamofeꞌmofi huno hana maesiyafeꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Gotiꞌa agaiꞌa yane, huno huteno itaꞌamofeꞌmofi afoꞌamofeꞌmofi huno, hana maenooꞌanamige hanao ke osege hugiye, hutapa nehae. Hutapa hutetapaeꞌmo lapakaitapigetapigeꞌmo akame hisayafeꞌmo Goti geꞌamo aetapa ati nekae. 7 Aetapa ati nekayavayanagi afiyo, Aiyeyaꞌa Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa paiꞌniyagemoꞌmo lapakaefekeꞌmo alagi lama gemo haneꞌniye. 8Agaemo hunoꞌaeꞌmo,Mani vayaꞌmogi apavayaꞌaletikeꞌmo nahao ke nehayaꞌmonanafa apaipa apakesaꞌamo

aliꞌa nagaetegamo atalageno noꞌmefa afagitegamo aliꞌa atalageno neꞌviye.9Nagaefeꞌmo fiku faku huꞌa mono nehae. Aliꞌa apaya neꞌmalaya gemomamopafigeꞌageꞌmo Haneꞌniye,

huno avoꞌmo kae maleꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

Page 119: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 15:10 116 Matiyu 15:31

10 Yesuꞌa muki vayaꞌaifeꞌmo eyo, huno ge huꞌnigeꞌa eꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo, lapakaemoafitetapaeꞌmo afitapa aeto hiyo. 11 Apavayafiꞌmo neꞌnaya neꞌyaꞌmoꞌa alino hosu hunonoꞌapatefa apavayafatikeꞌmo nehaya gemoꞌa alino hosu huno neꞌapate, huno hapapaiꞌniye.

12Hunohapa paitegeꞌa geꞌamoneꞌafiya vayaꞌmo agaetegamo eꞌa ha paiꞌapaeꞌmo, Falasimono vayaꞌmogi huꞌnana gemo afiteꞌapaeꞌmo hosu apaipamo kaliꞌnae, huka apakeꞌ-napiye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 13 muki yaꞌamo kokuꞌnapi afoꞌnimoꞌa ohakaleꞌnisiyayaꞌmo hafuꞌyaꞌaꞌeꞌmo alino vakaino atalegaiye. 14 Afaꞌa apateyo. Apaulagamo alihuꞌnigeꞌa alu vayaꞌmo ka aliꞌa ho huꞌa apavaleliꞌa neꞌvaya vayane. Mago aulagamo alihuꞌnisiya vekamoꞌa alu vekamo aulagamo ali huꞌnisiya vekamo ayateꞌmo alino avalelinovisiyana magokepi uꞌana kelifiꞌmo asagauꞌana aigaꞌae, huno hapa paiꞌniye. 15 Pitaꞌa,aeka kalafefa gemo huꞌnana gemo aepaꞌamo laha paiyo, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo,16 asole afinaꞌmo afiꞌnayaꞌmonanafa lapakaeꞌeꞌmo afitapa aeto nosafiye. 17 Neꞌyaꞌmoneꞌnaya yaꞌmoꞌa apaipafiꞌmo nelamigeꞌapaeꞌmo aifa leꞌa neꞌatalae, hutapa oꞌafiꞌnafiye.18 Apavayafiꞌmo neꞌyaꞌmo afaꞌa neꞌa neꞌnakaiyaꞌmonanafa apaipafatiꞌmo afole ait-eno haineno apavayafatiꞌmo afole neꞌaiya gemokeꞌmo alino hosu huno neꞌapate.19 Apaipafatiꞌmo afole neꞌaiya kavaꞌmo haneꞌniyana hosu apakesa neꞌafiya kavaꞌmohanege vayaꞌmo nehapaya kavaꞌmo hanege kumai kavaꞌmo hanege aꞌnemo apayateneꞌaliya kavaꞌmo hanege kumayaꞌmo neꞌaliya kavaꞌmo hanege aigofe gemo nehayagemo hanege huꞌa faipa huꞌa neꞌapataya gemo hanege huno haneꞌniye. 20 Ani agufakavaꞌmokeꞌmo alino hosu huno neꞌapateyaꞌmonanafa apayaꞌmo sese osuꞌneꞌa neꞌyaꞌmofiku aliꞌa neꞌnaya kavaꞌmoꞌa alino hosu huno noꞌapate, huno hapa paiꞌniye.

Agesamo afino fatago huꞌniya a kanoeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Mk 7:24-30)

21 Inagi Yesuꞌa ani kotetiꞌmo ataleno Taiya taonimo hanete Saitoni taonimo hanetehunohaneꞌniya haopalegamouꞌniye. 22NeꞌvigenoꞌaeꞌmomagoKenani nofi a kanomoanihaopalegamaiꞌniya a kanomoꞌa agaetega eno alopa gefatiꞌmo, Ala kava neꞌmo Nevini ag-inagomo, huno, kahau huka nato. Mago hosu aune vekamoꞌa aꞌmafaꞌneꞌnimo aipafiꞌmohainomaiꞌnenoꞌaeꞌmo alagi alino hosu hunoneꞌate, hunoha paiꞌniyaꞌmonanafa 23Yesuꞌamago geꞌaleꞌmo aeno atagaina huno ha opaiꞌniye. Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo agaetegamoeꞌa, Kahao ke honagi lakame huno neꞌeno keya keya hulino neꞌeya a kanomo alika hafaitalegeno vino, huꞌa ha paiꞌnae. 24 Yesuꞌa, Gotiꞌa naha painoꞌaeꞌmo, Yu nofi vayaꞌmolageso huꞌnaya sipisipi vayaꞌalegageꞌmo uvo, huno huteno alino nateꞌnigeꞌna eꞌnove,huno ha paiꞌniye. 25Ani a kanomoꞌa eno aiyafiꞌmo aleꞌya faino ape hunomaiꞌnenoꞌaeꞌmo,Ala kava nene, naha mao, huno huꞌnigenoꞌaeꞌmo 26 Nagaemo mafaꞌnemogi peletimayamo aliꞌna kalamo apamisuvana kanale osugiye, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 27 Alakava nene, he, lama gemo hanaꞌmonanafa nopiꞌmo neꞌmaiya kalamogi afoꞌapimogimohiꞌyalamuteꞌmo neꞌyaꞌmo neꞌnagenoꞌaeꞌmo neꞌya atupamo asagauno neꞌaigeꞌapaeꞌmokalamogi afaꞌa neꞌnaya yane, huno ha paiꞌniye. 28 Yesuꞌa, kagaemo magoꞌe huka kagesaafika fatago nehane. Nehanaꞌmofeꞌmo kahauꞌniya kavaꞌmo afaꞌa huguve, huno hapaiteno ani afinaꞌmo aꞌmafaꞌneꞌamo alino alagepa huno ateꞌniye.

Yesuꞌa alu kaita alu kaitaꞌmo hapauꞌniya vayaꞌmo alino hapageno apateꞌniya gemae29 Yesuꞌa ani kotegamo ataleno Galeliya ani kotu agiꞌnaleꞌmo uteno avefiꞌmo haino

itopaleꞌmo maiꞌniye. 30 Asole vayaꞌmo apaiya hosuꞌniya vayanagi apaulaga ali huꞌniyavayanagi apaiya apayaꞌmo kafafe kafafa huꞌniya vayanagi apake noꞌaiya vayanagi alukaita alu kaitaꞌmo hapauꞌniya vayanagi huꞌa apavaleliꞌeꞌa Yesu aiyafiꞌmo apateꞌnagenoalino alagepa huno apateꞌniye. 31 Ani asole vayaꞌmo apakeꞌnayana apake noꞌaiyavayaꞌmogimo apake aige apaiya apayaꞌmo kafafe kafafa huꞌniya vayaꞌmo alagepa huꞌamaige apaiyamo hosuꞌniya vayaꞌmo alagepa huꞌa uꞌeꞌa huge apaulagamo ali huꞌniyavayaꞌmo apaulagamo ageꞌa ayakege huꞌnageꞌa apaketeꞌapaeꞌmo hapau aiꞌnae. InagiIsaleli vayaꞌai Gotiꞌapimo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌnae.

Page 120: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 15:32 117 Matiyu 16:11Yesuꞌa fo tauseniꞌa vayaꞌmo neꞌyaꞌmo alino fako huno apamiꞌniya gemae(Mk 8:1-10)

32 Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌnageno hapa painoꞌaeꞌmo,apakaemo loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmohemenimo neꞌyaꞌapimo ohaneꞌnigeꞌna nahau huꞌna neꞌapatove. Noꞌapilegamo aliꞌnaapatesugeꞌa visayategamo apaka tesigeno apaunena aisiya kavafeꞌmo oꞌnahauꞌniye,huno hapa paiꞌniye. 33 Inagi geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, kaꞌme kotega etamaiꞌnonaꞌmofeꞌmo haiyatetiꞌmo neꞌyaꞌmo aliniteta alita fako huta mani asole vayaꞌmoapamigune, huꞌa ge huꞌa afi geꞌnae. 34Yesuꞌa, lapakaemo namagi peleti mayamo aliꞌnae,huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, seveniꞌa peleti mayagi magoke magoke aise noyamegihuno haneꞌniye, huꞌa ha paiꞌnae. 35 Agaemo asole vayaꞌaifeꞌmo, etapa mopaleꞌmoitopaleꞌmo maiyo, huno hapa paitenoꞌaeꞌmo 36 seveniꞌa peleti mayaꞌe noyameꞌeꞌmoaliꞌnenoGotifeꞌmohaoke heteno alino akaya heno geꞌamoneꞌafiya vayaꞌmo apamiꞌnigeꞌamuki vayaꞌmo aliꞌa apamiꞌnae. Muki vayaꞌamogimo neꞌa apamu huꞌnae. 37 Inagigeꞌamoneꞌafiya vayaꞌmogi neꞌya atupaꞌamo aliꞌa seveniꞌa alopa hona yuvapafiꞌmomaleꞌahavaiteꞌnae. 38 Fo tauseniꞌa vemogi neꞌnayana aꞌne mafaꞌneꞌapiꞌeꞌmo apakaemo lekanaopaiꞌnae. 39 Netagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa alino apategeꞌa utageno sipifiꞌmo haino Maganalahaopalegamo uꞌniye.

16Yesufeꞌmo kaune kavaꞌmo hugeta ageno, huꞌa huꞌnaya gemae(Mk 8:11-13; Lu 12:54-56)

1Mago Falasi mono vayaꞌe Satiyusi mono vayaꞌmogiꞌeꞌmo Yesutegamo eꞌa amalagekahuꞌapaeꞌmo, kokuꞌnapi himamukaletiꞌmo alagena kavaꞌmo hugeta ageno, huꞌa hapaiꞌnae. 2 Yesuꞌa geꞌapileꞌmo aeno atagaina huno hapa painoꞌaeꞌmo, yegemo laminonefalegenoꞌaeꞌmo hiyaꞌmoꞌa alino haesa nehigetapa agetetapaeꞌmo, egamo alagepako aligiye, hutapa nehae. 3 Yegemo haine neꞌegenoꞌaeꞌmo kokuꞌnategamo alinohaniꞌagekeꞌmo nehigeno haesa koꞌmo aligetapa agetetapaeꞌmo, hemenimo ko aigiye,hutapa nehae. Lapakaemo kokuꞌnatega afole neꞌaiya alagena kavaꞌmo alitapa fakohutapa neꞌagayaꞌmonanafa hemenimo afole neꞌaiya alagena kavaꞌmo alitapa fako hutapaafole aisiya kavaꞌmo afaꞌa noꞌagae. 4 Hosu vayaꞌmogimo Gotiꞌapimona ataleꞌa kumaiheꞌa ugekana kava nehaya vayaꞌmogi alagena kavaꞌmo agesayafeꞌmo nehayaꞌmonanafaalagena kavaꞌmo alino apave oligiyaꞌmonanafa Gotitegati gemo alinineno aeno hakalohuno hapa nepaiya vekamo Yonaꞌa huꞌniya alagena kavaꞌamo alino apave ligiye, hunohapa paiteno apataleno uꞌniye.

Peleti maya falaova mumusopafi neꞌataya yafeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniya gemae(Mk 8:14-21)

5 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo ago apake kaniꞌnigeꞌa peleti mayamo oꞌaliꞌa ataleꞌaani kotuteꞌmo sipifiꞌmo uꞌnae. 6 Yesuꞌa, Falasi mono vayaꞌmogi peleti maya falaovamumusopafi neꞌataya yaꞌe Satiyusi mono vayaꞌmogi peleti maya falaova mumusopafineꞌataya yaꞌefeꞌmo ehetapiye, huno hapa paiꞌniye. 7 Apakaemo ge huge afige huꞌa-paeꞌmo, lagaemo peleti mayamo oꞌalita ago ataleta neꞌonaꞌmofeꞌmo mani gemo nehiye,huꞌa huꞌnae. 8Yesuꞌa ge huge afige huꞌnaya gemo afitenoꞌaeꞌmo, na kava higetapa peletimayamo oꞌaliꞌnaya kavafeꞌmo ge huge afige hulitapa neꞌae. Aiseꞌamo lapakesa afitapafatago nehae. 9 Asole afinaꞌmo afiꞌnayaꞌmonanafa afitapa aeto osuꞌnafiye. Nagaemofaefuꞌa peletimayamo aliꞌna faefu tauseniꞌa vayaꞌmo apamiꞌnogetapaeꞌmo lapakaemonamagi hona yuvapafiꞌmo alita maleta havaiteꞌnopi hutapa ago lapake kaniꞌnifiye. 10 Anikava huꞌna seveniꞌa peleti mayamo aliꞌna fo tauseniꞌa vayaꞌmo apamiꞌnogetapaeꞌmolapakaemo na magi alopa hona yuvapafiꞌmo alita maleta havaiteꞌnopi hutapa agolapake kaniꞌnifiye. 11 Peleti mayaeꞌmo nosuvaꞌmonanafa na kava higetapa oꞌafiꞌnae.Falasi mono vayaꞌmogi peleti maya falaova mumusopafi neꞌataya yaꞌe Satiyusi mono

Page 121: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 16:12 118 Matiyu 16:28

vayaꞌmogi peleti maya falaova mumusopafi neꞌataya yaꞌefeꞌmo ehetapiye, huꞌna lapanepauve, hunohapapaiꞌniye. 12Ani gemoafiteꞌapaeꞌmopeletimaya falaovamumusopafineꞌataya yafeꞌmo osuꞌnifa Falasi mono vayaꞌmogi aliꞌa apaya neꞌmalaya geꞌe Satiyusimono vayaꞌmogi aliꞌa apaya neꞌmalaya geꞌefeꞌmo ehetapiye, huno huꞌniye, huꞌa huꞌnae.

Pitaꞌa Yesufeꞌmo Kalaisi neꞌmo maiꞌnane, huno huꞌniya gemae(Mk 8:27-30; Lu 9:18-21)

13 Yesuꞌa Sisaliya Filipai taoni haopalegamo uno maiꞌnenoꞌaeꞌmo geꞌamo neꞌafiyavayaꞌaifeꞌmo, apakaemo vayaꞌmogimo Vemo mafaꞌneꞌaeꞌmo ina laꞌae, huꞌa nehae, hunoapafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, 14 mago vayaꞌamogi huꞌapaeꞌmo, Yoniꞌa ani faleno neꞌapateyavekamo maiꞌniye, huꞌa huge mago vayaꞌamogi huꞌapaeꞌmo, Ilaiyaꞌa maiꞌniye, huꞌahuge mago vayaꞌamogi huꞌapaeꞌmo, Yelemaiyaꞌa maiꞌniye, huꞌa huge mago vayaꞌamogihuꞌapaeꞌmo, Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamomaiꞌniye, huꞌa huge nehae, huꞌa ha paiꞌnae. 15 Agaemo apakaefeꞌmo, lapakaemonagaefeꞌmo, ina laꞌnae, hutapa nehae, huno apafi geꞌnigenoꞌaeꞌmo 16 Saimoni Pitaꞌageꞌaleꞌmo aeno atagaina hunoꞌaeꞌmo, Kalaisi neꞌmo maiꞌnane. Maige maige hunoneꞌmaiya Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnane, huno ha paiꞌniye. 17 Yesuꞌa ha painoꞌaeꞌmo,Saimoniyo Yona mafaꞌneꞌamogae, mago ma mopafi vekamoꞌa ani kaipa kagesamo alinookamiꞌnifa kokuꞌnapi Afoꞌnimoꞌa ani kaipa kagesamo alino kamiꞌniye. Aulagaleꞌmoalagepa huka maiꞌnananageka afaꞌa kamogaga aigane. 18 Pitagamo maiꞌnananageꞌnaani yafateꞌmo siosiꞌnimo faiꞌna atesugeꞌa siosi vayaꞌnimogi Satani lafile kitaꞌamo aeꞌayakiꞌa haigae. 19 Nagaemo Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kote kiꞌmo aliꞌna kamisugeka mamopafimaiꞌnekaeꞌmo kita ki malesanagenoꞌaeꞌmo ani kava huno kokuꞌnapi neꞌmoꞌa kitakimalegaiye. Mamopafimaiꞌnekaeꞌmo kita yakisanana ani kava huno kokuꞌnapi neꞌmoꞌakita yaki malegaiye, huno ha paiteno 20 geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo,nagaefeꞌmo Kalaisi neꞌmo maiꞌniye, hutapa hapa opaiyo, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa faliteꞌna he tiguve, huno hapa paiꞌniya gemae(Mk 8:31–9:1; Lu 9:22-27)

21 Yesuꞌa ani afinatetiꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo aepa faino huno afole ainohapa painoꞌaeꞌmo, nagaemo Yulusalemu taonifiꞌmo uꞌna maiꞌnisugeꞌapaeꞌmo vayatamavayanagi mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayanagi keꞌaepa gemoaliꞌa apaya neꞌmalaya vayanagi huꞌa lusi hanageke yaꞌmo namitesageꞌna faliguve. Loleꞌemagoꞌe afinaꞌmo utesigeno halate alino he tino nategaiye, huno hapa paiꞌniye. 22 PitaꞌaYesuꞌmo amasage huno avalelino uno ge haunoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, huno, Gotiꞌa hauhuno kateno. Mani hana agufa kavaꞌmo kagaetegamo alagi afole oꞌaigiye, huno gehauꞌniye. 23 Yesuꞌa aino afe leno ha painoꞌaeꞌmo, Sataniyo, kaune ho. Kaꞌnimo akanikanatesanafeꞌmo hane. Goti agesamo oꞌaliꞌnapa ma mopafi vayaꞌai apakesamo aliꞌnane,huno ha paiꞌniye.

24 Huno ha paiteno Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo, magovekamoꞌa nakame hisiyafeꞌmo hauꞌnisiyana agaiꞌamo hauꞌnisiya kavafeꞌmo, haꞌao, oꞌ-nahauꞌniye, huno huteno ataleno agaiꞌa malipu yosaꞌamo alino kofilino nakame hino.25Mago vekamoꞌa ma mopafi alagepa huno maisayafekeꞌmo agesa neꞌafisiyana alagepahuno neꞌmaiya kavaꞌamo atalegaiye. Mago vekamoꞌa nagaetefeꞌmo alagepa hunoneꞌmaiya kavaꞌamo ataleꞌnisiyana alagepa hunomaisiya yaꞌmo aligiye. 26Mago vekamoꞌamuki ma mopafi yaꞌmo aliꞌnisigeno aunemeꞌamo lageso hisiyana akamelegati magoꞌeyaꞌmo alisifiye. Haꞌao oꞌaligiye. Aunemeꞌamo lageso hisiyana na agufa miyatetiꞌmo ha-latemiya faino aligiye. 27Vemomafaꞌnemoꞌa afoꞌamo ha le konali yaꞌamo aliteno enisolevayaꞌamogiꞌeꞌmo eminenoꞌaeꞌmo aliꞌyaꞌapilefeꞌmo apamete apamete huno miyaꞌapimoapamigiye. 28 Lama ge lapa nepauve, hemenimo mani kanaleꞌmo maiꞌnaya vayapatiꞌmomago vayaꞌamo ofaliꞌnisageno Vemo mafaꞌnemo ala kini neꞌapimo emineno yagainoapatesigeꞌa agegae, huno hapa paiꞌniye.

Page 122: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 17:1 119 Matiyu 17:2217

Kalaisiꞌa aeto agufa agufamo alino hamaleꞌniya gemae(Mk 9:2-13; Lu 9:28-36)

1 Sigisiꞌa afinaꞌmo utegeno Yesuꞌa Pitaꞌe konagaꞌalaꞌmoganimo YemisiꞌeYoniꞌenagi huno yatala avefiꞌmo apavalelino haino apakaiꞌapigeꞌmo apaote maiꞌnae.2 Apaulagaleꞌmo aeto agufa agufamo alino hamaleꞌniye. Augosafatiꞌmo yegeganahuno leꞌnigeno kukenaꞌalegatiꞌmo ha le yakana huno yaveyaveꞌage huꞌniye. 3 Malagehuꞌana Moseseꞌe Ilaiyaꞌeꞌmo apaulagaleꞌmo afole aiteꞌana Yesuꞌeꞌmo kege huꞌanamaiꞌnageꞌa apakeꞌnae. 4 Pitaꞌa Yesufeꞌmo, Ala kava nene, manile maisunana kanalehugiye. Kahauꞌnisiyaꞌmoꞌmo manile loleꞌe magoꞌe yasi noꞌmo kigune. Kagae noꞌmo kiteMosese noꞌmo kite Ilaiya noꞌmo kite huta kigune, huno ha nepaigenoꞌaeꞌmo 5 magohiyaꞌmo aeno ha leꞌniya hiyaꞌmoꞌa kino apati kaeꞌnigeno mago agemo hiyapatiꞌmohunoꞌaeꞌmo, mani vekaeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya mafaꞌneꞌnimo maiꞌniye.Agaefeꞌmo lusi kava huꞌna amuse huꞌna neꞌatovanagi geꞌamo alagepa hutapa afiyo,huno huꞌnigeꞌa 6 afiteꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo apaugosalegatiꞌmo apagoꞌyafaiteꞌa aiꞌa ati kaeꞌa maiꞌneꞌa lusi kava huꞌa apamoꞌyamo aiꞌnae. 7 Yesuꞌa eno apamealitenoꞌaeꞌmo koli osutapa he tiyo, huno hapa paiꞌniye. 8Aliꞌa maku huꞌa agayana magovayaꞌmo oꞌmaiꞌnageno Yesuꞌa agaiꞌageꞌmo maiꞌnigeꞌa ageꞌnae.

9 Avefatiꞌmo ataleꞌa nelamiꞌapaeꞌmo Yesuꞌa hapa painoꞌaeꞌmo, ageꞌnaya kavafeꞌmomago vayaꞌaifeꞌmo hapa opaitapa afaꞌa maime maime viyo. Vemo mafaꞌnemo kanol-ufatiꞌmo alino he tino atetesigetapaeꞌmo hapa paigae, huno hapa paiꞌniye. 10 Geꞌamoneꞌafiya vayaꞌmogi ge huꞌa afi geꞌnae, na kava higeꞌapaeꞌmo keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌaaliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmogi, Ilaiyaꞌa hogoteno eminegaiye, huꞌa nehae, huꞌa ge huꞌaafi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 11He, lama gemo huꞌnae. Ilaiyaꞌa halate alagepa huꞌamaisayafeꞌmoeno alino alagepa huno apategaiyaꞌmonanafa 12 Ilaiyaꞌa ago eꞌniyana ageꞌa aeto osuꞌneꞌahapauꞌniya kavaꞌmo akame huꞌa ago amagiꞌnae. Ani kava huꞌa Vemo mafaꞌnelegamohosu kavaꞌmo hugae, huno hapa paiꞌniye. 13 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi ani gemoafiteꞌapaeꞌmo, Yoniꞌa ani faleno neꞌapateya vekaeꞌmo nehiye, huꞌa apakesa afiꞌnae.

Kalaisiꞌa mago mafaꞌnemo aipafatiꞌmo hosu aune neꞌmo alino hafaino ataleꞌniya gemae(Mk 9:14-29; Lu 9:37-42)

14 Apakaemo asole vayaꞌmo eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnayategamo halate neꞌ-vagenoꞌaeꞌmo mago vekamoꞌa Yesutegamo eno aleꞌya faino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, 15Ala kavanene, huno, mafaꞌneꞌnieꞌmo kahau huka ato. Negi nagi kavaꞌmo nehigeno agufamoalagepa huno nohane. Muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo atafiꞌmo asagauno aige anipiꞌmoasagauno aige nehiye. 16 Gekamo neꞌafiya vayaꞌaitegamo avaleliꞌna eꞌnogeꞌapaeꞌmoaliꞌa alagepa huꞌa oꞌateꞌnae, huno ha paiꞌniye. 17 Yesuꞌa muki vayaꞌaifeꞌmo, lapakesaafitapa fatago nosageno lapaipamo kanale huno ohaneꞌniya vayane. Asole afinaꞌmolapakaeꞌeꞌmo maiꞌnovana lapakesa afitapa fatago nosae. Na magi afinaꞌmo lapakeꞌnalapatalegauve. Nagaetegamo avalelitapa eyo, huno hapa paiteno 18 Yesuꞌa hosu aunenefeꞌmo ke hauꞌnigeno ani mafaꞌnemo aipafatiꞌmo ataleno lamino uꞌnigeno ani afi-natetiꞌmo alagepa huno maiꞌniye.

19 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo Yesuꞌa agaiꞌageꞌmo maiꞌniyategamo eꞌapaeꞌmo, na kavahigetaeꞌmo afaꞌa alita ha faita oꞌataleꞌnone, huꞌa afi geꞌnae. 20Yesuꞌa hapa painoꞌaeꞌmo,aiseꞌamo lapakesa afitapa fatago nehayaꞌmofeꞌmae. Lama ge lapa nepauve, huno,lapakesa afitapa fatago huꞌnaya kavatapimoꞌa aise avina yaꞌmo masateti avina yakanahuno haneꞌnisiyana lapakaemo mani aveeꞌmo, manileꞌmo ataleka mugagayaga uvo,hutapa hisageno ugiye. Osisaya agufa kavaꞌmo afaꞌa hugae. 21 Nunumu nehuꞌapaeꞌmoneꞌyaꞌmo oꞌneꞌa mo nesisayana ani agufa hosu apaune vayaꞌmo afaꞌa aliꞌa hapa faiꞌaapatalegae. Alu kavatetiꞌmo aliꞌa hapa faiꞌa oꞌapatalegae.

22 Mago afinaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo Galeliya kotegamo eꞌa aliꞌa anupa huꞌamaiꞌneꞌapaeꞌmo Yesuꞌa hapa painoꞌaeꞌmo, apakaemo Vemo mafaꞌnemo kutulu yaꞌmo

Page 123: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 17:23 120 Matiyu 18:11aliteꞌa avaleliꞌuꞌa vayaꞌai apayapiꞌmo ategae. 23 Apayapiꞌmo atesageꞌa amagisagenofaliteno loleꞌe magoꞌe afinaꞌmomaitesigeno alino he tino ategaiye, huno hapa paiꞌnigeꞌageꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo lusi kava huno apaipamoꞌmo kana huꞌniye.

Mono notefeꞌmo takesi monimo apamiꞌniya gemae24 Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo Kapeneyamu taonifiꞌmo eꞌnageꞌapaeꞌmo alopa

mono notefeꞌmo takesi monimo neꞌaliya vayaꞌmogi Pitategamo eꞌa, tisa netapimoꞌamononotefeꞌmo takesimonimoneꞌatalefiye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, he neꞌatale, hunohapa paiꞌniye. 25 Pitaꞌa nopiꞌmo faleno haiꞌnigenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa hogoteno ge huno afigeꞌniye, Saimoniyo, na agufa kagesamo neꞌafine. Ma mopafiꞌmo yagaiꞌa neꞌapatayaala vayaꞌapimogi haiya vayaꞌaitetiꞌmo kagemi yatefeꞌmo neꞌaliya takesiꞌe apakilefeꞌmoneꞌaliya takesiꞌeꞌmo neꞌaliye. Mafaꞌneꞌapiletiꞌeꞌmo neꞌalifi alu kotega vayaꞌaitetiꞌeꞌmoneꞌaliye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 26 alu kotega vayaꞌaitetiꞌeꞌmo neꞌaliye, huno hapaiꞌnigeno, he, mafaꞌneꞌapimo afaꞌa apatalesageꞌamaigae. 27Mafaꞌneꞌamomaiꞌnovaꞌmo-nanafa fiku yanagetaꞌa monimo alitaꞌa oꞌmalesuꞌana apaipamoꞌmo hosugiye. Kagaemoani kotutegamo lamika anipiꞌmo hukumo yaga auka maleꞌnekaeꞌmo hogoteka alisananoyamemo avayafiꞌmo alaga monimo haneꞌnisigeka agegananagi nagaeꞌe kagaeꞌeꞌmoapamisuꞌa monimo hanegaiyanagi alinikuka alopa mono notefeꞌmo takesi neꞌaliyavayaꞌmo nagae takesi moniꞌe kagaika takesi moniꞌeꞌmo apamiyo, huno ha paiꞌniye.

18Ina laꞌmo hogote vekamo maiꞌniye, huꞌa huꞌnaya gemae(Mk 9:33-37; Lu 9:46-48)

1 Ani afinaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi Yesutegamo eꞌa, ina laꞌmo Gotiꞌa yagainoneꞌapateya vayapatiꞌmo hogote neꞌmo maiꞌniye, huꞌa afi geꞌnae. 2 Yesuꞌmo aisemafaꞌneeꞌmo ge huꞌnigeno eꞌnigenoꞌaeꞌmo apaulagaleꞌmo alino he tino atetenoꞌaeꞌmo,3 alagi lama ge lapa nepauve, alino mafaꞌnegana huno hamaleno olapatesigetapamaiꞌnisayana Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kegiꞌyafiꞌmo faleta ohaigae. 4 Mago vekamoꞌaagufamo alino afepi ateteno mani agufa mafaꞌnegana huno maiꞌnisiyana Gotiꞌa yagainoneꞌapateya vayapatiꞌmo hogote vekamo maigiye. 5 Vayaꞌmogi nagiꞌnilefeꞌmo manimagufa mafaꞌnemo apavaleꞌa aliꞌa falu fala huꞌa neꞌapatesayana ani kava huꞌa navaleꞌaaliꞌa falu fala huꞌa neꞌnatae.

6 Mago vekamoꞌa mani agufa mafaꞌnemoꞌa nagaefeꞌmo agesa afino fatago nehiyamafaꞌnemoꞌa hosu kavaꞌmo hisiyafeꞌmo ayate aliꞌnisiyana lusi hanageke yaꞌmo aligiye.Aligiyaꞌmonanafa hogoteno ayate oꞌaliꞌnisigeꞌapaeꞌmo atafauꞌa alopa yafateꞌmo nofiaeteꞌa lugoꞌafiꞌmo aeteꞌa solovala anipiꞌmo aliꞌa yaga auꞌa atalesagenoꞌaeꞌmo aisehanageke yaꞌmo aligiye. 7 Vaehae, huꞌna, apayate aligayaꞌmonanafa apayate alisayavayaꞌmogi lusi hanageke yaꞌmo aliteꞌa avovo huꞌa yulagefa aigae. 8Magoke lapayaꞌmoꞌ-mofi magoke lapaiyamoꞌmofi huno hosu kavaꞌmo hisayafeꞌmo lapayateꞌmo neꞌalisige-tapaeꞌmo hetapa hatagautapa ataleyo. Magoke lapayaꞌmofi magoke lapaiyamofi hunohaneꞌnisigetapaeꞌmo afaꞌa maige maige hutapa maisayategamo faletutapa haisayanakanale hugiye. Lole lapayatalaꞌmofi lole lapaiyalaꞌmofi huno haneꞌnisiyaꞌmoꞌmo atakopiꞌmo alino yaga auno lapatalesigenoꞌaeꞌmo hosugiye. 9 Lapaulagamoꞌmo hosukavaꞌmo hisayafeꞌmo lapayate neꞌalisigetapaeꞌmo alitapa katitapa ataleyo. Magokelapaulagamo hanesiyaꞌmoꞌmo afaꞌa maige maige hutapa maisayategamo faletutapahaitapa maisayana kanale hugiye. Lole lapaulagamo hanesiyaꞌmoꞌmo ata kopiꞌmo alinoyaga auno lapatalesigenoꞌaeꞌmo hosugiye.

Lageso huꞌniya sipisipieꞌmo aeno kalafefa ge huꞌniya gemae(Lu 15:3-7)

10 Ehetapiye, huno, aise mafaꞌne anagaꞌaifeꞌmo ina agufa vayane, hutapa osiyo.Lapa nepauve, huno, yagaiꞌa neꞌapataya enisole vayaꞌmogimo muki afinaꞌmo kokuꞌnapiafoꞌnimo augosamo ageꞌnae. 11 Vemo mafaꞌnemoꞌa lageso huꞌnaya vayaꞌai apakufamo

Page 124: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 18:12 121 Matiyu 18:30alino katino apatesiyafeꞌmo emineꞌniye. 12 Na lapakesa neꞌafiye. Vani hataletiꞌasipisipimo maiꞌnisayapatiꞌmo magoke sipisipimo apataleno uno lageso husiyaꞌmoꞌmoafoꞌamoꞌa na kava hugiye. Afaꞌa maiꞌnisaya sipisipi anagaꞌamo apataleno uno kahauyahuno ageno ava tesiyafeꞌmo avelegamo afaꞌa ohaisifiye. Haꞌao, afaꞌa haigiye. 13 Alagilama ge lapa nepauve huno, Kahauya huno ageno avateꞌnisiyana naeti naeniꞌamo afaꞌamaiꞌnaya sipisipiꞌaeꞌmo aiseꞌamo amogaga neꞌainoꞌaeꞌmo lageso huꞌniya sipisipiꞌaeꞌmomagoꞌe huno lusi kava huno amogaga aigiye. 14Ani kava huno kokuꞌnapi afotapimoꞌmomani agufa aise mafaꞌnefatiꞌmo magoke mafaꞌnemo alagi lageso osugiye, huno humaleꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

Konagaꞌapimogi hosu kavaꞌapimo aliꞌa api aiꞌa neꞌapataya kavafeꞌmo huꞌniya gemae15 Konagatapimoꞌa lapakaetegamo hosu kavaꞌmo huꞌnisiyaꞌmoꞌmo agaetega uka

lanakaitanigeꞌmo maiꞌnetanaeꞌmo ha maeka hosu kavaꞌamo alika aveliyo. Gekamoafisiyana agufamo alika katika ategane. 16 Gekamo oꞌafisigekaeꞌmo magoke vekamofilole vekalaꞌmofi huka anavalelika agaetegamo uvo. Agoti hugefeꞌmo lole vekalaꞌmofi loleꞌemagoꞌe vayaꞌmogimofi huꞌa apavayafatiꞌmo hisaya gemo afiteꞌapaeꞌmo aliꞌa fako hisageno lamagemo afole aigiye. 17 Agaemo anavalelika visana vekalaꞌani geꞌanimo oꞌafisigekaeꞌmosiosi vayaꞌaifeꞌmo hapa paiyo. Agaemo siosi vayaꞌai geꞌapimo oꞌafisigekaeꞌmo Gotigeꞌamo noꞌafisaya vayaꞌaitegaꞌe takesi monimo neꞌaliya vayaꞌaitegaꞌeꞌmo nehana kavahuka agaetega huvo, huno huteno, 18 Alagi lama ge lapa nepauve, huno, ma mopafimaiꞌnetapaeꞌmo kitamo ki malesayana ani kava huno kokuꞌnapi neꞌmoꞌa kitamo kimalegaiye. Kitamo yaki malesayana ani kava huno kokuꞌnapi neꞌmoꞌa kitamo yakimalegaiye.

19 Mani kavatefeꞌmo magoꞌe gemo lapa nepauve, huno, Hainu afinaꞌmo la-pakaepatiꞌmo lole vekalaꞌmoganimo mago kavafeꞌmo nunumu huꞌanaeꞌmo laꞌamiyohuꞌana magoke anaipa anakesa aliꞌneꞌana huꞌnisaꞌana kokuꞌnapi afoꞌnimoꞌmo afaꞌa hanamaeno anamigiye. 20Nagiꞌnilefeꞌmo lole vekalaꞌmofi loleꞌe magoꞌe vayaꞌmogimofi hunoalino anupa huno apateꞌnisageꞌnaeꞌmo nagaemo apakae folagaꞌapifiꞌmo maiguve, hunohapa paiꞌniye.

Aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamoꞌa hau huno oꞌateꞌniya gemae21 Mago afinaꞌmo Pitaꞌa Yesutegamo eno ha painoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, konagaꞌni-

moꞌa nagaetegamo hosu kavaꞌmo hisigeꞌnaeꞌmo na magi afinaꞌmo hosu kavaꞌamo aliꞌnaatalete atalete huꞌna aliꞌna atalegauve. Seveniꞌa afinaꞌmo aliꞌna atalesufiye, hunoafi geꞌniye. 22 Yesuꞌa ha painoꞌaeꞌmo, haꞌao, huno, seveniꞌa afinaꞌmo hosu kavaꞌamoalika oꞌataleka seveni tamisi sevetiꞌa afinaꞌmo hosu kavaꞌamo alika atalo. 23 Ani kavahisaya kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmomago kini neꞌmoꞌa huꞌniya kava huno Gotiꞌa yagainoapategaiye. Kini neꞌapimoꞌa aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌai anonaꞌapilefeꞌmo alino alagepahuno avoꞌmo kaeꞌniye. 24 Aepa faino alino alagepa huno avoꞌmo nekaegeꞌapaeꞌmo25 mago alopa tauseni moni anonaꞌamo haneꞌniya vekamo agaetegamo avaleliꞌa eꞌnae.Moniꞌamo alagi ohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo kava neꞌamoꞌa hapa painoꞌaeꞌmo, ani vekagi aꞌagimafaꞌneꞌagi muki kagemi yaꞌagi hutapa alitetapa apavalelitutapa maketi higeꞌapao miyafaitesagetapaeꞌmo moniꞌamo alinitetapa anonaꞌnilefeꞌmo namiyo, huno hapa paiꞌniye.26 Aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamoꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo mopafiꞌmo asagauno aitenoaleꞌya faino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, muki anonakalefeꞌmo afaꞌa kamiguvanagi kaipamoꞌmofalu huꞌninageꞌnao, huno afi geꞌniye. 27 Afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo kava neꞌamoꞌmo hauhuno ateteno, afaꞌa ato, huno ha paiteno anonaꞌamo afaꞌa ataleꞌniye. 28 Aliꞌyaꞌamoneꞌaliya vekamo neꞌvigenoꞌaeꞌmo magokepi lokaeꞌana aliꞌyaꞌmo neꞌaliꞌa vekamo aisemoni anonaꞌamo haneꞌniya vekamo eꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmo anu kiliꞌneno lugoꞌaleꞌmoatafauꞌnenoꞌaeꞌmo, anonaꞌnilefeꞌmo monimo alinikeka namiyo, huno ha paiꞌniye.29 Magokepi lokaeꞌana aliꞌyaꞌmo neꞌaliꞌa vekamoꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo aiyafiꞌmoasagauno aiteno aleꞌya faino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, kaipamoꞌmo falu huꞌninageꞌnao anon-akalefeꞌmo afaꞌa kamiguvanagi, huno ha paiꞌniyaꞌmonanafa 30 geꞌamo oꞌafino kalavusi

Page 125: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 18:31 122 Matiyu 19:12

huno atetenoꞌaeꞌmo, maime maime neꞌukaeꞌmo namisanageꞌnaekeꞌmo kalavusifatiꞌmoafaꞌa hatu maeꞌna kategauve, huno ha paiꞌniye. 31 Aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogimo anikavaꞌmo ageteꞌapaeꞌmo lusi kava huno apaipamoꞌmo kana huꞌnigeꞌapaeꞌmo uꞌa kavaneꞌapieꞌmo muki ani ageꞌnaya kavaꞌaeꞌmo ava ge huꞌa ha paiꞌnae. 32 Kava neꞌapimoꞌaaliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekaeꞌmo ge huꞌnigeno eꞌnigenoꞌaeꞌmo, hosu aliꞌyaꞌmo neꞌalinavekamogae, huno, nagaefeꞌmo aukaya huka ge huꞌnanageꞌnaeꞌmo lusi alopa anonakamoafaꞌa ataleꞌnove. 33Nagaemonahauhuꞌna kateꞌnova kavahukamagokepi lokaetana aliꞌyaneꞌaliꞌa vekaeꞌmo kahau huka atesana kavaꞌmo haneꞌniye, huno ha paiteno 34 aipamoleno ateteno kayoꞌmo amisageno agafu kisiyafeꞌmo avaleno kalavusi vayaꞌaiteꞌmoyagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌai apayapiꞌmo ateteno, kalavusifiꞌmomaimemaime neꞌukaeꞌmomuki anonaꞌnilefeꞌmo namisanageꞌnaekeꞌmo afaꞌa hatu maeꞌna kategauve, huno hapaiꞌniye. 35 Yesuꞌa ani gemo hapa paitenoꞌaeꞌmo, lapakaemo lapaipafatiꞌmo konagat-apimogi hosu kavaꞌapimo alitapa oꞌatalesayana kokuꞌnapi Afoꞌnimoꞌmo kini neꞌapimoꞌahuꞌniya agufa kavaꞌmo lapakaetegamo hugiye, huno hapa paiꞌniye.

19Aꞌneꞌapimo hapa faitalesageꞌa visaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mk 10:1-12; Lu 16:18)

1 Yesuꞌa ani gemo hapa paiteno Galeliya kotegatiꞌmo ataleno Yutiya kotega Yonenianiꞌmo lakaeno mugagayaga faliga maiꞌniye. 2 Asole vayaꞌmo akame huꞌa uꞌnagenoani haopalega kaita hapauꞌniya vayaꞌmo alino hapageno apateꞌniye. 3 Mago Falasimono vayaꞌmogimo agaetegamo eꞌa amalageka huꞌa ge huꞌa afisayafeꞌmo huꞌapaeꞌmo,aꞌnemogimo alu kava alu kavaꞌmo hisageꞌapaeꞌmo anauꞌapimogimo afaꞌa hapa faiꞌaapatalesayana keꞌaepa getimo amagiꞌa atalesafi kanale kavaꞌmo hugae, huꞌa afi geꞌ-nagenoꞌaeꞌmo, 4 Ve yalavelaꞌani kavafeꞌmo Goti mukufiꞌmo ava gemo huꞌniya gemolekana paitapa oꞌafiꞌnafiye. Gotiꞌa avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Gotiꞌaafa yatetiꞌmo alo huꞌniya neꞌmoꞌa aepa faiꞌniya afinaꞌmo ve kano alo huteno a kanomo alohuꞌniye. 5 Alo huteno Gotiꞌa hunoꞌaeꞌmo, ani kavaꞌmo huꞌnovaꞌmofeꞌmo vemogimo aaliteꞌa itaꞌapi afoꞌapimogimo apataleꞌa uꞌa aꞌapiꞌeꞌmo aeꞌa hapaisageno lole kanolaꞌmomagoke anakufamo hamalegaiye. 6 Ani kava huꞌana lole kanolaꞌmo oꞌmaiꞌana magokekanomo maigaꞌae. Gotiꞌa ani gemo huꞌniyaꞌmofeꞌmo alino aino kamaeno anateꞌniyakanolapatiꞌmo mago vayaꞌmogimo aliꞌa atana olesaya yaꞌmo haneꞌniye, huno hapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmo.

7 Ani gemo hanaꞌmonanafa na kava higeno Moseseꞌa hunoꞌaeꞌmo, mago vekamoꞌaaꞌamo ha faino atalegefeꞌmo hunoꞌaeꞌmo ha faino atalesiya avoꞌmo kaeno amino, hunohuꞌniye, huꞌa afi geꞌnae. 8 Huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, lokiya lapaipamo haneꞌniyaꞌ-mofeꞌmo Moseseꞌa hunoꞌaeꞌmo, aꞌnetapimo afaꞌa hapa faitapa apatalegae, hunohuꞌniyaꞌmonanafa hogoteno ani agufa kavaꞌmo ohaneꞌniye. 9 Nagaemo lapa nepauve,mago vekamoꞌa aꞌamoꞌmo kumai kavaꞌmo osuꞌnisiya aꞌamo ha faino ataleteno alu akanomo aliꞌnisiyana kumai kavaꞌmo nehiye, huꞌna lapa nepauve, huno hapa paiꞌniye.

10 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo ha paiꞌapaeꞌmo, ve yalavelaꞌani kavaꞌmo ani agufalokiya kavaꞌmo haneꞌnisiyana aꞌmo oꞌalisaya kavaꞌmo mago kanale kavaꞌmo haneꞌniye,huꞌa ha paiꞌnae.

11 Yesuꞌa hapa painoꞌaeꞌmo, muki vayaꞌmogimo mani gemo afaꞌa oꞌafigae.12 Apamiꞌnisiya vayaꞌmogimo afaꞌa afigae. Alu kava alu kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmomago vayaꞌmo anamo vayaꞌmo maiꞌnae. Itaꞌapimogi aliꞌa apateꞌnaya afinatetiꞌmo magovayaꞌamo anamo vayaꞌmo maiꞌnae. Vayaꞌmogi haginaletiꞌmo iko nofiꞌapimo hatagauꞌaapateꞌnaya afinatetiꞌmomago vayaꞌamo anamo vayaꞌmomaiꞌnae. Magoꞌamogimo Gotiꞌaneꞌyagaiya kavatefeꞌmo anamo vayaꞌmo maiꞌnae. Afaꞌa afiteꞌa akame hisaya vayaꞌmogiafaꞌa afigae, huno hapa paiꞌniye.

Page 126: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 19:13 123 Matiyu 19:30

Yesuꞌa mafaꞌne anagaꞌai apakufaleꞌmo ayaꞌmo maleno apateꞌniya gemae(Mk 10:13-16; Lu 18:15-17)

13 Mago vayaꞌmogimo mafaꞌne anagaꞌai apakufaleꞌmo ayaꞌmo maleꞌnenoꞌaeꞌmonunumu huno apatesiyafeꞌmo Yesutegamo apavaleliꞌa eꞌnageꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiyavayaꞌmogimo ke hapauꞌnae. 14 Yesuꞌa hunoꞌaeꞌmo, mafaꞌnegana huꞌa neꞌmaiya vayaꞌ-mogi Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kegiꞌyafiꞌmo haiꞌa maiꞌnageno muki yaꞌamo apakaiꞌapiyaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmomafaꞌne anagaꞌmo apatafautapa oꞌapatetapa afaꞌa apatalegeꞌanagaetegamo eyo, huno hapa paiteno 15 apakufaleꞌmo ayaꞌmo maleno apateteno uꞌniye.

Kagemi yaꞌaꞌe vekaeꞌmo ava ge huꞌniya gemae(Mk 10:17-31; Lu 18:18-30)

16 Mago vekamoꞌmo eno Yesufeꞌmo, Alagepa tisao, huno, alagepa huꞌna maigemaige huꞌna maisuva yaꞌmo alisuvafeꞌmo na agufa alagepa kavaꞌmo hisuve, huno afigeꞌnigenoꞌaeꞌmo, na kava higekaeꞌmonagaefeꞌmo alagepa tisao, hukahane. 17Mamopafivayaꞌmo alagepa vayaꞌmo oꞌmaiꞌnafa Gotikeꞌmomagokeꞌageꞌmo alagepa neꞌmomaiꞌniye.Kagaemo maige maige huꞌna maisuva yaꞌmo alisuꞌekaeꞌmo keꞌaepa gemo akame huvo,huno ha paiꞌniye. 18 Ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, haiya keꞌaepa geeꞌmo hane, huno afigeꞌnigenoꞌaeꞌmo, Vayaꞌmo ohapao. Kumai kavaꞌmo osuvo. Kumayaꞌmo oꞌaliyo. Aigofe faigokogemo osuvo. 19 Itaka afokalaꞌmogani geꞌanimo afiteka anaiyafiꞌmo maiyo. Kagaikaeꞌmokahau kayamopafiꞌmo kahauꞌniya kava huka kahaopalega neꞌmaiya vayaꞌaifeꞌmo ka-haino, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 20 neya vekamo maiꞌnova afinatetiꞌmo ani mukikeꞌaepa geꞌamo akame hume hume eꞌna hemeniꞌeꞌmo akame nehuve. Magoꞌe na agufakavafeꞌmo haiꞌna metaleꞌnove, huno afi geꞌniye. 21Yesuꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo, mukigeꞌamo akame huteka haika hapaisanafeꞌmo uka kagemi yakamo alinika uka maketihugeꞌapaomiya faiꞌa hano hutesageka kagemi yaꞌapimo ohaneꞌnisiya vayaꞌmo alika fakohuka apamigenoꞌao alopa kagemi yakamokokuꞌnapiꞌmohaneno. Apamiteka ekanakamehuvo, hunohapaiꞌniyaꞌmonanafa 22neya vekamoꞌa ani gemoafitenoꞌaeꞌmo alopa kagemiyaꞌamo haneꞌniya vekamomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo aipamoꞌmo kana huꞌnigeno ataleno uꞌniye.

23 Ago ataleno utegenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, alagi lama gelapa nepauve, kagemi yaꞌapiꞌe vayaꞌmogi Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kopiꞌmo haisayakaꞌmo lokiya vaiꞌniya kaꞌmo haneꞌniye. 24 Magoꞌe gemo lapa paigesuve, huno huteno,Kamo afumoꞌmo kukena nefakaniya nekaya kapiꞌmo faleno haisiyafeꞌmo aiseꞌamo lokiyavaiꞌniyaꞌmonanafa kagemi yaꞌapiꞌe vayaꞌmogimo Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kopiꞌmofaleꞌa haisayafeꞌmo magoꞌe huno lokiya vaiꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 25 Geꞌamoneꞌafiya vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa hapau aiteꞌapaeꞌmo, haisayakaꞌmo ohaneꞌnisiyana haiya vayaꞌmogimo afaꞌa uꞌa haisageno apakufamo alino katinoapateteno hapau vaigiye, huꞌa afi geꞌnae. 26 Yesuꞌa aulu hapaeno apaketenoꞌaeꞌmo,vayaꞌmogimo alagi osisaya agufa kavaꞌeꞌmo Gotiꞌa muki ani agufa kavaꞌmo afaꞌa hugiye,huno hapa paiꞌniye.

27 Pitaꞌa, afiyo, huno, lagaemo kakame hisunafeꞌmo muki yatimo ago ataleta eꞌnone.Lagaemo na agufa yaꞌmo aligune, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo 28 Yesuꞌa, alagi lamage lapa nepauve, huno, mopaꞌe kokuꞌnaꞌeꞌmo saufamo afole aisigenoꞌaeꞌmo Vemomafaꞌnemoꞌa ha le konali yaꞌamo aliteno yagaino neꞌapateya siaꞌaleꞌmo fai maiꞌnisigeta-paeꞌmo nakame nehaya vayaꞌmogitapamo yagaitapa apatesaya siamo tuolofuꞌa siateꞌmofai maiꞌnetapaeꞌmo tuolofuꞌa Isaleli nofi vayaꞌaiteꞌmo yagaitapa apategae. 29 Mukivayaꞌmogimo nagaetefeꞌmo noꞌapimo ataleꞌa eꞌnisafi konagaꞌapimogi apataleꞌa eꞌnisafiapasaꞌapimogi apataleꞌa eꞌnisafi afoꞌapimogi apataleꞌa eꞌnisafi itaꞌapimogi apataleꞌaeꞌnisafimafaꞌneꞌapimo apataleꞌa eꞌnisafi hoyaꞌapimo ataleꞌa eꞌnisafi huꞌa ataleꞌa eꞌnisayavayaꞌmogimo vani hataletiꞌa agufa yaꞌmo aliteꞌa alagepa huꞌa maige maige huꞌa maigae.30 Maigayaꞌmonanafa hemenimo mago asole vayaꞌmo hogoteꞌa neꞌmaiya vayaꞌmohenaga vayaꞌmomaigae. Ani kava huꞌa hemenimomago asole vayaꞌmo henaga neꞌmaiyavayaꞌmo hogote vayaꞌmo maigae, huno hapa paiꞌniye.

Page 127: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 20:1 124 Matiyu 20:2120

Nofi hoyafiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniya gemae1Yesuꞌa, Gotiꞌmo yagaino neꞌapateya kavaꞌmo haneꞌniya kava hunomago nofi hoyamo

aepa vekamoꞌa kotilamiyapiꞌmo uno vayaꞌmo apavalelineno aliꞌyaꞌaleꞌmo apatesigeꞌaaliꞌyaꞌamo alisayafeꞌmo uꞌniye. 2Apakaemo, aliꞌyakamo alitetamagoke afinaꞌmo neꞌaliyaagufamonimo aligune, huꞌa ha paiꞌnageno, he kanalene, huno huteno alino apateꞌnigeꞌanofihoyaꞌalegamouꞌnae. 3Halate yegemo leno hakale huꞌniya kanaleꞌmo uno apakeyanataoni folagapiꞌmo aliꞌa anupa huꞌa neꞌmaiyategamo mago vayaꞌmo afaꞌa he tiꞌa maiꞌ-nageno apaketenoꞌaeꞌmo, 4 lapakaeꞌeꞌmo nofi hoyaꞌnifiꞌmo utapa magokepi aliꞌyaꞌmoaliyo, kanale miyaꞌmo lapamiguvanagi, huno hapa paiꞌnigeꞌa uꞌnae. 5 Ani kava hunofelugakukuꞌmo ani agufa kava huge uneꞌmo ani agufa kava huge huꞌniye. 6 Yegemolamino falegefeꞌmo huꞌniya kanaleꞌmo uno apakeyana taoni folagapiꞌmo aliꞌa anupahuꞌa neꞌmaiya yateꞌmo mago vayaꞌmo afaꞌa he tiꞌa maiꞌnageno apaketenoꞌaeꞌmo, nakava higetapaeꞌmo muki afinaꞌmo afaꞌa neꞌmaiye, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, 7 magovekamoꞌa aliꞌyaꞌamo alisunafeꞌmo olavaleꞌnigeta afaꞌa maiꞌnone, huꞌa huꞌnagenoꞌaeꞌmo,lapakaeꞌeꞌmo utapa nofi hoyaꞌnifiꞌmo aliꞌyaꞌmo aliyo, huno hapa paiꞌniye. 8 Yegemolamino falegefeꞌmo huꞌnigenoꞌaeꞌmo nofi hoya aepa neꞌmoꞌa kava neꞌaeꞌmo, aliꞌyaꞌnimoneꞌaliya vayaꞌaifeꞌmo ge hugeꞌapao esageka henaga uꞌa aliꞌyaꞌnimo aliꞌnaya vayaꞌmomiyaꞌapimo apamiteka hogoteꞌa uꞌa aliꞌyaꞌmo aliꞌnaya vayaꞌmo miyaꞌapimo apamiyo,huno ha paiꞌniye. 9Yegemo lamino falegefeꞌmo huꞌnigeno uno apavalelineno aliꞌyaꞌamoaliꞌnaya yatefeꞌmo apamete apamete huno magoke monimo apamite apamite hunoapamiꞌniye. 10 Hogoteꞌa uꞌa aliꞌyaꞌmo aliꞌnaya vayaꞌmo eꞌapaeꞌmo magoꞌe hutageꞌmomonimo aligune, huꞌa apakesa afiꞌnayaꞌmonanafa magoke agufa monimo apamiꞌniye.11 Moniꞌapimo aliteꞌapaeꞌmo nofi hoya aepa vekaeꞌmo hagalu hagalu huꞌa ge hauꞌa-paeꞌmo, 12 ani henaga uꞌnaya vayaꞌmogimo magoke afinaꞌmo aliꞌyaꞌmo aliꞌnageta la-gaemo muki afinaꞌmo yegemo nelalegeta aliꞌyaꞌmo aliꞌnonaꞌmonanafa magoke agufamiyaꞌmo lamiꞌnane, huꞌa huꞌnae. 13 Huꞌa huꞌnagenoꞌaeꞌmo mago vekaeꞌmo, veꞌn-imo, huno, miyatapifatiꞌmo nagaemo kumaya oꞌaliꞌnove. Magoke afinaꞌmo neꞌaliyaagufa monimo aligune, hutapa huꞌnayaꞌmofeꞌmo 14 miyakamo aliteka nokalegamouvo. Henaga eꞌnaya vayaꞌeꞌmo magoke agufa miyaꞌmo apamisuvafeꞌmo nahauꞌniye.15 Nagaiꞌni yaꞌmogeꞌna apamisuva himamuꞌnimo ohaneꞌnifiye. Vaya nekauva vekamomaiꞌnovaꞌmofeꞌmo kahaꞌye nehifiye, huno ha paiꞌniye. 16Ani kava huꞌa henaga neꞌmaiyavayaꞌmo hogote vayaꞌmo maigae. Hogoteꞌa neꞌmaiya vayaꞌmo henaga vayaꞌmo maigae.Gotiꞌa asole vayaꞌaifeꞌmo eyo huno ge huꞌniyaꞌmonanafa aise vayaꞌmo lekana painoapateꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa halate, faliteꞌna he tiguve, huno hapa paiꞌniya gemae(Mk 10:32-34; Lu 18:31-33)

17 Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo Yulusalemu taonifiꞌmo magokepi lokaeliꞌuꞌa ne-haiꞌapaeꞌmoYesuꞌmo tuolofuꞌa vayaꞌmo apaote apavalelino neꞌunoꞌaeꞌmo, 18Yulusalemutaonifiꞌmo haigune. Ani taonifiꞌmo kutulu yaꞌmo alisiya vekamoꞌa Vemo mafaꞌnemoavalelino mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe keꞌaepa gemoavoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌeꞌmo apayapiꞌmo ategaiye. Apakaemo agotihuꞌa ateteꞌapaeꞌmo faligiye, huꞌa huteꞌa 19 alu nofi vayaꞌai apayapiꞌmo avaleꞌa atesageꞌakigi huꞌa ateteꞌa nofi kayotetiꞌmo amagiteꞌa malipu yosaleꞌmo nili aigae. Loleꞌe magoꞌeafinaꞌmo maitesigeno halate alino he tino ategaiye, huno hapa paiꞌniye.

Yemisiꞌe Yoniꞌeꞌmo ala netalaꞌmo maiguꞌae, huꞌana huꞌnaꞌa gemae(Mk 10:35-45)

20 Sepeti mafaꞌnelaꞌmo itaꞌanimoꞌeꞌmo Yesutega eꞌapaeꞌmo itaꞌanimoꞌmo eno aleꞌyafaiꞌnenoꞌaeꞌmo kahao ke hove, huno huꞌnigeno 21 Yesuꞌa, na agufa yafeꞌmo kahauꞌniye,huno afi geꞌnigeno itaꞌanimoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, alaꞌapimo maiꞌneka yagaika apate-sanageꞌanaeꞌmo kagaeꞌeꞌmo lokaeꞌana maiꞌneꞌanaeꞌmo mago mafaꞌneꞌnimoꞌa lamaga

Page 128: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 20:22 125 Matiyu 21:5kahaopaleꞌmo fai maisigeno mago mafaꞌneꞌnimoꞌa hoga kahaopaleꞌmo fai maisigenohisaꞌafeꞌmo nahauꞌniyanagi he kanalene, huꞌna anategauve, huka naha paiyo, hunoafi geꞌniye. 22 Yesuꞌa, na agufa yafeꞌmo ge huta afi nekopi hutapa oꞌafiꞌnae. Aiseafinaꞌmo utesigeꞌna kapufi aniꞌmo nesuva agufa kava hutana ani kapufi aniꞌmo afaꞌanegaꞌafiye, huno anafi geꞌnigeꞌanaeꞌmo, afaꞌa negauꞌae, huꞌana ha paiꞌnaꞌae. 23Ha paiꞌ-naꞌagenoꞌaeꞌmo, he, alagi lama ge nehaꞌae. Nagaemo nesuva kapufatiꞌmo afaꞌa negaꞌaꞌ-monanafa lamaga nahaopaleꞌmo maige hoga nahaopaleꞌmo maige hutana maisaꞌafeꞌmonagae yaꞌmo ohaneꞌniye. Afaꞌa ge osuguvaꞌmonanafa afoꞌnimoꞌmo maisaꞌafeꞌmo alohuno lanateꞌniye, huno hana paiꞌniye.

24 Teniꞌa vayaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo lole kon-agalaꞌanifeꞌmo apaipamo leꞌa anateꞌnaꞌae. 25 Yesuꞌa mukiꞌaeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌ-nagenoꞌaeꞌmo, lapakaemo ago afiꞌnayana alu nofi vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapatayavayaꞌmogimo lusi kava huꞌa kava yagaiꞌa neꞌapatae. Ani kava huꞌa ala vayaꞌapimogihimamuꞌapiletiꞌmo yagaiꞌa neꞌapatae. 26 Lapakae folagapatiꞌmo mani agufa kavaꞌmoafaꞌa osisaya kavaꞌmo haneꞌniye. Lapakaepatiꞌmo mago vekamoꞌa alatapimo maigesuve,huno huꞌnisiyaꞌmoꞌmo aliꞌyaꞌmo alisiya vekatapimo maino. 27 Mago vekamoꞌa, hogotevekamo maigesuve, huno nehisiyaꞌmoꞌmo aliꞌyatapileꞌmo maino. 28 Vemo mafaꞌnemoani kava huno ha maeꞌa yagaiꞌa atesayafeꞌmo emiꞌnoꞌmeꞌnifa hapa maeno yagainoapateteno muki asole vayaꞌaitefeꞌmo falino miya faino hatu maeno apatesiyafeꞌmoemineꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa anaulagamo ali huꞌniya vekalaꞌmo alino ayakeno anateꞌniya gemae(Mk 10:46-52; Lu 18:35-43)

29 Yeliko taonifatiꞌmo ataleꞌa uꞌnageꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmo eꞌa Yesuꞌmo akamehuꞌa uꞌnae. 30 Anaulagamo ali huꞌniya vekalaꞌmo ka agiꞌnaleꞌmo itopaleꞌmo maiꞌ-naꞌageꞌapaeꞌmo, Yesuꞌmo neꞌe, huꞌa huꞌnaya gemo afiteꞌanaeꞌmo, Ala kava nene, Neviniaginagomo kahau huka laꞌato, huꞌana alopa gefatiꞌmo ge huꞌnaꞌae. 31Asole vayaꞌmogi kehanauteꞌanaeꞌmo, ge osutana afaꞌa maiꞌao, huꞌa hana paiꞌnayaꞌmonanafa magoꞌe huꞌanaalopa gefati ge huꞌanaeꞌmo, Ala kava nene, Nevini aginagomo kahau huka laꞌato, huꞌanage huꞌnaꞌae. 32Yesuꞌa ani gemo afigeno anataleno oꞌuꞌnifa uno he tino maiꞌnenoꞌaeꞌmo,na kava huꞌna lanatesuvafeꞌmo nehaꞌae, huno anafi geꞌnigeꞌanaeꞌmo, 33 Ala kava nene,laꞌaulagatiꞌamo alika ayakeka laꞌato, huꞌana ha paiꞌnaꞌagenoꞌaeꞌmo 34 Yesuꞌa hau hunoanateteno anaulagalateꞌmo ayaꞌmo maleꞌneno alino ayakeno anateꞌnigeꞌana ageꞌanayaketeꞌana akame huꞌana uꞌnaꞌae.

21Yesuꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo haino neꞌvigeꞌapaeꞌmo haoke heꞌnaya gemae(Mk 11:1-11; Lu 19:28-40; Yo 12:12-19)

1 Apakaemo Yulusalemu taoni haopaleꞌmo eꞌa avaꞌyi huteꞌapaeꞌmo Metapesi taonimoAlifi aveleꞌmo haneꞌniya taonifiꞌmo ago eꞌa avaꞌyi huteꞌa Yesuꞌa lole vekalaꞌmo geꞌamoneꞌafiꞌa vekalaꞌmo alino anatetenoꞌaeꞌmo, 2 lanaulagaleꞌmo haneꞌniya taonifiꞌmo utanahaiꞌao. Haitana malage hutana agesaꞌana mago noki afumo itaꞌamoꞌe aikeliꞌaꞌeꞌmo nofiaeꞌana anateꞌnaya nokilaꞌmo maiꞌnisaꞌagetana anakegaꞌae. Hatu maetana anavalelitanaeꞌao. 3 Mago vekamoꞌa ge huno lanafi gesigetanaeꞌmo, Ala kava neꞌmo aliꞌyaꞌamoalisaꞌafeꞌmae, hutana ha paisaꞌagenoꞌaeꞌmo malage huno alino anatesigeꞌana egaꞌae,huno hana paiꞌniye. 4 Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiyavekamoꞌa huꞌniya gemo afole aisiyafeꞌmo ani kavaꞌmo afole aiꞌniye. 5Mani gemoꞌmo,Saiyoni taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Ageyo, huno, alatapimo kini

vekamo lapakaetegamo neꞌe. Yagu yaga kavaꞌmo nehiya vekamomaiꞌneno aikelinoki afuleꞌmo fai maiteno neꞌe,

huno huꞌniye.

Page 129: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 21:6-7 126 Matiyu 21:236-7 Geꞌamo neꞌafiꞌa vekalaꞌmo Yesuꞌa huꞌniya gemo akame huꞌana uꞌana noki afumo

aikeliꞌaꞌeꞌmo anavaleliꞌana eꞌanaeꞌmo kukenaꞌanimo asagiꞌana anakotofuleꞌmo yakaiꞌanaanateꞌnaꞌageno Yesuꞌa magoke nokileꞌmo haino fai maiꞌniye. 8 Asole vayaꞌmogimoalapaꞌage kukenaꞌapimo asagiꞌa aliꞌa ataleꞌa kateꞌmo yakaime yakaime uꞌa ateꞌnae. 9Uꞌahogotege akame huꞌa uge huꞌnaya vayaꞌmogimo, Nevini aginagomo agiꞌaleꞌmo alitapaasaga hiyo.Ala neꞌmo agiꞌalefeꞌmo neꞌeya vekamo hamaeno. Anaga Goti ala agiꞌaleꞌmo alitapa asaga

hiyo,huꞌa alopa gefatiꞌmo huꞌnae.

10 Yesuꞌa Yulusalemu taoni kegiꞌyafiꞌmo faleno haiꞌnigeꞌapaeꞌmo muki taonifiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmogi hapau aiꞌa atete huteꞌa, ina laꞌae, huꞌa ge huꞌa apafi geꞌnageꞌapaeꞌmo11 asole vayaꞌmo akame huꞌa eꞌnaya vayaꞌmogi, Yesuꞌmo Galeliya kotega Nasalasa taonifivekamo Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamae, huꞌa hapapaiꞌnae.

Yesuꞌa alopa mono nopiꞌmo haino maiꞌniya gemae(Mk 11:15-19; Lu 19:28-40; Yo 12:12-19)

12 Yesuꞌa Yu vayaꞌai alopa mono nopiꞌmo haino mago yaꞌmo miya faige maketi hugehuꞌa maiꞌnaya vayaꞌmo alino hapa faino apataleꞌniye. Alu nofi vayaꞌai monimo aliteꞌa Yuvayaꞌaimonimo neꞌapamiya vayaꞌai hiꞌyalamuꞌapimo alino agoꞌya faino atalege namamomaketi nehaya vayaꞌai siaꞌapimo alino agoꞌya faino atalege huꞌniye. 13 Agaemo hapapainoꞌaeꞌmo, avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, vayaꞌmogi noꞌnieꞌmo, nunumunehaya none, huꞌa hugae, huno avoꞌmo kae maleꞌniyaꞌmonanafa lapakaemo kumayaneꞌaliya vayaꞌmo eꞌa fala kiꞌa neꞌmaiya none, hutapa alita hamaletapa ateꞌnae, huno hapapaiꞌniye.

14 Apaulagamo ali huꞌniya vayaꞌe apaiyamo hosuꞌniya vayaꞌeꞌmo mono nopiꞌmoagaetegamo eꞌnageno alino alagepa huno apateꞌniye. 15 Mono huꞌa neꞌapatayavayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌ-malaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo huꞌniya kavaꞌmo ageꞌa hapau aiꞌnaya kavaꞌmo agege mafaꞌneanagaꞌmogimomono nopatiꞌmo huꞌapaeꞌmo, Nevini aginagomo agiꞌaleꞌmo alitapa asagahiyo, huꞌa huꞌnaya gemo afige huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo apaipamo leꞌniye. 16 ApakaemoYesufeꞌmo, mafaꞌne anagaꞌmogi nehaya gemo afiꞌnapiye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo,he afiꞌnove. Goti gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, aise mafaꞌne anagaꞌe nute mafaꞌnemogiꞌeꞌmokagikaleꞌmo aliꞌa asaga hisayafeꞌmo alika apaya maleꞌnane, huno huꞌniya gemo lekanaopaiꞌnafiye, huno apafi geꞌniye. 17Apataleno uno Metani taonifiꞌmo havaeꞌniye.

Yesuꞌa fiki yosaeꞌmo ke hauꞌnigeno falu teꞌniya gemae(Mk 11:12-14,20-24)

18-19 Uno havaetenoꞌaeꞌmo kotilamiyapiꞌmo taoni kateꞌmo neꞌvigenoꞌaeꞌmo agateꞌniye. Fiki yosamo ka agiꞌnaleꞌmo haneꞌnigeno ageteno uno alagaꞌaeꞌmo ageꞌniyanahaitaꞌageꞌmo haneꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmo, alagamo halate alagi oꞌaegane, hunohuꞌnigeno malage huno falu teꞌniye. 20 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo ani kavaꞌmoageteꞌapaeꞌmohapau aiteꞌa, haiya kavahigenofiki yosamomalagehuno falu teꞌniye, huꞌaafi geꞌnae. 21Yesuꞌa, Lama ge lapa nepauve, huno, lapakesa afitapa fatago huꞌnetapaeꞌmolole lapakesa oꞌafiꞌnisayana fiki yosaeꞌmo huꞌnova agufa gemo afaꞌa hugae. Ani kavahutapa mani aveeꞌmo, nokamo atalekuka solovala anipiꞌmo asagauka aiyo, hutapahisageno uno asagauno aigiye. 22 Lapakesa afitapa fatago hisayana nunumu hutapa afigesaya yaꞌmo afaꞌa aligae.

Yesufeꞌmo, aliꞌyaꞌmo alisanafeꞌmo ina laꞌmo alino kateꞌniye, huꞌa afi geꞌnaya gemae(Mk 11:27-33; Lu 20:1-8)

23 Yesuꞌa halate alopa mono nopiꞌmo haino alino apaya neꞌmalegeꞌapaeꞌmo monohuꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe Yu vayaꞌai vayatama vayaꞌeꞌmoagaetegamo eꞌapaeꞌmo, haiya agufa yakamo neꞌyagaina yaꞌmo aliꞌnekaeꞌmo mani kava

Page 130: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 21:24 127 Matiyu 21:42nehane. Ina laꞌmo mani kavaꞌmo huvo, huno kaha paiꞌniye, huꞌa afi geꞌnageno 24Yesuꞌageꞌapileꞌmo aeno atagaina huno hapa painoꞌaeꞌmo, mago kavafeꞌmo ge huꞌna lapafigegauve. Aetapa atagaina hutapa naha paisageꞌnaeꞌmo haiya agufa alagena yaꞌnimoyagaiꞌnova yaꞌmo aliꞌneꞌna mani kavaꞌmo nehufi huꞌna lapa paiguve. Yoniꞌa ani falenoapatesiyafeꞌmo haiyatetiꞌmo alagena yaꞌamo aliꞌniye. 25 Gotiꞌa lekana paino ateꞌnifima mopafi vayaꞌmogi lekana paiꞌa ateꞌnae, huno apafi geꞌnigeꞌa apakaiꞌapimo ge hugeafige huꞌapaeꞌmo, lagaemo kokuꞌnategatiꞌmo aliꞌniye, huta hisunagenoꞌaeꞌmo, kokuꞌ-nategatiꞌmo aliꞌnisigetapaeꞌmo na kava higetapa geꞌaeꞌmo lama gemo huꞌniye, hutapaosuꞌnae, huno laha paigiye. 26 Hugiyaꞌmofeꞌmo ma mopafi vayaꞌmogimo lekana paiꞌaateꞌnae, huta hisunana vaehae asole vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, Gotitegati gemo alininenoaeno hakalo huno hapa nepaiya vekae, huꞌa nehayaꞌmofeꞌmo apakaefeꞌmo koli hune,huꞌa huꞌnae. 27 Huꞌa huteꞌa Yesufeꞌmo, oꞌafiꞌnone, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo ani kavahuꞌna haiya agufa alagena yaꞌnimo yagaiꞌnova yaꞌmo aliꞌneꞌna ani agufa kavaꞌmo nehufihuꞌna lapa opaiguve, huno hapa paiꞌniye.

Lole mafaꞌnelaꞌanifeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniya gemae28 Yesuꞌa Yu monote neꞌyagaiya vayaꞌaifeꞌmo, hemenimo hisuva geꞌnieꞌmo na yane

hutapa lapakesa afigae. Mago vekamoꞌa lole mafaꞌneꞌalaꞌmo maiꞌnaꞌae. Agaemo yegemafaꞌneꞌaeꞌmo ha painoꞌaeꞌmo, mafaꞌneꞌnimo, huno, hemenimo uka nofi hoyaꞌnifiꞌmoaliꞌyaꞌmo aliyo, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 29 oꞌuguve, huno huteno henagaꞌamo aipamoalino afe leteno uꞌniye. Afoꞌanimoꞌmo aganaꞌamofeꞌmo ani agufa gemo huꞌnigeno, 30 alanene, huno, he afaꞌa uguve, huno huꞌniyaꞌmonanafa oꞌuꞌniye. 31 Haiya mafaꞌnemoꞌaafoꞌamo geꞌamo afiꞌniye, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, yege mafaꞌneꞌamoꞌae, huꞌa hapaiꞌnae. Yesuꞌa, lama ge lapa nepauve, takesi moni neꞌaliya vayaꞌe kumai kava nehayaaꞌnemogiꞌeꞌmo aeꞌa lapaka seꞌa uꞌa hogoteꞌa Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kopiꞌmo falenehaiye. 32 Yoniꞌa lapakaetegamo eno alagepa kavaꞌmo hisaya kavafeꞌmo ago alinolapave liꞌnigetapa ageꞌnayaꞌmonanafa lapakesa afitapa fatago osuꞌnageꞌapaeꞌmo takesimoni neꞌaliya vayaꞌe kumai kavaꞌmo nehaya aꞌnemogiꞌeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnae.Mani kavaꞌapimo lapakaemo ago ageꞌnayaꞌmonanafa lapaipamo alitapa afe oletapa Yonigeꞌaeꞌmo lapakesa afitapa fatago osuꞌnae, huno hapa paiꞌniye.

Hosu vayaꞌmogi nofi hoyaleꞌmo neꞌyagaiya kavafeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniya gemae(Mk 12:1-12; Lu 20:9-19)

33 Yesuꞌa, magoꞌe gemo huꞌna aeꞌna kalafefa gefatiꞌmo huguvanagi afiyo, huno hapapaiꞌniye. Mago mopa aepa vekamoꞌa nofi hoyamo vaiteno kegiꞌya hu maleteno nofialagamo aeꞌa lata paisaya kelimo kafi maleteno yatala noꞌmo nofi hoyaleꞌmo yagaisayavayaꞌai noꞌmo ki maleꞌniye. Agaemo mago vayaꞌmogi hoyaꞌaleꞌmo yagaiꞌa neꞌatesagenoatagi neno enoꞌaeꞌmo alino fako hunomago nofi alagaꞌamo agaiꞌamo alisigeꞌa apakaemomago nofi alagaꞌamo alisayafeꞌmo apavaleno apateteno afagi kotegamo uꞌniye. 34 Nofialagamo ago afu leꞌnigenoꞌaeꞌmo agaemo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogi nofi alaga heta-maꞌamo alisayafeꞌmo alino apateꞌnigeꞌa hoyaꞌaleꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌaitegamo uꞌnae.35Apakaemovayaꞌamo apatafauteꞌamago vekamoamagigemago vekamokamiti amagiꞌafaliꞌa atege mago vekamo yafa kayotetiꞌmo amagige huꞌnae. 36Halate agaemo mago aluvayaꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmo magoꞌe huno alino apateꞌnigeꞌa uꞌnageꞌapaeꞌmoapakaetegamo magoke agufa kavakeꞌmo huꞌnae. 37 Henagaꞌamo mafaꞌneꞌamo alinoateꞌnigeno uꞌnigenoꞌaeꞌmo, mafaꞌneꞌnimo geꞌamo afaꞌa afigae, huno huꞌniye. 38Neꞌegeꞌahoyaꞌaleꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogi ageteꞌapaeꞌmo, animafaꞌneꞌamoꞌmo afoꞌamo hoyamoaligiye. Amagigetao falitesigeta agaemo alisiya hoyamo lagaemo aligunanagi, huꞌahuteꞌa 39 atafauꞌa aliniꞌuꞌa malaga yaga auꞌa ataleꞌneꞌa kamiti amagiꞌnae. 40 Hoya aepavekamoꞌa enoꞌaeꞌmo hoyaꞌaleꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌaitegamo na agufa kavaꞌmo hugiye,huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, 41 agaemo alagi alino hosu huno apateteno ani vayaꞌmoapamagigiye. Agaemo alu vayaꞌmo apavaleno apatesigeꞌa hoyaꞌaleꞌmo yagaiꞌneꞌa nofialagamo afu lesigeꞌapaeꞌmo lagiꞌa maleꞌneꞌa aliꞌa amigae, huꞌa huꞌnae. 42 Yesuꞌa,

Page 131: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 21:43 128 Matiyu 22:14

lapakaemo mago Goti gemo avoꞌmo kae maleꞌniya gemo lekana opaiꞌnafiye. Anigemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Yafatetiꞌmo no nekiya vayaꞌmogimo mago no nekiya yafafeꞌmo, afa yafane, huꞌa huteꞌa

aliꞌa ataleꞌnayaꞌmonanafa kanale hogote kona yafaꞌmo afole aiꞌniye. Ala kavaneꞌmoꞌa mani kavaꞌmo alino afole aino ateꞌnigeta ageteta lahau aitetaeꞌmo, vae,alagepa kavaꞌmo huꞌniye, huta huꞌnone,

huno huꞌniye. 43 Inagi ani kavafeꞌmo lapa nepauve, huno, Lapakaemo Gotiꞌa yagainoneꞌapateya kopiꞌmo magoꞌe hutapa aliꞌyaꞌmo oꞌaligae. Lapayapatiꞌmo lapa falenohoyaꞌaleꞌmo alagepa huꞌa yagaiꞌa ateꞌneꞌa nofi alagamo lagiꞌa amisaya vayaꞌmo alinoapamigiye. 44Vayaꞌmomani yafateꞌmo asagauꞌaiꞌa apagoꞌya faisageno aino afiꞌneno aiseaise hugiye. Mani yafaꞌmo haiya vayaꞌaiteꞌmo asagauno aisifigeno kamiti apamaginoaino latapaino mumusopagana huno apatalegaiye, huno hapa paiꞌniye.

45Monohuꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe Falasi vayaꞌmogiꞌeꞌmoYesuꞌa aeno kalafefa gemo huꞌniya gemo afiteꞌapaeꞌmo, lagaefeꞌmo huꞌniye, huꞌa huꞌnae.46 Apakaemo kalavusi huꞌa ategefeꞌmo huꞌnayaꞌmonanafa asole vayaꞌmogi, Gotitegatigemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekae, huꞌa huꞌnayaꞌmofeꞌmo kolihuꞌnae.

22Yesuꞌa aꞌmo lagaugefeꞌmo lusi neꞌyaꞌmo kaeꞌnaya kavafeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniya

gemae(Lu 14:16-24)

1-2 Halate Yesuꞌa aeno kalafefa gemo huno hapa painoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa yagaino neꞌa-pateya kavaꞌmo haneꞌniya kava huno mago ala neꞌapimo kini neꞌmoꞌa mafaꞌneꞌamoaꞌmo aligefe huꞌnigenoꞌaeꞌmo mafaꞌneꞌamo lusi neꞌyaꞌmo kaeno ateꞌniye. 3 Agaemoaliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmo alino apateꞌnigeꞌa uꞌa eyo huno ge huꞌniya vayaꞌaifeꞌmohapa paiꞌapaeꞌmo, yahauve neꞌmoꞌa ago neꞌyaꞌmo kaeꞌniyanagi eyo, huno huꞌniye,huꞌa hapa paiꞌnayaꞌmonanafa oꞌafiꞌnae. 4 Agaemo magoꞌe huno aliꞌyaꞌamo neꞌaliyavayaꞌaifeꞌmo, eyo huꞌna ge huꞌnova vayaꞌaifeꞌmo utapa hapa paitapaeꞌmo, neꞌyaꞌmo agoyagita hunomaleꞌniye. Alopa pulumakaꞌe aikeli pulumakaꞌeꞌmo heno kaemaleꞌniyanagiaꞌmo alisiya neꞌyategamo eyo, hutapa hapa paiyo, huno hapa paiteno alino apateꞌnigeꞌauꞌa hapa paiꞌnae. 5 Uꞌa hapa paiꞌnayaꞌmonanafa geꞌapimo oꞌafiꞌa atagu faeꞌa u eꞌahuꞌnae. Mago vekamo hoyaꞌalega uꞌnigeno mago vekamo aliꞌyaꞌalega uꞌniye. 6 Magovayaꞌamogi ala neꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmo apatafauꞌa huꞌa faipa huꞌa apateteꞌakamiti apamagiꞌnae. 7 Ala neꞌapimo kini vekamoꞌa lusi kava huno aipamo leꞌnigenoati vayaꞌamo alino apateꞌnigeꞌa uꞌa vayaꞌamo hapaeꞌnaya vayaꞌmo hapaeꞌa hano huꞌaapataleteꞌa taoniꞌapimo ata kaeꞌa ataleꞌnae. 8 Agaemo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmohapa painoꞌaeꞌmo, mafaꞌneꞌnimoꞌmo aꞌmo aligefe huꞌnigeꞌna yagita huꞌnovaꞌmonanafaeyo huꞌna ge huꞌnova vayaꞌmo alisaya vayaꞌmo alagi oꞌmaiꞌnayaꞌmofeꞌmo alagi eꞌaoꞌnegae. 9 Alopa kateꞌmo neꞌutapa muki apakesaya vayaꞌaifeꞌmo hapa paitapaeꞌmo,neꞌyaꞌmo nekaeyategamo eyo, hutapa hapa paiyo, huno hapa paiꞌniye. 10 Ani kavahuꞌa aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogimo uꞌa hosu vayaꞌe alagepa vayaꞌeꞌmo apavaleli eꞌaapateꞌnageꞌa noꞌafiꞌmo maiꞌa kili paeꞌnae. 11 Ala neꞌapimo kini vekamoꞌa neꞌyateꞌmohaiꞌa maiꞌnaya vayaꞌmo apakesiyafeꞌmo haino ageyana aꞌmo neꞌaliya afinaꞌmo neꞌvaiyaagufa kukenamo alino oꞌvaiꞌniya vekamo haino maiꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmo, 12 Veꞌnimo,huno, haiya kava higeka aꞌmo neꞌaliya afinaꞌmo aliꞌa neꞌvaiya kukenamo alika oꞌvaikahaikekamaiꞌnane, huno afi geꞌnigeno geꞌamo ohaneꞌniye. 13Ala neꞌapimo kini vekamoꞌaaliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo, aiya ayateꞌmo nofi kitetapa alinitu-tapamalaga hani kopiꞌmo yaga autapa ataleyo. Ani koteꞌmomaisaya vayaꞌmogimo aviꞌyahuge apavepiꞌmo hanige huꞌa maigae, huno huꞌniye, huno hapa paitenoꞌaeꞌmo, 14Gotiꞌaasole vayaꞌaifeꞌmo eyo huno ge huꞌniyaꞌmonanafa aise vayaꞌmo lekana paino apateꞌniye,huno hapa paiꞌniye.

Page 132: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 22:15 129 Matiyu 22:39Takesi monimo neꞌmalaya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Mk 12:13-17; Lu 20:20-26)

15 Falasi mono vayaꞌmo uꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo, na agufa geletiꞌmoamalageka hisunageno ge nehisigeta atafausune, huꞌa huteꞌa ge huge afige huꞌamaiꞌnae.16 Apakaemo geꞌapimo neꞌafiya vayaꞌe Heloti geꞌamo akame nehaya vayaꞌeꞌmo aliꞌaapateꞌnageꞌa agaetegamo uꞌapaeꞌmo, Tisao, huꞌa, ago kageꞌnonana alagi lama geꞌageꞌmonehana vekamo maiꞌneka Goti geꞌamo akame hisaya kavafeꞌmo lama geletiꞌmo alikaapaya neꞌmalane. Muki vayaꞌaifeꞌmo koli osuka muki vayaꞌaitegamo magoke agufakavaꞌageꞌmo nehana vekamo maiꞌnane. 17Maiꞌnanaꞌmofeꞌmo yagaino nelateya gamanivekamo Sisaꞌmo takesi monimo alita amisupi oꞌamisune. Kagaemo na agufa ge, hukakagesamo neꞌafine, huꞌa afi geꞌnae.

18 Yesuꞌa hosu apaipa apakesa afiꞌnaya kavaꞌapimo ago apaketenoꞌaeꞌmo, aetapa atinekaya vayaꞌmogitapae, huno, na kava higetapaeꞌmo aneꞌai hanagitapa natafaugefeꞌmonehae. 19 Takesi nehaya monimo alitapa nave liyo, huno hapa paiꞌnigeꞌa mago alagamonimo aliꞌa ave liꞌnae. 20-21 Agaemo loka huno apafi geꞌniye. Mani alaga monileꞌmoina la augosaꞌe agiꞌeꞌmo avoꞌmo kae maleꞌnaya agiꞌe augosaꞌeꞌmo haneꞌniye, huno apafigeꞌnigeꞌapaeꞌmo Sisa augosaꞌe agiꞌeꞌmo haneꞌniye, huꞌa ha paiꞌnageno Yesuꞌa, he, huno,haneꞌniyaꞌmofeꞌmo Sisa yaꞌamo Sisaꞌmo amitetapa Goti yaꞌamo Gotiꞌmo amiyo, hunohapa paiꞌniye. 22Ani gemo afiteꞌapaeꞌmo hapau aiteꞌa ataleꞌa uꞌnae.

Faliꞌnaya vayaꞌmo he tisaya kavafeꞌmo ge huꞌa afi geꞌnaya gemae(Mk 12:18-27; Lu 20:27-40)

23 Ani afinaꞌmo mago Satiyusi mono vayaꞌmo Yesutegamo eꞌnae. Apakaemo faliꞌnayavayaꞌaifeꞌmo he otigae, huꞌa apakesa neꞌafiya vayane. 24Apakaemo, Tisao, huꞌa, Moseseꞌaalino apaya malenoꞌaeꞌmo, mago vekamoꞌmo a aliteno mafaꞌnemo alino oꞌateno agofalitesigenoꞌaeꞌmo aganaꞌamoꞌmo koguꞌamo aliteno faliꞌniya vekamo aimuꞌyaleꞌmomafaꞌnemo alino apateno, huno hapa paiꞌniye. 25Mago afinaꞌmo seveniꞌa konaga ana-gaꞌmo maiꞌnae. Nepuꞌapimoꞌa aꞌmo aliteno mafaꞌnemo alino oꞌateno falitegenoꞌaeꞌmoaganaꞌamoꞌmo koguꞌamo aliꞌniye. 26 Aganaꞌamoꞌeꞌmo ani kava huno falitegeno agaeakamelegati aganaꞌamogiꞌeꞌmo ani kava huꞌa falime falime uꞌa seveniꞌa konagamo alagifaliꞌa hano huꞌnae. 27-28 Falitagenoꞌaeꞌmo henagaꞌamo a kanomo faliꞌniye. Seveniꞌakonagamogi aliꞌnayaꞌmofeꞌmo faliꞌnayatetiꞌmo he tisaya afinaꞌmo haiya vekamo aꞌmomaigiye, huꞌa afi geꞌnae. 29 Yesuꞌa hapa painoꞌaeꞌmo, lapakaemo Goti Mukufi gemooꞌafige Goti lokiyaꞌamo oꞌagege huꞌnayaꞌmofeꞌmo ika ika lapakesa neꞌafiye. 30 Faliꞌnayavayaꞌmohe tiꞌapaeꞌmo aꞌmooꞌalige veleꞌmooꞌmaige hugayaꞌmonanafa kokuꞌnapi enisolevayakana huꞌa maigae. 31 Faliꞌnaya vayaꞌmo he tisaya kavafeꞌmo Gotiꞌa lapa paiꞌniyagemo mukuꞌafiꞌmo haneꞌniyana lekana paitapa oꞌafiꞌnafiye. 32 Gotiꞌa, EmalehamuGotiꞌamoꞌnamomaige Aisiki Gotiꞌamoꞌnamomaige Yekopu Gotiꞌamoꞌnamomaige huꞌnamaiꞌnove,huno huꞌniye. Agaemo faliꞌnaya vayaꞌai Gotiꞌapimoꞌmo oꞌmaiꞌnifa afaꞌa neꞌmaiya vayaꞌaiGotiꞌapimoꞌmomaiꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 33Muki vayaꞌmogi ani gemo afiteꞌapaeꞌmoalino apaya maleꞌniya geꞌaeꞌmo hapau aiꞌnae.

Hogote keꞌaepa geꞌaeꞌmo huꞌniya gemae(Mk 12:28-31; Lu 10:25-28)

34 Mago Falasi vayaꞌmo Yu monote neꞌyagaiya vayaꞌmo Yesutegamo eꞌa aliꞌa anupahuꞌa maiꞌnae. 35Maiꞌneꞌapaeꞌmo apakaepatiꞌmo mago vekamoꞌa keꞌaepa gemo alagepahuno afiꞌneno alino apaya neꞌmaleya vekamoꞌmo amalageka huno afi gesiyafeꞌmohunoꞌaeꞌmo, 36 Tisao, huno, muki keꞌaepa gefatiꞌmo hogote keꞌaepa gemo aeno agaseꞌniya keꞌaepa gemo haiya gemo haneꞌniye, huno afi geꞌniye. 37 Yesuꞌa, Ala kava neꞌmoGotikamofeꞌmo muki kaipafatinagi muki kaunekamepatinagi muki kagesa afi yakafatinagi hunokahaino. 38Mani keꞌaepa gemo hogote gemo haneꞌneno muki keꞌaepa geꞌamo ago aenoaga seꞌniye. 39 Napa tu keꞌaepa geꞌe napa vani keꞌaepa geꞌeꞌmo magoke agufa gelaꞌmohaneꞌniye. Napa tu keꞌaepa gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, kagaikaeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo

Page 133: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 22:40 130 Matiyu 23:13nekahaiya kava huka kahaopale neꞌmaiya vayaꞌaifeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo kahaino. 40Manilole keꞌaepa gelaꞌmoꞌa muki keꞌaepa geꞌamogi Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌahapa nepaiya vayaꞌai gemoꞌmogi huno aepaꞌalaꞌmo haneꞌnaꞌae, huno ha paiꞌniye.

Kalaisi neꞌmo ina la mafaꞌneꞌamo maiꞌniye, huno apafi geꞌniya gemae(Mk 12:35-37; Lu 20:41-44)

41 Yesuꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya Falasi mono vayaꞌaifeꞌmo apafi geꞌniye. 42 Kalaisinefeꞌmo haiya agufa lapakesa neꞌafiye, huno huteno, ina la mafaꞌneꞌamo maiꞌniye,hutapa lapakesa neꞌafiye, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, 43 Nevini mafaꞌnelupatiꞌmoaginago neꞌamo maiꞌniye, huꞌa huꞌnagenoꞌaeꞌmo, Nevini aginagoꞌamo maiꞌnisiꞌmoꞌmohaiya kava higeno Neviniꞌa Goti Aunemeꞌamoꞌa alino amiꞌniya geꞌaletiꞌmo Kalaisinefeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, kava neꞌnie, huno huꞌniye. 44Neviniꞌa ani geeꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Ala kava neꞌmoꞌa Ala kava neꞌnieꞌmo hunoꞌaeꞌmo, lamaga nahaopaleꞌmo faika maime

maime neꞌugeꞌnao kamekamo apamagisugeꞌa kaiya afeꞌalumelaga maigayanagi,huno huꞌniye.

45 Neviniꞌa Kalaisi nefeꞌmo kava neꞌnie, huno huꞌniyaꞌmofeꞌmo haiya kava huno mamopafi aginago neꞌamomaiꞌniye, huno apafi geꞌnigeꞌa 46geꞌaleꞌmo aeꞌa atagaina huꞌa hapaisaya agufa geꞌapimo alagi ohaneꞌniye. Ani afinatetiꞌmo koli huꞌnayaꞌmofeꞌmomagoꞌehuꞌa loka huꞌa afi okeꞌnae.

23Yesuꞌa mono vayaꞌai hosu kavaꞌapieꞌmo huꞌniya gemae(Mk 12:38-39; Lu 11:43,46; 20:45-46)

1 Ani afinaꞌmo Yesuꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya vayaꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌe-feꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo, 2 keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌeFalasi vayaꞌmogiꞌeꞌmo Mosese aimuꞌyaleꞌmo maiꞌneꞌa keꞌaepa gemo aliꞌa apaya neꞌ-malayaꞌmofeꞌmo 3 muki nehaya geꞌapimo afiteꞌa akame hiyo. Akame hiyo, huꞌanehayaꞌmonanafa apakaiꞌapimo akame nosayaꞌmofeꞌmo nehaya kavaꞌapimo akameosiyo. 4 Apakaemo kana yaꞌageꞌmo hayaeteꞌa vayaꞌai apakiꞌnaleꞌmo aliꞌa kofiꞌa neꞌap-atayaꞌmonanafa apakaiꞌapimo magoke apaya akoꞌyaletiꞌmo hapa maeꞌa aliꞌa asaga huꞌanoꞌapatae. 5 Apakaemo vayaꞌmogi apakesayafeꞌmo alu kava alu kavaꞌmo nehae. Gotiꞌaavoꞌmo kae maleꞌniya gemo aliꞌa kesifiꞌmo maleteꞌa hapanileꞌmo neꞌmalaya aise kesimoalopa kesifiꞌmo neꞌmalae. Kukenaꞌapimo atupaꞌaleꞌmo konali yaꞌamo yatala yatalahuꞌa alo hu neꞌmalae. 6 Alopa neꞌyaꞌmo neꞌnayategamo ala apaki vayaꞌmo neꞌmaiyayateꞌmo maisayafekeꞌmo nehae. Mono nokopiꞌmo anagamo haiꞌa maisayafekeꞌmonehae. 7 Maketi kumateꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimo ge apamamaeteꞌa amuse huꞌaneꞌapataya kavafekeꞌmo nehapaiye. Ala tisa nene, Ala tisa nene, huꞌa nehaya geeꞌmonehapaiye. 8 Nehapaiyaꞌmonanafa lapakaefeꞌmo, ala tisa nene, huꞌa lapaki aesayaagufa kavatapimo ohaneꞌniye. Ala tisa netapimo magoke vekatapimo maiꞌnigetapaeꞌmolapakaemomagoke aiyaya konaga vayaꞌmomaiꞌnayaꞌmofeꞌmae. 9Afotapimoꞌmomagokeneꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo kokuꞌnapiꞌmo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo ma mopafi vayaꞌaifeꞌmo, afo-timogitapae, hutapa osiyo. 10 Kava netapimo magoke vekamo Kalaisiꞌa maiꞌniyaꞌ-mofeꞌmo lapakaefeꞌmo, kava vayatimogitapae, huꞌa lapaki aesaya gemo ohaneꞌniye.11-12 Lapakaepatiꞌmo hogote vekamoꞌa aliꞌya netapimo maino. Haiya vayaꞌmogi apak-iꞌapileꞌmo aliꞌa asaga huꞌnisafigeno apakiꞌapileꞌmo alino afepiꞌmo apategaiye. Haiyavayaꞌmogi apakiꞌapileꞌmo aliꞌa afepi apateꞌnisafigeno apakiꞌapileꞌmo alino asaga hunoapategaiye.

Yesuꞌa aeꞌa ati nekaya vayaꞌaifeꞌmo aiye aiye, huno huꞌniya gemae(Mk 12:40; Lu 11:39-52; 20:47)

13 Keꞌaepa gemo avoꞌmo kaetapa alita apaya neꞌmalaya vayaꞌmogitapaꞌe Falasi monovayaꞌmogitapaꞌeꞌmo aetapa ati nekaya vayane, huꞌna, vaehae, Lapakaetegamo aiyeaiye avovo kavaꞌmo afole aigiye. Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kote kipateꞌmo he tiꞌa

Page 134: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 23:14 131 Matiyu 23:27maiꞌnaya vayaꞌai apaulagaleꞌmo kitamo kitapa neꞌapatae. Lapakaitapimo utapa nohaifauꞌa haisayafeꞌmo nehaya vayaꞌai kaꞌmo akanitapa neꞌapatae. 14 Keꞌaepa gemo avoꞌmokaetapa alita apaya neꞌmalaya vayaꞌmogitapaꞌe Falasi mono vayaꞌmogitapaꞌeꞌmo aetapaati nekaya vayane, huꞌna, vaehae, Lapakaetegamo aiye aiye avovo kavaꞌmo afole aigiye.Lapakaemo kogu aꞌneꞌaifeꞌmo humi apatetetapa kagemi yaꞌapimo alitetapa vayaꞌmogilapakesayafeꞌmo yatala yatala nunumuꞌmo nehae. Magoꞌe huno kayoꞌmo lapamigiye.

15 Keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeta alita apaya neꞌmalaya vayaꞌmogitapaꞌe Falasi monovayaꞌmogitapaꞌeꞌmo aetapa ati nekaya vayane, huꞌna, vaehae, Lapakaetegamo aiye aiyeavovo kavaꞌmo afole aigiye. Magoke vekamoꞌa getapimo afiteno lapakame hisiyafeꞌmosolovala aniꞌmo lakaege muki mopafiꞌmo umenitata huge hutapa neꞌmaiye. He afaꞌaafiguve huno hisiyaꞌmoꞌmo alitapa aya maletetapa hosu kavatefeꞌmo aeno lapaka senoata kopiꞌmo lamino maisiya vekamo alitapa hamaletapa neꞌatae.

16 Lapaulagamo ali huꞌnigetapa kaꞌmo alitapa ho hulitapa neꞌvaya vayane, huꞌna,Lapakaetegamo aiye aiye avovo kavaꞌmo afole aigiye. Lapakaemo hutapaeꞌmo, Magovekamoꞌa, aote alopa mono nopatiꞌmo alagi lama gemo nehuve, huno nehisiyana anigemo osuno afaꞌa atalesiya gemo haneꞌniyaꞌmonanafa aote alopa mono nopiꞌmo goliyafatetiꞌmo alagi lama gemo nehuve, huno nehisiyana ani gemo oꞌataleno afaꞌageꞌmohugiye, hutapa nehae. 17 Lapaulagamo ali huꞌnigetapa negi nagi nehaya vayane, huꞌna,Na agufa yaꞌmoꞌa aeno aga seno hogote yaꞌmo haneꞌniye. Mono nopiꞌmo haneꞌniyagoli yafaꞌmoꞌa aote alopa mono noꞌmo aeno agaseꞌnifi aote hu maleꞌniya mono noꞌmoꞌaaeno agaseꞌniye. 18 Magoꞌe gemo hutapaeꞌmo, mago vekamoꞌa, ofalinimo neꞌmalayahiꞌyalamutetiꞌmo alagi lama gemo nehuve, huno nehisiyana ani gemo osuno afaꞌaatalegaiyaꞌmonanafa hiꞌyalamuteꞌmo haneꞌniya ofaliniletiꞌmo alagi lama gemo nehuve,huno nehisiyana ani gemo afaꞌa amagino oꞌatalegaiye, hutapa nehae. 19Lapaulagamo alihuꞌniya vayane, huꞌna, Na agufa yaꞌmoꞌa aeno aga seno hogote yaꞌmo haneꞌniye. Ofalin-imoꞌa aeno agaseꞌnifi hiꞌyalamuꞌmoꞌa ofalinimo aote hu maleꞌniya hiꞌyalamuꞌmo aenoagaseꞌniye. 20Ani kavatefeꞌmo hiꞌyalamutetiꞌmo alagi lama gemo nehuve, huno nehisiyavekamoꞌa ani kava huno hiꞌyalamutetiꞌe muki hiꞌyalamuteꞌmo haneꞌniya yatetiꞌeꞌmoalagi lama gemo nehuve, huno nehiye. 21 Aote alopa mono nopatiꞌmo alagi lama gemonehuve, huno nehisiya vekamoꞌa ani kava huno mono nopatiꞌe aote mono nopiꞌmoneꞌmaiya netegatiꞌeꞌmo alagi lama gemonehuve, hunonehiye. 22Kokuꞌnategatiꞌmo alagilama gemo nehuve, huno nehisiya vekamoꞌa ani kava huno Gotiꞌa yagaino neꞌapateyasiatetiꞌe siaꞌaleꞌmo fai maiꞌniya vekaletiꞌeꞌmo alagi lama gemo nehuve, huno nehiye.

23Keꞌaepa gemo avoꞌmo kaetapa alita apaya neꞌmalaya vayanagi Falasi mono vayanagihutapa aetapa ati nekaya vayane, huꞌna, vaehae, lapakaetegamo aiye aiye avovokavaꞌmo afole aigiye. Lapakaemo keꞌaepa gemo akame hisayafeꞌmo hoyafati neꞌyaꞌmoalinitetapa neꞌmalaya yapatiꞌmo teni huꞌniya yaꞌmo alita fako hutapa magoke yaꞌmoGotiꞌmo neꞌamiyaꞌmonanafa hogote keꞌaepa gemo aeno aga seꞌniya keꞌaepa geꞌamoakame hisayafeꞌmo vayaꞌaitegamo fatago kavaꞌmo osuge lapau hutapa oꞌapatege lamage kavaꞌmo osuge huꞌnae. Ani kavaꞌmo nehutapaeꞌmo mago alu keꞌaepa geꞌeꞌmooꞌataleyo. 24 Lapaulagamo ali huꞌnigetapa kaꞌmo alitapa ho hulitapa neꞌvaya vayane,huꞌna, lapakaemo anipatiꞌmo kamegaguꞌmo alitapa kalo paetapa neꞌatalayaꞌmonanafakamo afugefamo asagautapa neꞌnakaiye.

25Keꞌaepa gemo avoꞌmo kaetapa alita apaya neꞌmalaya vayanagi Falasi mono vayanagihutapa aetapa ati nekaya vayane, huꞌna, vaehae, lapakaetegamo aiye aiye avovokavaꞌmo afole aigiye. Kaputapimo agotofuꞌalegaꞌe yuvapatapimo agotofuꞌalegaꞌeꞌmosese nehayaꞌmonanafa aguꞌafilagamo kumaya neꞌaliya kavatapiꞌe lapaꞌye nehiya kavat-apiꞌeꞌmo haneꞌniye. 26 Lapaulagamo ali huꞌniya Falasi mono vayaꞌmogitapae, huꞌna,hogotetapa kaputapimo aguꞌafilagaꞌe yuvapatapimo aguꞌafilagaꞌeꞌmo sese higenoꞌaoagotofuꞌalegaꞌeꞌmo alagepa huno haneno. 27 Keꞌaepa gemo avoꞌmo kaetapa alita apayaneꞌmalaya vayanagi Falasi mono vayanagi hutapa aetapa ati nekaya vayane, huꞌna,vaehae, lapakaetegamo aiye aiye avovo kavaꞌmo afole aigiye. Lapakaemo faliꞌnaya

Page 135: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 23:28 132 Matiyu 24:2

vayaꞌmo kiꞌa apateteꞌapaeꞌmo yaveyave anitetiꞌmo noteꞌmo faleꞌa ati nekaya nokanahutapa maiꞌnae. Ani agufa noꞌmo agotofuꞌalega kanale yaꞌageꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafanoꞌaguꞌafilagamo faliꞌnaya vayaꞌai apayamufamohanege kasaliꞌnigeno atu neꞌaiya yaꞌmohanege huno havaiteno haneꞌniye. 28Ani kava huꞌa vayaꞌmogimo amega lapakufaꞌaleꞌmolapaketeꞌapaeꞌmo alagepa vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa nelapakayaꞌmonanafa lapaipafiꞌmoaetapa ati nekaya kavaꞌe Goti keꞌaepa geꞌamo amagitapa neꞌatalaya kavaꞌeꞌmo havaitenohaneꞌniye.

29Keꞌaepa gemo avoꞌmo kaetapa alita apaya neꞌmalaya vayanagi Falasi mono vayanagihutapa aetapa ati nekaya vayane, huꞌna, vaehae, lapakaetegamo aiye aiye avovo kavaꞌmoafole aigiye. LapakaemoGotitegati gemoalini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapapaiꞌnaya vayaꞌmoapamagiꞌnageꞌa faliꞌnaya vayaꞌmo kiꞌa apateꞌnaya yateꞌmo noꞌmo kitapa apatege fatagovayaꞌai kanoluleꞌmo konali alitapa apatege nehae. 30 Lapakaemo, laginago vayaꞌmomaiꞌnaya afinaꞌmomaiꞌnonesinana apakaeꞌeꞌmomagokepi Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌahakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmo oꞌapamagiꞌnonesine, hutapa nehae. 31 Ani gemohutetapaeꞌmo Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa paiꞌnaya vayaꞌmo kamitiapamagiꞌnaya vayaꞌai apakinagoꞌapimo lagaemo maiꞌnone, hutapa lapakaitapieꞌmomani agufa faigoko gemo nehae. 32 Lapakinago vayaꞌmogi ani hosu kavaꞌmo aliꞌa aepafaiꞌnayanagi kanalenagi ani agufa hosu kavaꞌmo hulitutapa hutapa hano hiyo.

33 Nagaloꞌyave vayanagi nagaloꞌyave afamo anaga vayane, huꞌna, Gotiꞌa agoti hunolapatetenoꞌaeꞌmo, hosu vayaꞌmo maiꞌnae, huno hisigetapa ata kopiꞌmo lamigae. Haiyakava hutapa aeta kasalo paegae. 34 Ani kavatefeꞌmo nagaemo Gotitegati gemo alinieꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayanagi afiteꞌa ageꞌnaya vayanagi aliꞌa apayaneꞌmalaya vayanagi huꞌna aliꞌna apatesugeꞌa lapakaetegamo ugae. Lapakaemo magovayaꞌmo apamagigemago vayaꞌmomalipu yosaleꞌmo nili aitetapa alita he titapa apategemago vayaꞌmo mono notapifiꞌmo nofi kayotetiꞌmo apamagige mago vayaꞌmo taoniꞌafitaoniꞌafiꞌmo vegala aege hugae. 35Ani kava hugayaꞌmofeꞌmo muki vayaꞌmo hapaeꞌnayakavatetiꞌmo vaiꞌmo lapamigiye. Fatago vekamo Evoꞌmo haege hosu kavaꞌmo osuꞌnayavayaꞌmo hapaeme hapaeme ege Melekaiya mafaꞌneꞌamo Sekalaiyaꞌmo alopa mono noꞌeofalini neꞌmalaya hiꞌyalamuꞌeꞌmo haneꞌnaꞌa folagapiꞌmo kamiti amagige huꞌnae. 36Lamage lapa nepauve, huno, ani hapaeꞌnaya kavatefeꞌmo muki hemenimo afaꞌa maiꞌnayavayaꞌmo kayoꞌmo lapamigiye, huno hapa paiꞌniye.

Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo hau huno apateꞌniya gemae(Lu 13:34-35; 19:41-44)

37 Yulusalemu taoniyo, Yulusalemu taoniyo, huꞌna, Gotiꞌa agaetegati gemo alini eꞌaaeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmo alino apateꞌnigeꞌa neꞌagekaeꞌmo kamiti apam-agige apa vayaꞌmo yafa kayotetiꞌmo apamagige nehane. Kokolemogimo apanaꞌaumoapavaleliꞌeꞌa hapakufiꞌmo apati kaeꞌa neꞌmaiya kava huꞌna muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmomafaꞌnekamo apavaleliꞌneꞌna hapau vaisuvafeꞌmo nahauꞌniyaꞌmonanafa okahauꞌniye.38Afiyo, huꞌna, ani afinatetiꞌmo kotapimono atufaꞌageꞌmohanegaiye. 39Ani afinatetiꞌmooꞌnagetapa maime maime neꞌutapaeꞌmo, Ala kava neꞌmo agiꞌalefeꞌmo neꞌeya vekamo hamaeno, hutapa nehisageꞌnaeꞌmo egauve, huno huꞌniye.

24Yesuꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo alopa mono noꞌmo heꞌa halagape vaigae, huno huꞌniya gemae(Mk 13:1-2; Lu 21:5-6)

1 Yesuꞌa alopa mono nopatiꞌmo ataleno neꞌvigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmoagaetegamo eꞌa alopa mono nokofeꞌmo, ago, huꞌa huꞌnagenoꞌaeꞌmo, 2 muki nokoꞌamoageꞌnafiye. Lama ge lapa nepauve, huno, magoke yafateꞌmo akalo akalo huno ohanegaifaheꞌa halagape vaiꞌa ataleteꞌamuki yafaꞌamo aliꞌa akoli aote aote huꞌa atalegae, huno hapapaiꞌniye.

Page 136: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 24:3 133 Matiyu 24:26Hano hisiya afinaꞌmo aune kavaꞌmo alino apave lisiya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mk 13:3-13; Lu 21:7-19)

3 Yesuꞌa Alifiꞌaepa avefiꞌmo itopaleꞌmo maiꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmoapakaiꞌapigeꞌmo agaetegamo eꞌapaeꞌmo, ina afinaꞌmo afole aigiye, huka laha paiyo.Emikegefeꞌmo hisana afinaꞌe hano hugefe hisiya afinaꞌeꞌmo na agufa alagena kavaꞌmoafole aigiye, huꞌa afi geꞌnae. 4 Yesuꞌa, humi olapatesayafeꞌmo alagepa hutapa yagaitapalapateyo. 5 Asole vayaꞌmogi nagiꞌnimo aeliꞌa neꞌeꞌapaeꞌmo, Kalaisiꞌnamo maiꞌnove,huꞌa huteꞌa asole vayaꞌmo humi apategayaꞌmofeꞌmae. 6 Lapaopaleꞌmo kame hisayakavafeꞌmo ava gemo hisagetapa afige afagi kotegamo kame hisaya kavafeꞌmo avagemo hisagetapaeꞌmo afige hutetapaeꞌmo koli hutetapa atete osiyo. Ani kava afoleaigiyaꞌmonanafa hano hugefe hisiya afinaꞌmo afole oꞌaigiyaꞌmonanafa henagaꞌamoatupa afinakeꞌmo afole aigiye. 7Magonofivayaꞌmogi alu nofi vayaꞌeꞌmo kamehugemagogamani vayaꞌmogi alu gamani vayaꞌeꞌmo kame huge muki haopalega kafu hu kavaꞌmoafole aige imimaꞌmo alige hugiye. 8 Aꞌnemogi mafaꞌnemo aliꞌa ategefe nehagenoꞌaeꞌmoaepa faino apakafu nekiya kava huno saufa afinaꞌmo aepa faino ani agufa kavaꞌmo afoleaigiye.

9 Ani agufa kavaꞌmo afole aisigeꞌapaeꞌmo kalavusi huꞌa lapateteꞌa lapavaleli uꞌavayaꞌai apayapiꞌmo lapatesageꞌa kayoꞌmo lapamiteꞌa kamiti lapamagigae. 10 Apakaemomuki nofi vayaꞌmogi nagiꞌnilefeꞌmo apaini huꞌa lapategae. Ani afinaꞌmo afole aisigeꞌa-paeꞌmo muki asole vayaꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnaya kavaꞌapimo ataleteꞌa kona-gaꞌapimogi kutulu yaꞌmo neteꞌa apaini huꞌa apategae. 11 Asole aigofe gemo alini eꞌaaeꞌa hakalo huꞌa hapa paisaya vayaꞌmo afole aiteꞌa asole vayaꞌaifeꞌmo humi apate-gae. 12 Muki vayaꞌmogimo magoꞌe huꞌa hosu kavaꞌmo hugayaꞌmofeꞌmo asole vayaꞌ-mogi hapau apayamopafiꞌmo nehapaiya kavafeꞌmo ohapausigeꞌa apayalo falo hugae.13Hugayaꞌmonanafa oꞌataleꞌa atafauꞌa alagi huꞌamaimemaime neꞌvisageno hano hugefehisiya afinaꞌmo maiꞌnisaya vayaꞌai apakufamo alino katino apateteno hapau vaigiye.14Mago vayaꞌmogimo muki alu nofi alu nofi vayaꞌmogi afisayafeꞌmo mani gemo Gotiꞌayagaino neꞌapateya kavafeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paisagenomuki ma mopafiꞌmo aino atagu faeno uneno nehisigeno hano hisiya afinaꞌmo afoleaigiye. 15 Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamo Naniyoꞌaalagi hosu faipa yaꞌmoꞌa alino hosu huno atesiya kavafeꞌmo ava gemo huno avoꞌmo kaemaleꞌniye. Lekana nepaiya vayaꞌmogitapamo afiyo. Ani faipa yaꞌmoꞌa aote mononopiꞌmo hanesigetapa 16 agetetapaeꞌmo Yuta kotega maiꞌnaya vayaꞌmo lapaune hetapaavelegamo haiyo. 17 Kumatega maiꞌnisaya vayaꞌmogimo kagemi yaꞌapimo alisayafeꞌmonoꞌapifiꞌmo fale ohaiyo. 18 Hoyaꞌapilega maiꞌnisaya vayaꞌmogimo kukenaꞌapimo al-isayafeꞌmo noꞌapilegamo atagi neꞌa oꞌviyo. 19Vaehae, huꞌna, ani afinaꞌmo apaipaguꞌeꞌmomaiꞌnisaya aꞌneꞌe mafaꞌnemo nu neꞌapamisaya aꞌneꞌefeꞌmo nahau huve. 20 Yasi afinaꞌesapati afinaꞌeꞌmo lapaune osesayafeꞌmo nunumu hiyo. 21 Ani afinaꞌmo afole aisiyahanageke yaꞌmoꞌa hogote hanageke yaꞌmo ma mopamo alo huꞌniya afinatetiꞌmo afoleaite afole aite huno afole aiꞌniya hanageke yaꞌmo aeno aga seno muki afole aisiyahanageke yaꞌeꞌmo alagi aeno aga seno afole aigiye. 22 Ani agufa hanageke yaꞌmo afoleaisiya afinaꞌmo alino hogo huno oꞌateꞌniyesinana muki vayaꞌmo ago faliꞌnaesinaꞌmo-nanafa lekana paino apateꞌniya vayaꞌaitefeꞌmo hanageke afinaꞌmo alino hogo hunoategaiye. 23 Ani afinaꞌmo mago vayaꞌmogi lapa paiꞌapaeꞌmo, Ageyo, huꞌa, Kalaisiꞌamanile maiꞌniye, huꞌa lapa paige mugalega maiꞌniye, huꞌa lapa paige nehisagetapaeꞌmooꞌafiyo. 24Mago vayaꞌmogi, Kalaisiꞌnamomaiꞌnove, huꞌa hugemago vayaꞌmogi Gotitegatigemo aliniꞌneꞌna aeꞌna hakalo huꞌna hapa nepauva vekamo maiꞌnove, huꞌa huge huteꞌamagoꞌe huꞌa noꞌagaya agufa apaune kavaꞌmohugayaꞌmofeꞌmae. Lekana paino apateꞌniyavayaꞌmo humi apatesayafeꞌmo hugayana afaꞌa humi oꞌapategae. 25 Afiyo, huꞌna,hogoteꞌna ani gemo ago lapa paiꞌnove.

26 Mago vayaꞌmogimo, Ageyo, huꞌa, muga kaꞌme kotegamo maiꞌniye, huꞌa lapapaigayanagi alagi oꞌviyo. Mago vayaꞌmogimo lapa paiꞌapaeꞌmo, Ageyo, huꞌa, ma nopiꞌmo

Page 137: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 24:27 134 Matiyu 24:49fala kino maiꞌniye, huꞌa lapa paigayanagi alagi oꞌafiyo. 27 Alave huteno yegemo haineneꞌeya kotegatiꞌmo aeno ha leteno yegemo lamino nefaleya kotegamo aeno ha neleyaagufa kavaꞌmo nehisigeno Vemo mafaꞌnemo eminesigeꞌa muki vayaꞌmogimo agegae.28Afumo faliꞌnigeꞌapaeꞌmo hakiki nama anagaꞌmogimo haleli eꞌa kefaꞌaleꞌmo hakaleteꞌaaliꞌa anupa huꞌa neꞌmaiye.

29 Ani hanageke yaꞌmo afole neꞌaisigenoꞌaeꞌmo malage huno yegemo oleno hani ne-hisigenoꞌaeꞌmo kaimo olegaiye. Asole kanefiꞌmo kokuꞌnapatiꞌmo asagauno neꞌaisigenokokuꞌnapi neꞌmaiya apaune vayaꞌmogi atete hugae. 30 Ani afinaꞌmo Vemo mafaꞌnemoeminesiya alagena kavaꞌmo kokuꞌnapiꞌmo afole neꞌaisigeꞌapaeꞌmo muki ma mopafinofife nafife vayaꞌmogimo ageteꞌapaeꞌmo yulagefa aigae. Apakaemo agesayana Vemomafaꞌnemo kokuꞌnapi hiya mopaleꞌmo lokiyaꞌaꞌe ha le konali yaꞌaꞌeꞌmo alinino emine-sigeꞌa agegae. 31Mago enisole vekamoꞌa alopa gefatiꞌmopikuli nehisigenoꞌaeꞌmo agaemoenisole vayaꞌamo alino apatesigeꞌamamopamo loleꞌe loleꞌe atupaleꞌmo uꞌeꞌa huꞌa lekanapaino apateꞌniya vayaꞌmo apavaleli eꞌa aliꞌa anupa huꞌa apategae.

32 Fiki yosaeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniya gemo afiyo. Yosa akopafatiꞌmo alinohegafa huteno saufa anupamo maleꞌnigetapa agetetapaeꞌmo, yegemo lesiya afinaꞌmoalagi hogo hiye, hutapa nehae. 33 Ani kava huno muki ani kavaꞌmo afole aisigetapaagetetapaeꞌmo, ani kavafeꞌmo laha paiꞌniya afinaꞌmo aepa faino alagi hogo hiye, hutapalapakesa afiyo. 34 Lama ge lapa nepauve, huno, hemenimo muki maiꞌnaya vayaꞌmoofaliꞌnisageno muki mani agufa kavaꞌmo afole aigiye. 35 Kokuꞌnaꞌe mopaꞌeꞌmo hanohugiyaꞌmonanafa geꞌnimo alagi hano osuno afaꞌa hanege hanege huno hanegaiye.

Hainu afinaꞌmo afole aisifi, huno huꞌniya gemae.(Mk 13:32-37; Lu 17:26-30,34-36)

36 Hainu afinaꞌmofi na kanaleꞌmofi huꞌa muki vayaꞌamogimo alagi oꞌafiꞌnae. Kokuꞌ-napi enisole vayaꞌmogiꞌe Mafaꞌneꞌamoꞌeꞌmo alagi oꞌafiꞌnayaꞌmonanafa muki yaꞌmoAfoꞌamokeꞌmo afiꞌniye. 37 Noaꞌa maiꞌniya afinaꞌmo ma mopafi vayaꞌmo maiꞌnayaagufa kavakeꞌmo huꞌa maiꞌnisageno Vemo mafaꞌnemo eminegaiye. 38 Alopa aniꞌmooseꞌnigeꞌapaeꞌmo neꞌyaꞌmo nege aniꞌmo nege aꞌmo alige aꞌnemo lagauliꞌa uge huꞌamaiꞌnagenoꞌaeꞌmo Noaꞌa sipifiꞌmo haiꞌniye. 39 Apakaemo alopa aniꞌmo hegaiye, huꞌaapakesa oꞌafiꞌa fikugeꞌmomaimemaime neꞌvagenoꞌaeꞌmo aniꞌmo hetenomuki vayaꞌamoaniꞌmoꞌa alininouꞌniye. Ani agufa kavakeꞌmohuꞌamaiꞌnisagenoꞌaeꞌmoVemomafaꞌnemoeminegaiye. 40 Ani afinaꞌmo lole vekalaꞌmo hoyafiꞌmo maiꞌnisaꞌageꞌapaeꞌmo magovekamo avaleliꞌa uteꞌa mago vekamo ateꞌa ugae. 41 Lole atalaꞌmo magokepi lokaeꞌanaaliꞌyaꞌmo neꞌalisaꞌageꞌapaeꞌmomago a kanomo avaleliꞌa uteꞌamago a kanomo ateꞌa ugae.42 Ani kava hugayaꞌmofeꞌmo kava yagaitapa maiyo. Hainu afinaꞌmo Ala kava netapimoeminesifi hutapa oꞌafiꞌnayaꞌmofeꞌmo yagaitapamaiyo. 43Afiyo, huꞌna, no aepa vekamoꞌahainu afinaꞌmo kumaya neꞌaliya vekamo egaifi, huno agesamo afiꞌniyesinana yagainomaiꞌnisigeno eno noꞌamo aeno yakino kumaya oꞌaliꞌniyesinaꞌmofeꞌmo 44 yagaitapamaiyo. Lapakaemo, hemenimo emiꞌnoꞌmegaiye, hutapa hisaya afinakeꞌmo Vemomafaꞌnemo eminegaiyaꞌmofeꞌmo yagaitapa maiyo.

Alagepa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekaꞌe hosu aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekaꞌefeꞌmo anava gemo huꞌniyagemae

(Lu 12:42-46)45-46 Haiya vayaꞌmogi aliꞌyaꞌapimo oꞌataleꞌa alige alige huꞌa neꞌmaiya vayane. Aliꞌya

aepa vekamoꞌa aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌaiteꞌmo yagaino apatesiyafeꞌmo lekana painoateteno, neꞌyaꞌmo aligefe hisaya afinaꞌmo alika fako huka apamiyo, huno ha paitenouteno atagi nenoꞌeno agesiyana aliꞌyaꞌamo oꞌataleno neꞌalisigeno eno agetenoꞌaeꞌmoha maesigeno amogaga aigiye. 47 Lama ge lapa nepauve, aliꞌya aepa vekamoꞌa mukikagemi yaꞌaleꞌmo yagaisiyafeꞌmo alino he tino ategaiyaꞌmonanafa 48 aliꞌyaꞌamo neꞌaliyahosu vekamoꞌa, aliꞌya aepa vekaꞌnimo yatala afinaꞌmo maiꞌniye, huno agesa afiteno49 agaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌmo aepa faino apamagiteno lusi

Page 138: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 24:50 135 Matiyu 25:20aniꞌmo neteꞌa negi nagi nehaya vayaꞌeꞌmo aniꞌmo neno maiteno 50 agesa afino alohuno oꞌmaiꞌnisiya afinaꞌmo aliꞌya aepa vekaꞌamo atagi neno egaiye. 51 Enoꞌaeꞌmonaipeletiꞌmo folagapatiꞌmo heno apalo atiteno aeꞌa ati nekaya vayaꞌmomaiꞌnayategamoalino atesigeno uno aviꞌya huge avepiꞌmo hanige huno maigiye.

25Naya loleꞌa aꞌmafaꞌne anagaꞌaifeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae

1 Gotiꞌa yagaino apatesiya afinaꞌmo afole aisigenoꞌaeꞌmo hisiya kava huno naya loleꞌaaꞌmafaꞌne anagaꞌmogimo veꞌeꞌmo lokaeꞌa ohavaeꞌnaya aꞌmafaꞌne anagaꞌaitegamo afoleaiꞌniye. Ani aꞌmafaꞌne anagaꞌmogimo saufa aꞌmo aligefe huꞌniya vekaꞌeꞌmo uꞌa fotuhisayafeꞌmo uꞌnae. 2 Ani kava huꞌa naya magokayagaꞌa aꞌmafaꞌnemogimo negi nagiapakesa afiꞌnageꞌapaeꞌmo naya magokayagaꞌa aꞌmafaꞌnemogimo alagepa huꞌa afiteꞌaageꞌnae. 3 Negi nagi aꞌmafaꞌnemogi lamuꞌapimo aliꞌnayaꞌmonanafa lamuꞌapifiꞌmolakiteꞌa ata kaesaya aniꞌaꞌapimo oꞌaliꞌnayaꞌmonanafa 4 alagepa huꞌa afiteꞌa ageꞌnayaaꞌmafaꞌnemogi lamuꞌapifiꞌmo lakiteꞌa ata kaesaya aniꞌapiꞌeꞌmo aliniꞌa uꞌnae. 5 Saufaaꞌmo aligefe huꞌniya vekamo oꞌmeno yatala afinaꞌmo maiꞌnigeꞌapaeꞌmo muki aꞌmafaꞌneanagaꞌamo apau maiꞌmai huꞌnigeꞌa ago apau kaleꞌnae.

6 Haniꞌilaga folaguꞌmo keya aeꞌa ge huꞌapaeꞌmo, saufa aꞌmo aligefe huꞌniya vekamoago neꞌeyanagi he titetapa fotu hiyo, huꞌa ge huꞌnae. 7 Huꞌa keya aeꞌnageꞌapaeꞌmonaya loleꞌa aꞌmafaꞌne anagaꞌmogimo veꞌeꞌmo lokaeꞌa ohavaeꞌnaya aꞌmafaꞌne anagaꞌmoapaupatiꞌmo he tiꞌa lamuꞌapimo alo huꞌnae. 8Negi nagi aꞌmafaꞌnemogimo alagepa huꞌaafiteꞌa ageꞌnaya aꞌmafaꞌne anagaꞌaifeꞌmo, lamutifi aniꞌamo ago leno hano hugefe huꞌnigianiꞌmo mago lamiyo, huꞌa apafi geꞌnageꞌapaeꞌmo, 9 haꞌao, huꞌa, lapamisunana anitimoago leno hano hugiye. Lamufi lakiꞌa ata nekaya aniꞌmo miya nefaiya vayaꞌaitegatiꞌmoutapamiya failitapa eyo, huꞌa hapa paiꞌnae. 10Aniꞌmomiya faisayafeꞌmo uꞌnagenoꞌaeꞌmosaufa aꞌmo aligefe huꞌniya vekamo ago eno avaꞌyi huꞌniye. Ago alo huꞌa maiꞌnayaaꞌmafaꞌne anagaꞌmogi agaeꞌeꞌmo magokepi lokaeliꞌa haiꞌa neꞌyaꞌmo yagita huꞌnayanopiꞌmo maiꞌnagenoꞌaeꞌmo kitamo ki maleꞌniye.

11 Henagaꞌamo naya magokayagaꞌa aꞌmafaꞌnemo veꞌeꞌmo lokaeꞌa ohavaeꞌnaya aꞌ-mafaꞌne anagaꞌmo eꞌa, Ala kava nene, huꞌa, kitamo yakika lato, huꞌa ge huꞌnagenoꞌaeꞌmo12 geꞌapileꞌmo aeno atagaina huno hapa painoꞌaeꞌmo, alagi lama ge lapa nepauve, huno,olapakeꞌnove, huno hapa paiꞌniye, huno hapa paitenoꞌaeꞌmo, 13Vemo Mafaꞌnemo hainuafinaꞌmo eminesifi na agufa kanaleꞌmo eminesifi, hutapa oꞌafiꞌnayaꞌmofeꞌmo alagepahutapa kava yagaitapa maiyo, huno hapa paiꞌniye.

Aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmo monimo apamiꞌniya kavafeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniyagemae

(Lu 19:11-27)14 Ani kava huno Gotiꞌa yagaino apatesiya afinaꞌmo afole aisiya kava huno mago

vekamoꞌa noꞌamo ataleno alu kotega ugefe hunoꞌaeꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmoge huꞌnigeꞌa eꞌnagenoꞌaeꞌmo, kagemi yaꞌnileꞌmo yagaitapa nateyo, huno hapa paiꞌniye.15Agaemomagokemagoke vayaꞌmogimo alopa aliꞌyaꞌmo alisifi aise aliꞌyaꞌmo alisifi hunoagesamo afitenoꞌaeꞌmo apamete apamete huno moniꞌaleꞌmo yagaiꞌa atesayafeꞌmo alinofako huno apamiꞌniye. Agaemo monimo alino fako huno mago vekamo faefu tausenimoamite mago vekamo tu tausenimo amite mago vekamo vani tausenimo amite hunoapamiteno uꞌniye. 16 Faefu tausenimo amiꞌniya vekamoꞌa malage huno alininuno animoniletiꞌmo aliꞌyaꞌmo aliteno akamelegatiꞌmo magoꞌe faefu tausenimo aliꞌniye. 17 Anikava huno tu tausenimo amiꞌniya vekamoꞌa akamelegati magoꞌe tu tausenimo aliꞌniye.18Aliꞌniyaꞌmonanafa vani tausenimo amiꞌniya vekamoꞌa alininuno amiꞌniyamonimo kelikafiteno ani kelifiꞌmo maleteno aeno ati kae maleꞌniye.

19 Yatala afinaꞌmo utegeno aliꞌya aepa vekamo halate atagi neno eno apamiꞌniyamoniletiꞌmo aliꞌyaꞌmo aliꞌnaya monieꞌmo ava gemo afisiyafeꞌmo eꞌniye. 20 Faefu

Page 139: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 25:21 136 Matiyu 25:40tausenimo aliꞌniya vekamoꞌa akamelegatiꞌmo magoꞌe faefu tausenimo alinineno, Alakava nene, huno, monimo faefu tausenimo namiꞌnane. Ago, huno, alininuꞌna aliꞌyaꞌmoaliteꞌna akamelegatiꞌmo magoꞌe faefu tausenimo aliꞌnove, huno ha paiꞌnigeno 21 aliꞌyaaepa vekamoꞌa ha painoꞌaeꞌmo, aliꞌyakamo oꞌataleka kanale aliꞌyaꞌmo aliꞌnana vekae,huno, alagepa kavaꞌmo huꞌnane. Aise yateꞌmo alagepa huka yagaiꞌnanaꞌmofeꞌmo alopayateꞌeꞌmo afaꞌa yagaisanafeꞌmo kavaleꞌna kategauvanagi eka nagaeꞌeꞌmo kamogaga aiyo,huno ha paiꞌniye. 22 Inagi tu tausenimo amiꞌniya vekamoꞌa eno ha painoꞌaeꞌmo, monimotu tausenimo namiꞌnane. Ago, huno, alininuꞌna aliꞌyaꞌmo aliteꞌna akamelegatiꞌmomagoꞌe tu tausenimo aliꞌnove, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 23 aliꞌya aepa vekamoꞌa,aliꞌyakamo oꞌataleka kanale aliꞌyaꞌmo aliꞌnana vekae, huno, alagepa kavaꞌmo huꞌnane.Aise yateꞌmo alagepa huka yagaiꞌnanaꞌmofeꞌmo alopa yateꞌeꞌmo afaꞌa yagaisanafeꞌmokavaleꞌna kategauvanagi eka nagaeꞌeꞌmo kamogaga aiyo, huno ha paiꞌniye. 24 Inagi vanitausenimo amiꞌniya vekamoꞌa eno ha painoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, huno, kageꞌnovanakagaemo lokiya kaipa vekamo maiꞌnekaeꞌmo avina yaꞌmo ohakaleꞌnana hoyafatiꞌmoneꞌyaꞌmo alige haletiꞌyaꞌamoohaleꞌnana nopatiꞌmoneꞌyaꞌmo alige huka neꞌalina vekamomaiꞌnanaꞌmofeꞌmo 25 kolikamo huteꞌna namiꞌnana vani tauseni monikamo alininuꞌnakeli kafiteꞌna kelifiꞌmo maleꞌnove. 26 Ago, huno, monikamo afaꞌa haneꞌniye, hunoha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo aliꞌya aepa vekamoꞌa, aliꞌyafeꞌmo alaga nekahaeya vekamogae,huno, Avina yaꞌmo ohakaleꞌnana hoyafatiꞌmo neꞌyaꞌmo alige haletiꞌyaꞌamo ohaleꞌnananopatiꞌmo neꞌyaꞌmo alige nehane, huka nageꞌnapiye. 27 Nageꞌnanaꞌmofeꞌmo na kavahigekaeꞌmo moniꞌnimo monimo neꞌmalaya nopiꞌmo oꞌmaleꞌnane. Maleꞌnanesinanahalate atagi neꞌna eꞌnaeꞌmo akamelegati magoꞌe monimo aliꞌnovesine. 28Agaetegatiꞌmomonimo vani tausenimo alitapa teni tausenimo aliꞌniya vekamo amiyo. 29 Aliꞌnayavayaꞌmo magoꞌe huꞌna aliꞌna apamisugeꞌa magoꞌe yaꞌmo aligae. Oꞌaliꞌnaya vayaꞌaiapayapatiꞌmo apamiꞌnova yaꞌmo hapa falegauve. 30 Inagi afa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamoatafaulitutapa malaga hani kopiꞌmo asagautapa yaga autapa atalegeno aviꞌya hugeavepiꞌmo hanige huno maino.

Alino fako huno apatesiya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae31 Vemo mafaꞌnemoꞌa ha le konali yaꞌamo aliteno enisole vayaꞌaꞌeꞌmo emineno

kini siateꞌmo yagaino apatesiyafeꞌmo fai maigiye. 32 Fai maiꞌnisigeꞌapaeꞌmo mukima mopafi vayaꞌmo eꞌa aulagaleꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maigae. Afuleꞌmo neꞌyagaiyavekamoꞌa sipisipiꞌe memeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo alino fako hunoneꞌapateya kava huno vayaꞌmo alino fako huno apategaiye. 33 Agaemo sipisipi vayaꞌmoalino lamaga haopaleꞌmo apateteno meme vayaꞌmo alino hoga haopaleꞌmo apategaiye.34 Apateꞌnenoꞌaeꞌmo ala kini neꞌapimoꞌa lamaga haopaleꞌmo maiꞌnisaya vayaꞌaifeꞌmo,Afoꞌnimoꞌa fiku lapa maeno lapamiꞌnigetapa aulagaleꞌmo alagepa hutapa maiꞌnayaꞌ-mofeꞌmo afaꞌa lapamogaga aisaya vayanagi eyo. Gotiꞌa mamopamo alo huꞌniya afinaꞌmolapamisiyafeꞌmo alo huno lapateꞌniye. Mafaꞌneꞌapimogimo afoꞌapimogi yaꞌmo neꞌaliyakava hutapa faletapa haita muki yaꞌamo aliyo. 35 Naga teꞌnigetapaeꞌmo neꞌyaꞌmonamige anifeꞌmo nahauꞌnigetapaeꞌmo aniꞌmo namige alu kotegatiꞌmo eꞌnogetapaeꞌmonavalelitetapa alitapa falu hutapa natege hutapamaiꞌnae. 36Kukenaꞌnimo ohaneꞌnigeta-paeꞌmo kukenamo alinitetapa vaitapa natege kaita nahauꞌnigetapaeꞌmo yagaita nategekalavusifiꞌmo maiꞌnogetapaeꞌmo etapa nagege hutapa maiꞌnayaꞌmofeꞌmae, huno hapapaigiye. 37Fatago vayaꞌmogimo, Ala kavanene, huꞌa, Hainu afinaꞌmokageꞌnonageka kagateꞌnigetaeꞌmo neꞌyaꞌmo kamiꞌnone. Hainu afinaꞌmo anifeꞌmo kahauꞌnigetaeꞌmo aniꞌmohefita kamiꞌnone. 38 Hainu afinaꞌmo alu kotegatiꞌmo eꞌnanagetaeꞌmo kavaleliteta alitafaluhuta kateꞌnone. Hainu afinaꞌmokukenakamoohaneꞌnigeta aliniteta vaita kateꞌnone.39Hainu afinaꞌmo kaita kahauꞌnigetaeꞌmo eta kageꞌnone. Hainu afinaꞌmo kalavusifiꞌmomaiꞌnanagetaeꞌmo eta kageꞌnone, huꞌa afi gegae. 40 Ala kini neꞌapimoꞌa, lama ge lapanepauve, huno, lapakaemo nagae vayapatiꞌmo ina agufa naganaꞌnimogitegamo ani kavahuꞌnaya kavaꞌmo nagaetegageꞌmo huꞌnae, huno hapa paigiye.

Page 140: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 25:41 137 Matiyu 26:1441 Huno hapa paiteno hoga haopaleꞌmo maiꞌnisaya vayaꞌaifeꞌmo, Afoꞌnimoꞌa huno

faipa huno lapateꞌniya vayanagi nagaetegatiꞌmo ataletapa lapaune hetapa viyo. GotiꞌaNevoꞌe hosu apaune vayaꞌaꞌeꞌmo maisayafeꞌmo alo hu maleꞌniya ata kopiꞌmo leno yuoseno lege lege huno neꞌmaiya ata kopiꞌmo lamitapa maiyo. 42-43 Naga teꞌnigeta-paeꞌmo neꞌyaꞌmo oꞌnamige anifeꞌmo nahauꞌnigetapaeꞌmo aniꞌmo hefitapa oꞌnamigealu kotegatiꞌmo eꞌnogetapaeꞌmo navalelitetapa alita falu hutapa oꞌnatege kukenaꞌnimoohaneꞌnigetapaeꞌmo alinitetapa vaitapa oꞌnatege kaita nahauꞌnigetapaeꞌmo yagaitapaoꞌnatege kalavusifiꞌmo maiꞌnogetapaeꞌmo yagaitapa oꞌnatege hutapa maiꞌnayaꞌmofeꞌ-mae, huno hapa paigiye. 44Apakaemo huꞌapaeꞌmo, Ala kava nene, huꞌa, hainu afinaꞌmokageꞌnonageka kaga tege anifeꞌmo kahauge alu kotegatiꞌmo ege kukenakamo ohanegekaita kahauge kalavusifiꞌmo maige huka maiꞌnanageta kaha oꞌmaeꞌnone, huꞌa afi gegae.45 Afi gesagenoꞌaeꞌmo, lama ge lapa nepauve, huno, nagae vayapatiꞌmo ina agufanaganaꞌnimogitegamo ani kava osuꞌnayaꞌmofeꞌmo nagaetegamo osuꞌnae, huno hapapaigiye. 46 He, agaemo kayotetiꞌmo apamagime apamagime uno apamagino hanoosugiyaꞌmonanafa fatago vayaꞌmo alagepa huꞌa maige maige huꞌa maigae, huno hapapaiꞌniye.

26Yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimo, Yesuꞌmo atafauta kalavusi huta ateteta amagigune, huꞌa

huꞌnaya gemae(Mk 14:1-2; Lu 22:1-2; Yo 11:45-53)

1 Yesuꞌa muki geꞌamo alagi hapa paino hano hutenoꞌaeꞌmo geꞌamo neꞌafiyavayaꞌaifeꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo, 2 ago afiꞌnayana lole afinaꞌmo utesigeno Pasova hopaafinaꞌmo afole aigiye. Afole aitesigeꞌapaeꞌmo Vemo mafaꞌnemo malipu yosaleꞌmo niliaiteꞌa aliꞌa he tiꞌa atesayafeꞌmo avaleli uꞌa apamigae, huno hapa paiꞌniye.

3 Inagi mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe Yu vayatamavayaꞌmogiꞌeꞌmo hogote vekamomono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateyavekamo agiꞌamo Kaiyafasi alopa noꞌafiꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnae. 4 Apakaemo kesikatetiꞌmo uꞌa Yesuꞌmo atafauꞌa kalavusi huꞌa ateteꞌa amagisayafeꞌmo ge huge afige huꞌamaiꞌnae. 5 Apakaemo, fiku yanageꞌa apano aegae, huꞌa apakesa afiteꞌa, hopa afinaꞌmooꞌatafaugune, huꞌa huꞌnae.

Mago a kanoꞌmoꞌmo uvelimo lakino Yesuꞌmo faleno ateꞌniya gemae(Mk 14:3-9; Yo 12:1-8)

6 Yesuꞌa Metani taonifiꞌmo mago vekamo Saimoniꞌa lepalosi yaꞌmo hauꞌniya vekamonopiꞌmo hainomaiꞌniye. 7Faimaiꞌneꞌa neꞌyaꞌmo neꞌnagenoꞌaeꞌmomago a kanomoꞌa yafakepi uvelimo alagepa atumoneꞌaiya uvelimo lusimoniletiꞌmomiya nefaiya uvelimo alin-ineno agenopafiꞌmo lakino faleno ateꞌniye. 8Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo ani kavaꞌmoageteꞌapaeꞌmo apaipamo leꞌnigeꞌapaeꞌmo, na kava higeno fiku lakino faleno ateꞌniye.9 Maketi huꞌniyesinana lusi monimo aliteno kagemi yaꞌapimo ohaneꞌnisiya vayaꞌmoapamiꞌniyesine, huꞌa ge hauꞌnae. 10Yesuꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo, na kava higetapa lusikana yaꞌmo alitapa neꞌamiye. Nagaetegamo kanale alagepa kavaꞌmo huꞌniye. 11 Mukiafinaꞌmo kagemi yaꞌapimo ohaneꞌniya vayaꞌmo ma mopafiꞌmo lapakaeꞌeꞌmo magokepilokaeꞌa maigayaꞌmonanafa nagaemo muki afinaꞌmo lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌnaoꞌmaiguve. 12Nagufamo alo huno nateꞌniyanageꞌa kanolufiꞌmo kiꞌa natesaya afinafeꞌmoalagepa atumo neꞌaiya uveliletiꞌmo faleno nateꞌniye. 13 Lama ge lapa nepauve, huno,mani alagepa faigoko gemo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paisaya kotegamomani aꞌmoꞌa huꞌniyakavaꞌefeꞌmo apakesa afisayafeꞌmo ava gemo hugae, huno hapa paiꞌniye.

Yutasiꞌa Yesu kutulu yaꞌmo aliguve, huno huꞌniya gemae(Mk 14:10-11; Lu 22:3-6)

14 Yutasiꞌa Isakaliyoti kotega vekamo tuolofuꞌa vayapati vekamo apataleno monohuꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌaitegamo uno hapa painoꞌaeꞌmo,

Page 141: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 26:15 138 Matiyu 26:3415 avaleꞌna lapamisuvafeꞌmo na agufa yaꞌmo namigae, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo tetiꞌasiluva monimo lekana paiꞌa amiꞌnae. 16 Ani afinatetiꞌmo Yutasiꞌa aepa faino atafausiyaafinafeꞌmo yagaino maiꞌniye.

Pasova neꞌyaꞌmo neꞌnaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mk 14:12-21; Lu 22:7-14,21-23; Yo 13:21-30)

17 Yu vayaꞌmogi aeno apafu noleya peleti mayamo neꞌnaya hopa afinapatiꞌmohogote afinaꞌmo afole aiꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo Yesutegamo eꞌa, Pasovaneꞌyaꞌmo nesunafeꞌmo haiyategamo uta alo hisune, huꞌa ge huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo,18 alopa taonifiꞌmo haitapa mago agesaya vekaeꞌmo, Tisa netimoꞌa laha painoꞌaeꞌmo,nagae afinaꞌmo alagi ago hogo huꞌniye. Nagaeꞌe geꞌnimo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo nokafiꞌmoPasova neꞌyaꞌmo negaune, huno laha paiꞌniye, hutapa ha paiyo, huno hapa paiꞌniye.19 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi hapa paiꞌniya gemo akame huꞌa uꞌa Pasova neꞌyaꞌmo alohuꞌnae. 20 Yegemo lamino faletegeꞌapaeꞌmo Yesuꞌe tuolofuꞌa vayaꞌmo geꞌamo neꞌafiyavayaꞌaꞌeꞌmo hiꞌyalamuteꞌmo siateꞌmo fai maiꞌnae. 21 Neꞌyaꞌmo neꞌneꞌapaeꞌmo, lamage lapa nepauve, huno, mani lapakaepatiꞌmo mago vekamoꞌa nagae kutulu yaꞌmo agoaliꞌniyanageno kame vayaꞌmo navaleno apamigiye, huno hapa paiꞌniye. 22 Ani gemoafiteꞌapaeꞌmo apaipamoꞌmo lusi kava huno kana huꞌnigeꞌapaeꞌmo apamete apametehuꞌapaeꞌmo, Ala kava nene, huꞌa, nagaefeꞌmo nehapiye, huꞌa ge huꞌa afige afige huꞌnae.23 Yesuꞌa, nagaeꞌe magokepi peleti mayamo aliteno yuvapafi anipiꞌmo aeteno neꞌniyavekamoꞌa kutulu yaꞌmo aliꞌniye. 24 Vemo mafaꞌnemoꞌa Goti mukufiꞌmo ago avoꞌmokae maleꞌnaya kateꞌmo ugiyaꞌmonanafa kutulu yaꞌmo aliꞌniya vekalegamo lusi aiyeaiye avovo kavaꞌmo afole aigiye. Itaꞌamoꞌmo alino oꞌateꞌniyesinana agaetefeꞌmo kanalehiyesine, huno hapa paiꞌniye. 25Yutasiꞌmo kutulu yaꞌmo aliꞌniya vekamoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Tisao, huno, nagaefeꞌmo nehapiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa, ago alagi nehane,huno ha paiꞌniye.

Ala kava neꞌmo kaveꞌmo neꞌnaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mk 14:22-26; Lu 22:15-20; 1Ko 11:23-25)

26 Neꞌyaꞌmo neꞌneꞌapaeꞌmo Yesuꞌa peleti mayamo aliꞌneno Gotifeꞌmo, alika aotemaleꞌneka hapa mao, huno nunumu huteno alino akaya heno geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmoapamitenoꞌaeꞌmo, mani peleti mayamo nagufaꞌnimo haneꞌniye. 27 Alitapa neyo, hunohapa paiteno kapumo aliꞌneno Gotifeꞌmo haoke heteno apamitenoꞌaeꞌmo, mukiꞌamog-itapamo alitapa mani kapufatiꞌmo neyo. 28 Mani kapufi aniꞌmo kolaꞌnimae. Gotiꞌa humaleꞌniya kotalake gemo ma kava huguve, huno hu maleꞌniya geꞌamo afole aisiyafeꞌmoaiꞌna lakiguve. Nagaemo muki asole vayaꞌai hosu kavaꞌapimo alino atalesiyafeꞌmokolaꞌnimo aiꞌna lakiꞌna apategauve. 29 Lapa nepauve, huno, halate nofi alagafati aniꞌmooꞌneꞌna maime maime neꞌuꞌna Afoꞌnimoꞌa yagaino neꞌapateya koteꞌmo saufa afinaꞌmoafole aisigeꞌna lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta maiꞌneta negaune, huno hapa paiꞌniye.30 Apakaemo mono yoke huꞌa hano huteꞌa kumatega lamiꞌa Alifiꞌaepa avelegamo uꞌahaiꞌnae.

Yesuꞌa Pitafeꞌmo, nagaefeꞌmo oꞌageꞌnova vekae, huka hugane, huno ha paiꞌniya gemae(Mk 14:27-31; Lu 22:31-34; Yo 13:36-38)

31 Neꞌuꞌapaeꞌmo Yesuꞌa, Mani haniꞌilagamo nagaetegamo afole aisiya hosu kavate-feꞌmo asagautapa aitetapa mukiꞌamogitapamo nataletapa lapaune hegae. Goti Muku-fiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Nagaemo sipisipileꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo amagisugeꞌapaeꞌmo sipisipi ana-

gaꞌamo ataleꞌa apaune heꞌa u eꞌa hugae,huno hu maleꞌniya gemo haneꞌniyaꞌmofeꞌmae. 32Namagigayaꞌmonanafa kanolufatiꞌmohalate ago alino he tino natesigeꞌnaeꞌmoGaleliya kotegamouꞌna hogotetesugetapa ugae,huno hapa paiꞌniye. 33 Pitaꞌa, Kagaetegamo afole aisiya hosu kavatefeꞌmo asagauꞌaaisayana nagaemo asagauꞌna oꞌaiguve, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 34 alagi lama gemokaha nepauve, huno, ani haniꞌilagamo kokolemo age oꞌaiꞌnisigekaeꞌmonagaefeꞌmo loleꞌe

Page 142: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 26:35 139 Matiyu 26:54magoꞌe afinaꞌmo oꞌageꞌnova vekae, huka hugane, huno ha paiꞌnigeno 35Pitaꞌa, agaeꞌeꞌmomagokepi faligaꞌae, huꞌa nehisageꞌnaeꞌmo nagaemo kagaefeꞌmo oꞌageꞌnova vekae, huꞌnaosuguve, huno ha paiꞌnigeꞌapaeꞌmo muki geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogiꞌeꞌmo ani agufagemo huꞌnae.

Getesemani hoyafiꞌmo uno nunumu huꞌniya gemae(Mk 14:32-42; Lu 22:39-46)

36 Huteꞌapaeꞌmo Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo mago mopamo agiꞌamo Getese-manigayagamomagokepi neꞌuꞌapaeꞌmo,manileꞌmomaiꞌnigeꞌnao nagaemomugaꞌaleꞌmouꞌna nunumu huguve, huno hapa paiteno 37 apataleno Pitaꞌe Sepeti mafaꞌnelaꞌeꞌmoapavalelino uꞌniye. Aepa faino aipamoꞌmo lusi kava huno kana huꞌnigeno agesa alaꞌamoafitenoꞌaeꞌmo, 38 falisuva agufa kana yaꞌmoꞌa naipafiꞌmo maleno nati kaelino laminomaleno lata nepaiye. Manile nagaeꞌeꞌmo magokepi kava yagaita maigetao, huno hapapaiꞌniye. 39Apataleno aise afagiꞌaleꞌmo uno mopafiꞌmo agoꞌya faiꞌneno augosalegatiꞌmomopafiꞌmo aino ati kaeno maiꞌneno nunumu hunoꞌaeꞌmo, Afoꞌnimogae, huno, visuvakaꞌmomago alu kaꞌmo haneꞌnisiyana nagaetegatiꞌmomani kapumo afaꞌa alika atalo. Anigemo huvaꞌmonanafa nagaemo nahauꞌniya kavaꞌmo akame osuka kagaemo kahauꞌnisiyakavaꞌmo akame huka huvo, huno nunumu huꞌniye. 40 Atagi neno eno geꞌamo neꞌafiyavayaꞌmo apakeyana apau kaleꞌa maiꞌnageno apaketeno Pitafeꞌmo, lapakaemo magokeafinaꞌmo nagaeꞌeꞌmo afaꞌa yagaitapa oꞌmaiꞌnafiye, huno afi geꞌniye. 41 Lapamalagekahisiya kavapiꞌmo haitapa ofalesayafeꞌmo kava yagaitapa maiꞌnetapa nunumu hiyo.Lapaunelapameꞌmoꞌa, afaꞌa hugune, huno nehiyaꞌmonanafa hisayafeꞌmo amega lapak-ufamoꞌmo lokiya noꞌvaiye, huno hapa paiꞌniye. 42 Halate napa tu afinaꞌmo apatalenouno, Afoꞌnimogae, huno, mani kapumo afaꞌa alika oꞌatalesanaꞌmoꞌmo kanalenagi ka-hauꞌnisiya kavaꞌmo akame huvo, huno nunumu huꞌniye. 43 Atagi neno eno apakeyanaapaumaiꞌmai huꞌnigeꞌa apau kaleꞌageꞌmomaiꞌnageno 44apakegeno apataleno unohalatehuꞌniya agufa gemo huno napa tali afinaꞌmo nunumu huꞌniye. 45Atagi neno eno geꞌamoneꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, maitapa falu hutapageꞌmo lapau kaleꞌnafiye. Ani afinaꞌmo alagiagohogohuꞌniyanagi ageyo. Vemomafaꞌnemokutulu yaꞌmo aliꞌniyanagenohosu vayaꞌaiapayapiꞌmo avaleno apamigiye. 46He titapa vigetao. Nagae kutulu yaꞌmo aliꞌniya vekamoago neꞌe, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌmo atafauꞌa nofi kiꞌa ateꞌnaya gemae(Mk 14:43-50; Lu 22:47-53; Yo 18:3-12)

47 Yesuꞌa ge nehigenoꞌaeꞌmo Yutasiꞌmo tuolofuꞌa vayapati vekamo ago eꞌniye.Agaeꞌeꞌmo asole vayaꞌmo naipe alige kayoꞌmo alige huliꞌa eꞌnae. Mono huꞌa neꞌapatayavayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe Yu vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayatamavayaꞌmogiꞌeꞌmo aliꞌa apateꞌnageꞌa eꞌnae. 48 Hogoteno kutulu yaꞌmo aliꞌniya vekamoꞌaalagena kavaꞌmo hisiyafeꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo, haeꞌna nesuva vekaina alagena kavaꞌmohuguvanagi utapa atafaiyo, huno hapa paiꞌniye. 49 Yutasiꞌa eno avaꞌyi nehunoꞌaeꞌmomalage hunoYesutegamouno, Tisao, huno ge amamaeteno haeno neꞌniye. 50Yesuꞌa, naovekae, huno, ani kavaꞌmo hisanafeꞌmo neꞌapiye, huno afi nekegeꞌapaeꞌmo eꞌa atafauꞌaalagi huꞌnae. 51 Atafauꞌnagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌniya vekamoꞌanaipeꞌamo asagino mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoaliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamo agesamo heno lafe hutalegeno asagauno aiꞌniye. 52 Yesuꞌa,naipekamo alika anoꞌafiꞌmo faika falu kao. Muki vayaꞌmo naipeꞌapimo aliꞌa neꞌasagiyavayaꞌmo naipeletiꞌmo apaisageꞌa faligae. 53 Hemenimo nagaemo Afoꞌnimofeꞌmo afaꞌanunumu hisugeno tauseni tauseniꞌa enisole vayaꞌamo alino apatesigeꞌa emi eꞌa nahamaegae, hutapa oꞌafiꞌnafiye. 54 Ge huguvaꞌmonanafa nagaemo Afoꞌnimofeꞌmo gehisuvana Goti Mukufiꞌmo avoꞌmo kaemaleꞌniya gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, nagaetegamo anikavaꞌmo hugae, huno huꞌniyaꞌmofeꞌmo haiya kava huno ani gemo afole aigiye, hunohapa paiꞌniye.

Page 143: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 26:55 140 Matiyu 26:7455 Hapa paiteno asole vayaꞌaifeꞌmo, lapakaemo naipe alige kayoꞌmo alige hulitapa

eꞌnayana nagaefeꞌmo hutapaeꞌmo, vayaꞌmo apamagiteno kumaya neꞌaliya vekamomaiꞌniye, hutapa lapakesa neꞌafifiye. Nagaemo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo alopa mononopiꞌmo aliꞌna apaya neꞌmalogetapaeꞌmo etapa oꞌnatafauꞌnayaꞌmonanafa 56 Gotitegatigemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogi avoꞌmo kae maleꞌnaya gemoafole aisiyafeꞌmo mani kavaꞌmo afole neꞌaiye, huno hapa nepaigeꞌapaeꞌmo muki geꞌamoneꞌafiya vayaꞌmo ataleꞌa apaune heꞌa uꞌnae.

Kanisole vayaꞌmogi agoti huꞌa ateꞌnaya gemae(Mk 14:53-65; Lu 22:54-55,63-71; Yo 18:13-14,19-24)

57 Yesuꞌmo atafauꞌa avaleliꞌa hogote vekamo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmoyagaino neꞌapateya vekamo agiꞌamo Kaiyafasi nopiꞌmo keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌaapaya neꞌmalaya vayaꞌe vayatama vayaꞌeꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya nopiꞌmo avaleliuꞌa haiꞌnae. 58 Pitaꞌa apamasa hulino uno mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagainoneꞌapateya vekamo kumateꞌmo haino na agufa kavaꞌmo afole aisifi huno agesiyafeꞌmohaino mono no kumateꞌmo kava neꞌyagaiya vayaꞌeꞌmo fai maiꞌniye. 59 Mono huꞌaneꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe muki kanisole vayaꞌmogiꞌeꞌmo Yesuꞌaamagisaya geeꞌmo kahau aeꞌa maiꞌnae. 60 Asole vayaꞌmo agotileꞌmo maiꞌneꞌa aigofefaigoko gemo hapa paiꞌnageꞌapaeꞌmo amagisaya geeꞌmo kahau aeꞌnayana oꞌafiꞌnae.Henagaꞌamo lole vekalaꞌmoganimo he tiꞌana 61 hapa paiꞌanaeꞌmo, mani vekamoꞌahunoꞌaeꞌmo, alopa mono noꞌmo afaꞌa heꞌna halagape vaiteꞌna loleꞌe magoꞌe afinaꞌmohalate kiꞌna hano huguve, huno huꞌniye, huꞌana hapa paiꞌnaꞌae. 62 Hapa paiꞌnaꞌagenomono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa he tino Yesufeꞌmoafi geꞌniye, geꞌanileꞌmo afaꞌa aeka atagaina huka osugapiye. Na agufa faigoko gemokagaefeꞌmo nehae, huno afi geꞌniyaꞌmonanafa Yesuꞌa ge osuꞌniye. 63Halate agaefeꞌmo,maige maige huno neꞌmaiya Gotitegatiꞌmo alagi lama gemo nehuve, huka huvo. Kalaisineꞌmo Goti mafaꞌneꞌamomaiꞌnisanana laha paiyo, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 64ani gemoago alagi nehane. Inagi nagaemo mukiꞌamogitapaeꞌmo magoꞌe gemo lapa paiguve,lapakaemo agegayana Vemo mafaꞌnemo ayamufaꞌage neꞌmo lamaga haopaleꞌmo faimaiꞌnenoꞌaeꞌmo he tino kokuꞌnapi hiya mopaleꞌmo eminesigetapa agegae, huno hapapaiꞌniye. 65Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa ani gemoafiteno agaiꞌa kukenaꞌamoalino apake aitenoꞌaeꞌmo, Gotifeꞌmohuno faipahuno ateꞌniye.Magoꞌe faigoko gemo eꞌa laha paisaya vayaꞌaifeꞌmo ge osugune. Hemenimo Gotifeꞌmohuno faipa huno ateꞌniya gemo ago afiꞌnagi 66na agufa kavafeꞌmo lapakesa neꞌafiye, hunoapafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, hosu gemo huꞌniyaꞌmofeꞌmo faligiye, huꞌa huꞌnae. 67Huꞌa huteꞌaaugosafiꞌmo apavenatuꞌna heꞌa ateteꞌa siki kayoꞌmo amagiꞌnae. 68Mago vayaꞌamogimoapayaꞌmo aliꞌa ataleliꞌeꞌa amagite amagite nehuꞌapaeꞌmo, Kalaisiyo, huꞌa, kaune vekamomaiꞌnanagi ina laꞌmo kamagiꞌniye, huꞌa ge huꞌa afige afige huꞌnae.

Pitaꞌa Yesufeꞌmo oꞌageꞌnova vekae, huno huꞌniya gemae(Mk 14:66-72; Lu 22:56-62; Yo 18:15-18,25-27)

69 Ani afinaꞌmo Pitaꞌa no kegiꞌya yuꞌilaga itopaleꞌmo maiꞌnigeno aliꞌyaꞌmo neꞌaliyaaꞌmafaꞌnemoꞌa eno agaefeꞌmo, kagaemo Yesuꞌa Galeliya kotega vekaꞌeꞌmo neꞌmainavekamo maiꞌnane, huno huꞌnigeno 70-71 muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo hunoꞌaeꞌmo,na agufa kavafeꞌmo ani gemo nehapi huꞌna oꞌafiꞌnove, huno huteno ataleno unohiꞌyanaleꞌmo maiꞌnigeno mago alu aꞌmafaꞌnemo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya aꞌmafaꞌnemoꞌaageteno vayaꞌaifeꞌmo, Ani vekamo Yesuꞌa Nasalasa taonifi vekaꞌeꞌmo magokepi lokaenomaiꞌniya vekae, huno hapa paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 72 anagatiꞌmo alagi lama gemo nehuve,huno, oꞌageꞌnova vekae, huno halate huꞌniye. 73 Aise afinaꞌmo utegeꞌa he tiꞌa maiꞌnayavayaꞌmogimo Pitategamo uꞌapaeꞌmo alagi lama gemonehune, huꞌa, apakaepatiꞌmomaiꞌ-nane. Kagaemo alu kagemo neꞌaina kagemoꞌa alino afole aino nekate, huꞌa ha paiꞌnae.74 Pitaꞌa hunoꞌaeꞌmo, lama gemo nosisuvana Gotiꞌa afaꞌa namagigiye. Anagatiꞌmo alagilama gemo nehuve, huno, oꞌageꞌnova vekae, huno hapa nepaigenoꞌaeꞌmo kokolemoꞌmo

Page 144: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 26:75 141 Matiyu 27:19age aiꞌnigenoꞌaeꞌmo 75 Hogoteno Yesuꞌa Pitafeꞌmo ha painoꞌaeꞌmo, kokolemoꞌmo ageoꞌaiꞌnisigekaeꞌmo nagaefeꞌmo loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo oꞌageꞌnova vekae, huka hugane,huno ha paiꞌniya geeꞌmo agesamo afino ho hutenoꞌaeꞌmo kegiꞌya malaga lamino aipafiatu haeꞌnigeno aviꞌya huꞌniye.

27Yutasiꞌa aneꞌmumo aeꞌniya gemae(Mk 15:1; Lu 23:1-2; Yo 18:28-32)

1 Kotilamiyapiꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌeYu vayaꞌmogi vayatama vayaꞌapiꞌeꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo amagigenofalino, huꞌa hapa paiꞌnae. 2 Nofitetiꞌmo ayatalateꞌmo kiꞌa ateteꞌa avaleli uꞌa gamanivekamo yagaino neꞌapateya vekamo Pailati ayapiꞌmo ateꞌnae. 3 Yutasiꞌa kutulu yaꞌmoaliꞌniya vekamoꞌmo afiꞌniyanaYesufeꞌmo, faligiye, huꞌa huꞌnageno afitenoꞌaeꞌmo aipamoalino afe leteno tetiꞌa siluva alaga monimo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌaneꞌapataya vayaꞌaitegaꞌe vayatama vayaꞌaitegaꞌeꞌmo alininunoꞌaeꞌmo, 4 alagepa vekamokutulu yaꞌmo aliꞌnovaꞌmofeꞌmo hosu kavaꞌmo huꞌnove, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo,lagae yaꞌmo ohaneꞌnifa kagaika yaꞌmo haneꞌniye, huꞌa ha paiꞌnae. 5Ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmoataleno uno alopa mono nopiꞌmo tetiꞌa siluva alaga monimo yaga auno aino atagufaeno ataleteno ataleno uno aneꞌmumo aeꞌniye. 6 Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmoyagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimo uꞌa ani alaga monimo aliteꞌapaeꞌmo, ani monimo kolamonimo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo alita ofalini monifiꞌmo malesunana keꞌaepa gemo amagitaatalegaune, huꞌa huꞌnae. 7 Huꞌa huteꞌa alini uꞌa mago mopaletiꞌmo samomo alo nehiyavekamo mopamo alu kote vayaꞌmo eꞌa maiꞌneꞌa falisaya vayaꞌmo alini uꞌa kiꞌa apatesayamopamo miya faiꞌnae. 8 Ani kava huꞌnayaꞌmofeꞌmo ani mopamo agiꞌamo Kolakayagaehuꞌa agi aeme aeme eꞌa hemeniꞌeꞌmo ani agi neꞌae. 9 Ani kavaꞌmo huꞌnagenoꞌaeꞌmoGotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamo agiꞌamo Yelemaiyaꞌahuꞌniya gemo afole aiꞌniye. Yelemaiyaꞌa hunoꞌaeꞌmo, Apakaemo tetiꞌa siluva alaga monimoIsaleli vayaꞌmogi apakesa afiꞌa hu maleꞌnaya monimo ani vekamo miya faisaya monimo aliꞌnae.10 Aliteꞌa uꞌa Ala kava neꞌmoꞌa huvo huno naha paiꞌniya gemo akame huꞌa mopaletiꞌmosamomo alo nehiya vekamo mopamo miya faiꞌnae, huno avoꞌmo kae maleꞌniye.

Yesuꞌa Pailati aulagaleꞌmo he tino maiꞌniya gemae(Mk 15:2-5; Lu 23:3-5; Yo 18:33-38)

11 Yesuꞌa yagaino neꞌapateya gamani vekamo aulagaleꞌmo he tino maiꞌnigenoꞌaeꞌmo,Yu vayaꞌai kini neꞌapimomaiꞌnapiye, huno afigeꞌnigenoꞌaeꞌmo, he ani gemoago alagi ne-hane, huno ha paiꞌniye. 12Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌevayatama vayaꞌmogiꞌeꞌmo huꞌapaeꞌmo, ani hosu kavaꞌmo huꞌniye ina hosu kavaꞌmohuꞌniye, huꞌa huꞌnagenoꞌaeꞌmo ge osuno afaꞌa maiꞌniye. 13 Pailatiꞌa hunoꞌaeꞌmo, mukikavafeꞌmokagaefeꞌmonehaya gemooꞌafiꞌnapiye, huno afi geꞌniyaꞌmonanafa 14geꞌaleꞌmoaeno atagaina huno ha opaiꞌniyaꞌmofeꞌmo gamani vekamoꞌa lusi kava huno hau aiꞌniye.

15 Yagaino neꞌapateya gamani vekamoꞌa Yu vayaꞌai hopa Pasova afinaꞌmo kalavusi-fiꞌmo maiꞌnaya vayapatiꞌmo lekana paiꞌnaya vayakeꞌmo muki kafugaꞌae kafugaꞌaeꞌmomagoke magoke vayaꞌmo hatu maeno apategeꞌa ute ute huꞌa uꞌnae. 16 Ani afinaꞌmomago vekamo kalavusifiꞌmo maiꞌniya vekamo agiꞌamo Malamasiꞌae. Vayaꞌmogimo anivekamo ageꞌnayana hosu vekamomaiꞌniye, huꞌa ageꞌnae. 17Muki vayaꞌmo eꞌa aliꞌa anupahuꞌamaiꞌnageno Pailatiꞌa ge huno apafi geꞌniye, haiya vekamo atesugeno lapakaetegamoafaꞌa ugiye. Malamasiꞌa atesufi Kalaisiꞌae hutapa agi neꞌaya vekamo Yesuꞌmo atesuve,huno apafi geꞌniye. 18 Apaipa kafamo haeꞌnagenoꞌaeꞌmo avaleli eꞌa nayapiꞌmo ateꞌnae,huno ago ageꞌniyaꞌmofeꞌmo ani ge huno apafi geꞌniye.

19 Pailatiꞌa haino agoti huno neꞌapateya siateꞌmo fai maiꞌnigenoꞌaeꞌmo aꞌamoꞌmomago gemo huno atalegeno agaetegamo eꞌniye. Ani gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, hemenihaniꞌilagamo alagamuna ageteꞌnaeꞌmo ani vekaeꞌmo naipamoꞌmo lusi kava huno kana

Page 145: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 27:20 142 Matiyu 27:40huꞌniyaꞌmofeꞌmo ani alagepa vekalegamo mago kavaꞌmo osuka afaꞌa ato, huno hapaiꞌniye.

20 Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe vayatama vayaꞌ-mogiꞌeꞌmo muki vayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌapaeꞌmo, Malamasiꞌa ateteka Yesuꞌmo amagiyo,hutapa hiyo, huꞌa apakesamo aliꞌa hapa paiꞌnae. 21 Yagaino neꞌapateya gamanivekamoꞌa, lole vekalapatiꞌmo ina laꞌmo atesugeno lapakaetegamo ugiye, huno apafigeꞌnigeꞌapaeꞌmo, Malamasiꞌa ato, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 22 Atesuvana Kalaisiꞌae,hutapa agi neꞌaya vekamo Yesutegamo na kava hisuve, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo,malipu yosaleꞌmo nili aiyo, huꞌa ha paiꞌnae. 23 Gamani vekamoꞌa, Na kava huꞌnige-tapaene. Haiya hosu kava huꞌniye, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo magoꞌe magoꞌe huꞌaalopa gefatiꞌmo huꞌapaeꞌmo, malipu yosaleꞌmo nili aiyo, nili aiyo, huꞌa ha paiꞌnae.24 Pailatiꞌa apaketenoꞌaeꞌmo lusi kava huꞌa apano aeteꞌa geꞌnileꞌmo ago huꞌa aeꞌa atikaeꞌnayaꞌmofeꞌmo afaꞌa aeꞌna apaka osegauve, huno hutenomuki vayaꞌai apaulagaleꞌmoaniꞌmo alino ayaꞌmo sese hutenoꞌaeꞌmo, mani alagepa vekamo falisiya vaiꞌmo nagaeyaꞌmo ohaneꞌnifa lapakaitapi yaꞌmo haneꞌniye, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 25 mukivayaꞌmogimo, falisiya vaiꞌmo afaꞌa alisunageꞌa mafaꞌnetimogiꞌeꞌmo afaꞌa aligae, huꞌa hapaiꞌnae. 26 Huꞌa ha paiꞌnageno Malamasiꞌa ategeno apakaetegamo neꞌvigenoꞌaeꞌmo ativayaꞌaifeꞌmo, nofi kayotetiꞌmo amagiyo, huno huteno malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌahe tiꞌa atesayafeꞌmo avalelino uno apamiꞌniye.

Ati vayaꞌmogimo Yesufeꞌmo kigi yokalo gemo huꞌa ateꞌnaya gemae(Mk 15:16-20; Yo 19:2-3)

27 Pailati ati vayaꞌamogimo avaleli uꞌa gamani vayaꞌai nopiꞌmo haiꞌa ateꞌneꞌapaeꞌmomuki ati vayaꞌaifeꞌmo ge hageꞌa eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnae. 28 Apakaemo kukenaꞌamoasagiꞌa maleꞌneꞌapaeꞌmo haesa yatala kukenamo aliꞌa vaiꞌa ateꞌnae. 29 Vaiꞌa ategeaufe nofitetiꞌmo aliꞌa kalagifa kakolitamo alo huteꞌa agenopaleꞌmo maleꞌa atege kanipakayoꞌmo aliꞌa lamaga ayapiꞌmo amige huteꞌa aulagaleꞌmo apaleꞌya faiꞌneꞌapaeꞌmo, Yuvayaꞌai ala kini vekaꞌapimogae, huꞌa, haiya kava hane, huꞌa huteꞌa kigi yokalo gemo huꞌaateꞌnae. 30 Apavenatuꞌna heꞌa atege ayapatiꞌmo kanipa kayoꞌmo hafaleꞌa agenopaleꞌmoamagige huꞌa maiꞌnae. 31 Kigi yokalo gemo huꞌa ateꞌa hano huteꞌapaeꞌmo yatalakukenamo aliꞌa asagiꞌa ataleteꞌa agaiꞌa kukenaꞌamo aliꞌa vaiꞌa ateteꞌa malipu yosaleꞌmonili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa atesayafeꞌmo avaleliꞌa uꞌnae.

Yesuꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa ateꞌnaya gemae(Mk 15:21-32; Lu 23:26-43; Yo 19:17-27)

32 Apakaemo taonifatiꞌmo ataleꞌa malaga avaleliꞌa uꞌnagenoꞌaeꞌmo mago vekamoagiꞌamo Saimoniꞌa Salini kotega vekamo neꞌegeꞌa fotu huteꞌa malipu yosamo aliꞌa kofiꞌaateꞌnageno kofilino uꞌniye. 33 Gogatagayagae agimo aepaꞌamo anuꞌayamufagayagamouꞌa avaꞌyi huꞌnae. 34 Apakaemo nofi alagafati anipiꞌmo atu ofa malasinimo aliꞌa lakiteꞌaamiꞌnageno neno afigenoꞌaeꞌmo magoꞌe huno oꞌneꞌniye. 35Malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌaaliꞌa he tiꞌa ateꞌneꞌapaeꞌmo kukenaꞌamo aliꞌa fako huꞌa aliteꞌa mago yafatetiꞌmo yokaloleꞌnae. Gotitegati gemoalinineno aenohakalo hunohapanepaiya vekamoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Kukenaꞌnimo aliꞌa fako huꞌa aliteꞌa yatala kukenaꞌnileꞌmo yokalo leteꞌa aeno apaka

seꞌniya vekamoꞌa aliꞌniye,huno huꞌniya gemo afole aisiyafeꞌmo ani kavaꞌmo huꞌnae. 36 Aliteꞌapaeꞌmo itopaleꞌmomaiꞌneꞌa yagaiꞌa maiꞌnae. 37 Apakaemo mago avoꞌmo kae maleꞌniya gemo aliꞌaagenopalegamo atulu yosaleꞌmo nili ai maleꞌnae. Ani gemoꞌa ina hosu kavaꞌmo huꞌniye,huꞌa huteꞌa agoti huꞌa ateꞌnaya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,

MANI VEKAMO YESUꞋAE. YU VAYAꞋAI ALAꞋAPIMO KINI NENE,huno avoꞌmo kaeteno nili ai maleꞌniye. 38Lole vekalaꞌmoganimo vayaꞌmo apamagiteꞌanakumayaꞌmo neꞌaliꞌa vekalaꞌmo agaeꞌeꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa anateꞌnae. Mago vekamoaliꞌa lamaga haopaleꞌmo he tiꞌa ateteꞌa mago vekamo aliꞌa hoga haopaleꞌmo he tiꞌaateꞌnae. 39 Kateꞌmo u eꞌa huꞌnaya vayaꞌmogimo keka huteꞌapaeꞌmo, 40 alopa mono

Page 146: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 27:41 143 Matiyu 27:63noꞌmo heꞌna halagape vaiteꞌna loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo halate kiꞌna hano huguve, hukahuꞌnana vekamogi kagaika kagufamo alika katika kato. Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnisananaaika akaika emikeno, huꞌa huteꞌa huꞌa faipa huꞌa ateꞌnae. 41 Mono huꞌa neꞌapatayavayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayanagi keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌ-malaya vayanagi vayatama vayanagi huꞌa ani ge huꞌnae, 42 alu vayaꞌmo hapa maeꞌniyan-ageno agaiꞌamo afaꞌa ha oꞌmaegaiye. Isaleli vayaꞌmogitaleꞌmo yagaino nelateya kinivekamo maiꞌnisiyana malipu yosaletiꞌmo aino akaino eminesigetaeꞌmo geꞌamo afaꞌaafigune. 43 Gotiꞌa ha maesiyafeꞌmo agesamo afino maiꞌniye. Agaemo hunoꞌaeꞌmo, Gotimafaꞌneꞌamo maiꞌnove, huno huꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa agufamo alino katino atesifigetaagegaune, huꞌa huteꞌa huꞌa faipa huꞌa ateꞌnae. 44 Ani ge huꞌana vayaꞌmo apamagiteꞌanakumayaꞌmo neꞌaliꞌa vekalaꞌmoganiꞌeꞌmo huꞌana faipa huꞌana ateꞌnaꞌae.

Yesuꞌa faliꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Mk 15:33-41; Lu 23:44-49; Yo 19:28-30)

45 Felugakukuꞌmo muki haopalegamo hani huteno loleꞌe magoꞌe aovamo utegenohalate uneꞌmo yegemo leꞌniye. 46Une agufa afinaꞌmo Yesuꞌa, Ilai, Ilai, lama samakatani,huno alopa gefatiꞌmo keya aeno ge huꞌniye. Ani ge huꞌniya gemo aepaꞌamo haneꞌniyanaGotiꞌnimo, Gotiꞌnimo, huno, na kava higeka nataleka uꞌnane, huno huꞌniye. 47 Mago he tiꞌamaiꞌnaya vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo, Ilaiyafeꞌmo keya aeno ge nehiye, huꞌahuꞌnae. 48Apakaepatiꞌmo mago vekamoꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo nagu nagu huno unokakiꞌnofagana yaꞌmo alino nofi alagafati anipiꞌmo aeteno yatala kanipa kayoteꞌmo fainolanu paiteno amiꞌniye. 49 Amiꞌniyaꞌmonanafa alu vayaꞌmogi ha paiꞌapaeꞌmo, afa ato.Ilaiyaꞌa emineno ha maesifigeta agava maiꞌneta agegaune, huꞌa ha paiꞌnae. 50 Yesuꞌahalate alopa gefatiꞌmo keya aeno ge hutenoꞌaeꞌmo aunemeꞌamo ataleno faliꞌniye.

51 Faliꞌnigenoꞌaeꞌmo alopa mono nopiꞌmo alapaꞌage lavolavoletiꞌmo aeꞌa akani maleꞌ-naya lavolavomo anagati aeno apake ailino emineno afelaga ataleꞌniye. Lusi imimaaliꞌnigeno alopa yafa avemo aino apalo atiꞌniye. 52Yafa kapiꞌmo kiꞌa apateꞌnaya vayaꞌmoyafa kaꞌmo aino apalo atiꞌnigeno Gotiꞌa apaote vayaꞌmo asole vayaꞌmo alino he tinoapateꞌniye. 53 Gotiꞌa Yesuꞌmo alino he tino ateꞌnigeꞌapaeꞌmo yafa kapatiꞌmo he tiꞌa aotealopa taonifiꞌmo uꞌa maiꞌnageꞌa asole vayaꞌmogi apakeꞌnae.

54 Ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekaꞌe ati vayaꞌaꞌeꞌmo Yesuteꞌmo yagaiꞌamaiꞌneꞌa agayana imima aliꞌnigenomuki kavaꞌmo afole aiꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo lusi kavahuꞌa koli huteꞌapaeꞌmo, alagi lama gemo hune, ani vekamo Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌniye,huꞌa huꞌnae.

55 Asole aꞌne anagaꞌmo eꞌa aise afagiꞌaleꞌmo he tiꞌa maiꞌneꞌa aulu heꞌa ageꞌa maiꞌnae.Apakaemo Galeliya kotegatiꞌmo Yesuꞌmo yagaiꞌa atesayafeꞌmo akame huꞌa eꞌnae. 56 Aniaꞌne anagapiꞌmo Maliyaꞌa Maganala kotega anagi Maliyaꞌa Yemisiꞌe Yosefeꞌeꞌmo itaꞌani-moꞌagi Sepeti mafaꞌnelaꞌmogani itaꞌanimoꞌagi huꞌa maiꞌnae.

Yesuꞌmo yafa kapiꞌmo kino ateꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Mk 15:42-47; Lu 23:50-55; Yo 19:38-42)

57 Yegemo lamino faleꞌnigenoꞌaeꞌmo mago kagemi yaꞌe vekamo Alamatiya taonifivekamo agiꞌamo Yosefeꞌa Yesu geꞌamo neꞌafiya vekamo eꞌniye. 58 Pailatitegamo uno,Yesu kefaꞌamo alininuꞌna kiꞌna ategesuve, huno afi geꞌnigeno Pailatiꞌa, alinitetapa amiyo,huno hapa paiꞌniye. 59 Yosefeꞌa alitenoꞌaeꞌmo saufa lavolavomo yaveyave lavolavofiꞌmohayaeteno 60 agaiꞌamo saufamo kafi maleꞌniya yafa kapiꞌmo alinino haino maleꞌniye.Maleteno alopa yafakefamo alino heleve heleve hulinuno ani yafa ka avayaleꞌmoaino akani maleꞌniye. 61 Maganala kotega Maliyaꞌe hamoꞌamo Maliyaꞌeꞌmo yafa kahaopaleꞌmo itopale maiꞌnaꞌae.

Ati vayaꞌmogi yafa kateꞌmo yagaiꞌa maiꞌnaya gemae62Ani haniꞌilagamo utesigeꞌa alo nehaya afinaꞌmomono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo

yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe Falasi vayaꞌeꞌmo Pailatitegamo uꞌa, 63 Ala vekae, huꞌa, anihumiꞌnami gemo nehiya vekamoꞌmo afaꞌa maiꞌnenoꞌaeꞌmo, loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo

Page 147: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 27:64 144 Matiyu 28:15utesigeꞌna halate he tiguve, huno huꞌniya geeꞌmo lagesa afunaꞌmofeꞌmo 64 kanoluleꞌmoyagaitapa maime maime neꞌvigenoꞌao loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo hano hino, huka hapapaiyo. Fiku yanageꞌa geꞌamoneꞌafiya vayaꞌmogi eꞌa kefaꞌamo kumaya aliniꞌa uteꞌapaeꞌmomuki vayaꞌaifeꞌmo ago he tino uꞌniye, huꞌa hapa paigae. Mani henaga hisaya aigofegemoꞌa hogotenohuꞌniya aigofe gemoago aeno aga seno asole vayaꞌmohumi apategaiye,huꞌa ha paiꞌnae. 65 Pailatiꞌa, ati vayatapimo maiꞌnayanagi apavalelitutapa yagaitaapateyo. Ageꞌnaya kavaꞌmo hutapa alu kava alu kavaꞌmo hutapa yagaitapa maiyo, hunohapa paiꞌnigeꞌa 66 atale uꞌa aino akani maleꞌniya yafateꞌmo kameletiꞌmo aeꞌa kamaemaleteꞌa ati vayaꞌaifeꞌmo, alagepa hutapa yagaitapa maiyo, huꞌa hapa paiꞌnageꞌa uꞌnae.

28Yesuꞌa he tiꞌniya gemae(Mk 16:1-10; Lu 24:1-10; Yo 20:1-18)

1 Sapati afinaꞌmo ago hano hutegeno hogote afinaꞌmo afole aiꞌnigeꞌanaeꞌmo kotil-amiyapiꞌmo Maliyaꞌa Maganala kotega aꞌe mago hamoꞌamo Maliyaꞌeꞌmo kanoluleꞌmoagesaꞌafeꞌmo uꞌnaꞌae. 2 Ala kava neꞌmo enisole vekaꞌamo kokuꞌnapatiꞌmo eminenoavayale yafaꞌmo alino heleve hulinunomaleteno ani yafateꞌmo faimaiꞌniyaꞌmofeꞌmo lusiimima aliꞌniye. 3Uꞌana agaꞌana alino alave nehiya yakana agufa vekamo fai maiꞌnigenokukenaꞌaletiꞌmo yaveyaveꞌage huꞌnigeꞌana ageꞌnaꞌae. 4Kanoluleꞌmo yagaiꞌa maiꞌnaya ativayaꞌmogimo ageteꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa koli huteꞌa atete huteꞌapaeꞌmo mopafiꞌmoapagoꞌya faiteꞌa faliꞌnaya vayakana huꞌa maiꞌnae.

5 Enisole vekamoꞌa lole atalafeꞌmo, koli osiꞌao. Malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa hetiꞌa ateꞌnaya vekamo Yesuꞌmo agesaꞌafeꞌmo neꞌaꞌae, huꞌna lanakeꞌnove. 6 Manifiꞌmooꞌmaiꞌnifa ago he tino uꞌniye. Hogoteno ofalino afaꞌa maiꞌnenoꞌaeꞌmo, alino he tinonategaiye, huno lapa paiꞌniya gemo ago afole aiꞌniyanagi etana havaeꞌniya yaꞌageꞌmoageꞌao. 7 Agetetana malage hutana utana geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, kanolufatiꞌmoago alino he tino ateꞌniyanageno Galeliya kotegamo uno hogo netegaiyanagetapamuganilega agegae, hutana hapa paiꞌao. Alagi lama gemo lahana nepauve, huno hanapaiꞌniye. 8 Inagi kanolulegatiꞌmomalage huꞌana ataleꞌana koli nehuꞌanaeꞌmo anamogagaaime aime neꞌuꞌanaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo hapa paisaꞌafeꞌmo nagu naguhuꞌana uꞌnaꞌae. 9 Uꞌanaeꞌmo malage huꞌana Yesuꞌeꞌmo katega fotu huteꞌapaeꞌmoYesuꞌa ge anamamaeꞌniye. Agaetegamo uꞌana aiyafiꞌmo anagoꞌya faiteꞌana aiyaleꞌmoatafauꞌneꞌana mono huꞌnaꞌae. 10 Yesuꞌa, utana naganaꞌnimogifeꞌmo, muga Galeliyakotegamo viyo. Muganilegamo nagegae, hutana hapa paiꞌao, huno hana paiꞌniye.

Ati vayaꞌmogimo faigoko gemo huꞌnaya gemae11 Lole atalaꞌmo neꞌvaꞌageꞌapaeꞌmo kanoluꞌaleꞌmo yagaiꞌa maiꞌnaya ati vayapatiꞌmo

mago vayaꞌmogimo Yulusalemu taonimo alopa taonifiꞌmo uꞌa mono huꞌa neꞌapatayavayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌaifeꞌmo muki afole aiꞌniya kavafeꞌmo faigokogemo huꞌa hapa paiꞌnae. 12 Ani gemo afiteꞌapaeꞌmo vayatama vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌ-nageꞌa eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo mago gemo hu maleꞌnae. 13 Apakaemoati vayaꞌmo alopa monimo apamiteꞌa hapa paiꞌapaeꞌmo, ago lau kaleꞌnonageꞌapaeꞌmogeꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo eꞌa aliniꞌa uꞌnae, hutapa hapa paiyo. 14Yagaino neꞌapateyagamani vekamoꞌa ani faigoko gemo afitenoꞌaeꞌmo aipamoꞌmo falu hisiya agufa gemo hapaisunageno hanageke yaꞌmo olapamigiye, huꞌa hapa paiꞌnae. 15 Inagi ati vayaꞌmogimomonimo aliteꞌapaeꞌmo uꞌa ina gemohiyo, huꞌa huꞌnaya agufa gemo huꞌnae. Mani faigokogemoꞌa Yu vayaꞌaitegatiꞌmo aino atagu faeno uneno hume hume eno hemeniꞌeꞌmohaneꞌniye.

Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌai apaulagaleꞌmo afole aiꞌniya gemae(Mk 16:14-18; Lu 24:36-49; Yo 20:19-23)

Page 148: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Matiyu 28:16 145 Matiyu 28:2016 Leveniꞌa vayaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo Yesuꞌa viyo, huno hapa paiꞌniya

avelegamo Galeliya kotega uꞌnae. 17 Ageteꞌapaeꞌmo apagoꞌya faiꞌneꞌa mono huꞌnayaꞌ-monanafa mago vayaꞌamogimo lole apakesa afiꞌnae. 18Yesuꞌa apakaetegamo enoꞌaeꞌmo,muki himamuꞌamo kokuꞌnapinagi ma mopafi kavatenagi vayaꞌaitenagi huꞌna yagaisuvahimamuꞌamo ago alino namiꞌniye. 19 Namiꞌniyaꞌmofeꞌmo utapa muki alu nofi alunofi vayaꞌmo alitapa apaya malegeꞌapao geꞌnimo afisaya vayaꞌmo hamaleyo. Hamale-sagetapaeꞌmo Afoꞌnimo agiꞌaletinagi mafaꞌneꞌamoꞌna nagiꞌniletinagi aote Aunemeꞌamoagiꞌaletinagi hutapa ani faletapa apateyo. 20 Ani faletapa apatetetapaeꞌmo muki makavaꞌmohiyo ina kavaꞌmohiyo, huꞌna lapa paiꞌnova gemo akamehiyo, hutapa alita apayamaleyo. Lama ge lapa nepauve, huno, nagaemo lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌna maimemaime neꞌvisugenoꞌaeꞌmo ma mopaꞌe kokuꞌnaꞌeꞌmo hano hisiya afinaꞌmo afole aigiye,huno hapa paiꞌniye. He, lama ge.

Page 149: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 1:1 146 Maki 1:14

MAKIYesuꞌa ma mopafi maiꞌniya afinaꞌmo Makiꞌa neya vekamo maiꞌniye. Agaemo Yu-

lusalemu taonifiꞌmo maiꞌneno ko siꞌniye. Agaemo ani kavaꞌmo huno Poloꞌe Pitaꞌeꞌmoaliꞌya vekaꞌanigana huno maiꞌneno Goti aliꞌyaꞌmo hana maeno aliꞌniye. Makiꞌa manigemo avoꞌmo kaeꞌniya gemo Yesuꞌa lokiya aliꞌyaꞌmo aliꞌniya kavaꞌe noꞌagaya lokiya aunekavaꞌmohuꞌniya kavaꞌeꞌmo avoꞌmokaeꞌniye. Yesuꞌa lokiya aliꞌyaꞌmoGoti aliꞌyaꞌamo aligehosu apaune vayaꞌaina alino hapa faino apatalege vayaꞌai hosu kavaꞌapimo alino atalegehuꞌniya kavatetiꞌmo himamuꞌamo alino apave liꞌniye. Makiꞌa ani lokiya kavaꞌmo huꞌniyakavafeꞌmo ava gemo huno avoꞌmo kaeꞌniye.

Yoniꞌa aniꞌmo faleno neꞌapateya vekamoꞌa aeno hakalo huno hapa paiꞌniya gemae.(Mt 3:1-12; Lu 3:1-9; 3:15-17; Yo 1:19-28)

1 Alagepa faigoko geꞌamo Yesu Kalaisi Goti mafaꞌneꞌamo ava gemo ina kavaꞌmohuno aepa faiꞌniye. 2 Gotitegati gemo alini eꞌana aeꞌana hakalo huꞌana hapa nepaiꞌavekalaꞌmoganimo ani hogoteno aepa faiꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌana avoꞌmo kaemaleꞌnaꞌae. Mago vekamoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa hunoꞌaeꞌmo,ago, huno, apa vekaꞌnimo esiya kaꞌmo valino atesiya vekamo aliꞌna atesugeno uno

hogotegaiye, huno huꞌniye,huno avoꞌmo kae maleꞌnigeno mago alu vekamoꞌa hunoꞌaeꞌmo,3Mago vekamoꞌa kaꞌme kotegamaiꞌneno alopa gefatiꞌmo ge hunoꞌaeꞌmo, Ala kava neꞌmo

kaꞌmo valitapa ateyo. Esiya kaꞌmo api kaꞌmo valitapa ateyo, huno huꞌniye,huno avoꞌmo kae maleꞌniye. 4 Inagi Yoniꞌa kaꞌme kotegamo eno afole aiteno aniꞌmofaleno apateꞌniye. Yoniꞌa, lapaipamo alitapa afe letetapa aniꞌmo falegenoꞌao Gotiꞌahosu kavatapimo alino ataleno, huno aeno hakalo huno hapa paige hapa paige hunomaiꞌniye. 5Asole vayaꞌmo agaetegamo Yutiya kotegatiꞌmo uge Yulusalemu taonifatiꞌmouge huꞌa uꞌa afiꞌnae. Apakaemo hosu kavaꞌapieꞌmo aeꞌa hakalo huꞌnagenoꞌaeꞌmo Yonenianipiꞌmo aniꞌmo faleno apateꞌniye. 6 Yoni kukenaꞌamo kamo afumo ayokatetiꞌmo alohu malefa kukenamo alino vaiteno afafaleꞌmo kamo afumo agufaletiꞌmo alo hu malefamapaluꞌmo alino aeteno akenuꞌe afela lumemo anuꞌeꞌmo neno maiꞌniye. 7 Agaemo inagemo huno hapa paiꞌniye. Nagae nakame huno neꞌeya vekamoꞌa aeno naga seꞌniye.Alagi ago aeno naga seꞌniyaꞌmofeꞌmo afaꞌa ape huꞌna maiꞌneꞌna suꞌamo nofiꞌamo afaꞌahakalu osegauve. 8 Nagaemo aniꞌaletikeꞌmo faleꞌna nelapatovaꞌmonanafa Goti aoteAunemeꞌaletiꞌmo faleno lapategaiye.

Yoniꞌa Yesuꞌmo aniꞌmo faleno atetegenoꞌaeꞌmo Sataniꞌa amalageka huꞌniya gemae.(Mt 3:13-17; Lu 3:21-22)

9 Ani afinaꞌmo Yesuꞌa Galeliya kotega Nasalasa taonifatiꞌmo ataleno eꞌnigeno YoniꞌaYoneni anipiꞌmo aniꞌmo faleno ateꞌniye. 10 Yesuꞌa anipatiꞌmo haineno ageyana kokuꞌ-naꞌmo halo aiꞌnigeno Goti Aunemeꞌamo kaugoyave namagana huno agaetegamo em-ineꞌnigeno ageꞌniye. 11Mago vekamoꞌa kokuꞌnapatiꞌmo ge hunoꞌaeꞌmo, lusi kava hunoneꞌnahaiya mafaꞌneꞌnimo maiꞌnane. Amuse huꞌna nekatove, huno ha paiꞌniye. 12Hunoha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo malage huno Goti Aunemeꞌamoꞌa alino ategeno kaꞌme kotegamouꞌniye. 13 Uno fotiꞌa afinaꞌmo maiꞌnigenoꞌaeꞌmo Sataniꞌa amalageka huꞌniye. Anikotega afela afuꞌe yagagafaꞌeꞌmo maiꞌnaya kotegamo uno maiꞌnigeꞌapaeꞌmo enisolevayaꞌmogimo emi eꞌa yagaiꞌa ateꞌnae.

Yesuꞌa loleꞌe loleꞌe vayaꞌmo noyame neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmo etapa nakame hiyo, huno ge huꞌniyagemae.

(Mt 4:12-17; Lu 4:14-15)14 Apakaemo ani afinaꞌmo Yoniꞌa ago kalavusi huꞌa ateꞌnageno maiꞌnigenoꞌaeꞌmo

Yesuꞌa Galeliya kotegamo uno Gotiꞌa yagaino apatesiya kavafeꞌmo alagepa faigoko gemo

Page 150: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 1:15 147 Maki 1:39aeno hakalo hunohapa paiꞌniye. 15Hapa painoꞌaeꞌmo, alagepa afinaꞌmo ago afole aiꞌniye.Gotiꞌa vayaꞌaiteꞌmoyagaino apatesiya afinaꞌmo alagi hogohuꞌniyanagi lapaipamoalitapaafe letetapa alagepa faigoko geꞌaeꞌmo lapakesa afitapa fatago hiyo, huno hapa paiꞌniye.16 Inagi Yesuꞌa Galeliya kotegamo alopa ani kotu agiꞌnaleꞌmo umenitata nehunoꞌaeꞌmoageyana Saimoniꞌe aganaꞌamoꞌmo Eꞌnaluꞌeꞌmo noyame neꞌaliꞌa vekalaꞌmo umeniꞌanimoanipiꞌmo yaga auꞌana neꞌmalaꞌageno anakeꞌniye. 17-18 Anaketenoꞌaeꞌmo noyamemoalitana apavayu hulitana neꞌaꞌa kava hutana vayaꞌmo nagaetegamo apavalelitanaesaꞌafeꞌmo aliꞌna lanaya malegauvanagi etana nakame hiꞌao, huno hana paiꞌnigeꞌanaumeniꞌanimo ataleꞌeꞌana akame huꞌnaꞌae. 19 Agaemo aiseꞌamo uno ageyana lole kon-agalaꞌmo Yemisiꞌe Yoniꞌeꞌmo Sepeti mafaꞌnelaꞌmo sipifiꞌmo maiꞌneꞌana umeniꞌanimonefakaniꞌageno anakeꞌniye. 20 Anaketenoꞌaeꞌmo ge huꞌnigeꞌana sipifiꞌmo afoꞌanimoꞌealiꞌyaꞌaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌeꞌmo apataleꞌeꞌana akame huꞌnaꞌae.

Yesuꞌa mago vekamo aipafatiꞌmo hosu aune vekamo alino hafaino ataleꞌniya gemae.(Lu 4:31-37)

21 Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo Kapeneyamu taonifiꞌmo uꞌa maiꞌnageno Sapatiafinaꞌmo afole aiꞌnigeno Yesuꞌa Yu vayaꞌai mono nopiꞌmo haino alino apaya maleꞌniye.22 Keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayakana huno alino apayaoꞌmaleꞌniyaꞌmonanafa himamuꞌaletiꞌmo alino apaya maleꞌnigeꞌa afiteꞌapaeꞌmo hapauaiꞌnae. 23 Ani afinaꞌmo mago vekamo aipafiꞌmo hosu aune vekamo maiꞌniya vekamomono nopiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo, 24 Nasalasa taonifi vekamo Yesuo, huno, lagaetegamona kava hisanafeꞌmo eꞌnane. Alika lagoꞌya faika latalesanafeꞌmo eꞌnapiye. Afaꞌa lato.Kageꞌnovana Goti aote vekamo maiꞌnane, huno alopa gefatiꞌmo huꞌniye. 25 Yesuꞌa,Ge osuꞌneka aipafatiꞌmo emikeno, huno lokiya ge huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 26 hosuaune vekamoꞌa agufaleꞌmo alino uti uti aino ateteno alopa gefatiꞌmo kagegage hutenoaipafatiꞌmo emineꞌniye. 27 Vayaꞌmogi ageteꞌapaeꞌmo hapau aiteꞌa, na agufa kavaꞌmonehiye. Haiya agufa saufa geletiꞌmo alino apaya neꞌmale. Agaemo himamuꞌaletiꞌmoge nehigeꞌapaeꞌmo hosu apaune vayaꞌmogi geꞌamo afiꞌnae, huꞌa huteꞌa hapau aiꞌnae.28Ani kavaꞌmohuꞌnigenomalage hunoYesufe ava gemoꞌa aino atagu faenomuki Galeliyakotegamo uneno huꞌniye.

Yesuꞌa muki vayaꞌmo alino alagepa huno apateꞌniya gemae.(Mt 8:14-15; Lu 4:38-39)

29 Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo mono nopatiꞌmo emi eꞌapaeꞌmo YemisiꞌagiYoniꞌagi huꞌa Saimonigani Eꞌnalugani nopiꞌmo haiꞌa maiꞌnae. 30 Saimoni ayemoꞌamoꞌmoamuko kaitaꞌmo hauꞌnigeno havaeno maiꞌniye. Yesuꞌa haino maiꞌnigeꞌapaeꞌmo, kaitahauꞌnigeno havaeno maiꞌniye, huꞌa ha paiꞌnageno 31 uno ayateꞌmo alino he tinoateꞌnigeno amuko kaita hauꞌniya yaꞌamo hagegeno uno neꞌyaꞌmo alo huno apateꞌniye.32 Yegemo lamino faleꞌnigeꞌapaeꞌmo mago vayaꞌmogi Yesutegamo kaita hapauꞌniyavayanagi hosu apaune vayaꞌmo apaipafiꞌmo neꞌmaiya vayanagi huꞌa apavaleliꞌa eꞌnae.33Muki ani taonifiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmo eꞌa kipateꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnae. 34 InagiYesuꞌa muki alu kaita alu kaitaꞌmo hapauꞌniya vayaꞌmo alino hapageno apatege hosuapaune vayaꞌmo vayaꞌai apaipafatiꞌmo alino hapa faino apatalege huno maiꞌniye. Hosuapaune vayaꞌmogimo ago ageꞌnayaꞌmofeꞌmo, ge osiyo, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa Galeliya kotegamo umenitata huno Goti gemo aeno hakalo huno hapa paiꞌniya gemae.(Lu 4:42-44)

35 Egamo kotigefeꞌmo huꞌnigenoꞌaeꞌmoYesuꞌa he tino taonifatiꞌmo atalenuno vayaꞌmooꞌmaiꞌnaya aupilagamo nunumu huno maiꞌniye. 36-37 Nunumu huno maiꞌnigeꞌapaeꞌmoSaimoniꞌe avagi huꞌa uꞌnaya vayaꞌeꞌmo kahauya huliꞌuꞌa ageteꞌapaeꞌmo, muki vayaꞌ-mogimo kagaemo kagesayafeꞌmo kahauya huliꞌa neꞌae, huꞌa ha paiꞌnae. 38 Ha paiꞌ-nagenoꞌaeꞌmo, ataleta alu taonifilagamo vigetao. Muki taoniꞌafi taoniꞌafiꞌmo umenitatahuꞌna aeꞌna hakalo huꞌna hapa paisuvafekeꞌmo emiꞌneꞌnove, huno hapa paiꞌniye. 39Hapa

Page 151: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 1:40 148 Maki 2:14paitenomuki Galeliya kotegamo umenitata hunomuki asolemono noꞌafi noꞌafiꞌmo aenohakalo huno hapa paige hosu apaune vayaꞌaina alino hapafaino apatalege huꞌniye.

Yesuꞌa lepalosi yaꞌmo hauꞌniya vekamo alino alagepa huno ateꞌniya gemae.(Mt 8:1-4; Lu 5:12-16)

40 Mago lepalosi yaꞌmo hauꞌniya vekamo Yesutegamo eno mopafiꞌmo aleꞌya fainomaiꞌnenoꞌaeꞌmo, kahao ke hove, huno, kahauꞌnisiyana afaꞌa alika alagepa huka nate-gane, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 41 Yesuꞌa hau huno atetenoꞌaeꞌmo ayaꞌmo alino atal-eno agufaleꞌmo maleꞌnenoꞌaeꞌmo, nahauꞌniyanagi afaꞌa alagepa huka maiyo, hunoha paiꞌniye. 42 Ha paiꞌnigeno lepalosi yaꞌamo alagi hano huꞌnigeno afa agufamohamaleꞌniye. 43-44Yesuꞌa lokiya ge huno ha painoꞌaeꞌmo, afiyo, huno, mago nefeꞌmo ukaha opaika mono huno neꞌapateya vekalegageꞌmo ugenoꞌao kagufamo ageno. Kagufamoafaꞌa haneꞌninageꞌa agesayafeꞌmoMoseseꞌa laginago vayaꞌaifeꞌmo, ofalinimo alinitutapaamiyo, huno huꞌniya ofalinimo alinikuka amiyo, huno ha paiteno alino ateꞌnigenouꞌniye. 45 Ani gemo huno ha paiꞌniyaꞌmonanafa neꞌunoꞌaeꞌmo muki vayaꞌaifeꞌmohapa paimale hapa paimale hulino uꞌniye. Ani kavaꞌmo huꞌniyaꞌmofeꞌmo Yesuꞌa mukivayaꞌai apaulagaleꞌmo taonifiꞌmo afaꞌa oꞌuꞌniye. Vayaꞌmo oꞌmaiꞌnaya kotegamo unomaiꞌnigeꞌapaeꞌmo agaetegamo muki haopalegatiꞌmo ete ete huꞌnae.

2Yesuꞌa kanage kanaga osuno neꞌmaiya vekamo alino alagepa huno ateꞌniya gemae.(Mt 9:1-8; Lu 5:17-26)

1Ketogufa afinaꞌmo ago utegenoYesuꞌa halate atagi neno eno Kapeneyamu taonifiꞌmokoꞌaleꞌmo maiꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo, noꞌafiꞌmo ago eno maiꞌniye, huꞌa hapa paiꞌnageꞌaafiteꞌapaeꞌmo 2 asole vayaꞌmo malage huꞌa eꞌa maiꞌnaya nopiꞌmo haiꞌa aliꞌa anupa huꞌamaiꞌa kili paeteꞌa kipategaꞌeꞌmo mailiꞌa emi eꞌnageno maisaya yaꞌmo alagi ohaneꞌniye.Yesuꞌa Goti geꞌamo aeno hakalo huno hapa nepaigeꞌapaeꞌmo 3 loleꞌe loleꞌe vayaꞌmogimokanage kanaga osuno neꞌmaiya vekamo hiꞌyopa maleꞌa aliniꞌa Yesutegamo eꞌnae.4 Nopiꞌmo ago kili paeꞌnayaꞌmofeꞌmo Yesuꞌa maiꞌniya haopaleꞌmo avaleliꞌa ohaiꞌnafaapakaemo nokatoꞌmuleꞌmo hiꞌyopa aliniꞌa haiꞌneꞌa Yesuꞌa maiꞌniya yatetiꞌmo nokatoꞌ-mumo aliꞌa akai maleꞌneꞌa hiꞌyopa kayoteꞌmo nofi aeteꞌa alineꞌa atalageno lamiꞌniye.5 Yesuꞌa apakeyana agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnageno apaketenoꞌaeꞌmo kan-age kanaga osuno neꞌmaiya vekaeꞌmo ha painoꞌaeꞌmo, Mafaꞌneꞌnimogae, huno, hosukavakamo ago aliꞌna ataleꞌnove, huno ha paiꞌniye. 6 Mago vayaꞌmo keꞌaepa gemo aliꞌaapaya neꞌmalaya vayaꞌmo nopiꞌmo fai maiꞌneꞌapaeꞌmo, na kava higeno ani agufa gemohuꞌniye. Gotifeꞌmo huno faipa huno ateꞌniye. 7 Gotikeꞌmo vayaꞌai hosu kavaꞌapimoafaꞌa alino atalegaiye, huꞌa apaipafiꞌmo apakesamo afiꞌnae. 8 Yesuꞌa apaipafiꞌmoapaketenoꞌaeꞌmo, na kava higetapa hosu lapaipa lapakesamo neꞌafiye. 9Nagaemo hosukavakamo aliꞌna ataleꞌnove, huꞌna huꞌnovanageꞌna he tika hiꞌyopa kayokamo aliteka uvohuꞌna hisuvana haiya agufa kavaꞌmoꞌa lokiya kavaꞌmo ohaneꞌniye. 10 Lapakaemo Vemomafaꞌnemoꞌa ma mopafiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo vayaꞌai hosu kavaꞌapimo alino atalesige-tapa agesayafeꞌmo himamuꞌamo aliꞌna lapave liguve, huno huteno kanage kanaga osunoneꞌmaiya vekaeꞌmoha painoꞌaeꞌmo, 11he tika hiꞌyopa kayokamo aliteka nokalegamouvo,huꞌna kaha nepauve, huno ha paiꞌnigeno 12 apaulagaleꞌmo malage huno he tino hiꞌyopakayoꞌamo aliteno uꞌniye. Uꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo hapau aiteꞌa Goti agiꞌaleꞌmo aliꞌa asagahuꞌa ateteꞌapaeꞌmo, lagaemo hogoteta ani agufa kavaꞌmo alagi oꞌageꞌnone, huꞌa huꞌnae.

Yesuꞌa Livaifeꞌmo ge huꞌniya gemae(Mt 9:9-13; Lu 5:27-32)

13 Yesuꞌa halate aino atagi neno Galeliya kotega ani kotutegamo uꞌniye. Unomaiꞌnigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmo eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnageno alino apaya maleꞌniye.14 Apatalenuno ageyana mago takesi moni neꞌaliya vekamo Livaiꞌa Afiyasi mafaꞌnemotakesi moni neꞌaliya nopiꞌmo fai maiꞌnigeno ageꞌniye. Agetenoꞌaeꞌmo, eka nakame

Page 152: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 2:15 149 Maki 2:28huvo, huno huꞌnigeno Livaiꞌa he tinuno akame huꞌniye. 15 Henagaꞌamo Yesuꞌa unoLivai nopiꞌmo neꞌyaꞌmo neno maiꞌniye. Asole vayaꞌmo takesi moni neꞌaliya vayanagikeꞌaepa gemo akame nosaya vayanagi huꞌa eꞌa agaeꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌa maiꞌneꞌa neꞌyaꞌmo neꞌnae. Ani afinaꞌmo asole ani agufa vayaꞌmoeꞌa aepa faiꞌa akame huꞌnae. 16 Falasi mono vayaꞌe keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌaapaya neꞌmalaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo apakayana Yesuꞌeꞌmo takesi moni neꞌaliya vayanagikeꞌaepa gemo akame nosaya vayanagi huꞌa magokepi lokaeꞌa maiꞌneꞌa neꞌyaꞌmo neꞌ-nageꞌa apaketeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌapaeꞌmo, na kava higenoani agufa vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌneno neꞌyaꞌmo neꞌne, huꞌa apafi geꞌnae.17 Yesuꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo geꞌapileꞌmo aeno atagaina huno hapa painoꞌaeꞌmo,Lota vayaꞌmogimo kaita ohapauꞌniya vayaꞌaiteꞌmo uꞌa aliꞌyaꞌmonoꞌalifa kaita hapauꞌniyavayaꞌaitekeꞌmo uꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaliye. Nagaemo alagepa vayaꞌaifeꞌmo eyo, huꞌna gehisuvafeꞌmo emiꞌnoꞌmeꞌnofa hosu vayaꞌaifekeꞌmo eyo, huꞌna ge hisugeꞌa eꞌa apaipamoaliꞌa afe lesayafeꞌmo emineꞌnove, huno hapa paiꞌniye.

Neꞌyaꞌmo oꞌneꞌa mo nesiya kavafeꞌmo huꞌniya gemae.(Mt 9:14-17; Lu 5:33-39)

18 Mago afinaꞌmo Yoni geꞌamo neꞌafiya vayaꞌe Falasi mono vayaꞌmogiꞌeꞌmo monokavaꞌmo akame huꞌa neꞌyaꞌmo oꞌneꞌa mo siꞌnae. Mago vayaꞌmo Yesutega eꞌapaeꞌmo,na kava higeꞌa Yoni geꞌamo neꞌafiya vayaꞌe Falasi mono vayaꞌmogiꞌeꞌmo mono kavaꞌmoakame huꞌa neꞌyaꞌmo oꞌneꞌa mo siꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa gekamo neꞌafiya vayaꞌmogimoneꞌyaꞌmo mo nosiye, huꞌa afi geꞌnae. 19 Yesuꞌa, aꞌnemo neꞌaliya afinaꞌmo neꞌyaꞌmooꞌneꞌa mo nesifiye. Haꞌao a aligefe huꞌniya vekamo apakaeꞌeꞌmo magokepi lokaenomaiꞌnigeꞌapaeꞌmo apamogaga aiꞌa neꞌyaꞌmo neꞌnae. 20 Henagaꞌamo mago vayaꞌmogiaꞌmo aligefe huꞌniya vekamo avaleliꞌa visageꞌapaeꞌmo neꞌyaꞌmo oꞌneꞌa mo sigae. 21Atafalavolavomo halo neꞌaigeꞌapaeꞌmo saufa lavolavomo sese osuꞌnaya lavolavoletiꞌmo la-gauꞌa nofakaniye. Saufa lavolavoletiꞌmo lagauꞌa fakanisayana sese nehisagenoꞌaeꞌmoatupaꞌamo aino vayu hisigeno atalagauno alino avala aisigenomagoꞌe huno alopa kaꞌmohalo aigiye. 22 Ani kava huꞌa vayaꞌmogimo saufa nofi alagafati aniꞌmo aliꞌa atafa afuagufa kepiꞌmo he nofiye. Hefisayana aniꞌmoꞌa atafa keꞌmo ago aeno apalo atino aniꞌmoasagauno aisigeno keꞌaꞌeꞌmo alagi hosugiye. Saufa aniꞌmo saufa afu agufa kepiꞌmohefisagenoꞌaeꞌmo afaꞌa hanegaiye, huno hapa paiꞌniye.

Sapati afinafeꞌmo huꞌniya gemae.(Mt 12:1-8; Lu 6:1-5)

23Mago Sapati afinaꞌmoYesuꞌe geꞌamoneꞌafiya vayaꞌeꞌmo viti hoyamo laisigana yaꞌmohaneꞌniyahoya folagapiꞌmouꞌnae. Yesu geꞌamoneꞌafiya vayaꞌmogimoviti alagamo lagiꞌaneme neme uꞌnae. 24 Falasi mono vayaꞌmogi Yesufeꞌmo, Apako, huꞌa, gekamo neꞌafiyavayaꞌmogimo Sapati afinaꞌmo keꞌaepa getimo ago amagiꞌa neꞌatalae, huꞌa ha paiꞌnae.25 Yesuꞌa, Neviniꞌe avagi huꞌa uꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo apaka teꞌnigeꞌapaeꞌmo huꞌnayakavafeꞌmo ava gemo lekana paitapa oꞌafiꞌnafiye. 26 Amaiyataꞌa mono huno neꞌapateyavekamo maiꞌnigenoꞌaeꞌmo Neviniꞌa mono nopiꞌmo haino Gotiꞌmo ofalinimo amiꞌnayapeleti mayamo alino neteno avagi huꞌa uꞌnaya vayaꞌaina alino apamiꞌniye. Muki vayaꞌ-mogimonoꞌnaya neꞌyaꞌmohaneꞌniyaꞌmonanafamonohuꞌa neꞌapataya vayaꞌamogigeꞌmonesaya neꞌyaꞌmo haneꞌniyana ani neꞌyaꞌmo neꞌnayana hosu kavaꞌmo osuꞌnae. 27 Gotiꞌamuki vayaꞌmogi Sapati afinaꞌmo ha maesayafeꞌmo hu oꞌmaleꞌnifa Sapati afinaꞌmoꞌamuki vayaꞌmo hapa maesiyafeꞌmo hu maleꞌniye. 28Ani kavaꞌmo huꞌniyaꞌmofeꞌmo Vemomafaꞌnemoꞌa Sapati afinateꞌeꞌmo neꞌyagaiye, huno hapa paiꞌniye.

3Ayaꞌmo kalage kiꞌniya vekamo ava gemae.(Mt 12:9-14; Lu 6:6-11)

Page 153: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 3:1 150 Maki 3:241 Yesuꞌa halate Yu vayaꞌai mono nopiꞌmo haino maiꞌnigeno ayaꞌmo kalage kiꞌniya

vekamo ani mono nopiꞌmo maiꞌniye. 2 Mago vayaꞌamogimo agoti huꞌa atesayafeꞌmoageꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo, Sapati afinaꞌmo alino alagepa huno atesifigeta agegaune, huꞌahuꞌnae. 3 Yesuꞌa ayaꞌmo kalage kiꞌniya vekaeꞌmo, he tika male eno, huno ha pait-enoꞌaeꞌmo 4 apakaefeꞌmo, Sapati afinaꞌmo keꞌaepa gemo akame hisunafeꞌmo na agufakavaꞌmo hugune. Sapati afinaꞌmo alagepa kavaꞌmo hisupi hosu kavaꞌmo hugune.Vayaꞌmo hapaesupi hapa maegaune, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo ge osuꞌa afaꞌa maiꞌnae.5 Yesuꞌa aulu hapaeno apakelinuneno huteno aipamo leno apateꞌniye. Lokiya apaipavayaꞌmomaiꞌnayaꞌmofeꞌmo aipamoꞌmo kana huꞌniye. Agaemo, kayaꞌmo aeka hayo huvo,huno huꞌnigeno ayaꞌmo aeno hayo nehigenoꞌaeꞌmo aeno api aiꞌnigeno afaꞌa haneꞌniyaayakana huno haneꞌniye. 6 Falasi mono vayaꞌmogi ani kavaꞌmo ageteꞌapaeꞌmo mononopatiꞌmo emi eꞌa malage huꞌa Helotiꞌa akame huꞌnaya vayaꞌeꞌmo aliꞌa anupa huꞌamaiꞌneꞌa Yesuꞌa haesayafeꞌmo ge huge afige huꞌa maiꞌnae.

Muki vayaꞌmo ani kotuteꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya gemae.(Lu 6:17-19)

7-8 Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo apataleꞌa Galeliya kotega ani kotutegamo neꞌ-vageꞌapaeꞌmo Galeliya kotegatiꞌmo asole vayaꞌmo apakame huꞌa uꞌnae. Asole vayaꞌ-mogimo huꞌniya kavafeꞌmo ava gemo afiteꞌapaeꞌmo Yutiya kotegati ege Yulusalemutaonifatiꞌmo ege Itomiya haopaletiꞌmo ege Yoneni ani faliga kotegatiꞌmo ege Taiyataoni haopalegatiꞌmo ege Saitoni taoni haopalegatiꞌmo ege huꞌa Yesutegamo eꞌnae.9-10 Hogoteno asole vayaꞌmo ago alino alagepa huno apateꞌniyaꞌmofeꞌmo kaita ha-pauꞌniya vayaꞌmo eꞌa agufaleꞌmo ame alisayafeꞌmo eꞌa faiꞌa kili paeteꞌa maleꞌa apaliꞌnae.Maleꞌa apaliꞌnayaꞌmofeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, maleꞌa oꞌnapalisayafeꞌmomago aise sipimo alitapa alo hutapa nateyo, huno hapa paiꞌniye. 11Hosu apaune vayaꞌ-mogimo ageteꞌapaeꞌmo asagauꞌa aiteꞌa alopa gefatiꞌmo ge huꞌapaeꞌmo, Gotimafaꞌneꞌamomaiꞌnane, huꞌa ha paiꞌnae. 12 Yesuꞌa hosu apaune vayaꞌaifeꞌmo lokiya gemo huno hapapaiꞌniye. Ina laꞌnamo maiꞌnofi hutapa hapa opaiyo.

Yesuꞌa apa vayaꞌamo lekana paino apateꞌniya gemae.(Mt 10:1-4; Lu 6:12-16)

13 Yesuꞌa aise aveleꞌmo haino maiꞌnenoꞌaeꞌmo hauꞌniya vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnigeꞌaagaetegamo eꞌnae. 14-15 Agaemo tuolofuꞌa vayaꞌmo agaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa maigealino apatesigeꞌa uꞌa Goti geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paige kaita hapauꞌnisiyavayaꞌaina aliꞌa hapageꞌa apatege himamuꞌaletiꞌmo hosu apaune vayaꞌaina aliꞌa hapafaiꞌa apatalege hisayafeꞌmo lekana paino apateꞌniye. 16 Lekana paino apateꞌniyavayaꞌai apakiꞌapimo haneꞌniye. Yesuꞌa Saimonifeꞌmo Pitaꞌae huno agi ateꞌniya vek-agi 17 Sepeti mafaꞌnelaꞌmo Yemisiꞌe aganaꞌamoꞌmo Yoniꞌefeꞌmo Yesuꞌa Moꞌanasisivekalane huno anaki anateꞌniya anakimo aepaꞌamo hakalu nehiya agufa kavaꞌmo hunolokiya vekalanagi 18-19Eꞌnaluꞌagi Filipiꞌagi Matolomiyuꞌagi Matiyuꞌagi Tomasiꞌagi Afiyasimafaꞌnemo Yemisiꞌagi Taꞌniyasiꞌagi Saimoni Selotiꞌagi Yutasi Isakaliyotiꞌa Yesu kutuluyaꞌmo aliꞌniya vekagi huꞌa maiꞌnae.

Sataniꞌmo Yesu aipafiꞌmo maiꞌniye huꞌa huꞌnaya gemae.(Mt 12:24-32; Lu 11:14-23; 12:10)

20 Yesuꞌa halate noꞌalega uno maiꞌnigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmo eꞌa aliꞌa anupa huꞌamaiꞌnagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo neꞌyaꞌmo nesaya kanaꞌapimoohaneꞌniye. 21 Yesu vayaꞌamogimo ani kavafeꞌmo ava gemo afiteꞌapaeꞌmo, negikavaꞌmo nehiye, huꞌa huteꞌa avalesayafeꞌmo uꞌnae. 22 Keꞌaepa gemo aliꞌa apaya neꞌ-malaya vayaꞌmo Yulusalemu taonifatiꞌmo eꞌapaeꞌmo, Mielisemuliꞌa aipafiꞌmo maiꞌniye.Hosu apaune vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo himamuꞌaletiꞌmo hosu apaunevayaꞌmo vayaꞌai apaipafatiꞌmo alino hapafaino neꞌapatale, huꞌa huꞌnae. 23 Yesuꞌa, eyo,huno ge huꞌnigeꞌa eꞌnagenoꞌaeꞌmo aeno kalafefa gemo huno hapa painoꞌaeꞌmo, haiyakava huno Sataniꞌa agaiꞌamo afaꞌa alino ha faino atalegaiye. 24 Magoke vayapatiꞌmo

Page 154: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 3:25 151 Maki 4:12aliꞌa fako huteꞌa apakaiꞌapimo hapaeꞌa hano huꞌa apatalegae. 25 Ani kavaꞌmo huꞌamagoke afamo anagaꞌmogimo aliꞌa fako huꞌa kaveta hisayana magokepi alagepa huꞌalokaeꞌa oꞌmaigae. 26 Ani kava huno Sataniꞌa yagaino neꞌapateya vayaꞌalegamo kamehuno apatesiyana muki vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya himamuꞌamo hano hugiye.27No aepa vekamo lokiya vekamo maiꞌnisiyana mago vekamoꞌa eno atafauno nofi kinooꞌateꞌnisiyana noꞌafatiꞌmo muki kagemi yaꞌamo afaꞌa haino oꞌaligiye. Hogoteno noaepa vekamo atafauno nofi kino ateꞌnisiyaꞌmoꞌmo afaꞌa haino noꞌafatiꞌmo muki yaꞌamoaligiye. 28 Lama gemo lapa nepauve, huno, Gotiꞌa muki hosu kavaꞌapigi agaefeꞌmo huꞌafaipa huꞌa neꞌataya geꞌapimogi huno afaꞌa alino atalegaiye. 29Alino atalegaiyaꞌmonanafaaote Aunemeꞌaeꞌmo huꞌa faipa huꞌa neꞌatesaya vayaꞌai hosu kavaꞌapimo alagi alinooꞌatalesigeno huꞌa faipa huꞌa neꞌataya gemo anonaꞌapimo afaꞌa hanege hanege hunohanegaiye, huno hapa paiꞌniye. 30 Apakaemo Yesufeꞌmo hosu aune vekamo aipafiꞌmomaiꞌniye, huꞌa huꞌnayaꞌmofeꞌmo ani gemo hapa paiꞌniye.

Yesu itaꞌamoꞌe aganaꞌamogiꞌefeꞌmo apava gemae.(Mt 12:46-50; Lu 8:19-21)

31 Ani afinaꞌmo Yesu itaꞌamoꞌe aganaꞌamogiꞌeꞌmo eꞌa kumategamo he tiꞌa maiꞌneꞌa-paeꞌmo mago vekamo aliꞌa ateꞌnageno nopiꞌmo haiꞌniye. 32 Asole vayaꞌmogimo faiꞌa kuaiꞌa ateꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo, itakamoꞌe kaganakamogiꞌeꞌmo kagaemo kagesayafeꞌmo eꞌakumatega maiꞌnae, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 33-34 itaꞌnimoꞌe naganaꞌnimogiꞌeꞌmo haiy-ate eꞌa maiꞌnae, huno huteno aulu hapaelinuneno huno neꞌapakenoꞌaeꞌmo, itaꞌnimogiꞌenaganaꞌnimogiꞌeꞌmomanifiꞌmomaiꞌnae. 35Gotiꞌa hauꞌniya kavaꞌageꞌmo nehaya vayaꞌmonaganaꞌnimogi maige nasaꞌnimogi maige itaꞌnimogimo maige huꞌa maiꞌnae, huno hapapaiꞌniye.

4Avina yaꞌmo hakaleꞌniya vekamo ava gemae.(Mt 13:1-9; Lu 8:4-8)

1Halate Yesuꞌa Galeliya kotega ani kotu agiꞌnaleꞌmo aepa faino alino apaya maleꞌniye.Asole vayaꞌmo agaetegamo eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo sipifiꞌmo haino faimaiꞌniye. Sipimo anipiꞌmo haneꞌnigeꞌa ani agiꞌnaleꞌmo maiꞌnae. 2Agaemo magoꞌe hunoaeno kalafefa gemo huno alino apayamalenoꞌaeꞌmo, 3Afiyo, huno, mago vekamoꞌa avinayaꞌmo hakalesiyafeꞌmo hoyaꞌalegamo uꞌniye. 4Avina yaꞌmo yaga auno ataleme atalemeuꞌnigenoꞌaeꞌmo mago avina yaꞌmo kateꞌmo asagauno aiꞌnigeꞌa nama anagaꞌmogi eꞌaneꞌnae. 5Mago avina yaꞌmo yafa agotofuleꞌmo aisemopamohaneꞌniya yateꞌmo asagaunoaiꞌniye. Aisemopamo haneꞌniyaꞌmofeꞌmomalage huno hageꞌnigenoꞌaeꞌmo 6yegemoꞌmohaineno neꞌagegenoꞌaeꞌmo leno asaga liꞌniye. Hafuꞌyamo oꞌaeꞌniyaꞌmofeꞌmo ago faluteꞌniye. 7Mago avina yaꞌmo aufe nofiꞌmo haneꞌniya mopafiꞌmo asagauno aiꞌnigeno aufenofiꞌmoꞌa hageno haiꞌneno kino ati kaeꞌnigeno alagamo oꞌaeꞌniye. 8Mago avina yaꞌmoalagepa mopafiꞌmo asagauno aiteno hageno haineno alagamo aeꞌniye. Tetiꞌa alagamoaege sigisitiꞌamo aege vani hataletiꞌamo aege huno aeꞌniye. 9 Gemo afisaya lapakesamohaneꞌnisiyana mani gemo afiyo, huno hapa paiꞌniye.

10 Yesuꞌa agaiꞌageꞌmo maiꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo afiꞌnaya vayaꞌe tuolofuꞌa vayaꞌmogeꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogiꞌeꞌmo eꞌa, mani aeka kalafefa gemo huꞌnana gemo aepaꞌamolaha paiyo, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo 11 Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavafeꞌmo avagemo fala kiꞌniya gemo aepaꞌamo afisayafeꞌmo ago alino lapamiꞌniyaꞌmonanafa malagavayaꞌaifeꞌmo ani agufa aeꞌna kalafefa geꞌageꞌmo huꞌna hapa nepauve.12 Agege agege huꞌa maigayana ageꞌa aeto osuge afige afige huꞌa maigayana afiꞌa

aeto osuge huꞌa maisayafeꞌmo ani agufa aeꞌna kalafefa gemo hapa nepauve.Afiꞌa aeto huteꞌa aiꞌa atagineꞌa Gotitegamo esageno hosu kavaꞌapimo afaꞌa alinooꞌatalesiyafeꞌmo ani agufa aeꞌna kalafefa gemo hapa nepauve,

huno hapa paiꞌniye.

Page 155: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 4:13 152 Maki 4:3613 Hapa paitenoꞌaeꞌmo, ani aeꞌna kalafefa gemo aepaꞌamo oꞌafiꞌnafiye. Ani aeꞌna

kalafefa gemo aepaꞌamo oꞌafiꞌnisayana haiya kava hutapa muki aeꞌna kalafefa gemoaepaꞌamo afigae. 14 Avina yaꞌmo nehakaleya vekamoꞌa Goti geꞌamo nehakale. 15Magoavina yaꞌmo kateꞌmo asagauno aiꞌniya avina yakana huꞌa vayaꞌmogi Goti geꞌamoneꞌafigenoꞌaeꞌmo Sataniꞌa eno apaipafiꞌmo hakaleꞌniya gemo alinino neꞌviye. 16 Magoavina yaꞌmo yafa agotofuleꞌmo asagauno aiꞌniya avina yakana huꞌa vayaꞌmogi Gotigeꞌamo afiteꞌapaeꞌmo malage huꞌa apamogaga neꞌaiye. 17Apamogaga neꞌaiyaꞌmonanafahapafuꞌyaꞌapimo oꞌaeꞌniyaꞌmofeꞌmo aise afinaꞌmo maiꞌnagenoꞌaeꞌmo apakaetegamohanageke yaꞌmo afole aige Goti geꞌamo noꞌafiya vayaꞌmogi apaini huꞌa apatege ne-hageꞌapaeꞌmo malage huꞌa ago asagauꞌa neꞌaiye. 18-19 Mago avina yaꞌmo aufe nofihaneꞌniya mopafiꞌmo asagauno aiꞌniya avina yakana huꞌa mago vayaꞌmogi Goti geꞌamoafiteꞌapaeꞌmo ma mopafi kavafeꞌmo hapausoli huge monimoꞌa humi apateꞌnigeꞌa lusikava huno hapauge magoꞌe yaꞌmo alisayafeꞌmo hapaꞌye huge huꞌa neꞌmaigenoꞌaeꞌmoani kavaꞌmoꞌa Goti geꞌamo ago aeno ati nekaegenoꞌaeꞌmo alagamo noꞌae. 20Mago avinayaꞌmo alagepa mopafiꞌmo asagauno aiꞌniya avina yakana huꞌa mago vayaꞌmogi Gotigeꞌamo afiteꞌapaeꞌmo aliꞌa apaipafiꞌmo neꞌmalagenoꞌaeꞌmo tetiꞌa alagamo aege sigisitiꞌaalagamo aege vani hataletiꞌa alagamo aege huꞌa neꞌmaiye, huno hapa paiꞌniye.

Lamu kanifeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae.(Lu 8:16-18)

21 Hapa paitenoꞌaeꞌmo, lamufiꞌmo kani aeꞌa kaeteꞌapaeꞌmo paketi afeꞌalumelagamalege hipagapiꞌmo malege huꞌa neꞌmalafiye. Haꞌao hiꞌyalamutekeꞌmo neꞌmalae.22Muki yaꞌamo fala kino haneꞌniyanageno henagaꞌamo afole aigiye. Muki yaꞌamo aenoati kae maleꞌniyanageno henagaꞌamo ha le yategamo afole aigiye. 23 Gemo neꞌafisayalapakesamo haneꞌnisiyana mani gemo afiyo. 24 Gemo neꞌafitapaeꞌmo alagepa hutapalapakesamo afiyo. Afitetapaeꞌmo lapaipa lapakesamo neꞌamisagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa anikava huno lapamigiye. Alagepa hutapa neꞌafisayana magoꞌe huno alino lapamigiye.25 Aliꞌnaya vayaꞌaina magoꞌe huno alino apamigiye. Oꞌaliꞌnisaya vayaꞌai apayapatiꞌmoaiseꞌamo aliꞌnisaya yaꞌmo hapafaleno atalegaiye, huno hapa paiꞌniye.

26 Hapa paitenoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kava huno mago vekamoꞌa avinayaꞌmo hoyafiꞌmo nehakale. 27 Haniꞌilagamo havaege felugamo umenitata huge ne-higenoꞌaeꞌmo avina yaꞌmo nehageyaꞌmonanafa noꞌage. 28 Mopamokeꞌmo ani agufaaliꞌyaꞌmo neꞌaligeno neꞌyaꞌmo afole neꞌaiye. Hogoteno yosaꞌageꞌmo hagetenoꞌaekeꞌmohaitaꞌamomaleteno neꞌyaꞌamo afole neꞌaiye. 29Neꞌyaꞌamo nelegenoꞌaeꞌmo ani vekamoꞌanaipeletiꞌmo heno hatagauno neꞌaliye, huno hapa paiꞌniye.

Masateti avina yafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Mt 13:31-32; Lu 13:18-19)

30 Hapa paitenoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavaꞌmoꞌa na agufa kavakana hunohaneꞌniye. Ani kavafeꞌmo haiya agufa aune gemo hisune. 31 Ina kavaꞌmo huno magovekamoꞌa aise avina yaꞌmo agiꞌamo masateti avina yaꞌmo hakaleꞌniye. Muki avinayaꞌamo alopa avina yaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo ani aise avina yaꞌmo ago aeno aga seꞌniye.32 Aise avina yaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa hakale maleꞌnigenoꞌaeꞌmo hagenuno hainoalopa hetenoꞌaeꞌmo muki neꞌyaꞌamo ago aeno aga seno akopamo aeꞌnigeꞌapaeꞌmo namaanagaꞌmogimo akopaꞌamo ulunapiꞌmo apanoꞌmo nekiye, huno hapa paiꞌniye. 33 Yesuꞌamagoꞌe huno ani agufa aeno kalafefa gefatiꞌmo afaꞌa afisayafeꞌmo aeno hakalo hunohapa paiꞌniye. 34 Aeno kalafefa geꞌageꞌmo huno hapa paiꞌniyaꞌmonanafa agaiꞌagekeꞌmomaiꞌnenoꞌaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifekeꞌmo ani gemo aepaꞌamo hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa yasiꞌe aniꞌeꞌmo afaꞌa haneꞌao, huno huꞌniya gemae(Mt 8:23-27; Lu 8:22-25)

35 Ani afinaꞌmo uneꞌamo Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, mugagayaga faligamovigetao, huno hapa paiꞌniye. 36Hapa paiꞌnigeꞌa muki vayaꞌamo apataleꞌa Yesuꞌa maiꞌniyasipifiꞌmo haiꞌa maiteꞌa avaleliꞌa uꞌnae. Neꞌvagenoꞌaeꞌmo mago alu sipiꞌeꞌmo uꞌnigeꞌa

Page 156: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 4:37 153 Maki 5:20lokaeliꞌa uꞌnae. 37Neꞌvagenoꞌaeꞌmo lusi kava huno yasimo aliteno aniꞌmo aino holakauholakau huno haineno sipifiꞌmo aeno havaiteꞌnigeno aeno lapanegefeꞌmo huꞌniye.38 Yesuꞌa sipimo akamelegamo afita aino havaeno maiꞌniye. Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogihauneꞌa ateꞌneꞌapaeꞌmo, tisao, huꞌa, lagaemo aise afinaꞌmo aniꞌmonesuna agufa kavaꞌmonehunanagi lagaefeꞌmo kagesamo noꞌafipiye, huꞌa ha paiꞌnae. 39 He tino yasieꞌmo gehauteno anifeꞌmo, afaꞌa maiyo, huno huꞌnigeno yasimo hano huꞌnigeno aniꞌmo afaꞌahaneꞌniye. 40 Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, na kava higetapa lusi kava hutapakoli nehae. Na kava higetapaeꞌmo nagaefeꞌmo lapakesa afitapa fatago nosae, huno hapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmo 41 lusi kava huꞌa koli nehuꞌa apakaiꞌapimo ge huge afige huꞌapaeꞌmo,na agufa vekamo maiꞌniye. Yasimoꞌe aniꞌmoꞌeꞌmo geꞌamo neꞌafiꞌae, huꞌa huꞌnae.

5Hosu apaune vayaꞌmo mago vekamo aipafiꞌmo maiꞌnaya vekamo ava gemae.(Mt 8:28-34; Lu 8:26-39)

1 Apakaemo ani kotuꞌmo lakaeꞌa Gatalini vayaꞌmo neꞌmaiya aupilagamo uꞌa avaꞌyihuꞌnae. 2 Yesuꞌa sipifatiꞌmo emine neꞌegenoꞌaeꞌmo hosu apaune vayaꞌmo aipafiꞌmomaiꞌnaya vekamo kanolufilagatiꞌmo neꞌegeꞌa fotu huꞌnae. 3 Ani vekamo vayaꞌmo kiꞌaneꞌapataya yafaka kanolufilaga neꞌmaigeꞌapaeꞌmo mago vayaꞌmogimo uꞌa atafaugefehuꞌnayana afaꞌa oꞌatafauge seli nofitetiꞌmo kiꞌa ategefe huꞌnayana afaꞌa kiꞌa oꞌategehuꞌnaya vekae. 4 Mago vayaꞌmogimo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo aiyalateꞌmo hanikapuaiꞌa atege ayatalateꞌmo seli nofitetiꞌmo kiꞌa atege huꞌnayaꞌmonanafa seli nofiꞌmo alinokapalu aege hanikapumo aino lo aege huno maiꞌnigeꞌapaeꞌmo afaꞌa yagaiꞌa oꞌateꞌnae.5 Muki afinaꞌmo felugaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo kanolufilagaꞌe avelegaꞌeꞌmo umenitata ne-hunoꞌaeꞌmo lusi kava huno kagegage nehunoꞌaeꞌmo agaiꞌa agufamo yafatetiꞌmo henohatagauno maiꞌniye.

6-7 Agaemo afagitegatiꞌmo Yesuꞌmo agetenoꞌaeꞌmo nagu nagu huno eno aiyafiꞌmoaleꞌya faiꞌnenoꞌaeꞌmo alopa gefatiꞌmo mono hunoꞌaeꞌmo, Yesuo, huno, Hogote vekamoanaga vekamoGotimafaꞌneꞌamogae, huno, nagaetegamona agufa kavaꞌmo huka natege-feꞌmo neꞌane. Goti agiꞌaletiꞌmo kagoꞌya ataleteka hukaeꞌmo, kagafu kisiya yaꞌmo aliꞌnaokamiguve, huka naha paiyo, huno ha paiꞌniye. 8 Hogoteno Yesuꞌa hunoꞌaeꞌmo, hosuaune neo, huno, aipafatiꞌmo emikeno, huno huꞌniyaꞌmofeꞌmo ani gemohuꞌniye. 9Yesuꞌa,kagikamo ina lagae, huno afigeꞌnigenoꞌaeꞌmo lagaemoasole vayaꞌmomaiꞌnonaꞌmofeꞌmonagiꞌnimo asole vayaꞌnae, huno ha paitenoꞌaeꞌmo, 10 kahao ke hovanagi afagitega alikalaha faika olatalo, huno huge huge huno maiꞌniye. 11 Inagi asole afu anagaꞌmo aveleꞌmoneꞌa maiꞌnae. 12Hosu apaune vayaꞌmogi, alika laha faitalegeta afu anagaꞌai apaipafiꞌmohaita maino, huꞌa afi geꞌnae. 13 Yesuꞌa, kanalenagi afaꞌa viyo, huno huꞌnigeꞌa hosuapaune vayaꞌmo aipafatiꞌmo emi eꞌa tu tauseniꞌa agufa afu anagaꞌai apaipafiꞌmo faleꞌahaiꞌnageꞌapaeꞌmo aulafifatiꞌmo nagu nagu huꞌa uꞌa lamiꞌa ani kotupiꞌmo asagauꞌa aiteꞌaaniꞌmo neteꞌa faliꞌnae.

14 Ani afuleꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmo apaune heꞌuꞌa taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmohapa paige alu haopalega uꞌa hapa paige huꞌa hapa paiꞌnageꞌa afiteꞌapaeꞌmo age-sayafeꞌmo eꞌnae. 15 Apakaemo Yesutegamo eꞌa agayana hosu apaune vayaꞌmoaipafatiꞌmo alino hapafaitaleꞌniya vekamoꞌmo kukenamo alino vaiteno mopafiꞌmo faimaiꞌnigeno agesamo aino halo aiꞌnigenomaiꞌnigeꞌa eꞌa ageteꞌapaeꞌmo koli huꞌnae. 16Anikavaꞌmo ageꞌnaya vayaꞌmogimo hosu apaune vayaꞌmo aipafiꞌmo maiꞌnaya vekaeꞌmo avagemo huge afu anagaꞌaifeꞌmo apava gemo huge huꞌa hapa paiꞌnae. 17 Hapa paiꞌnageꞌaafiteꞌapaeꞌmo Yesufeꞌmo, kahao ke honanagi mani kotetiꞌmo ataleka uvo, huꞌa hapaiꞌnae. 18 Yesuꞌa sipifiꞌmo haiꞌnigenoꞌaeꞌmo hosu apaune vayaꞌmo aipafatiꞌmo alinohapafaino apataleꞌniya vekamoꞌmo, kahao ke hove, huno, kagaeꞌeꞌmo ugesugi navalelikaugapiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo 19Yesuꞌa, haꞌao, huno, vayakalegageꞌmo uka Ala kavaneꞌmoꞌa lusi kava hunohauhuno kateteno kahamaeꞌniya kavafeꞌmo ava gemohukahapapaiyo, huno ha paiꞌniye. 20 Ha paiꞌnigeno uno naya loleꞌa taonimo agiꞌamo Nekapolisi

Page 157: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 5:21 154 Maki 5:43

kotegamo umenitata huno Yesuꞌa lusi kava huno ha maeꞌniya kavafeꞌmo ava gemo aenohakalo huno hapa paimale hapa paimale hulino uꞌnigeꞌa ani gemo afiteꞌapaeꞌmo hapauaiꞌnae.

Yailasi aꞌmafaꞌneꞌe mago kaita hauꞌniya a kanoꞌefeꞌmo anava gemo huꞌniya gemae(Mt 9:18-26; Lu 8:40-56)

21 Yesuꞌa halate mugagayaga faligamo lakaenuno ani agiꞌnaleꞌmo maiꞌnigeꞌapaeꞌmoasole vayaꞌmo eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnae. 22-23 Maiꞌnageno Yailasiꞌa Yu vayaꞌaimonoteꞌmo neꞌyagaiya vekamoꞌa eno Yesuꞌmo agetenoꞌaeꞌmo aiyafiꞌmo agoꞌya fainomaiꞌnenoꞌaeꞌmo, kahao ke hove, huno, aꞌmafaꞌneꞌnimo aise afinaꞌmo ago faligefehuꞌnigeꞌnaeꞌmo huvanagi halate alagepa huno maisiyafeꞌmo eka agufaleꞌmo kayaꞌmomaleka ato, huno lokiya ge huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo 24 Yesuꞌa agaeꞌeꞌmo uꞌniye.Neꞌvigeꞌapaeꞌmo faiꞌa ku aili ku aili huꞌa maleꞌa apaliniꞌa uꞌnae.

25 Mago a kanomo tuolofuꞌa kafugamo aiguꞌyaꞌmo hauge hauge huno maiꞌniya akanomo maiꞌniye. 26 Agaemo alu lota vaya alu lota vayaꞌaitegamo uge uge huꞌniyanaha oꞌmaeꞌnageno lusi agafu kiꞌnigeno muki moniꞌamo ataleꞌniyana ha okeno magoꞌehuno hauge hauge huno maiꞌniye. 27-28 Agaemo Yesufeꞌmo ava gemo afitenoꞌaeꞌmoasole vayaꞌeꞌmo eno magokepi lokaelino neꞌenoꞌaeꞌmo, kukenaꞌaleꞌmo ame alisuvanaaiguꞌyaꞌnimo alagi nahagegaiye, huno agesamo afiteno akamelegatiꞌmo eno kuke-naꞌaleꞌmo ame aliꞌniye. 29Ame neꞌaligenoꞌaeꞌmo aiguꞌyaꞌamo malage huno hageꞌnigenoagufafilagamo alino amalagino ageꞌniye. 30 Ame neꞌaligenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa ageyanaagufafatiꞌmo himamuꞌamo ago uꞌnigeno ageꞌniye. Agetenoꞌaeꞌmo muki vayaꞌeꞌmomagokepi neꞌenoꞌaeꞌmo aino afe leno, ina laꞌmo kukenaꞌnileꞌmo ame aliꞌniye, hunoapafi geꞌniye. 31 Apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, asolevayaꞌmogimo maleꞌa kapaliniꞌa neꞌvagi na kava higekaeꞌmo ina laꞌmo kukenaꞌnileꞌmoame aliꞌniye, huka nehane, huꞌa afi geꞌnae.

32 Yesuꞌa ame aliꞌniya vekamo agesiyafeꞌmo aulaga halino apakelinunenohuꞌniye. 33 Aulaga halino neꞌapakegenoꞌaeꞌmo ani a kanomoꞌa agufafilagamo afoleaiꞌniya kavaꞌmo agetenoꞌaeꞌmo eno aiyafiꞌmo agoꞌya faiꞌneno koli huteno atetenehaigenoꞌaeꞌmo Yesufeꞌmo muki kavaꞌaeꞌmo lama ge huno ava gemo huno hapaiꞌniye. 34 Ani gemo ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, aꞌmafaꞌneo, huno, kagesa afika fatagohuꞌnana kavakamoꞌa alino alagepa huno kateꞌniyanagi uka alagepa huka maigenoꞌaokaipamoꞌmo falu hino, huno ha paiꞌniye. 35Ha nepaigeꞌapaeꞌmo mago vayaꞌmo YailasiꞌaYu vayaꞌai monoteꞌmo neꞌyagaiya vekamo notegatiꞌmo eꞌapaeꞌmo, aꞌmafaꞌnekamo agofaliꞌnigi na kava higeka tisa vekamo alaga haesiya yaꞌmo alika neꞌamine, huꞌa ha paiꞌnae.36 Yesuꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo monote neꞌyagaiya vekaeꞌmo ha painoꞌaeꞌmo, koliosuka nagaefekeꞌmo kagesa afika fatago huvo, huno ha paiteno 37 muki vayaꞌaifeꞌmo,oꞌmetapa afaꞌa maiyo, huno hapa paiteno Pitaꞌagi Yemisiꞌagi Yemisi aganaꞌamoYoniꞌagi huno apavalelino uꞌniye. 38 Monote neꞌyagaiya vekamo noteꞌmo uꞌa avaꞌyihuteꞌapaeꞌmo Yesuꞌa apakeyana ani vayaꞌmogi apano aeteꞌa faiyosago faiꞌa aviꞌyanehageno apakeꞌniye. 39Agaemo nopiꞌmo nehainoꞌaeꞌmo, na kava higetapaeꞌmo lapanoaetetapa aviꞌya nehae. Ani aꞌmafaꞌnemo ofaliꞌnifa afaꞌa au kaleno maiꞌniye, huno hapapaiꞌniye. 40 Hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa kigi huꞌa ateꞌnagenoꞌaeꞌmo mukivayaꞌamo ago alino hapa faitalegeꞌa kumataga lamiꞌnae. Agaemo ani aꞌmafaꞌnemoitaꞌafoꞌalaꞌmoganimogi agaemo avagi huꞌa eꞌnaya vayanagi huno apavalelino aniaꞌmafaꞌnemo maleꞌnaya nopiꞌmo haiꞌnae. 41 Ayateꞌmo neꞌalinoꞌaeꞌmo, talita kumi,huno huꞌniye. Ani gemo aepaꞌamo haneꞌniyana aise aꞌmafaꞌneo, huꞌna, he tiyo, huꞌnakaha nepauve, huno huꞌniye. 42 Huno nehigenoꞌaeꞌmo malage huno he tino umenitatahuꞌniye. Ani aꞌmafaꞌnemo tuolofuꞌa kafugamo maiꞌniya aꞌmafaꞌnemae. Umenitatahuꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa hapau aiꞌnae. 43 Yesuꞌa lokiya gemo huno hapapaitenoꞌaeꞌmo, mago vayaꞌaifeꞌmo utapa hapa opaiyo, huno ha paiteno, mago neꞌyaꞌmoalitapa amiyo, huno hapa paiꞌniye.

Page 158: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 6:1 155 Maki 6:17-186

Nasalasa taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogi Yesufeꞌmo apakameꞌyamo amiꞌnaya gemae(Mt 13:53-58; Lu 4:16-30)

1 Yesuꞌa ani kotegamo ataleno koꞌalegamo uꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmoakamehuꞌa uꞌnae. 2Agaemo Sapati afinaꞌmoYu vayaꞌaimononopiꞌmohainomono gemoaepa faino alino apaya maleꞌniye. Asole vayaꞌmogi ani gemo afiꞌa hapau aiteꞌapaeꞌmo,mani vekamoꞌa ani gemo haiyaꞌaletiꞌmo aliꞌniye. Alagepa agesa afi yaꞌmo haiyaagufa agesa afi yaꞌmo aliꞌniyaꞌmofeꞌmo noꞌagona agufa lokiya aune kavaꞌmo nehiye.3 Lagaemo ageꞌnonana afaꞌa no nekiya vekamo maiꞌniye. Maliya mafaꞌnemo maiꞌnigetaageteta aganaꞌamogimo Yemisiꞌagi Yosesiꞌagi Yutasiꞌagi Saimoniꞌagi huta apaketetaasaꞌamogiꞌeꞌmo magokepi lokaeta maiꞌnone, huꞌa huteꞌa hosu apaipamo kaliꞌa ateteꞌaapakameꞌyamo amiꞌnae.

4 Yesuꞌa, Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoꞌa mukihaopalegamo agi haneꞌniyaꞌmonanafa afamo anagaꞌafiꞌe koꞌalega vayaꞌaitegaꞌeꞌmo agiohaneꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 5 Agaemo koꞌalegamo noꞌagaya agufa lokiya aunekavaꞌmo afaꞌa osuꞌniye. Afaꞌa osuꞌniyaꞌmonanafa magoke magoke vayaꞌmo kaitahapauꞌniya vayaꞌaiteꞌmo ayaꞌmo maleꞌneno alino hapageno apateꞌniye. 6 Agaefeꞌmoapakesa afiꞌa fatago osuꞌnayaꞌmofeꞌmo agesa alaꞌamo afiꞌniye. Apatalenuno Goti geꞌamohapa paimale hapa paimale hulino uneno huꞌniye.

Yesuꞌa tuolofuꞌa vayaꞌmo alino apategeꞌa uꞌnaya gemae(Mt 10:5-15; Lu 9:1-6)

7 Yesuꞌa tuolofuꞌa vayaꞌaifeꞌmo, eyo, huno huꞌnigeꞌa agaetegamo eꞌnageno lolevekalaꞌmo alino lokaeno anatete anatete huteno alino apatesigeꞌa uꞌa hosu apaunevayaꞌmo aliꞌa hapafaiꞌa apatalesayafeꞌmo himamuꞌamo alino apamiꞌniye. 8-9Apamitenohapa painoꞌaeꞌmo, muki asole yatapimo alinitapa oꞌviyo. Kunagi peleti mayagi ku-tapifi monigi hutapa alinitapa oꞌviyo. Hayopa kayotapimo alitetapa suꞌmo vaite-tapa magoke siotimo vaitetapa viyo. 10 Utapa taonifiꞌmo avaꞌyi hutetapa magokenopiꞌmo haitapa maiꞌnetapa henagaꞌamo ataletapa viyo. 11 Neꞌvisageꞌapaeꞌmo magotaonifiꞌmo maiꞌnisaya vayaꞌmogimo aliꞌa falu fala huꞌa olapateꞌa getapimo oꞌafisayanaGotiꞌa kavatieꞌmo ohauꞌniye, huꞌa agesayafeꞌmo apataletapa ugefeꞌmo nehutapaeꞌmolapaiyalegatiꞌmo mumusopamo alitapa fopo hutaletapa viyo. Lama ge lapa nepauve,Gotiꞌa agoti huno apatesiya afinaꞌmo Sotomi taonifiꞌe Gomola taonifiꞌeꞌmo maiꞌnayavayaꞌmogi mago hosu yaꞌmo aligayaꞌmonanafa ani taonifiꞌmo maiꞌnisaya vayaꞌmogimagoꞌe huꞌa lusi hosu yaꞌmo aligae, huno hapa paiꞌniye. 12Uꞌapaeꞌmo, lapaipamo alitapaafe leyo, huꞌa Goti geꞌamo hapa paiꞌnae. 13 Apakaemo vayaꞌai apaipafatiꞌmo asole hosuapaune vayaꞌmo aliꞌa hapa faiꞌa apatalege kaita hapauꞌniya vayaꞌaiteꞌmo uvelimo faleꞌaapateꞌneꞌa aliꞌa hapageꞌa apatege huꞌnae.

Aniꞌmo faleno neꞌapateya Yoniꞌmo ago faliꞌniya gemae(Mt 14:1-12; Lu 3:19-20; 9:7-9)

14 Muki haopalegamo maiꞌnaya vayaꞌmogimo Yesu agiꞌamo afiꞌnagenoꞌaeꞌmo gamanivekamo yagaino neꞌapateya vekamo Helotiꞌeꞌmo afiꞌniye. Afitenoꞌaeꞌmo, Yoniꞌa anifaleno neꞌapateya vekamo kanolufatiꞌmo ago he tiꞌniyaꞌmofeꞌmo aipafatiꞌmo hima-muꞌaletiꞌmo noꞌagaya lokiya kavaꞌmo nehiye, huno huꞌniye. 15Mago vayaꞌamogi huꞌa-paeꞌmo, Ilaiyaꞌamaiꞌniye, huꞌa huꞌnageꞌamago vayaꞌamogi huꞌapaeꞌmo, Gotitegati gemoalinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamo akeyaꞌvilaga vayaꞌmoGotitegati gemoalini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa paiꞌnaya vayakana huno maiꞌniye, huꞌa huꞌnae. 16 Anigemo huꞌnayaꞌmonanafa Helotiꞌa hunoꞌaeꞌmo, Yoniꞌa lugoꞌamo ago heꞌna hatagauꞌnaataleꞌnova vekamo kanolufatiꞌmo ago he tiꞌniye, huno huꞌniye.

17-18Hogoteno Helotiꞌa ati vayaꞌmo alino apateꞌnigeꞌa uꞌa Yoniꞌa atafauꞌa kalavusi huꞌaateꞌnae. Helotiꞌa aganaꞌamoꞌmo Filipi aꞌmo agiꞌamo Helotiyasitefeꞌmo kalavusi hunoateꞌniye. Helotiꞌa Helotiyasiꞌmo aliꞌnigeno Yoniꞌa, kaganakamo aꞌmo aliꞌnana kavaꞌmo

Page 159: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 6:19 156 Maki 6:41Goti keꞌaepa gemo ago amagika ataleꞌnane, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 19 HelotiyasiꞌaYonifeꞌmo hosu aipamo kaliꞌnigeno amagigefeꞌmo huꞌniyaꞌmonanafa afaꞌa oꞌamag-iꞌniye. 20 Helotiꞌa, Yoniꞌa aote vekamo fatago kavaꞌageꞌmo nehiya nene, huno agesamoafiteno Yonifeꞌmo koli huteno yagaino ateꞌniyaꞌmofeꞌmo Helotiyasiꞌa afaꞌa oꞌamagiꞌniye.Helotiꞌa Yoni geꞌamo afiteno asole kavatefeꞌmo akame huteno magoꞌe huno geꞌamoafisiyafeꞌmo hauꞌniye. 21 Helotiꞌa itaꞌamoꞌmo alino ateꞌniya afinaꞌmo halate afoleaiꞌnigeno yagita huꞌnigeꞌapaeꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya gamani vayanagi ati vayaꞌaiteꞌmoyagaiꞌa neꞌapataya vayanagi Galeliya kotega ala apaki vayanagi huꞌa eꞌa ani neꞌyaꞌmoneꞌnae. Ani afinaꞌmo Helotiyasiꞌa Yoniꞌmo amagisiya kaꞌmo ago ageꞌniye. 22Helotiyasiꞌaaꞌmafaꞌneꞌamoꞌmo yagita huꞌnaya nopiꞌmohaineno oaeꞌnigeꞌapaeꞌmoHelotiꞌemagokepilokaeꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo ageteꞌapaeꞌmo amuse huꞌa ateteꞌa yagaino neꞌapateyakini vekamoꞌa, na agufa yafeꞌmo kahauꞌnisifigi naha paiyo afaꞌa kamiguve. 23 Yagaikaneꞌapatana yapatiꞌmo folagapatiꞌmo alika fako huka magokayagaꞌamo namiyo, hukahisanaꞌmoꞌmo afaꞌa aliꞌna fako huꞌna kamiguve, huno agoꞌyamo ataleno ha paiꞌniye.24 Ani aꞌmafaꞌnemoꞌmo uno itaꞌamofeꞌmo, na agufa yaꞌmo namiyo, huꞌna hisuve,huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, Yoniꞌa aniꞌmo faleno neꞌapateya vekamo lugoꞌamo hekahatagauka agenopaꞌamo alinikeka namiyo, huka ha paiyo, huno ha paiꞌniye. 25Malagehuno uno kini vekaeꞌmo, kagaemo Yoniꞌa aniꞌmo faleno neꞌapateya vekamo lugoꞌamoheka hatagauka agenopaꞌamo alika yuvapafiꞌmo maleteka alinikeka namiyo, huno hapaiꞌnigenoꞌaeꞌmo 26kini vekamoꞌa lusi kava huno aipamoꞌmo kana huꞌniye. Huꞌniyaꞌmo-nanafa hogoteno agoꞌyamo ataleteno ge huꞌnigeꞌa magokepiꞌmo lokaeꞌa maiꞌnaya vayaꞌ-mogimo ago ageꞌnayaꞌmofeꞌmo haꞌao huno hisiyafeꞌmo ohauꞌniye. 27-28 Kini vekamoꞌamalage huno ati vekaeꞌmo, uka Yoni lugoꞌamo heka hatagauka agenopaꞌamo yuva-pafiꞌmo alika maleka alinika eno, huno ha paiteno alino ateꞌnigeno kalavusi nopatiꞌmohaino Yoni lugoꞌamo heno hatagauno agenopaꞌamo yuvapafiꞌmo alinomaleno alininenoani aꞌmafaꞌnemo amiꞌnigeno alininuno itaꞌamoꞌmo amiꞌniye. 29 Yoni geꞌamo neꞌafiyavayaꞌmogi ani gemo afiteꞌapaeꞌmo eꞌa agufaꞌamo aliniꞌuꞌa kiꞌa ateꞌnae.

Apa vayaꞌmo atagi neꞌeꞌa maiꞌnageno Yesuꞌa faefu tauseniꞌa vayaꞌmo neꞌyaꞌmo apamiꞌniyagemae

(Mt 14:13-21; Lu 9:10-17; Yo 6:1-13)30Kiꞌa atetageꞌapaeꞌmo apa vayaꞌmo alino apateꞌnigeꞌa uꞌnayategatiꞌmo aiꞌa atagi neꞌa

Yesutegamo eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo ma kavaꞌmo huꞌnone ma gemo alitaapaya maleꞌnone, huꞌa ha paiꞌnae. 31Ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, lagaiꞌatigeꞌmo kaꞌme koteg-amo mago afinaꞌmo uta maita falu hugune, huno hapa paiꞌniye. Asole vayakoꞌmo uꞌeꞌahuꞌnageꞌapaeꞌmoneꞌyaꞌmonesaya kanaꞌapimo alagi ohaneꞌniyaꞌmofeꞌmae. 32Hunohapapaiꞌnigeꞌa sipifiꞌmo haiꞌa maiteꞌa apakaiꞌapigeꞌmo kaꞌme kotegamo uꞌnayaꞌmonanafa33asole vayaꞌmogi ago apaketeꞌapaeꞌmo, apakaemae, huꞌa huteꞌa asole taonifatiꞌmo nagunagu huꞌa uꞌnae. Uꞌa aeꞌa apaka seꞌa uꞌa hogoteꞌa avaꞌyi huꞌnageno 34Yesuꞌa sipifatiꞌmoemineno apakeyana asole vayaꞌmo eꞌa maiꞌnageno apaketenoꞌaeꞌmo, sipisipile neꞌya-gaiya vekamo oꞌmaiꞌnigeꞌa afa sipisipigana huꞌa maiꞌnae, huteno hau huno apatetenoaepa faino alino apaya maleꞌniye. 35-36 Yegemo lamino falegefe huꞌnigeꞌapaeꞌmogeꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi eꞌa ha paiꞌapaeꞌmo, kaꞌme kotegamo eta maiꞌnonaꞌmofeꞌmoneꞌyaꞌapimo ohaneꞌnigeno yegemo lamino falegefe huꞌnigi alika apategeꞌapao uꞌeꞌahuꞌa hoyalegatiꞌe taonifilagatiꞌeꞌmo neꞌyaꞌapimo miya faiyo, huꞌa ha paiꞌnae. 37 Hapaiꞌnagenoꞌaeꞌmo, lapakaemo neꞌyaꞌmo apamiyo, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, lagaemoneꞌyaꞌmo apamisuna yaꞌmo ohaneꞌniyanageta tu hataleti kinaletiꞌmo uta peleti mayamomiya failiteta apamisunafeꞌmo kahauꞌnifiye, huꞌa afi geꞌnae. 38Afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, La-pakaemonamagi peletimayamo aliꞌnae. Utapa ageyo, hunohuꞌnigeꞌa uꞌa ageteꞌapaeꞌmofaefuꞌa peleti mayaꞌe lole noyamelaꞌeꞌmo haneꞌniye, huꞌa ha paiꞌnae.

39 Agaemo, lapaote lapaote hutapa kahauleꞌmo itopale maiyo, hutapa hapa paiyo,huno hapa paiꞌniye. 40 Ani kavaꞌmo huꞌa fifitiꞌa vayaꞌmo maige vani hataletiꞌa vayaꞌmomaige huꞌa kahauleꞌmo itopaleꞌmo maiꞌnae. 41 Agaemo faefuꞌa peleti mayaꞌe lole

Page 160: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 6:42 157 Maki 7:5noyamelaꞌeꞌmo aliꞌneno alino maku huno kokuꞌnapiꞌmo ageteno hao ke hetenoꞌaeꞌmopeleti mayamo alino akaya heno geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaina apamiꞌnigeꞌa aliꞌa apamiꞌnae.Ani kavaꞌmo huno lole noyamelaꞌeꞌmo alino akaya heno apamiꞌniye. 42 Apamiꞌnigeꞌaaliꞌa apamiꞌnageꞌa neꞌa apamu huꞌnae. 43 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi neꞌa apamu huteꞌaatalaya atupaꞌamo aliꞌa tuolofuꞌa honafa yuvapafiꞌmo maleꞌa havai teꞌnae. 44 Faefutauseniꞌa agufa vayaꞌmogimo ani neꞌyaꞌmo neꞌnae.

Yesuꞌa ani agotofuleꞌmo eꞌniya gemae(Mt 14:22-23; Yo 6:16-21)

45 Yesuꞌa malage huno geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, sipifiꞌmo uta haitetapa anifaliga Metasaita taonifiꞌmo utapa hogo netegeꞌnao, huno hapa paiteno asole vayaꞌmoalino apateꞌnigeꞌa uꞌnae. 46Utageno Yesuꞌa nunumuꞌmo hisayafeꞌmo avefiꞌmo haiꞌniye.47 Hani huꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo sipifiꞌmo ani kotu folagapiꞌmo neꞌ-vagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa agaiꞌageꞌmo mopafiꞌmo maiꞌniye. 48 Maiꞌnenoꞌaeꞌmo apakeyanayasimoꞌmo alino agoꞌya faiꞌnigeꞌapaeꞌmo latapa kayotetiꞌmo aniꞌmo avaleꞌa aliꞌaapakamelaga ataleme ataleme uꞌnayana afaꞌa oꞌuꞌnae. Kotigefeꞌmo nehigenoꞌaeꞌmoapakaetegamo ani agotofuleꞌmo eno aeno apaka seno visiyafeꞌmo 49 ani agotofuleꞌmoneꞌegeꞌa ageteꞌapaeꞌmo, afene, huꞌa apakesamo afiteꞌa avovo huꞌnae. 50Mukiꞌamogimoageteꞌa lusi kava huꞌa koli huꞌnayaꞌmofeꞌmae. Maiꞌnagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa malage hunohapa painoꞌaeꞌmo, lokiya vaitapa maiyo. Nagaekeꞌmo neꞌovanagi koli osiyo, hunohapa paiteno 51 sipifiꞌmo haineno apakaeꞌeꞌmo magokepi maiꞌnigeno yasimo alino hanohuꞌnigeꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa hapau aiꞌnae. 52 Yesuꞌa aise peleti mayaletiꞌmo alinomagoꞌe peleti mayamo alo huno apamiꞌniya kavafeꞌmo alagepa huꞌa apakesamo oꞌafiꞌ-nayaꞌmonanafa apakesamo ago akaniꞌniya vayakana huꞌa maiꞌnayaꞌmofeꞌmo yasimoalino hano huꞌnigeꞌapaeꞌmo hapau aiꞌnae.

Yesuꞌa Genesaleti kotegamo uno kaita hapauꞌniya vayaꞌmo alino hapageno apateꞌniya gemae(Mt 14:34-36)

53Aniꞌmo lakaeꞌuꞌa Genesaleti kotegamo avaꞌyi huteꞌapaeꞌmo sipimo nofi aeꞌa ateꞌnae.54 Sipifatiꞌmo uꞌa lamiꞌnageꞌa ageteꞌapaeꞌmo Yesuꞌmae, huꞌa ageꞌnae. 55 Ageteꞌa anilemaiꞌnaya vayaꞌmo nagu nagu huꞌa uꞌeꞌa huꞌa muki aupilagatiꞌmo kaita hapauꞌniyavayaꞌaina hiꞌyopa kayoꞌapileꞌmo aliꞌa havaeꞌa apateteꞌa Yesuꞌa ani aupilagamo maiꞌniye,huꞌa huꞌnaya yategamo apavaleliꞌa eꞌnae. 56 Yesuꞌa aise taonifinagi alopa taonifinagimuki aupilagagi huno umenitata huno maiꞌnigeꞌapaeꞌmo kaita hapauꞌniya vayaꞌainaapavaleliꞌeꞌa maketi kumateꞌmo apateꞌnageꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo kaita hapauꞌniya vayaꞌ-mogimo ge huꞌapaeꞌmo, kahao ke honanageta kukenakamo atupaꞌaleꞌmo ame aligesune,huꞌa huteꞌa ame aliꞌnae. Muki ame aliꞌnaya vayaꞌai kaitaꞌapimo alino hapagenoapateꞌniye.

7Yu vayaꞌmogi apakinago vayaꞌaifeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 15:1-9)

1 Falasi mono vayaꞌe keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌeꞌmoYulusalemu kotegatiꞌmo Yesutegamo eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnae. 2 Maiꞌneꞌapaeꞌmoapakayana mago Yesu geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi Yu mono gemo akame huꞌa apayaꞌmosese osuꞌneꞌa neꞌyaꞌmo afaꞌa aliꞌa neꞌnageꞌa apaketeꞌapaeꞌmo, hosu kavaꞌmo nehae, huꞌahuꞌnae. 3Falasimono vayaꞌemuki Yu vayaꞌmogiꞌeꞌmo apakinago vayaꞌai geꞌapimo akamehisayafeꞌmo apayaꞌmo sese osuꞌnisayana neꞌyaꞌmo afaꞌa aliꞌa oꞌnegae. 4Maketi kumate-gatiꞌmo eꞌapaeꞌmo apayaꞌmo sese osuꞌnisayana neꞌyaꞌmo afaꞌa aliꞌa oꞌnegae. Apakaemoapakinago vayaꞌai keꞌaepa gemo asole gemo akame huteꞌa kapuꞌapigi samoꞌapigi yuva-paꞌapigi hipaꞌapigi huꞌa sese nehae. 5 Falasi mono vayaꞌe keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌaaliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo Yesufeꞌmo ani kavafeꞌmo, Na kava higeꞌapaeꞌmogekamo neꞌafiya vayaꞌmogi laginago vayaꞌai keꞌaepa gemo akame huꞌa apayaꞌmo sese

Page 161: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 7:6 158 Maki 7:25-26osuꞌneꞌa neꞌyaꞌmo fiku aliꞌa neꞌnae, huꞌa afi geꞌnae. 6Huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, Aiyeyaꞌalapakaefeꞌmo alagi lama gemo Gotitegatiꞌmo aliꞌniye. Lapakaemo aetapa ati nekayavayane. Aiyeyaꞌa hunoꞌaeꞌmo,Ani vayaꞌmogi apavayaꞌaletikeꞌmo nagiꞌnileꞌmo aliꞌa asaga huꞌa neꞌnatayaꞌmonanafa

apaipaꞌamoꞌmo afagiꞌaleꞌmo haneꞌniye. 7Nagaefeꞌmo fikumomono nehae. Vayaꞌmogimoafisayafeꞌmo ma mopafi vayaꞌai keꞌaepa gemo aliꞌa apaya neꞌmalae,

huno avoꞌmo kae maleꞌniye. 8 Ani gelefeꞌmo lapakaemo Goti keꞌaepa geꞌamo ataletapamamopafi vayaꞌai geꞌapimo akame nehae. Akame nehutapa kapugi samogi muki yanagihutapa sese nehae. 9 Goti keꞌaepa geꞌamo ataletapa lapakinago vayaꞌai keꞌaepa gemoakame hisayafeꞌmo alagepa hutapa afiꞌnae, huno ke avoya gemo huꞌniye. 10 Moseseꞌahunoꞌaeꞌmo, Itatapi afotapimogi apakiꞌapileꞌmo alitapa asaga hutetapa apaiyafiꞌmo maiyo.Mago vayaꞌmogimo itaꞌapi afoꞌapimogifeꞌmo huꞌa faipa huꞌa apatesayana kamiti apamagigeꞌafaliyo, huno huꞌniye. 11-12 Huno huꞌniyaꞌmonanafa mago vekamoꞌmo itaꞌamofeꞌmofiafoꞌamofeꞌmofi, kaha maesiya kagemi yaꞌnimo Gotiꞌmo amisuva yakeꞌmo haneꞌniyan-ageꞌna olanamiguve, huno hana paisiyaꞌmoꞌmo lapakaemo, he, kanalene, huta huteta-paeꞌmo, itaꞌamoꞌmofi afoꞌamoꞌmofi huno hana oꞌmaegaiye, hutapa nehae. 13 Ani agufagemo hutetapaeꞌmo Goti geꞌamo ago amagita ataletetapa lapakinago vayaꞌai gegeꞌmoakame nehae. Magoꞌe hutapa ani agufa kavaꞌmo nehae, huno huꞌniye.

Vayaꞌmo alino hosu huno neꞌapateya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 15:10-20)

14Yesuꞌa halatemuki vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌa aliꞌa anupa huꞌamaiꞌnagenoꞌaeꞌmo,Geꞌnimo afitapa aeto hiyo. 15 Malaga haneꞌnisiya yaꞌmoꞌa vayaꞌai apakupafiꞌmonelamisiyana vayaꞌmo alino hosu huno oꞌapategaiyaꞌmonanafa apaipafatikeꞌmohainenoapavayafatiꞌmo afole aisiya gemokeꞌmo vayaꞌmo alino hosu huno apategaiye. 16 Gemoafisaya lapakesamo haneꞌnisiyana mani gemo afiyo, huno hapa paiꞌniye. 17 Agaemomuki ve aꞌnemo apatalenuno haino nopiꞌmo maiꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌ-mogi aeno kalafefa geꞌamo aepaꞌaeꞌmo ge huꞌa afi geꞌnae. 18 Afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo,lapakaeꞌeꞌmo afitapa aeto nosafiye. Muki malaga haneꞌnisiya yaꞌmoꞌa lamino apaku-pafiꞌmo haneꞌneno alino hosu huno oꞌapategaiye, hutapa oꞌafiꞌnafiye. 19 Apaipafiꞌmonolamifa apakupafikeꞌmo nelamigeꞌa ago aifa leꞌa neꞌatalayaꞌmofeꞌmo alino hosuhuno oꞌapategaiye. Ani kavaꞌmo huno apakupamoꞌmo muki neꞌyaꞌmo alino alagepahuno neꞌate, huno hapa paiꞌniye 20 Yesuꞌa magoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo, mago vekamoꞌaagaiꞌa aipafatiꞌmo haineno afole neꞌaiya yaꞌmokeꞌmo agaiꞌamo alino hosu huno neꞌate.21 Apakufafiꞌmo haneꞌniya yaꞌmo apaipafatiꞌmo hosu apakesamo afole aige kumaikavaꞌmo afole aige aꞌmafaꞌnemo neꞌaliya kavaꞌmo afole aige vayaꞌmo nehapaya kavaꞌmoafole aige 22 kumaya neꞌaliya kavaꞌmo afole aige hapaꞌye nehiya kavaꞌmo afole aigemuki agufa agafa hosu kavaꞌmo afole aige aigofe kavaꞌmo afole aige ge oꞌafiꞌa kumaikavaꞌmo nehaya kavaꞌmo afole aige apaketeꞌa apaipa kafamo nehapaya kavaꞌmo afoleaige huꞌa faipa huꞌa neꞌapataya gemo afole aige himuꞌnamu kava nehaya kavaꞌmo afoleaige negi nagi kavaꞌmo afole aige huno afole neꞌaiye. 23 Asole ani agufa hosu kavaꞌmoapaipafatiꞌmo afole aiteno vayaꞌaina alino hosu huno neꞌapate, huno hapa paiꞌniye.

Mago a kanomoꞌmo Yesufeꞌmo agesa afino fatago huꞌniya gemae(Mt 15:21-28)

24Yesuꞌamani kotegamo ataleno Taiya taoniꞌe Saitoni taoniꞌeꞌmo haneꞌnaꞌa haopaleg-amo uꞌniye. Uno mago nopiꞌmo haino maiꞌnenoꞌaeꞌmo mago vekamoꞌmo, Yesuꞌa aninopiꞌmo eno maiꞌniye huno hisiyafeꞌmo ohauꞌniyaꞌmonanafa ago ageꞌnae. 25-26Mago akanomoꞌa Yesu ava gemo afiteno enoꞌaeꞌmo aiyafiꞌmo aleꞌya faino ape huno maiꞌniye.Ani a kanomo aꞌmafaꞌneꞌamo aipafiꞌmo hosu aune vekamo maiꞌniye. Ani a kanomoYu nofi a kanomo oꞌmaiꞌnifa Galiki nofi aꞌmo maiꞌnigeno koꞌamo Siliya Finisiya koteg-amo haneꞌniye. Agaemo Yesufeꞌmo ina gemo huno afi geꞌniye. Kahao ke hovanagihosu aune vekamo aꞌmafaꞌneꞌnimo aipafatiꞌmo alika hafaika atalo, huno afige afige

Page 162: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 7:27 159 Maki 8:11huno maiꞌnigeno Yesuꞌa ha painoꞌaeꞌmo, 27 hogoteꞌa mafaꞌnemogimo neꞌyaꞌmo neꞌaapamu hugae. Mafaꞌnemogi nesaya neꞌyapatiꞌmo aliꞌna kalamo apamisuvana kanaleosugiye, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 28 Ala kava nene, huno, lama gemo huꞌnanaꞌmo-nanafa hiꞌyalamuꞌmo afeꞌalumelagamo kalamo maiꞌneꞌa mafaꞌnemogi neteꞌa atalayaneꞌya atupamo neꞌnaya yane, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 29 ani gemo nehanaꞌmofeꞌmonokalegamo afaꞌa uvo. Hosu aune vekamo aꞌmafaꞌnekamo aipafatiꞌmo ago atalenouꞌniye, huno ha paiꞌniye. 30 Ha paiꞌnigeno noꞌalegamo uno ageyana aꞌmafaꞌneꞌamohipaleꞌmo afaꞌa havaeno maiꞌnigeno ageꞌniye. Hosu aune vekamo aipafatiꞌmo agoataleno uꞌniyaꞌmofeꞌmo afaꞌa havaeno maiꞌniye.

Yesuꞌa mago agesamo akaniꞌnigeno age noꞌaiya vekamo alino alagepa huno ateꞌniya gemae31 Yesuꞌa Taiya haopalegatiꞌmo atalenuno Saitoni taonimo aeno aga senuno magoꞌe

huno naya loleꞌa taonimo aeno aga senuno Galeliya ani kotu haopaleꞌmo uno avaꞌyihuꞌniye. 32 Mago vayaꞌmogimo agesamo akaniꞌnigeno age noꞌaiya vekamo avaleliꞌaYesutegamo eꞌapaeꞌmo, kahao ke honanagi agufaleꞌmo kayaꞌmomaleꞌneka alika alagepahuka ato, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo 33 Yesuꞌa muki vayaꞌaina anileꞌmo apataleno anivekamo agaiꞌageꞌmo avalelinuno ati yagaina ayatalatetiꞌmo agesa katalapiꞌmo vaitenoati yagaina ayateꞌmo aviꞌna heteno avenafuꞌnaleꞌmo maleꞌniye. 34 Maleꞌneno kokuꞌ-nategamo alino maku huno ageteno avamusamo aiteno agaiꞌa gefatiꞌmo hunoꞌaeꞌmo,efata ani gemo huno aika halo aiyo, huno ha paiꞌnigeno 35 agesamo aino halo aiꞌnigenoavenafuꞌnaleꞌmo atafaunoneꞌmaiya yaꞌmo atalenouꞌnigeno agemoalagepahuno aiꞌniye.36 Yesuꞌa, ani kavafeꞌmo ava gemo hutapa hapa opaiyo, huno hapa paiꞌniye. Magoꞌemagoꞌe huno ani gemo hapa paiꞌniyaꞌmonanafa oꞌafiꞌa magoꞌe huꞌa ava gemo hulitatahuꞌa hapa paiꞌnae. 37 Hapa paiꞌnageꞌapaeꞌmo muki vayaꞌmogi afiteꞌa lusi kava huꞌahapau aiteꞌapaeꞌmo, muki nehiya kavaꞌamo alagepa kavaꞌageꞌmo nehiye, huꞌa huteꞌa,Apakesamo akaniꞌniya vayaꞌaina alino halo aino apatege apake noꞌaiya vayaꞌaina alinoalagepa huno apatege nehiye, huꞌa huꞌnae.

8Yesuꞌa fo tauseniꞌa vayaꞌmo neꞌyaꞌmo apamiꞌniya gemae(Mt 15:32-39)

1Aise afinaꞌmo utegeꞌa halate asole vayaꞌmo eꞌa aliꞌa anupa huꞌamaiꞌnae. Neꞌyaꞌapimoago hano huꞌnigeno Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌnagenoꞌaeꞌmo,2 muki vayaꞌmo nagaeꞌeꞌmo loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo lokaeꞌa maiꞌnageno neꞌyaꞌapimoohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo nahau huꞌna neꞌapatove. 3Mago vayaꞌamo afagitegatiꞌmo eꞌnayaꞌ-mofeꞌmo neꞌyaꞌmo oꞌapamiꞌneꞌna noꞌapilegamo fiku aliꞌna apatesugeꞌa usayategamouꞌa kategamo apaunena aisigeꞌa asagauꞌa aigae, huno hapa paiꞌniye. 4 Huno hapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo, kaꞌme kotegamo etamaiꞌnonaꞌmofeꞌmomuki vayaꞌmo apamisuna neꞌyaꞌmo haiyategatiꞌmo aligune, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo,5 na magi peleti mayamo aliꞌnae, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, seveniꞌa peleti mayamohaneꞌniye, huꞌa ha paiꞌnae. 6 Agaemo muki vayaꞌaifeꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo, mopaleꞌmomaiyo, huno hapa paiteno seveniꞌa peleti mayamo aliꞌneno Gotifeꞌmo hao ke heteno loaeno geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaina apamiꞌnigeꞌa aliꞌa apamiꞌnae. 7Agaemo aise aise noyamealiꞌnaya noyamemo aliꞌneno Gotifeꞌmo hao ke heteno geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmohunoꞌaeꞌmo, alitapa apamiyo, huno hapa paiꞌniye. 8 Muki vayaꞌamogimo neꞌa apamuhuteꞌa neꞌya atupaꞌamo aliꞌa seveniꞌa honafa yuvapafiꞌmo maleꞌa havai teꞌnae. 9 Fotauseniꞌa agufa vayaꞌmogimoneꞌnae. Netageno alino apategeꞌa uꞌnae. 10Utagenogeꞌamoneꞌafiya vayaꞌeꞌmo sipifiꞌmo haiꞌa maiteꞌa Nalamanuta haopalegamo uꞌnae.

Falasi mono vayaꞌmogimo, noꞌagona kavaꞌmo alika lave liyo, huꞌa huꞌnaya gemae(Mt 16:1-4)

11 Mago Falasi vayaꞌmo Yesutegamo eꞌa mago geletiꞌmo aepa faiꞌa ge kavetamohuꞌnae. Huꞌapaeꞌmo, kokuꞌnategatiꞌmo noꞌagona lokiya aune kavaꞌmo alika lave ligeta

Page 163: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 8:12-13 160 Maki 8:30

ageno, huꞌa amalageka huꞌa afi geꞌnae. 12-13 Yesuꞌa avamusaꞌmo aitenoꞌaeꞌmo, na kavahigeꞌapaeꞌmo hemeni afinaꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, noꞌagona lokiya aunekavaꞌmo alika lave liyo, huꞌa nehae. Alagi lama gemo lapa nepauve, huno, nagaemomago aunekavaꞌmohemeni afinaꞌmomaiꞌnaya vayaꞌaina aliꞌna apave oliguve, hunohapapaiteno apataleno halate sipifiꞌmo haino maiteno mugagaya faligamo lakaeno uꞌniye.

Helotiꞌe Falasi vayaꞌmogiꞌeꞌmo nehaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 16:5-12)

14 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo peleti mayaeꞌmo apake kaniꞌnigeꞌa oꞌaliꞌa uꞌnagenosipifiꞌmomagoke peleti mayatomo haneꞌniye. 15Yesuꞌa ina gemo lokiya gemo huno hapapaiꞌniye. Alagepa hutapa yagaiyo. Falasi vayaꞌai peleti mayafiꞌmo aeno apafu neleya yaꞌeHeloti akame nehaya vayaꞌai peleti mayafiꞌmo aeno apafu neleya yaꞌefeꞌmo ehetapiye,huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 16 apakaiꞌapimo ge huge afige huꞌapaeꞌmo, peleti mayatimoohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo mani gemo nehiye, huꞌa huꞌnagenoꞌeꞌmo 17 Yesuꞌa ani gemo agoafiꞌniyaꞌmofeꞌmo, na kava higetapaeꞌmo peleti mayamo oꞌaliꞌnaya kavafeꞌmo ge hugeafige nehae. Huꞌnova kavaꞌmo agetapa aeto osutapa maime maime etapa hemeniꞌeꞌmoagetapa aeto osuꞌnafiye. Lokiya lapaipamo haneme haneme eno hemeniꞌeꞌmo aniagufa lapaipageꞌmo haneꞌnifiye. 18 Lapaulagamo haneꞌniyaꞌmonanafa oꞌageꞌnafiye. La-pakesamo haneꞌniyaꞌmonanafa oꞌafiꞌnafiye. Huꞌnova kavafeꞌmo ago lapake kaniꞌnifiye.19Nagaemo faefuꞌa peleti mayamo aliꞌna akaya heꞌna faefu tauseniꞌa vayaꞌmo apamiꞌno-getapaeꞌmo atupaꞌamo alitapa namagi honafa yuvapafiꞌmomaletapa havai teꞌnae, hunoapafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, tuolofuꞌae, huꞌa ha paiꞌnae. 20Nagaemo seveniꞌa peleti mayamoaliꞌna akaya heꞌna fo tauseniꞌa vayaꞌmo apamiꞌnogetapaeꞌmo atupaꞌamo alitapa na magihonafa yuvapafiꞌmo maletapa havai teꞌnae, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, seveniꞌae, huꞌaha paiꞌnae. 21Agaemo, ageme ageme etapa maiꞌnayana hemeniꞌeꞌmo oꞌageꞌnafiye, hunoapafi geꞌniye.

Yesuꞌa Metasaita taonifiꞌmo uno aulagamo ali huꞌniya vekamo alino ayakeno ateꞌniya gemae22Apakaemo uꞌa Metasaita taonifiꞌmo avaꞌyi huꞌnageꞌapaeꞌmomago vayaꞌmogi aulag-

amo ali huꞌniya vekamo avaleliꞌa Yesutegamo eꞌapaeꞌmo, kahao ke honanagi agaeteꞌmokayaꞌmo malo, huꞌa ha paiꞌnageno 23 ani aulagamo ali huꞌniya vekamo ayate alinoavalelino taoni malaga uꞌniye. Uno avenatuꞌna heteno ayatalaꞌmo aulagalateꞌmomaletenoꞌaeꞌmo, mago yaꞌmo neꞌagapiye, huno afi geꞌniye. 24 Afi geꞌnigeno alino makuhuno agetenoꞌaeꞌmo, apakovana vayaꞌmo yosagana huꞌa maiꞌneꞌa umenitata nehae,huno ha paiꞌnigeno 25 halate ayatalaꞌmo aulagalateꞌmo maleꞌnenoꞌaeꞌmo, alika makuhuka ago, huno huꞌnigeno aulagalaꞌmo ageno ayaketeno muki yaꞌamo ageno alagepahuno ageꞌniye. 26Yesuꞌa noꞌalegamo alino atetenoꞌaeꞌmo, ukaeꞌmo taonifiꞌmouka ohaikataonifiꞌmo maiꞌnisaya vayaꞌaifeꞌmo hapa opaiyo, huno ha paiꞌniye.

Pitaꞌa Yesufeꞌmo, Kalaisigamo maiꞌnane, huno huꞌniya gemae(Mt 16:13-20; Lu 9:18-21)

27 Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo Sisaliya Filipai kotegamo haneꞌniya taoniꞌafitaoniꞌafiꞌmo ugefeꞌmo kategamo neꞌuꞌapaeꞌmo, vayaꞌmogimo nagaefeꞌmo, ina laꞌnae,huꞌa nehae, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, 28 Mago vayaꞌamogi kagaefeꞌmo huꞌapaeꞌmo,Yoniꞌa aniꞌmo faleno neꞌapateya vekamo maiꞌniye, huꞌa huge mago vayaꞌamogi, Ilaiyaꞌamaiꞌniye, huꞌa huge mago vayaꞌamogi, Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapanepaiya vayapati vekamo maiꞌniye, huꞌa huge huꞌa nehae, huꞌa ha paiꞌnae. 29 Hapaiꞌnagenoꞌaeꞌmo, Ani gemo huꞌa nehayaꞌmonanafa lapakaemo nagaefeꞌmo ina laꞌnae,hutapa nehae, huno apafi geꞌnigeno Pitaꞌa ha painoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa hunoꞌaeꞌmo, Kalaisineꞌmo aliꞌna atesugeno emineno ma mopafatiꞌmo afole aigiye, huno huꞌniya vekamoKalaisigamo maiꞌnane, huno ha paiꞌniye. 30 Huno ha paiꞌnigeno Yesuꞌa, ina laꞌnamofihutapa mago vekaeꞌmo alagi ha opaiyo, huno hapa paiꞌniye.

Page 164: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 8:31 161 Maki 9:11Yesuꞌa, faliteꞌna halate he tiguve, huno huꞌniya gemae(Mt 16:21-28; Lu 9:22-27)

31 Ani afinaꞌmo Yesuꞌa aepa faino alino apaya neꞌmalenoꞌaeꞌmo, Vemo mafaꞌnemoꞌamuki alu kana ya alu kana yaꞌmo neꞌalisigeꞌapaeꞌmo vayatama vayanagi mono huꞌaneꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayanagi keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌaapaya neꞌmalaya vayanagi huꞌa apakameꞌyamo amisageꞌapaeꞌmo kamiti amagisagenofaliteno loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo utesigeno halate ago he tigiye, huno hapa paiꞌniye.32 Yesuꞌa ani gemo huno afole aino hapa paiꞌnigeno Pitaꞌa amasage huno avalelinunoge haunoꞌaeꞌmo, ani hana agufa hosu kateꞌmo visanafeꞌmo kagesamo oꞌafiyo, huno hapaiꞌnigeno 33aino afe leno geꞌamoneꞌafiya vayaꞌaina aulu hapaeno apakeꞌneno Pitafeꞌmoge haunoꞌaeꞌmo, Sataniyo, huno, ataleka nakamelegamo uvo. Gotiꞌa agesa afiꞌniyakavafeꞌmo kagesamo oꞌafiꞌnapa ma mopafi vayaꞌmogimo apakesamo neꞌafiya agufakavafeꞌmo kagesamo afiꞌnane, huno ha paiꞌniye. 34Agaemomuki vayaꞌe geꞌamo neꞌafiyavayaꞌefeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌnageno hapa painoꞌaeꞌmo, ina lagimo nakame hisayafeꞌmohuꞌnisafi apakaiꞌapimo hapauꞌniya kavafeꞌmo haꞌao, huteꞌa ataleꞌa malipu yosaꞌapimoaliꞌa kofiliꞌa nakame hiyo. 35 Ina lagimo ma mopafiꞌmo alagepa huꞌa maige maigehuꞌa maisaya kavateꞌmo yagaiꞌa ateꞌa maiꞌnisafi falisagenoꞌaeꞌmo alagepa huꞌa neꞌmaiyakavaꞌapimo alagi hano hugiye. Ina lagimo nagaetefenagi alagepa faigoko geꞌnilefenagihuꞌa alagepa huꞌa neꞌmaiya kavaꞌapimo ataleꞌnisayana alagepa huꞌa maisaya yaꞌapimoaligae. 36 Mago vekamoꞌa muki ma mopafi haneꞌniya yaꞌamo alino hano huꞌniyaꞌmo-nanafa aunemeꞌamo lageso hisiyana akamelegati magoꞌe yaꞌmo aliꞌnifiye. Haꞌao, oꞌal-iꞌnifa hogote yaꞌmo ago ataleꞌniye. 37Aunemeꞌamo lageso hisiyana na agufamiyatetiꞌmohalate miya faino aligiye. 38 Hemeni afinaꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogi anauꞌapimoꞌmoataleꞌa kumai heꞌa neꞌvaya aꞌnegana huꞌa maiꞌnae. Ani vayapatiꞌmo ina lagimo nagaeꞌegeꞌnileꞌefeꞌmoapavagagenehisifigenoVemomafaꞌnemoꞌaAfoꞌamotegatiꞌmoha le konaliyaꞌamo aliteno apaote enisole vayaꞌaꞌeꞌmo eminesiya afinaꞌmo apakaefeꞌmo avagagehugiye, huno hapa paiꞌniye.

91Hunohapapaitenoꞌaeꞌmo, Alagi lamagemo lapanepauve, huno, hemenimomaiꞌnaya

vayapatiꞌmo mago vayaꞌamo ofaliꞌa afaꞌa maiꞌneꞌa Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavaꞌmohimamuꞌaletiꞌmo alino afole aino atesigeꞌa agegae, huno hapa paiꞌniye.

Kalaisiꞌa aeto agufa agufamo alino hamaleꞌniya gemae(Mt 17:1-13; Lu 9:28-36)

2-3 Sigisiꞌa afinaꞌmo utegeno Yesuꞌa Pitaꞌagi Yemisiꞌagi Yoniꞌagi huno apavalelinunoyatala avefiꞌmo apakaiꞌapigeꞌmo haiꞌnae. Haiꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo agayana Yesuꞌa aetoagufa agufamo aliꞌnigeno apaulagaleꞌmo kukenaꞌalegatiꞌmo aeno lata late nehunoyaveyaveꞌageꞌmo huꞌniye. Mago ma mopafi vekamoꞌa kukenaꞌamo sese hisigenoꞌaeꞌmoani agufa yaveyave osisiya agufa kavaꞌmo huꞌniye. 4 Apakaemo anakayana IlaiyaꞌeMoseseꞌeꞌmo afole aiteꞌana Yesuꞌeꞌmo ge huge afige huꞌa maiꞌnae. 5 Pitaꞌa, Tisao,huno, manileꞌmo maisunana kanale huꞌniye. Loleꞌe magoꞌe hage noꞌmo kigune. Kagaenoꞌmo kite Mosese noꞌmo kite Ilaiya noꞌmo kite huta kigune, huno ha paiꞌniye. 6 Lusikava huꞌa koli huꞌa maiꞌnayaꞌmofeꞌmo Pitaꞌa na agufa gemo hugufi, huno agesamooꞌafino fiku gemo huꞌniye. 7 Huꞌnigeno hiyaꞌmo kino apati kaeꞌnigeno ani hiyapatiꞌmomago gemo hunoꞌaeꞌmo, ani vekaeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya mafaꞌneꞌnimomaiꞌnigi geꞌamo afiyo, huno hapa paiꞌniye. 8Malage huno muki haopalegamo alino haleꞌnigeꞌa ageꞌnayana lole vekalaꞌmo oꞌanakeꞌnafa Yesuꞌa agaiꞌageꞌmomaiꞌnigeꞌa ageꞌnae.9 Aveletiꞌmo ataleꞌa uꞌa nelamiꞌapaeꞌmo Yesuꞌa, ageꞌnaya kavafeꞌmo ava gemo hutapahapa opaitapa maime maime neꞌvigenoꞌao Vemo mafaꞌnemo kanolufatiꞌmo he tisiyaafinakeꞌmo ava gemo hutapa hapa paiyo, huno hapa paiꞌniye. 10Ani gemo afiteꞌapaeꞌmomago vayaꞌaifeꞌmo ava gemo huꞌa hapa opaiꞌa apakaiꞌapigeꞌmo kanolufatiꞌmo he tisiyakavafekeꞌmo ge huge afige huꞌa maiꞌnae. 11Apakaemo Yesufeꞌmo, Na kava higeꞌapaeꞌmo

Page 165: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 9:12 162 Maki 9:29

keꞌaepa gemo aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, Ilaiyaꞌa hogoteno afoleaitesigenoꞌae, huꞌa huꞌnae, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 12 He, Ilaiyaꞌa muki kavaꞌmoalino api aino atesiyafeꞌmo hogoteno ago afole aigiyaꞌmonanafa na kava higenoꞌaeꞌmo,Vemo mafaꞌnemoꞌa muki alu kana ya alu kana yaꞌmo aliꞌnisigeꞌapaeꞌmo, ina agufavekamo maiꞌniye, huꞌa huteꞌa agiꞌaleꞌmo aliꞌa afepi ategae, huno avoꞌmo kae maleꞌniye.13 Lapa nepauvaꞌmonanafa Ilaiyaꞌa ago afole aiꞌnigeꞌapaeꞌmo agaetegamo hapauꞌniyaagufa kavaꞌmo ago huꞌa amagiꞌnae. Goti mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa anikavafeꞌmo huꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa hosu aune vekamo aipafiꞌmo maiꞌniya mafaꞌnemo alino alagepa huno ateꞌniya gemae(Mt 17:14-21; Lu 9:37-43)

14 Apakaemo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaitegamo eꞌa apakayana asole vayaꞌmogimo faiꞌaku aiꞌa apakeꞌa maiꞌnageꞌa keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌeꞌmoge vaiꞌnae. 15Ani asole vayaꞌmogimo Yesuꞌa eꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo hapau aiteꞌa malagehuꞌa nagu nagu huꞌa uꞌa ge amamaeꞌnae. 16 Agaemo hunoꞌaeꞌmo, na agufa kavafeꞌmoapakaeꞌeꞌmo etapa ge huge afige hutapa maiꞌnae, huno apafi geꞌnigenoꞌaeꞌmo 17 asolevayapatiꞌmo magoke vekamoꞌa Yesu geꞌaleꞌmo aeno atagaina huno ha painoꞌaeꞌmo,Tisao, huno, hosu aune vekamoꞌa ve mafaꞌneꞌnimo avayamo alino akani maleꞌnigeꞌ-naeꞌmo kagaetegamo avaleliꞌna neꞌove. 18 Hosu aune vekamoꞌa muki aupilagamoumenitata nehigenoꞌaeꞌmo atafauno alino mopafi yaga auno ataleꞌnigeno avayafatiꞌmoavenatuꞌnaꞌmoꞌa huꞌnigeno avepiꞌmo haniteno agufamo alino lokiya vaiteno neꞌmaiye.Nagaemo gekamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, ani hosu aune vekamo alita hafaitapa ataleyo,huꞌna hapa paiꞌnovaꞌmonanafa aliꞌa hafaiꞌa oꞌataleꞌnae, huno ha paiꞌniye. 19 Hapaiꞌnigenoꞌaeꞌmo, ma mopafiꞌmo hemeni afinaꞌmo maiꞌnaya vayanagi lapakesa afitapafatago nosaya vayanagi huꞌna lapa paiꞌnaeꞌmo, na magi afinaꞌmo lapakaeꞌeꞌmomaiguve.Na magi afinaꞌmo lapakaeꞌeꞌmomaiꞌneꞌna kanamo alige alige huꞌna maiguve. Nagaeteg-amo avalelitapa eyo, huno hapa paiꞌniye. 20 Apakaemo agaetegamo ani mafaꞌnemoavaleliꞌa neꞌagenoꞌaeꞌmo hosu aune vekamoꞌa Yesuꞌmo agetenoꞌaeꞌmo malage hunoalino agoꞌya faino ataleꞌnigeno hafosamoꞌa apamagiꞌnigeꞌapaeꞌmo nehaya agufa kavahutenomopafiꞌmo asagauno aiteno heleve heleve nehigeno avayafatiꞌmo avenatuꞌnaꞌmohuꞌniye. 21 Yesuꞌa ani mafaꞌnemo afoꞌamofeꞌmo, haiya afinatetiꞌmo ani kavaꞌmohuꞌniye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, aise mafaꞌnemo maiꞌniya afinatetiꞌmo ani kavaꞌmoaepa faino haume eno hemenimo nehaiye. 22 Agaemo kamiti amagisiyafeꞌmo mukiafinaꞌae afinaꞌaeꞌmo amagino atafiꞌe anipiꞌeꞌmo neꞌate. Mago kavaꞌmo lagaetegamoafaꞌa hisuekaeꞌmo kahau huka lateteka laha mao, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 23 Yesuꞌa,kagaemo kagesa afika fatago hisanaꞌmoꞌmo kanalene. Agesa afino fatago hisiyavekamoꞌamuki kavaꞌmo afaꞌa hugiye, huno ha paiꞌnigeno 24malage huno animafaꞌnemoafoꞌamoꞌmo aulagafatiꞌmo aunumo emineꞌnigeno alopa gefatiꞌmo ge hunoꞌaeꞌmo, Alakava nene, huno, Nagesa afiꞌna fatago huꞌnovaꞌmonanafa nagesa afiꞌna fatago os-uꞌnovanagi afaꞌa naha mao, huno ha paiꞌniye. 25 Yesuꞌa apakeyana asole vayaꞌmoapakaetegamo nagu nagu huꞌa eꞌnageno apaketeno hosu aune nefeꞌmo, agesamo alikaakanika ateteka avayamo ge osisiyafeꞌmo alika akanika ateꞌnana hosu aune vekamoaipafatiꞌmo emikeka kaune heka uteka halate eka haika aipafiꞌmo alagi oꞌmaiyo, hunolokiya gemo huno ha paiꞌniye. 26 Huno ha paiꞌnigeno hosu aune vekamoꞌa kagegagehuteno ani mafaꞌnemo alino agoꞌya faino ataleꞌnigeno hafosamoꞌa apamagiꞌnigeꞌa-paeꞌmo nehaya agufa kava huge huge huno maiꞌnigeno hosu aune vekamo atalenouꞌniye. Ani mafaꞌnemo faligekana huno maiꞌnigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmoago faliꞌniye, huꞌa huꞌnayaꞌmonanafa 27Yesuꞌa hamaeno ayateꞌmo alino he tino ateꞌniye.28 Yesuꞌa atalenuno haino nopiꞌmo maiꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌagekeꞌmomaiꞌneꞌapaeꞌmo, na kava higetaeꞌmo hosu aune vekamo afaꞌa alita hafaita oꞌataleꞌnone,huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 29 neꞌyaꞌmo mosiꞌnetapa nunumu nehaya kavatetikeꞌmo aniagufa hosu aune vekamo afaꞌa alita hafaitapa atalegae, huno hapa paiꞌniye.

Page 166: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 9:30-31 163 Maki 9:45Yesuꞌa halate magoꞌe huno, faliteꞌna he tiguve, huno hapa paiꞌniya gemae(Mt 17:22-23; Lu 9:43-45)

30-31 Apakaemo ani kotetiꞌmo ataleꞌa Galeliya kotegamo uꞌa aeꞌa aga seꞌa uꞌnae. Yesuꞌageꞌamo neꞌafiya vayaꞌageꞌmo alino apaya maleꞌniyaꞌmofeꞌmo mago vayaꞌmogi Yesuꞌaeno maiꞌniye, huꞌa huteꞌa esayafeꞌmo ohauꞌniye. Alino apaya malenoꞌaeꞌmo, Vemomafaꞌnemo avaleliꞌuꞌa vayaꞌai apayapiꞌmo apamisageꞌa kamiti amagigae. Amagisagenofalitenoꞌaeꞌmo loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo utesigeno halate he tigiye, huno hapa paiꞌniye.32Apakaemo alino apaya maleꞌniya gemo aepaꞌamo alagepa huꞌa afiꞌa aeto osuꞌapaeꞌmoloka huꞌa afi gesayafeꞌmo huꞌnayana koli huꞌnae.

Ina laꞌmo hogote vekamo maiꞌniye, huno huꞌniya gemae(Mt 18:1-5; Lu 9:46-48)

33 Apakaemo Kapeneyamu taonifiꞌmo uꞌa avaꞌyi huteꞌa nopiꞌmo haiꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmoYesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo ina ge huno apafi geꞌniye. Kategamo neꞌetapaeꞌmona agufa yane gemo hutetapa ge vaiꞌnae. 34 Kategamo neꞌeꞌapaeꞌmo, lagaepatiꞌmo inalaꞌmo hogote vekamo maiꞌniye, huꞌa huteꞌa ge vaiꞌnaya gelefeꞌmo Yesuꞌa ge huno apafigeꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌaleꞌmo aeꞌa atagaina huꞌa ha opaiꞌnae. 35Yesuꞌa fai maiꞌneno tuolo-fuꞌa vayaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌnagenoꞌaeꞌmo, lapakaepatiꞌmomago vekamoꞌa hogote vekamo maigesuve, huno huꞌnisiya vekamoꞌa hogote vekamomaisiyafeꞌmo henaga vekagana hunomaiꞌnenomuki vayaꞌaiteꞌmo kayokayo vekaꞌapimomaiꞌneno aliꞌyaꞌapimo alino maino, huno hapa paiꞌniye. 36 Hapa paiteno vayaꞌaiapaulagaleꞌmo mago aise mafaꞌnemo alino he tino ateꞌniye. Ateꞌneno ani mafaꞌnemoanu kiꞌneno hapa painoꞌaeꞌmo, 37 Ina lagimomani agufamafaꞌnemo avaleꞌa aliꞌa falu falahuꞌa neꞌatesafi ani kava huꞌa navaleꞌa aliꞌa falu fala huꞌa neꞌnatae. Aliꞌa falu fala huꞌanatesaya vayaꞌmogimo ani kava huꞌa alino nateꞌnigeꞌna emineꞌnova vekaꞌeꞌmo avaleꞌaaliꞌa falu fala huꞌa nelaꞌataꞌae, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa, mago vekamo kametimo oꞌmaiꞌnisiyana lao vekamo maiꞌniye, huno huꞌniya gemae(Lu 9:49-50)

38 Yoniꞌa agaefeꞌmo, Tisao, huno, ageꞌnonana mago vekamoꞌa kagikaletiꞌmo hosuapaune vayaꞌaina alino hapa faino neꞌapatalegeta ageꞌnone. Lagaepati vekamo oꞌ-maiꞌniyaꞌmofeꞌmo ani agufa kavaꞌmo osuka afaꞌa atalo, huta ha paiꞌnone, huno hapaiꞌniye. 39 Yesuꞌa, haꞌao, afaꞌa ato, hutapa osiyo. Mago vekamoꞌa nagiꞌniletiꞌmo noꞌa-gaya agufa aune kavaꞌmo nehisiyaꞌmoꞌmo nagiꞌnilefeꞌmo huno faipa huno oꞌnategaiye.40Mago vekamoꞌa kame huno nolatesiyaꞌmoꞌmo lao vekamomaiꞌniye. 41Lama gemo lapanepauve, huno, mago vekamoꞌmo lapaketenoꞌaeꞌmo, Kalaisi vayaꞌamo maiꞌnae, hunoagesamo afiteno nagiꞌnilefeꞌmo kapufi aniꞌmo hefino lapamisiyana miyaꞌamo aligiye,huno hapa paiꞌniye.

Hosu kavaꞌmo hisayafeꞌmo apayate neꞌaliya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 18:6-9; Lu 17:1-2)

42 Huno hapa paitenoꞌaeꞌmo, Mago vekamoꞌa ani agufa aise mafaꞌnemoꞌmo na-gaefeꞌmo agesa afino fatago nehiya mafaꞌnemoꞌa hosu kavaꞌmo hisiyafeꞌmo ayateꞌmoaliꞌnisiyana lusi hanageke yaꞌmo aligiye. Aligiyaꞌmonanafa hogoteno ayateꞌmo oꞌal-iꞌnisigeꞌapaeꞌmo atafauꞌa alopa yafateꞌmo nofi aeteꞌa lugoꞌafiꞌmo aeteꞌa avaleli uꞌasolovala anipiꞌmo yaga auꞌa atalesagenoꞌaeꞌmo aise hanageke yaꞌmo aligiye. 43 Inagilapayaꞌmoꞌa hosu kavaꞌmo hisayafeꞌmo alino he tino nelapatesigetapaeꞌmo hetapahatagautapa ataleyo. Magoke lapayaꞌmo haneꞌnisiyana maige maige hutapa maisayakotegamo haitapa faletapa maisayana kanale hugiye. Lole lapayaꞌmo haneꞌnisiyanaalagi yu oseno lege lege huno neꞌmaiya ata kopiꞌmo lamitapa maisagenoꞌaeꞌmo alagihosugiye. 44 Ata kopiꞌmo muki afinaꞌmo hagifamogi apakufafiꞌmo neꞌnayanageno atamoalagi yu osegaiye. 45 Lapaiyamoꞌmo hosu kavaꞌmo hisayafeꞌmo alino he tino nelap-atesigetapaeꞌmo hetapa hatagautapa ataleyo. Magoke lapaiyamo haneꞌnisiyana maigemaige hutapa maisaya kotegamo haitapa faletapa maisayana kanale hugiyaꞌmonanafa

Page 167: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 9:46 164 Maki 10:16

lole lapaiyamo haneꞌnisiyana alagi yu oseno lege lege huno neꞌmaiya ata kopiꞌmolamitapa maisagenoꞌaeꞌmo alagi hosugiye. 46 Ata kopiꞌmo muki afinaꞌmo hagifamogimoapakufafiꞌmo neꞌnayanageno atamo alagi yu osegaiye. 47 Lapaulagamoꞌmo hosu kavaꞌmohisayafeꞌmo alino he tino nelapatesigetapaeꞌmo alita katitapa ataleyo. Magoke lapaulag-amo haneꞌnisiyana maige maige hutapa maisaya kotegamo haitapa faletapa maisayanakanale hugiyaꞌmonanafa lole lapaulagamo haneꞌnisiyana alagi yu oseno lege lege hunoneꞌmaiya ata kopiꞌmo lamitapa maisagenoꞌaeꞌmo alagi hosugiye. 48 Ata kopiꞌmo mukiafinaꞌmo hagifamogimo apakufafiꞌmo neꞌnayanageno atamo alagi yu osegaiye. 49 Neꞌyateꞌmosolemo nefalaya kava huno muki vayaꞌai apakufaleꞌmo ata apalegaiye. Ani kavaꞌmo huꞌaGotina neꞌamiya yateꞌmo solemo falegaiye. 50Solemo kanale yaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafahaga nehiya yaꞌamohanohisigeꞌapaeꞌmohaiya kava huꞌa halate haga nehiya yaꞌamo aliꞌahamaleꞌa atesageno haga hugiye. Lapaipafiꞌmo solekana huno haneꞌnisigetapa magokelapaipa lapakesamo alitetapa alagepa hutapa magokepi lokaetapa maiyo, huno hapapaiꞌniye.

10Yesuꞌa aꞌneꞌapimo hapa faiꞌa neꞌapatalaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 19:1-12; Lu 16:18)

1 Yesuꞌa ani kotetiꞌmo atalenuno Yutiya kotega Yoneni aniꞌmo lakaenuno maiꞌnigeꞌa-paeꞌmo asole vayaꞌmo halate agaetega eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnageno nehiya agufakavaꞌmo huno alino apaya maleꞌniye. 2 Mago Falasi vayaꞌmogi amalageka hisafeꞌmoagaetegamo eꞌapaeꞌmo, keꞌaepa gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, aꞌnemo afaꞌa hapa faiꞌa atalegaehuno huꞌnifi osuꞌniye, huꞌa afi geꞌnae. 3Yesuꞌa, Moseseꞌmo na agufa keꞌaepa gemo alinolapamiꞌniye, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, 4 Moseseꞌa hunoꞌaeꞌmo, mago vekamoꞌmoaꞌamo hafaino atalegefeꞌmo hunoꞌaeꞌmo mago avoꞌmo kaeno aꞌamo amiteno ha fainoatalegaiye, huno huꞌniye, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 5 lapaipamoꞌmo lokiya vaiꞌniyaꞌ-mofeꞌmo Moseseꞌa ani kavaꞌmo hiyo, huno lapa paiꞌniye. 6 Akeyaꞌvilaga Gotiꞌa mukiyaꞌamo alo huꞌniya afinaꞌmo ve kanomo alo huno ateteno a kanomo alo huno ateꞌniye.7Ani kavaꞌmo huꞌniyaꞌmofeꞌmo ve kanomoꞌmo itaꞌafoꞌalaꞌmoganimo anataleno aꞌaꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌana maigaꞌae. 8 Lole kanolaꞌmoganimo magoke anakufamo aliꞌanahamalegaꞌae. Lole kanolaꞌmo oꞌmaigaꞌafa magoke kanolaꞌmo maigaꞌae. 9 Gotiꞌa alinolokaeno anateꞌniya kanolapatiꞌmomagovayaꞌmogimoaliꞌa apaheꞌa oꞌanatesaya kavaꞌmohaneꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 10 Nopiꞌmo haino maiꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiyavayaꞌmogi ani kavafeꞌmo loka huꞌa afi geꞌnae. 11Afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, mago vekamoꞌmoaꞌamo hafaino ataleteno alu a kanomo aliꞌnisiyaꞌmoꞌmo aꞌalegamo hosu kavaꞌmo hutenokumai kavaꞌmo huꞌniye. 12 Mago a kanomoꞌmo anauꞌamoꞌmo atalenuno alu veleꞌmomaiꞌnisiyaꞌmoꞌmo kumai kavaꞌmo huꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa mafaꞌne anagaꞌai apakufaleꞌmo ayaꞌmo maleꞌneno, Gotiꞌa lapa maeno, huno huꞌniyagemae

(Mt 19:13-15; Lu 18:15-17)13 Mago vayaꞌmogimo Yesuꞌa aise mafaꞌne anagaꞌai apakufaleꞌmo ayaꞌmo maleno

apatesiyafeꞌmo apavaleliꞌa Yesutegamo neꞌageꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi gehapauꞌnae. 14 Yesuꞌa ani kavaꞌmo agetenoꞌaeꞌmo hosu aipamo kaliꞌnigeno geꞌamoneꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, aise mafaꞌneꞌaina apatafautapa oꞌapategeꞌa nagaetegamo afaꞌaoꞌmeyo, hutapa osigeꞌa nagaetegamo afaꞌa eyo. Ani agufa mafaꞌnemo Gotiꞌa yagainoneꞌapateya koteꞌmo haneꞌniya yaꞌmo apakaiꞌapi yaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmae. 15 Lamagemo lapa nepauve, huno, ina lagimo aise mafaꞌnemogi Gotitegatiꞌmo neꞌaliya agufakavaꞌmo huꞌa oꞌaliꞌnisafi Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kegiꞌyafiꞌmo afaꞌa haiꞌa ofalegae,huno hapa paiꞌniye. 16Hapa paiteno mafaꞌnemo apavaleno alino asagauno apanu kitenoayaꞌmo maleno apatetenoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa lapa maeno, huno hapa paiꞌniye.

Page 168: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 10:17 165 Maki 10:33Feꞌnoꞌe vekamo ava gemae(Mt 19:16-30; Lu 18:18-30)

17 Yesuꞌa ugefeꞌmo kateꞌmo neꞌvigenoꞌaeꞌmo mago vekamo nagu nagu huno enoaleꞌya faino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, Alagepa tisao, huno, maige maige huꞌna maisuva yaꞌmoalisuvafeꞌmo na agufa kavaꞌmo hisuve, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo 18 Yesuꞌa, na kavahigekaeꞌmo nagaefeꞌmo alagepa tisao huka hane. Gotikeꞌmo magokeꞌageꞌmo alagepavekamo maiꞌniye. 19 Keꞌaepa gemo ago afiꞌnanana vayaꞌmo ohapao. Kumai kavaꞌmoosuvo. Kumayaꞌmo oꞌaliyo. Aigofe gemo osuvo. Aigofeꞌmo huteka kumayaꞌmo oꞌaliyo. Itakaafokalaꞌmogani anaiyafiꞌmo maiteka geꞌanimo afiyo, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 20 Tisao,huno, neya mafaꞌnemo maiꞌnova afinatetiꞌmo ani muki hana keꞌaepa geꞌamo akamehumehume eꞌna hemeniꞌeꞌmo akame nehuve, huno ha paiꞌniye. 21Yesuꞌa agetenoꞌaeꞌmoagaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌnigenoꞌaeꞌmo, magoke kavakamoꞌmo alagi kanale os-uꞌniye. Muki keꞌaepa geꞌamo akame huteka uka haika hapaisanafeꞌmo uka muki kagemiyakamo alinikuka maketi hugeꞌapao miya faitesageka alisana monimo alinikeka kagemiyaꞌapimo ohaneꞌnisiya vayaꞌaina apamigenoꞌao alopa kagemi yakamo kokuꞌnapiꞌmohaneno. Apamiteka eka nakame huvo, huno ha paiꞌnigeno 22 afiꞌniyaꞌmonanafa alopakagemi yaꞌamo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo hosu augosa kaliteno aipamoꞌmo kana huꞌnigenoataleno uꞌniye.

23 Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaina aulu hapaeno apaketenoꞌaeꞌmo, Alopa kagemiyaꞌapimo aliꞌnisaya vayaꞌmogi Gotiꞌa yagaino neꞌapateya koteꞌmo haisayafeꞌmo lusikava huno lokiya vaiꞌniye. 24 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmohapau aiteꞌa atete huꞌnae. Hapau aiꞌnayaꞌmonanafa Yesuꞌa, mafaꞌneꞌnimogitapae, huno,kagemi yaꞌapieꞌmo, laha maegaiye, huꞌa apakesamo neꞌafiya vayaꞌmogi Gotiꞌa yagainoneꞌapateya koteꞌmohaisayafeꞌmo lusi kava huno lokiya vaiꞌniye. 25Kamoafumoꞌa nekayakapiꞌmo haino falesiyafeꞌmo lokiya vaiꞌniyaꞌmonanafa mago kagemi yaꞌe vekamoꞌmoGotiꞌa yagaino neꞌapateya kegiꞌyafiꞌmo haino falesiyafeꞌmomagoꞌe huno lokiya vaiꞌniye,huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 26 lusi kava huꞌa hapau aiteꞌa apakaiꞌapimo huꞌapaeꞌmo,ina lagimo maige maige huꞌa maisaya yaꞌmo aligae, huꞌa huteꞌa ge huge afige huꞌamaiꞌnae. 27 Yesuꞌa aulu hapaeno apaketenoꞌaeꞌmo, vayaꞌmogimo ani kavaꞌmo afaꞌaosugayaꞌmonanafa Gotiꞌa ani kavaꞌmo afaꞌa hugiye, huno hapa paiꞌniye.

28 Pitaꞌa Yesufeꞌmo, Afiyo, huno, muki kagemi yatimo ago ataleta eta kakamehuta uteta nehune, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 29-30 lama gemo lapa nepauve, huno,muki vayaꞌmogimo nagaetefenagi alagepa faigoko gelefenagi huꞌa noꞌapimo ataleꞌnisafikonagaꞌapimogimo apataleꞌnisafi apasaꞌapimogimo apataleꞌnisafi afoꞌapimogimo ap-ataleꞌnisafi itaꞌapimogimo apataleꞌnisafi mafaꞌneꞌapimo apataleꞌnisafi aꞌapimo ap-ataleꞌnisafi aꞌmafaꞌneꞌapimo apataleꞌnisafi hoyaꞌapimo ataleꞌnisafi huꞌa ataleꞌnisayavayaꞌmogimo hemenimo vani hataleti agufa yaꞌmo aliteꞌa noꞌapi alige konagaꞌapimogialige apasaꞌapimogi alige itaꞌapimogi aligemafaꞌneꞌapimogi alige hoyaꞌapi alige huꞌa ali-gae. Aligayaꞌmonanafa mago vayaꞌmogi apakaetegamo hosu kavaꞌmo hugayaꞌmonanafahenagaꞌamo afole aisiya afinaꞌmo alagepa huꞌa maige maige huꞌa maisaya yaꞌapimoaliteꞌa maigae. 31 Maigayaꞌmonanafa hemenimo asole vayaꞌmogi hogote vayaꞌmoneꞌmaiya vayaꞌmogimo henagaꞌamo henaga vayaꞌmo maisageꞌa henaga neꞌmaiya vayaꞌ-mogimo hogote vayaꞌmo maigae.

Yesuꞌa faliteno he tisiya kavafeꞌmo halate magoꞌe huno hapa paiꞌniya gemae(Mt 20:17-19; Lu 18:31-34)

32ApakaemoYulusalemu taoni kateꞌmoneꞌuꞌapaeꞌmoYesuꞌa uno hogotetegeꞌapaeꞌmogeꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo akame huꞌa neꞌuꞌapaeꞌmo apakesa alaꞌamo afiteꞌa hapauaiteꞌa koli hume hume uꞌnae. Yesuꞌa kesi kateꞌmo apavalelinuno halate magoꞌe hunoagaetegamo afole aisiya kavafeꞌmohapa painoꞌaeꞌmo, 33Hemenimo lagaemoYulusalemutaonifiꞌmo neꞌvisunagenoꞌaeꞌmomago vekamoꞌa kutulu yaꞌmo aliteno Vemomafaꞌnemoavaleno mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe keꞌaepa gemo

Page 169: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 10:34 166 Maki 10:52

avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌeꞌmo apamisigeꞌapaeꞌmo agoti huꞌa ateteꞌa,afaꞌa faligiye, huꞌa hutesageꞌa Yunofivayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnaya vayaꞌai apayapiꞌmo avaleꞌaategae. 34 Apamisageꞌapaeꞌmo huꞌa faipa huꞌa atege apavenatuꞌna heꞌa atege nofikayotetiꞌmo amagige huteꞌa kamiti amagigae. Loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo utesigeno halatehe tigiye, huno hapa paiꞌniye.

Yemisiꞌe Yoniꞌeꞌmo ala netalaꞌmo maiguꞌae, huꞌana huꞌnaꞌa gemae(Mt 20:20-28)

35 Yemisiꞌe Yoniꞌeꞌmo Sepeti mafaꞌnelaꞌmoganimo Yesutegamo eꞌanaeꞌmo, Tisao,huꞌana, kafi gesuꞌa kavaꞌmo huka laꞌatesanafekeꞌmo laꞌahauꞌniye, huꞌana ge huꞌana afigeꞌnaꞌagenoꞌaeꞌmo, 36 na agufa kavaꞌmo huꞌna lanatesuve, huno anafi geꞌnigeꞌanaeꞌmo,37 ha le konali yakamo aliteka fai maiꞌnekaeꞌmo yagaika apatesana afinaꞌmo laꞌa-gaepatiꞌmo mago vekaeꞌmo, eka lamaga nahaopaleꞌmo fai maiyo, huka ha paiteka magovekaeꞌmo, eka hoga nahaopaleꞌmo fai maiyo, huka laꞌaha paiyo, huꞌana ha paiꞌnaꞌae.38 Yesuꞌa, na agufa kavafeꞌmo afi nekoꞌafi hutana oꞌafiꞌnaꞌae. Nesuva kapufatiꞌmoafaꞌa nesaꞌafi hosu yatetiꞌmo aliꞌa faleꞌa natesaya yaꞌmo afaꞌa aligaꞌafiye, huno anafigeꞌnigeꞌanaeꞌmo, 39 he, afaꞌa netetaꞌa aliguꞌae, huꞌana ha paiꞌnaꞌagenoꞌaeꞌmo he, huno,nesuva kapufatiꞌmo netetana hosu yatetiꞌmo aliꞌa faleꞌa natesaya yaꞌmo afaꞌa aligaꞌae.40 Aligaꞌaꞌmonanafa lamaga nahaopaleꞌmo fai maige hoga nahaopaleꞌmo fai maigehutana faimaiꞌao huꞌna hisuva gemonagaiꞌni yaꞌmo ohaneꞌniye. Gotikeꞌmo ago alo hunoanateꞌniya vekalakeꞌmo alino anamigiye, huno hana paiꞌniye.

41 Naya loleꞌa vayaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi ani gemo afiteꞌapaeꞌmo YemisiꞌeYoniꞌefeꞌmo apaipa leꞌa anateꞌnae. 42 Yesuꞌa ge huꞌnigeꞌa eꞌnagenoꞌaeꞌmo, Yu nofivayapati oꞌmaiꞌnaya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapateya vayaꞌmogi aliꞌa afepi apateteꞌayagaiꞌa neꞌapatae. Ani kavaꞌmo huꞌa ala apaki vayaꞌmogi ina kava hiyo ma kava hiyo,huꞌa nehae. 43Nehayaꞌmonanafa lapakaemo ani kavaꞌmo osisaya kavaꞌmo haneꞌniye. La-pakaepatiꞌmo mago vekamoꞌa, ala nagi vekamo maigesuve, huno huꞌnisiyana kayokayovekatapimo maino. 44 Lapakaepatiꞌmo mago vekamoꞌa, hogote vekamo maigesuve,huno huꞌnisiyana kalavusi aliꞌyaꞌmo aliteno kayokayo vekatapimo maino. 45Ani kavate-feꞌmo Vemo mafaꞌnemo agaeteꞌmo kayokayo huꞌa atesaya agufa vekamo maisiyafeꞌmoemiꞌnoꞌmeꞌnifa kayokayo vekaꞌapimo maiꞌneno agufaꞌaletiꞌmo miya faino hatu maenoapatesiyafeꞌmo emineꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa mago aulagamo ali huꞌniya vekamo alino ayakeno ateꞌniya gemae(Mt 20:29-34; Lu 18:35-43)

46 Apakaemo Yeliko taonifiꞌmo uꞌa avaꞌyi huꞌnae. Yesu geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeasole vayaꞌeꞌmo Yeliko taonimo ataleꞌa akame huꞌa uꞌnageno Matimeyasiꞌa Timiyasimafaꞌnemo aulaga ali huꞌniya vekamoꞌa ka agiꞌnaleꞌmo fai maiꞌneno monieꞌmo aukayahuno maiꞌniye. 47-48 Mago vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, Yesuꞌa Nasalasa vekamo neꞌe, huꞌahuꞌnaya gemo afitenoꞌaeꞌmo aepa faino ge hunoꞌaeꞌmo, Yesuo, huno, Nevini aginagomokahau huka nato, huno ha paiꞌnigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, ge osukaafaꞌa maiyo, huꞌa ge hauꞌnayaꞌmonanafa magoꞌe magoꞌe huno ge hunoꞌaeꞌmo, Neviniaginagomo, huno, kahau huka nato, huno ge huge huge huno maiꞌniye. 49 Yesuꞌaeno he tino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, ani vekaeꞌmo ge higenoꞌao nagaetegamo eno, huno hapapaiꞌnigeꞌa aulagamo ali huꞌniya vekaeꞌmo, kaipamo lokiya vaika kato. Kagaefeꞌmo genehigi he tiyo, huꞌa ha paiꞌnageno 50 alonokuꞌmo alino asagino ataleteno malage hunoaeno hailo huno he tino Yesutegamo eꞌniye. 51Yesuꞌa, na kava huꞌna katesuve, huno afigeꞌnigeno aulagamo ali huꞌniya vekamoꞌa, Tisao, huno, naulagamo alika ayakeka nato,hunohapaiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 52kagesa afika fatagohuꞌnana kavakamoꞌa alino alagepahunokateꞌnigi afaꞌa uvo, huno ha paiꞌnigenomalage huno aulagamo ageno ayaketeno kateꞌmoakame huno uꞌniye.

Page 170: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 11:1 167 Maki 11:1811

Yesuꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo kini vekagana huno haiꞌniya gemae(Mt 21:1-11,18-19; Lu 19:28-40; Yo 12:12-19)

1 Apakaemo Yulusalemu taoni haopaleꞌmo Metapesi taoniꞌe Metani taoniꞌeꞌmo Ali-fiꞌaepa aveleꞌmo haneꞌniya taonifiꞌmo uꞌa avaꞌyi huteꞌapaeꞌmo agaemo lole vekalaꞌmogeꞌamo neꞌafiꞌa vekalaꞌmo alino anateꞌniye. 2 Alino anateteno hana painoꞌaeꞌmo,nagae naulagaleꞌmo haneꞌniya taonifiꞌmo utana haiꞌao. Uta haitana avaꞌyi hute-tanaeꞌmo agesaꞌana mago aikeli noki afumo nofi aeꞌa ateꞌnisaya noki afuleꞌmo magovayaꞌmo faiꞌa oꞌmaiꞌnaya noki afumo maiꞌnisigetana agegaꞌae. Agetetanaeꞌmo hatumaetana avalelitana eꞌao. 3 Mago vayaꞌmogi, na kava hisaꞌafeꞌmo hatu neꞌmaꞌae,huꞌa lanafi gesagetanaeꞌmo, Ala kava neꞌmoꞌa aliꞌyaꞌamo haneꞌnigetaꞌaene, hutanahisaꞌagenoꞌaeꞌmo malage huno alino atesigeno manileꞌmo egaiye, huno hana paiꞌniye.4 Anakaemo uꞌana agaꞌana ani aikeli noki afumo no kipateꞌmo nofi aeꞌa ateꞌnagenokateꞌmo maiꞌnigeꞌana ageteꞌana hatu maeꞌnaꞌae. 5 Hatu neꞌmaꞌageꞌapaeꞌmo magoanileꞌmo he tiꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogi, na kava hisaꞌafeꞌmo hatu neꞌmaꞌae, huꞌa anafigeꞌnaꞌageꞌanaeꞌmo 6 Yesuꞌa hana paiꞌniya gemo hapa paiꞌnaꞌageꞌa anataleꞌnaꞌageꞌanaavaleliꞌana uꞌnaꞌae. 7 Yesutegamo avaleli eꞌanaeꞌmo yatala kukenaꞌanimo alapaꞌagekukenamo asagiꞌana agotofuleꞌmo maleꞌnaꞌageno Yesuꞌa haino fai maiꞌniye. 8 Asolevayaꞌmogimo ani kava huꞌa yatala kukenaꞌapimo alapaꞌage kukenamo asagiꞌa kapiꞌmoyakaige mago vayaꞌamogi uꞌa yahaofilaga yosa akopamo heꞌa yageꞌa kapiꞌmo yakaigehuꞌa maleme maleme uꞌnae. 9 Uꞌa hogoteꞌnaya vayaꞌmogiꞌe henaga akame huꞌa eꞌnayavayaꞌmogiꞌeꞌmo alopa gefatiꞌmo ge huꞌapaeꞌmo, amuse higetao.Ala kava neꞌmo agiꞌalefeꞌmo neꞌeyanagi ha maeno, huꞌa huteꞌa,10 Laginago netimo Neviniꞌa kini vekamo maiꞌneno yagaino neꞌapateya kava huno Alakava neꞌmo agiꞌaletiꞌmo yagaino apatesiya vekamo Gotiꞌa ha maeno. Gotifekeꞌmo amusehigetao, huꞌa huteꞌa hume hume uꞌnae.

11 Agaemo noki afuleꞌmo maiteno Yulusalemu taonifiꞌmo haino avaꞌyi huteno Yuvayaꞌai alopa mono nopiꞌmo haino muki yakofeꞌmo aulu haeno ageno maiꞌniye.Maiꞌniyaꞌmonanafa ago hani hugefeꞌmo huꞌnigeꞌapaeꞌmo agaeꞌe geꞌamo neꞌafiyavayaꞌeꞌmo Metani taonifiꞌmo aiꞌa atagineꞌa eꞌnae.

Yesuꞌa fiki yosaeꞌmo ge huꞌnigeno falu teꞌniya gemae12-13 Egaꞌamo Metani taonifatiꞌmo neꞌeꞌapaeꞌmo Yesuꞌa aga teꞌnigeno ageyana muga

afagiꞌaleꞌmo fiki yosamo haneꞌnigeno ageyana asole haitamo maleꞌnigeno agetenoalagamo aeꞌnegaiye, huno huteno uꞌniye. Uno ageyana haitaꞌage haneꞌnigeno ageꞌniye.Fiki yosamoꞌmo alaga neꞌaeya afinaꞌmoohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo alagamooꞌaeꞌniye. 14Yesuꞌahunoꞌaeꞌmo, halate alagamo oꞌaesanageꞌa vayaꞌmogi eꞌa lagiꞌa oꞌnegae, huno huꞌnigeꞌageꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi afiꞌnae.

Yesuꞌa alopa mono nopatiꞌmo alino hapa faino apataleꞌniya gemae(Mt 21:12-17; Lu 19:45-48; Yo 2:13-22)

15 Apakaemo Yulusalemu taonifiꞌmo uꞌa avaꞌyi huteꞌa Yesuꞌa Yu vayaꞌai alopa mononopiꞌmo haino ageyana ani mono nopiꞌmo maketi neꞌmalaya vayaꞌmo maiꞌnagenoapaketeno alino hapa faino apataleꞌniye. Agaemo alu vayaꞌai monimo aliteꞌa Yu vayaꞌaimonimo neꞌapamiya vayaꞌai hiꞌyalamuꞌapimo alino agoꞌya faino atalege namamo miyanefaiya vayaꞌai siaꞌapimo alino agoꞌya faino atalege huꞌniye. 16 Agaemo, mono nokateꞌmo kagemi yatapimo aliꞌnitutetapa osiyo, hunohapa paiteno ka akanino apateꞌniye.17Alino apayamalenoꞌaeꞌmo, vayaꞌmogimo noꞌnieꞌmo huꞌapaeꞌmo, nunumunehaya none, huꞌahugae, huno avoꞌmo kae oꞌmaleꞌnifiye. Lapakaemo kumaya vayaꞌmo eꞌa fala kiꞌa neꞌmaiyanokana hutapa alita hamaletapa ateꞌnae, huno hapa paiꞌniye.

18Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe keꞌaepa gemo avoꞌmokaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo ani kavafeꞌmo ava gemo afiteꞌapaeꞌmoamagisaya kafeꞌmo kahauya huꞌa maiꞌnae. Muki vayaꞌmogimo geꞌamo afiteꞌapaeꞌmo

Page 171: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 11:19 168 Maki 12:3hapau aiꞌnayaꞌmofeꞌmo agaefeꞌmo koli huꞌnae. 19 Hani hugefeꞌmo huꞌnigenoꞌaeꞌmotaonifiꞌmo ataleno uꞌniye.

Falu teꞌniya yosamo ava gemae(Mt 21:20-22)

20 Kotilamiyapiꞌmo kateꞌmo neꞌuꞌapaeꞌmo ageyana fiki yosamoꞌmo muki haitaꞌagiakopaꞌagi hafuꞌyaꞌagi huno alagi falu teꞌnigeꞌa ageꞌnae. 21 Pitaꞌa Yesuꞌmo huꞌniyakavafeꞌmo agesamo afino ho huꞌniye. Hutenoꞌaeꞌmo, Tisao, huno, ago. Ge hauꞌnanafiki yosamo ago falu teꞌniye, huno ha paiꞌnigeno 22 Yesuꞌa, Gotifeꞌmo lapakesa afitapafatago hiyo. 23 Lama gemo lapa nepauve, huno, mago vekamoꞌa lole agesamo oꞌafiꞌneno,hisuva gemo alagi afole aigiye, huno agesa afino fatago huꞌnenoꞌaeꞌmo mani aveeꞌmo,nokamo atalekuka solovala anipiꞌmo asagauka aiyo, huno huꞌnisiyaꞌmoꞌmo huvo hunohisiya kavaꞌmo afaꞌa hugiye. 24 Ani kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo lapa nepauve, huno,lapakaemo na agufa yaꞌmo aliguve, hutapa nunumu hutapa afi nekesafi lapakesa afitapafatago huꞌnetapa hiyo afaꞌa aligayanagi. 25 Nunumu hugefeꞌmo he titapa maiꞌneta-paeꞌmo hosu lapaipamo kalitapa ateꞌnisaya vekamo hosu kavaꞌamo alitapa atalegenoꞌaokokuꞌnapi Afotapimoꞌa ani kava huno hosu kavatapimo alino ataleno. 26Hosu kavaꞌamoalitapa oꞌatalesayana kokuꞌnapi Afotapimoꞌa ani kava huno hosu kavatapimo afaꞌa alinooꞌatalegaiye, huno hapa paiꞌniye.

Yesufeꞌmo, ina laꞌmo ani agufa aliꞌyaꞌmo aliyo, huno kaha paiꞌniye, huꞌa afi geꞌnaya gemae(Mt 21:23-27; Lu 20:1-8)

27 Apakaemo halate Yulusalemu taonifiꞌmo eꞌapaeꞌmo agaemo alopa mono no ku-mateꞌmo umenitata nehigeꞌapaeꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌa-pataya vayanagi keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayanagi vayatamavayanagi huꞌa agaetegamo eꞌnae. 28 Eꞌa ha paiꞌapaeꞌmo, haiya agufa alagena yaꞌmoyagaika neꞌapatana alagena yaꞌmo aliꞌnekaeꞌmo ani agufa kavaꞌmo nehane. Ina laꞌmoani agufa kavaꞌmo huvo, huno kaha paiꞌniye, huꞌa afi geꞌnae. 29 Afi geꞌnagenoꞌaeꞌmoYesuꞌa, nagaeꞌeꞌmo mago gemo loka huꞌna lapafi gegauve. Geꞌnileꞌmo aetapa atagainahutapa naha paisageꞌnaeꞌmo haiya agufa alagena yaꞌmo yagaiꞌna neꞌapatova alagenayaꞌmo aliꞌnofi, huꞌna lapa paiguve. 30 Gotiꞌa Yoniꞌmo aniꞌmo faleno apatesiyafeꞌmolekana paino ateꞌnifi vayaꞌmogimo lekana paiꞌa ateꞌnae, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo31 apakaiꞌapimo ge huge afige huꞌapaeꞌmo, Lagaemo hutaeꞌmo Gotiꞌa lekana painoateꞌniye, huta hisunana agaemo hunoꞌaeꞌmo, na kava higetapaeꞌmo Yoni geꞌaeꞌmo lamagemo nehiye, hutapa osuꞌnae, huno lafi gegaiye. 32Hugiyaꞌmofeꞌmo lagaemo hutaeꞌmo,vayaꞌmogi lekana paiꞌa ateꞌnae, huta hisunana ani gemoꞌeꞌmo hosugiye. Apakaemomukivayaꞌaifeꞌmo koli huꞌnayaꞌmofeꞌmo ani gemo osuꞌnae. Muki vayaꞌmogimo Yonifeꞌmoalagepa vekamo Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamomaiꞌniye, huꞌa apakesamo afiꞌnae. 33 Afiꞌnayaꞌmofeꞌmo Yesufeꞌmo, oꞌafiꞌnone, huꞌa hapaiꞌnagenoꞌaeꞌmo, ani kavaꞌmo huꞌna haiya agufa alagena yaꞌmo yagaiꞌna neꞌapatovaalagena yaꞌmo aliꞌneꞌna ani kavaꞌmo nehufi, huꞌna lapa opaiguve, huno hapa paiꞌniye.

12Nofi hoyaeꞌmo aeno kalafefa gemo huno huꞌniya gemae(Mt 21:33-46; Lu 20:9-19)

1 Yesuꞌa aepa faino aeno kalafefa gemo huno hapa painoꞌaeꞌmo, mago vekamoꞌa nofihoyamo vai maleteno kegiꞌya huno ku ai maleteno nofi alagamo aeꞌa lata paisagenoaniꞌamo lamisiya kelimo kafi maleteno yatala noꞌmo ani hoyaleꞌmo yagaiꞌa maisayavayaꞌai noꞌmo ki maleꞌniye. Agaemo mago vayaꞌmogi yagaiꞌa ateꞌnisageno nofi alagamoafu lesigeꞌapaeꞌmo apakaemo ani nofi alagamo lagisayafeꞌmo apavaleno apateteno afagikotegamo uꞌniye. 2 Nofi alagamo ago afu leꞌnigenoꞌaeꞌmo agaemo mago nofi alag-amo alisiyafeꞌmo aliꞌyaꞌaleꞌmo maiꞌniya vekamo alino ateꞌnigeno hoyaꞌaleꞌmo yagaiꞌaateꞌnaya vayaꞌaitegamo uꞌniye. 3 Uꞌnigeꞌa hoyaꞌaleꞌmo yagaiꞌa ateꞌnaya vayaꞌmogimo

Page 172: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 12:4 169 Maki 12:22atafauꞌa amagiteꞌapaeꞌmo, okamigunanagi afaꞌa ataleka uvo, huꞌa ha paiꞌnageno atalenouꞌniye. 4 Hoya aepa vekamoꞌa halate mago alu vekamo aliyaꞌaleꞌmo maiꞌniya vekamoalino ategeno neꞌvigeꞌapaeꞌmo yafa kayotetiꞌmo aliꞌa anuꞌmo aiꞌa apalo atiꞌa amagiteꞌaaliꞌa hosu huꞌa ateꞌnae. 5Agaemo mago alu vekamo aliꞌyaꞌaleꞌmo maiꞌniya vekamo alinoategeno uno avaꞌyi nehigeꞌapaeꞌmo kamiti amagiꞌnae. Ani kava huno magoꞌe vayaꞌmoalino apateꞌnigeꞌa uꞌnageꞌapaeꞌmo mago vayaꞌamo aiseꞌamo apamagige mago vayaꞌamokamiti apamagige huꞌa apamagiꞌnae. 6 Magoke mafaꞌneꞌaeꞌmo hau ayamopafiꞌmohauꞌniya mafaꞌneꞌageꞌmo maiꞌnigeno henagaꞌamo, mani mafaꞌneꞌnimo geꞌamo afaꞌa afi-gae, hunohuteno alino ateꞌnigeno uꞌniye. 7Uꞌnigeꞌapaeꞌmohoyaꞌaleꞌmo yagaiꞌa ateꞌnayavayaꞌmogimo ageteꞌapaeꞌmo, hoya aepa vekamo mafaꞌneꞌamoꞌmo muki afoꞌamo yaꞌmoaligiye. Amagigetao agaemo alisiya hoyamo lagaemo aligunanagi, huꞌa huteꞌa 8 atafauꞌakamiti amagiteꞌa kefaꞌamo aliniꞌuꞌa kegiꞌya malaga yaga auꞌa ataleꞌnae. 9 Inagi hoyaaepa vekamoꞌa na agufa kava hugiye. Eno hoyaꞌaleꞌmo yagaiꞌa ateꞌnaya vayaꞌaina kamitiapamagiteno alu vayaꞌmogi hoyaꞌaleꞌmo yagaiꞌa atesayafeꞌmo apavaleno apategaiye.10 Lapakaemo mago gemo Gotiꞌa avoꞌmo kae maleꞌniya gemo lekana opaiꞌnafiye. Anigemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Yafatetiꞌmo noꞌmo nekiya vayaꞌmogimo mago yafafeꞌmo huꞌapaeꞌmo, afa yafane, huꞌa

huꞌnaya yafaꞌmoꞌa mago hogote yafaꞌmo afole aiꞌniye. 11 Ala kava neꞌmoꞌa anikavaꞌmo alino afole aino ateꞌnigeta ageta lahau aitetaeꞌmo, vae, huta, alagepakavaꞌmo nehiye, huta nehune,

huno huꞌniye, huno Yesuꞌa hapa paiꞌniye. 12 Hapa paiꞌnigeꞌa afiteꞌapaeꞌmo, ani aenokalafefa gemo lagaefekeꞌmo huꞌniye, huꞌa huteꞌa atafauꞌa kalavusi huꞌa atesayafeꞌmohuꞌnayaꞌmonanafa muki vayaꞌaifeꞌmo koli huꞌnayaꞌmofeꞌmo ataleꞌa uꞌnae.

Takesi hisaya kavafeꞌmo ge huꞌa afi geꞌnaya gemae(Mt 22:15-22; Lu 20:20-26)

13 Apakaemo ataleꞌa uteꞌa Falasi vayaꞌe Helotiꞌa akame nehaya vayaꞌefeꞌmo hapapaiꞌapaeꞌmo, aneꞌai hanagi maleꞌnageno malage huno neꞌatafaiya kava hutapa ya-gaiꞌnetapa geꞌaletiꞌmo atafaiyo, huꞌa hapa paiteꞌa aliꞌa apateꞌnageꞌa agaetegamo uꞌnae.14 Eꞌapaeꞌmo, Tisao, huꞌa, ago kageꞌnonana lama gemo nehana vekamo maiꞌneka mukivayaꞌaifeꞌmo koli osuka muki vayaꞌaitegamo magoke aiyaya kavaꞌmo nehane. Gotigeꞌamo akame hisaya kavatefeꞌmo lama gekaletiꞌmo alika apaya neꞌmalane. Lagaemotakesi monimo Sisaꞌa yagaino neꞌapateya gamani vekamo amisunafeꞌmo keꞌaepa gemoꞌahunoꞌaeꞌmo, amiyo, huno huꞌnifi osuꞌniye. 15 Takesi monimo apamisupi oꞌapamisunehuꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa apakesamo afiteꞌa apaipafatiꞌmo ge osuꞌnafa aeꞌa atikaeꞌa huꞌnaya geꞌapimo apaketenoꞌaeꞌmo, na kava higetapaeꞌmonamalageka hutapa nafinekae. Alaga monimo alinitetapa nave liyo, huno hapa paiꞌniye. 16 Apakaemo alini eꞌaamiꞌnagenoꞌaeꞌmo,mani alagamonileꞌmo ina la augosaꞌe agiꞌeꞌmo avoꞌmo kaemaleꞌnayamonimo haneꞌniye, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, Sisa augosaꞌe agiꞌeꞌmo haneꞌniye, huꞌaha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 17 Sisa yaꞌamo Sisana amitetapa Goti yaꞌamo Gotina amiyo, hunohapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo hapau aiꞌnae.

Faliꞌnaya vayaꞌmo he tisaya kavafeꞌmo loka huꞌa afi geꞌnaya gemae(Mt 22:23-33; Lu 20:27-40)

18 Satiyusi mono vayaꞌmogimo faliꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo he otigae, huꞌa apakesamoneꞌafiya vayaꞌmo agaetegamo eꞌnae. Apakaemo loka huꞌa ateꞌapaeꞌmo, 19 Tisao, huꞌa,Moseseꞌa avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, mago vekamoꞌmo aꞌmo alitenomafaꞌnemo alino oꞌateno falitesigenoꞌaeꞌmo konagaꞌamoꞌmo koguꞌamo aliteno faliꞌniyavekamo aimuꞌyaleꞌmo mafaꞌnemo alino apateno, huno huꞌniye. 20Mago afinaꞌmo sev-eniꞌa konagamo maiꞌnae. Nepuꞌapimoꞌmo mafaꞌnemo alino oꞌateno ataleno falitegeno21 aganaꞌamoꞌmo kogu aꞌmo aliꞌniye. Napa tu konagaꞌamoꞌmo ani kava huno falitegenonapa tali konagaꞌamoꞌmo ani kava huno falitegeꞌa 22 ani kavaꞌmo huꞌa aliteꞌa falitefalite huꞌa seveniꞌa konagamo ago faliꞌa hano huꞌnae. Falitagenoꞌaeꞌmo a kanomo

Page 173: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 12:23 170 Maki 12:38henagaꞌamo faliꞌniye. 23 Faliꞌa uꞌnayategatiꞌmo he tisagenoꞌaeꞌmo haiya vekaleꞌmo ania kanomo maigiye. Seveniꞌa konagamogimo aliꞌnayaꞌmofeꞌmae, huꞌa afi geꞌnae. 24 Afigeꞌnagenoꞌaeꞌmo, lapakaemo Goti mukufi gemo oꞌafige Gotiꞌa ayamufaꞌage vekamomaiꞌniye hutapa oꞌafige huꞌnayaꞌmofeꞌmo ika ika lapakesamo neꞌafiye. 25 Faliꞌa uꞌ-nayategatiꞌmo he tiꞌapaeꞌmo aꞌmo oꞌalige vele oꞌmaige hugayaꞌmonanafa kokuꞌnapienisole vayakana huꞌa maigae. 26 Faliꞌa uꞌnayategatiꞌmo he tisaya kavafeꞌmo Moseseꞌamukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya gemo aise yosafatiꞌmo ata nelegeno Gotiꞌa Mosese-feꞌmo ha paiꞌniya gemo lekana paitapa oꞌafiꞌnafiye. Gotiꞌa hunoꞌaeꞌmo, EmalehamuGotiꞌamoꞌna maige Aisiki Gotiꞌamoꞌnamo maige Yekopu Gotiꞌamoꞌnamo maige huꞌna Gotiꞌapimoꞌ-namo maiꞌnove, huno huꞌniye. 27 Agaemo alagi faliꞌnaya vayaꞌai Gotiꞌapimoꞌa oꞌmaiꞌnifaafaꞌa neꞌmaiya vayaꞌai Gotiꞌapimoꞌa maiꞌniye. Alagi ika ika lapakesamo afiꞌnetapaeꞌmoani gemo nehae, huno hapa paiꞌniye.

Hogote keꞌaepa geꞌaeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 22:34-40; Lu 10:25-28)

28 Mago vekamo keꞌaepa gemo afiteno alino apaya neꞌmaleya vekamoꞌa eno ge hugeafige huꞌa maiꞌnaya gemo afiꞌniyana Yesuꞌa geꞌapileꞌmo alagepa huno aeno atagainahuno hapa paiꞌniye, huno agesa afitenoꞌaeꞌmo, keꞌaepa gefatiꞌmo hogote keꞌaepa gemohaiya gemo haneꞌniye, huno afi geꞌniye. 29 Afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, hogote keꞌaepa gemohaneꞌniyana,Isaleli vayaꞌmogitapamo afiyo, huno, Ala kava neꞌmo Gotitimoꞌa maiꞌniye. Ala kava

neꞌmomagoke vekamomaiꞌniye. 30 Lapakaemo Ala kava neꞌmo Gotitapimofeꞌmomuki lapaipafatinagi muki lapaune lapamepatinagi muki lapakesamo neꞌafiyayatapifatinagi muki lapayamufafatinagi huno lapaino.

Ani gemo hogote keꞌaepa gemo haneꞌniye, huno huteno, 31 Lole keꞌaepa gelaꞌmoꞌahunoꞌaeꞌmo,lapakaitapieꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo nelapaiya kava huno lapaopaleꞌmo neꞌmaiya

vayaꞌaifeꞌmo lapaino,huno huꞌniye. Huno huteno, mani lole keꞌaepa gelaꞌmoꞌa muki keꞌaepa geꞌamo ago aenoaga seꞌniye, huno ha paiꞌniye. 32Ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeno alinoapaya neꞌmaleya vekamoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Tisao, huno, alagepa gemo hane. Gotiꞌa magokevekamomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo alu gotiꞌa oꞌmaiꞌnifa agaiꞌagekeꞌmomaiꞌniye, hukahana gemolama gemo hane. 33 Agaefeꞌmo muki laipafatinagi muki lagesamo neꞌafuna yatifatinagimuki laune lamepatinagi muki layamufafatinagi huno lahauꞌnisigeta lagaitieꞌmo lahaulayamopafiꞌmonelahaiya kava huta lahaopaleꞌmoneꞌmaiya vayaꞌaifeꞌmo lahaisiya kavaꞌ-moꞌa afumo amagita atafiꞌmo kaeta Gotiꞌmo ofalinimo amige alu ofalinimo amige hisunakavaꞌmo ago aeno aga seꞌniye, huno huꞌniye. 34 Yesuꞌa ani huꞌniya gemo afitenoꞌaeꞌmoalagepa huno afiꞌniye, huno agesamo afitenoꞌaeꞌmo, kagaemo Gotiꞌa yagaino neꞌapateyakegiꞌyafiꞌmo uka haika falesanafeꞌmo eka hogo huꞌnane, huno ha paiꞌniye. Yesuꞌa anigemo huno ha paiꞌnigeꞌapaeꞌmo koli huteꞌa magoꞌe gemo huꞌa loka huꞌa afi okeꞌnae.

Kalaisi nefeꞌmo ge huno apafi geꞌniya gemae(Mt 22:41-46; Lu 20:41-44)

35 Yesuꞌa Yu vayaꞌai alopa mono nopiꞌmo haino alino apaya neꞌmalenoꞌaeꞌmo, nakava higeꞌapaeꞌmo keꞌaepa gemo aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, Kalaisineꞌmo Nevini akamelegati aginagoꞌamo maiꞌniye, huꞌa nehae. 36 Aote AunemeꞌamoꞌmoNeviniꞌmo mago gemo alino amiꞌnigeno hunoꞌaeꞌmo,Ala kava neꞌmo Ala kava neꞌnieꞌmo hunoꞌaeꞌmo, lamaga nahaopaleꞌmo faika maime

maime neꞌugeꞌnao kamekamo apamagisugeꞌa kaiya afeꞌalumelaga maigayanagi,huno huꞌniye. 37 Neviniꞌa Kalaisi nefeꞌmo Ala kava neꞌnie, huno huꞌniyaꞌmofeꞌmohaiya kava huno Kalaisi neꞌmoꞌa Nevini akamelegati aginagoꞌamo maiꞌniye, huno apafigeꞌniye. Muki asole vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo amuse huꞌnae. 38Alino apayamaletenoꞌaeꞌmo, keꞌaepa gemo aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌaifeꞌmo ehetapiye. Apakaemo

Page 174: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 12:39 171 Maki 13:14hapauꞌnigeꞌa yatala kukenamo aliꞌa vaiꞌa aliteꞌa umenitata nehae. Maketi kumategamomaiꞌnaya vayaꞌmogimo ge apamamaeteꞌa amuse huꞌa neꞌapataya kavafeꞌmo nehapaiye.39 Hapauꞌnigeꞌa alu mono nopiꞌe alu mono nopiꞌeꞌmo haiꞌa anaga maige yagita nehay-ategamo ala apaki vayaꞌmo neꞌmaiya siateꞌmo haiꞌa maige nehae. 40 Apakaemo koguaꞌneꞌai kagemi yaꞌapimo kumayaꞌmo aliteꞌapaeꞌmo aeꞌa ati kaesayafeꞌmo yatala nunumunehae, huno hapa paiꞌniye.

Kogu a kanomoꞌa ofalini monimo maleꞌniya gemae(Lu 21:1-4)

41 Yesuꞌa Yu vayaꞌai alopa mono nopiꞌmo haino ofalini monimo neꞌmalaya kesimohaopaleꞌmo fai maiꞌnigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmogimo ofalini monimo maleꞌnagenoapakeꞌniye. 42 Mago kogu a kanomo kagemi yaꞌamo ohaneꞌniya kogu a kanomoꞌa enolole asagalifa monilaꞌmo maleꞌnigeno ageꞌniye. 43Agaemo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmoge huꞌnigeꞌa eꞌnagenoꞌaeꞌmo, lama gemo lapa nepauve, huno, mani kogu a kanomokagemi yaꞌamo ohaneꞌniya kogu a kanomoꞌamaleꞌniyamonimoꞌmomuki vayaꞌamogimomaleꞌnaya monimo ago aeno aga seꞌniye. 44 Muki vayaꞌamogimo alopa moniꞌapimomaleꞌnaya yapatiꞌmo alini eꞌa maleꞌnayaꞌmonanafa agaemo moniꞌamo oꞌmaleꞌniya yap-atiꞌmo neꞌyaꞌamo miya faino nesiya monimo ataleno hano huꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

13Yesuꞌa ma mopamo hano hisiya afinafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Mt 24:1-2; Lu 21:5-6)

1 Yesuꞌa Yu vayaꞌai alopa mono nopatiꞌmo nelamigenoꞌaeꞌmo mago vekamo geꞌamoneꞌafiya vekamoꞌa, Tisao, huno, ago kanale yafatetiꞌmo alagepa nokoꞌageꞌmo ki maleꞌ-naya nokoꞌmo haneꞌniye, huno ha paiteno amuse huꞌniye. 2Yesuꞌa, alagepa nokoꞌageꞌmoageꞌnapiye. Magoke yafateꞌmo akalo akalo huno ohanegaifa heꞌa halagape vaiteꞌa mukiyafaꞌamo aliꞌa aiꞌa atagu faeꞌa aote aote huꞌa atalegae, huno ha paiꞌniye. 3 AgaemoAlifiꞌaepa avefiꞌmo haino fai maiꞌnigenoꞌaeꞌmo Yu vayaꞌai alopa mono noꞌmo aula-galeꞌmo haneꞌnigeꞌapaeꞌmo Pitaꞌagi Yemisiꞌagi Yoniꞌagi Eꞌnaluꞌagi huꞌa apakaiꞌapigeꞌmomaiꞌneꞌapaeꞌmo, 4 hainu afinaꞌmo afole aigiye. Afiꞌnisunageno afole aisi yafeꞌmo lahapaiyo, huꞌa afi geꞌnae. 5 Yesuꞌa aepa faino hapa painoꞌaeꞌmo, humi olapatesayafeꞌmoehetapiye, huno, alagepa hutapa yagaiyo. 6 Asole vayaꞌmogimo nagiꞌnimo aeteꞌa-paeꞌmo, nagaemo Kalaisiꞌnamo neꞌove, huꞌa huteꞌa asole vayaꞌaina humi apategae.7 Lapaopaleꞌmo kame hisaya kavafeꞌmo ava gemo hisagetapa afige afagitega kamehisaya kavafeꞌmo ava gemo hisagetapa afige hutetapaeꞌmo lapau aitetapa koli osiyo.Ani kavaꞌmo afole aigiyaꞌmonanafa hano hisiya afinaꞌmo henagaꞌageꞌmo afole aigiye.8 Mago nofi vayaꞌmogi uꞌa alu nofi vayaꞌeꞌmo kame hugae. Mago gamani vayaꞌmogiuꞌa alu gamani vayaꞌeꞌmo kame hugae. Imimaꞌmo aote aote huno alige kafu hukavaꞌmo afole aige hanageke kavaꞌmo afole aige huno afole aigiyaꞌmonanafa apakafunekiya kavaꞌmo saufamogeno afole aigiye. 9 Mago vayaꞌmogimo lapatafauꞌa kanisolevayaꞌai agotileꞌmo lapavaleliꞌa uge alu mono nopi alu mono nopiꞌmo lapamagige huteꞌagamani vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌaitegaꞌe yagaiꞌa neꞌapataya kini vayaꞌaiapaulagaleꞌeꞌmo nagiꞌnilefeꞌmo utapa he ti netapa lama gemo hugae. 10Hogoteꞌa mukialu nofi vaya alu nofi vayaꞌaifeꞌmo nava gemo huꞌa alagepa faigoko geꞌnimo aeꞌa hakalohuꞌa hapa paiꞌa hano hugae. 11 Lapatafauꞌa agoti huꞌa lapatesayafeꞌmo lapavaleliꞌuꞌaapamisagetapaeꞌmo hogotetapa hutapaeꞌmo, na agufa gemo hugupi, hutapa osutapa aniafinaꞌmoGotiꞌa alino lapamisiya gemohapa paiyo. Lapakaemohapa opaigafa Aote Aune-meꞌamoꞌa hapa paigiye. 12Mago vayaꞌmogi konagaꞌapimo apamagisageꞌa falisayafeꞌmoapavaleꞌa apamige mafaꞌneꞌapimo apavaleꞌa apamige itaꞌapi afoꞌapimogimo apavaleꞌaapamige hugae. 13Muki vayaꞌmogimo nagiꞌnilefeꞌmo apaini huꞌa lapategayaꞌmonanafaoꞌataleꞌa atafauꞌa alagi huꞌa maime maime neꞌvisaya vayaꞌaina hano hisiya afinaꞌmoapakufamo alino katino apateteno hapau vaigiye. 14 Lekana nepaiya vayaꞌmogitapamo

Page 175: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 13:15 172 Maki 13:36mani gemo aepaꞌamo alagepa hutapa afiyo. Lapakaemo agegayana lusi hosu yaꞌmoꞌa alinohano huno atesiya agufa yaꞌmo haneꞌnisigetapa agegae. Neniyoꞌa Gotitegati gemo alininenoaeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoꞌa ani yafeꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniye. Ani agufahosu yaꞌmo ohaneꞌnisiya nopiꞌmo haneꞌnisigetapa agetetapaeꞌmo ataletapa lapauneheyo. Yutiya kotega maiꞌnisaya vayaꞌmogi avelegamo apaune hetaleꞌa haiꞌa maiyo.15 Inagi nokatoꞌmule maiꞌnisaya vayaꞌmogimo kagemi yaꞌapimo aliniꞌa visayafeꞌmolamiꞌa noꞌapifiꞌmo ohaiyo. 16 Hoyaꞌapifilaga maiꞌnisaya vayaꞌmogi saketiꞌapimo aliꞌavaisayafeꞌmo halate aiꞌa atagi neꞌa oꞌmeyo. 17 Vaehae, huꞌna, ani afinaꞌmo apaipaguꞌemaiꞌnisaya aꞌneꞌe mafaꞌnemo nu neꞌapamisaya aꞌneꞌefeꞌmo nahau huve. 18 Yasi alisiyaafinaꞌmo lapaune osesayafeꞌmo nunumu hiyo. 19Ani afinaꞌmo afole aisiya hanageke yaꞌ-moꞌa hogoteno afole aiꞌniya hanageke yaꞌmo Gotiꞌamamopamo alo huꞌniya afinatetiꞌmoafole aime aime eꞌniya hanageke yanagi muki afole aisiya hanageke yanagi huno agoaeno aga seno afole aigiye. 20 Ala kava neꞌmoꞌa ani agufa hanageke afinaꞌmo alinohogo huno oꞌateꞌniyesinana muki vayaꞌamo ago faliꞌnaesinaꞌmonanafa lekana painoapateꞌniya vayaꞌaitefeꞌmo ani hanageke afinaꞌmo aliꞌna hogo huꞌna ategauve, hunoagesamo afiꞌniye. 21Mago vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, Ageyo, huꞌa, Kalaisiꞌamanilemaiꞌniye,huꞌa huge, ageyo, huꞌa, mugalega maiꞌniye, huꞌa huge hisagetapaeꞌmo, lama gemonehae, hutapa lapakesamo oꞌafiyo. 22 Mago vayaꞌmogi, Kalaisiꞌna maiꞌnove, huꞌa hugeGotitegati gemo aliniꞌneꞌna aeꞌna hakalo huꞌna hapa nepauva vekamo maiꞌnove, huꞌahuge huteꞌa noꞌagaya apaune kavaꞌmo huteꞌa ago lekana paino apateꞌniya vayaꞌaifeꞌmohumi apatesayafeꞌmo ani kavaꞌmo hugayaꞌmonanafa afaꞌa humi oꞌapategae. 23Nagaemomuki afole aisiya kavafeꞌmo ago lapa paiꞌnovanagi alagepa hutapa yagaiyo.

Vemo mafaꞌnemo henagaꞌamo eminesiya gemae(Mt 24:29-31; Lu 21:25-28)

24 Ani afinaꞌmo lusi hanageke yaꞌmo afole aitesigenoꞌaeꞌmo yegemo olesigeno kaimoolegaiye. 25 Muki kanefiꞌamo kokuꞌnapatiꞌmo aino atafaino asagauno aigiye. Kokuꞌ-napi haneꞌniya yaꞌamoꞌmo atete nehisigenoꞌaeꞌmo alino aino atagu faeno atalegaiye.26 Neꞌatalesigeꞌapaeꞌmo agesayana Vemo mafaꞌnemoꞌa ha le konali yaꞌamo alitenohimamuꞌaꞌeꞌmo hiyateꞌmo eminesigeꞌa agegae. 27 Agaemo enisole vayaꞌamo alinoapatesigeꞌa ma mopamo loleꞌe loleꞌe atupaleꞌe kokuꞌna atupaleꞌeꞌmo uꞌeꞌa huꞌa lekanapaino apateꞌniya vayaꞌamo apavaleli eꞌa aliꞌa anupa huꞌa apategae.

28 Fiki yosaeꞌmo aeꞌna kalafefa gemohuguvanagi afitetapaeꞌmo agetapa aeto hiyo. Fikiyosamoꞌa ausisi aeteno anupa neꞌmalegetapaeꞌmo saufa kafugamo lamigefe hiye, hutapanehae. 29Ani kavaꞌmohutapa lapa paiꞌnova gemo afole aisigetapaeꞌmo ani afinaꞌmo alagihogo hiye, hutapa hiyo. 30 Lama gemo lapa nepauve, huno, hemeni afinaꞌmo maiꞌnayavayapatiꞌmo ofaliꞌnisageno muki lapa nepauva kavaꞌmo afole aigiye. 31 Kokuꞌnaꞌe mamopaꞌeꞌmo hano hugiyaꞌmonanafa geꞌnimo alagi hano osuno afaꞌa hanege hanege hunohanegaiye.

Hainu afinaꞌmo afole aisifi huno huꞌniya gemae(Mt 24:36-44)

32 Na afinapi na kanalepi huꞌa muki vayaꞌmogimo oꞌafiꞌnae. Kokuꞌnapi enisolevayaꞌmogiꞌe Mafaꞌneꞌamoꞌeꞌmo oꞌafiꞌnayaꞌmonanafa Afoꞌamokeꞌmo afiꞌniye. 33 Hainuafinaꞌmofi hutapa oꞌafiꞌnayaꞌmofeꞌmo ehetapiye, huꞌna, alagepa hutapa yagaitapamaiꞌnetapa nunumu hutapa maiyo. 34 Ina kavakana huno haneꞌniyanagi afiyo. Mago noaepa vekamo ataleno afagi kotega ugefe hunoꞌaeꞌmo aliꞌyaꞌaleꞌmomaiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmohapa painoꞌaeꞌmo, ina yaꞌnileꞌe ma yaꞌnileꞌeꞌmo yagaitapa nateyo, huno hapa pait-eno alino fako huno apaote apaote huno yagaino apateꞌniye. Agaemo kipaꞌaleꞌmoneꞌyagaiya vekaeꞌmo alagepa huka kava yagaika maiyo, huno ha paiꞌniye. 35 Anikavaꞌmo hutapa alagepa hutapa yagaitapa maiyo. Lapakaemo no aepa vekamo hainuafinaꞌmo egaifi uneꞌmo esifi felugakukuꞌmo esifi kokole age neꞌaiya agufa afinaꞌmo esifikotilamisiyapiꞌmo esifi hutapa oꞌafiꞌnayaꞌmofeꞌmae. 36 Alagepa hutapa kava yagaitapa

Page 176: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 13:37 173 Maki 14:15maiyo, fiku yanageno malage huno eno lapakesiyana lapau kaletapa maiꞌnisagenolapakegaiye. 37 Lapa nepauva agufa gegeꞌmo huꞌna muki vayaꞌaifeꞌmo alagepa hutapayagaitapa maiyo, huꞌna hapa nepauve, huno hapa paiꞌniye.

141 Lole afinaꞌmo utesigenoꞌaeꞌmo Yu vayaꞌai Pasova hopa afinaꞌmo peleti mayamo

aeno apafu noleya peleti mayamo neꞌnaya afinaꞌmo afole aigefe huꞌniye. Mono huꞌaneꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌaapaya neꞌmalaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo kesi katetiꞌmo uꞌa Yesuꞌmo atafauꞌa kamiti amagisayakafeꞌmo kahauya huꞌa maiꞌnae. 2 Maiꞌneꞌapaeꞌmo, fiku yanageꞌa neꞌatafausunageꞌa-paeꞌmo hopa afinaꞌmogeꞌa avavu aliꞌa lamagigayanagi oꞌatafaigetao, huꞌa huꞌnae.

Mago a kanomoꞌa Yesu agufaleꞌmo uvelimo faleno ateꞌniya gemae(Mt 26:6-13; Yo 12:1-8)

3YesuꞌaMetani taonifiꞌmo Saimoniꞌa lepalosi yaꞌmohauno hageꞌniya vekamonopiꞌmomaiꞌniye. Neꞌyaꞌmo neꞌnegenoꞌaeꞌmo mago a kanomoꞌa alagepa atumo neꞌaiya uvelimolusi moniletiꞌmo miya nefaiya uvelimo yafa kepi uvelimo alinineno ani uveli keꞌmoaino atagi maleꞌneno agenopafiꞌmo aeno lakino faleno ateꞌniye. 4 Mago vayaꞌmo anifimaiꞌnaya vayaꞌmogimo ageteꞌa apaipa leꞌa ateteꞌa apakaiꞌapimo, na kava higenoꞌaeꞌmoalagepa atumo neꞌaiya uvelimo alinineno fiku lakino faleno ateꞌniye. 5 Ani uve-limo maketi huꞌnonesinana tali hataleti kinamo aliteta kagemi yaꞌapimo ohaneꞌnisiyavayaꞌaina aliniteta apamunesine, huꞌa huteꞌa ge hauꞌnae. 6Yesuꞌa, na kava higetapaeꞌmokanamo alitapa neꞌamiye. Nagaetegamo lusi alagepa kavaꞌmo huno neꞌnate. Afaꞌaataleyo. 7Kagemi yaꞌapimo ohaneꞌniya vayaꞌmomuki afinaꞌmo lapakaeꞌeꞌmo lokaeꞌa neꞌ-maiyaꞌmofeꞌmo lapausiya afinaꞌmo apakaemo alagepa hutapa hapa maegayaꞌmonanafanagaemo muki afinaꞌmo lapakaeꞌeꞌmo lokaeꞌna oꞌmaiguve. 8 Afaꞌa huꞌniyesina agufakavaꞌmo ago huno nateꞌniye. Hogoteno nagufamo alino alo huno nateꞌniyanageꞌnafalisugeꞌapaeꞌmo kanolufiꞌmo kiꞌa nategae. Kanolufiꞌmo kiꞌa natesayafeꞌmo alagepaatumo neꞌaiya uveliletiꞌmo faleno nateꞌniye. 9 Alagi lama gemo lapa nepauve, huno,vayaꞌmogimo nava gemomani alagepa faigoko geꞌnimo aliniꞌuꞌa muki haopalegamo aeꞌahakalo huꞌa hapa paisageꞌa afisaya vayaꞌmogimo mani a kanomoꞌa huꞌniya kavafeꞌmoapakesamo afisayafeꞌmo ava gemo huꞌa hapa paigae, huno hapa paiꞌniye.

Yutasiꞌa kutulu yaꞌmo aliguve, huno huꞌniya gemae(Mt 26:14-16; Lu 22:3-6)

10 Hapa paitegenoꞌaeꞌmo Yutasiꞌa geꞌamo neꞌafiya vekamo tuolofuꞌa vayapati vekamoapataleno mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌaitegamoYesuꞌmo avaleno apamisiyafeꞌmo uꞌniye. 11 Uno hapa painoꞌaeꞌmo, avaleliꞌneꞌna la-pamiguve, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo apamogaga aiteꞌa, mago kutulu monimo hagetakamigune, huꞌa huꞌnagenoꞌaeꞌmo avalelinuno apamisiya kafeꞌmo aepa faino kahauyahuno maiꞌniye.

Pasova neꞌyaꞌmo neꞌnaya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Mt 26:17-25; Lu 22:7-14; 22:21-23; Yo 13:21-30)

12 Yu vayaꞌmogi aeno apafu noleya peleti mayamo neꞌnaya hopa afinapatiꞌmo hogotehopa afinaꞌmo aikeli sipisipimo apamagiꞌa Pasova neꞌyaꞌmo neꞌnaya afinaꞌmo afoleaiꞌniye. Afole aiꞌnigeꞌapaeꞌmo Yesu geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, Pasovaneꞌyaꞌmo nesunafeꞌmo haiyaꞌalegamo uta alo hisune, huꞌa afi geꞌnae, 13-14 Yesuꞌa lolevekalaꞌanifeꞌmo, alopa taonifiꞌmo uta haitana ani keꞌina alinino neꞌesiya vekaꞌeꞌmofotu hutetanaeꞌmo akame hutana viꞌao. Haisiya nopi vekaeꞌmo, Tisa vekamoꞌahunoꞌaeꞌmo, nagaeꞌe geꞌnimo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo Pasova neꞌyaꞌmo nesuna noꞌmo haiy-ateꞌmo haneꞌniye, huno huꞌniye, hutana ge hutana afi geꞌao. 15Agaemo lana valelinunohaino anaga agotofule nopiꞌmo aeno anagi malefa noꞌmo alo hu maleꞌniyanagenoalino lana veligiye. Ani nopiꞌmo Pasova neꞌyaꞌmo alo hiꞌao, huno hana paiteno alino

Page 177: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 14:16 174 Maki 14:35anateꞌnigeꞌana uꞌnaꞌae. 16 Geꞌamo neꞌafiꞌa vekalaꞌmo taonifiꞌmo uꞌana Yesuꞌa hanapaiꞌniya kavaꞌmo huꞌana ageteꞌana Pasova neꞌyaꞌmo alo huꞌnaꞌae. 17 Yegemo laminofaleꞌnigeꞌapaeꞌmo Yesuꞌe tuolofuꞌa vayaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo eꞌa nopiꞌmohaiꞌa maiꞌnae. 18 Hiꞌyalamuteꞌmo maiꞌneꞌa neꞌyaꞌmo neꞌneꞌapaeꞌmo Yesuꞌa, alagilama gemo lapa nepauve, huno, lapakaepatiꞌmo mago vekamo nagaeꞌeꞌmo magokepimaiꞌneno neꞌyaꞌmo neꞌneya vekamoꞌa kame vayaꞌaina navaleno apamigiye, huno hapapaiꞌniye. 19 Hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌai apaipamoꞌmo lusi kavahuno kana huꞌnigeꞌapaeꞌmo apamete apamete huꞌa, nagaefeꞌmo nehapiye, huꞌa afigeꞌnagenoꞌaeꞌmo, 20 Lapakaepati vekamoꞌa nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌnenopeleti mayamo aliteno yuvapafi anipiꞌmo alino aeteno neꞌniya vekamae, huno huꞌniye.21 Huteno, Vemo mafaꞌnemoꞌmo Goti mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌnaya kateꞌmo afaꞌaugiyaꞌmonanafa kutulu yaꞌmo aliꞌniya vekalegamo lusi aiye aiye avovo kavaꞌmo afoleaigiye. Itaꞌamoꞌmo alino oꞌateꞌniyesinana agaetefeꞌmo kanale huꞌniyesine, huno hapapaiꞌniye.

Ala kava neꞌmo kaveꞌmo neꞌnaya gemae(Mt 26:26-30; Lu 22:15-20; 1Ko 11:23-25)

22 Neꞌyaꞌmo neꞌneꞌapaeꞌmo Yesuꞌa peleti mayamo aliꞌneno Gotifeꞌmo hao ke hetenoalino akaya heno geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaina apamitenoꞌaeꞌmo, manimona nagufaꞌnimogialitapa neyo, huno huꞌniye. 23 Huno huteno kapumo aliꞌneno Gotifeꞌmo hao ke hetenoapamiꞌnigeꞌa mukiꞌamogimo ani kapufatiꞌmo neꞌnae. 24 Agaemo hunoꞌaeꞌmo, manikapufi aniꞌmo kolaꞌnimae. Gotiꞌa ma kavaꞌmo huguve, huno humaleꞌniya saufa kotalakegemo afole aisiyafeꞌmomuki asole vayaꞌaitefeꞌmo aiꞌna lakiguve. 25Alagi lama gemo lapanepauve, huno, halate nofi alagafati aniꞌmo oꞌneꞌna maime maime neꞌvisugenoꞌaeꞌmoGotiꞌa yagaino neꞌapateya kotetiꞌmo saufa aniꞌmo lapakaegiꞌeꞌmo magokepi negaune,huno hapa paiꞌniye. 26Apakaemo mono yokemo huteꞌa kumatega uꞌa lamiteꞌa Alifiꞌaepaavefiꞌmo haiꞌnae.

Yesuꞌa Pitafeꞌmo, oꞌageꞌnova vekae, huka hugane, huno ha paiꞌniya gemae(Mt 26:31-35; Lu 22:31-34; Yo 13:36-38)

27 Yesuꞌa, Hemeni haniꞌilagamo nagaeteꞌmo afole aisiya kavatefeꞌmo mukiꞌamogitapaago asagautapa aigae. Goti Mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌmo ani kavafeꞌmohunoꞌaeꞌmo,Nagaemo sipisipileꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo neꞌamagisugeꞌapaeꞌmo sipisipi ana-

gaꞌamo atagu faeꞌa apaune heꞌa u eꞌa hugae,huno huꞌniye. 28 Huꞌniyaꞌmonanafa kanolufatiꞌmo halate ago alino he tino nate-sigeꞌnaeꞌmo Galeliya kotegamo uꞌna hogo netesugetapa ugae, huno hapa paiꞌniye.29 Pitaꞌa, muki vayaꞌamo ago kataleꞌa ugayaꞌmonanafa nagaemo alagi kataleꞌna oꞌuguve,huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 30 alagi lama gemo kaha nepauve, huno, ani haniꞌilag-amo kokolemoꞌmo lole afinaꞌmo age oꞌaiꞌnisigekaeꞌmo nagaefeꞌmo loleꞌe magoꞌe afi-naꞌmo hukaeꞌmo, oꞌageꞌnova vekae, huka hugane, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 31 Pitaꞌamagoꞌe huno lokiya gefatiꞌmo hunoꞌaeꞌmo, kagaeꞌeꞌmo magokepi faliguꞌanageꞌna alagioꞌageꞌnova vekae, huꞌna osuguve, huno huꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmomukiꞌamogimo ani agufa gegeꞌmo huꞌnae.

Getesemani hoyafiꞌmo uno nunumu huꞌniya gemae(Mt 26:36-46; Lu 22:39-46)

32 Apakaemo mago mopamo agiꞌamo Getesemanimo uteꞌapaeꞌmo Yesuꞌa geꞌamoneꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, manilemaiꞌnigeꞌnao nagaemo uꞌnamugalega nunumu hino, hunohapa paiteno apataleno 33 Pitaꞌagi Yemisiꞌagi Yoniꞌagi huno apavalelino uꞌniye. Agaemoaepa faino lusi kava huno hau aitenoꞌaeꞌmo amoꞌya aiꞌnigeno 34 hapa painoꞌaeꞌmo,hosu kavaꞌmoꞌa faino ku aino yagaino nateꞌnigeno naipamoꞌmo lusi kava huno kanahuꞌnigeꞌna falisuva naipamo nekaliye. Manileꞌmo maiꞌnetapa kava yagaitapa maiyo,huno hapa paiꞌniye. 35 Apatalenuno aise afagiꞌaleꞌmo mopafiꞌmo asagauno aino agoꞌya

Page 178: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 14:36 175 Maki 14:56faiꞌnenoꞌaeꞌmo hosu afinaꞌmo faino kasalo paesiyafeꞌmo nunumu huꞌniye. 36 Nunumuhunoꞌaeꞌmo, Afoꞌnimogae, huno, kagaemo muki kavaꞌamo huguve huka hisana kavaꞌmoafaꞌa hugane. Mani kapumo nagaetegatiꞌmo alinikuka atalo. Ani gemo huvaꞌmonanafanagaemo nahauꞌniya kavaꞌmo osuka kagaemo kahauꞌnisiya kavaꞌmo afaꞌa huvo, hunonunumu huꞌniye. 37 Nunumu huteno aino atagi neno eno apakeyana loleꞌe magoꞌevayaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo apau kaleꞌa maiꞌnageno apaketenoꞌaeꞌmo Pitafeꞌmo,Saimoniyo, huno, kau kaleꞌnapiye. Magoke aovamo afaꞌa yagaika oꞌmaiꞌnapiye, hunoafi geꞌniye. 38 Apakaefeꞌmo, lapamalageka hisiya kavapiꞌmo haitapa ofalesayafeꞌmoyagaitapa maiꞌnetapa nunumu hiyo. Lapaunelapameꞌmoꞌa hunoꞌaeꞌmo, afaꞌa hugune,huno nehiyaꞌmonanafa amega lapakufamoꞌa hisayafeꞌmo lokiya noꞌvaiye, huno hapapaiꞌniye. 39 Halate apatalenuno hogoteno huꞌniya agufa gemo huno nunumu huꞌniye.40Huteno aino atagi neno eno apakeyana apaumaimai huꞌnigeꞌa apau kaleꞌamaiꞌnagenoapakeꞌnigeꞌapaeꞌmo, haiya agufa gemo husupi, huꞌa apakesamo oꞌafiꞌnae.

41 Loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo halate aino atagi neno uno hapa painoꞌaeꞌmo, maitapa faluhutapageꞌmo lapau kaletapamaiꞌnafiye. Haiꞌmae. Ani afinaꞌmo ago afole aiyanagi ageyo,huno, apakaemo Vemo Mafaꞌnemo avaleliꞌuꞌa hosu vayaꞌai apayapiꞌmo atesayafeꞌmoneꞌae. 42 He tita vigetao. Ageyo, huno, nagae kutulu yaꞌmo aliꞌniya vekamo ago neꞌe,huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌmo atafauꞌa ayatalateꞌmo nofi kiꞌa ateꞌnaya gemae(Mt 26:47-56; Lu 22:47-53; Yo 18:3-12)

43 Yesuꞌa ani gemo nehigenoꞌaeꞌmo Yutasiꞌmo tuolofuꞌa vayapati vekamo geꞌamoneꞌafiya vekaꞌe asole vayaꞌeꞌmo naipe alige kayoꞌmo alige huliꞌa eꞌnae. Mono huꞌaneꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayanagi keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌaapaya neꞌmalaya vayanagi vayatama vayanagi huꞌa aliꞌa apateꞌnageꞌa eꞌnae. 44 Kutuluyaꞌmo aliꞌniya vekamoꞌa hogotenuno alagena kavaꞌmo hisiyafeꞌmo, uꞌna haeꞌna nesuvavekaꞌina ani vekamogi utapa atafauta avalelitapa viyo, huno hapa paiꞌniye.

45Yutasiꞌa uno avaꞌyi hutenoꞌaeꞌmoYesufeꞌmouno, Tisao, hunohutenohaenoneꞌniye.46 Haeno neꞌnigeꞌapaeꞌmo uꞌa Yesuꞌmo atafauꞌnae. 47 Neꞌatafagenoꞌaeꞌmo agaeꞌeꞌmohe tino maiꞌniya vekamoꞌa naipemo asagino hogote vekamo mono huꞌa neꞌapatayavayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamo agesamo henolafe huno ataleꞌniye. 48 Yesuꞌa, vayaꞌmo apamagiteꞌa kumayaꞌmo neꞌaliya vayaꞌainakalavusi huꞌa apatesayafeꞌmo naipe alige kayoꞌmo alige huliꞌa neꞌaya kava hutapaalinitapa nagaetegamo neꞌafiye. 49 Nagaemo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo lapakaeꞌeꞌmomagokepi maiꞌneꞌna alopa mono nopiꞌmo aliꞌna apaya maleꞌna maiꞌnova afinaꞌmooꞌnatafauꞌnae. Oꞌnatafauꞌnayaꞌmonanafa Goti Mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌnaya gemoalagi afole aisiyafeꞌmo huꞌniye.

50 Ani gemo hutegeꞌapaeꞌmo muki geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo ataleꞌa apaune heꞌnae.51-52Mago neya vekamoꞌa yaveyave lavolavoꞌageꞌmo vailiꞌniya vekamoꞌa Yesuꞌmo akamehuno neꞌvigeꞌapaeꞌmo neya vayaꞌmogimo atafauꞌa lavolavoꞌageꞌmo asagiꞌa alitagenoagufaꞌalagaꞌagekeꞌmo ataleno aune heno uꞌniye.

Kanisole vayaꞌmogimo agoti huꞌa ateꞌnaya gemae(Mt 26:57-68; Lu 22:54-55; 22:63-71; Yo 18:13-14; 18:19-24)

53 Apakaemo Yesuꞌmo avaleliꞌuꞌa hogote vekamo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmoyagaino neꞌapateya vekamo nopiꞌmo haiꞌnae. Muki vayaꞌamo mono huꞌa neꞌapatayavayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayanagi vayatama vayanagi keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌaaliꞌa apaya neꞌmalaya vayanagi huꞌamaiꞌnae. 54Pitaꞌa apamasa hulinuno hogote vekamomono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo no kumateꞌmo hainokava neꞌyagaiya ati vayaꞌeꞌmo ataleꞌmo loto huꞌa maiꞌnae. 55 Mono huꞌa neꞌapatayavayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe kanisole vayaꞌmogiꞌeꞌmo Yesuꞌmo amagisagenofalisiya gemo afisayafeꞌmo kahauya huꞌnayana oꞌafiꞌnae. 56 Asole vayaꞌmogimo aigofe

Page 179: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 14:57 176 Maki 15:2faigoko gemo huꞌnayaꞌmofeꞌmomagoke agufa gemo osuꞌnafa alu ge alu gemo huꞌnageꞌa-paeꞌmo amagisageno falisiya gemo alagi oꞌafiꞌnae. 57Huꞌnageꞌapaeꞌmomago vayaꞌamogihe tiꞌa Yesufeꞌmo aigofe gemo huꞌnae. 58 Apakaemo huꞌapaeꞌmo, afiꞌnonageno alopamono noꞌmo vayaꞌmogi apayatetiꞌmo ki maleꞌnaya nofeꞌmo heꞌna halagape vaiteꞌnaloleꞌe magoꞌe afinaꞌmo utesigeꞌna vayaꞌmogi okisaya agufa kava huꞌna kiguve, hunohuꞌnigeta afiꞌnone, huꞌa huꞌnayaꞌmonanafa 59 apakaemo alu ge alu gemo huꞌnae.60 Hutagenoꞌaeꞌmo hogote vekamo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌap-ateya vekamoꞌa ani vayaꞌai apaulagaleꞌmo he tino Yesufeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, magoke gemoaeka atagaina huka osugapiye. Haiya agufa faigoko gemo kagaetegamo nehae, hunoafi geꞌnigenoꞌaeꞌmo 61 geꞌaleꞌmo aeno atagaina huno ha opaino afaꞌa maiꞌniye. Monohuꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa halate loka hunoꞌaeꞌmo,Kalaisigamo hao ke nehaya vekamo mafaꞌneꞌamo maiꞌnapiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo62he, maiꞌnove, huno ha paiteno, lapakaemo agegayana vemomafaꞌnemoꞌa ayamufaꞌagevekamo lamaga haopaleꞌmo fai maiꞌneno he tino hiyapiꞌmo eminesigetapa agegae,huno ha paiꞌniye. 63Huꞌnigeno mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateyavekamoꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo agaiꞌa agufaletiꞌmo yatala kukenaꞌamo alino apakeaino ataleteno, magoꞌe vayaꞌmogi eꞌa faigoko geꞌamo huꞌa laha paisageta afisuna gemoohanegaiye. 64Gotifeꞌmo huno faipa huno ateꞌniya gemo ago afiꞌnagi na agufa kavafeꞌmolapakesamo afiye, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo muki vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, hosu gemohuꞌniyanageno afaꞌa faligiye, huꞌa huꞌnae.

65 Mago vayaꞌamogi aepa faiꞌa apavenatuꞌna heꞌa atege augosafiꞌmo lavolavoletiꞌmohayaeꞌa ateꞌneꞌa siki kayoꞌmo amagiteꞌapaeꞌmo, ina laꞌmo kamagiꞌnifigi kaune gemohuka laha paiyo, huꞌa huge huge huꞌa maiꞌnae. Ati vayaꞌmogimo lusi kava huꞌaamagiꞌnae.

Pitaꞌa Yesufeꞌmo oꞌageꞌnova vekae, huno huꞌniya gemae(Mt 26:69-75; Lu 22:56-62; Yo 18:15-18,25-27)

66 Pitaꞌa kuma afelaga maiꞌnigenoꞌaeꞌmo hogote vekamo mono huꞌa neꞌapatayavayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo kayokayo aꞌmafaꞌnemo eꞌniye. 67 Eno ageyanaPitaꞌa ataleꞌmo loto huno maiꞌnigeno aulu haeno ageno alagepa huno ageꞌnenoꞌaeꞌmo,kagaemo Nasalasa taonifi vekamo Yesuꞌeꞌmo maiꞌnaꞌae, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo68 haꞌao, huno hutenoꞌaeꞌmo, nehana gemo noꞌafugi na agufa kavafeꞌmo ani gemonehapi huꞌna oꞌafuve, huno huteno no folagapiꞌmo uꞌeꞌa nehaya kateꞌmo unomaiꞌnigenokokolemoꞌmo age aiꞌniye. 69 Kayokayo aꞌmafaꞌnemoꞌa ageteno halate anile maiꞌnayavayaꞌaifeꞌmo, apakaepati vekamo maiꞌniye, huno hapa paiꞌnigeno 70 Pitaꞌa halatemagoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo, oꞌageꞌnove, huno huꞌniye. Aise afinaꞌmo utegeꞌapaeꞌmoanileꞌmo he tiꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogimo Pitafeꞌmo, lama gemo hune, huꞌa, alu kagemoneꞌainageta afiꞌnonaꞌmofeꞌmo Galeliya kotega vekamo maiꞌnane. Galeliya kotegavekamomaiꞌnanaꞌmofeꞌmo apakaepati vekamomaiꞌnane, huꞌa huꞌnageno 71Pitaꞌa, lamagemo nosisuvana Gotiꞌa afaꞌa namagigiye. Anagatiꞌmo alagi lama gemo nehuvanaoꞌageꞌnova vekae, huno hapa paiꞌniye. 72 Hapa nepaigenoꞌaeꞌmo kokolemoꞌmo loleafinaꞌmo age aiꞌnigenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa Pitafeꞌmo hogoteno ha painoꞌaeꞌmo kokolemoꞌmolole afinaꞌmo age oꞌaiꞌnisigekaeꞌmonagaefeꞌmo loleꞌemagoꞌe afinaꞌmo oꞌageꞌnova vekae,huka hugane, huno ha paiꞌniya geeꞌmo agesamo afino ho huteno aviꞌyaꞌmo huꞌniye.

15Yesuꞌmo Pailatitegamo avaleliꞌa uꞌnaya gemae(Mt 27:1-2; 27:11-14; Lu 23:1-5; Yo 18:28-38)

1Kotilamiyapiꞌmomalage huꞌamono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapatayavayanagi vayatama vayanagi keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayanagimagoꞌe kanisole vayanagi huꞌa ge huge afige huꞌnae. Huteꞌapaeꞌmo Yesuꞌa ayatalateꞌmonofi kiꞌa ateteꞌa avaleliꞌuꞌa gamani vekamo agiꞌamo Pailati ayapiꞌmo amiꞌnae. 2 Pailatiꞌa,

Page 180: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 15:3 177 Maki 15:22Yu vayaꞌaiteꞌmo yagaika neꞌapatana kini vekamo maiꞌnapiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo,he, ago alagi gemo nehane, huno ha paiꞌniye. 3 Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmoyagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogi, ina hosu kavaꞌmo huꞌniye ma hosu kavaꞌmo huꞌniye,huꞌa huteꞌa huꞌa faipa huꞌa ateꞌnae. 4 Pailatiꞌa halate loka hunoꞌaeꞌmo, ani geleꞌmoaeka atagaina huka mago gemo afaꞌa osugapiye. Muki kavaꞌaeꞌmo kagaefeꞌmo nehayagemo afiyo, huno ha paiꞌnigeno 5Yesuꞌa halate magoꞌe huno ge osunomaiꞌnigenoꞌaeꞌmoPailatiꞌa hau aiꞌniye.

Malamasifeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Mt 27:15-26; Lu 23:13-25; Yo 18:39–19:16)

6Pailatiꞌa Yu vayaꞌai Pasova hopa afinaꞌmo kalavusi huꞌa neꞌapataya vayapatiꞌmomukivayaꞌmogimo kafugaꞌae kafugaꞌaeꞌmo magoke vekamo lekana paiꞌa ateꞌnaya vekamoategeno ute ute huꞌniye. 7Ani afinaꞌmo mago vekamo agiꞌamo Malamasiꞌa kalavusi huꞌaateꞌnaya vekamo maiꞌniye. Malamasiꞌe mago vayaꞌmogiꞌeꞌmo gamani vayaꞌaina kamitiapamagiteꞌa aliꞌa hapa faiꞌa apatalesayafeꞌmo huꞌnageꞌapaeꞌmo kalavusi huꞌa apateꞌnae.8 Asole vayaꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌneꞌa Pailatifeꞌmo, muki kafugaꞌae kafugaꞌaeꞌmonehana agufa kavakeꞌmo huka lato, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo 9-10 Lapakaeteꞌmo yagainonelapateya kini netapimo hatu maetapa atesayafeꞌmo nehafiye, huno apafi geꞌniye.Agaefeꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogi apaipakafamo haeꞌnayaꞌmofeꞌmo avaleliꞌeꞌa nayapiꞌmo namiꞌnae, huno agesamo afiꞌniye.Afiꞌniyaꞌmofeꞌmo Yesufeꞌmo ge huno apafi geꞌniyaꞌmonanafa 11 mono huꞌa neꞌapatayavayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogi muki vayaꞌai apaipafiꞌmo huꞌa fugali ne-huꞌapaeꞌmo, Pailatifeꞌmo hutapaeꞌmo, Malamasikeꞌmo ato, hutapa ha paiyo, huꞌa hapapaiꞌnae. 12 Pailatiꞌa halate asole vayaꞌaifeꞌmo, Malamasiꞌmo hatu maeꞌna atesuvana Yuvayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya kini nene hutapa agi neꞌaya vekalegamo na kavaꞌmohisuve, huno apafi geꞌniye. 13Apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo alopa gefatiꞌmo halate huꞌapaeꞌmo,malipu yosaleꞌmo nili aiteka alika he tika ato, huꞌa huꞌnageno 14 na agufa hosu kavaꞌmohuꞌnigetapaeꞌmo malipu yosaleꞌmo nili aigefe nehae, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo,malipu yosaleꞌmo nili aiyo, nili aiyo, huꞌa huꞌnae. 15 Pailatiꞌa asole vayaꞌmogimo amusehuꞌa atesayafeꞌmo apakaetefeꞌmo Malamasiꞌmo hatu maeno ateꞌnigeno uꞌniye. Hatumaeno ateteno ati vayaꞌaifeꞌmo, Yesuꞌmo nofi kayotetiꞌmo amagiyo, huno hapa paitenoati vayaꞌai apayapiꞌmo malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa atesayafeꞌmo avalenoapamiꞌniye.

Ati vayaꞌmogi Yesufeꞌmo kigi yokalo gemo huꞌa ateꞌnaya gemae(Mt 27:27-31; Yo 19:2-3)

16 Ati vayaꞌmogimo avaleliꞌuꞌa gamani vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamonopiꞌmo haiꞌa ateꞌneꞌapaeꞌmo muki ati vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnageꞌa eꞌa aliꞌa anupa huꞌamaiꞌnae. 17 Apakaemo haesa yatala kukenamo yagaiꞌa neꞌapataya kini vayaꞌmogineꞌvaiya agufa kukenamo aigofe kukenamo aliꞌa vaiꞌa ateꞌneꞌa aufe nofiꞌmo aliꞌa aigofekakolitamo yagaiꞌa neꞌapataya kini vayaꞌmogi neꞌmalaya agufa kakolitamo alo huteꞌaagenopaleꞌmo maleꞌa ateꞌnae. 18 Maleꞌa ateꞌneꞌa he tiꞌa aepa faiꞌa huꞌapaeꞌmo, Yuvayaꞌaiteꞌmo alaꞌapimo yagaika neꞌapatana kini neꞌapimogae alagepa huka maiyo, huꞌaaigofe gemo huteꞌa huꞌa amuse huꞌa ateꞌa maiꞌnae. 19 Agenopaleꞌmo kayotetiꞌmoamagige apavenatuꞌna heꞌa atege huteꞌa apaleꞌya faiꞌneꞌa aigofe mono huꞌnae. 20 Huꞌaami maleteꞌa kigi yokalo gemo huꞌa ateꞌa hano huteꞌapaeꞌmo haesa kukenamo asagiꞌamaleteꞌa agaiꞌa kukenaꞌamo aliꞌa vaiꞌa ateꞌnae. Vaiꞌa ateteꞌa malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌaaliꞌa he tiꞌa atesayafeꞌmo avaleliꞌa uꞌnae.

Yesuꞌmo malipu yosaleꞌmo nili aiꞌnaya gemae(Mt 27:32-44; Lu 23:26-43; Yo 19:17-27)

21 Kateꞌmo neꞌvagenoꞌaeꞌmo Saimoniꞌa Sailini kotega vekamo Alekasanaꞌe Lufasiꞌeꞌmoafoꞌanimoꞌmo koꞌamo ataleno neꞌegeꞌa fotu huꞌnae. Ati vayaꞌmogi, alika kofilika uvo,huꞌa huteꞌa aliꞌa kofiꞌa ateꞌnageno malipu yosamo kofilino uꞌniye. 22Uꞌa Gogatagayagae

Page 181: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 15:23 178 Maki 15:42-43huꞌa agi neꞌaya agimo aepaꞌamo anu ayamufagayagamo uꞌa avaꞌyi huꞌnae. 23Uꞌa avaꞌyihuteꞌa nofi alagafati anipiꞌmo atu neheya malasinimo agiꞌamo meyamo aliꞌa lakiteꞌaamiꞌnayana alino oꞌneꞌniye. 24Apakaemomalipu yosaleꞌmonili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa ateꞌnae.Kukenaꞌamo alisayafeꞌmo yafatetiꞌmo yokalo leteꞌa aliꞌa fako huꞌa aliꞌnae. 25 Yegemoleno hakale huꞌnigeꞌapaeꞌmo aliꞌa he tiꞌa ateꞌnae. 26 Pailatiꞌa mago avoꞌmo ina kavaꞌmohuꞌnigetaeꞌmo amagiꞌnone, huꞌa nekaya agufa avoꞌmo kaeꞌniye. Ani gemo avoꞌmokaenoꞌaeꞌmo,

YU VAYAꞋAITEꞋMO ALA NEꞋAPIMO YAGAINO NEꞋAPATEYA KINI NENEhuno avoꞌmo kaeteno agenopale atulu yosaleꞌmo maleꞌniye. 27 Lole vekalaꞌmoganimovayaꞌmo apamagiteꞌana kumayaꞌmo neꞌaliꞌa vekalaꞌmo agaeꞌeꞌmo malipu yosaleꞌmo niliaiteꞌa mago vekamo aliꞌa lamaga haopaleꞌmo he tiꞌa ateteꞌa mago vekamo aliꞌa hogahaopaleꞌmo he tiꞌa ateꞌnae. 28Ani kavafeꞌmo Gotimukufiꞌmo avoꞌmo kaemaleꞌniya gemoafole aiꞌniye. Ani gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Agaeꞌe keꞌaepa gemo amagiꞌa neꞌatalaya vayaꞌeꞌmomagoke agufa vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa apakesamo afiꞌnae, huno huꞌniye. 29-30 Kateꞌmou eꞌa huꞌnaya vayaꞌmogimo ageteꞌa keka huteꞌapaeꞌmo, he, huꞌa, alopa mono noꞌmoheꞌna halagape vaiteꞌna loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo halate kiꞌna hano huguve, huka huꞌnanavekamogi kagaika kagufamo alika katika kahau vaiyo, huꞌa huteꞌa huꞌa faipa huꞌa ateꞌnae.31 Ani ge huꞌa mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe keꞌaepagemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo apakaiꞌapimo huꞌapaeꞌmo,alu vayaꞌaina afaꞌa hapa maeꞌniyanageno agaiꞌamo afaꞌa hau oꞌvaigiye. 32 Kalaisineꞌmo Isaleli vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya kini vekamogeno aino akaino eminesigetaagetetaeꞌmo lama gemo nehiye, huta hugune, huꞌa huteꞌa huꞌa faipa huꞌa ateꞌnae. Aniagufa gemo huꞌana lole vekalaꞌmo agaeꞌeꞌmomagokepi nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa anateꞌnayavekalaꞌmoganiꞌeꞌmo huꞌana faipa huꞌana ateꞌnaꞌae.

Yesuꞌmo ago faliꞌniya gemae(Mt 27:45-56; Lu 23:44-49; Yo 19:28-30)

33 Felugakukuꞌmo muki haopalagamo loleꞌe magoꞌe aovamo hani huteno uneꞌmoyegemo leꞌniye. 34 Une afafamo Yesuꞌa alopa gefatiꞌmo keya aeno ge hunoꞌaeꞌmo, Eloi,Eloi lama samakatani, huno huꞌniye. Ani gemo aepaꞌamo Gotiꞌnimo, Gotiꞌnimo, huno, nakava higeka nataleka uꞌnane, huno huꞌniye. 35Huꞌnigeꞌapaeꞌmo mago vayaꞌmo haopaleꞌmohe tiꞌamaiꞌnaya vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo, Afiyo, huꞌa, Ilaiyafeꞌmo ge nehiye,huꞌa huteꞌa 36mago vekamo nagu nagu hununo kakiꞌnofagana yaꞌmo alino nofi alagafatianipiꞌmo aeteno yatala kanipa kayoteꞌmo faino lanu paiteno nesiyafeꞌmo amiꞌniye.Amitenoꞌaeꞌmo, afaꞌa ageta maigetao Ilaiyaꞌa emineno malipu yosaletiꞌmo aino akainoatesifigeta agegaune, huno huꞌniye. 37Yesuꞌa alopa gefatiꞌmo keya aeteno faliꞌniye.

38 Faliꞌnigenoꞌaeꞌmo alopa mono nopiꞌmo alapaꞌage lavolavoletiꞌmo aeꞌa akani maleꞌ-naya lavolavomo anagatiꞌmo aeno apake ailino lamino afelaga lole huꞌniye. 39 Ativayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌmo aulagaleꞌmo he tino maiꞌneno afiꞌnigenoalopa gefatiꞌmo keya aeno ge huteno faliꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmo, alagi lama gemonehuve. Ani vekamo Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌniye, huno huꞌniye. 40Mago aꞌne anagaꞌmoaise afagiꞌaleꞌmo he tiꞌa maiꞌneꞌa aulu heꞌa ageꞌa maiꞌnae. Ani aꞌnefiꞌmo MaliyaꞌaMaganala kotega anagi Maliyaꞌa henaga Yemisiꞌe Yosesiꞌeꞌmo itaꞌanimoꞌagi Salomeꞌagihuꞌa maiꞌnae. 41Yesuꞌa hogoteno Galeliya kotegamo umenitata nehigeꞌapaeꞌmo ani aꞌneanagaꞌmogimo akame huꞌa uꞌeꞌa nehuꞌapaeꞌmo ha maeꞌnae. Mago asole aꞌne anagaꞌmoagaeꞌeꞌmo Yulusalemu kotegatiꞌmo eꞌnaya aꞌne anagaꞌeꞌmo anifiꞌmo maiꞌnae.

Yesu agufaꞌamo yafakapiꞌmo alininuno kino ateꞌniya gemae(Mt 27:57-61; Lu 23:50-55; Yo 19:38-42)

42-43 Yegemo lamino falegefe huꞌnigenoꞌaeꞌmo Yosefeꞌa Alamatiya kotega hogotekanisole vekamoꞌmo Gotiꞌa yagaino apatesiya kavaꞌmo afole aisiya afinafeꞌmo agavamaiꞌniya vekamo eꞌniye. Ani afinaꞌmo alo nehaya afinaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo egamoSapati afinaꞌmo afole aigiye, huno huteno Yosefeꞌa lokiyaꞌamo alitenoꞌaeꞌmo koli aipamo

Page 182: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 15:44 179 Maki 16:17okaliꞌnigeno uno Pailatifeꞌmo, Yesu kefaꞌamo aligesuve, huno afi geꞌnigeno 44 Pailatiꞌa,agomalage huno faliꞌnifiye, hunohuteno agesa alaꞌamo afinohau aiteno ati vayaꞌaiteꞌmoyagaino neꞌapateya vekaeꞌmo ge huꞌnigeno eꞌnigenoꞌaeꞌmo, ago faliꞌnifiye, huno afigeꞌnigenoꞌaeꞌmo, 45 ago faliꞌniye, huno ha paiꞌnigeno Yosefefeꞌmo, kanalenagi uka aliyo,huno ha paiꞌniye. 46 Yosefeꞌa yaveyave lavolavomo miya failineno maleꞌneno Yesuagufaꞌamo aino akaino alinine emineno lavolavofiꞌmo hayaeteno alininuno yafa kapiꞌmokino ateteno alopa yafaꞌmo alino heleve heleve hulinuno yafa ka avayaleꞌmo aino akanimaleꞌniye. 47 Maliyaꞌa Maganala kotega aꞌe hamoꞌamo Maliyaꞌmo Yosesi itaꞌamoꞌeꞌmoageꞌnaꞌageno kino ateꞌnigeꞌana ageꞌnaꞌae.

16Yesuꞌa halate ago he tiꞌniya gemae(Mt 28:1-8; Lu 24:1-12; Yo 20:1-10)

1 Sapati afinaꞌmo utegeꞌapaeꞌmo Maliyaꞌa Maganala kotega anagi hamoꞌamoMaliyaꞌmo Yemisi itaꞌamoꞌagi Salomeꞌagi huꞌa alagepa atumo neꞌaiya uveliletiꞌmo alin-iꞌuꞌa agufaleꞌmo faleꞌa atesayafeꞌmo miya faiꞌnae. 2 Hogote afinaꞌmo kotilamiyapiꞌmoyegemo eno haineꞌnigeꞌapaeꞌmo ani aꞌne anagaꞌmo kanolulegamo uꞌnae. 3 Kategamoneꞌuꞌapaeꞌmo apakaiꞌapimo, ina laꞌmo laha maeno yafaꞌmo alino heleve hu maleꞌnisige-tae, huꞌa huꞌnae. 4 Alopa yafaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmae, huꞌa apakesamo afiliꞌa eꞌ-nae. Eꞌa agayana yafaꞌmo avayaleꞌmo ohaneꞌnifa afayatagageꞌmo haneꞌnigeꞌa ageꞌ-nae. 5 Apakaemo yafakapiꞌmo faleꞌuꞌa haiꞌa agayana neya vekamo yaveyaveꞌage yatalalavolavomo vailiꞌniya vekamo lamaga haopaleꞌmo fai maiꞌnigeꞌapaeꞌmo ageteꞌa hapauaiꞌnae. 6 Agaemo, lapau oꞌaiyo, lapakaemo Yesuꞌa Nasalasa taonifi vekamo malipu yos-aleꞌmo nili aiꞌnageno faliꞌniya vekamo agesayafeꞌmo neꞌae. Ageyo, huno, Mafi oꞌmaiꞌnifaago he tino uꞌniye. Kiꞌa ateꞌnaya yaꞌageꞌmo haneꞌniyanagi ageyo. 7Haneꞌniyaꞌmofeꞌmoutapa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo hapa paige Pitafeꞌmo ha paige hiyo. Yesuꞌa Galeliyakotegamo visugetapa nagegae, huno lapa paiꞌniyanageno uno hogonetesigetapa anikotegamo utapa agegae, hutapa hapa paiyo, huno hapa paiꞌniye. 8 Ani aꞌne anagaꞌmoyafa kapatiꞌmo nelamiꞌapaeꞌmo ataleꞌa apaune hetaleꞌa neꞌuꞌapaeꞌmo atete hapauge lusikava huꞌa hapau aige koli huge huliꞌa uꞌnayaꞌmofeꞌmo apakaemomago vayaꞌaifeꞌmo alagige osuꞌa afaꞌa uꞌnae.

Yesuꞌa vayaꞌai apaulagaleꞌmo alino afole aiꞌniya gemae(Mt 28:9-10; Yo 20:11-18)

9 Hogote afinaꞌmo salefi kotilamiyapiꞌmo Yesuꞌa hogoteno afaꞌa maiꞌnenoꞌaeꞌmoMaliyaꞌa Maganala kotega a kanomo aipafatiꞌmo seveniꞌa hosu apaune vayaꞌmo alinohapa faino apataleꞌniya a kanomo aulagaleꞌmo alino afole aiꞌnigeno ageꞌniye. 10Agetenouꞌniyana agaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa neꞌmaiya vayaꞌmogimo yulagefa aige aviꞌya hugehuꞌa maiꞌnageno uno hapa paiꞌniye. 11 Hapa painoꞌaeꞌmo, Yesuꞌa ago he tino afaꞌamaiꞌnigeꞌna ageꞌnove, huno hapa paiꞌniyana ani geeꞌmo lama gemo nehiye, huꞌaapakesamo oꞌafiꞌnae. 12Henagaꞌamo lole vekalaꞌmo taonifilagatiꞌmo neꞌvaꞌagenoꞌaeꞌmoaeto agufa agufamo aliteno lole vekalaꞌani anaulagaleꞌmo alino afole aiꞌniye. 13 Afoleaiꞌnigeꞌana ageteꞌanaeꞌmo halate aiꞌana atagi neꞌeꞌana mago vayaꞌamogifeꞌmo hapapaiꞌnaꞌageꞌapaeꞌmo afiꞌnayana ani geꞌanieꞌmo apakesamo oꞌafiꞌnae. 14 Henagaꞌamoleveniꞌa vayaꞌmogi neꞌyaꞌmo neꞌnageno apaulagaleꞌmo alino afole aiꞌnigeꞌa mukiꞌamogiageteꞌapaeꞌmo ageꞌnaya vayaꞌmogi hapa paiꞌnaya geꞌapieꞌmo apakesamo oꞌafiꞌnayaꞌ-mofeꞌmo apaipamoꞌmo lokiya vaiꞌnigeꞌa apakesa afiꞌa fatago osuꞌnageno ge hapauꞌniye.15 Agaemo, muki ma mopafi vayaꞌaitegamo utapa alagepa faigoko geꞌnimo mukivayaꞌaifeꞌmo aetapa hakalo hutapa hapa paiyo. 16 Muki vayaꞌmogimo apakesa afiꞌafatago huteꞌa aniꞌmo falesagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa apakufamo alino katino apategaiye.Apategaiyaꞌmonanafa muki vayaꞌmogimo apakesa afiꞌa fatago osisayana Gotiꞌa agotihuno apatetenoꞌaeꞌmo, hosu vayane, huno hugiye. 17 Apakesa afiꞌa fatago nehaya

Page 183: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Maki 16:18 180 Maki 16:20vayaꞌmogi ina agufa noꞌagaya aune kavaꞌmo hugae. Apakaemo nagiꞌniletiꞌmo hosuapaune vayaꞌaina aliꞌa hapa faiꞌa apatalege saufa apakemo aige 18 vayaꞌmo nehapaeyanagaloꞌyavemo atafauge hugae. Ani kavaꞌmo huꞌa vayaꞌmo neteꞌa nefaliya aniꞌmonesayana ofaligae. Kaita hapauꞌnisiya vayaꞌai apakufaleꞌmo apayaꞌmo maleꞌneꞌa aliꞌaalagepa huꞌa apategae, huno hapa paiꞌniye. 19 Ala kava neꞌmoꞌa ani gemo huno hapapaitegenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa kokuꞌnapiꞌmo avalelinuno haino ateꞌnigeno lamaga haopaleꞌmofai maiꞌniye.

20 Apakaemo muki haopalegamo umenitata huꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa paiꞌ-nagenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa apakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno aliꞌyaꞌmo aliteno hapapaiꞌnaya geleꞌmo alagena aune kavatetiꞌmo alino lokiya vaino ateꞌniye. He, lama ge.

Page 184: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 1:1-2 181 Luki 1:17

LUKILukiꞌa mago lota aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamo maiꞌniye. Agaemo Poloꞌa avagi huno

umenitata huꞌniye. Agaemo Yu vekamo oꞌmaiꞌnifa Galiki vekamo maiꞌniye. InagiLukiꞌa mani alagepa faigoko gemo Yesu Kalaisifeꞌmo ava gemo avoꞌmo kaeꞌniya gemoGaliki vayaꞌmogi aliꞌa lekana paige muki alu nofi vaya alu nofi vayaꞌmogimo aliꞌalekana paige hugae. Lukiꞌa mani avoꞌmo kaenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmo AunemeꞌamoꞌmoYesuꞌmo lokiya vaino ateꞌnigeno alagepa faigoko geꞌamo kagemi yaꞌapimo ohaneꞌniyavayaꞌaifeꞌmo aeno hakalo huno hapa paiꞌniye. Lukiꞌa Gotiꞌmo hosu vayaꞌmo fiku hapamaeno neꞌapamiya kavaꞌamo takesi monimo neꞌaliya vekalegamo huge lageso huꞌniyamafaꞌnelegamohuge kogu a kanomomafaꞌneꞌamo faliꞌniyamafaꞌnelegamohuge kumayavekamo Yesuꞌeꞌmomalipu yosaleꞌmo faliꞌniya vekalegamo huge huno huꞌniya kavafeꞌmoavoꞌmo kaeꞌniye.

Lukiꞌa Tiyofalasitegamo avoꞌmo kaeno ataleꞌnigeno uꞌniya gemae1-2 Ala vekamo Tiyofalasiga afiyo. Mago kavaꞌmo lagaetegamo ago afole aiꞌnigeta

alagi lagesa afita fatago nehune. Aepa faiꞌniya afinatetiꞌmo mago vayaꞌmogimoageme ageme uteꞌapaeꞌmo ani kavafeꞌmo ava gemo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paiꞌnae.Ani vayaꞌmogimo hapa paiꞌnageꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmogi afiteꞌa amalageka huꞌa anikavafeꞌmo ava gemo apaote apaote huꞌa avoꞌmo kaeteꞌa aliꞌa magokepi maleꞌa avoꞌmokae maleꞌnae. 3 Nagaeꞌeꞌmo yatala afinaꞌmo muki kavafeꞌmo ava gemo alagepa huꞌnaago afiꞌnovaꞌmofeꞌmo afole aite afole aite huno afole aiꞌniya kavafeꞌmo avoꞌmo kaegauve,huꞌna nagesa afiꞌnove. 4Alika lekana paika afitekaeꞌmo, aliꞌa naya maleꞌnaya gemo alagilama gemae, huka ageka aeto hisanafeꞌmo avoꞌmo nekaove.

Enisole vekamoꞌa Sekalaiyasifeꞌmo Yoniꞌa alika ategane, huno ha paiꞌniya gemae5 Helotiꞌa kini vekamo maiꞌneno Yutiya kotegamo maiꞌnaya vayaꞌaiteꞌmo yagaino

neꞌapategenoꞌaeꞌmomago vekamomono huno neꞌapateya vekamo agiꞌamo Sekalaiyasiꞌamaiꞌniye. Agaemo Amaiya mono huꞌa neꞌapataya nofi vayapati vekamo maiꞌnigenoaꞌamo Ilisameteꞌa ani kavaꞌmo huno mono huꞌa neꞌapataya nofi vayaꞌmo Eloni nofivayapati a kanomo maiꞌniye. 6 Ani yalavelaꞌmoganimo Goti aulagaleꞌmo alagepakavaꞌmo huteꞌana muki Goti keꞌaepa geꞌamo akame huteꞌana alagepa huꞌana maiꞌnaꞌae.7Maiꞌnaꞌaꞌmonanafa Ilisameteꞌa anamo aꞌmo maiꞌneno mafaꞌnemo alino oꞌateꞌnigeꞌanaago anau anekalomo leteꞌana maiꞌnaꞌae.

8 Mago alu vaya alu vayaꞌmo ago mono hutageꞌapaeꞌmo Sekalaiyasi vayaꞌamo mononehaya afinaꞌmo afole aiꞌnigeno Goti aulagaleꞌmo mono huno apateꞌniye. 9 Monohuꞌa neꞌapataya vayaꞌai kavaꞌmo huno Sekalaiyasiꞌa alagepa atumo neꞌaiya yaꞌmohiꞌyalamuteꞌmo maleꞌneno atafiꞌmo kaesiyafeꞌmo kayoꞌmo lo aeꞌa maleꞌnaya yapatiꞌmoyatala kayoꞌmo aliꞌniya vekamo lekana paiꞌa ateꞌnae. Lekana paiꞌa ateꞌnageno Alakava neꞌmo alopa mono noꞌafiꞌmo alagepa atumo neꞌaiya yaꞌmo maleꞌneno ata kae-siyafeꞌmo haiꞌnigeꞌapaeꞌmo 10 asole vayaꞌmo kumatega maiꞌneꞌa nunumuꞌmo huꞌnae.11Sekalaiyasiꞌa haino ageyana Ala kava neꞌmo enisole vekaꞌamoꞌa alagepa atumo neꞌaiyayaꞌmo maleꞌneꞌa ata nekaya hiꞌyalamuteꞌmo lamaga haopaleꞌmo he tino maiꞌnigenoageꞌniye. 12 Agetenoꞌaeꞌmo hau aiteno koli huꞌniyaꞌmonanafa 13 enisole vekamoꞌa,Sekalaiyasiyo, koli osuvo. Nunumuꞌmo huꞌnana gemo Gotiꞌa ago afiꞌniyanageno akamoIlisameteꞌmo ve mafaꞌnemo alino ategaiye. Agiꞌamo Yoniꞌae huka ato. 14Mafaꞌnekamoalino atesigekaeꞌmo kamogaga aika kavayagunagu nehisanageꞌapaeꞌmo mukiꞌamogimoapamogaga aigae. 15 Goti aulagaleꞌmo ala agi vekamo maigiye. Lokiya aniꞌmo neteꞌanegi neꞌmalaya agufa aniꞌmo oꞌnegaiye. Itaꞌamoꞌmo alino atesiya afinatetiꞌmo AoteAunemeꞌamoꞌmo aipafiꞌmo havai teno maigiye. 16 Agaemo muki Isaleli vayaꞌmo alinoaino atagineno apatesigeꞌapaeꞌmo Gotiꞌa Ala kava neꞌapimotegamo ugae. 17 Agaemo

Page 185: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 1:18 182 Luki 1:38Aunemeꞌamoꞌmo lokiyaꞌamo aliteno Ilaiyaꞌa huꞌniya agufa kava huno uno hogotesigenoAla kava neꞌmo agae akameꞌmo huno egaiye. Agaemo vayaꞌai apaipamo alino ainoafe leno apatesigeꞌapaeꞌmo mafaꞌneꞌapieꞌmo alagepa apaipamo kaliꞌa apategae. Agaemo genoꞌafisaya vayaꞌai apaipamo alino afe leno apatesigeꞌapaeꞌmo fatago vayaꞌmogi neꞌaliyaagufa apaipa apakesa aligae. Agaemo Ala kava neꞌmo vayaꞌamo agaetefeꞌmo alo hunoapategaiye, huno ha paiꞌniye.

18 Sekalaiyasiꞌa enisole vekaeꞌmo, kagaemo nehana lama geeꞌmo haiya kava huꞌnaalagi lama gemo nehane, huꞌna afiguve. Nagaemo ago kosuna leꞌnogeno aꞌnimoago anekalo leꞌniye, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 19 nagaemo Gemaliyoꞌnamae. Mukiafinaꞌmo Goti haopaleꞌmo aliꞌyaꞌamo alisuvafeꞌmo he tiꞌna neꞌmauve. Gotiꞌa kagaemokamogaga aisana gemo kaha paisuvafeꞌmo alino nateꞌnigeꞌna kagaetegamo emiꞌneꞌnove.20Emineꞌnovaꞌmonanafa geꞌnieꞌmo kagesa afika fatago osuꞌnanaꞌmofeꞌmo kagemooꞌaikaafaꞌa maime maime neꞌvisanageno lekana paiꞌniya afinaꞌmo geꞌnimo afole aigiye, hunoha paiꞌniye.

21 Kumatega maiꞌnaya vayaꞌmogimo Sekalaiyasifeꞌmo agava maiꞌneꞌapaeꞌmo, na kavahigenoꞌaeꞌmo alopa mono nopiꞌmo yatala afinaꞌmo maiꞌniye, huꞌa huꞌnae. 22Nopatiꞌmoeminenoꞌaeꞌmo ge osuno ayatetikeꞌmo avame name kavaꞌmo huꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo,agaemo alopa mono nopiꞌmo alagamuna agegekana huno aeto agufa kavaꞌmo ageꞌ-nenoꞌaeꞌmo nehiye, huꞌa ageꞌnae. Ayatetikeꞌmo avame name kavaꞌmo huteno geosuno afaꞌa maiꞌniyaꞌmofeꞌmae. 23 Henagaꞌamo mono nopiꞌmo aliꞌyaꞌmo alino hanohuteno noꞌalegamo uꞌniye. 24 Ani kanaꞌamo utegeno aꞌamo Ilisameteꞌa aipaguꞌeꞌmomaiꞌnenoꞌaeꞌmo faefuꞌa kaimo fala kino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, 25 Ala kava neꞌmoꞌa nagemenageme huno eno hemenimo naha maeno vayaꞌai apaulagaleꞌmo navagage nehiyakavaꞌnimo aeno kalo paeno ataleꞌniye, huno huꞌniye.

Yesuꞌmo alika ategane, huno ha paiꞌniya gemae26 Ilisameteꞌmo sigisi kaimo aipaguꞌeꞌmomaiꞌnigeno Gotiꞌa enisole vekaꞌamoGemaliy-

oꞌa alino ateꞌnigeno Galeliya kotega Nasalasa taonifiꞌmo emineꞌniye. 27 Ani taonifiꞌmomago aꞌmafaꞌnemo agiꞌamo Maliyaꞌa veꞌeꞌmo magokepi lokaeno ohavaeꞌniya aꞌ-mafaꞌnemo Nevini nofi vayapati vekamo Yosefeꞌa aliguve, huno huteno lekana paimaleꞌniya aꞌmafaꞌnemo maiꞌniye. 28 Enisole vekamoꞌa agaetegamo emineno, vasehutalo, huno ge amamaetenoꞌaeꞌmo, Ala kava neꞌmoꞌa kagaeꞌeꞌmo magokepi lokaenomaiꞌnenomuki asole aꞌne anagapatiꞌmo lekana paino kateteno kahamaeꞌniya ane, hunoha paiꞌniye. 29 Maliyaꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo lusi kava huno koli hutenoꞌaeꞌmo,ani gemo aepaꞌamo na agufa gemo nehiye, huno agesa afino maiꞌniye. 30 Enisolevekamoꞌa, Maliyao, koli osuvo. Gotiꞌa lekana paino kateteno kaha maeꞌniye. 31 Afiyo,kaipaguꞌeꞌmo maiteka ve mafaꞌnemo alika ategananagi ani mafaꞌnemo agiꞌamo Yesuꞌaehuka ato. 32 Ala agi vekamo maiꞌnisigeꞌa agi aeꞌapaeꞌmo, hogote vekamo aeno apakaseꞌniya vekamo mafaꞌneꞌamo maiꞌniye, huꞌa hugae. Aginago vekamo Neviniꞌa Isalelivayaꞌai alaꞌapimo maiꞌneno yagaino neꞌapateya kava huno Ala kava neꞌmo Gotiꞌa,alaꞌapimo maiꞌneno yagaino apatesiya vekae, huno ategaiye. 33 Agaemo Yekopu nofivayaꞌaleꞌmo yagaino apateno hano osuno yagaino apateno maigiye, huno ha paiꞌniye.34Maliyaꞌa, Veleꞌmo oꞌmaiꞌnogi haiya kava huno afole aigiye, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo,35 Aote Aunemeꞌamoꞌmo Goti himamuꞌamo hiyakana huno kagaeteꞌmo eminesigekaalika atesana mafaꞌneeꞌmo, aote vekamo Goti Mafaꞌneꞌae, huꞌa agi aegae. 36 Afiyo,negafokamoꞌmo Ilisameteꞌa anamoꞌmo maime eno anekalomo leꞌniyaꞌmonanafa sigisiꞌakaimo aipaguꞌeꞌmo maiꞌniye. 37 Gotiꞌa mago kavaꞌmo afaꞌa osisiya agufa kavaꞌmoohaneꞌnifa muki kavaꞌmo afaꞌa hugiye, huno ha paiꞌnigeno 38Maliyaꞌa, Goti aliꞌyaꞌamoneꞌaluva aꞌmafaꞌnemo maiꞌnovanageno muki huꞌnana kavaꞌmo nagaeteꞌmo afaꞌa afoleaigiye, huno ha paiꞌnigeno enisole vekamo ataleno uꞌniye.

Maliyaꞌa uno Ilisameteꞌeꞌmo lokaeꞌana maiꞌnaꞌa gemae

Page 186: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 1:39 183 Luki 1:6639 Aise afinaꞌmo utegeno Maliyaꞌa malage huno he tino aise aulafi haneꞌniya koteꞌmo

uno Yutiya kotega mago taonifiꞌmo avaꞌyi huteno 40 Sekalaiyasi nopiꞌmo haino Il-isametefeꞌmo ge amamaeꞌnigeno 41 Ilisameteꞌa neꞌafigenoꞌaeꞌmo aipafiꞌmo maiꞌniyamafaꞌnemoꞌa fanagu panage huꞌnigeno Aote Aunemeꞌamoꞌmo Ilisamete aipafiꞌmo havaiteꞌniye. 42 Ilisameteꞌa alopa gefatiꞌmo ge hunoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa mago aꞌne anagaꞌaitegamonosiya agufa kavaꞌmo huno kagaemo lusi kava huno kaha maeno kamiteno kaipafiꞌmomaiꞌniya mafaꞌneꞌeꞌmo ha maeꞌniye. 43 Ina agufa a kanomo maiꞌnovana na kava higekaAla kava neꞌnimo itaꞌamoga nagaetegamo eꞌnane. 44 Afiyo, ge namamaeꞌnana gemoneꞌafugenoꞌaeꞌmo naipafiꞌmo maiꞌniya mafaꞌnemoꞌa amogaga aiteno fanagu panagehuꞌniye. 45 Ala kava neꞌmoꞌa kaha paiꞌniya geeꞌmo kagesa afika fatago hutekaeꞌmo,afaꞌa afole aigiye, huka huꞌnana aꞌmo maiꞌnananageka afaꞌa kamogaga aigane, huno hapaiꞌniye.

Maliyaꞌa Goti agiꞌaleꞌmo alino asaga huꞌniya gemae46Maliyaꞌa hunoꞌaeꞌmo,

Naipafiꞌmo Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌna asaga huꞌna neꞌatove. 47 NauneꞌnameꞌmoGotiꞌa agufamo alino katino neꞌateya vekaeꞌmo amogaga neꞌaiye. 48 Ina ag-ufa aliꞌyaꞌmo neꞌaluva aꞌmafaꞌneꞌamo maiꞌnogeno nagaefeꞌmo agesa afiꞌniyaꞌ-mofeꞌmo, Gotiꞌa ha maeꞌnigeno alagepa huno maiꞌniye, huꞌa hugae. Hemenimomaiꞌnaya vayaꞌmogiꞌe henagaꞌamo muki aliꞌa apatesaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo anigemo hugae. 49 Aote ala agi vekamo ayamufaꞌage vekamoꞌa lusi kava hunonaha maeꞌniyaꞌmofeꞌmo nava gemo hugae. 50 Agaefeꞌmo koli huteꞌa aiyafiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo hau huno apateme apateme uno hau huno neꞌapate.51 Ayatetiꞌmo lokiya kavaꞌmo huteno ala vayaꞌmo maiꞌnone, huteꞌa, ina kavaꞌmohugune, ma kavaꞌmo hugune, huꞌa apakesa neꞌafiya vayaꞌmo hapa faino ap-atalegeꞌa uꞌeꞌa nehae. 52 Agaemo lokiya vayaꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmoalino afepi apateteno ina agufa vayaꞌmo alino asaga huno neꞌapate. 53 Apakaneteya vayaꞌmo alagepa yaꞌmo lusi kava huno alino neꞌapamigeꞌa neꞌa apamunehae. Neꞌapamiyaꞌmonanafa kagemi yaꞌapimo haneꞌniya vayaꞌmo oꞌapaminohapa faino apatalegeꞌa afaꞌa neꞌvae. 54-55 Agaemo Emalehamufeꞌmo ge hutenoaginago vayaꞌaifeꞌmo, nahau huꞌna lapateteꞌna lapamaege lapamaege huꞌna lapamaegauve, huno hapa paite hapa paite huno hapa paiꞌniye. Hemenimo laginagovayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌniya geeꞌmo agesa afino ho huteno Isaleli nofi vayaꞌmoaliꞌyaꞌamo neꞌaluna vayaꞌamo laha maeꞌniye,

huno huꞌniye. 56 Maliyaꞌa Ilisameteꞌeꞌmo loleꞌe magoꞌe kaimo lokaeꞌana maiteꞌanaataleno noꞌalegamo uꞌniye.

Ilisameteꞌa Yoniꞌmo alino ateꞌniya gemae57 Ilisameteꞌa mafaꞌnemo alino atesiya afinaꞌmo ago afole aiꞌnigeno ve mafaꞌnemo

alino ateꞌniye. 58 Koꞌalega vayaꞌmogiꞌe agaiꞌa vayaꞌamogiꞌeꞌmo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo,Ala kava neꞌmoꞌa hau huno ateteno lusi kava huno ha maeꞌniye, huꞌa huteꞌa Il-isameteꞌeꞌmo magokepi apamogaga aiꞌnae. 59 Magoke salemo utegeno Yu vayaꞌaikavaꞌmo huꞌa ani mafaꞌnemo agufamo lagausayafeꞌmo eꞌapaeꞌmo, afoꞌamo agileꞌmoategaune, huꞌa huꞌnagenoꞌaeꞌmo 60 Itaꞌamoꞌmo, haꞌao, Yoniꞌae, huta ategaune, hunohapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 61 negafokamogipatiꞌmo ani agufa apakimo ohaneꞌniye, huꞌaha paiꞌnae. 62 Apayatetiꞌmo avame name kavaꞌmo huteꞌa, haiya agimo mafaꞌnekamoategane, huꞌa afoꞌamofeꞌmo ge huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 63mago avoꞌmo kaesuva yaꞌmoalitapa namiyo, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo aliꞌa amiꞌnageno avoꞌmo kaenoꞌaeꞌmo,agiꞌamo Yoniꞌae, huno avoꞌmo kaeꞌnigeꞌapaeꞌmo hapau aiꞌnae. 64 Ani afinaꞌmo malagehuno agemo aino halo aiꞌnigeno Goti agiꞌaleꞌmo alino asaga huꞌniye. 65 Ani koꞌalevayaꞌmogi afiteꞌa koli huꞌnageno ani kavafeꞌmo ava gemo muki haopale Yutiya aulafikotegamo aino atagu faeno uꞌniye. 66Ava gemo afiteꞌapaeꞌmo aliꞌa apaipafiꞌmomaleteꞌa,

Page 187: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 1:67 184 Luki 2:9henagaꞌamo haiya agufa mafaꞌnemo maigiye, huꞌa huꞌnae. Ala kava neꞌmoꞌa alagepahuno ha maeteno yagaino ateꞌniye.

Sekalaiyasiꞌa aune gemo huꞌniya gemae67 Afoꞌamoꞌmo Sekalaiyasi aipafiꞌmo Aote Aunemeꞌamoꞌmo havai teꞌnigeno Gotitegati

aune gemo alinineno aeno hakalo huno hapa painoꞌaeꞌmo,68 Ala kava neꞌmo Isaleli vayaꞌai Gotiꞌapimoꞌmo emineno laha maeno hatu maeno

lateꞌniyaꞌmofeꞌmo agiꞌaleꞌmo alita asaga higetao. 69 Agaemo aliꞌyaꞌamo neꞌaliyavekaꞌamo Nevini vayapatiꞌmo ayamufa vekamo lagufamo alino katino latesiyavekamo ago alino afole aino ateꞌniye. 70Akeyaꞌvilagamo ani kavafeꞌmo agaetegatigemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌai apavayafatiꞌmo ago lahapaiꞌniye. 71 Ina gemo huꞌa laha paiꞌnae, kametimogi apayapatiꞌmo lagufamoalino katino lateteno muki vayaꞌamogimo hosu apaipa kaliꞌa nelataya vayaꞌaiapayapatiꞌmo hapa faleno lategaiye, huꞌa hapa paiꞌnae. 72Gotiꞌa kotalake geꞌamohumaleꞌniya aote geꞌamo laginago vayaꞌaifeꞌmo, nahau huꞌna lapategauve, hunohapa paiꞌniya geeꞌmo agesa afino ho huteno ani kavaꞌmo huꞌniye. 73 Gotiꞌa lagi-nago vekamo Emalehamufeꞌmo lama gemo huno agoꞌyamo ataleno ge hugekanaagufa kavafeꞌmo agesa afiteno laha maeꞌniye. 74-75 Agaemo kame vayatimogiapayapatiꞌmo lagufamo alino katino latesigeta ma mopafiꞌmo maisuna afinaꞌmoaliꞌyaꞌamo neꞌalitaeꞌmo koli osuta aote fatago kavaꞌamo huteta alagepa hutamaige maige huta maigune. 76 Kagaemo mafaꞌneꞌnimogae, hogote vekamo aenoapaka seꞌniya vekalegatiꞌmo geꞌamo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiyavekae, huꞌa kagi aegae. Kagaemo Ala kava neꞌmo esiya kaꞌmo alagepa huka valikaateꞌnisanageno egaiye. 77-78 Kagaemo, Gotitimoꞌa aipamoꞌmo falu huteno hauhuno lateteno ha le yakana vekamo alino ateꞌniye. Yegemoꞌmo aeno ha lelinohaine neꞌeya kavakana huno lagaetegamo eꞌniye. Gotiꞌa agaetetiꞌmo lapakufamoalino katino lapateteno hosu kavatapimo alino atalegaiye. 79 Lagaetegamoenoꞌaeꞌmo hanipiꞌmo fali kavaꞌmo auneꞌafiꞌmo maiꞌnona vayaꞌmogitalegamo hale yaꞌmo alino lamiteno alagepa kaꞌmo Gotiꞌeꞌmo lokaelita visuna kaꞌmo alinolave ligiye, huka hapa paigane,

huno huꞌniye.80 Yoniꞌa ko sitenoꞌaeꞌmo aunemeꞌamoꞌmo lokiya vaiꞌnigeno kaꞌme kotega maime

maime neꞌunoꞌaeꞌmo Isaleli vayaꞌai apaulagaleꞌmo afole aiꞌniye.2

Maliyaꞌa Yesuꞌmo alino ateꞌniya gemae(Mt 1:18-25)

1Ani afinaꞌmo hogote vekamo yagaino neꞌapateya kini vekamo agiꞌamo Sisa Agasasiꞌa,muki kotega maiꞌnaya vayaꞌai apakimo aliguve, huno hapa paiꞌniye. 2 Ani afinaꞌmoapakimo hogoteꞌa aliꞌnaya afinaꞌmo Kiniyasiꞌa Siliya kotega maiꞌnaya vayaꞌaiteꞌmoyagaino apateꞌniye. 3 Muki vayaꞌamo apakinago vayaꞌai taonifiꞌmo uꞌa apakimo al-isiyafeꞌmo uꞌnae. 4 Yosefeꞌa Nevini vayapati vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo Nasalasa taon-imo Galeliya kotegatiꞌmo ataleno Yutiya kotegamo aginago vekamo Nevini taonifiꞌmoMetelehamumo uꞌniye. 5 Lekana pai maleꞌniya aꞌmafaꞌnemo Maliyaꞌa aipaguꞌeꞌmomaiꞌnigeꞌanaeꞌmo anakimo alisiyafeꞌmo uꞌnaꞌae. 6Ani koteꞌmomaiꞌneꞌanaeꞌmoMaliyaꞌamafaꞌnemo alino atesiya afinaꞌmo ago afole aiꞌniye. 7 Yege mafaꞌneꞌamo alinoateteno lavolavofiꞌmo hayaeno ateteno pulumakamogi neꞌyaꞌmo neꞌmalaya yuvapafiꞌmohavaeno ateꞌniye. Alu kotegatiꞌmo nata neꞌa neꞌaya vayaꞌmo nehavaya nopiꞌmo ago kilipaeꞌnageꞌana pulumakamogi nopiꞌmo havaesaꞌafeꞌmo maiꞌneꞌanaeꞌmo alino ateꞌniye.

Enisole vekamoꞌa sipisipileꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌniya gemae8 Haniꞌilagamo ani taoni haopalegamo sipisipileꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmo kahauleꞌmo

maiꞌneꞌa sipisipileꞌmo yagaiꞌa maiꞌnae. 9 Ala kava neꞌmo enisole vekaꞌamo afole

Page 188: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 2:10 185 Luki 2:32aiꞌnigeno Ala kava neꞌmo ha le konali yaꞌamoꞌmo aeno ha leꞌnigeꞌapaeꞌmo lusi kavahuꞌa apamoꞌya aiꞌnae. 10 Enisole vekamoꞌa hapa painoꞌaeꞌmo, lapamoꞌya oꞌaitapa afiyo.Alagepa gemo muki vayaꞌmogi afiteꞌa lusi kava huꞌa apamogaga aisaya gemo aliniꞌnaemiꞌneꞌnove. 11 Ani afinaꞌmo Nevini taonifiꞌmo mago a kanomoꞌa apakufamo alinokatino apatesiyamafaꞌnemo alino ateꞌniye. AnimafaꞌnemoKalaisi neꞌmoAla kava neꞌmomaiꞌniye. 12 Lapakaemo agesaya agufa alagena kavaꞌmo haneꞌniyana lavolavofiꞌmohayaeno ateteno pulumakamogi neꞌyaꞌmo neꞌmalaya yuvapafiꞌmo havaeno ateꞌnigenomaiꞌniye. Utapa agetetapaeꞌmo animafaꞌneeꞌmo laha paiꞌniye, hutapa hugae, huno hapapaiꞌniye. 13 Hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo malage huꞌa agaeꞌeꞌmo asole enisole vayaꞌmo afoleaiteꞌa Goti agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa ateꞌapaeꞌmo, 14 Gotiꞌa aeno apakaseꞌniya vekamohogote vekamo agiꞌaleꞌmo alita asaga higetao. Gotiꞌa amuse huno neꞌapateya vayaꞌaiapaipamoꞌmo falu hino, huꞌa huteꞌa apataleꞌa kokuꞌnapiꞌmo haiꞌnae.

Sipisipileꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogi uꞌa Yesuꞌmo ageꞌnaya gemae15 Inagi sipisipileꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogi apakaiꞌapimo huꞌapaeꞌmo, Metelehamu

taonifiꞌmo afole aiꞌniya kavafeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa laha paiꞌniya kavaꞌmo uta age-sunafeꞌmo vigetao, huꞌa huteꞌa 16 malage huꞌa uꞌa apakayana Maliyaꞌagi Yosefeꞌagipulumakamogi neꞌyaꞌmo neꞌmalaya yuvapafiꞌmo havaeno maiꞌniya mafaꞌnegi huꞌamaiꞌnageꞌapaeꞌmo apakeꞌnae. 17 Ageteꞌapaeꞌmo ava gemo afiꞌnaya gemo hapa paiꞌ-nageꞌapaeꞌmo 18muki vayaꞌamogi afiteꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa apakesa alaꞌamo afiꞌnae.19Maliyaꞌa animuki huꞌnaya geꞌamo afino alino aipafiꞌmomaleteno agesa afinomaiꞌniye.20 Sipisipileꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmo aiꞌa atagi neꞌa neꞌuꞌapaeꞌmo enisole vekamoꞌa hapapaiꞌnigeꞌa afiꞌnaya geꞌe ageꞌnaya kavateꞌefeꞌmo Goti agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huge hao kehege hume hume uꞌnae.

Yesu agiꞌamo ateꞌnaya gemae21 Magoke salemo utegeꞌa Yu vayaꞌmogi nehaya agufa kavaꞌmo huꞌa Yesu agufamo

lagauꞌa ataleteꞌapaeꞌmo agiꞌamo Yesuꞌae huꞌa ateꞌnae. Maliyaꞌmo aipaguꞌeꞌmo oꞌ-maiꞌnigenoꞌaeꞌmo enisole vekamoꞌa ani agimo ateꞌniye.

Yesuꞌmo alopa mono notegamo avaleliꞌana uꞌnaꞌa gemae22 Moseseꞌa, aꞌnemogi mafaꞌnemo aliꞌa apateteꞌapaeꞌmo aeꞌa kalo paeꞌa apate-

sayafeꞌmo ofalinimo alinitutapa mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌmo apamiyo, huno huꞌniyagemo akame hisaya afinaꞌmo afole aiꞌnigeꞌana Yosefeꞌe Maliyaꞌeꞌmo avaleliꞌana Yu-lusalemu taonifilagamo uꞌnaꞌae. Goti aulagaleꞌmo avaleliꞌuꞌana atesaꞌafeꞌmo avaleliꞌanauꞌnaꞌae. 23 Ani kavatefeꞌmo Goti keꞌaepa gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Yege mafaꞌnetapimo alitaapaote apateꞌnetapa Gotiꞌa amiyo, huno huꞌniye. 24 Ala kava neꞌmo keꞌaepa geꞌamoꞌmomagoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo, Lole kaugoꞌyave namalaꞌmo neya namalaꞌmo anatafautapa namiyo,huno huꞌniya gemo akame hisaꞌafeꞌmo uꞌnaꞌae.

25 Mago vekamo Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌniya vekamo agiꞌamo Simiyoniꞌa fa-tago kavaꞌmo huno Goti keꞌaepa geꞌamo akame huteno Isaleli vayaꞌmo hapau vaisiyaafinafeꞌmo agava maiꞌniye. Aote Aunemeꞌamoꞌmo agaetegamo emineno, 26 ofalikaafaꞌa maiꞌnekaeꞌmo Ala kava neꞌmo Kalaisi vekamo agegane, huno ha paiꞌniye.27 Aunemeꞌamoꞌmo alopa mono nopiꞌmo avalelino haino ateꞌnigeꞌanaeꞌmo Yesuitaꞌafoꞌalaꞌmoganimo keꞌaepa gemo akame hisaꞌafeꞌmo mafaꞌneꞌanimo Yesuꞌmo alopamononopiꞌmo avaleli haiꞌanamaiꞌnaꞌageno 28Simiyoniꞌa enoYesuꞌa avaleno anu kiꞌnenoGotifeꞌmo hao ke hetenoꞌaeꞌmo,29 Ala kava nene, Naha paiꞌnana gemo hemenimo ago alika afole aika ateꞌnanaꞌmofeꞌmo

aliꞌyakamo neꞌaluva vekamoꞌnaeꞌmo kaipamoꞌmo falu huꞌnisigeka aliꞌyakamoataleka eno, huka naha paigane. 30-31Muki nofi vayaꞌai apaulagaleꞌmo apakufamoalino katino apatesiya vekamo ago alika afole aika ateꞌnanageꞌnaeꞌmo naula-gafatiꞌmo ageꞌnovaꞌmofeꞌmo hemenimo afaꞌa faliguve. 32 Agaemo ha le yakanahuno maiꞌneno mago alu nofi vayaꞌaitegamo aeno ha lesigeꞌapaeꞌmo ageꞌa aetohugae. Ani kava huno Isaleli vayakamo ala apakiꞌapimo apamigiye,

Page 189: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 2:33 186 Luki 3:1huno huꞌniye. 33 Itaꞌafoꞌalaꞌmoganimo ani gemo afiteꞌanaeꞌmo lusi kava huꞌana hanauaiꞌnaꞌae. 34 Simiyoniꞌa, Gotiꞌmo lapa maeno, huno huteno itaꞌamoꞌmo Maliyafeꞌmo,Afiyo, mago vayaꞌamogimo geꞌamo oꞌafiꞌa ataleꞌa asagauꞌa aige mago vayaꞌamogimogeꞌamo afiteꞌapaeꞌmo he tiꞌa maige hisayafeꞌmo Gotiꞌa lekana paino ateꞌniye. AgaemoGotitegatiꞌmo alagena yakana huno alino apave lisigeꞌapaeꞌmo apaini huꞌa ate-sagenoꞌaeꞌmo 35 asole vayaꞌai apaipa apakesafiꞌmo haneꞌniya kavaꞌmo alino afole ainoategaiye. Naipemoꞌmo kaipafiꞌmo aesigeno kagafu kigiye, huno ha paiꞌniye.

36 Mago anekalomoꞌa Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiyaanekalomo agiꞌamo Anaꞌmo maiꞌniye. Ana afoꞌamo agiꞌamo Fanuvelaꞌmo Asa nofivayapati vekamo maiꞌniye. Ani a kanomo veleꞌmo seveniꞌa kafugamo maiꞌnigenoanauꞌamoꞌmo ago faliꞌniya afinatetiꞌmo kogu a kanomo maime maime eno 84ꞌa kafug-amo maiꞌniye. 37 Muki afinaꞌmo alopa mono nopiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo muki netepiꞌehanipiꞌeꞌmo Gotifeꞌmo mono huge nunumuꞌmo huge neꞌyaꞌmo mo sige huno maiꞌniye.38 Ani afinaꞌmo Yesuꞌe itaꞌafoꞌalaꞌmoganiꞌeꞌmo apakaetegamo eno Gotifeꞌmo hao kehetenoꞌaeꞌmo mafaꞌneꞌaeꞌmo ava gemo hunoꞌaeꞌmo Yulusalemu vayaꞌai apakufamoalino katino apateteno hatu maeno apatesiyafeꞌmo agava maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo hapapaiꞌniye. 39 Muki keꞌaepa geꞌamo alagi akame huꞌana huteꞌanaeꞌmo koꞌanilegamoGaleliya kotega Nasalasa taonifiꞌmo uꞌnae. 40Ani mafaꞌnemo ko sino alopa hetenoꞌaeꞌmolokiya vaino maiꞌniye. Gotiꞌa alagepa huno ha maeꞌnigeno alagepa huno afitenoageꞌnigeno alagepa aipa agesa afole aiꞌniye.

Yesuꞌa neya mafaꞌnemoꞌmo alopa mono nopiꞌmo haino maiꞌniya gemae41 Yesu itaꞌafoꞌalaꞌmoganimo hopa Pasova afinaꞌmo muki kafugaꞌae kafugaꞌaeꞌmo

Yulusalemu taonifiꞌmo haiꞌnaꞌae. 42Yesuꞌa tuolofuꞌa kafugamomaiꞌnigeꞌa hopa afinaꞌmonehaya agufa kavaꞌmo huꞌa halate Yulusalemu taonifiꞌmo haiꞌnae. 43 Hopa afinaꞌmohano hutegeno Yesuꞌa ataleno oꞌuno ani taonifiꞌmo maiꞌniyaꞌmonanafa Yosefeꞌe Yesuitaꞌamoꞌeꞌmo, ani taonifiꞌmomaiꞌnegaiye, huꞌana anakesa oꞌafiꞌana ago ataleꞌana uꞌnaꞌae.44 Laꞌao vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeliꞌa uꞌnegae, huꞌana anakesa afiteꞌana muki neteꞌeuneꞌeꞌmo kategamo uteꞌanaeꞌmo aepa faiꞌana anao vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌana apafi geapafi ge huꞌana kahauya hume hume uꞌnaꞌae. 45 Oꞌageꞌana halate aiꞌana atagi neꞌanaYulusalemu taonifiꞌmo uꞌana kahauya huꞌnaꞌae. 46 Loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo kahauyahuꞌnaꞌana alagi oꞌageꞌana kahauya huꞌana agaꞌana Yesuꞌa alopa mono nopiꞌmo aliꞌaapaya neꞌmalaya vayaꞌeꞌmo fai maiꞌneno huꞌnaya gemo afige loka huno apafi ge hunomaiꞌnigeꞌana ageꞌnaꞌae. 47 Huꞌniya gemo afiꞌnaya vayaꞌmogi, alagepa huno afitenogeꞌapileꞌmo alagepa huno aeno atagaina huno hapa nepaiye, huꞌa huteꞌa hapau aiꞌnae.48 Itaꞌafoꞌalaꞌmoganimo ageteꞌanaeꞌmo hanau aiteꞌana itaꞌamoꞌmo, mafaꞌneꞌnimogae,huno, na kava higeka laꞌagaetegamo ani kavaꞌmo huꞌnane. Afokamoꞌe nagaeꞌeꞌmolaꞌaipamoꞌmo kana huꞌnigetaꞌa kagaefeꞌmo kahauya nehuꞌae, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo,49 Na kava higetanaeꞌmo nagaefeꞌmo kahauya nehaꞌae. Afoꞌnimo aliꞌyaꞌamo alisuvakavafeꞌmo lanakesa oꞌafiꞌnaꞌafiye, huno hana paiꞌniyaꞌmonanafa 50 ani gemo aepaꞌamoalagepa huꞌana oꞌafiꞌnaꞌae. 51 Inagi anakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeliꞌa lamiꞌa Nasalasataonifiꞌmo maiꞌneꞌapaeꞌmo Yesuꞌa muki afinaꞌmo itaꞌafoꞌalaꞌmogani geꞌanimo akamehunomaiꞌniye. Itaꞌamoꞌmomuki ani kavaꞌmo huꞌniya kavafeꞌmo agesa afiteno aipafiꞌmoalino maleꞌniye. 52 Yesuꞌa ko sitenoꞌaeꞌmo magoꞌe huno alagepa huno afiꞌniye. Gotiꞌevayaꞌamogiꞌeꞌmo magoꞌe huꞌa amuse huꞌa ateꞌnae.

3Yoniꞌa aniꞌmo faleno neꞌapateya vekamoꞌa aeno hakalo huno hapa paiꞌniya gemae(Mt 3:1-12; Mk 1:2-8; Yo 1:19-28)

1 Taipiliyasi Sisaꞌa hogote vekamo muki vayaꞌaiteꞌmo fifitiniꞌa kafugamo yagaino ap-ateꞌnigeno Ponitiyasi Pailatiꞌa Yutiya kotega vayaꞌaiteꞌmo yagaino apateꞌnigeno HelotiꞌaGaleliya kotega vayaꞌaiteꞌmo yagaino apateꞌnigeno nepuꞌamoꞌmo Filipiꞌa Ituliya kotega

Page 190: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 3:2 187 Luki 3:20vayaꞌaiteꞌe Talekinaitasi kotega vayaꞌaiteꞌeꞌmo yagaino apateꞌnigeno LaiseniyasiꞌaAmilini kotega vayaꞌaiteꞌmo yagaino apateꞌniye. 2 Anasiꞌe Kaiyafasiꞌeꞌmo mono huꞌaneꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌana neꞌapataꞌageno Yoniꞌa Sekalaiyasi mafaꞌnemoꞌakaꞌme kotegamo uno maiꞌnigenoꞌaeꞌmo Goti geꞌamo aipafiꞌmo afole aiꞌniye. 3 AgaemoYoneni aniꞌmo haneꞌniya haopalega umenitata huno, lapaipamo alitapa afe letetapaaniꞌmo falegenoꞌao Gotiꞌa hosu kavatapimo alino ataleno, huno aeno hakalo huno hapapaige hapa paige huno maiꞌniye. 4 Ani kavatefeꞌmo Aiyeyaꞌa Gotitegati gemo alininenoaeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoꞌa avoꞌmo kaenoꞌaeꞌmo,mago vekamoꞌa kaꞌme kotegatiꞌmo alopa gefatiꞌmo ge hunoꞌaeꞌmo, Ala kava neꞌmo

kaꞌmo valita atetetapa alitapa alagepa hutapa ateyo. 5Alopa aveꞌe aise aveꞌeꞌmokafitapa anaku paetalegeno eminesigetapa kalokalopafiꞌmo aetapa ati kaeyo.Kayagiꞌnisiya kaꞌmo alitapa api aitapa ateyo. Haite lamite huꞌnisiya kaꞌmoalitapa kanale hutapa ateyo. 6 Inagi muki ma mopafi vayaꞌmogi agesayana Gotiꞌavayaꞌamogi apakufamo alino katino apatesigeꞌa agegae,

huno avoꞌmo kae maleꞌniye.7 Asole vayaꞌmo Yoniꞌa aniꞌmo faleno apatesiyafeꞌmo agaetegamo ete ete huꞌnageno

Yoniꞌa, hosu nagaloꞌyavemo mafaꞌne anagaꞌamogitapae, Ina laꞌmo, Gotiꞌa aipamo ne-leyanageno lapamagisiyategatiꞌmo afaꞌa ataletapa lapaune hegae, huno lapa paiꞌniye,huno apafi geꞌniye. 8 Magoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo, lapaipamo alitapa afe leꞌnisayanaani kavatapiletiꞌmo alagepa kavaꞌmo alitapa lave liyo. Emalehamuꞌa laginago vekamomaiꞌniyaꞌmofeꞌmoalagepahutamaigune, hutapa lapakesa oꞌafiyo. Gotiꞌamani yafafeꞌmoha paisigeno Emalehamu aginagoꞌamo afaꞌa alino hamaleno apategaiye. 9 Hemenimokoꞌnemo alagi alo huno alinineno yosa aepaleꞌmo yosamo heꞌya aisiyafeꞌmo maleꞌniye.Muki alagepa alagamo noꞌaeya yosamo heꞌya aiteꞌa aliꞌa atafiꞌmo yaga auꞌa nekae, hunohapa paiꞌniye. 10Hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmogi, lagaemo haiya agufa kavaꞌmohugune, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 11 lole siotimo aliꞌnisiya vekamoꞌmomago oꞌaliꞌnisiyavekamo afaꞌa amino. Neꞌyaꞌmo aliꞌnisaya vayaꞌmogimo ani kavakeꞌmo huꞌa apamiyo,huno hapa paiꞌniye. 12 Takesi monimo neꞌaliya vayaꞌmo aniꞌmo faleno apatesiyafeꞌmoeꞌa, Tisao, huꞌa, lagaemo haiya agufa kavaꞌmo hisune, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo,13 Gamani vayaꞌmogimo aliyo huꞌa lapa paiꞌnisaya agufa monimo alitetapa fiku magoꞌemonimo oꞌaliyo, huno hapa paiꞌniye. 14Mago ami vayaꞌmogimo, lagaeꞌeꞌmo haiya agufakavaꞌmo hisune, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, vayaꞌmo oꞌapamagitapa kumayaꞌmo oꞌaliyo.Aigofe geletiꞌmo agoti hutapa oꞌapateyo. Miyatapigeꞌmo alitetapa lapaipamoꞌmo faluhino, huno hapa paiꞌniye.

15 Muki vayaꞌmogi agava maiꞌnayaꞌmofeꞌmo, ani vekamo Kalaisi vekamo maiꞌnifioꞌmaiꞌniye, huꞌa apaipafiꞌmo apakesa afiꞌnae. 16 Apakesa neꞌafigeno Yoniꞌa, nagaenakamemo huno esiya vekamo ayamufaꞌamoꞌmo nagae nayamufamo ago aeno nagaseno maiꞌniye. Ina agufa vekamo maiꞌnovanageꞌna suꞌmo nofiꞌamo afaꞌa hakalu os-egauve. Nagaemo aniꞌaletikeꞌmo faleꞌna nelapatovanageno agaemo aote Aunemeꞌaletiꞌeataletiꞌeꞌmo faleno lapategaiye. 17 Sipetiꞌamo ayapiꞌmo aliꞌniyanageno viti alaganeꞌyaꞌmo faino kateno atalesigeno haiteno mopafiꞌmo asagauno aisigeno neꞌyaꞌageꞌmoalino anupa huno noꞌafiꞌmo maleteno haleti yaꞌamo yu oseno neleya atafiꞌmo alinokaegaiye, huno hapa paiꞌniye. 18 Yoniꞌa muki vayaꞌai apaipa apakesa alino he tinoatesiyafeꞌmo magoꞌe huno alagepa faigoko gemo aeno hakalo huno hapa paiꞌniye.

19 Hapa paiꞌniyaꞌmonanafa Helotiꞌa yagaino neꞌapateya vekamoꞌmo hosu kavaꞌmomagoꞌe magoꞌe huno huꞌnigeno Yoniꞌa ge hauꞌniye. Helotiꞌa nepuꞌamo aꞌmoHelotiyasiꞌmo aliꞌniya kavaꞌe muki hosu kavaꞌaleꞌefeꞌmo Yoniꞌa ge hauꞌniyaꞌmofeꞌmokalavusi huno ateꞌniye. 20Hosu kavaꞌmo hume hume enoꞌaeꞌmo magoꞌe huno lusi hosukavaꞌmo huno Yoniꞌa kalavusi huno ateꞌniye.

Yoniꞌa Yesuꞌmo aniꞌmo faleno ateꞌniya gemae(Mt 3:13-17; Mk 1:9-11)

Page 191: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 3:21-22 188 Luki 4:621-22 Yoniꞌa kalavusi osuꞌnenoꞌaeꞌmo hogoteno muki vayaꞌmo aniꞌmo faleno ap-

ateteno Yesuꞌeꞌmo aniꞌmo faleno ateꞌnigeno Yesuꞌa nunumuꞌmo nehigenoꞌaeꞌmo kokuꞌ-naꞌmo halo aiꞌnigeno aote Aunemeꞌamo agufaꞌamo mago namamo kaugoꞌyaveganahuno agaetegamo emineꞌniye. Kokuꞌnapatiꞌmo mago gemo ha painoꞌaeꞌmo, na-hau nayamopafiꞌmo neꞌnahaiya mafaꞌneꞌnimo maiꞌnanageꞌnaeꞌmo naipamoꞌmo kanalehuꞌna nekatove, huno ha paiꞌniye.

Yesu aginago vayaꞌai apakiꞌapimo haneꞌniye(Mt 1:1-17)

23 Yesuꞌa aliꞌyaꞌamo aepa faino aliꞌniya kafugamo tetiꞌa agufa kafugamo maiꞌnigeꞌa-paeꞌmo vayaꞌmogimohuꞌapaeꞌmoYosefemafaꞌneꞌamae, huꞌa huꞌnae. Yosefe afoꞌamoꞌmoHilaiꞌae. 24 Hilai afoꞌamoꞌmo Matatiꞌae. Matati afoꞌamoꞌmo Livaiꞌae. Livai afoꞌamoꞌmoMelikaiꞌae. Melikai afoꞌamoꞌmo Yanaiꞌae. Yanai afoꞌamoꞌmo Yosefeꞌae. Yosefeafoꞌamoꞌmo Matataiyasiꞌae. 25 Matataiyasi afoꞌamoꞌmo Emosiꞌae. Emosi afoꞌamoꞌmoNeyamuꞌae. Neyamu afoꞌamoꞌmo Esilaiꞌae. Esilai afoꞌamoꞌmo Nagaiꞌae. Nagaiafoꞌamoꞌmo Meyatiꞌae. Meyati afoꞌamoꞌmo Matataiyasiꞌae. 26 Matataiyasi afoꞌamoꞌmoSimeniꞌae. Simeni afoꞌamoꞌmo Yosekiꞌae. Yoseki afoꞌamoꞌmo Yonaꞌae. Yona afoꞌamoꞌmoYoꞌananiꞌae. 27 Yoꞌanani afoꞌamoꞌmo Lesaꞌae. Lesa afoꞌamoꞌmo Selamameliꞌae. Sela-mameli afoꞌamoꞌmo Siyalitiyeliꞌae. Siyalitiyeli afoꞌamoꞌmo Nelaiꞌae. 28Nelai afoꞌamoꞌmoMelokaiꞌae. Melokai afoꞌamoꞌmo Eꞌnaiꞌae. Eꞌnai afoꞌamoꞌmo Kosamuꞌae. Kosamuafoꞌamoꞌmo Elimenamuꞌae. Elimenamu afoꞌamoꞌmo Eyaꞌae. Eya afoꞌamoꞌmo Yosuvaꞌae.29 Yosuva afoꞌamoꞌmo Eliesaꞌae. Eliesa afoꞌamoꞌmo Yolimiꞌae. Yolimi afoꞌamoꞌmoMatatiꞌae. Matati afoꞌamoꞌmo Livaiꞌae. Livai afoꞌamoꞌmo Simiyoniꞌae. 30 Simiyoniafoꞌamoꞌmo Yutaꞌae. Yuta afoꞌamoꞌmo Yosefeꞌae. Yosefe afoꞌamoꞌmo Yonamuꞌae. Yon-amu afoꞌamoꞌmo Elaiyakimiꞌae. 31 Elaiyakimi afoꞌamoꞌmo Menaꞌae. Mena afoꞌamoꞌmoMatataꞌae. Matata afoꞌamoꞌmo Netaniꞌae. Netani afoꞌamoꞌmo Neviniꞌae. 32 Neviniafoꞌamoꞌmo Yesiꞌae. Yesi afoꞌamoꞌmo Oꞌmetiꞌae. Oꞌmeti afoꞌamoꞌmo Movasiꞌae. Movasiafoꞌamoꞌmo Salimoniꞌae. Salimoni afoꞌamoꞌmo Nasoniꞌae. Nasoni afoꞌamoꞌmo Ami-nanapuꞌae. 33 Aminanapu afoꞌamoꞌmo Animilaꞌae. Animila afoꞌamoꞌmo Anaiꞌae. Anaiafoꞌamoꞌmo Hesiloniꞌae. Hesiloni afoꞌamoꞌmo Pelesiꞌae. Pelesi afoꞌamoꞌmo Yutaꞌae.34 Yuta afoꞌamoꞌmo Yekopuꞌae. Yekopu afoꞌamoꞌmo Aisikiꞌae. Aisiki afoꞌamoꞌmoEmalehamuꞌae. Emalehamu afoꞌamoꞌmo Telaꞌae. Tela afoꞌamoꞌmo Nehoꞌae. 35 Nehoafoꞌamoꞌmo Selakiꞌae. Selaki afoꞌamoꞌmo Liyuꞌae. Liyu afoꞌamoꞌmo Pelekiꞌae. Pelekiafoꞌamoꞌmo Imaꞌae. Ima afoꞌamoꞌmo Silaꞌae. Sila afoꞌamoꞌmo Kenaniꞌae. 36 Kenaniafoꞌamoꞌmo Afakasatiꞌae. Afakasati afoꞌamoꞌmo Semiꞌae. Semi afoꞌamoꞌmo Noaꞌae. Noaafoꞌamoꞌmo Lemekiꞌae. 37 Lemeki afoꞌamoꞌmo Metusalaꞌae. Metusala afoꞌamoꞌmo Inok-iꞌae. Inoki afoꞌamoꞌmo Yeletiꞌae. Yeleti afoꞌamoꞌmo Mahalaliꞌae. Mahalali afoꞌamoꞌmoKenaniꞌae. 38 Kenani afoꞌamoꞌmo Inosiꞌae. Inosi afoꞌamoꞌmo Setiꞌae. Seti afoꞌamoꞌmoAtamuꞌae. Gotiꞌa Atamuꞌmo alo huno ateꞌniyaꞌmofeꞌmo Atamuꞌa afoꞌamoꞌmo Gotiꞌae.

4Sataniꞌa Yesuꞌmo amalageka huꞌniya gemae(Mt 4:1-11; Mk 1:12-13)

1-2 Aote Aunemeꞌamoꞌmo Yesu aipafiꞌmo haino havai teꞌnigeno Yesuꞌa Yoneni ani-patiꞌmo ataleno uꞌniye. Aote Aunemeꞌamoꞌmo avalelino uno kaꞌme kotega ateꞌnigenofotiꞌa afinaꞌmo uneno huno maiꞌnigeno Sataniꞌmo amalageka huꞌniye. Fotiꞌa afinaꞌmoneꞌyaꞌmo oꞌneꞌnigeno aga teꞌnigenoꞌaeꞌmo 3 Sataniꞌa, Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnisanaꞌ-moꞌmo mani yafafeꞌmo ha paigenoꞌao peleti mayamo alino hamaleno, huno hapaiꞌnigeno 4 Yesuꞌa geꞌaleꞌmo aeno atagaina huno ha painoꞌaeꞌmo, Goti mukufi gemoꞌahunoꞌaeꞌmo,vayaꞌmogimo peleti mayaꞌagekeꞌmo nesayana alagepa huꞌa oꞌmaigayaꞌmonanafa muki

gemo Gotiꞌa avayafatiꞌmo huꞌniya gemo afiteꞌapaekeꞌmo alagepa huꞌa maigae,huno huꞌniye, huno ha paiꞌniye. 5 Sataniꞌmo avalelino haino malage huno mukima mopafi alaꞌapimo maiꞌneꞌa yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌai koꞌmo alino ave liꞌniye.6 Inagi Sataniꞌmo, muki ageꞌnana yaꞌamo alino namiꞌnigeꞌna aliteꞌna neꞌyagauvanageꞌna

Page 192: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 4:7 189 Luki 4:26mago vekamo aliꞌna amiguve huꞌna hisuvana afaꞌa aliꞌna amiguve. Muki kotegamoyagaisanafeꞌmo muki konali yaꞌapimo aliꞌna kamisugeka aligane. 7 Inagi nagaefeꞌmomono hisanaꞌmoꞌmo muki yaꞌamo kagaika yaꞌmo hanegaiye, huno ha paiꞌniye. 8Yesuꞌa,Sataniyo, ekuka nakamelagamo maiyo. Goti mukufi gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Ala kava neꞌmo Gotitapimofekeꞌmo mono hutetapa agaiꞌa magokeꞌageꞌmo akame hiyo,huno huꞌniye, huno ha paiꞌniye. 9 Sataniꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo avalelino unoalopa mono noꞌmo yatala noꞌmo nokatoꞌmuleꞌmo avalelino haino ateꞌnenoꞌaeꞌmo, Gotimafaꞌneꞌamo maiꞌnisanaꞌmoꞌmo mopafiꞌmo aeka hailo huka asagauka aiyo. 10-11 Gotimukufi gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Ala kava neꞌmoꞌa enisole vayaꞌaeꞌmo, yagaitapa ateyo, huno hapa paisigeꞌa yagaiꞌa kateꞌa

apayatetiꞌmo katafausageno yafaꞌmoꞌa kaiyafiꞌmo okahaegaiye,huno avoꞌmo kae maleꞌniye, huno ha paiꞌnigeno 12 Yesuꞌa, Goti mukufi gemoꞌahunoꞌaeꞌmo, Ala kava neꞌmo Gotitapimofeꞌmo amalageka osiyo, huno huꞌniye, huno hapaiꞌniye. 13 Sataniꞌmo alu ge alu gemo huno amalageka huno hano hutenoꞌaeꞌmo, aluafinaꞌmo halate eꞌna amalageka huguve, huno agesa afiteno ataleno uꞌniye.

Yesuꞌa aliꞌyaꞌamo aepa faino aliꞌniya gemae(Mt 4:12-17; Mk 1:14-15)

14 Goti Aunemeꞌamoꞌmo Yesuꞌa lokiya vaino ateꞌnigeno halate aino atagi nenoGaleliya kotega uꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo ava gemo huꞌnaya gemomuki Galeliya haopaleg-amo maiꞌnaya vayaꞌmogi afiꞌnae. 15 Agaemo Yu vayaꞌai mono nopiꞌmo alino apayamaleꞌnigeꞌapaeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa ateꞌnae.

Nasalasa taonifi maiꞌnaya vayaꞌmogi Yesuꞌmo apakameꞌyamo amiꞌnaya gemae(Mt 13:53-58; Mk 6:1-6)

16 Yesuꞌa Nasalasa taonifiꞌmo maiꞌneno ko siꞌniya taonifiꞌmo uno Sapati afinaꞌmonehiya agufa kavaꞌmo huno mono nopiꞌmo haino maiꞌnenoꞌaeꞌmo Goti mukufi gemolekana paisiyafeꞌmo he tiꞌniye. 17 Mago vekamoꞌmo Aiyeyaꞌa Gotitegati gemo alininoeno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoꞌa avoꞌmo kae maleꞌniya mukumo alinoamiꞌnigeno alino vakaleno kahauya huno ageteno lekana painoꞌaeꞌmo,18 Agaemo kagemi yaꞌmo oꞌaliꞌnisaya vayaꞌaifeꞌmo alagepa faigoko gemo aeꞌna hakalo

huꞌna hapa paisuvafeꞌmo uvelimo ago faleno nateꞌniyaꞌmofeꞌmo Ala kava neꞌmoAunemeꞌamo emineno nagaeteꞌmo maiꞌniye. Agaemo alino nateꞌnigeꞌna eꞌnayulagefa neꞌaiya vayaꞌaina aliꞌna alagepa huꞌna apatege kalavusifi maiꞌnayavayaꞌaifeꞌmo, hatu maeꞌna lapateꞌnove, huꞌna hapa paige apaulagamo ali huꞌniyavayaꞌaifeꞌmo, agetapa ayakeyo, huꞌna hapa paige aliꞌa afepi apateteꞌa huꞌaapami neꞌmalaya vayaꞌmo hatu maeꞌna apatege 19 Ala kava neꞌmo alagepaafinaꞌamo afole aiꞌniye, huꞌna hapa paige hisuvafeꞌmo Goti Aunemeꞌamoꞌmoalino nateꞌnigeꞌna eꞌnove, huno huꞌniye,

huno lekana paiꞌniye. 20 Lekana paino hano huteno ani mukumo aino akanitenomono nopiꞌmo aliꞌya neꞌaliya vekamo halate amiteno fai maiꞌniye. Mono nopiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmogimo aulu haeꞌnagenoꞌaeꞌmo, 21hemenimo Goti mukufi gemo afiꞌnayagemo ago afole aiꞌniye, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 22 muki vayaꞌmogimo fiku hapamaeno neꞌapamiya gemo avayafatiꞌmo huꞌnigeꞌa afiteꞌapaeꞌmo hapau aiteꞌapaeꞌmo,Yosefe mafaꞌnemo oꞌmaiꞌnifi, huꞌa huꞌnae. 23 Yesuꞌa, ago afiꞌnovana lapakinago vayaꞌaigefatiꞌmo aetapa kalafefa gemo hutapa naha paitapaeꞌmo, Lota vekae, kagaikamo alikaalagepa huka kato. Kapeneyamu taonifiꞌmo huꞌnana agufa kavaꞌmo mani nokaleꞌmohuvo, hutapa naha paigae. 24 Lama gemo lapa nepauve, Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌahakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmo afole aiꞌnaya koteꞌmo uꞌnageꞌapaeꞌmo vayaꞌapimogiamuse huꞌa noꞌapatae. 25 Geꞌnimo afiyo. Ilaiyaꞌa maiꞌniya afinaꞌmo loleꞌe magoꞌekafugaꞌe sigisiꞌa kai leꞌeꞌmo ko oꞌaiꞌnigeꞌapaeꞌmo muki aupilagamo neꞌyafeꞌmo kafuhuꞌnaya afinaꞌmo afole aiꞌniye. Ani afinaꞌmo muki kogu aꞌneꞌamo Isaleli kotegamomaiꞌnayaꞌmonanafa 26Gotiꞌa Ilaiyaꞌmo alino ateꞌnigeno Sitoni kotega Salefeti taonifiꞌmo

Page 193: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 4:27 190 Luki 4:44magoke kogu ategamo uꞌniye. 27 Ilaisaꞌa maiꞌnigeꞌapaeꞌmo Isaleli kotegamo mukilepalosi yaꞌmo hapauꞌniya vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmonanafa Ilaisaꞌa Siliya kotega maiꞌniyavekamo agiꞌamo Nemenikeꞌmo alino alagepa huno ateꞌniye, huno hapa paiꞌnigeꞌa,28 afiteꞌapaeꞌmo lusi kava huno apaipamo leꞌniye. 29 Apaipamo leꞌnigeꞌapaeꞌmo hetiꞌa aliꞌa hafaitalageno ataleno neꞌvigeꞌapaeꞌmo uꞌa avaleliꞌuꞌa haiꞌa ani taonimo kimaleꞌnaya aveletiꞌmo mulifilaga aliꞌa agoꞌya faiꞌa atalesayafeꞌmo huꞌnayaꞌmonanafa30 apakae folagapatiꞌmo ago faino kasalo paetaleno uꞌniye.

Yesuꞌa mago vekamo aipafatiꞌmo hosu aune vekamo alino hafaino ataleꞌniya gemae(Mk 1:21-28)

31 Yesuꞌa Galeliya kotega Kapeneyamu taonifiꞌmo lamino Sapati afinaꞌmo mononopiꞌmo haino alino apaya maleꞌniye. 32 Alaꞌapimo yagaino neꞌapateya vekaganahuno himamuꞌaletiꞌmo alino apaya maleꞌnigeꞌapaeꞌmo hapau aiꞌnae. 33 Mago vekamoaipafiꞌmo hosu aune vekamo maiꞌniya vekamo mono nopiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo alopagefatiꞌmo hunoꞌaeꞌmo, 34 ae, huno, Nasalasa vekamo Yesuo, lagaetegamo na agufa kavahisanafeꞌmo eꞌnane. Alika hano huka latesanafeꞌmo eꞌnapiye. Ago kageꞌnovana Gotiaote vekaꞌamo maiꞌnane, huno ha paiꞌniye. 35 Yesuꞌa ge hautenoꞌaeꞌmo, ge osuꞌnekaaipafatiꞌmo emikeno, huno ha paiꞌnigeno hosu aune vekamoꞌa vayaꞌai folagapiꞌmo alinoagoꞌya faino ataleteno ago ateno uꞌniye. Agufamo alino hosu huno oꞌateꞌnigeno afaꞌamaiꞌniye. 36 Ageteꞌapaeꞌmo muki vayaꞌamogimo hapau aiꞌnae. Apakaemo, ani agufagemo na agufa gemo huꞌniye. Alaꞌapimo yagaino neꞌapateya vekamo maiꞌnegekanahuno lokiya himamuꞌaletiꞌmo hosu apaune vayaꞌaifeꞌmo, emiteyo, huno hapa paiꞌnigeꞌa-paeꞌmo emi eꞌa neꞌvae, huꞌa huꞌnae. 37 Yesufeꞌmo ava gemo muki haopalegamo ainoatagu faeno uneno huꞌniye.

Yesuꞌa alu kaita alu kaitaꞌmo hapauꞌniya vayaꞌmo alino alagepa huno apateꞌniya gemae(Mt 8:14-15; Mk 1:29-31)

38 Yesuꞌa mono nopatiꞌmo laminoꞌaeꞌmo Saimoni nopiꞌmo haiꞌniye. Saimoniayemoꞌamoꞌmo amuko kaita hauꞌnigeno havaeno maiꞌniye. Apakaemo Yesufeꞌmo, alikaalagepa huka ato, huꞌa ha paiꞌnae. 39 Uno agenopalegamo he tino maiꞌnenoꞌaeꞌmo,hano hino, huno ha paiꞌnigeno amuko hauꞌniya yaꞌamo hano huꞌnigeno malage hunohe tino uno neꞌyaꞌmo alo huno apateꞌniye. 40 Yegemo lamino falegefe huꞌnigeꞌapaeꞌmokaita hapauꞌniya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogi kaita hapauꞌniya vayaꞌmoYesutegamo apavaleliꞌa eꞌnae. Agaemo muki alu kaita alu kaitaꞌmo hapauꞌniya vayaꞌaiapakufaleꞌmo ayaꞌmo maleꞌneno alino alagepa huno apateꞌniye. 41 Inagi hosu apaunevayaꞌmo asole vayaꞌai apaipafatiꞌmo emi eꞌapaeꞌmo, Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnane, huꞌaalopa gefatiꞌmo huꞌnae. Kalaisi vekamo maiꞌniye, huꞌa ago ageꞌnayaꞌmofeꞌmo Yesuꞌa, geosutapa afa maiyo, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa Yu vayaꞌai kotegamo umenitata huno Goti geꞌamo aeno hakalo huno hapa paiꞌniyagemae

(Mk 1:35-39)42 Kotilamiyapiꞌmo taonifatiꞌmo ataleno uno vayaꞌmo oꞌmaiꞌnaya kotegamo

maiꞌnigeꞌapaeꞌmo kahauya hume hume uꞌa ageꞌa avateteꞌapaeꞌmo apatalenooꞌusiyafeꞌmo atafauꞌnae. 43 Huꞌnayaꞌmonanafa agaemo, nagaemo Gotiꞌa yagainoneꞌapateya kavafeꞌmo alagepa gemo uꞌna alu taonifi alu taonifiꞌmo aeꞌna hakalo huꞌnahapa paisuva gemo haneꞌniye. Ani kavaꞌmo hisuvafeꞌmo alino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnove,huno hapa paiteno 44 apataleno uno Yutiya kotega mono nokopiꞌmo haino aeno hakalohuno hapa paimale hapa paimale huno uneno huno maiꞌniye.

5Mago vayaꞌmogi aliꞌya yaꞌapimo atale eꞌa Yesuꞌa akame huꞌa uꞌnaya gemae(Mt 4:18-22; Mk 1:16-20)

Page 194: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 5:1 191 Luki 5:191 Yesuꞌa mago afinaꞌmo ani kotuꞌmo agiꞌamo Genesaleti ani kotuteꞌmo he tino

maiꞌnigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmogimo Goti geꞌamo afisayafeꞌmo eꞌa maleꞌa apaliꞌnae.2 Agaemo ageyana lole sipilaꞌmo ani agiꞌnaleꞌmo haneꞌnaꞌageno ageꞌniye. Noyameneꞌaliya vayaꞌmo sipifatiꞌmo ataleꞌa lamiꞌa umeniꞌapimo sese huꞌa maiꞌnae. 3 YesuꞌaSaimoni sipifiꞌmo haino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, aiseꞌamo afaꞌa faika agoꞌya failika ugapiye,huno afi geꞌnigeno aeno agoꞌya failino uꞌniye. Yesuꞌa sipifiꞌmo fai maiꞌnenoꞌaeꞌmo alinoapaya maleꞌniye.

4 Hapa paino hano huteno Saimonifeꞌmo, ani folagapiꞌmo uka umenimo alitapaanipiꞌmo yaga au maleꞌnetapa noyamemo aliyo, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 5 Tisao,muki haniꞌilagamo umeni maleꞌnonana mago noyamemo oꞌaliꞌnonaꞌmonanafa gekamoafiteꞌna umenimo anipiꞌmo aliꞌna yaga auꞌna malegauve, huno ha paiꞌnigeꞌapaeꞌmo6 umenimo aliꞌa anipiꞌmo yaga au maleꞌnagenoꞌaeꞌmo asole noyamemo eꞌa haiꞌahavai teꞌnageno umeniꞌapimo aino kapalu aegefeꞌmo huꞌniye. 7 Aino kapalu aege-feꞌmo huꞌnigeꞌapaeꞌmo alu sipifiꞌmo apakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaliyavayaꞌaifeꞌmo apayaku aiꞌa ge huꞌnageꞌa eꞌnageꞌapaeꞌmo lole sipifiꞌmo noyamemo aliꞌavayu huꞌa maleꞌnageꞌana lole sipilaꞌmo aeꞌana lapanegefe huꞌnaꞌae. 8 Saimoni Pitaꞌa anikavaꞌmo ageteno Yesu aiyafiꞌmo agoꞌya faiꞌnenoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, hosu vekamomaiꞌnovanagi nataleka uvo, huno ha paiꞌniye. 9 Lusi kava huno hau aiꞌniyaꞌmofeꞌmoani gemo ha paiꞌniye. Asole noyamemo aliꞌnayaꞌmofeꞌmo Saimoniꞌeꞌmo magokepilokaeꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo hapau aiꞌnae. 10 Yemisiꞌe Yoniꞌeꞌmo Saimonigiꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaliꞌa vekalaꞌmoganiꞌeꞌmo ani kava huꞌana hanau aiꞌnaꞌae.Yesuꞌa Saimonifeꞌmo, ani kavafeꞌmo koli osuvo. Noyamemo neꞌalina kava huka vayaꞌmoapavalelika nagaetegamo egane, huno ha paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 11 lole sipilaꞌmo alini eꞌa aniagiꞌnaleꞌmo avaꞌyi huteꞌapaeꞌmo muki yaꞌapimo ataleꞌa akame huꞌa uꞌnae.

Yesuꞌa lepalosi yaꞌmo hauꞌniya vekamo alino alagepa huno ateꞌniya gemae(Mt 8:1-4; Mk 1:40-45)

12 Yesuꞌa mago taonifiꞌmo maiꞌnigenoꞌaeꞌmo mago vekamo lusi kava huno lepalosiyaꞌmo hauꞌniya vekamoꞌmo eno Yesuꞌmo agetenoꞌaeꞌmo augosalegatiꞌmo agoꞌya faiꞌ-nenoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, kahao ke hovanagi, kahauꞌnisiyana afaꞌa alika alagepa hukanategane, huno ha paiꞌnigeno 13 ayaꞌmo aeno hayo huno agufaleꞌmo ayaꞌmo maleꞌ-nenoꞌaeꞌmo, nahauꞌniyanagi kagufalafaꞌmo alino hamaleno, huno ha nepaigenoꞌaeꞌmolepalosi yaꞌmo hauꞌniya yaꞌamo hano huꞌniye. 14 Yesuꞌa, mago vekaeꞌmo uka ha opaikamono huno neꞌapateya vekalegageꞌmo uka kagufamo alika aveligeno kageno alagepahino. Alika apavelisanageꞌa vayaꞌmogi agesayafeꞌmo Moseseꞌa hiyo, huno huꞌniyaofalinimo kagufalafaꞌmo alino hamaleꞌniya kavatefeꞌmo ofalinimo amiyo, huno hapaiꞌniye. 15Huno ha paiꞌniyaꞌmonanafa Yesufeꞌmo ava gemo magoꞌe magoꞌe huno ainoatagu faeno uneno huꞌnigeꞌapaeꞌmo muki asole vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmokaita hapauꞌniya vayaꞌmo alino hapageno apatesiyafeꞌmo Yesutegamo eꞌa aliꞌa anupahuꞌa maiꞌnae. 16 Maiꞌnayaꞌmonanafa muki afinaꞌmo apataleno uno kaꞌme kotegamonunumuꞌmo hutale hutale huno maiꞌniye.

Yesuꞌa kanage kanaga osuno neꞌmaiya vekamo alino alagepa huno ateꞌniya gemae(Mt 9:1-8; Mk 2:1-12)

17 Mago afinaꞌmo Yesuꞌa mago nopiꞌmo haino alino apaya neꞌmalegeꞌapaeꞌmo Falasivayanagi keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayanagi huꞌa Galeliyakotegatiꞌmo muki taoniꞌafatiꞌmo ege Yutiya kotegatiꞌmo muki taoniꞌafatiꞌmo ege Yu-lusalemu taonifatiꞌmo ege huꞌa eꞌa Yesu haopaleꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnae. YesuꞌaAla kava neꞌmo himamuꞌamo aliꞌnenoꞌaeꞌmo alino alagepa huno apateꞌniye. 18 Magovayaꞌmogimo kanage kanaga osuno neꞌmaiya vekamo hiꞌyopamo maleꞌa alini eꞌaYesu haopaleꞌmo atesayafeꞌmo huꞌnayaꞌmonanafa 19 nopiꞌmo ago kili paeꞌnageꞌa alinihaisaya kaꞌmo ohaneꞌniye. Nokatoꞌmuleꞌmo alini haiꞌa aliꞌa akai maleꞌneꞌapaeꞌmohiꞌyopa kayoteꞌmo nofi aeteꞌa alineꞌa atalageno Yesuꞌa maiꞌniya folagapiꞌmo emineꞌniye.

Page 195: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 5:20 192 Luki 5:39

20 Apakeyana apakesa afiꞌa fatago huꞌnageno apaketenoꞌaeꞌmo, Veꞌnimo, huno, hosukavakamo aliꞌna ataleꞌnove, huno ha paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 21 keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌaaliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmogiꞌe Falasi vayaꞌmogiꞌeꞌmo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo, anivekamo ina laꞌae. Gotifeꞌmo huno faipa huno neꞌate. Gotikeꞌmo vayaꞌai hosu kavaꞌapimoafaꞌa alino atalegaiye, huꞌa apaipafiꞌmo apakesa afiꞌnae. 22 Yesuꞌa apaipafiꞌmoapaketenoꞌaeꞌmo, na kava higetapaeꞌmo ani agufa lapakesa neꞌafiye. 23-24 Haiya agufagemo lokiya gemoohaneꞌniye. Hosu kavakamo aliꞌna ataleꞌnove, huꞌna ha paiꞌnova gemolokiya gemo ohaneꞌnifi, he tika uvo, huꞌna ha paisuva gemo lokiya gemo ohaneꞌniye,huno apafi genoꞌaeꞌmo, VemoMafaꞌnemoꞌa mamopafiꞌmomaiꞌnenoꞌaeꞌmo vayaꞌai hosukavaꞌapimo alino atalesiya himamuꞌamo alino lapave ligiye, huno hapa paiꞌniye. InagiYesuꞌa kanage kanaga osuno neꞌmaiya vekaeꞌmo, kaha nepauve, he tika yakaikonakamoaliteka nokalega uvo, huno ha paiꞌnigeno 25 apaulagaleꞌmo malage huno he tinoyakaikonaꞌamo aliteno noꞌalega neꞌunoꞌaeꞌmo Goti agiꞌaleꞌmo alino asaga hume asagahume uꞌniye. 26 Muki vayaꞌamogimo ani kavaꞌmo ageteꞌapaeꞌmo hapau aiteꞌa Gotiagiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa atete atete huteꞌapaeꞌmo, hemenimo aeto agufa alagepakavaꞌmo agone, huꞌa huꞌnae.

Yesuꞌa Livaifeꞌmo, eka nakame huvo, huno ha paiꞌniya gemae(Mt 9:9-13; Mk 2:13-17)

27 Huteno Yesuꞌa taonimo ataleno neꞌunoꞌaeꞌmo ageyana mago vekamo takesimoni neꞌaliya vekamo agiꞌamo Livaiꞌa takesi monimo neꞌaliya nopiꞌmo fai maiꞌnigenoagetenoꞌaeꞌmo, eka nakame huvo, huno ha paiꞌnigeno 28 he tino muki yaꞌamo atalenoeno akame huꞌniye. 29 Livaiꞌa noꞌafiꞌmo Yesuꞌmo lusi yagita huno ateꞌnigeꞌapaeꞌmohiꞌyalamuteꞌmo Yesuꞌagi takesi moni neꞌaliya vayanagi alu vayanagi huꞌa anakaeꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌa fai maiꞌneꞌa neꞌyaꞌmo neꞌnae. 30 Falasi vayaꞌe Falasi vayapati vayaꞌ-mogimo keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo apaketeꞌa-paeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo hagalu hagalu huꞌa ge huꞌapaeꞌmo, na kavahigetapa takesi moni neꞌaliya vayaꞌe hosu vayaꞌeꞌmo magokepi lokaetapa maiꞌnetapaneꞌyaꞌe aniꞌeꞌmo neꞌnae, huꞌa apafi geꞌnageno 31 Yesuꞌa geꞌapileꞌmo aeno atagainahunoꞌaeꞌmo, lota vekamoꞌa afaꞌa maiꞌnaya vayaꞌaitegamo uno aliꞌyaꞌmo noꞌalifa kaitahapauꞌniya vayaꞌaitegageꞌmouno aliꞌyaꞌmoneꞌaliye. 32Nagaemoalagepa vayaꞌaifeꞌmogehisuvafeꞌmo oꞌmeꞌnofa hosu vayaꞌaifeꞌmo ge hisugeꞌa eꞌa apaipamo aliꞌa afe lesayafeꞌmoemiꞌneꞌnove, huno hapa paiꞌniye.

Neꞌyaꞌmo oꞌneꞌa mo nesiya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 9:14-17; Mk 2:18-22)

33 Apakaemo Yesufeꞌmo, Yoni geꞌamo neꞌafiya vayaꞌe Falasi vayaꞌai geꞌapimo neꞌafiyavayaꞌmogiꞌeꞌmo neꞌyaꞌmo oꞌneꞌa mo siꞌneꞌa nunumu hute hute huꞌnayaꞌmonanafagekamo neꞌafiya vayaꞌmogimo neꞌyaꞌmo mo osiꞌa muki afinaꞌmo neꞌnae, huꞌa ha paiꞌ-nageno 34 Yesuꞌa, aꞌmo lagauliꞌa neꞌvaya afinaꞌmo aꞌmo alisiya vekamoꞌa vayaꞌaꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo neꞌyaꞌmo mo osiꞌa afaꞌa neꞌnae. 35 Henagaꞌamokame vayaꞌamogi aꞌmo alisiya vekamo vayaꞌalegatiꞌmo avaleliꞌa usageꞌapaeꞌmo neꞌyaꞌmooꞌneꞌa mo sigae. 36 Yesuꞌa magoꞌe huno aeno kalafefa gemo huno hapa painoꞌaeꞌmo,atafa kukenamo apake neꞌaigeꞌapaeꞌmo saufa kukenaletiꞌmo lagauꞌa atafa kukenaleꞌmonofakaniye. Lagausiyaꞌmoꞌmo saufa kukenamo hosugiye. Saufa kukena atupaletiꞌmolagauꞌa atafa kukenaleꞌmo fakanisayana alu ya alu yaꞌmo hanegaiye. 37 Saufa nofialagafati aniꞌmo aliꞌa atafa afu agufa keꞌmo ago vaiꞌniya kepiꞌmo nolakiye. Aliꞌalakisiyaꞌmoꞌmo saufa aniꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo aeno apafu leteno afu agufa keꞌmo aenoapalo atino aniꞌmo mopafiꞌmo asagauno aisigenoꞌaeꞌmo afu agufa keꞌmo atalagaugiye.38 Saufa aniꞌmo saufa afu agufa kepikeꞌmo aliꞌa lakisayaꞌmoꞌmo aniꞌe keꞌeꞌmo afaꞌahanegaiye. 39 Vayaꞌmogi atafa nofi alagafati aniꞌmo neteꞌapaeꞌmo, nofi alagafatiꞌmoaniꞌmo saufa aniꞌmo negaune, huꞌa nosae. Atafa aniꞌmo ago aeno agaseꞌniye, huꞌanehayaꞌmofeꞌmae, huno hapa paiꞌniye.

Page 196: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 6:1 193 Luki 6:196

Sapati afinaꞌmo nehaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 12:1-8; Mk 2:23-28)

1Mago Sapati afinaꞌmoYesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo viti hoya folagapiꞌmo neꞌuꞌa-paeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi viti alagamo lagiꞌa haletiꞌyaꞌamo apaya heꞌa haleꞌaataleteꞌa neme neme uꞌnae. 2Neꞌvageꞌapaeꞌmo mago Falasi vayaꞌmogi apaketeꞌapaeꞌmo,na kava higetapa Sapati afinafeꞌmo ani agufa kavaꞌmo osiyo, huno keꞌaepa gemoꞌahuꞌniya kavaꞌmonehae, huꞌa hapa paiꞌnageno 3Yesuꞌa, laginago vekamoNeviniꞌa huꞌniyakavafeꞌmo ava gemo lekana paitapa oꞌafiꞌnafiye. 4 Neviniꞌe magokepi lokaeꞌa maiꞌnayavayaꞌeꞌmo apaka teꞌnigenoꞌaeꞌmo Goti mono nopiꞌmo haino afa vayaꞌmogi noꞌnafamonohuꞌa neꞌapataya vayaꞌamogigeꞌmo neꞌnaya peleti mayamo Goti aulagaleꞌmo maleꞌnayapeleti mayamo alino neteno agaeꞌeꞌmo lokaeꞌa maiꞌnaya vayaꞌaina alino apamiꞌniye.5 Vemo Mafaꞌnemoꞌa Sapati afinateꞌeꞌmo neꞌyagaiya vekamo maiꞌniye, huno hapapaiꞌniye.

Sapati afinaꞌmo Yesuꞌa ayaꞌmo kalage kiꞌniya vekamo alino api aino ateꞌniya gemae(Mt 12:9-14; Mk 3:1-6)

6 Mago Sapati afinaꞌmo mago vekamo ayaꞌmo kalage kiꞌniya vekamo mono nopiꞌmomaiꞌnigeno Yesuꞌa haino alino apaya maleꞌniye. 7 Keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌaapaya neꞌmalaya vayaꞌe Falasi vayaꞌmogiꞌeꞌmo hosu kavaꞌmonehiye, huꞌa hisaya kafeꞌmokahauya huꞌa agesayafeꞌmo yagaiꞌa maiꞌnae. Ageteꞌapaeꞌmo, Sapati afinaꞌmo alino apiaino atesifigetae, huꞌa huteꞌa agavamaiꞌnae. 8Yesuꞌa apaipafiꞌmo ageteno ayaꞌmo kalagekiꞌniya vekaeꞌmo, ekamaleꞌmohe tikamaiyo, hunohapaiꞌnigeno enohaopaleꞌmohe tinomaiꞌniye. 9Yesuꞌa apakaefeꞌmo, Sapati afinaꞌmo Goti keꞌaepa geꞌamo akame hisayafeꞌmona agufa kavaꞌmo haneꞌniye. Vayaꞌmo aliꞌa alagepa huꞌa apatesaya kavapi aliꞌa hosuhuꞌa apatesaya kavaꞌmo haneꞌniye. Apakufamo aliꞌa katiꞌa apatesaya kavapi vayaꞌmo ha-paesaya kavaꞌmo haneꞌniye, huno apafi geꞌniye. 10 Aulu hapaeno apaketeno agaefeꞌmo,kayaꞌmo aeka hayo huvo, huno ha paiꞌnigeno ayaꞌmo aeno hayo huꞌnigenoꞌaeꞌmo afaayaꞌmo alino hamaleꞌniye. 11Apaipamo lusi kava huno leꞌnigeꞌapaeꞌmo, agaetegamo naagufa kavaꞌmo hisune, huꞌa huteꞌa ge huge afige huꞌa maiꞌnae.

Yesuꞌa apa vayaꞌamo lekana paino apateꞌniya gemae(Mt 10:1-4; Mk 3:13-19)

12 Mago afinaꞌmo Yesuꞌa nunumuꞌmo hisiyafeꞌmo aveleꞌmo haino ani haniꞌilagamoGotifeꞌmo nunumuꞌmo huge huge nehigeno 13 kotiꞌnigeno geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmoge huꞌnigeꞌa eꞌnageno apakaepatiꞌmo tuolofuꞌa vayaꞌmo lekana paino apateteno apak-iꞌapimo apa vayane, huno apateꞌniye. 14 Ani vayaꞌai apakiꞌapimae. SaimonifeꞌmoYesuꞌa saufa agiꞌamo Pitaꞌae, huno ateꞌniya vekagi aganaꞌamo Eꞌnaluꞌagi YemisiꞌagiYoniꞌagi FilipiꞌagiMatalomiyuꞌagi 15Matiyuꞌagi Tomasiꞌagi AfiyasimafaꞌnemoYemisiꞌagiSaimoniꞌa ayamufa vekae, huꞌa agi aeꞌnaya vekagi 16 Yemisi mafaꞌneꞌamo YutasiꞌagiIsakaliyoti kotega vekamo Yutasiꞌa kutulu yaꞌmo aliꞌniya vekagi huꞌa maiꞌnae.

Yesuꞌa asole vayaꞌmo alino alagepa huno apateꞌniya gemae(Mt 4:24-25; Mk 3:7-12)

17 Aveletiꞌmo Yesuꞌe apakaeꞌeꞌmo emi eꞌa otuleꞌmo he tiꞌa maiꞌnae. Asole vayaꞌmogeꞌamo neꞌafiya vayanagi muki Yutiya haopalegatiꞌmo ege Yulusalemu taonifatiꞌmoege ani agiꞌnale Taiya taonifatiꞌe Saitoni taonifatiꞌeꞌmo ege huꞌa eꞌa maiꞌnae. Geꞌamoafisayafeꞌmo ege kaitaꞌapimo alino alagepa huno apatesiyafeꞌmo ege huꞌa eꞌa maiꞌnae.18Hosu apaune vayaꞌmo vayaꞌai apaipafiꞌmo maiꞌneꞌa aliꞌa hosu huꞌa neꞌapataya apaunevayaꞌmo alino hapafaino apataleꞌniye. 19 Ame aliꞌnageno himamuꞌamo uꞌnigeno alinoalagepa huno apateꞌniyaꞌmofeꞌmo ame alisayafeꞌmo huꞌnae.

Alagepa huꞌa neꞌmaiya vayaꞌe alagepa huꞌa noꞌmaiya vayaꞌefeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 5:1-12)

Page 197: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 6:20 194 Luki 6:3620 Yesuꞌa alino maku huno apakeyana geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo maiꞌnageno

apaketenoꞌaeꞌmo, kagemi yatapimo oꞌmaleꞌnisaya vayaꞌmogitapamo Gotiꞌa yagainoneꞌapateya kegiꞌyafiꞌmo haitapa maiꞌnagenomuki yaꞌamo lapakaitapi yaꞌmo haneꞌniyaꞌ-mofeꞌmo Goti aulagaleꞌmo alagepa hutapa maiꞌnayanagetapa afaꞌa lapamogaga aigae.21Hemenimo lapaka netesiya vayaꞌmogitapa henagaꞌamo lusi neꞌyaꞌmo netapa lapamuhugayaꞌmofeꞌmo Goti aulagaleꞌmo alagepa hutapa maiꞌnayanagetapa afaꞌa lapamogagaaigae. Hemenimo aviꞌyaꞌmo nehaya vayaꞌmogitapa henagaꞌamo kigi hugayaꞌmofeꞌmoGoti aulagaleꞌmo alagepa hutapa maiꞌnayanagetapa afaꞌa lapamogaga aigae. 22 Vemomafaꞌnemo akame nehayaꞌmofeꞌmo hosu apaipa kaliꞌa lapatege aliꞌa lapafaiꞌa lapatalegehuꞌa faipa huꞌa lapateteꞌapaeꞌmo lapakitapileꞌmo aliꞌa afepi lapatege hugayaꞌmofeꞌmoGoti aulagaleꞌmo alagepa hutapa maiꞌnayanagetapa afaꞌa lapamogaga aigae. 23 Aniagufa kavaꞌmo lapakaetegamo hisaya afinaꞌmo lapamogaga aitetapa lapavayagunagunehutapaeꞌmo aetapa hailo hiyo kokuꞌnapatiꞌmo alopa miyatapimo aligayanagi. La-pakaetegamo hisaya agufa kavaꞌmo apakinagomogi ani kava huꞌa Gotitegati gemo alinieꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌaitegamo huꞌnayaꞌmofeꞌmo lapamogaga aiyo.24 Lapamogaga aigayaꞌmonanafa kagemi yatapimo maleꞌnaya vayane, ehetapiye, amusenehaya yaꞌmo ago aliꞌnayanagi. 25Neꞌyaꞌmo ago netapa lapamu nehaya vayane, vaehae,henagaꞌamo lapaka tegaiyanagi. Kigi nehaya vayane, vaehae, henagaꞌamo yulagefaaitapa aviꞌyaꞌmo hugayanagi. 26 Muki vayaꞌmogimo lapakitapileꞌmo aliꞌa asaga huꞌalapatesaya afinaꞌmo vaehae, huꞌna, avovo kavaꞌmo afole aigiye. Apakinago vayaꞌmogimoani kava huꞌa aigofe gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌai apakiꞌapileꞌmoaliꞌa asaga huꞌa apateꞌnae.

Yesuꞌa, Kame vayatapieꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapaino, huno huꞌniya gemae(Mt 5:38-48)

27 Hemenimo mani hisuva gemo geꞌnimo neꞌafiya vayaꞌmogitapaeꞌmo hugesuve.Kame vayatapieꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapaino. Hosu apaipamo kaliꞌa nelapatesayavayaꞌaina hapa maeyo. 28Hosu hanageke yaꞌmo lapamigune, huꞌa nehaya vayaꞌaifeꞌmo,Gotiꞌa lapa maeno, hutapa hiyo. Huꞌa faipa huꞌa lapatesaya vayaꞌaifeꞌmo nunumuhutapa apateyo. 29 Mago vekamoꞌa kagalametaleꞌmo nekamagisigekaeꞌmo aika afeleka magokayaga kagalametamo amiyo. Mago vekamoꞌa saketikamo alitenoꞌaeꞌmosiotikaꞌeꞌmo aligefe husigekaeꞌmo, oꞌaliyo, huka osuvo. 30 Mago yafeꞌmo aukayahusaya vayaꞌaina afaꞌa alitapa apamiyo. Kagemi yatapimo aliꞌnisaya vayaꞌaifeꞌmo,halate namiyo, hutapa osiyo. 31 Lapakaetegamo husaya kavafeꞌmo lapauꞌnisigetapa anikava hutapa apakaetegaꞌeꞌmo hiyo. 32 Apakaemo lapakaefeꞌmo hapau apayamopafiꞌmohapauꞌnisiya vayaꞌaifeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapauꞌnisiyaꞌmoꞌmo Gotiꞌa lapao kehegaifiye. Haꞌao. Hosu vayaꞌmogiꞌeꞌmo apakaefeꞌmo hapau apayamopafiꞌmo neha-paiya vayaꞌaifeꞌmo hapau apayamopafiꞌmo nehapaiye. 33 Lapakaemo lapakaetegamoalagepa kavaꞌmo nehaya vayaꞌaitegamo alagepa kavaꞌmo nehisayaꞌmoꞌmo Gotiꞌa lapaoke hegaifiye. Haꞌao, hosu vayaꞌmogiꞌeꞌmo ani agufa kavaꞌmo nehae. 34 Inagi magoyaꞌmo alitapa apamiꞌnetapaeꞌmo halate aliꞌa lamigae, hutapa lapakesa neꞌafisayaꞌmoꞌmoGotiꞌa lapao ke hegaifiye. Haꞌao, hosu vayaꞌmogi aliꞌa apamiꞌnaya anonaꞌapilefeꞌmohalate alisayafekeꞌmohosu vayaꞌaina aliꞌa neꞌapamiye. 35Lapakaemokamevayatapieꞌmolapau lapayamopafiꞌmo lapauꞌnisigetapa alagepa kavaꞌmo hutetapa anonatapileꞌmohalate alisayafeꞌmo lapakesa oꞌafitapa fiku alita apamiyo alopa yatapimo aligayanagi.Ala Neꞌmo hogote anaga vekamoꞌa muki yaꞌamo alino neꞌapamigeꞌa aliteꞌapaeꞌmokahao ke hove, huꞌa osuꞌa fiku neꞌaliya vayaꞌe hapaku ataleꞌneꞌa neꞌaliya vayaꞌeꞌmoalagepa kavaꞌmo huno yagaino neꞌapateyaꞌmofeꞌmo ani agufa kavaꞌmo hisayaꞌmoꞌmomafaꞌneꞌamo maigae. 36 Afotapimoꞌmo hau huno neꞌapateya kava hutapa lapau hutapaapateyo, huno hapa paiꞌniye.

Vayaꞌmo alitapa fako hutapa oꞌapateyo, huno huꞌniya gemae(Mt 7:1-5)

Page 198: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 6:37 195 Luki 6:4937 Lapakaemo vayaꞌaifeꞌmo, hosu kavaꞌmo huꞌnae, hutapa hutetapa alita fako hutapa

oꞌapateyo, Gotiꞌa, hosu kavaꞌmo huꞌnae, huno huteno alino fako huno olapategaiyanagi.Ina kava ma kavaꞌmo nehana kanomo maiꞌnane, hutapa osiyo. Gotiꞌa lapakaeꞌefeꞌmo,ina kava ma kavaꞌmo nehana vekamo maiꞌnane, huno osugiyanagi. Lapakaemo la-pakaetegamo hosu kavaꞌmo huꞌnisaya vayaꞌaifeꞌmo afaꞌa ateyo, hutapa hiyo, Gotiꞌalapakaeꞌefeꞌmo, afaꞌa ateyo, hunohugiyanagi. 38Alagepa yatapimo alitapa apamigenoꞌaoGotiꞌa alino lapamino. Gotiꞌa havai teꞌnisigenoꞌaeꞌmo aeno alagi huteno magoꞌe hunoalino maleno havai teteno ayatetiꞌmo maleno alagi huteno aino ati kaeteno talasisikupiꞌmo ku ai malegaiye. Haiya agufa kavaꞌmo hutapa alita fako hutapa apamisafi aniagufa kavaꞌmo huno Gotiꞌa alino fako huno lapamigiye, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa aeno kalafefa gemo huno hapa paiꞌniya gemae.39 Yesuꞌa ina gemo aeno kalafefa gemo huno hapa painoꞌaeꞌmo, mago aulagamo ali

huꞌnisiya vekamoꞌmo aulagamo ali huꞌnisiya vekamo afaꞌa alino kanale huno avalelinougifiye. Haꞌao avalelino visiyategamo uꞌana kelifiꞌmo asagauꞌana aigaꞌae. 40 Geꞌamoneꞌafiya vekamoꞌa alino aya neꞌmaleya vekamo aeno noꞌagase. Tisa vekamoꞌa alino ayamaleme ayamaleme visigeno afitenoꞌaeꞌmo alino ayamaleꞌniya vekagana hunomaigiye.

41 Na kava higetapaeꞌmo konagatapimogi apaulagafi haneꞌniya afayaꞌmo neꞌagayaꞌ-monanafa lapaulagafi haneꞌniya alopa latapa yosamo noꞌagae. 42Na kava higetapaeꞌmokonagatapieꞌmo, konagaꞌnimogae, kaulagafatiꞌmo afayaꞌmo aliꞌna atalegauve, hutapahapa nepaiyaꞌmonanafa alopa latapa yosamo lapaulagafiꞌmo haneꞌniyana noꞌagae. Ae-tapa ati nekaya vayane, hogotetapa lapaulagafi haneꞌniya alopa latapa yosamo alitapaataleꞌnetapa konagatapimogi apaulagafi haneꞌniya afayaꞌmo alitapa atalesayafeꞌmoagetapa alagepa hutapa agegayanagi.

Hosu yosamoꞌmo hosu yosa alagaꞌageꞌmo aegaiye, huno huꞌniya gemae(Mt 7:16-20; 12:33-35)

43Alagepa yosamoꞌmo hosu yosa alagamo afaꞌa noꞌae. 44Vayaꞌmogimo yosa alagaꞌamoageteꞌapaekeꞌmo na agufa yosamo haneꞌnifi huꞌa agegae. Vayaꞌmogimo aufe nofipatiꞌmofiki yosa alagamo olagigae. Aise aufe yosafatiꞌmo mago nesaya yosa alagamo olagigae.45 Inagi mago alagepa vekamo aipafiꞌmo alagepa kavaꞌmo haneꞌnigeno alagepa kavaꞌmoaipafatiꞌmo afole neꞌaiye. Hosu vekamo aipafiꞌmo hosu kavaꞌageꞌmo haneꞌnigeno hosukavaꞌmo aipafatiꞌmo afole neꞌaiye. Ani agufa yaꞌmo aipafiꞌmo havai teꞌneno hainenoavayafatiꞌmo afole neꞌaiye, huno hapa paiꞌniye.

Lole vekalaꞌmoganimo noꞌmo kiꞌnaꞌa kavafeꞌmo anava gemo huꞌniya gemae(Mt 7:24-27)

46Na kava higetapa nagaefeꞌmo, Ala kava nene, Ala kava nene, nehutapaeꞌmo geꞌnimonoꞌafiye. 47 Muki vayaꞌamogimo nagaetega eꞌa geꞌnimo afiteꞌapaeꞌmo akame nehayavayaꞌmo haiya agufa vekagana huꞌa maiꞌnafigeꞌna aliꞌna lapave liguve. 48 Apakaemono kiꞌniya vekagana huꞌa maiꞌnae. Ani vekamoꞌmo noꞌmo kisiyafeꞌmo hogoteno yatalakelimo kafilino lami maleꞌneno alopa yafaꞌmo faino ateꞌneno noꞌmo ki maleꞌniye. Kimaleꞌnigenoꞌaeꞌmo lusi aniꞌmo heteno noꞌmo aeno agoꞌya faigefe huꞌniyana alopayafaꞌmo faino ateꞌneno ki maleꞌniyaꞌmofeꞌmo afaꞌa alino kanage osuꞌniye. 49 Kimaleꞌniyaꞌmonanafa geꞌnimo fiku afiteꞌa akame nosaya vayaꞌmo mago vekamoꞌmonoꞌamo yafaꞌmo faino oꞌateꞌneno ki maleꞌniya vekagana huꞌa maiꞌnae. Mopalafateꞌmo kimaleꞌnigenoꞌaeꞌmo aniꞌmoꞌa aeno agoꞌya faitaleꞌnigenomalage huno anipiꞌmo asagaunoaiꞌnigeno alagi aeno halagape vaino alino hosu huno ateꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

7Yesuꞌa ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamo alino alagepa

huno ateꞌniya gemae(Mt 8:5-13)

Page 199: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 7:1 196 Luki 7:211 Yesuꞌa mani muki geꞌamo vayaꞌaifeꞌmo aeno hakalo huno hapa paino hano

huteno ataleno Kapeneyamu taonifiꞌmo uꞌniye. 2 Mago Lomu gamani vekamoꞌa ativayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamo hauꞌniya vekamokaita hauꞌnigeno faligefe huꞌniye. 3 Yagaino neꞌapateya vekamoꞌa Yesufeꞌmo ava gemoafitenoꞌaeꞌmo Yu vayatama vayaꞌaifeꞌmo, utapa Yesufeꞌmo, eka aliꞌyaꞌnimo neꞌaliyavekamo alika alagepa huka ato, hutapa ha paiyo, huno hapa paiteno alino apateꞌnigeꞌaYesutegamo uꞌnae. 4 Uꞌapaeꞌmo, Kahao ke honagi alagi ha maesana vekamo maiꞌniye.5Yu vayaꞌmogitaeꞌmo hauꞌnigenomono noꞌmo kino lateꞌniyaꞌmofeꞌmo eka hamao, huꞌaYesufeꞌmo ha paiꞌnae. 6-7 Inagi Yesuꞌeꞌmo magokepi lokaeliꞌa uꞌa no haopaleꞌmo avaꞌyihuꞌnagenoꞌaeꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa ao vayaꞌmo alino apateꞌnigeꞌa Yesutegauꞌapaeꞌmo, Ala kavanene, agaemomago aliꞌyaꞌmokamisuvafeꞌmooꞌnahauꞌniye. Alagepavekamo oꞌmaiꞌnovaꞌmofeꞌmo noꞌnifiꞌmo eka haikeka maisanafeꞌmo oꞌnahauꞌniye. Inaagufa vekamo maiꞌnovaꞌmofeꞌmo kagaetegamo uguve, huꞌna nagesa oꞌafiꞌnove. Afaꞌamaiꞌneka geꞌageꞌmo nehugenoꞌao aliꞌyaꞌnimo neꞌaliya vekamo alagepa huno maino.8 Neꞌyagaiya kavaꞌmo ago ageꞌnove. Mago vayaꞌmogi nagaeteꞌmo yagaiꞌa neꞌnategeꞌnanagaemo ati vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌna neꞌapatove. Inagi mago vekaeꞌmo uvo, huꞌnanehugeno neꞌviye. Mago vekaeꞌmo eno, huꞌna nehugeno neꞌe. Aliꞌyaꞌnimo neꞌaliyavekaeꞌmo, ani aliꞌyaꞌmo aliyo, huꞌna nehugeno aliꞌyaꞌmo neꞌaliye, huno laha paiꞌniye,huꞌa Yesufeꞌmo ha paiꞌnae.

9 Yesuꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo hau aiteno aino afe leno muki akame huꞌa eꞌnayavayaꞌaifeꞌmo, lapa nepauve, nagaefeꞌmo agesa afino fatago nehiya agufa kavaꞌmo Isalelivayaꞌai apaipafiꞌmo afole oꞌaiꞌnigeꞌna oꞌageꞌnova agufa kavaꞌmo afole aiꞌniye, hunohapa paiꞌniye. 10 Alino apateꞌnigeꞌa uꞌnaya vayaꞌmo aiꞌa atagi neꞌeꞌa noꞌaleꞌmo avaꞌyihuteꞌapaeꞌmo agayana aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamo kaitaꞌamo hano huꞌnigeꞌa ageꞌnae.

Yesuꞌa mago neya vekamo faliꞌnigeno alino he tino ateꞌniya gemae11 Mago afinaꞌmo utegeꞌa Yesuꞌeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayanagi asole vayanagi huꞌa

Neni taonifiꞌmo uꞌnae. 12 Yesuꞌa uno taonimo lafi kipa haopaleꞌmo neꞌvigeꞌapaeꞌmomago faliꞌniya vekamo kogu a kanomoꞌa magokeꞌageꞌmo alino ateꞌniya mafaꞌneꞌamofaliꞌnigeꞌa hiꞌyopa maleꞌa aliniꞌa eꞌnae. Kogu aꞌneꞌe asole vayaꞌmo ani taonifiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeliꞌa eꞌnae. 13 Ala kava neꞌmoꞌa kogu a kanomoagetenoꞌaeꞌmo hau huno ateteno, aviꞌya osuvo, huno ha paiteno 14 uno hiꞌyopaleꞌmoayaꞌmo maleꞌnigeꞌapaeꞌmo aliniꞌa eꞌnaya vayaꞌmo anile he tiꞌa maiꞌnae. Agaemo gehunoꞌaeꞌmo, neya vekae, huꞌna, kaha paiꞌnaeꞌmo he tiyo, huꞌna kaha nepauve, hunonehigeno 15 faliꞌniya vekamo he tino fai maiꞌneno aepa faino age aiꞌniye. Yesuꞌa avalenoitaꞌamoꞌmo amiꞌniye. 16 Muki vayaꞌamogi koli huteꞌa Goti agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌaateteꞌa, ala vekamo Gotitegati gemo alinino eno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamolagaetegamo ago afole aiꞌniye. Gotiꞌa vayaꞌaleꞌmo emineno hapa maeꞌniye, huꞌa huꞌnae.17 Ani kavafeꞌmo ava gemo huli u eꞌa huꞌnageno aino atagu faeno muki Yutiya kotegaꞌemuki haopalegaꞌeꞌmo uneno huꞌniye.

Yoniꞌa lole vekalaꞌmo alino anateꞌnigeꞌana Yesutegamo uꞌnaꞌa gemae(Mt 11:12-19)

18 Yoni geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi ani kavaꞌmo huꞌniya ava gemo afiteꞌapaeꞌmo anigemo Yonifeꞌmo ha paiꞌnae. 19 Yoniꞌa geꞌamo neꞌafiꞌa vekalaꞌanifeꞌmo ge huꞌnigeꞌanaeꞌnaꞌageno Yesutegamo utanaeꞌmo, afole aigiye, huꞌa huꞌnaya vekamo maiꞌnapi aluvekaeꞌmo agava maisune, hutana afi geꞌao, huno hana paiteno alino anateꞌnigeꞌanaYesutegamo uꞌnaꞌae.

20 Lole vekalaꞌmoganimo uꞌana Yesufeꞌmo, Yoniꞌa aniꞌmo faleno neꞌapateya vekamoꞌaalino laꞌategetaꞌa neꞌoꞌae. Agaemo, agaetegamo utanaeꞌmo, afole aigiye, huꞌa huꞌnayavekamo maiꞌnapi alu vekaeꞌmo agava maisune, hutana afi geꞌao, huno laꞌaha paiꞌniye,huꞌana ha paiꞌnaꞌae. 21 Ani afinaꞌmo Yesuꞌa muki vayaꞌmo alu kaita alu kaitaꞌmohapauꞌniya vayaꞌmo alino hapageno apatege hosu apaune vayaꞌmo vayaꞌai apaipafatiꞌmo

Page 200: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 7:22 197 Luki 7:38alino hapa faino apatalege apaulagamo ali huꞌniya vayaꞌmo apaulagamo alino ayakenoapatege huno maiꞌniye. 22 Yesuꞌa geꞌanileꞌmo aeno atagaina huno hana painoꞌaeꞌmo,Yonitegamo utanaeꞌmo neꞌagaꞌa kavaꞌe neꞌafiꞌa geꞌefeꞌmo ava gemo hutana ha paiꞌao.Apaulagamo ali huꞌniya vayaꞌaina aliꞌna ayakeꞌna apatege apaiya hosuꞌniya vayaꞌmoaliꞌna alagepa huꞌna apatege lepalosi yaꞌmo hapauꞌniya vayaꞌmo aliꞌna apakufalafaꞌmohamaleꞌna apatege apakesa akaniꞌniya vayaꞌmo aliꞌna halo aiꞌna apatege faliꞌnayavayaꞌmo aliꞌna he tiꞌna apatege kagemi yaꞌapimo ohaneꞌniya vayaꞌaifeꞌmo alagepafaigoko gemo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paige huꞌnamaiꞌnove. 23Nagaefeꞌmo lole apakesanoꞌafiya vayaꞌmogi Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogagaaigae, huno hana paiꞌnigeꞌana uꞌnaꞌae.

Yesuꞌa Yonifeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae24 Yoniꞌa apaꞌmo alino anateꞌnigeꞌana uꞌnaꞌa vekalaꞌmo etaꞌagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa

Yonifeꞌmo ava gemo huno hapa painoꞌaeꞌmo, kaꞌme kotega utapa na agufa yaꞌmo age-sayafeꞌmouꞌnae. Magohopaleꞌmoyasimoneꞌaligenoꞌaeꞌmohavaeno apenehiya hopamoagesayafeꞌmo uꞌnafiye. 25 Lapakaemo na agufa yaꞌmo agesayafeꞌmo uꞌnae. Alagepakukenamo vaino aliꞌniya vekamo agesayafeꞌmo uꞌnafiye. Haꞌao, alagepa kukenamovaiꞌa neꞌaliya vayaꞌmogimo alaꞌapimo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌai noꞌapifikeꞌmoneꞌmaiye.26 Na agufa yaꞌmo agesayafeꞌmo uꞌnae. Gotitegati gemo alinino eno aeno hakalo hunohapa nepaiya vekamo agesayafeꞌmo uꞌnafiye. He, nagaemo lapa paiꞌnaeꞌmo agaemoGotitegati gemo alinino eno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekaꞌageꞌmo oꞌmaiꞌnifa27Goti mukufi gemoꞌa ava gemo hunoꞌaeꞌmo,afiyo, nagaemo apa vekaꞌnimo aliꞌna atesugeno uno hogoteteno kaꞌmo valino kategaiye,

huno huꞌniya vekamo maiꞌniye,huno hapa paiꞌniye. 28 Lapa nepauve, Yoniꞌa muki ma mopafi maiꞌnaya vayaꞌmoago aeno apaka seꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kegiꞌyafiꞌmo maiꞌniyavekamo henaga vekamoꞌa Yoniꞌmo ago aeno aga seꞌniye. 29 Muki afa vayaꞌmogiꞌetakesi moni neꞌaliya vayaꞌmogiꞌeꞌmo Yoniꞌa huꞌniya gemo afiteꞌapaeꞌmo, Gotiꞌa alagepavekamo fatago vekae, huꞌa huꞌnagenoYoniꞌa aniꞌmo faleno apateꞌniyaꞌmonanafa 30Falasivayaꞌe keꞌaepa gemo lekana paiꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo Yoniꞌa aniꞌmofaleno apatesiyafeꞌmo ohapauꞌnigeꞌapaeꞌmo, haꞌao, huꞌa huꞌnayaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa hapamaesiya gemo hiyo, huno hapa paiꞌniya gemo ago amagiꞌa ataleꞌnae. 31 Ala kavaneꞌmoꞌa, hemeni afinaꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogi na agufa vayakana huꞌa maiꞌnafigeꞌnalapa paiguve. 32 Apakaemo mago mafaꞌne anagakana huꞌa maiꞌnae. Mago mafaꞌneanagaꞌmogimo maketi kumateꞌmo maiꞌneꞌapaeꞌmo, lagaemo yaveꞌyamo neꞌamagunage-tapaeꞌmo lapakaemo oaeꞌnae. Yulagefa aiꞌnonana aviꞌyaꞌmo osuꞌnae, huꞌa nehae. 33Anikava hutapa Yoniꞌa aniꞌmo faleno neꞌapateya vekamoꞌa neꞌyaꞌmo mo sino maiꞌnenonofi alagafati aniꞌmo oꞌneꞌnigetapaeꞌmo, hosu aune vekamo aipafiꞌmo maiꞌniye, hutapanehae. 34Vemo mafaꞌnemoꞌmo eno neꞌyaꞌmo mo osino nege nofi alagafati aniꞌmo negehuꞌnigetapaeꞌmo, ageyo, neꞌyafeꞌmo lusi kava huno hauꞌnigeno lusi neꞌyaꞌmo netenonofi alagafati aniꞌefeꞌmo lusi kava huno hauꞌnigeno neꞌneya vekae. Takesi moni neꞌaliyavayaꞌe hosu vayaꞌeꞌmo apao vekamo maiꞌniye, hutapa nehae. 35 Lapakaemo ani gemonehayaꞌmonanafa Goti vayaꞌamogi afiteꞌa ageꞌnaya vayaꞌmogi Gotiꞌa afiteno ageꞌniyakavafeꞌmo, Goti kavaꞌamo alagepa fatago kavaꞌmo haneꞌniye, huꞌa nehae, huno hapapaiꞌniye.

Yesuꞌa Falasi vekamo nopiꞌmo haino maiꞌniya gemae36 Mago Falasi vekamoꞌa Yesufeꞌmo, eno, nagae nopiꞌmo neꞌyaꞌmo negauꞌae, huno ge

huꞌnigeno Yesuꞌa noꞌafiꞌmo haino hiꞌyalamuteꞌmo maiꞌniye. 37 Ani taonifiꞌmo maiꞌniyaaꞌmo hosu a kanomoꞌa afiꞌniyana Yesuꞌmo eno Falasi vekamo nopiꞌmo hiꞌyalamuteꞌmomaiꞌniye, huꞌa huꞌnaya gemo afitenoꞌaeꞌmo yafa kepi uvelimoꞌa alagepa atumo neꞌaiyauvelimo alinineno 38Yesu akamelegamo he tinomaiꞌneno aiyalegamo aviꞌyaꞌmo huꞌniye.Aviꞌyaꞌmo nehigenoꞌaeꞌmo aunumoꞌmo kalo kalo huno aiya agotofuleꞌmo asagauno

Page 201: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 7:39 198 Luki 8:6aiꞌnigeno ayokatetiꞌmo alino hau huno ateteno aiyaleꞌmo haeno neteno uvelimo lakinofaleno ateꞌniye.

39 Yesufeꞌmo eno, huno ge huꞌniya Falasi vekamoꞌmo agetenoꞌaeꞌmo, ani vekamoGotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamo maiꞌniyesinanahaiya agufa a kanomoꞌmo eno name neꞌalifi huno ageteno hosu kavaꞌmo nehiya a kanomaiꞌniye, huno ageꞌniyesine, huno aipafiꞌmo agesa afiꞌniye. 40 Yesuꞌa agesa afiꞌniyaagesaleꞌmo aeno atagaina huno ha painoꞌaeꞌmo, Saimoniyo, mago gemo kaha paigesuve,huno ha paiꞌnigeno, Tisao, afaꞌa naha paiyo, huno ha paiꞌniye. 41Yesuꞌa, lole vekalaꞌmo-gani anonaꞌanimo haneꞌniyanamago vekamo vani hataleti kina anonaꞌamo haneꞌnigenomago vekamo teni kina anonaꞌamo haneꞌniye. 42Ani anonaꞌanilefeꞌmomoniꞌanimo alagiohaneꞌnigeno anamiꞌniya vekamoꞌa, afaꞌa ateꞌao, hunohana paiꞌniye. Lole vekalapatiꞌmohaiya vekamoꞌa anonaꞌamo anamino ataleꞌniya vekaeꞌmo lusi kava huno hauꞌnisigenoalu vekamo aeno aga segaiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 43Nagesa afuvana alopa anon-aꞌamo haneꞌnigeno afaꞌa ataleꞌniya vekae, huno ha paiꞌnigeno, he lama gemo nehane,huno ha paiteno 44 ani a kanomo aino afe leno aulu haeꞌniye. Saimonifeꞌmo, mania kanomo ageꞌnapiye. Nokafiꞌmo eꞌna hai neꞌnogekaeꞌmo naiyamo sese hisuvafeꞌmoaniꞌmo he fika oꞌnamiꞌnanaꞌmonanafa mani a kanomoꞌa aunuletiꞌmo naiyamo sesehuno nateteno ayokatetiꞌmo alino hau huno nateꞌniye. 45 Hai neꞌnogekaeꞌmo nahaekaoꞌneꞌnanaꞌmonanafa haiꞌneꞌna maiꞌnova afinatetiꞌmo naiyaleꞌmo haeno nege nege hunomaiꞌniye. 46 Afa uveliletiꞌmo alika nagenopafiꞌmo lakika faleka oꞌnateꞌnanaꞌmonanafamani a kanomoꞌa naiyaleꞌmo alagepa atumo neꞌaiya uveliletiꞌmo lakino faleno nateꞌniye.47Ani kavaꞌmo huꞌniyaꞌmofeꞌmo kaha paiꞌnaeꞌmo, ani a kanomoꞌa nagaefeꞌmo lusi kavahuno hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya kavaꞌaletiꞌmo hunoꞌaeꞌmo, alopa hosu kavaꞌnimoanonaꞌnimo ago alino ataleꞌniye, huno alino lapave neliye. Aise hosu kavaꞌnimo alinoataleꞌniye, huno agesa afiꞌnisiya vekamoꞌmo aiseꞌatoꞌamo hau ayamopafiꞌmo nehaiye,huno ha paiteno 48 ani afeꞌmo, hosu kavakamo aliꞌna ataleꞌnove, huno ha paiꞌnigeꞌa-paeꞌmo 49agaeꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌamaiꞌnaya vayaꞌmogimo apakaiꞌapimo apaipafiꞌmoapakesa afiꞌapaeꞌmo, mani vekamo ina laꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo hosu kavaꞌamo alinoataleꞌniye, huꞌa apakesa afiꞌnae. 50 Agaemo ani afeꞌmo, kagesa afika fatago huꞌnanakavakamoꞌmo kagufamo alino katino kateꞌniyanagi kaipamoꞌmo falu huꞌnisigeka afaꞌauvo, huno ha paiꞌniye.

8Yesuꞌeꞌmo mago aꞌne anagaꞌmo lokaeliꞌa uꞌnaya gemae

1 Aise afinaꞌmo utegeno Yesuꞌa muki aise taonifiꞌe muki alopa taonifiꞌeꞌmo alagepafaigoko gemo Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavafeꞌmo ava gemo aeno hakalo huno hapapaimale hapa paimale hulino uneno huno maiꞌniye. Agaeꞌeꞌmo tuolofuꞌa vayaꞌmogeꞌamo neꞌafiya vayaꞌe 2 mago aꞌne anagaꞌeꞌmo lokaeliꞌa uꞌeꞌa huꞌa maiꞌnae. Yesuꞌahogoteno hosu apaune vayaꞌmo ani aꞌne anagaꞌai apaipafatiꞌmo alino hapa fainoapatalege kaita hapauꞌniya aꞌneꞌaina alino alagepa huno apatege huꞌniya aꞌneꞌeꞌmolokaeliꞌa uꞌnae. Ani aꞌnefatiꞌmo Maliyaꞌa Maganala kotega aꞌmo aipafatiꞌmo seveniꞌahosu apaune vayaꞌmo alino hapa faino apataleꞌniya aꞌmo maige 3 Yovana anauꞌamoagimoSuyaꞌaHeloti noꞌafiyateꞌmoneꞌyagaiya vekamoaꞌmomaige Susanaꞌemagoꞌe asoleaꞌne anagaꞌmogiꞌeꞌmo moniꞌe neꞌyaꞌeꞌmo ha maeꞌa amige amige huꞌa maiꞌnae.

Avina yafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Mt 13:1-9; Mk 4:1-9)

4 Muki asole vayaꞌmo taoniꞌafati taoniꞌafatiꞌmo ete ete huꞌa aliꞌa anupa huꞌamaiꞌnagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa aeno kalafefa gemo hapa painoꞌaeꞌmo, 5 mago vekamoꞌaavina yaꞌmo hakalesiyafeꞌmo uꞌniye. Neꞌunoꞌaeꞌmo yaga auno ataleme atalemeuꞌnigenoꞌaeꞌmo mago avina yaꞌmo kateꞌmo asagauno aiꞌnigeꞌapaeꞌmo vayaꞌmo uꞌeꞌahuꞌapaeꞌmo aeꞌa latapaiꞌnageno nama anagaꞌmogimo eꞌa neꞌnae. 6 Mago avina

Page 202: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 8:7 199 Luki 8:23yaꞌmo yafa agotofuleꞌmo asagauno aiteno hageꞌniyana aniꞌmo ohaneꞌniyaꞌmofeꞌmohagegenoꞌaeꞌmo malage huno ago falu teꞌniye. 7 Mago avina yaꞌmo aufe nofiꞌmohaneꞌniya mopafiꞌmo asagauno aiteno hageꞌniyaꞌmonanafa aufe nofiꞌmoꞌa ago kinoati kaeꞌniye. 8 Mago avina yaꞌmo alagepa mopafiꞌmo asagauno aiteno hagenohainenoꞌaeꞌmo vani hataletiꞌa alagamo aeꞌniye. Gemo neꞌafisaya lapakesa haneꞌnisiyanamani gemo alagepa hutapa afiyo, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa aeno kalafefa gemo huꞌniya gemo aepaꞌamo hapa paiꞌniya gemae(Mt 13:10-17; Mk 4:10-12)

9 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi agaefeꞌmo, ani aeka kalafefa gemo aepaꞌamo na agufagemo huꞌnane, huꞌa afi geꞌnageno 10 Yesuꞌa, lapakaemo Gotiꞌa yagaino neꞌapateyakavaꞌmo alino fala ki maleꞌneno ago alino afole aino ateꞌniya geeꞌmo aeꞌna kalafefa gemoaepaꞌamolapakaemo afaꞌa afigayaꞌmonanafa mago vayaꞌmogimo alagi oꞌafigae. Apakaemo age-

gayaꞌmonanafa ageꞌa aeto osuge afigayaꞌmonanafa afiꞌa aeto osuge hisayafeꞌmoaeꞌna kalafefa gemo huꞌna hapa nepauve. 11Aeꞌna kalafefa gemo nehuva gemo aepaꞌamohaneꞌniyana avina yakana huno Goti geꞌamo haneꞌniye. 12 Mago avina yaꞌmo kateꞌmoasagauno aiꞌniya avina yakana huꞌa vayaꞌmogi Goti geꞌamo afitagenoꞌaeꞌmo Sataniꞌmoeno ani gemo apaipafatiꞌmo alinino neꞌviye. Sataniꞌa, fiku yanageꞌa geꞌaeꞌmo apakesaafiꞌa fatago hisageno Gotiꞌa apakufamo alino katino apategaiye, huno agesa neꞌafiye.13 Mago avina yaꞌmo yafa agotofuleꞌmo asagauno aiꞌniya avina yakana huꞌa magovayaꞌmogi Goti geꞌamo afiteꞌapaeꞌmo apamogaga neꞌaiye. Hafuꞌyamo mopafi oꞌaeꞌniyakava huꞌa yoka apakesa afiꞌa fatago huꞌnagenoꞌaeꞌmo apamalageka nehiya afinaꞌmoataleꞌa ago asagauꞌa neꞌaiye. 14 Mago avina yaꞌmo aufe nofiꞌmo haneꞌniya mopafiꞌmoasagauno aiꞌniya avina yakana huꞌa mago vayaꞌmogi Goti geꞌamo afiteꞌapaeꞌmo ataleuꞌa ma mopafi kavafeꞌmo hapausoli huge monieꞌmo apakesa alaꞌamo afige ma mopafikavafeꞌmo apamogaga aige huꞌa maime maime neꞌvagenoꞌaeꞌmo ani kavaꞌmoꞌa aenoapati kaeꞌnigeno alagaꞌamo neꞌaeyana afu nole. 15Mago avina yaꞌmo alagepa mopafiꞌmoasagauno aiꞌniya avina yakana huꞌa mago vayaꞌmogi Goti geꞌamo afiteꞌapaeꞌmo aliꞌalama ge apaipamo alagepa apaipafiꞌmo maleteꞌapaeꞌmo alagepa kateꞌmo uge uge huꞌaneꞌmaiꞌapaeꞌmo alagepa alagamo neꞌae.

Lamu kanifeꞌmo huꞌniya gemae(Mk 4:21-25)

16 Vayaꞌmogi lamufiꞌmo kani aeꞌa kaeteꞌapaeꞌmo aiꞌa ati kaeteꞌa hipakapiꞌmo noꞌ-malafa nopiꞌmo hai eꞌa maisaya vayaꞌmogi alagepa huꞌa ageꞌa ha leꞌa maisayafeꞌmoanaga hiꞌyalamuteꞌmo neꞌmalae. 17 Muki yaꞌamo fala kiꞌniya yaꞌmo alino afole ainoategaiye. Muki kavaꞌmo huꞌa aeꞌa ati nekaya kavaꞌmo afole yategamo afole aigiye.18Aliꞌnisaya vayaꞌmomagoꞌe yaꞌmo alino apamigiyaꞌmonanafa oꞌaliꞌnisaya vayaꞌmogimoaliꞌnone, huꞌa apakesa neꞌafisaya vayaꞌaitegatiꞌmo hapa faleno aligiye. Aligiyaꞌmofeꞌmoehetapiye, Goti geꞌamo neꞌafitapaeꞌmo alagepa hutapa lapakesa afiyo.

Yesu itaꞌamoꞌe aganaꞌamogiꞌeꞌmo agaetegamo eꞌnaya gemae(Mt 12:46-50; Mk 3:31-35)

19 Yesu itaꞌamoꞌe aganaꞌamogiꞌeꞌmo agaetegamo eꞌnayana asole vayaꞌmo maiꞌa kilipaeꞌnayaꞌmofeꞌmo oꞌageꞌnae. 20 Mago vekamoꞌa, itakamoꞌe kaganakamogiꞌeꞌmo kage-sayafeꞌmo eꞌa kumatega maiꞌnae, huno ha paiꞌnigeno, 21 geꞌnimo afiteꞌa akame nehayavayaꞌmo itaꞌnimogi maige naganaꞌnimogi maige huꞌa maiꞌnae, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa yasieꞌmo alika hano huvo, huno huꞌniya gemae(Mt 8:23-27; Mk 4:35-41)

22 Mago afinaꞌmo Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo sipifiꞌmo haiꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo,ani kotuꞌmo mugagayaga faligamo lakaeta ugune, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo ani kotuagiꞌnaletiꞌmo ataleꞌa uꞌnae. 23 Neꞌuꞌapaeꞌmo Yesuꞌa au kaleno maiꞌniye. Ani kotuteꞌmo

Page 203: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 8:24 200 Luki 8:39lusi kava huno yasimo aliꞌnigeno aniꞌmo aino holakau holakau huno sipifiꞌmo hainohavaiteme havaiteme uꞌnigeꞌapaeꞌmo aeꞌa lapanegefeꞌmo huꞌnae. 24Uꞌa aupatiꞌmo hauneꞌneꞌapaeꞌmo, Ala kava nene, Ala kava nene, aeta lapanegefeꞌmo nehune, huꞌa hapaiꞌnageno aupatiꞌmohe tino aniꞌmoꞌa lusi kava huno ainoholakauholakauhuꞌniya aniꞌeyasiꞌefeꞌmo, afaꞌa hano hiꞌao, huno hana paiꞌnigeꞌana geꞌamo afiteꞌana hano huꞌnaꞌae.25 Yesuꞌa, lapakesa afitapa fatago huꞌnaya kavatapimo haiyaꞌaleꞌmo haneꞌniye, hunoapafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo koli huteꞌa apakaiꞌapimo, yasimoꞌe aniꞌmoꞌeꞌmo geꞌamo afiꞌnaꞌagimani vekamo na agufa vekamo maiꞌniye, huꞌa huteꞌa hapau aiꞌa maiꞌnae.

Yesuꞌa negi nagi nehiya vekamo aipafatiꞌmo hosu apaune vayaꞌmo alino hapa faitaleꞌniyagemae

(Mt 8:28-34; Mk 5:1-20)26Lakaeꞌa uꞌa Gelasini kotegamoavaꞌyi huꞌnae. Ani koꞌmo ani agiꞌnaleꞌmohaneꞌnigeno

Galeliyamo mugagayaga faliga haneꞌniye. 27 Yesuꞌa sipifatiꞌmo ataleno lamino ani agiꞌ-naleꞌmo aiyamoneꞌaegenoꞌaeꞌmomagovekamoanileꞌmohogotenohaneꞌniya taonifiꞌmomaiꞌniya vekamo aipafiꞌmo hosu apaune vayaꞌmo maiꞌnaya vekamo neꞌegeꞌana fotuhuꞌnaꞌae. Agaemo kukena vaino oꞌalige nopiꞌmo ohavaege huteno kanolufikeꞌmoyafakapiꞌmo maiꞌniye. 28 Agaemo Yesuꞌa agetenoꞌaeꞌmo, ai, aeteno Yesu aiyafiꞌmoeno agoꞌya faiꞌneno alopa gefatiꞌmo ge hunoꞌaeꞌmo, Yesuo, Hogote Anaga vekamomafaꞌneꞌamogae, nagaetegamo na agufa kavaꞌmo huka natesanafeꞌmo neꞌane. Nagafukisiya agufa kavaꞌmo nagaetegamo osisanafeꞌmo kahao ke nehove, huno ha paiꞌniye.29Yesuꞌa hogoteno hosu aune vekaeꞌmo, emikeka ataleka uvo, huno ha paiꞌniyaꞌmofeꞌmohosu aune vekamoꞌa ani gemo ha paiꞌniye. Muki afinaꞌmo hosu aune vekamoꞌa atafaunomaiꞌnigeno seli nofitetiꞌmo ayatalate kite aiyalate kite huꞌa kiꞌa ateꞌnaya seli nofiꞌmo agoalino kapalu aeꞌnigeno hosu aune vekamoꞌa alino hafaitaleꞌnigeno kaꞌme kotega ute utehunomaiꞌniye. 30Yesuꞌa, kagikamo ina lagae, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, NagiꞌnimoAsolevayaꞌnae, huno ha paiꞌniye. Asole hosu apaune vayaꞌmo aipafiꞌmo maiꞌnayaꞌmofeꞌmoagiꞌamo Asole vayaꞌae. 31Hosu apaune vayaꞌmogi, kahao ke honanagi ive kelifiꞌmo alikalahafaika olato, huꞌa ha paiꞌnae.

32 Asole afu anagaꞌmo mago aise ave haopaleꞌmo kahaumo neꞌa maiꞌnae. ApakaemoYesufeꞌmo, kahao ke honanagi alika lahafaitalegeta uta afu anagaꞌai apaipafiꞌmo faletahaita maino, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, he, afaꞌa viyo, huno hapa paiꞌniye. 33 Hosuapaune vayaꞌmo ani vekamo aipafatiꞌmo atale lamiꞌa afu anagaꞌai apaipafiꞌmo faleꞌahaiꞌnageꞌapaeꞌmo afu anagaꞌmo mulifatiꞌmo nagu nagu huꞌa lamiꞌa anipiꞌmo asagauꞌaaiteꞌa aniꞌmo neteꞌa faliꞌnae. 34 Ani afuꞌaiteꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogi ani kavaꞌmoageteꞌapaeꞌmo apaune hetale uꞌa taonifiꞌemuki haopalegaꞌeꞌmo ani kavafeꞌmo ava gemohuꞌa hapa paiꞌnageno aino atagu faeno uneno huꞌniye. 35Muki vayaꞌmogi ani kavafeꞌmoava gemoafiteꞌapaeꞌmoagesayafeꞌmoYesutegamouꞌa agayanahosu apaunevayaꞌmoagoataleꞌa uꞌnaya vekamo agesa aino halo aiꞌnigeno kukenamo alino vaiteno Yesu aiyafiꞌmomaiꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo apamoꞌya aiꞌnae. 36 Ageꞌnageno Yesuꞌa hosu apaune vayaꞌmoaipafatiꞌmo alino hapa faino apataleteno alino alagepa huno ateꞌniya kavafeꞌmo avagemo huꞌa hapa paiꞌnae. 37 Ani koꞌmo agiꞌamo Gelasini kotega haopaleꞌmo maiꞌnayavayaꞌmogimo ani kavafeꞌmo lusi kava huꞌa koli huteꞌapaeꞌmo, mani koteꞌmo ataleka uvo,huꞌa ha paiꞌnageno sipifiꞌmo haino maitegeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo halateaiꞌa atagi neꞌa uꞌnae. 38 Ugefe nehagenoꞌaeꞌmo hosu apaune vayaꞌmo aipafatiꞌmo alinohapa faino apataleꞌniya vekamoꞌa Yesufeꞌmo, kahao ke hovanagetaꞌa uguꞌae, huno hapaiꞌniyana 39 halate nokalega aika atagi nekuka Gotiꞌa lusi kava huno kaha maeꞌniyakavafeꞌmo ava gemo huka hapa paiyo, huno ha paiꞌnigeno uno muki taonifi maiꞌnayavayaꞌaifeꞌmo Yesuꞌa lusi kava huno hamaeꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa mago a kanomo alino alagepa huno ateteno Yailasi aꞌmafaꞌnemo alino he tino ateꞌniyagemae

(Mt 9:18-26; Mk 5:21-43)

Page 204: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 8:40 201 Luki 9:6

40 Yesuꞌa aino atagi neno eꞌnigeꞌapaeꞌmo agava maiꞌneꞌa aliꞌa falu fala huꞌa ateꞌnae.41 Mago vekamo Yu monoteꞌmo neꞌyagaiya vekamo agiꞌamo Yailasiꞌa Yesutegamo enoaiyafiꞌmo agoꞌya faiꞌneno, kahao ke hogi aꞌmafaꞌneꞌnimo faligefe nehigi nagae notegaugetaꞌao, huno ha paiꞌniye. 42Magokeꞌatomo alino ateꞌniya aꞌmafaꞌnemoꞌmo tuolofuꞌakafugamo maiꞌniya aꞌmafaꞌnemo kaita hauꞌnigeno faligefeꞌmo huꞌniye.

Inagi Yesuꞌa neꞌvigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmogimaleꞌa apalime apalime uꞌnae. 43Mago akanomo tuolofuꞌa kafugamo aiguꞌyaꞌmo hauge hauge huno maiꞌniye. Agaemo muki lotavayaꞌaitegamo unomoniꞌamo apamino hano huꞌniyana ha oꞌmaeꞌnae. 44Ani a kanomoꞌaYesu akamelegamo neꞌenoꞌaeꞌmo kukenaꞌamo atupaꞌaleꞌmo ame neꞌaligenoꞌaeꞌmomalage huno aiguꞌyaꞌamo hano huꞌniye. 45 Yesuꞌa, ina laꞌmo eno name aliꞌniye,huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo muki vayaꞌamogimo, lagaemo kame oꞌaliꞌnone, huꞌa hapaiꞌnae. Pitaꞌeꞌmo magokepi maiꞌnaya vayaꞌmogimo, Tisao, muki vayaꞌmogimo maleꞌanekapaligekaeꞌmo ina laꞌmo name aliꞌniye, huka nehane, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo46 Yesuꞌa, himamuꞌnimo ago uꞌniyaꞌmofeꞌmo ageꞌnovana mago vekamoꞌa name aliꞌniye,huno hapa paiꞌnigeno 47 ani a kanomoꞌa ageꞌniyana ago nageꞌniye, huno agesa afitenoatete haume haume eno Yesu haopaleꞌmo agoꞌya faiꞌneno muki vayaꞌai apaulagaleꞌmohunoꞌaeꞌmo, alika alagepa huka natesanafeꞌmo ame aliꞌnogeno aiguꞌyaꞌnimo malagehuno hano huꞌniye, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 48 aꞌmafaꞌneꞌnimogae, kamogaga aiyo.Nagaefeꞌmo kagesa afika fatago nehana kavakamoꞌmo alino alagepa huno kateꞌnigikaipamoꞌmo falu huꞌninageka afaꞌa uvo, huno ha paiꞌniye.

49 Ha nepaigenoꞌaeꞌmo mago yagaino neꞌapateya vekamo notegatiꞌmo mago vekamoeno avaꞌyi hutenoꞌaeꞌmo, aꞌmafaꞌnekamo ago faliꞌnigi tisa vekamo mago aliꞌyaꞌmo alikaoꞌamiyo, huno ha paiꞌnigeno 50 Yesuꞌa afitenoꞌaeꞌmo, koli osuka nagaefekeꞌmo kagesaafika fatago hugenoꞌao aꞌmafaꞌnekamo afaꞌa alagepa huno maino, huno ha paiꞌniye.

51 Yesuꞌa uno ani vekamo noꞌaleꞌmo avaꞌyi huteno muki vayaꞌaifeꞌmo, kumategamaiyo, huno hapa paiteno Pitaꞌagi Yoniꞌagi Yemisiꞌagi itaꞌafoꞌalaꞌmoganimogi hunonopiꞌmo apavalelino haiꞌniye. 52Muki vayaꞌmogi faiyosago faiꞌa aviꞌya huge huge huꞌamaiꞌnagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa, aviꞌya osiyo. Ani aꞌmafaꞌnemo alagi ofaliꞌnifa afaꞌa au kalenomaiꞌniye, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 53 ago faliꞌniye, huꞌa ageꞌnayaꞌmofeꞌmo kigi huꞌaateꞌnae. 54Agaemo kumatega maiꞌniyo, huno hapa paiteno haino ayateꞌmo atafauꞌneno,aꞌmafaꞌneyo, he tiyo, huno ha paiꞌnigeno 55 aunemeꞌamo halate aino atagi neno enoagufafi faleꞌnigeno malage huno he tiꞌniye. Yesuꞌa, neꞌyaꞌmo alita amiyo, huno hapapaiꞌniye. 56 Itaꞌafoꞌalaꞌmoganimo hanau aiꞌnaꞌagenoꞌaeꞌmo, mago vekaeꞌmo utana haopaiꞌao, huno hana paiꞌniye.

9Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, umenitata hutapa Goti geꞌamo aeta hakalo hiyo, huno

hapa paiꞌniya gemae(Mt 10:5-15; Mk 6:7-13)

1 Yesuꞌmo tuolofuꞌa vayaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌa maiꞌ-nagenoꞌaeꞌmo hosu apaune vayaꞌaina aliꞌa hapafaiꞌa apatalege kaita nehapausiyavayaꞌmo aliꞌa alagepa huꞌa apatege hisayafeꞌmo himamuꞌamo alino apamitenoꞌaeꞌmo,2Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavafeꞌmo ava gemo aeta hakalo hutapa hapa paitetapa kaitahapauꞌniya vayaꞌaina alita alagepa hutapa apatemale apatemale hutapa umenitata hiyo.3Mago yatapimo oꞌalitapa afaꞌa viyo. Hayopa kayotapigi kutapigi neꞌyatapigi monitapigilole siotitapigi hutapa oꞌalitapa afaꞌa viyo. 4Utapa haisaya nopiꞌmo ataletapa oꞌutapa aninopiꞌmo maiyo. 5 Inagi aliꞌa falu fala huꞌa olapatesaya taonifiꞌmo apakaefeꞌmo faigokogemo hisiyafeꞌmo alagena kavaꞌmo hutapa lapaiyalegatiꞌmo mumusopamo alitapa kalopaetaletapa viyo, huno hapa paiteno alino apateꞌnigeꞌa uꞌnae. 6 Muki haopalegaumenitata huꞌa taoniꞌafi taoniꞌafiꞌmo alagepa faigoko gemo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paigekaita hapauꞌniya vayaꞌmo aliꞌa alagepa huꞌa apatege huꞌa umenitata huꞌnae.

Page 205: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 9:7 202 Luki 9:23Helotiꞌa Yesufeꞌmo ava gemo afiꞌniya gemae(Mt 14:1-2; Mk 6:14-16)

7 Helotiꞌa yagaino neꞌapateya vekamoꞌmo Yesuꞌa muki huꞌniya kavafeꞌmo ava gemoafitenoꞌaeꞌmo lusi kava huno agesa afiꞌniye. Mago vayaꞌamogimo, Yoniꞌa faliꞌniyatetiꞌmohalate he tiꞌniye, huꞌa huꞌnageꞌapaeꞌmo mago vayaꞌamogimo, Ilaiyaꞌa afole aiꞌniye, huꞌahuꞌnageꞌapaeꞌmo 8 mago vayaꞌamogimo, akeyaꞌvilaga vekamo Gotitegati gemo alininoeno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamo faliꞌniyatetiꞌmo halate he tiꞌniye, huꞌahuꞌnae. 9Helotiꞌa, Yoniꞌa lugoꞌamo ago heꞌna hatagauꞌna ataleꞌnovaꞌmonanafa ava gemoneꞌafuva vekamo ina lafeꞌmo ava gemo nehafi, huno huteno Yesuꞌmo agesiyafekeꞌmomaiꞌniye.

Yesuꞌa faefu tauseniꞌa vayaꞌaina neꞌyaꞌmo alino apamiꞌniya gemae(Mt 14:13-21; Mk 6:30-44)

10 Apa vayaꞌmo halate Yesutegamo aiꞌa atagi neꞌeꞌa muki huꞌnaya kavafeꞌmo avagemo huꞌa ha paiꞌnageno afitenoꞌaeꞌmo apavalelino uno Metasaita taoni haopalegamoapakaiꞌapigeꞌmo uꞌa maiꞌnae. 11 Asole vayaꞌmogimo afiteꞌapaeꞌmo Yesuꞌa akame huꞌaeꞌa avaꞌyi huꞌnagenoꞌaeꞌmo alino falu fala huno apateteno Gotiꞌa yagaino neꞌapateyakavafeꞌmo ava gemo huno hapa paige kaita hapauꞌniya vayaꞌaina alino alagepa hunoapatege hunomaiꞌniye. 12Yegemo lamino falegefe huꞌnigeꞌapaeꞌmo tuolofuꞌa vayaꞌmogiYesutegamo eꞌa, kaꞌme kotegamo eta maiꞌnonaꞌmofeꞌmo muki vayaꞌmo alika apategeꞌauꞌa ani haopalega haneꞌniya taonifatiꞌe kotegatiꞌeꞌmo neꞌyaꞌapimo miya faiꞌa neteꞌahavaeyo, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 13 lapakaemo neꞌyaꞌmo alitapa apamiyo, huno hapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmo, faefuꞌa peleti mayaꞌe lole noyamelaꞌeꞌmo haneꞌnigi neꞌyaꞌmo nesayayaꞌmo uta miya failita esupiye, huꞌa afi geꞌnae. 14Faefu tauseniꞌa agufa vayaꞌmomaiꞌnae.Agaemo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, fifiti fifitiꞌa vayaꞌmo alita anupa hutapa apateteapatete hutetapa alita anupa hutapa, kahauleꞌmo maiyo, hutapa hapa paiyo, huno hapapaiꞌnigeꞌa 15 ani gemo huꞌa hapa paiꞌnageꞌapaeꞌmo kahauleꞌmo maiꞌnae. 16 Agaemofaefuꞌa peleti mayaꞌe lole noyamelaꞌeꞌmo aliꞌneno kokuꞌnategamo alino maku hunoageꞌneno Gotifeꞌmo hao ke heteno alino lo aeno akaya heteno geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmoapamiꞌnigeꞌapaeꞌmo alini uꞌeꞌa huꞌa apamiꞌnageꞌapaeꞌmo 17 neꞌa apamu huꞌnae. Neꞌaapamu huteꞌa atalaya atupaꞌamo aliꞌa tuolofuꞌa honafa yuvapafiꞌmo maleꞌa havaiteꞌnae.

Pitaꞌa Yesufeꞌmo Kalaisi vekamo maiꞌnane, huno ha paiꞌniya gemae(Mt 16:13-19; Mk 8:27-29)

18 Mago afinaꞌmo Yesuꞌa agaiꞌageꞌmo nunumuꞌmo nehigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiyavayaꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌnae. Maiꞌneꞌapaeꞌmo Yesuꞌa, vayaꞌmogimo, nagaefeꞌmoina laꞌnae, huꞌa nagiꞌnimo neꞌae, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, 19 mago vayaꞌamogimo,Yoniꞌa aniꞌmo faleno neꞌapateya vekamo maiꞌniye, huꞌa huge mago vayaꞌamogimo,Ilaiyaꞌa maiꞌniye, huꞌa huge mago vayaꞌamogimo, mago akeyaꞌvilaga vekamo Gotitegatigemo alinino eno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamo faliꞌniyatetiꞌmo halate hetiꞌniye, huꞌa huge nehae, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo 20Yesuꞌa, ani gemonehayaꞌmonanafalapakaemo ina laꞌnae, hutapa nagiꞌnimo neꞌae, huno loka huno apafi geꞌnigenoꞌaeꞌmoPitaꞌa, Gotiꞌa lekana paino kateꞌniya vekamo Kalaisi neꞌmogamae, huno ha paiꞌnigeno21 Yesuꞌa lokiya gemo hunoꞌaeꞌmo, magoke vekaeꞌmo mani gemo ha opaiyo, huno hapapaiꞌniye.

Yesuꞌa, faliteꞌna halate he tiguve, huno huꞌniya gemae(Mt 16:20-28; Mk 8:30–9:1)

22 Hutenoꞌaeꞌmo, Vemo Mafaꞌnemoꞌmo lusi kava huno agafu kisiya yaꞌmo aligiye.Vayatama vayanagi mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayanagikeꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayanagi huꞌa apakameꞌya amisageꞌaamagisageno faliteno loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo maiteno halate he tigiye, huno hapapaiteno 23 Yesuꞌa muki vayaꞌaifeꞌmo, mago vekamoꞌa nakame hugefeꞌmo huꞌnisiyanahauꞌniya kavafeꞌmo, haꞌao oꞌnahaiye, huno huteno muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo malipu

Page 206: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 9:24 203 Luki 9:45yosaꞌamo alino kofilino nakame hino. 24 Ina lagimo ma mopafiꞌmo alagepa huꞌa maigemaige huꞌa maisaya kavafeꞌmo hapauꞌnisigeꞌa yagaiꞌa ateꞌa maiꞌnisafigeꞌa alagepa huꞌaneꞌmaisaya kavaꞌapimo alagi hano hugiyaꞌmonanafa ina lagimo nagaetefeꞌmo alagepahuꞌa neꞌmaisaya kavaꞌapimo ataleꞌnisafigeꞌa alagepa huꞌa maisaya kavaꞌapimo aligae.25Mago vekamoꞌa muki ma mopafiꞌmo haneꞌnisiya yaꞌamo alino hano huno aliꞌnisiyanaalino agoꞌya lagauge aunemeꞌamo lageso huge hisiyana akamelegati magoꞌe yaꞌmoafaꞌa aliꞌnifiye. Haꞌao alagi oꞌaliꞌniye. 26 Ina lagimo nagaeꞌe geꞌnileꞌefeꞌmo apavagagenehisifigeno Vemo Mafaꞌnemoꞌa ha le konali yaꞌamo Afoꞌamotegatiꞌmo aliꞌniya ha lekonali yaꞌamo aliteno apaote enisole vayaꞌai ha le konali yaꞌapiꞌe enisole vayaꞌaꞌeꞌmoeminenoꞌaeꞌmo apakaefeꞌmo avagage hugiye. 27 Lama gemo lapa nepauve, Manile hetiꞌa maiꞌnaya vayapatiꞌmo mago vayaꞌmo ofaliꞌa afaꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo Gotiꞌa yagainoapatesiya kavaꞌmo afole aisigeꞌa agegae.

Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi Yesu ha le konali yaꞌamo ageꞌnaya gemae(Mt 17:1-13; Mk 9:2-13)

28 Magoke salemo utegeno Pitaꞌagi Yoniꞌagi Yemisiꞌagi huno apavalelino nunumuhisiyafeꞌmo mago avefiꞌmo haiꞌniye. 29 Nunumu nehigenoꞌaeꞌmo aeto agufa augosamoalino ha maleꞌnigeno kukenaꞌalegatiꞌmo alave alaveꞌageꞌmo huteno yaveyaveꞌagekeꞌmohuꞌniye. 30 Lole vekalaꞌmo akeyaꞌvilaga vekalaꞌmo Moseseꞌe Ilaiyaꞌeꞌmo afole aiteꞌana31 ha le konali yaꞌaꞌeꞌmo maiꞌneꞌanaeꞌmo Yulusalemu taonifiꞌmo uno falisiya kavafeꞌmoYesugiꞌeꞌmo ge huge afige huꞌana maiꞌnaꞌae. 32 Pitaꞌe anakaeꞌeꞌmo apau maiꞌmaihuꞌnigeꞌa apauꞌmo kaleꞌneꞌa apaupatiꞌmo ageꞌa ayakeꞌa agayana Yesu ha le konaliyaꞌamoꞌa aeno ha leꞌnigeꞌa ageꞌnae. Ageteꞌa apakayana Yesuꞌeꞌmo magokepi hetiꞌana maiꞌnaꞌa vekalaꞌeꞌmo maiꞌnageꞌa apakeꞌnae. 33 Lole vekalaꞌmo ataleꞌana neꞌ-vaꞌagenoꞌaeꞌmo Pitaꞌa Yesufeꞌmo, Tisao, kanalenageta manile maigune. Loleꞌe magoꞌeyege noꞌmo kigune. Kagae noꞌmo kite Mosese noꞌmo kite Ilaiya noꞌmo kite hutetamanileꞌmo maigune, huno ha paiꞌniyaꞌmonanafa na agufa gemo nehufi huno agesaoꞌafiꞌniye. 34 Ani gemo nehigenoꞌaeꞌmo mago hiyaꞌmoꞌa yege aulagaleꞌmo kino atikaeꞌnigeꞌapaeꞌmo hiyapiꞌmo maiꞌneꞌapaeꞌmo koli huꞌnae. 35 Ani hiyapatiꞌmo magogemo hunoꞌaeꞌmo, Nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya mafaꞌneꞌnimo maiꞌnigi geꞌamoafiyo, huno nehigeꞌapaeꞌmo 36 agayana Yesuꞌa agaiꞌageꞌmo maiꞌnigeꞌa ageꞌnae. Aniafinatetiꞌmo ageꞌnaya kavafeꞌmo ava gemo huꞌa hapa opaiꞌnae.

Yesuꞌa mago mafaꞌnemo alino alagepa huno ateꞌniya gemae(Mt 17:14-21; Mk 9:14-29)

37 Egamo avefatiꞌmo emine neꞌegeꞌapaeꞌmo muki vayaꞌeꞌmo eꞌa fotu huꞌnae. 38 Anivayapatiꞌmo mago vekamoꞌa, Tisao, kahao ke hovanagi, ago, magoke mafaꞌneꞌnimomaiꞌniye. 39 Hosu aune vekamoꞌa atafauꞌnigeno kagegage huteno atete nehigenoavanumoꞌmo halo halo nehigeno amagino ateno neꞌvigenoꞌaeꞌmo managi lami managalami nehiye. 40 Nagaemo gekamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, ani hosu aune vekamo alitahafaitalegeno vino, huꞌna hapa paiꞌnovana afaꞌa aliꞌa hafaiꞌa atalesaya kavaꞌmo afaꞌaosuꞌnae, huno ha paiꞌnigeno 41 Yesuꞌa, hemeni afinaꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogitapae,lapakesa afitapa fatago nosagenoꞌaeꞌmo hosu lapaipa lapakesa haneꞌniya kavafeꞌmo lusikava huno alaga neꞌnahaegi na magi afinaꞌmo lapakaeꞌeꞌmo magoꞌe huꞌna lokaeꞌnamaime maime neꞌvisugetapaeꞌmo afitapa alagepa hugae. Mafaꞌnekamo avalelika eno,huno ha paiꞌnigeno 42 avalelino neꞌegenoꞌaeꞌmo hosu aune vekamoꞌa alino agoꞌya fainomopafiꞌmo ataleꞌnigeno atete huno maiꞌniye. Yesuꞌa hosu aune vekamo alino hafainoataleteno mafaꞌneꞌamo alino alagepa huno ateteno afoꞌamoꞌmo avaleno amiꞌniye.43 Muki vayaꞌmogi Goti ayamufaꞌaꞌe lokiyaꞌaꞌeꞌmo ageteꞌapaeꞌmo hapau aiꞌnae. Inagiagaemo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, 44mani hemenimo hisuva gemo afitapa alagepahuꞌnetapa alita lapaipafiꞌmomaleyo. Mago vayaꞌmogi VemoMafaꞌnemo avaleli uꞌa hosuvayaꞌai apayapiꞌmo ategae, huno hapa paiꞌniyana ani gemo afiꞌa alagepa osuꞌnae. 45Afiꞌa

Page 207: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 9:46 204 Luki 10:1aeto osisayafeꞌmo huno fala kino huꞌnigeꞌapaeꞌmo loka huꞌa afi gesayafeꞌmo huꞌnayanakoli huteꞌa ge huꞌa afi okeꞌnae.

Lagaepatiꞌmo ina laꞌmo hogote vekamo maiꞌniye, huꞌa huteꞌa ge huge afige huꞌnaya gemae(Mt 18:1-5; Mk 9:33-37)

46 Ina laꞌmo lagaepatiꞌmo aeno laga seꞌniya vekamo maiꞌniye, huꞌa huteꞌa ge vaiꞌnae.47 Yesuꞌa apaipafiꞌmo apakesa neꞌafiya apakesa apaketenoꞌaeꞌmo mago aise mafaꞌnemoavalelino eno haupiꞌmo ateno maiꞌniye. 48Apakaefeꞌmo, ina lagimo nagaetefeꞌmo manimagufa aise mafaꞌnemo aliꞌa falu fala huꞌa neꞌatesafi ani kava huꞌa aliꞌa falu fala huꞌaneꞌnatae. Ina lagimo aliꞌa falu fala huꞌa neꞌnatafi ani kava huꞌa alino nateꞌnigeꞌnaemiꞌneꞌnova vekaꞌeꞌmo aliꞌa falu fala huꞌa neꞌatae. Lapakaepatiꞌmo mago henagamaiꞌnisiya vekamoꞌa hogote vekamo maigiye, huno hapa paiꞌniye. 49Yoniꞌa, ageꞌnonanamago vekamoꞌa kagikaletiꞌmo hosu apaune vayaꞌmo alino hapafaino apataleꞌnigetaageꞌnone. Agaemo ani kavaꞌmo nehiyana lakame huno umenitata nosiyaꞌmofeꞌmo anikavaꞌmo osuka afaꞌa ataleka maiyo, huta ha paiꞌnone, huno ha paiꞌnigeno 50 Yesuꞌa,hutapa atafautapa oꞌateyo. Mago vekamo kametimo oꞌmaiꞌnisiyana lao vekamomaiꞌniye, huno ha paiꞌniye.

Samaliya kotega vayaꞌmogi Yesuꞌmo aliꞌa falu fala huꞌa oꞌateꞌnaya gemae51 Gotiꞌa Yesuꞌmo kokuꞌnapi avalelino uno haisiya afinaꞌmo ago eno hogo

huꞌnigenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa lokiya vaino agesa afinoꞌaeꞌmo, Yulusalemu taonifiꞌmo haiguve,huno agesa afitenoꞌaeꞌmo 52 mago apa vayaꞌmo alino apateꞌnigeꞌapaeꞌmo Samaliyavayaꞌai taonifiꞌmo uꞌa alo huꞌa atesayafeꞌmo uꞌa hogoteꞌnae. 53 UꞌnayaꞌmonanafaSamaliya vayaꞌmogi, Yulusalemu kotegamo ugefe nehiyaꞌmofeꞌmo lagaemo alita falufala huta oꞌategaune, huꞌa hapa paiꞌnageꞌapaeꞌmo ataleꞌa halate aiꞌa atagi neꞌa eꞌnae.54 Geꞌamo neꞌafiꞌa vekalaꞌmo Yemisiꞌe Yoniꞌeꞌmo ani gemo afiteꞌanaeꞌmo, Ala kavanene, Ilaiyaꞌa hogoteno huꞌniya agufa kavaꞌmo hutaꞌa kokuꞌnapifeꞌmo ataeꞌmo gehisuꞌageno emineno leno apasaga lisiyafeꞌmo kahauꞌnifiye, huꞌana afi geꞌnaꞌageno55 aino afe leꞌnenoꞌaeꞌmo, na agufa laꞌaunelaꞌameꞌmo maiꞌnifi, hutana oꞌageꞌnaꞌae.Vemo Mafaꞌnemoꞌmo vayaꞌmo apamagisiyafeꞌmo emiꞌnoꞌmeꞌnifa vayaꞌai apakufamoalino katino apatesiyafeꞌmo emineꞌniye, huno ge hanauꞌniye. 56 Ataleꞌa alu taonifiꞌmouꞌnae.

Yesuꞌa akame huꞌa visaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 8:19-22)

57 Kateꞌmo neꞌvagenoꞌaeꞌmo mago vekamoꞌa eno Yesufeꞌmo, muki visana koteg-amo kakame huꞌna umenitata huguve, huno ha paiꞌnigeno 58 Yesuꞌa, yagagafaꞌenamamogiꞌeꞌmo apanoꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa Vemo Mafaꞌnemoꞌa havaesiya noꞌmoohaneꞌniye, huno ha paiꞌniye. 59 Alu vekaeꞌmo, eka nakame huvo, huno hapaiꞌnigenoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, he kanalene huka hugeꞌnao hogoteꞌna afoꞌnimoꞌmouꞌna aliꞌna kiꞌna ateteꞌnae, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 60 afa ato, fali kavategamoneꞌmaiya vayaꞌmogimo falisaya vayaꞌapimo aliꞌa kiꞌa apatesaya kavaꞌmo haneꞌniye.Kagaemo apatalekuka Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavafeꞌmo ava gemo aeka hakalo hukahapa paiyo, huno ha paiꞌniye. 61Alu vekamoꞌa, Ala kava nene, kakame huꞌna umenitatahisuvafeꞌmo hogoteꞌna uꞌna noꞌnifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo nayaꞌmo apamiꞌna aliꞌnafalu fala huꞌna apateteꞌna apataleꞌna visuvafeꞌmo he kanalene huka hugeꞌnao, hunoha paiꞌnigeno 62 Yesuꞌa, mago vekamoꞌa pulumakamoꞌmo aiꞌyumo aisiyafeꞌmo aenikayoteꞌmo atafauꞌnenoꞌaeꞌmo aino afe leno akamelegamo neꞌagesiya vekamoꞌmo Gotiꞌayagaino neꞌapateya kegiyafiꞌmo afaꞌa ohaigiye, huno ha paiꞌniye.

10Yesuꞌa sevetiꞌa vayaꞌmo alino apateꞌnigeꞌa uꞌnaya gemae

1 Ala kava neꞌmoꞌa sevetiꞌa vayaꞌmo lekana paino apateteno lole vekalaꞌmo alinolokaeno anatete anatete hutenoꞌaeꞌmo, muki visuva taoniꞌafiꞌe kotegaꞌeꞌmo utapa

Page 208: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 10:2 205 Luki 10:20hogonetegeꞌna vino. 2Hoyafatiꞌmo neꞌyaꞌmo ago afu leꞌniyana alisaya vayaꞌmo aiseꞌamomaiꞌnayaꞌmofeꞌmo hoya aepa vekaeꞌmo, hoyakafatiꞌmo neꞌyaꞌmo alisaya vayaꞌmo alikaapategeꞌa viyo, hutapa nunumuꞌmo hiyo. 3 Viyo, huꞌna huteꞌna aliꞌna lapatesug-etapa visayategamo aikeli sipisipigana hutapa afela kalamo maiꞌnayategamo ugae.4 Lapakaemo hanipausitapigi kutapigi sutapigi hutapa oꞌalitapa afaꞌa viyo. Kateg-amo neꞌutapaeꞌmo ge apamamaesayafeꞌmo oꞌmaitapa viyo. 5 Utapa haisaya nopiꞌmomaiꞌnisaya vayaꞌaifeꞌmo, lapaipamoꞌmo falu hino, hutapa hapa paiyo. 6Aipamoꞌmo falunehisiya vekamo maiꞌnisiyana afaꞌa aipamoꞌmo falu huꞌnisigeno maigiye. Aipamoꞌmofalu nosisiya vekamo maiꞌnisiyana getapimoꞌa ha oꞌmaesigeno afa yatega asagaunoaigiye. 7 Alu nopi alu nopiꞌmo uteta osutapa haisaya nopikeꞌmo maiyo. Aliꞌyaꞌmoneꞌaliya vayaꞌmogi miyaꞌapimo alagi alisaya vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmofeꞌmo lapamisayaneꞌyaꞌe aniꞌeꞌmo alitapa neyo. 8Visaya taonifiꞌmomaiꞌnisaya vayaꞌmogimo aliꞌa falu falahuꞌa lapatesagetapaeꞌmomaiꞌnetapa neꞌyaꞌmo lapamisaya yaꞌmo afaꞌa alita neyo. 9Kaitahapauꞌnisiya vayaꞌmo alitapa hapagetapa apatetetapaeꞌmo, Gotiꞌa yagaino neꞌapateyakavaꞌmo lapaopaleꞌmo ago eꞌniye, hutapa hapa paiyo. 10 Visaya taonifiꞌmo maiꞌnisayavayaꞌmogimo aliꞌa falu fala huꞌa olapatesagetapaeꞌmo taoniꞌapifi kateꞌmo utapa he titapamaiꞌnetapaeꞌmo, 11 lapakaetegamo faigoko gemo hanesiyafeꞌmo apakae taonifiꞌmolapaiyalegatiꞌmo mumusopamo alitapa kalo paetaletapa ugae. Afiyo, Gotiꞌa yagainoneꞌapateya kavaꞌmo lapaopaleꞌmo ago afole aiꞌniyaꞌmonanafa oꞌageꞌnae, hutapa hapapaiyo. 12Lapa nepauve, Gotiꞌa agoti huno apatesiya afinaꞌmo Sotomi taonifiꞌmomaiꞌnayavayaꞌmogimo mago hosu yaꞌmo aligayaꞌmonanafa mani taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimagoꞌe huꞌa hosu yaꞌmo aligae.

Mago taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogi apakesa afiꞌa fatago osuꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo huꞌniyagemae

(Mt 11:20-24)13 Kolasini taonifi maiꞌnaya vayanagi Metasaita taonifi maiꞌnaya vayanagi vaehae.

Mago vekamoꞌa uno Taiya taonifiꞌe Saitoni taonifiꞌeꞌmo noꞌagaya agufa aune kavaꞌmolapakaetegamo huꞌnova agufa aune kavaꞌmo huꞌniesinana apakaemo akeyaꞌvilaga agoapaipamo aliꞌa afe leteꞌapaeꞌmo kogu aꞌnemogi aliꞌa neꞌvaiya agufa kukenamo aliꞌavaiteꞌa hapamo faletaleꞌa maiꞌnaesine. 14 Maiꞌnaesinaꞌmofeꞌmo agoti huno apatesiyaafinaꞌmo Taiya taonifi maiꞌnaya vayaꞌe Saitoni taonifi maiꞌnaya vayaꞌeꞌmo aise kayoꞌmoaligayaꞌmonanafa lapakaemo alopa kayoꞌmo aligae. 15 Kapeneyamu taonifi vayaꞌmog-itapae, lapavaleno alino anale lapateꞌniyanageno alino afepi lapateteno ata kopiꞌmoalino lapategaiye. 16Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, getapimo neꞌafiya kava huꞌa geꞌnimoneꞌafiye. Apakameꞌya nelapamiya kava huꞌa apakameꞌyamo neꞌnamiye. Apakameꞌyaneꞌnamiya kava huꞌa alino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnova vekaꞌeꞌmo apakameꞌya neꞌamiye,huno hapa paiteno alino apateꞌnigeꞌa uꞌnae.

Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo atagi neꞌa eꞌnaya gemae17 Sevetiꞌa vayaꞌmo atagi neꞌa Yesutegamo eꞌapaeꞌmo apamogaga aiteꞌapaeꞌmo, Ala

kava nene, kagikaleꞌmo neꞌaetaeꞌmo hosu apaune vayaꞌaifeꞌmo hiyo huta huꞌnona gemoafiꞌnae, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 18 agovana Sataniꞌmo kokuꞌnapatiꞌmo alino alave ne-hiya yakana huno asagauno neꞌaigeꞌna ageꞌnove. 19Afiyo, nagaloꞌyaveꞌe sokopiyoniꞌeꞌmolapaiyaletiꞌmo aetapa latapaisayafeꞌmo himamuꞌnimo aliꞌna lapamiꞌnove. Kame vayat-apimogi himamuꞌapimo aetapa apaka sesayafeꞌmo himamuꞌnimo aliꞌna lapamiꞌnovan-ageꞌa muki vayaꞌmogi afaꞌa olahapaegae. 20 Himamuꞌnimo ago aliꞌnayaꞌmofeꞌmo hosuapaune vayaꞌmogi getapimo afiꞌnaya kavafekeꞌmo lapamogaga oꞌaitapa Gotiꞌa kokuꞌnapihaneꞌniya mukufiꞌmo lapakitapimo ago avoꞌmo kae maleꞌniya kavafekeꞌmo lapamogagaaiyo, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa Gotifeꞌmo amogaga aiꞌniya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 11:25-27; 13:16-17)

Page 209: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 10:21 206 Luki 10:3921 Ani afinaꞌmo Yesuꞌa Aote Aunemeꞌaletiꞌmo aipafiꞌmo amogaga neꞌainoꞌaeꞌmo, Afo,

kokuꞌnateꞌe ma mopaleꞌeꞌmo yagaika neꞌanatana vekamae. Kagaemo afiteꞌa ageꞌnayavayaꞌmogimo oꞌafisayafeꞌmo mani kavaꞌmo alika fala ki maleꞌnanaꞌmonanafa mafaꞌne-gana huꞌa neꞌmaiya vayaꞌmo alika apave liꞌnana kavatefeꞌmo kahao ke nehove. He, Afo,kahauꞌnigekaeꞌmo, afole aiyo, huka huꞌnane, huno nunumu huꞌniye. 22 Hutenoꞌaeꞌmo,Afoꞌnimoꞌmo muki yateꞌe vayaꞌaiteꞌeꞌmo yagaisuvafeꞌmo alino nateꞌniye. Muki vayaꞌ-mogimo mafaꞌneꞌamo oꞌageꞌnafa afoꞌamokeꞌmo ageꞌniye. Ani kava huꞌa vayaꞌmogimomuki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo oꞌageꞌnafa mafaꞌneꞌamokeꞌmo ageꞌniye. Ani kava hunomafaꞌneꞌamoꞌa lekanapaino apateꞌnisiya vayaꞌmo alino apave lisigeꞌapaeꞌmomuki yaꞌmoAfoꞌamoꞌmo agegae, huno hapa paiꞌniye. 23 Apakaiꞌapigeꞌmo maiꞌneꞌapaeꞌmo Yesuꞌaaino afe leno geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, lapakaemo ageꞌnaya agufa kavaꞌmo huꞌaageꞌnisaya vayaꞌmogi Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogagaaigae. 24 Lapa paiꞌnaeꞌmo, hogoteꞌa muki vayaꞌmo Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌahakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌe muki vayaꞌmo alaꞌapimo maiꞌneꞌa yagaiꞌa neꞌapatayavayaꞌmogiꞌeꞌmo lapakaemo neꞌagaya agufa kavaꞌmo agesayafeꞌmo huꞌnayana oꞌageꞌnae.Lapakaemo neꞌafiya agufa gemo afisayafeꞌmo huꞌnayana oꞌafiꞌnae, huno hapa paiꞌniye.

Samaliya vekamoꞌa kameꞌamo ha maeꞌniya gemae25 Mago keꞌaepa gemo neꞌafiya vekamoꞌa Yesuꞌmo amalageka hisiyafeꞌmo he tino,

Tisao, alagepa huꞌna maige maige huꞌna maisuvafeꞌmo na agufa kavaꞌmo hisuve, hunoafi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 26ago avoꞌmo kaemaleꞌniya keꞌaepa gemoꞌa na agufa gemo huꞌniye.Lekana paiꞌnana gemoꞌmo na yane huꞌniye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo,27 Ala kava neꞌmo Gotikamofekeꞌmo muki kaipafatinagi muki kaunekamepatinagi muki

himamukafatinagi muki kagesa neꞌafina yapatinagi huka kahau kayamopafiꞌmokahaino. Kagaikaeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌniya kava huka ka-haopaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo kahaino,

huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 28 he, lama gemo nehane. Ani kavaꞌmo huka maimemaime uvo alagepa huka maige maige huka maisana yaꞌmo aligananagi, huno hapaiꞌnigeno 29agaemo avagage osisigeno agiꞌamo alagepa hunohanesiyafeꞌmoYesufeꞌmo,nahaopaleꞌmo maiꞌniya vekamo ina laꞌae, huno afi geꞌniye.

30Yesuꞌa, mago vekamo Yulusalemu taonifatiꞌmo eno Yeliko taonifiꞌmo lamisiyafeꞌmoeꞌniye. Kategamo neꞌvigeꞌapaeꞌmo kumaya alisayafeꞌmo neꞌapamagiya vayaꞌmogi eꞌaatafauꞌa kukenaꞌamo asagiꞌa aliteꞌa amagiꞌa ateꞌa uꞌnageno faligefeꞌmo huꞌniye. 31 Aniafinaꞌmo mago vekamo mono huno neꞌapateya vekamo ani kateꞌmo uno ageteno kaagiꞌnalegatiꞌmo aino kalaeno uꞌniye. 32 Ani kava huno mago Livai nofi vekamo monoaliꞌyateꞌmo maiꞌniya vekamo eno ageteno ka agiꞌnalegatiꞌmo aino kalaeno uꞌniye.33 Agegeꞌana ataleꞌana uꞌnaꞌaꞌmonanafa mago Samaliya vekamoꞌmo eno agetenoꞌaeꞌmohau huno ateteno 34 uno amagiꞌnaya amuteꞌmo uveliꞌe nofi alagafati anitetiꞌeꞌmo alinolakino faleno ateteno hayaeno ateteno noki afuꞌamo agotofuleꞌmo asagauno fainoateteno avalelineno nata vayaꞌmo eꞌa nehavaya nopiꞌmo ateꞌneno yagaino ateꞌniye.35 Egaꞌamo monimo alino ani eꞌa nehavaya noteꞌmo neꞌyagaiya vekamo amitenoꞌaeꞌmo,alagepa huka yagaika ato. Henagaꞌamo, magoꞌe monimo aliguve, huka hisanaꞌmoꞌmoesuva afinaꞌmo kamiguve, huno ha paiꞌniye, huno Yesuꞌa ani vekaeꞌmo, 36 loleꞌe magoꞌevayapatiꞌmo kumaya vayaꞌmogi amagiꞌnaya vekamo haopaleꞌmomaiꞌniya vekamo haiyavekae, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 37hau huno ateꞌniya vekae, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo,uka ani agufa kavaꞌmo huvo, huno ha paiꞌniye.

Yesuꞌa Mataꞌe Maliyaꞌeꞌmo noꞌanifiꞌmo haino maiꞌniya gemae38 Henagaꞌamo Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo Yulusalemu taonifiꞌmo uge-

feꞌmo neꞌuꞌapaeꞌmo mago taonifiꞌmo uꞌa avaꞌyi nehagenoꞌaeꞌmo mago aꞌmo agiꞌamoMataꞌa alino falu fala huno ateteno noꞌafiꞌmo avalelino haiꞌniye. 39 Yesuꞌa hainomaiꞌnigenoꞌaeꞌmo Mata aganaꞌamoꞌmo Maliyaꞌa Yesu aiyafiꞌmo maiꞌneno huꞌniya gemo

Page 210: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 10:40 207 Luki 11:17afiꞌniye. 40 Afiꞌniyaꞌmonanafa Mataꞌa lusi neꞌyaꞌmo yagita hisiyafeꞌmo agesa afiꞌ-nenoꞌaeꞌmo hauꞌe hauꞌe huteno eno Yesufeꞌmo, Ala kava nene, naganaꞌnimoꞌmonataleꞌnigeꞌna nagaiꞌnigeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaluva kavafeꞌmo kagesa noꞌafipiye. Ukaatokamoꞌmo haꞌmao, huka ha paiyo, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 41Matao, Matao, mukikavafeꞌmo kagesa alaꞌamo neꞌafinageno kaipamoꞌmo atete nehiyaꞌmonanafa alagepahuka maisanafeꞌmo magoke alisana yaꞌmo haneꞌniye. 42Maliyaꞌa ani alagepa yafekeꞌmoagesa afiteno lekana paino aliꞌniyaꞌmofeꞌmo mago vekamoꞌa ayapatiꞌmo alino hafalenooꞌatalegaiye, huno ha paiꞌniye.

11Yesuꞌa nunumu hisaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 6:9-15; 7:7-11)

1 Yesuꞌa nunumu huno hano huteno maiꞌnigenoꞌaeꞌmo mago vekamo geꞌamo neꞌafiyavekamoꞌa, Ala kava nene, Yoniꞌa nunumu hisayafeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaina alinoapaya maleꞌniya kava huka alika laya malo, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 2 nunumuhisayafeꞌmo ina gemo hutapa hiyo.Afotimogae, kokuꞌnapi maiꞌnanageno kagikamoꞌmo alagepa huno kaote haneꞌniyanagi

aliꞌa asaga hiyo. Vayaꞌaiteꞌmo yagaika apatesana kavaꞌmo ma mopafiꞌmo afoleaino. Muki kokuꞌnapi neꞌmaiya vayaꞌmogimo gekamo akame nehaya kava huꞌamamopafiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmogimo gekamo akamehiyo. 3Muki felugaꞌae felu-gaꞌaeꞌmo nesuna neꞌyaꞌmo hemenimo alika lamiyo. 4Lagaetegamo hosu kavaꞌmonehaya vayaꞌaifeꞌmo, afaꞌa ateyo, huta nehuna agufa gemo huka kagaetegamohosu kavaꞌmo nehisunagekaeꞌmo lagaefeꞌmo, afa ateyo, huka huvo. Lamalagekahisiyategamo lavalelikuka olateka hosu vekamo ayapatiꞌmo alika hafaleka latalo,

hutapa nunumuꞌmo hiyo.5-6 Yesuꞌa apakaefeꞌmo, lapakaepatiꞌmo mago vekamogamo haniꞌilaga folaguꞌmo

uka kao vekaeꞌmo, Veꞌnimo, nao vekamo eno noꞌnifiꞌmo maiꞌniyana neꞌyaꞌmo nesiyayaꞌmo alagi ohaneꞌnigi loleꞌe magoꞌe peleti mayamo alika anona huka nato, huka hapaisanagenoꞌaeꞌmo 7 noꞌafatiꞌmo, ago kita ki maleta mafaꞌne anagaꞌniꞌe nagaiꞌniꞌeꞌmoago havaeꞌnonaꞌmofeꞌmo he tiꞌna neꞌyaꞌmo aliꞌna okamiguvanagi afaꞌa ateka uvo, hunokaha paisiyanana agufa kavaꞌmohugane. 8Lapanepauve, kao vekamomaiꞌniyaꞌmofeꞌmoaliꞌna okamiguve, huno nehisigekaeꞌmo magoꞌe magoꞌe huka ge hukaeꞌmo, afaꞌa alikanamiyo, huka ge nehisanagenoꞌaeꞌmo neꞌyaꞌmo alino kamigiye, huno hapa paiꞌniye.9 Inagi nagaemo, afaꞌa afi nekegenoꞌao alino lapamigiyanagi. Kahauya hutaleyo agetapaavatetapa aligayanagi. Kitaleꞌmo hakalu hakalu nehigenoꞌao kitamo yakino lapate-gaiyanagi. 10 Ge huꞌa afi nekaya vayaꞌmogimo neꞌaliye. Kahauya nehaya vayaꞌmogiageꞌa neꞌaliye. Kitaleꞌmo hakalu hakalu nehaya vayaꞌmo kitamo yakino neꞌapate.11Mafaꞌnetapimogi, noyamemo alika namiyo, huꞌa lapa paisagetapaeꞌmo nagaloꞌyavemoalitapa apamigafiye. 12 Inagi mafaꞌnetapimogi, kokole amuꞌmo alika namiyo, huꞌalapa paisagetapaeꞌmo sokopiyonimo alitapa apamigafiye. 13 Lapakaemo hosu vayaꞌmomaiꞌnayaꞌmonanafa alagepa yaꞌmo alitapamafaꞌnetapimoneꞌapamiya kavahunomagoꞌehuno kokuꞌnapi afotapimofeꞌmo kaote Kaunekameꞌmo alika namiyo, huꞌa afi gesayavayaꞌaina afaꞌa alino apamigiye, huno hapa paiꞌniye.

Yesufeꞌmo, Satani himamuꞌaletiꞌmo ani agufa aliꞌyaꞌmo neꞌaliye, huꞌa huteꞌa huꞌa faipa huꞌaateꞌnaya gemae

(Mt 12:22-30; Mk 3:20-27)14 Yesuꞌa gemo aino halo aino nosiya vekamo aipafatiꞌmo mago hosu aune vekamo

alino hafaitalegenouꞌnigeno ani vekamoꞌa agemo aiꞌnigeꞌa afiteꞌapaeꞌmohapau aiꞌnayaꞌ-monanafa 15 mago vayaꞌmogimo, Mielisimuli himamuꞌaletiꞌmo hosu apaune vayaꞌainaalino hapa faino neꞌapatale, huꞌa huꞌnageꞌapaeꞌmo 16mago vayaꞌmogi, kokuꞌnapi aunekavaꞌmo huka alika lave liyo, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo 17 apaipafiꞌmo apakesa afiꞌnaya

Page 211: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 11:18 208 Luki 11:32kavaꞌapimo agetenoꞌaeꞌmo, magoke gamani vayaꞌmogi yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimoapakaiꞌapimo aliꞌa fako huꞌa apateteꞌa kame hisayana ani gamanimo ago asagaunoaigiye. Magoke afamo anagapatiꞌmo apakaiꞌapimo aliꞌa fako huꞌa apateꞌnisayana atagufaeꞌa uꞌeꞌa huꞌa maisageno apaki ohanegaiye. 18 Lapakaemo nagaefeꞌmo, Mielisimulihimamuꞌaletiꞌmo hosu apaune vayaꞌaina alino hapafaino neꞌapatale, hutapa nehayaꞌ-monanafa Sataniꞌa agaiꞌa vayaꞌmo hosu apaune vayaꞌaitegamo kame huno apatesiyanahaiya kava huꞌa Satani nofi vayaꞌmo lokiya vaiꞌa maigae. 19 Nagaemo Mielisimulihimamuꞌaletiꞌmo hosu apaune vayaꞌmo aliꞌna hapafaiꞌna neꞌapatalesuvana haiya kavahuꞌa getapimo neꞌafiya vayaꞌmogi aliꞌa hapafaiꞌa neꞌapatalae. Getapimo neꞌafiya vayaꞌ-mogimo lapakaefeꞌmo, hosu gemo huꞌnae, huꞌa lapa paigae. 20 Nagaemo Gotiꞌa atiyagaina ayatetiꞌmo hosu apaune vayaꞌmo aliꞌna hapafaiꞌna neꞌapatalesuvana Gotiꞌayagaino neꞌapateya kavaꞌmo ago eno lapaopaleꞌmo afole aiꞌniye. 21 Mago ayamufavekamoꞌa atiꞌe naipeꞌaꞌeꞌmo aliteno noꞌaleꞌmo yagaino maiꞌnisiyana kagemi yaꞌamoafaꞌa hanegaiyaꞌmonanafa 22 mago no aepa vekamo ayamufamo ago aeno aga seꞌniyavekamoꞌmo eno no aepa vekamo amagino aeno aga seteno muki yaꞌamoꞌa naha mae-gaiye, huno agesa afiꞌniya yaꞌamo alige muki kagemi yaꞌamo alige hulinuno ao vayaꞌainaalino fako huno apamigiye. 23 Nao vayaꞌmo oꞌmaiꞌnisayana kame vayaꞌnimo maiꞌnae.Nagae sipisipimo aliꞌa anupa huꞌa noꞌapataya vayaꞌmogimo aliꞌa atagu faeꞌa neꞌapatalae.

Hosu aune vekamo halate aino atagi neno eꞌniya gemae(Mt 12:43-45)

24 Hosu aune vekamo mago vekamo aipafatiꞌmo alino hafaitalegeno ataleno uꞌniyahosu aune vekamoꞌa aniꞌmo ohaneꞌniya koteꞌmo uteno maino falu hisiya yafeꞌmokahauyahulinounenohugetenooꞌageno ataleꞌnahalate aiꞌna atagi neꞌna uꞌnanoꞌnifiꞌmofaleꞌna haiꞌna maiguve, huno huꞌniye. 25 Huteno eno ageyana ani nopiꞌmo vagi vagihuno alino kanale hu maleꞌnigeno afaꞌa haneꞌnigeno age maleteno 26 aino ataginenouno seveniꞌa hosu apaune vayaꞌmogi magoꞌe huꞌa aeꞌa aga seꞌa hosu kavaꞌmo nehayahosu apaune vayaꞌmo apavalelino eꞌnigeꞌapaeꞌmo ani nopiꞌmo haiꞌa maiꞌnae. Hosu aunevekamo aipafiꞌmo maiꞌniya vekamoꞌa hogoteno hosu kavaꞌmo huno maiꞌniyaꞌmonanafahenagaꞌamo magoꞌe huno lusi hosu kavaꞌmo huno maiꞌniye, huno hapa paiꞌniye.27Mago a kanomo asole vayaꞌai folagapiꞌmo maiꞌniya a kanomoꞌmo alopa gefatiꞌmo gehunoꞌaeꞌmo, alino kateteno nuꞌmo kamiꞌniya afeꞌmo Gotiꞌa hao ke heꞌnigeno alagepahuno neꞌmaiye, huno huꞌnigeno 28 Yesuꞌa, lama gemo nehanaꞌmonanafa Goti geꞌamoafiteꞌa akame nehaya vayaꞌaifeꞌmo hapao ke nehegeꞌa alagepa huꞌa neꞌmaiye, huno hapaiꞌniye.

Mago vayaꞌmogi alagena kavaꞌmo alika lave liyo, huꞌa huꞌnaya gemae(Mt 12:38-42; Mk 8:12)

29 Asole vayaꞌmo eꞌa kili paeꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo, hemeni afinaꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmohosu vayane. Apakaemo, alagena kavaꞌmo huka alika lave liyo, huꞌa nehayaꞌmonanafaaliꞌna apave oliguve. Alagena kavaꞌmo huꞌna aliꞌna apave oliguvaꞌmonanafa YonaꞌaGotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoꞌa mago alagenakavakana huno afole aiꞌniya kava huꞌna aliꞌna apave liguve. 30 Yonaꞌa Niniva taonifiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌai apaulagaleꞌmo alagena kavakana huno afole aiꞌniya kava huno VemoMafaꞌnemoꞌa hemeni afinaꞌmo maiꞌnaya vayaꞌai apaulagaleꞌmo alagena kavakana hunoafole aigiye. 31 Gotiꞌa agoti huno apatesiya afinaꞌmo Siꞌma kotegamo maiꞌnayavayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya ala a kanomoꞌmo he tino hemeni afinaꞌmo maiꞌnayavayaꞌaifeꞌmo, hosu vayane, huno hapa paigiye. Ani a kanomoꞌmo Salomoniꞌa alagepahuno afiꞌniya vekamo geꞌamo afisiyafeꞌmo afagitegatiꞌmo eꞌniyaꞌmonanafa Salomoniꞌmoago aeno aga seꞌniya vekamo manileꞌmo maiꞌniyana geꞌamo alagepa huꞌa noꞌafiye.32 Gotiꞌa agoti huno apatesiya afinaꞌmo Niniva taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogi he tiꞌahemeni afinaꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, hosu vayane, huꞌa hapa paigae. Yonaꞌa Gotigemo aeno hakalo huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo apaipamo aliꞌa afe leꞌnayaꞌmonanafa

Page 212: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 11:33 209 Luki 11:50Yonaꞌmo ago aeno aga seꞌniya vekamomanileꞌmomaiꞌniya vekamo geꞌamo alagepa huꞌanoꞌafiye.

Apaipafi lamueꞌmo huꞌniya gemae(Mt 5:15; 6:22-23)

33 Vayaꞌmogi lamufiꞌmo kani aeꞌa kaeteꞌapaeꞌmo hipakapiꞌmo oꞌmalege samofiꞌmomaleteꞌa avayamo aiꞌa akani malege nosafa nopiꞌmo hai esaya vayaꞌmogimoalagepa huꞌa ageꞌa haleꞌa maisayafeꞌmo afole yateꞌmo hiꞌyalamutekeꞌmo neꞌmalae.34 Lapaulagamoꞌmo aeno ha nelegenoꞌaeꞌmo lapaipafiꞌmo lamugana huno aeno hanele. Lapaulagamo alagepa huno nehanesiyana muki lapaipafiꞌeꞌmo aeno ha nele.Lapaulagamo alagepa huno nohanesiyana muki lapaipafiꞌeꞌmo haniꞌmo nehiye.35 Ehetapiye, huꞌna, Naipafiꞌmo aeno ha nelefi aeno ha nolefi hutapa lapakesaafiyo. 36 Lapaipafiꞌmo aeno ha leꞌnisiyaꞌmoꞌmo magokayaga lapaopaleꞌmo hani yaꞌmoohanesigeno muki lapakufafilagamo aeno ha lesigeno lamumoꞌmo lapakufaleꞌmo aenoha neleya kava huno aeno ha legaiye, huno hapa paiꞌniye.

Mono vayaꞌai hosu kavaꞌapieꞌmo huꞌniya gemae(Mt 23:1-36; Mk 12:38-40)

37 Ani gemo huno hano hutegenoꞌaeꞌmo mago Falasi vekamoꞌa, eka noꞌnifiꞌmoneꞌyaꞌmo no, huno ha paiꞌnigeno eno noꞌafiꞌmo haino hiꞌyalamuteꞌmo faimaiꞌniye. 38 Yesuꞌa neꞌyaꞌmo nesiyafeꞌmo mono kavaꞌmo akame huno ayaꞌmosese osuꞌnigenoꞌaeꞌmo Falasi vekamoꞌa agetenoꞌaeꞌmo hau aiꞌniye. 39 Ala kavaneꞌmoꞌa, Falasi vayaꞌmogitapamo kapu agotofuꞌalegaꞌe yuvapa agotofuꞌalegaꞌeꞌmosese nehayaꞌmonanafa lapaipafiꞌmo lapaꞌye nehiya kavaꞌe hosu kavatapiꞌeꞌmo havaiteꞌniye. 40 Negi vayane, Gotiꞌa amega apakufamo alo huꞌniya vekamoꞌa apakuꞌafiꞌeꞌmoalo osuꞌnifiye. 41 Lapakaemo agotofulega sese nehayaꞌmonanafa aguꞌafilaga haneꞌniyayaꞌe yaꞌeꞌmo alitapa kagemi yaꞌapimo ohaneꞌniya vayaꞌaina apamigeno lapakaetefeꞌmomuki yaꞌmo alagepa huno haneno. 42Falasi vayaꞌmogitapae, vaehae, lapakaetegamo aiyeaiye avovo kavaꞌmo afole aigiyanagi. Lapakaemo kifenagi atunagi hefigi hutapa alita fakohutapa ofalinimo neꞌamiyana fatago kavaꞌmo osutapa Gotifeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmonolapaiye. Gotiꞌa ofalinimo neꞌamiya kavaꞌmo kanale kavaꞌmo haneꞌniyanagi magoꞌekavaꞌmo hutapa fatago kavaꞌmo hutetapa Gotifeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapaino.43 Falasi vayaꞌmogitapae, ehetapiye, lapakaetegamo aiye aiye avovo kavaꞌmo afoleaigiyanagi. Mono nopiꞌmo hogote vayaꞌmogi neꞌmaiya siateꞌmo maisayafekeꞌmolapauꞌniye. Maketi kumateꞌmo ge lapamamaeꞌa aliꞌa falu fala huꞌa lapatesayafekeꞌmolapauꞌniye. 44 Keꞌaepa gemo avoꞌmo kaetapa alita apaya neꞌmalaya vayanagi Falasivayanagi hutapa aeta ati nekaya vayanagi vaehae, lapakaetegamo aiye aiye avovokavaꞌmo afole aigiyanagi. Lapakaemo faliꞌnageꞌa kiꞌa apateꞌnaya vayaꞌai keliganahutapa maiꞌnae. Vayaꞌmo keli avayaleꞌmo uꞌeꞌa nehuꞌapaeꞌmo, kefaꞌamo haneꞌniye,huꞌa noꞌagae, huno hapa paiꞌniye. 45 Mago keꞌaepa gemo afiꞌniya vekamoꞌa, Tisao,lagaeꞌefeꞌmo hosu vayaꞌmo maiꞌnae, huka nehane, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 46 vaehae,huꞌna, keꞌaepa gemo afiꞌnaya vayaꞌaitegaꞌeꞌmo aiye aiye avovo kavaꞌmo afole aigiye.Lapakaemo vayaꞌaina kana huꞌniya aliꞌyaꞌmo alitapa neꞌapamiyaꞌmonanafa magokeati yagaina lapayatetiꞌmo aliꞌyaꞌmo noꞌaliye. 47 Vaehae, huꞌna, Lapakaetegamo aiyeaiye avovo kavaꞌmo afole aigiye. Lapakinago vayaꞌmo Gotitegati gemo aliniꞌeꞌa aeꞌahakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌaina hapaeꞌnagetapaeꞌmo kanoluꞌapileꞌmo konali alitapaapateꞌnae. 48 Hapaeꞌnagetapa kanoluꞌapileꞌmo konali alitapa neꞌapatayaꞌmonanafalapakaeꞌe lapakinago vayaꞌeꞌmomagoke agufa lapakesa neꞌafiye. 49Ani kavafeꞌmo Gotiꞌaalagepa huno agesa afiteno ageꞌniya vekamoꞌa, nagaemo geꞌnimo aliniꞌa uꞌa aeꞌa hakalohuꞌa hapa nepaiya vayaꞌe apa vayaꞌeꞌmo aliꞌna apatesugeꞌa uꞌa maiꞌnisageꞌapaeꞌmokamiti apamagige apaini huꞌa apatege hugae, huno huꞌniye. 50Ma mopamo alo huꞌniyaafinatetiꞌmo ma mopafi vayaꞌmogimo Gotitegati gemo aliniꞌa eꞌa aeꞌa hakalo huꞌahapa nepaiya vayaꞌmo kamiti hapaege hapaege huꞌa maiꞌnae. Gotiꞌa hemeni afinaꞌmo

Page 213: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 11:51 210 Luki 12:12maiꞌnaya vayaꞌmo ani hosu kavatefeꞌmo agoti huno apategaiye. 51 Hogoteꞌa Evoꞌmohaeteꞌa magoꞌe vayaꞌmo hapaeme hapaeme eꞌa henagaꞌamo Sekalaiyasiꞌa mono nokumateꞌmo haeꞌnae. He, lapa paiꞌnaeꞌmo, Gotiꞌa hemeni afinaꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmoani kavatefeꞌmo agoti huno apategaiye. 52 Keꞌaepa gemo neꞌafiya vayaꞌmogitapae,vaehae, lapakaetegamo aiye aiye avovo kavaꞌmo afole aigiyanagi. Lapakaemo alagepagemo afisayafeꞌmo nopi kiꞌmo ago alinitutapa maleꞌnae. Faletapa ohaiꞌnetapa faleꞌahaigefeꞌmo nehaya vayaꞌmo kaꞌmo akanitapa neꞌapatae, huno hapa paiꞌniye. 53 Hapapaiteno ataleno neꞌvigeꞌapaeꞌmo keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalayavayaꞌe Falasi vayaꞌmogiꞌeꞌmo geꞌapiletiꞌmo kame huꞌa ateteꞌa muki kavafeꞌmo loka huꞌaafige afige huꞌa maiꞌnae. 54 Agoti huꞌa atesayafeꞌmo hosu gemo hisiyaꞌaeꞌmae, huꞌahuteꞌa aneꞌai hanagigekana hu maleteꞌa agava huꞌa maiꞌneꞌa afiꞌa yagaiꞌa maiꞌnae.

12Aeꞌa ati nekaya kavafeꞌmo ehetapiye, huno huꞌniya gemae(Mt 10:26-27)

1 Muki asole vayaꞌmo eꞌa aliꞌa anupa huꞌa faiꞌa kili paeꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌageꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, Falasi vayaꞌai peleti mayafiꞌmo aeno apafu neleya yafeꞌmoaeꞌa ati nekaya kavafeꞌmo ehetapiye. 2 Gotiꞌa muki huꞌa aeꞌa ati nekaya kavaꞌmoalino afole aino apave ligiye. Muki kavaꞌmo huꞌa fala nekiya kavaꞌmo muki vayaꞌaiapaulagaleꞌmo afole aigiye. 3 Lapakaemo hanipiꞌmo nehaya gemo ha leꞌyategamo afoleaisigeꞌa afigae. Lapakaemo kitamo kimaleꞌnetapaeꞌmo sumi gefatiꞌmonehaya gemo aliꞌaanupa huꞌa maiꞌnisayateꞌmo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paisageꞌa afigae.

Vayaꞌaifeꞌmo koli osutapa Gotifekeꞌmo koli hiyo, huno huꞌniya gemae(Mt 10:28-31)

4 Nao vayaꞌmogitapae, ma mopafi vayaꞌaifeꞌmo koli osiyo. Afaꞌa lapaesagetapafaligayaꞌmonanafa magoꞌe huꞌa lapakafu kisiya yaꞌmo aliꞌa olapamigae. 5 Ina lafeꞌmokoli hisafigeꞌna lapa paiguve. Afaꞌa lapaesigetapa falitesagenoꞌaeꞌmo himamuꞌaletiꞌmoalino ata kopiꞌmo yaga auno lapatalesiya nefekeꞌmo koliꞌamo hiyo. He, agaefekeꞌmokoliꞌamo hiyo, huꞌna nehuve. 6 Vayaꞌmogimo naya magokayagaꞌa aise namamo loleasagefa monilatetiꞌmo miya nefaiyaꞌmonanafa Gotiꞌa ani agufa magoke namaeꞌmo agekanino noꞌatale. 7 Nama anagaꞌmo ina agufa yaꞌmo maiꞌnagetapaeꞌmo aeta apakasetapa maiꞌnayaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa magoꞌe huno yagaino lapategaiyanagi koli osiyo. Gotiꞌalapayokaꞌmo magoke magoke huno lekana paino ageꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

Yesu vayaꞌamo maiꞌnone, huꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 10:32-33; 12:32; 10:19-20)

8 Nagaemo lapa paiꞌnaeꞌmo, vayaꞌmogimo mago vayaꞌai apaulagaleꞌmo nagiꞌnimoaeteꞌapaeꞌmoYesuꞌmo akamenehuve, huꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaisaya vayaꞌaifeꞌmoVemo Mafaꞌnemoꞌmo Goti enisole vayaꞌamogi apaulagaleꞌmo vayaꞌnimo maiꞌnae, hunoapakiꞌapimo aegaiye. 9 Vayaꞌmogimo mago vayaꞌai apaulagaleꞌmo nagiꞌnimo oꞌaeꞌaafaꞌa maiꞌnisaya vayaꞌaifeꞌmo Goti enisole vayaꞌamogi apaulagaleꞌmo vayaꞌnie, huꞌnaapakiꞌapimo oꞌaeꞌna afaꞌa maiguve. 10 Muki vayaꞌmogimo Vemo Mafaꞌneeꞌmo huꞌafaipa huꞌa atesaya vayaꞌai hosu kavaꞌapimo Gotiꞌa afaꞌa alino atalegaiyaꞌmonanafa AoteAunemeꞌaeꞌmo huꞌa faipa huꞌa atesaya vayaꞌai hosu kavaꞌapimo alagi alino oꞌatalegaiye.

11 Vayaꞌmogimo agoti huꞌa lapatesayafeꞌmo mono nopiꞌmofi yagaiꞌa neꞌapatayavayaꞌaitegamofi kanisole vayaꞌaitegamofi huꞌa lapavaleliꞌa visagetapa he titapa maiꞌne-tapaeꞌmo, na agufa gemo hugupi na agufa gemo huta geꞌapileꞌmo aeta atagaina hutahapa paigupi, hutapa lapakesa afitetapa atete osiyo. 12 Aote Aunemeꞌamoꞌmo aniafinaꞌmo na agufa gemo hisafigeno alino lapaya malesigetapa afaꞌa hugae, huno hapapaiꞌniye.

Negi nagi kagemi yaꞌe vekamo ava gemo huꞌniya gemae

Page 214: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 12:13 211 Luki 12:3313 Asole vayapatiꞌmo mago vekamoꞌa, Tisao, afoꞌnimoꞌmo ago falitegeno muki kagemi

yaꞌamo nepuꞌnimokeꞌmo aliꞌniye. Kagaemo ina gemo huka ha paiyo, kaganakamoꞌmokagemi yaꞌmo alika fako huka amiyo, huka ha paiyo, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 14 inalaꞌmonagaefeꞌmokagemi yatanimoalino fakohuno lanamisiya vekae, huno lekanapainonateꞌniye, huno ha paitenoꞌaeꞌmo 15 muki vayaꞌaifeꞌmo, lapakaemo kagemi yafeꞌmolapaꞌye hisiya kavaꞌmo afole oꞌaisiyafeꞌmo ehe alagepa hutapa yagaitapa lapateyo. Lusikagemi yaꞌmo neꞌaliya kavaꞌmoꞌa alagepa huꞌa maisaya kavaꞌmo aepaꞌamo ohaneꞌniye,huno hapa paiteno 16 ani kavafeꞌmo huno aeno kalafefa gemo huno hapa painoꞌaeꞌmo,mago kagemi yaꞌe vekamoꞌa hoyaꞌafatiꞌmo asole neꞌyaꞌmo afole aiꞌniye. 17 Agaemoaipafiꞌmo agesa afinoꞌaeꞌmo, neꞌyaꞌnimomalesuva nokoꞌnimo ago kili paeꞌniyaꞌmofeꞌmonagaemo na agufa kavaꞌmo huguve. 18 Nagaemo ina kavaꞌmo huguve. Neꞌyaꞌnimoneꞌmalova nokoꞌnimo halate aliꞌna halagape vaiꞌna alopa alopa nokoꞌnimo kiteꞌnamuki neꞌyaꞌniꞌe kagemi yaꞌniꞌeꞌmo aliꞌna ani nokopiꞌmo malegauve. 19 Maleteꞌnaeꞌmo,nauneꞌnameyo, muki kafugaꞌaeꞌmo alagepa huka maisanafeꞌmo muki kagemi yakamoalika maleꞌnane. Neꞌyakamo nege anikamo nege nehuka kamogaga aika maika faluhuka maiyo, huꞌna huguve, huno agesa afiꞌniye. 20Agesa afiꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa, negivekae, hemeni haniꞌilagamo kagupi mafaꞌnemo halate alika namiyo, huꞌna hisugekafaligane. Falisanageꞌapaeꞌmo ina lagimo ageka maleꞌnana kagemi yakamo aligae, hunoha paiꞌniye, huno hapa paitenoꞌaeꞌmo, 21 ani kava huꞌa apakaiꞌapilefekeꞌmo kagemiyaꞌapimo ageꞌa neꞌmalayaꞌmonanafa Gotitefeꞌmo ageꞌa noꞌmalaya vayane, huno hapapaiꞌniye.

Ma mopafi yafeꞌmo lapakesa alaꞌamo afitapa lapausoli osiyo, huno huꞌniya gemae(Mt 6:25-34)

22-23 Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, ani kava huno haneꞌniyaꞌmofeꞌmo lapapaiꞌnaeꞌmo, afaꞌa neꞌmaiya kavaꞌmoꞌa hogote kavaꞌmo haneꞌneno neꞌyaꞌmo ago aeno agaseꞌniye. Lapakufamo hogote yaꞌmo haneꞌneno kukenamo ago aeno aga seꞌniye. Aenoaga seꞌniyaꞌmofeꞌmo ma mopafi maisaya kavafeꞌmo, vae, na agufa neꞌyaꞌmo negaune,na agufa kukenamo alita vaigune, hutetapa lapakesa alaꞌamo afitapa lapausoli osiyo.24 Nama anagafeꞌmo lapakesa afiyo. Nama anagaꞌmogimo avina yaꞌmo aliꞌa maleꞌneꞌahoyamo aliꞌa oꞌvaige neꞌyaꞌapimo aliꞌa noꞌapifiꞌmo oꞌmalege huꞌa neꞌmaiyaꞌmonanafaGotiꞌa neꞌyaꞌapimo afaꞌa alino neꞌapamiye. Lapakaemonama anagaꞌmo ago aetapa apakaseꞌnayaꞌmofeꞌmoGotiꞌamagoꞌe hunoneꞌyaꞌmo afaꞌa alino lapamigiye. 25Lapakaepatiꞌmomago vekamoꞌa agesa alaꞌamo afino hausoli huꞌnisiyaꞌmoꞌmo Gotiꞌa faligiye, hunolekana paino ateꞌniya afinapatiꞌmo magoꞌe huno aiseꞌamo alino yatala huno oꞌategaiye.26 Lapakaemo ani aise kavaꞌmo hisaya himamutapimo ohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo na kavahigetapa alu kava alu kavafeꞌmo lapausoli nehae. 27 Lapakaemo kahaufilaga auseeꞌmolapakesa afiyo. Ausemoꞌa agaiꞌamo hageteno aliꞌyaꞌmo oꞌalino kukenaꞌamo alo nosiye.Alo nosiyaꞌmonanafa ausemokukena konali yaꞌamoꞌa ala vekaꞌapimoyagainoneꞌapateyavekamo agiꞌamo Salomoniꞌa alino vaiꞌniya kukenaꞌaꞌe konali yaꞌaꞌeꞌmo ago aeno agaseꞌniye. 28 Gotiꞌa kahaufilaga kahaumo hemenimo haneꞌniyanageno egaꞌamo atamolesiya kahaumo ausemo alino vaino neꞌapateyaꞌmofeꞌmo magoꞌe huno kukenatapimoalino vaino lapategaiye. Gotifeꞌmo aiseꞌamo lapakesa afitapa fatago nehaya vayanagiafiyo. 29Neꞌyaꞌmo nesaya yafeꞌmo kahauya hutetapa na agufa neꞌyaꞌmo negaune hutapaosuta lapausoli osiyo. 30 Malaga vayaꞌmogimo ani yafeꞌmo hapaꞌye nehigeꞌapaeꞌmokahauya nehayaꞌmonanafa Afotapimoꞌa afaꞌa maisayafeꞌmo aligae huno ago ageꞌniye.31 Gotiꞌa yagaino lapatesiya kavafeꞌmo kahauya higenoꞌao ma mopafiꞌmo maisayayaꞌeꞌmo alino lapamigiyanagi. 32 Aise sipisipi anagaꞌmogitapamo lapamoꞌyamo oꞌaiyo.Afotapimoꞌmoyagainoneꞌapateya koteꞌmomaisayafeꞌmohauꞌniyanagetapahaita falete-tapa muki yaꞌamo aligayaꞌmofeꞌmae. 33 Kagemi yatapimo alitapa maketi higeꞌa miyafaitesagetapa alisaya monimo alitapa fako hutapa kagemi yaꞌapimo oꞌmaleꞌnisayavayaꞌaina apamiyo. Kokuꞌnapiꞌmo alagepa kagemi yatapimo alitapa malegenoꞌao hano

Page 215: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 12:34 212 Luki 12:53

osuno afaꞌa haneno. Kokuꞌnapi yatapimo kumayaꞌmo oꞌalige kafamoꞌmo oꞌnege hisigenoalagepa huno hanege hanege huno hanesiya yatapimo lapaya mukiki hutapa aliyo.34Kagemi yaꞌapimo ageꞌa neꞌmalaya kotefekeꞌmo apaipa kaliteꞌa apakesa neꞌafiye.

Ala kava neꞌmo eminesiyaꞌaeꞌmo alo hutapa maiyo, huno huꞌniya gemae(Mt 24:42-44)

35 Kukenaꞌapimo aliꞌa vaiteꞌa lamuꞌapifiꞌmo kani aeꞌa kaeteꞌa alo huꞌa maiꞌnayavayakana hutapa maiyo. 36Mago aliꞌya aepa vekamoꞌa aꞌmo aliꞌnigeꞌapaeꞌmo lusi yagitahuꞌnayategamo ugefeꞌmo huꞌnigeꞌapaeꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogi agavamaiꞌnae.Eno hakalu hakalu nehisigeꞌapaeꞌmo malage huꞌa kitamo yakiꞌa atesayafeꞌmo yagaiꞌaagava maiꞌnaya vayakana hutapa maiyo. 37Aepa vekamo esiya afinafeꞌmo ohavaeꞌa afaꞌayagaiꞌa agava maiꞌnaya vayaꞌaifekeꞌmo hapao ke hegaiye. Lama gemo lapa paiꞌnaeꞌmohapao ke hetenoꞌaeꞌmo, haitetapa hiꞌyalamuteꞌmo siateꞌmo maiyo, huno hapa paitenoaliꞌyaꞌmo neꞌaliya kukenamo alino vailiꞌneno neꞌyaꞌmo alino apamigiye. 38 Haniꞌilagafolaguꞌmo osuꞌnisigeno esifi folaguꞌmo hano hutesiya afinaꞌmo esifi huno etenoꞌaeꞌmoyagaiꞌa agava maiꞌnisaya vayaꞌaifekeꞌmo hapao ke hegaiye.

39 No aepa vekamoꞌa kumaya neꞌaliya vekamo esiya afinafeꞌmo afiꞌniyesinana auokaleno afaꞌa yagaino maiꞌnisigeno kumaya neꞌaliya vekamoꞌa eno noꞌamo aenoakaino kumaya oꞌaliꞌniyesine. 40 Ani kavaꞌmo hutapa alo hutapa maiyo. VemoMafaꞌnemo hemenimo emiꞌnoꞌmegaiye, hutapa nehisagenoꞌaeꞌmo eminegaiye, hunohapa paiꞌnigeno, 41 Pitaꞌa, Ala kava nene, lagaefeꞌmo mani aeka kalafefa gemolaha nepaipi muki vayaꞌaifeꞌmo hapa nepaine, huno loka huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo42 aliꞌya aepa vekamoꞌa mago alagepa huno afiꞌnisiya vekamoꞌa aliꞌyaꞌamo neꞌaliyavayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌneno neꞌyaꞌapimo alino fako huno apamisiyafeꞌmo lekana painoategaiye. 43 Aliꞌyaꞌamo alagepa huno neꞌalisiyaꞌmoꞌmo aliꞌya aepa vekamoꞌa enoꞌaeꞌmohao ke hegaiye. 44 Lama gemo lapa nepauve, aliꞌya aepa vekamoꞌa, muki yaꞌnileꞌmoyagaiyo, huno ha paigiyaꞌmonanafa 45 aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamoꞌa, hemenimo aliꞌyaaepa vekaꞌnimo oꞌmegaiye, huno huteno aliꞌyaꞌmo neꞌaliya ve aꞌnemo aepa fainoapamagiteno alopa neꞌyaꞌe aniꞌeꞌmo neteno negi maleno maiꞌnenoꞌaeꞌmo 46 oꞌmegaiye,huno agesa afiꞌnisiya afinaꞌmo malage huno eno heno folagapatiꞌmo apalo atitenogeꞌamo noꞌafiya vayaꞌaitegamo alino ategaiye. 47Aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamoꞌa aliꞌya aepavekaꞌamo geꞌamo ago afiꞌniyana alo huteno akame nosisiyana lusi kava huno amagigiyaꞌ-monanafa 48aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamoꞌa aliꞌya aepa vekamohauꞌniya kavaꞌmo oꞌafiꞌnenoamagisiya hosu kavaꞌmo huꞌnisiyaꞌmoꞌmo vase huno amagigiye. Vayaꞌmogimo alopayaꞌmo apamiꞌnageꞌa aliꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, alopa yaꞌmonamiyo, huꞌa hugae. Alopa yaꞌmoapamiꞌnageꞌa aliꞌnaya vayaꞌai anonaꞌapimo alopa anonamo magoꞌe huno hanegaiye.

Aliꞌna fako huꞌna apatesuvafeꞌmo emiꞌneꞌnove, huno huꞌniya gemae(Mt 10:34-36)

49 Atamo aliꞌna ma mopafiꞌmo yaga ausuvafeꞌmo emiꞌneꞌnove. Aepa faino lesiyafeꞌmonahauꞌniyaꞌmonanafa oleꞌniyanageno legaiye. 50 Aniꞌmo faleꞌa neꞌapataya kava huꞌahosu kavatetiꞌmo aliꞌa faleꞌa nategae. Kana nahaume nahaume neꞌvisigeꞌna uꞌna aliguve.51 Ma mopafi vayaꞌmo magokepi maiꞌa falu huꞌa maisayafeꞌmo emineꞌniye, hutapa la-pakesa neꞌafifiye. Haꞌao, ago lapa paiꞌnaeꞌmo, aliꞌna fako hisuvafeꞌmo emiꞌneꞌnove. 52Aniafinatetiꞌmo magoke nopiꞌmo faefuꞌa vayaꞌmo maiꞌnisayatetiꞌmo aliꞌa fako huꞌa loleꞌemagoꞌe vayaꞌmogi lole vekalaꞌanitegamokamehuꞌa anatesageꞌana lole vekalaꞌmoganimoanonale loleꞌe magoꞌe vayaꞌaitegamo kame huꞌana apategaꞌae. 53 Aliꞌa fako huteꞌa-paeꞌmo afoꞌamoꞌmo mafaꞌneꞌalegamo kame huno atesigeno mafaꞌneꞌamoꞌa afoꞌamoteg-amo kame huno atesigeno itaꞌamoꞌmo aꞌmafaꞌneꞌalegamo kame huno atesigeno aꞌ-mafaꞌneꞌamoꞌa itaꞌamotegamo kame huno atesigeno mago aꞌmoꞌa anofeloꞌamotegamokame huno atesigeno anofeloꞌamoꞌa anofelotegamo kame huno ategaiye, huno hapapaiꞌniye.

Page 216: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 12:54 213 Luki 13:14Afole aisiya alagena kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 16:2-3)

54 Yesuꞌa muki vayaꞌaifeꞌmo, lapakaemo ago ageꞌnayana yegemo lamino nefaleyakotegamohiyaꞌmokiꞌnigetapa agetetapaeꞌmohemenimokoꞌmoaisiyafeꞌmohiye, hutapanehagenoꞌaeꞌmo ani kavaꞌmo afole neꞌaiye. 55 Ago ageꞌnayana lusi yasimo aliꞌnige-tapa agetetapaeꞌmo alagepa koꞌmo aligefe hiyanageno yegemo legaiye, hutapa ne-hagenoꞌaeꞌmo ani kavaꞌmo afole neꞌaiye. 56 Aetapa ati nekaya vayanagi ma mopalealagena kavaꞌmo ago ageꞌnayaꞌmonanafa na kava higetapa hemenimo nehuva alagenakavaꞌmo noꞌagae. 57Na kava higetapaeꞌmo alita fako hutetapa alagepa kavaꞌmo noꞌagae,huno hapa paiꞌniye.

Alika nanu aeka anato, huno huꞌniya gemae(Mt 5:25-26)

58 Kagaemo hosu kavaꞌmo huꞌnisanageno agoti huno kategefe hisiya vekamoꞌa agotigemo neꞌafiya vekalegamo kavalelino neꞌvisigekaeꞌmo alika alagepa huka ato. Alagepahuka alika fako osisanaꞌmoꞌmo agoti gemo neꞌafiya vekamoꞌa kavalelinuno amisigenokavaleno alino ati vekamo amisigeno alino kalavusi huno kategaiye. 59 Muki anon-akaleꞌmo oꞌamisanagenomagokemonitomo lageso hisigekaeꞌmo kalavusifatiꞌmo atalekaoꞌugane, huno hapa paiꞌniye.

13Lapaipamo alitapa afe olesaya vayaꞌmo faligae, huno huꞌniya gemae

1 Ani afinaꞌmo mago vayaꞌmo Yesutegamo eꞌa, Galeliya kotega vayaꞌmogi sipisipiofalinimo neꞌamigeꞌapaeꞌmo Pailati ati vayaꞌamogi eꞌa hapaeꞌnageno sipisipimo kolaꞌevayaꞌmogi kolaꞌeꞌmomagokepi aino lakino haneꞌniye, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo 2Yesuꞌa,ani kava huteꞌa faliꞌnayaꞌmofeꞌmo hosu kavaꞌapimoꞌa muki Galeliya kotega vayaꞌai hosukavaꞌapimo ago aeno aga seꞌniye, hutapa lapakesa neꞌafifiye. 3Haꞌao, lapaipamo alitapaafe olesayana ani kava hutapa faligae. 4 Silomi kotegamo lusi yatala yafa noꞌmo ainohalagape vaino asagauno aino eitiniꞌa vayaꞌmo apamagiꞌnigeꞌa faliꞌnaya vayaꞌai hosukavaꞌapimoꞌa muki Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌai hosu kavaꞌapimo ago aenoaga seꞌniye, hutapa lapakesa neꞌafifiye. 5Haꞌao, lapaipamo alitapa afe olesayana ani kavahutapa faligae, huno hapa paiꞌniye.

Alagamo noꞌaeya yosaeꞌmo huꞌniya gemae6 Inagi mago gemo aeno kalafefa gemo huno hapa painoꞌaeꞌmo, mago vekamoꞌa hoy-

aꞌafiꞌmo fiki yosamo haneꞌnigeno yosa alagamo aeꞌnisiyaꞌaeꞌmo agesiyafeꞌmo eꞌniyanaoꞌaeꞌniye. 7 Agaemo yosa hoyaꞌafiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekaeꞌmo, loleꞌe magoꞌekafugamo eꞌna agege agege huꞌnovana alagamo oꞌaeꞌnigeꞌna ageꞌnove. Lanitanimopamoago leno hau huꞌnigenoꞌaeꞌmo noꞌaeyanagi heꞌya aika atalo, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo,8 aliꞌya aepa vekae, hemeni kafugamo afaꞌa ato. Mago mopamo aiꞌyu aiteꞌna malasin-imo malegauve. 9 Anaga kafugamo alagamo aesiyaꞌmoꞌmo kanalene. Alagamo oꞌae-sigekaeꞌmo eka heꞌya aika atalegane, huno ha paiꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa akameꞌyamo aeno fagagiꞌniya a kanomo alino api aino ateꞌniya gemae10 Mago Sapati afinaꞌmo Yesuꞌa Yu vayaꞌai mono nopiꞌmo haino alino apaya neꞌ-

malegenoꞌaeꞌmo 11Mago a kanomo eitiniꞌa kafugamo akameꞌya ayamufamo aeno fagag-iꞌnigeno ape hulitata hunomaiꞌniye. 12Mononopiꞌmomaiꞌnigeno Yesuꞌa agetenoꞌaeꞌmo,Ane, kakameꞌyamo aeno fagagiꞌniya nofikamo hatu maeꞌna kateꞌnove, huno ha paiteno13 agufaleꞌmo ayaꞌmo maleꞌnigeno malage huno akameꞌyamo aino api aiꞌnigeno hetinoꞌaeꞌmoGoti agiꞌaleꞌmo alino asaga huno ateꞌniye. 14Ateꞌniyaꞌmonanafa Yesuꞌa Sapatiafinaꞌmo alino api aino ateꞌniya kavafeꞌmo monoteꞌmo neꞌyagaiya vekamoꞌa aipamoleꞌnigeno muki vayaꞌaifeꞌmo, sigisiꞌa afinaꞌmo aliꞌyaꞌmo alisaya afinaꞌmo haneꞌniyaꞌ-mofeꞌmo alino alagepa huno lapatesiyafeꞌmo sapati afinaꞌmo oꞌmetapa alu afinakeꞌmo

Page 217: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 13:15 214 Luki 13:33eyo, huno hapa paiꞌnigeno 15Ala kava neꞌmoꞌa geꞌaleꞌmo aeno atagaina huno hapa pain-oꞌaeꞌmo, aetapa ati nekaya vayanagi Sapati afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo pulumakatapimofi hosi-tapimofi hutapa noꞌapifatiꞌmo hatu maeta apatetetapa aniꞌmo nesayafeꞌmo apavaleli-tapa neꞌvae. 16 Hatu maeta neꞌapatayaꞌmofeꞌmo ani a kanomo Emalehamu aginago akanomo eitiniꞌa kafugamo lusi yatala afinaꞌmo Sataniꞌa nofi aeno ateꞌnigeno maiꞌniya akanomohatumaeꞌna atesuva kavaꞌmoohaneꞌnifiye, hunohapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmo 17kamevayaꞌamogi afiteꞌa apavagage huꞌniyaꞌmonanafamuki vayaꞌmogi noꞌagaya agufa alagepakavaꞌmo huꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo apamogaga aiꞌnae.

Masateti avina yaꞌe yisiꞌefeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniya gemae(Mt 13:31-32; Mk 4:30-32)

18 Agaemo, Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavaꞌmo haiya agufa kavakana huno haneꞌniye.Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavafeꞌmo haiya agufa gemo huꞌna aeꞌna kalafefa gemohuguve. 19 Ina kavakana huno haneꞌniyana mago vekamoꞌa masateti avina yaꞌmoaise avina yaꞌatomogeno hoyamo aliteno hakale maleꞌnigeno hageno haino magoyosagana huno haneꞌnigeno nama anagaꞌmo haleliꞌeꞌa akopaleꞌmo hakaleteꞌa apanoꞌmoki maleꞌnae, huno hapa paitenoꞌaeꞌmo, 20 Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavaꞌmo haiyaagufa kavakana huno haneꞌniye. 21 Ina kavakana huno haneꞌniyana mago a kanomoꞌafalaovafiꞌmo aliꞌa atagu fae maleꞌnageno ko nesiya yaꞌmo agiꞌamo yisimo alino talamu-fiꞌmo haneꞌniya falaovafiꞌmo atagu fae maleꞌnigeno aino atagu faeno uneno huno mukifalaovafiꞌmo aliꞌyaꞌmo aliꞌnigeno kosiꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

Aise kipapiꞌmo haitapa falesayafeꞌmo lapaya mukiki hiyo, huno huꞌniya gemae(Mt 7:13-14,21-23)

22 Yesuꞌa muki aise taonifiꞌe alopa taonifiꞌeꞌmo umenitata huno alino apaya malemalemalemale hume hume uno Yulusalemu taonifiꞌmo uꞌniye. 23 Mago vekamoꞌa eno,Ala kava nene, Gotiꞌa magoke magoke vayaꞌai apakufamo alino katino neꞌapatefiye,huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 24 aise kipapiꞌmo haitapa falesayafeꞌmo lapaya mukiki hiyo.Nagaemo lapa paiꞌnaeꞌmo, asole vayaꞌmo haiꞌa falegefe hugayaꞌmonanafa afaꞌa haiꞌaofalegae. 25 No aepa vekamoꞌa he tino kitamo ki maleꞌnisigetapaeꞌmo kumategahe titapa maiꞌnetapaeꞌmo kitaleꞌmo hakalu hakalu nehutapaeꞌmo, Ala nene, kitamoyakika lato, hutapa nehisagenoꞌaeꞌmo, olapakeꞌnova vayanagi haiyaꞌalegati neꞌae, hunolapafi gesigetapaeꞌmo, 26 kagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta maiꞌneta neꞌyaꞌmo neꞌnone.Kagaemo kumatileꞌmo alika layamaleꞌnane, hutapa ha paisagenoꞌaeꞌmo, 27olapakeꞌnovavayanagi haiyaꞌalegati ae. Muki vayaꞌamogitapamo hosu kavaꞌmo nehaya vayanaginagaetegatiꞌmo ataleta lapaune hetapa viyo, huno lapa paigiye. 28 Lapakaemo alinolapafaitalesigetapa maiꞌnetapaeꞌmo apakesayana Emalehamuꞌagi Aisikiꞌagi Yekopuꞌagimuki vayaꞌmo Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌeꞌmoGotiꞌa yagaino neꞌapateya koteꞌmo maiꞌnisagetapa malaga maiꞌnetapa apaketetapaeꞌmoaviꞌya huge lapaipamo leꞌninagetapa lapavepiꞌmo hanitapa agafu kige huta maigae.29 Muki asole vayaꞌmo yegemo haine neꞌeya kotegatiꞌmo ege yegemo lamino nefaleyakotegatiꞌmo ege aluga aluga haopalegatiꞌmo ege huꞌa eꞌa Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kotehiꞌyalamuteꞌmo siatemaiꞌneꞌapaeꞌmo neꞌyaꞌmo negae. 30Afiyo, mago hemenimo henaganeꞌmaiya vayaꞌmo hogote vayaꞌmo maisageꞌa mago hemenimo hogoteꞌa neꞌmaiyavayaꞌmo henaga vayaꞌmo maigae, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo hau huno apateꞌniya gemae(Mt 23:37-39)

31 Ani afinaꞌmo mago Falasi vayaꞌmo Yesutegamo eꞌa, Helotiꞌa kahaegefeꞌmo ne-hiyanagi kaune ho, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 32 ani vekamoꞌa aigofe huteno afelakalamoꞌa humi nami kavaꞌmo nehiya agufa kalagana huno maiꞌniya vekalegamo uta-paeꞌmo, afiyo, hemeniꞌe egaꞌeꞌmo hosu apaune vayaꞌmo vayaꞌai apaipafatiꞌmo aliꞌnahapa faiꞌna apatalege kaita hapauꞌnisiya vayaꞌmo aliꞌna hapageꞌna apatege huteꞌnaolagaꞌamo ka atupaleꞌmo uꞌna avaꞌyi huguve, huno hiye, hutapa ha paiyo. 33 Fiku

Page 218: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 13:34 215 Luki 14:15yanageꞌa apakaemoGotitegati gemo alinino eno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoalu kotegamo amagisageno faligiye. Yulusalemu taonifikeꞌmo faligiye. 34Yulusalemuvo,Yulusalemuvo, monoteꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogitapa lapakaemo Gotitegati gemo alinieꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmo hapaege alino apateꞌnigeꞌa lapakaeteg-amo neꞌvaya vayaꞌmo yafa kayotetiꞌmo kamiti apamagige hutapa neꞌmaiya vayane.Kokolemogimo apanaꞌaumo aliꞌa hapakufiꞌmo neꞌapataya kava huꞌna muki afinaꞌmomafaꞌnetapimo nagaetega apavaleliꞌna esuvafeꞌmo nahauꞌniyaꞌmonanafa lapakaemoolapauꞌniye. 35Afiyo, Gotiꞌa ago lapataleno uꞌniye. Nagaemo lapa paiꞌnaeꞌmo oꞌnagetapamaime maime neꞌutapaeꞌmoAla kava neꞌmo agiꞌalefeꞌmo neꞌeyanagi Gotiꞌa ha maeno,hutapa nehutapaeꞌmo ani afinaꞌmo nagegae, huno hapa paiꞌniye.

14Yesuꞌa agufamo ko siꞌniya vekamo alino alagepa huno ateꞌniya gemae

1 Mago Sapati afinaꞌmo Yesuꞌa Falasi vekamo yagaino neꞌapateya vekamo nopiꞌmoneꞌyaꞌmo nesiyafeꞌmo haino maiꞌnigeꞌapaeꞌmo yagaiꞌa maiꞌneꞌa aulu heꞌa maiꞌnae.2 Inagi mago vekamo agufamo ko siꞌniya vekamo Yesu haopaleꞌmo maiꞌniye. 3Yesuꞌa anivekamo agetenoꞌaeꞌmo keꞌaepa gemo neꞌafiya vayaꞌe Falasi vayaꞌefeꞌmo, Sapati afinaꞌmoaliꞌa alagepa huꞌa neꞌapataya kavafeꞌmo keꞌaepa gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, hiyo huno huꞌnifiosiyo, huno huꞌniye, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo 4 ge osuꞌa maiꞌnae. Agaemo alinoalagepa huno atetenoꞌaeꞌmo, afaꞌa uvo, huno ha paitenoꞌaeꞌmo, 5 lapakaepatiꞌmo haiyavekamoꞌmo mafaꞌneꞌamofi pulumakaꞌamofi huno sapati afinaꞌmo kelifiꞌmo asagaunoaino maiꞌnisigenoꞌaeꞌmo kelifatiꞌmo malage huno lamino oꞌavalegaiye, huno apafigeꞌnigeꞌapaeꞌmo 6 geꞌaleꞌmo afaꞌa aeꞌa atagaina huꞌa ha opaiꞌnae.

Lusi yagitamo huꞌa neꞌnayategamo maiꞌneno hapa paiꞌniya gemae7 Yesuꞌa apakeyana vayaꞌmo eꞌa ala apaki vayaꞌmo neꞌmaiya siateꞌmo maiꞌnageno

apaketenoꞌaeꞌmo aeno kalafefa gemo huno hapa painoꞌaeꞌmo, 8 aꞌmo lagaugefeꞌmo lusiyagita hutenoꞌaeꞌmo ge hisigetapa etapaeꞌmo ala apaki vayaꞌmogi neꞌmaiya yateꞌmohaitapa oꞌmaiyo. Fiku yanageno mago aeno kaga seꞌnisiya vekamo esigenoꞌaeꞌmo9 lanakaefeꞌmo ge huꞌniya vekamoꞌmo eno kaha painoꞌaeꞌmo, he tika ugenoꞌao anivekamo maino, huno hisigekaeꞌmo lusi kava huno kavagage hisigeka lamika henagasiateꞌmo maigane. 10 Hugiyaꞌmofeꞌmo ge hisigeka ukaeꞌmo henaga siateꞌmo haikamaiyo. Kagaefeꞌmo ge huꞌniya vekamoꞌmo enoꞌaeꞌmo, veꞌnimo, ala apaki vayaꞌmogimoneꞌmaiya siateꞌmo haika maiyo, huno kaha paisigekaeꞌmo kagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌamaiꞌnaya vayaꞌai apaulagaleꞌmo ala kagikamo aligane. 11Muki vayaꞌmogimo apakaiꞌapiapakiꞌapileꞌmo aliꞌa asaga nehisayaꞌmoꞌmo Gotiꞌa apakiꞌapileꞌmo alino afepi apategaiye.Mago vayaꞌmogimo apakaiꞌapi apakiꞌapileꞌmo aliꞌa afepi neꞌatesayaꞌmoꞌmo Gotiꞌa apak-iꞌapileꞌmo alino asaga huno apategaiye, huno hapa paiꞌniye. 12 Agaemo agaefeꞌmoge huꞌniya vekaeꞌmo, yagita hisana afinaꞌmo kao vayanagi konagakagi nofi vayakaginokalega kagemi yaꞌapiꞌe vayanagi huka ge osuvo. Fiku yanageꞌa yagita hisaya afinaꞌmokagaefeꞌmo eno, huꞌa ge hisageka visanageꞌapaeꞌmo anonakalefeꞌmo kamigae. 13Yagitanehana afinaꞌmo kagemi yaꞌapimo oꞌmaleꞌnisaya vayanagi apakufamo hosuꞌnisiyavayanagi apaiyamo hosuꞌnisiya vayanagi apaulagamo ali huꞌnisiya vayaꞌaifenagi hukage huvo. 14 Anonakalefeꞌmo afaꞌa okamigayaꞌmofeꞌmo Goti aulagaleꞌmo alagepa hukamaiꞌneka afaꞌa kamogaga aigane. Gotiꞌa fatago vayaꞌmo kanolufatiꞌmohe tisaya afinaꞌmoanonakalefeꞌmo kamigiyaꞌmofeꞌmae, huno hapa paiꞌniye.

Alopa neꞌyafeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniya gemae(Mt 22:1-10)

15 Agaeꞌeꞌmo hiꞌyalemuteꞌmo maiꞌneno neꞌyaꞌmo neꞌniya vekamoꞌa ani gemoafitenoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa yagaino neꞌapateya koteꞌmo haiꞌa maiꞌneꞌa neꞌyaꞌmo neꞌa maisayavayaꞌmogimo Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae,

Page 219: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 14:16 216 Luki 14:35huno hapa paiꞌniya geeꞌmo loka huꞌnigeno 16 Yesuꞌa, mago vekamoꞌa lusi yagita ne-hunoꞌaeꞌmo asole vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌniye. 17Neꞌyaꞌmo ago kae maleteno apa vekaeꞌmo,ge huꞌnova vayaꞌaitegamo ukaeꞌmo, muki neꞌyaꞌmo ago kae maleꞌniyanagi eyo, hukahapa paiyo, huno ha paiteno alino ateꞌnigeno uno ani gemo huno hapa paiꞌniye. 18Mukivayaꞌamogi magoke agufa geꞌageꞌmo huꞌapaeꞌmo, visuna afinatimo ohaneꞌniyanagetaafaꞌa oꞌugune, huꞌa huꞌnae. Mago vekamoꞌa, mago mopamo miya fai maleꞌnovanageꞌnauꞌna agegauvaꞌmofeꞌmo kahao ke hovanageꞌna oꞌuguve, huno ha paiꞌnigeno 19 magoalu vekamoꞌa, teniꞌa pulumakamo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya pulumakamo miya fai maleꞌnovan-ageꞌna aliꞌyaꞌmo kanale huꞌa neꞌalifi noꞌalifi huꞌna uꞌna agegauvaꞌmofeꞌmo kahao kehovanageꞌna afaꞌa oꞌuguve, hunohapaiꞌnigeno 20mago alu vekamoꞌa, nagaemohemenit-omo a aliꞌnovanageꞌna afaꞌa oꞌuguve, huno ha paiꞌniye. 21 Aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamohalate aino atagineno eno aliꞌya aepa vekaeꞌmo ani gemo ha paiꞌnigeno afitenoꞌaeꞌmoaipamo leꞌnigeno aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekaeꞌmo, malage huka uka taonifiꞌmo alopakateꞌe aise kateꞌeꞌmo neꞌukaeꞌmo kagemi yaꞌapimo oꞌmaleꞌnisaya vayanagi apakufamohosuꞌnisiya vayanagi apaulagamo ali huꞌnisiya vayanagi apaiyamo hosuꞌnisiya vayanagihuka apavalelika eka nagae nopiꞌmo apato, huno ha paiꞌnigeno 22 aliꞌyaꞌamo neꞌaliyavekamoꞌmo ani kavaꞌmo ago hutenoꞌaeꞌmo, Ala nene, naha paiꞌnana kavaꞌmo agohuꞌnovaꞌmonanafa mago vayaꞌmo maisaya yaꞌmo afaꞌa haneꞌniye, huno ha paiꞌnigeno23neꞌya aepa vekamoꞌa aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekaeꞌmo, kale kategatiꞌe hoya kategatiꞌeꞌmouka noꞌnifiꞌmo faiꞌa kili paesayafeꞌmo apayate alika apavalelika eno. 24Muki vayaꞌaifeꞌmohogoteꞌna ge huꞌnova vayaꞌmogimo neꞌyaꞌnimo afaꞌa eꞌa oꞌnegae, huno huꞌniye, hunoYesuꞌa hapa paiꞌniye.

Vayaꞌmogimohogoteꞌa alagepahuꞌa apakesa afiteꞌaYesuꞌmo akamehisaya kavafeꞌmohuꞌniyagemae

(Mt 10:37-38)25 Yesuꞌa asole vayaꞌeꞌmo magokepi neꞌunoꞌaeꞌmo aino afe leno hapa painoꞌaeꞌmo,

26 Nagaetegamo esiya vekamoꞌmo afoꞌamofenagi itaꞌamofenagi aꞌaenagi mafaꞌneꞌae-nagi konagaꞌamogifenagi asaꞌamogifenagi agaiꞌamo alagepa huno maisiya yafenagihuno hogoteno hauꞌnisiyana geꞌnimo neꞌafiya vekamo afaꞌa oꞌmaigiye. 27 Ina lagimomalipu yosaꞌapimo aliꞌa kofiliꞌa nakame nosisafigeꞌa geꞌnimo neꞌafiya vayaꞌmo afaꞌaoꞌmaigae. 28 Lapakaepatiꞌmo ina laꞌmo lusi yatala noꞌmo kisiyafeꞌmo hogoteno agesanoꞌafiye. Itopale maiꞌnenoꞌaeꞌmo, ina agufa kava huꞌna kiꞌna hano hisuvafeꞌmo namagi moniletiꞌmo muki yaꞌamo miya faigufi, huno agesa afigiye. 29 Hogoteno agesaoꞌafiꞌneno noꞌmo aepa faino kiꞌnisiyana moniꞌamo hano hisigenoꞌaeꞌmo noꞌamo kinohano osuno afaꞌa ategaiye. Vayaꞌmogi eꞌa ageteꞌapaeꞌmo, 30 ani vekamoꞌa noꞌmo aepafaino kiꞌniyaꞌmonanafa afaꞌa kino hano osugiye, huꞌa faipa huꞌa ategae.

31 Ani kava huno haiya ala kini vekamoꞌa kame hisiyafeꞌmo hogoteno agesa noꞌafiye.Haꞌao, hogoteno agesa afinoꞌaeꞌmo, teni tauseniꞌa ati vayaꞌnimo maiꞌnayanageꞌna uꞌnamago alu kini vekaꞌeꞌmo kame huguꞌana ati vayaꞌamo tueti tauseniꞌa ati vayaꞌamomaiꞌnae. Nagaemo kame huꞌna aeꞌna aga sesufi agaemo kame huno aeno naga sesifi,huno agesa afigiye. 32 Kame hisuꞌana afaꞌa aeꞌna oꞌaga segauve, huno agesa afiꞌnisiyanakame hisaꞌa kini vekamo oꞌmeno afagitega maiꞌnisigenoꞌaeꞌmo apa vayaꞌaifeꞌmo, kameosuta afaꞌa atesunafeꞌmo na kava hisune, hutapa afi geyo, huno hapa paiteno alino ap-atesigeꞌa ugae. 33Ani kavakana huꞌa ina lagimo muki apakaiꞌapi yafeꞌmo apakameꞌyamonoꞌamisafi geꞌnimo neꞌafiya vayaꞌmo afaꞌa oꞌmaigae, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌmo ataleno usiya vekamo haga nosiya hagegana huno maiꞌniya gemae(Mt 5:13; Mk 9:50)

34 Hagemo kanale yaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa haga nehiya yaꞌamo hanohisigenoꞌaeꞌmo haiya kava huno halate haga hisiya yaꞌamo alino ha maleno ategaiye.35 Ani agufa hagemoꞌa aliꞌyaꞌamo alagi ohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo aliꞌa yaga auꞌa neꞌatalae.

Page 220: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 15:1 217 Luki 15:18Gemo afisaya lapakesa haneꞌnisiyana mani gemo alagepa hutapa afiyo, huno hapapaiꞌniye.

15Lageso huꞌniya sipisipieꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Mt 18:12-14)

1 Mago afinaꞌmo takesi moni neꞌaliya vayaꞌe Yu mono noꞌafiya vayaꞌmogiꞌeꞌmo Yesugeꞌamo afisayafeꞌmo eꞌnae. 2 Falasi vayaꞌe keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌ-malaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo hagalu hagalu huꞌa ge neꞌapaeꞌmo, ani vekamoꞌa hosu vayaꞌainaalino falu fala huno apateteno apakaeꞌeꞌmomagokepi lokaenomaiꞌneno neꞌyaꞌmo neꞌne,huꞌa huꞌnae. 3 Huꞌnayaꞌmofeꞌmo Yesuꞌa ina gemo huno aeno kalafefa gemo hapapainoꞌaeꞌmo, 4 Vani hataletiꞌa sipisipifatiꞌmo magoke sipisipimo apataleno uno lagesohuꞌnisigenoꞌaeꞌmo aepa vekamoꞌmo afaꞌa maiꞌnaya sipisipi anagaꞌamo kaꞌme kotegakahauleꞌmo apataleno uno kahauya hume hume uno ageno ava tetenoꞌaekeꞌmo afaꞌamaigiye. Lapakaepatiꞌmo ina laꞌmo ani agufa kavaꞌmo afaꞌa osugiye. 5 Ageno avatetenoavaleno alino agiꞌnafiꞌmo ateteno amogaga aime aime noꞌalegamo egaiye. 6 Noꞌalegaeno avaꞌyi hutenoꞌaeꞌmo ao vayaꞌe noꞌale vayaꞌefeꞌmo ge hisigeꞌa esagenoꞌaeꞌmo, nagaesipisipimo lageso huꞌniya sipisipimo kahauya huꞌna ago ageꞌna avateteꞌna avaleliꞌnaeꞌnovanagi nagaeꞌeꞌmo egeta magokepi lamogaga aino, huno hapa paigiye. 7 Nagaemolama gemo lapa nepauve, ani kavaꞌmo huꞌa kokuꞌnapi maiꞌnaya vayaꞌmogi ani agufakavafeꞌmo apamogaga neꞌaiye. Apakaemo 99ꞌa fatago vayaꞌmogimo apaipamo aliꞌaafe lesaya kavaꞌapimo ohaneꞌniya vayaꞌaifeꞌmo aiseꞌamo apamogaga neꞌaiyaꞌmonanafamago hosu vekamoꞌmo aipamo alino afe lesigeꞌapaeꞌmomagoꞌe huꞌa apamogaga neꞌaiye,huno hapa paiꞌniye.

Lageso huꞌniya alaga monieꞌmo ava gemo huꞌniya gemae8 Ani kavaꞌmo huno mago a kanomoꞌa naya loleꞌa vani kina alaga monimo maleꞌniya

monifatiꞌmo magoke monimo lageso hisigenoꞌaeꞌmo lamuꞌafiꞌmo alino kani aenokaeteno noꞌafiꞌmomuki yaꞌafilagamo aulaga halino lusi kava huno vagi vagi huno kahauya hume hume uno ageno ava teno alitenoꞌaekeꞌmo afaꞌa maigiye. Haiya a kanomoꞌaani agufa kavaꞌmo afaꞌa osugiye. 9 Ageno alitenoꞌaeꞌmo ao vayaꞌe noꞌale vayaꞌefeꞌmo gehisigeꞌa esagenoꞌaeꞌmo, lageso huꞌniyamonimo ago ageꞌna avateteꞌna aliꞌnovanagi egetanagaegiꞌeꞌmo magokepi lamogaga aino, huno hapa paigiye, huno hapa paitenoꞌaeꞌmo,10 nagaemo lama gemo lapa nepauve, ani kavaꞌmo huno mago vekamoꞌa aipamo alinoafe lesigeꞌapaeꞌmo kokuꞌnapi vayaꞌmogimo enisole vayaꞌai apaulagaleꞌmo apamogaganeꞌaiye, huno hapa paiꞌniye.

Lageso huꞌniya mafaꞌneeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae11Yesuꞌa,mago vekamoꞌmo lolemafaꞌneꞌalaꞌmomaiꞌnaꞌae. 12Henagamafaꞌneꞌamoꞌmo

afoꞌamofeꞌmo, Afo, kagemi yakamo alika fako huka nagaiꞌni kagemi yaꞌamo namigeꞌnao,huno ha paiꞌnigeno afoꞌamoꞌmo kagemi yaꞌamo alino fako huno anamiꞌniye.

13 Aise afinaꞌmo utegeno henaga mafaꞌneꞌamoꞌmo muki kagemi yaꞌamo alino anupahuno alinino afagi kotegamo uno maiꞌnenoꞌaeꞌmo muki moniꞌamo fiku ataleꞌniye.14 Muki moniꞌamo ago ataleno hano huꞌnigenoꞌaeꞌmo ani kotegamo neꞌyafeꞌmo kafuhuꞌnaya afinaꞌmo afole aiꞌnigeno aepa faino muki yaꞌaeꞌmo kafu huꞌniye. 15 Kafuhuꞌniyaꞌmofeꞌmo ani kotega maiꞌniya vekaeꞌmo uno, kagaeteꞌmo aliꞌyaꞌmo aligesuve,huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, uka afu anagaꞌnimo neꞌyaꞌmo alika apamiyo, huno hapaiteno alino ateꞌnigeno uno afuleꞌmo yagaino maiꞌniye. 16 Agaemo afu anagaꞌai yosaalaga neꞌyapatiꞌmo alino nesiyafeꞌmo huꞌniyana ani kotega vayaꞌmogi neꞌyaꞌmo alagioꞌamiꞌnae. 17 Inagi hogoteno negi nagi kava huꞌniyana ani afinaꞌmo agesamo ainohalo aiꞌnigeno agesa afinoꞌaeꞌmo, afoꞌnimo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogi magoꞌe hunolusi neꞌyaꞌmo haneꞌnigeꞌa neꞌnaya yafena naga netegeꞌna aise afinaꞌmo faligesuve.18 Ataleꞌna he tiꞌna afoꞌnimotega uꞌnaeꞌmo, Afo, Gotitegamo hosu kavaꞌmo huteꞌna

Page 221: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 15:19 218 Luki 16:7kagaetegaꞌeꞌmo hosu kavaꞌmo huꞌnovanagi 19 nagaefeꞌmo mafaꞌneꞌniye, huka hisanakava huꞌna oꞌmaiꞌnove. Aliꞌyakamo neꞌaliya vayakana huka aliꞌyakaleꞌmo alika nategeꞌnaaliꞌyakamo alino, huꞌna ha paiguve, huno agesa afiteno 20ataleno he tino afoꞌamotegamoeꞌniye. Afagitega neꞌegeno afoꞌamoꞌmo agetenoꞌaeꞌmo hau huno ateteno nagu naguhuno uno anu kiteno haeno neꞌniye. 21 Mafaꞌneꞌamoꞌmo, Afo, Gotitegamo hosu kavahuteꞌna kagaetegaꞌeꞌmo hosu kava huꞌnovanagi nagaefeꞌmo, mafaꞌneꞌniye, huka hisanakava huꞌna oꞌmaiꞌnove, huno ha paiꞌniyaꞌmonanafa 22 afoꞌamoꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliyavayaꞌaifeꞌmo, malage hutapa hogote lokiya yatala kukenamo uta alinitetapa vaitapaateyo. Aenimo alinitetapa ayateꞌmo vaita atetetapa aiyaleꞌmo suꞌmo vaitapa ateyo.23 Afayaꞌaꞌe aikeli pulumakamo uta kegiꞌyafatiꞌmo avalelitetapa amagigetao neꞌyaꞌmoyagita huta neta ateta maita magokepiꞌmo lamogaga aita maigune. 24 Mafaꞌneꞌnimofali kavategatiꞌmo ataleno afaꞌa neꞌmaiyategamo eno maiꞌniye. Ani kava huno unolageso huꞌniyategatiꞌmo eꞌnigeꞌna ageteꞌna avaleꞌnovaꞌmofeꞌmo lamogaga aita neꞌyaꞌmonegaune, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo aepa faiꞌa apamogaga aiꞌa maiꞌnae.

25 Apamogaga neꞌaigenoꞌaeꞌmo yege mafaꞌneꞌamo hoyafilagamo maiꞌniyatetiꞌmoeno no haopaletiꞌmo afiyana yoke huge apaiya aige nehageno afiꞌniye. 26 Agaemoaliꞌya neꞌaliya vekaeꞌmo ge higeno eꞌnigenoꞌaeꞌmo, na agufa kavaꞌmo nehae, hunoafi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 27 Kaganakamoꞌmo eꞌnigeno afokamoꞌmo afayaꞌe pulumakamoamagino yagita huno neꞌate, faliꞌniyatetiꞌmo eꞌniyaꞌmofeꞌmae, huno ha paiꞌnigeno28 aipamo leꞌnigeno nopiꞌmo haisiyafeꞌmo ohauꞌnigeno kumatega maiꞌnigenoꞌaeꞌmoafoꞌamoꞌmo emineno, kahao ke hogi nopiꞌmo haikeno, huno ha paiꞌniyana, 29 mukikafugaꞌae kafugaꞌaeꞌmo aliꞌyakamo aliꞌna maiꞌneꞌnaeꞌmo magoke afinaꞌmo gekamo am-agiꞌna oꞌataleꞌnovaꞌmonanafa nao vayaꞌeꞌmo lamogaga aisunafeꞌmomeme aikelimohekaoꞌnamiꞌnane. 30Oꞌnamiꞌnanaꞌmonanafa mafaꞌnekamoꞌmo uno kumai aꞌneꞌaiteꞌmo mukimonikamofikuatalenohanohuteno eꞌnigekaeꞌmokagaemohogote afayaꞌe pulumakamoheka amiꞌnane, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 31 mafaꞌneꞌnimogae, muki afinaꞌmo na-gaeꞌeꞌmo magokepi maitetaꞌaeꞌmo muki nagae yaꞌamo kagaika yaꞌmo haneꞌniye.32 Kaganakamoꞌmo fali kavategatiꞌmo eno afaꞌa mai kavategamo maiꞌniye. Lagesohuꞌniyategatiꞌmo eꞌnigeꞌna ageteꞌna avaleꞌnovaꞌmofeꞌmo kanalenageta laipamoꞌmo faluhuꞌnigeta lamogaga neꞌaune, huno ha paiꞌniye, huno Yesuꞌa hapa paiꞌniye.

16Kagemi yateꞌmo hosu kava huno neꞌyagaiya vekaeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

1 Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, mago alopa kagemi yaꞌamo haneꞌniya vekamomaiꞌnigeno ani kagemi yaꞌaleꞌmo yagaino neꞌateya vekamo maiꞌniye. Maiꞌnigeꞌapaeꞌmomago vayaꞌmogi eꞌa, kagemi yakaleꞌmo yagaino nekateya vekamoꞌa kagemi yakamofiku alino neꞌatale, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo 2 agaefeꞌmo ge huꞌnigeno eꞌnigenoꞌaeꞌmo,na agufa kavaꞌmo huꞌnana kavafeꞌmo kava gemo afiꞌnove. Huꞌnisana kavafeꞌmokagesa afika avoꞌmo kaeka namiyo. Kagemi yaꞌnileꞌmo magoꞌe huka yagaika oꞌ-nategane, huno ha paiꞌnigeno 3 kagemi yaꞌaleꞌmo yagaino neꞌateya vekamoꞌa, nakava hisuve. Aepa vekamoꞌa naha faino natalesiyafeꞌmo hiye. Nayamufa vekamooꞌmaiꞌnovaꞌmofeꞌmo hoya aliꞌyaꞌmo afaꞌa oꞌaliguve. Mago vayaꞌai neꞌyatefeꞌmo aukayahisuvafeꞌmo navagage hugiye. 4 Hisuva kavaꞌmo hemenimo ago ageꞌnove. Aepavekamoꞌa naha faitalesigeꞌapaeꞌmo mago vayaꞌmogi nagaefeꞌmo, lagae nopiꞌmo ekamaiyo, huꞌa naha paisageꞌnaeꞌmo hisuva kavafeꞌmo nagesa afiꞌnove, huno aipafiꞌmoagesa afiꞌniye. 5 Ala vekaꞌapimoꞌa anonaꞌapimo haneꞌniya vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnigeꞌamagoke magoke vayaꞌmo ete ete huꞌnagenoꞌaeꞌmo hogoteno eꞌniya vekaeꞌmo, anon-akamo na magi haneꞌniye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 6 vani hataleti kalisi talamumohaneꞌniye, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, anonakalefeꞌmo malage huka apepamo alikaapake aika fifitiꞌae huka avoꞌmo kao, huno ha paiꞌniye. 7 Alu vekaeꞌmo, anonakamona magi haneꞌniye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, vani hataletiꞌa falaova kuꞌmo haneꞌniye,huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, anonakalefeꞌmo malage huka apepamo alika apake aika

Page 222: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 16:8 219 Luki 16:25eitiꞌae huka avoꞌmo kao, huno ha paiꞌniye. 8 Aepa vekamoꞌa kagemi yaꞌaleꞌmo hosukavaꞌmo huno yagaino neꞌateya vekamo agiꞌaleꞌmo alino asaga huno atetenoꞌaeꞌmo,agufaeꞌmo alagepa huno agesa afiꞌniya vekae, huno huꞌniye. Ma mopafi vayaꞌmogimoma mopafi vayaꞌaitegamo alu kava alu kavaꞌmo hisayafeꞌmo alagepa huꞌa apakesaafiteꞌa hale yateꞌmo neꞌmaiya vayaꞌaina aeꞌa apaka seꞌa maiꞌnae. 9 Nagaemo lapanepauve, ma mopafi hosu moniletiꞌmo alita lapao yaꞌmo hiyo. Lapakaemo falisageꞌalapao vayaꞌmogi aliꞌa falu fala huꞌa lapatetesagetapaeꞌmo noꞌapifiꞌmo hanege hanegehuno hanesiya noꞌapifiꞌmo faletapa haigayanagi. 10 Mago vekamoꞌmo aise yateꞌmoalagepahuno yagaiꞌnisiyaꞌmoꞌmo ani kava huno alopa yateꞌeꞌmo alagepahuno yagaigiye.Mago vekamoꞌmo aise yateꞌmo alagepa huno oꞌyagaiꞌnisiyaꞌmoꞌmo ani kava huno alopayateꞌeꞌmo alagepa huno oꞌyagaigiye. 11 Lapakaemo ma mopafi hosu monileꞌmo alagepahutapa noꞌyagaisayana ina laꞌmo lama ge monimo alino lapamigiye. 12 Alu vayaꞌaiyateꞌmo alagepa hutapa yagaita oꞌapateꞌnisayana ina laꞌmo lapakaitapi yaꞌmo alino la-pamigiye. 13Aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamoꞌa lole aliꞌya aepa vekalaꞌani gemo afiteno akamehuno aliꞌyaꞌmo afaꞌa oꞌaligiye. Mago vekaeꞌmo hauꞌnisigeno alu vekaeꞌmo hosu aipamokalino ategaiye. Mago vekamo geꞌamo neꞌafisiyana alu vekaeꞌmo akameꞌyamo amigiye.Goti aliꞌyaꞌaleꞌe moni aliꞌyateꞌeꞌmo afaꞌa oꞌmaigae, huno hapa paiꞌniye. 14 Falasi vayaꞌ-mogimo monieꞌmo hapaꞌye nehiya vayaꞌmogi ani muki huꞌniya geꞌamo afiteꞌapaeꞌmoapaipamo leꞌa ateꞌnae. 15 Yesuꞌa apakaefeꞌmo, lapakaemo vayaꞌai apaulagaleꞌmo kanalevayaꞌmo maisayafeꞌmo muki kavaꞌmo nehayaꞌmonanafa Gotiꞌa lapaipafiꞌmo neꞌage.Vayaꞌmogimo mago kavafeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa neꞌasagayaꞌmonanafa Goti aulagaleꞌmoalagi hosuꞌniya kavaꞌmo haneꞌniye. 16 Keꞌaepa geꞌe Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌahakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌai geꞌapiꞌeꞌmo haneme haneme neꞌegenoꞌaeꞌmo Yoniꞌaafole aiꞌniye. Yoniꞌa afole aiꞌniya afinatetiꞌmo Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavafeꞌmoalagepa faigoko geꞌamo aeta hakalo huta hapa paime hapa paime eta hemeniꞌeꞌmo hapanepaunageꞌapaeꞌmo muki vayaꞌmo afela vayakana huꞌa apaya mukiki huꞌa haiꞌa nefalae.17Ani gemo nehuvaꞌmonanafa kokuꞌnaꞌe ma mopaꞌeꞌmo hano hisiya kavaꞌmo alagi kanaosuꞌniyaꞌmonanafa keꞌaepa gemoꞌa aise yaꞌatoꞌamo hano hisiyafeꞌmo lusi kava hunomagoꞌe huno kana huꞌniye.

18 Haiya vayaꞌmogimo aꞌneꞌapimo hapa faiꞌa apataleteꞌa alu aꞌnemo neꞌalisafi kumaikavaꞌmo nehae. Haiya vekamoꞌa hafaino ataleꞌnisiya a kanomo neꞌalisifi kumai kavaꞌmonehiye, huno hapa paiꞌniye.

Kagemi yaꞌe vekaꞌe Layosiꞌefeꞌmo anava gemo huꞌniya gemae(Mt 5:31-32; 19:9; Mk 10:11-12)

19Yesuꞌa, mago kagemi yaꞌe vekamoꞌamuki afinaꞌmo alagepa kukenamo hogote kuke-naꞌagekeꞌmo alino vaige alagepa neꞌyaꞌageꞌmo nege hunomaiꞌniye. 20Maiꞌnigenoꞌaeꞌmomago vekamo agiꞌamo Layosiꞌmo neꞌyafeꞌmo hauꞌnigenoꞌaeꞌmo aukaya nehiya vekamolusi amuꞌmo aleꞌniye. Mago vayaꞌmogimo ani vekamo avaleli uꞌa kagemi yaꞌe vekamo lafihiꞌyanaꞌamo malaga havaeꞌa ateꞌnageno havaeno maiꞌnenoꞌaeꞌmo 21 hiꞌyalamutetiꞌmoasagauno aisiya neꞌya atupamo alino nesiyafeꞌmo maiꞌniye. Maiꞌnigeꞌapaeꞌmo kalamogieꞌa amuteꞌmo sagani sagani huꞌa neꞌa maiꞌnae. 22 Afaꞌa maiꞌneno aukaya nehiyavekamo faliꞌnigeꞌapaeꞌmo enisole vayaꞌmogi emi eꞌa avaleli haiꞌa kokuꞌnapi Emalehamuhaopaleꞌmo ateꞌnageno maiꞌniye. Ani kavaꞌmo huno kagemi yaꞌe vekamo faliꞌnigeꞌa-paeꞌmo alini uꞌa kiꞌa ateꞌnae. 23 Ata kopiꞌmo lamino maiꞌnigeno lusi kava huno agafunekigenoꞌaeꞌmo alino maku huno ageyana Emalehamu haopaleꞌmo Layosiꞌmo avalelihaiꞌa ateꞌnageno Emalehamuꞌeꞌmo maiꞌnaꞌageno anakeꞌniye. 24 Anaketenoꞌaeꞌmo alopagefatiꞌmo keya ainoꞌaeꞌmo, Naginago afo Emalehamuvo, kahau huka nateteka Layosiꞌmoalika ategeno uno ati yagaina ayatetiꞌmo anipiꞌmo aeteno alinino emineno, navena-fuꞌnaleꞌmo malesigeno falu nahaino. Ata kopiꞌmo maiꞌnogeno lusi nagafuꞌmo nekiye,huno ha paiꞌnigeno 25 Emalehamuꞌa naginago mafaꞌneo, kagesa afika ho huvo. Kagaemomamopafimaiꞌnekaeꞌmomuki afinaꞌmo alagepa yaꞌageꞌmo alika maiꞌnanageno Layosiꞌa

Page 223: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 16:26 220 Luki 17:12hosu yaꞌageꞌmo alino maiꞌniyaꞌmonanafa hemenimo alagepa huno maiꞌnigeka kagaemolusi kava huno kagafu nekiye. 26 Magoꞌe gemo haneꞌniyana Gotiꞌa folagapiꞌmo magolusi kalokalopamo maleꞌniyanageꞌa ma kote maiꞌnaya vayaꞌmogi lakaeꞌa kagaetegamooꞌvisageꞌa kagae kote maiꞌnaya vayaꞌmogi lakaeꞌa ma kotegamo oꞌmegae, huno hapaiꞌnigenoꞌaeꞌmo 27 Kagemi yaꞌe vekamoꞌa magoꞌe huno ge hunoꞌaeꞌmo, naginagomo,kahao ke hovanagi, Layosiꞌmo alika ategenoꞌao afoꞌnimo notegamo uno lamino hapapaino. 28 Faefuꞌa konagaꞌnimogi maiꞌnayanageno uno, ehetapiye, huno hapa paisigeꞌaafiteꞌapaeꞌmo mani lusi kava huno apakafu kisiya koteꞌmo emi oꞌmegae, huno hapaiꞌnigeno 29Emalehamuꞌa,Moseseꞌa avoꞌmo kaemaleꞌniya geꞌe Gotitegati gemo alini eꞌaaeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogi avoꞌmo kaemaleꞌnaya geꞌeꞌmohaneꞌniyanageꞌaafaꞌa afigae, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 30Haꞌao, naginagomo, oꞌafigayaꞌmofeꞌmo magofaliꞌnisiya vekamoꞌmo he tinuno hapa paisigeꞌapaekeꞌmo afiteꞌa apaipamo aliꞌa afe legae,huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 31Moseseꞌa avoꞌmo kae maleꞌniya geꞌe Gotitegati gemo alinieꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogi avoꞌmo kae maleꞌnaya geꞌeꞌmo oꞌafisayanamago faliꞌnisiya vekamoꞌa he tinuno hapa paisiya gemo oꞌafigae, huno ha paiꞌniye, hunoYesuꞌa hapa paiꞌniye.

17Apayate neꞌaliya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 18:6-7,21-22; Mk 9:42)

1 Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, Vayaꞌmo apayate aligayaꞌmonanafa apayatealisaya vayaꞌmo vaehae, huꞌna, lusi hanageke yaꞌmo aligae. 2 Lusi hanageke yaꞌmoaligayaꞌmonanafamago vekamoꞌa ani agufa aise mafaꞌnemoꞌa hosu kavaꞌmo hisiyafeꞌmohogoteno ayateꞌmo oꞌaliꞌnisigeꞌapaeꞌmo atafauꞌa alopa yafateꞌmo nofi aeteꞌa lugoꞌafiꞌmoaeteꞌa alini uꞌa solovala anipiꞌmo yaga auꞌa atalesagenoꞌaeꞌmo aise hanageke yaꞌmoaligiye. 3 Lapakaitapileꞌmo alagepa hutapa yagaitapa lapateyo. Konagakamoꞌmokagaetegamo hosu kavaꞌmo huꞌnisigekaeꞌmo hosu kavaꞌmo huꞌnane, huka ge hauvo.Aipamo alino afe lesigekaeꞌmo hosu kavaꞌamo alika atalo. 4 Konagakamoꞌmo magokefelugamo seveniꞌa afinaꞌmo kagaetegamo hosu kavaꞌmo huteno seveniꞌa afinaꞌmoenoꞌaeꞌmo, kagaetegamo hosu kavaꞌmo huꞌnovanageꞌna magoꞌe huꞌna ani agufa hosukavaꞌmo osuguve, huno hisigekaeꞌmo hosu kavaꞌamo alika atalo, huno hapa paiꞌnigeꞌa5 apa vayaꞌamogi, lagesa afita fatago huꞌnona kavatileꞌmomagoꞌe huka alika ko sika lato,huꞌa ha paiꞌnageno 6 Ala kava neꞌmoꞌa, lapakesa afitapa fatago huꞌnisaya kavaꞌmo aiseavina yakana huno haneꞌnisiyana mago yosaeꞌmo, kagaeꞌe hafuyakaꞌeꞌmo aika vakaikalamika anipiꞌmo halate hago, hutapa hisagenoꞌaeꞌmo getapimo afaꞌa afigiye, huno hapapaiꞌniye.

Aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae7 Lapakaepatiꞌmo kayo kayo vekatapimoꞌa mopafiꞌmo aiꞌyumo aiꞌnisifi sipisipileꞌmo

yagaino apateꞌnisifi huno maiꞌneno esigekaeꞌmo, malage huka haikeka hiꞌyalamuteꞌmomaiꞌneka neꞌyaꞌmo no, huka ha paigapiye. 8 Haꞌao, ani gemo osuganaꞌmonanafahogoteka neꞌyaꞌnimo kaeka hatika nateꞌneka aliꞌyaꞌmo alisana kukenakamo alika vail-iꞌneka neꞌyaꞌnimo alinikeka namiyo. Namigeꞌna netesugeka kagaemo henagaꞌamonegane, huka ha paigane. 9 Geꞌamo akame nehiyaꞌmofeꞌmo kahao ke hove, hunohugifiye. Haꞌao. 10 Ani kavaꞌmo hutapa muki gemo Gotiꞌa lapa paiꞌniya geꞌamoafitetapaeꞌmo akame hutetapa ani gemo hutapaeꞌmo, aliꞌyaꞌmo neꞌaluna vayaꞌageꞌmomaiꞌnone. Alagepa kavaꞌmo afaꞌa osuꞌnonaꞌmonanafa aliꞌyatigekeꞌmo aliꞌnone, hutapahiyo, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa teniꞌa vayaꞌmo lepalosi yaꞌmo hapauꞌniya vayaꞌmo alino alagepa huno apateꞌniyagemae

11 Yesuꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo ugefeꞌmo Samaliya koꞌmo hanete Galeliya koꞌmohanete hutegeno folagapi haneꞌniya kateꞌmo uno 12mago taonifiꞌmo haino falegefeꞌmo

Page 224: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 17:13 221 Luki 17:37

nehigeꞌapaeꞌmo teniꞌa lepalosi vayaꞌmo eꞌa fotu hugefeꞌmo muga afagiꞌaleꞌmo eꞌahe tiꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo 13 alopa geletiꞌmo, Yesuvo, Ala kava nene, kahau huka lato,huꞌa ha paiꞌnageno 14 Yesuꞌa apaketenoꞌaeꞌmo, utapa mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌainalapakufamo alita apave liyo, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo kategamo neꞌvagenoꞌaeꞌmoapakufalafaꞌmoalinohamaleꞌniye. 15Ani vayapatiꞌmomagovekamoꞌa alino agufalegamoageyana agufalafaꞌmo alino hamaleꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmo aino atagi neno neꞌenoꞌaeꞌmoalopa gefatiꞌmo Goti agiꞌaleꞌmo alino asaga hulino eno 16 Yesu aiyafiꞌmo agoꞌya faitenohao ke heꞌniye. Ani vekamo Samaliya kotega vekae. 17Yesuꞌa ani vekamo agetenoꞌaeꞌmo,teniꞌa vayaꞌmo aliꞌna alagepa huꞌna apateꞌnovana naeniꞌa vayaꞌmo haiyaꞌalega maiꞌnae.18 Na kava higenoꞌaeꞌmo mani magoke alu nofi vekamoꞌa Goti agiꞌaleꞌmo alino asagahuno atesiyafeꞌmo eꞌniye, huno hapa paiteno agaefeꞌmo, 19 kagesa afika fatago huꞌnanakavakamoꞌmo alino alagepa huno kateꞌniyanagi he tika afaꞌa uvo, huno ha paiꞌniye.

Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Mt 24:23-28,37-41)

20 Mago Falasi vayaꞌmogimo Yesufeꞌmo, hainu afinaꞌmo Gotiꞌa yagaino apatesiyakavaꞌmo afole aigiye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa yagaino apatesiya kavaꞌmo afoleaisiyaꞌmoꞌmo muki vayaꞌmogimo apaulagafatiꞌmo oꞌagegae. 21Vayaꞌmogi, manile afoleaiꞌniye, huꞌa osuge, mugalega afole aiꞌniye, huꞌa osuge huꞌa osugae. Afiyo, Gotiꞌa vayaꞌaiapaipafiꞌmo yagaino neꞌapate, huno hapa paiꞌniye.

22 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, henagaꞌamo lapakaemo, Vemo Mafaꞌnemo aiseafinaꞌmo agesunafeꞌmo nehune, hutapa hugayana oꞌnagegae. 23 Mago vayaꞌmogilapakaefeꞌmo, mugalegamo utapa ageyo, huꞌa lapa paige, manile etapa ageyo, huꞌa lapapaige hisagetapaeꞌmo geꞌapimo afitetapa utapa apakame osiyo. 24 Alino alave alavenehigenoꞌaeꞌmo muki kokuꞌnateꞌmo aeno ha legeꞌapaeꞌmo muki vayaꞌmogi neꞌagayakava huno Vemo Mafaꞌnemo eminesigeꞌa agegae. 25 Eminegaiyaꞌmonanafa hogotenolusi agafu kisiya yaꞌmo neꞌalisigeꞌapaeꞌmo hemeni afinaꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimoapakameꞌyamo amigae.

26 Noaꞌa maiꞌniya afinaꞌmo haiya agufa kavaꞌmo huꞌa maiꞌnafi Vemo Mafaꞌnemoafinaꞌeꞌmo ani agufa kavakeꞌmo huꞌa maigae. 27 Neꞌyaꞌmo nege aniꞌmo nege aꞌmoalige aꞌmafaꞌnemo lagauliꞌa uge hume hume neꞌagenoꞌaeꞌmo Noaꞌa sipifiꞌmo hainomaiꞌnigenoꞌaeꞌmo aniꞌmo heteno muki vayaꞌaina ago aeno apati kaeꞌniye. 28 Ani kavahuꞌa Lotiꞌa maiꞌniya afinaꞌmo neꞌyaꞌmo nege aniꞌmo negemago yaꞌmomiya faige maketihuge hoyamo vaige no kige hume hume neꞌagenoꞌaeꞌmo 29 Lotiꞌa Sotomi taonifatiꞌmoatalenoneꞌvigenoꞌaeꞌmo ani afinaꞌmo ataꞌe ata neleya yafaꞌeꞌmo ko aigekanahuno kokuꞌ-napatiꞌmo emineno muki vayaꞌmo apaleno apasaga liꞌniye. 30Ani agufa kavakeꞌmo huꞌamaiꞌnisageno VemoMafaꞌnemo afole aigiye. 31Ani afinaꞌmo kumategamaiꞌnisaya vayaꞌ-mogi noꞌapifatiꞌmo kagemi yaꞌapimo alisayafeꞌmo faleꞌa ohaiyo. Hoyalega maiꞌnisayavayaꞌmogi noꞌapilega halate aiꞌa atagi neꞌa oꞌviyo. 32 Lapakaemo Loti aꞌaꞌmoꞌmohuꞌniya kavafeꞌmo lapakesa afitapa ho hiyo. 33 Ina lagimo ma mopafiꞌmo alagepa huꞌamaige maige huꞌa maisaya kavateꞌmo yagaiꞌa neꞌatesafigeno alagepa huꞌa neꞌmaisayakavaꞌapimo hano hugiyaꞌmonanafa ina lagimo alagepa huꞌa neꞌmaisaya kavaꞌapimoataleꞌnisafigeꞌa alagepa huꞌa maisaya kavaꞌapimo aligae. 34 Nagaemo lapa paiꞌnaeꞌmo,ani haniꞌilagamo lole vekalaꞌmo magoke hipaleꞌmo lokaeꞌana havaeꞌnisaꞌapatiꞌmo magovekamo avaleliꞌa uteꞌa mago vekamo ategae. 35 Lole atalaꞌmo magokepi lokaeꞌanaaliꞌyaꞌmo neꞌalisaꞌapatiꞌmomago a kanomo avaleliꞌa uteꞌamago a kanomo ategae. 36Lolevekalaꞌmo hoyafiꞌmo lokaeꞌana maiꞌnisaꞌapatiꞌmo mago vekamo avaleliꞌa uteꞌa magovekamo ategae, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 37Ala kava nene, haiyaꞌalegamo ani agufakavaꞌmo afole aigiye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, afu anagaꞌmo kefaꞌapimo haneꞌniyayategamo hakiki anagaꞌmo haleli eꞌa aliꞌa anupa huꞌa neꞌmaiye, huno hapa paiꞌniye.

Page 225: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 18:1 222 Luki 18:1718

Kogu aꞌe agoti gemo neꞌafiya vekaꞌefeꞌmo anava gemo huꞌniya gemae1Agaemovayaꞌmogimomuki afinaꞌmonunumuꞌmohisaya kavafeꞌmo alagaꞌmohapae-

sigeꞌa oꞌatalesaya kavafeꞌmo ani agufa aeno kalafefa gemohuno hapa paiꞌniye. 2Agaemo,mago agoti gemo neꞌafiya vekamomago taonifiꞌmomaiꞌneno Gotifeꞌmo koli osuge mukivayaꞌaifeꞌmo koli osuge huno maiꞌniye. 3Maiꞌnigenoꞌaeꞌmo ani taonifiꞌmo mago kogu akanomoꞌmo muki afinaꞌmo ani vekalegamo uno ha painoꞌaeꞌmo, kame huno neꞌnateyavekamoꞌa nagaetegamo hosu kavaꞌmo nehigi alika fako huka laꞌato, huno ha paige hapaige huno maiꞌniye. 4 Hogoteno ha oꞌmaeno afaꞌa maiꞌniyana henagaꞌamo aipafiꞌmoagesa afinoꞌaeꞌmo, Gotifeꞌmo koli osuge vayaꞌaifeꞌmo koli osuge huꞌnovaꞌmonanafa5 mani kogu a kanomoꞌa lusi kava huno alaga neꞌnahaeya agufa gemo nehiyanageꞌnaafaꞌa aliꞌna fako huꞌna ategauve. Aliꞌna fako huꞌna oꞌatesuvana muki afinaꞌmo ege egehuno maisigeno magoꞌe huno lusi alagaꞌmo nahaegaiye, huno agesa afiꞌniye. 6 Alakava neꞌmoꞌa, hosu vekamoꞌa agoti gemo neꞌafisiya vekamo geꞌamo afiyo. 7 Gotiꞌalekanapaino apateꞌniya vayaꞌmogimuki felugaꞌaꞌe haniꞌilagaꞌaꞌeꞌmoaukayahuꞌa gehugehuge nehisagenoꞌaeꞌmo ani kavaꞌmo huno afiteno alino fako huno apateteno afaꞌa hapaoꞌmaesifiye. Yatala afinaꞌmo apakava maisiyana afaꞌa hapa maegaiye. 8 Lama gemolapa nepauve, malage huno alino fako huno apateteno hapa maegaiyaꞌmonanafa VemoMafaꞌnemo emineno kahauya huno apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmo apakesifiye,huno hapa paiꞌniye.

Falasi vekaꞌe takesi monimo neꞌaliya vekaꞌefeꞌmo anava gemo huꞌniya gemae9 Mago vayaꞌmogi Gotifeꞌmo apakesa oꞌafiꞌa apakaiꞌapiekeꞌmo apakesa afiꞌapaeꞌmo,

lagaemo alagepa vayaꞌmo maiꞌnonanageta lagaitimo laha maegaunaꞌmonanafa magoalu vayaꞌmo afaꞌa ina agufa vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa nehaya vayaꞌaifeꞌmo Yesuꞌa inagemo aeno kalafefa gemo huno hapa paiꞌniye. 10 Lole vekalaꞌmoganimo nunumuꞌmohisaꞌafeꞌmo Yu vayaꞌai alopa mono nopiꞌmo haiꞌnaꞌae. Mago vekamo Falasi vekamomaigeno alu vekamo takesi moni neꞌaliya vekamo maiꞌniye. 11 Falasi vekamoꞌmo hetino maiꞌneno agaiꞌaeꞌmo nunumuꞌmo huꞌniye. Nunumuꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Gotiyo, mukialu vayakana huꞌna oꞌmaiꞌnovaꞌmofeꞌmo kahao ke nehove. Mago kanale kavaꞌmo osugeaigofe gemo huteꞌa kumayaꞌmo alige kumai kavaꞌmo huge nehaya vayakana huꞌnaoꞌmaiꞌnove. Ani takesi monimo neꞌaliya vekagana huꞌna oꞌmaiꞌnove. 12 Nagaemo mukisaleꞌae saleꞌaeꞌmo neꞌyaꞌmo neteꞌna lole afinaꞌmo oꞌneꞌna mo siꞌnove. Nagaemo mukialiꞌnova yapatiꞌmo naeniꞌa yaꞌmo aliteꞌna magoke yaꞌmo nekamuve, huno nunumuꞌmohuꞌniye. 13 Huꞌniyaꞌmonanafa takesi monimo neꞌaliya vekamo afagiꞌaleꞌmo he tinomaiꞌneno alino maku huno oꞌageꞌneno haifiꞌyaleꞌmo neꞌamaginoꞌaeꞌmo, Gotiyo, alagihosu vekamo maiꞌnovanagi kaipamo lanitani huka nateteka kahau huka nato, hunonunumuꞌmo huꞌniye. 14 Lapa nepauve, Gotiꞌa takesi moni neꞌaliya vekaeꞌmo, naula-galeꞌmo fatago vekamo maiꞌnane, huno ha paiꞌnigeno noꞌalegamo uno fatago vekamomaiꞌniyaꞌmonanafa alu vekamo mago yaꞌmo oꞌalino afaꞌa uꞌniye. Gotiꞌa muki vayaꞌ-mogimo apakaiꞌapi apakiꞌapileꞌmo aliꞌa asaga huꞌa neꞌatesaya vayaꞌai apakiꞌapileꞌmoalino afepi apategaiyaꞌmonanafa Gotiꞌa apakaiꞌapi apakiꞌapileꞌmo aliꞌa afepi neꞌatesayavayaꞌai apakiꞌapileꞌmo alino asaga huno apategaiye, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa asago mafaꞌne anagaꞌaifeꞌmo Gotiꞌa lapa maeno, huno huꞌniya gemae(Mt 19:13-15; Mk 10:13-16)

15 Yesuꞌa asago mafaꞌne anagaꞌai apakufaleꞌmo ayaꞌmo malesiyafeꞌmo apavaleliꞌaneꞌageꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi apaketeꞌapaeꞌmo ge hapauꞌnae. 16 Ge ha-pauꞌnayaꞌmonanafa Yesuꞌa aise mafaꞌneꞌaifeꞌmo, nagaetegamo eyo, huno huteno, kaakanitapa oꞌapatetapa afaꞌa apatalegeꞌapao nagaetegamo oꞌmeyo, hutapa osiyo. Gotiꞌayagaino neꞌapateya kegiꞌyafiꞌmo ani agufa mafaꞌnegana vayaꞌmo haiꞌa maigae. 17 Lamagemo lapa nepauve, Vayaꞌmogi Gotiꞌa yagaino neꞌapateya yaꞌmo aise mafaꞌnemogi

Page 226: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 18:18 223 Luki 18:39neꞌaliya kava huꞌa noꞌalisayana Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kegiꞌyafiꞌmo afaꞌa faleꞌaohaigae, huno hapa paiꞌniye.

Lusi kagemi yaꞌamo haneꞌniya vekamoꞌmo Yesutegamo eꞌniya gemae(Mt 19:16-30; Mk 10:17-31)

18 Mago yagaino neꞌapateya vekamoꞌa Yesufeꞌmo, alagepa tisao, alagepa huꞌnamaige maige huꞌna maisuva yaꞌmo alisuvafeꞌmo na agufa kavaꞌmo hisuve, hunoafi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 19 na kava higekaeꞌmo nagaefeꞌmo alagepa tisao, huka nehane.Ma mopafi vayapatiꞌmo mago alagepa vayaꞌmo oꞌmaiꞌnafa Gotikeꞌmo magokeꞌageꞌmoalagepa vekamo maiꞌniye. 20Goti keꞌaepa geꞌamo ago afiꞌnane,kumai kavaꞌmo osuvo, vayaꞌmo ohapaeyo, kumayaꞌmo oꞌaliyo, aigofe gemo osuvo, itakaꞌafokalaꞌ-

mogani anaiyafiꞌmo maiꞌneka geꞌanimo afiyo,huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 21 mafaꞌne maiꞌnova afinatetiꞌmo muki ani keꞌaepa gemoakame hume hume eꞌna hemeniꞌeꞌmo maiꞌnove, huno ha paiꞌnigeno 22 Yesuꞌa anigemo afitenoꞌaeꞌmo, magoke kavaꞌatokamo aeka aga seꞌnane. Muki kagemi yakamoalika maketi hugeꞌa miya faitesageka alisana monimo alika fako huka kagemi yaꞌapimooꞌmaleꞌnisaya vayaꞌaina apamigenoꞌao alagepa yakamo kokuꞌnapiꞌmo haneno. Anikavaꞌmo hutekaeꞌmo eka nakame huvo, huno ha paiꞌnigeno 23 ani gemo afitenoꞌaeꞌmolusi kagemi yaꞌamo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo lusi kava huno aipamoꞌmo kana huꞌnigeno24 hosu augosamo kaliꞌnigeno Yesuꞌa agetenoꞌaeꞌmo, 25 kamo afugefamoꞌmo nekayakapiꞌmo falenohaisiyafeꞌmo aiseꞌamo lokiya vaiꞌniya agufa kavaꞌmohaneꞌniyaꞌmonanafamago kagemi yaꞌe vekamoꞌmo Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kegiꞌyafiꞌmo faleno haisiyakavaꞌmoꞌa magoꞌe huno lusi lokiya vaiꞌniya kavaꞌmo haneꞌniye, huno ha paiꞌnigeꞌa26 afiteꞌapaeꞌmo, ina lagimo maige maige huꞌa maisaya yaꞌmo afaꞌa aligae, huꞌa afigeꞌnagenoꞌaeꞌmo, 27 vayaꞌmogimo alagi osisaya agufa kavaꞌmo Gotiꞌa afaꞌa hugiye,huno hapa paiꞌnigeno 28 Pitaꞌa, afiyo, lagaemo muki yatimo ago ataleta eta kakamenehune, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 29 lama gemo lapa nepauve, muki vayaꞌmogiGotiꞌa yagaino neꞌapateya kavatefeꞌmo noꞌapimofi aꞌneꞌapimofi konagaꞌapimogimofiitaꞌapi afoꞌapimogimofi mafaꞌneꞌapimofi huꞌa apataleꞌa eꞌa maiꞌnisaya vayaꞌmo 30 mamopafi maiꞌnagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa lusi kava huno magoꞌe yaꞌmo fiku neꞌapamiyanagenohenagaꞌamo afole aisiya afinaꞌmo alagepa huꞌa maige maige huꞌa maigae, huno hapapaiꞌniye.

Yesuꞌa napa tali afinaꞌmo, faliteꞌna he tiguve, huno hapa paiꞌniya gemae(Mt 20:17-19; Mk 10:32-34)

31 Yesuꞌa tuolofuꞌa vayaꞌmo apaote apavalelino unoꞌaeꞌmo, afiyo, Yulusalemutaonifiꞌmo neꞌvisunagenoꞌaeꞌmo akeyaꞌvilaga Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌahapa nepaiya vayaꞌmogimo Vemo Mafaꞌneeꞌmo ava gemo avoꞌmo kae maleꞌnaya gemoafole aigiye. 32Avaleli uꞌa alu vayaꞌai apayapiꞌmoapamisageꞌapaeꞌmohosu kigi huꞌa ategehuꞌa faipa huꞌa atege apavenatuꞌnaꞌmo heꞌa atege 33 nofi kayotetiꞌmo amagige huteꞌakamiti amagisageno faliteno loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo utesigeno halate he tigiye, hunohapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 34 afiꞌa aeto osuꞌnae. Ani gemo aepaꞌamo afiꞌa aeto osisaya agufagemo fala kiꞌniya gemo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo alagepa huꞌa oꞌafiꞌnae.

Yesuꞌa aulagamo ali huꞌniya vekamo alino ayakeno ateꞌniya gemae(Mt 20:29-34; Mk 10:46-52)

35Yesuꞌa Yeliko taonimo haopaleꞌmo neꞌegenoꞌaeꞌmomago aulaga ali huꞌniya vekamoka agiꞌnaleꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo muki vayaꞌaifeꞌmo monieꞌmo aukaya huge huge hunomaiꞌniye. 36Asole vayaꞌmo eꞌa aiꞌa aga seꞌa ute ute huꞌnageno apaiya gemo afitenoꞌaeꞌmo,na agufa kavaꞌmo nehae, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, 37Yesuꞌa Nasalasa kotega vekamoneꞌe, huꞌa ha paiꞌnageno afitenoꞌaeꞌmo 38 alopa gefatiꞌmo ge hunoꞌaeꞌmo, Neviniꞌaala kini vekamo aginagomo Yesuo, kahau huka nato, huno ge huꞌnigeꞌa 39 hogoteꞌaeꞌnaya vayaꞌmogimo, ge osuka afaꞌa maiyo, huꞌa ge hauꞌnayaꞌmonanafa magoꞌe huno gehunoꞌaeꞌmo, Neviniꞌa ala kini vekamo aginagomo, kahau huka nato, huno ge huꞌnigeno

Page 227: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 18:40 224 Luki 19:1840 Yesuꞌa eno he tino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, avalelitapa eyo, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmoavaleliꞌa eꞌnagenoꞌaeꞌmo, 41 kagaemo na kava huꞌna katesuvafeꞌmo nehane, huno afigeꞌnigenoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, naulagaꞌnimo alika ayakeka nato, huno ha paiꞌnigeno42 Yesuꞌa, kaulagamo afa ageka ayako. Nagaefeꞌmo kagesa afika fatago huꞌnanakavakamoꞌa alino alagepa huno kateꞌniye, huno ha paiꞌnigeno 43malage huno aulagamoageno ayaketeno akame huno neꞌunoꞌaeꞌmo Goti agiꞌaleꞌmo alino asaga hume asagahume uꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo muki vayaꞌamogimo Goti agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌaateꞌnae.

19Sakiyasifeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

1 Yeliko taonifiꞌmo uno avaꞌyi huteno neꞌvigenoꞌaeꞌmo 2 mago vekamo agiꞌamoSakiyasiꞌa takesi monimo neꞌaliya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo lusi kagemiyaꞌamo haneꞌniya vekamo maiꞌniye. 3Agaemo haiya agufa vekamofi huno agesiyafeꞌmohuꞌniyana aupa vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo asole vayaꞌmogi aeꞌa akaniꞌnagenoꞌaeꞌmooꞌageꞌniye. 4 Oꞌagenoꞌaeꞌmo aeno apaka seno nagu nagu huno neꞌunoꞌaeꞌmo manikatekeꞌmo egaiyanageꞌna agegauve, huno agesa afiteno mago yosafiꞌmo haino maiꞌnenoagesiyafeꞌmo agava maiꞌniye. 5 Yesuꞌa ani maiꞌniya yateꞌmo eno he tino maiꞌnenoalino maku huno agetenoꞌaeꞌmo, Sakiyasiyo, malage huka emikeno. Hemenimo kagaenopiꞌmo utaꞌa maiguꞌae, huno ha paiꞌnigeno 6 malage huno emineno amogaga aitenoavalelino uno noꞌafiꞌmo alino falu fala huno ateꞌniye. 7Ani kavaꞌmo ageteꞌapaeꞌmo, hosuvekamo nopiꞌmo haiꞌniye, huꞌa huteꞌa hagalu hagalu huꞌa ge neꞌnae.

8 Sakiyasiꞌa vayaꞌai apaulagaleꞌmo he tino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, ago,kagemi yaꞌnimo folagapatiꞌmo aliꞌna fako huꞌna kagemi yaꞌapimo ohaneꞌnisiya vayaꞌainaapamiteꞌna mago vayaꞌaifeꞌmo aigofe gemo huteꞌna kumayaꞌmo aliꞌnisuvana foꞌa afi-naꞌmo aliꞌna fako huꞌna anonaꞌapilefeꞌmo apamite apamite huꞌna neꞌapamuve, huno hapaiꞌnigeno 9 Yesuꞌa, Emalehamu aginago vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo ani afinaꞌmo maniafamo anagaꞌai apakufamo ago aliꞌna katiꞌna apateꞌnove. 10 Vemo Mafaꞌnemoꞌa lagesohuꞌnaya vayaꞌmo kahauya huno apaketeno apakufamo alino katino apatesiyafeꞌmoeꞌniyaꞌmofeꞌmo ani kavaꞌmo ago afole aiꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

Monimo alino apamiꞌniya kavafeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniya gemae(Mt 25:14-30)

11 Ani gemo afitagenoꞌaeꞌmo Yulusalemu taoni haopaleꞌmo ago uno avaꞌyi huꞌniyaꞌ-mofeꞌmo hemenitomo Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavaꞌmo ago afole aigiye, huꞌa apakesaafiꞌnayaꞌmofeꞌmo Yesuꞌa ina gemo aeno kalafefa gemo huno hapa paiꞌniye. 12 Magoyagaino neꞌapateya nofi vayapati vekamoꞌa, Ala kini vekamo afagi kotega maiꞌniyateg-amo visugeno lekana paino natesigeꞌna halate aiꞌna atagi neꞌna eꞌna ala kini vekamomaiguve, huno agesa afiꞌniye. 13Agaemo teniꞌa vayaꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmoge huꞌnigeꞌa eꞌnagenoꞌaeꞌmomagoke magoke monimo alino fako huno apamite apamitehuno apamitenoꞌaeꞌmo, mani moniletiꞌmo aliꞌyaꞌmo aligenoꞌao akamelegatiꞌmo magoꞌemonimo afole aino. Aliꞌyaꞌmo alime alime neꞌvigeꞌna eno, huno hapa paiꞌniye. 14Hapapaiteno uꞌniyaꞌmonanafa vayaꞌamogimo hosu apaipamo kaliꞌa ateteꞌapaeꞌmo magovayaꞌmo apaꞌmo aliꞌa apateꞌnageꞌa uꞌa Ala kini vekaeꞌmo, ani vekamoꞌmo yagainolatesiyafeꞌmo olahauꞌniye, huꞌa ha paiꞌnae. 15Ha paiꞌnayaꞌmonanafa Ala kini vekamoꞌageꞌapimo oꞌafino alaꞌapimo yagaino apatesiya vekae, huno huteno lekana painoateꞌnigeno aino atagi neno eno hogoteno apamiteno uꞌniyamoniletiꞌmo akamelegaꞌamona magi monimo afole aiꞌnifi huno agesiyafeꞌmo muki vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌniye. 16Magovekamo hogoteno enoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, magoke monimo namiꞌnana moniletiꞌmoakamelegaꞌamo teniꞌa monimo aliꞌnove, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 17 alagepa hukaaliꞌyaꞌnimo aliꞌnane. Aise yateꞌmo alagepa huka yagaiꞌnanaꞌmofeꞌmo teniꞌa taonileꞌmoyagaisanafeꞌmo lekana paiꞌna kateꞌnove, huno ha paitegeno 18 agae akamelegamo mago

Page 228: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 19:19 225 Luki 19:44vekamoꞌa eno, Ala kava nene, magoke namiꞌnana moniletiꞌmo akamelegaꞌamo monimofaefuꞌamo aliꞌnove, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 19 faefuꞌa taonileꞌmo yagaisanafeꞌmolekana paiꞌna kateꞌnove, huno ha paitegeno 20 anile mago vekamoꞌa eno, Ala kavanene, namiꞌnana monimo afaꞌa aliꞌnove. Hanipausifiꞌmo aiꞌna fala kiꞌna ali kateꞌnove.21 Kagaemo lokiya kaipa vekamo maiꞌneka mago vayaꞌmogi maleꞌnaya yaꞌmo aligemago vayaꞌmogi vai maleꞌnaya hoyafatiꞌmo alige nehanaꞌmofeꞌmo kagaefeꞌmo kolikamohuteꞌnaeꞌmo fala kiꞌna aliꞌnove, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 22 kagaemo hosu aliꞌyaꞌmoaliꞌnane. Kagaemo naha paiꞌnana gekaletiꞌmo agoti huꞌna kategauve. Ago nageꞌnananalokiya naipa vekamo maiꞌneꞌna mago vayaꞌmogi maleꞌnaya yaꞌmo alige mago vayaꞌmogihoyafatiꞌmo alige huꞌna maiꞌnogeka nageꞌnane. 23 Nageꞌnanaꞌmofeꞌmo na kava higekamoniꞌnimo monimo neꞌmalaya nopiꞌmo oꞌmaleꞌnane. Maleꞌnanesinana akamelagatiꞌmomagoꞌe monimo aluvesine, huno ha paiteno 24 he tiꞌa maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, moniꞌamoalinita etapa teniꞌa monimo aliꞌniya vekamo amiyo, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 25 Alakava nene, teniꞌa monimo ago aliꞌniye, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 26 lapa nepauve,aliꞌnisaya vayaꞌaina magoꞌe huꞌna aliꞌna apamiguve. Oꞌaliꞌnisaya vayaꞌai apayapatiꞌmohapa falegauve, huno hapa paitenoꞌaeꞌmo, 27 inagi kame vayaꞌnimo agaemo yagainolatesiyafeꞌmo olahauꞌniye, huꞌa huꞌnaya vayaꞌmo apavalelita etapa naulagaleꞌmo kamitiapamagiyo, huno hapa paiꞌniye, huno Yesuꞌa hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa Yulusalemu kotegamo neꞌvigeꞌapaeꞌmo, ala kini vekae, huꞌa huꞌnaya gemae(Mt 21:1-11; Mk 11:1-11; Yo 12:12-19)

28 Ani gemo hapa paitenoꞌaeꞌmo hogoteno Yulusalemu taonifilagamo neꞌvayakateꞌmo uno 29Metapesi taoniꞌe Metani taoniꞌeꞌmo haneꞌniya avemo agiꞌamo Alifiꞌaepaave aiyafiꞌmo haneꞌniya koteꞌmo uno avaꞌyi huteno geꞌamo neꞌafiꞌa vekalaꞌanifeꞌmo,30 lanaulagaleꞌmo haneꞌniya taonifiꞌina utana haiꞌao. Utana avaꞌyi hutetanaeꞌmoagesaꞌana mago aikeli hosimo aeꞌa ateꞌnisaya hosileꞌmo mago vekamoꞌa maiꞌnenoalinitata osuꞌniya hosimo maiꞌnisigetana agetetanaeꞌmo hatu maetana avalelitanaeꞌao. 31-32 Mago vekamoꞌa, na agufa kava hisaꞌafeꞌmo hatu maetana neꞌataꞌae, hunolanafi gesigetanaeꞌmo, Ala kava neꞌmoꞌa aliꞌyaꞌamo alisiyafeꞌmo higetaꞌaene, hutanaha paiꞌao, huno hana paiteno alino anateꞌnigeꞌana uꞌana hana paiꞌniya kavaꞌmo hunomaiꞌnigeꞌana ageꞌnaꞌae. 33 Aikeli hosimo nofiꞌamo hatu maeꞌana neꞌataꞌageꞌapaeꞌmohosimo afoꞌamogimo, na agufa kavaꞌmo hisaꞌafeꞌmo hatu maetana neꞌataꞌae, huꞌaanafi geꞌnageꞌanaeꞌmo 34 Ala kava neꞌmoꞌa aliꞌyaꞌamo alisiyafeꞌmo higetaꞌaene, huꞌanahapa paiteꞌana 35 Yesutegamo avaleliꞌana eꞌnaꞌae. Kukenaꞌanimo asagiꞌana aikelihosileꞌmo yakai maleꞌneꞌana Yesuꞌmo asaga huꞌana faiꞌana ateꞌnaꞌageno 36 maiꞌnenoalinino neꞌvigeꞌapaeꞌmo visiya kateꞌmo kukenaꞌapimo asagiꞌa yakaiꞌa ateme atemeuꞌnae. 37 Yulusalemu haopalega Alifiꞌaepa aveletiꞌmo uno lamigefe nehigeꞌapaeꞌmomuki vayaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌamogi aepa faiꞌa apamogaga aiteꞌa himamuꞌaletiꞌmonoꞌagaya agufa aune kavaꞌmo huꞌnigeꞌa ageꞌnayaꞌmofeꞌmo alopa gefatiꞌmo huteꞌa Gotiagiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga hume hume uꞌnae. 38Apakaemo,Ala kava neꞌmo agiꞌalefeꞌmo neꞌeyanagi ha maeno. Gotiꞌa lagaefeꞌmo aipamoꞌmo falu

hino. Gotiꞌa hogote vekamo anaga vekamo agiꞌaleꞌmo alitapa asaga hiyo,huꞌa huge huge huꞌa maiꞌnae. 39Mago Falasi vayaꞌmo asole vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌauꞌnaya vayaꞌmogimo, Tisao, gekamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, ge osiyo, huka hapa paiyo,huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 40 lapa nepauve, ge osuꞌa afaꞌamaisayana yafaꞌmoꞌa age aigiye,huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo aviꞌyaꞌmo huꞌniya gemae41 Yulusalemu taonifiꞌmo uno avaꞌyi nehuno aviꞌya hunoꞌaeꞌmo, 42Yulusalemu vayaꞌ-

mogitapae, LapakaemoGotiꞌa alinonanu aeno lapatesigetapa visaya kaꞌmo agesayafeꞌmonahauꞌniyaꞌmonanafa aeno ati kaeno lapateꞌniyanagetapa afaꞌa oꞌagegae. 43Henagaꞌamomago afinaꞌmo afole aisigeꞌapaeꞌmo kame vayatapimogi eꞌa mopamo kafili uꞌa mukilapaune hetapa visaya kateꞌmo maleꞌa akani malegae. 44 Eꞌa aeꞌa halagape vaitalesageno

Page 229: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 19:45 226 Luki 20:14mago yafateꞌmo akalo huꞌa maleꞌnaya yafaꞌmoꞌa alu yafateꞌmo ohaneꞌnisiya yafaꞌevayaꞌeꞌmo aliꞌa mopafiꞌmo yaga auꞌa atalegae. Gotiꞌa lapa maesiyafeꞌmo emineꞌniyanaagetapa aeto osuꞌnayaꞌmofeꞌmo kame vayatapimo egae, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa alopa mono nopiꞌmo maketi neꞌmalaya vayaꞌmo alino hapafaino apataleꞌniya gemae(Mt 21:12-17; Mk 11:15-19; Yo 2:13-22)

45AgaemoYuvayaꞌai alopamononopiꞌmohaino aepa fainomaketi neꞌmalaya vayaꞌmoalino hapafaino apataleꞌniye. 46 Agaemo, avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,noꞌnieꞌmo, nunumuꞌmo nehaya none, huꞌa hugae, huno avoꞌmo kae maleꞌniyaꞌmonanafalapakaemo kumaya vayaꞌmo eꞌa fala kiꞌa neꞌmaiya none, hutapa alita hamaletapa ateꞌnae,huno hapa paiꞌniye. 47 Muki afinaꞌmo mono nopiꞌmo alino apaya malege malegehunomaiꞌnigeꞌapaeꞌmomono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayanagikeꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayanagi ala apaki vayanagi huꞌahaesaya kafeꞌmo kahauya huꞌa maiꞌnae. 48Huꞌnayaꞌmonanafa muki afa vayaꞌmogiꞌeꞌmogeꞌamo afisayafeꞌmo hapauꞌniyaꞌmofeꞌmo haesaya kaꞌmo oꞌageꞌnae.

20Yesufeꞌmo, ina laꞌmo, yagaika apatesana vekae, huno lekana paino kateꞌniye, huꞌa afi geꞌnaya

gemae(Mt 21:23-27; Mk 11:27-33)

1 Mago afinaꞌmo Yesuꞌa Yu vayaꞌai alopa mono nopiꞌmo haino alagepa faigoko gemoalino apaya neꞌmalegeꞌapaeꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapatayavayanagi keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayanagi vayatama vayanagihuꞌa eꞌa, 2 haiya agufa alagena yakamo yagaika apatesana yaꞌmo aliꞌnekaeꞌmo manikavaꞌmo nehane. Ina laꞌmo mani kavaꞌmo huvo, huno kaha paiꞌniye, huꞌa afi geꞌ-nagenoꞌaeꞌmo, 3 inageꞌna nagaeꞌeꞌmo mago gemo lapafi gesugetapaeꞌmo naha paiyo.4 Yoniꞌa aniꞌmo faleno apatesiyafeꞌmo Gotiꞌa lekana paino ateꞌnifi vayaꞌmogi lekanapaiꞌa ateꞌnae, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo 5 apakaiꞌapimo ge huge afige huꞌapaeꞌmo,geꞌaleꞌmo na agufa ge huta ha paisune. Gotiꞌa lekana paino ateꞌniye, huta hisunana nakava higetapa geꞌaeꞌmo lapakesa afitapa fatago osuꞌnae, huno laha paigiye. 6Vayaꞌmogilekana paiꞌa ateꞌnae, huta hisunana afa vayaꞌmogimo yafa kayotetiꞌmo lamagigae.YoniꞌmoGotitegati gemoalinino eno aenohakalohunohapanepaiya vekae, huꞌa apakesaneꞌafiyaꞌmofeꞌmae, huꞌa huteꞌa 7geꞌaleꞌmo aeꞌa atagaina huꞌa ha paiꞌapaeꞌmo, oꞌafiꞌnone,huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 8naha opaiꞌnayaꞌmofeꞌmo haiya agufa alagena yaꞌmo yagaiꞌaneꞌapataya vayaꞌmogi neꞌaliya agufa alagena yaꞌmo aliꞌneꞌnaeꞌmo mani kavaꞌmo nehufihuꞌna lapa opaiguve, huno hapa paiꞌniye.

Hosu vayaꞌmogimo hoyaleꞌmo neꞌyagaiya kavafeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniya gemae(Mt 21:33-46; Mk 12:1-12)

9 Yesuꞌa aepa faino aeno kalafefa gemo huno hapa painoꞌaeꞌmo, mago vekamoꞌa nofihoyamo vai maleteno mago vayaꞌmogi yagaiꞌa atesageno nofi alagamo afu lesigenoagaemo mago nofi alagaꞌamo alisigeꞌapaeꞌmo apakaemo mago nofi alagaꞌamo al-isayafeꞌmo apavaleno apateteno afagi kotegamo uno yatala afinaꞌmo maiꞌniye. 10 Nofialagamo ago afu leꞌnigenoꞌaeꞌmo agaemo mago nofi alagamo alisiyafeꞌmo aliꞌyaꞌamoneꞌaliya vekamo alino ateꞌnigeno uꞌniye. Uꞌnigeꞌapaeꞌmo hoyaꞌaleꞌmo neꞌyagaiyavayaꞌmogimo atafauꞌa amagiteꞌapaeꞌmo, afaꞌa ataleka uvo, huꞌa ha paiꞌnageno oꞌalinoafaꞌa ataleno eꞌniye. 11Agaemo alu vekamo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamo alino ateꞌnigenouꞌniyana ani agufa kavaꞌmo huꞌa amagiteꞌa agaetegamo osisaya agufa kavaꞌmo huteꞌaaliꞌa atalageno oꞌalino afaꞌa eꞌniye. 12 Halate mago alu vekamo alino ateꞌnigenouꞌnigeꞌapaeꞌmo lusi kavahuꞌa amagiꞌnageno kolaꞌamoꞌmohuꞌnigeꞌamalaga alini uꞌa yagaauꞌa ataleꞌnae. 13Hoyamo afoꞌamoꞌmo, nagaemo na kava hisuve. Nahau nayamopafiꞌmonahauꞌniya mafaꞌneꞌnimo aliꞌna atesugeno visigeꞌapaeꞌmo geꞌamo afaꞌa afigae, hunoagesa afiꞌniye. 14 Huꞌniyaꞌmonanafa hoyaꞌaleꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogi mafaꞌneꞌamo

Page 230: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 20:15 227 Luki 20:35eꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo apakaiꞌapimo ge huge afige huꞌapaeꞌmo, ani vekamoꞌmo afoꞌamoyaꞌmo aligiyaꞌmofeꞌmo amagigetao muki yaꞌamo lagaemo aligunanagi, huꞌa huteꞌa15 asagauli uꞌa malaga ataleꞌneꞌa kamiti amagiꞌnae. Hoyamo afoꞌamoꞌmo apakaetegamona agufa kavaꞌmo hugiye. 16 Eno hoyaꞌaleꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmo kamiti apamagitenoalino mago alu vayaꞌaina apamigiye, huno hapa paiꞌnigeꞌa afiteꞌapaeꞌmo, haꞌao, fikuyanageno ani agufa kavaꞌmo lagaetegamo afole aigiye, huꞌa ha paiꞌnageno 17 Yesuꞌaaulu hapaeno apaketenoꞌaeꞌmo, mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa haiya agufaaepaꞌamo haneꞌniye. Ani gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,yafatetiꞌmo noꞌmo nekiya vayaꞌmogimo mago noꞌmo nekiya yafafeꞌmo huꞌapaeꞌmo afa

yafane, huꞌa huteꞌa aliꞌa yaga auꞌa ataleꞌnayana ani yafaꞌmo hogote yafaꞌmo alinoafole aino ateꞌniye.

18 Haiya vayaꞌmogimo ani yafateꞌmo asagauꞌa neꞌaisafigeno aino katali katalu hunoapatalegaiyaꞌmonanafa ani yafaꞌmoꞌa haiya vayaꞌai apakufaleꞌmo asagauno aisifigenoaino lata paino aise aise huno atalegaiye, huno huꞌniye, huno Yesuꞌa hapa paiꞌniye.19 Keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌe mono huꞌa neꞌapatayavayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogiꞌeꞌmo, ani aeno kalafefa gemo lagaefekeꞌmohuꞌniye, huꞌa huteꞌa ani afinaꞌmo kalavusi huꞌa ategefeꞌmo huꞌnayaꞌmonanafa afavayaꞌaifeꞌmo koli huꞌnae.

Takesi monimo amisupiye, huꞌa afi geꞌnaya gemae(Mt 22:15-22; Mk 12:13-17)

20 Kalavusi huꞌa atesaya kavafeꞌmo yagaiꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo apamasa hisaya vayaꞌmoaliꞌa apateꞌnageꞌa uꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo Yesuꞌa alagepa huꞌa eꞌa maiꞌnae, huno apake-siyafeꞌmo aigofe kavaꞌmo huꞌa maiꞌneꞌa geꞌamo afiꞌnae. Geꞌamo neꞌafiꞌapaeꞌmo, hosugemo nehisigetaeꞌmo atafauta kalavusi huta ateteta Lomu vekamo yagaino nelateyavekamo avaleta amigune, huꞌa huꞌnae. 21 Apakaemo, tisao, lagaemo ago kageꞌnonanalama gemo alagepa huka alika apaya neꞌmalane. Goti geꞌamo akame hisaya kateꞌmovisaya kavafeꞌmo lama gekaletiꞌmo alika apaya neꞌmalanageta kageꞌnone. 22 LagaemoGoti keꞌaepa geꞌamo akame hisunafeꞌmo takesi monimo gamani vekamo yagainonelateya vekamo Sisana amisupi oꞌamisune, huꞌa afi geꞌnageno 23 humi atesayafeꞌmohuꞌnaya gemo afitenoꞌaeꞌmo, 24 ani alaga monimo alinitetapa nave liyo. Aniꞌalagamonileꞌmo ina la augosaꞌe agiꞌeꞌmo avoꞌmo kae maleꞌnaya agimo haneꞌniye, hunoapafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, Sisa agiꞌe augosaꞌeꞌmo haneꞌniye, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo,25 Sisa yaꞌamo Sisaꞌmo amitetapa Goti yaꞌamo Gotiꞌmo amiyo, huno hapa paiꞌnigeꞌa26 afiteꞌapaeꞌmo hapau aiteꞌa ge osuꞌa maiꞌnae. Apakaemo vayaꞌai apaulagaleꞌmogeꞌaleꞌmo huꞌa atafauꞌa ategefe huꞌnayana huꞌa atafauꞌa oꞌateꞌnae.

Yesufeꞌmo vayaꞌmo faliteꞌa he tisaya kavafeꞌmo ge huꞌa afi geꞌnaya gemae(Mt 22:23-33; Mk 12:18-27)

27Mago vayaꞌmogi, faliꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo he otigae, huꞌa nehaya vayaꞌai apakiꞌapimoSatiyusi mono vayaꞌmogeꞌa Yesutegamo eꞌnae. 28 Eꞌa Yesufeꞌmo, Tisao, Moseseꞌalagaefeꞌmo avoꞌmo kaenoꞌaeꞌmo, mago vekamoꞌa aꞌmo aliteno mafaꞌnemo alino oꞌatenofalitesigenoꞌaeꞌmo konagaꞌamoꞌmo ani a kanomo aliteno agae aimuꞌyaleꞌmo mafaꞌnemoalino apateno. Fiku yanageꞌa faliꞌniya vekamo nofi vayaꞌamo faliꞌa hano hugae, hunolaha paiꞌniye. 29 Mago afinaꞌmo seveniꞌa konagamo maiꞌnae. Nepuꞌapimoꞌa aꞌmoaliteno mafaꞌnemo alino oꞌateno ataleno falitegeno 30 aganaꞌamoꞌa koguꞌamo alitenoani kavaꞌmo huno mafaꞌnemo alino oꞌateno faliꞌniye. 31 Ani kava huno napa talikonagaꞌamoꞌa ani a kanomo aliteno faliꞌniye. Ani kava huꞌa seveniꞌa konagamogimoani a kanomo aliteꞌa ataleꞌa faliteꞌa aliteꞌa ataleꞌa faliteꞌa huꞌnayaꞌmonanafa mafaꞌnemoaliꞌa oꞌateꞌa faliꞌnae. 32 Henagaꞌamo ani a kanomo faliꞌniye. 33 Seveniꞌa konagamogimoani a kanomo aliꞌnayaꞌmofeꞌmo faliꞌnayatetiꞌmo he tisagenoꞌaeꞌmo ani a kanomo inalateꞌmo maigiye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 34 ma mopafi vayaꞌmogimo aꞌmo aligeaꞌmafaꞌnemogimo veleꞌmo maige nehae. 35 Gotiꞌa mago vayaꞌaifeꞌmo, saufa afinaꞌmo

Page 231: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 20:36 228 Luki 21:6faliꞌnayategatiꞌmo he tiꞌa maisaya vayaꞌmo maiꞌnae, huno agesa neꞌafiya vayaꞌmohe tisaya afinaꞌmo aꞌmo oꞌalige veleꞌmo oꞌmaige hugae. 36 Ofaliꞌa enisole vayakanahuꞌa maisayafekeꞌmo Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnayaꞌmofeꞌmo faliꞌnayatetiꞌmo halate hetigayana alagi ofaligae. 37 Moseseꞌa aise yosafiꞌmo ata leꞌniya kavafeꞌmo ava gemohuno avoꞌmo kae maleꞌniyana faliꞌnaya vayaꞌmo he tigae, huno avoꞌmo kae maleꞌniye.Moseseꞌa hunoꞌaeꞌmo,Ala kava neꞌmo Emalehamu Gotiꞌamoꞌmo maige Aisiki Gotiꞌamoꞌmo maige Yekopu

Gotiꞌamoꞌmo maige huno maiꞌniye,huno avoꞌmo kae maleꞌniye. 38Agaemo alagi faliꞌnaya vayaꞌai Gotiꞌapimoꞌmo oꞌmaiꞌnifaafaꞌa neꞌmaiya vayaꞌai Gotiꞌapimoꞌmo maiꞌniye. Muki vayaꞌamogimo Gotitefeꞌmo afaꞌamaiꞌnae, huno agesa neꞌafiye, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 39 mago vayaꞌmo keꞌaepagemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmogimo, Tisao, geꞌapileꞌmo alagepa hukaaeka atagaina huka nehane, huꞌa ha paiꞌnae. 40 Apakaemo magoꞌe huꞌa loka huꞌa afigesayafeꞌmo koli huteꞌa ge huꞌa afi okeꞌa afaꞌa maiꞌnae.

Yesuꞌa Kalaisi nefeꞌmo ge huno apafi geꞌniya gemae(Mt 22:41-46; Mk 12:35-37)

41 Yesuꞌa, haiya agufa kavaꞌmo huno Kalaisi vekamoꞌa Nevini akamelegati aginagovekaꞌamo maigiye, huꞌa nehae. 42-43Neviniꞌa agaiꞌamo Samu mukufiꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Ala kava neꞌmoꞌa Ala kava neꞌnieꞌmo, lamaga nahaopaleꞌmo faimaimemaimeneꞌugeꞌnao

kame vayakamo apamagiteꞌna aliꞌna kaiya afeꞌalumelaga apatesugeꞌa maigae,huno ha paiꞌniye. 44 Neviniꞌa ani geeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Kalaisi vekaeꞌmo Ala kavaneꞌnie, huno ha paiꞌniyaꞌmofeꞌmo haiya kava huno Kalaisi vekamoꞌa Nevini akamelegatiaginagoꞌamo maiꞌniye, huno apafi geꞌniye.

Yesuꞌa keꞌaepa gemo aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌaifeꞌmo huꞌniya gemae(Mt 23:1-36; Mk 12:38-40; Lu 11:37-54)

45Muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo geꞌamoneꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo ina ge hunohapa paiꞌniye,46 Keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmogimo hosu kavaꞌmo ne-hayanagi alagepa hutapa yagaiyo. Apakufamo avaleliꞌa haisayafeꞌmo yatala kukenamoaliꞌa vaiteꞌa umenitata nehaya kavafeꞌmo hapauꞌniye. Maketi kumateꞌmo maiꞌnayavayaꞌmogi ge apamamaeteꞌa amuse huꞌa neꞌapataya kavafekeꞌmo nehapaiye. Mukimononopiꞌe nopiꞌeꞌmo hogote siateꞌmo maige yagita nehayategamo ala apaki vayaꞌmo neꞌ-maiya yateꞌmo maige hisayafekeꞌmo hapauꞌniye. 47 Apakaemo kogu aꞌneꞌaifeꞌmo humiapateteꞌa kagemi yaꞌapimo kumaya aliteꞌa aigofe yatala yatala gemo huꞌa nunumuꞌmonehae, huno hapa paiꞌniye.

21Kogu a kanomoꞌa ofalinimo maleꞌniya kavafeꞌmo huꞌniya gemae(Mk 12:41-44)

1 Yesuꞌa Yu vayaꞌai alopa mono nopiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo alino maku huno apakeyanakagemi yaꞌapimo haneꞌniya vayaꞌmogi ofalini monimo fiku neꞌatalaya kesifiꞌmo maleꞌ-nageno apakeꞌniye. 2Mago kogu a kanomo kagemi yaꞌamo alagi oꞌmaleꞌniya a kanomoꞌaeno lole asagalifa monimo maleꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmo, 3 lama gemo lapa nepauve,ani kagemi yaꞌamo oꞌmaleꞌniya kogu aꞌmoꞌa maleꞌniya ofalinimoꞌa muki vayaꞌmogimaleꞌnaya ofalini monimo ago aeno aga seꞌniye. 4Kagemi yaꞌapimo haneꞌniya vayaꞌmogialiꞌyaꞌamo ohaneꞌniya monimo maleꞌnayaꞌmonanafa kogu a kanomoꞌa muki moniꞌamoneꞌyaꞌamo miya faino nesiya moniꞌeꞌmo ago maleꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa alopa mono noꞌmo heꞌa halagape vaigae, huno huꞌniya gemae(Mt 24:1-2; Mk 13:1-2)

5 Mago vayaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi, alagepa yafaꞌaletikeꞌmo ki maleteꞌaofalini neꞌmalaya konali yatetiꞌmo aliꞌa hu maleꞌnaya kanale noꞌmo haneꞌniye, huꞌahuꞌnagenoꞌaeꞌmo, 6 hemenimo ageꞌnaya noteꞌmo haneꞌniya yafaꞌmo akalo akalo huno

Page 232: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 21:7 229 Luki 21:28haneꞌniyana muki yafaꞌamo aliꞌa halagape vaiꞌa aliꞌa atagu faeꞌa atalegae, huno hapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 7 Tisao, hainu afinaꞌmo ani kavaꞌmo afole aigiye. Hogoteta naagufa alagena kavaꞌmo agetesunagenoꞌaeꞌmo afole aigiye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo,8 humi olapatesayafeꞌmo ehetapiye. Alagepa hutapa yagaiyo. Asole vayaꞌmogi eꞌanagiꞌnimo aeteꞌapaeꞌmo, Kalaisi vekamo maiꞌnove, huꞌa huge, ani afinaꞌmo ago afoleaiꞌniye, huꞌa huge hisagetapaeꞌmo apakame osiyo. 9 Mago vayaꞌmogi kame nehisayakavafeꞌmo apava gemo huliꞌa ege lusi kaveta hisaya kavafeꞌmo apava gemo huliꞌaege hisagetapaeꞌmo koli osiyo. Ani agufa kavakoꞌmo hogoteno afole aisigetapaeꞌmohemenimo alagi ago hano hisiya afinaꞌmo hogo nehiye, hutapa osiyo. 10 Mago nofivayaꞌmogi alu nofi vayaꞌmo kame hapaegemago gamani vayaꞌmogi alu gamani vayaꞌainakame hapaege hugae. 11 Muki aupilagamo lusi imimaꞌmo alige kafu hu kavaꞌmo afoleaige kaita hapau kavaꞌmoꞌa aino atagu faeno uneno hisigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmolusi kaitaꞌmo hapauge hugiye. Kokuꞌnate alagena kavaꞌmo ageteꞌapaeꞌmo lusi kavahuꞌa koli hugae. 12-13 Ani kavaꞌmo afole oꞌaiꞌnisigeꞌapaeꞌmo hogoteꞌa apaini huꞌalapatege kalavusi huꞌa lapatege mono nokopiꞌmo agoti huꞌa lapateteꞌa kalavusi huꞌalapatege hugae. Apakaemo nagiꞌnilefeꞌmo lapavaleli eꞌa alaꞌapimo yagaiꞌa neꞌapatayavayaꞌaitegaꞌe gamani vayaꞌaitegaꞌeꞌmo aliꞌa he tiꞌa lapatesagetapaeꞌmo nagae nava gemofaigoko geꞌnimo hapa paigae. 14 Lapakaemo hogotetapa lapakesa afitapaeꞌmo nagaemogeꞌapileꞌmo na agufa gemo aeꞌna atagaina huꞌna hapa paiguve, hutapa lapakesa oꞌafiyo.15Nagaiꞌnimo alagepa huꞌa afiteꞌa ageꞌnaya gemo aliꞌna lapamisugetapa hapa paisageꞌaafiteꞌapaeꞌmo getapileꞌmo afaꞌa huꞌa aeꞌa ati kaeꞌa ge osugae. 16 Itatapi afotapimogimolapavaleliꞌa uge konagatapimogi lapavaleliꞌa uge vayatapimogi lapavaleliꞌa uge huꞌalapavaleli uꞌa agoti huꞌa lapatesageꞌapaeꞌmomago vayaꞌamogi lapakaemo lapaesagetapafaligae. 17 Nakame nehayaꞌmofeꞌmo muki vayaꞌmogi apaini huꞌa lapategayaꞌmonanafa18alagepa hutapamaisagenomagoke lapayokaꞌmo lageso osugiye. 19Lapakaemo alagepakateꞌmo oꞌataletapa lokiya vaitapamaisayanamaigemaige hutapamaisaya yaꞌmo aligae.

Yesuꞌa, Yulusalemu taonifiꞌmo lusi hanageke yaꞌmo afole aigiye, huno huꞌniya gemae(Mt 24:15-21; Mk 13:14-19)

20 Lapakaemo apakesageꞌapaeꞌmo ati vayaꞌmo eꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo faiꞌa kuaisagetapa apaketetapaeꞌmo, muki ani taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo hapaeꞌa hanohuꞌa apatalesaya afinaꞌmo alagi hogo hiye, hutapa lapakesa afiyo. 21 Ani afinaꞌmoYutiya kotega maiꞌnisaya vayaꞌmo apaune hetaleꞌa avelegamo haiyo. Alopa taonifiꞌmomaiꞌnisaya vayaꞌmo ataleꞌa apaune heꞌa viyo. Malaga maiꞌnisaya vayaꞌmogimo Yu-lusalemu taonifiꞌmo ohaiyo. 22 Goti mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌnaya gemo afoleaisiyafeꞌmo Gotiꞌa ani afinaꞌmo anonaꞌapilefeꞌmo lusi kayoꞌmo apamigiye. 23 Gotiꞌaani vayaꞌaifeꞌmo aipamo leno apateteno apakafu kisiya kayoꞌmo apamigiyaꞌmofeꞌmovaehae, apaipaguꞌe maiꞌnisaya aꞌneꞌe mafaꞌnemo nu neꞌapamisaya aꞌneꞌefeꞌmo nahauhuꞌna neꞌapatove. 24 Ati vayaꞌmogimo mago vayaꞌamo naipeletiꞌmo lugoꞌapimo heꞌahatagauteꞌa mago vayaꞌamo kalavusi huꞌa apateteꞌa muki nofi vayaꞌaitegamo apavaleliuꞌa apategae. Alu nofi vayaꞌmogimo eꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo kame huteꞌa aliꞌahosu huꞌa ateme ateme neꞌvisageno kanaꞌapimo alagi hano hugiye. 25 Kokuꞌnapiꞌmoalagena kavaꞌmo yege lenagi kai lenagi kanefi tenagi huno aeto aeto agufa kavaꞌmoafole aigiye. Solovala aniꞌmoꞌa aino holakau holakau huno uneno nehisigeꞌapaeꞌmomuki kotegamo maiꞌnaya vayaꞌmogi haiya kava hisune, huꞌa huteꞌa lusi kava huꞌa kolihugae. 26Kokuꞌnapi maiꞌnaya apaune vayaꞌmo lokiyaꞌapimo aino atagu faisigeꞌapaeꞌmo,na agufa kavaꞌmomamopafiꞌmo afole aigefe nehifi, huꞌa apakesa afiteꞌapaeꞌmo faliꞌnayavayakana huꞌa maigae. 27 Ani kavaꞌmo hutesigenoꞌaeꞌmo Vemo Mafaꞌnemoꞌa hiyateꞌmohimamuꞌaꞌe lusi ha le konali yaꞌaꞌeꞌmo eminesigeꞌa agegae. 28 Ani kavaꞌmo aepa fainoafole aisigetapaeꞌmo hatu maeno lapatesiya afinaꞌmo alagi hogo hugiyaꞌmofeꞌmo alitamaku hutapa agetetapaeꞌmo lapamogaga aiyo.

Page 233: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 21:29 230 Luki 22:1329 Agaemo aeno kalafefa gemo huno hapa painoꞌaeꞌmo, lapakaemo fiki yosaꞌe muki

alu yosaleꞌeꞌmo ageyo. 30 Saufa anupamo malegetapa agetetapaeꞌmo, koꞌmo neꞌaiyaafinaꞌmo alagi hogo hiye, hutapa nehae. 31 Ani kava huno ani kavaꞌmo afole aisige-tapa agetetapaeꞌmo, Gotiꞌa yagaino apatesiya afinaꞌmo alagi ago hogo hiye, hutapahugae. 32 Lama gemo lapa nepauve, hemeni afinaꞌmo maiꞌnisaya vayaꞌmo ofaliꞌa afaꞌamaiꞌnisageno muki ani agufa kavaꞌmo afole aigiye. 33 Kokuꞌnaꞌe ma mopaꞌeꞌmo hanohugiyaꞌmonanafa geꞌnimo alagi hano osuno afaꞌa hanege hanege huno hanegaiye.

34 Lapakaitapileꞌmo alagepa huta yagaitapa lapateyo. Fiku yanagetapa lusi yagita hugelokiya aniꞌmo netetapa negi nagi gemo huge ma mopafi yafeꞌmo lapakesa alaꞌamo afigelapausoli huge nehisagenomani afinaꞌmomalage huno kesi katetiꞌmo afole aigiye. 35Mamopafimuki haopalegamomaiꞌnaya vayaꞌaitegamo aneꞌaiꞌmoꞌa yagagafamo neꞌatafaiyaagufa kavakana huno apatafaugiye. 36 Inagi muki afinaꞌmo kava yagaitapa maiyo. Mukiafole aisiya kavaꞌamo aetapa kasalo paetapa Vemo Mafaꞌnemo aulagaleꞌmo he titapamaisayafeꞌmo nunumu hiyo, huno hapa paiꞌniye.

37 Muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo alopa mono nopiꞌmo alino apaya malege malege hunomaiꞌnigeno haniꞌmo nehigenoꞌaeꞌmo Alifiꞌaepa avelegamo uno haino havaetale havae-tale huno maiꞌniye. 38 Muki afinaꞌmo kotilamiyapiꞌmo muki vayaꞌmogimo geꞌamoafisayafeꞌmo agaetegamo ege ege huꞌa maiꞌnae.

22Yutasiꞌa kutulu yaꞌmo aliꞌniya gemae(Mt 26:1-5,14-16; Mk 14:1-2,10-11; Yo 11:45-53)

1 Lusi neꞌyaꞌmo yagita nehaya hopa afinaꞌmo aeno apafu noleya peleti mayamoneꞌnaya afinaꞌmo agiꞌamo Pasova afinaꞌmo ago afole aigefe huꞌniye. 2 Mono huꞌaneꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌaapaya neꞌmalaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo Yesuꞌmo haesaya kafeꞌmo kahauya huꞌnayaꞌmonanafavayaꞌaifeꞌmo koli huteꞌa oꞌatafauꞌnae. 3Ani afinaꞌmo Sataniꞌa Isakaliyoti kotega vekamoYutasiꞌmo tuolofuꞌa vayapati vekamo aipafiꞌmo faleno haino maiꞌniye. 4 Yutasiꞌaapataleno uno mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaifenagi ati vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapatayavayaꞌaifenagi huno hapa painoꞌaeꞌmo, haiya kava huꞌna avaleꞌna lapamisufi, huno hapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmo ge huge afige huꞌa maiꞌnae. 5 Yutasiꞌa huꞌniya gemo afiteꞌapaeꞌmoapamogaga aiteꞌa, mago monimo hageta kamigune, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 6 he,kanalene, huno hutenoꞌaeꞌmo apataleno uno Yesuꞌa muki vayaꞌeꞌmo magokepi lokaenooꞌmaino agaiꞌageꞌmo maisiya afinaꞌmo avalelino uno apamisiyafeꞌmo yagaino maiꞌniye.

Geꞌamo neꞌafiꞌa vekalaꞌmo uꞌana Pasova neꞌyaꞌmo alo huꞌnaꞌa gemae(Mt 26:17-25; Mk 14:12-21; Yo 13:21-30)

7 Inagi hopa afinaꞌmo aeno apafu noleya peleti mayamo neꞌnaya afinaꞌmo Pasovaneꞌyaꞌmo nesayafeꞌmo aikeli sipisipimo neꞌamagiya afinaꞌmo afole aiꞌniye. 8Yesuꞌa PitaꞌeYoniꞌefeꞌmo, utana Pasova neꞌyaꞌmonesunafeꞌmo alo hiꞌao, hunohana paiꞌnigeꞌanaeꞌmo,9 haiyaꞌaleꞌmo utaꞌa alo hisuꞌae, huꞌana ge huꞌana afi geꞌnaꞌagenoꞌaeꞌmo, 10 afiꞌao, alopataonifiꞌmohaitana agesaꞌanamago vekamoꞌmo ani keꞌmo alinino neꞌvisigetanaeꞌmo fotuhugaꞌae. Akame hutana utanaeꞌmo haisiya nopiꞌmo haiꞌao. 11 No aepa vekaeꞌmo inagemo hutana ge hutana afi geꞌao, tisa vekamoꞌa kaha painoꞌaeꞌmo, nagaeꞌe geꞌnimoneꞌafiya vayaꞌeꞌmo Pasova neꞌyaꞌmo nesunafeꞌmo haiyaꞌafiꞌmo aeka anagi maleꞌnane,hutana afi geꞌao. 12 Agaemo anaga aeno anagi maleꞌniya nopiꞌmo hiꞌyalamuꞌe siaꞌeꞌmohaneꞌniyanageno alino lanaveligiye. Ani nopiꞌmo muki yaꞌmo alo hiꞌao, huno hanapaiꞌniye. 13 Hana paiteno alino anateꞌnigeꞌana uꞌana agaꞌana hana paiꞌniya agufakavakeꞌmo huno haneꞌnigeꞌana ageteꞌana alo huꞌnaꞌae.

Yesuꞌa kaveꞌmo alino apamiꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Mt 26:26-30; Mk 14:22-26; 1Ko 11:23-25)

Page 234: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 22:14 231 Luki 22:3714 Neꞌyaꞌmo nesaya afinaꞌmo ago afole aiꞌnigeꞌapaeꞌmo Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya

vayaꞌeꞌmo uꞌa haiꞌa hiꞌyalamuteꞌmo maiꞌnae. 15 Agaemo hapa painoꞌaeꞌmo, nagafukisiya kavaꞌmo afole oꞌaiꞌninageꞌna hogoteꞌna lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta neꞌyaꞌmonesunafeꞌmo lusi kava huno nahauꞌniye. 16 Lapa nepauve, halate Pasova neꞌyaꞌmooꞌneꞌna maime maime neꞌvisugeno muki kavaꞌmo afole aitesigeꞌna negauve. 17Kapumoalino nunumu huno hao ke hetenoꞌaeꞌmo, alita fako hutapa neyo. 18Mani afinatetiꞌmohalate nofi alagafati aniꞌmo oꞌneꞌna maime maime neꞌvisugeno Gotiꞌa yagaino apatesiyakavaꞌmo afole aisigeꞌnaeꞌmo negauve, huno hapa paiꞌniye. 19 Peleti mayamo alinonunumu huno hao ke heteno alino akaya heno apamitenoꞌaeꞌmo, manimona nagu-faꞌniye. Lapakaetefeꞌmo Gotiꞌa amuve. Mani afinatetiꞌmo nagaefeꞌmo lapakesa afitaho hisayafeꞌmo ani kavaꞌmo huge huge hutapa maiyo. 20 Neꞌyaꞌmo neteꞌapaeꞌmo anikava huno kapumo aliꞌnenoꞌaeꞌmo, mani kapufi aniꞌmo Gotiꞌe lapakaeꞌeꞌmo magokepilokaetapa maisayafeꞌmo saufa kotalakemo hu maleteꞌna lapa maesiya kolaꞌnimo aiꞌnalakiguve. 21 Afiyo, nagae kutulu yaꞌmo aliꞌniya vekamo ayaꞌmo hiꞌyalamuteꞌmohaneꞌniye. 22Vemo Mafaꞌnemoꞌmo Gotiꞌa lekana paino ateꞌniya kateꞌmo afaꞌa neꞌviyaꞌ-monanafa vaehae agaemo kutulu yaꞌmo neꞌniya vekamoꞌa lusi kava huno avovo huno yu-lagefaꞌmo aigiye, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 23apakaiꞌapimo ge huge afige huꞌapaeꞌmo,lagaepatiꞌmo ina laꞌmo ani agufa kavaꞌmo hugiye, huꞌa huꞌnae.

Ina laꞌmo lagaepatiꞌmo hogote vekamo maiꞌniye, huꞌa huteꞌa ge vaiꞌnaya gemae24 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi apakaiꞌapimo, lagaepatiꞌmo ina laꞌmo hogote vekamo

maiꞌniye, huꞌa huteꞌa ge vaiꞌnae. 25Yesuꞌa, ma mopafi vayaꞌai alaꞌapimomaiꞌneꞌa yagaiꞌaneꞌapataya vayaꞌmogi aliꞌa afepi apatesayafeꞌmo yagaiꞌa neꞌapatae. Muki vayaꞌamogimohuꞌapaeꞌmo, alagepa huꞌa laha maeteꞌa yagaiꞌa nelataya vayane, huꞌa hisayafekeꞌmohapauꞌniye. 26 Ani agufa kavaꞌmo nehayaꞌmonanafa lapakaemo ani agufa kavaꞌmoosiyo. Lapakaepatiꞌmo hogote vekamoꞌa henaga vekagana huno maino. Lapakaeteꞌmoyagaino lapatesiya vekamo kayokayo vekagana huno maino. Hiꞌyalamuteꞌmo faimaiꞌniya vekamo hogote vekamo maiꞌnifi neꞌyaꞌmo alino neꞌapamiya vekamo hogotevekamomaiꞌniye. 27Hiꞌyalamuteꞌmomaiꞌneno neꞌyaꞌmo neꞌniya vekamohogote vekamomaiꞌniyaꞌmonanafa nagaemo neꞌyaꞌmo alino nelapamiya vekagana huꞌna maiꞌnove.28Namalagekanehagetapaeꞌmooꞌnataletapanagaeꞌeꞌmomagokepiꞌmo lokaetapamaimemaime eꞌnae. 29 Afoꞌnimoꞌmo alaꞌapimo yagaika apatesana vekae, huno lekana painonateꞌniya kavaꞌmo huꞌna yagaitapa apatesaya vayane, huꞌna lekana paiꞌna lapateꞌnove.30Yagaiꞌna apatesuva koteꞌmo hiꞌyalamuꞌnileꞌmomaiꞌnetapa neꞌyaꞌmo nege aniꞌmo negehutapa maiꞌnetapaeꞌmo Isaleli vayaꞌmo tuolofuꞌa nofi vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapatayavayaꞌai siateꞌmo maiꞌnetapa yagaitapa apatesayafeꞌmo lekana paiꞌna lapateꞌnove, hunohapa paiteno 31 Pitafeꞌmo, Saimoniyo, Saimoniyo, huꞌna, Sataniꞌa Gotifeꞌmo, apakaemoapavaleka namigeꞌnao haiya agufa kavaꞌmo hisafigeꞌna apamalageka huꞌna apakeno,huno ha paiꞌniye. 32 Ha paiꞌniyaꞌmonanafa kagesa afika fatago nehana kavakamohano osisiyafeꞌmo nunumu huꞌna kateꞌnovaꞌmofeꞌmo kaipamo alika afe letekaeꞌmokonagakamogimo alika lokiya vaika apato, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 33 Ala kava nene,ago alo huꞌnovanagetaꞌa kagaeꞌeꞌmo kalavusi hutetaꞌa magokepi faliguꞌae, huno hapaiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 34Pitao, nagaemo kaha nepauve, kokolemoꞌmo age oꞌaiꞌninagekaeꞌmoani afinaꞌmo loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo nagaefeꞌmo, oꞌageꞌnova vekae, huka hugane, hunoha paiꞌniye.

Yesuꞌa hosu afinaꞌmo afole aigiyanagi alo hiyo, huno hapa paiꞌniya gemae35 Yesuꞌa, monitapigi kutapigi sutapigi hutapa alinitapa oꞌviyo, huꞌna lapa paiteꞌna

aliꞌna lapateꞌnogetapa uꞌnaya afinaꞌmo mago yatapimo ohaneꞌnifiye, huno apafigeꞌnigeꞌapaeꞌmo, haꞌao, muki yatimo afaꞌa haneꞌniye, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo,36 haneꞌniyaꞌmonanafa hemenimo monitapiꞌe kutapiꞌeꞌmo haneꞌnisiya vayaꞌmogita-pamo alo hiyo. Naipeꞌamo oꞌaliꞌnisiya vekamoꞌa yasi siotiꞌamo alinino uno maleꞌnisigeꞌamiya faisageno moni aliteno naipeꞌamo miya faino. 37 Lapa nepauve, Goti mukufiꞌmo

Page 235: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 22:38 232 Luki 22:58avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, keꞌaepa gemo amagiꞌa neꞌatalaya vayapiꞌmomaiꞌniya vekae, huꞌa apakesa afiꞌnae, huno nava gemo huno avoꞌmo kae maleꞌniya gemoafole aigiye. Muki kavaꞌamo nava gemo huꞌa avoꞌmo kae maleꞌnaya gemo afole neꞌaiye,huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 38 Ala kava nene, ago, lole naipelaꞌmo haneꞌniye, huꞌa hapaiꞌnagenoꞌaeꞌmo, alagine, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa Alifiꞌaepa avelega uno nunumuꞌmo huꞌniya gemae(Mt 26:36-46; Mk 14:32-42)

39 Taonifatiꞌmo ataleno uno Alifiꞌaepa avelegamo nunumuꞌmo nehiya aupilagamoneꞌvigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo akame huꞌa uꞌnae. 40Uꞌa avaꞌyi huteꞌapaeꞌmo,lapamalageka hisiya kavateꞌmo haitapa oꞌalisayafeꞌmo nunumuꞌmo hiyo, huno hapapaiteno 41 apataleno uno yafa kayoꞌmo yaga aunageno uno nehaneya agufa afafaleuno aleꞌya faiꞌneno nunumuꞌmo hunoꞌaeꞌmo, 42 Afo, kapufiꞌmo atu ofa anikana hunohaneꞌnigi oꞌnesuvafeꞌmo kahauꞌnisiyana alika atalo, huꞌna huvaꞌmonanafa nagaemonahauꞌniya kavaꞌmo akame osuka kagaikamo kahauꞌnisiya kavaꞌmo akame huvo, hunonunumuꞌmo huꞌniye, 43Mago enisole vekamo kokuꞌnapatiꞌmo emineno agaemo ayamufahuno ateꞌniye. 44 Lusi kava huno kana hauꞌnigeno aipafiꞌmo kaveta hugekana huꞌnigenomaiꞌnenoꞌaeꞌmomagoꞌe huno lokiya vaino nunumuꞌmo nehigenoꞌaeꞌmo amuko hautenohaisemoꞌmo kolakana huno alino hamaleteno lusi kava huno mopafiꞌmo lape tape hunoasagauno aiꞌniye. 45He tino eno apakeyana geꞌamo neꞌafiya vayaꞌai apaipamoꞌmo kanahuꞌniyaꞌmofeꞌmo apau kaleꞌa maiꞌnageno eno apakeꞌniye. 46 Agaemo, na kava higeta-paeꞌmo lapau kaletapa maiꞌnae. Lapamalageka hisiya kavateꞌmo haitapa oꞌalisayafeꞌmohe titapa nunumu hiyo, huno hapa paiꞌniye.

Yesuna atafauꞌa kalavusi huꞌa ateꞌnaya gemae(Mt 26:47-56; Mk 14:43-50; Yo 18:3-11)

47 Ani gemo hapa nepaigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmo Yutasiꞌa tuolofuꞌa vayapati vekamoakame huꞌa eꞌnae. Agaemo Yesuꞌmo haeno nesiyafeꞌmo haopaleꞌmo eꞌnigenoꞌaeꞌmo48 Yesuꞌa, Yutasiyo, Vemo Mafaꞌnemo kame vayaꞌamogi apayapiꞌmo avaleka ate-sanafeꞌmo haeka neꞌnapiye, huno ha paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 49 agaeꞌeꞌmo lokaeꞌa maiꞌnayavayaꞌmogi agaetegamo na agufa kavaꞌmo afole aisifi huꞌa ageꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo, Alakava nene, naipetiletiꞌmo apaisupiye, huꞌa nehuꞌapaeꞌmo 50 apakaepatiꞌmo mono huꞌaneꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamo age-samo heno lafe hutalegeno asagauno aiꞌniye. 51Yesuꞌa, ani agufa kavaꞌmo osutapa afaꞌaataleyo, huno hapa paiteno agesaleꞌmo ame aliteno halate alino alagepa huno ateꞌniye.52 Yesuꞌa mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌaifenagi mononoteꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌaifenagi vayatama vayaꞌaife-nagi huno hapa painoꞌaeꞌmo, vayaꞌmo apamagiteno kumaya neꞌaliya vekamo kalavusihuꞌa atesayafeꞌmo naipe alige kayoꞌmo alige huliꞌa neꞌaya kava hutapa kalavusi hutapanatesayafeꞌmo neꞌafiye. 53 Nagaemo lapakaeꞌeꞌmo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo alopamono nopiꞌmo maiꞌnogetapaeꞌmo oꞌnatafauꞌnayaꞌmonanafa hemenimo lapakaemo anikavaꞌmo hisaya afinaꞌe hani nehiya kavateꞌmo neꞌyagaiya vekamo himamuꞌaletiꞌmohisiya afinaꞌeꞌmo ago afole aiꞌnigetapaeꞌmo nehae, huno hapa paiꞌniye.

Pitaꞌa Yesufeꞌmo oꞌageꞌnova vekae, huno huꞌniya gemae(Mt 26:57-58,69-75; Mk 14:53-54,66-72; Yo 18:12-18,25-27)

54 Apakaemo kalavusi huꞌa ateteꞌa avaleli uꞌa mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmoyagaino neꞌapateya vekamo nopiꞌmo haitageno Pitaꞌa apasa hulino uꞌniye. 55 Nokumateꞌmo ata kaeteꞌa loto huꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo Pitaꞌa eno apakaeꞌeꞌmo magokepiataleꞌmo loto huꞌa maiꞌnae. 56 Mago a kanomo aliya neꞌaliya a kanomoꞌa eno ageyanaatamoꞌmo aeno ha leya yateꞌmo Pitaꞌa maiꞌnigeno aulu haeno agetenoꞌaeꞌmo, anivekamo agaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno neꞌmaiya vekae, huno nehigenoꞌaeꞌmo, 57 Ane,nagaemo oꞌageꞌnova vekae, huno ha paiꞌniye. 58 Aise afinaꞌmo utegeno alu vekamoꞌmoagetenoꞌaeꞌmo, kagaemo apakaepati vekamo maiꞌnane, huno nehigeno, ma vekae,

Page 236: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 22:59 233 Luki 23:9nagaemo apakaepati vekamooꞌmaiꞌnove, huno ha paiꞌniye. 59Magoꞌe huno aise afinaꞌmoutegeno mago alu vekamoꞌmo lokiya gefatiꞌmo hunoꞌaeꞌmo, ani vekamo Galeliya kotegavekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo agaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno neꞌmaiya vekae, huno ge hugehuge huno maiꞌnigenoꞌaeꞌmo 60 Pitaꞌa, ma vekae, oꞌafuva agufa gemo nehanagi naagufa yane huka nehane, huno nehigenoꞌaeꞌmo kokolemoꞌmo age aiꞌnigenoꞌaeꞌmo 61Alakava neꞌmoꞌa aino afe leno Pitaꞌmo ageꞌniye. Ala kava neꞌmoꞌa hogoteno Pitafeꞌmo,kokolemoꞌmo age oꞌaiꞌninagekaeꞌmo loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo nagaefeꞌmo, oꞌageꞌnovavekae, huka hugane, huno ha paiꞌniya geeꞌmo agesa afino ho hutenoꞌaeꞌmo 62 kumategalamino aipafatiꞌmo atu haegekana huꞌnigeno aviꞌya huꞌniye.

Yesufeꞌmo kigi huꞌa ateteꞌa amagiꞌnaya gemae(Mt 26:67-68; Mk 14:65)

63 Yesuꞌa atafauꞌnaya vayaꞌmogimo kigi huꞌa atege amagige huteꞌapaeꞌmo64 lavolavoletiꞌmo aulagafiꞌmo aiꞌa ati kae maleꞌneꞌa eꞌa amagite amagite huteꞌapaeꞌmo,ina laꞌmo kamagiꞌnifigi kaune gemo huka laha paiyo, huꞌa afi geꞌnae. 65Magoꞌe magoꞌegemo huteꞌa huꞌa faipa huꞌa ateꞌnae.

Kanisole vayaꞌmogimo agoti huꞌa ateꞌnaya gemae(Mt 26:59-66; Mk 14:55-64; Yo 18:19-24)

66 Kotilamiyapiꞌmo kanisole vayanagi vayatama vayanagi mono huꞌa neꞌapatayavayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayanagi keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌ-malaya vayanagi huꞌa eꞌa aliꞌa anupa huteꞌapaeꞌmo Yesuꞌmo kanisole vayaꞌaitegamoavaleli eꞌapaeꞌmo, 67Kalaisi vekamomaiꞌnisanana laha paiyo, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo,lapa paisuvana lapakesa afitapa fatago osugae. 68 Loka huꞌna lapafi gesuvana lapakaemogeꞌnileꞌmo aetapa atagaina huta naha paitetapaeꞌmo afaꞌa oꞌnatalegae. 69 Ani afinaꞌmoutesigeno Vemo mafaꞌnemoꞌa haino himamuꞌage vekamo Gotiꞌa lamaga haopaleꞌmo faimaigiye, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 70 inagi kagaemo, Goti Mafaꞌneꞌamo maiꞌnove,huka nehapiye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, lapakaitapimo ago alagi nehae, huno hapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 71magoꞌe huꞌa faigoko gemo hisageta afisuna gemo alagi ohaneꞌniye.Agaiꞌamo ani gemo avayafatiꞌmo higeta alagi afune, huꞌa huꞌnae.

23Yesuꞌmo Pailati aulagaleꞌmo agoti huꞌa ateꞌnaya gemae(Mt 27:1-2,11-14; Mk 15:1-5; Yo 18:28-38)

1Muki kanisole vayaꞌamogi he tiꞌa avaleliꞌa Pailatitegamouꞌnae. 2Apakaemo aepa faiꞌaagoti huꞌa ateꞌapaeꞌmo, ani vekamoꞌa, Gamani vayaꞌai gemo oꞌafiyo. Alatapimo Sisaꞌmotakesi monimo oꞌamiyo. Nagaemo Kalaisi vekamo alatapimo kini vekamo maiꞌnove,huno laha paiꞌnigeta afiꞌnone, huꞌa ha paiꞌnageno 3Pailatiꞌa, Yu vayaꞌaiteꞌmo neꞌyagainaala kini vekaꞌapimo maiꞌnapiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, he, kagaemo ani gemo alagiago hane, huno ha paiꞌniye. 4 Pailatiꞌa mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌaneꞌapataya vayaꞌe muki vayaꞌefeꞌmo, agoti huꞌna atesuva kavaꞌmo oꞌagove, huno hapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmo 5 lokiya gefatiꞌmo huꞌapaeꞌmo, Galeliya kotegatiꞌmo aepa faino alinoapaya maleme maleme eno manile Yutiya kotegaꞌeꞌmo alino apaya malenoꞌaeꞌmo mukivayaꞌmogi hosu kavaꞌmo hisayafekeꞌmo alino he tino neꞌapate, huꞌa ha paiꞌnae.

Heloti aulagaleꞌmo agoti huꞌa ateꞌnaya gemae6 Pailatiꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo, Galeliya kotega vekamo maiꞌnifiye, huno apafi

geꞌnigeꞌapaeꞌmo, 7 he, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, Helotiꞌa yagaino neꞌapateya kotevekamo maiꞌniye, huno huteno Helotitegamo alino ateꞌnigeno uꞌniye. Ani afinaꞌmoHelotiꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo eno maiꞌniye. 8Helotiꞌa Yesufeꞌmo ava gemo huꞌnagenoafitenoꞌaeꞌmo, mago noꞌagaya agufa aune kavaꞌmo hisigeno agesiyafeꞌmo hauꞌnigenoyatala afinaꞌmo agava hunomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo Yesuꞌmo agetenoꞌaeꞌmo amogaga aiꞌniye.9 Inagi Yesufeꞌmo loka huno afi ge afi ge huꞌniyaꞌmonanafa geꞌaleꞌmo aeno atagaina

Page 237: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 23:10 234 Luki 23:33huno ge osuꞌniye. 10 Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌekeꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmogiꞌeꞌmohe tiꞌa lokiya gefatiꞌmohuꞌapaeꞌmo, ma agufa kavaꞌmo huꞌniye ina agufa kavaꞌmo huꞌniye, huꞌa hosu faigokogemo huꞌa ateꞌnae. 11 Helotiꞌe ati vayaꞌamogiꞌeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa afepi atege huꞌafaipa huꞌa atege huteꞌa alagepa kukenamo aliꞌa vaiꞌa ateteꞌapaeꞌmo Helotiꞌa halate alinoateꞌnigeno Pailatitegamo uꞌniye. 12Hogoteꞌana Helotiꞌe Pailatiꞌeꞌmo kame kame huꞌanamaiꞌnaꞌaꞌmonanafa ani afinaꞌmo aliꞌana konaga heꞌnaꞌae.

Pailatiꞌa malipu yosaleꞌmo nili aigeno falino, huno hapa paiꞌniya gemae(Mt 27:15-26; Mk 15:6-15; Yo 18:39–19:16)

13 Pailatiꞌa mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe Yuvayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌefeꞌmo ge huꞌnigeꞌapaeꞌmo eꞌnageno hapa pain-oꞌaeꞌmo, 14 ani vekamo nagaetegamo avalelitetapa agoti hutapa atetetapaeꞌmo, agaemovayaꞌaifeꞌmo, gamani vayaꞌai gemo oꞌafiyo, huno hapa paiteno apakesa nefaiye, hutapanaha paiꞌnageꞌnaeꞌmo lapaulagaleꞌmo ago aliꞌna fako huꞌna ateꞌnove. Afiyo, hosukavaꞌmo huꞌniye, hutapa hosu faigoko gemo huꞌnayaꞌmonanafa ani hosu kavaꞌmohuꞌniye, huꞌna oꞌagove. 15 Ani kava huno Helotiꞌa hosu kavaꞌamo oꞌageno alinoateꞌnigeno halate aino atagi neno lagaetegamo eꞌniye. Afiyo, kamiti amagisugenofalisiya agufa kavaꞌmo osuꞌniyaꞌmofeꞌmo 16 nofi kayotetiꞌmo amagiteꞌna afa atesugenougiye, hunohapapaiꞌniye. 17Pailatiꞌa hopa afinaꞌmokalavusifiꞌmomaiꞌnaya vayapatiꞌmomagoke vekamo hatu maeno atesigeno visiya vekamo maiꞌniye. 18 Maiꞌniyaꞌmonanafamuki vayaꞌamogi magokepiꞌmo aeꞌa lago huꞌa alopa gefatiꞌmo huꞌapaeꞌmo, ani vekamoamagiyo, amagiyo, Malamasiꞌa hatu maeka ategeno lagaetegamo eno, huꞌa huꞌnae.19Malamasiꞌa ani taonifiꞌmo gamani vayaꞌaina apamagiꞌa aliꞌa hapafaitalegefe huꞌnayaafinaꞌmo mago vekamo kamiti amagiꞌnigeno faliꞌniyaꞌmofeꞌmo kalavusi huꞌa ateꞌnae.20 Pailatiꞌa Yesuꞌmo afaꞌa atesiyafeꞌmo hunoꞌaeꞌmo halate ge huno apafi geꞌniyaꞌmo-nanafa 21malipu yosaleꞌmo nili aiyo, nili aiyo, huꞌa huꞌnae. 22 Pailatiꞌa halate napa taliafinaꞌmo, na agufa kavaꞌmo huꞌnigetapaene. Haiya agufa hosu kavaꞌmo huꞌniye. Amag-isugeno falisiya agufa hosu kavaꞌamooꞌagovaꞌmofeꞌmonofikayotetiꞌmo amagiteꞌna afaꞌaatesugeno ugiye, huno hapa paiꞌniyaꞌmonanafa 23magoꞌe magoꞌe huꞌa alopa gefatiꞌmomagokepiꞌmo huꞌa aeꞌa lago huꞌa huꞌapaeꞌmo, malipu yosaleꞌmo nili aiyo, nili aiyo, huꞌahuge huge huꞌa maiꞌnaya gemoꞌmo Pailati gemo ago huꞌa aeꞌa ati kaeꞌnayaꞌmofeꞌmo24 Pailatiꞌa geꞌapimo afiteno hapauꞌniya kavaꞌmo huꞌniye. 25 Gamani vayaꞌaina apam-agino alino hapa faitalesiyafeꞌmo huꞌniya afinaꞌmo mago vekamo kamiti amagiꞌnigenofaliꞌniyaꞌmofeꞌmo kalavusi huꞌa ateꞌnaya vekaeꞌmo ato huꞌa ha paiꞌnaya vekamo hatumaeno ateteno hapauꞌniya kavaꞌmo akamehunoYesufeꞌmomalipu yosaleꞌmonili aigenofalino, huno ati vayaꞌaifeꞌmo hapa paiteno avaleno apamiꞌniye.

Malipu yosaleꞌmo nili aiꞌnaya gemae(Mt 27:32-44; Mk 15:21-32; Yo 19:17-27)

26 Avaleliꞌa neꞌvagenoꞌaeꞌmo Saimoniꞌa Sailini taonifi vekamo kahaufilagatiꞌmoneꞌegeꞌa fotu nehuꞌapaeꞌmo atafauꞌneꞌa malipu yosamo aliꞌa agiꞌnaleꞌmo kofiꞌa ateꞌ-nageno alino kofilino Yesu akame huno uꞌniye. 27 Asole vayaꞌmo akame huꞌa uꞌnageꞌa-paeꞌmo aꞌne anagaꞌmogimo yulagefa aige aviꞌya huge huliꞌa akame huꞌa uꞌnae. 28Yesuꞌaaino afe lenoꞌaeꞌmo, Yulusalemu aꞌne anagane, aviꞌya hutapa oꞌnateyo. Lapakaitapiꞌemafaꞌnetapiꞌefekeꞌmo aviꞌya hutapa lapateyo. 29 Na agufa kavaꞌmo hugiyaꞌmofeꞌmae.Afiyo, mago afinaꞌmo afole aisigeꞌapaeꞌmo, anamo aꞌnegi mafaꞌne aliꞌa noꞌapataya aꞌnegimafaꞌnemo nu noꞌapamiya aꞌnegi huꞌa alagepa huꞌa neꞌmaiye, huꞌa hugae. 30 Aniafinaꞌmo alopa aveeꞌmo, aika nakupaeka emikeka lagufaleꞌmo asagauka aigeta falino. Aiseaveeꞌmo, eka aeka lati kao, huꞌa ha paigae. 31Hegafa yosaleꞌmo ani kavaꞌmo nehayaꞌmofeꞌmovaiꞌniya yosaleꞌmo na agufa kavaꞌmo hugae, huno hapa paiꞌniye.

32Malipu yosaleꞌmo agaeꞌeꞌmomagokepi nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa anatesayafeꞌmokeꞌaepagemo amagiꞌana ataleꞌnaꞌa vekalaꞌeꞌmo apavaleliꞌa uꞌnae. 33Mago aupilaga agiꞌamo Anu

Page 238: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 23:34 235 Luki 23:53Ayamufagayagamo uꞌa avaꞌyi huteꞌa Yesuꞌe gamani keꞌaepa gemo amagiꞌana ataleꞌnaꞌavekalaꞌeꞌmo malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa apateꞌnae. Mago vekamo aliꞌalamaga haopaleꞌmo he tiꞌa ateteꞌa mago vekamo aliꞌa hoga haopaleꞌmo he tiꞌa ateꞌnae.34 Yesuꞌa, Afo, huꞌna, na agufa kavaꞌmo nehupi huꞌa oꞌageꞌnayaꞌmofeꞌmo hosu kavaꞌmoanonaꞌapimo afaꞌa alika atalo, huno nunumuꞌmo huꞌniye. Kukenaꞌamo aliꞌa fako humaleꞌneꞌa yafatetiꞌmo yokalo leꞌnae. 35 Muki ve aꞌnemo he tiꞌa maiꞌneꞌa aulu heꞌaageꞌa maiꞌnae. Yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌneꞌa huꞌapaeꞌmo,vayaꞌai apakufamo alino katino apateꞌniye. Kalaisi vekamo Gotiꞌa lekana paino ateꞌniyavekamo maiꞌnisiyana agaiꞌa agufamo afaꞌa alino katino ategaiye, huꞌa huteꞌa huꞌa faipahuꞌa ateꞌnae. 36 Ani kava huꞌa ati vayaꞌmogi eꞌa atu ofa nofi alagafati aniꞌmo aliꞌaamiteꞌapaeꞌmo, 37 Yu vayaꞌaiteꞌmo ala kini vekaꞌapimo maiꞌnisanana kagaika kagufamoalika katika kato, huꞌa huteꞌa huꞌa faipa huꞌa ateꞌnae.

38 Avoꞌmo kaenoꞌaeꞌmo,MANI VEKAMO YU VAYAꞋAITEꞋMO ALA KINI VEKAꞋAPIMOꞋMAE,

huno avoꞌmo kaeteno Yesu agenopalegamo malipu yosaleꞌmo nili ai maleꞌniye. Aniavoꞌmo kaeꞌniya gemo Galiki gefatiꞌmo kaege Latini gefatiꞌmo kaege Himulu gefatiꞌmokaege huno avoꞌmo kae maleꞌniye.

Mago vekamo keꞌaepa gemo amagino ataleꞌniya vekamo malipu yosaleꞌmo Yesuꞌeꞌmo niliaiteꞌa aliꞌa he tiꞌa ateꞌnaya vekamoꞌa Yesufeꞌmo agesa afino fatago huꞌniya gemae

39 Mago vekamo keꞌaepa gemo amagino ataleꞌniya vekamo malipu yosaleꞌmoYesuꞌeꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa ateꞌnaya vekamoꞌa ina ge huꞌniye, Kalaisi vekamomaiꞌnisanana kagaikaꞌe laꞌagaeꞌeꞌmo lahau vaiyo, huno huteno huno faipa huno ateꞌniye.40 Ateꞌnigeno mago vekamoꞌmo ge hautenoꞌaeꞌmo, agoti huꞌa lateteꞌapaeꞌmo, hosukavaꞌmo huꞌnayanageꞌa afaꞌa faligae, huꞌa laha paiꞌnagetaeꞌmo magokepi falisunafeꞌmomaiꞌnonaꞌmofeꞌmo Gotifeꞌmo koli nosapiye. 41 Laꞌagaemo hosu kavaꞌmo huꞌnoꞌaꞌ-mofeꞌmo anonatiꞌalefeꞌmo kayoꞌmo nelaꞌamiyaꞌmonanafa mani vekamo magoke hosukavaꞌmo alagi osuꞌniye, hunoha paitenoꞌaeꞌmo 42Yesufeꞌmo, Ala kava nene, vayaꞌaiteꞌmoalagi yagaika apatesana himamukamo alisana afinaꞌmo nagaefeꞌmo kagesa afika hohuvo, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 43 lama gemo kaha nepauve, hemenitomo Palanaisikoteꞌmo haisanagetaꞌa nagaeꞌeꞌmo maiguꞌae, huno ha paiꞌniye.

Yesuꞌa faliꞌniya gemae(Mt 27:45-56; Mk 15:33-41; Yo 19:28-30)

44 Felugakukuꞌmo muki koꞌalegamo hani hulinuno uneꞌmo kotiꞌniye. 45 Yegemoꞌmoaeno ha neleya yaꞌamo hano huꞌnigenoꞌaeꞌmo alopa mono nopiꞌmo alapaꞌage lavolavokitamo aeno apake aino lole huꞌnigenoꞌaeꞌmo 46 Yesuꞌa alopa gefatiꞌmo hunoꞌaeꞌmo,afoꞌnimogae, huꞌna, nauneꞌnameꞌmo aliꞌna kayapiꞌmo nekamuve, huno huteno faliꞌniye. 47Ativayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo, lama gemo nehuve,mani vekamo fatago vekamo maiꞌniye, huno hapa paiteno Goti agiꞌaleꞌmo alino asagahuno ateꞌniye.

48Muki vayaꞌamogimuki kavaꞌmo hisageꞌa agesayafeꞌmo eꞌa aliꞌa anupa huꞌamaiꞌnayavayaꞌmogimo ageꞌnageꞌa nili aiꞌnageno faliꞌnigeꞌa ageteꞌa ataleꞌa hapaifiꞌyamo amagiteꞌanoꞌapilega uꞌnae. 49 Yesu ao vayaꞌe Galeliya kotegatiꞌmo magokepi lokaeꞌa akame huꞌaeꞌnaya aꞌnemogiꞌeꞌmo afagiꞌaleꞌmo he tiꞌa maiꞌneꞌa aulu heꞌa ageꞌnae.

Yosefeꞌa Yesu agufaꞌamo alinino uno yafakapiꞌmo kino ateꞌniya gemae(Mt 27:57-61; Mk 15:42-47; Yo 19:38-42)

50 Mago kanisole vekamo Yosefeꞌa Alamatiya taonimo Yu vayaꞌai taonifi vekamoalagepa fatago vekamo maiꞌniye. 51 Agaemo Gotiꞌa yagaino apatesiya kavaꞌmo afoleaisiya afinafekeꞌmo agava maiꞌniye. Agaemo alu kanisole vayaꞌmogi vege huteꞌahuꞌnaya kavatefeꞌmo, he kanalene, huno osuꞌniye. 52 Agaemo uno Pailatifeꞌmo, Yesuagufaꞌamo aligesuve, huno afi geꞌniye. 53He, huno ha paiꞌnigeno enomalipu yosaletiꞌmoYesu agufaꞌamo aino akailino emineno maleꞌneno alagepa yaveyave lavolavoletiꞌmo

Page 239: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 23:54 236 Luki 24:22agufaleꞌmo hayaeno ateteno yafapiꞌmo ago kafi maleꞌnaya yafa kapiꞌmo mago vayaꞌmokiꞌa oꞌapateꞌnaya yafakapiꞌmo alinino uno kino ateꞌniye.

54 Ani afinaꞌmo neꞌyaꞌmo nesaya yaꞌmo aliꞌa alu neꞌaiya afinaꞌmogeno Sapati afinaꞌmoago afole aigefe huꞌniye. 55Aꞌne anagaꞌmo Galeliya kotegati Yesuꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌaeꞌnaya aꞌnemogi Yosefeꞌa akamehuꞌa uꞌa agayana yafa kaꞌmohaneꞌnigenoYesu kefaꞌamokino ateꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo 56 ataleꞌa noꞌapilega uꞌa alagepa atumo neꞌaiya malasiniꞌeuveliꞌeꞌmo alo huteꞌa Sapati afinaꞌmo keꞌaepa gemo akame huꞌa maiꞌa falu huꞌnae.

24Yesuꞌa ago he tiꞌniya gemae(Mt 28:1-10; Mk 16:1-8; Yo 20:1-10)

1 Satepiꞌmo hogote afinaꞌmo kotilamiyapiꞌmo aꞌne anagaꞌmogi alagepa atumo neꞌaiyamalasinimoalohuꞌnayamalasinimoalini uꞌa 2agayana ani yafaꞌmoago alinohelevehunoataleꞌnigeno yafa kaꞌmo aka huꞌnigeꞌa ageteꞌa 3 uꞌa yafakapiꞌmo haiꞌa agayana kefaꞌamoohaneꞌnigeꞌa ageꞌnae. 4Na kava huꞌnifi, huteꞌa apakesa alaꞌamo neꞌafigeꞌanaeꞌmo alavealave nehiya kukenamo vailifa vekalaꞌmo hapaopaleꞌmo afole aiteꞌana he tiꞌana maiꞌ-naꞌageꞌapaeꞌmo 5koli huteꞌa ape huꞌamaiꞌnageꞌanaeꞌmo, na kava higetapa afaꞌamaiꞌniyavekamo kanoluleꞌmo etapa kahauya nehae. 6 Manifiꞌmo oꞌmaiꞌnifa ago he tino uꞌniye.Galeliya kotegamo maiꞌnenoꞌaeꞌmo ago lapa painoꞌaeꞌmo, 7Vemo Mafaꞌnemo avaleli uꞌahosu vayaꞌai apayapiꞌmo atesageꞌapaeꞌmo malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa ate-sageno faliteno loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo kanolufiꞌmomaiteno ago he tigiye, huno huꞌniyageeꞌmo lapakesa afitapa ho hiyo, huꞌana hapa paiꞌnaꞌageꞌapaeꞌmo 8 apakesa afiꞌa ho huꞌ-nae. 9Yafa kaꞌmo atale uꞌa leveniꞌa vayaꞌemuki vayaꞌefeꞌmo ani kavafeꞌmo ava gemohuꞌahapa paiꞌnae. 10Maliyaꞌa Maganala kotega anagi Yovanaꞌagi Maliya Yemisi itaꞌamoꞌagimagoꞌe aꞌne anaganagi huꞌa ani gemo apa vayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌnageꞌa 11 afiteꞌapaeꞌmoafaꞌa aigofe nehae, huꞌa apakesa afiꞌnae. 12Apakesa afiꞌnayaꞌmonanafa Pitaꞌa nagu naguhunounoyafa kapiꞌmoapehuno ageyanahayaeno ateꞌniya lavolavoꞌageꞌmohaneꞌnigenoageteno ataleno neꞌenoꞌaeꞌmo, haiya agufa kavaꞌmo huꞌnifi, huno agesa afime afimenoꞌalega uꞌniye.

Lole vekalaꞌmo Emeyasi kotega neꞌvaya kateꞌmo neꞌvaꞌagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa afole aiꞌniya gemae(Mk 16:12-13)

13 Ani afinaꞌmo geꞌamo neꞌafiꞌa vekalaꞌmo Emeyasi taonifiꞌmo ugefeꞌmo uꞌnaꞌae.Yulusalemu taonifatiꞌmo Emeyasi taonimo neꞌvaya kaꞌmo aise afagiꞌaleꞌmo ina kavaꞌmohuno leveni kilomitamo haneꞌniye. 14 Anakaemo neꞌuꞌanaeꞌmo afole aiꞌniya kavafeꞌmoge huge afige hume hume neꞌvaꞌageno 15 Yesuꞌa agaiꞌageꞌmo eno anakame hunoanakaeꞌeꞌmo uꞌniye. 16Anaulagaleꞌmomago yaꞌmoꞌa ago aino ati kaeꞌnigeꞌana Yesuꞌmae,huꞌana oꞌageꞌnaꞌae. 17 Yesuꞌa, na agufa kavafeꞌmo ge huge afige hume hume neꞌvaꞌae,huno anafi geꞌnigeꞌanaeꞌmo anileꞌmo he tiꞌana maiꞌneꞌanaeꞌmo anaipamoꞌmo kanahuge hosu anaugosamo kalige huꞌnaꞌae. 18 Ani vekalapatiꞌmo mago vekamo agiꞌamoKiliyopasiꞌa geꞌaleꞌmo aeno atagaina huno ha painoꞌaeꞌmo, muki vayaꞌmo Yulusalemutaonifiꞌmo ete ete huꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogi hemenimo afole aiꞌniya kavafeꞌmo avagemo huꞌa neꞌafiyaꞌmonanafa kagaemo oꞌafika maiꞌnapiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo,19 na agufa kavaꞌmo afole aiꞌniye, huno anafi geꞌnigeꞌanaeꞌmo, Yesuꞌa Nasalasa vekamoGotitegati gemo alinino eno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamomaiꞌneno Goti aula-galeꞌe muki vayaꞌai apaulagaleꞌeꞌmo himamuꞌaletiꞌmo lokiya kavaꞌmo huge lokiya gemohapa paige huno maiꞌniye. 20 Maiꞌnigeꞌapaeꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmoyagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe yagaiꞌa nelataya vayaꞌmogiꞌeꞌmo kamiti amagisayafeꞌmogamani vayaꞌaitegamo avaleli uꞌa ateteꞌa malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌaateꞌnae. 21 Lagaemo, ani vekamoꞌa Isaleli vayaꞌmogita hatu maeno lategaiye, hutalagesa afitetaeꞌmo laipafatiꞌmo lamogaga aiꞌniye. Ani kavaꞌmo ago afole aiꞌnigenololeꞌe magoꞌe afinaꞌmo ago uꞌniye. 22 Mago lagaeꞌeꞌmo maiꞌnaya aꞌnemogimo mago

Page 240: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 24:23 237 Luki 24:47gemo laha paiꞌnagetaeꞌmo lahau aiꞌnone. 23Apakaemo kotilamiyapiꞌmo yafakapiꞌmo uꞌaagayana kefaꞌamo ohaneꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo ataleꞌa aiꞌa atagi neꞌeꞌapaeꞌmo, enisolevekalaꞌmo anakeꞌnonageꞌanaeꞌmo, kanolufatiꞌmo ago he tino afaꞌa maiꞌniye, huꞌana lahapaiꞌnaꞌae, huꞌa laha paiꞌnae. 24Lagaepatiꞌmomago lole vekalaꞌmo uꞌana aꞌne anagaꞌmogilaha paiꞌnaya kavafeꞌmo yafakapiꞌmo ageꞌnaꞌana Yesu kefaꞌamo oꞌageꞌnaꞌae, huꞌana hapaiꞌnaꞌagenoꞌaeꞌmo, 25O negi vekalane, huꞌna, lanakaemo muki geꞌamo Gotitegati gemoalini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa paiꞌnaya vayaꞌmogi huꞌnaya geeꞌmo lanakesa afitanafatago hisaꞌafeꞌmo ago lanake kaniꞌnigetana vase vase hutana neꞌafiꞌae. 26 Apakaemo,Kalaisi vekamo hogoteno agafu kitesigenoꞌaekeꞌmo ala agiꞌamo aligiye, huꞌa avoꞌmo kaemaleꞌnaya gemo oꞌafiꞌnaꞌafiye. 27 Agaemo Moseseꞌa agaefeꞌmo ava gemo huno avoꞌmokae maleꞌniya gemo aepa faiteno aepaꞌamo alino anaya maleꞌniye. Ani kavaꞌmo hunomuki vayaꞌmo Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogimoagaefeꞌmo ava gemo huꞌnaya gemo aepaꞌamo alino anaya maleme maleme uꞌniye.28 Anakaemo utaꞌa maiguꞌae, huꞌana huꞌnaꞌa taonimo haopaleꞌmo uꞌa avaꞌyi huteꞌa-paeꞌmo Yesuꞌa ago anataleno uno afagi hugekana huꞌnigeꞌanaeꞌmo 29 lokiya gefatiꞌmohuꞌanaeꞌmo, hemenimo ago unetiꞌnigeno hani hugefe hiyanagi ataleka eka laꞌagaeꞌeꞌmomaiyo, huꞌana ha paiꞌnaꞌageno eno nopiꞌmo haino anakaeꞌeꞌmo lokaeno maiꞌniye.30Hiꞌyalamuteꞌmo anakaeꞌeꞌmomagokepi lokaenomaiꞌnenoꞌaeꞌmo peleti mayamo alinonunumuꞌmo huno hao ke heteno akaya heno anamiꞌniye. 31 Anamiꞌnigenoꞌaeꞌmoanaulagamo ayakeꞌnigeꞌana Yesuꞌmae, huꞌana agetaꞌageno malage huno alino lagesohuꞌnigeꞌana magoꞌe huꞌana oꞌageꞌnaꞌae.

32Anakaiꞌanimo, kategamo neꞌetaeꞌmo Goti Mukufati gemo aepaꞌamo alino laꞌaya neꞌ-malegenoꞌaeꞌmo laꞌaipafiꞌmo hagaꞌage gemo afole aiꞌnigeno laꞌaipamoꞌmo falu hutenolaꞌamogaga aiꞌniye, huꞌana huꞌnaꞌae. 33 Huteꞌanaeꞌmo malage huꞌana he tiꞌana Yu-lusalemu taonifiꞌmo aiꞌana atagi neꞌana eꞌnaꞌae. Eꞌana avaꞌyi huteꞌana apakeꞌnaꞌanaleveniꞌa vayaꞌe mago apakaeꞌeꞌmo lokaeꞌa maiꞌnaya vayaꞌeꞌmo aliꞌa anupa huꞌamaiꞌneꞌa-paeꞌmo 34 apakaemo, alagi lama ge huꞌa Ala kava neꞌmo ago he tiꞌniye. He titenoꞌaeꞌmoSaimonitegamo ago afole aiꞌnigeno ageꞌniye, huꞌa hana paiꞌnageꞌanaeꞌmo 35 kategamoafole aiꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huge peleti mayamo alino akaya heꞌnigeꞌana Yesuꞌmae,huꞌana ageꞌnaꞌa kavafeꞌmo ava gemo huge huꞌana hapa paiꞌnaꞌae.

Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌai folagaꞌapifiꞌmo afole aiꞌnigeꞌa ageꞌnaya gemae(Mt 28:16-20; Mk 16:14-18; Yo 20:19-23)

36 Ani gemo hapa nepaiꞌagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa agaiꞌageꞌmo folagaꞌapifatiꞌmo afoleaitenoꞌaeꞌmo, lapaipamoꞌmo falu hino, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 37 afene, huꞌahuteꞌa hapau aiteꞌa atete huꞌnae. 38Agaemo, na kava higetapaeꞌmo lapaipamoꞌmo kanahuꞌnigetapa lole lapakesa neꞌafiye. 39 Nayapiꞌe naiyafiꞌeꞌmo eta agetetapa name alite-tapaeꞌmo, agaemae, hutapa nageyo. Amega nagufaꞌe nayamufaꞌniꞌeꞌmo haneꞌniyanaafeꞌmoꞌa amega agufaꞌe ayamufaꞌeꞌmo ani kava huno ohaneꞌniye, huno hapa paiteno40 ayaꞌe aiyaꞌeꞌmo alino apave liꞌnigeꞌa 41 ageteꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa apamogagaaiꞌnayaꞌmonanafa apakesa afiꞌa fatago osuꞌnafa lole apakesa afiꞌnae. Agaemo, magoneꞌyaꞌmo manile haneꞌnifiye, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo 42mago kae malefa noyameꞌekevekeve anuꞌeꞌmo aliꞌa amiꞌnageno 43 apaulagaleꞌmo alino neꞌniye. 44 Netenoꞌaeꞌmo,mani kavafeꞌmo lapakaeꞌeꞌmomaiꞌneꞌnaeꞌmo ago lapa paiꞌnaeꞌmo, muki kavafeꞌmo navagemo huꞌa avoꞌmo kae maleꞌnaya gemo afole aigiye. Moseseꞌa avoꞌmo kae maleꞌniyanava gegi Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogi avoꞌmokae maleꞌnaya nava gegi Samu gefiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌnaya nava gemogi huno afoleaigiye, 45 huno apakesa huno halo aino hapa paiteno alino apaya maleꞌniye. 46 Hunohapa paitenoꞌaeꞌmo, Kalaisi vekamo agafu kisigeno falitenoꞌaeꞌmo napa tali afinaꞌmokanolufatiꞌmo he tigiye. 47 He tino maiꞌnisigeꞌapaeꞌmo Yulusalemu taonifatiꞌmo aepafaiteꞌa hapa paiꞌapaeꞌmo, lapaipamo alita afe legenoꞌao Gotiꞌa Kalaisi agiꞌaletiꞌmo hosukavatapimo alino ataleno, huꞌa hapa paiteꞌapaeꞌmo ani agufa gemo huꞌa muki nofi

Page 241: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Luki 24:48 238 Luki 24:53vayaꞌaifeꞌmo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paisaya kavaꞌmo haneꞌniye, huꞌa avoꞌmo kae maleꞌ-nae. 48 Lapakaemo mani kavaꞌmo ago ageꞌnayaꞌmofeꞌmo ani kavafeꞌmo faigoko geꞌnimohutapa hapa paisaya vayaꞌmomaiꞌnae. 49Afiyo, Afoꞌnimoꞌmo, Nauneꞌnameꞌmo aliꞌna la-pamiguve, huno lapa paiꞌniyanageꞌnaGoti Aunemeꞌamo aliꞌna atesugeno lapakaetegamoemiꞌnegaiye. Emiꞌnegaiyaꞌmonanafa utapa Yulusalemu taonifikeꞌmo hogotetapa agavamaime maime neꞌvigenoꞌao Goti Aunemeꞌamoꞌmo emineno lokiya vaino lapategaiye,huno hapa paiꞌniye.

Gotiꞌa Yesuꞌmo halate kokuꞌnapiꞌmo avalelino haiꞌniya gemae(Mk 16:19-20; Apa 1:9-12)

50 Agaemo apavalelino Metani taoni haopalegamo uno avaꞌyi huteno ayaꞌmo alinoasagauno aeno hayo huꞌnenoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa alagepa huno lapa maeno, 51 huno hapanepaigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa kokuꞌnapiꞌmo avalelino haiꞌniye. 52Nehaigeꞌapaeꞌmo agaefeꞌmomono huteꞌa aiꞌa atagi neꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo neꞌuꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa apamo-gaga aime aime uꞌnae. 53Maiꞌneꞌapaeꞌmo muki afinaꞌmo alopa mono nopiꞌmo haiꞌa Gotiagiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa atege atege huꞌa maiꞌnae. He, lama ge.

Page 242: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 1:1 239 Yoni 1:18

YONIYoniꞌa mani gemo avoꞌmo kaenoꞌaeꞌmo Yesu Kalaisiꞌmo Gotikana huno maiꞌ-

neno kokuꞌnapiꞌmo maiꞌniyaꞌmonanafa ma mopafiꞌmo emineno vaya agufamo alinohamaleteno apakaeꞌeꞌmomagokepi lokaeno maiꞌniye. Yoniꞌa tuolofuꞌa vayapati vekamoYesu apa vekaꞌamo maiꞌniye. Yoniꞌa muki afinaꞌmo Yesu haopaleꞌmo maiꞌneno huꞌniyagemo alagepa huno afiꞌnigenoꞌaeꞌmoYesuꞌa Yonifeꞌmo lusi kava hunohau ayamopafiꞌmohauꞌniye. Yoniꞌa avoꞌmo kaenoꞌaeꞌmo seveniꞌa noꞌagaya lokiya aune kavaꞌamo alinoapave liꞌniya kavafeꞌmo avoꞌmo kaeꞌniye. Agaemo Yesuꞌa malipu yosaleꞌmo faligefehuꞌniya haniꞌilagamo tuolofuꞌa apa vayaꞌamo alino apayamalege nunumu huno apategeGetesemani hoyafiꞌmo uno nunumu huge huꞌniya kavafeꞌmo avoꞌmo kaeꞌniye. Anikavafeꞌmo sapata 13letiꞌmo hanelinuno sapata l7leꞌmo haneꞌniye.

Mago vekamo agiꞌamo Goti Geꞌamae, huno huꞌniya gemae1 Ema akeyaꞌvilaga Gotiꞌa mamopamo alo osuꞌniya afinaꞌmo aepa faiꞌniya afinatetiꞌmo

mago vekamo agiꞌamo Goti Geꞌamomaiꞌniye. Ani vekamo Gotiꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌanamaiꞌneꞌanaeꞌmo Gotikeꞌmo maiꞌniye. 2 Agaemo aepa faiꞌniya afinatetiꞌmo Gotiꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌana maiꞌnaꞌae. 3 Gotiꞌa agaetetikeꞌmo muki asole yaꞌamo alo huꞌniye.Magoke yaꞌmo mago alu katetiꞌmo alagi afole oꞌaiꞌniye. 4Agaemo alagepa huꞌa neꞌmaiyakavaꞌmo aepa vekamo maiꞌnigeno agaepatikeꞌmo alagepa huꞌa neꞌmaiya kavaꞌmo afoleaiteno vayaꞌaitegamo aeno ha leꞌnigeꞌa ageꞌnae. 5Ani aeno ha neleya yaꞌmoꞌa hanipiꞌmoaeno ha nelegenoꞌaeꞌmo hani huꞌniya yaꞌmoꞌa magoꞌe huno aeno oꞌagaseꞌniye.

Ani vekamo Goti Geꞌamo ma mopafiꞌmo afole aiꞌniya gemae6 Gotiꞌa mago vekamo agiꞌamo Yoniꞌa alino ateꞌnigeno eꞌniye. 7 Agaemo aeno ha

neleya yafeꞌmo ava gemo huno hapa paisigeꞌa muki vayaꞌmogi geꞌamo afiteꞌapaeꞌmoapakesa afiꞌa fatago hisayafeꞌmo eꞌniye. 8 Agaiꞌamo aeno ha neleya vekamo oꞌmaiꞌnifaaeno ha neleya vekaeꞌmo ava gemo aeno hakalo huno hapa paisiyafeꞌmo eꞌniye. 9 Anivekamo alagi lama ge alagepa ha le vekamoꞌa muki vayaꞌmomamopafiꞌmo afole neꞌaiyavayaꞌmo ha le yaꞌmo alino neꞌapamiye. 10 Gotiꞌa agaetetikeꞌmo alo huꞌniya mopafiꞌmoafole aiꞌniyaꞌmonanafa ageꞌa aeto osuꞌnae. 11 Agaemo koꞌalegamo emineꞌnigeꞌapaeꞌmovayaꞌamogimo aliꞌa falu fala huꞌa oꞌateꞌnae. 12 Muki vayaꞌmogi aliꞌa falu fala huꞌaoꞌateꞌnayaꞌmonanafa agaiꞌa agiꞌalefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huteꞌa aliꞌa falu fala huꞌaateꞌnaya vayaꞌmo Goti mafaꞌneꞌamo ha malesayafeꞌmo himamuꞌamo alino apamiꞌniye.13Apakaemo itaꞌapi afoꞌapimogi kolatetiꞌmo aliꞌa oꞌapatege apakaiꞌapi hapauꞌnigeꞌa aliꞌaoꞌapatege alu vayaꞌmogi hapauꞌnigeꞌa aliꞌa oꞌapatege huꞌnayaꞌmonanafa Gotiꞌa agaiꞌamohauꞌnigeno alino apateꞌnigeꞌapa mafaꞌneꞌamo ha maleꞌnae.

14 Ani vekamo agiꞌamo Goti Geꞌamoꞌmo emineno agufaꞌamo aliteno nata neno enolagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌniye. Lagaeꞌeꞌmo lokaeno maiꞌnigeta ageꞌnonana hale konali yaꞌamo Afoꞌamoꞌmo aiyamagokemafaꞌneꞌamo aeto agufa kumanimafaꞌneꞌamoha le konali yaꞌamoꞌa aeno ha leꞌnigeta ageꞌnone. Fiku laha maeno lamisiya kavaꞌaꞌelama geꞌaꞌeꞌmo aipafiꞌmo havai teꞌnigeno aeno ha leꞌnigeta ageꞌnone. 15 Yoniꞌa, anivekaeꞌmo hogoteꞌna ava gemo huꞌna lapa paiꞌnaeꞌmo, nagae nakameꞌmo huno esiyavekamo hogote vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo aeno nagaseꞌniya vekamo maiꞌniye, huꞌnalapa paiꞌnove, huno hapa paiꞌniye. 16 Muki alagepa yaꞌamo fiku laha maeno lamisiyayaꞌamo agae aipafiꞌmo havai teꞌniya yaꞌmo ani kava huno fiku laha maeno lamitenohalate magoꞌe huno laha maeno lamiꞌnigeta ago aliꞌnone. 17 Ani kavatefeꞌmo GotiꞌaMosesetetiꞌmo keꞌaepa geꞌamo alino lamiꞌniyaꞌmonanafa Yesu Kalaisitetiꞌmo fiku lahamaeno lamiteno lama geꞌamo alino afole aino ateꞌniye. 18 Muki vayapatiꞌmo magokevekamoꞌa alagi Gotiꞌmo oꞌageꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa aiya magoke mafaꞌneꞌamoꞌa mukiyaꞌmo Afoꞌamo haopaleꞌmo maiꞌniya mafaꞌneꞌamokeꞌmo alino lave liꞌnigeta ageꞌnone.

Page 243: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 1:19 240 Yoni 1:39Ani faleno neꞌapateya vekamo Yonifeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Mt 3:1-12; Mk 1:7-8; Lu 3:15-17)

19 Yu vayaꞌmogi Yulusalemu taonifatiꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌe Livai nofivayaꞌeꞌmo aliꞌa apateꞌnageꞌa Yonitegamo eꞌapaeꞌmo, ina lagamae, huꞌa afi geꞌnae. 20 Afigeꞌnagenoꞌaeꞌmo Yoniꞌa mago gemo aeno ati okaeꞌnifa muki geꞌamo aeno hakalo hunohapa painoꞌaeꞌmo, Kalaisi neꞌmo oꞌmaiꞌnove, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 21Kalaisi neꞌ-mogamo oꞌmaiꞌnisanana kagikamo ina lagamo maiꞌnane. Ilaiyagamo maiꞌnapiye, huꞌaafi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, Ilaiyaꞌnamo oꞌmaiꞌnove, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, Goti Mukufigemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, magoke vekamo Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapapaisiya vekamo afole aigiye, huno huꞌnigeta agava maiꞌnone. Ani vekamo maiꞌnapiye,huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, haꞌao, ani vekamo oꞌmaiꞌnove, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo,22 ina lagamo maiꞌnapigi laha paigetao aliꞌa lateꞌnageta eꞌnona vayaꞌaifeꞌmo uta hapapaino. Kagaikaeꞌmo ina laꞌnamae huka nehane, huꞌa afi geꞌnae. 23 Yoniꞌa, AiyeyaꞌaGotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoꞌa mago vekaeꞌmoava gemo huno avoꞌmo kae maleꞌniye. Avoꞌmo kaenoꞌaeꞌmo,kaꞌme kotegamo maiꞌneno alopa gefatiꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Ala kava neꞌmo esiya kaꞌmo

alagepa hutapa valitapa ateyo,huno nehiye, huno avoꞌmo kae maleꞌniye. Nagaemo ani vekamo maiꞌnove, huno hapapaiꞌniye. 24 Aliꞌa apateꞌnageꞌa eꞌnaya vayaꞌmo Falasi mono vayapati vayaꞌmo maiꞌnae.25 Apakaemo, Kalaisi neꞌmo oꞌmaige Ilaiyaꞌnamo oꞌmaige ani vekamo Gotitegati gemoalinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamo oꞌmaige huꞌna oꞌmaiꞌnove hukanehanagi na kava higekaeꞌmo aniꞌmo faleka neꞌapatane, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo,26 nagaemo aniꞌaletikeꞌmo faleꞌna neꞌapatovaꞌmonanafa lapakae folagapiꞌmo magovekamo maiꞌniyana oꞌageꞌnae. 27 Nagae nakameꞌmo huno neꞌeya vekamoꞌa aeno na-gaseꞌnigeꞌna ina agufa vekamomaiꞌnovaꞌmofeꞌmo suꞌmonofiꞌamoafaꞌa hakalu osegauve,huno hapa paiꞌniye. 28Yoniꞌa Metamala taonimomugagayaga faligamo Yoneni anipiꞌmofaleno apateꞌniya haopalegamo ani gemo afole aiꞌniye.

Yesuꞌa Goti aikeli sipisipi vekaꞌamo maiꞌniya gemae29 Egaꞌamo Yoniꞌa ageyana Yesuꞌmo agaetegamo neꞌegeno agetenoꞌaeꞌmo, Ageyo,

huno, ani vekamo Goti aikeli sipisipi vekaꞌamae. Muki ma mopafi vayaꞌai hosukavaꞌapimo alino neꞌatale. 30 Nagaemo ani vekaeꞌmo, nagae nakameꞌmo huno esiyavekamo hogote vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo aeno nagaseꞌniya vekamo maiꞌniye, huꞌnaago aeꞌna hakalo huꞌna lapa paiꞌnove. 31 Agaemo oꞌageꞌnovaꞌmonanafa Isaleli vayaꞌmoaliꞌna apave lisuvafeꞌmo eꞌna aniꞌmo faleꞌna neꞌapatove, huno hapa paiꞌniye. 32 Yoniꞌaagaefeꞌmo faigoko geꞌamo huno hapa painoꞌaeꞌmo, agovana Goti Aunemeꞌamo kokuꞌna-patiꞌmo kaugoꞌyavegana huno halelino emineno agaeteꞌmo hakaleno alagi maiꞌnigeꞌnaageꞌnove. 33 Ageꞌnovana ina lapi huꞌna oꞌageꞌnovaꞌmonanafa aniꞌmo faleꞌna apatesu-vafeꞌmo alino nateꞌnigeꞌna eꞌnova vekamoꞌa, Nauneꞌnameꞌmo emineno mago vekaleꞌmomaige maige huno maisigeka agegane. Ani vekamoꞌa naote Nauneꞌnametetiꞌmo falenoneꞌapateya vekamomaiꞌniye, hunonaha paiꞌnigeꞌnaeꞌmo 34ani kavaꞌmohuꞌna ageꞌnovaꞌ-mofeꞌmo ani vekamoGotimafaꞌneꞌamae, huꞌna aeꞌnahakalo nehuve, hunohapapaiꞌniye.

Hogoteꞌa Yesu geꞌamo afiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae35 Halate egaꞌamo Yoniꞌe geꞌamo neꞌafiꞌa vekalaꞌeꞌmo he tiꞌa maiꞌnae. 36 Yoniꞌa

ageyana Yesuꞌa uꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmo, ageꞌao, huno, ani vekamo Goti aikeli sipisipivekaꞌamo maiꞌniye, huno hana paiꞌnigeꞌanaeꞌmo 37 lole vekalaꞌmo geꞌamo neꞌafiꞌavekalaꞌmoganimo afiteꞌana Yesuꞌmo akame huꞌana uꞌnaꞌae. 38Akame huꞌana uꞌnaꞌagenoYesuꞌa aino afe leno anaketenoꞌaeꞌmo, na agufa yafeꞌmo kahauya nehaꞌae, huno anafigeꞌnigeꞌanaeꞌmo, Lamai, ina ge huꞌana Tisao, nehavana noꞌmo haiyate haneꞌniye, huꞌanaafi geꞌnaꞌagenoꞌaeꞌmo, 39 etana ageꞌao, huno hana paiꞌnigeꞌanaeꞌmo eꞌana magokepilokaeꞌa uꞌnae. Netepiꞌmo uꞌa avaꞌyi huteꞌa anakaemo nehavaeya noꞌmo ageteꞌanaagaeꞌeꞌmo ani afinaꞌmo lokaeꞌana mailiꞌuꞌa une tiꞌnigeno yegemo uno lamino faleꞌniye.

Page 244: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 1:40 241 Yoni 2:1040 Yoniꞌa huꞌniya gemo afiteꞌana Yesuꞌmo akame huꞌana uꞌnaꞌa vekalapatiꞌmo magovekamo agiꞌamo Eꞌnaluꞌa Saimoni Pita aganaꞌamoꞌmae. 41 Eꞌnaluꞌa uno hogotenonepuꞌamo Saimonifeꞌmo kahauya huno agetenoꞌaeꞌmo, Mesaiya vekamo ago ageꞌnove,huno ha paiꞌniye. Mesaiya vekae agimo aepaꞌamo Kalaisi neꞌmo Gotiꞌa aliꞌyaꞌaleꞌmolekana paino ateꞌniya vekamae. 42 Eꞌnaluꞌa Saimoniꞌmo avalelino Yesutegamo uꞌniye.Yesuꞌa Saimoniꞌmo agetenoꞌaeꞌmo, Saimoniyo, huno, Yoni mafaꞌneꞌamo maiꞌnane.Kagikamo Sifasigae huꞌna katove, huno ha paiꞌniye. Sifasiꞌa ina kava huno Pitaꞌae agimoaepaꞌamo yafane.

Yesuꞌa Filipiꞌe Natanieloꞌefeꞌmo ge huꞌniya gemae43 Egaꞌamo Yesuꞌa Galeliya kotegamo visiyafeꞌmo neꞌunoꞌaeꞌmo Filipiꞌmo uno

agetenoꞌaeꞌmo, eka nakame hugetaꞌao, huno ha paiꞌniye. 44 Filipiꞌa Metasaitataonifiꞌmo Eꞌnaluꞌe Pitaꞌeꞌmomaiꞌnaꞌa taonifiꞌmomaiꞌniye. 45 Filipiꞌa uno kahauya hunoNatanieloꞌmo agetenoꞌaeꞌmo, Moseseꞌa keꞌaepa gemo avoꞌmo kae maleꞌniya Mukufiꞌmomago vekaeꞌmo ava gemo huno avoꞌmo kae maleꞌnigeꞌapaeꞌmo Gotitegati gemo alini eꞌaaeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogiꞌeꞌmo ani kava huꞌa ava gemo huꞌa avoꞌmo kaemaleꞌnaya vekamo ago ageꞌnove. Agiꞌamo Yesuꞌa Yosefe mafaꞌneꞌamo Nasalasa taonifivekamo maiꞌnigeꞌna ageꞌnove, huno ha paiꞌnigeno 46 Natanieloꞌa Filipifeꞌmo, Nasalasataonifatiꞌmomagoke alagepa yaꞌmo afaꞌa afole aigifiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo Filipiꞌa,afaꞌa uka ago, huno ha paiꞌniye. 47 Yesuꞌa ageyana Natanieloꞌmo agaetegamo neꞌegenoagetenoꞌaeꞌmo, lama ge Isaleli vekamo maiꞌniye. Magoke aigofe geꞌamo ohaneꞌniyavekamae, huno huꞌnigeno 48Natanieloꞌa, haiya kava huka nageꞌnane, huno afi geꞌnigenoYesuꞌa, nagaemo kageꞌnovana Filipiꞌa kagaefeꞌmo keya aeno ge osuꞌniya afinaꞌmo fikiyosa aepafiꞌmo maiꞌnanageꞌna kageꞌnove, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 49 Tisao, Gotimafaꞌneꞌamo maiꞌneka Isaleli vayaꞌaiteꞌmo yagaika neꞌapatana kini vekaꞌapimo maiꞌ-nane, huno ha paiꞌniye. 50 Yesuꞌa, fiki yosa aepafiꞌmo maiꞌnanageꞌna kageꞌnove, huꞌnakaha paiꞌnovaꞌmofeꞌmo kagesa afika fatago nehapiye. Henagaꞌamo mani kavaꞌmo aenoagaseꞌniya kavaꞌmo afole aisigeka agegane, huno ha paitenoꞌaeꞌmo, 51 alagi lama ge kahanepauve, kagaemo ageganana kokuꞌnaꞌmo halo aisigeꞌapaeꞌmo Goti enisole vayaꞌamogiVemo mafaꞌneletiꞌmo uꞌa haiteꞌa emiꞌeteꞌa hisageka apakegane, huno ha paiꞌniye.

2Mago vekamoꞌmo aꞌmo aliꞌnigeꞌapaeꞌmo neꞌyaꞌmo neꞌnaya gemae

1 Lole afinaꞌmo utegeno mago vekamoꞌmo aꞌmo aliꞌnigeꞌapaeꞌmo Kena taonimoGaleliya kotegamo neꞌyaꞌmo neꞌnae. Yesu itaꞌamoꞌmo ani nopiꞌmo haino maiꞌniye. 2Anivayaꞌmogimo Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌefeꞌmo ge huꞌnageꞌa eꞌa maiꞌnae. 3 Maniasole vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmofeꞌmo nofi alagafati aniꞌmo ago neꞌa hano huꞌnagenoꞌaeꞌmoYesu itaꞌamoꞌmo agaefeꞌmo, nofi alagafati aniꞌapimo ago neꞌa hano huꞌnae, huno hapaiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 4 ane, Nagaemo hisuva kavaꞌmo kagae aliꞌyaꞌmo ohaneꞌnifa nagaiꞌnialiꞌyaꞌnimo haneꞌniye. Nagae afinaꞌmo afole oꞌaiꞌniye, huno ha paiꞌniye.

5 Yesu itaꞌamoꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmo, na agufa kavaꞌmo hiyo, hunolapa paisifi geꞌamo akame hutapa hiyo, huno hapa paiꞌniye. 6 Ani nopiꞌmo sigisiꞌayafa ani keꞌmo haneꞌnigeno Yu vayaꞌai mono kavaꞌapimo akame huꞌa aniꞌmo ne-falaya keꞌmo haneꞌniye. Ani kepiꞌmo teniꞌa paketi aniꞌmo haneꞌnisifi fifitiniꞌa paketianiꞌmo haneꞌnisifi huno haneꞌniya agufa keꞌmo haneꞌniye. 7 Yesuꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaliyavayaꞌaifeꞌmo, utapa aniꞌmo hefilitetapa muki keꞌafiꞌmo lakitapa havai teyo, huno hapapaiꞌnigeꞌa uꞌa hefili eꞌa lakiꞌa havai teꞌnagenoꞌaeꞌmo, 8 ani ani kepatiꞌmo hefilitutapaneꞌyateꞌmo neꞌyagaiya vekamo amiyo, huno hapa paiꞌniye. Anilafaꞌmo hefiliꞌa uꞌaamiꞌnageno neno afi geꞌniye. 9 Agaemo nofi alagafati aniꞌmo alino hamaleno ateꞌniyaanikeꞌmo neꞌniye. Haiyaꞌalegatiꞌmo ani nofi alagafati aniꞌmo aliniꞌa eꞌnafi hunooꞌageꞌniyaꞌmonanafa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌmogi ani aniꞌmo he fiꞌapaekeꞌmo ageꞌnae.Netenoꞌaeꞌmo aꞌmo aliꞌniya vekaeꞌmo gemo huꞌnigeno eꞌnigeno ha painoꞌaeꞌmo, 10muki

Page 245: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 2:11 242 Yoni 3:4vayaꞌmogimo hogoteꞌa neꞌyaꞌmo neꞌnaya yateꞌmo eꞌamaiꞌnaya vayaꞌmo alagepa nofi ala-gafati anikeꞌmo aliꞌa lakiꞌa apamiꞌnageꞌa asole aniꞌmo netageꞌapaekeꞌmo henagaꞌageꞌmohosuꞌniya nofi alagafati aniꞌmo aliꞌa neꞌapamiye. Ani kavaꞌmo nehayaꞌmonanafakagaemo hemenimo alagepa nofi alagafati aniꞌmo maleka maiꞌneka alinikeka nelamine,huno ha paiꞌniye. 11 Yesuꞌa hogote afinaꞌmo mani noꞌagaya aune kavaꞌmo Kenataonifiꞌmo huꞌniye. Ani taonifiꞌmo ha le konali yaꞌamo alino apave liꞌnigeꞌapaeꞌmogeꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnae.

12 Henagaꞌamo Yesuꞌagi itaꞌamoꞌagi aganaꞌamogimogi geꞌamo neꞌafiya vayaꞌamogihuꞌa Kapeneyamu taonifiꞌmo uꞌa aise afinaꞌmo maiꞌnae.

Yesuꞌa Yu vayaꞌai alopa mono nopiꞌmo uno haiꞌniya gemae(Mt 21:12,13; Mk 11:15-17; Lu 19:45-46)

13 Yu vayaꞌai hopa afinaꞌmo Pasova neꞌyaꞌmo neꞌnaya afinaꞌmo eno hogohuꞌnigenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo uꞌniye. 14 Uno Yu vayaꞌai alopa mononopiꞌmo haino apakeyana ani vayaꞌmogimo pulumakagi sipisipigi namagi huꞌa maketinehaya vayaꞌmo maige alu nofi vayaꞌai monimo aliteꞌa Yu nofi vayaꞌai monimo aliteꞌaneꞌapamiya vayaꞌmo maige huꞌa maiꞌnageno apakeꞌniye. 15 Agaemo nofiꞌmo alino anaaeno nofi kayoꞌmo alo huno aliꞌneno sipisipiꞌe pulumakaꞌeꞌmo alino hapafaitalegeꞌaapaune hetaleꞌa kumatega lamiꞌnae. Agaemo alu nofi vayaꞌai monimo aliteꞌa Yu nofivayaꞌai monimo aliteꞌa neꞌapamiya vayaꞌai hiꞌyalamuꞌapimo alino agoꞌya faino ataletenoalaga moniꞌapimo alino aino atagu faeno ataleꞌniye. 16 Agaemo namamo miya nefaiyavayaꞌaifeꞌmo, afoꞌnimo nopiꞌmo situvamo malegekana agufa kavaꞌmo nehagi maninamamo alinitapa viyo, huno hapa paiꞌniye. 17 Ani afinaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogiGoti mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya geꞌaeꞌmo apakesa afiꞌa ho huꞌnae. Ani gemoꞌmo,kagae noꞌmo alagepa huno hanesiyafeꞌmo naya mukiki nehuva kavaꞌmo atagana huno lenonasaga liꞌniye, huno huꞌniye. 18 Ani kavaꞌmo huꞌnigeꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌmogi ageteꞌa,kagaemo mani kavaꞌmo nehanaꞌmofeꞌmo na alagena yaꞌmo neꞌyagaina yaꞌmo aliꞌnapigialika lave ligane, huꞌa afi geꞌnae. 19Afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, mani Goti mono noꞌamo hetapahalagape vaisageꞌnaeꞌmo loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo halate aliꞌna kiꞌna hano huguve, hunohapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 20 asole vayaꞌmogimo, foti sigisiꞌa kafugafiꞌmo kime kime eꞌakiꞌa hano huꞌnayaꞌmonanafa kagaemo loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo halate alika kika hanohugapiye, huꞌa afi geꞌnayaꞌmonanafa 21 Yesuꞌa agaiꞌa agufaeꞌmo huꞌniye. 22 Gotiꞌafaliꞌniyatetiꞌmo halate alino he tino ateꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi anihuꞌniya geꞌaeꞌmo apakesa afiꞌa ho huteꞌa Goti Mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya geꞌenagiYesuꞌa huꞌniya geꞌenagi huꞌa apakesa afiꞌa fatago huꞌnae.

Yesuꞌa muki vayaꞌai apaipafiꞌmo apakeꞌniya gemae23 Pasova neꞌyaꞌmo neꞌnaya afinaꞌmo Yesuꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo

noꞌagaya aune kavaꞌmo huꞌnigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmogimo ageteꞌa agaefeꞌmo apakesaafiꞌa fatago huꞌnae. 24 Huꞌnayaꞌmonanafa Yesuꞌa muki ma mopafi vayaꞌai apaipafiꞌmoago apakeꞌniyaꞌmofeꞌmo alagi lama ge nehae, huno agesa oꞌafiꞌnifa afaꞌa yagu yaga hunomaiꞌniye. 25 Gemo afino alagepa huno afiteno apakesiyafeꞌmo mago vayaꞌmogi apavagemo huꞌa ha opaigafa agaiꞌageꞌmomuki mamopafi vayaꞌai apaipafiꞌmo ago apakeꞌniye.

3Nikonimasiꞌa Yesutegamo eꞌniya gemae

1 Mago vekamo agiꞌamo Nikonimasiꞌa Yu vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vayatamavekamo Falasi mono vayapati vekamo maiꞌniye. 2 Agaemo mago haniꞌilagamo Yesuteg-amo eno, Tisao, lagaemo kageꞌnonana Gotiꞌa alino kateꞌnigeka eka alika apaya neꞌmalanavekamo maiꞌnane. Gotiꞌa kaha oꞌmaeꞌniyesinana noꞌagona kaune kavaꞌmo afaꞌa nosane-sine, huno ha paiꞌniye. 3Yesuꞌa, alagi lama ge kaha nepauve, halate alino oꞌapateꞌnisiyavayaꞌmogi Gotiꞌa haiya kava huno yagaino neꞌapatefi afaꞌa afiꞌa aeto osugae, huno hapaiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 4 haiya kava huno alopa vekamo halate alino atesigeno saufa vekamo

Page 246: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 3:5 243 Yoni 3:29hamalegaiye. Mago vekamoꞌa itaꞌamo aipafiꞌmo halate uno haisigeno alino atesifiye,huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 5 alagi lama ge kaha nepauve, anitetiꞌe Aunemeꞌaletiꞌeꞌmoalino oꞌapateꞌnisiya vayaꞌmo Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kegiꞌyafiꞌmo afaꞌa faleꞌa ohaigae.6 Atafa apaipa haneꞌniya vayaꞌmogi atafa apaipaꞌe vayaꞌmo aliꞌa neꞌapatae. Goti Aune-meꞌamoꞌmo saufa apaipaꞌe vayaꞌmo alino neꞌapate. 7Halate alino lapateno, huꞌna kahanepauva geeꞌmo afika kahau oꞌaiyo. 8Yasimoꞌmo hauꞌnisiya kotegamo alinino ugefeꞌmonehisiyana afaꞌa alinino ugiye. Yasimoꞌmo age neꞌaigekaeꞌmo ageꞌageꞌmo neꞌafinaꞌmo-nanafa neꞌeyaꞌamo oꞌageka neꞌviyaꞌamo noꞌagane. Ani agufa kava huno Goti Aune-meꞌamoꞌmo alino neꞌapategeꞌa neꞌmaiye, huno ha paiꞌniye. 9 Nikonimasiꞌa, haiya kavahuno afole neꞌaiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 10 Ala vekamo maiꞌneka Isaleli vayaꞌmoalika apaya neꞌmalana vekamo maiꞌnanaꞌmonanafa ani kavafeꞌmo oꞌafiꞌnapiye. 11 Alagilama ge kaha nepauve, afiꞌnoꞌa gemo lapa paitetaꞌa ageꞌnoꞌa kavafeꞌmo aetaꞌa hakalohutaꞌa lapa nepauꞌaꞌmonanafa getiꞌamo noꞌafiye. 12Nagaemomamopafi kavafeꞌmo kahapaiꞌnogekaeꞌmo kagesa afika fatago osuꞌnanaꞌmonanafa kokuꞌnapi kavafeꞌmo ava gemohuꞌna kaha paiguvana haiya kava huka kagesa afika fatago hugane. 13Mago vekamoꞌakokuꞌnapi kavaꞌmo haino oꞌageꞌniyaꞌmonanafa Vemo Mafaꞌnemo kokuꞌnapatiꞌmo em-ineꞌniya vekamogeno hemeniꞌeꞌmo kokuꞌnapiꞌmomaiꞌniye. 14Moseseꞌa kaꞌme kotegamonagaloꞌyavemo auneꞌamo alino yosaleꞌmo maleno kiteno alino he tino ateꞌniya agufakavaꞌmo huꞌa VemoMafaꞌnemo aliꞌa he tiꞌa ategae. 15 Ina lagimo agaefeꞌmo apakesa afiꞌafatago nehisafigeꞌa alagi ofaliꞌa alagepa huꞌa maige maige huꞌa maisayafeꞌmo aliꞌa he tiꞌaategae. 16 Gotiꞌa ma mopafi vayaꞌaifeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniye. Ani kava hunolusi kava huno hauꞌnigenoꞌaeꞌmo ani aiya magoke mafaꞌneꞌamo avaleno apamiꞌniye. Inalagimo mafaꞌneꞌaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehisafigeꞌa alagi ofaliꞌa alagepa huꞌa maigemaige huꞌa maisayafeꞌmo avaleno apamiꞌniye. 17 Gotiꞌa ma mopafi vayaꞌmo agoti hunoapatetenoꞌaeꞌmo, hosu kavaꞌmo huꞌnae, huno hisiyafeꞌmomafaꞌneꞌamo alino ateꞌnigenoemiꞌnoꞌmeꞌnifa apakufamo alino katino neꞌapateno hapau vaisiyafeꞌmo alino ateꞌnigenoemineꞌniye. 18 Goti Mafaꞌneꞌaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmo agoti hunoapatetenoꞌaeꞌmo, hosu vayaꞌmo maiꞌnae, huno nosiyaꞌmonanafa apakesa afiꞌa fatagonosaya vayaꞌmo ago agoti huno apatetenoꞌaeꞌmo, hosu vayaꞌmo maiꞌnae, huno huꞌniye.Apakesa afiꞌa fatago osuꞌnayaꞌmofeꞌmae. 19 Gotiꞌa agoti huno apatetenoꞌaeꞌmo, hosuvayaꞌmomaiꞌnae, huno huꞌniya gemo aepaꞌamo haneꞌniyana ha le yaꞌamomamopafiꞌmoago afole aiꞌniyaꞌmonanafa vayaꞌmogi ha le yafeꞌmo ohapauꞌnifa hani yafekeꞌmo ha-pauꞌniye. Hosu kavakeꞌmo nehayaꞌmofeꞌmae. 20 Hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmogimoha le yafeꞌmo alagi ohapauꞌnigeꞌapaeꞌmo hosu kavaꞌapimo afole oꞌaisiyafeꞌmo ha leyategamo alagi noꞌmae. 21 Noꞌmaeyaꞌmonanafa lama gemo akame nehaya vayaꞌmogiGoti geꞌamo neꞌafiya kavaꞌmo afole aisiyafeꞌmo ha le yategamo neꞌae.

Yoniꞌa Yesu agiꞌaleꞌmo alino asaga huno ateꞌniya gemae22 Ani gemo hutegeꞌapaeꞌmo Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo Yutiya kotegamo

uꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo Yesuꞌa muki afinaꞌaeꞌmo apakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌnenomago vayaꞌmo aniꞌmo faleno apateꞌniye. 23 Inoni kotega Selemigayagamo asole aniꞌmohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo Yoniꞌa ani kotegamo aniꞌmo faleno apateꞌniye. Mago vayaꞌmoagaetegamo eꞌnageno aniꞌmo faleno apateꞌniye. 24 Ani afinaꞌmo Helotiꞌa Yoniꞌmokalavusi huno oꞌateꞌnigeno afaꞌa maiꞌniya afinane. 25 Yoni geꞌamo neꞌafiya vayaꞌe Yunofi vayaꞌeꞌmo aniꞌmo faleꞌa neꞌapataya kavafeꞌmo ge vaiꞌnae. 26Ge vaiteꞌa Yonitegamo,Tisao, muga faliga kagaeꞌeꞌmo lokaeno maiꞌniya vekamo ava gemo huꞌnana vekaleg-amo muki vayaꞌmo uꞌnageno aniꞌmo faleno neꞌapate, huꞌa ha paiꞌnageno 27 Yoniꞌa,Gotiꞌa mago vekamo agiꞌaleꞌmo alino asaga huno oꞌateꞌnisiyana ala agiꞌamo oꞌaligiye.28 Hogoteꞌna, Mesaiya vekamo oꞌmaiꞌnovaꞌmonanafa alino nateꞌnigeꞌna hogoteꞌnaeꞌnove, huꞌna lapa paiꞌnova gemo ago afiꞌnae. 29Aꞌmo aligesuve, huno huꞌniya vekamoꞌaalisiya a kanomo agaiꞌa aꞌmae. Aꞌmo aliguve, huno huꞌniya vekamo ao vekamo enomagokepi lokaeno he tino maiꞌnigeno aꞌmo aliguve, huno huꞌniya vekamoꞌa amogaga

Page 247: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 3:30 244 Yoni 4:15aino ge huꞌnigeno afitenoꞌaeꞌmo amogaga neꞌaiye. Ani kava huno aꞌamo neꞌaligeꞌ-naeꞌmo lusi kava huꞌna namogaga neꞌauve. 30 Agiꞌamoꞌmo kosime kosime anagamonehaisigeno nagiꞌnimoꞌmo alino aise aise hume hume afelaga lamigiye. 31 Anagatiꞌmoemineꞌniya vekamoꞌa muki vayaꞌamo ago aeno apakaseꞌniye. Ma mopafatiꞌmo afoleneꞌaiya vayaꞌmo ma mopafi vayaꞌmo maiꞌneꞌapaeꞌmo ma mopafi kavafeꞌmo ava gemonehageno kokuꞌnapatiꞌmo emineꞌniya vekamoꞌa aeno apakaseꞌniye. 32 Agaemo afitenoageꞌniya kavafeꞌmo hapa nepaigeꞌapaeꞌmomuki vayaꞌmogi ani gemo noꞌafiyaꞌmonanafa33 geꞌamo neꞌafiya vayaꞌamogigeꞌmo huꞌapaeꞌmo, Gotiꞌa lama ge nehiye, huꞌa huꞌnae.34Gotiꞌa alino ateꞌnigeno eꞌniya vekamoꞌa Goti geꞌamohapanepaiye. Gotiꞌa Aunemeꞌamoalino fako huno magoꞌamo maleteno oꞌamiꞌnifa mukiꞌamo alagi alino amiꞌniyaꞌmofeꞌmoGoti geꞌamo aeno hakalo huno hapa nepaiye. 35Muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌa mafaꞌneꞌaeꞌmohau ayamopafiꞌmo hauꞌnigenoꞌaeꞌmo muki yateꞌe vayaꞌaiteꞌeꞌmo yagaino apatesiyahimamuꞌamo alino amiꞌniye. 36 Muki vayaꞌamogi Mafaꞌneꞌaeꞌmo apakesa afiꞌa fatagonehisaya vayaꞌmogimo alagepa huꞌa maige maige huꞌa maisaya yaꞌmo ago aliꞌnae.Muki vayaꞌmogimo Mafaꞌneꞌamo geꞌamo akame nosisaya vayaꞌmo Gotiꞌa aipamo lenoneꞌapateya kavaꞌamo apakaeteꞌmo alagi haneꞌniyaꞌmofeꞌmo alagepa huꞌa maige maigehuꞌa oꞌmaigae.

4Yesuꞌa Samaliya kotega a kanomo ha paiꞌniya gemae

1 Falasi mono vayaꞌmogi afiyana Yesuꞌa asole vayaꞌmo apavalelineno geꞌamo neꞌafiyavayaꞌmo alino hamaleno apateteno aniꞌmo faleno apateꞌniye. Ani kava huꞌniya ka-vatetiꞌmo Yoniꞌa ago aeno agaseꞌniye, huꞌa hapa paiꞌnageꞌa afiꞌnae. 2AfiꞌnayaꞌmonanafaYesuꞌa agaiꞌamo aniꞌmo faleno oꞌapateꞌnifa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogigeꞌmo aniꞌmofaleꞌa apateꞌnae. 3-4Yesuꞌa Falasi vayaꞌmogi afiꞌnaya apaipa apakesamo apaketenoꞌaeꞌmoYutiya kotegatiꞌmo ataleno Galeliya kotegamo halate aino atagi neno ugefeꞌmo huꞌniye.Gotiꞌa Samaliya kotega folagapiꞌmo ka valino ateꞌnigeno uꞌniye. 5 Samaliya kotegamago taonimo agiꞌamo Saika kotegamo uno avaꞌyi huꞌniye. Ani haopalega Yekopuꞌamago mopamo alino mafaꞌneꞌamo Yosefeꞌmo amiꞌniya mopamo haneꞌniye. 6 Anihaopalega Yekopuꞌa keli kafi maleꞌniya ani kotuꞌmo haneꞌnigeno Yesuꞌa yatala kateꞌmoeꞌniyaꞌmofeꞌmo agufafilagati alaga haeꞌnigeno eno ani ani kotu haopaleꞌmo itopaleꞌmomaiꞌniye. Yegemo lamino falesiyafeꞌmo hogo huꞌniya afinaꞌmo maiꞌniye. 7 Faimaiꞌnigenoꞌaeꞌmo mago Samaliya a kanomoꞌmo aniꞌmo he fisiyafeꞌmo eꞌnigenoꞌaeꞌmo,aniꞌmo he fika namiyo, huno ha paiꞌniye. 8 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo neꞌyaꞌmo miyafaisayafeꞌmo taonifilagamo ago utageno agaiꞌageꞌmo maiꞌniye. 9 Yu vayaꞌe Samaliyakotega maiꞌnaya vayaꞌeꞌmo magokepiꞌmo lokaeꞌa oꞌmaiꞌnafa apaote apaote huꞌa maiꞌ-nayaꞌmofeꞌmo ani a kanomoꞌa geꞌaleꞌmo aeno atagaina hunoꞌaeꞌmo, kagaemo Yu nofivekamo maiꞌnanageꞌna nagaemo Samaliya a kanomo maiꞌnovana na kava higekaeꞌmoaniꞌmo he fika namiyo, huka nehane, huno ha paiꞌniye. 10Ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, kagaemoGotiꞌa fiku hapa maeno neꞌapamiya yaꞌmo ageteka aniꞌmo he fika namiyo, huno gehuꞌniya vekamo ageka aeto huꞌnanesinana agaefeꞌmo namiyo, huka afi gesanageno kan-age kanagehunohaineno emineꞌneꞌeya aniꞌmokamiꞌniyesine, hunohapaiꞌnigenoꞌaeꞌmo11 Ala nene, paketi oꞌaliꞌnanaꞌmofeꞌmo yatala kelimo haneꞌnigi haiyatetiꞌmo ani kanagekanage huno haineno emineꞌneꞌeya aniꞌmo he figane. 12 Laginago vekamo Yekopuꞌamani keli kotuꞌmo hakino lateꞌniye. Agaemo aniꞌmo he fino nege mafaꞌne anagaꞌamogianiꞌmo he fiꞌa nege yuna afu anagaꞌamogi nege huꞌa neꞌnae. Kagaemo Yekopuꞌa aeꞌnaagaseꞌnove, huka nehapiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 13 ina lagimo mani aniꞌmo neꞌne-safigeno halate anifeꞌmo hapaugiyaꞌmonanafa 14 ina lagimo nagaemo aliꞌna apamisuvaaniꞌmo aliꞌa nesafigeno halate magoꞌe huno anifeꞌmo alagi ohapaugiye. Nagaemoaniꞌmo aliꞌna apamisugeno apaipafiꞌmo haneꞌneno meti anikana huno haineno afaꞌamaisaya yaꞌmo alino apamisigeꞌa alagepa huꞌa maige maige huꞌa maigae, huno hapaiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 15Ala nene, nagaemo anifeꞌmo oꞌnahausigeꞌnaeꞌmo eꞌna maniletiꞌmo

Page 248: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 4:16 245 Yoni 4:41aniꞌmo he ofisuvafeꞌmo ani aniꞌmo he fika namiyo, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 16 ukaanaukamoꞌmo avalelika eno, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 17 Anauꞌnimoꞌmo oꞌmaiꞌniye,huno ha paiꞌnigeno Yesuꞌa, anauꞌnimoꞌmo oꞌmaiꞌniye, huka hana gemo lama ge hane.18 Faefuꞌa veleꞌmo maiꞌnanageno hemenimo kagaeꞌeꞌmo lokaetana maiꞌnaꞌa vekamoanaukamoꞌmo oꞌmaiꞌniye. Lama ge naha paiꞌnane, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 19 Alanene, ago kageꞌnovana kagaemo kaune vekamo maiꞌnanageꞌna kageꞌnove. 20 Mukilaginago vayaꞌmogi mani aveleꞌmo Gotifeꞌmo mono huꞌnayaꞌmonanafa lapakaemo Yuvayaꞌmogitapa hutapaeꞌmo, Yulusalemu taonifikeꞌmo Gotifeꞌmo mono hiyo, hutapanehae, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 21 Yesuꞌa, Ane, geꞌnimo alagepa huka afiyo. Magoafinaꞌmo afole aisigeꞌapaeꞌmo mani aveleꞌmo muki yaꞌmo Afoꞌamofeꞌmo mono osugeYulusalemu taonifiꞌmo mono osuge hugae. 22 Lapakaemo Samaliya vayaꞌmogitapamoina lafeꞌmo mono nehupi hutapa alagepa hutapa oꞌageꞌnae. Lagaemo Yu vayaꞌmogitaina lafeꞌmo mono nehupi huta ago ageꞌnone. Yu vayaꞌaitegatiꞌmo alagepa gemo ainoatagu faesigeno Gotiꞌa apakufamo alino katino apateteno hapau vaigiye. 23 Goti Aune-meꞌamoꞌmo lama ge mono nehaya vayaꞌai apaipafiꞌmo aliꞌyaꞌmo alisigeꞌapaeꞌmo mukiyaꞌmo Afoꞌamofeꞌmo apaipa apakesafatiꞌmo mono huteꞌa Goti geꞌamo lama gelefeꞌmomono hisaya afinaꞌmo afole aigefeꞌmo nehiyaꞌmonanafa hemenimo ago afole aiꞌniye.Muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌa ani agufa vayaꞌmogi agaefeꞌmo mono hisaya agufa vayaꞌmokahauya huno apakesiyafeꞌmo nehiye. 24 Gotiꞌa aunemeꞌe vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmoagaefeꞌmo mono nehaya vayaꞌmogi apaipa apakesafatiꞌmo mono nehuꞌa lama gelefeꞌmomono hugae, huno ha paiꞌniye. 25 Ani a kanomoꞌa, ago afiꞌnovana Mesaiya vekamo ag-iꞌamo Kalaisiꞌa enoꞌaeꞌmo muki ani agufa gemo laha paigiye, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo,26Kaha nepaiya vekamo agaekeꞌmae, huno ha paiꞌniye.

27 Ani afinaꞌmo Yesu geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo aiꞌa atagi neꞌeꞌa agayana a kanoꞌeꞌmokege nehaꞌageꞌapaeꞌmo eꞌa anaketeꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa hapau aiꞌnae. Hapauaiꞌnayaꞌmonanafa na agufa yaꞌmo aligefeꞌmo nehane, huꞌa afi okege na kava higekamani a kanoꞌeꞌmo kege nehane, huꞌa afi okege huꞌnae. 28 Eꞌa avaꞌyi huꞌnagenoꞌaeꞌmoani a kanomo ani keꞌamo ateno atagi nenuno taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, 29magovekamoꞌa muki akeyaꞌvilaga huꞌnova kavaꞌnieꞌmo ava gemo huno naha paiꞌniyanagiutapa ageyo. Ani vekamo Kalaisi neꞌmo maiꞌnisifi huꞌna nagesa afuve, huno hapapaiꞌniye. 30 Apakaemo taonifatiꞌmo ataleꞌa Yesutegamo uꞌnae. 31 Neꞌageꞌapaeꞌmogeꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi, Tisao, huꞌa, neꞌyaꞌmo alika no, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo,32 lapakaemo neꞌyaꞌnimo haneꞌniyana ani neꞌyaꞌmo alagi oꞌageꞌnae, huno hapa paiꞌniye.33 Apakaiꞌapi apakaiꞌapimo ge huge afige huꞌapaeꞌmo, mago vekamoꞌa neꞌyaꞌmo agoalinineno amiꞌnigeno neꞌnifi, huꞌnae. 34Yesuꞌa, alino nateꞌnigeꞌnaeꞌmo eꞌnova vekamoꞌahauꞌniya kavaꞌamo nehuꞌna namiꞌniya aliꞌyaꞌnimo aliꞌna hano huꞌna atesuva aliꞌyaꞌmonagaemo neꞌyaꞌnigana huno haneꞌniyaꞌmofeꞌmae. 35 Lapakaemo hutapaeꞌmo, loleꞌeloleꞌe kaimo utesigeno neꞌyaꞌmo afu legeꞌa neꞌaliya afinaꞌmo afole neꞌaiye, hutapanehafiye. Muki hoyaꞌafiꞌmo ageyo. Neꞌyaꞌmo ago afu leꞌniyanageꞌa alisaya afinaꞌmoafole aiꞌniye. 36 Hoyafatiꞌmo neꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌmogimo miyaꞌapimo alige maigemaige huꞌa maisayafeꞌmo neꞌyaꞌmo alige huꞌa neꞌaliye. Neꞌyaꞌmo neꞌaliyaꞌmofeꞌmoavina yaꞌmo nehakalaya vayaꞌe neꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌeꞌmomagokepi apamogaga aigae.37Vayaꞌmogi,magovekamoꞌa avina yaꞌmonehakalegeno alu vekamoꞌaneꞌyaꞌmoneꞌaliye,huꞌa nehae. 38 Ani gelefeꞌmo nagaemo aliꞌyaꞌmo oꞌaliꞌnaya hoyafatiꞌmo neꞌyaꞌmoalisayafeꞌmo aliꞌna lapateꞌnove. Alu vayaꞌmogi hoyafiꞌmo aliꞌyaꞌmo aliꞌnagetapa la-pakaemo ani hoyafatiꞌmo neꞌyaꞌmo neꞌaliye, huno hapa paiꞌniye.

39 Ani a kanomoꞌa Samaliya taonifiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, agaemomuki akeyaꞌvi-laga huꞌnova kavaꞌnieꞌmo nava gemo huno naha paiꞌniye, huno hapa paiꞌniyaꞌmofeꞌmoasole Samaliya vayaꞌmogi Yesufeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnae. 40 HuꞌnayaꞌmofeꞌmoSamaliya vayaꞌmogimo agaetegamo uꞌa ha paiꞌapaeꞌmo, kahao ke honanagi eka la-gaeꞌeꞌmo magokepi lokaeka maiyo, huꞌa ha paiꞌnageno Yesuꞌa uno apakaeꞌeꞌmo loleafinaꞌmo magokepi lokaeno maiꞌniye. 41 A kanomoꞌmo hapa paiꞌniya geletiꞌmo mago

Page 249: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 4:42 246 Yoni 5:7vayaꞌamo apakesa afiꞌa fatago huꞌnayaꞌmonanafa Yesuꞌa uno hapa paiꞌniya geletiꞌmomagoꞌe huꞌa asole vayaꞌmogi agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnae. 42 Apakaemo akanoeꞌmo, kagaemo laha paiꞌnana geletikeꞌmo lagesa afita fatago osuꞌnonaꞌmonanafaagaiꞌa avayafatiꞌmo laha paiꞌniya gemo afitetaeꞌmo lagesa afita fatago nehune. Mamopafi vayaꞌai apakufamo alino katino neꞌapateno hapau neꞌvaiya vekamae, huta lagesaafita fatago nehune, huꞌa ha paiꞌnae.

Yesuꞌa gamani vekamo mafaꞌneꞌamo alino hageno ateꞌniya gemae43 Yesuꞌa ani koteꞌmo lole afinaꞌmo maiteno apataleno Galeliya kotegamo uꞌniye.

44 Agaemo, Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌaifeꞌmokoꞌapileꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimo ala apakiꞌapimo noꞌapamiye, huno hapa paiꞌniyaꞌ-mofeꞌmo apataleno Galeliya kotegamo uꞌniye. 45 Galeliya kotega maiꞌnaya vayaꞌmouꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo hopa afinaꞌmo maiꞌneꞌapaeꞌmo ageꞌnageno Yesuꞌa hopaafinaꞌmo muki alu kava alu kavaꞌmo huꞌnigeꞌa ageꞌnae. Ageꞌnayaꞌmofeꞌmo koꞌaleꞌmouno avaꞌyi huꞌnigeꞌapaeꞌmo aliꞌa falu fala huꞌa ateꞌnae. 46 Yesuꞌa Galeliya kotegamouno avaꞌyi huteno ani Kena taonifiꞌmo mago afinaꞌmo anilafatetiꞌmo nofi alagafatianiꞌmo alino hamaleno ateꞌniya taonifiꞌmo halate uꞌniye. Mago gamani vekamo anitaonifi maiꞌnigeno mafaꞌneꞌamo Kapeneyamu taonifiꞌmo maiꞌniyana kaita hauꞌniye.47 Yesuꞌa Yutiya kotegatiꞌmo ago ataleno Galeliya kotegamo maiꞌniye, huꞌa ha paiꞌ-nageno afitenoꞌaeꞌmo Yesufeꞌmo, mafaꞌneꞌnimo faligefeꞌmo nehigi uka alika hagekaategapiye, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 48 Yesuꞌa, lapakaemo muki vayaꞌmogitapamonoꞌagaya naune kavaꞌmo hisugetapa oꞌagesayana nagaefeꞌmo lapakesa afitapa fatagoosugae, huno ha paiꞌnigeno 49gamani vekamoꞌa, Ala nene, mafaꞌneꞌnimo ago faligefeꞌmonehigi nagaeꞌeꞌmo magokepi egetaꞌao, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 50mafaꞌnekamo kaitaohauꞌnigeno afaꞌa maiꞌniyanagi uvo, huno ha paiꞌnigeno Yesu ha paiꞌniya geꞌaeꞌmoagesa afino fatago huteno ataleno uꞌniye. 51 Egaꞌamo katega neꞌvigeꞌapaeꞌmo aliꞌyaꞌamoneꞌaliya vayaꞌmo neꞌageno uno fotu huteꞌapaeꞌmo, mafaꞌnekamo afa maiꞌniye, huꞌa hapaiꞌnageno, 52haiya kanaleꞌmokaitaꞌamohageꞌnigeno alagepahuno afaꞌamaiꞌniye, hunoapafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, yegemo lamino faleꞌnigeno hani hugefeꞌmo huꞌnigenoꞌaeꞌmoamuko hauꞌniya yaꞌamo hano huꞌnigeno afaꞌa alagepa huno maiꞌniye, huꞌa ha paiꞌnae.53 Afoꞌamoꞌmo, Yesuꞌa ani kanaleꞌmo, mafaꞌnekamo kaitaꞌmo hano huꞌnigeno afaꞌamaiꞌniye, huno ha paiꞌniya geeꞌmo agesa afiteno agaeꞌe muki afamo anagaꞌmogiꞌeꞌmoYesufeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnae. 54 Yesuꞌa Yutiya kotegatiꞌmo ataleno Galeliyakotegamo eꞌniya afinaꞌmo lole afinaꞌmo noꞌagaya agufa aune kavaꞌmo huꞌniye.

5Yesuꞌa ani kotuteꞌmo maiꞌniya vekamo alino alagepa huno ateꞌniya gemae

1 Mago afinaꞌmo utegeno Yesuꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo hopa afinaꞌmo uꞌniye.2 Yulusalemu taonifiꞌmo sipisipi anagaꞌmo uꞌa lamiteꞌa eꞌa hai eteꞌa nehaya kipaꞌmohaneꞌniya yateꞌmo ani kotuꞌmo haneꞌniye. Ani ani kotufeꞌmo Himulu gefatiꞌmo agiꞌamoMetasaitagayagae. 3 Ani ani kotuꞌmo agiꞌnaleꞌmo faefuꞌa noꞌmo nokatoꞌmuꞌagekeꞌmohaneꞌniya hiyate nopiꞌmo asole vayaꞌmo kaita hapauꞌniya vayaꞌmo eꞌa havaeꞌa maiꞌnae.Apaulagamo ali huꞌniya vayaꞌmo maige apaiyamo hosuꞌniya vayaꞌmo maige kanagekanaga osuꞌa havaeꞌa neꞌmaiya vayaꞌmo maige huꞌa maiꞌnae. Ani ani kotuꞌmoꞌa kanagekanage hisiyaꞌaeꞌmo yagaiꞌa maiꞌneꞌa ageꞌa maiꞌnae. 4 Goti enisole vekaꞌamoꞌmo magoafinaꞌmo emineno ani ani kotuteꞌmo ame aliꞌnigeno kanage kanage huꞌnigeꞌapaeꞌmoaeno apakaseno ani kotupiꞌmo hogoteno lamiꞌniya vekamo na agufa kaitaꞌmo hauꞌnifialino hageno ateꞌnigeno afaꞌa maiꞌniye. 5 Ani vayapatiꞌmo mago vekamo teti eitiꞌakafugamo kaita hauge hauge huno maiꞌniye. 6 Yesuꞌa eno ageyana havaeno maiꞌnigenoagetenoꞌaeꞌmo yatala afinaꞌmo kaita hauge hauge huꞌnigeno maiꞌniye, huno agesaafitenoꞌaeꞌmo, kaitakamo kahagesiyafeꞌmo kahauꞌnifiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 7Alakava nene, huno, aniꞌmoꞌa kanage kanage nehisigenoꞌaeꞌmo navalelinuno lamino ani

Page 250: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 5:8 247 Yoni 5:28-29kotupiꞌmo aeno natesiya vekamo nagaeꞌeꞌmo oꞌmaiꞌniyaꞌmofeꞌmo mago vekamoꞌa agoaeno nagaseno ani kotupiꞌmo hogotenuno nelamiye, huno ha paiꞌnigeno 8 Yesuꞌa, hetika yakaikonakamo aliteka uvo, huno ha nepaigenoꞌaeꞌmo 9 kaitaꞌamo hageꞌnigenoyakaikonaꞌamo aliteno uꞌniye. Ani afinaꞌmo Sapati afinane. 10Yu vayaꞌmogimo ageteꞌa-paeꞌmo, lagae keꞌaepa gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, yakaikonakamo aliteka neꞌvana kavafeꞌmoSapati afinaꞌmomani kavaꞌmo osiyo, huno ka akanimaleꞌniye, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo,11 alino alagepa huno nateꞌniya vekamoꞌmo, yakaikonakamo aliteka uvo, huno nahapaiꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 12Hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, ina laꞌmo yakaikonakamo alitekauvo, huno kaha paiꞌniye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo 13 ani alino hageno ateꞌniya vekamoYesuꞌmae huno oꞌageꞌniye. Asole vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmofeꞌmo Yesuꞌa uꞌniyana agenoaeto osuꞌniye. 14 Henagaꞌamo agaemo Yu vayaꞌai alopa mono nopiꞌmo maiꞌnigenoYesuꞌa agetenoꞌaeꞌmo, afiyo, hemenimo alagepa huka maiꞌnane. Hosu kavakamoatalekamagoꞌe huka osuvo, fiku yanagekamagoꞌe huka hosu kavaꞌmo hisanagenoꞌaeꞌmokaitakamo aeno agaseno magoꞌe hanageke yaꞌmo kagaeteꞌmo afole aigiye, huno hapaiꞌniye. 15 Ha paiꞌnigeno ataleno uno Yu vayaꞌaifeꞌmo, Yesuꞌa alino hageno nateꞌniye,huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 16 aepa faiꞌa apaini huꞌa ateꞌnae. Yesuꞌa Sapati afinaꞌmoalino hageno ateꞌniyaꞌmofeꞌmo apaini huꞌa neꞌateꞌa amagisayafeꞌmo huꞌnae. 17 Yesuꞌageꞌapileꞌmo aeno atagaina huno hapa painoꞌaeꞌmo, afoꞌnimoꞌmo aliꞌyaꞌamo oꞌatalenomuki afinaꞌmo alime alime eno hemeniꞌeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya agufa kavaꞌmo huꞌnaaliꞌyaꞌamo neꞌaluve, huno hapa paiꞌniye. 18 Ani gemo huꞌniyaꞌmofeꞌmo magoꞌe huꞌaamagisayafeꞌmo huꞌa maiꞌnae. Agaemo Sapati afina keꞌaepa gemo amagino ataleꞌniyakavaꞌageꞌmo osuꞌnifa magoꞌe hosu kavaꞌmo huꞌniye, huꞌa apakesa afiꞌnayaꞌmofeꞌmae.Agaemo Gotiꞌa afoꞌnimoꞌmo maiꞌniye, huno hapa paiꞌniya agufa gemo huno agaiꞌaꞌeGotiꞌeꞌmo magoke aiyaya vekalane huno hapa paige huꞌniyaꞌmofeꞌmo magoꞌe huꞌaamagisayafeꞌmo huꞌnae.

Gotiꞌa mafaꞌneꞌamoꞌmo agoti huno apatesiya vekamo lekana paino ateꞌniya gemae19 Yesuꞌa, alagi lama ge lapa nepauve, Mafaꞌneꞌamoꞌmo agaiꞌamo mago kavaꞌmo

afaꞌa osugiyaꞌmonanafamuki yaꞌmo Afoꞌamoꞌa nehiya kavaꞌmo agetenoꞌaekeꞌmo nehiye.Agaemo nehiya kava huno mafaꞌneꞌamoꞌmo ani agufa kavaꞌmo nehiye. 20 Muki yaꞌmoAfoꞌamoꞌmo mafaꞌneꞌaeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌnigeno muki nehiya kavaꞌamo alinoave neliye. Mani kavaꞌmo aeno agaseꞌniya kavaꞌamo magoꞌe huno alino ave lisigenohisigetapaeꞌmo lahapau aigae. 21Muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌa faliꞌnaya vayaꞌmo alino he tinoapateteno afaꞌamaisaya yaꞌmo alino neꞌapamiya kava hunoMafaꞌneꞌamoꞌa afaꞌamaisayayaꞌmo alino apamisiyafeꞌmo hauꞌnisiya vayaꞌaina afaꞌa alino neꞌapamiye. 22Muki yaꞌmoAfoꞌamoꞌmo vayaꞌmo alino fako huno noꞌapate. Agaemo Mafaꞌneꞌamokeꞌmo alino fakohuno apatesiya kavateꞌmo lekana paino ateꞌniye. 23 Muki vayaꞌamogi muki yaꞌmoAfoꞌamoagiꞌaleꞌmoaliꞌa asagahuꞌa neꞌataya kavahuꞌaMafaꞌneꞌamoagiꞌaleꞌmoaliꞌa asagahuꞌa atesayafeꞌmo alino ateꞌnigeno emineꞌniye. Ina lagimo Mafaꞌneꞌamo agiꞌaleꞌmo aliꞌaasaga huꞌa noꞌatesafi ani kavaꞌmo huꞌa muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo alino ateꞌnigeno em-ineꞌniya vekamo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa noꞌatae. 24 Lama ge lapa nepauve, ina lagimogeꞌnimo afiteꞌa alino nateꞌnigeꞌna emineꞌnova vekaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehisafigeꞌaalagepa huꞌa maige maige huꞌa maisaya yaꞌmo aliꞌnae. Apakaemo fali kavategatiꞌmoatale eꞌa afaꞌa neꞌmaiyategamo maiꞌnayanageꞌna agoti huꞌna apateteꞌnaeꞌmo, hosuvayaꞌmo maiꞌnae, huꞌna hapa opaiguve. 25 Lama ge lapa nepauve, Mago afinaꞌmo afoleaigiyana ago afole aiꞌniye. Nefaliya kavategamo maiꞌnaya vayaꞌmogi Goti mafaꞌneꞌamogeꞌamo afaꞌa afigae. Afiꞌnisaya vayaꞌmogi afaꞌa maisaya yaꞌmo aliteꞌa maigae. 26 Mukiyaꞌmo Afoꞌamoꞌmo agaiꞌamo afaꞌa maisiya yaꞌmo aepa vekamo maiꞌniya kava hunoMafaꞌneꞌamoꞌa agaiꞌamo afaꞌa maisiya yaꞌmo aepa vekamo maisiyafeꞌmo lekana painoateꞌniye. 27 Ani kava huno Mafaꞌneꞌamoꞌa alino fako huno apatesiyafeꞌmo lekana painoateꞌniye. Vemo Mafaꞌnemo maiꞌniyaꞌmofeꞌmae. 28-29 Lahapau oꞌaiyo. Agae afinaꞌmoafole aisigenoꞌaeꞌmo agemo neꞌaisigeꞌapaeꞌmo faliꞌnaya vayaꞌmogi afiteꞌapaeꞌmo he

Page 251: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 5:30 248 Yoni 6:2tigae. Alagepa kavaꞌmo huꞌnisaya vayaꞌmo he ti eꞌa afaꞌa neꞌmaiyategamo maigae. Hosukavaꞌmo huꞌnisaya vayaꞌmo he tiꞌa visageno agoti huno apatetenoꞌaeꞌmo, hosu vayaꞌmomaiꞌnae, huno hugiye.

Yesufeꞌmo na agufa vekamo maiꞌnifi huꞌa huꞌnaya vayaꞌai apava gemae30 Nagaiꞌnimo nagesa afiꞌna mago kavaꞌmo afaꞌa osuguve. Muki yaꞌmo Afoꞌamokeꞌmo

naha paiꞌnigeꞌna aliꞌna fako huꞌna neꞌapatove. Nahauꞌniya kavaꞌmo akame osuꞌna alinonateꞌnigeꞌna emineꞌnova vekamoꞌa hauꞌniya kavaꞌamo akame nehuvaꞌmofeꞌmo kanalehuꞌna aliꞌna fako huꞌna neꞌapatove. 31 Nagaemo nagaiꞌnieꞌmo faigoko geꞌnimo huꞌnanaha maeꞌna nehuva gemo lapa paisuvana alagi lama gemo haneꞌniye, hutapa osugae.32Osugayaꞌmonanafa nagaefeꞌmo faigoko geꞌnimo huno naha maeno ge nehiya vekamomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo, alagi lama ge nehiye, huꞌna afiꞌnove. 33 Lapakaemo Yonitegamoapaꞌmo alita apateꞌnageꞌa uꞌnagenoꞌaeꞌmo nagaefeꞌmo alagi lama gemo aeno hakalohuno hapa paiꞌniye. 34 Nagaemo ma mopafi vekamoꞌa nagaefeꞌmo faigoko geꞌnimohuno naha maeno hisiya gemo nagesa alaꞌamo oꞌafiꞌnovaꞌmonanafa Gotiꞌa lapakufamoalino katino lapatesiyafeꞌmo mani gemo nehuve. 35 Yoniꞌa lamugana huno aeno haleꞌniye. Lapakaemo aeno ha leꞌniya yategamo etapa maiꞌneta agaefeꞌmo aise afinaꞌmoamuse hutapa maiꞌnae. 36 Maiꞌnayaꞌmonanafa nagaefeꞌmo faigoko gemo huno nahamaeno nehiya gemoꞌa Yoniꞌa huꞌniya geꞌamo ago aeno agaseꞌniye. Nehuva kavaꞌmomuki yaꞌmoAfoꞌamoꞌmo huvo, huno naha paiꞌnigeꞌna nehuva kavaꞌmoꞌa nagaefeꞌmo agofaigoko gemo huno naha maeno nehiya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmoalino ateꞌnigeno emineꞌniye, huno alino apave neliye. 37 Muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmoalino nateꞌnigeꞌna emineꞌnova vekamoꞌa nagaefeꞌmo faigoko gemo huno naha maenoge nehiye. Lapakaemo mago afinaꞌmo avayafatiꞌmo huꞌniya gemo oꞌafige augosafiꞌmooꞌagege hutapa maiꞌnae. 38 Lapakaemo alino ateꞌnigeno emineꞌniya vekamo geꞌamooꞌafiꞌnayaꞌmofeꞌmo geꞌamo alitapa lapaipafiꞌmo alagi oꞌmaleꞌnae. 39 Lapakaemo GotiMukufiꞌmo haneꞌniya geeꞌmo kahauya hutapa agege lekana paige hutapa maiꞌneta-paeꞌmo, alagepa huta maige maige huta maisuna yaꞌmo aligune, hutapa lapakesaneꞌafiyaꞌmonanafa ani gemoꞌa nagaefekeꞌmo huꞌniye. 40 Huꞌniyaꞌmonanafa maigemaige hutapa maisaya yaꞌmo alisayafeꞌmo nagaetegamo esayafeꞌmo alagi olapauꞌniye.41Nagaemo ago apaketeꞌnaeꞌmo, mamopafimaiꞌnaya vayaꞌmogimo ala nagiꞌnimo nami-gae, huꞌna nagesa noꞌafuve. 42 Ago lapakeꞌnovana Gotifeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmoalagi olapauꞌniye. 43NagaemoAfoꞌnimo agiꞌalefeꞌmo emiꞌneꞌnogetapaeꞌmo alita falu falahutapa noꞌnatayaꞌmonanafa mago vekamoꞌa agaiꞌa agiꞌalefeꞌmo agesa afiteno esigeta-paeꞌmo alita falu fala hutapa ategae. 44 Vayaꞌmogi lapakitapileꞌmo aliꞌa asaga huꞌa la-patesayafeꞌmo lapauꞌniyaꞌmonanafa magoke vekamo Gotiꞌa lapakitapileꞌmo alino asagahuno lapatesiyafeꞌmo lapaꞌye huꞌnigetapa kahauya nosae. Ani kavaꞌmo nehayaꞌmofeꞌmohaiya kava hutapa nagaefeꞌmo lapakesa afitapa fatago hugae. 45Lapakaemo nagaefeꞌmo,agaemo Afoꞌamotega uno hainoꞌaeꞌmo ge faino ha paiteno agoti huno lategaiye, hutapanagaefeꞌmo lapakesa oꞌafiyo. Mosesefeꞌmo laha maegaiye, hutapa lapakesa neꞌafiyavekamokeꞌmo gemo faino ha paisigeno agoti huno lapategaiye. 46 Moseseꞌa navagemo huno avoꞌmo kae maleꞌniyaꞌmofeꞌmo Mosese geꞌaeꞌmo lapakesa afitapa fatagohuꞌnaesinana geꞌnieꞌmo lapakesa afitapa fatago nehaesine. 47 Lapakaemo avoꞌmo kaemaleꞌniya geeꞌmo lapakesa afita fatago osuꞌnisayana haiya kava hutapa navayafatiꞌmonehuva geꞌnieꞌmo lapakesa afitapa fatago hugae.

6Yesuꞌa neꞌyaꞌmo alino faefu tauseniꞌa vayaꞌmo apamiꞌniya gemae(Mt 14:13-21; Mk 6:30-44; Lu 9:10-17)

1 Henagaꞌamo Yesuꞌa ani kotuꞌmo agiꞌamo Galeliya ani kotuꞌmo lakaeno mugagayagafaligamo uꞌniye. Ani ani kotuꞌmo alu agiꞌamo Taipiliyasi ani kotuꞌmae. 2 Agaemo

Page 252: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 6:3 249 Yoni 6:27alagena kavaꞌmo huno kaita hapauꞌniya vayaꞌaina alino hapageno apateꞌnigeꞌa ageꞌ-nayaꞌmofeꞌmo asole vayaꞌmo akamehuꞌa uꞌnae. 3Yesuꞌe geꞌamoneꞌafiya vayaꞌeꞌmomagoaise avefiꞌmo haiꞌa maiꞌnae. 4 Pasova hopa afinaꞌmo ago alagi eno hogo huꞌniye. 5Yesuꞌaalino maku huno apakeyana asole vayaꞌmo agaetegamo neꞌageno apaketeno Filipifeꞌmo,mani asole vayaꞌmo neꞌagi neꞌyaꞌmo nesaya yaꞌmo haiyatetiꞌmo miya faigune, huno afigeꞌniye. 6 Agaiꞌamo ani hisiya kavaꞌmo ago ageꞌniyana Filipifeꞌmo na agufa gemo hisifi,huno avataga huno afi geꞌniye. 7Filipiꞌa, tu hataleti kinaletiꞌmo neꞌyaꞌmomiya faigunanamani asole vayaꞌmogi nesaya kavaꞌmo osugiye, huno ha paiꞌniye. 8Mago vekamo geꞌamoneꞌafiya vekamo agiꞌamo Eꞌnaluꞌa Saimoni Pita aganaꞌamoꞌa, 9 mago manile maiꞌniyamafaꞌnemoꞌa faefuꞌa mali peleti mayaꞌe lole noyamelaꞌeꞌmo aliꞌniye. Aliꞌniyaꞌmonanafaasole vayapiꞌmogeno mani neꞌyaꞌatomoꞌa kanale osugiye, huno ha paiꞌniye. 10 Yesuꞌa,etapa kahauleꞌmo itopaleꞌmo maiyo, huta hapa paiyo, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmomuki vayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌnageꞌa kahauleꞌmo eꞌa itopaleꞌmo maiꞌnae. Ani vayaꞌmofaefu tauseniꞌa vayaꞌmo maiꞌnae. 11 Yesuꞌa peleti mayamo aliꞌneno Gotifeꞌmo hao keheteno maiꞌnaya vayaꞌmo alino fako huno apamiteno noyameꞌeꞌmo ani kava huno alinoapakaiꞌapimo hapauꞌniya agufa kavaꞌmo huno apamiꞌnigeꞌa aliꞌa neꞌnae. 12 Neꞌyaꞌmoneꞌa apamu hutagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, fiku yanageno neꞌyaatupaꞌamo lageso hugiyanagi alita anupa hiyo, huno hapa paiꞌnigeꞌa 13 faefuꞌa peletimayafatiꞌmo neꞌa apamu huteꞌa ataleꞌnaya atupamo aliꞌa tuolofuꞌa honafa yuvapafiꞌmomaleꞌa havai teꞌnae. 14 Apakaemo ageꞌnayana Yesuꞌa noꞌagaya agufa aune kavaꞌmohuno alino apave liꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo, Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo hunohapa paisiya vekamomamopafiꞌmo afole aigiye, huꞌa huꞌnaya vekamo agaekeꞌmae, huꞌahuꞌnae. 15 Ani vayaꞌmogimo eꞌa Yesuꞌmo atafauꞌa yagaino apatesiya kini vekamo aliꞌahamaleꞌa atesayafeꞌmo huꞌnageno Yesuꞌa apakeꞌniyaꞌmofeꞌmo apataleno agaiꞌageꞌmoavefiꞌmo uno haiꞌniye.

Yesuꞌa ani agotofuleꞌmo eꞌniya gemae(Mt 14:22-33; Mk 6:45-52)

16-17 Yegemo lamino faleꞌnigeꞌapaeꞌmo Yesu geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo ani kotutegamolamiꞌa sipifiꞌmo haiꞌa maiteꞌa mugagayaga faliga Kapeneyamu taonifilagamo aniꞌmolakaeꞌa visayafeꞌmo neꞌvagenoꞌaeꞌmo hani huꞌniyana Yesuꞌa apakaetegamo oꞌmeꞌniye.18 Lusi kava huno yasimo alinineno aniꞌmo aino holakau holakau huꞌnigeꞌapaeꞌmo19apakaemo latapa kayotetiꞌmo aniꞌmo avaleꞌa ataleme ataleme aise afagiꞌaleꞌmo neꞌuꞌa-paeꞌmo agayana Yesuꞌa ani agotofuleꞌmo sipi haopaleꞌmo eꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo kolinehagenoꞌaeꞌmo 20 Yesuꞌa, nagaemo neꞌovanagi koli osiyo, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo21 hapauꞌnigeꞌa sipifiꞌmo avaleꞌa ateteꞌapaeꞌmo malage huꞌa uꞌa ani agiꞌnaleꞌmo avaꞌyihuꞌnae.

Yesufeꞌmo kahauya huꞌnaya gemae22 Egaꞌamo mugagayaga faliga vayaꞌmogi agayana egamo haneꞌnigeꞌa ageꞌnaya sip-

igeꞌmo magokeꞌageꞌmo haneꞌnigeno Yesuꞌa ani sipifiꞌmo oꞌuꞌnigeꞌa geꞌamo neꞌafiyavayaꞌageꞌmo uꞌnageꞌapa apakeꞌnae. 23 Magoꞌe sipimo Taipiliyasi kotegatiꞌmo eꞌaYesuꞌa neꞌyaꞌmo alino Gotifeꞌmo hao ke heteno apamiꞌnigeꞌa neꞌnayategamo eꞌnae.24 Asole vayaꞌmogi apakayana Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo anileꞌmo oꞌmaiꞌnageꞌaapaketeꞌapaeꞌmo mago sipigopiꞌmo uꞌa haiꞌa maiteꞌa Yesufeꞌmo kahauya huꞌa age-sayafeꞌmo aniꞌmo lakaeꞌa uꞌnae.

Yesuꞌa afaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiya peleti mayagana huno maiꞌniya gemae25 Ani kotuꞌmo mugagaya faligamo lakaeꞌuꞌa avaꞌyi huteꞌa Yesuꞌmo maiꞌnigeꞌa

ageteꞌapaeꞌmo, Tisao, huꞌa, hainu afinaꞌmo manileꞌmo eka maiꞌnane, huꞌa afi geꞌ-nagenoꞌaeꞌmo 26 Yesuꞌa, alagi lama ge lapa nepauve, huno, noꞌagaya agufa aunekavaꞌmo agetapa aeto huꞌnayaꞌmofeꞌmo nagesayafeꞌmo oꞌmeꞌnafa peleti mayamo aliꞌnalapamiꞌnogetapa netapa lapamu huꞌnayaꞌmofeꞌmo nagesayafeꞌmo eꞌnae. 27 Lapakaemokasalisiya neꞌyaꞌmo alisayafekeꞌmo aliꞌyaꞌmo oꞌalitapa hanege hanege huno hanesiya

Page 253: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 6:28 250 Yoni 6:51neꞌyaꞌmo alino lapamisigetapa alagepa hutapa maige maige hutapa maisaya yaꞌmoalisayafekeꞌmo aliꞌyaꞌmo aliyo. VemoMafaꞌnemoꞌa ani agufa neꞌyaꞌmo alino lapamigiye.Muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo Gotiꞌa lekana paiꞌna ateꞌnove, huno alino apave lisiyafeꞌmohimamuꞌamo alino amiꞌniye, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 28 Gotiꞌa hauꞌniya kavaꞌmohisunafeꞌmo na agufa aliꞌya na agufa aliꞌyaꞌamo aligune, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo,29 Gotiꞌa hauꞌniya kavaꞌmo magokeꞌageꞌmo haneꞌniyana alino ateꞌnigeno emineꞌniyavekaeꞌmo lapakesa afitapa fatago hisaya kavakeꞌmo aliꞌyaꞌamo haneꞌniye, huno hapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 30 Lama ge nehane, huta hisunafeꞌmo haiya agufa noꞌagona kaunekavaꞌmo huka alika lave ligane. Na kava hugane. 31 Laginago vayaꞌmogi kaꞌme kotegamana neꞌyaꞌmo neꞌnae. Ani kavatefeꞌmo Goti mukufi gemoꞌmo, agaemo kokuꞌnapatiꞌmopeleti mayamo alino apamiꞌnigeꞌa neꞌnae, huno huꞌniye, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo32 Alagi lama ge lapa nepauve, Moseseꞌa kokuꞌnapati lama ge peleti mayamo alinooꞌapamiꞌnifa Afoꞌnimokeꞌmo kokuꞌnapatiꞌmo lama ge peleti mayamo alino nelapamiye.33 Gotiꞌa alino neꞌapamiya peleti mayamo kokuꞌnapatiꞌmo emineno ma mopafi vayaꞌmoafaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiya vekamo maiꞌniye, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo,34 Ala kava nene, muki afinaꞌmo ani peleti mayamo alika lamigeta neno, huꞌa hapaiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 35 nagaemo afaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiya peleti mayaganahuꞌna maiꞌnove. Nagaetegamo esaya vayaꞌmo apaka otegaiye. Nagaefeꞌmo apakesa afiꞌafatago nehisaya vayaꞌmo anifeꞌmo alagi ohapaugiye. 36Ago lapa paiꞌnaeꞌmo, nageꞌnayaꞌ-monanafa lapakesa afitapa fatago nosae, huꞌna ago lapa paiꞌnove. 37 Muki vayaꞌamomuki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo apavaleno namisiya vayaꞌmo nagaetegamo egae. Nagaetegamoeꞌa maiꞌnisaya vayaꞌmo aliꞌna hapafaiꞌna oꞌapatalegauve. 38 Ani kavatefeꞌmo na-gaiꞌni nahauꞌnisiya kavaꞌmohisuvafeꞌmo emiꞌnoꞌmeꞌnofa alino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnovavekamoꞌa hauꞌniya kavaꞌmo hisuvafeꞌmo emiꞌneꞌnove. 39 Muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmoalino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnova vekamoꞌa hauꞌniyanageꞌna muki apavaleno namiꞌniyavayapatiꞌmo magoke vekamo alagi aliꞌna apaheꞌna atalesugeno lageso hisiyafeꞌmoohauꞌniyanageꞌna ma mopamo hano hisiya afinaꞌmo muki vayaꞌamo aliꞌna he tiꞌnaapatesuvafekeꞌmo hauꞌniye. 40Alino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnova vekamoꞌa hauꞌniyanageꞌaMafaꞌneꞌamo ageꞌa aeto huteꞌapaeꞌmo muki vayaꞌamogi agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatagonehisaya vayaꞌmo afaꞌa maige maige huꞌa maisaya yaꞌmo aligae. Aliꞌnisageꞌna mamopamo hano hisiya afinaꞌmo aliꞌna he tiꞌna apategauve, huno hapa paiꞌniye.

41 Yesuꞌa, kokuꞌnapatiꞌmo emiꞌneꞌniya peleti mayagana huꞌna maiꞌnove, huno hapapaiꞌniyaꞌmofeꞌmo aepa faiꞌa hagalu hagalu huꞌa ge hauꞌnae. 42 Ge hauꞌapaeꞌmo, anikanomoYesuꞌa Yosefemafaꞌneꞌamo oꞌmaiꞌnifiye. He, ani kanomomaiꞌnigeta itaꞌafoꞌalaꞌ-moganimo ago anakeꞌnone. Na kava higenoꞌaeꞌmo, nagaemo kokuꞌnapati emiꞌneꞌnove,huno nehiye, huꞌa huteꞌa huꞌa faipa huꞌa ateteꞌa ge hauꞌnae. 43 Yesuꞌa geꞌapileꞌmoaeno atagaina huno hapa painoꞌaeꞌmo, lapakaitapimo hagalu hagalu gemo osiyo.44 Magoke vekamoꞌmo agaiꞌamo nagaetegamo afaꞌa oꞌmegaiyaꞌmonanafa Afoꞌnimoꞌmoalino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnova vekamokeꞌmo ayate heno avayu hulino esigenoꞌaekeꞌmonagaetegamo egaiye. Nagaetegamo esigeꞌnaeꞌmo ma mopamo hano hisiya afinaꞌmoaliꞌna he tiꞌna ategauve. 45 Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiyavayaꞌmogimo Gotimukufiꞌmo avoꞌmo kaeꞌapaeꞌmo, Gotiꞌamuki vayaꞌaina alino apayamale-gaiye, huꞌa avoꞌmo kae maleꞌnae. Ani gemo huꞌnayaꞌmofeꞌmo muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmohuꞌniya gemo afiteꞌa ageꞌnaya vayaꞌmo mukiꞌamo nagaetegamo ete ete huꞌa neꞌae.46 Ani gemo huvaꞌmonanafa magoke vekamoꞌa Afoꞌnimoꞌmo oꞌageꞌniye. Gotitegatiꞌmomagoke vekamo emineꞌniya vekamokeꞌmo muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo ageꞌniye. 47 Alagilama ge lapa nepauve, Apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmo afaꞌa maige maige huꞌamaisaya yaꞌmo ago aliꞌnae. 48 Nagaemo afaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiya peletimayagana huꞌna maiꞌnove. 49 Lapakinago vayaꞌmogi mana peleti mayamo kaꞌme kotegamaiꞌneꞌapaeꞌmo aliꞌa neꞌnayaꞌmonanafa ago faliꞌnae. 50 Kokuꞌnapati emineꞌniya peletimayamo aeto agufa kanale peleti mayamo haneꞌniyanageꞌa aliꞌa neꞌnisaya vayaꞌmo alagiofaligae. 51 Nagaemo afaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiya peleti mayamo kokuꞌnap-

Page 254: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 6:52 251 Yoni 6:71atiꞌmo emineꞌniya peleti mayagana huꞌna maiꞌnove. Ina lagimo ani peleti mayamo aliꞌaneꞌnisafigeꞌa muki afinaꞌmo afaꞌa maige maige huꞌa maigae. Aliꞌna apamisuva peletimayamo nagufafati nameꞌanimo haneꞌniye. Ma mopafi vayaꞌmo afaꞌa maige maige huꞌamaisayafeꞌmo nameꞌanimo aliꞌna apamiguve, huno hapa paiꞌniye. 52 Hapa paiꞌnigeꞌaafiteꞌapaeꞌmo apakaiꞌapimo ge vaiteꞌapaeꞌmo, Ani vekamo ameꞌamo nesunafeꞌmo haiyakava huno alino lamigiye, huꞌa huꞌnae. 53Yesuꞌa, alagi lama ge lapa nepauve, lapakaemoVemo Mafaꞌnemo ameꞌaꞌe kolaꞌaꞌeꞌmo alitapa oꞌneꞌnisayana afaꞌa maisaya yaꞌmo alagioꞌaliꞌnae. 54 Ina lagimo nameꞌniꞌe kolaꞌniꞌeꞌmo aliꞌa neꞌnisafigeꞌa afaꞌa maige maigehuꞌa maisaya yaꞌmo ago aliꞌnayanageꞌna ma mopamo hano hisiya afinaꞌmo aliꞌna hetiꞌna apategauve. 55 Nameꞌanimo lama ge neꞌyaꞌmo haneꞌnigeno kolaꞌnimo lama geaniꞌmo haneꞌniye. 56 Ina lagimo nameꞌniꞌe kolaꞌniꞌeꞌmo aliꞌa neꞌnisafigeꞌa nagaepiꞌmomaiꞌnageꞌna apakaepiꞌeꞌmo maiꞌnove. 57Muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo afaꞌa maisaya yaꞌmoaepa vekamoꞌa alino nateꞌnigeꞌna emineꞌnove. Agaemo afaꞌa maisuva yaꞌmo aepavekamo maiꞌnigeꞌna nagufafati nameꞌanimo neꞌnaya vayaꞌmo afaꞌa maisaya yaꞌmoaepa vekaꞌapimo maiꞌnove. 58 Manimona kokuꞌnapatiꞌmo emineꞌniya peleti mayamohaneꞌniye. Lapakinago vayaꞌmogi neꞌnaya peleti mayagana huno ohaneꞌnifa aetoagufa kanale peleti mayamo haneꞌniye. Lapakinago vayaꞌmogi aliꞌa neteꞌapaeꞌmo agofaliꞌnayaꞌmonanafa mani peleti mayamo neꞌnisaya vayaꞌmo muki afinaꞌmo afaꞌa maigemaige huꞌa maigae. 59 Yesuꞌa mani gemo Kapeneyamu taonifiꞌmo mono nopiꞌmo alinoapaya maleꞌniye.

Geꞌamo neꞌafiya vayapatiꞌmo mago vayaꞌamo ago ataleꞌa uꞌnaya gemae60Asole vayaꞌmo geꞌamoneꞌafiya vayapatiꞌmomago vayaꞌamo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo,

mani gemoꞌmo kana huꞌniyaꞌmofeꞌmo ina lagimo ani gemo afiꞌa aeto hugae, huꞌahuꞌnae. 61Yesuꞌa agaiꞌa aipafiꞌmo agesa afinoꞌaeꞌmo geꞌnimo neꞌafiya vayaꞌmogi huꞌnovageeꞌmo hagalu hagalu gemo nehae, huno apaketenoꞌaeꞌmo, mani gemoꞌmo aneꞌaifiꞌmohegekana huno nelapatafaifiye. 62 Agesayana Vemo Mafaꞌnemo aino atagi neno hainomaisigetapaeꞌmo, na agufa yane hutapa lapakesa afigae. 63 Nauneꞌnameꞌmoꞌa afaꞌamaisaya yaꞌmo alino neꞌapamiye. Nagufafati nameꞌamoꞌmo lapa oꞌmaegaiye. Lapanepauva gefiꞌmo aunemeꞌmo haneꞌneno afaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiya gemohaneꞌniye. 64Haneꞌniyaꞌmonanafa lapakaepatiꞌmo mago vayaꞌmo apakesa afiꞌapa fatagonosae, huno hapa paiꞌniye. Yesuꞌa aliꞌyaꞌamo aepa faino aliꞌniya afinatetiꞌmo apakesaafiꞌa fatago osisaya vayaꞌe kutulu yaꞌmo alisiya vekaꞌeꞌmo ago apakeꞌniye. 65 Hunohapa paitenoꞌaeꞌmo, ani kavatefeꞌmo, mago vekamoꞌa nagaetegamo agaiꞌamo afaꞌaoꞌmegaiyaꞌmonanafa Afoꞌnimoꞌa fiku ha maeno amisigeno egaiye, huꞌna ago lapapaiꞌnove, huno hapa paiꞌniye.

66 Ani gemo huno hapa paiꞌniyaꞌmofeꞌmo asole vayaꞌmo geꞌamo afiꞌnaya vayapatiꞌmoagaeꞌeꞌmo magoꞌe huꞌa lokaeꞌa umenitata osuꞌa ago ataleꞌa uꞌeꞌa huꞌnae. 67 Ataleꞌauꞌnagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa tuolofuꞌa vayaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, lapakaeꞌeꞌmonataletapa ugefe nehafiye, huno apafi geꞌnigenoꞌaeꞌmo 68 Saimoni Pitaꞌa, Ala kavanene, huno, ina lategamo ugune. Kagae gemoꞌa afaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiyagemo haneꞌniye. 69 Hemenimo lagaemo lagesa afita fatago huteta kageꞌnonana aetoagufa vekamo Gotitegatiꞌmo emikeꞌnana vekamo maiꞌnanageta kageꞌnone, huno hapaiꞌnigeno 70 Yesuꞌa, nagaemo lekana paiꞌna lapateꞌnovaꞌmonanafa lapakaepatiꞌmomago vekamo aipafiꞌmo hosu aune vekamo maiꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 71 AgaemoYutasiꞌa Isakaliyoti kotega vekamo Saimoni mafaꞌneꞌaeꞌmo huꞌniye. Yutasiꞌa ani tuolo-fuꞌa vayapati vekamoꞌa kutulu yaꞌmo aliteno Yesuꞌmo avaleno apamisigeꞌa amagisayavekamo maiꞌniye.

7Yesu aganaꞌamogimo ge ha paiꞌnaya gemae

Page 255: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 7:1 252 Yoni 7:271 Mago afinaꞌmo utegeꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌmogi Yesuꞌmo kamiti amagigune, huꞌa

huꞌnayaꞌmofeꞌmo Yutiya kotegamo umenitata osuno Galeliya kotegageꞌmo umenitatahuꞌniye. 2 Yu vayaꞌmogi hoyalega nopiꞌmo neꞌmaiya hopa afinaꞌmo ago eno hogohuꞌnigeꞌapaeꞌmo 3 Yesu aganaꞌamogi, Gekamo neꞌafiya vayaꞌmogi aliꞌyakamo age-sayafeꞌmo mani koteꞌmo ataleka Yutiya kotegamo uvo. 4 Mago vekamoꞌa muki vayaꞌ-mogimo aliꞌyaꞌamo agesayafeꞌmo hauꞌnigenoꞌaeꞌmo fala kino noꞌmaifa afole yatekeꞌmomaiꞌneno aliꞌyaꞌmo neꞌaliye, huꞌa ha paiꞌnae. 5 Aganaꞌamogiꞌeꞌmo agaefeꞌmo apakesaafiꞌa fatago osuꞌnayaꞌmofeꞌmae. 6Yesuꞌa, nagae afinaꞌmo hemenimo afole oꞌaiꞌniye. La-pakae afinaꞌmomuki afinaꞌamo haneꞌniye. 7Mamopafi vayaꞌmogimo lapakaefeꞌmo afaꞌaalagi apaini huꞌa olapategae. Nagaemohosu kavaꞌapieꞌmo gemo aeꞌna hakalo huꞌna hapanepauvaꞌmofeꞌmo apaini huꞌa neꞌnatae. 8-9 Lapakaemo hopa afinaꞌmogeꞌa aliꞌa anupahuꞌa maisayategamo viyo. Hemenimo nagae afinaꞌmo alagi afole oꞌaiꞌniyaꞌmofeꞌmooꞌuguve, huno hapa paiteno Galeliya kotegamo maiꞌniye.

Yesuꞌmo hopa afinaꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnayategamo uno maiꞌniya gemae10Aganaꞌamogi hopa afinaꞌmo aliꞌa anupa huꞌamaiꞌnayategamoutagenoꞌaeꞌmoYesuꞌa

afole katetiꞌmo oꞌuꞌnifa kesi katetiꞌmo uꞌniye. 11 Yu vayaꞌmogi kahauya huꞌnayanaoꞌageꞌapaeꞌmo, ani vekamo haiyateꞌmo maiꞌniye, huꞌa apafi geꞌnae. 12 Muki asolevayaꞌmogimo agaefeꞌmo sumi sumi gefatiꞌmo ge huge afige huꞌapaeꞌmo, alagepa veka-mae, huꞌa huge, haꞌao, vayaꞌai apakesamo nefaiya vekamo maiꞌniye, huꞌa huge huꞌamaiꞌnae. 13 Yu vayaꞌaifeꞌmo koli huꞌnayaꞌmofeꞌmo vayaꞌai apaulagaleꞌmo agaefeꞌmoava gemo osuꞌnae. 14 Hopa afinapatiꞌmo eno folaga huꞌniya afinaꞌmo Yesuꞌa Yuvayaꞌai alopa mono nopiꞌmo haino aepa faino alino apaya maleꞌniye. 15 Yu vayaꞌ-mogimo afiꞌa hapau aiteꞌapaeꞌmo, ani vekamo sukulu osuꞌniyana haiya kava hunoGoti mukufi gemo ageteno nehiye, huꞌa huꞌnae. 16 Yesuꞌa, aliꞌna apaya neꞌmalovagemo nagaiꞌni gemo ohaneꞌnifa Gotiꞌa alino nateꞌnigeꞌna emineꞌnova vekamo geꞌamohaneꞌniye. 17 Ina lagimo Gotiꞌa hauꞌniya kavaꞌmo hisayafeꞌmo hapauꞌnisifigeꞌna aliꞌnaapaya neꞌmalova geeꞌmo huꞌapaeꞌmo Gotitegatiꞌmo eꞌnifi agaiꞌa aipafatiꞌmo nehifi huꞌaafaꞌa afigae. 18 Mago vekamoꞌa agaiꞌa aipafatiꞌmo ge nehisiyana agaiꞌa agiꞌaleꞌmoaliꞌa asaga huꞌa atesayafeꞌmo haꞌye huꞌnigeno kahauya nehiye. Mago vekamoꞌa alinoateꞌnigeno emineꞌniya vekamo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa atesayafeꞌmo hauꞌnisiyanalama ge vekamomaiꞌnigeno aigofe gemo aipafiꞌmo alagi ohaneꞌniye. 19Moseseꞌa keꞌaepagemo ago alino lapamiꞌniyaꞌmonanafa lapakaepatiꞌmo magoke vekamoꞌa ani gemo alagiakame osuꞌniye. Na kava huꞌnogetapaeꞌmo kamiti namagisayafeꞌmo nehae, huno apafigeꞌnigeꞌapaeꞌmo 20muki asole vayaꞌmogimo, kaipafiꞌmohosu aune vekamomaiꞌniye. Inalaꞌmo kamagisiyafeꞌmo nehiye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 21 nagaemo magoke aliꞌyaꞌmoaliꞌnogetapa agetetapaeꞌmo muki vayaꞌamogitapamo ageta lapau aiꞌnae. 22 Moseseꞌa,ve mafaꞌnetapimogi apakufamo lagautapa ataleyo, huno lapa paiꞌniye. Moseseꞌa anikavaꞌmo alino aepa ofaiꞌnifa lapakinago vayaꞌmogigeꞌmo hogoteꞌa aliꞌa aepa faiꞌnae.Moseseꞌa, apakufamo lagautapa ataleyo, huno lapa paiꞌniyaꞌmofeꞌmo Sapati afinaꞌmomafaꞌne anagaꞌai apakufamo lagautapa neꞌatalae. 23 Lapakaemo Mosese keꞌaepa gemoamagitapa oꞌatalesayafeꞌmo mafaꞌne anagaꞌai apakufamo lagautapa neꞌatalae. Sapatiafinaꞌmo apakufamo lagautapa neꞌatalayaꞌmonanafa nagaemo Sapati afinaꞌmo magovekamo muki agufaꞌamo alagi aliꞌna alagepa huꞌna ateꞌnovaꞌmofeꞌmo na kava higeta-paeꞌmo lapaipamo letapa neꞌnatae. 24 Amega apakufaꞌalekeꞌmo apaketetapa alita fakoosutapa apaketa alagepa hutetapaekeꞌmo alita fako hiyo.

Ani vekamo Kalaisi neꞌmo maiꞌnifiye, huꞌa huꞌnaya gemae25 Mago Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogi, ani vekamo kamiti amagi-

gune, huꞌa vege huꞌnaya vekamo maiꞌnifiye. 26 Ageyo, huꞌa, agaemo afole yateꞌmomaiꞌnenoꞌaeꞌmo gemo aeno hakalo huno hapa nepaigeꞌapaeꞌmo ge nosae. Mesaiyavekamo maiꞌniye, huꞌa ageꞌnafiye. 27 Hiyaꞌmonanafa Mesaiya vekamo esigeꞌapaeꞌmohaiya kotegatiꞌmo eꞌnifi huꞌa afaꞌa oꞌagegayaꞌmonanafa muki vayaꞌamogita ani vekamo

Page 256: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 7:28 253 Yoni 7:50eꞌniya koꞌamo ago ageꞌnone, huꞌa huꞌnae. 28 Yesuꞌa alopa mono nopiꞌmo alino apayaneꞌmalenoꞌaeꞌmo alopa gefatiꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo, nagetetapa eꞌnova koꞌmo agoageꞌnafiye. Nagaiꞌnimo nagesa afiteꞌna oꞌmeꞌnofa alino nateꞌnigeꞌna eꞌnova vekamolama geꞌageꞌmo nehiya vekamo lapakaemo alagi oꞌageꞌnae. 29Agaemo alino nateꞌnigeꞌnaagaetegatiꞌmo emiꞌneꞌnovaꞌmofeꞌmo ageꞌnove, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 30 atafauꞌakalavusi huꞌa atesayafeꞌmo huꞌnayaꞌmonanafa agae afinaꞌmo afole oꞌaiꞌniyaꞌmofeꞌmomago vekamoꞌa atafausiya kaꞌmo ohaneꞌniye. 31Asole ve aꞌnemogimo agaefeꞌmo apakesaafiꞌa fatago nehuꞌapaeꞌmo, Mesaiya vekamo enoꞌaeꞌmo magoꞌe huno noꞌagona agufaaune kavaꞌmo huteno ani vekamo aeno agasegaifiye, huꞌa huꞌnae.

Ati vayaꞌmogimo kalavusi huꞌa atesayafeꞌmo huꞌnaya gemae32 Ani agufa gemo huteꞌa sumi sumi gefatiꞌmo nehageꞌapaeꞌmo Falasi mono vayaꞌ-

mogimo afiꞌnae. Afiteꞌapaeꞌmo apakaeꞌe mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌaneꞌapataya vayaꞌmogiꞌeꞌmo ati vayaꞌmogi kalavusi huꞌa atesayafeꞌmo aliꞌa apateꞌnageꞌauꞌnae.

33 Yesuꞌa, nagaemo lapakaeꞌeꞌmo aise afinaꞌmo maiteꞌna alino nateꞌnigeꞌna em-ineꞌnova vekalegamo halate uꞌna haiguve. 34 Kahauya hutapa nagesayafeꞌmo kahauyahugayaꞌmonanafa oꞌnagegae. Haiꞌna maisuva koteꞌmo afaꞌa utapa ohaigae, huno hapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmo 35 Yu vayaꞌmogi apakaiꞌapimo, haiya kotegamo visiyafe hunoꞌaeꞌmokahauya hutapa oꞌnagegae, huno nehiye. Agaemo vayatimo atagu faeꞌa uꞌa Galikinofi vayaꞌeꞌmo lokaeꞌa maiꞌnaya kotegamo uno alino apaya malesiyafeꞌmo nehifiye.36 Agaemo, kahauya hutapa nagesayafeꞌmo hugayaꞌmonanafa kahauya hutapa oꞌnage-gae. Haiꞌna maisuva kotegamo afaꞌa utapa ohaigae, huno huꞌniya gemo aepaꞌamo naagufa gemo huꞌniye, huꞌa huteꞌa ge huge afige huꞌa maiꞌnae.

Afaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiya anifeꞌmo huꞌniya gemae37 Hopa afinaꞌmo eno hano hugefeꞌmo huꞌniya afinaꞌmo henagaꞌamo alopa afinaꞌmo

afole aiꞌnigenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa he tino alopa gefatiꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo, mago vekamoꞌaanifeꞌmo hauꞌnisiyana nagaetegatiꞌmo eno aniꞌmo neno. 38 Nagaefeꞌmo apakesa afiꞌafatago nehaya vayaꞌai apaipafatiꞌmo alopa aniꞌmo afaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiyaaniꞌmoꞌa havai teteno aino vali lamigiye, huno aeno hakalo huno hapa paiꞌniye. 39YesuꞌaGoti Aunemeꞌamo agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmogi alisaya Aune-meꞌaeꞌmo ava gemohuno hapa paiꞌniye. Ani afinaꞌmoYesuꞌa he tino kokuꞌnapiꞌmohainoha le konali yaꞌamo oꞌaliꞌniyaꞌmofeꞌmo Goti Aunemeꞌamo emi noꞌmeꞌniya afinaꞌmae.40 Asole vayaꞌmogi ani gemo afiteꞌapaeꞌmo, lama ge nehune, Gotitegati gemo alininenoaeno hakalo huno hapa nepaiya vekamo egaiye, huꞌa huꞌnaya vekamo ani vekamae, huꞌahuꞌnae. 41 Mago vayaꞌamogi, Mesaiya vekamo maiꞌniye, huꞌa huꞌnageꞌapaeꞌmo magovayaꞌamogi, haꞌao, Mesaiya vekamo Galeliya kotegatiꞌmo oꞌmegaiye. 42 Goti mukufiꞌmoavoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa, Mesaiya vekamo yagaino neꞌapateya kini vekamo Nevinivayapati vekamo maiꞌneno Metelehamu taonifiꞌmo Neviniꞌa maiꞌniya taonifatikeꞌmoafole aigiye, huno huꞌniye, huꞌa huꞌnae. 43Ani gemo huteꞌa aliꞌa fako huꞌa apaote apaotehuꞌamaiꞌnae. 44Mago vayaꞌmogi, atafaugune, huꞌa huꞌnayaꞌmonanafamagoke vekamoꞌaoꞌatafauꞌniye.

Yu vayaꞌai monoteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogi apakesa afiꞌa fatago osuꞌnaya gemae45 Ati vayaꞌmo halate atagi neꞌa eꞌnageꞌapaeꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo

yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe Falasimono vayaꞌmogiꞌeꞌmo, na kava higetapaeꞌmo avalelitapaoꞌmeꞌnae, huꞌa apafi geꞌnageꞌapaeꞌmo, 46 ani vekamo aeto agufa gemo nehiya agufagemo muki vayaꞌmogimo nosae, huꞌa hapa paiꞌnageꞌapaeꞌmo 47 Falasi vayaꞌmogi, la-pakaeꞌeꞌmo lapakesa faiꞌnifiye. 48Monoteꞌmoyagaiꞌa neꞌapataya vayapati vayaꞌmogimofiFalasi mono vayapati vayaꞌmofi huꞌa geꞌamo neꞌafigetapa apakeꞌnafiye. 49 Lagaemogeꞌamonoꞌafunaꞌmonanafa afa vayaꞌmokeꞌaepa gemoaepaꞌamooꞌafiꞌnayahosu vayaꞌmoafiꞌnayanageꞌa alagi lageso hugae, huꞌa huꞌnae. 50 Mago Falasi vekamo apakaeꞌeꞌmo

Page 257: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 7:51 254 Yoni 8:17magokepi lokaeno maiꞌniya vekamoꞌa hogoteno Yesutegamo uꞌniya vekamo Nikoni-masiꞌa, 51 Lagaemo keꞌaepa getimo akame hisunafeꞌmo fiku agoti huta atetetaeꞌmo,hosu kavaꞌmo huꞌniye, huta osisuna agufa kavaꞌmo haneꞌniye. Hogoteta avayafatiꞌmohisiya gemo afiteta nehiya kavaꞌmo ageteta alita fako hisuna agufa kavaꞌmo haneꞌniye,huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 52Kagaeꞌe Galeliya kotega vekamomaiꞌnapiye. Goti mukufigemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogihuꞌapaeꞌmo, Galeliya kotegatiꞌmo afole oꞌaigiye, huꞌa huꞌnagi kagaemo kahauya hukaageka lekana paika afiyo, huꞌa ha paiteꞌa 53 ataleꞌa noꞌapilegamo uꞌeꞌa huꞌnae.

8Kumai kavaꞌmo huꞌniya a kanomo ava gemae

1Muki vayaꞌmo noꞌapilegamo ataleꞌa utageno Yesuꞌa Alifiꞌaepa avefiꞌmo unomaiꞌniye.2Egaꞌamo kotilamiyapiꞌmo halate atagi nenuno Yulusalemu taonifi alopamono nopiꞌmohaino maiꞌnigeꞌapaeꞌmo agaetegamo eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnageno itopaleꞌmo maiꞌ-nenoꞌaeꞌmo aepa faino alino apaya maleꞌniye. 3Alino apaya neꞌmalegeꞌapaeꞌmo keꞌaepagemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌe Falasi vayaꞌmogiꞌeꞌmo mago a kanomokumai kavaꞌmo huꞌnigeꞌa ageꞌnaya a kanomo avaleliꞌeꞌa muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo aliꞌahe tiꞌa ateꞌnae. 4 Ateꞌneꞌapaeꞌmo, Tisao, mani a kanomoꞌa kumai kavaꞌmo huꞌnigetaageꞌnone. 5 Moseseꞌa keꞌaepa gemo hunoꞌaeꞌmo, ani agufa kavaꞌmo hisaya aꞌne ana-gaꞌaina yafa kayotetiꞌmo ago kamiti apamagiyo, huno huꞌniyana kagaemona agufa gemohugane, huꞌa afi geꞌnae. 6Amalageka huꞌa ateteꞌapaeꞌmo hosu gemo huꞌniye, huꞌa huteꞌaagoti huꞌa atesaya geeꞌmo kahauya hisayafeꞌmo ge huꞌa afi geꞌnayaꞌmonanafa ape hunomaiꞌneno ati yagaina ayatetiꞌmo mopaleꞌmo avoꞌmo kaeno maiꞌniye. 7 He tiꞌa maiꞌneꞌamagoꞌe magoꞌe gemo huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo he tino maiꞌneno hapa painoꞌaeꞌmo,lapakaepatiꞌmo magoke hosu kavaꞌmo alagi osuꞌnisiya vekamokeꞌmo hogoteno yafakayotetiꞌmo amagino, huno hapa paiteno 8 halate ape huno mopaleꞌmo avoꞌmo kaenomaiꞌniye. 9 Ani gemo afiꞌnagenoꞌaeꞌmo yuꞌilaga vekatapimoꞌa hosu kavaꞌapimo alinoapave liꞌnigeꞌapaeꞌmo muki vayaꞌamo ataleꞌa ute ute huꞌa uꞌnae. Hogoteꞌa asole kafug-amo maiꞌnaya vayaꞌmo utageꞌapaeꞌmo henagaꞌamo aise kafugamo maiꞌnaya vayaꞌmomagoke magoke vayaꞌmo ute ute huꞌa uꞌnae. Ataleꞌa utageno Yesuꞌa agaiꞌageꞌmomaiꞌnigeno ani a kanomo asole vayaꞌai folagapiꞌmo he tino maiꞌniye. 10 Yesuꞌa he tinoageyana ani a kanomo agaiꞌageꞌmomaiꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmo, agoti huꞌa katesayafeꞌmohuꞌnaya vayaꞌmo haiyate maiꞌnae. Mago vekamoꞌa hosu a kanomo maiꞌnane, hunohuꞌniya vekamo oꞌmaiꞌnifiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 11Ala kava nene, mago vekamooꞌmaiꞌniye, huno ha paiꞌnigeno Yesuꞌa, nagaeꞌeꞌmo hosu a kanomo maiꞌnane, huꞌnaosuguve. Kagaemo afaꞌa ataleka uteka halate magoꞌe huka hosu kavaꞌmo osuvo, hunoha paiꞌniye.

Yesuꞌa ha le yakana huno maiꞌniya gemae12 Yesuꞌa halate ina ge huno hapa paiꞌniye. Ma mopafi vayaꞌai ha le yaꞌapimo

maiꞌnove. Ina lagimo nakame nehisafigeꞌa alagepa huꞌa maisaya yaꞌmo alino apavelisiya ha le yaꞌmo aliteꞌa hanipiꞌmo umenitata osugae. 13 Falasi vayaꞌmogimo, ka-gaikaekeꞌmo ani faigoko gemo huka kaha maeka nehana gemoꞌmo alagi kanale nosiye,huꞌa ha paiꞌnageno 14 Yesuꞌa, nagaiꞌniekeꞌmo ani faigoko gemo huꞌna naha maeꞌnanehuvaꞌmonanafa he alagi lama ge nehuve. Haiya kotegatiꞌmo eꞌnofi haiya kotegamovisufi huꞌna ago ageꞌnovaꞌmofeꞌmo alagi lama ge nehuve. Lapakaemo haiya kotegatiꞌmoeꞌnofi haiya kotegamo visufi hutapa oꞌnageꞌnae. 15 Lapakaemo lapakufaꞌalekeꞌmoapaketetapa alitapa fako hutapa neꞌapatae. Nagaemo mago vayaꞌmo aliꞌna fako huꞌnanoꞌapatove. 16 Nagaiꞌnigeꞌmo oꞌmaiꞌnofa Afoꞌnimoꞌa alino nateꞌnigeꞌna emineꞌnovavekaꞌeꞌmo magokepi lokaetaꞌa maiꞌnoꞌaꞌmofeꞌmo aliꞌna fako huꞌna apatesuvana alagepahuꞌnageꞌmo aliꞌna fako huꞌna apategauve. 17 Lapakae keꞌaepa gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, lolevekalaꞌmoganimo magoke agufa gegeꞌmo nehisaꞌana alagi lama ge nehaꞌae, hutapa

Page 258: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 8:18 255 Yoni 8:40nehae, huno hapa paiꞌniye. 18 Nagaemo nagaiꞌniekeꞌmo ani faigoko gemo huꞌnanaha maeꞌna nehugeno Afoꞌnimoꞌa alino nateꞌnigeꞌna emineꞌnova vekamoꞌeꞌmo na-gaefeꞌmo faigoko geꞌnimo huno naha maesiya gemo nehiye, huno hapa paiꞌnigeꞌa-paeꞌmo, 19Afokamoꞌmo haiyatemaiꞌniye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, lapakaemonagaemonagetapa aeto osuꞌnayaꞌmofeꞌmo Afoꞌnimo agetapa aeto osuꞌnae. Nagetapa aeto huꞌ-naesinana Afoꞌnimoꞌeꞌmo agetapa aeto huꞌnaesine, huno hapa paiꞌniye. 20 Yesuꞌa alopamono nopiꞌmo ofalini monimo neꞌmalaya kesimo haneꞌniya nopiꞌmo haino alino apayaneꞌmalenoꞌaeꞌmo mani gemo hapa paiꞌniye. Afinaꞌamo afole oꞌaiꞌniyaꞌmofeꞌmo atafauꞌakalavusi huꞌa oꞌateꞌnae.

Lapakaemo visuva kotegamo alagi oꞌugae, huno hapa paiꞌniya gemae21 Yesuꞌa halate ina ge huno hapa paiꞌniye. Nagaemo visuva kotegamo uꞌna

maiꞌnisugetapaeꞌmo utapa kahauya hutapa nagegefeꞌmo hugayana alagi hosu kavat-apifiꞌmo maiꞌnetapaeꞌmo faligae. Visuva kotegamo afaꞌa oꞌugae. 22 Yu vayaꞌmogimoapakaiꞌapimo, visuva kotegamo oꞌugae, huno huꞌniya gemo aepaꞌamo na agufa gemohuꞌniye. Agaiꞌamo aneꞌmu aesiyafeꞌmo huꞌnifi, huꞌa huꞌnae. 23 Yesuꞌa, lapakaemoafepilagatiꞌmo eꞌnageꞌna nagaemo anagatiꞌmo emiꞌneꞌnove. Lapakaemo ma mopafivayaꞌmo maiꞌnae. Nagaemo ma mopafi vekamo oꞌmaiꞌnove. 24 Ani kavatefeꞌmo, hosukavatapifikeꞌmo maiꞌnetapaeꞌmo faligae, huꞌna ago lapa paiꞌnove. He, lapakaemohutapaeꞌmo, agaemo muki afinaꞌmo neꞌmaiya vekamo maiꞌniye, hutapa nagaefeꞌmolapakesa afitapa fatago osisayana hosu kavatapifikeꞌmo maiꞌnetapaeꞌmo faligae, hunohapa paiꞌniye. 25Apakaemo, ina lagae, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, aliꞌyaꞌnimo aepa faiꞌnaaliꞌnova afinatetiꞌmo ago lapa paime lapa paime eꞌna hemeniꞌeꞌmo ani agufa gegeꞌmohuꞌna lapa nepauve. 26 Nagaemo asole kavatapieꞌmo lapava gemo huꞌna agoti huꞌnalapatesuva gemo lapa paisuva gemohaneꞌniyaꞌmonanafa alino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnovavekamoꞌa alagi lama ge nehigeꞌna afiteꞌnaeꞌmo ma mopafi vayaꞌaifeꞌmo hapa nepauve.27Apakaemo muki yaꞌmo afoꞌamofeꞌmo ani gemo nehiye, huꞌa oꞌafiꞌnae. 28 Inagi Yesuꞌa,lapakaemo Vemo Mafaꞌnemo alita he titapa atetetapaeꞌmo, Mesaiya vekamo maiꞌniye,hutapa agegae. Agaiꞌamo agesafatiꞌmo agesa afino mago kavaꞌmo osuꞌnifa muki yaꞌmoAfoꞌamoꞌa alino aya maleꞌniya gemo hapa paiꞌniye, hutapa nagegae. 29 Nagaemomuki afinaꞌmo alino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnova vekamoꞌa hauꞌniya agufa kavaꞌageꞌmonehuvaꞌmofeꞌmo nataleno noꞌvifa nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno neꞌmaiye, huno hapapaiꞌniye. 30 Asole vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatagohuꞌnae.

Afaꞌa neꞌmaiya vayaꞌe kalavusifi neꞌmaiya vayaꞌefeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae31 Inagi Yesuꞌa Yu vayaꞌmogi agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehaya Yu vayaꞌaifeꞌmo,

geꞌnifiꞌmo maime maime neꞌvisayana lama ge vayaꞌmo geꞌnimo neꞌafiya vayaꞌmo maiꞌ-nae. 32 Lama geꞌamo afitapa aeto hisageno lama geꞌaletiꞌmo hatu maeno lapatesigetapaafa vayaꞌmomaigae, huno hapa paiꞌniye. 33Hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, Emalehamu aginagovayaꞌamomaiꞌnonageꞌapaeꞌmokalavusi huꞌa olateꞌnae. Na kavahigekaeꞌmo, afa vayaꞌmomaigae, huka nehane, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo 34 alagi lama ge lapa nepauve, haiyavayaꞌmogi hosu kavaꞌmo nehisafigeno hosu kavaꞌapimoꞌa kalavusi huno apateꞌnigeꞌaaliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmo maiꞌnae. 35 Kalavusi aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamoꞌa al-iꞌya aepa vekamo noꞌafiꞌmo uno haino alagi oꞌmaigiyaꞌmonanafa aliꞌya aepa vekamomafaꞌneꞌamokeꞌmo noꞌafiꞌmo alagi maigiye. 36Goti Mafaꞌneꞌamokeꞌmo hatu maeno lap-atesigetapa alagi afa vayaꞌmo maigae. 37 Lapakeꞌnovana Emalehamu aginago vayaꞌamomaiꞌnageꞌna lapakeꞌnovaꞌmonanafa geꞌnimo lapaipafiꞌmo afitapa oꞌmaleꞌnayaꞌmofeꞌmonamagisayafeꞌmo nehae. 38 Nagaemo Afoꞌnimoꞌa alino nave liꞌnigeꞌna ageꞌnovakavafeꞌmo ava gemo huꞌna lapa nepauvaꞌmonanafa lapakaemo afotapimoꞌa hiyo, hunonehiya gegeꞌmo akame hutapa nehae, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 39 Emalehamuꞌaafotimoꞌmo maiꞌniye, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, Emalehamu mafaꞌneꞌamo lama gemafaꞌneꞌamomaiꞌnaesinana Emalehamuꞌa huꞌniya agufa kavakeꞌmo nehaesine. 40Gotiꞌa

Page 259: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 8:41 256 Yoni 9:2naha paiꞌnigeꞌna afiteꞌnaeꞌmo alagi lama ge lapa nepauvaꞌmonanafa lapakaemo na-magisayafekeꞌmo nehae. Emalehamuꞌa ani agufa kavaꞌmo osuꞌniye. 41 Lapakaemoafotapimoꞌa nehiya agufa kavaꞌmo nehae, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, Afotimoꞌmomagoke vekamo Gotiꞌa maiꞌniye. Megusa mafaꞌnemo oꞌmaiꞌnone, huꞌa ha paiꞌ-nagenoꞌaeꞌmo, 42 Nagaiꞌnimo nagesa afiꞌna oꞌmeꞌnofa Gotiꞌa alino nateꞌnigeꞌna eꞌnove.Gotitegatiꞌmo emiꞌneꞌnovaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa afotapimoꞌa maiꞌniyesinana nagaefeꞌmo la-pau lapayamopafiꞌmo lapauꞌniyesine. 43 Na kava higetapaeꞌmo geꞌnimo afitapa aetonosae. Geꞌnieꞌmo olapauꞌniyaꞌmofeꞌmo geꞌnimo afaꞌa oꞌafigae. 44Afotapimoꞌmo Sataniꞌamaiꞌnigetapaeꞌmomafaꞌneꞌamomaiꞌnetapaeꞌmo afotapimoꞌmohauꞌniya kavaꞌmo akamenehae. Aepa faiꞌniya afinatetiꞌmo vayaꞌmo neꞌapamagiya vekamo maiꞌniye. Lama gemoaipafiꞌmo alagi ohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo lama gelefeꞌmo kame nehiye. Aigofe gemo aepaneꞌmo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo aipafatiꞌmo alagi aigofe gemo nehiye. 45 Maiꞌniyaꞌmonanafanagaemo lama ge lapa nepauvaꞌmofeꞌmo nagaefeꞌmo alagi lama ge nehiye, hutapalapakesa afitapa fatago nosae. 46 Lapakaepatiꞌmo haiya vekamoꞌa hosu kavaꞌnimo alinonave ligiye. Lama ge nehisuvana na kava higetapaeꞌmo alagi lama ge nehiye, hutapanosae. 47 Gotiꞌa alino apateꞌniya vayaꞌmogimo Goti geꞌamo neꞌafiye. Lapakaemo Gotiꞌaalino olapateꞌniyaꞌmofeꞌmo Goti geꞌamo noꞌafiye, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa Emalehamufeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae48 Yesuꞌa ani ge hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, lagaemo kagaefeꞌmo, Samaliya vekamo

maiꞌnigeno hosu aune vekamo aipafiꞌmo maiꞌniye, huta nehune. Lama ge nosupiye,huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 49mago hosu aune vekamo naipafiꞌmo oꞌmaiꞌniye. NagaemoAfoꞌnimo agiꞌaleꞌmo aliꞌna asaga huꞌna neꞌatovaꞌmonanafa lapakaemo nagiꞌnileꞌmoalitapa afepi neꞌnatae. 50 Vayaꞌmogi nagiꞌnileꞌmo aliꞌa asaga huꞌa natesayafeꞌmoaliꞌyaꞌmo noꞌalufa mago vekamo alino fako huno neꞌapateya vekamokeꞌmo nagiꞌnileꞌmoalino asaga huno atesiyafeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliye. 51 Lama ge lapa nepauve, Geꞌnimoakame nehaya vayaꞌmo ofaligae, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 52 Hemenimo lagaemoafiꞌnonana hosu aune vekamo kaipafiꞌmo maiꞌniye, huta ago afiꞌnone. Emalehamuꞌaago faliꞌnigeꞌa Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmo agofaliꞌnayaꞌmonanafa kagaemo hukaeꞌmo, geꞌnimo akame nehaya vayaꞌmo ofaligae, hukanehane. 53 Kagaemo laginago vekamo Emalehamuꞌmo ago aeka agaseꞌnapiye. Agaemoago faliꞌniye. Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌeꞌmo agofaliꞌnae. Kagaemo ina laꞌnae, huka kagesa neꞌafine, huꞌa afi geꞌnageno 54Yesuꞌa, nagaiꞌninagiꞌnileꞌmo aliꞌna asaga huꞌna neꞌnatovesinana ina agufa kavakana huno haneꞌniye-sine. Lapakaemo Afoꞌnimofeꞌmo, Gotitimoꞌmo maiꞌniye, hutapa nehaya vekamoꞌa nag-iꞌnileꞌmo alino asaga huno neꞌnate. 55 Gotitimoꞌmo maiꞌniye, hutapa nehayaꞌmonanafaoꞌageꞌnageꞌna nagaekeꞌmo ageꞌnove. Oꞌageꞌnove, huꞌna nehuvesinana lapakaekanahuꞌna aigofe geꞌe vekamomaiꞌnovesine. Nagaemo ago ageꞌnovaꞌmofeꞌmo geꞌamo akamenehuve. 56 Lapakinago vekamo Emalehamuꞌa nagaemo afole aisugeno nagesiyafeꞌmohauꞌnigeno avayagunagu huno nagava maiꞌniye. Nagetenoꞌaeꞌmo amogaga aiꞌniye,huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 57Kagaemo fifitiꞌa kafugamo oꞌmaiꞌnananagi Emalehamuꞌaageꞌnapiye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 58 alagi lama ge lapa nepauve, Emalehamuꞌaitaꞌamoꞌmo alino oꞌateꞌniya afinatetiꞌmo nagaemo hogoteꞌna muki afinaꞌmo maiꞌnovavekamo alagi maiꞌnove, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 59 yafa kayotetiꞌmo aliꞌa yagaauꞌa amagisayafeꞌmo neꞌaligenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa alopa mono nopatiꞌmo ataleno apakaefolagapiꞌmo lamiꞌnigeꞌa oꞌamagiꞌnageno afaꞌa uno lamino uꞌniye.

9Yesuꞌa mago vekamo itaꞌamoꞌmo alino ateꞌniya afinatetiꞌmo aulagalaꞌmo ali huꞌniya vekamo

alino ayakeno ateꞌniya gemae1 Yesuꞌa neꞌunoꞌaeꞌmo ageyana mago vekamo itaꞌamoꞌmo alino ateꞌniya afinatetiꞌmo

aulagalaꞌmo neꞌageya yaꞌamo alagi ohaneꞌniya vekamo maiꞌnigeno ageꞌniye. 2 Geꞌamo

Page 260: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 9:3 257 Yoni 9:23neꞌafiya vayaꞌmogimo, Tisao, ina laꞌmohuꞌniyahosu kavaꞌmoꞌa itaꞌamoꞌmoalino ateꞌniyaafinatetiꞌmo aulagamo neꞌageya yaꞌamo ohaneꞌniya vekamo maiꞌniye. Ani kavaꞌmoaepaꞌamo agaiꞌamo huꞌniya hosu kavaꞌmoꞌa huꞌnifi itaꞌafoꞌalaꞌmoganimo huꞌnaꞌa hosukavaꞌanimoꞌa ani agufa kavaꞌmo huꞌniye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo 3Yesuꞌa, ani kavaꞌmoaepaꞌamo haneꞌniyana agaiꞌamo huꞌniya hosu kavaꞌmoꞌa ohanege itaꞌafoꞌalaꞌmoganihuꞌnaꞌa hosu kavaꞌanimoꞌa ohanege huꞌniyaꞌmonanafa Goti himamuꞌamo agaeteꞌmoafole aisigeꞌa muki vayaꞌmogi agesayafeꞌmo ani kavaꞌmo huꞌniye. 4 Muki felugaꞌamonagaemo alino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnova vekamo hauꞌniya aliꞌyaꞌamo aliguve. Haniꞌmohisigeꞌapaeꞌmo muki vayaꞌmogimo aliꞌyaꞌmo afaꞌa oꞌaligae. 5 Ma mopafiꞌmo maiꞌneꞌ-naeꞌmo ma mopafi vayaꞌai ha le yaꞌapigana huꞌna maiꞌneꞌna aeꞌna ha leꞌna neꞌapatove,huno hapa paiteno 6Yesuꞌa mopa atanamo aliꞌneno avenatuꞌna hemaleꞌneno alino hapahatiteno aulagalateꞌmo faleno ateꞌniye. 7Faleno atetenoꞌaeꞌmo, uka Silomi ani kotupiꞌmoaniꞌmo faleka kalo pao, huno ha paiꞌniye. Ani Silomi ani kotune agimo aepaꞌamohaneꞌniyana alino ateꞌnigeno uꞌniyategae. Ani vekamouno anipiꞌmo faleno kalo paetenoaulagalaꞌmo alagepa huno ageno ayaketeno noꞌalegamo uꞌniye. 8 Uꞌnigeꞌapaeꞌmonoꞌale vayaꞌe hogoteno itopaleꞌmo fai maiꞌneno monieꞌmo aukaya nehigeꞌapa neꞌagayavayaꞌmogiꞌeꞌmo, itopale maiꞌneno muki afinaꞌmo monieꞌmo aukaya nehiya vekamofiye,huꞌa apafigeꞌnae. 9Magovayaꞌamogimo, ani vekamae, huꞌa hapapaiꞌnageꞌapaeꞌmomagovayaꞌamogimo, haꞌao, agaekana agufa vekamomaiꞌniyana alu vekamomaiꞌnegaiye, huꞌahuꞌnae. Agaiꞌamo, ani vekamo nagaekeꞌmo maiꞌnove, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo,10 haiya kava huka kaulagamo ageka ayakeꞌnane, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 11 magovekamo agiꞌamo Yesuꞌa mopa atanamo alino hapa hatiteno naulagalateꞌmo falenonatetenoꞌaeꞌmo, Uka Silomi ani kotupiꞌmo faleka kalo pao, huno naha paiꞌnigeꞌna uꞌnafaleꞌna kalo paeteꞌnaeꞌmo naulagamo ageꞌna ayakeꞌnove, huno hapa paiꞌniye. 12 Anivekamo haiyate maiꞌniye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, oꞌageꞌnove, huno hapa paiꞌniye.

13 Apakaemo ani vekamo avaleliꞌa Falasi mono vayaꞌaitegamo uꞌnae. 14 Yesuꞌa mopaatanamo alino hapa hatiteno aulagalateꞌmo faleno ateteno alino ayakeno ateꞌniyaafinaꞌmo Sapati afinaꞌmae. 15 Inagi Falasi vayaꞌmogimo halate huꞌapaeꞌmo, haiyaagufa kavaꞌmo huꞌnigeka kaulagalaꞌmo alagepa huka ageꞌnane, huꞌa loka huꞌa afi geꞌ-nagenoꞌaeꞌmo, agaemo hapamo alino naulagalateꞌmo faleno nateꞌnigeꞌna uꞌna anipiꞌmofaleꞌna kalo paeteꞌnaeꞌmo naulagalaꞌmo alagepa huꞌna ageꞌnove, huno hapa paiꞌniye.16Mago Falasi vayaꞌamogimo, Sapati afina keꞌaepa gemo akame nosiyaꞌmofeꞌmo Gotite-gatiꞌmo oꞌmeꞌniye, huꞌa huꞌnageꞌapaeꞌmo mago vayaꞌamogimo huꞌapaeꞌmo, haiya agufakavaꞌmo huno hosu kavaꞌmo nehisiya vekamoꞌa ani agufa noꞌagona agufa aune kavaꞌmoafaꞌa hugiye, huꞌa huꞌnae. Ani gemo huteꞌa aliꞌa fako huꞌa lole nofi vayaꞌmo maiꞌ-nae. 17 Falasi vayaꞌmogimo halate magoꞌe huꞌa, kaulagalaꞌmo alino ayakeno kateꞌniyavekaeꞌmo na agufa gemo hugane, huꞌa loka huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, Gotitegati gemoalinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamo maiꞌniye, huno hapa paiꞌniye.18 Yu vayaꞌmogimo aulagalaꞌmo ohaneꞌniya vekamo aulagalaꞌmo alo huno ateꞌniyakavafeꞌmo ava gemo afiteꞌapaeꞌmo, lama ge nehiye, huꞌa apakesa oꞌafiꞌnayaꞌmofeꞌmoitaꞌafoꞌalaꞌmoganifeꞌmo ge huꞌnageꞌana eꞌnaꞌageꞌanaeꞌmo, 19 mani vekamo mafaꞌne-tanimo maiꞌnifiye. Lanakaemo, alitaꞌa ateꞌnoꞌa afinatetiꞌmo aulagalaꞌmo ohaneꞌniyamafaꞌnemo maiꞌniye, hutana nehaꞌaꞌmofeꞌmo hemenimo haiya kava huꞌnigeno aula-galaꞌmo alagepa huno ageꞌniye, huꞌa anafi geꞌnageꞌanaeꞌmo 20 itaꞌafoꞌalaꞌmoganimo, agoageꞌnoꞌanamafaꞌnetiꞌamomaiꞌneno alitaꞌa ateꞌnoꞌa afinatetiꞌmo aulagalaꞌmo ohaneꞌniyamafaꞌnemo maiꞌnigetaꞌa ageꞌnoꞌae. 21Hemenimo haiya kava huno aulagalaꞌmo alagepahuno neꞌagefi, ina laꞌmo alino alagepa huno ateꞌnifi, hutaꞌa alagi oꞌageꞌnoꞌae. Anikavafeꞌmo agaiꞌaeꞌmo loka huta afi gegenoꞌao alopa vekamomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo agaiꞌamolapa paino, huꞌana hapa paiꞌnaꞌae. 22 Itaꞌafoꞌalaꞌmoganimo Yu vayaꞌaifeꞌmo koliꞌapimohuꞌnaꞌaꞌmofeꞌmo mani agufa gemo huꞌnaꞌae. Apakaemo hogoteꞌa vege huꞌapaeꞌmo, inalagimo Yesufeꞌmo, Kalaisi vekamo maiꞌniye, huꞌa nehisafigeta mono nopatiꞌmo alitahapafaita apatalegaune, huꞌa ago ge hu maleꞌnae. 23 Huꞌa ge hu maleꞌnayaꞌmofeꞌmo

Page 261: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 9:24 258 Yoni 10:3itaꞌafoꞌalaꞌmoganimo, alopa vekamo maiꞌniyanagi agaiꞌaeꞌmo ge hutapa afi gegeno lapapaino, huꞌana hapa paiꞌnaꞌae. 24 Apakaemo halate ani hogoteno aulagalaꞌmo alagepahuno noꞌageya vekaeꞌmo ge huꞌnageno eꞌnigeꞌapaeꞌmo, kagaemo kagaikageꞌmo Gotiꞌmoala agiꞌamo amiyo. Lagaemo ani vekamo ago ageꞌnonana hosu kavaꞌmo nehiya vekamomaiꞌnigeta ageꞌnone, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 25 nagaemo hosu kavaꞌmo nehisiyavekamo maiꞌnisifi huꞌna oꞌageꞌnove. Magoke kavaꞌamo alagi ageꞌnovana hogoteꞌnanaulagalaꞌmo alagepa huꞌna oꞌageꞌnova vekamomaiꞌnovaꞌmonanafa hemenimo alagepahuꞌna neꞌagove, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 26 kagaetegamo na agufa kavaꞌmo huꞌniye.Haiya kava huno kaulagalaꞌmo alino alagepa huno kateꞌniye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo,27 ago lapa paiꞌnovaꞌmonanafa oꞌafiꞌnae. Na kava higetapaeꞌmo halate magoꞌe hutapaafigefeꞌmo nehae. Afole oꞌaiꞌniyesina agufa kavaꞌmo hemenimo ago afole aiꞌnigeta-paeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo maisayafeꞌmo nehafiye, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo,28 kagaemo ani vekamo geꞌamo neꞌafina vekamo maiꞌnanaꞌmonanafa lagaemo Mosesegeꞌamo neꞌafuna vayaꞌmo maiꞌnone. 29 Ago afiꞌnonana Gotiꞌa Mosesefeꞌmo ha paiꞌniye,huta afiꞌnonaꞌmonanafa ani kanomo haiyategatiꞌmo eꞌnifi huta oꞌafiꞌnone, huꞌa hapaiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 30 aeto agufa gemo nehageꞌnaeꞌmo ani gemo afiꞌna nahau neꞌauve.Haiyategatiꞌmo eꞌnifi hutapa oꞌafiꞌnayaꞌmonanafa naulagamo alino ayakeno nateꞌniye.31 Afiꞌnonana Gotiꞌa hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌai geꞌapimo noꞌafiyaꞌmonanafa agae-feꞌmomonohuteꞌa hauꞌniya agufa kavaꞌagekeꞌmonehaya vayaꞌai geꞌapimoneꞌafiye, hutaafiꞌnone. 32 Akeyaꞌvilaga afinatetiꞌmo eno hemenimo maiꞌnona afinaꞌmo muki vayaꞌ-mogimo itaꞌamoꞌmo alino ateꞌniya afinatetiꞌmo mago vekamoꞌa aulagalaꞌmo hosuꞌniyavekamo aulagalaꞌmo alino ayakeno ateꞌniya ava gemo oꞌafiꞌnae. Muki vayaꞌmogimo mamopamo alo huꞌniya afinatetiꞌmo ani agufa kavafeꞌmo ava gemo oꞌafiꞌa maime maimeeꞌnae. 33 Ani vekamo Gotitegatiꞌmo oꞌmeꞌniyesinana magoke alagepa kavaꞌmo afaꞌaosuꞌniyesine, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 34 Itakamoꞌmo alino kateꞌnigekaeꞌmo hosukavapikeꞌmo maiꞌnanagi hemenimo kagaemo alika laya malesanafeꞌmo nehapiye, huꞌahuteꞌa mono nopatiꞌmo aliꞌa hafaiꞌa ataleꞌnae.

Yuꞌilaga mafaꞌnemo aulagamo ali huꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae35Yesuꞌa aliꞌa hafaiꞌa ataleꞌnaya kavafeꞌmo ava gemo afiteno uno kahauya huno ageno

avatetenoꞌaeꞌmo, kagaemo Goti mafaꞌneꞌaeꞌmo kagesa afika fatago nehapiye, huno afigeꞌnigenoꞌaeꞌmo, 36 Ala nene, ani vekamo ina laꞌae. Naha paigeꞌnao agaefeꞌmo nagesaafiꞌna fatago hino, huno ha paiꞌnigeno, 37 ago ageꞌnanageno hemenimo ge kaha nepaiyavekamo agaemae, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 38 Ala kava nene, nagesa afiꞌna fatagonehuve, huno ha paiteno agaefeꞌmo mono huꞌniye.

39 Yesuꞌa ina ge huno hapa paiꞌniye. Nagaemo aliꞌna fako huꞌna apatesuvafeꞌmoma mopafiꞌmo emiꞌneꞌnove. Nagaemo apaulagamo ali huꞌnisiya vayaꞌmogi ageꞌaayakesayafeꞌmo emiꞌneꞌnove. Ani kava huteꞌna apaulagamo afaꞌa haneꞌnigeꞌa neꞌagayavayaꞌmo apaulagamo ali hufa vayakana huꞌa maiꞌneꞌa oꞌagesayafeꞌmo emiꞌneꞌnove.40 Mago Falasi vayaꞌmo agaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogi ani huꞌniyagemo afiteꞌapaeꞌmo, lagaeꞌeꞌmo laulagamo ali huꞌnifiye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo,41 lapaulagamo ali huꞌniya vayaꞌmomaiꞌnaesinana hosu kavatapimo ohaneꞌniyesinaꞌmo-nanafa neꞌagone, hutapa nehayaꞌmofeꞌmo hosu kavatapimo afaꞌa haneꞌniye, huno hapapaiꞌniye.

10Sipisipieꞌmo aeno kalafefa gemo huno hapa paiꞌniya gemae

1 Yesuꞌa, alagi lama ge lapa nepauve. Mago vekamoꞌa sipisipi anagaꞌmogi kegiꞌya yuꞌi-lagamo haleno haisiyafeꞌmo hunoꞌaeꞌmo kipatetiꞌmo faleno ohaino kegiꞌya afafafatiꞌmoaeno haleno nehaisiya vekamo kumaya vekamo maiꞌneno vayaꞌmo apamagiteno ku-mayaꞌmo neꞌaliya vekamomaiꞌniye. 2Kipatetiꞌmo faleno nehaiya vekamoꞌa sipisipileꞌmoneꞌyagaiya vekamo maiꞌniye. 3 Sipisipi anagaꞌmogi kipateꞌmo neꞌyagaiya vekamoꞌa

Page 262: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 10:4 259 Yoni 10:25kitamo yakino neꞌapategeꞌapa nehaiye. Haitenoꞌaeꞌmo agaiꞌa sipisipiꞌaeꞌmo apakinehigeꞌapaeꞌmo agemo neꞌafiye. Hogoteno kumatega nelaminoꞌaeꞌmo apaki aeno apakihulino nelamiye. 4 Agaemo sipisipi anagaꞌamo kumatega apavalelinuno hogoteꞌnigeꞌa-paeꞌmo sipisipi anagaꞌamogi agemo afiꞌa aeto nehayaꞌmofeꞌmo akame huꞌa neꞌvae.5 Sipisipi anagaꞌmogi alu vekamo afaꞌa akame huꞌa oꞌugae. Agae agemo afiꞌa aetoosuꞌnayaꞌmofeꞌmo apaune heꞌa ugae, huno hapa paiꞌniye. 6 Yesuꞌa mani gemo aenokalafefa gemo hapa paiꞌniyaꞌmonanafa afiꞌa aeto osuꞌnae.

Yesuꞌa alagepa vekamo sipisipileꞌmo neꞌyagaiya vekamo maiꞌniya gemae7 Afiꞌa aeto osuꞌnayaꞌmofeꞌmo Yesuꞌa halate hapa painoꞌaeꞌmo, alagi lama ge lapa

nepauve. Nagaemo sipisipi anagaꞌmogi kipaꞌapimomaiꞌnove. 8Nagaemo emiꞌnoꞌmeꞌno-geꞌapaeꞌmo hogoteꞌa kumayaꞌmo alige vayaꞌmo apamagiteꞌa kumayaꞌmo alige huꞌamaiꞌnaya vayaꞌmo eꞌnayaꞌmonanafa sipisipi anagaꞌmogi apakemo afiꞌa aeto osuꞌnae.9 Nagaekeꞌmo kipaꞌapimo maiꞌnove. Gotiꞌa nagaetetikeꞌmo kegiꞌya yuꞌilagamo falenohainesiya vekamo agufamo alino katino atesigeno alagepa hunomaigiye. Eno hainetenolamiteno nehunoꞌaeꞌmo neꞌyaꞌmo alino neteno alagepa huno maigiye. 10 Kumayaꞌmoneꞌaliya vekamoꞌa kumayaꞌmo alige sipisipimo apamagige alino hosu huno apategehisiyafekeꞌmo neꞌe. Nagaemo sipisipimo kanale huꞌa magoꞌe alagepa huꞌa maigemaige huꞌa afaꞌa maisayafeꞌmo emiꞌneꞌnove. 11 Nagaemo alagepa vekamo sipisipileꞌmoyagaiꞌna neꞌapatova vekamo maiꞌnove. Alagepa huno yagaino neꞌapateya vekamoꞌasipisipilefeꞌmo agaiꞌamo afaꞌamaisiya yaꞌamo afaꞌa atalegaiye. 12Miyaꞌmo alisiyafekeꞌmoaliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamoꞌa sipisipileꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo maige sipisipiaepa vekamo maige huno oꞌmaiꞌniyaꞌmofeꞌmo afela kalamo neꞌegeno apataleno aunehetaleno neꞌvigenoꞌaeꞌmo afela kalamoꞌa hapaeno hanilino neꞌvigeꞌapaeꞌmo ataleꞌaatagu faeꞌa uꞌeꞌa nehae. 13 Miyaꞌmo alisiyafeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamoꞌa miyaꞌmoalisiyafekeꞌmo agesa afiteno sipisipi anagaꞌaifeꞌmo agesa noꞌafiyaꞌmofeꞌmo ataleno aunehetaleno neꞌviye. 14-15 Nagaemo alagepa vekamo sipisipileꞌmo yagaiꞌna neꞌapatovavekamo maiꞌnove. Afoꞌnimoꞌmo nageꞌnigeꞌna afoꞌnimoꞌmo ageꞌnova kava huꞌna na-gaemo sipisipiꞌnimo apakeꞌnogeꞌapa nagaemo nageꞌnae. Ani kava huꞌna apakaetefeꞌmoafaꞌa maisuva yaꞌnimo ataleteꞌna faliguve. 16Mago nagae sipisipimo mani kegiꞌyafiꞌmohai eꞌa oꞌmaiꞌnae. Nagaemo apakaemo apavaleliꞌna egauve. Nagemo aisugeꞌapaeꞌmoafiꞌa aeto huteꞌa eꞌa magoke sipisipi anagaꞌmo maisageno magoke vekamo sipisipileꞌmoyagaino apatesiya vekamomaigiye. 17Afaꞌa maisuva yaꞌnimo alisuvafeꞌmo afaꞌa maisuvayaꞌnimo atalegauvaꞌmofeꞌmo Afoꞌnimoꞌmo nagaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniye.18 Mago vekamoꞌa afaꞌa maisuva yaꞌnimo nayapatiꞌmo alino naha faleno oꞌatalegaiyaꞌ-monanafa nagaiꞌnimo nagesa afiteꞌna atalegauve. Afaꞌa maisuva yaꞌnimo ataleteꞌnahalate alisuva himamuꞌnimo ago aliꞌnove. Afoꞌnimoꞌa ani kavaꞌmo huvo huno nahapaiꞌniyaꞌmofeꞌmae, huno hapa paiꞌniye. 19 Ani gemo afiꞌnagenoꞌaeꞌmo halate alinofako huno apateꞌniye. 20 Asole vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, hosu aune vekamo aipafiꞌmomaiꞌnigenoꞌaeꞌmo negi gemo nehiye. Na kava higetapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiye, huꞌahuꞌnageꞌapaeꞌmo 21mago vayaꞌamogi, hosu aune vekamo aipafiꞌmomaiꞌnisiya vekamoꞌaani agufa gemo afaꞌa osugiye. Hosu aune vekamoꞌa aulagamo ali huꞌnisiya vekamoaulagamo afaꞌa alino ayakeno oꞌategaiye, huꞌa huꞌnae.

Yesuꞌmo apakameꞌyamo amiꞌnaya gemae22-23 Yulusalemu taonifiꞌmo hopa afinaꞌmo alopa mono no kitamo yakiꞌnaya afi-

nafeꞌmo apakesa afisayafeꞌmo hopa afinaꞌmo afole aiꞌniye. Ani afinaꞌmo yasimoneꞌaliya afinaꞌmogeno Yesuꞌa ani alopa mono noꞌmo kapaꞌamo osuꞌnaya noꞌmo ag-iꞌamo Salomoni hiyato nopiꞌmo uneno huno maiꞌniye. 24 Uneno nehigeꞌapaeꞌmo Yuvayaꞌmogi faiꞌa ku aiꞌa ateꞌneꞌapaeꞌmo, lole lagesa neꞌafunanagi na magi afinaꞌmolaha opaika afaꞌa maigane. Kalaisi vekamo maiꞌnisanana huka haleka laha paiyo,huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 25 ago lapa paiꞌnovana oꞌafiꞌnae. Afoꞌnimo agiꞌalefeꞌmonehuva kavaꞌmoꞌa nagaefeꞌmo faigoko geꞌnimo huno naha maeno nehiya gemo nehiye.

Page 263: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 10:26 260 Yoni 11:726 Ge nehiyaꞌmonanafa nagaemo sipisipi anagaꞌnimo oꞌmaiꞌnayaꞌmofeꞌmo lapakesaafitapa fatago nosae. 27 Nage neꞌaugeꞌapaeꞌmo sipisipi anagaꞌnimogi nagemo neꞌafiye.Apakeꞌna aeto huꞌnogeꞌa nakame nehae. 28 Nagaemo maige maige huꞌa maisayayaꞌmo aliꞌna neꞌapamuvanageꞌa alagi ofaligae. Mago vayaꞌmogi eꞌa nayapatiꞌmo aliꞌanaha faleꞌa oꞌapatalegae. 29 Afoꞌnimoꞌa sipisipi anagaꞌamo apavalelineno neꞌnamiyavekamoꞌmo muki vayaꞌaina ago aeno apakaseꞌniyanageꞌa muki vayaꞌmogi Afoꞌnimoayapatiꞌmo afaꞌa aliꞌa ha ofalegae. 30 Nagaeꞌe Afoꞌnimoꞌeꞌmo magoke aiyaya vekalaꞌmomaiꞌnoꞌae, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 31 Yu vayaꞌmogimo halate yafa kayotetiꞌmoamagisayafeꞌmo aliꞌnae. 32 Yesuꞌa, Nagaemo asole alagepa kavaꞌmo Afoꞌnimoꞌmo huvo,huno naha paiꞌniya kavaꞌmo huteꞌna aliꞌna lapave liꞌnove. Muki nehuva kavapatiꞌmohaiya agufa kavatefeꞌmo lapakesa afitetapaeꞌmo namagisayafeꞌmo nehae, huno apafigeꞌnigeꞌapaeꞌmo, 33 alagepa kavaꞌmo huꞌnanaꞌmofeꞌmo kamagisunafeꞌmo nosunaꞌmo-nanafa Gotifeꞌmo huka faipa huka neꞌatanaꞌmofeꞌmo kamagisunafeꞌmo nehune. Inaagufa vekamo maiꞌnanaꞌmonanafa Gotiꞌmo maiꞌnove, huka nehanaꞌmofeꞌmae, huꞌa hapaiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 34 Gotiꞌa lapakae keꞌaepa gemo avoꞌmo kae maleꞌniya mukufiꞌmohuꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, gotikana hutapa maiꞌnae, huno huꞌniye. 35Ago afiꞌnonana Gotimukufi haneꞌniya gemo alagi lama gemo hanege hanege huno haneꞌneno hano osisiyaagufa gemo haneꞌniye. Goti mukufiꞌmo haneꞌniya gemoꞌa Goti geꞌamo alino apamiꞌniyavayaꞌaifeꞌmo, gotikana hutapa maiꞌnae, huno hapa paiꞌniye. 36 Gotiꞌa ani gemo mamopafi vayaꞌaifeꞌmo huꞌniyaꞌmonanafa nagaemo, Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnove, huꞌnahuꞌnovaꞌmofeꞌmo muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo aote vekamo lekana paino ateꞌnenoꞌaeꞌmoalino ateꞌnigeno eꞌniya vekaeꞌmo, Gotifeꞌmo huka faipa huka neꞌatane, hutapa ne-hafiye. 37 Nagaefeꞌmo Afoꞌnimoꞌmo huvo huno naha paiꞌniya kavaꞌmo nosisuvananagaefeꞌmo aigofe gemo nehiye, hutapa hiyo. 38 Nehisuvana nagaefeꞌmo alagi lamage nehiye, hutapa hiyo. Nagaefeꞌmo lapakesa afitapa fatago nosayaꞌmonanafa Gotiꞌanehiya agufa kavaꞌmo nehisuvana Afoꞌamoꞌa agaepiꞌmo maiꞌnigeno agaemo agaepiꞌmomaiꞌniye, hutapa hisayafeꞌmo nehuva kavafeꞌmo lapakesa afitapa fatago hiyo, hunohapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 39 halate atafausayafeꞌmo huꞌnayaꞌmonanafa ago faino kasalopaetaleno uꞌniye.

40 Yesuꞌa apataleno atagi neno uno Yoneni aniꞌmo lakaeno mugagayagafaligamo Yoniꞌa aniꞌmo faleno apateꞌniya yategamo magoꞌe afinaꞌmo maiꞌniye.41 Maiꞌnigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmo agaetegamo eꞌa apakaemo, Yoniꞌa noꞌagona agufaaune kavaꞌmo osuꞌniyaꞌmonanafa muki geꞌamo ani vekaeꞌmo ava gemo huꞌniya gemoalagi lama ge huꞌniye, huꞌa huꞌnae. 42 Inagi ani haopalegatiꞌmo asole vayaꞌmogiagaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnae.

11Layosiꞌa ago faliꞌniya gemae

1Mago vekamo agiꞌamo Layosiꞌa Metani taonifiꞌmomaiꞌniya vekamo kaita hauꞌnigenomaiꞌniye. Asaꞌalaꞌmoganimo Maliyaꞌe aganaꞌamoꞌmo Mataꞌeꞌmo Metani taonifiꞌmomagokepi lokaeꞌa maiꞌnae. 2 Ani Maliyaꞌa hogoteno alagepa atumo neꞌaiya uvelimoalino Ala kava neꞌmo aiyaleꞌmo lakino faleno ateteno ayokatetiꞌmo alino hau hunoateꞌniye. Asaꞌamoꞌmo Layosiꞌmo kaita hauꞌniye. 3 Asaꞌalaꞌmoganimo Yesutegamo gehuꞌana atalaꞌageno uꞌniya gemo, Ala kava nene, ani kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌniyavekamo kaita hauꞌniye, huꞌana huteꞌana mago vekamo apaꞌmo aliꞌana ataleꞌnaꞌagenouꞌniye. 4 Yesuꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo, ani kaitaꞌmo falisiya agufa kaitaꞌmo ohauꞌnifaGoti ha le konali yaꞌamo ageteꞌapaeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huge Goti mafaꞌneꞌamoagiꞌaleꞌeꞌmo aliꞌa asaga huge hisayafeꞌmo ani kaitaꞌmo hauꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

5 Yesuꞌa Mataꞌe aganaꞌamoꞌe asaꞌamoꞌmo Layosiꞌefeꞌmo hau ayamopafiꞌmohauꞌnigenoꞌaeꞌmo 6 kaita hauꞌniye, huꞌana huꞌnaꞌa gemo afitenoꞌaeꞌmo lole afinaꞌmoani maiꞌniya kotegamo maiꞌniye. 7 Lole afinaꞌmo utegenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa geꞌamoneꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, halate Yutiya kotegamo vigetao, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo,

Page 264: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 11:8 261 Yoni 11:348 Tisao, ani kotega maiꞌnaya Yu vayaꞌmogimo yafa kayotetiꞌmo kamagisayafeꞌmohuꞌnayana halate Yutiya kotegamo visanafeꞌmo nehapiye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo,9 Magoke afinaꞌmo yegemo tuolofuꞌa aovamo letegeno haniꞌmo nehiye. Vayaꞌmogimoyegemo neleya afinaꞌmo ma mopafiꞌmo aeno ha leꞌnigeꞌa umenitata nehayaꞌmofeꞌmonohapae. 10 Hanipiꞌmo umenitata nehisayaꞌmoꞌmo apaipafiꞌmo ha le yaꞌmoꞌa aeno hanoleyaꞌmofeꞌmo nehapae. 11 Lao vekamo Layosiꞌmo ago au kaleno maiꞌniyaꞌmofeꞌmouꞌna aupatiꞌmo hauneꞌna ategauve, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 12 Ala kava nene,au kaleno maiꞌnisiyana kanalene, huꞌa ha paiꞌnae. 13 Yesuꞌa Layosiꞌmo ago faliꞌniyakavafeꞌmo au kaleno maiꞌniye, huno hapa paiꞌniyaꞌmonanafa afaꞌa au kalenomaiꞌnigenoꞌaeꞌmo huꞌniye, huꞌa apakesa afiꞌnae. 14 Yesuꞌa huꞌniya gemo afiꞌaaeto osuꞌnagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa huno afole aino hapa painoꞌaeꞌmo, Layosiꞌmo agofaliꞌniye. 15 Nagaemo agaeꞌeꞌmo ani afinaꞌmo magokepi lokaeꞌna oꞌmaiꞌnovaꞌmofeꞌmolapakaetefeꞌmo nagesa afiteꞌna namogaga neꞌauve. Nagaefekeꞌmo lapakesa afitapafatago hisayafeꞌmae. Agaetegamo vigetao, huno hapa paiꞌniye. 16 Tomasifeꞌmo lagoꞌyamafaꞌneꞌae, huꞌa agi neꞌaya vekamoꞌa Yesu geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, agaegiꞌeꞌmomagokepi lokaeta falisunafeꞌmo lokaeta vigetao, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa faliꞌnayatetiꞌmo alino he tino apatetenoꞌaeꞌmo afaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiyagemae

17 Yesuꞌa uno avaꞌyi huteno afiꞌniyana Layosiꞌmo ago faligeta kita ateꞌnonageno loleꞌeloleꞌe afinaꞌmo uꞌniye, huꞌa ha paiꞌnageno afiꞌniye. 18 Metani taonimo Yulusalemutaonimo haopaleꞌmo haneꞌnigeno tali kilomita agufa aise afagiꞌaleꞌmo haneꞌniye.19Asole Yu vayaꞌmo Mataꞌe Maliyaꞌeꞌmo anasaꞌanimoꞌmo ago faliꞌniya kavafeꞌmo hapauhuꞌa anatesayafeꞌmo anakaetegamo eꞌnae. 20 Yesuꞌa neꞌe, huꞌa huꞌnageno Mataꞌa anigemo afitenoꞌaeꞌmo kategamo neꞌvisigeno neꞌesigeꞌana fotu hisaꞌafeꞌmo uꞌnigenoꞌaeꞌmoMaliyaꞌa nopiꞌmo maiꞌniye. 21 Mataꞌa uno Yesuꞌeꞌmo fotu huteꞌanaeꞌmo, Ala kavanene, manileꞌmo maiꞌnanesinana nasaꞌnimoꞌmo ofaliꞌniyesinaꞌmonanafa 22 ago afiꞌno-vana hemenimo kagaemo Gotifeꞌmo namiyo, huka ge huka afi gesanageno afaꞌa alinokamigiye, huꞌna nagesa afiꞌnove, huno ha paiꞌnigeno 23 Yesuꞌa, kasakamoꞌmo halate hetigiye, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 24 ago afiꞌnovana ma mopamo hano hisiya afinaꞌmohalate he tigiye, huꞌna ago afiꞌnove, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 25 nagaemo faliꞌnay-atetiꞌmo aliꞌna he tiꞌna apatege afaꞌa maisaya yaꞌmo aliꞌna apamige huꞌna maiꞌnove.Nagaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehisaya vayaꞌmo faligayana halate ago he tiꞌa afaꞌamaigae. 26 Ina lagimo afaꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo nagaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehisafigeꞌaofaliꞌa afaꞌa maige maige huꞌa maigae. Geꞌnieꞌmo kagesa afika fatago nehapiye, hunoafi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 27 He, Ala kava nene, kagaemo Kalaisi vekamo Goti Mafaꞌneꞌamoma mopafiꞌmo eminegaiye, huꞌa huꞌnaya vekamo maiꞌnane, huꞌna nagesa afiꞌna fatagonehuve, huno ha paiꞌniye.

Yesuꞌa aviꞌyaꞌmo huꞌniya gemae28 Mataꞌa ani gemo hutenoꞌaeꞌmo halate aino atagi neno uno vayaꞌmogimo

oꞌafisayafeꞌmo aganaꞌamoꞌmo Maliyafeꞌmo sumi huno ha painoꞌaeꞌmo, Tisa vekamo agoeno manileꞌmo avaꞌyi huteno kagaefeꞌmo eno, huno ge nehiye, huno ha paiꞌnigeno29Maliyaꞌa ani gemo afiteno malage huno he tino uno fotu hisaꞌafeꞌmo uno lamiꞌniye.30 Yesuꞌa taonifiꞌmo uno avaꞌyi osuꞌniyanafa Mataꞌeꞌmo fotu huꞌnaꞌa yateꞌmo maiꞌniye.31 Maliyaꞌeꞌmo magokepiꞌmo lokaeꞌa maiꞌneꞌa hapau huꞌa anateꞌa maiꞌnaya vayaꞌ-mogi agayana Maliyaꞌa malage huno he tino uno lamiꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo kiꞌaateꞌnaya kanolulegamo uno aviꞌyaꞌmo hisiyafeꞌmo neꞌviye, huꞌa huteꞌa akame huꞌauꞌnae. 32 Maliyaꞌa Yesutegamo uno avaꞌyi huno ageteno aiyafiꞌmo asagauno ainomaiꞌnenoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, manileꞌmo maiꞌnanesinana nasaꞌnimoꞌmo ofaliꞌniye-sine, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 33 Yesuꞌa ageyana Maliyaꞌa aviꞌyaꞌmo huꞌnigeꞌapaeꞌmoagaeꞌeꞌmo magokepi eꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo aviꞌyaꞌmo huꞌnageno apaketenoꞌaeꞌmo lusikava huno aipamoꞌmo kana huꞌniye. 34 Agaemo, haiyateꞌmo kitapa ateꞌnae, huno apafi

Page 265: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 11:35 262 Yoni 11:56geꞌnigeꞌapaeꞌmo, Ala kava nene, eka ago, huꞌa ha paiꞌnae. 35 Yesuꞌa aviꞌyaꞌmo huꞌniye.36 Aviꞌyaꞌmo huꞌnigeꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌmogi, Ageyo, ani vekaeꞌmo lusi kava huno hauayamopafiꞌmo hauꞌniye, huꞌa huꞌnae. 37 Mago vayaꞌamogi, ani vekamoꞌa aulagamoalagepa huno noꞌageya vekamo aulagamo alino alagepa huno ateꞌniya vekamo enomanileꞌmo maiꞌniyesinana himamuꞌaletiꞌmo alino hageno atesigeno ofaliꞌniyesipiye,huꞌa huꞌnae.

Yesuꞌa Layosiꞌmo alino he tino ateꞌniya gemae38 Yesuꞌa halate lusi kava huno aipamoꞌmo kana huꞌnigenoꞌaeꞌmo kanolulegamo

uꞌniye. Yafa kapiꞌmo kiꞌa ateteꞌa avayaleꞌmo yafatetiꞌmo aiꞌa akani maleꞌnae. 39 Yesuꞌa,ani yafaꞌmo alitapa heleve hulitutapa ataleyo, huno hapa paiꞌnigeno Mataꞌa faliꞌniyavekamo asaꞌamoꞌmo, Ala kava nene, faliꞌnigeta kita ateꞌnonageno loleꞌe loleꞌe afinaꞌmoago uꞌniyaꞌmofeꞌmo ago kano atumo aiꞌniye, huno ha paiꞌniye. 40 Yesuꞌa, kagesa afikafatago huꞌnisanaꞌmoꞌmo Goti ha le konali yaꞌaꞌe himamuꞌaꞌeꞌmo agegane, huꞌna kahaopaiꞌnofiye, huno ha paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 41 yafaꞌmo aliꞌa heleve huꞌa ataleꞌnagenoꞌaeꞌmoYesuꞌa alino maku huno kokuꞌnategamo ageꞌnenoꞌaeꞌmo, Afoꞌnimogae, geꞌnimo agoafiꞌnanaꞌmofeꞌmo kahao keꞌmo nehove. 42 Muki afinaꞌmo geꞌnimo neꞌafine, huꞌna agoafiꞌnove. Afiꞌnovaꞌmonanafa manileꞌmo nagaeꞌeꞌmo magokepiꞌmo lokaeꞌa maiꞌnayavayaꞌmogimo afiteꞌapaeꞌmo, Gotiꞌa alino ateꞌnigeno emineꞌniye, huꞌa apakesa afiꞌa fatagohisayafeꞌmo ani gemo nehuve, huno huteno 43 alopa gefatiꞌmo ge hunoꞌaeꞌmo, Layosiyo,he tika emikeno, huno ge huꞌniye. 44 Lavolavoletiꞌmo faliꞌniya vekamo augosafiꞌe aiyaayategaꞌeꞌmo hayaeꞌa ateꞌnaya vekamo he tino emineꞌniye. Inagi Yesuꞌa, lavolavomoalitapa hakalu hetapa ataletetapa ategeno vino, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌmo amagisayafeꞌmo vegemo huꞌnaya gemae(Mt 26:1-5; Mk 14:1-2; Lu 22:1-2)

45Asole Yu vayaꞌmoMaliyategamo eꞌamaiꞌnaya vayaꞌmogimo Yesuꞌa huꞌniya kavaꞌmoageteꞌapaeꞌmo agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnae. 46 Huꞌnayaꞌmonanafa magovayaꞌamogimo uꞌa Falasi vayaꞌaifeꞌmo Yesuꞌa huꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌa hapapaiꞌnae. 47 Afiteꞌa kanisole vayanagi mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌaneꞌapataya vayanagi Falasi vayanagi huꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo, na agufakava hisune. Ani vekamoꞌa noꞌagona agufa asole aune kavaꞌmo nehiye. 48 Oꞌatafautaafaꞌa ageta ataleꞌnisunageno ani agufa kavakeꞌmo hulino neꞌvisigeꞌapaeꞌmo muki asolevayaꞌmogimo agaefekeꞌmo lama ge nehiye, huꞌa huteꞌa akame hugae. Lomu gamanivayaꞌmogimo eꞌa alopa mono notimo heꞌa halagape vaiꞌa ataleteꞌa kame huꞌa latesagetaataleta atagu faetuteta huta maigune, huꞌa huꞌnae. 49 Apakaepatiꞌmo mago vekamoagiꞌamo Kaiyafasiꞌa ani kafugamo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌap-ateya vekamoꞌa, lapakaemo aiseꞌamo oꞌafiꞌnae. 50 Magoke vekamoꞌa muki vayaꞌmogi-talefeꞌmo falino latesigeta hano osuta afaꞌa maisunafeꞌmo kanalene, hutapa hutetapalapakesa afifi huge huge hutapa noꞌmaiye, huno hapa paiꞌniye. 51 Agaiꞌamo ani gemoosuꞌnifa ani kafugamo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo aune gemo huno Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapapainoꞌaeꞌmo, Yesuꞌa Yu nofi vayaꞌaitefeꞌmo falino apategaiye. 52Yu nofi vayaꞌalefekeꞌmofalino oꞌapategaiyaꞌmonanafa muki Goti mafaꞌneꞌamo atagu faeꞌuꞌeꞌa huꞌa maiꞌnayavayaꞌamo apavalelineno alino anupa huno apateteno magoke nofi vayaꞌmo alino hamaleno apategaiye, huno hapa paiꞌniye. 53 Ani afinatetiꞌmo haiya kava huta amagisupi,huꞌa huteꞌa vege huꞌa maiꞌnae. 54 Huꞌnayaꞌmofeꞌmo Yesuꞌa magoꞌe huno Yu vayaꞌaiapaulagaleꞌmo umenitata osuno ataleno kaꞌme kotegamouno Ifalemu taonifiꞌmo geꞌamoneꞌafiya vayaꞌeꞌmo maiꞌniye.

55Yuvayaꞌai Pasova afinaꞌmo enohogohuꞌnigeꞌapaeꞌmohogoteꞌamuki vayaꞌamogimomono kavaꞌmo akame hisayafeꞌmo alo huteꞌa neꞌyaꞌmo nesayafeꞌmo muki koꞌapimoatale atale huꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo uꞌnae. 56 Uꞌa haiꞌa alopa mono nopiꞌmo hetiꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo Yesuꞌa agesayafeꞌmo apakaiꞌapimo, na agufa yane, hutapa lapakesa

Page 266: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 11:57 263 Yoni 12:19neꞌafiye. Neꞌyaꞌmo nesayategamo oꞌmegaiye, hutapa lapakesa neꞌafifiye, huꞌa huꞌnae.57Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe Falasi vayaꞌmogiꞌeꞌmohuꞌapaeꞌmo, mago vekamogamo agesanaꞌmoꞌmo eka laha paigetao kalavusi huta ateno,huꞌa hu maleꞌnae.

12Maliyaꞌa Yesu aiyaleꞌmo uvelimo lakino faleno ateꞌniya gemae(Mt 26:6-13; Mk 14:3-9)

1 Sigisiꞌa afinaꞌmo utesigeno Pasova hopa afinaꞌmo afole aisiyafeꞌmo huꞌniya afinaꞌmoYesuꞌa Metani taonifiꞌmo Layosiꞌa faliꞌniyatetiꞌmo alino he tino ateꞌniya kotegamoeꞌniye. 2 Eꞌnigeꞌa une neꞌyaꞌmo alo huteꞌa Mataꞌa neꞌyaꞌmo alino fako huno apamiꞌnigeꞌaLayosigiꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌneꞌa neꞌnae. 3 Maiꞌneꞌapaeꞌmo Maliyaꞌa alopamoniletiꞌmo miya nefaiya uvelimo alagepa atumo neꞌaiya uvelimo lole kapufiꞌmonehaneya agufa uvelimo alinineno Yesu aiyalateꞌmo lakino faleno ateteno ayokatetiꞌmoalino hau huno ateꞌnigenoꞌaeꞌmo alagepa atuꞌamoꞌmo ani maiꞌnaya nopiꞌmo havaiteꞌniye. 4 Yutasiꞌa Isakaliyoti kotega vekamo Saimoni mafaꞌneꞌamoꞌmo geꞌamo neꞌafiyavayapati vekamo kutulu yaꞌmo alisiya vekamoꞌa, 5 na kava higenoꞌaeꞌmo alagepaatumo neꞌaiya uvelimo alino maketi hisigeꞌa tali hataleti kinaletiꞌmo miya faitesagenoalino kagemi yaꞌapimo ohaneꞌnisiya vayaꞌaina apamiyafeꞌmo huꞌniye, huno huꞌniye.6 Kagemi yaꞌapimo ohaneꞌnisiya vayaꞌaifeꞌmo agesa oꞌafiꞌniyaꞌmonanafa moni kuteꞌmoneꞌyagaiya vekamo maiꞌneno kupatiꞌmo kumayaꞌmo neꞌaliya vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmoani gemo huꞌniye. 7 Yesuꞌa, afaꞌa ateyo. Falisugeꞌa kiꞌa natesaya afinafeꞌmo agesamoafiteno uvelimo lakino faleno nateꞌniye. 8Kagemi yaꞌapimo ohaneꞌnisiya vayaꞌmo mukiafinaꞌmo lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaetapa maigayaꞌmonanafa nagaemomuki afinaꞌmolapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta oꞌmaigune, huno hapa paiꞌniye.

9 Yesuꞌa eno maiꞌniye, huꞌa huꞌnaya gemo afiteꞌapaeꞌmo muki Yu vayaꞌmo Yesukeꞌmoagesayafeꞌmo oꞌmeꞌnayana Layosiꞌa faliꞌniyatetiꞌmo alino he tino ateꞌniya vekaꞌeꞌmoanakesayafeꞌmo eꞌnae. 10-11 Layosiꞌmo afaꞌa maiꞌnigeꞌa ageteꞌa muki Yu vayaꞌmogiYesufeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnageꞌapaeꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmoyagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimo, Layosiꞌeꞌmo anamagigune, huꞌa huteꞌa vege huꞌamaiꞌnae.

Yesuꞌa yagaino neꞌapateya kini vekagana huno Yulusalemu taonifiꞌmo uno avaꞌyi huꞌniyagemae

(Mt 21:1-11; Mk 11:1-11; Lu 19:28-40)12 Egaꞌamo asole vayaꞌmo Pasova afinaꞌmo eꞌnaya vayaꞌmogimo afiꞌnayana, Yesuꞌa

Yulusalemu taonifiꞌmo neꞌe, huꞌa huꞌnaya gemo afiteꞌapaeꞌmo 13uꞌa vayavekana yosamoakopaꞌamo yageꞌa aliteꞌa uꞌa fotu hisayafeꞌmo neꞌuꞌapaeꞌmo, laha mao.Ala kavaneꞌmo agiꞌaletiꞌmoneꞌeya vekamoGotiꞌa hamaeno. Agaemo Isaleli vayaꞌaiteꞌmo

yagaino neꞌapateya kini vekamae, huꞌa huꞌnae.14 Yesuꞌa mago aikeli noki afumo agotofuleꞌmo uno haino fai maiteno eꞌniye. GotiMukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa ani kavatefeꞌmo hunoꞌaeꞌmo,15 Saiyoni taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogitapamo koli osiyo. Ageyo, ala vekatapimo

yagaino nelapateya kini vekatapimo aikeli noki afuleꞌmo fai maiteno neꞌe,huno huꞌniye. 16 Ani afinaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi ani kavaꞌmo aepaꞌamo ageꞌaaeto osuꞌnayaꞌmonanafa Yesuꞌa faliꞌniyatetiꞌmo alino he tino ateꞌnigeno kokuꞌnapiꞌmohaino maiꞌnigeꞌapaekeꞌmo Yesufeꞌmo ava gemo huno avoꞌmo kae maleꞌniya ava geeꞌmoapakesamoainohalo aiꞌnigeꞌapaeꞌmo, he, ani kavaꞌmoYesutegamoago afole aiꞌniye, huꞌaapakesa afiꞌa ho huꞌnae. 17Muki vayaꞌmogi Yesuꞌa Layosiꞌmo alino he tino ateꞌniya afi-naꞌmo agaeꞌeꞌmo lokaeꞌamaiꞌneꞌa ageteꞌapaeꞌmo faigoko gemohuliꞌa uꞌeꞌa huꞌnae. 18Aninoꞌagaya agufa aune kavaꞌmo huꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌnageꞌa afiꞌnayaꞌmofeꞌmoasole vayaꞌmo agaeꞌeꞌmo uꞌa fotu huꞌnae. 19 Falasi vayaꞌmogi apakaiꞌapimo huꞌapaeꞌmo,

Page 267: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 12:20 264 Yoni 12:39-40Lapakaemo ani vekamo aetapa oꞌagaseꞌnae. Ageyo, muki ma mopafi vayaꞌmogi akamenehae, huꞌa huꞌnae.

Galiki nofi vayaꞌmogimo Yesuꞌmo agesayafeꞌmo eꞌnaya gemae20 Hopa afinaꞌmo Gotifeꞌmo mono hisayafeꞌmo Yulusalemu taonifiꞌmo uꞌa haiꞌnaya

vayapatiꞌmo mago vayaꞌamo Galiki nofi vayaꞌmo maiꞌnae. 21 Apakaemo Filipiꞌa GaleliyakotegaMetasaita taonifi vekalegamo eꞌa, lao vekae, huꞌa, Yesuꞌmo agesunafeꞌmonehune,huꞌa afi geꞌnageno 22 Filipiꞌa uno Eꞌnalufeꞌmo ha paitegeꞌana Yesutegamo uꞌana hapaiꞌnaꞌae. 23 Yesuꞌa geꞌapileꞌmo aeno atagaina huno hapa painoꞌaeꞌmo, hemenimoVemo Mafaꞌnemoꞌa ala agiꞌamo alisiya afinaꞌmo afole aiꞌniye. 24 Lama ge lapa nepauve.Avina yaꞌmo mopafiꞌmo ofaiꞌnisayana magoke avina yaꞌmo alagi hanegaiyaꞌmonanafafai maleꞌnisageno falitenoꞌaeꞌmo halate hageteno asole avina yaꞌmo alino ategaiye.25Muki vayaꞌmogimo ma mopafi alagepa huꞌa maisaya kavafeꞌmo hapauꞌnisiyaꞌmoꞌmoafaꞌa maisaya yaꞌapimo atalegae. Muki vayaꞌmogimo ma mopafi alagepa huꞌa maisayakavafeꞌmo ohapauꞌnisiyaꞌmoꞌmo afaꞌa maisaya yaꞌapimo oꞌataleꞌa alagepa huꞌa alagimaige maige huꞌa maigae. 26 Aliꞌyaꞌnileꞌmo maigefeꞌmo hisaya vayaꞌmogi nagaenakamekeꞌmo hiyo. Ani kavaꞌmo huꞌa aliꞌyaꞌnileꞌmo maiꞌnisaya vayaꞌmogi nagaenakamekeꞌmo huteꞌa uꞌna maisuva kotegamo uꞌa maigae. Inagi Afoꞌnimoꞌmo al-iꞌyaꞌnileꞌmo maiꞌnisaya vayaꞌai apakiꞌapileꞌmo alino asaga huno apategaiye, huno hapapaiꞌniye.

Yesuꞌa falisiya kavafeꞌmo hapa paiꞌniya gemae27 Naipamoꞌmo atete nehisigeꞌnaeꞌmo na agufa gemo huguve. Afo, huꞌna, nagaeteg-

amo hosu kavaꞌmo afole aisiya kavaꞌmo alika atalo, huꞌna hugufiye. Haꞌao. Anihosu kavaꞌmo alisuvafekeꞌmo emiꞌneꞌnove. 28 Afo, kagikaleꞌmo alika asaga huvo, hunohuꞌnigeno kokuꞌnapatiꞌmo ge hunoꞌaeꞌmo, nagiꞌnileꞌmo aliꞌna asaga huꞌnovanageꞌnahalatemagoꞌe huꞌna nagiꞌnileꞌmo aliꞌna asaga huguve, huno huꞌniye. 29Huꞌnigeꞌapaeꞌmoasole vayaꞌmo anileꞌmo he tiꞌa maiꞌneꞌa afiteꞌapaeꞌmo, hakalu huꞌniye, huꞌa huꞌ-nageꞌapaeꞌmo mago vayaꞌamogi, enisole vekamoꞌa ha paiꞌniye, huꞌa huꞌnayaꞌmonanafa30 Yesuꞌa, ani gemo nagaefekeꞌmo osuꞌnifa lapakaeꞌefeꞌmo huꞌniye. 31 Hemenimo mamopafi vayaꞌai hosu kavaꞌapimo afole aisigeno Gotiꞌa alino fako huno apategaiye.Hemenimomamopafivayaꞌaiteꞌmoyagainoneꞌapateya vekamoalinohafaino atalegaiye.32 Apakaemo ma mopafatiꞌmo aliꞌa he tiꞌa natetesageꞌnaeꞌmo muki vayaꞌamo nagaiꞌni-legamo aiꞌna apavayu huliꞌna egauve, huno hapa paiꞌniye. 33 Agaemo haiya agufa kavahuꞌna faligufi, huno hapa paiꞌniye. 34Asole vayaꞌmogi, lagae keꞌaepa gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Kalaisi vekamo alagi maige maige huno maigiye, huno huꞌniyaꞌmonanafa na kavahigekaeꞌmo Vemo Mafaꞌnemo aliꞌa he tiꞌa ategae, huka nehane. Ani Vemo Mafaꞌnemoina laꞌmae, huꞌa afi geꞌnae. 35Yesuꞌa, aise afinaꞌmo ha le yaꞌmo alino neꞌapamiya vekamolapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌnenoꞌaeꞌmo aeno ha leno lapategaiye. Aeno haleꞌnisiya yategamo umenitata hiyo fiku yanageno hani lapaugiyanagi. Hanipiꞌmoumenitata nehiya vekamoꞌa haiya kateꞌmo neꞌufi huno oꞌagegaiye. 36Ha le yaꞌmo alinoneꞌapamiya vekamo lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌniyanagi agaefeꞌmo lapakesaafitapa fatago higenoꞌao ha le vayaꞌmo ha malegayanagi, huno hapa paiteno apatalenouno fala kino maiꞌniye.

Apakesa afiꞌa fatago osuꞌnaya kavafeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae37 Yesuꞌa asole noꞌagaya agufa aune kavaꞌmo apaulagaleꞌmo huꞌniyaꞌmonanafa agae-

feꞌmo alagi apakesa afiꞌa fatago osuꞌnae. 38 Aiyeyaꞌa Gotitegati gemo alinineno aenohakalo huno hapa nepaiya vekamoꞌa huꞌniya gemo afole aisiyafeꞌmo apakesa afiꞌa fatagoosuꞌnae. Aiyeyaꞌa ani kavatefeꞌmo,Ala kava nene, ina laꞌmo hapa paiꞌnona gemo afiꞌniye. Ala kava neꞌmoꞌa ina laꞌmo

himamuꞌamoꞌa agufamo alino katino atesiya himamuꞌamo alino ave liꞌniye,huno avoꞌmo kae maleꞌniye. 39-40Aiyeyaꞌa ani kavatefeꞌmo magoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo,

Page 268: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 12:41 265 Yoni 13:10Gotiꞌa apaulagaletiꞌmo oꞌagege apaipafatiꞌmo alagepa huꞌa afiꞌa aeto osuge hisayafeꞌmo

apaulagamo alino fali kaeno apateteno apaipamo alino yafakana huno lokiyavaino apateꞌniye. Gotiꞌa hunoꞌaeꞌmo, nagaetegamo aiꞌa atagineꞌa esageꞌnaeꞌmoaliꞌna alagepa huꞌna oꞌapatesuvafeꞌmae, huno huꞌniye,

huno avoꞌmo kae maleꞌniye. Aiyeyaꞌa ani gemo huno avoꞌmo kae maleꞌniyaꞌmofeꞌmoYesuꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogi afaꞌa apakesa afiꞌa fatago osuꞌnae.41 Aiyeyaꞌa Yesu ha le konali yaꞌamo ageꞌniyaꞌmofeꞌmo ani agufa gemo huno ava gemohuꞌniye. 42Ani gemo huꞌniyaꞌmonanafa asole vayaꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimoYesufeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnayaꞌmonanafa Falasi vayaꞌmogimo mono nopatiꞌmoaliꞌa laha faiꞌa latalegae, huꞌa apakesa afiꞌnayaꞌmofeꞌmo agiꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapaopaiꞌnae. 43Apakaemomamopafivayaꞌmogi ala apakiꞌapimo aliꞌa apamisayafekeꞌmo lusikava huno hapauꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa ala apakiꞌapimo alino apamisiyafeꞌmo aiseꞌamohapauꞌniye.

Yesu geꞌamoꞌmo vayaꞌmo agoti huno apatesiya gemae44 Yesuꞌa alopa gefatiꞌmo gemo hunoꞌaeꞌmo, nagaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehaya

vayaꞌmogimo nagaefekeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nosayaꞌmonanafa ani kavaꞌmo huꞌaalino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnova vekaꞌefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehae. 45 Ina lagimonageꞌnafi ani kava huꞌa alino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnova vekaꞌeꞌmo ageꞌnae. 46Apakaemonagaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmo hanipiꞌmo oꞌmaisayafeꞌmo ha le yakanahuꞌna ma mopafiꞌmo emiꞌneꞌnove. 47Nagaemo geꞌnimo afiteꞌa akame nosisaya vayaꞌmoagoti huꞌna oꞌapategauve. Nagaemo ma mopafi vayaꞌmo agoti huꞌna apatesuvafeꞌmoemiꞌnoꞌmeꞌnofa apakufamo aliꞌna katiꞌna apatesuvafeꞌmo emiꞌneꞌnove. 48 Mago vayaꞌ-mogimo geꞌnimo oꞌafiꞌa apakameꞌya neꞌnamisayana agoti huno apategaiye. Mamopamoalino hano huno atalesiya afinaꞌmo geꞌnimokeꞌmo agoti huno apategaiye. 49 Nagaemomani gemo nagaiꞌni nagesafatiꞌmo nagesamo afiꞌna nosufa muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmoalino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnova vekamoꞌa ani gemo huvo, huno naha paiꞌniya gemonehuve. 50 Afoꞌnimoꞌmo mani gemo huvo, huno naha paiꞌniya gemo ago afiꞌnovanaalagepa huꞌa maige maige huꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiya gemo haneꞌnigeꞌnaafiteꞌnaeꞌmo hapa nepauve.

13Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo apaiyamo sese huno apateꞌniya gemae

1 Alopa neꞌyaꞌmo neꞌnaya Pasova afinaꞌmo ago afole aigefeꞌmo hogo huꞌnigenoꞌaeꞌmoYesuꞌa agaiꞌamo ago afiꞌniyana ma mopamo ataleꞌna Afoꞌnimotegamo haisuva afinaꞌn-imo ago eno hogo huꞌniye, huno afiꞌniye. Agaemomamopafimaiꞌnaya vayaꞌamogifeꞌmohau ayamopafiꞌmo haume haume eno hano huꞌniya afinaꞌeꞌmo hauꞌniye. 2-3 SataniꞌaYutasiꞌmo Isakaliyoti kotega vekamo Saimoni mafaꞌneꞌamoꞌa Yesuꞌmo avaleno hosuvayaꞌai apayapiꞌmo atesiya agesamo alino amiꞌniye. Neꞌyaꞌmo neteꞌapaeꞌmo Yesuꞌa agoageꞌniyana muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo muki vayaꞌaiteꞌe muki yateꞌeꞌmo yagaisuvafeꞌmolekana paino nateꞌniye. Gotitegatiꞌmo emiꞌneꞌnovanageꞌna halate Gotitegamo haiguve,huno ago ageꞌniye. 4-5 Agetenoꞌaeꞌmo hiꞌyalamutetiꞌmo he tino kukenaꞌamo asaginomaleteno taoli kenamo alino hapiliꞌneno yuvapafiꞌmo aniꞌmo laki maleꞌneno geꞌamoneꞌafiya vayaꞌai apaiyamo aepa faino sese huno apateteno hapiliꞌniya taoliletiꞌmo alinohau huno apateꞌniye. 6 Agaemo Saimoni Pita haopaleꞌmo neꞌegenoꞌaeꞌmo, Ala kavanene, naiyamo sese huka natesanafeꞌmo hapiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 7 hemenimonagaemo nehuva kavaꞌnimo aepaꞌamo oꞌageꞌnananageka henagaꞌageꞌmo agegane, hunoha paiꞌnigeno 8 Pitaꞌa, hemeniꞌe muki afinaꞌeꞌmo naiyamo sese huka oꞌnategane, hunoha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, kaiyamo sese huꞌna okatesuvana hemenimo nafaluꞌnimogamooꞌmaiꞌnananageka hetamakamo oꞌaligane, huno ha paiꞌnigeno 9 Saimoni Pitaꞌa, Alakava nene, naiyaꞌageꞌmo sese huka oꞌnateka nayaꞌe nagenopaꞌeꞌmo sese huka nato,huno ha paiꞌnigeno 10 Yesuꞌa, ago aniꞌmo faleꞌnisaya vayaꞌmo muki apakufaꞌalegamo

Page 269: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 13:11 266 Yoni 13:30oꞌaniꞌya ofaino afaꞌa alagepa huno haneꞌniyaꞌmofeꞌmo halate aniꞌmo ofalegayaꞌmo-nanafa apaiyaꞌageꞌmo sese hugae. Mukiꞌamogitapamo aniꞌmo ago faleꞌnayaꞌmonanafalapakaepatiꞌmo magoke vekamo oꞌaniꞌyaꞌamo faiꞌniya vekamo maiꞌniye. 11 Yesuꞌaagaiꞌamo avalelinuno hosu vayaꞌaina apamisiya vekamo ago ageꞌniyaꞌmofeꞌmo la-pakaepatiꞌmo oꞌaniꞌyaꞌamo faiꞌniya vekamo maiꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

12 Yesuꞌa apaiyamo sese huno apatetenoꞌaeꞌmo kukenaꞌamo halate alino vaitenohiꞌyalamuteꞌmo haino siateꞌmo fai maiꞌnenoꞌaeꞌmo, nagaemo lapaiyamo sese huꞌnalapateꞌnova kavaꞌmo aepaꞌamo ageꞌnafiye. 13 Lapakaemo nagaefeꞌmo nagi aetapaeꞌmo,Tisao, hutapa nagi aege, Ala kava nene, hutapa nagi aege nehaya gemo he, ani agufavekamo maiꞌnovaꞌmofeꞌmo alagi lama ge nehae. 14 Nagaemo Ala kava vekatapimomaige tisa vekatapimo maige huꞌneꞌnaeꞌmo lapaiyamo sese huꞌna lapateꞌnovaꞌmofeꞌmokonagatapimogi apaiyamo sese hutapa apateyo. 15 Mani hemenimo hugetapa agayaagufa kavaꞌmo hisayafeꞌmo aliꞌna lapave liꞌnovanagi ani agufa kavaꞌmo hiyo. 16 Lama gelapa nepauve. Mago aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamoꞌa aliꞌyaꞌmo afoꞌamo aeno noꞌagase. Anikava huno apa vekamoꞌa alino ateꞌnigeno uꞌniya vekamo aeno noꞌagase. 17 Lapakaemoani gemo afitapa alagepa huꞌnetapaeꞌmo ani kavaꞌmo nehisayana Goti aulagaleꞌmoalagepa hutapamaiꞌnayanagetapa afaꞌa lapamogaga aigae. 18Nagaemomani gemomuk-iꞌamogitapaeꞌmo nosuve. Lekana paiꞌna lapateꞌnova vayaꞌmo ago lapakeꞌnovaꞌmonanafaGoti mukufiꞌmo humaleꞌniya gemo afole aisiyafeꞌmo lekana paiꞌna ateꞌnove. Ani gemoꞌahunoꞌaeꞌmo, nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌneno neꞌyaꞌmo neꞌniya vekamoꞌa kame hunonateꞌniye, huno huꞌniye. 19 Ani agufa kavaꞌmo nagaetegamo afole oꞌaiꞌnigeꞌnaeꞌmo agohogoteꞌna mani gemo lapa nepauve. Afole aisigetapaeꞌmo nagaefeꞌmo, muki afinaꞌmoneꞌmaiya vekamomaiꞌniye, hutapa lapakesa afitapa fatago hisayafeꞌmo hemenimomanigemo lapa nepauve. 20 Lama ge lapa nepauve. Ina lagimo aliꞌna apateꞌnogeꞌa neꞌvayavayaꞌaina aliꞌa falu fala huꞌa neꞌapatesafigeꞌa ani kava huꞌa nagaeꞌeꞌmo aliꞌa falu fala huꞌaneꞌnatae. Ina lagimo nagaemo navaleꞌa aliꞌa falu fala huꞌa neꞌnatesafigeꞌa ani kava huꞌaalino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnova vekaꞌeꞌmo aliꞌa falu fala huꞌa neꞌatae, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa, mago vekamoꞌa nagaemo navaleno hosu vayaꞌaina apamigiye, huno hapa paiꞌniyagemae

(Mt 26:20-25; Mk 14:17-21; Lu 22:21-23)21 Yesuꞌa ani gemo nehigenoꞌaeꞌmo agaiꞌa aipamoꞌmo atete huꞌnigeno ina gemo aeno

hakalo huno hapa nepainoꞌaeꞌmo, alagi lama ge lapa nepauve. Lapakaepatiꞌmo magovekamoꞌa navaleno hosu vayaꞌaina apamigiye, huno hapa paiꞌniye. 22 Geꞌamo neꞌafiyavayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo, lagaepatiꞌmo ina lafeꞌmo huꞌnifi, huꞌa apakesamoafiteꞌa iꞌaulagafi oꞌaulagafi huꞌa maiꞌnae. 23 Mago vekamo geꞌamo neꞌafiya vekaeꞌmoYesuꞌa hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya vekamo Yesu haopaleꞌmo maiꞌniye. 24 SaimoniPitaꞌa kini aiteno, ina lafeꞌmo nehane, huka ge huka afi go, huno ha paiꞌnigeno25 Yesu haifiꞌyaleꞌmo havaeno ape huno maiꞌnenoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, ina lafeꞌmonehane, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo 26Yesuꞌa, peletimaya atupamo aliꞌna anipiꞌmo aeteꞌnaamisuva vekamae, huno ha paiteno peleti maya atupamo alino anipiꞌmo aeteno YutasiꞌaIsakaliyoti kotega vekamo Saimoni mafaꞌneꞌamo alino amiꞌniye. 27 Yutasiꞌa peleti mayaatupamo aliꞌnigenoꞌaeꞌmo Sataniꞌa agae aipafiꞌmo faleno haiꞌniye. Yesuꞌa Yutasifeꞌmo,huguve, huka nehana kavaꞌmo malage huka huvo, huno ha paiꞌniye. 28Hiꞌyalamuteꞌmosiateꞌmo fai maiꞌnaya vayaꞌmogimo Yesuꞌa na agufa kavafeꞌmo ani gemo huꞌnifi huꞌaoꞌafiꞌnae. 29Yutasiꞌa moni kuteꞌmo neꞌyagaiya vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo mago geꞌamoneꞌafiya vayaꞌmogi, uka hopa afinaꞌmonesuna neꞌyaꞌmomiya faiyo, hunohuꞌnifi, kagemiyaꞌapimo ohaneꞌnisiya vayaꞌaina alika fako huka apamiyo, huno huꞌnifi, huꞌa apakesaafiꞌnae. 30 Yutasiꞌa peleti mayamo afa aliteno malage huno kumategamo lamiꞌniye.Haniꞌilaga folaguꞌmo lamiꞌniye.

Saufa keꞌaepa gemo hapa paiꞌniya gemae

Page 270: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 13:31 267 Yoni 14:1131 Yutasiꞌa apataleno kumategamo lamitegenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa, hemenimo Vemo

Mafaꞌnemoꞌa ala agiꞌamo aligiye. Agaemo Goti ha le konali yaꞌamo alino apave lisigenoGotiꞌa agaetetiꞌmo ala agiꞌamo aligiye. 32 Agaemo Goti ha le konali yaꞌamo alino apavelisigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa agaiꞌamo Vemo Mafaꞌnemoꞌmo ha le konali yaꞌamo alino apaveligiye. He, hemenimo malage huno alino apave ligiye. 33 Mafaꞌneꞌnimogitapae, aiseafinaꞌmo lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌna maiguve. Kahauya hutapa nagesayafeꞌmohugayaꞌmonanafa oꞌnagegae. Yu vayaꞌaifeꞌmo, visuva kotegamo afaꞌa oꞌugae, huꞌnahapa paiꞌnovanageꞌna hemeniꞌeꞌmo lapakaeꞌeꞌmo ani agufa gegeꞌmohuꞌna lapa nepauve.34 Hemenimo mago saufa keꞌaepa gemo lapa nepauve. Konagatapimogifeꞌmo lapaulapayamopafiꞌmo lapaino. Lapakaefeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya kava hunokonagatapimogifeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapaino. 35 Konagatapimogifeꞌmo lapaulapayamopafiꞌmo lapausigeꞌapaeꞌmomuki vayaꞌmogimo lapaketeꞌapaeꞌmo, Yesu geꞌamoneꞌafiya vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa hugae, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa Pitafeꞌmo, nagaefeꞌmo oꞌageꞌnova vekae, huka huteka kakameꞌya namigane, huno hapaiꞌniya gemae

(Mt 26:31-35; Mk 14:27-31; Lu 22:31-34)36 Saimoni Pitaꞌa agaefeꞌmo, Ala kava nene, haiyategamo ugane, huno afi

geꞌnigenoꞌaeꞌmo, visuva kotegamo hemenimo afaꞌa nakame huka oꞌuganaꞌmonanafahenagaꞌageꞌmo afaꞌa nakame huka ugane, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 37 Ala kava nene,na kava hinageꞌna afaꞌa kakame huꞌna oꞌuguve. Kagaetefeꞌmo falisuvafeꞌmo alo huꞌnove,huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 38 nagaetefeꞌmo falisanafeꞌmo alo huꞌnapiye. Alagi lama gekaha nepauve, kokolemoꞌmo age oꞌaiꞌnisigekaeꞌmo nagaefeꞌmo oꞌageꞌnova vekae, hukahuteka kakameꞌyamo namigane, huno ha paiꞌniye.

14Yesuꞌa kakana huꞌna maiꞌnove, huno huꞌniya gemae

1 Yesuꞌa, Lapausoli osuge lapaipamoꞌmo atete osuge hutapa maiyo. Gotifeꞌmolapakesa afitapa fatago huge nagaefeꞌmo lapakesa afitapa fatago huge nehayaꞌmofeꞌmooꞌataletapa magoꞌe hutapa lapakesa afitapa fatago hiyo. 2 Afoꞌnimoꞌmo maiꞌniyakotegamo maisaya noꞌmo asole noꞌmo haneꞌniye. Ohaneꞌniyesinana haneꞌniye, huꞌnalapa opauvesine. Lapakaemo haitapa maisaya notapimo nagaemo alo hisuvafeꞌmohaiguve. 3 Haiꞌna notapimo alo huꞌna lapateteꞌnaeꞌmo nagaegiꞌeꞌmo magokepi haitalokaeta maisunafeꞌmo emiꞌneꞌna lapavalesugeta uta haigune. 4 Visuva kotegamo agoagege visuva kaꞌmo ago agege huꞌnae, huno hapa paiꞌnigeno 5 Tomasiꞌa, Ala kava nene,visana kotegamo lagaemo oꞌageꞌnonaꞌmofeꞌmo haiya kava huta visana kaꞌmo agegaune,huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 6Nagaemo kaꞌmomaiꞌneꞌna lama gemo aepa vekamomaiꞌneꞌ-naeꞌmo vayaꞌmo afaꞌa maisaya yaꞌmo aepa vekamo maiꞌnove. Muki vayaꞌmogimo mukiyaꞌmo Afoꞌamotegamo apakaiꞌapimo afaꞌa oꞌugafa nagaetegamo eteꞌapaekeꞌmo mukiyaꞌmo Afoꞌamotegamo afaꞌa ugae. 7 Ago nagetapa aeto huꞌnaesinana ani kava hutapaAfoꞌnimoꞌmo ago agetapa aeto huꞌnaesine. Hemenimo mani afinatetiꞌmo aepa faitapaAfoꞌnimoꞌmo alagi agetapa aeto nehae, ago ageꞌnayaꞌmofeꞌmae, huno hapa paiꞌnigeno8 Filipiꞌa, Ala kava nene, Muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo lave ligeta agetetaeꞌmo alaginehuteta maino, huno ha paiꞌnigeno 9 Yesuꞌa, Filipigamo lapakaeꞌeꞌmo yatala afinaꞌmomagokepi lokaeꞌna maiꞌnovana nageka aeto osuꞌnapiye. Nageꞌniya vekamoꞌa mukiyaꞌmo Afoꞌamoꞌmo ago ageꞌniyaꞌmofeꞌmo na kava higekaeꞌmo muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmolave liyo, huka nehane. 10 Nagaemo muki yaꞌmo Afoꞌamopiꞌmo maiꞌnogeno mukiyaꞌmo Afoꞌamoꞌmo nagaepiꞌmo maiꞌniye, huka kagesa afika fatago osuꞌnapiye. Lapanepauva gemo nagaiꞌni nagesafatiꞌmo nagesa afiꞌna lapa nopauvaꞌmonanafa agaemomuki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo nagaepiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliye. 11 Mukiyaꞌmo Afoꞌamopiꞌmo maiꞌnogeno muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo nagaepiꞌmo maiꞌniye, huꞌnanehuvanagi lapakesa afitapa fatago hiyo. Nehuva geeꞌmo lapakesa afitapa fatago

Page 271: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 14:12 268 Yoni 14:31nosisayana lokiya kavaꞌmo nehuva kavaꞌmo agetetapaeꞌmo lapakesa afitapa fatago hiyo.12Lama ge lapa nepauve, nagaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmogimo nagaemonehuva agufa kavaꞌmo afaꞌa hugae. Afoꞌnimotegamo haiguvaꞌmofeꞌmo nagaemo nehuvakavaꞌmo ago aeꞌa nagaseꞌa magoꞌe kavaꞌmo hugae. 13 Lapakaemo nagiꞌniletiꞌmo na agufakavafeꞌmo nunumuꞌmo hutapa afi gesafi Afoꞌnimo ha le konali yaꞌamo aliꞌna lapavelisuvafeꞌmo ani kavaꞌmo afaꞌa huguve. 14 Nagiꞌniletiꞌmo muki kavafeꞌmo nafi gesayanaani kavaꞌmo afaꞌa huguve.

Yesuꞌa Goti Aunemeꞌamo aliꞌna atesugeno emiꞌnegaiye, huno hapa paiꞌniya gemae15 Nagaefeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapauꞌnisiyaꞌmoꞌmo ma kavaꞌmo hiyo, huꞌna

nehuva gemo akame hiyo. 16Nagaemomuki yaꞌmo Afoꞌamofeꞌmo nunumuꞌmo hisugenomago alu vekamo emineno lapakaeꞌeꞌmo muki afinaꞌmo alagi magokepi lokaeno maiꞌ-neno lapa maesiyafeꞌmo alino lapamigiye. 17Gotiꞌa Aunemeꞌamo alagi lama geꞌage aepaAunemeꞌamo alino lapamigiye. Ma mopafi vayaꞌmogimo agaemo oꞌageꞌa ageꞌa aeto os-uꞌnayaꞌmofeꞌmo afaꞌa oꞌaligayaꞌmonanafa lapakaeꞌeꞌmo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo ago ageꞌnae.Agaemo lapakaeꞌeꞌmo ago maiꞌniyanageno lapakaepiꞌmo maigiye. 18 Megusa mafaꞌne-gana hutapa oꞌmaisayafeꞌmo lapakaetegamo emiꞌnegauve. 19 Aise afinaꞌmo utesigeꞌa-paeꞌmo ma mopafi vayaꞌmogimo halate oꞌnagegayaꞌmonanafa lapakaemo halate agonagegae. Maige maige huꞌna neꞌmauva vekamo maiꞌnovaꞌmofeꞌmo lapakaemo ani kavahutapa afaꞌa maigae. 20 Ani afinaꞌmo afole aisigetapaeꞌmo agetapaeꞌmo Afoꞌamopiꞌmomaiꞌnigeta agaepiꞌmomaiꞌnonageno lagaepiꞌmomaiꞌniye, hutapa nagegae. 21Vayaꞌmogikeꞌaepa geꞌnimo ma kava hiyo, ina kava osiyo, huꞌna hapa nepauva gemo aliteꞌaakame nehaya vayaꞌmogi nagaefeꞌmo hapau apayamopafiꞌmo nehapaiya vayaꞌmo maiꞌ-nae. Afoꞌnimoꞌmo nagaefeꞌmo hapau apayamopafiꞌmo nehapaiya vayaꞌaifeꞌmo anikavakeꞌmo huno hau ayamopafiꞌmo hauꞌnisigeꞌna nagaeꞌeꞌmo ani kavakeꞌmo huꞌnanahau nayamopafiꞌmo nahauꞌnisigeꞌna nagaiꞌnimo aliꞌna apave lisugeꞌapa nagegae,huno hapa paiꞌnigeno 22 Yutasiꞌa Isakaliyoti kotega vekamo hamoꞌamoꞌmo, Ala kavanene, na kava higekaeꞌmo kagaikamo kagesunafeꞌmo lagaekeꞌmo alika lave liganaꞌmo-nanafa ma mopafi vayaꞌmo alika apave oligane, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo 23 Yesuꞌageꞌaleꞌmo aeno atagaina huno ha painoꞌaeꞌmo, nagaefeꞌmo hapau apayamopafiꞌmo ne-hapaiya vayaꞌmogimo geꞌnimo akame hugae. Akame hisageno Afoꞌnimoꞌa apakaefeꞌmohau ayamopafiꞌmo hauꞌnisigetaꞌa agaeꞌe nagaeꞌeꞌmo apakaemo maisayategamo etaꞌamagokepi lokaetaꞌa maige maige huta maigune. 24Nagaefeꞌmo hapau apayamopafiꞌmonohapaiya vayaꞌmogimo geꞌnimo alagi akame nosae. Nagesafatiꞌmo nagesa afiꞌnamani gemo lapa nopaufa muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo alino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnovavekalegatiꞌmo mani gemo aliteꞌna lapa nepauve. 25 Lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌnamaiꞌneꞌnaeꞌmo mani gemo lapa nepauve. 26 Hemenimo lapa nepauvaꞌmonanafa mukiyaꞌmo Afoꞌamoꞌmo aote Aunemeꞌamoꞌmo lapa maesiya vekamo nagiꞌniletiꞌmo alinoatesigeno lapakaetegamo emineno muki geꞌamo alino lapaya maleteno lapaipa la-pakesa alino he tino lapatesigetapa lapa nepauva geeꞌmo lapakesa afitapa ho hugae.27Naipamoꞌmo falu huꞌnigeꞌna neꞌmauva kava hutapa lapaipamoꞌmo falu huꞌnisigetapamaisayafeꞌmo aliꞌna nelapamuve. Ma mopafi vayaꞌmogi aliꞌa neꞌapamiya kava huꞌnaaliꞌna nolapamuve. Lapausoli hutetapa lapaipamoꞌmo atete huꞌnisigetapa koli osiyo.28Nagaemo, lapataleꞌna haiteꞌnaeꞌmo halate emiꞌnegauve, huꞌna lapa paiꞌnogetapa agoafiꞌnae. Nagaefeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapauꞌniyesinana Afoꞌnimoꞌmo ago aenonagaseꞌniya vekalegamo haisuvafeꞌmo lapamogaga neꞌaiyesine. 29 Ani kavaꞌmo afoleaisigetapaeꞌmo lapakesa afitapa fatago hisayafeꞌmo hemenimo lapa nepauve. 30 Mamopafi vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo ago neꞌeyaꞌmofeꞌmo yatala gemo lapaopaiguve. Ago neꞌeyaꞌmonanafa agae yaꞌmo naipafiꞌmo ohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo afaꞌayagaino oꞌnategaiye. 31Mamopafi vayaꞌmogimuki yaꞌmo Afoꞌamofeꞌmo nagaemo nahaunayamopafiꞌmo nahauꞌniya kavaꞌmo agesayafeꞌmo muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo, ma kava

Page 272: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 15:1 269 Yoni 15:19huvo, huno naha paiꞌniya kavaꞌmo akame huꞌna nehuve. Mani nopatiꞌmo ataleta he titavigetao.

15Yesuꞌa nofikana huꞌna maiꞌnove, huno huꞌniya gemae

1 Yesuꞌa hunoꞌaeꞌmo, nagaemo lama ge alagamo neꞌaeya nofikana huꞌna maiꞌnove.Afoꞌnimoꞌmo ani nofi hoya aepa vekamo maiꞌneno neꞌyagaiye. 2 Agaemo nagaepatiꞌmoaeꞌniya nofi akopamoꞌmo alagamo noꞌaeya nofi akopamo hatagauteno alino alagepahuno neꞌatale. Ani agufa kavakeꞌmo huno alagamo neꞌaeya nofi akopafatiꞌmo magoꞌehuno alagamo aesiyafeꞌmo hatagauno alino alagepa huno neꞌate. 3Nagaemo hatagauꞌnaaliꞌna alagepa hugekana huꞌna aliꞌna lapaya maleꞌnova geletiꞌmo hosu kavatapimosese huꞌna lapateꞌnogetapa yaveyave vayaꞌmo maiꞌnae. 4 Nagaepiꞌmo aeta hanitapamaigeꞌnao nagaemo lapakaepiꞌmo alagi maino. Nofi akopamoꞌmo nofiꞌafiꞌmo aenoohaniꞌnigeno alagamo noꞌaeya agufa kavaꞌmo hutapa nagaepiꞌmo alagi oꞌmaiꞌnisayaꞌ-moꞌmo alagamo alagi oꞌaegae.

5 Nagaemo nofiꞌagana huꞌna maiꞌnogetapa nofi akopaꞌagana hutapa maiꞌnae. Naotemaige lapaote maige huta maiꞌnisunana lapakaemo mago kavaꞌmo afaꞌa osugayaꞌ-mofeꞌmo nagaepiꞌmo alagi maiꞌnisageꞌna lapakaepiꞌmo alagi maiꞌnisugetapaeꞌmo asolealagamo afaꞌa aegae. 6 Mago vekamoꞌa nagaepiꞌmo aeno hanino oꞌmaiꞌnisiyaꞌmoꞌmoakopamo hatagauno ataleꞌnisigeno leno vaitesigeꞌa aliꞌa anupa huteꞌa atafiꞌmo aliꞌa yagaauꞌa kaesageno leno asagaligiye. 7 Lapakaemo nagaepiꞌmo aeta hanitapa maiꞌnisagenogeꞌnimo lapaipafiꞌmo haneꞌninagetapa lapauꞌnisiya yafeꞌmo Gotifeꞌmo ge hutapa afigesagenoꞌaeꞌmo afaꞌa alino lapamigiye. 8 Lapakaemo asole alagamo aeꞌnetapaeꞌmoAfoꞌnimoꞌmo ala agiꞌamo alita amisaya kavatetiꞌmo geꞌnimo neꞌafiya vayaꞌmo maigae.9 Afoꞌnimoꞌmo nagaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya kava huno lapakaefeꞌmo na-hau nayamopafiꞌmo nahauꞌniye. Nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya kavapiꞌmo ae-tapa hanitapa maiyo. 10 Geꞌaepa geꞌnimo akame hisayana nahau nayamopafiꞌmonahauꞌniya kavapiꞌmo aetapa hanitapa maigae. Ani kava huꞌna Afoꞌnimo keꞌaepageꞌamo akame nehuꞌnaeꞌmo Afoꞌnimoꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya kavapiꞌmo alagimaiꞌnove. 11 Namogaga neꞌauva kavaꞌmoꞌa lapaipafiꞌmo havai tesigetapaeꞌmo la-pamogaga aisayafeꞌmo mani gemo lapa nepauve. 12 Geꞌaepa geꞌnimo haneꞌniyanalapakaefeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya kava huno konagatapieꞌmo lapau la-payamopafiꞌmo lapaino. 13Mago vekamoꞌa ao vayaꞌaeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniyan-ageno falino apatesiyana ani agufa hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya kavaꞌamoꞌmo mukivayaꞌmogimo hapau apayamopafiꞌmo hapauꞌniya kavaꞌapimo ago aeno apakaseꞌniye.14 Lapakaefeꞌmo muki ma kava hiyo, ina kava osiyo, huꞌna lapa paiꞌnova geꞌnimo akamenehisayaꞌmoꞌmo nao vayaꞌmo maiꞌnae. 15 Aliꞌya aepa vekamoꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliyavayaꞌmo muki aliꞌyaꞌamo alisayafeꞌmo aliꞌyaꞌmo aepaꞌamo alino apave noliyaꞌmonanafaaliꞌyaꞌnimo neꞌaliya vayaꞌageꞌmo maiꞌnae, huꞌna hemenimo magoꞌe huꞌna ge osug-uve. Afoꞌnimotegatiꞌmo muki geꞌamo afiꞌnova gemo ago lapa paiꞌnovaꞌmofeꞌmo naovayaꞌmo maiꞌnae, huꞌna nehuve. 16 Lapakaemo lekana paitapa oꞌnateꞌnafa nagaegeꞌmolekana paiꞌna lapateꞌnovanagetapa alagamo hanege hanege huno hanesiya alagamoaesayafeꞌmo lekana paiꞌna lapateꞌnove. Afoꞌnimofeꞌmo nagiꞌniletiꞌmo muki kavafeꞌmoge hutapa afi gesayana afaꞌa alino lapamigiye. 17 Inagi ina keꞌaepa geeꞌmo lapapaiꞌnaeꞌmo, konagatapieꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapaino, huꞌna ago lapa paiꞌnove,huno hapa paiꞌniye.

Ma mopafi vayaꞌmogimo apaini huꞌa lapategae, huno hapa paiꞌniya gemae18 Ma mopafi vayaꞌmogimo apaini huꞌa lapatesagetapaeꞌmo, hogoteꞌa Ala kava

nefeꞌmo apaini huꞌa ateꞌnaya kava huꞌa apaini huꞌa nelatae, hutapa lapakesa afiyo.19 Lapakaemomamopafi vayaꞌmomaiꞌnaesinana mamopafi vayaꞌmogimo vayaꞌapieꞌmo

Page 273: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 15:20 270 Yoni 16:15hapauꞌniya agufa kavaꞌmohuꞌa lapakaefeꞌmohapau apayamopafiꞌmohapauꞌniesine. Ha-pauꞌniyesinaꞌmonanafa nagaemomamopafi vayapatiꞌmo lekana paiꞌna lapateꞌnogetapama mopafi vayapiꞌmo oꞌmaiꞌnayaꞌmofeꞌmo apaini huꞌa nelapatae. 20 Nagaemo, magoaliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamoꞌmo aliꞌyaꞌmo afoꞌamoꞌmo aeno noꞌagase, huꞌna lapa paiꞌnovageeꞌmo lapakesa afiyo. Apakaemo apaini huꞌa nateꞌnisaya kava huꞌa lapakaeꞌeꞌmoapaini huꞌa lapategae. Apakaemo geꞌnimo afiꞌnisayana getapimo afigae. 21 Apakaemoalino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnova vekamo oꞌageꞌnayanageꞌa vayaꞌnimo maiꞌnayaꞌmofeꞌmolapakaetegamo muki ani agufa kavakeꞌmo hugae. 22 Emiꞌneꞌna hapa opaiꞌnovesinanaapakameꞌya oꞌnamisageno hosu kavaꞌapimo afaꞌa ohaneꞌniyesine. Ago hapa paiꞌnovaꞌ-mofeꞌmo hosu kavatimo oꞌageꞌnone, huꞌa alagi osugae. 23 Ina lagimo apaini huꞌa neꞌnate-safi ani kava huꞌa Afoꞌnimotegaꞌeꞌmo apaini huꞌa neꞌatae. 24 Nagaemo apakaetegamoeꞌna vayaꞌmogi nosaya agufa kavaꞌmo osuꞌnovesinana apakameꞌya oꞌnamisageno hosukavaꞌapimo ohaneꞌniyesinaꞌmonanafa huꞌnova kavaꞌmo ago ageteꞌapaeꞌmo nagaetegaꞌeAfoꞌnimotegaꞌeꞌmo apaini huꞌa nelaꞌatae. 25 Apakae keꞌaepa gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo,apakaetegamo mago hosu kavaꞌmo osuꞌnovaꞌmonanafa fiku apaini huꞌa nateꞌnae, huno avoꞌmokae maleꞌniya gemo afole aisiyafeꞌmo ani kavaꞌmo nehae. 26 Nagaemo lapa maesiyavekamo alagi lama geꞌageꞌmo aepa Aunemeꞌamo Afoꞌnimotegatiꞌmo aliꞌna atesugenoemineno nagaefeꞌmo faigoko gemo hugiye. 27 Lapakaemo aliꞌyaꞌnimo aepa faiꞌnaaliꞌnova afinatetiꞌmo nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta maime maime etapa hemeniꞌeꞌmomaiꞌnayaꞌmofeꞌmo lapakaeꞌeꞌmo nagaefeꞌmo faigoko geꞌnimo aeta hakalo hugae, hunohapa paiꞌniye.

161 Asagautapa oꞌaisayafeꞌmo mani gemo lapa nepauve. 2 Apakaemo mono noꞌapifatiꞌe

mono noꞌapifatiꞌeꞌmo aliꞌa lapa faiꞌa lapatalete lapataletekeꞌmo hugae. Mago afinaꞌmoafole aisigeꞌapaeꞌmo kamiti lapamagiteꞌapaeꞌmo, Goti aliꞌyaꞌamo alagi neꞌalune, huꞌaapakesa afigae. 3Muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo oꞌageꞌnaya kava huꞌa nagaemo oꞌnageꞌnayaꞌ-mofeꞌmo ani agufa kavaꞌmo lapakaetegamo hugae. 4 Ani kavaꞌmo afole aisigetapaeꞌmo,ani agufa kavafeꞌmo laha paiꞌniya kavaꞌmo hemenimo afole aiꞌniye, hutapa lapakesaafitapa ho hisayafeꞌmo mani gemo lapa nepauve.

Goti Aunemeꞌamo aliꞌyaꞌaeꞌmo ava gemo huꞌniya gemaeHogoteꞌna lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌna maiꞌnova afinaꞌmo mani gemo lapa

opaiꞌnovaꞌmonanafa 5 hemenimo alino nateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnova vekalegamo haisu-vafeꞌmo nehuꞌnaeꞌmo mani gemo lapa nepauve. Lapa nepauvaꞌmonanafa la-pakaepatiꞌmo magoke vekamoꞌa haiyategamo ugane, huno alagi loka huno ge hunonafi okeꞌniye. 6 Mani gemo lapa nepauvaꞌmofeꞌmo lapaipafiꞌmo lapaipamoꞌmo lusikava huno kana huꞌniya kavaꞌmo havai teꞌniyaꞌmonanafa 7 lama ge lapa nepauve,lapa maesugetapa magoꞌe huta alagepa hutapa maisayafeꞌmo lapataleꞌna haiguve.Lapataleꞌna ohaisuvana lapa maesiya vekamo aliꞌna atesugeno lapakaetegamo eminoꞌmegaiyaꞌmonanafa lapataleꞌna haisuvaꞌmoꞌmo lapamaesiya vekamo aliꞌna atesugenoeminegaiye. 8 Emiꞌnenoꞌaeꞌmo ma mopafi vayaꞌai hosu kavaꞌapigi fatago kavaꞌnigi agotihuꞌna apatesuva kavaꞌnigi huno alino apave lisigeꞌa agegae. 9 Nagaefeꞌmo apakesaafiꞌa fatago nosayaꞌmofeꞌmo hosu kavaꞌapimo alino apave lisigeꞌa agegae. 10 NagaemoAfoꞌnimotega uꞌna haisugetapaeꞌmo alagi oꞌnagegayaꞌmofeꞌmo fatago kavaꞌnimo alinoapave lisigeꞌa agegae. 11Nagaemo ma mopafi vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoago agoti huꞌna ateꞌnovaꞌmofeꞌmo agoti huꞌna apatesuva kavaꞌmo alino apave lisigeꞌaagegae. 12 Nagaemo magoꞌe gemo haneꞌniyanageꞌna lapa paigefe huvaꞌmonanafakana huꞌniya gemo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo oꞌafigae. 13 Hemenimo oꞌafigayaꞌmonanafaAunemeꞌamo lama gemo aepa vekamo eminenoꞌaekeꞌmomuki lama geꞌamo alino lapaveligiye. Agaiꞌamo agesafatiꞌmo agesa afino ani gemo osugifa afiꞌniya gemo lapa paitenoafole aisiya kavafeꞌmo ava gemo huno lapa paigiye. 14 Agaemo ha le konali yaꞌnimoalino lapave liteno nagiꞌnileꞌmo alino asaga huno nategaiye. 15 Afoꞌnimo muki yaꞌamo

Page 274: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 16:16 271 Yoni 16:33nagaiꞌni yaꞌageꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo ani gemo huꞌnaeꞌmo, Goti Aunemeꞌamoꞌa ha lekonali yaꞌnimo alino lapave ligiye, huꞌna ago lapa paiꞌnove.

Yesuꞌa, yulagefa aitetapaeꞌmo halate lapamogaga aigae, huno hapa paiꞌniya gemae16 Aise afinaꞌmo utesigetapa oꞌnagegayaꞌmonanafa halate magoꞌe huno aise afinaꞌmo

utesigetapa nagegae, huno hapa paiꞌniye. 17 Mago geꞌamo neꞌafiya vayaꞌamogimo anigemo afiteꞌapaeꞌmo, aise afinaꞌmo utesigetapa oꞌnagegayaꞌmonanafa halate magoꞌehuno aise afinaꞌmo utesigetapa nagegae, huno laha paige Afoꞌnimotega haiguvaꞌmofeꞌ-mae, huno laha paige huꞌniya gemo aepaꞌamo na agufa gemo huꞌniye. 18 Aise afinane,huno huꞌniya gemo aepaꞌamo na agufa gemoꞌmo huꞌniye. Na agufa kavafeꞌmo ani gemohuꞌnifihuta oꞌafiꞌnone, huꞌa huꞌnae. 19 Inagi Yesuꞌa lokahuꞌa gehuꞌa nafigesayafeꞌmone-hae, huno apaketenoꞌaeꞌmo, nagaemo, aise afinaꞌmo utesigetapa oꞌnagegayaꞌmonanafahalatemagoꞌe huno aise afinaꞌmoutesigetapanagegae, huꞌna lapa paiꞌnova geeꞌmogemohuge afige hutapa maiꞌnafiye. 20 Alagi lama ge lapa nepauve, lapakaemo aviꞌyaꞌmohugayaꞌmonanafa ma mopafi vayaꞌmogimo apamogaga aigae. Yulagefa aitetapaeꞌmohalate aitapa afe letapa lapamogaga aigae. 21 Aꞌnemogimo mafaꞌnemo aliꞌa apate-sayafeꞌmo huꞌnaya afinaꞌmo apakafu kiꞌnigeꞌapaeꞌmo yulagefa neꞌaiyaꞌmonanafa aliꞌaapateteꞌapaeꞌmo apakafu kiꞌniya kavafeꞌmo apakesa oꞌafiꞌa mafaꞌneꞌapiekeꞌmo apamo-gaga neꞌaiye. 22 Ani kava hutapa hemenimo yulagefa neꞌaiyaꞌmonanafa halate eꞌnalapakesugetapaeꞌmo lapaipafiꞌmo lapamogaga aigae. Mago vekamoꞌmo ani lapamogagaaisaya kavatapimo afaꞌa alino oꞌatalegaiye. 23 Ani afinaꞌmo afole aisigetapaeꞌmo magokavafeꞌmo loka huta nafi okegae. Alagi lama ge lapa nepauve, lapakaemo Afoꞌnimofeꞌmonagiꞌniletiꞌmo muki yafeꞌmo afi gesagenoꞌaeꞌmo afaꞌa alino lapamigiye. 24 Hogotetapanagiꞌniletiꞌmo ge hutapa afi okeꞌnae. Afaꞌa ge hutapa afi gegenoꞌao alino lapamisigenolapaipafiꞌmo lapamogaga aisaya kavaꞌmo havai tegaiye, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa, ma mopafi kavaꞌmo aeꞌna agaseꞌnove, huno hapa paiꞌniya gemae25 Nagaemo ani kavafeꞌmo aeꞌna kalafefa gemo huꞌna lapa paiꞌnovaꞌmonanafa afole

aisiya afinaꞌmo aeꞌna kalafefa gemo lapa opaigufa Afoꞌnimofeꞌmo ava gemo huꞌna afoleaiꞌna lapa paiguve. 26 Ani afinaꞌmo afole aisigetapaeꞌmo nagiꞌniletiꞌmo nunumu hutapaafi gegae. Lapakaemo nagiꞌniletiꞌmo ago ge hutapa afi gegayaꞌmofeꞌmo Afoꞌnimofeꞌmoge huꞌna afigeꞌna lapa maesuva agufa kavaꞌmo ohanegaiye. 27 Lapakaemo nagaefeꞌmolapau lapayamopafiꞌmo lapauꞌnigetapaeꞌmo Gotitegatiꞌmo emineꞌniye, hutapa lapakesaafitapa fatago nehayaꞌmofeꞌmo Afoꞌnimoꞌmo agaiꞌamo lapakaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmohauꞌniye. 28 Nagaemo Afoꞌnimotegatiꞌmo ma mopafiꞌmo emiꞌneꞌnove. Halate mamopamo ataleꞌna Afoꞌnimotegamo haiguve, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 29 geꞌamoneꞌafiya vayaꞌmogimo, vae, hemenimo aeka kalafefa gemo huka laha nopaipa hukaafole aika laha nepaine. 30 Hemenimo lagaemo ago kageꞌnonana mago vekamoꞌakagaefeꞌmo mago geeꞌmo loka huno kafi gesiyafeꞌmo agava oꞌmaika hogoteka vayaꞌaiapaipafiꞌmo neꞌapakanageta kageꞌnone. Muki kavaꞌmo neꞌaganaꞌmofeꞌmo kagaefeꞌmoGotitegatiꞌmo emikeꞌnane, huta lagesa afita fatago nehune, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo,31Hemenimo lapakesa afitapa fatago nehafiye. 32Afiyo, ani afinaꞌmo eno alagi ago hogohuꞌniyaꞌmonanafa hemenimo ago afole aiꞌniyanagetapa nataletapa atagu faetapa no-tapilegamo utetapa hisageꞌna nagaiꞌnigeꞌmo maiguve. Maiguvaꞌmonanafa muki yaꞌmoAfoꞌamoꞌmo nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌniyaꞌmofeꞌmo nagaiꞌnigeꞌmo oꞌmaigu-vaꞌmonanafa muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌeꞌmo magokepi lokaetaꞌa maiguꞌae. 33 Lapakaemonagaepiꞌmo maiꞌnetapaeꞌmo lapaipamoꞌmo falu hisiyafeꞌmo mani gemo lapa nepauve.Mamopafiꞌmomaiꞌnetapaeꞌmo hanageke yaꞌmo alitapamaigayaꞌmonanafa nagaemomamopafi kavaꞌmo ago aeꞌna agaseꞌnovaꞌmofeꞌmo lapakaemo lokiya vaitapa maiyo, hunohapa paiꞌniye.

17Yesuꞌa nunumuꞌmo huno apateꞌniya gemae

Page 275: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 17:1 272 Yoni 17:231 Yesuꞌa ani gemo ago hapa paitenoꞌaeꞌmo alino maku huno kokuꞌnategamo ageꞌneno

nunumuꞌmo huꞌniye. Afo, ani afinaꞌmo ago afole aiyanagi kagikaleꞌmo alino asagahuno katesiyafeꞌmo Mafaꞌnekamo agiꞌaleꞌmo alika asaga huka ato. 2 Kagaemo muki mamopafi vayaꞌaiteꞌmo yagaino apatesiyafeꞌmo lekana paika ateꞌnane. Apavaleka amiꞌnanavayaꞌmo afaꞌa maige maige huꞌa maisaya yaꞌmo alino apamisiyafeꞌmo himamuꞌamo agoalika amiꞌnane. 3 Kagaemo lama geꞌage Gotigaꞌe Yesu Kalaisiꞌmo alika ateꞌnanagenoemineꞌniya vekaꞌeꞌmo anakeꞌa aeto huꞌnaya vayaꞌmogimo maige maige huꞌa maisayayaꞌmo ago aliꞌnae. 4Nagaemo ma mopafi maiꞌneꞌnaeꞌmo kagikaleꞌmo aliꞌna asaga huꞌnakateꞌnove. Kagaemo ani aliꞌyaꞌmo aliyo, huka naha paiꞌnana aliꞌyakamo ago alagi aliꞌnahano huꞌnove. 5O Afo, kagaeꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌnamaiꞌneꞌnaeꞌmo kaulagaleꞌmo ha lekonali yaꞌnimomamopamo alo osuꞌnana afinatetiꞌmo aliꞌnova ha le konali yaꞌnimo alikanamiyo.

6Nagaemomamopafi vayapatiꞌmo apavaleka namiꞌnana vayaꞌmo kagikamo aepaꞌamoaliꞌna apave liꞌnove. Ani vayaꞌmo vayakamo maiꞌnageka ago apavaleka namiꞌnane.Apakaemo kagae gemo aliteꞌa gekaleꞌmo yagaiꞌa ateꞌneꞌa akame huꞌnae. 7 Hemenimoapakaemo ago ageꞌnayana muki alika namiꞌnana yaꞌmo kagaetegatikeꞌmo eꞌniye, huꞌaageꞌnae. 8 Ani kavaꞌmo huꞌna namiꞌnana gemo aliꞌna apamiꞌnogeꞌa aliteꞌapaeꞌmo,Gotitegatiꞌmo emineꞌniye, huꞌa nageteꞌapaeꞌmo Gotiꞌa alino ateꞌnigeno emineꞌniye,huꞌa apakesa afiꞌa fatago nehae. 9 Nagaemo nunumuꞌmo huꞌna neꞌapatove. Na-gaemo ma mopafi vayaꞌaifeꞌmo nunumuꞌmo huꞌna noꞌapatofa apavaleka namiꞌnanavayaꞌmo vayakamo maiꞌnayaꞌmofeꞌmo nunumuꞌmo huꞌna neꞌapatove. 10 Muki vayaꞌn-imo vayakamo maiꞌnae. Ani agufa kavaꞌmo huꞌa vayakamo vayaꞌnimo maiꞌnae.Apakaemo ha le konali yaꞌnimo aliꞌa apave liteꞌa nagiꞌnileꞌmo aliꞌa asaga huꞌa neꞌnatae.11 Hemenimo ma mopafiꞌmo magoꞌe huꞌna oꞌmaiꞌna ataleꞌna kagaetegamo haiguvaꞌ-monanafa apakaemo ma mopafiꞌmo maiꞌnae. Afo, huꞌna, kaote vekamo maiꞌnekaalagepa kavaꞌageꞌmo nehana vekae, ani kavaꞌmo hutaꞌa magokeꞌageꞌmo maiꞌnoꞌa kavahuꞌa apavaleka namiꞌnana vayaꞌmo magokeꞌageꞌmo maiꞌnayanageꞌa ani kava huꞌamaisayafeꞌmo himamukaletiꞌmo yagaika apato. 12Nagaemo ma mopafiꞌmo apakaeꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌna maiꞌneꞌnaeꞌmo kagikaletiꞌe himamukaletiꞌeꞌmo yagaiꞌna apateꞌno-geꞌa afaꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa magoke vekaeꞌmo kagae mukufi gemoꞌmo, lageso hugiye,huno huꞌniya gemo afole aisiyafeꞌmo lageso huꞌniye. 13Hemenimo nagaemo kagaeteg-amo haisuvafeꞌmo nehuꞌnaeꞌmomamopafimaiꞌneꞌnaeꞌmo namogaga neꞌauva kava huꞌaapamogaga aisaya kavaꞌmo apaipafiꞌmo havai tesiyafeꞌmo mani gemo huꞌna nunumuhuꞌna neꞌapatove. 14 Nagaemo kagae gemo aliꞌna apamiꞌnogeꞌa aliꞌnageꞌapaeꞌmo mamopafi vayaꞌmogimo apakaefeꞌmo alagi ohapauꞌnigeꞌa apaini huꞌa apateꞌnae. Mamopafivayaꞌmo oꞌmaiꞌnayaꞌmofeꞌmo apaini huꞌa apateꞌnae. 15 Nagaemo, ma mopafatiꞌmoapavalelika haiyo, huꞌna ge nosufa, hosu vekamoꞌmo apakaetegamo hosu kavaꞌmoosisiyafeꞌmo yagaika apato, huꞌna nunumu huꞌna neꞌapatove. 16 Nagaemo ma mopafivekamo oꞌmaiꞌnova kava huꞌa ma mopafi vayaꞌmo oꞌmaiꞌnae. 17 Lama gekaletiꞌmoapavaleka alika kagaetegamo apaote apato. Gekamo alagi lama geꞌagekeꞌmo haneꞌniye.18 Kagaemo ma mopafi vayaꞌaitegamo alika nateꞌnanageꞌna emiꞌneꞌnova kava huꞌna mamopafi vayaꞌaitegamo aliꞌna apateꞌnogeꞌa uꞌnae. 19Kagaemo lama gekaletiꞌmo apavalekaalika apaote apatesanafeꞌmo nagaemo aliꞌyakamo alisuvafeꞌmo aliꞌna naote nateꞌnove.

20Nagaemomani vayaꞌaifekeꞌmo nunumu huꞌna noꞌapatofa geꞌapiletiꞌmo nagaefeꞌmoapakesa afiꞌa fatago hisaya vayaꞌefeꞌmo nunumu huꞌna neꞌapatove. 21 Apakaemomukiꞌamogi magokeꞌageꞌmo maiꞌneꞌa Afoꞌnimogamo nagaepiꞌmo maiꞌnanageꞌna ka-gaepiꞌmomaiꞌnova kava huꞌa laꞌagaepiꞌmomagokeꞌageꞌmomaisayafeꞌmo nunumuhuꞌnaneꞌapatove. Magokeꞌageꞌmomaiꞌnisageꞌapaeꞌmomamopafi vayaꞌmogi apaketeꞌapaeꞌmonagaefeꞌmo, Gotiꞌa alino ateꞌnigeno emineꞌniye, huꞌa apakesa afiꞌa fatago hisayafeꞌmonunumu huꞌna neꞌapatove. 22 Magokeꞌageꞌmo maiꞌnoꞌa kava huꞌa magokeꞌageꞌmomaisayafeꞌmo alika namiꞌnana ha le konali yaꞌnimo aliꞌna apamiꞌnove. 23 Nagaemoapakaepiꞌmo maiꞌnogeka nagaepiꞌmo maiꞌnanaꞌmofeꞌmo magokeꞌageꞌmo maisayafeꞌmo

Page 276: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 17:24 273 Yoni 18:14nunumu huꞌna neꞌapatove. Magokeꞌageꞌmo maiꞌnisageꞌa ma mopafi vayaꞌmogimoapaketeꞌapaeꞌmo, Gotiꞌa alino ateꞌnigeno emineꞌniye. Gotiꞌa Mafaꞌneꞌaeꞌmo hauayamopafiꞌmo hauꞌniya kava huno apakaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniye, huꞌahisayafeꞌmo nunumu huꞌna neꞌapatove. 24 Afo, nahauꞌniyanagi apavaleka namiꞌnanavayaꞌnimo nagaetegamo eꞌamaiꞌneꞌa alika namiꞌnana ha le konali yaꞌnimo agesayafeꞌmonahauꞌniye. Ma mopamo alo osuꞌnana afinaꞌmo nagaefeꞌmo kahau kayamopafiꞌmokahauꞌniyaꞌmofeꞌmo ha le konali yaꞌnimo alika namiꞌnane. 25O Afo, fatago kavaꞌageꞌmonehana vekamogae, huꞌna, ma mopafi vayaꞌmogimo okageꞌnayaꞌmonanafa nagaemokageꞌnogeꞌapaeꞌmomani vayaꞌmogi kageteꞌapaeꞌmo, Gotiꞌa Afoꞌamoꞌmoalino ateꞌnigenoemineꞌniye, huꞌa afiꞌnae. 26 Nagaefeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌniya kavakamoapakaepiꞌmo hanesigeꞌna apakaepiꞌmo maisuvafeꞌmo kagikamo aepaꞌamo aliꞌna apaveliꞌnovanageꞌna magoꞌe huꞌna aliꞌna apave liguve, huno nunumu huꞌniye.

18Yesuꞌmo atafauꞌa kalavusi huꞌa ateꞌnaya gemae(Mt 26:47-56; Mk 14:43-50; Lu 22:47-53)

1 Nunumu ago hutegeꞌapaeꞌmo Yesuꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo nopatiꞌmo ataleꞌalamiꞌamago ani kalokalopamo agiꞌamoKitaloni kalokalopamo lakaeꞌa yosa hoyafiꞌmouꞌamaiꞌnae. 2Apakaemomuki afinaꞌmo uꞌa ani aupilagamo aliꞌa anupa huꞌa maitale maitalehuꞌa maiꞌnayaꞌmofeꞌmo Yutasiꞌa kutulu yaꞌmo aliꞌniya vekamoꞌmo ago ageꞌniye. 3 Yosahoyafiꞌmo maiꞌnageꞌapaeꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapatayavayanagi Falasi vayanagi gamani ati vayanagi alopa mono noteꞌmo neꞌyagaiya ativayanagi huꞌa aliꞌa apateꞌnageꞌa uꞌnae. Yutasiꞌa apavaletegeꞌa ata kani aeꞌa alige lamukaniꞌmo aeꞌa alige kaveta kayoꞌmo alige naipemo alige huteꞌa eꞌnae. 4 Eꞌa avaꞌyihuꞌnagenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa agaiꞌa agufaleꞌmo afole aisiya kavaꞌmo ago ageꞌniyaꞌmofeꞌmo,lapakaemo ina laꞌmo agesayafeꞌmo kahauya hulitapa neꞌae, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo,5 Yesuꞌa Nasalasa taonifi vekamo agesunafeꞌmo neꞌone, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, anivekamo ma nagaekeꞌmae, huno hapa paiꞌniye. Yutasiꞌa kutulu yaꞌmo aliꞌniya vekaꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌa he tiꞌa maiꞌnae. 6 Yesuꞌa halate huꞌniya gemo huno, ani vekamoma nagaekeꞌmae, huno hapa nepaigeꞌapaeꞌmo apakamelagatiꞌmo apaune hetaleꞌa uꞌamopafiꞌmo apagoꞌya faiꞌnae. 7 Halate Yesuꞌa, ina laꞌmo agesayafeꞌmo kahauya hulitapaneꞌae, huno apafigeꞌnigeꞌapaeꞌmo, YesuꞌaNasalasa taonifi vekamoagesunafeꞌmoneꞌone,huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 8 Nagaemo, ani vekamo maiꞌnove, huꞌna ago lapa paiꞌnove.Lapakaemo nagaemo nagesayafeꞌmo eꞌnayaꞌmofeꞌmo mani vayaꞌmo afaꞌa apatalegeꞌaviyo, huno hapa paiꞌniye. 9Yesuꞌa hogoteno nunumu hunoꞌaeꞌmo, apavaleka namiꞌnanavayapatiꞌmomagoke vekamoataleꞌnogeno lageso osuꞌnifamukiꞌamo afaꞌamaiꞌnae, hunohuꞌniya gemo afole aisiyafeꞌmo ani gemo huꞌniye. 10 Saimoni Pitaꞌa naipeꞌaletiꞌmoasagino hogote vekamomono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoaliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamo lamaga aupilaga agesamo heno lafe huno ataleꞌniye. Anivekamo agiꞌamo Malakasiꞌae. 11 Yesuꞌa Pitafeꞌmo, naipekamo halate anoꞌafiꞌmo alikafaika falu kao. Afoꞌnimoꞌmo alino namiꞌniya kapufi aniꞌmo oꞌnesufiye, huno ha paiꞌniye.

Yesuꞌa avaleliꞌa Anasitegamo uꞌnaya gemae12 Inagi gamani ati vayanagi apakaeteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamogi alopa mono

noteꞌmo neꞌyagaiya ati vayanagi huꞌa Yesuꞌmo atafauꞌa ayatalateꞌmo nofi kiꞌa ateꞌnae.13 Hogoteꞌa Anasi notegamo avaleliꞌa uꞌnae. Ani kafugamo hogote vekamo mono huꞌaneꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo agiꞌamo Kaiyafasiꞌae. Kaiyafasiayemoꞌamoꞌmo Anasiꞌae. 14 Hogoteno Kaiyafasiꞌa Yu vayaꞌmogimo hisaya kavafeꞌmo,magoke vekamoꞌamuki vayaꞌmogitalefeꞌmo falino latesigeta hanoosuta afaꞌamaisunanakanale hugiye, huno hapa paiꞌniye.

Pitaꞌa Yesufeꞌmo oꞌageꞌnova vekae, huno huꞌniya gemae(Mt 26:69-70; Mk 14:66-68; Lu 22:55-57)

Page 277: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 18:15 274 Yoni 18:3415 Yesuꞌa avaleliꞌa uꞌnageꞌanaeꞌmo Saimoni Pitaꞌe mago vekamo geꞌamo neꞌafiya

vekaꞌeꞌmo apakame huꞌana uꞌana noteꞌmo avaꞌyi huꞌnaꞌae. 16 Pitaꞌa kegiꞌya malagahiꞌyanaleꞌmomaiꞌnigeno alu vekamohogote vekamomonohuꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmoyagaino neꞌapateya vekamoꞌa alu vekamo ageꞌniyaꞌmofeꞌmo ani vekamo Yesuꞌeꞌmokegiꞌya yuꞌilagamo faleꞌana haiꞌnaꞌae. Ani vekamoꞌa halate lamino hiꞌyanale neꞌyagaiyaaꞌmafaꞌneꞌaifeꞌmo ha paiteno Pitaꞌa avalelino uno haiꞌniye. 17 Ani aꞌmafaꞌnemoꞌaPitafeꞌmo, kagaemo ani vekamo geꞌamo neꞌafina vekamo maiꞌnapiye, huno afigeꞌnigenoꞌaeꞌmo Pitaꞌa, haꞌao, huno ha paiꞌniye. 18 Yasi higeꞌapaeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliyavayaꞌe alopamono noteꞌmo neꞌyagaiya ati vayaꞌeꞌmo hokanufa atamo kaeteꞌa he tiꞌa lotohuꞌa maiꞌnae. Pitaꞌeꞌmo uno magokepi he tiꞌa ataleꞌmo loto huꞌa maiꞌnae.

Hogote vekamoꞌmo Yesufeꞌmo agenoka huno ge huno afi geꞌniya gemae(Mt 26:59-66; Mk 14:55-64; Lu 22:66-71)

19 Kumatega maiꞌnageno hogote vekamoꞌa Yesufeꞌmo agenoka hunoꞌaeꞌmo, gekamoneꞌafiya vayaꞌmo haiya agufa vayaꞌmo maiꞌnae, huno afi ge, na agufa gemo alika apayaneꞌmalane, huno afi ge huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo 20muki afinaꞌmo vaya apaulagaleꞌmomaiꞌneꞌnaeꞌmo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paiꞌnove. Nagaemo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnay-ategamo uꞌna alopa mono nopinagi muki asole mono noꞌafiꞌe mono noꞌafiꞌeꞌmo aliꞌnaapaya maleꞌnove. Mago gemo aliꞌna fala okiꞌna muki geꞌamo huꞌna afole hapa paiꞌnove.21 Na kava higekaeꞌmo nagenoka huka nafi nekane. Geꞌnimo aliꞌna apaya maleꞌnovavayaꞌmogimo ani gemo ago afiꞌnayanagi ge huka apafi go, huno ha paiꞌnigeno 22magoati vekamoꞌa ayaꞌmo alino ataleliꞌneno amagitenoꞌaeꞌmo, hogote vekaeꞌmo ani agufagemo nehapiye, huno afi geꞌniye. Yesuꞌa geꞌaleꞌmo aeno atagaina huno ha painoꞌaeꞌmo,hosu gemo huꞌnisuvana ani hosu geꞌnimo aeka hakalo huka huvo. 23 Alagepa gemohuꞌnisuvana na kava higekaeꞌmo neꞌnamagine, huno ha paiꞌniye. 24 Inagi Yesu ayateꞌmonofi kiꞌa ateꞌnageno maiꞌnigenoꞌaekeꞌmo hogote vekamo Anasiꞌa Kaiyafasitegamo alinoateꞌnigeno uꞌniye.

Pitaꞌa halate, oꞌageꞌnova vekae, huno huꞌniya gemae(Mt 26:71-75; Mk 14:69-72; Lu 22:58-62)

25 Yesufeꞌmo agenoka huno afi gegenoꞌaeꞌmo Pitaꞌa ataleꞌmo he tino loto hunomaiꞌniye. Apakaemo, kagaeꞌeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayapati vekamo maiꞌnapiye, huꞌaafi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, haꞌao, nagaemo ani vayapati vekamo oꞌmaiꞌnove, huno hapapaiꞌniye. 26 Mago vekamo hogote vekamo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamo agesamo Pitaꞌaheno lafe huꞌniya vayapati vekamoꞌmo Pitafeꞌmo, agaeꞌeꞌmo yosa hoyafiꞌmo maiꞌnan-ageꞌna kageꞌnofiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo 27halate, haꞌao, huno ha nepaigenoꞌaeꞌmokokolemoꞌmo age aiꞌniye.

Yesuꞌmo avaleliꞌa Pailatitegamo uꞌnaya gemae(Mt 27:1-2,11-14; Mk 15:1-5; Lu 23:1-5)

28 Saufamo kotilamiyapiꞌmo Kaiyafasi notegatiꞌmo Yesuꞌmo avaleliꞌa ala gamanivekamo notegamo uꞌnayaꞌmonanafa hopa afinaꞌmo Pasova neꞌyaꞌmo nesayafeꞌmoapakesa afiteꞌapaeꞌmo, fiku yanageno lagufamo alino hosu huno lategaiye. Yu nofivekamo oꞌmaiꞌniyaꞌmofeꞌmo noꞌafiꞌmo ohaigune, huꞌa huteꞌa agotimo nehaya nopiꞌmofaleꞌa ohaiꞌnae. 29 Inagi Pailatiꞌa kumatega uno lamino, ani vekamo na agufa ka-vatetifeꞌmo agoti hutapa atesayafeꞌmo nehae, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, 30 hosukavaꞌmo osuꞌniyesinana kagaetegamo afaꞌa avalelita oꞌmeꞌnonesine, huꞌa ha paiꞌ-nagenoꞌaeꞌmo, 31 Pailatiꞌa, kanalenagi avalelitutapa keꞌaepa getapiletiꞌmo agoti hutapaateyo, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, gamani vayaꞌmogitapamo, agoti hutapa apateteta-paeꞌmo kamiti oꞌapamagiyo, hutapa laha paiꞌnae. Lagae agotilegageꞌmo apavalelitapaeyo, hutapa ago laha paiꞌnae, huꞌa ha paiꞌnae. 32Yesuꞌa hogoteno hunoꞌaeꞌmo, ani agufakavaꞌmo huꞌna faliguve, huno huꞌniya gemo afole aisiyafeꞌmo ani agufa kavaꞌmo afoleaiꞌniye. 33 Pailatiꞌa halate agoti nopiꞌmo haino Yesufeꞌmo, Yu vayaꞌaiteꞌmo alaꞌapimoyagaika neꞌapatana kini vekamo maiꞌnapiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 34 Kagaikamo

Page 278: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 18:35 275 Yoni 19:12kagesa afika ani gemo nehapi Yu vayaꞌmogimo nava gemo huꞌa kaha paiꞌnagekaeꞌmonehane, huno afi geꞌnigeno 35 Pailatiꞌa, Yu nofi vekamo maiꞌnofiye. Haꞌao, Yuvekamo oꞌmaiꞌnove. Kagae nofi vayaꞌmogiꞌe mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌaneꞌapataya vayaꞌmogiꞌeꞌmo kalavusi huꞌa kateteꞌa kavaleli eꞌa namiꞌnagi kagaemo naagufa kavaꞌmo huꞌnane, huno afi geꞌnigeno 36 Yesuꞌa, Ma mopafi vayaꞌmogi alaꞌapimomaiꞌneꞌa yagaiꞌa neꞌapataya kava huꞌna yagaiꞌna noꞌapatove. Ani agufa kavaꞌmo huꞌnayagaiꞌna neꞌapatovesinana aliꞌyaꞌnimo neꞌaliya vayaꞌmogimo navaleli eꞌa Yu vayaꞌmooꞌapamisayafeꞌmo kame huꞌnaesinaꞌmonanafa ma mopafi vayaꞌmogi alaꞌapimo yagaiꞌaneꞌapataya agufa kavaꞌmo huꞌna yagaiꞌna noꞌapatove, huno ha paiꞌnigeno 37 Pailatiꞌa,ani gemo huꞌnanaꞌmofeꞌmo alaꞌapimo yagaika neꞌapatana kini vekamomaiꞌnapiye, hunoafi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, he, ani gemo ago nehane. Itaꞌnimoꞌmo alino nateꞌnigeꞌnaeꞌmomagoke kavaꞌmo huꞌna lama geleꞌmo ha maesuvafeꞌmo ma mopafiꞌmo afole aiꞌnove.Muki vayaꞌmogi lama gemo ao vayaꞌamogi geꞌnimo neꞌafiye, huno ha paiꞌnigeno38 Pailatiꞌa, ani lama gemo na agufa geeꞌmo hane, huno afi genoꞌaeꞌmo Pailatiꞌahalate kumatega uno lamino Yu vayaꞌaifeꞌmo, amagisuva kavaꞌmo aepaꞌamo oꞌageꞌnove.39Oꞌageꞌnovaꞌmonanafa lapakaemo amuse hisayafeꞌmo nagaemo Pasova afinaꞌmo kafu-gaꞌae kafugaꞌaeꞌmo kalavusi huꞌnaya vayapatiꞌmo magoke vekamo hatu maeꞌna atogenoute ute nehae. Nehuvaꞌmofeꞌmo nagaemo alatapimo yagaino nelapateya kini vekamoafaꞌa atesugeno lapakaetegamo visifiye, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo 40 alopa gefatiꞌmoge huꞌapaeꞌmo, agaemo alagi ategeno oꞌvinageka Malamasikeꞌmo ategeno vino, huꞌa hapaiꞌnae. Malamasiꞌa vayaꞌmo apamagiteno kumaya neꞌaliya vekamo maiꞌniye.

19Pailatiꞌa Yesufeꞌmo, amagigeno falino, huno hapa paiꞌniya gemae

1 Inagi Pailatiꞌa ati vekaeꞌmo, nofi kayotetiꞌmo amagiyo, huno ha paiꞌnigeno am-agiꞌniye. 2 Ati vayaꞌmogimo uꞌa aufe nofiꞌmo aliꞌa kalagiꞌa kakolitamo alo huteꞌaagenopaleꞌmomaleꞌa ateꞌneꞌa haesa lavolavo alonokuꞌmoaliꞌamaleꞌa ateteꞌapaeꞌmo, 3Yuvayaꞌaiteꞌmo yagaika neꞌapatana kini vekamo maiꞌnananagi alagepa huka maiyo, huꞌahuteꞌa apayaꞌmo aliꞌa ataleli eꞌa amagite amagite huꞌa amagiꞌnae.

4 Pailatiꞌa halate kumatega lamino, afiyo, amagisuva kavaꞌmo aepaꞌamo oꞌageꞌno-vaꞌmofeꞌmo lapakaemo, amagisiya kavaꞌmo aepaꞌamo oꞌageꞌniye, hutapa lapakaemoagesayafeꞌmo lapakaetegamo avaleliꞌna emiꞌnegauve, huno hapa paiꞌniye. 5Yesuꞌa aufenofi kakolitamo agenopaleꞌmomaleꞌa ateteꞌa haesa lavolavo alonokuꞌmomaleꞌa ateꞌnayayaꞌmo alinino kumatega emineꞌnigeno Pailatiꞌa, ani vekamo maiꞌnigi ageyo, huno hapapaiꞌniye. 6 Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe alopa mononoteꞌmoneꞌyagaiya ati vayaꞌmogiꞌeꞌmo ageteꞌapaeꞌmo,malipu yosaleꞌmonili aiteka alikahe tika ato. Malipu yosaleꞌmo nili aiteka alika he tika ato, huꞌa alopa gefatiꞌmo gehuꞌnagenoꞌaeꞌmo Pailatiꞌa, amagisuva kavaꞌmo aepaꞌamo oꞌageꞌnogi lapakaitapigeꞌmoavalelita utapa malipu yosaleꞌmo nili aitetapa alita he titapa ateyo, huno hapa paiꞌniye.7 Yu vayaꞌmogi, agaemo Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnove, huno huꞌniyaꞌmofeꞌmo keꞌaepagetimoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, ago faligiye, huno huꞌniye, huꞌa ha paiꞌnae. 8 Pailatiꞌa anigemo afitenoꞌaeꞌmo magoꞌe huno koli huꞌniye. 9 Halate Pailatiꞌa agoti nopiꞌmo hainoYesufeꞌmo, haiyategatiꞌmo eꞌnane, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo Yesuꞌa ge osuno afaꞌamaiꞌniye. 10 Pailatiꞌa, nagaefeꞌmo naha opaigapiye. Nagaefeꞌmo yagaika apatesanavekamo maigane, huꞌa lekana paiꞌa nateꞌnayaꞌmofeꞌmo afaꞌa ateyo, huꞌna hisugeꞌakatesageka afaꞌa ugane. Amagiyo, huꞌna hisuvana malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa hetiꞌa kategae, huno ha paiꞌnigeno 11 Yesuꞌa, Gotiꞌmo namagisana agufa himamukamookamiꞌniyesinana nagaetegamo mago kavaꞌmo afaꞌa osanesine. Huꞌniyaꞌmofeꞌmonavalelineno kamiꞌniya vekamo hosu kavaꞌamoꞌmo kagae hosu kavaꞌmo ago aenoagaseꞌniye, huno ha paiꞌniye. 12Pailatiꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo Yesuꞌmo afaꞌa atesigenovisiya kafeꞌmo kahauya huꞌniyaꞌmonanafa Yu vayaꞌmogimo, atesanageno visiyana Sisaꞌahogote vekamo alaꞌapimo yagaino neꞌapateya vekamo ao vekamo oꞌmaiꞌnane. Alaꞌapimo

Page 279: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 19:13 276 Yoni 19:28yagaiꞌnaneꞌapatova kini vekamomaiꞌnove, huꞌa nehaya vayaꞌmoSisa kameꞌamomaiꞌnae,huꞌa alopa gefatiꞌmo ge huꞌnae. 13 Pailatiꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo Yesuꞌmo kumategaavalelino lamino fai maiꞌneno agoti huno neꞌapateya siateꞌmo fai maiꞌniye. Asole latapayafaꞌmo mopafi maleꞌnaya yafateꞌmo siamo maleteno fai maiꞌniya yatefeꞌmo Himulugefatiꞌmo agiꞌamo Gamatagayagae, huꞌa agi aeꞌnae.

14 Ani afinaꞌmo Pasova neꞌyaꞌmo alo nehaya afinaꞌmo haneꞌniye. Yegemo hainenomakasa haeyategamo Pailatiꞌa, ageyo, yagaino nelapateya kini vekatapimo maiꞌniye,huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, 15malipu yosaleꞌmo nili aiyo, nili aiyo, nili aiteka alika hetika ato, huꞌa alopa gefatiꞌmo ge huꞌnae. Pailatiꞌa, yagaino nelapateya kini vekatapimomalipu yosaleꞌmo nili aiteꞌna aliꞌna he tiꞌna atesufiye, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmomono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimo, Sisakeꞌmo yagainonelateya kini netimo maiꞌniye, huꞌa ha paiꞌnae. 16 Inagi Pailatiꞌa Yesuꞌmo avalelino unomalipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa atesayafeꞌmo avaleno apamiꞌnigeꞌa avaleliꞌauꞌnae.

Yesuꞌmo malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa ateꞌnaya gemae(Mt 27:32-44; Mk 15:21-32; Lu 23:26-43)

17 Avaleli uꞌnagenoꞌaeꞌmo malipu yosaꞌamo agaiꞌamo alino kofilino uno taonimoalino atalenomalaga mago aupilaga agiꞌamo Anuꞌayamufagayagamo uno avaꞌyi huꞌniye.Himulu gefatiꞌmo agiꞌamo Gogatagayagae. 18 Ani aupilagamo malipu yosaleꞌmo niliaiteꞌa aliꞌa he tiꞌa ateꞌnae. Lole vekalaꞌeꞌmo malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aluga alugahaopalateꞌmo aliꞌa he tiꞌa anateꞌnageno Yesuꞌa folagapiꞌmo maiꞌniye. 19 Pailatiꞌa magogemo avo kaeteno mago vekamo amiꞌnigeno agenopalegamo malipu yosaleꞌmo nili aimaleꞌniye. Ani gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Yesuꞌa Nasalasa vekamo Yu vayaꞌaiteꞌmo alaꞌapimoyagaino neꞌapateya kini vekamae, huno avoꞌmo kae maleꞌniye. 20 Yesuꞌa malipu yos-aleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa ateꞌnaya aupilagamo taoni haopaleꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmomuki Yu vayaꞌmogimo ani kae maleꞌniya avopiꞌmo lekana paiꞌa ageꞌnae. Ani gemoHimulu gefatiꞌmo kaege Galiki gefatiꞌmo kaege Lomu gefatiꞌmo kaege huno avoꞌmo kaemaleꞌniye. 21 Inagi mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimoPailatifeꞌmo, Yu vayaꞌaiteꞌmo alaꞌapimo yagaino neꞌapateya kini vekamae, huka avoꞌmookaeka Yu vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌna neꞌapatova kini vekaꞌapimo maiꞌnove, huno huꞌniye,huka avoꞌmo kao, huꞌa ha paiꞌnageno 22 Pailatiꞌa, haꞌao, ago avoꞌmo kae maleꞌnovaꞌ-mofeꞌmo ani gemo alagikeꞌmo hanegaiye, huno hapa paiꞌniye.

23 Ati vayaꞌmogimo Yesuꞌmo malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa ateꞌneꞌapaeꞌmokukenaꞌamo aliꞌa fako huꞌa loleꞌe loleꞌe hetamamo maleteꞌa apamete apamete huꞌaaliꞌnae. Yesuꞌa agufaleꞌmo vaino neꞌaliya siotiꞌamo ofakaniꞌniya siotiꞌamo asagiꞌamaleꞌneꞌapaeꞌmo, 24 alita apake oꞌaigetao yokalo letetaekeꞌmo aeno lagasesiya vekamoꞌaani siotimo aligiye, huꞌa huꞌnae. Goti mukufiꞌmo hu maleꞌniya gemo afole aisiyafeꞌmoani kavaꞌmo huꞌnae. Ani gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Kukenaꞌnimo aliꞌa fako huꞌa magoke magoke huꞌa aliꞌnae. Yokalo leteꞌa mago aeno

apakaseꞌniya vekamoꞌa yatala kukenaꞌnimo aliꞌniye,huno huꞌniye.

25 Yesu itaꞌamoꞌagi itaꞌamo aganaꞌamoꞌagi Maliyaꞌa Lopasi anagi Maliyaꞌa Maga-nala kotega anagi huꞌa eꞌa Yesu malipu yosa aepaleꞌmo he tiꞌa maiꞌnae. 26 Yesuꞌaanakeyana itaꞌamoꞌe hauꞌniya vekamo geꞌamo neꞌafiya vekaꞌeꞌmo eꞌana maiꞌnaꞌagenoanaketenoꞌaeꞌmo itaꞌamofeꞌmo, Ane, huno, agaemo mafaꞌnekamae, huno ha paiteno27 geꞌamo neꞌafiya vekaeꞌmo, agaemo itakamoꞌmae, huno ha paiꞌnigeno ani vekamoꞌmoani afinaꞌmo noꞌalegamo avalelino uno alagepa huno yagaino ateno maiꞌniye.

Yesuꞌmo ago faliꞌniya gemae(Mt 27:45-56; Mk 15:33-41; Lu 23:44-49)

28 Yesuꞌmo agesa afinoꞌaeꞌmo, muki aliꞌyaꞌnimo ago aliꞌna hano hu maleꞌnove, hunoago agetenoꞌaeꞌmo Goti mukufiꞌmo huꞌniya gemo alino afole aino atesiyafeꞌmo ina

Page 280: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 19:29 277 Yoni 20:6-7gemo hunoꞌaeꞌmo, anifeꞌmo neꞌnahaiye, huno huꞌniye. 29 Mago yuvapafiꞌmo nofialagafati aniꞌmo atu neheya aniꞌmo haneꞌnigeꞌa kanipa kayoteꞌmo faiꞌa lanu paiteꞌa anianipiꞌmo kakiꞌnofagana yaꞌmo aliꞌa aeteꞌa alini uꞌa Yesuꞌa nesiyafeꞌmo amiꞌnae. 30 Anianiꞌmo netenoꞌaeꞌmo, aliꞌyaꞌnimo ago aliꞌna hano huꞌnove, huno huteno ape hunomaiꞌnenoꞌaeꞌmo aunemeꞌamo ataleteno faliꞌniye.

Ati vekamoꞌa Yesu haopafiꞌmo hayoletiꞌmo aeꞌniya gemae31 Ani afinaꞌmo Pasova neꞌyaꞌmo alo huꞌa neꞌmalaya afinaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo

egamo hogote Sapati hopa afinaꞌmo malipu yosaleꞌmo nili aiꞌnaya vayaꞌmo malipuyosaleꞌmo apakufaꞌamo hanesiyafeꞌmo Yu vayaꞌmogi ohapauꞌniyaꞌmofeꞌmo ati vayaꞌ-mogi Pailatifeꞌmo uꞌa apaiyamo aiꞌa lo aeteꞌa apakufaꞌamo aiꞌa akaiꞌa ataleyo, huꞌa hapaiꞌnae. 32 Ati vayaꞌmogi uꞌa lole vekalaꞌani anaiyalaꞌmo aiꞌa lo aeteꞌapaeꞌmo 33 uꞌaYesuꞌmo agayana ago faliꞌnigeꞌa ageteꞌa aiyamo aiꞌa lo oꞌaeꞌnayaꞌmonanafa 34 magoati vekamoꞌa haopafiꞌmo hayoletiꞌmo neꞌaegenoꞌaeꞌmo malage huno kolaꞌe aniꞌeꞌmoemineꞌniye. 35 Apakesa afiꞌa fatago hisayafeꞌmo ani kavaꞌmo ageꞌniya vekamoꞌa faigokogemo huno hapa paiꞌniye. Agaemo, lama ge nehuve, huno, ago ageꞌnove, huno hapapaiꞌniye. 36Goti mukufiꞌmo hu maleꞌniya gemo aliꞌa afole aiꞌa atesayafeꞌmo ani kavaꞌmohuꞌnae. Mago gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, magoke ayamufamo aiꞌa lo oꞌaegae, huno huꞌniye.37Magoꞌe huno Goti mukufi gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, agufafiꞌmo aeꞌnaya vayaꞌmogimo agegae,huno huꞌniye.

Lole vekalaꞌmoganimo yafa kapiꞌmo alini uꞌana kiꞌana ateꞌnaꞌa gemae(Mt 27:57-61; Mk 15:42-47; Lu 23:50-56)

38 Ani kavaꞌmo hutageno Yosefeꞌa Alamatiya taonifi vekamoꞌa uno Pailatifeꞌmo, Yesukefaꞌamo alininuꞌna kiꞌna ategesuve, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, he, huno ha paiꞌniye.Yosefeꞌa Yesu geꞌamo neꞌafiya vekamomaiꞌniyaꞌmonanafa Yu vayaꞌaifeꞌmo koli huꞌniyaꞌ-mofeꞌmoaenohakalohunohapaopaiꞌniye. 39Nikonimasiꞌa hogotenomagohaniꞌilagamoYesutegamo eꞌniya vekamoꞌmo lole yosalapati aniꞌmoꞌa alagepa atumo neꞌaiya malasinianiꞌmoꞌa kefaꞌamo okasalino afaꞌa hanesiya anitalani anakiꞌanimo meyaꞌe atosiꞌeꞌmolusi kava huno kana huꞌniya kuꞌmo alinino eꞌniye. Kana huꞌniya yaꞌamoꞌmo 34 kiloagufa kana huꞌniya yaꞌmo haneꞌniye. 40 Lole vekalaꞌmogani Yesu kefaꞌamo aliꞌanaalagepa yaveyave lavolavofiꞌmo hayaeteꞌana alagepa atumo neꞌaiya malasinimo aliꞌanafolagapiꞌmo maleteꞌana hayaeꞌnaꞌae. Ani kavaꞌmo Yu vayaꞌmogi nehaya agufa kavaꞌmohuꞌnaꞌae. 41 Malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa ateꞌnaya haopaleꞌmo mago yosahoyamo haneꞌnigeno mago saufa yafa kaꞌmo haneꞌnigeꞌa mago vekamo kiꞌa oꞌateꞌnayayafa kaꞌmo haneꞌniye. 42 Yu vayaꞌmogi Pasova neꞌyaꞌmo alo huꞌa neꞌmalaya hopaafinaꞌmo ago eno hogo huꞌnigeno ani yafa kaꞌmo haopaleꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo alinieꞌana yafa kapiꞌmo kiꞌana ateꞌnaꞌae.

20Yesuꞌa ago he tiꞌniya gemae(Mt 28:1-8; Mk 16:1-8; Lu 24:1-12)

1 Hogote afinaꞌmo kotino alino ha oleꞌnigenoꞌaeꞌmo Maliyaꞌa Maganala kotega akanomo kanolulega uno ageyana yafa ka avayaleꞌmo aiꞌana akani maleꞌnaꞌa yafaꞌmoavayaleꞌmo ohaneno afayatega haneꞌnigeno ageꞌniye. 2 Ageteno nagu nagu hunouno Saimoni Pitaꞌe mago geꞌamo neꞌafiya vekamo Yesuꞌa hauꞌniya vekaꞌeꞌmo maiꞌ-naꞌategamo unoꞌaeꞌmo, apakaemo Ala kava neꞌmo agufaꞌamo yafa kapatiꞌmo alini uꞌahaiyaꞌaleꞌmo maleꞌnafi huta oꞌageta ataleta eꞌnone, huno hana paiꞌnigeꞌana 3 Pitaꞌealu vekamo geꞌamo neꞌafiya vekaꞌeꞌmo kanolulega uꞌnaꞌae. 4Magokepi lokaeꞌana nagunagu huꞌana uꞌanaeꞌmo alu vekamoꞌa Pitaꞌmo ago aeno agaseno hogoteno uno yafakateꞌmo avaꞌyi huteno 5 ape huno ageyana Yesuꞌa hayaeꞌana ateꞌnaꞌa lavolavoꞌageꞌmohaneꞌnigeno ageꞌniyana faleno ohaiꞌniye. 6-7 Saimoni Pitaꞌa akame huno eno yafakapiꞌmo faleno haino ageyana Yesuꞌa hayaeꞌana ateꞌnaꞌa lavolavoꞌageꞌmo haneꞌnigeno

Page 281: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 20:8 278 Yoni 20:26ageꞌniye. Agenopaleꞌmo kino neꞌaliya akasipimo magokepi lavolavoꞌeꞌmo ohaneꞌnifa loaeno aote maleꞌnigeno haneꞌniye. 8Alu vekamo geꞌamo neꞌafiya vekamo hogoteno nagunagu huno uno avaꞌyi huꞌniya vekamoꞌa yafa kapiꞌmo uno haino agetenoꞌaeꞌmo agesaafino fatago huꞌniye. 9Huꞌniyaꞌmonanafa ani afinaꞌmo Goti mukufi gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,faliteno he tigiye, huno hu maleꞌniya geꞌaeꞌmo anakesa oꞌafiꞌnaꞌae. 10 Inagi geꞌamoneꞌafiꞌa vekalaꞌmo ateꞌana noꞌanilegamo uꞌnaꞌae.

Maliyaꞌa Yesuꞌmo ageꞌniya gemae(Mt 28:9,10; Mk 16:1-8; Lu 24:1-12)

11 Uꞌnaꞌaꞌmonanafa Maliyaꞌa eno yafa ka avayaleꞌmo he tino maiꞌneno aviꞌya ne-hunoꞌaeꞌmo ape huno yafa kapiꞌmo ageyana 12 lole enisole vekalaꞌmo yaveyave kukenavailiꞌnaꞌa vekalaꞌmo maiꞌnaꞌageno anakeꞌniye. Yesuꞌmo alini uꞌana haiꞌana maleꞌnaꞌayateꞌmo mago vekamo agenopalega maiꞌnigeno mago vekamo aiyalegamo maiꞌniye.13Anakaemo, Ane, huꞌana, na kava higekaeꞌmo aviꞌyaꞌmo nehane, huꞌana afi geꞌnaꞌagenoAla kava vekaꞌnimo alini uꞌa haiyaꞌaleꞌmo maleꞌnafi huꞌna oꞌagove, huno hana pait-eno 14 aino afe leno ageyana Yesuꞌa he tino maiꞌnigeno ageꞌniyana Yesuꞌmae, hunooꞌageꞌniye. 15 Yesuꞌa, Ane, huno, na kava higekaeꞌmo aviꞌyaꞌmo nehane. Ina lafeꞌmokahauya nehane, huno afi geꞌnigeno Maliyaꞌa hoyafiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamomaiꞌniye, huno agesa afitenoꞌaeꞌmo, kagaemo haiya kava hane, huno huteno, kahaoke hogi agufaꞌamo alinika uka maleꞌnisana yategaeꞌmo naha paiyo. Uꞌna aliniꞌnaugesuve, huno afi geꞌnigeno 16 Yesuꞌa, Maliyao, huno huꞌnigeno aino afe leno Himulugefatiꞌmo, Lamonai, ina ge huno, Tisao, huno huꞌnigenoꞌaeꞌmo, 17 afoꞌnimotegamoohaiꞌnovaꞌmofeꞌmo nanu okika afaꞌa natalo. Naganaꞌnimogifeꞌmo uka hapa paikaeꞌmo,kokuꞌnapi Afoꞌnimo Gotiꞌnimotegamo Afotapimo Gotitapimotegamo haiguve, hunohuꞌniye, huka uka hapa paiyo, huno ha paiꞌniye. 18Maliyaꞌa Maganala kotega aꞌmoꞌa unogeꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, Ala kava neꞌmo ago ageꞌnove, huno hapa paiteno Yesuꞌaha paiꞌniya gemo hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌai apaulagaleꞌmo afole aiꞌniya gemae(Mt 28:16-20; Mk 16:14-18; Lu 24:36-49)

19 Ani afinaꞌmo hogote afinaꞌmogeꞌa hani huꞌnigeꞌapaeꞌmo Yesu geꞌamo neꞌafiyavayaꞌmogi Yu vayaꞌaifeꞌmo koli huteꞌapaeꞌmo nopiꞌmo loki ae maleꞌa maiꞌnayaꞌmo-nanafa Yesuꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya folagapiꞌmo he tino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, la-paipamoꞌmo falu hino, huno hapa paitenoꞌaeꞌmo 20 aya agusalaꞌmo alino atalenoapave liteno haopamo alino apave liꞌniye. Ageteꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogiapamogaga aiꞌnae. 21 Yesuꞌa halate, lapaipamoꞌmo falu hino. Afoꞌnimoꞌmo alinonateꞌnigeꞌna emiꞌneꞌnova kava huꞌna aliꞌna lapatesugetapa ugae, huno hapa paiteno22 apakaeteꞌmo avamusaꞌmo aitenoꞌaeꞌmo, Aote Aunemeꞌamo aliyo, huno hapa paiteno,23 Lapakaemo mago vayaꞌaifeꞌmo, Gotiꞌa hosu kavatapimo alino ataleꞌniye, hutapahapa paisagenoꞌaeꞌmo ago alino ataleꞌniyanageno hosu kavaꞌapimo ohanegaiye. Anige hutapa mago vayaꞌaifeꞌmo Gotiꞌa hosu kavatapimo alino oꞌataleꞌniye, hutapa hapapaisagenoꞌaeꞌmo alino oꞌataleꞌniyanageno hosu kavaꞌapimo afaꞌa hanegaiye, huno hapapaiꞌniye.

Tomasiꞌa Yesuꞌmo ageꞌniya gemae24 Yesuꞌa afole aiꞌniya afinaꞌmo Tomasiꞌmo tuolofuꞌa vayapati vekaeꞌmo lagoꞌya

mafaꞌneo huꞌa agi neꞌaya vekamo ani afinaꞌmo eno apakaeꞌeꞌmo magokepi lokaenooꞌmaiꞌniye. 25 Oꞌmaiꞌniyaꞌmofeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi Tomasifeꞌmo, Ala kavaneꞌmo ago ageꞌnone, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, ayatalapiꞌmo nili aiꞌnaya kaꞌmo oꞌagegeati yagaina nayatetiꞌmo ayatalapi nili aiꞌnaya kapiꞌmo oꞌvaige haopafiꞌmo hayo aeꞌnayakapiꞌmo nayaꞌmo oꞌvaige hisuvana, ago he tiꞌniye, huꞌna nagesa oꞌafiguve, hunohapa paiꞌniye. 26 Anaga hogote salefiꞌmo halate geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo nopiꞌmoTomasiꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌnae. Kitaleꞌmo loki ae maleꞌnayaꞌmonanafa Yesuꞌaaliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya folagapiꞌmo he tino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, lapaipamoꞌmo falu hino,

Page 282: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 20:27 279 Yoni 21:16huno hapa paiteno 27 Tomasifeꞌmo, ati yagaina kayaꞌmo male maleꞌneka nayatalapiꞌmoago. Kayaꞌmo alika ataleꞌneka ati yagaina kayatetiꞌmo nahaopafiꞌmo hayoletiꞌmoaeꞌnaya kapiꞌmo vaiyo. Vaiteka kagesa afika fatago nosana kavakamo ataleka kagesaafika fatago huvo, huno ha paiꞌnigeno 28 Tomasiꞌa, Ala kava vekaꞌnimo Gotiꞌnimo-gae, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 29 kagaemo naganaꞌmofeꞌmo kagesa afika fatago ne-hapiye. Oꞌnageꞌnayaꞌmonanafa nagaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnaya vayaꞌmogiꞌehenagaꞌamo apakesa afiꞌa fatago hisaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌamaiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae, huno ha paiꞌniye.

Apakesa afiꞌa fatago hisayafeꞌmo avoꞌmo nekaove, huno huꞌniya gemae30 Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌai apaulagaleꞌmo muki noꞌagaya agufa aune kavaꞌmo

magoꞌe huno huꞌniya kavafeꞌmo mani mukufiꞌmo avoꞌmo okaeꞌnove. 31 Lapakesaafita fatago hutetapaeꞌmo, Yesuꞌa Kalaisi vekamo Goti Mafaꞌneꞌamo maiꞌniye, hutetapamaiꞌnetapaeꞌmo agiꞌaletiꞌmo alagepa hutapa maige maige hutapa maisayafeꞌmo manigemo huꞌna avoꞌmo kae maleꞌnove.

21Yesuꞌa geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo seveniꞌa vayaꞌaitegamo afole aiꞌniya gemae

1 Henagaꞌamo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo mago ani kotuꞌmo agiꞌamo Taipiliyasi anikotu agiꞌnaleꞌmo maiꞌnageno Yesuꞌa halate afole aiꞌniye. Ina kavaꞌmo huno apakaeteg-amo afole aiꞌniye. 2 Saimoni Pitaꞌagi Tomasifeꞌmo lagoꞌya mafaꞌneo, huꞌa agi neꞌayavekagi Natanieloꞌa Kena taonifi Galeliya kotega vekagi Sepeti mafaꞌnelanagi magoꞌelole vekalaꞌmo geꞌamo neꞌafiꞌa vekalanagi huꞌa magokepi lokaeꞌa maiꞌnae. 3 SaimoniPitaꞌa muki vayaꞌaifeꞌmo, uꞌna umenimo maleꞌneꞌna noyamemo aligesuve, huno hapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmo, mukiꞌamo magokepi lokaeta ugune, huꞌa ha paiteꞌa sipifiꞌmo haiꞌamaiteꞌa uꞌnayanamuki haniꞌilagamo noyamemo oꞌaliꞌnae. 4YegemohaineꞌnigenoꞌaeꞌmoYesuꞌa ani agiꞌnaleꞌmo he tino maiꞌnigeꞌapaeꞌmo Yesuꞌa maiꞌniye, huꞌa oꞌageꞌnae.5Yesuꞌa, ma neya ve, huno, mago noyame aliꞌnafiye, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, haꞌao,oꞌaliꞌnone, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 6 umenimo alita sipimo lamaga aupilagamo yagaauta maleyo noyamemo aligayanagi, huno hapa paiꞌnigeꞌa umenimo aliꞌa yaga auꞌamaleꞌnageno asole noyamemo eꞌa haiꞌeꞌa havai teꞌnageꞌa heꞌa halauꞌnayana lusi kavahuno kana huꞌnigeꞌa heꞌa ohalauꞌnae. 7 Yesuꞌa agaefeꞌmo hauꞌniya vekamo geꞌamoneꞌafiya vekamoꞌa Pitafeꞌmo, ani vekamo Ala kava neꞌmae, huno ha paiꞌnigeno Pitaꞌaani gemo afitenoꞌaeꞌmo aliꞌyaꞌmo aligefeꞌmo hunoꞌaeꞌmo asaginomaleꞌniya kukenaꞌamoalino vaiteno anipiꞌmo asagauno aiꞌniye. 8 Sipimo afagiꞌaleꞌmo oꞌmaleꞌnafa ani agiꞌ-naleꞌmo maleꞌnayaꞌmofeꞌmo mago geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo sipifi maiꞌneꞌa umenimoheꞌa halauliꞌa eꞌnae. 9Mopafiꞌmo emiꞌeꞌneꞌa agayana mago noyameꞌe peleti mayaꞌeꞌmoata hokanufaleꞌmo kae maleꞌnigeꞌa ageꞌnae. 10 Yesuꞌa, hemenimo aliꞌnaya noyame-fatiꞌmo mago aliteyo, huno hapa paiꞌnigeno 11 Saimoni Pitaꞌa sipifiꞌmo uno hainoumenimo heno halaulino eno ani agiꞌnaleꞌmo maleꞌniye. Mukiꞌamo alopa noyamemo153ꞌamo uꞌa haiꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa umenimo aino kapalu oꞌaeꞌniye. 12 Yesuꞌa, etapaneꞌyaꞌmo alita neyo, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi, Ala kavanekeꞌmae, huꞌa ageꞌnayaꞌmofeꞌmo ina lagamae, huꞌa afi gesayafeꞌmo koli huteꞌa ge huꞌaafi okeꞌnae. 13 Inagi Yesuꞌa eno peleti mayamo alino apamiteno noyameꞌeꞌmo ani kavahuno alino apamiꞌniye. 14Yesuꞌa faliꞌniyatetiꞌmo halate he tinoꞌaeꞌmo napa tali afinaꞌmogeꞌamo neꞌafiya vayaꞌai apaulagaleꞌmo eno afole aiꞌnigeꞌa ageꞌnae.

Yesuꞌe Pitaꞌeꞌmo ge huge afige huꞌnaꞌa gemae15 Neꞌyaꞌmo neteꞌapaeꞌmo Yesuꞌa Saimoni Pitafeꞌmo, Yoni mafaꞌneꞌamo Saimoniyo,

nagaefeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌnigeka ani vayaꞌaina aeka apakaseka maiꞌ-napiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, ago nageꞌnanana kagaefeꞌmo na-hauꞌniye, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, nagae aikeli sipisipi vayaꞌaina neꞌyaꞌmo alikaapamiyo, huno ha paiꞌniye. 16 Halate napa tu afinaꞌmo Yesuꞌa, Yoni mafaꞌneꞌamo

Page 283: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Yoni 21:17 280 Yoni 21:25Saimoniyo, nagaefeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌnifiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo,Ala kava nene, he ago nageꞌnanana kagaefeꞌmo nahauꞌniye, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo,nagae sipisipi vayaꞌaiteꞌmo yagaika apato, huno ha paiꞌniye. 17 Halate napa taliafinaꞌmo Yesuꞌa, Yoni mafaꞌneꞌamo Saimoniyo, nagaefeꞌmo kahauꞌnifiye, huno afigeꞌnigenoꞌaeꞌmo Pitaꞌa Yesuꞌmo napa tali afinaꞌmo nagaefeꞌmo kahauꞌnifiye, huno afigeꞌniyaꞌmofeꞌmo aipamoꞌmo kana huꞌnigenoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, huno, kagaemomuki kavaꞌamo ago ageꞌnanana kagaefeꞌmo nahauꞌniye, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo,nahauꞌniya sipisipi vayaꞌaina neꞌyaꞌmo alika apamiyo. 18 Alagi lama ge kaha nepauve,neya vekamo maiꞌnekaeꞌmo kukenakamo kagaikamo alika vaitekaeꞌmo kagesa afiꞌnanakotegamo afaꞌa utaleka neꞌane. Henagaꞌamo kosuna letekaeꞌmo kayaꞌmo aeka hayohuꞌnisanageno kukenakamo alino vaino kateteno visanafeꞌmo okahauꞌnisiya kotegamokavalelino ugiye, huno ha paiꞌniye. 19 Yesuꞌmo Pitaꞌa haiya agufa kavaꞌmo hunofalisifigeno Gotiꞌa agiꞌaleꞌmo alino asaga huno atesiya kavafeꞌmo alino apave lisiyafeꞌmoani gemo huꞌniye. Ani gemo hutenoꞌaeꞌmo Pitafeꞌmo, nakame huvo, huno ha paiꞌniye.

Yesuꞌa hauꞌniya vekaeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae20 Pitaꞌa aino afe leno ageyana geꞌamo neꞌafiya vayapatiꞌmo Yesuꞌa hauꞌniya vekamo

anakame huno neꞌegeno ageꞌniye. Ani vekamoꞌmo hogoteꞌa neꞌyaꞌmo neꞌnaya afinaꞌmoYesu haopaleꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo Ala kava nene, huno, kavalelino hosu vayaꞌainaapamisiya vekamo ina laꞌmae, huno afi geꞌniya vekamae. 21 Pitaꞌa ageteno Yesufeꞌmoani vekalegamo, na agufa kavaꞌmo afole aigiye, huno afi geꞌnigeno 22 Yesuꞌa, afaꞌamaiꞌnisigeꞌna emiꞌnegauve, huꞌna hisuvana kagae yaꞌmo ohaneꞌniye. Kagaemo nakamehuvo, huno ha paiꞌniye. 23 Yesuꞌa ani gemo huꞌniyaꞌmofeꞌmo ani konaga vayaꞌmogiapakaiꞌapimo ge huꞌapaeꞌmo, ani vekamo ofalisiyafeꞌmo huꞌniye, huꞌa huꞌnae. Huꞌ-nayaꞌmonanafa Yesuꞌa, ofaligiye, huno osuꞌnifa afaꞌa maiꞌnisigeꞌna emiꞌnegauve, huꞌnahisuvana kagae yaꞌmo ohaneꞌniye, huno huꞌniye. 24Ani vekamoꞌmo ani gemo ago avoꞌmokae maleꞌnigeno hemenimo ani kavafeꞌmo faigoko geꞌamo nehiye. Lagaemo huꞌniyagemo afitetaeꞌmo lama gemae, huta afiꞌnone. 25 Yesuꞌa magoꞌe huno muki kavaꞌamohuꞌniyaꞌmonanafamuki huꞌniya kavaꞌamo avoꞌmo kaesunana asolemukumohanesigenoma mopafiꞌmo hanesiya kaꞌmo ohaneꞌniye, huꞌna nagesa afiꞌnove.

Page 284: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 1:1-2 281 Apa 1:13

APALukiꞌa mani gemo apa vayaꞌmogi aliꞌyaꞌmo aliꞌnaya kavafeꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniye.

Agaemo mani gemo avoꞌmo kaeꞌniya gemo aote Aunemeꞌamoꞌmo emineno Gotivayaꞌamo Yesuꞌeꞌmo lokaeꞌa maiꞌnaya vayaꞌeꞌmo maiꞌniye. Ani vayaꞌamogimoKalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo aliniꞌuꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo aepa faiꞌa aeꞌahakalo huꞌa hapa paiꞌnae. Apakaemo uꞌa Yuta kotegamo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paigeSamaliya kotega uꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa paige huꞌnae. Inagi henagaꞌamo mukikotegamo umenitata huꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa paiꞌnae. Inagi sapata vaniletiꞌmo unosapata tuolofuleꞌmo hano huꞌniya gemo Pitaꞌa aliꞌyaꞌmo aliꞌniya kavafeꞌmo ava gemohaneꞌniye. Sapata tetiniletiꞌmo uno tuveti eitileꞌmo hano huꞌniya gemo Poloꞌa aliꞌyaꞌmoaliꞌniya kavafeꞌmo ava gemo haneꞌniye.

Yesuꞌa, Goti Aunemeꞌamo lapakaetegamo aliꞌna atesugeno eminegaiye, huno hapa paiꞌniyagemae

1-2 Tiyofalasigae, huꞌna, Nagaemo hogoteꞌna kagaefeꞌmo mago mukufiꞌmo Yesuꞌaaliꞌyaꞌamo aepa faino aliꞌniya afinatetiꞌe aliꞌya alime alime neꞌegenoꞌaeꞌmo Gotiꞌakokuꞌnapiꞌmo avalelino haiꞌniya afinaꞌefeꞌmo Yesuꞌa muki huꞌniya kavaꞌe alino apayamaleꞌniya geꞌaꞌeꞌmo ava gemo huꞌna avoꞌmo kaeꞌnove. Yesuꞌa Goti Aunemeꞌamohimamuꞌaletiꞌmo apa vayaꞌamo lekana paino neꞌapateya vayaꞌaifeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Maaliꞌyaꞌmo alitapa maiyo, huno hapa paitegeno Gotiꞌa avalelino kokuꞌnapiꞌmo haiꞌniye.3 Yesuꞌa faliꞌniyatetiꞌmo he tinoꞌaeꞌmo apaulagaleꞌmo fotiꞌa afinapatiꞌmo alu afina aluafinaꞌmo afole aite afole aite huno afole aiꞌniye. Agaemo muki afinaꞌmo muki kavaꞌamoapaulagaleꞌmohuꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo, ago he tino afaꞌamaiꞌniye, huꞌamagoke apakesaafiꞌnae. Afole aino maiꞌnenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kavafeꞌmo alino apayamaleꞌniye. 4Yesuꞌe apa vayaꞌaꞌeꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo,Yulusalemu taonifiꞌmo ataletapa oꞌutapa maiꞌniyo. Afoꞌnimoꞌa, lapakaetegamo aliꞌnaatesugeno emiꞌnegaiye, huno naha paiꞌnigeꞌna ava gemo huꞌna lapa paiꞌnova vekaeꞌmoagavamaiyo. 5Yoniꞌa anilafapiꞌmo faleno apatetenoꞌaeꞌmo ketogufa afinaꞌmo utesigeꞌnaGoti Aunemeꞌaletiꞌmo faleꞌna lapategauve, huno hapa paiꞌniye.

Yesuꞌa kokuꞌnapiꞌmo haiꞌniya gemae(Mk 16:19-20; Lu 24:50-53)

6 Apa vayaꞌaꞌe Yesuꞌeꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo Yesufeꞌmo, Ala kavanene, huꞌa, Hemenimo halate Yu vayaꞌmogita alika he tika latesanageta mukivayaꞌaiteꞌmo yagaita apatesupiye, huꞌa afi geꞌnagenoꞌaeꞌmo, 7 Afoꞌnimoꞌmo lekanapai maleꞌniya afinaꞌe kanaleꞌeꞌmo agaiꞌa yanageno hainu afinaꞌmo afole aisifigetapaoꞌafigae. 8 Oꞌafigayaꞌmonanafa Goti Aunemeꞌamo aote Aunemeꞌamo lapakaetegamoemineno ayamufa huno lapatesigetapa Yulusalemu taonifinagi muki Yutiya kotegagiSamaliya kotegagi muki ma mopamo loleꞌe loleꞌe atupalegagi hutapa nava gemo aetahakalo hutapa hapa paite hapa paite hutapa hapa paigae, huno hapa paitegenoꞌaeꞌmo9 Gotiꞌa kokuꞌnapiꞌmo avalelino haino hiyapiꞌmo faleꞌnigeꞌa ageꞌnageno haino lagesohuꞌniye. 10 Kokuꞌnapiꞌmo aulu heꞌa ageꞌa maiꞌnageꞌanaeꞌmo lole vekalaꞌmo yaveyavekukena vailiꞌnaꞌa vekalaꞌmo malage huꞌana afole aiteꞌanaeꞌmo apakaeꞌeꞌmo magokepihe tiꞌana maiꞌnaꞌae. 11Maiꞌneꞌanaeꞌmo, Galeliya vayane, huꞌana, Na kava higetapaeꞌmokokuꞌnapiꞌmoaulunehae. Ani vekamoYesuꞌa lapakae folagapatiꞌmoGotiꞌa kokuꞌnapiꞌmoavalelino haiꞌnigetapa agaya kava huno halate eminegaiye.

Yutasi aimuꞌyaleꞌmo mago vekamo lekana paiꞌa ateꞌnaya gemae12 Apa vayaꞌmo avemo agiꞌamo Alifiꞌaepalegamo ataleꞌa halate Yulusalemu taonifiꞌmo

uꞌa avaꞌyi huꞌnae. Alifiꞌaepa avemo Yulusalemu haopaleꞌmo haneꞌnigeꞌa aiseꞌa yatalahugekana kaꞌmo sapati afinaꞌmo uꞌeꞌa nehaya agufa aupa kaꞌmo haneꞌniye. 13Uꞌa avaꞌyi

Page 285: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 1:14 282 Apa 2:7huteꞌapaeꞌmo nehavaya nopiꞌmo anaga aeno anagi maleꞌniya nopilagamo haiꞌa maiꞌnae.Ani nopiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌai apakiꞌapimo haneꞌniye. Pitaꞌae, Yoniꞌae, Yemisiꞌae, Eꞌ-naluꞌae, Filipiꞌae, Tomasiꞌae, Matolomiyuꞌae, Matiyuꞌae, Alifiyasi mafaꞌnemo Yemisiꞌae,Yu vayaꞌaiteꞌmo apakaiꞌapileꞌmo yagaisayafeꞌmo hauꞌniya vekamo Saimoniꞌae, Yemisimafaꞌnemo Yutasiꞌae. 14Ani vayanagi magoꞌe aꞌnenaganagi Yesu itaꞌamoꞌmo MaliyaꞌagiYesu aganaꞌamogimogi huꞌa magoke apaipa apakesamo aliꞌa maiꞌneꞌa aliꞌa anupa huꞌamaiꞌneꞌa nunumuꞌmo huge ge huꞌa afige huꞌa maiꞌnae.

15 Ketogufaꞌa afinaꞌmo utegeꞌapaeꞌmo konaga vayaꞌmo vani hataleti tuvetiꞌa vayaꞌmoaliꞌa anupa huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo Pitaꞌa he tino hapa painoꞌaeꞌmo, 16Vayaꞌnimogitapae,huno, Goti Aunemeꞌamoꞌmo akeyaꞌvilaga Yutasiꞌa Yesuꞌmo atafauꞌa kalavusi huꞌa ate-saya vayaꞌmo kaꞌmo alino ho huno apave liꞌniya vekamoꞌa hisiya kavafeꞌmo ava gemolaginago vekamo Nevinifeꞌmo ha paiꞌnigeno avoꞌmo ago kae maleꞌniye. Ani avoꞌmo kaemaleꞌniya gemo ago afole aiꞌniye. 17Yesuꞌa lekana paino ateꞌnigeno lagaeꞌeꞌmomagokepilokaeno aliꞌyaꞌmo alinomaiꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 18Yutasiꞌa ani agufa hosu kavaꞌmohuꞌnigeꞌapaeꞌmomiyaꞌmo amiꞌnae. Miyaꞌmo aliteno unomagomopamomiya faiteno animopaleꞌmo asagauno aiꞌnigeno aipamo aino lakufaeno aino apalo atino asagauno aiꞌniye.19 Muki Yulusalemu taonifi maiꞌnaya vayaꞌmogi ani gemo afiteꞌapaeꞌmo ani mopamoagiꞌamo Kolakayagae huꞌa agi ateꞌnae. Yu gefatiꞌmo agiꞌamo, Aikelatamagayagae, huꞌaagi ateꞌnae. 20Pitaꞌamagoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo, Ani vekaeꞌmo ava gemo SamuMukufiꞌmoavoꞌmo kae maleꞌniyana,Mago vekamoꞌa agae nopiꞌmo haino oꞌmaisigeno afaꞌa hanegaiye,huno avoꞌmo kae maleteno magoꞌe gemo Samu Mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniyana,Mago alu vekamoꞌmo agae aimuꞌyaleꞌmo eno aliꞌyaꞌmo aligiye,huno avoꞌmo kae maleꞌniye. 21-22 Avoꞌmo kae maleꞌniyaꞌmofeꞌmo mago vekamo la-gaepati vekamoꞌa Yesuꞌa faliꞌniyatetiꞌmo he tiꞌniya kavafeꞌmo faigoko geꞌamo huno aenohakalo huno hapa paisiyafeꞌmo lekana paita ategaune. Yoniꞌa aniꞌmo faleno neꞌap-ateya afinatetiꞌmo maime maime eno Yesuꞌa kokuꞌnapiꞌmo avalelino haiꞌniya afinaꞌmomaiꞌniya vekamoYesuꞌe lagaeꞌeꞌmomagokepi lokaeno umenitata hunomaiꞌniya vekamolekana paita ategaune, huno hapa paiꞌniye. 23 Lole vekalaꞌmo Yosefeꞌa alu agiꞌamoMasamasiꞌa magoꞌe huno alu agiꞌamo Yasatasiꞌa lekana paiꞌa ateteꞌa Mataiyasiꞌa lekanapaiꞌa anateꞌnae. 24 Lekana paiꞌa anateꞌneꞌana nunumuꞌmo huꞌapaeꞌmo, Ala kava nene,huꞌa, Muki vayaꞌai apaipafiꞌmo neꞌapakane. Mani lole vekalapatiꞌmo lekana paikaateꞌnisana vekamo alika lave liyo. 25Yutasiꞌa aliꞌyaꞌamo ataleno uno faliteno koꞌalegamolamino maiꞌniyaꞌmofeꞌmo lekana paika ateꞌnisana vekamoꞌa Yutasi aimuꞌyaleꞌmo enoapa vekamo maiꞌneno Yutasiꞌa aliꞌya aliꞌniya aliꞌyaꞌmo aligiye, huꞌa nunumuꞌmo huꞌnae.26 Anakiꞌanimo aote aote yateꞌmo avoꞌmo kaeteꞌa maleꞌnageno Mataiyasi agimo afoleaiꞌnigeꞌa apakaemo leveniꞌa apa vayaꞌeꞌmo avaleꞌa aliꞌa magokepi lokaeꞌa ateꞌnae.

2Goti Aunemeꞌamo alino ateꞌnigeno emineꞌniya gemae

1 Yu vayaꞌai hopa afinaꞌmo agiꞌamo Petikosi afinaꞌmo afole aiꞌnigeꞌapaeꞌmo mukiapakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmo magoke apaipa apakesa aliteꞌa mago nopiꞌmo aliꞌaanupa huꞌa maiꞌnae. 2 Maiꞌnagenoꞌaeꞌmo malage huno kokuꞌnapatiꞌmo lusi yasimoaliteno age aigekana huteno maiꞌnaya nopiꞌmo faleno haino havai teꞌniye. 3 Agayanaata vaikana yaꞌmoꞌa aino atagu faeno aote aote huno muki vayaꞌai apakufaleꞌmoleꞌnigeꞌa ageꞌnae. 4 Goti Aunemeꞌamo aote Aunemeꞌamoꞌmo muki vayaꞌai apaipafiꞌmofaleno haino havai teteno apavenafuꞌnamo alino afe leꞌnigeꞌapaeꞌmo alu apake aluapakemo aepa faiꞌa aiꞌnae. 5 Ani afinaꞌmo Yu vayaꞌmo mono nehaya afinaꞌmogeꞌamuki kotegatiꞌmo ete ete huꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnae. 6 Alu apake aluapakemo aiꞌnageꞌa asole vayaꞌmogi afiteꞌapaeꞌmo eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnageꞌapaeꞌmokeꞌapifati keꞌapifatiꞌmo huꞌnageꞌa afiteꞌapaeꞌmo, na kava afole aiꞌnifi, huꞌa huteꞌa aluapakesa alu apakesa afiꞌnae. 7 Afiꞌa hapau aiteꞌapaeꞌmo ani apakeeꞌmo apakesa afifi

Page 286: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 2:8 283 Apa 2:26huꞌnigeꞌa, Ani apake neꞌaiya vayaꞌmo Galeliya kotega vayaꞌmo maiꞌnayana 8 haiya kavahuꞌnigeꞌapaeꞌmo itati afotimogi gefatiꞌmo nehageta muki vayaꞌamogita lagaiti getifatigetifatiꞌmo neꞌafune. 9 Lagaemo Patiya vayaꞌmo eta maige Mitiya vayaꞌmo eta maigeElami vayaꞌmo eta maige Mesopotemiya vayaꞌmo eta maige Yutiya vayaꞌmo eta maigeKapanosiya vayaꞌmo eta maige Ponitasi vayaꞌmo eta maige Esiya vayaꞌmo eta maige10 Filisiya vayaꞌmo eta maige Pamifiliya vayaꞌmo eta maige Isipi vayaꞌmo eta maigeSailini taoni haopalega Lipiya kotega vayaꞌmo eta maige Lomu vayaꞌmo eta maigehuta eta maiꞌnona vayaꞌmo maiꞌnone. 11 Lagaemo Yu vayaꞌe alu nofi vayaꞌmogita Yumono kavaꞌmo akame nehuna vayaꞌeꞌmo eta maiꞌnone. Lagaepatiꞌmo Kaliti vayaꞌmoeta maige Alapi vayaꞌmo eta maige huta eta maiꞌnonaꞌmonanafa lagae gefatiꞌmo Gotiꞌalokiya kavaꞌmo himamuꞌaletiꞌmo huꞌniya kavafeꞌmo ava gemo nehageta neꞌafune, huꞌahuꞌnae. 12Muki vayaꞌmogi afiꞌa hapau neꞌaiꞌa apakesa alaꞌamo afiteꞌapaeꞌmo apakaiꞌapiapakaiꞌapimo huꞌapaeꞌmo, Ani kavaꞌmo aepaꞌamo na agufa kavane, huꞌa apafi ge apafige huꞌa maiꞌnae. 13Huꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa mago vayaꞌamogi huꞌapaeꞌmo, Lusi aniꞌmoneteꞌapaeꞌmo negi neꞌmalae, huꞌa huꞌa faipa huꞌa apateꞌnae.

Pitaꞌa aeno hakalo huno hapa paiꞌniya gemae14 Ani gemo huꞌnagenoꞌaeꞌmo Pitaꞌa leveniꞌa apa vayaꞌeꞌmo lokaeno maiꞌneno he tino

muki vayaꞌaifeꞌmo aepa faino alopa gefatiꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo, Yu vayaꞌnimogitapaꞌeYulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogitapaꞌeꞌmo geꞌnimo afiyo. Ani kavaꞌmoaepaꞌaeꞌmo lapa paiguvanagi afiyo. 15 Lapakaemo, Ani vayaꞌmogi aniꞌmo neteꞌa negineꞌmalae, hutapa lapakesa neꞌafiyaꞌmonanafa hemenimo netepiꞌmo yegemo ago lenohakale huꞌniya afinaꞌmogeꞌa negimo noꞌmalae. 16 Negimo noꞌmalafa mago vekamoagiꞌamo Yoveliꞌa Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoꞌaavoꞌmo kae maleꞌniya gemo hemenimo ago afole aiꞌniye. Yoveliꞌa hapa painoꞌaeꞌmo,17 Gotiꞌa hunoꞌaeꞌmo, Hano hisiya afinaꞌmo Nauneꞌnameꞌmo aliꞌna muki ve aꞌneꞌaina

aniꞌmo lakigekana huꞌna apamiguve. Mafaꞌnetapiꞌe aꞌmafaꞌnetapimogiꞌeꞌmonagaetegati gemo aliꞌa aeꞌa hakalo hugae. Neya vetapimogimo alagamunaagegegana huꞌa agegae. Kosunatapimogimo alagamuna afaꞌa agegae. 18 He, al-iꞌyaꞌnileꞌmomaiꞌnaya ve aꞌneꞌaitegamoNauneꞌnameꞌmo aliꞌna aniꞌmo lakigekanahuꞌna apamisugeꞌa aliꞌneꞌa nagaetegati gemo alini uꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapapaigae. 19-20Noꞌagaya agufa kavaꞌmo kokuꞌnapati huteꞌna aliꞌna apave liguve. Mamopafiꞌmo alu kavaꞌmo huꞌna aliꞌna apave liguve. Atamo leteno halina aisigenoyegemo olegaiye. Kaimoꞌa haesaꞌage huteno kolakana nehisigeno Ala kava neꞌmoafinaꞌmo hogote afinaꞌamo afole aigiye. 21 Afole aisigeꞌapaeꞌmo muki vayaꞌmogiAla kava neꞌmo agiꞌamo aesaya vayaꞌai apakufamo alino katino apategaiye,

huno huꞌniye. 22 Isaleli vayaꞌmogitapamo geꞌnimo afiyo. Yesuꞌa Nasalasa kotegavekaeꞌmo ava gemo huꞌna lapa paisuvafeꞌmo huve. Gotiꞌa Yesutetiꞌmo lokiya kavaꞌmohuge noꞌagaya agufa aune kavaꞌmo huge alu kavaꞌmo huge huno huꞌniya kavatetiꞌmohunoꞌaeꞌmo, nagaetegatiꞌmo emineꞌniya vekae huno alino lapave liꞌniye. Yesuꞌa la-pakae folagapiꞌmo ani kavaꞌmo ago huꞌnigetapa ageꞌnae. 23 Hogoteno Gotiꞌa agesaafiꞌnenoꞌaeꞌmo, ani kavaꞌmo afaꞌa afole aigiye, huno ge hu maleꞌnenoꞌaeꞌmo ago alinolapayapiꞌmo ateꞌniye. Ateꞌnigetapa avalelitutapa hosu vayaꞌmo keꞌaepa gemo akamenosaya vayaꞌai apayapiꞌmo ateꞌnae. Lapakaemoani vayaꞌai apayatetiꞌmoYesuꞌmomalipuyosaleꞌmo nili aitetapa alita he titapa atetetapa kamiti amagiꞌnae. 24 FaliꞌnigenoꞌaeꞌmoGotiꞌa faliꞌniya nofipatiꞌmo hatumaeno ateteno kanolufatiꞌmo ago alino he tino ateꞌniye.Faliꞌniya kavaꞌmoꞌa alagi afaꞌa atafauno oꞌategaiye. 25 Laginago vekamo NeviniꞌaYesufeꞌmo ava gemo hunoꞌaeꞌmo,Nagaemo muki afinaꞌmo Ala kava neꞌmo naulagaleꞌmo maiꞌnigeꞌna ageꞌnove. Lamaga

nayateꞌmo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo atete osuguve. 26 Maiꞌniyaꞌmofeꞌmo naipafiꞌmonamogaga neꞌauve. Navayafatiꞌmo namogaga neꞌauve. Navayagunagu huꞌnaagava neꞌmauvanageno nagufaꞌniꞌeꞌmo alagepa huno hanesigeꞌna maiꞌna falu

Page 287: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 2:27 284 Apa 2:46huguve. 27 Kagaemo ani kavatefeꞌmo nagupi mafaꞌnemo kanolufiꞌmo afaꞌa oꞌ-natalegane. Kagaemo hukaeꞌmo aote neꞌnimo agufamo atalesugeno okasaligiye,huka huꞌnane. 28 Kagaemo maige maige huꞌna maisuva kaꞌmo ago alika naveliꞌnane. Kaulagaleꞌmo naipafiꞌmo namogaga neꞌaiya kavaꞌnimo alika malekahavaiteka nategane,

huno avoꞌmo kae maleꞌniye. 29Vayaꞌnimogitapae, huno, Neviniꞌa ani gemo huꞌniyaꞌmo-nanafa laginago vekamo Neviniꞌa faliꞌnigeꞌapaeꞌmo kiꞌa ateꞌnaya kanoluꞌamo hemenimolagaetegamo afaꞌa haneꞌniye. 30 Neviniꞌa aune vekamo maiꞌnigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa hapainoꞌaeꞌmo, kaginago vayapatiꞌmo Kalaisi neꞌmo aliꞌna he tiꞌna atesugeno kini vekamomaiꞌneka neꞌyagaina kava huno kini vekamo maiꞌneno yagaino apategaiye. Lama gemonehuve, huno hu maleꞌniye. 31 Neviniꞌa afole aisiya kavaꞌmo ageꞌnenoꞌaeꞌmo Kalaisineꞌmo faliꞌniyatetiꞌmo he tisiya kavafeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, nauneꞌnameꞌnimo kanolufiꞌmooꞌnatalegane, huno huꞌniyaꞌmofeꞌmo Kalaisi agufaꞌamo okasaliꞌniye. 32 Gotiꞌa manivekamo Yesuꞌmo ago alino he tino ateꞌnigeta ageteta aeta hakalo huta hapa nepaunavayaꞌmo maiꞌnone. 33 Gotiꞌa ago alino he tino ateteno kokuꞌnapiꞌmo avalelino hainolamaga haopaleꞌmo ateꞌnigeno maiꞌniye. Muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo hogoteno, aliꞌnakamiguve, huno ha paiꞌniya Aunemeꞌamo ago alino amiꞌnigeno Yesuꞌa Goti Aunemeꞌamoalino aniꞌmo lakigekana huno ateꞌnigeno emineꞌnigetapaeꞌmo hemenimo lapakaemoago agetetapa afiꞌnae. 34-35 Neviniꞌa kokuꞌnapiꞌmo ohaiꞌniyaꞌmonanafa ani gemohunoꞌaeꞌmo,Ala kava neꞌmoꞌa ala kava neꞌnieꞌmo ha painoꞌaeꞌmo, Lamaga nahaopaleꞌmo fai maiꞌ-

negeꞌnao kame vayakamo apamagiteꞌna aliꞌna kaiya afeꞌalumelaga apateno,huno avoꞌmo kae maleꞌniye. 36 Lagaemo muki Isaleli vayaꞌmogitamo ani kavafeꞌmolaipafiꞌmo lagesa afita fatago higetao. Gotiꞌa ani vekamo Yesuꞌmo ago nili aitetapa alitahe titapa ateꞌnaya vekaeꞌmo, Ala kava nene, huꞌna ateteꞌna Kalaisi nene, huꞌna lekanapaiꞌna ateꞌnogeno emineꞌniya vekae, huno huꞌniye, huno hapa paiꞌniye.

37 Ani gemo afiꞌnagenoꞌaeꞌmo apaipafiꞌmo aeꞌnigeꞌa Pitaꞌe muki apa vayaꞌefeꞌmo,Vayatimogitapae, huꞌa, haiya kava hisune, huꞌa apafi geꞌnae. 38 Pitaꞌa, Lapaipamoalitapa afe letetapa Yesu agiꞌaletiꞌmo aniꞌmo falegenoꞌao Gotiꞌa hosu kavatapimo alinoataleteno Aunemeꞌamo fiku lapamaeno lapamino. 39 Gotiꞌa, Nauneꞌnameꞌmo aliꞌnalapamiguve, huno huꞌniya polomasi geꞌamo lapakaeꞌenagi mafaꞌne anagatapiꞌenagiafagiꞌaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌefenagi huno hapa paiꞌniye. Ala kava netimo Gotiꞌa eyo,huno muki keya aeno ge hisiya vayaꞌaifeꞌmo ani gemo hapa paiꞌniye. 40 Huno hapapaitenoꞌaeꞌmo Pitaꞌa magoꞌe magoꞌe gemo huno apakesa alino aeno hakalo hunohapa paitenoꞌaeꞌmo, Ehetapiye, huno, Gotiꞌa hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmo kayoꞌmoapamisiyategatiꞌmo ataletapa lapaune hetaletapa vigenoꞌao lapakufamo alino katinolapateno, huno hapa paiꞌniye. 41 Hapa paiꞌniya geꞌaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huteꞌaapamogaga aiꞌnageꞌapaeꞌmo aniꞌmo faleꞌa apateꞌnae. Ani afinaꞌmo asole vayaꞌmo talitauseniꞌa vayaꞌmo Goti mafaꞌnemo hamaleꞌnageno Gotiꞌa apakaeꞌeꞌmo magokepi alinoanupa huno apateꞌniye. 42 Apa vayaꞌmogimo Goti geꞌamo alagepa huꞌa aliꞌa apayamaleꞌnageꞌa afige apakaeꞌeꞌmo afalu afalu huꞌa alagepa huꞌa magokepi lokaeꞌa maige Alakava neꞌmo kaveꞌmo nege nunumuꞌmo huge nehuꞌapaeꞌmo atafauꞌa alagi huꞌa maiꞌnae.

Apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌai kavafeꞌmo huꞌniya gemae43 Ani kavaꞌmo huꞌa maiꞌnageꞌapaeꞌmo muki vayaꞌmogimo hapau neꞌaiꞌa koli huꞌ-

nageꞌapaeꞌmo apa vayaꞌmogimo muki noꞌagaya agufa lokiya kavaꞌmo huꞌnae. 44 Mukiapakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌneꞌa kagemi yaꞌapimo aliꞌafako huꞌa apakaiꞌapimo apamiteꞌapaeꞌmo nagaiꞌni yaꞌmo haneꞌniye, huꞌa osuꞌa maiꞌnae.45 Kagemi yaꞌapiꞌe mopaꞌapiꞌeꞌmo aliꞌa maketi huꞌa moni aliteꞌa apakae vayapatiꞌmomago yaꞌapimo ohaneꞌniya vayaꞌmo ani monimo aliꞌa apamiꞌnae. 46 Muki afinaꞌaeafinaꞌaeꞌmo magoke apaipa apakesa aliꞌa maiꞌneꞌa Yu vayaꞌai alopa mono nopiꞌmo haiꞌaaliꞌa anupa huꞌa maige apaote apaote huꞌa noꞌapifiꞌmo Yesu kaveꞌmo nege magokepiꞌmo

Page 288: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 2:47 285 Apa 3:18lokaeꞌa maiꞌneꞌa nege huꞌa maiꞌnae. Neꞌyaꞌmo neꞌneꞌapaeꞌmo apamogaga aiteꞌa yaguyaga apaipamo kaliꞌa maiꞌneꞌa 47 Goti agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa maiꞌnae. Mukivayaꞌmogimo Goti mafaꞌneꞌaifeꞌmo hapao ke heꞌnageꞌapaeꞌmo alagepa huꞌamaiꞌnae. Alakava neꞌmoꞌa muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmomago vayaꞌai apakufamo alino katino apatetenosiosi vayaꞌaꞌeꞌmo magokepi alino anupa huno apateꞌniye.

3Mago vekamo aiyalaꞌmo hosuꞌniya vekamo alino alagepa huno ateꞌniya gemae

1 Mago afinaꞌmo Pitaꞌe Yoniꞌeꞌmo Yulusalemu taonifiꞌmo alopa mono notegamoyegemo lamino afafale huꞌniya kanaleꞌmo Yu vayaꞌmogi nunumuꞌmo nehaya kanaleꞌmouꞌnaꞌae. 2 Mago vekamo itaꞌamoꞌmo alino ateꞌniya afinatetiꞌmo aiyalaꞌmo hosuꞌniyavekamo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo avaleli uꞌa alopa mono no kipateꞌmo ateꞌnagenomaiꞌnenoꞌaeꞌmo mono nopiꞌmo haite haite huꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo monieꞌmo aukayahuge huge huno maiꞌniye. Ani kipafeꞌmo hapaꞌye nehiya kipaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmoagiꞌamo aeto agufa kanale kipane, huꞌa ateꞌnae. 3 Agaemo anakeyana Pitaꞌe Yoniꞌeꞌmoeꞌana mono nopiꞌmo eꞌana haisaꞌafeꞌmo eꞌnaꞌageno anaketenoꞌaeꞌmo, mago monimonamiꞌao, huno aukaya huꞌniye. 4 Pitaꞌe Yoniꞌeꞌmo aulu haeꞌana ageꞌneꞌanaeꞌmo Pitaꞌa,Laꞌago, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 5 mago yaꞌmo namisaꞌafeꞌmo haꞌae, huno agesaafiteno neꞌanakegeꞌanaeꞌmo, 6 Pitaꞌa, monimo alagi oꞌaliꞌnovaꞌmonanafa aliꞌnova yaꞌmokamiguve. Yesu Kalaisiꞌa Nasalasa taonifi vekamo agiꞌaletiꞌmo he tika umenitata huvo,huꞌna kaha nepauve, 7 huno huteno lamaga ayateꞌmo alino he tino ateꞌniye. Alinohe tino ateꞌnigeno aiyaꞌe aiya auꞌaꞌeꞌmo lokiya vaiꞌnigeno 8 aeno hailo huno he titenoaepa faino ka umenitata huꞌniye. Anakaeꞌeꞌmo alopa mono nopiꞌmo nehainoꞌaeꞌmoaeno hailo huge kaꞌmo umenitata huge Goti agiꞌaleꞌmo alino asaga huge hume humeuno maiꞌniye. 9Maiꞌnigeꞌapaeꞌmo muki vayaꞌmogimo agayana umenitata nehuno Gotiagiꞌaleꞌmo alino asaga hume asaga hume uꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo, 10 Vaehae, huꞌa, aetoagufa kanale kipane, huꞌa agi ateꞌnaya kipateꞌmo maiꞌneno aukaya huno neꞌmaiyavekamae. Hemenimo alagepa huno maiꞌniye, huꞌa huteꞌa apakesa alaꞌamo afiꞌa hapauaiꞌnae.

Pitaꞌa alopa mono nopiꞌmo Yesufe ava gemo aeno hakalo huno hapa paiꞌniya gemae11 Agaemo Pitaꞌe Yoniꞌeꞌmo ananu kiꞌnigeꞌapaeꞌmo hapau aiteꞌa Salomoni hiyato

none, huꞌa agi neꞌaya nopiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaitegamo nagu nagu huꞌa eꞌnae. 12 Pitaꞌaapaketenoꞌaeꞌmo, Isaleli vayaꞌmogitapae, huno, Na kava higetapa lapau neꞌaitapalagaefeꞌmo aulu nelahae. Lapakaemo lapakesa afitapaeꞌmo laꞌayamufatiꞌaletiꞌe alagepakavatiꞌaletiꞌeꞌmo mani vekamo alitaꞌa alagepa hutaꞌa ateꞌnoꞌageno umenitata nehiye,hutapa lapakesa neꞌafifiye. 13 Haꞌao, Gotiꞌa Emalehamuꞌagi Aisikiꞌagi Yekopuꞌagi huꞌalaginago vayaꞌmogi Gotiꞌapimo aliꞌyaꞌaleꞌmo maiꞌniya vekamo Yesu agiꞌaleꞌmo alinoasaga huno ateꞌniye. Lapakaemo gamani vayaꞌai apayapiꞌmo avaletapa ateꞌnagenoPailatiꞌa ategauve, huno lapa paiꞌniyaꞌmonanafa Pailati aulagaleꞌmo lapakameꞌyamoamiꞌnae. 14 Agaemo aote fatago vekamo maiꞌniyaꞌmonanafa lapakameꞌyamo amitetapavayaꞌmo hapaeꞌniya vekaeꞌmo lapauꞌnigetapa Pailatifeꞌmo, Lagaetefeꞌmo afaꞌa ato,15 hutapa ha paitetapa afaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiya vekamo amagiꞌnagenofaliꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa ago alino he tino ateꞌniye. Ago he tiꞌnigeta ageꞌnonaꞌmofeꞌmohemenimo aeta hakalo huta hapa nepauna vayaꞌmo maiꞌnone. 16 Laꞌagaemo agaehimamuꞌaletiꞌmo agiꞌalefeꞌmo agesa afino fatago huꞌniya kavatetiꞌmo mani ageꞌnayavekamo ayamufaꞌamo alitaꞌa lokiya vaitaꞌa ateꞌnoꞌae. He, huno, agaetetiꞌmo afole aiꞌniyakavafeꞌmo agesa afino fatago huꞌniya kavatetiꞌmo alagi alitaꞌa lokiya vaitaꞌa ateꞌnoꞌagenolapaulagaleꞌmo maiꞌniye. 17 Vayaꞌnimogitapae, huꞌna, Inagi nagaemo afiꞌnovana la-pakaeꞌe ala vayatapimo neꞌyagaiya vayatapiꞌeꞌmo Yesuꞌmo agetapa aeto osutapa fikuamagiꞌnae. 18 Amagiꞌnayaꞌmonanafa Gotiꞌa akeyaꞌvilaga agaetegati gemo alini eꞌa aeꞌahakalo huꞌa hapanepaiya vayaꞌmomuki agaiꞌa vayaꞌai apavayafatiꞌmo gemohunoꞌaeꞌmo,

Page 289: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 3:19 286 Apa 4:11Kalaisi neꞌmo agafu kisigeno faligiye, huno huꞌniya gemo hemenimo ago alino afole ainoateꞌniye. 19 Ani kavaꞌmo huꞌniyaꞌmofeꞌmo lapaipamo alitapa afe legenoꞌao Gotiꞌa hosukavatapimo alino ataleteno aipamoꞌmo falu huno lapateno. 20 Lapakaemo ani kavaꞌmohigenoꞌao Gotiꞌa aeno hakalo huno lapa paiꞌniya vekamo Yesu Kalaisiꞌa alino atenagenoemineno. 21 Agaemo kokuꞌnapiꞌmo hogoteno maime maime neꞌvisigenoꞌaeꞌmo mukiyaꞌamo alino saufa yaꞌmohamaleno atesiya afinakeꞌmo afole aisigenoꞌaeꞌmo eminegaiye.Ani kavatefeꞌmo Gotiꞌa akeyaꞌvilaga vayaꞌmogi agaetegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalohuꞌa hapa nepaiya vayaꞌai apavayafatiꞌmo huꞌniye. 22 Moseseꞌa laginago vayaꞌaifeꞌmolama gemo hapa painoꞌaeꞌmo, Ala kava neꞌmo Gotitapimoꞌa konagatapimogipatiꞌmo magovekamo alino afole aino ategaiye. Nagaemo Gotitegati gemo alinineꞌna aeꞌna hakalo huꞌna lapanepauva kava huno Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno lapa paigiyanagi muki geꞌamoalagepa huta afiyo. 23 Gotiꞌa ani vekamo geꞌamo oꞌafisaya vayaꞌmo vayaꞌafatiꞌmo alinohapa faino apataleteno alino apagoꞌya lagauno apatalegaiye, huno hapa paiꞌniye. 24 He,muki vayaꞌmo Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmo Samiyoꞌe Samiyoakamelegatiꞌmo eꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmohemenimoafole aiꞌniya kavafeꞌmohogoteꞌa ava gemohuꞌahapa paiꞌnae. 25 Lapakaemo Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiyavayaꞌai apakinago vayaꞌmo maiꞌnae. Gotiꞌa kotalake gemo lapakinago vayaꞌaifekeꞌmoosuꞌnifa lapakaeꞌefeꞌmo huꞌniye. Gotiꞌa kotalake gemo Emalehamufeꞌmo, Kaginagovekaletiꞌmo muki ma mopafi vayaꞌmo alagepa huꞌna hapa maegauve, huno huꞌniyaꞌmofeꞌmo26 Gotiꞌa aliꞌyaꞌamo aliꞌniya vekamo Yesuꞌa alino he tino ateꞌneno lekana paino atetenoalino ateꞌnigeno hogoteno lapakaetegamo ago emineꞌniye. Alino aino atagi nenolapatesigetapa hosu kavategatiꞌmo ataletapa esayafeꞌmo emineno hapa maeꞌniye, hunohapa paiꞌniye.

4Pitaꞌe Yoniꞌeꞌmo kanisole vayaꞌai apaulagaleꞌmo he tiꞌana maiꞌnaꞌageꞌa anakenoka huꞌana

anafi geꞌnaya gemae1 Pitaꞌe Yoniꞌeꞌmo ani gemo vayaꞌaifeꞌmo hapa nepaiꞌageꞌapaeꞌmo mono huꞌa neꞌap-

ataya vayanagi alopamononoteꞌmo kava neꞌyagaiya ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateyavekagi Satiyusi mono vayanagi huꞌamalage huꞌa anakaetegamo eꞌnae. 2Lole apa vekalaꞌ-moganimo hapa paiꞌanaeꞌmo, Yesuꞌmo faliꞌniyatetiꞌmo ago he tiꞌniyaꞌmofeꞌmo mukifaliꞌnaya vayaꞌmo he tigae, huꞌana aliꞌana apaya maleꞌnaꞌageꞌapaeꞌmo hosu apaipamokaliꞌa anateꞌnae. 3 Anateteꞌapaeꞌmo kalavusi huꞌana anateꞌnae. Yegemo ago laminofalegefe huꞌniyaꞌmofeꞌmo egamomaisaꞌafeꞌmo kalavusi huꞌana anateꞌnae. 4Ani kavaꞌmohuꞌnayaꞌmonanafa asole vayaꞌmogimo geꞌamo afiteꞌapaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌ-nageno hogote vayaꞌe ani afinaꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnaya vayaꞌeꞌmo napaꞌapimofaefu tauseniꞌa vayaꞌmomaiꞌnae. 5Egaꞌamo Yu vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayanagivayatamamo neꞌyagaiya vayanagi keꞌaepa gemo avoꞌmo kaeꞌa aliꞌa apaya neꞌmalayavayanagi huꞌa Yulusalemu kotegamo magokepi aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnae. 6 ApakaegiAnasiꞌa mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekagi KaiyafasiꞌagiYoniꞌagi Alekasanaꞌagi magoꞌe vayanagi mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌaneꞌapataya vayanagi huꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnae. 7 Maiꞌneꞌapaeꞌmo apa vekalaꞌmofolagapiꞌmo aliꞌana he tiꞌana anateꞌneꞌapaeꞌmo, Haiya agufa himamutaniletiꞌe ina laagiꞌaletiꞌeꞌmo ani kavaꞌmo huꞌnaꞌae, huꞌa anafi geꞌnagenoꞌaeꞌmo 8Goti AunemeꞌamoꞌmoPita aipafiꞌmo haino havai teꞌnigenoꞌaeꞌmo Pitaꞌa geꞌapileꞌmo aeno atagaina huno hapapainoꞌaeꞌmo, Ala vayaꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogitapaꞌe vayatama vayaꞌmogitapaꞌene,huno, 9 Lapakaemo alagepa kavaꞌmo hutaꞌa aiyalaꞌmo hosuꞌniya vekamo alitaꞌa alagepahutaꞌa ateꞌnoꞌa kavatefeꞌmo laꞌagenoka nehisayaꞌmoꞌmo lapakaeꞌe muki Isaleli vayaꞌ-mogiꞌeꞌmo hisuva gemo afaꞌa afigae. 10 Inagi afiyo, huꞌna, Yesu Kalaisiꞌa Nasalasa taonifivekamo himamuꞌaletiꞌe agiꞌaletiꞌeꞌmo ani vekamo alitaꞌa alagepa hutaꞌa ateꞌnoꞌagenolapaulagaleꞌmo he tino maiꞌniye. Lapakaemo malipu yosaleꞌmo nili aiꞌnageno fal-iꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa ago alino he tino ateꞌniye. 11 Goti mukufi gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,

Page 290: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 4:12 287 Apa 4:30Lapakaemo yafatetiꞌmo no nekiya vayaꞌmo maiꞌnetapaeꞌmo mago noꞌmo nekiya yafafeꞌmohutapaeꞌmo, afa yafane, huta hutetapa alita ataleꞌnayaꞌmonanafa noꞌmo nekiya yafaꞌmo hogotelokiya yafaꞌmo afole aiꞌniye, huno avoꞌmo kae maleꞌniye. 12 Mago alu vekamoꞌmolapakufamo alino katino lapatesiya vekamo oꞌmaiꞌnifa agaekeꞌmo magokeage maiꞌniye.Mago alu agiꞌe vekamo oꞌmaiꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa magoke vekamo agiꞌamo ma mopafivayaꞌmo apamiꞌniyanageꞌa agimo aeꞌa ge hisageno hapa maeno, huno hapa paiꞌniye.13 Kanisole vayaꞌmogimo anakayana Pitaꞌe Yoniꞌeꞌmo sukulu osuꞌnaꞌa vekalaꞌmo maiꞌ-naꞌaꞌmonanafa lokiya gefatiꞌmo huꞌana hapa paiteꞌanaeꞌmo koli osuꞌana afaꞌa maiꞌ-naꞌageꞌapaeꞌmo anaketeꞌanaeꞌmo, ae, huꞌa, hogoteꞌana Yesuꞌeꞌmo lokaeꞌana maiꞌnaꞌavekalane, huꞌa apakesa afiteꞌa hapau aiꞌnae. 14 Agayana aliꞌana alagepa huꞌana ateꞌnaꞌavekamo anakaeꞌeꞌmo enomagokepi he tinomaiꞌnigeꞌa ageꞌnayaꞌmofeꞌmo geꞌapimo alagiohaneꞌnigeꞌapaeꞌmo gemo osuꞌamaiꞌnae. 15 Inagi anakaefeꞌmo, kumatega utana lamiꞌao,huꞌa hana paiteꞌapaeꞌmo, 16 Mani vekalaꞌanitegamo na kava hisune, huꞌa apakaiꞌapiapakaiꞌapimo ge huge afige huꞌa maiꞌnae. Apakaemo huꞌapaeꞌmo, Muki Yulusalemukotega maiꞌnaya vayaꞌmogimo anakeꞌnageꞌana noꞌagaya agufa lokiya kavaꞌmo huꞌ-naꞌageꞌa ageꞌnayaꞌmonanafa osuꞌnaꞌae, huta afaꞌa hega oꞌaegaune. 17 Ani gemo magoꞌehuno aino atagu ofaesiyafeꞌmo lokiya gemo huta hana paigune. Halate Yesu agiꞌamoaetana hapa opaiꞌao, huta hana paigune, huꞌa huꞌnae. 18Huteꞌa ge huꞌnageꞌana hai eꞌanamaiꞌnaꞌageꞌapaeꞌmo, Lanakaemo magoꞌe hutana Yesu agiꞌamo alagi aetana hapa opai-tana alitana apaya oꞌmaleꞌao, huꞌa hana paiꞌnae. 19Huꞌa hana paiꞌnayaꞌmonanafa PitaꞌeYoniꞌeꞌmo geꞌapileꞌmo aeꞌana atagaina huꞌana hapa paiꞌanaeꞌmo, LaꞌagaemoGoti geꞌamoamagitaꞌa ataletetaꞌa lapakae gemo akame hisuꞌa kavaꞌmoꞌmo Goti aulagaleꞌmo alagepakavapi hosu kavane. Lapakaitapimo alitapa fako huta lapatetetapa alagepa hutapalapakesa afiyo. 20 Ageꞌnoꞌa kavaꞌe afiꞌnoꞌa geꞌeꞌmo hapa paitaꞌa hano huguꞌae, huꞌanahapa paiꞌnaꞌae. 21 Kanisole vayaꞌmogi ani gemo afiteꞌapaeꞌmo anamagigefe huꞌnayanamuki vayaꞌmogi afole aiꞌniya kavafeꞌmo Goti agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌnayaꞌmofeꞌmoanakufaleꞌmo mago hosu hanageke yaꞌmo anamisaya kaꞌmo oꞌageꞌa anataleꞌnageꞌanauꞌnaꞌae. 22Ani aliꞌana alagepa huꞌana ateꞌnaꞌa vekamoꞌmo fotiꞌa kafugamo aeno agasenomaiꞌniye.

Apakesa afiꞌa fatago huꞌnaya vayaꞌmogimo, kayamufa huka lato, huꞌa nunumuꞌmo huꞌnayagemae

23 Anateꞌnageꞌanaeꞌmo Pitaꞌe Yoniꞌeꞌmo vayaꞌanilegamo atagi neꞌuꞌana mono huꞌaneꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌe yagaiꞌa neꞌapataya vayatama vayaꞌ-mogiꞌeꞌmohana paiꞌnaya gemohapa paiꞌnaꞌae. 24Ani gemo afiteꞌapaeꞌmomagoke apaipaapakesa aliꞌneꞌa Gotifeꞌmo nunumuꞌmo huꞌapaeꞌmo, Ala kava nene, kokuꞌnanagi mopagisolovala aninagi kokuꞌnapi haneꞌniya yanagi ma mopafi haneꞌniya yanagi solovala anipihaneꞌniya yanagi huka alo huꞌnana vekae, huꞌa, 25 Akeyaꞌvilagamo Kaunekameꞌmoꞌalaginago vekamo Neviniꞌa aliꞌyakamo neꞌaliya vekamo avayafatiꞌmo gemo hunoꞌaeꞌmo,Na kava hisayafeꞌmo malaga alu nofi vaya alu nofi vayaꞌmogimo apavamusamo valeteꞌa

apano aeꞌnae. Apakaemo huꞌapaeꞌmo, ma kavaꞌmo hugune, huꞌa apakesa afiꞌ-nayaꞌmonanafa afaꞌa osuꞌnae. 26 Ala vayaꞌe kini vayaꞌapiꞌeꞌmo Ala kava netegaꞌelekana paino ateꞌniya vekalegaꞌeꞌmo kame huꞌa anatesayafeꞌmo aliꞌa anupa huꞌamaiꞌnae,

huno huꞌniye. 27 He, lama gemo huꞌniye. Helotiꞌagi Ponitiyasi Pailatiꞌagi alu nofivayanagi Isaleli vayanagi huꞌa aliꞌyakaleꞌmo lekana paika ateꞌnanageno maiꞌnenoalagepa kavaꞌageꞌmo huꞌniya vekalegamo kame huꞌa atesayafeꞌmo aliꞌa anupa huꞌamaiꞌnae. 28 Kagesa afiteka himamukaletiꞌmo alika afole aika atesanafeꞌmo huꞌnanakavaꞌmo hisayafeꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnae. 29Ala kava nene, huꞌa, Hemenimo lokiyagemo lamagisaya kavafeꞌmo laha paiꞌnaya gemo afiyo. Afiteka kayamufa huka lategetaoaliꞌyakamo neꞌaluna vayaꞌmogita gekamo aeta hakalo huta hapa paino. 30Himamukamoalika apave liteka kaita hapauꞌniya vayaꞌmo alika hapageka apato. Alagepa kavaꞌageꞌmo

Page 291: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 4:31 288 Apa 5:14huꞌniya vekamo aliꞌyakamo neꞌaliya vekamo Yesu agiꞌaletiꞌmo noꞌagaya lokiya ag-ufa aune kavaꞌmo hisunafeꞌmo alagepa huka laha mao, huꞌa nunumuꞌmo huꞌnae.31Nunumuꞌmo huꞌnagenoꞌaeꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya noꞌmoꞌa uti uti aiꞌniye. GotiAunemeꞌamo aote Aunemeꞌamoꞌmo apaipafiꞌmo hainomaiꞌnigeꞌapaeꞌmo koli osuꞌa aepafaiꞌa Goti geꞌamo lokiya vaiꞌa aeꞌa hakalo huꞌnae.

Goti mafaꞌnemogimo magoke apaipa apakesa aliꞌnaya gemae32 Muki apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmogimo magoke apaipa apakesa aliꞌneꞌa-

paeꞌmo mago vekamoꞌmo aliꞌniya yafeꞌmo, nagaiꞌni yane, huno osuꞌnifa mukiꞌamogimomuki aliꞌnaya yafeꞌmo, lagaiti yane, huꞌa huꞌnae. 33 Apa vayaꞌmogimo Ala kava neꞌmoYesuꞌa faliꞌniyatetiꞌmo ago he tiꞌniya kavafeꞌmo magoꞌe huꞌa himamuꞌaletiꞌmo avagemo huꞌnagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa alagepa huno fiku hapamaeno apamiꞌnigeꞌapaeꞌmo apak-iꞌapileꞌmo aliꞌa asaga huꞌa apateꞌnae. 34Magoꞌamogimo mopaꞌapiꞌe noꞌapiꞌeꞌmo maketihuꞌnageꞌa miya faiꞌnageꞌapaeꞌmo monimo alini eꞌa apa vayaꞌmo apamiꞌnageꞌapaeꞌmoaliꞌa fako huꞌa kagemi yaꞌapimo ohaneꞌniya vayaꞌmo apamiꞌnae. 35Apamiꞌnayaꞌmofeꞌmoani vayapatiꞌmo mago vayaꞌamogimo kafu osuꞌnae. 36Magoke vekamo agiꞌamo YosefeꞌaLivai nofi vayapati vekamo Saipalasi ani agoꞌnanenafi vekamo maiꞌniye. Apa vayaꞌ-mogimo agiꞌamo Manamasiꞌae huꞌa ateꞌnae. Manamasiꞌae agimo aepaꞌamo ina kavaꞌmohuno alino lokiya vaino neꞌapateya vekae. 37 Agae mopamo maketi huꞌnigeꞌa miyafaiꞌnageno monimo alinineno apa vayaꞌmo apamiꞌniye.

5Ananaiyasiꞌe Sapailaꞌefeꞌmo anava gemo huꞌniya gemae

1-2 Ani kavaꞌmo huꞌniyaꞌmonanafa mago vekamo agiꞌamo Ananaiyasiꞌe aꞌamo ag-iꞌamo Sapailaꞌeꞌmo anakae mopamo maketi hu maleꞌnaꞌageno mago vekamoꞌa miyafaiꞌniya monimo alino fako huno mago moniꞌamo alino fala ki maleteno magomoniꞌamo alininuno apa vayaꞌmo apamiꞌniye. Maleꞌniya monimo aꞌamoꞌmo ageꞌniye.3 Pitaꞌa, Ananaiyasiyo, huno, Na kava higeka Sataniꞌmo ateꞌnanageno kaipafiꞌmo falenohaiꞌnigeka mago vekamoꞌa mago mopamo miya faiꞌniya monimo alika fako hukamaleteka eka Goti Aunemeꞌaeꞌmo aigofe gemo huꞌnane. 4 Hogoteka maketi osuꞌnanaafinaꞌmo kagaika mopamo haneꞌniye. Maketi hu maleꞌnanageno miya faiꞌniya monimokagaika yaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa na kava higeka ani agufa hosu kaipa kagesa afiꞌnane.Kagaemo vayaꞌaifeꞌmo aigofe gemo osuꞌnanaꞌmonanafa Gotifeꞌmo aigofe gemo huꞌnane,huno ha paiꞌniye. 5 Ananaiyasiꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo mopafiꞌmo asagauno aitenofaliꞌniye. Ani kavafeꞌmo ava gemo afiꞌnaya vayaꞌmogimo lusi kava huꞌa koli huꞌnae.6Faliꞌnigeꞌapaeꞌmomagoneya vemogi eꞌa aliꞌa hayaeteꞌa hiꞌyopamaleꞌa alini uꞌa kiꞌa ateꞌ-nae. 7Aise afinaꞌmo loleꞌe magoꞌe aovamo utegeno aꞌamoꞌmo ani afole aiꞌniya kavafeꞌmoava gemo oꞌafino afaꞌa eꞌniye. 8 Pitaꞌa, Naha paiyo, huno, Lanakae mopamo maketi humaleꞌnaꞌageno miya faiꞌnigetana aliꞌnaꞌa monimo alagipi magoꞌe haneꞌnegaiye, huno afigeꞌnigenoꞌaeꞌmo, haꞌao, huno, magoꞌe monimo oꞌaliꞌnoꞌae, huno ha paiꞌniye. 9 Pitaꞌa,Na kava higetana aigofe gemo huguꞌae, hutana hu maleꞌnetana Goti Aunemeꞌaeꞌmoamalageka hutana neꞌataꞌae. Anaukamoꞌmo faliꞌnigeꞌa alini uꞌa kiꞌa ateꞌnaya vayaꞌmokipate neꞌayanageꞌa hiꞌyopa alini uꞌa kiꞌa kategae, huno ha nepaigenoꞌaeꞌmo 10malagehuno mopafiꞌmo asagauno aiteno faliꞌniye. Neya vemogimo eꞌa agayana ago faliꞌnigeꞌahiꞌyopa alini uꞌa anauꞌamoꞌeꞌmo lokaeꞌa kiꞌa anateꞌnae. 11 Muki siosi vayaꞌmogiꞌe anikavafeꞌmo ava gemo afiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo lusi kava huꞌa koli huꞌnae.

Apa vayaꞌmogimo noꞌagaya agufa lokiya aune kavaꞌmo huꞌnaya gemae12 Ani afinaꞌmo apa vayaꞌmogimo muki noꞌagaya agufa lokiya aune kavaꞌmo huꞌnae.

Muki siosi vayaꞌmogi magoke agufa apaipa apakesa aliꞌneꞌa Salomoni hiyato nopiꞌmo uꞌaaliꞌa anupa huꞌamaiꞌnae. 13Mukimalaga vayaꞌmogimo Gotimafaꞌnemogi apakiꞌapileꞌmoaliꞌa asaga huꞌa apateꞌnayaꞌmonanafa eꞌa magokepi aliꞌa anupa huꞌa maisayafekeꞌmokoli huꞌnae. 14 Magoꞌe magoꞌe huꞌa lusi ve aꞌnemogimo Ala kava nefeꞌmo apakesa

Page 292: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 5:15 289 Apa 5:32afiꞌa fatago huꞌnageno Gotiꞌa magokepi alino anupa huno apateꞌnigeꞌapaeꞌmo aliꞌaanupa huꞌa maiꞌnae. 15 Maiꞌnayaꞌmofeꞌmo kaita hapauꞌniya vayaꞌmo apavaleliꞌuꞌakateꞌmo apateꞌneꞌa hipaleꞌmo havaeꞌa apatege yakaikonamo aiteꞌa havaeꞌa apategehuꞌneꞌapaeꞌmo, Pitaꞌa uneno nehisigenoꞌaeꞌmo yege auneꞌamoꞌmo apakufaleꞌmo ainohalesigeno kaitaꞌapimo alino hapageno apategaiye, huꞌa apakesa afiꞌnae. 16 Asolevayaꞌmo Yulusalemu haopalega muki taoniꞌafatiꞌmo kaita hapauꞌniya vayaꞌe hosuapaune vayaꞌmo apaipafiꞌmo maiꞌniya vayaꞌeꞌmo apavaleli ete ete huꞌa apateꞌnagenomuki alu kaita alu kaitaꞌapimo hano huꞌnigeꞌa he tiꞌnae.

Apa vayaꞌmogimo kanamo aliꞌnaya gemae17 Ani kavaꞌmo nehageꞌapaeꞌmo hogote vekamo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo

yagaino neꞌapateya vekaꞌe Satiyusi mono vayapati vayaꞌmogiꞌeꞌmo apa vayaꞌaifeꞌmoapaipa kafamo hapaeꞌnae. 18He tiꞌa apa vayaꞌmo apavaleli uꞌa gamani vayaꞌai kalavusi-fiꞌmo huꞌa apateꞌnae. 19 Apateꞌnayaꞌmonanafa mago Ala kava neꞌmo enisole vekamoꞌahaniꞌilagamo emineno kalavusi nopi kitamo yakino apavalelino lamino kumateꞌmoapateꞌnenoꞌaeꞌmo, 20Utapa alopa mono nopiꞌmo haitapa he titapa maiꞌnetapa ani saufakavafeꞌmo ava gemo aetapa hakalo hutapa hapa paiyo, huno hapa paiꞌniye. 21 Apavayaꞌmogimo geꞌamo afiteꞌa akame huꞌa kotilamiyapiꞌmo uꞌa alopa mono nopiꞌmofaleꞌa haiꞌa aepa faiꞌa aliꞌa apaya maleꞌnae. Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmoyagaino neꞌapateya vekaꞌe vayaꞌamogiꞌeꞌmo muki Yu vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapatayavayatama vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnageꞌa eꞌa kanisole vayaꞌeꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnae.Maiꞌneꞌapaeꞌmo ati vayaꞌaifeꞌmo, uta kalavusi nopatiꞌmo apavalelitapa eyo, huꞌa aliꞌaapateꞌnageꞌa uꞌnae. 22 Uꞌa kalavusi noteꞌmo avaꞌyi huteꞌa apakayana apa vayaꞌmooꞌmaiꞌnageꞌa ataleꞌa aiꞌa atagi neꞌa eꞌapaeꞌmo, 23 ago uta avaꞌyi huteta agonana kalavusinopiꞌmo oꞌmaiꞌnageꞌa yagaiꞌa neꞌapataya vayakeꞌmo yagaiꞌa maiꞌnae. Kitamo yakitutahaita agonana afaꞌa haneꞌnigeta ageꞌnone, huꞌa hapa paiꞌnae. 24 Hogote vekamo monohuꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekagi alopamono noteꞌmo neꞌyagaiyaati vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayanagi mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌaneꞌapataya vayanagi huꞌa ani gemo afiteꞌapaeꞌmo, Haiya agufa kava huteꞌa haiyakatetiꞌmo uꞌa maiꞌnae, huꞌa huꞌnae. 25Mago vekamo enoꞌaeꞌmo, Afiyo, huno, Lapakaemokalavusi hutapa apateꞌnaya vayaꞌmo uꞌa alopa mono nopiꞌmo haiꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmoaliꞌa apaya neꞌmalae, huno hapa paiꞌniye. 26 Ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateyavekaꞌe ati vayaꞌaꞌeꞌmo uꞌa apa vayaꞌmo apavaleliꞌa eꞌnae. Apakaemo, fiku yanageꞌavayaꞌmogimo yafa kayotetiꞌmo lamagigae, huꞌa apakesa afiteꞌa oꞌapamagiꞌa afaꞌa vasehuꞌa apavaleliꞌa eꞌnae. 27Apakaemo apavaleliꞌeꞌa kanisole vayaꞌai apaulagaleꞌmo aliꞌa hetiꞌa apateꞌnagenomono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa lokahuno apafi geꞌniye, 28Ani vekamo agiꞌalefeꞌmo alitapa apaya oꞌmaleyo, huta lokiya gemohuta lapa opaiꞌnopiye. Ago lapa paiꞌnonaꞌmonanafa ani getapimoꞌmo aino atagu faenouneno huno Yulusalemu taonifiꞌmo havai teꞌniye. Lapakaemo aigofe gemo hutapaeꞌmo,apakaemo ani vekamo amagiꞌnae, hutapa lagaepikeꞌmo alitapa fai nelatae, huno hapapaiꞌniye.

29 Pitaꞌe mago apa vayaꞌmogiꞌeꞌmo geꞌaleꞌmo aeꞌa atagaina huꞌa hapa paiꞌapaeꞌmo,Goti geꞌamo akamehutetaeꞌmo vayaꞌai geꞌapimo afaꞌa akameosisuna kavaꞌmohaneꞌniye.30 Lapakaemo, malipu yosaleꞌmo nili aitetapa alita he titapa ateyo, hutapa huꞌ-nagenoꞌaeꞌmo laginago vayaꞌmogi Gotiꞌapimoꞌmo Yesuꞌa faliꞌniyatetiꞌmo ago alino hetino ateꞌniye. 31 Gotiꞌa ala agiꞌamo amiteno avalelino haino lamaga haopaleꞌmoateꞌnenoꞌaeꞌmo, hogote vekamo yagaino apatesiya vekamo maiꞌneno apakufamo alinokatino neꞌapateya vekae, huno lekana paino ateꞌniye. Isaleli vayaꞌmogita laipamo alitaafe lesuna kavaꞌmo alino lamige hosu kavatimo alino atalege huno maisiyafeꞌmae, huꞌahapa paiteꞌa, 32 Lagaemo ani kavafeꞌmo ava gemo huta aeta hakalo huta hapa nepaunavayaꞌmo maiꞌnone. Lagaeꞌe Goti Aunemeꞌamoꞌmo Goti geꞌamo akame nehaya vayaꞌmofiku hapa maeno neꞌapamiya Aunemeꞌamoꞌeꞌmo ava gemo nehune, huꞌa hapa paiꞌnae.

Page 293: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 5:33 290 Apa 6:733 Kanisole vayaꞌmogimo ani gemo afiꞌnagenoꞌaeꞌmo ani gemoꞌa apaipafiꞌmo

faiꞌnigenoꞌaeꞌmo apaipamo lusi kava huno leꞌnigeꞌapaeꞌmo, ani vayaꞌmo hapaegaune,huꞌa huteꞌa ge huge afige huꞌa maiꞌnae. 34 Apakaepatiꞌmo mago vekamo Falasi vayapativekamo agiꞌamo Gameliꞌeliꞌa keꞌaepa gemo alino apaya neꞌmaleya vekamo maiꞌniye.Muki vayaꞌmogi agiꞌaleꞌmo aliꞌa neꞌasagaya vekamoꞌa he tino kanisole vayaꞌaifeꞌmo, Anivayaꞌmo kumatega apavalelitapa lamiyo, huno hapa paiteno 35 kanisole vayaꞌaifeꞌmo,Isaleli vayaꞌmogitapae, huno, Ani vayaꞌaitegamo na kava hugune, hutapa osuꞌnetapahogotetapa alagepa hutapa lapakesa afiyo. 36 Akeyaꞌvilaga mago vekamo agiꞌamoTiyunasiꞌa afole aitenoꞌaeꞌmo, ala vekamo maiꞌnove, huno hapa paiꞌnigeꞌa fo hataletiꞌaagufa vemogi akame huꞌnae. Mago vayaꞌmogi eꞌa amagiꞌnageno faliꞌnigeꞌapaeꞌmoakame huꞌnaya vayaꞌmo ataleꞌa atagu faeꞌuꞌeꞌa huꞌa maiꞌnageno aliꞌyaꞌamo ago hanohuꞌniye. 37 Henagaꞌamo mago Galeliya kotega vekamo agiꞌamo Yutasiꞌa apaki aliꞌnayaafinaꞌmo afole aiꞌnigenoꞌaeꞌmo asole vayaꞌmogi eꞌa akame hisayafeꞌmo apayateꞌmoaliꞌniye. Ani kavaꞌmo huꞌa amagiꞌnageno faliꞌnigeꞌa aliꞌa hapa faitalageꞌa ataleꞌuꞌeꞌahuꞌa afaꞌa maiꞌnae. 38Huꞌnayaꞌmofeꞌmo nagaemo huꞌnaeꞌmo, ma mopafi vayaꞌmogi aliꞌaaepa faiꞌnisayaꞌmoꞌmo afaꞌa hano hugiye. 39 Inagi Gotiꞌa alino aepa faiꞌnisiyaꞌmoꞌmolapakaemo alitapa hano hutapa oꞌatalegae. Fiku yanagetapa lapakaemo Goti kameꞌamomaigae. Mago kavaꞌmo apakaetegamo osutapa afaꞌa apataleyo, huꞌna lapa nepauve,huno hapa paiꞌniye. 40 Kanisole vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo akame huꞌaapa vayaꞌaifeꞌmo gemo huꞌnageꞌa eꞌnageꞌapaeꞌmo nofi kayotetiꞌmo apamagiteꞌapaeꞌmo,Yesu agiꞌamo aetetapaeꞌmo magoꞌe gemo osutapa afaꞌa maiyo, huꞌa hapa paiteꞌa aliꞌaapateꞌnageꞌa uꞌnae. 41 Apa vayaꞌmo kanisole vayaꞌai nopatiꞌmo ataleꞌa kumateganelamiꞌapaeꞌmo, Vae, huꞌa, Gotiꞌa lagaefeꞌmo, Yesu agiꞌalefeꞌmo apakafu kisiya yaꞌmoafaꞌa alisaya vayaꞌmo maiꞌnae, huno agesa afiꞌniye. Lagitileꞌmo aliꞌa afepi lateteꞌa lava-gage hisiya yaꞌmo aliꞌa lamigefe huꞌnae, huꞌa apakesa afiteꞌa lusi kava huꞌa apamogagaaiꞌnae. 42 Apa vayaꞌmogimo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo alopa mono nopiꞌe noꞌapifiꞌeꞌmoYesuꞌa Kalaisi neꞌmo maiꞌniye, huꞌa aliꞌa apaya malege aeꞌa hakalo huꞌa hapa paige huꞌamaiꞌnae.

6Apa vayaꞌmo hapa maesaya vayaꞌmo lekana paiꞌa apateꞌnaya gemae

1 Yesu geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo magoꞌe magoꞌe huꞌa lusi vayaꞌmo afole aiꞌ-nageꞌapaeꞌmo Galiki apakemo neꞌaiya Yu vayaꞌmogimo Himulu apakemo neꞌaiya Yuvayaꞌaifeꞌmo, Kogu aꞌnetimomuki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo aliꞌa fako huꞌa neꞌapamiya moni-fatiꞌmonoꞌaliye, huꞌa ge hapauꞌnae. 2 Inagi tuolofuꞌa apa vayaꞌmogimuki geꞌamoneꞌafiyavayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnageꞌa eꞌnageꞌapaeꞌmo, Lagaemo fiku Goti geꞌamo aeta hakalo hutahapa nepauna aliꞌyatimo ataleta monimo alita fako huta apamisunana kanale osugiye.3 Vayatimogitapae, huꞌa, Lapakaitapigeꞌmo lapakaepati mago seveniꞌa vayaꞌmo lekanapaitapa apateyo. Kanale vayaꞌmo Goti Aunemeꞌamoꞌmo apaipafiꞌmo havai teꞌnisiyavayaꞌmogi alagepa huꞌa apakesa neꞌafiya vayaꞌmo lekana paita apateteta aliꞌa fakohuꞌa apamisaya aliꞌyateꞌmo apavaleta apategaune. 4 Lagaemo magoke aliꞌyaꞌagekealita maiꞌnetaeꞌmo muki afinaꞌmo nunumuꞌmo huge Goti gemo aeta hakalo huta hapapaige huta maigune, huꞌa hapa paiꞌnae. 5 Hapa paiꞌnageꞌapaeꞌmo muki vayaꞌmogimoamuse huteꞌapaeꞌmo, kanalene, huꞌa huteꞌa Sitiveniꞌa Gotifeꞌmo alagepa huno agesaafino fatago huꞌnigeno Goti Aunemeꞌamoꞌmo aipafiꞌmo havai teꞌniya vekagi FilipiꞌagiPolokolasiꞌagi Naikenaꞌagi Taimoniꞌagi Pamenasiꞌagi Nikolasiꞌagi huꞌa lekana paiꞌa ap-ateꞌnae. Nikolasiꞌa Atiyoki kotega vekamo Yu vayapati vekamo oꞌmaiꞌniyaꞌmonanafa Yumono gemo afiteno Yu vayapiꞌmo eno maiꞌniya vekae. 6 Apakaemo apavaleliꞌeꞌa apavayaꞌai apaulagaleꞌmo he tiꞌnageꞌa apakufaleꞌmo apayaꞌmo maleꞌneꞌa nunumuꞌmo huꞌaapateꞌnae.

7 Inagi Goti geꞌamoꞌmomuki aupilagamo aino atagu faeno uneno huꞌniye. Yulusalemutaonifiꞌmo maiꞌnaya vayapatiꞌmo Yesu geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo magoꞌe magoꞌe huꞌa

Page 294: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 6:8 291 Apa 7:9afole aiꞌnae. Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌmo asole vayaꞌmogimo apakesa afiꞌa fatagohuteꞌa akame huꞌnae.

Sitiveniꞌa kalavusi huꞌa ateꞌnaya gemae8 Sitiveniꞌa agesa afino fatago hu kavaꞌe lokiyaꞌaꞌeꞌmo aipafiꞌmo havai teꞌnigeno noꞌa-

gaya agufa lokiya aune kavaꞌmo Yu vayaꞌaitegamo huꞌniye. 9Mago vayaꞌmo Yu vayaꞌaimono nopiꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnae. Ani mono noꞌmo agiꞌamo haneꞌniyana vayaꞌmokalavusi aliꞌyaꞌmo neꞌaliyategatiꞌmo hatu maeꞌa apateꞌnageꞌa afaꞌa uꞌnaya vayaꞌai mononone, huꞌa agi ateꞌnae. Ani vayaꞌmo Yu vayapatiꞌmo Sailini kotega vayaꞌe Alekasanikotega vayaꞌeꞌmomaiꞌnae. Apakaegi Silisiya kotega vayanagi Esiya kotega vayanagi huꞌaSitiveniꞌa huꞌniya geletiꞌmo he tiꞌa ge vaiꞌnae. 10 Goti Aunemeꞌamoꞌmo alagepa agesaafi yaꞌmo alino amiꞌnigeꞌa Sitiveniꞌa huꞌniya gemo aeꞌa oꞌagaseꞌnae. 11 Apakaemo magovayaꞌmogi eꞌa aigofe gemohisayafeꞌmo kesi kateꞌmouꞌa aliꞌa he tiꞌa apateꞌnageꞌa eꞌa hapapaiꞌapaeꞌmo, Ago afiꞌnonana Moseseꞌe Gotiꞌefeꞌmo huno faipa huno anateꞌniye, huꞌahapa paiꞌnageꞌa 12 afiteꞌapaeꞌmo muki vayanagi yagaiꞌa neꞌapataya vayatama vayanagikeꞌaepa gemo aliꞌa apaya neꞌmalaya vayanagi huꞌa he ti uꞌa Sitiveniꞌmo atafauꞌa kanisolevayaꞌaitegamo avaleliꞌa uꞌnae. 13 Apakaemo mago vayaꞌmogimo aigofe faigoko gemohisayafeꞌmo apavaleliꞌeꞌa apateꞌnageꞌapaeꞌmo, Ani vekamoꞌa lagae mono noꞌe keꞌaepageeꞌmo huno faipa huno neꞌate. 14Geꞌamo afiꞌnonana ani Nasalasa taonifi vekamoYesuꞌaalopa mono notimo alino halagape vaiteno Mosese keꞌaepa gemo alino ataleteno alugemomalegaiye, huno huꞌnigeta afiꞌnone, huꞌa hapa paiꞌnae. 15Kanisole vayaꞌai nopiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmogimo aulu haeꞌa ageꞌnayana Sitiveni augosamoꞌmo enisole vekamoaugosagana huno haneꞌnigeꞌa ageꞌnae.

7Sitiveniꞌa aeno hakalo huno hapa paiꞌniya gemae

1 Hogote vekamo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌaSitivenifeꞌmo loka hunoꞌaeꞌmo, Kagaefeꞌmo ina hosu gemo nehiye, huꞌa huꞌnaya gemolama gemo nehafiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo 2 Sitiveniꞌa, Naganaꞌnimogitapa afoꞌn-imogitapamo afiyo, huno, Akeyaꞌvilaga laginago vekamo Emalehamuꞌa Mesopotemiyakotegamo maiꞌnenoꞌaeꞌmo Helani kotegamo oꞌuꞌnigenoꞌaeꞌmo aulagaleꞌmo ha le konaliyaꞌaꞌe vekamo Gotiꞌa alino afole aitenoꞌaeꞌmo, 3Konaga vayakamo apatalege kokamo atalegehuteka aliꞌna kave lisuva kotegamo uka maiyo, huno ha paiꞌniye. 4 Ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmoEmalehamuꞌa Kalatiya kotegamo ataleno uno Helani kotegamo maiꞌniye. EmalehamuꞌaHelani kotegamo maiꞌnigenoꞌaeꞌmo afoꞌamoꞌmo falitegeno Gotiꞌa alino ateꞌnigeno enolagaemo maiꞌnona koteꞌmo maiꞌniye. 5 Gotiꞌa mago hoya vaisiyafeꞌmo aise mopamoalino oꞌamiꞌniyaꞌmonanafa Emalehamuꞌa anamo vekamomaiꞌnigenoꞌaeꞌmo animopamoaliꞌna kamisugeꞌapaeꞌmo kaginago vayaꞌmogimo aligae, huno ha paiꞌniye. 6 Gotiꞌa hapainoꞌaeꞌmo, Kaginago vayaꞌmogimo ani mopamo atale uꞌa alu nofi vayaꞌai mopaleꞌmomaigae. Maiꞌnisageꞌapaeꞌmo ani alu nofi vayaꞌmogimo apavaleꞌa aliꞌa kalavusi aliꞌy-ateꞌmo apateteꞌa lusi kana yaꞌmo aliꞌa apamisageꞌa fo hataletiꞌa kafugamo kalavusialiꞌyaꞌmo aliꞌa maigae. 7 Henagaꞌamo nagaemo kalavusi huꞌa apateꞌneꞌa apakaeteꞌmo yagaiꞌaneꞌapataya vayaꞌai kavaꞌapimo aliꞌna fako huꞌna apateteꞌna agoti huꞌna apatesugeꞌapaeꞌmokaginago vayaꞌmo ani kotegamo ataleꞌeꞌa manileꞌmo maiꞌneꞌa nagaefeꞌmo mono huꞌa maigae.8 Mago kotalake gemo huꞌna kateꞌnisugeno ani kotalake gemo alagena kavaꞌamohaneꞌnisigeka ve mafaꞌnekamo agufamo lagauka atalo, huno ha paiꞌnigeno Emale-hamuꞌa Aisikiꞌmo alino atetegeno eitiꞌa afinaꞌmo utegenoꞌaeꞌmo agufamo lagaunoataleꞌniye. Aisikiꞌa Yekopuꞌmo alino atetenoꞌaeꞌmo agufamo lagauno ataleꞌnigenoani kavaꞌmo huno Yekopuꞌa mafaꞌne anagaꞌamo tuolofuꞌa nofi vayaꞌmo aepa vayaꞌmoalino apateteno apakufamo lagauno atalete atalete huꞌniye. 9 Henagaꞌamo ani nofivayaꞌai aepa vayaꞌmogimo Yosefefeꞌmo apaipa kafamo nehaeꞌapaeꞌmo avaleꞌa alu kotegavayaꞌmo apamiꞌnageꞌamiya faiꞌa avaleliꞌuꞌa Isipi kotegamoateꞌnageno afa aliꞌyaꞌmo alino

Page 295: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 7:10 292 Apa 7:32maiꞌniye. 10 Maiꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa alagepa huno ha maeteno hosu kavategatiꞌmohatu maeno ateꞌniye. Ha maeteno alagepa aipa agesamo alino amiꞌnigeno FeloꞌaIsipi kotega kini vekamoꞌa agetenoꞌaeꞌmo alagepa aipa agesa vekamo maiꞌniye, hunoagetenoꞌaeꞌmo, Isipi koteꞌe muki yaꞌaꞌnileꞌeꞌmo yagaino apategaiye, huno huteno lekanapaino ateꞌniye. 11 Henagaꞌamo neꞌyafeꞌmo lusi kafu huꞌnaya afinaꞌmo afole aiꞌnigenomuki Isipi kotega vayaꞌe Kenani kotega vayaꞌeꞌmo neꞌyafeꞌmo lusi kafu huteꞌapaeꞌmolaginago vayaꞌmogimo neꞌyafeꞌmo kahauya huꞌnayaꞌmonanafa oꞌageꞌnae. 12Mago vayaꞌ-mogi, Neꞌyaꞌmo Isipi kotegamo haneꞌniye, huꞌa ha paiꞌnageno Yekopuꞌa afitenoꞌaeꞌmomafaꞌne anagaꞌamo laginago vayaꞌmo alino apateꞌnigeꞌa hogote afinaꞌmo uꞌnae. 13Uteꞌaaiꞌa atagi neꞌeꞌa maiteꞌa halate lole afinaꞌmo uꞌnagenoꞌaeꞌmo Yosefeꞌa nepuꞌamogifeꞌmo,nagaemo Yosefeꞌnamo maiꞌnove, huno hapa paiꞌnigeno Feloꞌa Yosefe nepuꞌamogimoapakeꞌniye. 14Yosefeꞌa nepuꞌamogifeꞌmo, utapaAfotimofeꞌmo, Kagaeꞌe vayakaꞌeꞌmo Isipikotegamo nagaetegamo emiteyo, hutapa ha paiyo, huno hapa paiꞌniye. YekopuꞌeꞌmoIsipi kotegamo eꞌnaya vayaꞌmo seveti faefuꞌa vayaꞌmo eꞌa maiꞌnae. 15 Ani kavaꞌmo huꞌaYekopuꞌe laginago vayaꞌeꞌmo eꞌa Isipi kotegamo maiꞌneꞌa faliꞌnae. 16 Faliꞌnageꞌapaeꞌmokefaꞌapimo aliniꞌuꞌa Sekemi kotegamo kiꞌa apateꞌnae. Emalehamuꞌa Hamo nofi vayaꞌaimopamo miya faiꞌniya mopafiꞌmo kiꞌa apateꞌnae.

17 Gotiꞌa Emalehamufeꞌmo, kaginago vayaꞌmo hatu maeꞌna apategauve, huno hapaiꞌniya afinaꞌmo ago eno hogo huꞌniye. Hogo nehigeꞌapaeꞌmo Isipi kotega maiꞌnayalaginago vayaꞌmogimo asole vayaꞌmo kaeꞌa aiꞌa atagu faeꞌamaiꞌnae. 18Maiꞌnagenoꞌaeꞌmoalu vekamo Yosefeꞌmo oꞌageꞌniya vekamoꞌa Isipi kotegamo aepa faino yagaino ap-ateꞌniye. 19 Agaemo laginago vayaꞌaifeꞌmo humi neꞌapateno ve mafaꞌneꞌapimo apatale-sageꞌa falisayafeꞌmo aini huno apateꞌniye. 20 Aini huno neꞌapategenoꞌaeꞌmo anileꞌmoMoseseꞌa afole aiꞌniye. Gotiꞌa Mosesefeꞌmo, Alagi kanale mafaꞌnemo maiꞌniye, hunoamuse huno ateꞌniye. Itaꞌafoꞌalaꞌmoganimo loleꞌe magoꞌe kaimo noꞌanifiꞌmo fala kiꞌanaateꞌneꞌana yagaiꞌana ateꞌana maiꞌneꞌana kumateꞌmo avaleliꞌuꞌana lamiꞌana ateꞌnaꞌae.21 Ateꞌnaꞌageno Felo aꞌmafaꞌnemoꞌmo eno agetenoꞌaeꞌmo noꞌalegamo avalelinuno, na-gaiꞌni mafaꞌnemo maigiye, huno huteno yagaino ateꞌniye. 22 Isipi vayaꞌmogimo mukinehaya kavaꞌapimo Moseseꞌmo aliꞌa aya maleꞌnageno ageteno himamuꞌaletiꞌmo gehuge lokiya kavaꞌmo huge huno maiꞌniye. 23 Moseseꞌa ko sino alopa vekamo fotiꞌakafugamo maitenoꞌaeꞌmo, Nagaemo Isaleli vayaꞌnimo uꞌna haiya kava huꞌa maiꞌnafihuꞌna apaketeꞌna hapa maegauve, huno agesa afiꞌniye. 24 Felo notegatiꞌmo atalenouno ageyana mago Isipi vekamoꞌa Isaleli vekamo neꞌamagigeno agetenoꞌaeꞌmo Isalelivekamo ha maeno anonale Isipi vekamo amagiꞌnigeno faliꞌniye. 25 Moseseꞌa, vayaꞌn-imogimo nageteꞌapaeꞌmo Gotiꞌa Moseseꞌmo lekana paino ateꞌniyanageno laha maenohatu maeno latesigeta afaꞌa ugune, huꞌa apakesa afigae, huno agesa afiꞌniyaꞌmonanafaani kavaꞌmo huꞌa apakesa oꞌafiꞌnae. 26 Egaꞌamo Moseseꞌa uno anakeyana lole Isalelivekalaꞌmo kaveta nehaꞌageno anaketenoꞌaeꞌmo alino kugu huteno alino nanu aenoanatesiyafeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Ma vekalana afiꞌao, Lanakaemo konagalaꞌmo maiꞌnaꞌanana kava higetanaeꞌmo kaveta nehaꞌae, huno anafi geꞌnigeno 27 konagaꞌamoꞌmo kavetahuꞌniya vekamoꞌa eno Moseseꞌa alino agoꞌya faino neꞌatalenoꞌaeꞌmo, Ina laꞌmo lagaeteꞌmoyagaiꞌneka agoti getimo afiteka alika fako huka latesana vekamo maigane, huno lekana painokateꞌniye. 28Egamo Isipi vekamo ago kamiti amagiꞌnanageno faliꞌniya kava huka nagaemonamagigapiye, huno afi geꞌniye. 29 Moseseꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo Isipi kotegatiꞌmoaune hetaleno Mitiyani kotegamo uno noꞌmo kino maiꞌnenoꞌaeꞌmo lole mafaꞌnelaꞌmoalino anateꞌniye.

30 Fotiꞌa kafugamo utegeno Moseseꞌa mago avemo agiꞌamo Sainai aveleꞌmo kaꞌmekotega maiꞌnigeno aise yosafiꞌmo atamo nelegenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmo enisolevekamoꞌa ani ata vaipatiꞌmo afole aiꞌniye. 31Moseseꞌa ani atamo ageno hau aitenoꞌaeꞌmoageno alagepa huno agesiyafeꞌmo yosa aepamo haopaꞌaleꞌmo uno maiꞌnigeno Ala kavaneꞌmoꞌa ha painoꞌaeꞌmo, 32 Kaginago vayaꞌmo Emalehamuꞌagi Aisikiꞌagi Yekopuꞌagi huꞌnaGotiꞌapimoꞌnamo maiꞌnove, huno ha paiꞌnigeno Moseseꞌa atete hauꞌnigeno magoꞌe huno

Page 296: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 7:33 293 Apa 7:51agesiya yafeꞌmo koli huꞌniye 33 Ala kava neꞌmoꞌa, Manile maiꞌnovaꞌmofeꞌmo he tika maiꞌnanamopamo aote mopamo haneꞌnigi sukamo asagika ataleka maiyo. 34 Ageꞌnovana Isipi vayaꞌ-mogimo vayaꞌnilegamo asole hosu kavaꞌmo nehageꞌna apakeꞌnove. Avovo nehageꞌnaafiteꞌna apakufamo aliꞌna katiꞌna apatesuvafeꞌmo emiꞌneꞌnove. Eka afiyo, huno, Isipikotegamo aliꞌna katesugeka ugane, huno ha paiꞌniye. 35Ani gemo ha paiꞌniyaꞌmonanafaIsaleli vayaꞌmogimo Mosesefeꞌmo, Ina laꞌmo lagaeteꞌmo yagaika lateꞌneka agoti getimoafiteka alika fako huka latesana vekamo maigane, huno lekana paino kateꞌniye, huꞌa hapapaiteꞌa huꞌniya geleꞌmo ge nagalu huꞌnae. Huꞌnayaꞌmonanafa Gotiꞌa ata vaipatiꞌmoenisole vekamo avayafatiꞌmo, yagaika apateteka hapau vaisana nene, huno lekanapaino ateꞌniye. 36 Agaemo noꞌagaya agufa lokiya aune kavaꞌmo Isipi kotegagi Haesaanitenagi kaꞌme kotegagi huno fotiꞌa kafugamo nehunoꞌaeꞌmo Yu vayaꞌmo Isipi kote-gatiꞌmo apavalelino uꞌniye. 37 Ani vekamo Moseseꞌa Isaleli vayaꞌaifeꞌmo, Ala kava neꞌmoGotitapimoꞌa mago vekamo agaetegati gemo alinineno aeno hakalo huno lapa paisiya vekamonagaekana huno maisiya vekamo alino atesigeno lapakaetegamo egaiye. Lapakaemo muki hisiyageꞌamo afiyo, huno hapa paiꞌniye. 38 Ani vekamo Moseseꞌa Isaleli vayaꞌeꞌmo kaꞌmekotega alino anupa huno maiꞌniye. Moseseꞌa Sainai avefiꞌmo haino maiꞌnigeno magoenisole vekamoꞌmo apauneꞌapameꞌmo alino neꞌapamiya gemo ha paiꞌnigeno afitenoemineno laginago vayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌnigeꞌa lagaefeꞌmo laha paiꞌnae. 39 Huno hapapaiꞌniyaꞌmonanafa huꞌniya geleꞌmo ge nagalu huteꞌapaeꞌmo, halate atagi neta Isipikotegamo ugune, huꞌa apakesa afiꞌnae. 40 Apakaemo mono huno neꞌapateya vekamoElonifeꞌmo, Ani vekamo Moseseꞌa Isipi kotegatiꞌmo lavalelineꞌniya vekamo haiyategamo unomaiꞌnifi huta oꞌageꞌnone. Mago gotitimoꞌmo alo higetao laulagaleꞌmo uꞌa hogoteteꞌa lavaleliꞌaviyo, huꞌa ha paiteꞌa 41 aikeli pulumakamo auneꞌamo alo huteꞌa yuna afumo avalelieꞌa haeꞌa amiteꞌa apayatetiꞌmo alo huꞌnaya yafekeꞌmo apamogaga aiꞌnae. 42 Gotiꞌahunoꞌaeꞌmo, apatalesugeꞌa kanefitefenagi kailefenagi yegelefenagi huꞌa mono hugae,huno huꞌniye. Ani kavafeꞌmo Gotiꞌa akeyaꞌvilaga agaetegati gemo alinineno aenohakalo huno hapa nepaiya vekaeꞌmo ha paiꞌnigeno avoꞌmo kae maleꞌniye. Avoꞌmo kaemaleꞌniyana,Isaleli vayaꞌmogitapae, huno, kaꞌme kotega fotiꞌa kafugamomaiꞌnetapaeꞌmo pulumakaꞌe

sipisipiꞌeꞌmo hetetapaeꞌmo nagaefekeꞌmo mono hutetapa ofalinimo oꞌnamigafaaigofe gotitapimogigeꞌmo ofalini apamiꞌnae. 43 Mago aigofe gotiꞌa agiꞌamoMoloki seli noꞌamo alinitapa uge mago aigofe gotiꞌa kanefi auneꞌamo agiꞌamoLefaniꞌa alinitapa uge hutetapa mono huꞌnae. Ani kava huꞌnayaꞌmofeꞌmo aliꞌnalapa faitalenagetapa afagi kotega Mamiloni kotegamo ugae,

huno hapa paiꞌniye.44 Gotiꞌa Mosesefeꞌmo, Mago seli nofeꞌmo kaha paisugekaeꞌmo ina kavaꞌmo huka kiyo,

huno ha paiꞌnigeꞌa ani gemo akame huꞌa kiꞌnae. Gotiꞌa apakaeꞌeꞌmo magokepi lokaenomaiꞌniya seli noꞌmo kaꞌme kotegamo ki maleꞌnae. 45 Henagaꞌamo Yosuvaꞌe laginagovayaꞌmogiꞌeꞌmo ani seli noꞌmo aliꞌniꞌuꞌa alu nofi vayaꞌmo aliꞌa hapa faitaleꞌamopaꞌapimoaliteꞌa maiꞌnae. Ani seli noꞌmo haneme haneme neꞌegenoꞌaeꞌmo Neviniꞌa afole aiꞌniye.46Nevinifeꞌmo Gotiꞌa hao ke heꞌniya vekamoꞌa Gotifeꞌmo, Mago noꞌmo kiꞌna kategesugikanalepiye, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, Haꞌao, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 47 SalomoniꞌaNevini mafaꞌneꞌamoꞌmo kiꞌniye. 48 Ki maleꞌniyaꞌmonanafa anaga hogote vekamoꞌa mamopafi vayaꞌmogi nekiya nopiꞌmo noꞌmaiye. Mago vekamo Gotitegati gemo alininenoaeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoꞌa ani kavafeꞌmo hunoꞌaeꞌmo,49 Kokuꞌnapiꞌmo yagaiꞌna neꞌapatova siakana huno haneꞌnigeꞌna fai maiꞌneꞌna naiyamo

mopafiꞌmo aeꞌna neꞌmauve. Na agufa noꞌmo kitapa nategae. Havaesuvakotegamo haiyategamo haneꞌniye. 50 Nagaiꞌnigeꞌmo muki yaꞌamo alo huꞌnove,huno huꞌniye,

huno avoꞌmo kae maleꞌniye. 51 Lapaipa lapakesa akanifa vayaꞌmogitapae, huno, Gotigeꞌamo noꞌafiya nofi vayakana hutapa maiꞌnageno Goti geꞌamo afisayafeꞌmo lapaipalapakesa aino halo noꞌaiye. Lapakinago vayaꞌmogi huꞌnaya kava hutapa muki afinaꞌmo

Page 297: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 7:52 294 Apa 8:11Goti Aunemeꞌamoꞌmo lapakaefeꞌmo ge nehiya gemo ataletapa maitapa halove nehae.52 Lapakinago vayaꞌmogi Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiyavayaꞌaifeꞌmo muki vayaꞌmogi apaini huꞌa apateꞌnae. Goti aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogi,Alagepa kavaꞌageꞌmo nehiya vekamo egaiye, huꞌa huꞌnageꞌapaeꞌmo lapakinago vayaꞌ-mogi apamagiꞌnageꞌa ago faliꞌnae. Hemenimo lapakaeꞌeꞌmo kutulu yaꞌmo alitetapa avagemo huꞌnaya vekamo ago amagiꞌnageno faliꞌniye. 53 Enisole vayaꞌmogimo Goti keꞌaepageꞌamo alini eꞌa lapamiꞌnayana akame nosae, huno hapa paiꞌniye.

Sitiveniꞌa yafa kayotetiꞌmo aliꞌa amagiꞌnageno faliꞌniya gemae54 Kanisole vayaꞌmogimo ani gemo afiꞌnagenoꞌaeꞌmo apaipafiꞌmo faiꞌnigeno lusi kava

huno apaipamo leꞌnigeꞌapaeꞌmo apavepiꞌmo haniꞌnae. 55 Goti Aunemeꞌamoꞌmo Sitiveniaipafiꞌmo haino havai teꞌnigenoꞌaeꞌmo Sitiveniꞌa kokuꞌnapiꞌmo alino aulu heno ageyanaGoti ha le konali yaꞌamoꞌa aeno ha leꞌnigeno Yesuꞌa Goti lamaga haopaleꞌmo he tinomaiꞌnigeno ageꞌniye. 56 Agetenoꞌaeꞌmo, Ageyo, huno, Kokuꞌnaꞌmo halo aiꞌnigeꞌnaagovana Vemo Mafaꞌnemo Goti lamaga haopaleꞌmo he tino maiꞌnigeꞌna ageꞌnove,huno hapa paiꞌniye. 57 Apakaemo alopa gefatiꞌmo huteꞌa apakesaleꞌmo aliꞌa akaniliꞌaSitivenitegamo nagu nagu huꞌa uꞌa 58 taonifatiꞌmo heꞌa halauliꞌuꞌa yafa kayotetiꞌmoaliꞌa amagiꞌnae. Agoti huꞌa ateꞌnaya vayaꞌmogi kukenaꞌapimo asagiꞌa neya vekamoSolo yagaino maisiyafeꞌmo aiyafiꞌmo maleꞌnae. 59Apakaemo yafa kayotetiꞌmo Sitiveniꞌaneꞌamagigenoꞌaeꞌmo Ala kava nefeꞌmo, Ala kava neꞌmo Yesuo, nauneꞌnameꞌaleꞌmo aliyo,huno ha paiꞌniye. 60 Neꞌamagigenoꞌaeꞌmo aleꞌya faiꞌneno alopa gefatiꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Ala kava nene, mani hosu kavaꞌapimo anonaꞌapileꞌmo apamisanafeꞌmo kagesa oꞌafiyo,huno huteno au kaleꞌniye.

Soloꞌa amagiꞌnageno faliꞌniya kavafeꞌmo aipafiꞌmo kanalene, huno agesa afiꞌniye.8

Soloꞌa siosi vayaꞌmo lusi kava huno hanageke yaꞌmo apamiꞌniya gemae1 Sitiveniꞌa faliꞌniya afinaꞌmo Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnaya siosi vayaꞌaitegamo

lusi hanageke kavaꞌmo huꞌnae. Huꞌnageꞌapaeꞌmo muki siosi vayaꞌmo atagu faeꞌaapaune heꞌa Yutiya kotegaꞌe Samaliya kotegaꞌeꞌmo uꞌeꞌa huꞌnageꞌa apa vayaꞌageꞌmoYulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnae. 2Mago mono neꞌafiya vayaꞌmogi Sitiveniꞌmo aliꞌa kiꞌaneꞌateꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa yulagefa aiꞌnae.

3 Inagi Soloꞌa siosi vayaꞌmo apamagino hano hisiyafeꞌmo ina kavaꞌmo huno noꞌapifatinoꞌapifatiꞌmo haino ve aꞌnemo heno apavayu hulinuno kalavusi huno apatete apatetehuꞌniye.

Samaliya kotegamo uꞌa Goti geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paiꞌnaya gemae4 Ataleꞌa atagu faeꞌa uꞌeꞌa huꞌnaya vayaꞌmogimo muki haopalegamo Goti geꞌamo

aeꞌa hakalo huꞌa hapa paiꞌnae. 5 Filipiꞌa Samaliya kotega taonifiꞌmo uno Kalaisifeava gemo aeno hakalo huno hapa paiꞌniye. 6 Muki vayaꞌmogi geꞌamo afige noꞌagayaagufa lokiya aune kavaꞌmo huꞌnigeꞌa agege huteꞌapaeꞌmo muki ve aꞌnemogimo magokeapaipa apakesa aliꞌneꞌa Filipi geꞌamo alagepa huꞌa afiꞌnae. 7 Agaemo lokiya kavaꞌmonehigeꞌapaeꞌmo hosu apaune vayaꞌmo muki vayaꞌai apaipafatiꞌmo emi neꞌeꞌapaeꞌmoalopa gefatiꞌmo hu maleꞌa ataleꞌa apaune heꞌnae. Agaemo muki kanage kanaga osuꞌaneꞌmaiya vayaꞌmo alino alagepa huno apatege apaiyamo hosuꞌniya vayaꞌmo alinoalagepa huno apatege huꞌnigeꞌapaeꞌmo 8 muki Samaliya taonifi vayaꞌmogimo ageteꞌalusi kava huꞌa amuse huteꞌa apamogaga aiꞌnae. 9Mago ani taonifiꞌmo maiꞌniya vekamoagiꞌamoSaimoniꞌa hogotenohapapainoꞌaeꞌmo, ala vekamomaiꞌnove, hunohapapaitenohosu apaune vayaꞌai himamuꞌapiletiꞌmo noꞌagaya aeto agufa aune kavaꞌmo huge hugehuno maiꞌnigeꞌapaeꞌmo Samaliya vayaꞌmogi hapau aiꞌnae. 10Muki ala apaki haneꞌniyavayaꞌmogiꞌe apaki ohaneꞌniya vayaꞌmogiꞌeꞌmo geꞌamo alagepa huꞌa afiteꞌapaeꞌmo, Vae,huꞌa, ani vekamo lokiya vekamo gotiꞌa maiꞌniye, huꞌa huꞌnae. 11 Yatala afinaꞌmohosu apaune vayaꞌai himamuꞌapiletiꞌmo noꞌagaya aeto agufa aune kavaꞌmo huno alino

Page 298: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 8:12 295 Apa 8:33apave liꞌnigeꞌapaeꞌmo hapau aiteꞌa alagepa huꞌa geꞌamo afiꞌnae. 12 Saimoni geꞌamoafiꞌnayaꞌmonanafa Filipiꞌa alagepa gemo Gotiꞌa neꞌyagaiya kavafeꞌmo ava gemo hugeYesu Kalaisifeꞌmo ava gemo huge huꞌnigeꞌa afiteꞌapaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnaya veaꞌnemo aniꞌmo faleno apateꞌniye. 13 Saimoniꞌeꞌmo agesa afino fatago huꞌnigeno aniꞌmofaleno ateꞌnigenoꞌaeꞌmo Filipiꞌeꞌmo lokaeno maiꞌneno ageyana Filipiꞌa noꞌagaya agufahimamu kavaꞌmo huꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmo lusi kava huno hau aiꞌniye.

14 Mago vayaꞌmogi, Samaliya vayaꞌmogimo Goti geꞌamo alagepa huꞌa afiteꞌa agoaliꞌnae, huꞌa apava gemo huꞌnageꞌa apa vayaꞌmogi afiteꞌapaeꞌmo Pitaꞌe Yoniꞌeꞌmo aliꞌaanateꞌnageꞌana apakaetegamouꞌnaꞌae. 15Emiꞌeꞌana avaꞌyi huteꞌanaeꞌmo apakesa afiꞌa fa-tago huꞌnaya vayaꞌmogimo Goti Aunemeꞌamo alisayafeꞌmo nunumuꞌmo huꞌnaꞌae. 16Alakava neꞌmo Yesu agiꞌalefeꞌmo aniꞌmo faleꞌa apateꞌnayaꞌmonanafa Goti Aunemeꞌamooꞌaliꞌnae. 17 Pitaꞌe Yoniꞌeꞌmo anayaꞌmo apakufaleꞌmo maleꞌneꞌana nunumuꞌmo huꞌanaapateꞌnaꞌageno Gotiꞌa Aunemeꞌamo alino apamiꞌniye.

18 Apa vekalaꞌmoganimo apakufaleꞌmo anayaꞌmo maleꞌnaꞌageno Gotiꞌa Aunemeꞌamoalino apamiꞌnigeno Saimoniꞌa agetenoꞌaeꞌmo monimo anamisiyafeꞌmo hunoꞌaeꞌmo,19Ani himamuꞌamo alitana namiꞌageꞌnao nayaꞌmo vayaꞌai apakufaleꞌmomalesugeꞌa GotiAunemeꞌamo aliyo, huno hana paiꞌnigeno 20 Pitaꞌa, Gotiꞌa fiku hapa maeno neꞌapamiyayafeꞌmo kagaemo, moniletiꞌmo miya faiguve, huka kagesa neꞌafinaꞌmofeꞌmo kagaeꞌemonikaꞌeꞌmo ata kopiꞌmo utana lamigaꞌae. 21 Goti aulagaleꞌmo kaipamoꞌmo kanaleosuꞌniyaꞌmofeꞌmomani aliꞌyaꞌmo kagae aliꞌyaꞌmoohaneꞌniye. 22Kaipamo alika afe letekahosu gemo huve, huka huteka ataleka kakameꞌya amiteka Gotifeꞌmo hukaeꞌmo, hosunagesa afiteꞌna hosu gemo huꞌnovanagi alika atalo, huka nunumuꞌmo huvo. Gotiꞌaalino atalesifi alino oꞌatalesifi huka amalageka huka ago. 23 Kageꞌnovana kaipa kafanehanageno atuofa yakana yaꞌmo kaipafiꞌmo haneꞌniye. Hosu kavakamoꞌmo yagainonekateyaꞌmofeꞌmae, huno ha paiꞌniye. 24 Saimoniꞌa Pitaꞌe Yoniꞌefeꞌmo, huꞌnaꞌa kavaꞌmonagufaleꞌmo afole oꞌaisiyafeꞌmo nunumuꞌmo hutana nateꞌao, huno hana paiꞌniye.25 Anakaemo Yesu Kalaisiꞌa huꞌnigeꞌana ageꞌnaꞌa gemo huge ala kava neꞌmo geꞌamoaeꞌana hakalo huꞌana hapa paige huteꞌanaeꞌmo apataleꞌana atagi neꞌana Yulusalemutaonifiꞌmo uꞌnaꞌae. Neꞌuꞌanaeꞌmo Samaliya kotega alu taonifiꞌe alu taonifiꞌeꞌmo alagepafaigoko gemo aeꞌana hakalo huꞌana hapa paimale hapa paimale huliꞌana uꞌnaꞌae.

Filipiꞌe Itiyopiya kotega vekaꞌefeꞌmo anava gemo huꞌniya gemae26Mago Ala kava neꞌmo enisole vekaꞌamoꞌa Filipifeꞌmo, Kagaemo he tika Yulusalemu

kotegatiꞌmo mago kaꞌmo lamino Gasa taoni haopalegamo kaꞌme kotegamo vayaꞌmooꞌmaiꞌnaya kotega lamino neꞌviya kateꞌmo uvo, huno ha paiꞌnigeno 27 Filipiꞌa he tinouꞌniye. Neꞌvigenoꞌaeꞌmo mago gamani vekamo Itiyopiya vayaꞌmo kuvini a kanomomonileꞌmo neꞌyagaiya vekamo noꞌalega ugefeꞌmo uꞌniye. 28 Agaemo Gotifeꞌmo monohuteno Yulusalemu taonifatiꞌmo eno atagi neno hosimoꞌmo halaulino uꞌniya talalafiꞌmohaino fai maiteno neꞌunoꞌaeꞌmo Goti Mukufiꞌmo Aiyeyaꞌa avoꞌmo kae maleꞌniya gemolekana pailino uꞌniye. 29 Goti Aunemeꞌamoꞌmo Filipifeꞌmo, Uka talala haopaleꞌmolokaeka uvo, huno ha paiꞌnigeno 30Filipiꞌa nagu nagu hununo afiyana AiyeyaMukufiꞌmolekana nepaigeno afitenoꞌaeꞌmo, lekana nepaina gemo aepaꞌamo afiꞌnapiye, huno afigeꞌnigenoꞌaeꞌmo, 31 Mago vekamoꞌa ani gemo aepaꞌamo naha opaisiyana haiya kavahuꞌna afiguve. Haikeno, huno ha paiꞌniye. 32 Goti Mukufiꞌmo lekana paiꞌniya gemoꞌmohunoꞌaeꞌmo,Sipisipigana huno maiꞌnigeꞌa avaleli eꞌa amagiꞌnae. Vayaꞌmogimo aikeli sipisipimo

ayokaꞌmo lagauꞌnagenoꞌaeꞌmo age noꞌaiya sipisipigana huno maiꞌnenoꞌaeꞌmoge osuno afaꞌa maiꞌniye. 33 Agiꞌaleꞌmo aliꞌa afepi ateteꞌa aliꞌa alagepa huꞌafako huꞌa agoti huꞌa oꞌateꞌnae. Apakaemo huꞌapaeꞌmo, Ma mopafiꞌmo afaꞌaoꞌmaigiye. Falitesigeꞌapaeꞌmo agae vayapatiꞌmo magoꞌe huꞌa afole oꞌaigae, huꞌahuteꞌa amagiꞌnageno faliꞌniye,

huno huꞌniye.

Page 299: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 8:34 296 Apa 9:1334 Gamani vekamoꞌa Filipifeꞌmo, Naha paiyo, Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo

huno hapa nepaiya vekamoꞌa agaiꞌaeꞌmo ava gemo huno avoꞌmo kae maleꞌnifi aluvekaeꞌmo ava gemo huno avoꞌmo kae maleꞌniye, huno loka huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo35 Filipiꞌa lekana paiꞌniya gefatiꞌmo Yesufeꞌmo ava gemo aepa faino aeno hakalo huno hapaiꞌniye. 36 Kategamo neꞌuꞌanaeꞌmo mago ani kotuꞌmo haneꞌniya yateꞌmo uꞌana avaꞌyinehuꞌanaeꞌmo gamani vekamoꞌa, Manile ani kotuꞌmo haneꞌniye. Natafauno natesiyayaꞌmo haneꞌnifi afaꞌa aniꞌmo faleka nategane, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo 37 Filipiꞌa, Mukikaipa kagesafatiꞌmo alagi kagesa afika fatago nehisanaꞌmoꞌmo afaꞌa aniꞌmo faleꞌna kate-gauve, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, Ago ani gemo kaha nepauve, huno, Yesu KalaisiꞌmoGoti mafaꞌneꞌamo maiꞌniye, huꞌna nagesa afiꞌna fatago nehuve, huno ha paiꞌniye.

38 Gamani vekamoꞌa hosimo talalafiꞌmo maiꞌneno kaꞌmo alino ho huno atelinouꞌniya vekaeꞌmo, Manile maigunanagi atafauka ategetao, huno ha paiꞌnigenoatafauno ateꞌnigeno agaeꞌe Filipiꞌeꞌmo ani kotupiꞌmo lamiꞌana aniꞌmo faleno ateꞌniye.39 Anipatiꞌmo ataleꞌana hai eꞌnaꞌagenoꞌaeꞌmo Goti Aunemeꞌamoꞌmo Filipiꞌmo avalelinouꞌniye. Gamani vekamoꞌa amogaga aime aime neꞌunoꞌaeꞌmo Filipiꞌmo magoꞌe hunooꞌageꞌniye. 40 Goti Aunemeꞌamoꞌmo Filipiꞌmo avalelinuno ateꞌnigenoꞌaeꞌmo, Asatotitaonifiꞌmo maiꞌnove, huno agetenoꞌaeꞌmo muki taoniꞌafi taoniꞌafiꞌmo aeno hakalo hunohapa paimale hapa paimale hulinuno Sisaliya taonifiꞌmo uno avaꞌyi huꞌniye.

9Soloꞌa Goti mafaꞌnemo hamaleꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae(Apa 22:4-16; 26:9-18)

1 Ani afinaꞌmo Soloꞌa Ala kava neꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo lokiya gemohunoꞌaeꞌmo, apamagisugeꞌa faligae, huno huteno lusi kava huno ha ha hulinuneno hunomono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekaeꞌmo, 2mago avoꞌmo kaekanamiyo. Nagaemo ani avoꞌmo alininuꞌna Namasakasi taonifiꞌmo mono huꞌa neꞌapatayavayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmo apamisugeꞌa ageteꞌa naha maesageꞌna Yesukateꞌmo neꞌvaya ve aꞌneꞌaina apakesuvateꞌmo apavaleꞌna kalavusi huꞌna apateteꞌnaYulusalemu taonifiꞌmo apavaleliꞌna egauve, huno ha paiꞌniye.

3 Soloꞌa Namasakasi kateꞌmo uno avaꞌyi hugefeꞌmo uno taoni haopaleꞌmo hogo ne-higenoꞌaeꞌmokokuꞌnapatiꞌmomagoha le yaꞌmoꞌa agufaleꞌmoaenoha leꞌnigeno ageꞌniye.4 Agetenoꞌaeꞌmo mopafiꞌmo asagauno aino agoꞌya faino maiꞌnigenoꞌaeꞌmo, Solo, Solo,huno, Na kava higekaeꞌmo nagaefeꞌmo kaini huka neꞌnatane, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo,5 Ala kava nene, kagaemo ina lagae, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, Nagaemo Yesuꞌnamokaini huka neꞌnatana vekamo maiꞌnove. 6Hosimoꞌmo aeno fayopayo hiyategamo akoꞌyakayoteꞌmo aiyaletiꞌmo aeno lanu paiꞌnigeno agafu nekiya agufa kavaꞌmo nehane, hunoha paiꞌnigeno afitenoꞌaeꞌmo hau aiteno atete nehunoꞌaeꞌmo, Ala kava nene, na kavahisuvafeꞌmo kahauꞌniye, huno afi geꞌnigeno Ala kava neꞌmoꞌa, He tika taonifilagamougenoꞌao mago vekamoꞌa hisana kavafeꞌmo kaha paigiye, huno ha paiꞌniye. 7 Soloꞌeꞌmolokaeꞌa uꞌnaya vayaꞌmogi ani huꞌniya gemo afiꞌnayaꞌmonanafa mago vekamo oꞌageꞌ-nayaꞌmofeꞌmo ge osuꞌa afaꞌa he tiꞌa maiꞌnae. 8 Soloꞌa mopafatiꞌmo he tino aulagamoageno ayakeꞌniyana aulagafatiꞌmo haniꞌage huꞌniye. Huꞌnigeꞌa vayaꞌamogi ayate aliꞌaavaleliꞌa Namasakasi taonifiꞌmo uꞌnae. 9 Soloꞌa loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo mago yaꞌmooꞌagege aniꞌmo oꞌnege neꞌyaꞌmo oꞌnege huno maiꞌniye. 10 Mago vekamo agiꞌamoAnanaiyasiꞌa Yesu geꞌamo neꞌafiya vekamo Namasakasi taonifiꞌmo maiꞌniye. Agaemoalagamuna ageꞌniyana Ala kava neꞌmoꞌa, Ananaiyasiyo, huno huꞌnigenoꞌaeꞌmo, Alakava nene, maiꞌnove, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 11 Alo huka mago kaꞌmo agiꞌamo apikateꞌmo uvo. Uka Yutasi nopiꞌmomaiꞌniya vekamo Tasasi taonifi vekamo agiꞌamo Soloꞌakahauya huka ago. Afiyo, agaemo nunumuꞌmo nehiye. 12 Alagamuna kageꞌniyanaAnanaiyasigageꞌmo eka kayaꞌmo agufaleꞌmo maleꞌneka alika ayakeka neꞌatanagenokageꞌniye, huno ha paiꞌniye. 13 Ananaiyasiꞌa, Ala kava nene, huno, Muki vayaꞌmogimoani vekaeꞌmo ava gemo ago huꞌnageꞌna afiꞌnova vekae. Agaemo Yulusalemu taonifi

Page 300: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 9:14 297 Apa 9:31vayakamo lusi kava huno hanageke yaꞌmo alino apamiꞌniye, huꞌa ava gemo huꞌnageꞌnaafiꞌnove. 14 Ani vekamoꞌa kagikalefeꞌmo nunumuꞌmo nehaya vayaꞌmo kalavusi hunoapatesiyafeꞌmo mago avoꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapatayavayaꞌaitegatiꞌmo aliteno mani taonifiꞌmo eꞌniye, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 15 Ala kavaneꞌmoꞌa, Nagaemo aliꞌyaꞌnilefeꞌmo uno nagiꞌnimo alu nofi vayaꞌaifenagi yagaiꞌa neꞌa-pataya vayaꞌaifenagi Isaleli vayaꞌaifenagi huno aeno hakalo huno hapa paisiyafeꞌmolekana paiꞌna ateꞌnovanagi afaꞌa uvo. 16 Nagiꞌnilefeꞌmo agafu kisiya kavaꞌmo aliꞌna avelisugeno aliꞌyaꞌnimo aligiye, huno ha paiꞌniye.

17 Ha paiꞌnigeno Ananaiyasiꞌa uno ani nopiꞌmo faleno haino Solo agufaleꞌmoayaꞌmo maleꞌnenoꞌaeꞌmo, Solo konagaꞌnimogae, huno, Ala kava neꞌmo Yesuꞌa kateg-amo neꞌanageno kaulagaleꞌmo afole aiꞌnigeka ageꞌnana vekamoꞌmo nagaemo alinonateꞌnigeꞌna eꞌnove. Nagaemo kaulagamo aliꞌna ayakeꞌna katesugeno Goti Aune-meꞌamoꞌmo kaipafiꞌmo havai tesiyafeꞌmo alino nateꞌnigeꞌna eꞌnove, huno ha ne-paigenoꞌaeꞌmo 18 malage huno mago noyame hainanigana agufa yaꞌmo aulagafatiꞌmoasagauno aiꞌnigenoꞌaeꞌmo aulagamo alagepa huno ageno ayakeꞌniye. Agaemo hetiꞌnigeno aniꞌmo faleno ateꞌniye. 19Aniꞌmo faleno ateꞌnigenoꞌaeꞌmo neꞌyaꞌmo neꞌnigenoalino lokiya vaino ateꞌniye.

Soloꞌa Namasakasi taonifiꞌmo Goti geꞌamo aepa faino alininuno aeno hakalo huno hapapaiꞌniya gemae

20 Soloꞌa Goti geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo Namasakasi taonifiꞌmo mago afinaꞌmomaiꞌniye. Malage huno Yu vayaꞌai mono noꞌale noꞌaleꞌmo uneno huno Kalaisifeꞌmo,Ani vekamo Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌniye, huno aeno hakalo huno hapa paiꞌniye. 21Mukivayaꞌmogimo ani gemo afiꞌa hapau aiteꞌapaeꞌmo, Ani vekamoꞌmo Kalaisi agilefeꞌmonunumuꞌmo nehaya vayaꞌmo Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo apamagiꞌniye.Hogoteno apamagitenoꞌaeꞌmo hemenimo kalavusi huno apateteno mono huꞌa neꞌa-pataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌaitegamo apavalelinuno apamisiyafeꞌmomanileꞌmo eꞌniya vekamae, huꞌa huꞌnae. 22 Soloꞌa magoꞌe magoꞌe huno lokiya gefatiꞌmohuno aeno hakalo huno hapa painoꞌaeꞌmo, Yesuꞌa Kalaisi neꞌmo maiꞌniye, huno alinoapave liꞌniye. Alagepa huno alino apave liꞌniyaꞌmofeꞌmo Namasakasi taonifiꞌmo maiꞌ-naya Yu vayaꞌmogimo geꞌaleꞌmo afaꞌa aeꞌa atagaina huꞌa osuꞌnae. 23 Yatala afinaꞌmoutegeꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo, Solona haegaune, huꞌahuꞌnayaꞌmonanafa 24 Soloꞌa ani gemo ago afiꞌniye. Apakaemo Soloꞌmo haesayafeꞌmofelugaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo ani taonifiꞌmo muki lafi kipaꞌaleꞌmo yagaiꞌa maiꞌnae. 25Yagaiꞌamaiꞌnayaꞌmonanafa Kalaisi geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi haniꞌilagamo avaleli uꞌa yafakegiꞌyaleꞌmo haiꞌa ateꞌneꞌa hona yuvapagana yapiꞌmo aliꞌa ateꞌneꞌa nofi aeteꞌa aliꞌneꞌaatalageno Soloꞌa lamino kegiꞌya malaga mopafiꞌmo asagauno aiteno uꞌniye.

Soloꞌa Yulusalemu kotegamo uno maiꞌniya gemae26 Soloꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo Yesu geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmomagokepi aliꞌa anupa

huꞌamaisayafeꞌmo eꞌniyaꞌmonanafa agaefeꞌmoKalaisi geꞌamonoꞌafiya vekamomaiꞌniye,huꞌa apakesa afiꞌnayaꞌmofeꞌmo agaefeꞌmo koliꞌamohuꞌnae. 27Koli nehagenoꞌaeꞌmoMan-amasiꞌa enohamaeno apa vayaꞌaitegamoavalelinouꞌniye. Manamasiꞌa apa vayaꞌaifeꞌmo,Soloꞌa kategamo neꞌunoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmo ageꞌnigeno Ala kava neꞌmoꞌa ha paiꞌniyeInagi Soloꞌa uno Yesu agiꞌalefeꞌmo Namasakasi kotegamo lokiya himamuꞌaletiꞌmo aenohakalo huno hapa paiꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 28 Hapa paiꞌnigenoꞌaeꞌmo Soloꞌaapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌneno muki Yulusalemu haopalega apakaeꞌeꞌmomagokepi lokaelino uneno huno maiꞌniye. 29 Soloꞌa koli osuno lokiya gemo hunoAla kava neꞌmo Yesu agiꞌalefeꞌmo aeno hakalo huno hapa paiꞌniye. Galiki apakemoneꞌaiya Yu vayaꞌeꞌmo ge huge afige huꞌa maiꞌneꞌa hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo haesayafeꞌmohuꞌnae. 30 Konagaꞌamogi ani gemo afiteꞌapaeꞌmo Sisaliya kotega avaleli uꞌa Tasasikotegamo aliꞌa ateꞌnageno uꞌniye. 31 Ani afinaꞌmo Goti mafaꞌneꞌamo aliꞌa anupa huꞌamaiꞌnaya vayaꞌmo Yutiya kotegagi Galeliya kotegagi Samaliya kotegagi huꞌa maiꞌnaya

Page 301: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 9:32 298 Apa 10:6siosi vayaꞌmogimo apaipamoꞌmo falu huꞌnigeꞌa apayamufa huꞌa maiꞌnae. Gotifeꞌmo kolihuꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo Goti Aunemeꞌamoꞌmo alagepa huno hapa maeꞌnigeꞌa alagepahuꞌa maiꞌnageꞌapaeꞌmo magoꞌe magoꞌe vayaꞌmo Goti mafaꞌneꞌamo hamaleꞌnae.

Pitaꞌa Lita kotegaꞌe Yopa kotegaꞌeꞌmo uno maiꞌniya gemae32 Pitaꞌa muki aupilaga umenitata nehunoꞌaeꞌmo Lita kotega maiꞌnaya Goti

mafaꞌneꞌaitegamo uꞌniye. 33 Lita kotega maiꞌnenoꞌaeꞌmo ageyana mago vekamo ag-iꞌamo Iniyasiꞌa eitiꞌa kafugamo kanage kanaga osuno muki afinaꞌmo neꞌmaiya vekamohipaꞌaleꞌmo havaeno maiꞌnigeno ageꞌniye. 34 Agetenoꞌaeꞌmo Iniyasiyo, huno, YesuKalaisiꞌa alino alagepa huno kateꞌnigi he tika yakaikonakamo alika alagepa huka yakaiyo,huno ha paiꞌnigeno malage huno he tiꞌniye. 35Muki Lita kotega maiꞌnaya vayaꞌe Salonikotega maiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo agaemo ageteꞌapaeꞌmo apaipamo aliꞌa afe leteꞌa Alakava netegamo uꞌnae.

36 Mago a kanomo agiꞌamo Tamaitaꞌa Yopa taonifiꞌmo maiꞌneno Goti geꞌamo neꞌafiyaa kanomo maiꞌniye. Galiki gefatiꞌmo Nokasiꞌae huꞌa agi aeꞌnae. Muki afinaꞌmo alagepakavaꞌageꞌmo huno kagemi yaꞌapimo ohaneꞌniya vayaꞌmo hapa maeno apamige apamigehuno maiꞌniya a kanoe. 37 Pitaꞌa Lita taonifiꞌmo maiꞌnigenoꞌaeꞌmo ani a kanomo kaitahauꞌnigeno ago faliꞌniye. Faliꞌnigeꞌa agufaꞌamo sese hutaleꞌa anaga aeno anagi maleꞌniyanopiꞌmo maleꞌnae. 38 Yopa taonimo Lita taoni haopaleꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo PitaꞌaLita taonifiꞌmo maiꞌniye, huꞌa huꞌnaya gemo Yopa taonifiꞌmo mago vayaꞌmo geꞌamoneꞌafiya vayaꞌmogi ani gemo afiteꞌapaeꞌmo lole vekalaꞌmo aliꞌa anateꞌnageꞌana uꞌanaPitafeꞌmo, Malage huka lagaetegamo eno, huꞌana ha paiꞌnaꞌae. 39 Pitaꞌa ani gemoafitenoꞌaeꞌmo anakaeꞌeꞌmo uno avaꞌyi huꞌnigeꞌapaeꞌmo avaleliꞌuꞌa anaga aeno anagimaleꞌniya nopiꞌmo haiꞌnae. Muki kogu aꞌne anagaꞌmogimo eꞌa Pita haopaleꞌmo lokaeꞌamaiꞌneꞌa aviꞌyaꞌmo nehuꞌapaeꞌmo Nokasiꞌa apakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌniyaafinaꞌmo alo huꞌniya siotiꞌe kukenaꞌeꞌmo aliꞌa ave liꞌnae. 40 Ave liꞌnagenoꞌaeꞌmo Pitaꞌa,kumatega lamiyo, huno hapa paiꞌnigeꞌa lamiꞌnageno aleꞌya faino maiꞌneno nunumuꞌmohuteno aino afe leno kefaꞌaleꞌmo ageꞌnenoꞌaeꞌmo, Tamaitao, huno, he tiyo, hunonehigenoꞌaeꞌmo aulagamo ageno ayakeno Pitaꞌmo agetenoꞌaeꞌmo he tino fai maiꞌniye.41 Pitaꞌa ayateꞌmo alino he tino ateꞌnigeno he tiꞌniye. Pitaꞌa apaote vayaꞌe koguaꞌne anagaꞌaefeꞌmo ge huꞌnigeꞌa hai eꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo Pitaꞌa alino apaveliꞌnigeꞌaageꞌnayana afaꞌamaiꞌnigeꞌa ageꞌnae. 42Ani kavafeꞌmo ava gemomuki Yopa haopalegamoaino atagu faenuneno huꞌnigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmogi Ala kava nefeꞌmo apakesa afiꞌafatago huꞌnae. 43Pitaꞌa yatala afinaꞌmo Yopa taonifiꞌmomago vekamoꞌa afu agufaletiꞌmoalu ya alu yaꞌmo alo hisayafeꞌmoheno kalo paeno alino api aino neꞌateya vekamo agiꞌamoSaimoni nopiꞌmo havaeno maiꞌniye.

10Pitaꞌe Koniliyasiꞌefeꞌmo anava gemo huꞌniya gemae

1 Mago vekamo agiꞌamo Koniliyasiꞌa Sisaliya taonifiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo ami ativayaꞌaiteꞌmo yagaino apateꞌniye. Ami ati vayaꞌaifeꞌmo apaki aeꞌapaeꞌmo Itali kotegavayane, huꞌa apaki aeꞌnae. 2 Agaemo mono huno maiꞌnigeꞌa agaeꞌe konaga anagavayaꞌaꞌeꞌmo Gotifeꞌmo koli nehuꞌa mono huꞌa maiꞌnae. Agaemo Yu vayaꞌmo monimoapamige hapa maege huno maiꞌnenoꞌaeꞌmo muki afinaꞌmo Gotifeꞌmo nunumuꞌmohuno maiꞌniye. 3 Yegemo lamino falesiyafeꞌmo lase lase nehigenoꞌaeꞌmo alagamunaagegekana huno ageyana Goti enisole vekaꞌamo agaetega emineno, Koniliyasiyo, hunohuꞌnigenoꞌaeꞌmo, 4 Ala kava nene, huno, na agufa yane, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo,Nunumuꞌmo huge kagemi yaꞌapimo ohaneꞌniya vayaꞌmo hapa maeka apamige ne-hana kavakamoꞌa Goti aulagaleꞌmo afole aiteno agesaleꞌmo haneꞌniye. 5 Kagaemomago vayaꞌmo alika apategeꞌapao Yopa taonilagamo viyo. Uꞌa mago vekamo agiꞌamoSaimoniꞌmo mago agiꞌamo Pitafeꞌmo ge hisageno eno. Agaemo hamoꞌamo Saimoninopiꞌmo agaeꞌeꞌmo lokaeno maiꞌniye. 6 Hamoꞌamoꞌmo afu agufaletiꞌmo alu ya alu

Page 302: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 10:7 299 Apa 10:32yaꞌmo alo hisayafeꞌmo heno kalo paeno alino api aino neꞌateya vekamo noꞌamo aniagiꞌnaleꞌmo haneꞌniye. Agaemo, ina kava huka maiyo, huno kaha paigiye, huno hapaitenoꞌaeꞌmo 7 enisole vekamo ataleno uꞌniye. Inagi Koniliyasiꞌa noꞌafiꞌmo aliꞌyaꞌmoneꞌaliꞌa vekalaꞌe ami ati vekamomono nehiya vekamo agaeꞌeꞌmomuki afinaꞌmo lokaenoneꞌmaiya vekaꞌefeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌnageno 8 afole aiꞌniya kavafeꞌmo ava gemo hunohapa paiteno alino apateꞌnigeꞌa Yopa taonifiꞌmo uꞌnae. 9 Egaꞌamo Yopa haopalegakategamo neꞌagenoꞌaeꞌmo Pitaꞌa felugakukuꞌmo nehavaeya noꞌmo nokatoꞌmuꞌamo otunokatoꞌmumo haneꞌnigeno nunumuꞌmo hisiyafeꞌmo haiꞌniye. 10 Lusi kava huno agateꞌnigeno neꞌyaꞌmo nesiyafeꞌmo neꞌyaꞌmo nekaegenoꞌaeꞌmo alagamuna agegekana hunoageꞌniye. 11 Ageꞌniyana kokuꞌnaꞌmo halo aiꞌnigeno alopa latapa lavolavomo mopaafafaleꞌmo emineꞌniye. Loleꞌe loleꞌe atupaleꞌmo nofi aeteno atalegeno emineꞌniye. 12Anilavolavofiꞌmo muki agufa afugi afela afugi nagaloꞌyavegi namagi huꞌa maiꞌnae. 13Magovekamoꞌa, Pitao, huno, He tika amagika kaeka no, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 14 Alakava nene, huno, Haꞌao. Lagaefeꞌmo Yu mono keꞌaepa gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, alu hosuafumo ameꞌamo oꞌneyo, huno huꞌnigeꞌna mosiꞌnova yane, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo,15 Gotiꞌa alino alagepa huno ateꞌniya yafeꞌmo hosu yaꞌmo haneꞌniye, huka osuvo, hunoha paiꞌniye. 16 Loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo ani kavaꞌmo afole aiꞌnigeno agetegenoꞌaeꞌmokokuꞌnapiꞌmo alino vayu hulino haiꞌniye. 17 Pitaꞌa alagamuna agegekana huno ageꞌniyakavaꞌmo aepaꞌaeꞌmo agesa alaꞌamo neꞌafigeꞌapaeꞌmo Koniliyasiꞌa alino apateꞌnigeꞌaeꞌnaya vayaꞌmo Saimoni nofeꞌmo kahauya hume hume eꞌa ageꞌa avateteꞌa lafi kipateꞌmohe tiꞌnae. 18Apakaemo, Saimoni Pitaꞌa eno maiꞌnifi oꞌmaiꞌniye, huꞌa afi geꞌnae.

19 Pitaꞌa, Ageꞌnova kavaꞌmo aepaꞌamo na kava ageꞌnofi, huno agesa alaꞌamoneꞌafigenoꞌaeꞌmo Goti Aunemeꞌamoꞌmo, Afiyo, huno, Loleꞌe magoꞌe vayaꞌmogi kagae-feꞌmo kahauya huꞌa kagesayafeꞌmo neꞌagi 20he tika lamiyo. Nagaemo aliꞌna apateꞌnogeꞌaneꞌagi lole kagesa oꞌafika apakaeꞌeꞌmo afaꞌa uvo, huno ha paiꞌniye. 21 Pitaꞌa he tinolamino Koniliyasiꞌa alino apateꞌnigeꞌa eꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, Lapakaemo nagaefeꞌmoetapa kahauya nehaya vekamo maiꞌnove. Na agufa yafeꞌmo nagaetegamo neꞌae, hunoapafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, 22 Ami ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo agiꞌamoKoniliyasiꞌa kagaetegamo alino lateꞌnigeta neꞌone. Agaemo kanale vekamo Gotifeꞌmomono nehiya vekamo maiꞌniye. Muki Yu vayaꞌmogimo, kanale vekae, huꞌa nehayavekamomaiꞌnigenoGoti enisole vekaꞌamoꞌa agaefeꞌmo, Pitafeꞌmogehugenoꞌao eno kahapaisigeka geꞌamo afigane, huno ha paiꞌniye, huꞌa ha paiꞌnagenoꞌaeꞌmo, 23Haitetapamaninopiꞌmo havaeyo afaꞌa yagaiꞌna lapategauvanagi, huno hapa paiꞌniye.

Egaꞌamo Pitaꞌa he tino uꞌnigeꞌapaeꞌmo agaeꞌe mago Yopa taoni konaga vayaꞌaꞌeꞌmomagokepi uꞌnae. 24 Egaꞌamo Sisaliya taonifiꞌmo uꞌa avaꞌyi huꞌnae. Koniliyasiꞌa agaiꞌanofi vayaꞌe ao vayaꞌefeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌa aliꞌa anupa huꞌa Pitafeꞌmo agava maiꞌnae.25 Pitaꞌa eno nopiꞌmo faleno haigefeꞌmo neꞌegenoꞌaeꞌmo Koniliyasiꞌa eno aiyafiꞌmoagoꞌya faiteno ape huno maiꞌneno agaefeꞌmo mono nehigenoꞌaeꞌmo 26 Pitaꞌa alino hetino atetenoꞌaeꞌmo, He tiyo, nagaeꞌe kagaeꞌeꞌmo vayalafatalaꞌmo maiꞌnoꞌae, 27 huno hapaitenoꞌaeꞌmo magokepi haiꞌanaeꞌmo Pitaꞌa apakeyana asole vayaꞌmo aliꞌa anupa huꞌamaiꞌnageno apakeꞌniye. 28 Apaketenoꞌaeꞌmo, Lagae keꞌaepa gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Yuvayaꞌe alu nofi vayaꞌeꞌmo magokepi lokaetapa oꞌmaiyo, huno huꞌnigetapa ago afiꞌnae.Huꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa, Mago vekaeꞌmo hukaeꞌmo, hosu vekamo maiꞌniyanageꞌnaagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌna oꞌmaiguve, huka osuvo, huno ago alino nave liꞌniye.29 Alino nave liꞌniyaꞌmofeꞌmo nagaefeꞌmo eno hutapa ge huꞌnageꞌnaeꞌmo mago gemoosuꞌna afaꞌa eꞌnove. Nagaefeꞌmona agufa yafeꞌmogehuꞌnae, huno apafigeꞌnigenoꞌaeꞌmo30 Koniliyasiꞌa, Ega olagamo neꞌyaꞌmo oꞌneꞌna mosiꞌna maime maime neꞌeꞌnaeꞌmoyegemo lamino nelapaneya agufa kanaleꞌmo noꞌnifiꞌmo nunumuꞌmo huꞌna maiꞌnogenomalage huno mago vekamo alave alaveꞌage nehiya kukenamo vailiꞌniya vekamo naula-galeꞌmo afole aitenoꞌaeꞌmo, 31 Koniliyasiyo, huno, Nunumuꞌmo huge kagemi yaꞌapimoohaneꞌniya vayaꞌmo hapa maeka apamige nehana kavakamoꞌa Goti aulagaleꞌmo afoleaiteno agesaleꞌmo haneꞌniye. 32Kagaemo mago vayaꞌmo alika apategeꞌapao Yopa taoni-

Page 303: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 10:33 300 Apa 10:48lagamo viyo. Mago vekamo agiꞌamo Saimoniꞌa mago alu agiꞌamo Pitafeꞌmo ge hisagenoeno. Agaemo hamoꞌamo Saimoni nopiꞌmo agaeꞌeꞌmo lokaeno maiꞌniye. Hamoꞌamoꞌmoafu agufaletiꞌmo alu ya alu yaꞌmo alo nehiya vekamo noꞌamo ani agiꞌnaleꞌmo haneꞌniye.Enoꞌaeꞌmo kaha paigiye, huno naha paiꞌniyaꞌmofeꞌmo 33 malage huꞌna kagaefeꞌmo gehuꞌnogeka alagepa kava huka nagaetegamo eꞌnane. Gotiꞌa ani gemo hapa paiyo, hunokaha paiꞌniya gemo laha paisanageta afisunafeꞌmo hemenimo Goti aulagaleꞌmo eta alitaanupa huta maiꞌnone, huno ha paiꞌniye.

Pitaꞌa Koniliyasi nopiꞌmo alino apaya maleꞌniya gemae34 Pitaꞌa aepa faino hapa painoꞌaeꞌmo, Hemenimo ago afiꞌnovana Gotiꞌa amega apak-

ufaleꞌmo apaketeno hapa noꞌmaefa muki haopalega maiꞌnaya vayaꞌaitegamo magokeagufa kavaꞌmo huno hapa neꞌmae, huꞌna ago afiꞌnove. 35 Gotiꞌa alu nofi vaya alu nofivayapatiꞌmo agaefeꞌmo koli nehuꞌa alagepa kavaꞌmo nehaya vayaꞌaifeꞌmo hapao keꞌmonehe. 36Gotiꞌa mago alagepa gemo Yu vayaꞌmogitalegamo alino ateꞌnigeno eꞌniye, huꞌahuꞌnagetapa ago afiꞌnae. Ani gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo Yesu Kalaisiꞌa muki ma mopafivayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa ma mopafi vayaꞌe Gotiꞌeꞌmo alino nanu aenoapateteno alino magoke apaipamo kalino apateꞌniye. 37Ani alagepa gemo Yoniꞌa aniꞌmofaleno neꞌapateya afinatetiꞌmo Galeliya kotegamo afole aiteno muki Yutiya kotegaꞌeꞌmoaino atagu faeno uneno huꞌniye. 38 Lapakaemo Yesuꞌa Nasalasa taonifi vekamo avagemo ago afiꞌnae. Gotiꞌa uvelimo lakino faleno atetenoꞌaeꞌmo Aunemeꞌamo alinoamitenoꞌaeꞌmo ayamufa huno ateꞌniye. Agaemomuki aupilaga umenitata nehunoꞌaeꞌmoalagepa kavaꞌmo huno vayaꞌmo hapa maeteno Sataniꞌa yagaino neꞌapategeꞌa kanamoaliꞌa maiꞌnaya vayaꞌmo alino alagepa huno apateꞌniye. Gotiꞌa agaeꞌeꞌmo lokaenomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo ani kavaꞌmo huꞌniye. 39Agaemo Yulusalemu taonifiꞌemuki Yu vayaꞌaikotegaꞌeꞌmo huꞌniya kavaꞌmo agetetaeꞌmo aeta hakalo huta hapa nepauna vayaꞌmomaiꞌnone. Apakaemo malipu yosaleꞌmo nili aiꞌnageno faliꞌniyaꞌmonanafa 40 loleꞌemagoꞌe afinaꞌmo utegeno Gotiꞌa ago alino he tino ateteno lagae laulagaleꞌmo alino afoleaino ateꞌniye. 41Agaemo muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo afole oꞌaiꞌnifa ageteta aeta hakalohuta hapa paisunafeꞌmo Gotiꞌa lekana paino lateꞌniya vayaꞌmogita laulagalekeꞌmo afoleaiꞌniye. He tino maiꞌnigetaeꞌmo agaeꞌeꞌmo aniꞌmo nege neꞌyaꞌmo nege huta maiꞌnone.42Agaemo, Nagaefeꞌmonava gemohutapa hapa paitapaeꞌmoGotiꞌa afaꞌamaiꞌnaya vayaꞌefaliꞌnaya vayaꞌeꞌmo alino fako huno agoti huno apatesiya vekae, huno huteno lekanapaino ateꞌniye, hutapa aeta hakalo hutapa hapa paiyo, huno laha paiꞌniye. 43 Mukilaginago vayaꞌmogi Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogimoava gemo huꞌapaeꞌmo, Gotiꞌa ani vekamo agiꞌaletiꞌmo agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatagonehaya vayaꞌai hosu kavaꞌapimo alino atalegaiye, huꞌa avoꞌmo kae maleꞌnae, huno hapapaiꞌniye.

Gotiꞌa alu nofi vayaꞌmo Koniliyasiꞌe vayaꞌaꞌeꞌmo Aunemeꞌamo alino apamiꞌniya gemae44 Pitaꞌa ani gemo hapa nepaigenoꞌaeꞌmo Goti Aunemeꞌamo aote Aunemeꞌamoꞌmo

muki ani gemo afiꞌnaya vayaꞌaiteꞌmo emineꞌniye. 45-46 Yu vayaꞌmo apakesa afiꞌa fatagohuꞌnaya vayaꞌmo Pitaꞌeꞌmo Yopa taonifatiꞌmo eꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogimo ani kavaꞌmoageteꞌapaeꞌmo hapau aiꞌnae. Alu apake alu apakemo neꞌaiꞌapaeꞌmo Goti agiꞌaleꞌmoaliꞌa asaga huꞌnageꞌa afiꞌnae. Afiteꞌapaeꞌmo Gotiꞌa fiku hapa maeno neꞌapamiya Aune-meꞌamo alu nofi vayaꞌmo alino apamiꞌniyaꞌmofeꞌmo hapau aiꞌnae. 47 Pitaꞌa hunoꞌaeꞌmo,Lagaemo Gotiꞌa Aunemeꞌamo ago alino lamiꞌniya kava huno mani vayaꞌmo ago alinoapamiꞌniyaꞌmofeꞌmo aniꞌmo faleta apatesuna kavateꞌmo mago vekamoꞌa ka akaninooꞌategaiye. 48 Yesu agiꞌalefeꞌmo aniꞌmo faletapa apateyo, huno hapa paiꞌniye. Aniꞌmofaleꞌa apatetageꞌapaeꞌmo Pitafeꞌmo, Magoꞌe afinaꞌmo lagaeꞌeꞌmo lokaeka maiyo, huꞌa hapaiꞌnae.

11Pitaꞌa uno Yulusalemu siosi vayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌniya gemae

Page 304: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 11:1 301 Apa 11:231Alu nofi vayaꞌmogi Goti geꞌamo afiteꞌa aliꞌa apaipafiꞌmomaleꞌnae, huꞌa huꞌnaya gemo

apa vayaꞌe Yutiya kotega konaga vayaꞌmogiꞌeꞌmo afiꞌnae. 2Pitaꞌa Yulusalemu taonifiꞌmouno avaꞌyi huꞌnigeꞌapaeꞌmo mago vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, lapakufamo lagaiyo, huꞌanehaya vayaꞌmogi Pitafeꞌmogehauꞌapaeꞌmo, 3Kagaemouka alu nofivayaꞌmo apakufamonolagaya vayaꞌai nopiꞌmo haika apakaeꞌeꞌmomagokepimaiꞌneka neꞌyaꞌmo neꞌnane, huꞌage hauꞌnae. 4 Inagi Pitaꞌa aepa faiꞌniya afinatetiꞌmo afole aite afole aite huno afole aiꞌniyakavafeꞌmo ava gemo huno hapa paiꞌniye.

5 Hapa painoꞌaeꞌmo, Yopa taonifiꞌmo nunumuꞌmo huꞌna maiꞌneꞌnaeꞌmo alagamunaagegekana huꞌna mago kavaꞌmo ageꞌnove. Ageꞌnovana kokuꞌnapatiꞌmo mago latapalavolavomo loleꞌe loleꞌe atupaleꞌmo nofi aeteno atalegeno nahaopaleꞌmo emineꞌniye.6 Aulu heꞌna agovana muki agufa afugi afela afugi nagaloꞌyavegi afela namagi huꞌamaiꞌnageꞌna ageꞌnove. 7Ageteꞌna afiꞌnogenoꞌaeꞌmomago gemonaha painoꞌaeꞌmo, Pitao,huno, He tika heka kaeka no, huno naha paiꞌnigeꞌnaeꞌmo 8 Ala kava nene, huꞌna, haꞌao.Lagaefeꞌmo Yu mono keꞌaepa gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, alu hosu afumo ameꞌamo oꞌneyohuno huꞌnigeꞌna mosiꞌnova yane, huꞌna ha paiꞌnogenoꞌaeꞌmo 9halate naha painoꞌaeꞌmo,Gotiꞌa alino alagepa huno ateꞌniya yafeꞌmo hosu yane, huka osuvo, huno naha paiꞌniye.10Loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo ani gemo hutenomuki yaꞌamo kokuꞌnapiꞌmo halate alino vayuhulino haiꞌniye. 11 Neꞌagogeꞌapaeꞌmo loleꞌe magoꞌe vayaꞌmo Sisaliya taonifatiꞌmo alinoapateꞌnigeꞌa eꞌnaya vayaꞌmo maiꞌnova noteꞌmo avaꞌyi huꞌnae. 12 Goti Aunemeꞌamoꞌmo,Lole kagesa oꞌafika apakaeꞌeꞌmo afaꞌa uvo, huno naha paiꞌniye. Nagaeꞌe Yopa taonifivayaꞌmo sigisiꞌa konagaꞌnimogiꞌeꞌmo magokepi lokaelita uta Sisaliya taonifiꞌmo utaagae nopiꞌmo faleta haita maiꞌnone. 13 Agaemo, Noꞌnifiꞌmo maiꞌneꞌna agovana magoenisole vekamo he tino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, Kagaemo mago vayaꞌmo alika apategeꞌa uꞌaSaimoni Pitafeꞌmo ge hisageno eno. 14 Eno mago gemo lapa paisigetapa kagaeꞌemuki konaga vayakaꞌeꞌmo ani gemo afisageno Gotiꞌa geꞌaletiꞌmo lapakufamo alinokatino lapategaiye, huno naha paiꞌniye, huno naha paiꞌniye. 15 Nagaemo aepa faiꞌnagemo hapa nepaugenoꞌaeꞌmo Goti Aunemeꞌamo hogoteno lagaeteꞌmo emineꞌniya kavahuno apakaeteꞌmo emineꞌniye. 16 Ageteꞌnaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Yoniꞌaaniꞌaletikeꞌmo faleno apateꞌniyaꞌmonanafa nagaemo Goti Aunemeꞌaletiꞌmo faleꞌna la-pategauve, huno laha paiꞌniya geꞌaeꞌmo nagesa afiꞌna ho huꞌnove. 17 Lagaemo YesuKalaisiꞌa Ala kava nefeꞌmo lagesa afita fatago huꞌnonagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa Aunemeꞌamoalino lamiꞌniya kava huno alu nofi vayaꞌmo alino apamiꞌniyaꞌmofeꞌmo nagaemo inaagufa vekamogeꞌna Goti kaꞌmo afaꞌa akaniꞌna oꞌategauve, huno hapa paiꞌniye. 18 Anigemo afiteꞌapaeꞌmo mago gemo osuꞌa Goti agiꞌalekeꞌmo aliꞌa asaga huteꞌapaeꞌmo, Gotiꞌaalu nofi vayaꞌmogi ofaliꞌa afaꞌa maisayafeꞌmo apaipamo aliꞌa afe lesaya kavaꞌmo alinoapamiꞌniye, huꞌa huꞌnae.

Atiyoki taonifiꞌmo siosimo afole aiꞌniya gemae19 Sitiveniꞌa faliꞌniya afinatetiꞌmo Goti mafaꞌneꞌaitegamo lusi hanageke kavaꞌmo

afole aiꞌnigeꞌapaeꞌmo ataleꞌa atagu faeꞌuꞌeꞌa huꞌnae. Mago vayaꞌmo Finisiya kotegamoapaune heꞌuꞌa maige Saipalasi kotegamo apaune heꞌuꞌa maige Atiyoki taonifiꞌmo apauneheꞌuꞌa maige huꞌa maiꞌneꞌa Goti geꞌamo Yu vayaꞌaifekeꞌmo aeꞌa hakalo huꞌa hapapaiꞌnae. 20 Hapa paiꞌnayaꞌmonanafa mago vayaꞌmo Saipalasi kotegati vayaꞌe Sailinikotegati vayaꞌeꞌmo uꞌa Atiyoki taonifiꞌmo Galiki apakemo neꞌaiya vayaꞌaifeꞌmo YesuꞌaAla kava neꞌmo ava gemo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paiꞌnae. 21 Gotiꞌa alino lokiya vainoapateꞌnigeꞌapaeꞌmo asole vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌa apakesa afiꞌa fatago huteꞌa Alakava netegamo aiꞌa afe leꞌa eꞌnae.

22 Ani kavafeꞌmo ava gemo aino atagu faeno uneno huꞌnigeꞌa Yulusalemu siosivayaꞌmogi ani gemo afiteꞌapaeꞌmo Manamasiꞌa aliꞌa ateꞌnageno Atiyoki taonifiꞌmouꞌniye. 23Uno apakeyana Gotiꞌa fiku hapa maeno apamiꞌnigeꞌa alagepa huꞌa maiꞌnagenoapaketenoꞌaeꞌmo lusi kava huno amogaga aiteno hapa painoꞌaeꞌmo, alagepa hutapa la-pakesa afitapa, lokiya vaita maiꞌnetapaeꞌmo Ala kava neꞌmo akame huteta oꞌatalegaune,

Page 305: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 11:24 302 Apa 12:10hutapa hiyo, huno apaipa apakesa alino lokiya vaino apateꞌniye. 24Manamasiꞌa alagepavekamo Goti Aunemeꞌamoꞌmo aipafiꞌmo havai teꞌnigeno lokiya vaino agesa afino fatagonehiya vekamoꞌa asole vayaꞌmo apayate alinino Ala kava netegamo eꞌniye. 25 InagiManamasiꞌa apatalenuno Solofeꞌmo kahauya huno agegefeꞌmo Tasasi taonifiꞌmo uno26 ago ageno avateno avalelino Atiyoki taonifiꞌmo eꞌniye. Anakaemo mago kafugamosiosi vayaꞌeꞌmo aliꞌana anupa huꞌana maiꞌneꞌanaeꞌmo asole vayaꞌmo aliꞌana apayamaleꞌnaꞌae. Atiyoki taonifi vayaꞌmogimo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo apakiꞌapimoKalisitini vayane huꞌa hogote afina apaki apateꞌnae.

27 Ani afinaꞌmo mago vayaꞌmo Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapanepaiya vayaꞌmo Yulusalemu taonifatiꞌmo eꞌa Atiyoki taonifiꞌmo avaꞌyi huꞌnae. 28 Anivayapatiꞌmo mago vekamo agiꞌamo Agamasiꞌa he tino Goti Aunemeꞌaletiꞌmo magogemo hapa painoꞌaeꞌmo, Muki aupilagamo kafu hisaya kavaꞌmo afole aigiye, huno hapapaiꞌniye. Ala vekamo Kilotiyasiꞌa vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya afinaꞌmo ani agufakafu hu kavaꞌmo afole aiꞌniye. 29Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo,Yutiya kotega maiꞌnaya konagatimogi hapa maeta na magi monimo maleꞌnopigeta anikavaꞌmo huta magoke magoke huta apamigune, huꞌa huꞌnae. 30 Ani kavaꞌmo huteꞌaManamasiꞌe Soloꞌeꞌmo monimo anamiꞌnaꞌageꞌana alini uꞌanaeꞌmo Yulusalemu taonifiGoti mafaꞌneꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayatama vayaꞌmo apamiꞌnaꞌae.

12Helotiꞌmo Yemisiꞌa kamiti amagiteno Pitaꞌa kalavusi huno ateꞌniya gemae

1Ani afinaꞌmo alaꞌapimo yagaino neꞌapateya kini vekamo Helotiꞌa siosi vayaꞌaitegamolusi hanageke yaꞌmo apamiꞌniye. 2Agaemo ati vekaeꞌmo, Uka Yoni aganaꞌamoYemisiꞌmolugoꞌamo heka hatagauvo, huno ha paiꞌnigeno uno naipeletiꞌmo lugoꞌamo heno hata-gauꞌnigeno faliꞌniye. 3 Yu vayaꞌmogimo ani kavafeꞌmo amuse huꞌa ateꞌnageno Helotiꞌaafitenoꞌaeꞌmo Yu vayaꞌai hopa afinaꞌmo ko nosiya peleti mayamo neꞌnaya afinaꞌmoPitaꞌmo atafauno kalavusi huno ateꞌniye. 4 Kalavusi huno ateꞌnigeꞌapaeꞌmo loleꞌe loleꞌeati vayaꞌmogi yagaiꞌa ateꞌa maigeꞌa utesageꞌapaeꞌmo loleꞌe loleꞌe ati vayaꞌmogi yagaiꞌaateteꞌa hisayafeꞌmo sigisitiniꞌa ati vayaꞌmo avaleno apamiꞌnigeꞌa yagaiꞌa ateꞌa maiꞌnae.Helotiꞌa agesa afinoꞌaeꞌmo, Pasova hopa afinaꞌmo hano hutesigeꞌnaeꞌmo muki vayaꞌaiapaulagaleꞌmo Pitaꞌa avaleliꞌneꞌna ategauve, huno agesa afiꞌniye. 5 Pitaꞌa kalavusifiꞌmomaiꞌnigeꞌa ati vayaꞌmogimo yagaiꞌa ateꞌa maiꞌnageꞌapaeꞌmo siosi vayaꞌmogimo Gotiꞌa hamaesiyafeꞌmo lusi kava huꞌa nunumu huꞌa ateꞌnae.

Enisole vekamoꞌa Pitaꞌmo kalavusi nopatiꞌmo avalelino uꞌniya gemae6 Helotiꞌa, Egamo Pitaꞌmo avaleliꞌneꞌna muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo agoti huꞌna

ategauve, huno agesa afiꞌniya haniꞌilagamoPitaꞌa ati vekalaꞌmomaitaꞌageno folagapiꞌmohavaeꞌniye. Lole seli nofitalatetiꞌmo ayatalateꞌmo kiꞌa ateꞌnageꞌana lole ati vekalaꞌ-moganimo kipateꞌmo yagaiꞌana ateꞌana maiꞌnaꞌae. 7 Ala kava neꞌmo enisole vekaꞌamoafole aiꞌnigenoꞌaeꞌmo maiꞌniya kalavusi nopiꞌmo ha le yaꞌmoꞌa aeno ha leꞌniye. Enisolevekamoꞌa Pita haopaleꞌmo amagino hauneno atetenoꞌaeꞌmo, Malage huka he tiyo, hunoha paiteno aupatiꞌmo alino he tino ateꞌnigenoꞌaeꞌmo lole seli nofitalaꞌmo ayapatiꞌmoaino hatumaeno asagauno aiꞌniye. 8Enisole vekamoꞌa,Mapalukamo alika aeteka sukamoalika vaiyo, huno ha paiꞌnigeno ani kavaꞌmo huꞌnigenoꞌaeꞌmo, Alapaꞌage siotikamoalika vaiteka nakame huka emikeno, huno ha paiꞌnigeno 9 Pitaꞌa akame huno kalavusinopatiꞌmo lamiꞌniye. Pitaꞌa, Afaꞌa neꞌofi alagamuna neꞌagofi, huno agesa afiꞌniye.10 Anakaemo ati vayaꞌmo yagaiꞌa maiꞌnaya vayaꞌmo uꞌana aeꞌana apakaseꞌana uꞌanamagoꞌe ati vayaꞌmo yagaiꞌa maiꞌnaya vayaꞌmo aeꞌana apakaseꞌana taonifilagamo neꞌvayakate aeni kegiꞌya hiꞌyanaleꞌmo uꞌana avaꞌyi nehaꞌagenoꞌaeꞌmo aeni kitamo agaiꞌamoaino yakiꞌnigeꞌana malaga lamiꞌnaꞌae. Anakaemo kateꞌmo neꞌuꞌanaeꞌmo enisole vekamomalage huno ago ataleno uꞌniye.

Page 306: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 12:11 303 Apa 13:211 Ataleno uꞌnigenoꞌaeꞌmo Pitaꞌa agesamo aino halo aiꞌnigenoꞌaeꞌmo, Alagi ago afole

aiꞌniye. Ala kava neꞌmoꞌa enisole vekaꞌamo alino ateꞌnigeno emineno Heloti ayapatiꞌeYu vayaꞌmogimo ani kava hugune, huꞌa huꞌnaya kavapatiꞌeꞌmo nagufamo ago alinokatino nateꞌniye, huno agesa afiꞌniye. 12 Ani kavafeꞌmo agesa afitenoꞌaeꞌmo YoniMaki itaꞌamoꞌmo Maliya notegamo uꞌniye. Asole vayaꞌmo ani nopiꞌmo aliꞌa anupahuꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo nunumuꞌmo huꞌa maiꞌnae. 13 Pitaꞌa uno lafi kitaleꞌmo hakaluhakalu huno amagiꞌnigenoꞌaeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya aꞌmafaꞌnemo agiꞌamo Lotaꞌa afitenoemineꞌniye. 14 Emineno Pitaꞌa agemo aiꞌnigeno afitenoꞌaeꞌmo, Pitaꞌa ago eno maiꞌniye,huno huteno lusi kava huno amogaga neꞌainoꞌaeꞌmo lafi kitamo oꞌyakino aino atagi nenonagu nagu huno haino, Pitaꞌa kumatega ago eno maiꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 15Hapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmo, Negi gemo nehane, huꞌa huꞌnagenoꞌaeꞌmo, Haꞌao, alagi lama gemonehuve, huno magoꞌe magoꞌe huno huꞌnigeꞌapaeꞌmo Pita enisoleꞌamo eno maiꞌnegaiye,huꞌa huꞌnae.

16 Pitaꞌa magoꞌe huno hakalu hakalu huno kitaleꞌmo amagino maiꞌnigeꞌa afiteꞌa uꞌalamiꞌa kitamo yakiꞌa Pitaꞌmo ageteꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa hapau aiꞌnae. 17 Pitaꞌaayatetiꞌmo hunoꞌaeꞌmo, ge osiyo, huno hapa paitenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa kalavusinopatiꞌmo avalelino eꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huno hapa paitenoꞌaeꞌmo, Utapa anigemo Yemisiꞌe muki konagatimogiꞌefeꞌmo hapa paiyo, huno hapa paiteno apataleno alukotegamo uꞌniye.

18 Kotilamiyapiꞌmo ati vayaꞌmogimo agayana Pitaꞌa oꞌmaiꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo uꞌalagauge eꞌa lagauge huꞌa lusi kava huꞌa kahauya huꞌnae. 19 Helotiꞌa, kahauya hutapaageyo, huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa kahauya huꞌnayaꞌmonanafa oꞌageꞌnae.Agaemo Pitateꞌmo yagaiꞌa maiꞌnaya ati vayaꞌaifeꞌmo apakenoka huno apafi genoꞌaeꞌmo,apamagigeꞌa faliyo, huno hapa paiꞌniye. Agaemo apatalenuno Yutiya kotegatiꞌmolamino Sisaliya taonifiꞌmo maiꞌniye.

Helotiꞌa ago faliꞌniya gemae20 Helotiꞌa mago afinaꞌmo Taiya taonifi vayaꞌe Saitoni taonifi vayaꞌeꞌmo aipamo leno

apateꞌniye. ApakaemoHelotiꞌa yagaino neꞌapateya kotegatiꞌmo uꞌa neꞌyaꞌmomiya failiꞌaneꞌayaꞌmofeꞌmo aipamoꞌmo falu hisiyafeꞌmo magoke apaipa apakesa aliteꞌa Helotiteg-amo eꞌnae. Eꞌapaeꞌmo hogoteꞌa Milasitasiꞌa Heloti noꞌaleꞌmo neꞌyagaiya vekaeꞌmoagesamo aliꞌa ha paiteꞌa Helotitegamo eꞌnae.

21 Mago lekana pai maleꞌniya afinaꞌmo Helotiꞌa yagaino neꞌapateya kukenaꞌamoalino vaiteno yagaino neꞌapateya siateꞌmo haino maiꞌnenoꞌaeꞌmo asole gemo hapapaiꞌniye. 22Hapa paiꞌnigeꞌa afiteꞌapaeꞌmo, vaehae, huꞌa, vayalafaꞌmoꞌa laha nopaifamagogotitimokeꞌmo ani gemo laha nepaiye, huꞌa alopa gefatiꞌmo huꞌnae. 23NehagenoꞌaeꞌmoAla kava neꞌmo enisole vekaꞌamoꞌmo emineno Helotiꞌmo amagiꞌnigeno hagifamoꞌa agu-fafiꞌmoneꞌnigeno faliꞌniye. AgaemoGoti agiꞌaleꞌmo alino asagahunooꞌateꞌniyaꞌmofeꞌmoago amagiꞌnigeno faliꞌniye. 24 Inagi Goti geꞌamo magoꞌe magoꞌe huno aino atagufaenuneno huꞌnigeno magoꞌe huno afole aiꞌniye.

25Manamasiꞌe Soloꞌeꞌmo aliꞌyaꞌanimo aliꞌana hanohuteꞌanaeꞌmoYulusalemu taonimoataleꞌana Yoni Makiꞌa avaleliꞌana atagi neꞌana eꞌnaꞌae.

13Atiyoki kotega siosi vayaꞌmogi Manamasiꞌe Soloꞌeꞌmo aliꞌa anateꞌnaꞌageꞌana uꞌnaꞌa gemae

1 Atiyoki kotega siosileꞌmo mago Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapanepaiya vayaꞌe aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌeꞌmo maiꞌnae. Ani vayaꞌai apakiꞌapimohaneꞌniye. Manamasiꞌagi anupa vekae huꞌa agi neꞌaya vekamo Simiyoniꞌagi Sailinikotega vekamo Lusiꞌagi Maneyeniꞌagi Soloꞌagi huꞌa maiꞌnae. Maneyeniꞌa afaluꞌamoꞌmoHelotiꞌa vayaꞌaleꞌmo yagaino neꞌapateya vekae. 2 Ani vayaꞌmogimo Ala kava nefeꞌmomono huge neꞌyaꞌmo mosige huꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo Goti Aunemeꞌamo aote Aune-meꞌamoꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo, NagaemoManamasiꞌe Soloꞌeꞌmo aliꞌyaꞌnimo alisaꞌafeꞌmo

Page 307: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 13:3 304 Apa 13:20keya aeꞌnogi alitapa anaote anategeꞌanao, huno hapa paiꞌniye. 3Ani gemo afiteꞌapaeꞌmoneꞌyaꞌmo oꞌneꞌa mosiꞌa maiꞌneꞌa apayaꞌmo anakufaleꞌmo maleꞌneꞌa nunumuꞌmo huteꞌaaliꞌa anaoteꞌmo anateꞌnageꞌana uꞌnaꞌae.

Saipalasi kotegamo uꞌana maiꞌnaꞌa gemae4 Goti Aunemeꞌamoꞌmo alino anateꞌnigeꞌana Manamasiꞌe Soloꞌeꞌmo lamiꞌana Selusiya

taonifiꞌmo uꞌana avaꞌyi huteꞌana sipifiꞌmo haiteꞌana aniꞌmo lakaeꞌana Saipalasi aniagoꞌnanena uꞌnaꞌae. 5 Salamisi taonifiꞌmo uꞌana avaꞌyi huteꞌanaeꞌmo muki Yu vayaꞌaimono nopiꞌe nopiꞌeꞌmo uꞌeꞌa huꞌana Goti geꞌamo aeꞌana hakalo huꞌana hapa paiꞌnaꞌae.Yoni Makiꞌa hana maeno aliꞌyaꞌmo alisiyafeꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌnae. 6 Apakaemomagayaga faliga ani haigifiꞌmo haneꞌniya taonifiꞌmo aliꞌa ataleꞌa mugagaya ani agoꞌ-nanena haigifiꞌmo haneꞌniya taonifiꞌmo Pefosi kotegamo uꞌa maiꞌnae. Mago vekamoagiꞌamo Ma Yesuꞌa ani taonifiꞌmo maiꞌnigeꞌa ageꞌnae. Agaemo hosu apaune vayaꞌaihimamuꞌapiletiꞌmo noꞌagaya aeto agufa aune kavaꞌmo nehiya vekamo Yu nofi vekamomaiꞌnenoꞌaeꞌmo, Gotitegati gemo aliniꞌneꞌna aeꞌna hakalo huꞌna hapa nepauva vekamomaiꞌnove, huno hapa paiꞌniyaꞌmonanafa aigofe vekamo maiꞌniye. 7 Ani vekamo aniagoꞌnanenafiꞌmohaneꞌniya koteꞌmoyagainoneꞌapateya vekamoagiꞌamoSesiꞌasi Polasiꞌaao vekamo maiꞌniye. Sesiꞌasi Polasiꞌa alagepa huno agesa afiꞌniya vekae. AgaemoGoti geꞌamo afisiyafeꞌmo Manamasiꞌe Soloꞌefeꞌmo ge huꞌnigeꞌana eꞌnaꞌae. 8 Eꞌanamaiꞌnaꞌagenoꞌaeꞌmo hosu apaune vayaꞌai himamuꞌapiletiꞌmo noꞌagaya aeto agufa aunekavaꞌmo nehiya vekamo agiꞌamoGaliki gefatiꞌmo Elimasiꞌa yagaino neꞌapateya vekamoꞌaagesa afino fatago osisiyafeꞌmo alino afepi anateꞌniye. 9 Ani kavaꞌmo huꞌniyaꞌmofeꞌmoGoti Aunemeꞌamoꞌmo Soloꞌa alu agiꞌamo Polo aipafiꞌmo haino havai teꞌnigenoꞌaeꞌmoaulu haeno agetenoꞌaeꞌmo, 10 Satani mafaꞌneyo, huno, Kagaemo alagepa kavaꞌmokameꞌamo maiꞌnane. Aigofe kavakamoꞌe hosu kavakamoꞌeꞌmo kagae kaipafiꞌmo havaiteꞌniye. Ala kava neꞌmo fatago kavaꞌamo alika kayagi kayaga huka neꞌatane. 11 Alakava neꞌmoꞌa hemenimo kamagisigeno kaulagalaꞌmo ali hisigeka mago afinaꞌmo ha leyaꞌmo oꞌageka afaꞌa maigane, huno ha nepaigenoꞌaeꞌmo aulagalaꞌmo ago ali huꞌnigenohiyakana huno hani yaꞌmoꞌa aulagalapiꞌmo aino ati kaeꞌniye. Agaemo uno magovekaeꞌmo ge hisigeno ayate alinino visiyafeꞌmo kahauya hisiyafeꞌmo uꞌniye. 12 Yagainoneꞌapateya vekamoꞌa ani kavaꞌmo agetenoꞌaeꞌmo agesa afino fatago huꞌniye. AgaemoAla kava neꞌmo geꞌamo afitenoꞌaeꞌmo hau aiꞌniye.

Manamasiꞌe Soloꞌeꞌmo Atiyoki taonifiꞌmo Pisitiya kotegamo uꞌnaꞌa gemae13 Poloꞌe avagi vekalaꞌeꞌmo Pefosi kotega ataleꞌa sipifiꞌmo uꞌa Pega taonifiꞌmo Pamifil-

iya kotegamo uꞌa avaꞌyi huteꞌa Yoni Makiꞌa anataleno atagi neno Yulusalemu taonifiꞌmouꞌniye. 14 Pega taonifiꞌmo atale uꞌana Atiyoki kotega taonimo Pisitiya kotegamouꞌana avaꞌyi huteꞌana Sapati afinaꞌmo Yu vayaꞌai mono nopiꞌmo haiꞌnaꞌae. 15 Magovayaꞌmogimo Goti Mukufatiꞌmo Mosese keꞌaepa gemo lekana paiteꞌa Gotitegati gemoalini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogimo avoꞌmo kae maleꞌnaya geꞌeꞌmolekana paiꞌnae. Lekana paiꞌa hano huteꞌapaeꞌmo monoteꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogimomago vekamo aliꞌa ateꞌnageno anakaetegamo eno, Konagalane, huno, Mago geletiꞌmoalitana he titana latesaꞌageta akame hisuna agufa gemo haneꞌnisiyaꞌmoꞌmo laha paiꞌao,huno hana paiꞌnigeno 16 Poloꞌa he tino ayaꞌmo ataleteno aepa faino hapa painoꞌaeꞌmo,Isaleli vayaꞌnimogitapaꞌe alu nofi vayaꞌmo Gotifeꞌmo mono nehaya vayaꞌmogitapaꞌeꞌmogeꞌnimo afiyo. 17 Isaleli vayaꞌai Gotiꞌapimoꞌa laginago vayaꞌmo lekana paino apatetenoIsipi kotega nata neꞌuꞌa maiꞌnaya afinaꞌmo asole vayaꞌmo alino apategeꞌa afole aiꞌnae.Gotiꞌa himamu lokiyaꞌaletiꞌmo Isipi kotegatiꞌmo apavalelino eꞌniye. 18 Apakaemo fotiꞌakafugamo kaꞌme kotega maiꞌneꞌapaeꞌmo hosu kavaꞌmo huꞌnayaꞌmonanafa oꞌapatalenohapa maeꞌniye. 19Gotiꞌa hapa maeꞌnigeꞌapaeꞌmo seveniꞌa nofi vayaꞌmogi Kenani kotegavayaꞌmo hapafaiꞌa hapaetaleꞌa apakae mopamo aliꞌnae. 20 Agaemo agoti gemo neꞌafiyavayaꞌmo apavaleno apamiꞌnigeꞌapaeꞌmo fo hataleti fifitiꞌa kafugamo yagaiꞌa apatemeapateme neꞌagenoꞌaeꞌmo Samiyoꞌa Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa

Page 308: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 13:21 305 Apa 13:38-39nepaiya vekamo afole aiꞌniye. 21Henagaꞌamo apakaemo Gotifeꞌmo, mago kini vekamoꞌayagaino latesiyafeꞌmo avaleka lamiyo, huꞌa ge huꞌnageno Gotiꞌa yagaino apatesiya kinivekamo agiꞌamo Soloꞌa Kisi mafaꞌneꞌamo Menisameni nofi vayapati vekamo avalenoapamiꞌnigeno fotiꞌa kafugamo yagaino apateꞌniye. 22 Gotiꞌa Soloꞌmo alino ha faitalenoNeviniꞌa yagaino apatesiyafeꞌmo alino he tino ateꞌniye. Gotiꞌa Nevinifeꞌmo ava gemohunoꞌaeꞌmo, Neviniꞌa Yesi mafaꞌneꞌaeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniyanageno muki geꞌn-imo afaꞌa akame hugiye, huno huꞌniye. 23 Gotiꞌa hogoteno hunoꞌaeꞌmo, Nevini aginagovayapatiꞌmo lapa maesiya vekamo aliꞌna afole aiꞌna ategauve, huno huꞌniya gelefeꞌmoakame huno Yesuꞌa Nevini aginagomo Isaleli vayaꞌai apakufamo alino katino apatesiyavekamo alino afole aino ateꞌniye. 24 Yesuꞌa aliꞌyaꞌamo aepa faino oꞌaliꞌnigenoꞌaeꞌmoYoniꞌa muki Isaleli vayaꞌaifeꞌmo, lapaipamo alitapa afe letetapa aniꞌmo faleyo, hunoaeno hakalo huno hapa paino maiꞌniye. 25 Yoniꞌa aliꞌyaꞌamo alagi hogoꞌamo hanohugefeꞌmo huꞌnigenoꞌaeꞌmo, Nagaefeꞌmo ina laꞌnae, hutapa lapakesa neꞌafiye. La-pakaemo agava maiꞌnaya vekamo oꞌmaiꞌnove. Afiyo, huno, nagae nakamelegatiꞌmoegaiye. Nagaemo ina agufa vekamo maiꞌnovanageꞌna suꞌmo nofiꞌamo afaꞌa hakaluosegauve, huno hapa paiꞌniye. 26Konagaꞌnimogitapae, huno, Emalehamu aginago vayaꞌealu nofi vayaꞌmogitapa Gotifeꞌmo mono nehaya vayaꞌmogitapaꞌeꞌmo afiyo. Gotiꞌa anialagepa geꞌamo vayaꞌai apakufamo alino katino apatesiya gemo ago alino ateꞌnigenolapakaetegamo eꞌniye. 27 Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌe yagaiꞌa neꞌapatayavayaꞌapimogiꞌeꞌmo Kalaisi neꞌmo maiꞌniye, huꞌa oꞌageꞌa Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌahakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogi avoꞌmo kae maleꞌnaya gemo muki sapati afinaꞌmolekana nepaiya gemo aepaꞌamo oꞌafiꞌnayaꞌmofeꞌmo amagiyo, huꞌa huꞌnaya geletiꞌmohogoteꞌa ago avoꞌmo kae maleꞌnaya gemo aliꞌa afole aiꞌa ateꞌnae. 28 Apakaemo am-agisageno falisiya agufa hosu kavaꞌamo oꞌageꞌnayaꞌmonanafa Pailatifeꞌmo, amagiyo,amagiyo, huꞌa huꞌnae. 29 Goti Mukufatiꞌmo Yesufeꞌmo ava gemo huꞌapaeꞌmo, Anikavaꞌmo afole aigiye, huꞌa huꞌnaya agufa kavaꞌmo agaetegamo huteꞌapaeꞌmo nilimo aiꞌaakaiꞌa alini uꞌa kiꞌa ateꞌnayaꞌmonanafa 30 Gotiꞌa ago alino he tino ateꞌniye. 31 AgaemoGaleliya kotegati eꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo lokaeliꞌa eꞌnaya vayaꞌai apaulagaleꞌmomukiafinapatiꞌmo alu afinaꞌae alu afinaꞌaeꞌmo afole aite afole aite huno maiꞌnigeꞌa ageꞌnae.Ani vayaꞌmogimo ageꞌnaya kavafeꞌmo ava gemo huꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiyavayaꞌmomaiꞌnae. 32-33Laꞌagaemo alagepa faigoko gemo lapa paitaꞌaeꞌmo, Gotiꞌa laginagovayaꞌaifeꞌmo lapa maesuvafeꞌmo ani kavaꞌmo huguve, huno hapa paiꞌniya kavaꞌmoapakinago vayaꞌmogitalefekeꞌmo, Yesuꞌmo ago alino he tino ateꞌniye. Ani kavafeꞌmoGotimukufiꞌmo napa tu Samu gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Hemeni afinaꞌmo aliꞌna kateꞌnogeka mafaꞌneꞌnimo maiꞌnane, huno huꞌniye,huno Samu mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniye. 34 Gotiꞌa Yesu agufamo okasalisiyafeꞌmoalino he tino ateꞌniya kavafeꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Afaꞌa lapa maeteꞌna aote yaꞌmo hanege hanege huno hanesiya yaꞌmo aliꞌna lapamiguve.

Nevinifeꞌmo aliꞌna kamiguve, huꞌna ha paiꞌnova yaꞌmo aliꞌna lapamiguve, hunohuꞌniye,

huno avoꞌmo kae maleꞌniye. 35 Neviniꞌa magoꞌe gemo Goti Mukufiꞌmo avoꞌmo kaemaleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Aliꞌyakamo neꞌaliya vekamo aote vekamo oꞌataleka ha maesanageno agufamo

okasaligiye,huno huꞌniye. 36 Neviniꞌa Goti geꞌamo akame huteno ma mopafiꞌmo agaeꞌeꞌmo lokaeꞌamaiꞌnaya vayaꞌmo hapa maeteno au kaleꞌnigeꞌa aginago vayaꞌeꞌmo kiꞌa ateꞌnagenoagufaꞌamo ago kasaliꞌniye. 37 Nevini agufaꞌamo ago kasaliꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa alinohe tino ateꞌniya vekamo agufaꞌamo okasaliꞌniye. 38-39Konagaꞌnimogitapae, huno, Gotiꞌaalino he tino ateꞌniyaꞌmofeꞌmo ani vekamo agiꞌaletiꞌmo hosu kavatapimo afaꞌa alinoatalegaiye, huꞌna aeꞌna hakalo huꞌna lapa nepauve. Gotiꞌa Mosese keꞌaepa gemo akamenehaya kavatetiꞌmo hosu kavatapimo afaꞌa alino ataleteno naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo

Page 309: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 13:40 306 Apa 14:3maiꞌnae, huno osugiye. Osugiyaꞌmonanafa Gotiꞌa ani vekaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago ne-haya vayaꞌaifekeꞌmo, muki hosu kavatapimo aliꞌna ataleꞌnogetapa naulagaleꞌmo fatagovayaꞌmo maiꞌnae, huno hapa nepaiye. 40 Ani gemo lapa nepauvaꞌmofeꞌmo Gotitegatigemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogi Goti Mukufiꞌmo avoꞌmo kaemaleꞌnaya agufa kavaꞌmo lapakufaleꞌmo afole oꞌaisiyafeꞌmo ehetapiye. 41 Ani gemoavoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Geꞌnieꞌmo huta faipa hutapa neꞌataya vayaꞌmogitapamo afiyo, huno, Nagaemo la-

paulagaleꞌmo nehuva kavafeꞌmo ava gemo huꞌa aliꞌa lapaya neꞌmalagetapaeꞌmolapakesa afitapa fatago nosayaꞌmofeꞌmo lapau aitetapa faliyo, huno huꞌniye,

huno avoꞌmo kae maleꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 42 Yu vayaꞌmo mono nopatiꞌmoataleꞌa nelamigeꞌapaeꞌmo alu nofi vayaꞌmogimo, Mago anaga Sapatifiꞌmo etana anigemo magoꞌe hutana laha paiꞌao, huꞌa hana paiꞌnaꞌae. 43 Aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnayavayaꞌmogimo afiꞌnayana ani gemo aino atagu faeꞌnigeꞌa afiteꞌa asole Yu vayaꞌe alu nofivayaꞌmogi Yu mono gemo neꞌafiya vayaꞌmogiꞌeꞌmo Poloꞌe Manamasiꞌeꞌmo anakamehuꞌnageꞌanaeꞌmo, Gotiꞌa fiku hapa maeno neꞌapamiya kavafeꞌmo ava gemo oꞌataletapaatafauta alagi hutapa maiyo, huꞌana apakesa aliꞌana hapa paiꞌnaꞌae. 44 Mago anagasapatifiꞌmo ani taonifiꞌmo aise vayaꞌatomo afaꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa asole vayaꞌmogimoAla kava neꞌmo geꞌamo afisayafeꞌmo eꞌnae. 45 Asole vayaꞌmo eꞌa maiꞌnageꞌa Yuvayaꞌmogi apaketeꞌapaeꞌmo apaipa kafamo hanaeꞌnageꞌa Polo geꞌamo amagiꞌa ataleteꞌaPolofeꞌmo huꞌa faipa huꞌa ateꞌnayaꞌmonanafa 46 Poloꞌe Manamasiꞌeꞌmo koli osuꞌanalokiya gefatiꞌmo hapa paiꞌanaeꞌmo, laꞌagaemo Goti geꞌamo hogotetaꞌa lapa paisuꞌakavaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa Goti gelegamo lapakameꞌya amitetapaeꞌmo ani kavaꞌmohutapa lapakaitapimo agoti hutapa lapatetetapaeꞌmo, hosu vayaꞌmo maiꞌnonanagetamaige maige huta maisuna vayaꞌmo oꞌmaiꞌnone, hutapa nehayaꞌmofeꞌmo lapataletutaꞌaalu nofi vayaꞌaifeꞌmo hapa paiguꞌae. 47 Ala kava neꞌmoꞌa Mukuꞌafiꞌmo haneꞌniyageꞌaletiꞌmo hunoꞌaeꞌmo, alu nofi vayaꞌaitegamo utapa hapa paiyo, huno laha paiꞌniye.Ani gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Nagaemo ma mopafi muki haopalegamo maiꞌnaya vayaꞌai apakufamo alino katino

apatesiyafeꞌmo alu nofi vayaꞌai ha le yaꞌapigana huka maigane, huꞌna aliꞌnakateꞌnove,

huno huꞌniye. 48 Alu nofi vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌa apamogaga aiteꞌapaeꞌmo,ani gemo Goti geꞌamo alagepa gemo haneꞌniye, huꞌa huteꞌa Ala kava neꞌmo geꞌaleꞌmoaliꞌa asaga huꞌa ateꞌnae. Gotiꞌa alagepa huꞌa maige maige huꞌa maisayafeꞌmo lekanapaino neꞌapateya vayaꞌmogi apakesa afiꞌa fatago huꞌnae. 49 Ala kava neꞌmo geꞌamoani haopalegamo aino atagu faenuneno huꞌniyaꞌmonanafa 50 Yu vayaꞌmo ala apakivayaꞌe mono nehaya aꞌnemo apaki haneꞌniya aꞌnemogiꞌeꞌmo apakesa faiꞌapaeꞌmo,anamagigune, huꞌa huteꞌa aliꞌa hana faitalaꞌageꞌana uꞌnaꞌae. 51 Apa vekalaꞌmoganimoapakaetegamo aune kavaꞌmo huꞌanaeꞌmo mumusopamo anaiya agusalegatiꞌmo aliꞌanakalo paetaleꞌana ataleꞌana Aikoniyamu taonifiꞌmo uꞌnaꞌae. 52 Uꞌnaꞌageꞌapaeꞌmo Gotigeꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo lusi kava huꞌa apamogaga aiꞌnagenoꞌaeꞌmo Goti Aune-meꞌamoꞌmo apaipafiꞌmo haino havai teꞌniye.

14Apa vekalaꞌmo Aikoniyamu kotegamo uꞌana maiꞌnaꞌa gemae

1 Atiyoki kotegamo afole aiꞌniya agufa kavaꞌmo huno Aikoniyamu kotegamo afoleaiꞌniye. Poloꞌe Manamasiꞌeꞌmo Yu vayaꞌai mono nopiꞌmo haiꞌana alagepa huꞌanaaeꞌana hakalo huꞌana hapa paiꞌnaꞌageꞌapaeꞌmo asole Yu vayaꞌe alu nofi vayaꞌmogiꞌeꞌmoapakesa afiꞌa fatago huꞌnae. 2Huꞌnayaꞌmonanafa mago apakesa afiꞌa fatago osuꞌnaya Yuvayaꞌmogimo apa vekalaꞌanifeꞌmo alu nofi vayaꞌai apakesa faiteꞌa aliꞌa he tiꞌa apateꞌnae.3 Apa vekalaꞌmoganimo koli osuꞌana yatala afinaꞌmo maiꞌneꞌana Ala kava nefeꞌmo avagemo huꞌana aeꞌana hakalo huꞌana hapa paiꞌana maiꞌnaꞌae. Ala kava neꞌmoꞌa ayamufahuno anateꞌnigeꞌana noꞌagaya agufa lokiya aune kavaꞌmo huꞌnaꞌae. Ala kava neꞌmoꞌa ani

Page 310: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 14:4 307 Apa 14:22kavatetiꞌmo fiku hapa maeno neꞌapamiya kavaꞌaeꞌmo lama gemo haneꞌniye, huno alinoapave liꞌniye. 4 Ani taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo aliꞌa fako huꞌa mago vayaꞌamogimoYu vayaꞌai geꞌapimo afiꞌnageꞌapaeꞌmo mago vayaꞌamogimo apa vekalaꞌani geꞌanimoafiꞌnae. 5 Ani afinaꞌmo Yu vayanagi alu nofi vayanagi apakaeteꞌmo yagaiꞌa neꞌapatayavayaꞌapigi huꞌa ge huge afige huteꞌapaeꞌmo, Anatafauta yafa kayotetiꞌmo anamagigune,huꞌa huꞌnae. 6Apa vekalaꞌmoganimo ani gemo afiteꞌanaeꞌmo anaune hetaleꞌana Lisitiyataonifiꞌe Nemi taonifiꞌeꞌmo uteꞌanaeꞌmomago ani taonimo haopaleꞌmo haneꞌniya koꞌmoagiꞌamo Laikoni kotegamo uꞌana maiꞌneꞌanaeꞌmo 7 alagepa faigoko gemo aeꞌana hakalohuꞌana hapa paiꞌnaꞌae.

Apa vekalaꞌmo Lisitiya taonifiꞌe Nemi taonifiꞌeꞌmo uꞌana aliꞌyaꞌmo aliꞌnaꞌa gemae8 Mago vekamo Lisitiya taonifiꞌmo maiꞌniya vekamo aiyalaꞌmo lokiya oꞌvaiꞌnigeno ka

umenitata nosiya vekamo itaꞌamoꞌmo alino ateꞌniya afinatetiꞌmo aiyalaꞌmo hosuꞌnigenomaime maime eꞌniye. 9 Ani vekamo maiꞌnenoꞌaeꞌmo Poloꞌa huꞌniya gemo afiꞌnigenoPoloꞌa ageteno, aliꞌna alagepa huꞌna atesuvafeꞌmo agesa afino fatago nehiyaꞌmofeꞌmoafaꞌa aliꞌna alagepa huꞌna ategauve, huno agesa afiteno aulu haeno agetenoꞌaeꞌmo10 alopa gefatiꞌmo hunoꞌaeꞌmo, He tika aeka apafe lo, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo malagehuno he tino aeno hailo huno ka umenitata huꞌniye. 11Muki vayaꞌmogimo Poloꞌa huꞌniyakavaꞌmo ageteꞌapaeꞌmo Laikoni kotega vayaꞌmogi apakeꞌapifatiꞌmo alopa gefatiꞌmohuꞌapaeꞌmo, mago gotiganimo vayakana huꞌana afole aiteꞌana lagaetegamo emi eꞌanamaiꞌnaꞌae, huꞌa huꞌnae. 12Manamasifeꞌmo apakaiꞌapi gotiꞌapimo agileꞌmo Susiꞌae huꞌaagi ateteꞌa Poloꞌa hogoteno ge nehiya vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo agiꞌamo Hemesiꞌaehuꞌa ateꞌnae. 13 Ani vayaꞌai gotiꞌapimo agiꞌamo Susi mono noꞌamo taoni haopaleꞌmohaneꞌnigeno Susitefeꞌmomono huno neꞌapateya vekamoꞌa pulumakamo apavalege kon-ali yaꞌmo alige huteno apavalelino taoni kegiꞌya hiꞌyanaleꞌmo eꞌniye. Agaeꞌe apakaeꞌeꞌmopulumakamo heꞌa ofalinimo anamiteꞌana anakaetefeꞌmomono hisayafeꞌmo eꞌa maiꞌnae.14 Manamasiꞌe Poloꞌeꞌmo ani kavaꞌmo ageteꞌanaeꞌmo ohanauꞌnigeꞌana kukenaꞌanimoaliꞌana apake aiteꞌana ani vayaꞌai folagapiꞌmo nagu nagu huꞌana uꞌnaꞌae. 15 Alopagefatiꞌmo, Na kava higetapa ani agufa kavaꞌmo hugefe nehae. Laꞌagaemo lapakaekanahutaꞌa vayalafatalaꞌmo maiꞌnoꞌae. Laꞌagaemo lapa paitaꞌaeꞌmo, Ani agufa kavaꞌmo inaagufa kavaꞌmo haneꞌniyanageno lapa oꞌmaegaiyanagi ataletapa Gotiꞌa afaꞌa maiꞌniyavekamoꞌa kokuꞌnanagi ma mopagi solovala aninagi muki ma mopafiꞌmo haneꞌniyayanagi kokuꞌnate haneꞌniya yanagi huno alo huꞌniya Gotitegamo viyo, hutaꞌa lapapaitetaꞌa alagepa faigoko gemo aetaꞌa hakalo hutaꞌa lapa nepauꞌae. 16 Akeyaꞌvilagamomuki afinaꞌmo Gotiꞌa afaꞌa apakeno apataleꞌnigeꞌapaeꞌmo apakaiꞌapimo hapauꞌniyakavaꞌmo huꞌnayaꞌmonanafa 17 Gotiꞌa maiꞌniye, huꞌa apakesa afisayafeꞌmo alagepakavaꞌmo nehiye. Gotiꞌa, ko aiyo, huno nehigenoꞌaeꞌmo koꞌmo neꞌaigeno kanale neꞌyaꞌmohoyafatiꞌmo alino hageno ateꞌnigeꞌapaeꞌmo aliꞌa neteꞌa apamogaga neꞌaiye, huꞌanahapa paiꞌnaꞌae. 18 Ani gemo huꞌnaꞌaꞌmonanafa muki vayaꞌmogimo pulumakamo heꞌaofalinimo anamigefeꞌmo huꞌnae. Ani kavaꞌmo atalesayafeꞌmo kana huꞌniyaꞌmonanafahapa paiꞌnaꞌageꞌapaeꞌmo afaꞌa ataleꞌnae.

19 Inagi mago Yu vayaꞌmo Atiyoki taonimo Pisitiya kotegatiꞌe Aikoniyamu taoni-fatiꞌeꞌmo eꞌa ani vayaꞌmo apakesa faiꞌa hapa paiꞌnageꞌa geꞌapimo afiteꞌapaeꞌmo yafakayotetiꞌmo Poloꞌmo amagiteꞌapaeꞌmo, ago faliꞌniye, huꞌa huteꞌa heꞌa halauliꞌa lamiꞌataoni kegiꞌya malagamo ataleꞌnae. 20 Ataleꞌnageꞌapaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehayavayaꞌmogimo eꞌa faiꞌa vego huꞌa ateꞌa maiꞌnageno he tino atagi nenuno taonifiꞌmohavaeꞌniye. Egamo agaeꞌe Manamasiꞌeꞌmo Nemi taonifiꞌmo uꞌnaꞌae.

Atiyoki taonimo Siliya kotegamo uꞌana maiꞌnaꞌa gemae21 Poloꞌe Manamasiꞌeꞌmo Nemi taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo alagepa faigoko

gemo aeꞌana hakalo huꞌana hapa paiteꞌanaeꞌmo asole vayaꞌmogi Goti geꞌamo alagepahuꞌa neꞌafiya vayaꞌmo aliꞌana hamaleꞌana apateꞌnaꞌae. Apatale uꞌana Lisitiya taonifinagiAikoniyamu taonifinagi Atiyoki taonifinagi huꞌana maiꞌnaꞌae. 22 Goti geꞌaletiꞌmo muki

Page 311: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 14:23 308 Apa 15:10taoniꞌafi taoniꞌafiꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo aliꞌana lokiya vaiꞌana apateteꞌanaeꞌmo,Goti geꞌaleꞌmo atafautapa alagi huꞌnetapa lapakesa afitapa fatago hutapa maiyo. Lusihanageke yaꞌmo neꞌalitaekeꞌmo Gotiꞌa neꞌyagaiya koteꞌmo haita maigune, huꞌana aliꞌanaapaya malemale malemale huliꞌana umenitata huꞌana maiꞌnaꞌae. 23 Anakaemo mukisiosiꞌale siosiꞌaleꞌmo uꞌeꞌa huꞌana nunumuꞌmo huge neꞌyaꞌmo mosiꞌana maige huꞌanamaiꞌneꞌanaeꞌmo Goti vayaꞌaleꞌmo yagaiꞌa apatesaya vayatama vayaꞌmo lekana paiꞌanaapateꞌnaꞌae. Apateteꞌanaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa alagepa huno yagaino apatesiyafeꞌmoaliꞌana apakesa afiꞌa fatago nehaya Ala kava neꞌmo ayamufaꞌage vekamo ayapiꞌmoapatemale apatemale huliꞌana umenitata huꞌana maiꞌnaꞌae.

24 Pisitiya kotegamo aliꞌana ataleꞌuꞌana Pamifiliya kotegamo avaꞌyi huteꞌana25 Pega taonifiꞌmo Goti geꞌamo aeꞌana hakalo huꞌana hapa paiteꞌana uꞌana Ateliyataonifiꞌmo solovala aniꞌmo haneꞌniya yategamo haneꞌnigeꞌana uꞌana avaꞌyi huteꞌanasipifiꞌmo haiꞌana 26 solovala aniꞌmo lakaeꞌana halate Atiyoki taonifiꞌmo eꞌnaꞌae. Gotivayaꞌamogimo ani taonifatiꞌmo hogoteꞌa Gotiꞌa yagaino anatesiyafeꞌmo aliꞌa ayapiꞌmomaleteꞌa aliꞌa anatageꞌana uꞌana Goti aliꞌyaꞌamo aliꞌnaꞌae. Ani aliꞌyaꞌamo ago aliꞌanahano huteꞌana eꞌnaꞌae. 27Eꞌana Atiyoki taonifiꞌmo avaꞌyi huteꞌana ge huꞌnaꞌageꞌa eꞌa aliꞌaanupa huꞌa maiꞌnageꞌanaeꞌmo Gotiꞌa anakaetetiꞌmo muki kavaꞌamo huꞌniya kavafeꞌmoava gemo huꞌana hapa paiꞌanaeꞌmo Gotiꞌa mago saufa kaꞌmo alu nofi vayaꞌmogiapakesa afiꞌa fatago hisayafeꞌmo kitamo ago yakino apateꞌniye, huꞌana hapa paiꞌnaꞌae.28Anakaeꞌe geꞌamo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo yatala afinaꞌmo maiꞌnae.

15Yulusalemu taonifiꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya gemae

1 Henagaꞌamo mago vayaꞌmo Yutiya kotegatiꞌmo eꞌa Atiyoki taonifiꞌmo mago konagavayaꞌaifeꞌmo aliꞌa apayamaleꞌapaeꞌmo, Mosese keꞌaepa gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, lapakufamolagauꞌa lapateyo, huno huꞌniya gemo akame osisayana Gotiꞌa lapakufamo alino katinolapategaiye, huꞌa hapa paiꞌnae. 2Hapanepaigeꞌana PoloꞌeManamasiꞌeꞌmo afiteꞌanaeꞌmo,haꞌao, huꞌana, lapakaemo hosu gemo nehae, huꞌana hapa paiteꞌana lusi kava huꞌanage hapauꞌnaꞌae. Apakaemo Poloꞌagi Manamasiꞌagi mago Atiyoki kotega vayapatinagihuꞌa lekana paiteꞌa aliꞌa apaya maleꞌnaya gemo aliꞌa alagepa huꞌa atesayafeꞌmo, Apavayaꞌaitegaꞌe yagaiꞌa neꞌapataya vayatama vayaꞌaitegaꞌeꞌmo utapa hapa paiyo, huꞌahapa paiteꞌa aliꞌa apateꞌnageꞌa Yulusalemu kotegamo uꞌnae. 3 Inagi aliꞌa apateꞌnageꞌaYulusalemu kotega kateꞌmo uꞌa Fonisiya kotegaꞌe Samaliya kotegaꞌeꞌmo umenitatahuꞌa, Asole alu nofi vayaꞌmogimo aiꞌa afe leꞌa Gotitegamo eꞌnae, huꞌa hapa paimalehapa paimale huꞌnageꞌapaeꞌmo muki konaga vayaꞌmogimo lusi kava huꞌa apamogagaaiꞌnae. 4Yulusalemu taonifiꞌmo uꞌa avaꞌyi huꞌnageꞌapaeꞌmo siosi vayanagi apa vayanagiyagaiꞌa neꞌapataya vayatama vayanagi huꞌa aliꞌa falu fala huꞌa apateꞌnageꞌanaeꞌmoPoloꞌe Manamasiꞌeꞌmo Gotiꞌa anakaetetiꞌmo muki huꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌanahapa paiꞌnaꞌae. 5 Hapa paiꞌnaꞌageꞌa afiteꞌapaeꞌmo mago Falasi vayapatiꞌmo apakesaafiꞌa fatago nehaya vayaꞌmogi he tiꞌa huꞌapaeꞌmo, Haꞌao, huꞌa, Lapakufamo lagauꞌalapatetesagetapaekeꞌmoMosese keꞌaepa gemoakamehiyo, hutapahapapaiyo, huꞌa hapapaiꞌnae.

6 Apa vayaꞌe yagaiꞌa neꞌapataya vayatama vayaꞌmogiꞌeꞌmo ani gemo aliꞌa alagepa huꞌaatesayafeꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnae. 7 Lusi kava huꞌa ge huge afige huꞌa maiꞌneꞌa-paeꞌmoPitaꞌa he tino, konagaꞌnimogitapae, huno, AkeyaꞌvilagamoGotiꞌa alagepa faigokogeꞌamo alu nofi vayaꞌaifeꞌmo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paisugeꞌa afiteꞌapaeꞌmo apakesaafiꞌa fatago hisayafeꞌmo lapakaepatiꞌmo nagaemo lekana paino nateꞌniye. 8 Gotiꞌamuki vayaꞌai apaipafiꞌmo neꞌapakeya vekamoꞌa kanalene, huno huteno Aunemeꞌamoalino lamiꞌniya agufa kavaꞌmo huno alino apamiꞌniye. 9 Gotiꞌa lagaetegamo mago alukavaꞌmo huge alu nofi vayaꞌaitegamo mago alu kavaꞌmo huge nosifa magoke aiyayakavakeꞌmo nehunoꞌaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehaya kavatetikeꞌmo apaipafatiꞌmo aenokalo paeno ataleꞌniye. 10 Gotiꞌa ani kavaꞌmo nehiyaꞌmofeꞌmo na kava higetapa Gotiꞌmo

Page 312: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 15:11 309 Apa 15:28amalageka hugefe nehae. Mosese keꞌaepa gemo akame hisaya kavaꞌmoꞌa lusi kava hunokana huꞌniya gemo haneꞌniye. Laginago vayaꞌmogiꞌe lagaeꞌeꞌmo afaꞌa akame osuꞌnone.Fiku yanageta kana huꞌniya gemo alita geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo apamigune. 11 Gotiꞌaapakufamo alino katino apatesiya agufa kavaꞌmo huno Ala kava neꞌmo Yesu Kalaisiꞌafiku laha maeno lamiꞌniya kavatetiꞌmo lagufamo alino katino lategaiye, huta lagesa afitafatago nehune, huno hapa paiꞌniye. 12Hapa paiꞌnigeꞌa afiteꞌapaeꞌmo muki vayaꞌmogimoge osuꞌa afaꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo Manamasiꞌe Poloꞌeꞌmo Gotiꞌa anakaetetiꞌmo alu nofivayaꞌaitegamo noꞌagaya lokiya aune kavaꞌmo huꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌana hapapaiꞌnaꞌae. 13 Gemo hapa paiꞌana hano nehaꞌagenoꞌaeꞌmo Yemisiꞌa he tino hapa pain-oꞌaeꞌmo, Konagaꞌnimogitapae, huno, geꞌnimo afiyo. 14 Saimoniꞌa ago laha painoꞌaeꞌmo,Gotiꞌa hogoteno alu nofi vayapatiꞌmomago vayaꞌmo agaiꞌa vayaꞌamomaiꞌneꞌa agiꞌaleꞌmoaliꞌa asaga huꞌa atesayafeꞌmo apavaleꞌniye. 15Ani kava huꞌa Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌahakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogi ani gemo huꞌa avoꞌmo kae maleꞌnae. 16Avoꞌmo kaemaleꞌnayana,Ala kava neꞌmoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Henagaꞌamo atagi neꞌna eꞌna Nevini seli noꞌmo aino

halagape vaiꞌniya noꞌmo halate aliꞌna alagepa huꞌna kiꞌna ategauve. Asagaunoaiteno haneꞌniya yaꞌamo halate aliꞌna alagepa huꞌna kiꞌna ategauve. 17 Mukialu nofi vaya alu nofi vayaꞌmogimo vayaꞌnimo maigae, huꞌna lekana paiꞌnaapateꞌnova vayaꞌmogi Ala kava nefeꞌmo kahauya huꞌa ageꞌa avatesayafeꞌmo kiꞌnaategauve. Ala kava neꞌmoꞌa ani kavaꞌmonehiya vekamoꞌa ani gemohunohuꞌniye,

huꞌa avoꞌmo kae maleꞌnae. 18 Gotiꞌa akeyaꞌvilaga aliguve, huno hu maleꞌniya aliꞌyaꞌamoago ageꞌniyaꞌmofeꞌmae, huno huteno, 19 Yemisiꞌa magoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo, Nagesaafuvana lagaemo alu nofi vayaꞌmogi Gotitegamo aiꞌa afe leꞌa neꞌaya vayaꞌmo kanamoalita apamisunana kanale osugiye. 20Mago avoꞌmo kaeta atalegaune. Avoꞌmo kaetaeꞌmo,Neꞌyaꞌmo aigofe gotiꞌapimogi aliꞌa neꞌapamiya neꞌyaꞌmo oꞌneyo. Kumai kavaꞌmo osiyo.Lugoꞌafiꞌmo nofi aesageno falisiya afumoꞌa agufafatiꞌmo kola osuꞌnisiya afumo oꞌneyo.Muki yaꞌmo kolaꞌamo oꞌneyo, huta avoꞌmo kaegaune. 21 Lagaemo ani Mosese keꞌaepagemomukiYuvayaꞌai taonifiꞌmoutetahutamononopiꞌe nopiꞌeꞌmoyatala afinaꞌmomukisapati afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo lekana paiteta alita apaya neꞌmalone, huno hapa paiꞌniye.

Avoꞌmo kaeꞌa atalageno uꞌniya gemae22 Apa vayanagi yagaiꞌa neꞌapataya vayatama vayanagi muki siosi vayanagi huꞌa

ani gemo afiteꞌapaeꞌmo, Mago vayaꞌmo lekana paita apateteta Poloꞌe Manamasiꞌeꞌmoalita apatesunageꞌa Atiyoki taonifiꞌmo lokaeliꞌa ugae, huꞌa huteꞌa Yutasiꞌa alu agiꞌamoMasamasiꞌe Sailasiꞌeꞌmo lekanapaiꞌa anateꞌnae. Ani vekalaꞌmomuki konaga vayapatiꞌmohogote vekalane. 23Ani gemo avoꞌmo kaeꞌapaeꞌmo,Konagatimogitapae, huta, Alu nofi vayane. Atiyoki taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌe Silisiya

kotegamo maiꞌnaya vayaꞌmogitapaꞌeꞌmo ge lapamamaeꞌnone. Lagaemo kon-agatapimogitamo apa vayaꞌmogitaꞌe yagaita neꞌapatona vayatama vayaꞌmogi-taꞌeꞌmo avoꞌmo nekaone. 24 Lagaemo mago gemo afiꞌnonana mago lagaepativayaꞌmogimo lapakaetegamo uꞌa hosu gemo kana huꞌniya agufa gemo lapapaiꞌapaeꞌmo, lapakufamo lagautetapa keꞌaepa gemo akame hiyo, huꞌa lapapaiꞌnagetapaeꞌmo afitapa atete huꞌnae. Ani agufa gemo hutapa hapa paiyo,huta osuꞌnonanafa apakaiꞌapimo ani gemo huꞌa lapa paiꞌnae. 25-26 Lagaemoalita anupa huta maiꞌneta magoke laipa lagesamo aliꞌneta lole vekalaꞌmo lekanapaita anateteta alita anateꞌnonageꞌana uꞌnaꞌae. Manamasiꞌe Poloꞌefeꞌmo lahaulayamopafiꞌmo nelahaiya vekalaꞌmo Ala kava neꞌmo Yesu Kalaisi agiꞌalefeꞌmovayaꞌmogimo hanaesayafeꞌmo huꞌnayategamo uꞌnaꞌae. Anakaeꞌe lekana paitaanateꞌnona vekalaꞌeꞌmo lapakaetegamo magokepi lokaeꞌa ugae. 27 Lagaemoani lole vekalaꞌmo Yutasiꞌe Sailasiꞌeꞌmo alita anateꞌnonanageꞌana uꞌana avoꞌmokaeꞌnona gemo magoke agufa gemo lapa paigaꞌae. 28 Goti Aunemeꞌamoꞌelagaeꞌeꞌmo magoke laipa lagesamo aliꞌneta magoꞌe huno kana huꞌniya gemo

Page 313: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 15:29 310 Apa 16:7lapa opaita ani kavaꞌageꞌmo hiyo, huta nehune. 29 Nehutaeꞌmo, Neꞌyaꞌmoaigofe gotiꞌapimogi aliꞌa neꞌapamiya neꞌyaꞌmo oꞌneyo. Lugoꞌafiꞌmo nofi aesagenofalisiya afumoꞌa agufafatiꞌmo kola osuꞌnisiya afumooꞌneyo. Muki yaꞌmo kolaꞌamooꞌneyo. Kumai kavaꞌmo osiyo, huta nehune. Ani kavaꞌmo osisayana kanalehugiye. Maitalafiye, huꞌa avoꞌmo kae maleꞌnae.

30 Aliꞌa apateꞌnageꞌapaeꞌmo alini uꞌa Atiyoki taonifiꞌmo avaꞌyi huteꞌa eyo huꞌa huꞌ-nageꞌa muki vayaꞌmo eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnae. 31 Ani hapa maesiya avoꞌmoaliꞌa apamiꞌnageꞌa aliꞌa lekana paiꞌa afiteꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa apamogaga aiꞌnae.32 Yutasiꞌe Sailasiꞌeꞌmo Gotitegati gemo alini eꞌana aeꞌana hakalo huꞌana hapa nepaiꞌavekalaꞌmo maiꞌnaꞌaꞌmofeꞌmo muki gemo hapa paiteꞌana aliꞌana lokiya vaiꞌana apateꞌ-naꞌae. 33 Magoꞌe afinaꞌmo maiꞌnaꞌageꞌapaeꞌmo konagaꞌanimogi hana paiꞌanaeꞌmo, apavayaꞌaifeꞌmo ge apamamaeꞌnona gemo utana hapa paiꞌao, huꞌa hana paiteꞌana aliꞌaanateꞌnageꞌana uꞌnaꞌae. 34 Uꞌnaꞌaꞌmonanafa Sailasiꞌa Atiyoki taonifiꞌmo maisiyafeꞌmohauꞌniye.

35 Poloꞌe Manamasiꞌeꞌmo Atiyoki taonifiꞌmomago afinaꞌmomaiꞌnaꞌae. Anakaeꞌe mukivayaꞌeꞌmo Ala kava neꞌmo gemo aliꞌa apaya malege aeꞌa hakalo huꞌa hapa paige huꞌamaiꞌnae.

Poloꞌmo alu kateꞌmo uꞌnigeno Manamasiꞌa alu kateꞌmo uꞌnigeno huꞌana uꞌnaꞌa gemae36 Mago afinaꞌmo utegeno Poloꞌa Manamasifeꞌmo, Halate muki taoniꞌafiꞌmo Ala kava

neꞌmo geꞌamo aetaꞌa hakalo hutaꞌa hapa paiꞌnoꞌa taonifiꞌmo ugetaꞌao. Konagatiꞌamogialagepa huꞌa maiꞌnafigetaꞌa utaꞌa apakegauꞌae, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 37 He, huno,Laꞌagaemo Yoni Makiꞌa avalelitaꞌa uguꞌae, huno ha paiꞌniye. 38 Huno huꞌniyana Poloꞌa,Haꞌao, aliꞌyatiꞌamo alitaꞌa hano osuꞌnoꞌageno Pamifiliya taonifatiꞌmo ago laꞌataleno ainoatagi neno uꞌniya vekae, huno huꞌnigeꞌana 39 lusi kava huꞌana ge vaiteꞌana aliꞌana fakohuꞌanaManamasiꞌaMakiꞌmo avalelino sipifiꞌmohaino Saipalasi ani agoꞌnanenafiꞌmounomaiꞌniye. 40 Poloꞌa Sailasiꞌmo lekana paino ateꞌniye. Konagaꞌanimogi Gotiꞌa fiku hanamaeno alagepa huno yagaino anatesiyafeꞌmo aliꞌa ayapiꞌmo anateꞌnageꞌana uꞌnaꞌae.41 Poloꞌe Sailasiꞌeꞌmo muki Siliya kotegaꞌe Silisiya kotegaꞌeꞌmo u eꞌana huꞌana siosivayaꞌmo aliꞌana lokiya vaiꞌana apatemale apatemale huliꞌana uꞌnaꞌae.

16Poloꞌe Sailasiꞌeꞌmo Timotiꞌmo avaleliꞌana uꞌnaꞌa gemae

1 Poloꞌa ani aupilagatiꞌmo ataleno uno Nemi taonifiꞌmo maigeno ataleꞌneno Lisitiyataonifiꞌmo maiꞌniye. Mago vekamo geꞌamo neꞌafiya vekamo agiꞌamo Timotiꞌa anitaonifiꞌmo maiꞌniye. Itaꞌamoꞌmo agesa afino fatago huꞌniya a kanomo Yu a kanomomaiꞌnigeno afoꞌamoꞌmo Galiki nofi vekamo maiꞌniye. 2 Lisitiya taoni konaga vayaꞌeAikoniyamu taoni konaga vayaꞌmogiꞌeꞌmo huꞌapaeꞌmo, kanale vekamo maiꞌniye, huꞌahuꞌnae. 3 Yu vayaꞌmogi ani gemo afiteꞌapaeꞌmo Timoti afoꞌamoꞌmo Galiki vekamomaiꞌniye huꞌa ago ageꞌnayaꞌmofeꞌmo Poloꞌa Timotifeꞌmo, agufamo lagauꞌna ateteꞌnaavaleliꞌna uguve, huno huꞌniye. 4 Apakaemo taoniꞌafi taoniꞌafiꞌmo umenitata ne-huꞌapaeꞌmo Yulusalemu apa vayaꞌmogiꞌe yagaiꞌa neꞌapataya vayatama vayaꞌmogiꞌeꞌmokeꞌaepa geꞌapimo ani kavaꞌmo osiyo, huꞌa huꞌnaya geꞌapimo hapa paiꞌapaeꞌmo, Anikavaꞌmo osiyo, huꞌa hapa paimale hapa paimale huꞌa hapa paiꞌnae. 5 Inagi mukisiosiꞌale siosiꞌaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimo magoꞌe magoꞌe huꞌa apayamufa huꞌa maiꞌ-nageꞌapaeꞌmomuki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmomagoꞌe vayaꞌmoGotimafaꞌnemohamaleteꞌa eꞌamagokepi lokaeꞌa maiꞌnae.

Poloꞌmo alagamuna agegekana huno ageꞌniya gemae6 Apakaemo Filisiya kotegaꞌe Galesiya kotegaꞌeꞌmo umenitata huꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo

Goti Aunemeꞌamoꞌmo Esiya kotegamo uꞌa Goti geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapaopaisayafeꞌmo ka akanino apateꞌniye. 7 Apakaemo Misiya haopalega uꞌa avaꞌyi huteꞌaPitiniya kotegamo uꞌa haigefe huꞌnayaꞌmonanafa Goti Aunemeꞌamoꞌmo ka akanino

Page 314: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 16:8 311 Apa 16:24apateꞌniye. 8 Ka akanino apateꞌnigeꞌapaeꞌmo Misiya kotegamo aeꞌa agaseꞌa uꞌa Toloꞌasitaonimo ani agiꞌnaleꞌmo haneꞌniya taonifiꞌmo lamiꞌa maiꞌnae. 9Maiꞌneꞌapaeꞌmo Poloꞌaalagamuna agegekana huno ageꞌniyana mago Masetoniya kotega vekamoꞌa he tinoPolofeꞌmo aukaya huno ge hunoꞌaeꞌmo, kahao ke hovanagi aniꞌmo lakaeka Masetoniyakotegamo eka laha mao, huno ha paiꞌnigeno ageꞌniye. 10 Ageteno laha paiꞌnigetaeꞌmo,Gotiꞌa, Masetoniya vayaꞌaitegamo utapa alagepa faigoko geꞌnimo aetapa hakalo hutapahapa paiyo, huno laha paiꞌniye, huta lagesa afiteta Masetoniya kotegamo ugune, hutahuꞌnone.

Mago a kanomo agiꞌamo Litiyaꞌa Goti mafaꞌnemo hamaleꞌniya gemae11 Lagaemo sipifiꞌmo haita maiteta Toloꞌasi taonifiꞌmo ataleta aniꞌmo lakaetuta Samo-

talesi ani agoꞌnanenafiꞌmo uta avaꞌyi huta havaetetaeꞌmo ataleta Niyapolisi taonifiꞌmouta avaꞌyi huꞌnone. 12 Ani taonifatiꞌmo ataleta Filipai taonifiꞌmo uta avaꞌyi hutamaiꞌnone. Filipai taonimo Masetoniya kotega hogote taonimo Lomu vayaꞌmogimo kimaleꞌnaya taonifiꞌmomago afinaꞌmomaiꞌnone. 13Lagaemo sapati afinaꞌmo taonifatiꞌmoataleta ani agiꞌnalegamo nunumuꞌmo nehaya yategamo lamiꞌnone. Lamita aliꞌa anupahuꞌa maiꞌnaya aꞌne anagaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌnone. 14 Mago a kanomoꞌa getimo alagepahuno afiꞌniya a kanomo agiꞌamo Litiyaꞌa Taiyataila taonifi a kanomo lusi yafatetiꞌmomiya nefaiya oko lavolavomo miya failineno maketi hu maleꞌnigeꞌa miya nefaiya akanomo maiꞌniye. Ani a kanomoꞌa Gotifeꞌmo mono nehiya aꞌmo maiꞌnigeno Alakava neꞌmoꞌa aipa agesamo alino halo aiꞌnigeno Polo geꞌamo alagepa huno afiꞌniye.15 Lagaemo agaeꞌe noꞌafiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌeꞌmo aniꞌmo faleta apateꞌnonagenoꞌaeꞌmo,Nagaefeꞌmo, aigofe osuꞌnifa Ala kava nefeꞌmo agesa afino fatago nehiya ane, hutapalapakesa afiꞌnisayaꞌmoꞌmomani taonifiꞌmomaiꞌnetapaeꞌmo nagae nopiꞌmo etapamaiyo,huno laha paiꞌniye.

Poloꞌe Sailasiꞌeꞌmo kalavusi huꞌa anateꞌnaya gemae16 Lagaemo nunumuꞌmo huꞌa neꞌmaiya yategamo neꞌunagenoꞌaeꞌmo hosu aune aꞌ-

mafaꞌnemo kalavusi aliꞌyaꞌmo aligekana huno aliꞌyaꞌmo neꞌaliya aꞌmafaꞌnemo kateꞌmoneꞌegeta uta fotu huꞌnone. Agaeteꞌmo yagaiꞌneꞌa afole aisiya kavaꞌmo hogoteno agetenohapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo alopa monimo alige alige huꞌa neꞌmaiya aꞌmafaꞌneꞌeꞌmo uta fotuhuꞌnone. 17 Ani aꞌmafaꞌnemoꞌmo Poloꞌe lagaeꞌeꞌmo lakame huno uneno nehunoꞌaeꞌmoalopa gefatiꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Ani vayaꞌmogi Gotiꞌa hogote vekamo anaga vekamoaliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayane. Gotiꞌa lagufamo alino katino latesiya gemo aeꞌa hakalohuꞌa laha nepaiye, huno 18muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo ani agufa gemo huno hapa paigehapa paige huno maiꞌniye. Poloꞌa lusi kava huno alaga haeꞌnigenoꞌaeꞌmo aino afe lenoani hosu aune nefeꞌmo, Yesu Kalaisi agiꞌaletiꞌmo ani aꞌmafaꞌnemo ataleka emikeno,huꞌna kaha nepauve, huno ha nepaigenoꞌaeꞌmo malage huno ataleno emineꞌniye. 19Aniaꞌmafaꞌneleꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogimo ani kavaꞌmo ageteꞌapaeꞌmo, Vaehae, huꞌa,lagaemo magoꞌe huta monimo oꞌalisuna kava hiye, huꞌa huteꞌa Poloꞌe Sailasiꞌeꞌmoanatafauꞌana heꞌa anavayu huliꞌana haiꞌa taoni folagapiꞌmo aliꞌa anupa huꞌa neꞌmaiyayateꞌmo gamani vayaꞌai apaulagaleꞌmo anateꞌnaꞌae. 20 Anateꞌneꞌanaeꞌmo Lomu gamanivayaꞌaifeꞌmo, Ani vekalaꞌmo Yu vekalaꞌmo maiꞌnaꞌana lagae taonifiꞌmo eꞌana lusi han-ageke kavaꞌmo nehaꞌae. 21 Ani kavaꞌmo hiyo, huꞌana nehaꞌaꞌmonanafa lagaemo Lomuvayaꞌmogita keꞌaepa getimo amagita ataleteta alu gemo lagaemo akame osisuna agufagemo laha nepaiꞌae, huꞌa hapa paiꞌnae. 22 Muki vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmoanamagisayafeꞌmo eꞌnae. Yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimo Poloꞌe Sailasiꞌeꞌmo kuke-naꞌanimo aliꞌa apake aiteꞌa aliꞌa asagiꞌa ataleꞌneꞌapaeꞌmo, kayotetiꞌmo anamagiyo, huꞌahapa paiꞌnageꞌapaeꞌmo 23 lusi kava huꞌa anamagiteꞌa kalavusi huꞌana anateteꞌanaeꞌmokalavusi vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekaeꞌmo, kanale huka yagaika anato, huꞌa hapaiꞌnae. 24 Kalavusi vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmokalavusi noꞌmo folagapiꞌmo aeꞌa anagimaleꞌnaya yapiꞌmo alino anateteno anaiyalateꞌmoyosaletiꞌmo aino atafauno anateꞌniye.

Page 315: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 16:25 312 Apa 17:325 Haniꞌilaga folaguꞌmo Poloꞌe Sailasiꞌeꞌmo nunumu huge mono yokemo huge

huꞌnaꞌageꞌapaeꞌmo kalavusi huꞌa apateꞌnaya vayaꞌmogimo maiꞌneꞌa afiꞌnae.26 Maiꞌnagenoꞌaeꞌmo malage huno lusi imimaꞌmo aliteno noꞌmo faiꞌa ateꞌnayayafaꞌmoꞌa lusi kava huno uti uti aiꞌnigeno muki kitaꞌamo malage huno ago ainoyakiꞌnigenoꞌaeꞌmo kalavusi huꞌa apateꞌnaya vayaꞌai seli nofiꞌmo aino hatu maeꞌniye.27 Kalavusi vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo aupatiꞌmo he tino ageyana kitamoago aino yakiꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmo, muki kalavusi vayaꞌamo ago aeꞌa akalo paetaleꞌaapaune heꞌa kumategamo uꞌnae, huno agesa afitenoꞌaeꞌmo naipeꞌamo asagino agaiꞌaagufafiꞌmo aeteno falisiyafeꞌmo huꞌniye. 28 Aegefeꞌmo nehigeno Poloꞌa agetenoꞌaeꞌmoalopa gefatiꞌmo hunoꞌaeꞌmo, kagaikamo aeka kika kategefe hananagi ani kavaꞌmoosuvo. Lagaemo mukiꞌamo afaꞌa maiꞌnone, huno ha paiꞌniye. 29 Kalavusi vayaꞌaiteꞌmoyagaino neꞌapateya vekamoꞌa, kani aeka namiyo, huno huteno alinino nagu nagu hunoeno Poloꞌe Sailasiꞌeꞌmo maiꞌnaꞌa anaiyafiꞌmo asagauno aino agoꞌya faiteno atete hunomaiꞌniye. 30 Agaemo nopatiꞌmo anavalelino neꞌunoꞌaeꞌmo, Ala netalane, huno, Gotiꞌanagufamo alino katino natesiyafeꞌmo na kava hisuve, huno anafi geꞌnigeꞌanaeꞌmo31 Ala kava neꞌmo Yesu Kalaisifekeꞌmo kagesa afika fatago hugenoꞌao Gotiꞌa kagaeꞌeafamo anagakaꞌeꞌmo lapakufamo alino katino lapategaiyanagi, huꞌana ha pailiꞌanauꞌnaꞌae. 32Uꞌanaeꞌmo agaeꞌe noꞌafiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌefeꞌmo Ala kava neꞌmo ava gemohapa paiꞌnaꞌae. 33 Ani afinaꞌmo kalavusi vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌaanamagiꞌnaya anamuteꞌmo anitetiꞌmo sese huno anateꞌniye. Anakaemo agaeꞌe mukiafamo anagaꞌaꞌeꞌmo aniꞌmo faleꞌana apateꞌnaꞌae. 34 Agaemo Poloꞌe Sailasiꞌeꞌmonoꞌafiꞌmo anavalelino haino neꞌyaꞌmo alino anamiꞌniye. Gotifeꞌmo agaeꞌe afamoanagaꞌaꞌeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehuꞌa apamogaga aiꞌnae. 35 Ega netepiꞌmo yagaiꞌaneꞌapataya gamani vayaꞌmogimo ati vayaꞌaifeꞌmo, Lole vekalaꞌmo kalavusifatiꞌmohatu maeka anato, hutapa uta ha paiyo, huteꞌa aliꞌa apateꞌnageꞌa uꞌnae. 36 Kalavusivayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo Polofeꞌmo, Yagaiꞌaneꞌapataya vayaꞌmogi, hatu maeka anato, huꞌa naha paiꞌnayaꞌmofeꞌmo afaꞌa viꞌao,huno hana paiꞌniye. 37 Huno hana paiꞌnigeno Poloꞌa ati vayaꞌaifeꞌmo, haꞌao, Lomugamani vayaꞌmogi neꞌyagaiya kegiꞌyafiꞌmo maiꞌnoꞌageꞌapaeꞌmo yagaiꞌa nelaꞌatae.Lomu vayaꞌai kegiꞌyafiꞌmo maiꞌnetaꞌaeꞌmo mago hosu kavaꞌmo osuꞌnoꞌaꞌmonanafaagoti huꞌa olaꞌateꞌneꞌa muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo afaꞌa laꞌamagiꞌnae. Hemenimokesi katetiꞌmo hatu maeꞌa laꞌatesayafeꞌmo huꞌnae. Haꞌao. Yagaiꞌa neꞌapataya gamanivayaꞌmogimo apakaiꞌapigeꞌmo eꞌa laꞌavaleliꞌa ugae, huno hapa paiꞌniye. 38Ati vayaꞌmogiuꞌa ani gemo yagaiꞌa neꞌapataya gamani vayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌnae. Lomu gamanivayaꞌai kegiꞌyafiꞌmo maiꞌnaꞌae, huꞌa hapa paiꞌnaya gemo afiteꞌapaeꞌmo apamoꞌyamoaiꞌniye. 39 Eꞌa kalavusi kegiꞌyafatiꞌmo anavaleliꞌa kumatega lamiteꞌapaeꞌmo, Lanahaoke honanagi mani taonifatiꞌmo ataletana alu kotega viꞌao, huꞌa hana paiꞌnae. 40 PoloꞌeSailasiꞌeꞌmo kalavusi nopatiꞌmo ataleꞌana Litiya notegamo uꞌana maiꞌneꞌanaeꞌmokonagaꞌanimogifeꞌmo Goti geꞌamo apaipamo alino lokiya vaino apatesiya gemo hapapaiteꞌana apataleꞌana uꞌnaꞌae.

17Poloꞌe Sailasiꞌeꞌmo Tesalonaika taonifiꞌmo uꞌana maiꞌnaꞌageꞌanaeꞌmo anamagisayafeꞌmo huꞌ-

naya gemae1 Anakaemo uꞌana Amifipolisi taonifiꞌmo aliꞌana ataleꞌa uꞌana Apoloniya taoniꞌeꞌmo

aliꞌana ataleꞌa uꞌana Tesalonaika taonifiꞌmo uꞌana maiꞌnaꞌae. Yu vayaꞌai mono noꞌmohaneꞌnigeno 2 Poloꞌa nehiya kava huno haino mono nopiꞌmo loleꞌe magoꞌe Sapatiafinaꞌmo Goti Mukufi gemo lekana paino alino apaya maleꞌnigeꞌapaeꞌmo agaeꞌeꞌmo gehuge afige huꞌa maiꞌnae. 3Ani gemo aepaꞌamo aeno hakalo huno hapa painoꞌaeꞌmo, Gotigeꞌamo alino afole aino atesiyafeꞌmo Mesaiya neꞌmo Gotiꞌa alino ateꞌnigeno emineꞌniyavekamo faliteno ago he tiꞌniye, huno Goti Mukufi haneꞌniya geletiꞌmo alino apayamaleꞌniye. Poloꞌa, Ani ava gemo aeꞌna hakalo huꞌna hapa nepauva vekamo Yesuꞌa

Page 316: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 17:4 313 Apa 17:20Mesaiya neꞌmomaiꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 4Mago vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌa Pologeꞌaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huteꞌapaeꞌmo anakame huꞌnae. Asole Galiki vayaꞌmogi Go-tifeꞌmo mono nehaya vayaꞌe apaki haneꞌniya aꞌnemogiꞌeꞌmo eꞌa lokaeꞌa maiꞌneꞌa geꞌan-imo afiꞌnae. 5 Afiꞌnayaꞌmonanafa apakesa afiꞌa fatago osuꞌnaya Yu vayaꞌmogimo apaipakafa hanaeteꞌa hosu vayaꞌmo aliꞌyaꞌmo oꞌaliꞌa afaꞌa maiꞌneꞌa maketilegamo umenitatahuꞌa neꞌmaiya vayaꞌmo apavaleꞌa aliꞌa anupa huteꞌa apavaleliꞌa uꞌnageꞌapaeꞌmo mukitaonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo apano aeteꞌa apavamusa valeꞌa Yesoni notegamouꞌnae. Apakaemo huꞌapaeꞌmo, lole vekalaꞌmo nopatiꞌmo anayate heta anavayu hulitaegaune, huꞌa huteꞌa eꞌnayana 6 nopiꞌmo oꞌmaiꞌnaꞌageꞌapaeꞌmo Yesoniꞌe mago kona-gaꞌaꞌeꞌmo eꞌa apayate heꞌa apavayu huliꞌa yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌaitegamo eꞌapaeꞌmo,muki haopalega hanageke kavaꞌmo nehaꞌa vekalaꞌmo manileꞌmo eꞌana maiꞌnaꞌageno7 Yesoniꞌa alino falu fala huno anateteno noꞌafiꞌmo anavalelinuno yagaino anateꞌniye.Muki vayaꞌmogimo huꞌapaeꞌmo, alatimo yagaino nelateya vekamo Sisa keꞌaepa gemoago amagiꞌa ataleteꞌapaeꞌmo, alu vekamo Yesuꞌa alaꞌapimo yagaino neꞌapateya vekae,huꞌa nehae, huꞌa hapa paiꞌnae. 8 Hapa paiꞌnageꞌapaeꞌmo muki apano aeꞌnaya vayaꞌetaonifiꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogiꞌeꞌmo hapau aiteꞌa lusi kava huꞌa apakesaalaꞌamo afiteꞌa 9 Yesoniꞌe alu vayaꞌefeꞌmo, agotimo miya faitetapa viyo, huꞌa hapapaiꞌnageꞌa miya faitageꞌa aliꞌa apatalageꞌa uꞌnae.

Meliya taonifiꞌmo uꞌnaꞌa gemae10 Hani nehigeꞌapaeꞌmo konagaꞌanimogimo Poloꞌe Sailasiꞌeꞌmo aliꞌa anateꞌnageꞌana

Meliya taonifiꞌmo uꞌana avaꞌyi huꞌnaꞌae. Uꞌana avaꞌyi huteꞌana Yu vayaꞌai mono nopiꞌmohaiꞌana Goti geꞌamo hapa paiꞌnaꞌae. 11 Meliya vayaꞌmogimo ani gemo afiꞌnagenoapakesamo aino halo aiꞌnigeꞌa Tesalonaika vayaꞌmo aeꞌa apakaseꞌa magoꞌe huꞌa alagepahuꞌa afiꞌnae. Apakaemo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo Poloꞌa lama gemo nehifi, huꞌaapakesa afiꞌa Goti Mukufiꞌmo haneꞌniya geeꞌmo kahauya huꞌa agege lekana paige huꞌamaiꞌnae. 12 Asole vayaꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnae. Asole Galiki aꞌnegi apakihaneꞌniya aꞌnegi Galiki ve anagaꞌmogiꞌenagi huꞌa apakesa afiꞌa fatago huꞌnae. 13Ani kavahuꞌnayaꞌmonanafaTesalonaikaYuvayaꞌmogimoafiꞌnayanaPoloꞌaMeliya taonifiꞌmounomaiꞌneno Goti geꞌamo aeno hakalo huno hapa nepaiye, huꞌa huꞌnageꞌa afiteꞌapaeꞌmoeꞌa alu ge alu geletiꞌmo muki vayaꞌai apakesa faiꞌnae. 14 Ani kavaꞌmo nehageꞌapaeꞌmokonagaꞌamogimo Poloꞌmo aliꞌa ateꞌnageno lamino solovalategamo maiꞌnigeꞌanaeꞌmoSailasiꞌe Timotiꞌeꞌmo Meliya taonifiꞌmo maiꞌnaꞌae. 15 Mago vayaꞌamogimo Poloꞌaavaleliꞌuꞌa Atenisi taonifiꞌmo ateꞌnagenoꞌaeꞌmo Poloꞌa, Sailasiꞌe Timotiꞌeꞌmo egefe hisaꞌaafinaꞌmo nagaetegamalage hutana eꞌao, hutapa hana paiyo, huno hapa paiꞌnigeꞌa ataleꞌaaiꞌa atagi neꞌa eꞌnae.

Poloꞌa Atenisi taonifiꞌmo Goti geꞌamo aeno hakalo huno hapa paiꞌniya gemae16Poloꞌa anakavamaiꞌnenoꞌaeꞌmoAtenisi taonifiꞌmo ageyanamuki alo huꞌamaleꞌnaya

yafekeꞌmo gotitimogimomaiꞌnae, huꞌa nehaya aigofe yaꞌmo haneꞌnigeno agetenoꞌaeꞌmohosu aipamo kaliꞌniye. 17 Agaemo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo Yu vayaꞌai mono nopiꞌmohaino hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌe alu nofi vayaꞌmogimo mono nehaya vayaꞌeꞌmomagokepi maiꞌneꞌa ge huge afige huꞌa maiꞌnae. Ani kavaꞌmo huno muki afinaꞌae afi-naꞌaeꞌmomaketi kumateꞌmo uno eꞌa maketileꞌmomaiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌnigeꞌaagaeꞌeꞌmo magokepi maiꞌneꞌa ge huge afige huꞌa maiꞌnae. 18 Mago Epikuliya gemoakame nehaya vayaꞌe Sitoꞌiki gemo akame nehaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo eꞌa Poloꞌeꞌmo gehuge afige huꞌa maiꞌnae. Mago vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, Ani negi nagi tisa vekamoꞌahaiya agufa gemo hugiye, huꞌa huꞌnageꞌapaeꞌmo, Alu nofi vayaꞌai gotiꞌapimogifeꞌmoapava gemo aeno hakalo huno hapa nepaiya vekae, huꞌa huꞌnae. Poloꞌa Yesufeꞌmoava gemo hunoꞌaeꞌmo, faliꞌniyatetiꞌmo ago he tiꞌniye, huno aeno hakalo huno hapapaiꞌniyaꞌmofeꞌmo ani gemo huꞌnae. 19Apakaemo Polofeꞌmo, alita anupa huta neꞌmaunayategaeꞌmo agiꞌamo Aliyopagasigayagamo kagaemo eka saufa gemo nehana gemo lahapaigeta afigunanagi eno. 20 Kagaemo aeto agufa gemo nehanaꞌmofeꞌmo ani gemo

Page 317: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 17:21 314 Apa 18:5aepaꞌamo afigefesune, huꞌa ha paiꞌnae. 21 Muki Atenisi taonifi vayaꞌe nata vayaꞌ-mogiꞌeꞌmo saufa gemo huge afige huꞌa maisayafeꞌmo hapauꞌniye. 22 Poloꞌa Aliyopagasikanisole vayaꞌai apaulagaleꞌmo he tino hapa painoꞌaeꞌmo, Atenisi taonifi vayaꞌmogi-tapae, huno, Nagaemo ago lapakeꞌnovana lapakaemo lusi kava hutapa mono nehayavayaꞌmo maiꞌnae. 23 Lapakae taoni folagapiꞌmo umenitata nehuꞌnaeꞌmo mono nehayayatapimo ago ageꞌnove. Ageꞌnovana mago ofalinimo maleꞌnetapa alita neꞌapamiyahiꞌyalamuteꞌmo mago avoꞌmo kae maleꞌnaya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,

OꞋAGEꞋNONA GOTI HIꞋYALAMUNE,huꞌa avoꞌmo kae maleꞌnageꞌna ageꞌnove. Lapakaemo ani Gotifeꞌmo mono nehayaꞌmo-nanafa oꞌageꞌnae. Hemenimo ani Gotifeꞌmo nagaemo ava gemo aeꞌna hakalo huꞌna lapanepauve. 24Gotiꞌa ma mopaꞌe muki ma mopafi haneꞌniya yaꞌeꞌmo alo huteno kokuꞌnatehaneꞌniya yateꞌe ma mopafi haneꞌniya yateꞌeꞌmo neꞌyagaiye. Vayaꞌmogi ki maleꞌnayamono nopiꞌe mono nopiꞌeꞌmo noꞌmaiye. 25 Gotiꞌa muki yaꞌamo haneꞌniya vekamomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo vayaꞌmogi mago yaꞌmo ha maeꞌa amigafiye. Haꞌao, agaiꞌageꞌmo hapamaeno apavamusanagi apauneꞌapamenagi muki yanagi huno neꞌapamiye. 26 Agaemomagoke vekamo alo huꞌniya vekafatiꞌmo alu nofi vaya alu nofi vayaꞌmo alino afoleaino apateꞌniye. Hogoteno hunoꞌaeꞌmo, hainu afinaꞌmo maisafi haiyategamo maisafi,huno lekana pai maleꞌniye. 27Agaefeꞌmo kahauya huta agegesune, huꞌa huteꞌa kahauyahuꞌa ageꞌa avatesayafeꞌmo Gotiꞌa ani kavaꞌmo huꞌniyaꞌmonanafa afagitega noꞌmaifalahaopaleꞌmo neꞌmaiye. 28 Agaeꞌeꞌmo lokaeta neꞌmaunaꞌmofeꞌmo afaꞌa maisuna yaꞌmoaliteta umenitata huta neꞌmaune. Mago lagaepati vayaꞌmogi avoꞌmo kaeꞌnaya vayaꞌ-mogimo, Mafaꞌneꞌamo maiꞌnone, huꞌa huꞌnae. 29 Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnonaꞌmofeꞌmo,goli yafatetinagi siluva yafatetinagi alu yafatetinagi alo huꞌnaya vekamo maiꞌniye, hutalagesa oꞌafigune. Gotiꞌa vayaꞌmogimo ageꞌa alagepa huꞌa ageꞌneꞌa apayatetiꞌmo alonehaya yakana huno oꞌmaiꞌniye. 30 Akeyaꞌvilaga vayaꞌmogimo Goti geꞌamo oꞌafiꞌneꞌanegi kavaꞌmo huꞌnagenoꞌaeꞌmo afaꞌa apakeno apataleꞌniyaꞌmonanafa hemenimo mukihaopalegamo neꞌmaiya vayaꞌaifeꞌmo, Lapaipamo alitapa afe leyo, huno hapa nepaiye.31 Gotiꞌa agoti huno apatesiya afinaꞌmo lekana pai maleꞌneno agoti huno apatesiyavekamo ago lekana paino ateꞌniye. Lekana paino ateꞌniya vekamoꞌa lama geꞌaletikeꞌmoalino alagepa huno agoti huno apategaiye. Gotiꞌa ani vekamo faliꞌniyatetiꞌmo agoalino he tino ateꞌniyaꞌmofeꞌmo muki vayaꞌmogimo, agoti huno lategaiye, huꞌa apakesaafigae, huno hapa paiꞌniye. 32 Poloꞌa, faliꞌniyatetiꞌmo ago he tiꞌniye, huno hapapaiꞌnigeꞌa afiteꞌapaeꞌmo mago vayaꞌamogimo huꞌa faipa huꞌa ateꞌnageꞌapaeꞌmo magovayaꞌamogimo, Ani kavafeꞌmo ava gemomagoꞌe huta afigesune, huꞌa ha paiꞌnae. 33 InagiPoloꞌa ago apataleno uꞌniye. 34Mago vayaꞌamogimo akame huꞌa neꞌuꞌapaeꞌmo apakesaafiꞌa fatago huꞌnae. Ani vayapatiꞌmo mago vekamo agiꞌamo Naiyonisiyasiꞌa Aliyopagasikanisole vekagi mago a kanomo agiꞌamo Namalisiꞌagi magoꞌe vayanagi huꞌa maiꞌnae.

18Poloꞌa Kolitiyani taonifiꞌmo uno maiꞌniya gemae

1 Henagaꞌamo Poloꞌa Atenisi taonifatiꞌmo ataleno uno Kolitiyani taonifiꞌmo maiꞌniye.2 Poloꞌa uno ageyana mago Yu vekamo itaꞌamoꞌmo Ponitasi kotegamo alino ateꞌniyavekamo agiꞌamo Akuvilaꞌa ani taonifiꞌmo aiseꞌamo akeyaꞌvilagamo enomaiꞌniya vekamoageꞌniye. Mago muki vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo agiꞌamo Kilotiyasiꞌa Yuvayaꞌaifeꞌmo, Lomu taonifatiꞌmo ataletapa viyo, huno hapa paiꞌnigeꞌanaeꞌmo Akuvilaꞌeaꞌamo agiꞌamo Pilisilaꞌeꞌmo geꞌamo afiteꞌana ataleꞌeꞌana Kolitiyani taonifiꞌmo maiꞌ-naꞌageno Poloꞌa uno anakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌniye. 3 Ani yalavelaꞌmo magoselimomiya faili uꞌa noꞌmo kisaya yaꞌmo nefakaniꞌa yalavelaꞌmomaiꞌnaꞌageno Poloꞌa aniagufa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo anakaeꞌeꞌmo magokepi ani aliꞌyaꞌmolokaeno alino maiꞌniye. 4 Poloꞌa muki sapati afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo Yu vayaꞌai mononopiꞌmo haino Yu vayaꞌe Galiki vayaꞌmogiꞌeꞌmo apakesa afiꞌa fatago hisaya agufa gemohapa paiꞌnigeꞌa ani geꞌeꞌmo huge afige huꞌa maitale maitale huꞌa maiꞌnae. 5 Sailasiꞌe

Page 318: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 18:6 315 Apa 18:23TimotiꞌeꞌmoMasetoniya kotegatiꞌmo Polotegamo eꞌana avaꞌyi huꞌnaꞌagenoꞌaeꞌmo Poloꞌaaipamoꞌmo kana huꞌnigenoꞌaeꞌmo aipafatiꞌmo Yu vayaꞌaifeꞌmo aeno hakalo huno hapapainoꞌaeꞌmo, Yesuꞌa Kalaisi neꞌmo maiꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 6 Yu vayaꞌmogimogeꞌamo amagiꞌa ataleteꞌa huꞌa faipa huꞌa ateꞌnagenoꞌaeꞌmo kukenaꞌaletiꞌmo mumu-sopamo alino kalo paeno neꞌatalenoꞌaeꞌmo, Oꞌafiꞌnayaꞌmofeꞌmo lapakaemo lagesohisayaꞌmoꞌmo nagaemo vaiꞌmo oꞌaligufa lapakaitapigeꞌmo vaiꞌmo aligae. Lapataleꞌnaalu nofi vayaꞌaitegamo uguve, huno hapa paiteno apataleno uꞌniye. 7Uno mago vekamoGotifeꞌmo mono nehiya vekamo agiꞌamo Taitasi Yasiti nopiꞌmo haino maiꞌniye. NoꞌamoYu vayaꞌai mono noꞌmo haopaleꞌmo haneꞌniye. 8 Ani afinaꞌmo Yu vayaꞌai monoteꞌmoneꞌyagaiya vekamo agiꞌamo Kilisipasiꞌagi afamo anagaꞌagimago Kolitiyani vayanagi huꞌaani gemo afiteꞌapaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huteꞌa aniꞌmo faleꞌnae. 9Mago haniꞌilagamoPoloꞌa alagamuna agegekana huno ageteno afiꞌniyana Ala kava neꞌmoꞌa, Koli osuvo.10Kagaeꞌeꞌmo lokaeꞌna maiꞌnovaꞌmofeꞌmo afaꞌa oꞌmaika geꞌnimo aeka hakalo huka hapapaige hapa paige hukamaiyo. Asole vayaꞌnimomani taonifiꞌmomaiꞌnayaꞌmofeꞌmomagovekamoꞌa kamagiteno kagafu kisiya yaꞌmo alino okamigiye, huno ha paiꞌniye. 11 Hapaiꞌniyaꞌmofeꞌmo Poloꞌa magoke kafugagi sigisiꞌa kaigi huno Goti geꞌamo alino apayamaleno maiꞌniye.

12 Ani afinaꞌmo Akaiya kotega Lomu gamani vekamo agiꞌamo Galiyoꞌa maiꞌnigeꞌa-paeꞌmo Yu vayaꞌmogimo magokepi he tiꞌa Polofeꞌmo kame huꞌa ateteꞌa agotileꞌmoavaleliꞌuꞌnae. 13Apakaemo, Ani vekamoꞌa Gotifeꞌmo mono hisayafeꞌmo keꞌaepa gefiꞌmoohaneꞌniya kateꞌmo apavalelino neꞌviye, huꞌa huꞌnae.

14 Poloꞌa geꞌapileꞌmo aeno atagaina huno hapa paigefeꞌmo aepa faino ge ne-higenoꞌaeꞌmo Galiyoꞌa Yu vayaꞌaifeꞌmo, Yu vayaꞌmogitapae, huno, Ani vekamoꞌa keꞌaepagemo amagino ataleꞌnifi hosu kavaꞌmo huꞌnifi huno huꞌniyesinana getapimo afaꞌa afuve-sine. 15Hiyaꞌmonanafa geꞌaletinagi kavaꞌmo agiꞌaletinagi lapakae keꞌaepa getapiletinagihutapa agoti huta atesayafeꞌmo nehisayana lapakaitapi yane. 16Getapimo oꞌafiguvanagiafaꞌa ataletapa viyo, huno hapa paiteno agoti nopatiꞌmo alino hapa faino apataleꞌniye.17 Galiki nofi vayaꞌmogi Sosatenisiꞌa Yu vayaꞌai monoteꞌmo neꞌyagaiya vekamo agotino kipateꞌmo atafauꞌa amagiꞌnayaꞌmonanafa Galiyoꞌa ani kavafeꞌmo agesa oꞌafino afaꞌamaiꞌniye.

Poloꞌa atagi neno Atiyoki taonifiꞌmo eꞌniya gemae18 Inagi Poloꞌa konagaꞌamogiꞌeꞌmo Kolitiyani taonifiꞌmo yatala afinaꞌmo apakaeꞌeꞌmo

lokaeno maiteno apataleno ugefeꞌmo huꞌnigenoꞌaeꞌmo mago yalavelaꞌmo PilisilaꞌeAkuvilaꞌeꞌmo sipifiꞌmo magokepi Siliya kotegamo uꞌa avaꞌyi hisayafeꞌmo lokaeꞌauꞌnae. Ugefeꞌmo nehunoꞌaeꞌmo Senekiliya taonifiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo hogotenoGotifeꞌmo huguve, huno ha paiꞌniya kavaꞌmo akame huno ayokaꞌmo lagauꞌniye.19 Lagautegeꞌapaeꞌmo uꞌa Efasasi taonifiꞌmo avaꞌyi huteꞌa Poloꞌa Pilisilaꞌe Akuvilaꞌeꞌmoanatalenuno Yu vayaꞌai mono nopiꞌmo haino hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌeꞌmo anigemo huge afige huꞌa maiꞌnae. 20 Yu vayaꞌmogi, Lagaeꞌeꞌmo yatala afinaꞌmo maiyo,huꞌa ha paiꞌnayana, haꞌao, huno huteno, 21 Na agufa kavaꞌmo Yulusalemu kotegamoafole aisifigeꞌna uꞌna hopa afinaꞌmo maisuvafeꞌmo ugesuve. Gotiꞌa hauꞌnisiyana halateatagineꞌneꞌna lapakegauve, huno hapa paiteno apataleno Efasasi taonifatiꞌmo sipifiꞌmouꞌniye.

22 Sisaliya taonifiꞌmo uno avaꞌyi huteno ataleno uno Yulusalemu taonifiꞌmo hainosiosi vayaꞌmo ge apamamaeteno apataleno Atiyoki taonifiꞌmo uno lamiꞌniye. 23 Magoafinaꞌmo maiteno ataleno uno Galesiya kotegaꞌe Filisiya kotegaꞌeꞌmo umenitata hunomuki vayaꞌmogi geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmo Goti geꞌaletiꞌmo alino lokiya vaino apatemaleapatemale huꞌniye.

Apolosiꞌa Efasasi taonifiꞌe Kolitiyani taonifiꞌeꞌmo Goti geꞌamo aeno hakalo huno hapa paiꞌniyagemae

Page 319: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 18:24 316 Apa 19:1424Mago Yu vekamo agiꞌamo Apolosiꞌa itaꞌamoꞌmo Alekesani taonifiꞌmo alino ateꞌniya

vekamoꞌa eno Efasasi taonifiꞌmo maiꞌniye. Agaemo Goti mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌ-naya gemo aepaꞌamo alagepa huno afiꞌnenomono gemo alagepa huno aeno hakalo hunohapa paiꞌniye. 25Ala kava neꞌmo kafeꞌmo ava gemo aliꞌa ayamaleꞌnaya vekamomaiꞌnenoayamukiki huno alagepa huno Efasasi vayaꞌmo alino apaya maleꞌniye. Agaemo Yoniꞌaaniꞌmo faleno neꞌapateya vekamo ava geꞌagekeꞌmo afiꞌniye. 26Agaemo Yu vayaꞌai mononopiꞌmo aepa faino koli osuno lokiya gemo huno hapa nepaigeꞌanaeꞌmo Pilisilaꞌe Akuvi-laꞌeꞌmo afiteꞌanaeꞌmo avaleliꞌeꞌana noꞌanifiꞌmo oꞌafiꞌniya agufa gemomagoꞌe huꞌana Gotikafeꞌmo ava gemo alagepa huꞌana aliꞌana aya maleꞌnaꞌae. 27 Apolosiꞌa, Akaiya kotegaugesuve, hunohapapaiꞌnigeꞌapaeꞌmokonagaꞌamogimo, He, kanalene, huꞌa huteꞌa, Galikikonagaꞌapimogi Goti geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo mago avoꞌmo kaeꞌapaeꞌmo, Alitapafalu fala hutapa ateyo, huꞌa kaeꞌa amiꞌnae. Uno avaꞌyi hutenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa fiku hapamaeno apamiꞌnigeꞌa apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmo alagepa huno hapa maeꞌniye.28Agaemo he tino vayaꞌai apaulagaleꞌmomaiꞌneno lokiya alagepa geꞌaletiꞌmo Yu vayaꞌaigeꞌapileꞌmo huno aeno ati kaeno hapa painoꞌaeꞌmo, Yesuꞌa Mesaiya neꞌmo maiꞌniye,huno Goti Mukufiꞌmo haneꞌniya geꞌaletiꞌmo alino apave liꞌniye.

19Poloꞌa Efasasi taonifiꞌmo uno maiꞌniya gemae

1 Apolosiꞌa Kolitiyani taonifiꞌmo maiꞌnigenoꞌaeꞌmo Poloꞌa folagapiꞌmo haneꞌniyaaveleꞌmo nata neno Efasasi taonifiꞌmo avaꞌyi huteno Goti geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmomaiꞌnageno apaketenoꞌaeꞌmo, 2 Lapakesa afitapa fatago huꞌnaya afinaꞌmo Goti Aune-meꞌamo aote Aunemeꞌamo ago aliꞌnafiye, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, Haꞌao, huꞌa, GotiAunemeꞌamomaiꞌniye, huta oꞌafiꞌnone, huꞌa ha paiꞌnae. 3Hapaiꞌnagenoꞌaeꞌmo, Na agufagelefeꞌmo aniꞌmo faleꞌnae, huno apafi geꞌnigeꞌapaeꞌmo, Yoniꞌa alino apaya maleꞌniyageꞌagekeꞌmo afiteta ani gelefekeꞌmo aniꞌmo faleꞌnone, huꞌa ha paiꞌnae. 4 Poloꞌa, Yoniꞌaaniꞌmo faleno neꞌapatenoꞌaeꞌmo, Lapaipamo alitapa afe letetapa nagae nakamelegatiꞌmoesiya vekamo Yesu Kalaisifeꞌmo lapakesa afitapa fatago hiyo, huno hapa paiꞌniye,huno hapa paiꞌniye. 5 Ani gemo afiꞌnagenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmo Yesu agiꞌaletiꞌmoaniꞌmo faleno apateꞌniye. 6 Poloꞌa apakufaleꞌmo ayatalaꞌmo maleꞌnigenoꞌaeꞌmo GotiAunemeꞌamo aote Aunemeꞌamoꞌmo apakaeteꞌmo emineno aliꞌyaꞌmo aliꞌnigeꞌapaeꞌmoalu apake alu apakemo neꞌaiꞌa Goti geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paiꞌnae. 7 Mukiani vayaꞌamo tuolofuꞌa vayaꞌmo maiꞌnae. 8 Poloꞌa loleꞌe magoꞌe kaimo maiꞌneno Yuvayaꞌai mono nopiꞌmo haino lokiya gemo huno apakesamo alino hapa paisiyafeꞌmoalu ge alu geletiꞌmo Gotiꞌa neꞌyagaiya kavafeꞌmo ava gemo hapa paiꞌniye. 9 Magovayaꞌamogimo lokiya apaipamo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo apakesa afiꞌa fatago osuꞌneꞌa mukivayaꞌai apaulagaleꞌmoAla kavaneꞌmokavafeꞌmohuꞌa faipahuꞌa ateꞌnagenoꞌaeꞌmoPoloꞌaapataleno uno Goti geꞌamo neꞌafiya vayaꞌageꞌmo apavalelino uno Tilanasiꞌa sukulumoalino apaya neꞌmaleya nopiꞌmo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo alu ge alu geletiꞌmo apakesaalino hapa paiꞌniye. 10 Agaemo lole kafugamo maiꞌneno ani kavaꞌmo hume humeneꞌvigeꞌapaeꞌmo muki Esiya kotega vayapatiꞌmo Yu vayaꞌe alu nofi vayaꞌmogiꞌeꞌmo Alakava neꞌmo geꞌamo afiꞌnae.

Siva mafaꞌne anagaꞌaifeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae11 Gotiꞌa Poloꞌmo ayamufa huno ateꞌnigeno noꞌagaya aeto agufa aune kavaꞌmo

huꞌniye. 12Apakaemo Poloꞌa maleꞌniya akasipiꞌe lavolavoꞌeꞌmo alini uꞌa kaita hapauꞌniyavayaꞌai apakufaleꞌmo maleꞌnageno kaitaꞌapimo hano huge hosu apaune vayaꞌmo alinohapafaino apatalege nehuno alino alagepa huno apateꞌniye. 13Mago Yu vayaꞌmo nataneꞌuꞌa maiꞌneꞌa hosu apaune vayaꞌmo aliꞌa hapafaiꞌa neꞌapatalaya vayaꞌmogimo Alakava neꞌmo Yesu agiꞌaletiꞌmo amalageka huꞌa hosu apaune vayaꞌmo aliꞌa hapafaiꞌaapatalesayafeꞌmo huꞌapaeꞌmo, ani Poloꞌa aeno hakalo huno hapa nepaiya vekamoYesu agiꞌaletiꞌmo emitetapa viyo, huꞌa ge huꞌnae. 14 Mago vekamo agiꞌamo Sivaꞌa

Page 320: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 19:15 317 Apa 19:34mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo mafaꞌneꞌamo seveniꞌamafaꞌne anagaꞌmogimo ani kavaꞌmo huꞌnae. 15 Ani gemo huꞌnagenoꞌaeꞌmo hosu aunevekamoꞌa, Yesuꞌe Poloꞌeꞌmo anakeꞌnovana lapakaemo ina lagitapae, huno hapa paiꞌniye.16Hosu aune vekamo aipafiꞌmomaiꞌniya vekamoꞌa lusi kava huno apamagino apakufamoaino atalagauteno kukenaꞌapimo alino aeno apake aino alino asagino ataleteno aenoapakaseꞌnigeꞌapaeꞌmo noꞌafatiꞌmo apakufaꞌalagaꞌageꞌmo ataleꞌa apaune hetaleꞌa uꞌnae.17 Muki vayaꞌmo Efasasi taonifiꞌmo maiꞌnaya Yu vayanagi alu nofi vayanagi huꞌa anikavafeꞌmo ava gemo afiteꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa koli huteꞌa Ala kava neꞌmo Yesu ag-iꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa ateꞌnae. 18Asole vayaꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnayaꞌmofeꞌmoeꞌa muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo hosu kavaꞌmo huꞌnaya kavaꞌapieꞌmo aeꞌa hakalo huꞌahapa paiꞌnae. 19 Ani vayaꞌmogimo analisa hege lusa kava huge nehaya mukuꞌapimoasole vayaꞌai apaulagaleꞌmo aliniꞌeꞌa atafiꞌmo kaeꞌnae. Muki ani kaeꞌnaya mukumomiya faiꞌnaya monimo lusi moni fifiti tauseni agufa monimo haneꞌniye. 20 Ani kavaꞌmohuꞌnageno Ala kava neꞌmo ava gemo magoꞌe huno aino atagu faeno uneno huꞌniye.

Efasasi vayaꞌmogimo Polofeꞌmo apano aeꞌnaya gemae21HenagaꞌamoGoti AunemeꞌamoꞌmoPoloꞌmo agesa afi yaꞌmo alino amiꞌnigenoꞌaeꞌmo,

Masetoniya kotegaꞌe Akaiya kotegaꞌeꞌmo aeꞌna agaseꞌna uꞌna Yulusalemu taonifiꞌmoavaꞌyi huguve. Maigeꞌnaeꞌmo ataleꞌna Lomu taonifiꞌmo uꞌna agegauve, huno agesaafiꞌniye. 22 Agaemo Timotiꞌe Ilasatasiꞌeꞌmo ha neꞌmaꞌa vekalaꞌmo alino anateꞌnigeꞌanaMasetoniya kotegamo utaꞌageno Esiya kotegamo maiꞌniye.

23 Ani afinaꞌmo Efasasi taonifi vayaꞌmogimo Ala kava neꞌmo kavafeꞌmo lusi kava huꞌaapano aeꞌnae. 24 Mago vekamo agiꞌamo Nimitiliyasiꞌa lusi moniletiꞌmo miya nefaiyasiluva yafatetiꞌmo mago aise noꞌmo alo nehiya vekamo maiꞌniye. Ani alo huꞌniyagotiꞌapimo agiꞌamo Atemisi mono nokana noꞌmo alo huꞌnigeꞌa ani aliꞌyaꞌmo neꞌaliyavayaꞌmogimo lusi monimo alige alige huꞌa maiꞌnae. 25 Agaemo magoꞌe huno aniagufa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌnagenoꞌaeꞌmo, Vayaꞌnimogitapae,huno, Ago ageꞌnayana lagae aliꞌyatetiꞌmo lusi monimo neꞌalune. 26 Lapakaemo Poloꞌanehiya kavaꞌmo agetetapa agae kavafeꞌmo ava gemo ago afiꞌnae. Agaemo mani Efasasitaonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌageꞌmo alino aino atagineno noꞌapatefa muki Esiya kotegamaiꞌnaya vayaꞌeꞌmo alino aino atagineno apatetenoꞌaeꞌmo, Vayaꞌmogi apayatetiꞌmo alonehaya yaꞌmo gotiꞌapimogi oꞌmaiꞌnae, huno hapa paiteno apakesa magoꞌe huno alinohapa nepaiye. 27 Vayaꞌmogi henagaꞌamo lagaemo neꞌaluna aliꞌyafeꞌmo, Hosu aliꞌyaꞌmoneꞌaliye, huꞌa hugae. Aliꞌyatieꞌmo huꞌa faipa huꞌa atege hogote gotitimoꞌae huta nehunaaꞌmo mono nofeꞌmo huꞌa faipa huꞌa atege nehuꞌa agiꞌaleꞌmo aliꞌa afepi ategae. Esiyavayaꞌe muki ma mopafi vayaꞌmogiꞌeꞌmo gotitimoꞌae huta nehuna afeꞌmo mono nehae,huno hapa paiꞌniye. 28Ani gemo afiteꞌapaeꞌmo lusi kava huno apaipamo leꞌnigeꞌapaeꞌmoalopa gefatiꞌmo huꞌapaeꞌmo, Atemisiꞌa Efasasi vayaꞌmogita alatimo maiꞌniye, huꞌa hugehuge huꞌa maiꞌnae. 29 Huge nehageꞌapaeꞌmo muki taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogiapano aeꞌa apavamusa gemohuꞌnigeꞌa eꞌa Gaiyasiꞌe AlitakasiꞌeꞌmoMasetoniya vekalaꞌmoPoloꞌeꞌmo umenitata nehaꞌa vekalaꞌmo anatafauꞌana apayamukiki huꞌa anavaleliꞌa aliꞌaanupa huꞌa neꞌmaiya yategamo uꞌnae. 30 Poloꞌa uno apaulagaleꞌmo he tino maiꞌnenohapa paigefeꞌmo nehigeꞌapaeꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogi huꞌa atafauꞌa ateꞌnae.31 Mago Polo ao vayaꞌmogi ani koteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimo, aliꞌa anupahuꞌa neꞌmaiya yategamo oꞌuvo, huꞌa huꞌnaya gemo huꞌa atalageno Polotegamo uꞌniye.32 Muki vayaꞌmogimo apano aeteꞌa alopa gefatiꞌmo alu ge alu gemo huꞌnae. Asolevayaꞌmogimo, na kava higetaeꞌmo neꞌopi huꞌa apakesa oꞌafiꞌnae. 33 Yu vayaꞌmogiAlekesanimo ayate heꞌa vayu huliꞌuꞌa ateꞌnageno muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo he tinomaiꞌniye. Maiꞌneno ayaꞌmo ataleteno hosu kavaꞌmo osuꞌnone, huno hapa paigefeꞌmohuꞌnigeꞌa 34 ageteꞌapaeꞌmo Yu vekamo maiꞌniye, huꞌa huteꞌa magokepi alopa gefatiꞌmohuꞌa aeꞌa lago huꞌapaeꞌmo, Atemisiꞌa Efasasi vayaꞌmogita alatimo maiꞌniye, huꞌa yatalaafinaꞌmo huge huge huꞌa maiꞌnae.

Page 321: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 19:35 318 Apa 20:1535 Mago vekamo Efasasi taonifiꞌmo maiꞌneno avoꞌmo nekaeya vekamo he tiꞌnigeꞌa-

paeꞌmo ageteꞌa ge osuꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo, Efasasi vayane, huno, Muki vayaꞌmogiafiꞌnayana Efasasi taonifiꞌmo ala Atemisi mono noꞌe kokuꞌnapatiꞌmo asagauno aiꞌniyayafaꞌeꞌmo haneꞌnigeta neꞌyagaune. 36 Magoke vekamoꞌa ani kavafeꞌmo haꞌao, hunohuteno hega oꞌaegaiyaꞌmofeꞌmo mago kavaꞌmo malage huta osutapa afaꞌa maitafalu hutapa maiyo. 37 Ani lole vekalaꞌmoganimo mono nopatiꞌmo kumaya oꞌaliꞌanagotitapimofeꞌmo huꞌana faipa huꞌana oꞌateꞌnaꞌaꞌmonanafa manileꞌmo anavalelitapaeꞌnae. 38 Nimitiliyasiꞌe agaeꞌeꞌmo neꞌaliya agufa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌeꞌmo agotihuꞌa anategefe hisayana agotimo hisaya afinaꞌmo haneꞌniyanageꞌa agoti gemo neꞌafiyavayaꞌmogimo afigae. Agoti afinaꞌmo afaꞌa aliꞌa api aiꞌa ategae. 39 Lapakaetegamomagoꞌe gemo haneꞌnisiyana alitapa anupa huta maisaya afinaꞌmo hisageꞌa aliꞌa alagepahuꞌa ategae. 40 Lano aeꞌnonaꞌmofeꞌmo mago hosu yaꞌmo afaꞌa aligune. Lapanoaeꞌnaya kavaꞌmo aepaꞌamo ohaneꞌniyanageꞌa loka huꞌa lafi gesagetaeꞌmo getimo afaꞌaohanegaiye. Afaꞌa ataletapa viyo, huno hapa paiꞌniye. 41Afa'a ataletapa viyo, huno hapapai'niye.

20Poloꞌa halate Masetoniya kotegaꞌe Galesiya kotegaꞌeꞌmo umenitata huꞌniya gemae

1 Apano aeꞌa hano hutageno Poloꞌa Ala kava neꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo gehigeꞌa ageno apanu kino alino falu fala huno apatetenoꞌaeꞌmo, maitaleyo, huno hapapaiteno apataleno Masetoniya kotegamo uꞌniye. 2 Ani kotega umenitata huno apakesaafiꞌa fatago huꞌnaya vayaꞌmo alu ge alu geletiꞌmo alino lokiya vaino apatemale apatemalehuno umenitata huꞌniye. Umenitata hutenoꞌaeꞌmo Galesiya kotegamo uno avaꞌyihuteno 3 loleꞌe magoꞌe kaimo maiꞌniye. Agaemo Siliya kotegamo sipifiꞌmo ugefeꞌmoalo huno maiꞌnigeꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌmogimo haegaune, huꞌa vegemo huꞌnayaꞌmofeꞌmoMasetoniya kotegamo uꞌna aeꞌna agaseꞌna aiꞌna atagineꞌna egauve, huno agesa afiꞌniye.4 Agaegi Meliya kotega vekamo Sopataꞌagi lole Tesalonaika vekalaꞌmo AlitakasiꞌagiSekatasiꞌagi mago Nemi taonifi vekamo Gaiyasiꞌagi Timotiꞌagi lole Esiya vekalaꞌmoTikikasiꞌagi Tilofimasiꞌagi huꞌa Esiya kotegamo uꞌnae. 5 Ani vayaꞌmo hogote uꞌa Toloasitaonifiꞌmo lagava maiꞌnae. Hopa afinaꞌmo ko nosiya peleti mayamo neꞌnaya afinaꞌmoago hano huꞌnigeta 6 lagaemo Filipai taonifatiꞌmo sipifiꞌmo uta haita faefuꞌa felugaꞌehaniꞌilagaꞌeꞌmo lakaeta uta lagava maiꞌnaya vayaꞌeꞌmo fotu huteta magoke salemomaiꞌnone.

Poloꞌa Toloꞌasi taonifiꞌmo utenoꞌaeꞌmo alagi ataleno uꞌniya gemae7 Geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo hogote salefiꞌmo Yesu kaveꞌmo nesayafeꞌmo aliꞌa

anupa huꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo Poloꞌa egamo apataleno visiyafeꞌmo alo huno maiꞌ-nenoꞌaeꞌmo Goti geꞌamo aeno hakalo huno hapa paime hapa paime neꞌvigeno haniꞌilagafolaguꞌmo huꞌniye. 8 Aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya noꞌmo anaga agotofule nopiꞌmo asolelamu kaniꞌmoꞌa aeno ha leꞌniye. 9 Mago neya vekamo agiꞌamo Yutikasiꞌa yasi kateyofo yosaleꞌmo maiꞌnigeno Poloꞌa ge hume hume neꞌvigenoꞌaeꞌmo au maiꞌmai hunomaiyatega anaga agotofule nopatiꞌmo mopafiꞌmo asagauno aiꞌni geꞌa mopafatiꞌmoavaleꞌa aliꞌa asagauꞌnayana ago alagi faliꞌniye. 10Poloꞌa lamino haifiꞌyaleꞌmo havaeꞌnenoanu kitenoꞌaeꞌmo, atete olapaino. Afaꞌa maiꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 11Hapa paiꞌnigeꞌaYesu kaveꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌneꞌa neteꞌapaeꞌmo afa neꞌyaꞌmo neteꞌa Poloꞌa asolegemo hapa paime hapa paime neꞌvigeno ko netigenoꞌaeꞌmo apataleno uꞌniye. 12 Neyavekamoavaleli uꞌa noꞌafiꞌmo ateꞌamaiꞌneꞌapaeꞌmo apaipamoꞌmohapagehapagehuꞌniye.

Toloꞌasiꞌmo ataleno Mailitasi taonifiꞌmo uꞌniya gemae13 Poloꞌa, Nagaemo mopafiꞌmo uguvanagi lapakaemo sipimo alitapa viyo. Asosi

taonifiꞌmo uta fotu hugune, huno laha paiꞌnigeta sipifiꞌmo uta hogoteꞌnone. 14 Asositaonifiꞌmo Poloꞌeꞌmo uta fotu huteta sipifiꞌmo avalelita Mitilini taonifiꞌmo uꞌnone.15 Egamo Mitilini taonifilagatiꞌmo egamo Kaiyasi ani agoꞌnanena koteꞌmo eta avaꞌyi

Page 322: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 20:16 319 Apa 20:33huteta alita ataleta olagaꞌamo Samosi ani agoꞌnanenafiꞌmo eta avaꞌyi huteta alita ataletaema olagaꞌamo Mailitasi taonifiꞌmo eta avaꞌyi huꞌnone. 16 Poloꞌa, Efasasi taonimo aetaagaseta Yulusalemu taonifi Petikosi afinaꞌmo uta avaꞌyi hisunafeꞌmomalage huta ugune,huno agesa afiꞌniye. Yu vayaꞌai hopa afinaꞌmo agiꞌamo Petikosi afinane.

Poloꞌa Efasasi siosi vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayatama vayaꞌaifeꞌmo Goti geꞌamo hapapaiteno apataleno uꞌniya gemae

17 Poloꞌa Mailitasi taonifilagatiꞌmo mago gemo huno atalegeno Efasasi taonifiꞌmouꞌniye. Agaemo Efasasi siosi vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayatama vayaꞌaifeꞌmo, na-gaetegamo eyo, huno ge huꞌniye. 18EꞌamaiꞌnagenoꞌaeꞌmoPoloꞌa, Nagaemo lapakaeꞌeꞌmomaiꞌneꞌnaeꞌmo na kava huꞌna maiꞌnofi ago nageꞌnae. Lapakaemo Esiya kotegatiꞌmo eꞌnaavaꞌyi huꞌnova afinatetiꞌmo muki afinaꞌmo lapakaeꞌeꞌmo maiꞌnogetapaeꞌmo nageꞌnae.19 Yu vayaꞌmogi nagaefeꞌmo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo vegemo huꞌa maiꞌnageꞌnaeꞌmolusi kava huꞌna kana alige aviꞌya huge huꞌna maiꞌneꞌnaeꞌmo muki afinaꞌmo ina agufavekamo maiꞌnove, huꞌna nagiꞌnileꞌmo aliꞌna afepi neꞌateꞌna Ala kava neꞌmo aliꞌyaꞌamoneꞌalugetapa nageꞌnae. 20 Nagaemo muki geꞌamo lapa maesiya agufa gemo lapa paisu-vafeꞌmo maiꞌna halove huteꞌna mago gemo aliꞌna fala okiꞌnovaꞌmonanafa alita anupahutapa maiꞌnayategaꞌe notapifi notapifiꞌeꞌmo ago aliꞌna lapaya maleꞌnove. 21 NagaemoYu nofi vayaꞌe Galiki nofi vayaꞌefeꞌmo ago afiꞌnova geletiꞌmo, Gotitefeꞌmo lapaipamoalitapa afe lege Ala kava netimo Yesu Kalaisifekeꞌmo lapakesa afitapa fatago hugehiyo, huꞌna hapa paiꞌnove. 22 Hemenimo Goti Aunemeꞌamoꞌmo Yulusalemu taonifiꞌmovisuva kavaꞌmoꞌa kalavusi huno nateꞌniyanageno nagufaleꞌmo na kava afole aisifi huꞌnaoꞌageꞌnovanageꞌna afaꞌa uguve. 23 Oꞌageꞌnovaꞌmonanafa alu taonifiꞌe alu taonifiꞌeꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmogi Goti Aunemeꞌaletiꞌmo, kalavusi huꞌa katesageka lusi kava hukahanageke yaꞌmo aligane, huꞌa naha paite naha paite huꞌa naha paiꞌnayaꞌmonanafa24 falisuva kavaꞌmo ina agufa kavaꞌmogeꞌna nagesa oꞌafiꞌnove. Ala kava neꞌmo Yesualiꞌyaꞌamoalagepa faigoko geꞌamoGotiꞌa fikuhapamaenoneꞌapamiya gemoaeꞌnahakalohuꞌna hapa paisuva aliꞌyaꞌamo alino namiꞌniye. Nagaemo ofaliꞌna afaꞌa maisuvafeꞌmoataleꞌnamaiꞌna halove huꞌnamaiguve, huꞌna nagesa noꞌafufa alino namiꞌniya aliꞌyaꞌnimoaliꞌna hano huꞌna atesuvafeꞌmo nagu nagu huꞌna uꞌna atupaleꞌmo avaꞌyi huteꞌnanamogaga aiguve, huꞌna nagesamo neꞌafuve. 25 Nagaemo lapakaetegamo umenitatahuꞌna Goti kegiꞌyafiꞌmo neꞌmaiya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya kavafeꞌmo aeꞌnahakalo huꞌna lapa paiꞌnove. Hemenimo ago afiꞌnovana halatemagoꞌe hutapa naugosamooꞌnagegae. 26-27 Nagaemo muki gemo Gotiꞌa akeyaꞌvilaga apakaetefeꞌmo huguve, hunohuꞌniya gemo lapa paisuvafeꞌmo ataleꞌna maiꞌna halove osuꞌna aeꞌna hakalo huꞌnalapa paiꞌnovaꞌmofeꞌmo lapakaemo lageso hisayaꞌmoꞌmo lapakaetetiꞌmo nagaemo vaiꞌmooꞌaligufa lapakaitapifikeꞌmo vaiꞌmo haneꞌniye, huꞌna huteꞌnaeꞌmo, ehetapiye, huꞌna lapanepauve. 28 Goti Aunemeꞌamoꞌmo sipisipi vayaꞌaiteꞌmo yagaitapa apatesaya vayatamavayane, huno lekana paino lapateꞌniyanagi lapakaitapileꞌmo alagepa hutapa yagaiꞌne-tapa mukiꞌamo magoke anaga vayaꞌmo sipisipi vayaꞌaiteꞌmo alagepa hutapa yagaitapaapateyo. Gotiꞌa agaiꞌa siosi vayaꞌamo kolaꞌaletiꞌmo miya faino neꞌapateya sipisipivayaꞌamo maiꞌnayanagi alagepa huta yagaitapa apateyo. 29 Ago afiꞌnovana lapataleꞌnavisugeꞌapaeꞌmo vayaꞌmo nehapaya afela kalamogimo lapakaetegamo eꞌa magoke anagasipisipi vayaꞌamo lapaesayafeꞌmo maiꞌa halove osuꞌa muki afinaꞌmo lapaegae. 30Magovayaꞌmo lapakaepatiꞌmo he tiꞌa apakame hisayafeꞌmo aigofe gemo huteꞌa apakesafaiteꞌa apayate aligae. 31 Ani kavaꞌmo hugayaꞌmofeꞌmo alagepa hutapa yagaiꞌnetapahuꞌnova geeꞌmo lapakesa afiyo. Loleꞌe magoꞌe kafugafiꞌmo felugaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmonaulagafatiꞌmo naunumo nelamigeꞌnaeꞌmo mukiꞌamogitapaeꞌmo, ehetapiye, huꞌna lapapaime lapa paime eꞌnove. 32Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, hemenimo nagaemo Gotiꞌa ya-gaino lapatesiyafeꞌmo ayapiꞌmo aliꞌna lapateꞌnove. Gotiꞌa fiku hapa maeno neꞌapamiyageꞌaletiꞌmo afaꞌa alino lokiya vaino lapateteno hetamatapimo alino lapamiteno apaotevayaꞌaꞌeꞌmo magokepi alino lokaeno lapategaiye. 33Nagaemo vayaꞌai monimofi kagemi

Page 323: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 20:34 320 Apa 21:16yaꞌapimofi kukenaꞌapimofi huꞌna alisuvafeꞌmo nahaꞌye osuꞌnove. 34 He, ago nageꞌ-nageꞌna nayatetiꞌmo aliꞌyaꞌmo aliteꞌna nagaeꞌe lokaeꞌa aliꞌyaꞌmo aliꞌnaya vayaꞌeꞌmo neꞌy-atiꞌe kukenatiꞌeꞌmo miya faiꞌnogetapa ago ageꞌnae. 35Ani kava nehuꞌnaeꞌmo apayamufaohaneꞌniya vayaꞌmo hapa maegaune, huꞌna aliꞌna lapave liꞌnove. Ala kava neꞌmo Yesuꞌahunoꞌaeꞌmo, Fiku hapa maeꞌa neꞌapamiya vayaꞌmogimo apamiꞌnageꞌa neꞌaliya vayaꞌmoaeꞌa apakaseꞌa Goti aulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayageꞌa afaꞌa apamogaga aigae,huno huꞌniya geꞌaeꞌmo alagepa hutapa lapakesa afitapa ho hiyo, huno hapa paiꞌniye.36 Ani gemo hapa paitenoꞌaeꞌmo apakaeꞌeꞌmo magokepi aleꞌya faino maiꞌnenoꞌaeꞌmonunumuꞌmo huꞌniye. 37Apaulagafatiꞌmo apaunumo nelamigeꞌapaeꞌmo Poloꞌmo anu kiꞌahaeꞌa neꞌnae. 38 Poloꞌa, halate naugosamo oꞌnagegae, huno hapa paiꞌniyaꞌmofeꞌmo lusikava huno apainaga faiꞌnigeno apaipamoꞌmo kana huꞌnigeꞌapaeꞌmo agaeꞌeꞌmo sipimonehaneya yategamo magokepi lokaeꞌa uꞌnae.

21Poloꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo uꞌniya gemae

1 Lagaemo apataleta sipifiꞌmo haita maiꞌneta aniꞌmo lakaeta Kosi ani agoꞌnanenafiꞌmouta avaꞌyi huteta egamo ataleta Losi ani agoꞌnanenafiꞌmo uta avaꞌyi huteta ataleta Patalaani agoꞌnanenafiꞌmo uta avaꞌyi huteta sipifatiꞌmo lamita maiꞌnone. 2Alu sipimo Finisiyakotegamo ugefeꞌmo huꞌnigetaeꞌmo ani sipifiꞌmo haita maiꞌneta aniꞌmo lakaeta neꞌu-taeꞌmo 3 mago ani agoꞌnanenamo agiꞌamo Saipalasi koꞌmo hoga aupilaga haneꞌnigetaageteta aeta agaseta Siliya kotegamo Taiya taonifiꞌmo sipifi haneꞌniya kagemi yaꞌmoaliꞌa malegefe huꞌnaya taonifiꞌmo uta avaꞌyi huteta lamiꞌnone. 4 Lamiteta Ala kavaneꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo kahauya huta apaketetaeꞌmo apakaeꞌeꞌmo magokesalemo lokaeta maiꞌnone. Goti Aunemeꞌamoꞌmo hapa paiꞌnigeꞌa Polofeꞌmo, Yulusalemutaonifiꞌmo ohaiyo, huꞌa ha paiꞌnae. 5 Apakaeꞌeꞌmo lokaeta maiꞌnona afinaꞌmo agohano huꞌnigeta apataleta uꞌnone. Apakaemo muki ve aꞌneꞌe mafaꞌneꞌapiꞌe lagaeꞌeꞌmotaonifatiꞌmo ataleta magokepi lokaelita uta ani agiꞌnaleꞌmo laleꞌya faiꞌneta nunumuꞌmohutetaeꞌmo 6maitaleyo, huta huꞌnonageꞌapaeꞌmo, He, utaleyo, huꞌa huꞌnageta apataletasipifiꞌmo haita maiꞌnonageꞌapaeꞌmo noꞌapilegamo aiꞌa atagi neꞌa uꞌnae.

7 Taiya taonifatiꞌmo ataleta aniꞌmo lakaeta Tolemesi taonifiꞌmo uta avaꞌyi hutetalamita konagatimogifeꞌmo ge apamamaeteta apakaeꞌeꞌmo magoke afinaꞌmo lokaetamaiꞌnone. 8EgamoPoloꞌa avagi huꞌnona vayaꞌmo apakaemo apataleta Sisaliya taonifiꞌmouta avaꞌyi huteta Filipiꞌa umenitata huno alagepa faigoko gemo aeno hakalo huno hapanepaiya vekamo nopiꞌmo haita agaeꞌeꞌmo lokaeta maiꞌnone. Filipiꞌa seveniꞌa vayaꞌmoYulusalemu taonifiꞌmo lekana paiꞌa apateꞌnaya vayapati vekamomaiꞌniye. 9 Loleꞌe loleꞌeaꞌmafaꞌne anagaꞌmo vele oꞌmaiꞌnaya aꞌmafaꞌnemogi Gotitegati gemo aliniꞌeꞌa aeꞌa hakalohuꞌa hapa nepaiya aꞌmafaꞌnemomaiꞌnae. 10Magoꞌe afinaꞌmomaiꞌnonagenoꞌaeꞌmomagovekamo agiꞌamo Agamasiꞌa Gotitegati gemo alinineno aeno hakalo huno hapa nepaiyavekamo Yutiya kotegatiꞌmo lagaetegamo eno avaꞌyi huꞌniye. 11Agaemo Polo mapaluꞌmoalino agaiꞌa aiyalateꞌe ayatalateꞌeꞌmo ki maleꞌnenoꞌaeꞌmo, Goti Aunemeꞌamoꞌmo inage hunoꞌaeꞌmo, ani kava huꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnaya Yu vayaꞌmogimo manimapaluꞌmo afoꞌamoꞌmo nofi kiꞌa ateteꞌapaeꞌmo alu nofi vayaꞌmo avaleꞌa apamigae,huno huꞌniye, huno laha paiꞌniye. 12 Ani gemo afitetaeꞌmo lagaeꞌe magokepi lokaeꞌamaiꞌnaya vayaꞌeꞌmo Polofeꞌmo hao ke hetaeꞌmo, Yulusalemu taonifiꞌmo ohaiyo, hutaha paiꞌnone. 13 Poloꞌa getileꞌmo aeno atagaina huno laha painoꞌaeꞌmo, na kava hige-tapaeꞌmo nagaefeꞌmo aviꞌya hutetapa naipamoꞌmo kana hisiya yaꞌmo alitapa neꞌnamiye.Yulusalemu taonifiꞌmo nofi kiꞌa natesayafekeꞌmo alo huꞌna oꞌmaiꞌnofa Ala kava neꞌmoYesu agiꞌalefeꞌmo falisuvafeꞌmo alo huꞌnamaiꞌnove, huno laha paiꞌniye. 14Lagaemo Poloagesamo oꞌaliꞌnonaꞌmofeꞌmo, Ala kava neꞌmoꞌa hu maleꞌniya kavaꞌmo afaꞌa afole aino,huta huꞌnone.

15 Magoꞌe afinaꞌmo maiꞌnetaeꞌmo kagemi yatimo alita alo huta aliteta Yulusalemutaonifiꞌmo haisunafeꞌmo uꞌnone. 16Mago Sisaliya vayaꞌmo geꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo

Page 324: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 21:17 321 Apa 21:32lagaemo lavaleliꞌuꞌa Nesoni nopiꞌmo maigae, huꞌa huteꞌa noꞌafiꞌmo lateꞌnae. NesoniꞌaSaipalasi kotega vekamo akeyaꞌvilagamo agesa afino fatago huꞌniya vekamo maiꞌniye.

Poloꞌa Yemisitegamo uꞌniya gemae17 Lagaemo Yulusalemu taonifiꞌmo uta avaꞌyi huꞌnonageꞌapaeꞌmo konagatimogimo

apamogaga aiteꞌa aliꞌa falu fala huꞌa lateꞌnae. 18EgaꞌamoPoloꞌe lagaeꞌeꞌmoYemisitegamouꞌnonageꞌapaeꞌmo Yemisiꞌe vayatama vayaꞌeꞌmo maiꞌnae. 19 Poloꞌa ge apamamaetenoGotiꞌa ha maeꞌnigeno alagepa aliꞌyaꞌmo aliꞌnigenoꞌaeꞌmo alu nofi vayaꞌaitegamo afoleaiꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huno hapa paiꞌniye. 20Ani gemo afiteꞌapaeꞌmo mukiꞌamogiGoti agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa ateꞌnae. Apakaemo Polofeꞌmo, konagatimogae, huꞌa,asole Yu vayaꞌmogimo apakesa afiꞌa fatago huteꞌapaeꞌmo keꞌaepa gemo apayamukikihuꞌa akamenehae. 21Magovayaꞌmogi kava gemohuꞌapaeꞌmo, Poloꞌa alu kotegamaiꞌnayaYu vayaꞌaifeꞌmo, Mosese keꞌaepa gemo ataleyo. Mafaꞌnetapimo apakufamo lagautapaapatetetapa Yu vayaꞌai kavaꞌmo osiyo, huno hapa nepaiye, huꞌa hapa paiꞌnageꞌa afiꞌnae.22 Poloꞌa ago eno avaꞌyi huꞌniye, huꞌa hisageꞌa afigayaꞌmofeꞌmo lagaemo haiya kavahugune. 23 Kaha paisuna gemo akame huvo. Loleꞌe loleꞌe vayaꞌmogimo Gotifeꞌmo,ani kavaꞌmo hugune, huꞌa lokiya gemo ago hu maleꞌnaya vayaꞌmo manileꞌmo maiꞌnae.24Kagaemo apakaeꞌeꞌmo magokepi lokaelika haika kagae kagufaꞌe apakae apakufaꞌeꞌmoGoti aulagaleꞌmo alitapa alagepa huta lapatesayafeꞌmo mono nopiꞌmo haiyo. Hapamaekamiya faika apato. Kavaꞌapimo hano hisigeꞌapaeꞌmo apayokaꞌmo lagauꞌa apategae.Ani kavaꞌmo hisanageꞌa ageteꞌapaeꞌmo, Polofeꞌmo aigofe ava gemo huꞌnae. Poloꞌaalagepa kavaꞌmo huno Mosese keꞌaepa gemo akame nehiye, huꞌa hugae. 25 Kagaemoani kavaꞌmo huganaꞌmonanafa alu nofi vayaꞌmogimo apakesa afiꞌa fatago huꞌnayavayaꞌaitegamo lagaemo avoꞌmo kaeta ataleꞌnonageno uꞌniye. Ani gemo lagaemo avoꞌmokaeteta, Vegemo hutaeꞌmo neꞌyaꞌmo aigofe Gotiꞌapimogi aliꞌa neꞌapamiya neꞌyaꞌmooꞌneyo. Muki yaꞌmo kolaꞌamo oꞌneyo. Lugoꞌafiꞌmo nofi aesageno falisiya afumoꞌaagufafatiꞌmo kolaꞌamo aliꞌa lakiꞌa oꞌataleꞌnisaya afumo oꞌneyo. Kumai kavaꞌmo osiyo,huta avoꞌmo kaeta ataleꞌnone, huꞌa ha paiꞌnae. 26 Ani gemo huꞌnayaꞌmofeꞌmo Poloꞌaegaꞌamo apavalelinuno mono kavaꞌmo huno agae agufaꞌe apakae apakufaꞌeꞌmo alinoalagepa huno apateꞌniye. Agaemo ani Yu vayaꞌai mono kavaꞌmo huteno Yu vayaꞌaialopa mono nopiꞌmo haino mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaifeꞌmo, seveniꞌa afinaꞌmoutesigeno alita alagepahuta nelatona kavaꞌmohanohugiye. Alo hutapamaiꞌnetapahanohisigetapaeꞌmo ofalinimo alitapa amitapa lateyo, huno hapa paiꞌniye.

Poloꞌa kalavusi huꞌa ateꞌnaya gemae27 Seveniꞌa afinaꞌmo hano hisiyafeꞌmo huꞌnigeꞌapaeꞌmo mago Esiya kotega Yu vayaꞌ-

mogi ageꞌnayana Poloꞌa alopa mono nopiꞌmo haino maiꞌnigeꞌa ageꞌnae. Apakaemomukivayaꞌmo aliꞌa he tiꞌa apateteꞌa uꞌa Poloꞌmo atafauteꞌapaeꞌmo, 28 Isaleli vayaꞌmogitapae,huꞌa, Laha maeyo. Ani vekamoꞌa Yu vayaꞌmogitaeꞌmo hosu lava gemo huge Mosesekeꞌaepa geꞌaeꞌmo hosu gemo haneꞌniye, huno huge mani alopa mono nofeꞌmo hosuge huge huno muki kotegamo alino apaya neꞌmale. Agaemo hemenimo mago alu nofivayaꞌmo apavalelineno lagae laote mono notimo alino hosu huno ateꞌniye, huꞌa hapapaiꞌnae. 29 Ani vayaꞌmogimo Efasasi taonifi vekamo Tilofimasiꞌe Poloꞌeꞌmo taonifiꞌmomaiꞌnaꞌageꞌana anaketeꞌanaeꞌmo alopa mono nopiꞌmo avalelino eꞌniye, huꞌa apakesaafiꞌnayaꞌmofeꞌmo ani gemo huꞌnae. 30 Muki Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌ-mogimo lusi kava huꞌa apano aeteꞌapaeꞌmo nagu nagu huꞌa uꞌa aliꞌa anupa huteꞌa alopamono nopiꞌmo haiꞌa Poloꞌa atafauꞌa heꞌa vayu huliꞌa kumatega lamiꞌnae. Kumatega heꞌavayu huliꞌa nelamigeꞌapaeꞌmo malage huꞌa alopa mono nopi kitamo kiꞌnae. 31 Apanoaeꞌnaya vayaꞌmogimo huꞌapaeꞌmo, faligiye, huꞌa huteꞌa neꞌamagigenoꞌaeꞌmo magovekamoꞌa Lomu ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekalegamo uno ha painoꞌaeꞌmo,Muki Yulusalemu vayaꞌmogi apano neꞌae, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo 32 malage hunoati vayaꞌe ati vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌeꞌmo apavalelino nagu nagu hunolamiꞌniye. Ani amagiꞌnaya vayaꞌmogimo agaeꞌe ati vayaꞌaꞌeꞌmo apaketeꞌapaeꞌmo Poloꞌa

Page 325: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 21:33 322 Apa 22:10magoꞌe huꞌa oꞌamagiꞌa afaꞌa ateꞌnae. 33 Ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya hogotevekamoꞌa Polo haopaleꞌmo uno maiꞌnenoꞌaeꞌmo, Lole seli nofitalatetiꞌmo kitapa ateyo,huno hapa paiꞌniye. Agaemo ani vayaꞌaifeꞌmo, Ina laꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo na kavahuꞌniye, huno apafi geꞌniye. 34Mago vayaꞌamogimo alopa gefatiꞌmomago alu gemo huꞌahuge mago vayaꞌamogimo alopa gefatiꞌmo alu gemo huꞌa huge huꞌa maiꞌnae. Lusi gemonehuꞌa kalekale gemo huꞌnageno yagaino neꞌapateya hogote vekamoꞌmo afole aiꞌniyakavaꞌmo aepaꞌamo alagepa huno oꞌafiꞌniyaꞌmofeꞌmo ati vayaꞌaifeꞌmo, Avalelitutapa lagaeyafa nopiꞌmo ateyo, huno hapa paiꞌniye. 35 Avaleliꞌa yafa no kuꞌyaleꞌmo uꞌa avaꞌyinehageꞌapaeꞌmo ani vayaꞌmogimo lusi apayamukiki huꞌa eꞌnayaꞌmofeꞌmo ati vayaꞌmogiPoloꞌmo avale aliꞌa asagauliꞌa haiꞌnae. 36 Apakame huꞌa neꞌeꞌapaeꞌmo lokiya gefatiꞌmo,amagigeno falino, huꞌa huꞌnae.

Poloꞌa agaiꞌamo ge huno ha maeno hapa paiꞌniya gemae37 Ati vayaꞌmogi Poloꞌa yafa nopiꞌmo avaleliꞌa haigefeꞌmo nehagenoꞌaeꞌmo Poloꞌa

yagaino neꞌapateya hogote vekaeꞌmo, Mago gemo afaꞌa kaha paisufiye, huno afigeꞌnigenoꞌaeꞌmo, Galiki gefatiꞌmo nehapiye. 38Nagaemo kagaefeꞌmo nagesa afiꞌnaeꞌmo,Isipi vekamo saufamo egatomo gamani vayaꞌmo alita hapafaitalegaune, huno huteno fotauseniꞌa vayaꞌmogimo vayaꞌmo neꞌapaiya naipemo aliꞌnaya vayaꞌmo apavalelino kaꞌmekotega uꞌniya vekae, huꞌnanagesa afiꞌnove, hunohapaiꞌnigenoꞌaeꞌmo 39Poloꞌa, NagaemoYu vekamo Tasasi taonimo Silisiya kotegamo hogote taonifi vekamo maiꞌnove. Kahaoke hove. Vayaꞌaifeꞌmo geꞌnimo hapa paigesuve, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 40 yagainoneꞌapateya hogote vekamoꞌa, he, huno ha paiꞌnigeno Poloꞌa kuꞌyaletiꞌmo he tino ayaꞌmoataleꞌnigeꞌapaeꞌmo magoꞌe huꞌa ge osuꞌnagenoꞌaeꞌmo Yu gefatiꞌmo hapa paiꞌniye.

221 Poloꞌa, Nafaluꞌnimogitapaꞌe afoꞌnimogitapaꞌeꞌmo geꞌnimo afiyo. Nagaefeꞌmo huꞌa-

paeꞌmo, ani kava nehiye ina kava nehiye huꞌa nehaya gelefeꞌmo mago gemo hugesuve,huno hapa paiꞌniye. 2 Yu vayaꞌai gefatiꞌmo huꞌnigeꞌa afiteꞌapaeꞌmo magoꞌe huꞌa geosuꞌa afaꞌa afiꞌnae. 3 Poloꞌa, Yu vekamo maiꞌneꞌna Silisiya kotega taonimo agiꞌamoTasasi taonifiꞌmo itaꞌnimoꞌmo alino natetegeꞌnaeꞌmo eꞌna mani Yulusalemu taonifiꞌmoko siꞌna maiꞌnove. Maiꞌnogeno Gameliyeloꞌa muki laginago vayaꞌai keꞌaepa gemo alinonayamaleꞌnigeꞌna alagepa huꞌna afiꞌnove. Lapakaemo hemenimo nehaya agufa kavaꞌmohuꞌna Goti kateꞌmo nayamukiki huꞌna uꞌnove. 4 Nagaemo saufa mono gemo akamenehaya vayaꞌmo faligae, huꞌna huteꞌna naini huꞌna apateteꞌna ve aꞌnemo kalavusihuꞌna apateꞌnove. 5 Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekaꞌemuki kanisole vayaꞌmogiꞌeꞌmo huꞌnova kavaꞌnimo ago nageꞌnayanageꞌa afaꞌa nava gemohuꞌa lapa paigae. Apakaemo mago avoꞌmo kaeꞌa namiꞌnageꞌna alininuꞌna Namasakasitaonifiꞌmo Yu vayaꞌmo apamisuvafeꞌmo kaeꞌa namiꞌnae. Nagaemo ani vayaꞌmo kalavusihuꞌna apateteꞌna Yulusalemu taonifiꞌmo apavaleliꞌna esugeꞌa lusi hosu apakafu yaꞌmoalisayafeꞌmo uꞌnove.

Poloꞌa Goti mafaꞌnemo hamaleꞌnove, huno huꞌniya gemae(Apa 9:3-19; 26:12-18)

6Nagaemo Namasakasi taonimo haopaleꞌmo neꞌugenoꞌaeꞌmo yegemo haineno namo-tule aeꞌniya afinaꞌmo lusi ha le yaꞌmoꞌa kokuꞌnapatiꞌmo nahaopaleꞌmo aeno ha leꞌnigeꞌ-naeꞌmo 7 nagaemo mopafiꞌmo asagauꞌna aiꞌneꞌnaeꞌmo afuvana, Solo, Solo, huno, Nakava higeka nagaefeꞌmo kaini huka neꞌnatane, huno nafi geꞌnigeꞌnaeꞌmo, 8 Ala kavanene, huꞌna, Ina lagae, huꞌna afi geꞌnogenoꞌaeꞌmo, Nagaemo Yesuꞌnamo Nasalasa taonifivekamo kaini huka neꞌnatana vekamo maiꞌnove, huno naha paiꞌniye. 9 Nagaeꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌa uꞌnaya vayaꞌmogimo ha le yaꞌmo ageꞌnayaꞌmonanafa naha paiꞌniyageꞌamo oꞌafiꞌnae. 10 Ala kava nene, huꞌna, Na kava hisuve, huꞌna afi geꞌnogeno Ala kavaneꞌmoꞌa naha painoꞌaeꞌmo, He tikaNamasakasi taonifiꞌmougenoꞌao ani taonifiꞌmoGotiꞌaani agufa kavaꞌmo hugane, huno lekana paino kateꞌniya kavafeꞌmo kaha paigiyanagi uvo,

Page 326: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 22:11 323 Apa 22:30huno naha paiꞌniye. 11Ha le yaꞌmoꞌa nagaeteꞌmo aeno ha leꞌnigeno naulagalaꞌmo aenoali huꞌnigeꞌa nagaeꞌeꞌmo lokaeꞌa uꞌnaya vayaꞌmogi nayate aliniꞌa Namasakasi taonifiꞌmouꞌa nateꞌnae.

12Mago vekamo agiꞌamoAnanayasiꞌamono vekamo lagae keꞌaepa gemo akame nehiyavekamo maiꞌnigeꞌa muki Namasakasi taonifiꞌmo maiꞌnaya Yu vayaꞌmogi agiꞌaleꞌmoaliꞌa asaga huꞌa ateꞌnae. 13 Agaemo nahaopaleꞌmo eno he tinoꞌaeꞌmo, KonagaꞌnimoSolo, huno, kaulagalaꞌmo ageka ayako, huno naha paiꞌnigeꞌnaeꞌmo ageꞌna ayakeꞌnove.14 Agaemo, Laginago vayaꞌai Gotiꞌapimoꞌa lekana paino kateꞌniye. Gotiꞌa hogoteno,ani kavaꞌmo huguve, huno agesa afiꞌniya kavafeꞌmo ava gemo afiteka aliꞌyaꞌamo alinoalagepa kavaꞌmo nehiya vekamo ageteka agaiꞌa avayafati gemo afisanafeꞌmo lekanapaino kateꞌniye. 15 Kagaemo aliꞌyaꞌamo neꞌalikaeꞌmo ageꞌnana kavaꞌe afiꞌnana geꞌeꞌmomuki vayaꞌaifeꞌmo aeka hakalo huka hapa paigane. 16Na kava higeka afaꞌa maiꞌnane. Hetika aniꞌmo faleteka Ala kava neꞌmo agiꞌalefeꞌmo ge hugenoꞌao hosu kavakamo aeno kalopaeno kateno, huno naha paiꞌniye.

Gotiꞌa Polofeꞌmo, alu nofi vayaꞌaitegamo uka aeka hakalo huka hapa paiyo, huno nahapaiꞌniye, huno hapa paiꞌniya gemae

17 Nagaemo aiꞌna atagi neꞌneꞌna Yulusalemu taonifiꞌmo alopa mono nopiꞌmo haiꞌnanunumuꞌmo nehuꞌnaeꞌmo alagamuna agegekana huꞌna ageꞌnove. 18 Ageꞌnovana Alakava neꞌmoꞌa, Malage huka Yulusalemu taonifatiꞌmo ataleka uvo. Apakaemo nagaenava gemo aeka hakalo huka hapa paisana gemo oꞌafigayanagi ataleka uvo, huno nahapaiꞌniye. 19 Naha paiꞌnigeꞌna, Ala kava nene, Ago afiꞌnayana nagaemo uꞌna Yu vayaꞌaimono nopiꞌe nopiꞌeꞌmo haiꞌna kagaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmo kalavusihuꞌna apatege apatege huꞌnove. 20 Mago vayaꞌmogimo kava gemo aeno hakalo hunohapa nepaiya vekamo agiꞌamo Sitiveniꞌa amagiꞌnaya afinaꞌmo apakaeꞌeꞌmo magokepimaiꞌneꞌna, he, kanalene, huteꞌna amagiꞌnaya vayaꞌai kukenaꞌapileꞌmo yagaiꞌnamaiꞌnove,huꞌna ha paiꞌnogenoꞌaeꞌmo 21 Ala kava neꞌmoꞌa, Afaꞌa uvo. Alu nofi vayaꞌaitegamoaliꞌna katesugekaeꞌmo afaꞌa uvo, huno naha paiꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 22 ApakaemoPoloꞌa huꞌniya gemo afime afime neꞌvagenoꞌaeꞌmo Poloꞌa ani gemo hapa paiꞌnigeꞌaafiteꞌa alopa gefatiꞌmo huꞌapaeꞌmo, Ani agufa vekamo ma mopafi oꞌmaigiyanagi am-agita ataleyo, huꞌa huteꞌa 23 apano aeteꞌa apaipamo lusi kava huno leꞌnigeꞌapaeꞌmokukenaꞌapimo aliꞌa asagiꞌa atalege mumusopamo aliꞌa kokuꞌnapi yaga auꞌa atalegehuꞌnae. 24 Ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya hogote vekamoꞌa, Lagae yafa nopiꞌmoavalelita haitapa Yu vayaꞌmogi apano neꞌaeꞌa amagigefeꞌmo huꞌnaya gemo aepaꞌamolaha paisigeta afisunafeꞌmo amagiyo, huno hapa paiꞌniye. 25 Hapa paiꞌnigeꞌa avaleliꞌahaiꞌa amagisayafeꞌmo nofi kiꞌa ateꞌnagenoꞌaeꞌmo Poloꞌa mago vekamo haopaleꞌmo hetino maiꞌniya vekamo ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekaeꞌmo, Lapakae keꞌaepagetapimoꞌa lapakaefeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Lomu vayaꞌmogi yagaiꞌa neꞌataya vekamo agotihutapa oꞌateꞌnaya vekamo amagiyo, huno lapa paiꞌnifiye, huno afi geꞌniye.

26 Yagaino neꞌapateya vekamoꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo uno yagaino neꞌapateyahogote vekaeꞌmo, Nehana kavafeꞌmo alagepa huka kagesa afiyo. Ani vekamo Lomuvayaꞌmogi yagaiꞌa neꞌataya vekamo maiꞌniye, huno ha paiꞌniye. 27 Yagaino neꞌapateyahogote vekamoꞌa uno Polofeꞌmo, Lomu vayaꞌmogi yagaiꞌa nekataya vekamo maiꞌnapiye,huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, He, huno ha paiꞌniye. 28Yagaino neꞌapateya hogote vekamoꞌa,yagaiꞌa natesayafeꞌmo alopa miyaꞌmo ago apamiꞌnove, huno huꞌnigenoꞌaeꞌmo, Miyafaiꞌnanaꞌmonanafa nagaemo itaꞌnimoꞌmo alino nateꞌniya afinatetiꞌmo yagaiꞌa neꞌnatayavekamo maiꞌnove, huno ha paiꞌniye. 29 Ati vayaꞌmogi agenoka huꞌa afi gesayafeꞌmo eꞌamaiꞌnaya ati vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo afaꞌa ataleꞌnae. Yagaino neꞌapateyahogote vekamoꞌa, Vaehae, huno, Lomu vayaꞌmogimo yagaiꞌa neꞌataya vekamo selinofitetiꞌmo kiꞌna ateꞌnove, huno agesa afiteno lusi kava huno koli huꞌniye.

30 Egaꞌamo yagaino neꞌapateya hogote vekamoꞌa Yu vayaꞌmogi Polofeꞌmo hosukavaꞌmo huꞌniye, huꞌa huꞌnaya gemo aepaꞌamo afisiyafeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, nofiꞌmo hatu

Page 327: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 23:1 324 Apa 23:15maetapa ateyo, huno hapa paiteno mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌap-ataya vayaꞌe kanisole vayaꞌefeꞌmo ge hunoꞌaeꞌmo, Etapa alita anupa hutamaiyo, huno gehuꞌniye. Eꞌa aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo Poloꞌa avalelineno apaulagaleꞌmo alinohe tino ateꞌniye.

23Poloꞌa kanisole vayaꞌai apaulagaleꞌmo he tino maiꞌniya gemae

1 Poloꞌa he tino maiꞌnenoꞌaeꞌmo kanisole vayaꞌmo aulu hapaeno apakeꞌnenoꞌaeꞌmo,Konagaꞌnimogitapae, huno, Goti aulagaleꞌmo nehuva kavafeꞌmo yuꞌilaga vekaꞌnimoꞌaagoti huno noꞌnate, huno hapa paiꞌniye. 2Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagainoneꞌapateya vekamo agiꞌamo Ananayasiꞌa Polo haopaleꞌmo he tiꞌa maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo,Avayamo aitapa lagaiyo, huno hapa paiꞌniye. 3 Poloꞌa, Hosu yaꞌmoꞌa vaya apaulagaleꞌmoalagepa yakana huno hanesiyafeꞌmo yaveyave anitetiꞌmo faleꞌa ati nekaya yakana hukamaiꞌnane. Gotiꞌa kamagigiye. Kagaemo keꞌaepa geletiꞌmo agoti huka natesanafeꞌmomaiꞌnanaꞌmonanafa kagaemo keꞌaepa gemo ago amagika ataleteka amagiyo, hukahuꞌnane, huno ha paiꞌniye. 4 Polo haopaleꞌmo he tiꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo,Gotifeꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekaeꞌmo huka faipahuka neꞌatapiye, huꞌa afi geꞌnae. 5 Poloꞌa geꞌapileꞌmo aeno atagaina huno hapapainoꞌaeꞌmo, Konagaꞌnimogitapae, huno, Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagainoneꞌapateya vekamo maiꞌniye, huꞌna nagaemo oꞌageꞌnove. Goti mukufati gemoꞌmohunoꞌaeꞌmo, Lapakae vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekaeꞌmo hutapa faipa huta oꞌateyo,huno huꞌniye, huno hapa paiꞌniye. 6 Poloꞌa apakeyana Satiyusi vayaꞌe Falasi vayaꞌeꞌmoeꞌa maiꞌnageno apaketenoꞌaeꞌmo kanisole vayaꞌaifeꞌmo, Konagaꞌnimogitapae, huno,Falasi vekamo maiꞌneꞌna Falasi vayaꞌai mafaꞌnemo maiꞌnove. Nagaemo agava neꞌmaiyavekaeꞌmonagesa afiꞌna fatagohuge faliꞌnaya vayaꞌmohe tigae, huꞌnanagesa afiꞌna fatagohuge nehuꞌna namogaga aiꞌna agava maiꞌnova kavatefeꞌmo agoti huꞌa neꞌnatae, hunohapa paiꞌniye. 7 Falasi vayaꞌe Satiyusi vayaꞌmogiꞌeꞌmo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo aliꞌa fakohuteꞌa ge vaiꞌnae. 8 Satiyusi vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, faliꞌnaya vayaꞌmo he otigae, huꞌahuge enisole vayaꞌmo oꞌmaiꞌnae huꞌa huge apauneꞌapameꞌe vayaꞌmo oꞌmaiꞌnae, huꞌahuge huꞌnayaꞌmonanafa Falasi vayaꞌmogimo, haꞌao, ani agufa vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌahapa paiꞌnae. 9Alopa gefatiꞌmohuꞌamagoꞌemagoꞌe huꞌa ge vaiꞌnae. Mago Falasi vayaꞌmokeꞌaepa ge aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmogimo he tiꞌa lokiya gefati huꞌapaeꞌmo, Anivekamohosu kavaꞌamooꞌageꞌnone. Mago aunemoꞌa enoha paiꞌnifi enisole vekamoꞌa enoha paiꞌnifigi kanalenagi Gotifeꞌmo kame huta oꞌategetao, huꞌa hapa paiꞌnae. 10 Lusi kavahuꞌa ge vaiꞌnagenoꞌaeꞌmo ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya hogote vekamoꞌa, Poloꞌaheꞌa vayu hulitata hisageno faligiye, huno agesa afitenoꞌaeꞌmo ati vayaꞌaifeꞌmo, Utapafolagapatiꞌmo avaletapa lapayateꞌmo alita asagaulitetapa yafa nopiꞌmo haitapa ateyo,huno hapa paiꞌniye. 11 Haniꞌilagamo Ala kava neꞌmo afole aiteno Polo haopaleꞌmo hetino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, Polo, huno, Koli osuka lokiya vaika maiyo. Yulusalemu taonifiꞌmonava gemo aeka hakalo huka hapa paiꞌnana kava huka Lomu taonifiꞌmo uka aeka hakalohuka hapa paigane, huno ha paiꞌniye.

Yu vayaꞌmogi kesi katetiꞌmo uꞌa Poloꞌa amagigune, huꞌa vegemo huꞌnaya gemae12 Ega netepiꞌmo mago Yu vayaꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌneꞌa vegemo huꞌnae.

Neꞌyaꞌe aniꞌeꞌmo oꞌneta mosita maime maime neꞌutaeꞌmo Poloꞌmo amagisunagenofalitesigetaekeꞌmo halate neꞌyaꞌmo negaune, huꞌa vegemo huꞌnae. 13 Kesi katetiꞌmouꞌa vegemo huꞌnaya vayaꞌmo fotiꞌamo ago aeno agaseno magoꞌe vayaꞌmogimo vegemohuꞌnae. 14 Ani vayaꞌmogi mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapatayavayaꞌaitegaꞌe vayatama vayaꞌaitegaꞌeꞌmo uꞌa, Lagaemo lokiya gemo huta ina gemo hutahune, neꞌyaꞌmo oꞌneta mosita maime maime neꞌuta Poloꞌmo amagisunageno falite-sigetaekeꞌmo neꞌyaꞌmo halate negaune, huta vegemo huꞌnone. 15 Lapakaeꞌe kanisolevayaꞌeꞌmo Lomu vekamo yagaino neꞌapateya hogote vekaeꞌmo, lagaemo Poloꞌmomagoꞌe

Page 328: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 23:16 325 Apa 23:35

gemo hisigeta afigefesunanagi Poloꞌmo avalelika eno, hutapa ha paiyo. Avaleliꞌaneꞌesagetaeꞌmo kateꞌmo kafo yagaiꞌneta kamiti amagigune, huꞌa hapa paiꞌnae.

16 Ani gemo huꞌa vegemo huꞌnayaꞌmonanafa Polo asaꞌamo mafaꞌnemoꞌa vegemohuꞌnaya gemo afiteno uno yafa nopiꞌmo haino Polofeꞌmo ha paiꞌniye. 17Poloꞌa ani gemoafitenoꞌaeꞌmo mago ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekaeꞌmo, Ani neya vekamoꞌamago gemo huꞌnigi yagaino neꞌapateya hogote vekalegamo eka avalelika uvo, hunoha paiꞌnigeno 18 ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa avalelinuno yagainoneꞌapateya hogote vekaeꞌmo, Kalavusi huta ateꞌnona vekamo Poloꞌa ge huꞌnigeꞌnaeꞌnogeno mago gemo naha paiꞌniye. Naha painoꞌaeꞌmo, Ani neya vekamoꞌa mago gemohuꞌnigi yagaino neꞌapateya hogote vekalegamo eka avalelika uvo, huno naha paiꞌniye.19 Yagaino neꞌapateya hogote vekamoꞌa ayate alininuno, Na agufa gemo naha paigane,huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 20 Yu vayaꞌmogimo kagaefeꞌmo huꞌapaeꞌmo, Poloꞌa kanisolevayaꞌaitegamo avalelika egetao magoꞌe gemo hisigeta afigesune, huꞌa hisayana aigofegemo hugae. 21 Ani gemo kaha paisagekaeꞌmo oꞌafiyo. Fotiꞌamo ago aeno agasenomagoꞌe vayaꞌmo kateꞌmo fala kiꞌa kafo yagaiꞌa maigae. Apakaemo huꞌapaeꞌmo, Neꞌyaꞌmooꞌneta mosita maime maime neꞌuta Poloꞌmo amagisunageno falitesigetaekeꞌmo halateneꞌyaꞌmo negaune. Alagi lama gemo nehune, huꞌa apagoꞌya ataleꞌnae. Ago alo huꞌakagaefekeꞌmokagavamaiꞌnae, hunoha paiꞌniye. 22Yagainoneꞌapateya hogote vekamoꞌa,Naha paiꞌnana gemo mago vekaeꞌmo ha opaiyo, huno ha paiteno neya vekamo alinoatalegeno uꞌniye.

Poloꞌa aliꞌa ateꞌnageno mago vekamo yagaino neꞌapateya vekamo agiꞌamo Filikisitegamouꞌniya gemae

23 Ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya hogote vekamoꞌa ati vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌananeꞌapataꞌa vekalafeꞌmo, Tu hataletiꞌa ati vayanagi sevetiꞌa hosileꞌmo alinitata nehayavayanagi tu hataletiꞌa hayomo aliꞌnaya vayanagi hutana Sisaliya taonifiꞌmo kitamonekuna afinaꞌmo visayafeꞌmo alo hiꞌao. 24 Mago hosifiꞌmo Poloꞌmo avaleliꞌa visayahosimo alo hiꞌao. Poloteꞌmo alagepa hutana yagaitana ateꞌnetana muki vayaꞌaiteꞌmoyagaino neꞌapateya gamani vekamo agiꞌamo Filikisitegamo avalelitana viꞌao, huno hanapaiꞌniye. 25Huno hana paitenoꞌaeꞌmo mago avoꞌmo kaeꞌniye. Ani avoꞌmo kaenoꞌaeꞌmo,26 Nagaemo Kilotiyasi Lisiyasiꞌnamo muki vayaꞌaiteꞌmo yagaika neꞌapatana vekamo

hogote vekamo Filikisigaeꞌmo avoꞌmo kaeꞌnaeꞌmo alagepa huka maiꞌnapiye.27 Yu vayaꞌmogimo ani vekamo amagiꞌa faliꞌa atesayafeꞌmo amagiꞌnae. Lomuvayaꞌmogi yagaiꞌa neꞌataya vekamo maiꞌniye, huꞌna afiꞌnovaꞌmofeꞌmo amagiꞌ-nagetaeꞌmo nagaeꞌe ati vayaꞌniꞌeꞌmo apayapatiꞌmo agufamo alita katita ateꞌnone.28 Na kava huꞌniye, huꞌna apafi gesuvafeꞌmo kanisole vayaꞌaitegamo avaleliꞌnalamiꞌnove. 29Amagisageno falisiya kavaꞌmo huge kalavusi huta atesuna kavaꞌmohuge osuꞌniyaꞌmonanafa Yu vayaꞌmogi keꞌaepa geꞌapiletiꞌmo agoti huꞌa ate-sayafeꞌmo nehae. 30 Mago Yu vayaꞌmogi vegemo huꞌapaeꞌmo, amagigune, huꞌahuꞌnaya gemo afiꞌnovaꞌmofeꞌmo kagaetegamo aliꞌna atesugeno ugiye, huꞌnanagesa afiꞌnove. Agoti huꞌa atesayafeꞌmo huꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, Filikisitegamoutapa ina hosu kavaꞌmo huꞌniye, hutapa ha paiyo, huꞌna hapa paiꞌnove,

huno avoꞌmo kaeꞌniye. 31Ati vayaꞌmogimohapa paiꞌniya gemo akamehuꞌnae. Apakaemohaniꞌilagamo Poloꞌa avaleliꞌuꞌa Atipatilisi taonifatiꞌmo ataleꞌnae. 32 Egaꞌamo mopafiꞌmoumenitata nehaya ati vayaꞌmo yafa notegamo atagi neꞌa eꞌnageꞌapaeꞌmo hosileꞌmoalinitata nehaya vayaꞌmogimo avaleliꞌa uꞌnae. 33 Sisaliya taonifiꞌmo avaleliꞌuꞌa ya-gaino neꞌapateya vekamo ayapiꞌmo Poloꞌmo ateteꞌa avoꞌmo amiꞌnae. 34 Ani vekamovayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa avoꞌmo alino lekana paino afitenoꞌaeꞌmoPolofeꞌmo, Haiya kotega vekae, huno afi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, Silisiya kotega vekamomaiꞌnove, huno ha paiꞌniye. 35 Ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, agoti huꞌa katesayafeꞌmo nehayavayaꞌmo eꞌa avaꞌyi hisageꞌnaeꞌmo gekamo afiguve. Helotiꞌa ki maleꞌniya noꞌmo alopanopiꞌmo yagaitapa ateyo, huno hapa paiꞌniye.

Page 329: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 24:1 326 Apa 24:2124

Yu vayaꞌmogimo Poloꞌmo agoti huꞌa ateꞌnaya gemae1 Faefuꞌa afinaꞌmo utegeꞌa mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya

vekamo agiꞌamo Ananayasiꞌagi vayatama vayanagi mago agotimo huno neꞌapateyavekamo agiꞌamo Tetalasiꞌagi huꞌa Sisaliya taonifiꞌmo uꞌnae. Uꞌa yagaino neꞌapateyavekamo Filikisi aulagaleꞌmo he tiꞌa maiꞌneꞌa Poloꞌmo agoti huꞌa ateꞌnae. 2 Tetalasifeꞌmoge huꞌnageno eno Poloꞌmo aepa faino agoti huno neꞌatenoꞌaeꞌmo, Ala nene, huno,Kagaemo lagaeteꞌmo alagepa huka yagaika nelatanageta alagepa huta magokepi lokaetaafaꞌa maiꞌnone. 3 Lagaemo ani kavafeꞌmo muki afinaꞌmo muki aupilagamo amuse hutanekateta kahao ke heta neꞌmaune. 4 Kahao ke hove. Fiku yanageꞌna yatala gemohisugeno alaga kahaegaiyanagi aise gemo hisuva gemo afiyo. 5Ani vekamo lagaemo agoageꞌnonana atalave atalava vekamo maiꞌniye. Agae gemo alino aepa faino apateꞌnigeꞌamuki aupilagamo maiꞌnaya Yu vayaꞌmogi apano aege aege huꞌa neꞌmaiye. AgaemoNasalasa vekamo akame nehaya vayapati ala neꞌapimo maiꞌnigeꞌa akame huꞌnagenoalino fako huno nelate. 6 Alopa mono notieꞌmo huno faipa huno ategefe nehigetaeꞌmokalavusi huta ateꞌnone. Lagae keꞌaepa geletiꞌmo agoti huta ategefeꞌmo huꞌnonana 7 ativayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo Lisiyasiꞌa layapatiꞌmo lokiya kava huno alinolaha faleno avalelino uꞌniye. 8 Lisiyasiꞌa, agoti huta ategaune, hutapa huꞌnaya vayaꞌmoutapa Filikisi aulagaleꞌmo agoti hutapa ateyo huno laha paiꞌniyaꞌmofeꞌmo eꞌnone. Lokahuka afigegenoꞌao agaiꞌa avayafatiꞌmo agoti huta neꞌatona kavafeꞌmo ava gemo hisigekaafigane, huno ha paiꞌniye. 9Ani agufa gemo huꞌa Yu vayaꞌmogi, lama gemo nehiye, huꞌaha paiꞌnae.

Poloꞌa agaiꞌamo gemo huno ha maeno huꞌniya gemae10 Yagaino neꞌapateya gamani vekamoꞌa Poloꞌmo gemo hisiyafeꞌmo aulama huꞌnigeno

Poloꞌa hunoꞌaeꞌmo, ago afiꞌnovana yatala kafugamo Yu vayaꞌmogitaleꞌmo yagaikanelatanaꞌmofeꞌmo naipamoꞌmo falu huꞌniyanageꞌna gemo huꞌna naha maeꞌna kahapaigesuve. 11 Kagaemo ani vayaꞌaifeꞌmo loka huka apafi gesanageꞌapaeꞌmo ani gemokaha paisageka afigane. Nagaemo Gotifeꞌmo mono hisuvafeꞌmo Yulusalemu taonifiꞌmouꞌna maiꞌnogeno tuolofuꞌa afinaꞌmo utegeꞌna hemenimo maiꞌnove. 12 Yu vayaꞌeꞌmoalopa mono nopiꞌmo ge kavata osuge Yu vayaꞌai mono noꞌapifi noꞌapifiꞌmofi taoniꞌapi-fiꞌmofi huꞌna hosu kavaꞌmo hisayafeꞌmo aliꞌna he tiꞌna oꞌapatege huꞌnogeꞌa oꞌnageꞌnae.13Hemenimo agoti huꞌa neꞌnataya geeꞌmo alagi lama gemonehune, huꞌa aliꞌa kave oligae.14Ani gemo nehuvaꞌmonanafa magoꞌe gemo aeꞌna hakalo huꞌna kaha paiguve. Nagaemomago aigofe kane huꞌa nehaya kateꞌmo akamenehuꞌna laginago vayaꞌai Gotiꞌapimofeꞌmomono nehuve. Muki avoꞌmo kae maleꞌnaya gemo Mosese keꞌaepa geꞌe Gotitegati gemoalini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌai geꞌapienagi huꞌna nagesa afiꞌna fatagonehuve. 15 Apakaemo muki hosu vayaꞌe alagepa vayaꞌeꞌmo faliꞌnayatetiꞌmo he tigae,huꞌa apakesa afiꞌa fatago huteꞌa apavayagunagu huꞌa agava maiꞌnaya kava huꞌna nagesaafiꞌna fatago huteꞌna navayagunagu huꞌna agava neꞌmauve. 16Nagaemo Goti aulagaleꞌema mopafi vayaꞌai apaulagaleꞌeꞌmo yuꞌilaga vekaꞌnimoꞌa agoti huno oꞌnatesiyafeꞌmonayamukiki huꞌna alagepa kavaꞌmo nehuve.

17 Akeyaꞌvilaga Yulusalemu taonifiꞌmo ataleꞌnuꞌna lusi kafugamo maiteꞌnahenagaꞌamo mago ofalini monimo aliteꞌna vayaꞌnimo hapa maesiya ofalini monimoapamisuvafeꞌmo aliniꞌna aiꞌna atagi neꞌna Yulusalemu taonifiꞌmo eꞌnove. 18Alopa mononopiꞌmo haiꞌna mono kavaꞌmo huꞌna nagufamo aliꞌna alagepa huꞌna ateteꞌna monokavaꞌmo huꞌnogeꞌa nageꞌnae. Ani afinaꞌmo nagaeꞌeꞌmo asole vayaꞌmo magokepi lokaeꞌaoꞌmaige apano oꞌaege huꞌnageta afaꞌamaiꞌnone. Mono nopiꞌmomaiꞌnogeꞌapaeꞌmomagoYu vayaꞌmo Esiya kotegati eꞌnaya vayaꞌmogimo nageꞌnae. 19 Ani vayaꞌmogi agoti hutaategaune, huꞌa hisayana eꞌa kagae kaulagaleꞌmo afaꞌa agoti huꞌa nategae. 20Eꞌa agoti huꞌaoꞌnatesageꞌapaeꞌmo manile maiꞌnaya vayaꞌmogimo kanisole vayaꞌai apaulagaleꞌmo hetiꞌna maiꞌnova afinaꞌmo hosu kavaꞌnimo ageꞌnisaya kavafeꞌmo afaꞌa kaha paigae. 21Hosu

Page 330: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 24:22 327 Apa 25:11kavaꞌmo osuꞌnovaꞌmofeꞌmo na agufa kavatefeꞌmo agoti huꞌa neꞌnatafi, huꞌna oꞌafiꞌnove.Apaulagaleꞌmo he tiꞌna maiꞌneꞌnaeꞌmo alopa gefatiꞌmo, faliꞌnaya vayaꞌmo he tigae huꞌnanagesa afiꞌna fatago huꞌnova kavatefeꞌmo hemenimo agoti hutapa neꞌnatae, huꞌnahapa paiꞌnovaꞌmofeꞌmo lapaulagaleꞌmo agotimo huꞌa neꞌnatafiye, huno hapa paiꞌniye.22 Filikisiꞌa Poloꞌmo akame nehiya kafeꞌmo ava gemo ago afiꞌniyaꞌmofeꞌmo Polo geꞌamoafiteno agoti huno hano huno ateꞌniye. Filikisiꞌa Yu vayaꞌaifeꞌmo, ati vayaꞌaiteꞌmoyagaino neꞌapateya vekamo Lisiyasiꞌa esigeꞌnaeꞌmo aliꞌna alagepa huꞌna agoti huꞌnaategauve, huno hapa paiꞌniye. 23 Ani gemo huteno Poloteꞌmo yagaino neꞌateya ativekaeꞌmo, avalelikuka kalavusi huka oꞌateka kalavusi nopiꞌmo afaꞌa ateꞌnegeꞌapao aovayaꞌmogimo ha maeꞌa yagaiꞌa ateyo, huno ha paiꞌniye.

Poloꞌa Filikisiꞌe aꞌaꞌeꞌmo hana paiꞌniya gemae24 Mago afinaꞌmo utegeꞌana Filikisiꞌe aꞌamo Yu vayapati a kanomo agiꞌamo Nulusi-

laꞌeꞌmo eꞌnaꞌae. Filikisiꞌa Polofeꞌmo ge huꞌnigeno eno Yesu Kalaisifeꞌmo agesa afinofatago hisiya agufa gemo ha paiꞌniye. 25 Poloꞌa alagepa kavafeꞌmo ava gemo huno hapaige vayaꞌmogimo apakaiꞌapi apakufaleꞌmo apamete apamete huꞌa yagaisaya kavafeꞌmoava gemo huno ha paige Gotiꞌa agoti huno apatesiya kavafeꞌmo ava gemo huno hapaige nehigenoꞌaeꞌmo Filikisiꞌa koli huteno, Afaꞌa ateka uvo. Henagaꞌamo maiꞌneꞌnagekamo afiguve, huꞌna hisuva afinaꞌmo ge hisugeka eka naha paigane, huno ha paiꞌniye.26 Filikisiꞌa Poloꞌmo kalavusifatiꞌmo hatu maeꞌna atesuvana mago monimo namigiye,huno agesa afitenomagoꞌe huno ge huꞌnigeno eꞌnigeꞌana ge huge afige huꞌanamaiꞌnaꞌae.27 Filikisiꞌa Yu vayaꞌmogimo amuse huꞌa atesayafeꞌmo Poloꞌa hatu maeno oꞌatenokalavusifiꞌmo afaꞌa ateꞌnigeno maiꞌniye. Lole kafugamo utegeno Posiyasi FesitasiꞌmoFilikisi aimuꞌyaleꞌmo eno maiꞌneno yagaino apateꞌniye.

25Poloꞌa, Sisakeꞌmo agoti huno nategaiye, huno huꞌniya gemae

1 Fesitasiꞌa yagaino apatesiya kotegamo eno avaꞌyi huteno loleꞌe magoꞌe afinaꞌmoutegeno Sisaliya kotegamo ataleno Yulusalemu taonifiꞌmo eno avaꞌyi huꞌniye. 2 Enoavaꞌyi huꞌnigeꞌapaeꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌeYu vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogiꞌeꞌmo eꞌa Fesatasifeꞌmo, Poloꞌa hosukavaꞌmo huꞌniye, huꞌa ha paiteꞌa agoti huꞌa ateꞌnae. 3 Apakaemo huꞌapaeꞌmo, Poloꞌakateꞌmo neꞌesigetaeꞌmo kafo yagaiꞌneta amagigune, huꞌa vegemo huꞌnayaꞌmofeꞌmokahao ke hone, Poloꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo avalelika eno, huꞌa ha paiꞌnayaꞌmonanafa4 Fesitasiꞌa, Haꞌao, huno, Poloꞌa Sisaliya kotega kalavusifiꞌmomaiꞌnisigeꞌna aise afinaꞌmolamiguve. 5Nagaeꞌe kava vayatapiꞌeꞌmo magokepi lokaeta ugune. Poloꞌa hosu kavaꞌmohuꞌnisiyana agoti huꞌa ategae, huno hapa paiꞌniye.

6Fesitasiꞌa naya loleꞌa afinaꞌmomaiteno apakaeꞌeꞌmo Sisaliya kotega lamiꞌniye. Egamoagoti huꞌa neꞌapataya nopiꞌmo haino fai maiꞌnenoꞌaeꞌmo, Poloꞌa avalelika eno, huno hapaiꞌniye. 7 Poloꞌa eno maiꞌnigeꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌmo Yulusalemu taonifatiꞌmo eꞌnayavayaꞌmogimo he tiꞌapaeꞌmo, Ani vekamoꞌa lusi hosu kavaꞌmo nehiya vekamo maiꞌniye,huꞌa huteꞌa agoti huꞌa atege atege huꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa hosu kavaꞌamo afaꞌa aliꞌaave oliꞌnae. 8 Poloꞌa agaiꞌamo huno ha maesiya gemo hunoꞌaeꞌmo, Nagaemo Yu vayaꞌaikeꞌaepa gemo amagiꞌna oꞌatalege Yu vayaꞌai alopa mono nofeꞌmo huꞌna faipa huꞌnaoꞌatege Lomu vayaꞌai kava neꞌapilegamo mago hosu kavaꞌmo osuge huꞌnove, huno hapapaiꞌniye.

9 Fesitasiꞌa Yu vayaꞌmogimo agaefeꞌmo amuse huꞌa atesayafeꞌmo Polofeꞌmo,Yulusalemu taonifiꞌmo haiꞌna agoti huꞌna katesuvafeꞌmo afaꞌa haigapiye, hunoafi geꞌnigenoꞌaeꞌmo, 10 Lomu vayaꞌai ala kava neꞌapimo agoti nopiꞌmo maiꞌnove.Manilekeꞌmo afaꞌa agoti huꞌa nategae. Ago afiꞌnanana Yu vayaꞌaitegamo mago hosukavaꞌmo osuꞌnove. 11Keꞌaepa gemo amagiꞌna ataleꞌnofi namagisageꞌna falisuva kavaꞌmohuꞌnisufigeꞌa afaꞌa namagisageꞌna faliguvaꞌmonanafa agoti huꞌa neꞌnataya gemo aigofe

Page 331: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 25:12 328 Apa 25:27gemo haneꞌnisiyana magoke vekamoꞌa nagaemo navalelinuno apayapiꞌmo oꞌnategaiye.Sisaꞌa gamani vayaꞌaiteꞌmohogote kava neꞌapimoꞌa afaꞌa alino fako hunoneꞌnateno agotihuno nategaiye, huno ha paiꞌniye. 12 Fesitasiꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo uno kanisolevayaꞌeꞌmo ge huge afige hutenoꞌaeꞌmo, Gamani vayaꞌai kava neꞌapimo hogote vekamoꞌaalino fako huno nateteno agoti huno nategaiye, huka huꞌnanaꞌmofeꞌmo Sisategamougane, huno ha paiꞌniye.

Ala kini vekamo Agalipaꞌa Fesitasitegamo eꞌniya gemae13 Mago afinaꞌmo utegeꞌana mago ala kini vekamo agiꞌamo Agalipaꞌe aꞌamo

Menisiꞌeꞌmo Sisaliya kotegamo Fesitasiꞌa agesaꞌafeꞌmo eꞌnaꞌae. 14 Mago afinaꞌmomaitaꞌagenoꞌaeꞌmo Fesitasiꞌa ala kini vekaeꞌmo Polo ava gemo huno ha painoꞌaeꞌmo,Filikisiꞌa mago vekamo kalavusi huno ateꞌnigeno maiꞌniye. 15 Yulusalemu taonifiꞌmouꞌna maiꞌnogeꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌap-ataya vayaꞌe yagaiꞌa neꞌapataya vayatama vayaꞌmogiꞌeꞌmo, Hosu kavaꞌmo huꞌniye, huꞌahuteꞌa agoti huꞌa ateteꞌapaeꞌmo, amagigeno falino, huꞌa naha paiꞌnae. 16 Naha paiꞌ-nayaꞌmonanafa, Haꞌao, Lagaemo Lomu vayaꞌmogita ani agufa kavaꞌmo nosune. Hogotetaagoti huꞌa atesaya vekamo agotimo huta ategaune huꞌa huꞌnaya vayaꞌai apaulagaleꞌmoalita he tita ateꞌnonageno agaiꞌamo ha maesiya agufa gemo higeta neꞌafune, huꞌnahapa paiꞌnove. 17 Ani vayaꞌmo manile eꞌa maiꞌnageꞌnaeꞌmo afaꞌa oꞌmaiꞌnofa egamoagoti nopiꞌmo haiꞌna maiꞌneꞌnaeꞌmo, Kalavusifi maiꞌniya vekamo avalelika eno, huꞌnaha paiꞌnove. 18 Avalelino eꞌnigeꞌapaeꞌmo agoti huꞌa ategefe huꞌnaya vayaꞌmogimohe tiꞌa mago gemo huꞌapaeꞌmo, Poloꞌa ina hosu kavaꞌmo huꞌniye, huꞌa huteꞌa agotihuꞌa atesafi huꞌna nagesa afiꞌnovana ani agufa gemo osuꞌnae. 19 Apakaemo monogeeꞌmo ge hauteꞌa mago vekamo Yesuꞌa faliꞌniye, huꞌa huꞌnageno Poloꞌa afaꞌa maiꞌniye,huno huꞌniyaꞌmofeꞌmo ge hauꞌnae. 20 Ani gemo huꞌnageꞌna afiteꞌnaeꞌmo haiya kavahuꞌna ani gemo aepaꞌamo afiguve, huꞌna nagesa afiꞌnove. Afiteꞌna Polofeꞌmo, Manikavatefeꞌmo agoti huꞌa katesayafeꞌmo Yulusalemu taonifiꞌmo afaꞌa haigapiye, huꞌna afigeꞌnogenoꞌaeꞌmo 21 haꞌao, ala kini vekamo Sisa Agasasiꞌa hogote vekamoꞌa agoti hunonategaiye, huno naha paiꞌniyaꞌmofeꞌmo nagaemo ati vekaeꞌmo, yagaika ateꞌnegeꞌnaoSisategamo aliꞌna atesugeno ugiye, huꞌna ha paiꞌnove, huno ha paiꞌniye. 22 AgalipaꞌaFesitasifeꞌmo, Ani vekamo geꞌamo nagaiꞌnimo afaꞌa afiguve, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo,Egamo afaꞌa afigane, huno ha paiꞌniye.

23 Egamo Agalipaꞌe Menisiꞌeꞌmo muki konali yaꞌanimo aliteꞌana eꞌnaꞌageꞌapaeꞌmomuki vayaꞌmogimo anakiꞌanileꞌmo aliꞌa asagauꞌa anateꞌnae. Anakaegi ati vayaꞌaiteꞌmoyagaiꞌa neꞌapataya vayanagi ani taonifiꞌmo apaki haneꞌniya vayanagi huꞌa eꞌa aliꞌa anupahuꞌa neꞌmaiya nopiꞌmo haiꞌa maiꞌnae. Fesitasiꞌa hunoꞌaeꞌmo, Poloꞌmo uka avalelikeno,huno ha paiꞌnigeno uno avalelino eꞌniye. 24 Fesitasiꞌa, Ala kini vekamo Agalipao, Mukivayaꞌmo lagaeꞌeꞌmo magokepi lokaetapa maiꞌnaya vayaꞌmogitapae, huno, Lapakaemoani vekamo ageꞌnae. Muki Yu vayaꞌmogimo Yulusalemu taonifiꞌmo nagaefeꞌmo, agoamagigeno falino, huꞌa huteꞌa halate eꞌamanileꞌeꞌmo, ago amagigeno falino, huꞌa huꞌnae.25 Huꞌa huꞌnayaꞌmonanafa agoti gemo afiꞌnovana amagisugeno falisiya kavaꞌmo afaꞌaosuꞌniyaꞌmonanafa agaiꞌamo hunoꞌaeꞌmo, Sisaꞌa alino fako huno nateteno agoti hunonategaiye, hunohuꞌniyaꞌmofeꞌmo aliꞌna atesugenougiye, huꞌna nagesa afiꞌnove. 26Aliꞌnaategefeꞌmo huꞌnovanamago gemo avoꞌmo kaesuva gemo alinino ala kava vekaꞌnimotegavisiya gemo ohaneꞌniye. Geꞌnimo ohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo kini neꞌmo Agalipao, huno,kagaetegaꞌe muki vayaꞌaitegaꞌeꞌmo avaleliꞌna eꞌnove. Hisiya gemo afitetapa nahapaisageꞌnaeꞌmo avoꞌmo kaegauve. 27 Nagaemo kalavusifi maiꞌniya vekamo agoti huꞌaatesaya gemo avoꞌmo okaeꞌna fiku aliꞌna atesugeno visiyana kanale osugiye, huno hapapaiꞌniye.

26Poloꞌa agaiꞌamo ha maesiya agufa gemo Agalipafeꞌmo ha paiꞌniya gemae

Page 332: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 26:1 329 Apa 26:18

1 Agalipaꞌa Polofeꞌmo, kagaikamo kaha maesana gemo afaꞌa hugane, huno hapaiꞌnigenoꞌaeꞌmo, Poloꞌa ayaꞌmo alino asagauteno agaiꞌamo ha maesiya gemohunoꞌaeꞌmo, 2 Ala kini vekamo Agalipao, huno, Kaulagaleꞌmo he tiꞌna maiꞌneꞌnaeꞌmogemo huꞌna naha maesuvafeꞌmo Yu vayaꞌmogi agoti huꞌa nateꞌnaya gemo kahapaisuvafeꞌmo naipamoꞌmo falu huꞌniye. 3 Kagaemo muki Yu vayaꞌmogitamonehuna kavatiꞌe lagesa neꞌafuna yaꞌeꞌmo ago afiteka ageꞌnanaꞌmofeꞌmo magoꞌe hunonaipamoꞌmo falu nehiye. Kahao ke hove. Alaga okahaeꞌninageka geꞌnimo afiyo.

4 Hogoteꞌna mafaꞌneꞌnileꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo vayaꞌniꞌeꞌmo Yulusalemu taonifiꞌmomaime maime eꞌnaeꞌmo huꞌnova kavaꞌnimo Yu vayaꞌmogimo ago nageꞌnae. 5 Yatalaafinaꞌmo nageꞌnayaꞌmofeꞌmo Falasi vayaꞌai kavaꞌmo kana huꞌniya agufa monoꞌmo ne-haya kavaꞌmo yatala afinaꞌmo akame huꞌniye, huꞌa hapa paigefe hapauꞌnisiyana anigemo afaꞌa hapa paigae. 6Hemenimo agotileꞌmo aliꞌa he tiꞌa nateꞌnaya gemo aepaꞌamokaha paiguve. Gotiꞌa akeyaꞌvilaga laginago vayaꞌaifeꞌmo, ani kavaꞌmo huguve hunohuꞌniya kavaꞌmo afole aisiyafeꞌmo navayagunagu huꞌna agava neꞌmauva kavatefeꞌmoagoti huꞌa neꞌnatae. 7Felugaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo tuolofuꞌa nofi vayatimogi Gotifeꞌmomonohuge apakesa afiꞌa fatago huge huꞌa ani gelefeꞌmo apavayagunagu huꞌa agava neꞌmaiye.Ala kini vekamo Agalipao, huno, Navayagunagu huꞌna agava neꞌmauva kavatefeꞌmoagoti huꞌa neꞌnatae. 8 Yu vayaꞌmogitapae, huno, Na kava higetapaeꞌmo, Gotiꞌa faliꞌnayavayaꞌmo afaꞌa alino he tino oꞌapategaiye, hutapa nehae. 9 Ani kavaꞌmo huꞌna Nasalasavekamo Yesutegamo naini huꞌna ategauve, huꞌna nagesa afiteꞌna agiꞌaleꞌmo aliꞌna afepiateꞌnove. 10Ani agufa kavaꞌmo Yulusalemu taonifatiꞌmo huꞌnove. Mono huꞌa neꞌapatayavayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimago lokiya gemohuꞌa himamuꞌnimo alisuvaagufa avoꞌmo kaeꞌa namiꞌnageꞌna aliteꞌna asole apaote vayaꞌmo apavaleliꞌneꞌna kalavusihuꞌna apateꞌnove. Kanisole vayaꞌmogimo, kamiti apamagigune, huꞌa huꞌnageꞌnaeꞌmonagaeꞌeꞌmo, he kanalene, huꞌnagekeꞌmo huꞌnove. 11 Umenitata huꞌna Yu vayaꞌaimono noꞌale noꞌaleꞌmo kayoꞌmo apamiteꞌna Yesufeꞌmo huꞌa faipa huꞌa atesayafeꞌmoapamagiꞌnove. Lusi kava huno naipamo leꞌnigeꞌnaeꞌmo alu nofi vayaꞌai taoniꞌapifiꞌetaoniꞌapifiꞌeꞌmo umenitata huꞌna kayoꞌmo apamiꞌnove.

Poloꞌa Goti mafaꞌnemo hamaleꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huno hapa paiꞌniya gemae(Apa 9:3-19; 22:6-16)

12Nagaemomonohuꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmoyagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimokaeꞌanamiꞌnaya avoꞌmo aliteꞌna ani kavaꞌmo hisuvafeꞌmo Namasakasi taoni kateꞌmo uꞌnove.13 Ala kini vekao, huꞌna, Felugakukuꞌmo kateꞌmo neꞌugenoꞌaeꞌmo ha le yaꞌmoꞌa yegemoago aeno agaseꞌniya ha le yaꞌmo nagaeteꞌmo aeno ha leꞌnigeta nagaeꞌeꞌmo magokepilokaeta uꞌnona vayaꞌeꞌmo ageteta mopafiꞌmo asagauta aiteta lagoꞌya faiꞌnone. 14MagovekamoꞌaHimulu gefatiꞌmohunoꞌaeꞌmo, Solo, Solo, huno, Na kava higeka kaini huka neꞌ-natane. Pulumakamoꞌa aliꞌya alinino visiyafeꞌmo neꞌyagaiya vekamoꞌa agufafiꞌmo akoꞌyakayotetiꞌmo nefaigeno aiyaletiꞌmo aeno fayo nehisigenoꞌaeꞌmo magoꞌe huno agafukigiye. Ani kava huka akoꞌya kayoteꞌmo aeka lanu nepaine, huno naha paiꞌniye. 15Nahapaiꞌnigeꞌnaeꞌmo, Ala kava nene, huꞌna, Kagaemo ina lagae, huꞌna afi geꞌnogenoꞌaeꞌmo,Yesuꞌnamo kaini huka neꞌnatana vekamo maiꞌnove. 16 He tika maiyo. Aliꞌyanileꞌmomaiꞌneka geꞌnimo aeka hakalo huka hapa paisanafeꞌmo lekana paiꞌna katesuvafeꞌmokagaetegamoafole aiꞌnove. Kagaemonageꞌnana kavaꞌe aliꞌna kave lisuva kavaꞌefeꞌmo avagemo huka hapa paigane. 17Nagaemo Yu vayaꞌaitegaꞌe alu nofi vayaꞌaitegaꞌeꞌmo aliꞌnakatesugeka uka maiꞌnisanageꞌnaeꞌmo apayapatiꞌmo kagufamo aliꞌna katiꞌna kategauve.18 Apakaemo nagaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago hisageꞌna hosu kavaꞌapimo aliꞌna atale-sugeꞌa Goti apaote vayaꞌaꞌeꞌmo hetamaꞌapimo aliteꞌa magokepi lokaeꞌa maisayafeꞌmokagaemo uka apaulagamo alika ayakeka apateteka hani huꞌnisiya yategatiꞌmo apayatealinika aika atagi nekeka ha le yategamo apategane. Sataniꞌa yagaino neꞌapateyakegiꞌyafatiꞌmo apayate alika apavalelikeka Gotiꞌa neꞌyagaiya kegiꞌyafiꞌmo apategane,huno naha paiꞌniye, huno ha paiꞌniye.

Page 333: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 26:19-20 330 Apa 27:4Poloꞌa aliꞌyaꞌmo aliꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

19-20 Poloꞌa hunoꞌaeꞌmo, Ala kini vekamo Agalipao, huꞌna, ani kokuꞌnapati huꞌniyagemo amagiꞌna oꞌataleꞌna uꞌna Namasakasi taonifinagi Yulusalemu taonifinagi mukiYutiya kotegagi huꞌna uꞌna Yu vayaꞌaifeꞌmo ani gemo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paiteꞌnauꞌna alu nofi vayaꞌaifeꞌmo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paiꞌnove. Nagaemo huꞌnaeꞌmo,lapaipamo alitapa afe letetapa aitapa atagi netapa Gotitega etetapa muki vayaꞌmoalitapa apave lisayafeꞌmo apaipamo aliꞌa afe nelaya vayaꞌmogi nehaya agufa alagepakavaꞌmo hiyo, huꞌna hapa paiꞌnove. 21 Ani gemo huꞌnovaꞌmofeꞌmo alopa mononopiꞌmo maiꞌnogeꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌmogimo natafauteꞌa falisuvafeꞌmo namagiꞌnae.22Gotiꞌa alagepa huno naha maeme naha maeme eꞌnigeꞌna apaki haneꞌniya vayaꞌe apakiohaneꞌniya vayaꞌefeꞌmo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paiꞌna maiꞌnove. Gotitegati gemo alinieꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogiꞌe Moseseꞌeꞌmo huꞌapaeꞌmo, ani kavaꞌmoafole aigiye, huꞌa hapa paiꞌnaya agufa geꞌageꞌmo huꞌna hapa nepauve. 23 Apakaemohuꞌapaeꞌmo, Kalaisi neꞌmo Gotiꞌa lekana paino ateꞌniya vekamo agafu kisigeno falitenokanolufatiꞌmo hogoteno he tigiye. Agaemo he tino Gotiꞌa hapamaesiya ha le yafeꞌmo Yuvayaꞌe alu kotega vayaꞌefeꞌmo aeno hakalo huno hapa paigiye, huꞌa hapa paiꞌnae, hunohapa paiꞌniye.

24 Poloꞌa agaiꞌamo gemo huno ha maesiyafeꞌmo ani gemo nehigenoꞌaeꞌmo FesitasiꞌaPolofeꞌmo, kagaemo negi neꞌmalane. Asole afinaꞌmo mukufiꞌmo lekana nepainaꞌ-mofeꞌmo kagesamo alino hosu huno kateꞌnigekaeꞌmo negi nagi gemo nehane, hunoha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 25 Ala vekamo Fesatasiyo, huꞌna, Nagaemo negimo noꞌmalove.Hapa nepauva gemo negi gemo nosufa nagesamo haneꞌnigeꞌna alagi lama gemo nehuve.26 Ala kini vekamoꞌa ani kavafeꞌmo ava gemo ago afiꞌniyaꞌmofeꞌmo koli osuꞌna aeꞌnahakalo huꞌna ha nepauve. Ago ha le yategamo afole aiꞌniyaꞌmofeꞌmo ago afiꞌnovanaani kavafeꞌmo ava gemo ago afiꞌniye. 27 Ala kini vekamo Agalipao, huꞌna, Gotitegatigemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogi geꞌapieꞌmo kagesa afikafatago nehapiye. Ago afiꞌnovana kagesa afika fatago nehane, huno ha paiꞌnigeno28 Agalipaꞌa, aise afinaꞌmo Kalisitini vekamo hamalesuvafeꞌmo nagesamo alika nahanepaine, huno ha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo, 29 he, aise afinaꞌmo hemenimo kagaeꞌe mukigeꞌnimo neꞌafiya vayaꞌeꞌmo nagaekana hutapa hamalesayafeꞌmo Gotifeꞌmo nunumunehuve. Nagaekana hutapa maisayafeꞌmo nahauꞌniyaꞌmonanafa nagaekana hutapa selinofiteꞌmo maisayafeꞌmo oꞌnahaiye, huno ha paiꞌniye. 30-31 Huno ha paiꞌnigeꞌapaeꞌmoala kini vekaꞌapimo Agalipaꞌagi yagaino neꞌapateya vekamo Fesitasiꞌagi Menisiꞌagi mukivayanagi huꞌa he tiꞌa kumategamo lamiꞌa apakaiꞌapi apakaiꞌapimo ge huꞌapaeꞌmo, Anivekamo kalavusifi maisiyafeꞌmofi falisiyafeꞌmofi huno mago hosu kavaꞌmo osuꞌniye,huꞌa huꞌnae. 32 Agalipaꞌa Fesitasifeꞌmo, Agaemo ala hogote vekamo Sisaꞌa agoti hunonategaiye, huno osuꞌniyesinana kalavusifatiꞌmo afaꞌa hatu maeta atesunageno viyesine,huno ha paiꞌniye.

27Ati vayaꞌmogimo Poloꞌa avaleliꞌa Lomu taonifiꞌmo uꞌnaya gemae

1 Itali kotegamo sipifiꞌmo apavaleliꞌa ugae, huꞌa huteꞌa Poloꞌe mago kalavusi huꞌaapateꞌnaya vayaꞌeꞌmo apavaleliꞌuꞌa mago ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoagiꞌamo Yuliyasifeꞌmo, yagaika apato, huꞌa ha paiꞌnae. Yuliyasiꞌa hogote vekamo Sisaati vayapati vekamo maiꞌniye. 2Atalamitiya kotega sipimo eno haneꞌnigeꞌa Esiya koteg-amo muki sipiꞌamo uꞌa avaꞌyi nehaya taonifiꞌmo ugefeꞌmo nehagetaeꞌmo ani sipifiꞌmohaita maiꞌneta mopamo ataleta anipiꞌmo uꞌnone. Alitakasiꞌmo Tesalonaika taonifiꞌmoMasetoniya kotega vekamo lagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌnigeta uꞌnone. 3 EgamoSaitoni taonifiꞌmo uta avaꞌyi huteta Yuliyasiꞌa Polofeꞌmo, kagaemo kao vayaꞌmo afaꞌauka apakegane. Mago kahamaesiya yaꞌmo kamisageka afaꞌa aligane, huno ha paiꞌnigenoPoloꞌa mopafiꞌmo lamiꞌniye. 4 Lagaemo ani taonifatiꞌmo ataleta neꞌunagenoꞌaeꞌmovisuna kategatiꞌmo lusi kava huno yasimo alinineno aeno agoꞌya faiꞌnigeta Saipalasi

Page 334: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 27:5 331 Apa 27:24ani agoꞌnanenamoꞌa aino hau vaiꞌniya kateꞌmo uꞌnone. 5Uta Silisiya haopalega aniꞌmolakaeteta Pamifiliya haopalega aniꞌmo lakaeta Maila taonifiꞌmo Lisiya kotega taonifiꞌmouta avaꞌyi huꞌnone. 6Ani taonifiꞌmomago sipimo Alekasaniya kotega sipimo Itali kotegavisiya sipimo haneꞌnigeno ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa agetenoꞌaeꞌmolavalelino haino sipifiꞌmo lateꞌniye. 7-8 Ani sipimoꞌmo asole afinaꞌmo vase vase hunouꞌnigeta ayamufaime faime uꞌnone. Uꞌnigeta Naitasi taoni haopalega uta avaꞌyi hutetaanipiꞌmo neꞌunagenoꞌaeꞌmo yasimo alinino lagaetegamo eꞌnigeta afaꞌa oꞌuꞌnone. Anikateꞌmo ataleta Kiliti ani agoꞌnanenamoꞌa aino hau vaiꞌniya kateꞌmo uta Kiliti kotegamopamo atupamo agiꞌamo Salamonigayagamo ayamufaime faime uta aeta agasetauꞌnone. Uta mago taonimo agiꞌamo Fehevenesiꞌae agimo aepaꞌamo sipimo kanalehuno nehaneya kotegae. Ani kotegamo Lasiya taoni haopale haneꞌnigeta uta avaꞌyihuꞌnone. 9 Yatala afinaꞌmo maite maite hulita neꞌunageno Yu vayaꞌai hopa afinaꞌmoneꞌyaꞌmo mosiꞌa neꞌmaiya afinaꞌmo ago hano huꞌnigeno lusi kava huno yasimo neꞌaliyaafinaꞌmo aniꞌmo lakaesayafeꞌmo hosu afinaꞌmo afole aiꞌniye. Afole aiꞌniyaꞌmofeꞌmoPoloꞌa hapamaesiyafeꞌmo, 10Veguseyo, huno, Ani kotegamohemenimo ataleta visunanalusi kava huta hanageke yaꞌmo aligune. Sipifiꞌmo haneꞌniya kagemi yaꞌmo alinohosuge sipimo alino hosuge hisigeta vayaꞌeꞌmo faligune, huno hapa paiꞌniyaꞌmonanafa11 ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa Poloꞌa huꞌniya gemo oꞌafino sipileꞌmoneꞌaliya vekaꞌe sipi aepa vekamoꞌeꞌmo huꞌnaꞌa gegeꞌmo afiꞌniye. 12 Lusi kava hunoyasimoneꞌaliya afinaꞌmoafole aiꞌniyaꞌmofeꞌmo sipimaleꞌnaya yategamoalinohosuꞌniye.Asole vayaꞌmo sipifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, yasimo neꞌaliya afinaꞌmogetamanileꞌmo ataleta lakaetuta Finikisi taonifiꞌmo uta avaꞌyi hisunafeꞌmo amalageka hutaagegesune, huꞌa huꞌnae. Finikisi taonimoꞌmo alopa agiꞌamo Kiliti kotegamo yasi neꞌaliyaafinaꞌmo sipimo aliniꞌa oꞌuꞌa afaꞌa ataleꞌa neꞌmaiya kotegamo haneꞌniye.

Lusi kava huno yasimo aliꞌniya gemae13 Mago yasimo lakamelegatiꞌmo vase vase huno alinino neꞌegeꞌapaeꞌmo, Hemenimo

kanalenageta ge huꞌnona kavaꞌmo afaꞌa hugune, huꞌa apakesa afiteꞌa sipimo aeꞌaneꞌatafaya yate nofiꞌmo aliꞌa vayu huꞌa sipifiꞌmo maleꞌnageta Kiliti ani agoꞌnanenamoagiꞌnaleꞌmo uꞌnone. 14 Uꞌnonaꞌmonanafa aise afinaꞌmo utegeno lusi kava huno yasimoani agoꞌnanena kotegatiꞌmo alinineno sipimo alino agoꞌya faiꞌnigeno sipimoꞌa yasimoalinineꞌniya kategamo afaꞌa oꞌuꞌniye. 15 Afaꞌa oꞌuꞌniyaꞌmofeꞌmo ataleta yasimo alininoneꞌviya kategamo uꞌnone. 16 Mago aise ani agoꞌnanenamo agiꞌamo Koꞌnagayaga aniagoꞌnanenamoꞌa aino hau vaiꞌniya kateꞌmo neꞌutaeꞌmo aise sipimo aeta vayu huꞌnonasipimo lokiya kavaꞌmo huta nofiteꞌmo alita vayu huta alita asagauta alopa sipifiꞌmonofi kita ateꞌnonageno kanage osuno afaꞌa haneꞌniye. 17 Vayaꞌmogimo sipimo ainooꞌatagisiyafeꞌmo alopa nofiꞌmo aliꞌa anipatiꞌmo faiꞌa faleꞌa aliꞌa vayu huꞌa sipimoakamelegamo kiꞌa ateꞌnae. Ani vayaꞌmogimo, Fiku yanageno sipimo ani kahaepafiꞌmoalino agoꞌya failino ugiye, huꞌa huteꞌa lavolavo selimo aliꞌa atalageno emineꞌnigenoyasimoꞌa sipimo alino agoꞌya failino uꞌniye. 18 Lusi kava huno yasimo alige alige hunomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo egamo mago kagemi yakoꞌmo aliꞌa anipiꞌmo yaga auꞌa atalagenoasagauno aiꞌniye. 19 Olagaꞌamo muki sipifi haneꞌniya yakoꞌamo seli nofiꞌe yosaꞌeꞌmoaliꞌa anipiꞌmo yaga auꞌa atalageno asagauno aiꞌniye. 20 Yatala afinaꞌmo yegemo oꞌagegekanefiꞌmo oꞌagege huta maiꞌnonagenoꞌaeꞌmo lusi kava huno yasimo alige alige hunomaiꞌniye. Neꞌaligeta lagesa afitaeꞌmo falisunagenoꞌaeꞌmo laugosamo alagi lageso hugiye,huta lagesa afiꞌnone. 21 Yatala afinaꞌmo neꞌyaꞌmo oꞌneꞌa mosiꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo Poloꞌavayaꞌai folagapiꞌmo he tinoꞌaeꞌmo, Veguseyo, huno, Geꞌnimo afitetapa Kiliti kotegamoalita oꞌataleꞌnonesinanamani agufa hanageke kavaꞌmo afole oꞌaisigenomuki yaꞌmo afaꞌalageso osiyesine. 22 Inagi koli osutapa lapaipamo lokiya vaitapa ateyo. Magoke vekamoalagi lageso osugifa sipiꞌagekeꞌmo lageso hugiye. 23 Nagaemo Goti vekamo maiꞌneꞌnaaliꞌyaꞌamoneꞌaluva vekamomaiꞌnogeno enisole vekaꞌamo alino ateꞌnigenonagaetegamoemineꞌniye. 24Agaemo, Polo, huno, Koli osuvo. Uka hogote ala vekamo Sisa aulagaleꞌmo

Page 335: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 27:25 332 Apa 27:44he tika maigane. Gotiꞌa sipifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo apavaleno kamiꞌniye, huno nahapaiꞌniyaꞌmofeꞌmo 25koli osutapa lapaipafiꞌmo alitapa lokiya vaitapa ateyo. Goti geꞌaeꞌmonagesa afiꞌna fatago nehuvanageno naha paiꞌniya gemo afole aigiye. 26Afole aigiyaꞌmo-nanafa yasimoꞌa sipimo alininuno ani agoꞌnanena agiꞌnaleꞌmo yaga auno lategaiye, hunohapa paiꞌniye.

27 Yasimo aepa faino aliꞌniya afinaꞌmo lole salemo ago utegeno Etiliya aniteꞌmoyasimo alinino uneno nehigeꞌapaeꞌmo haniꞌilaga folaguꞌmo sipifiꞌmo aliꞌya neꞌaliyavayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, Ani agiꞌnaleꞌmo uno hogo nehiye, huꞌa huteꞌa 28 mago kanahuꞌniya yaꞌmo aliꞌa nofi aeteꞌa anipiꞌmo yaga auꞌa atalageno lamino avoꞌmo kaemaleꞌnaya yaꞌmo yatalaꞌamo tuveti mita agufa yatala yaꞌmo haneꞌniye. Sipimo hogokateꞌmo uꞌnigeꞌa halate anipiꞌmo aliꞌa yaga auꞌa atalageno fifitini agufa yatala yaꞌmohaneꞌniye. 29 Apakaemo, yafaꞌmoꞌa sipimo aeno agoꞌya faigiye, huꞌa huteꞌa sipimoaeꞌa neꞌatafaya yaꞌmo loleꞌe loleꞌe yaꞌmo sipi akamelagatiꞌmo aliꞌa atalageno anipiꞌmoasagauno aiteno aeno hanino alagi huteno sipimo aeno atafauꞌniye. Malage hunokotisiyafeꞌmo nunumuꞌmo huꞌnae. 30 Sipifiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌmo sipimoago ataleꞌa visayafeꞌmo aise sipimo nofi aeteꞌa aliꞌa ataleꞌnageno anipiꞌmo lamiꞌniye.Lagaemo, sipimo aeꞌa neꞌatafaya yaꞌmo agoꞌyafatiꞌmo aliꞌa atalegae, huta lagesamoafisunafeꞌmo huꞌa lami malesayafeꞌmo huꞌnae. 31 Inagi Poloꞌa ati vayaꞌaiteꞌmo yagainoneꞌapateya vekaeꞌmo, Sipifiꞌmo aliꞌya neꞌaliya vayaꞌmo sipimo ataleꞌa visagetapaeꞌmofaitapa kasalo opaegae, huno ha paiꞌnigeꞌapaeꞌmo 32 ati vayaꞌmogi aise sipileꞌmo nofikiꞌa atafau maleꞌnaya nofiꞌmo heꞌa hatagautalageno uꞌniye.

33 Ko aligefeꞌmo huꞌnigenoꞌaeꞌmo Poloꞌa, Lapao ke hove, huno, Neꞌyaꞌmo afaꞌaneyo lole salemo neꞌyaꞌmo oꞌnetapa mositapa maiꞌnae. 34 Maiꞌnayaꞌmofeꞌmo lokiyagemo huꞌna lapa nepauve. Afaꞌa maisayafeꞌmo neꞌyaꞌmo neyo. Magoke lapayokaꞌmoaino lupaeno lageso osisiyana alagi afaꞌa maigae, huno hapa paiteno 35 muki vayaꞌaiapaulagaleꞌmo peleti mayamo aliꞌneno Gotifeꞌmo hao ke heno nunumuꞌmo hutenoalino akaya heno aepa faino neꞌniye. 36 Neꞌnigeꞌapaeꞌmo apaipamoꞌmo kanale huꞌaateteꞌapaeꞌmo mukiꞌamogimo neꞌyaꞌmo aliꞌa neꞌnae. 37 Ani sipifiꞌmo maiꞌnona vayaꞌmotu hataleti seveti sigisiꞌa vayaꞌmo maiꞌnone. 38 Neꞌyaꞌmo neꞌa apamu huteꞌapaeꞌmosipimoꞌmo kana osisiyafeꞌmo viti kuꞌmo aliꞌa anipiꞌmo yaga auꞌa ataleꞌnae.

Aniꞌmoꞌa sipimo aeno atagiꞌniya gemae39 Kotilamiyapiꞌmo sipifi aliꞌya neꞌaliya vayaꞌmogi mopamo oꞌageꞌnae. Agayana

mago ani agoꞌnanenafiꞌmo ani kahaepamo haneꞌnigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo, Sipimo alinitutaani kahaepaleꞌmo malesunafeꞌmo amalageka huta agegaune, huꞌa huꞌnae. 40 Sipimoaeꞌa neꞌatafaya nofiꞌmo heꞌa hatagauꞌa ataleteꞌa akamelega aiꞌa atagi neꞌnaya yosalenofiꞌmo hakalu heꞌa ataleꞌnae. Yasimoꞌmo ani agiꞌnalega kahaepaleꞌmo sipimo avalelinovisiyafeꞌmo sipi agoꞌyafi selimo aliꞌa asagauꞌa nofi aeteꞌamaleꞌnae. 41Maleꞌnagenoꞌaeꞌmoyasimoꞌmo sipimo avalelino ani agiꞌnaleꞌmo oꞌuꞌnifa anipiꞌmo mago yafa avemoꞌmoatafauno alagi huno maiꞌniye. Aniꞌmoꞌa sipimo akamelegamo aeno atava aige huꞌniye.42 Ati vayaꞌmogimo vegemo huꞌapaeꞌmo, Kalavusifi maiꞌnaya vayaꞌmo mukiꞌamo apa-magisunageꞌa faligae. Fiku yanageꞌa mago vayaꞌmo nagosa ailiꞌuꞌa apaune heꞌa ugae,huꞌa huꞌnayaꞌmonanafa 43 ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamoꞌa Polo agufamoalino katino atesiyafeꞌmo, haꞌao, huno hapa paitenoꞌaeꞌmo nagosa neꞌaiya vayaꞌaifeꞌmo,Anipiꞌmo asagautapa aiteta nagosa aime aime utapa ani agiꞌnaleꞌmo avaꞌyi hiyo, hunohapa paiteno 44 mago nagosa noꞌaiya vayaꞌaifeꞌmo, Latapa yosamo sipimo aeno atavaaiꞌniya yosaleꞌmo maitetapa alinitapa viyo, huno laha paiꞌnigeta mukiꞌamogitamo aniagufa kavaꞌmo huta ani agiꞌnaleꞌmo alagepa hututa avaꞌyi huta hano huꞌnone.

28Poloꞌa Moleta kotega ani agoꞌnanenafiꞌmo uno maiꞌniya gemae

Page 336: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 28:1 333 Apa 28:191 Muki vayaꞌamo ani agiꞌnaleꞌmo uta avaꞌyi huta maiꞌnonageꞌapaeꞌmo ani ani agoꞌ-

nanenamo agiꞌamo Moleta kotegae huꞌa agi aeꞌa laha paiꞌnageta afiꞌnone. 2 AniMoleta kotega ve aꞌnemogimo aliꞌa falu fala huꞌa lateteꞌapaeꞌmo koꞌmo aiꞌnigenoyasimo lahauꞌnigeꞌapaeꞌmo atamo kaeꞌa loto huꞌa lateꞌnae. 3 Poloꞌa mago aise atahayamo alino atafiꞌmo nekaegenoꞌaeꞌmo atamoꞌmo leno amuko hauꞌnigenoꞌaeꞌmomagonagaloꞌyavemo ani ata hayafatiꞌmo eno ayapiꞌmo akafu hanino alagi huteno haninomulekalale huteno maiꞌniye. 4 Maiꞌnigeꞌa Moleta kotega vayaꞌmogimo ageteꞌapaeꞌmo,Ani vekamoꞌa mago vayaꞌmo nehapaeya vekamo maiꞌnegaiye. Anipatiꞌmo faino kasalopaeꞌniyaꞌmonanafa mago gotiꞌa alino fako huno neꞌapateya gotiꞌa hunoꞌaeꞌmo, faligiye,huno huꞌniye, huꞌa huꞌnae. 5 Poloꞌa ayaꞌmo aino sako ke huno aino valino atalegenoatafiꞌmo asagauno aiꞌnigeno Poloꞌa afaꞌa maiꞌniye. 6 Agufamo alino afu lesifi asagaunoaiteno falisifi huꞌa huteꞌa agava maiꞌnae. Yatala afinaꞌmo agava maime maime uꞌnayanaagufaleꞌmo mago kavaꞌmo afole oꞌaiꞌnigeꞌapaeꞌmo apaipafiꞌmo apakesamo afiꞌapaeꞌmo,Mago gotiꞌa maiꞌniye, huꞌa apakesamo afiꞌnae.

7 Ani kotega mago mopamo ani agoꞌnanenafiꞌmo haneꞌniya mopaleꞌmo maiꞌnayavayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo agiꞌamo Pamaliyasi mopamo haneꞌniye. Pa-maliyasiꞌa lavalelinuno noꞌafiꞌmo lateꞌnenoꞌaeꞌmo loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo alagepa hunoyagaino lateꞌnigeta maiꞌnone. 8 Pamaliyasi afoꞌamoꞌmo amuko kaita hauge aitoto aigenehuno hipaꞌaleꞌmo havaeno maiꞌniye. Poloꞌa noꞌafiꞌmo haino agufaleꞌmo ayaꞌmomaleꞌneno nunumuꞌmo huno ateꞌnigeno kaitaꞌamo hageno ateꞌnigeꞌa 9 ageteꞌ apaeꞌmoani ani agoꞌnanenafiꞌmo maiꞌnaya vayapatiꞌmo muki kaita hapauꞌniya vayaꞌmo eteete huꞌnageno alino alagepa huno apateꞌnigeꞌapaeꞌmo 10 muki yaꞌmo afaꞌa laha maeꞌalamiꞌnae. Lagaemo ugefeꞌmo huꞌnonageꞌapaeꞌmo muki yaꞌmo oꞌaliꞌnona yatimo alinitavisunafeꞌmo alini eꞌa sipifiꞌmo lateꞌnae.

Moleta kotegatiꞌmo eta Lomu taonifiꞌmo uta avaꞌyi huꞌnona gemae11 Lagaemo mani ani agoꞌnanenafiꞌmo haneꞌniya taonifiꞌmo loleꞌe magoꞌe kaimo

maiteta Alekasani kotega sipimo agiꞌamo alagoꞌya gotiganiye, huꞌa agi aeꞌnaya sip-imo mani ani agoꞌnanenaleꞌmo yasimo neꞌaliya afinaꞌmo haneꞌniya sipifiꞌmo haitamaiteta uꞌnone. 12 Uta Silakusi taonifiꞌmo uta avaꞌyi huteta loleꞌe magoꞌe afinaꞌmomaiꞌnone. 13 Maiteta ataleta sipifiꞌmo aita vego huta Lisiyamu taonifiꞌmo uta avaꞌyihuꞌnone. Egamo yasimoꞌa sipimo alinino visiya agufa yasimo aliꞌnigeta uta lole afinaꞌmoPutiyoli taonifiꞌmo uta avaꞌyi huꞌnone. 14 Ani taonifiꞌmo maiꞌnaya konagatimogimolagaefeꞌmo, lagaeꞌeꞌmo maiyo, huꞌa huꞌnageta magoke salemo apakaeꞌeꞌmo maitetaapataleta Lomu taonifiꞌmovisunafeꞌmouꞌnone. 15Lava gemohuꞌnaya gemoLomu taonifikonagatimogimo afiteꞌapaeꞌmo Apiyasi maketi kumateꞌmo neꞌageta fotu hutetaeꞌmolavaleꞌnageta magokepi neꞌunageꞌapaeꞌmo nata vayaꞌai noꞌmo loleꞌe magoꞌe noꞌmohaneꞌniya yateꞌmo magoꞌe Lomu taonifi konagatimogimo neꞌageta fotu huteta Poloꞌaapaketenoꞌaeꞌmo Gotifeꞌmo hao ke heteno aipamo alino lokiya vaino ateꞌniye.

Lomu taonifiꞌmo maiꞌniya gemae16 Lagaemo Lomu taonifiꞌmo uta avaꞌyi huteta ati vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌap-

ateya vekamoꞌa kalavusifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo alu vekamo ati vayaꞌaiteꞌmo yagainoneꞌapateya vekamoꞌa yagaino apatesiyafeꞌmo apavalelinuno amiꞌniye. Amiꞌniyaꞌmo-nanafa Poloꞌa agaiꞌageꞌmo mago nopiꞌmo afaꞌa maigiye, huꞌa ha paiꞌnageno mago ativekamoꞌa yagaino ateꞌniye. 17 Loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo utegeno Poloꞌa Lomu taonifiꞌmoYu vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌnigeꞌa eꞌa aliꞌa anupa huꞌamaiꞌnagenoꞌaeꞌmo, Konagaꞌnimogitapae, huno, Lagae vayaꞌaifeꞌmo huꞌna faipa huꞌnaoꞌapatege laginago vayaꞌai geꞌapimo amagiꞌna oꞌatalege huꞌnovaꞌmonanafa Yulusalemutaonimo kalavusi huꞌa nateteꞌa navaleliꞌeꞌa Lomu vayaꞌai apayapiꞌmo aiꞌa nateꞌnae.18 Apakaemo nagenoka huꞌa nafigeꞌapaeꞌmo, Ani vekamoꞌa falisiya agufa hosu kavaꞌmoosuꞌniyanageta afaꞌa hatu maeta atesunageno ugiye, huꞌa huꞌnayaꞌmonanafa 19 Yuvayaꞌmogimo haꞌao, huꞌa huꞌnayaꞌmofeꞌmo alu kaꞌmo ohaneꞌnigeꞌna Sisaꞌa alino fako

Page 337: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Apa 28:20 334 Apa 28:31huno nateteno agoti huno nategaiye, huꞌna hapa paiꞌnove. Yu vayaꞌnimo agoti huꞌnaapatesuvafeꞌmo nagesamo oꞌafiꞌnove. 20 Ani kavaꞌmo afole aiꞌniyaꞌmofeꞌmo lapaketeꞌ-naeꞌmo ani gemo lapa paigefeꞌmo huve. Isaleli vayaꞌmogimo apavayagunagu huꞌaagavamaiꞌnaya vekalefeꞌmo kalavusi huꞌa nateꞌnageꞌna hemenimomaiꞌnove, huno hapapaiꞌniye.

21 Hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo, Yutiya kotegatiꞌmo mago kava gemo huꞌa avoꞌmo kaeꞌaolamiꞌnae. Mago konagatimogi ani kotegatiꞌmo hosu kava gemo huliꞌeꞌa laha opaiꞌnae.22 Huliꞌa oꞌmeꞌnayaꞌmonanafa muki kotega maiꞌnaya vayaꞌmogimo alita fako hutapalapaote maiꞌnaya vayaꞌmogitapaeꞌmo hosu gemo nehae. Ani gemo afiꞌnonaꞌmofeꞌmoani kavafeꞌmo kagesamo neꞌafina gemo afigesune, huꞌa ha paiꞌnae. 23 Ani gemo huteꞌaPoloꞌa mago afinaꞌmo hapa paisiyafeꞌmo lekana pai maleꞌnaya afinaꞌmo asole vayaꞌmoPoloꞌmo maiꞌniya notegamo eꞌnae. Poloꞌa netepiꞌmo aepa faino Gotiꞌa neꞌyagaiyakavaꞌmo aepaꞌaeꞌmo ava gemo alino apaya malege aeno hakalo huno hapa paige hunomaiꞌniye. Agaemo Yesufeꞌmo apakesa afiꞌa fatago hisayafeꞌmo Mosese geꞌe Gotitegatigemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌai geꞌapiꞌefeꞌmo apakesamo alino hapapaime hapa paime neꞌegeno yegemo lamino faleꞌniye. 24Mago vayaꞌamogi lama gemonehiye, huꞌa apakesamo afiꞌnayana mago vayaꞌamogimo apakesa afiꞌa fatago osuꞌnae.25 Alu apakesa alu apakesamo afiteꞌa ataleꞌa uꞌnae. Ataleꞌa oꞌuꞌnagenoꞌaeꞌmo Poloꞌahogoteno hapa painoꞌaeꞌmo, Goti Aunemeꞌamo aote Aunemeꞌamoꞌmo Aiyeyafeꞌmo lamagemo ha paiꞌnigeno Aiyeyaꞌa lapakinago vayaꞌaifeꞌmo ani gemo alino hapa paiꞌniye. GotiAunemeꞌamoꞌmo ani gemo hunoꞌaeꞌmo, 26 Kagaemo uka mani vayaꞌaifeꞌmo ani gemohuka hapa paiyo.Lapakaemo afige afige hutapa maigayaꞌmonanafa alagi afitapa aeto osugae. Agege agege hutapa

maigayaꞌmonanafa agetapa aeto osugae. 27 Mani vayaꞌmogimo negi nagi apaipaapakesamo haneꞌnigeꞌapaeꞌmo apakesamo aliꞌa akaniteꞌa apaulagamo fali kaeꞌamaiꞌnae. Apakaemo apaulagamo afaꞌa ageꞌa aya okege apakesamo afaꞌa oꞌafigeapaipafiꞌmo oꞌafige huteꞌa aiꞌa afe leꞌa nagaetegamo oꞌmesageꞌna aliꞌna alagepahuꞌna oꞌapatesuvafeꞌmo ani agufa kavaꞌmo huꞌa maiꞌnae, huno ha paiꞌnigeno.

Goti Mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniye, huno Poloꞌa hapa paiꞌniye.28-29 Poloꞌa hapa paino hano nehunoꞌaeꞌmo, Ani gemo huꞌniyaꞌmofeꞌmo alagi alagepa

hutapa afiyo. Gotiꞌa alu nofi vayaꞌmo hapa maesiya gemo alino ateꞌniya geꞌamo visigeꞌaafigae, huno hapa paiꞌniye. Poloꞌa ani gemo huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌmogige vaime vaime ataleꞌa uꞌnae. 30 Lole kafugamo Poloꞌa havaeno maisiyafeꞌmo noaepa neteꞌmo miya faime faime eno maiꞌnenoꞌaeꞌmo muki vayaꞌmo agaetegamo eꞌnayavayaꞌmo alino falu fala huno apateꞌniye. 31 Agaemo Gotiꞌa neꞌyagaiya kavafeꞌmo avagemo aeno hakalo huno hapa paige Ala kava neꞌmo Yesu Kalaisifeꞌmo ava gemo alinoapaya malege huno maiꞌniye. Vayaꞌmogimo oꞌatafauꞌnayaꞌmofeꞌmo mago gemo falaokino muki geꞌamo aeno hakalo huno hapa paino maiꞌniye.

Page 338: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 1:1 335 Lomu 1:7

LOMUPoloꞌmo mani avoꞌmo kaeꞌniye. Na kava higenoꞌaene. Agaemo Lomu taonifiꞌmo maiꞌ-

naya Kalisitini vayaꞌmo uno oꞌapakeꞌniya vayaꞌmo uno apakesiyafeꞌmo huꞌniye. Agaemomago afinaꞌmo apakaeꞌeꞌmo maigeno henagaꞌamo apataleno uno Sipeni kotegamomaiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo alagepa faigoko gemo aeno hakalo huno hapa paisiyafeꞌmo agesaafiꞌniye. Ani kavafeꞌmo 15:22-32 gefiꞌmo lekana paitapa afiyo. Mani avopiꞌmo aepaꞌamo1:17 gefiꞌmo haneꞌniye. Gotiꞌa alagepa faigoko geꞌaletiꞌmo fatago kavaꞌamo alino apaveliteno apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌaina alino neꞌapamiye. Inagi keꞌaepa gemoakame nehaya kavatetiꞌmo Goti aulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo oꞌmaiꞌnafa Kalaisifekeꞌmoapakesa afiꞌa fatago nehaya kavatetikeꞌmo Goti aulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae.

Hogoteno Poloꞌa ani kavafeꞌmohunoꞌaeꞌmo,muki Yuta vayaꞌe alu nofi vayaꞌmogiꞌeꞌmohosu kavaꞌmo huꞌnagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa aipamo leno apateꞌniyanageno agoti huno apate-gaiye. Ani gemo 1:18–3:20 haneꞌniye. Gefiꞌmo Gotiꞌa agaiꞌa aipamoꞌmo falu hisiyafeꞌmomafaꞌneꞌamo Yesu Kalaisiꞌa alino ateꞌnigeno eminenomuki vayaꞌai hosu kavaꞌapilefeꞌmomiya faino apateteno faliꞌniye. Hemenimo Gotiꞌa Yesuꞌmo faliꞌniya kavatetiꞌmo fatagokavaꞌamo alino apave liꞌniye. Gotiꞌa ani alagepa faigoko geꞌaeꞌmo apakesa afiꞌa fatagohuꞌnaya vayaꞌaina fatago kavaꞌamo alino apamiteno naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmomaiꞌnae, huno nehiye. Ani gemo 3:21–4:25 haneꞌniye.

Ani vayaꞌmogimo Yesu Kalaisipiꞌmo maiꞌnageno hosu kavaꞌe fali kavaꞌmoꞌeꞌmolokiyaꞌamo ohanesigeno alino afepi apateteno yagaino oꞌapategaiye. Yagaino oꞌapate-sigeꞌa aeꞌa apakaseꞌa alagepa huꞌa maigae. (Sapata 5–8).

Inagi Sapata 9–11 gefiꞌmo Poloꞌa hunoꞌaeꞌmo, mago lusi kana kavaꞌaeꞌmo huꞌniye.Poloꞌmo agaiꞌamo Yu vayapati vekamo maiꞌnigeno Gotiꞌa hogoteno akeyaꞌvilagamolekana paino apateꞌniya vayaꞌamo maiꞌnayaꞌmonanafa muki asole Yu vayaꞌmogimoYesufeꞌmo apakameꞌya amiꞌnae. Muki alu nofi vayaꞌmogimo Yesufeꞌmo apakesa afiꞌafatago huteꞌa maiꞌnayana Yu vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnae. Gotiꞌa apakaetegamo magoalagepa kavaꞌmo huꞌniyana alagepa huꞌa oꞌageꞌnayaꞌmonanafa henagaꞌamo Yesu Kalaisivayapiꞌmo eꞌa haiꞌa falegae, huno avoꞌmo kae maleꞌniye.

Poloꞌa henaga avopiꞌmo Sapata 12–16 gefiꞌmo Goti mafaꞌneꞌamogi akame hisayakavafeꞌmo hapa paiꞌniye.

1Nagaemo Poloꞌna Yesu Kalaisi aliꞌyaꞌamo neꞌaluve. Agaemo apa vekaꞌamo maiꞌneꞌnaGoti alagepa faigoko geꞌamo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paisuvafeꞌmo ago lekana painonatetenoꞌaeꞌmo nagaefeꞌmo keya aeno ge huꞌniye. 2Akeyaꞌvilaga Gotiꞌa agaetegati gemoalini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogi aote mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌ-naya geꞌapimoꞌa mani alagepa faigoko geꞌalefeꞌmo, afole aigiye, huno hapa paiꞌniye.3 Mani gemo mafaꞌneꞌamo Ala kava netimo Yesu Kalaisifeꞌmo ava gemo haneꞌniye.Agaemo ma mopafi maiꞌniya kavatefeꞌmo mago a kanomoꞌa Nevini aginagoꞌamo alinoateꞌniye. 4Aote aunemeꞌe vekamo maiꞌniya kavatefeꞌmo Gotiꞌa agaiꞌa himamuꞌaletiꞌmo,faliꞌniyatetiꞌmo ago alino he tino atetenoꞌaeꞌmo, mafaꞌneꞌnimo maiꞌniye, huno alinoapave liꞌniye. 5 Gotiꞌa agaetetiꞌmo fiku naha maeno namiteno Kalaisi agiꞌalefeꞌmoapa aliꞌyaꞌamo alisuvafeꞌmo navaleno nateꞌniye. Gotiꞌa muki nofi vayaꞌaifeꞌmo akamehiyo, huno huꞌniya geꞌamo akame huꞌa apakesa afiꞌa fatago hisayafeꞌmo apa aliꞌyaꞌamoalisuvafeꞌmonavaleno nateꞌniye. 6Lapakaeꞌeꞌmo ani nofi vayapatiꞌmomaiꞌnagenoGotiꞌakeya aeno ge huꞌnigetapa eta Yesu Kalaisi vayaꞌamo maiꞌnae. 7 Maiꞌnayaꞌmofeꞌmonagaemo muki Lomu taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogitapaeꞌmo Gotiꞌa hau ayamopafiꞌmohauꞌnigenoꞌaeꞌmo lapaote vayaꞌamo maisayafeꞌmo keya aeno ge huꞌniya vayaꞌamogita-paeꞌmo mani avoꞌmo nekaove. Afotimo Gotiꞌe Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌeꞌmo fikulapa maeꞌana lapamiꞌanageno lapaipamoꞌmo falu hino.

Hao ke heno nunumu huno apateꞌniya gemae

Page 339: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 1:8 336 Lomu 1:248 Muki ma mopafi vayaꞌmogimo lapakesa afita fatago nehaya kavafeꞌmo lapava

gemo nehayaꞌmofeꞌmo hogoteꞌna ani kavatefeꞌmo Gotifeꞌmo Yesu Kalaisitetiꞌmo haoke nehove. 9 Nagaemo amega nagufaletiꞌmo Goti aliꞌyaꞌamo oꞌaliꞌna naipafatiꞌmo Gotimafaꞌneꞌamo alagepa faigoko geꞌalefekeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaluve. Nagaemonunumuhuꞌnahano osuꞌnofa muki afinaꞌmo nunumu huꞌna nelapatove. Gotiꞌa nageꞌniyanageno he,nehiye, huno, naha maesiya gemo afaꞌa lapa paigiye. 10 Nagaemo yatala afinaꞌmolapakaetegamo ugefeꞌmo nehuꞌnaeꞌmo, hemenimo kahauꞌnisiyana visuva kaꞌmo valikanato, huꞌna nunumu nehuve. 11 Nagaemo Goti Aunemeꞌaletiꞌmo fiku alisaya yaꞌmoaliꞌna lapamisugeno lokiya vaino lapatesigetapa atafauta alagi hutapa maisayafeꞌmouꞌna lapakesuva naipamo nekaliye. 12Aliꞌna lapamiguve, huꞌna huvaꞌmonanafa nagaeꞌelapakaeꞌeꞌmo magokepi lagesa afita fatago nehunaꞌmofeꞌmo magokepi lokaeta maiꞌnetanaha maesageꞌna lapa maegauve.

13 Konagaꞌnimogitapae, mago gemo afisayafeꞌmo nahauꞌniyanagi lapakaemo alagepahutapa afiyo. Muki afinaꞌmo huꞌnaeꞌmo, uguve, huꞌna nehuvaꞌmonanafa lapakaetegamovisuva kaꞌmo ago akani maleꞌniye. Nagaemo Yu nofi vayapati oꞌmaiꞌnaya vayaꞌaiteg-amo uꞌna Goti geꞌamo hakaleꞌnogeno alagamo aeꞌniya kava huꞌna lapakaetegaꞌeꞌmouꞌna Goti geꞌamo hakalesugeno alagamo aesiyafeꞌmo neꞌnahaiye. 14 Gotiꞌa namiꞌniyaanonaꞌalefeꞌmo Galiki nofi vayaꞌaifenagi muki nofi vayaꞌaifenagi afiꞌnaya vayaꞌaifenagioꞌafiꞌnaya vayaꞌaifenagi aeꞌna hakalo huꞌna hapa paiguve. 15 Visuvafeꞌmo Gotiꞌa agaiꞌayaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa Lomu taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogitapaeꞌmo uꞌna alagepafaigoko geꞌamo aeꞌna hakalo huꞌna lapa paisuvafeꞌmo nahauꞌnigeꞌna ago alo huꞌnamaiꞌnove.

16Na kava higeꞌnaene. Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌalefeꞌmo navagage osuꞌnigeꞌnanamogaga neꞌauvaꞌmofeꞌmae. Gotiꞌa ani gemo himamuꞌaletiꞌmo apakesa afiꞌa fatagonehaya vayaꞌai apakufamo alino katino neꞌapate. Hogoteno Yu nofi vayaꞌaitegamo afoleaitenoꞌaeꞌmo alu nofi vayaꞌaitegamo afole aiꞌniye. 17Gotiꞌa mani geletiꞌmo agaiꞌa fatagokavaꞌamo ago alino apave liteno apakesa afiꞌa fatago nehaya kavatetiꞌmo apakesa afiꞌafatago nehaya vayaꞌmo alino neꞌapamiye. Ani kavatefeꞌmo Goti mukufiꞌmo avoꞌmo kaemaleꞌnaya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, apakesa afiꞌa fatago nehaya kavatetiꞌmo fatago vayaꞌamomaiꞌnayanageꞌa alagepa huꞌa maigae, huno hapa paiꞌniye.

Muki vayaꞌmogimo Gotiꞌmo apakameꞌya amiꞌnaya gemae18 Kokuꞌnapatiꞌmo Gotiꞌa aipamo leno neꞌapateya kavaꞌamo alino apave neliye. Gotiꞌa

agaefeꞌmo muki mono nosaya kavaꞌe muki vayaꞌaitegamo muki hosu kavaꞌmo nehayakavateꞌefeꞌmo aipamo leno neꞌapate. Apakaemo hosu kavaꞌapiletiꞌmo lama geꞌamoapaipafiꞌmo haneꞌniya lama geꞌaleꞌmo aliꞌyaꞌmo oꞌalisiyafeꞌmo aeꞌa akaniꞌa neꞌatae.19 Gotiꞌa na agufa vekamo maiꞌnofi huno apaipafiꞌmo ago alino apave liꞌnigeno ha leyategamo afole aiꞌniyaꞌmofeꞌmae. 20 Gotiꞌa ma mopamo alo huꞌniya afinatetiꞌmo mukivayaꞌmogi alo huꞌniya yaꞌamo ago ageme ageme eꞌnae. Ageme ageme neꞌeꞌapaeꞌmoapaulagaletiꞌmo noꞌagaya yaꞌmo Gotiꞌa hanege hanege huno hanesiya himamuꞌamoageteꞌapaeꞌmo, aeto agufa vekamo hogote vekamo alagi ago aeno lagaseꞌniya vekamomaiꞌniye, huꞌa neꞌagae. Neꞌagayaꞌmofeꞌmo hosu kavaꞌapimo aeꞌa ati kaesayafeꞌmo, alagioꞌageꞌnone, huꞌa afaꞌa osugae. 21Muki vayaꞌmogimo Gotiꞌmo ago ageꞌnayaꞌmofeꞌmo alaagiꞌamo Gotiꞌmo amisaya agufa agiꞌamo oꞌamige agaefeꞌmo hao ke osege huꞌa maiꞌnae.Afa apakesageꞌmo neꞌafigeno apaipafiꞌmo hani huꞌniya kavaꞌmo afole aiꞌnigeꞌapaeꞌmonegi nagi kavaꞌmo huꞌa maiꞌnae. 22 Apakaemo, afiꞌnona vayaꞌmo maiꞌnone, huꞌanehuꞌapaeꞌmo negi vayaꞌmo hamaleꞌnae. 23 Apakaemo maige maige huno neꞌmaiyaha le konali Gotifekeꞌmo mono osuꞌa apakameꞌya amiteꞌa agae aimuꞌyaleꞌmo kasalisiyavayakana agufa aunegi namagana agufa aunegi afugana agufa aunegi nagaloꞌyaveganaagufa aunegi huꞌa alo huꞌa maleteꞌa ani yatefekeꞌmo mono huꞌnae. 24HuꞌnayaꞌmofeꞌmoGotiꞌa hosu kavaꞌmo hisayafeꞌmo magoꞌe huno apatafauno oꞌmaino afaꞌa apakenoapataleꞌnigeꞌapaeꞌmo hapauꞌniya kavaꞌmo huꞌa kumai kavaꞌmo huꞌnae. Apavagage

Page 340: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 1:25 337 Lomu 2:7hisiya agufa kavakeꞌmo nehuꞌa apakaiꞌapi apakufamo aliꞌa hosu huꞌa atege vayaꞌaiapakufamo aliꞌa hosu huꞌa apatege huꞌa maiꞌnae. 25 Apakaemo lama geꞌamo ataleteꞌalama ge Gotifeꞌmo mono osuꞌa ataleꞌa agae aimuꞌyaleꞌmo aigofe gotiꞌapimogifekeꞌmomono huꞌnae. Gotiꞌa muki yaꞌamo alo huꞌniya vekaeꞌmo mono osuge geꞌamo oꞌafigehuteꞌa apakaiꞌapimo alo huꞌnaya yatefekeꞌmo mono huteꞌapaeꞌmo akame huꞌnae. Huꞌ-nayaꞌmonanafa alo huꞌniya vekamo agiꞌaleꞌmo muki afinaꞌmo aliꞌa asaga hume humeuꞌa maiyo. He, lama ge. 26 Ani hosu kavaꞌmo huꞌnayaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa magoꞌe hunoapatafauno oꞌmaino afa apakeno apataleꞌnigeꞌapaeꞌmo alagi hosu hapaꞌye kavaꞌmohuꞌnae. Aꞌneꞌapimogimo vele neꞌmaiya kavaꞌmo ataleꞌa ani kava aimuꞌyaleꞌmo aꞌneapafalugiꞌeꞌmo aeto agufa hosu kavaꞌmo huꞌnae. 27 Ani kava huꞌa vemogiꞌeꞌmo aꞌnemooꞌaliꞌa ve apafalugigeꞌmo alisayafeꞌmo lokiya apaipamo kaliꞌnageno apaipafatiꞌmo atetehapauꞌniye. Vemogimo vemo aliteꞌapaeꞌmo apavagage hisiya agufa kavaꞌmo huteꞌaGotiꞌmo ataleꞌa hosu kavaꞌmo anonaꞌapilefeꞌmo ani hosu miyaꞌmo aliꞌnae. 28ApakaemoGotifeꞌmo lama ge huꞌa apakesa afisayafeꞌmo ohapauꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa magoꞌe hunoapatafauno oꞌmaino afaꞌa apakeno apataleꞌnigeꞌa hosu apaipa apakesakeꞌmo alino hetino apateꞌnigeꞌa osisaya agufa kavaꞌmo nehae. 29Muki alu hosu kava alu hosu kavanagikumai kavanagi alagepa osu kavanagimamopafiyafeꞌmohapaꞌye nehiya kavanagi apainihuꞌa neꞌapataya kavaꞌmoꞌagi huno apaipafiꞌmo havaiteꞌniye. Apaipa kafa nehapayakavanagi vayaꞌmo kamiti neꞌapamagiya kavanagi kaveta nehaya kavanagi aigofe gemonehaya kavanagi hosu apaipa nekaliya kavanagi huno apaipafiꞌmo havai teno haneꞌniye.30 Apakaemo hosu faigoko gemo huge vayaꞌai apakiꞌapileꞌmo aliꞌa afepi apatege Go-tifeꞌmo alagi ohapauge hanageke yaꞌmo aliꞌa apamiteꞌa aliꞌa apaiyafiꞌmo apatege alavayaꞌmo maiꞌnone, huꞌa huge apakaiꞌapi apakiꞌapileꞌmo aliꞌa asaga huꞌa atege apakesaafifi huꞌa saufa hosu kavaꞌmo huge itaꞌapi afoꞌapimogi geꞌapimo oꞌafige huꞌa neꞌmaiye.31 Apakaemo negi kavaꞌmo huge hugune, huꞌa nehaya gemo osuꞌa atalege afamoanagaꞌapieꞌmo hapau apayamopafiꞌmo ohapauge apaipamoꞌmo falu huꞌa oꞌapategehapau huꞌa oꞌapatege huꞌa neꞌmaiye. 32 Gotiꞌa ani agufa kavaꞌmo nehaya vayaꞌaifeꞌmo,anonaꞌapilefeꞌmo apamisugeꞌa alagi falisaya vayaꞌmo maiꞌnae, huno ago hu maleꞌniye.Apakaemo ani gemo ago afiꞌnayaꞌmonanafa ani agufa hosu kavaꞌageꞌmo nosayaꞌmo-nanafa magoꞌe hosu kavaꞌmo nehuꞌapaeꞌmo hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌaifeꞌmo amusehuꞌa neꞌapatae.

2Gotiꞌa agoti huno apatesiya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

1 Veꞌnimogae, kagaemo vayaꞌai hosu kavaꞌapimo agetekaeꞌmo alika fako hukaapatetekaeꞌmo, hosu kavaꞌmo nehae, huka nehukaeꞌmo kagaikaꞌefekeꞌmo ani gemonehane. Magoke agufa hosu kavaꞌmo nehanaꞌmofeꞌmae. Kagaemo hosu kavaꞌmonehae, huka nehana vekamogamo magoke agufa hosu kavaꞌmo nehanaꞌmofeꞌmo inalagamo maiꞌnapigeka agotileꞌmo he tika maiꞌnekaeꞌmo, nagaemo hosu kavaꞌmo huꞌnofi,huꞌna oꞌageꞌnove, huka aeka ati okaegane. 2 Gotiꞌa huꞌnaya kavaꞌapilefekeꞌmo anikavaꞌmo nehaya vayaꞌmo alagi lama ge huno agoti huno apategaiye, huta ago afiꞌnone.3 Veꞌnimogae, ani agufa kavaꞌmo nehukaeꞌmo ani kavaꞌmo nehaya vayaꞌmo alikafako huka apatetekaeꞌmo, aeꞌna kasalo paegauve, huka kagesa neꞌafipiye. 4 Gotiꞌakagemi yaꞌagana huno maleꞌniya yapatiꞌmo kagaetegamo lusi alagepa kavaꞌmo hutenomalage huno aipamo leno okateno yatala afinaꞌmo afaꞌa nekateyaꞌmonanafa alagepahuka kagesa oꞌafiꞌneka afa kavane, huka kagesa neꞌafipiye. Gotiꞌa kaipamo alika afelesanafeꞌmo kagaetegamo alagepa kavaꞌmo nehiye, huka oꞌafiꞌnapiye. 5 Kaipamo alikaafe oleꞌnanaꞌmonanafa kaipamoꞌmo lokiya vaiꞌnigeka afaꞌa maiꞌnekaeꞌmo Gotiꞌa aipamoleno nekateya kayoꞌmo alo huka maleme maleme neꞌanagenoꞌaeꞌmo ko nesiye. Gotiꞌavayaꞌai apaulagaleꞌmo aipamo leno neꞌapateyanageno alino alagepa huno agoti hunoapatesiya afinaꞌmomani kayoꞌmokamigiye. 6Gotiꞌamuki vayaꞌmogimohuꞌnaya kavaꞌmoanonaꞌapilefeꞌmo miyaꞌapimo apamigiye. 7 Gotiꞌa ha le konali yaꞌapigi ala apakiꞌapigi

Page 341: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 2:8-9 338 Lomu 2:27maige maige huꞌa maisaya yaꞌapigi alisayafeꞌmo hapaꞌye nehigeꞌa alagepa kavaꞌmooꞌataleꞌa atafauꞌa alagi hume hume neꞌvisaya vayaꞌmo alagepa huꞌa maige maige huꞌamaisaya yaꞌapimo alino apamigiye. 8-9 Alino apamigiyaꞌmonanafa Gotifeꞌmo kame huꞌaateteꞌa lama geꞌamo akame osuꞌa hosu kavaꞌmo akame nehaya vayaꞌaifeꞌmo aipamoleno neꞌapateya kayoꞌmo apamisigeꞌa lusi kana yaꞌmo alisageno apakafu kigiye. Aniagufa kavaꞌmo muki hosu kavaꞌmo nehisaya vayaꞌaitegamo afole aigiye. Hogoteno Yuvayaꞌaitegamo afole aiteno Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnaya vayaꞌaitegamo afole aigiye.10 Afole aigiyaꞌmonanafa muki vayaꞌmo alagepa kavaꞌmo nehisaya vayaꞌmogimo ha lekonali yaꞌapimo alige ala apakiꞌapimo alige hisageno apaipamoꞌmo falu hugiye. HogoteꞌaYu vayaꞌmogimo alitesageꞌapaeꞌmoYunofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnaya vayaꞌmogimo aligae.11 Na kava hinageꞌapaene. Gotiꞌa amega apakufale kavatefeꞌmo agesa oꞌafino mukivayaꞌmo magoke agufa kavatetiꞌmo alino fako huno neꞌapate. 12 Keꞌaepa geꞌamooꞌaliꞌnisaya vayaꞌmogi hosu kavaꞌmo nehisagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa agoti huno apatetenoapamagisigeꞌa faligayaꞌmonanafa keꞌaepa geꞌaletiꞌmo alino agoti huno oꞌapategaiye.Keꞌaepa geꞌamo aliꞌnaya vayaꞌmogimo hosu kavaꞌmo nehisagenoꞌaeꞌmo magoꞌe hunokeꞌaepa geꞌaletiꞌmo alino agoti huno apategaiye. 13 Gotiꞌa keꞌaepa geꞌamo fiku afiꞌnayavayaꞌaifeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno nosifa keꞌaepa geꞌamo afiteꞌaakame nehaya vayaꞌaifekeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno nehiye.14 Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnaya vayaꞌmogimo keꞌaepa geꞌamo oꞌaliꞌnayaꞌmonanafakeꞌaepa geꞌamo akame nehagetaeꞌmo, Goti keꞌaepa geꞌamo apaipafiꞌmo haneꞌniye, hutaneꞌapakone. 15 Apakaemo laipafiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya keꞌaepa geꞌamo haneꞌniye,huꞌa aliꞌa apave neliye. Yuꞌilaga vekaꞌapimoꞌa, ma kava hiyo ina kava osiyo, huno hapanepaiye. Apakaemo apakesa afiteꞌapaeꞌmo hosu kavaꞌmo nehune, huꞌa huge alagepakavaꞌmo nehune, huꞌa huge huꞌa nehae. 16Gotiꞌa agoti huno apatesiya afinaꞌmo alagepafaigokogeꞌnilefeꞌmoYesuKalaisitetiꞌmohuꞌa fala kiꞌa neꞌatalaya kavaꞌmoalino fakohunoapategaiye.

Yu vayaꞌmogi, mono kavatimoꞌa laha maegaiye, huꞌa huꞌnaya gemae17 Kagaemo, Yu vekamo maiꞌnovanageno keꞌaepa gemoꞌa naha maegaiye, huka

hutekaeꞌmo, Goti vayaꞌamo maiꞌnove, huka nehane. 18 Goti keꞌaepa geꞌamo aliꞌa kayamaleꞌnagekaeꞌmo Gotiꞌa hauꞌniya kavaꞌmo ageteka hogote alagepa kavafeꞌmo, kanalekavane, huka nehane. 19-20 Kagaemo hukaeꞌmo, keꞌaepa geꞌamo ago afiꞌnove. Afiteꞌnanagaemo lama gemo aepaꞌamo ago ageꞌnove, huka nehane. Lole kagesa oꞌafiꞌnekalokiya vaika kagesa afikaeꞌmo, apaulagamo ali huꞌnigeꞌa alagepa kaꞌmo oꞌageꞌa haniyapiꞌmo neꞌmaiya vayaꞌmo ha le yaꞌmo aliꞌna neꞌapamuve. Oꞌafiꞌnaya vayaꞌmo aliꞌna apiaiꞌna apateteꞌna mafaꞌnegana huꞌa apakesa ohaneꞌniya vayaꞌmo aliꞌna apaya neꞌmalove,huka kagesa neꞌafine. 21 He, alika apaya neꞌmalanaꞌmonanafa kagaikamo alika kayanoꞌmalapiye. Kumayaꞌmo oꞌaliyo, huka aeka hakalo huka hapa nepainaꞌmonanafakumayaꞌmo neꞌalipiye. 22Kumai kavaꞌmo osiyo, huka nehanaꞌmonanafa kumai kavaꞌmonehapiye. Kagaemo aigofe gotiꞌapimogifeꞌmo alagi okahauꞌniyaꞌmonanafa Gotifeꞌmokagesa afika koli nosapiye. 23 Kagaemo, keꞌaepa gemo afiꞌnove, huka kagikaleꞌmo alikaasaga huka nekatanaꞌmonanafa keꞌaepa geꞌamo ago amagika ataleteka Goti agiꞌaleꞌmoalika afepi neꞌatane. 24 Goti mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,lapakaemo hosu kavaꞌmo nehayaꞌmofeꞌmo Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnaya vayaꞌmogiGotifeꞌmo huꞌa faipa huꞌa neꞌatae, huno huꞌniye.

Apakufamo lagauꞌa neꞌapataya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae25 Kagaemo keꞌaepa geꞌamo akame nehisanaꞌmoꞌmo kagufamo lagauꞌa kateꞌnaya

kavaꞌmoꞌa afaꞌa kahamaegaiye. Keꞌaepa geꞌamo amagika neꞌatalesanaꞌmoꞌmo kagufamolagauꞌa kateꞌnaya kavaꞌmo ina agufa kavaꞌmo haneꞌniye. 26 Mago vekamo agufamolagauꞌa oꞌateꞌnisaya vekamoꞌa keꞌaepa geꞌamo akame nehisiyana Goti aulagaleꞌmo apak-ufamo lagauꞌa apateꞌnaya vayakana huno maigiye. 27Apakufamo lagauꞌa oꞌapateꞌnageꞌaafaꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogimo keꞌaepa geꞌamo akame nehisayana agoti huꞌa kategae.

Page 342: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 2:28-29 339 Lomu 3:18Keꞌaepa geꞌamo ago aliꞌnanageꞌapaeꞌmo kagufamo lagauꞌa kateꞌnaya vekamogamo anikeꞌaepa geꞌamo ago amagika neꞌatalanaꞌmofeꞌmo, hosu kavaꞌmo huꞌnane, huꞌa agotihuꞌa kategae. 28-29 Lama ge Yu vekamoꞌa amega agufale Yu vekamo oꞌmaiꞌnifa aipafiYu vekamo maiꞌniye. Lama ge apakufamo lagauꞌa neꞌapataya kavaꞌmo amega apakufalekavaꞌmo ohaneꞌnifa apaipafi kavaꞌmo haneꞌniye. Keꞌaepa gemoꞌa mani agufa aliꞌyaꞌmoafaꞌa oꞌaligiyaꞌmonanafa Goti Aunemeꞌamoꞌmo apaipafiꞌmo mani agufa aliꞌyaꞌmo afaꞌaneꞌaliye. Ma mopafi vayaꞌmogimo lama ge Yu vekamo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌanoꞌatayaꞌmonanafa Gotiꞌa agiꞌaleꞌmo alino asaga huno neꞌate.

31 Mani gemo nehuvaꞌmofeꞌmo Yu vayaꞌmogimo alu nofi vayaꞌmo aeꞌa apakas-

esayafeꞌmo hapa maesiya yaꞌmo oꞌaliꞌnafiye. Apakufamo lagauꞌa neꞌapataya kavaꞌmoꞌahaiya kava huno hapa maegaiye. 2 Muki kavatefeꞌmo hapa maesiya yaꞌmo ago aliꞌnae.Hogote yaꞌmo hapa maesiya yaꞌmo haneꞌniyana Gotiꞌa geꞌaleꞌmo yagaiꞌa atesayafeꞌmogeꞌamo ago alino apamiꞌniye. 3 Apamiꞌniyaꞌmonanafa mago Yu vayaꞌamogimo apakesaafiꞌa fatago osuꞌnayaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa Emalehamufeꞌmo, kaginago vayaꞌmo hapa mae-gauve, huno ha paiꞌniya gemo afa gemo haneꞌniyanageno Gotiꞌa agaiꞌa geꞌamo afaꞌaakame osisifiye. 4 Alagi atalegeno hano hino. Muki vayaꞌmogimo aigofe gemonehisagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa agaiꞌa geꞌamo alagi oꞌataleno akame hugiye. Ani kavatefeꞌmoGoti mukufi gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, kagaemo gemo hisanageꞌa afiteꞌapaeꞌmo, alagi lamagemonehiye, huꞌa hugae. Vayaꞌmogimo agoti huꞌa nekatesagekaeꞌmo aeka apakasegane,huno avo kae maleꞌniye. 5 Lagaemo Yu vayaꞌmogita hosu kavaꞌmo huꞌnisunana Gotifatago kavaꞌamo vayaꞌai apaulagaleꞌmo magoꞌe huno afole aiꞌnisiyana na agufa gemohugune. Gotiꞌa anonatilefeꞌmo kayoꞌmo nelamisigetaeꞌmo, hosu kavaꞌmo nehiye, hutama mopafi vayakana huta ge hisupiye. 6 Alagi atalegeno hano hino. Mani gemolama gemo haneꞌniyesinana Gotiꞌa ma mopafi vayaꞌmo afaꞌa agoti huno oꞌapatesine.7Mago Yu vayaꞌmogi, hosu kavaꞌmo huꞌnisunagenoꞌaeꞌmo Goti fatago kavaꞌamo vayaꞌaiapaulagaleꞌmo magoꞌe huno afole aiꞌnisiyana na kava hisigeno agoti huno lategaiye.8 Vae, huꞌna, alagepa huꞌa apakesa afiꞌnaesinana alagepa kavaꞌmo afole aisiyafeꞌmohosu kavaꞌmo higetao, huta afaꞌa nehunesine. Ani gemo afaꞌa osugunaꞌmonanafamago vayaꞌmogi lagaefeꞌmo, ani gemo nehae, huꞌa faipa huꞌa nelatae. Gotiꞌa manivayaꞌaifeꞌmo, hosu vayane, huno huteno agoti huno apategaiye. He, alagi lama gemohugiye.

Muki ma mopafi vayaꞌaifeꞌmo hosu vayane, huno huꞌniya gemae9 Inagi lagaemo Yu vayaꞌmogita aeta apakaseta alagepa vayaꞌmo maiꞌnopiye. Haꞌao,

hosu kavaꞌmoꞌa Yu vayaꞌmogitaꞌe Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnaya vayaꞌeꞌmo aeno la-gaseno yagaino lateꞌniye, huꞌna aliꞌna lapave liꞌnove. 10Ani kavatefeꞌmo Goti mukufiꞌmoavo kae maleꞌnaya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Mago fatago vayaꞌmo oꞌmaiꞌnae. Magokeꞌatomo alagi oꞌmaiꞌniye. 11 Mago afiꞌnaya vayaꞌmo

oꞌmaiꞌnae. Gotiꞌmo agegefeꞌmo kahauya nehaya vayaꞌmo oꞌmaiꞌnae. 12 Mukivayaꞌmogimo ani kaꞌmo ago ataleꞌnae. Mukiꞌamo hosu vayaꞌmo hamaleꞌnae.Alagepa kavaꞌmo nehaya vayaꞌmo mago oꞌmaiꞌnae. Magokeꞌatomo alagi oꞌ-maiꞌniye. 13 Lugoꞌapimo kano kelimo aliꞌa halo neꞌaigeno atu neꞌaiya kanokeligana huno haneꞌnigeno hosu gemo afole neꞌaiye. Apavenafuꞌnaletiꞌmo aigofegemo nehae. Nagaloꞌyaveꞌmogi apavayafiꞌmo analisa aniꞌmo havai teꞌniya kavahuno hosu gemo apavayafiꞌmo havai teꞌnigeꞌa geꞌapiletiꞌmo vayaꞌmo nehapae.14 Apakaemo huꞌa faipa huꞌa neꞌapataya geꞌe hapai vaiꞌa neꞌapataya kavaꞌeꞌmoapaipafiꞌmo havai teꞌniye. 15 Apakaemo apaiyaletiꞌmo nagu nagu huꞌa uꞌavayaꞌmo nehapae. 16 U eꞌa nehayategamo muki yaꞌmo aliꞌa hosu huꞌa ategeapakafu kisiya yaꞌmo aliꞌa apamige nehae. 17 Alagepa huꞌa magokepi lokaeꞌamaisaya kaꞌmo noꞌagae. 18Gotifeꞌmo koli hisaya agufa apakesa noꞌafiye,

Page 343: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 3:19 340 Lomu 4:3huꞌa avo kae maleꞌnae. 19 Ago afiꞌnonana Gotiꞌa keꞌaepa geꞌaletiꞌmo keꞌaepa geꞌamoafeꞌalumelagamo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo hapa nepaiye. Apakaemo geꞌaleꞌmo aeꞌa ata-gaina huꞌa ge osuꞌa ani gemo ha paiꞌapaeꞌmo, Goti aulagaleꞌmo hosu kavaꞌmo huꞌnonan-ageno kayoꞌmo lamigiye, huꞌa hisayafeꞌmo hapa nepaiye. 20 Hapa nepaiyaꞌmofeꞌmoGotiꞌa muki vayaꞌmogimo keꞌaepa geꞌamo akame nehisaya kavatetiꞌmo, naulagaleꞌmofatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno osugiyaꞌmonanafa keꞌaepa geꞌaletiꞌmo vayaꞌai hosukavaꞌapimo alino apave neliye.

Fatago kavaꞌmo Gotitegatiꞌmo neꞌe, huno huꞌniya gemae21Ani kava huꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa hemenimo Gotiꞌa fatago kavaꞌamo agaetegatiꞌmo

alino apave neliye. Keꞌaepa geꞌamo akame nehaya kavatetiꞌmo alino noꞌapamifa fikuhapa maeno neꞌapamiye. Moseseꞌe Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa ne-paiya vayaꞌmogiꞌeꞌmo avo kae maleꞌnaya geletiꞌmo ani kavafeꞌmo ava gemo aeꞌa hakalohuꞌa hapa nepaiye. 22Gotiꞌa mani fatago kavaꞌamo alino Yesu Kalaisifeꞌmo apakesa afiꞌafatago nehaya kavatetiꞌmo muki apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmo neꞌapamigenoapakaeteꞌmo haneꞌniye. Hailami salami huꞌa noꞌmaifa magoke aiyaya vayaꞌmo neꞌ-maiyaꞌmofeꞌmae. 23 Na kava huꞌnagenoꞌaene. Muki vayaꞌmogimo hosu kavaꞌmo huteꞌaGoti ha le konali yaꞌamo haiꞌa me taleꞌnayaꞌmofeꞌmo noꞌaliye. 24 NoꞌaliyaꞌmonanafaGotiꞌa Kalaisi Yesuꞌmomiya fainohatumaeno lateꞌniya kavatetiꞌmo, naulagaleꞌmo fatagovayaꞌmo maiꞌnae, huno laha paiꞌniye. Gotiꞌa muki kavatilefeꞌmo agesa oꞌafino fikulaha maeno lamiꞌniye. 25 Agaemo mafaꞌneꞌamo kolaꞌaeꞌmo lagesa afita fatago hisunakavatetiꞌmo aipamo leno olateno aipamo falu huno latesiyafeꞌmo mafaꞌneꞌamo mukivayaꞌai apaulagaleꞌmo ago alino afole aino ateꞌniye. Akeyaꞌvilagamo Goti vayaꞌamogihosu kavaꞌmo huꞌnagenoꞌaeꞌmo kayoꞌmo oꞌapamino afaꞌa apakeno apataleꞌniye. Huꞌniyakavaꞌalefeꞌmo fatago kavaꞌmo huꞌnove, huno alino lave lisiyafeꞌmo mafaꞌneꞌamo mukivayaꞌai apaulagaleꞌmo ago alino afole aino ateꞌniye. 26 He, hemenimo Gotiꞌa fatagokavaꞌamo ago alino lave nelinoꞌaeꞌmo Yesufeꞌmo lagesa afita fatago nehuna vayaꞌmog-itaeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno nehunoꞌaeꞌmo, fatago vekamomaiꞌnove, huno alino lave lisiyafeꞌmo Yesuꞌa afole yateꞌmo ago alino afole aino ateꞌniye.

27 Huꞌniyaꞌmofeꞌmo lagitileꞌmo afaꞌa alita asaga huta atesuna kavaꞌmo haneꞌnifiye.Haꞌao, ani kavaꞌmo ago alino hafaino ataleꞌniye. Haiya agufa kavatetiꞌmo alino hafainoataleꞌniye. Keꞌaepa geꞌaletiꞌmo alino hafaino ataleꞌnifiye. Haꞌao, lagesa afita fatagonehuna kavatetikeꞌmo ago alino hafaino ataleꞌniye. 28 Ataleꞌniyaꞌmofeꞌmo ina kavahuta afiꞌnonana Gotiꞌa keꞌaepa geꞌamo akame nehaya kavatetiꞌmo naulagaleꞌmo fatagovayaꞌmo maiꞌnae, huno nosifa apakesa afiꞌa fatago nehaya kavatetikeꞌmo naulagaleꞌmofatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno nehiye. 29 Yu vayaꞌmogitageꞌmo Gotitimoꞌmo maiꞌniye,huta hisupi Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo, Gotitimoꞌmo maiꞌniye,huꞌa hugae. He, Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo Gotitimoꞌmo maiꞌniye,huꞌa hugae. 30Gotiꞌa magokeꞌageꞌmo maiꞌniyanageno Yu vayaꞌmogi apakesa afiꞌa fatagonehaya kavatetiꞌmo naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno huge Yu nofi vayap-atiꞌmooꞌmaiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo apakesa afiꞌa fatagonehaya kavatetiꞌmonaulagaleꞌmofatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno huge nehiye. 31 Inagi lagaemo apakesa afiꞌa fatago hisayakavafeꞌmo ava gemo nehutaeꞌmo keꞌaepa geꞌamo aeta ati nekaopiye. Alagi atalegenohano hino. Lagaemo keꞌaepa geꞌamo ha maeta alita he tita neꞌatone.

4Gotiꞌa Emalehamufeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vekamo maiꞌnane, huno huꞌniya gemae

1 Mani kavatefeꞌmo laginago vekamo Emalehamuꞌa agaiꞌa agufaletiꞌmo aliꞌniye, hutahisupiye. 2 Haꞌao. Gotiꞌa Emalehamuꞌmo alagepa kava huꞌniya kavaꞌaletiꞌmo, naula-galeꞌmo fatago vekamo maiꞌnane, huno huꞌniyesinana Emalehamuꞌa agaiꞌa agiꞌaleꞌmoafaꞌa alino asaga huno ateꞌniyesine. Ateꞌniyesinaꞌmonanafa Emalehamuꞌa Goti aula-galeꞌmo agiꞌaleꞌmo afaꞌa alino asaga huno oꞌategaiye. 3Gotimukufiꞌmo avo kaemaleꞌniya

Page 344: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 4:4 341 Lomu 4:17gemoꞌa na kava huꞌniye, huno huꞌniye. Ani gemoꞌa, Emalehamuꞌa Goti geꞌaeꞌmoagesa afino fatago huꞌnigeno Gotiꞌa fatago kavaꞌamo alino amiꞌniye, huno huꞌniye.4 Inagi vayaꞌmogimo aliꞌyaꞌmo aliteꞌapaeꞌmo miyaꞌapimo neꞌaliya yafeꞌmo, fiku neꞌaliye,huta nosupa aliꞌyaꞌmo aliꞌnaya anonaꞌapilefeꞌmo miyaꞌapimo neꞌaliye, huta nehune.5 Huta nehunaꞌmonanafa aliꞌyaꞌmo oꞌaliꞌa Gotifekeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehayavayaꞌaifeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno nehiye. Agaemo mononosaya vayaꞌaifeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno nehiye. Apakaemoani kava nehiya Gotifekeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehae. 6 Neviniꞌeꞌmo ani kavafeꞌmomagoke agufa gemo huꞌniye. Agaemo, apakaemo keꞌaepa gemo akame nehaya agufaaliꞌyaꞌmo oꞌaliꞌnayaꞌmonanafa Gotiꞌa fatago kavaꞌamo alino apamiꞌnisiya vayaꞌmogi Gotiaulagaleꞌmo alagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae, huno huꞌniye. 7 Anigeeꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Gotiꞌa keꞌaepa geꞌamo amagiꞌa neꞌatalaya hosu kavaꞌapimo alino atalege hosu kavaꞌapimo aeno ati

kaeno apatege huꞌnisiya vayaꞌmogi alagepa huꞌamaiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae.8 Ala kava neꞌmoꞌa hosu kavaꞌmo anonaꞌapilefeꞌmo oꞌapamiꞌnisiya vayaꞌmogialagepa huꞌa maiꞌnayanageꞌa afaꞌa apamogaga aigae,

huno huꞌniye.9 Apakufamo lagauꞌa ataleꞌnaya vayaꞌageꞌmo hapa neꞌmaefi apakufamo lagauꞌa

oꞌataleꞌnaya vayaꞌeꞌmo hapa neꞌmae. Ani kavatefeꞌmo, Emalehamuꞌa agesa afino fatagohuꞌnigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa fatago kavaꞌamo alino amiꞌniye, huta nehune. 10 Ani afinaꞌmoEmalehamuꞌa haiya kava huno maiꞌniye. Agufamo lagauno ataleꞌniya vekamo maiꞌnifiagufamo lagauno oꞌataleꞌniya vekamo maiꞌniye. Agaemo agufamo lagauno ataleꞌniyavekamo oꞌmaiꞌnifa agufamo lagauno oꞌataleꞌniya vekamo maiꞌniye. 11 Emalehamuꞌaagufamo lagauno oꞌataleꞌniya vekamomaiꞌnenoꞌaeꞌmo agesa afino fatago huteno fatagokavaꞌamo aliꞌniye. Fatago kavaꞌamo aliꞌniya alagena kavaꞌmo haneꞌniyana agufamolagauno ataleꞌniya alagena kavaꞌmo aliꞌniye. Mani alagena kavaꞌmo aune kavaꞌmohaneꞌniyana, fatago vekamo maiꞌniye, huno alino apave neliya kavaꞌmo haneꞌniye.Apakufamo lagauꞌa oꞌataleꞌnaya vayaꞌai aepa vekamo maisigeno Gotiꞌa apakaeꞌeꞌmofatago kavaꞌamo apamisayafeꞌmo ani kava hunomaiꞌniye. 12Agaemo apakufamo lagauꞌaataleꞌnaya vayaꞌai aepa vekamo maiꞌniye. Apakaemo apakufamo lagauꞌa ataleꞌnayanofi vayaꞌageꞌmo oꞌmaiꞌnayaꞌmonanafa Emalehamuꞌa agufamo lagauno oꞌataleꞌniya afi-naꞌmo agesa afino fatago huꞌniya vekamo aiyakamo neꞌaliyaꞌmofeꞌmo aepa vekaꞌapimomaiꞌniye.

13 Gotiꞌa Emalehamufeꞌmo, muki ma mopamo kagaeꞌe kaginago vayakamogiꞌeꞌmolapamisugetapa alagi alagepa hutapa maigae, huno polomasi gemo ha paiꞌniye. Emale-hamuꞌmofi aginago vayaꞌamogimofi huꞌa keꞌaepa geꞌamo akame huꞌnisaya kavatetiꞌmoGotiꞌa lapamiguve, hunohuꞌniya yaꞌamo alisayafeꞌmoosuꞌnifa apakesa afiꞌa fatagohuteꞌafatago kavaꞌamo aliꞌnisaya kavatetikeꞌmo alisayafeꞌmo huꞌniye. 14 Mafaꞌneꞌapimogimoafoꞌapimogi maleꞌnaya yaꞌmo neꞌaliya kava huꞌa keꞌaepa geꞌamo akame nehaya vayaꞌ-mogimo aliꞌnaesinana apakesa afiꞌa fatago nehaya kavaꞌmo ina agufa kavanageno Gotiꞌafiku lapa maeꞌna lapamiguve, huno huꞌniya polomasi geꞌamo afa gemo haneꞌninagenoafole oꞌaiꞌniesine. 15 Na kava higenoꞌaene. Keꞌaepa geꞌamo ohaneꞌniyesinana keꞌaepageꞌamo amagiꞌa noꞌatalaesine. Hiyaꞌmonanafa keꞌaepa geꞌamoꞌa haneꞌniyaꞌmofeꞌmoaipamo leno neꞌapateya kayoꞌmo apamisiya agufa kavaꞌmo alino afole aino neꞌate.16 Ani kava haneꞌniyaꞌmofeꞌmo muki aginago vayaꞌmogimo haiꞌa me otaleꞌa alagi haiꞌapolomasi gemo hu maleꞌniya yaꞌmo alisayafeꞌmo fiku hapa maeno neꞌapamigeꞌapaeꞌmoapakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmogi aligae. Yunofi aginago vayaꞌamogigeꞌmooꞌaligafaEmalehamuꞌa huꞌniya kava huꞌa apakesa afiꞌa fatago nehaya aginago vayaꞌmogiꞌeꞌmoalisayafeꞌmae. Agaemo mukiꞌamogita aepa netimo maiꞌniye. 17 Ani kavatefeꞌmoGoti mukufiꞌmo avo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Muki nofi vayaꞌai apakinagoaepa vekaꞌapimo aliꞌna afole aiꞌna kateꞌnove, huno hu maleꞌniye. Ani gemo huno humaleꞌniya afinaꞌmo Goti aulagaleꞌmo Emalehamuꞌa mukiꞌamogita afotimoꞌmo afole

Page 345: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 4:18 342 Lomu 5:10aiꞌniye. Agaemo Gotifeꞌmo agesa afino fatago huꞌnenoꞌaeꞌmo faliꞌnaya vayaꞌmo alinohe tino apatege ohaneꞌniya yafeꞌmo, haneꞌniye, huno huge nehiya Gotifeꞌmo agesaafino fatago huꞌniye. 18 Emalehamuꞌa afole aisiya kaꞌmo oꞌageꞌniyaꞌmonanafa agesaafino fatago nehuno avayagunagu huno agava maiꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa, muki asolekaginago vayaꞌmomaigae, huno ha paiꞌniya gemo afole aiꞌnigenomuki nofi vayaꞌai aepavekaꞌapimo afole aiꞌniye. 19 Emalehamuꞌa kafugaꞌamo vani hataleti hugefe haino hogohuꞌniya kafugafiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo, kolaꞌnimoꞌa aliꞌya oꞌaliꞌnigeno aꞌnimo aipamo agoalino kalagu kiꞌnigeno laꞌagufamo faligekana huno haneꞌniye, huno huꞌniyaꞌmonanafaani kavafeꞌmo agesa afifi huno maiꞌnenoꞌaeꞌmo aiseꞌamo agesa afino fatago osuꞌniyaꞌ-monanafa lokiya vaino magoꞌe huno agesa afino fatago huꞌniye. 20 Agaemo Gotiꞌa,henagaꞌamo huguve, huno huꞌniya geeꞌmo, hisifi osisifi, huno lole agesa oꞌafiꞌniye.Haꞌao, agesa afino fatago huꞌniya kavaꞌamoꞌmo lokiya vaino ateꞌnigenoꞌaeꞌmo agaemoGotiꞌmo ala agiꞌamo amiꞌniye. 21 Agaemo Gotiꞌa, huguve, huno huꞌniya geeꞌmo lokiyavaino magoke agesa afiꞌnenoꞌaeꞌmo, ani kavaꞌmo afaꞌa hugiye, huno huꞌniye. 22 Hunohuꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa, naulagaleꞌmo fatago vekamo maiꞌnane, huno ha paiꞌniye. 23-24Gotiꞌa,naulagaleꞌmo fatago vekamo maiꞌnane, huno ha paiꞌniya gemo Emalehamufekeꞌmo avookaeꞌnifa lagaeꞌefeꞌmo avo kae maleꞌniye. Ani kava huno Gotiꞌa lagaemo agaefeꞌmo Alakava netimo Yesuꞌa faliꞌniyatetiꞌmo ago alino he tino ateꞌniya Gotifeꞌmo lagesa afita fa-tago nehuna vayaꞌmogitaeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmomaiꞌnae, huno laha paigiye.25 Gotiꞌa hosu kavatilefeꞌmo avalelino uno hosu vayaꞌai apayapiꞌmo atetenoꞌaeꞌmonaulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno laha paisiyafeꞌmo kanolufatiꞌmo ago alinohe tino ateꞌniye.

5Gotiꞌa, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno laha paiꞌnigeta alagepa huta maiꞌnona

gemae1 Lagesa afita fatago huꞌnonagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo

maiꞌnae, huno laha paiꞌnigeta afitetaeꞌmo, aipamo falu huno nelate, huta hutetamaiꞌnonagenoꞌaeꞌmo Ala kava netimo Yesu Kalaisitetiꞌmo laipamoꞌmo falu nehiye.2 Agaetetiꞌmo lagesa afita fatago huꞌnona kavatetiꞌmo faleta haiteta Gotiꞌa fiku lahamaeno nelamiya kavaꞌafiꞌmo maiꞌnetaeꞌmo, Goti ha le konali hetamatimo aligune, hutalavayagunagu huta agava neꞌmaune. 3 Afole aisiya kavafekeꞌmo lamogaga noꞌaunaꞌ-monanafa hanageke yaꞌeꞌmo aliꞌnetaeꞌmo lamogaga neꞌaune. Ani hanageke yatetiꞌmolaha maesiyafeꞌmo oꞌataleta atafauta alagi huta maiꞌnisunagenoꞌaeꞌmo lokiya vainolategaiye, huta ago afiꞌnonaꞌmofeꞌmo lamogaga neꞌaune. 4 Oꞌataleta atafauta alagihuta neꞌmaisunagenoꞌaeꞌmo amuse huno latesigeta lavayagunagu huta agava maigune.5 Gotiꞌa aote Aunemeꞌamo alino lamiꞌnigeno Aunemeꞌamoꞌmo Gotiꞌa lagaefeꞌmo hauayamopafiꞌmo hauꞌniya kavaꞌamo laipafiꞌmo ago alino laki maleꞌniye. Lakiꞌnigetaageꞌnonaꞌmofeꞌmo lavayagunagu nehuta agava neꞌmauna kavatefeꞌmo laipamoꞌmo kanahisigeno hosu laipamo okaligiye.

6 Hauꞌniya kavatefeꞌmo layamufamo oꞌvaleta Gotifeꞌmo mono osuta hosu kavaꞌmonehuna vayaꞌmogitalefeꞌmo Gotiꞌa lekana pai maleꞌniya afinaꞌmo Kalaisiꞌmo ago falinolateꞌniye. 7 Mago vayaꞌmogimo keꞌaepa gemo akame nehaya vayaꞌmo hapa mae-sayafeꞌmo faliꞌa oꞌapategayaꞌmonanafa magoke magoke vayaꞌmogimo alagepa huꞌahapa neꞌmaya vayaꞌmo hapa maesayafeꞌmo koli osuꞌa faliꞌa apategae. 8 Faliꞌa apate-gayaꞌmonanafa hosu kavaꞌmo nehuna vayaꞌmo maiꞌnonagenoꞌaeꞌmo Kalaisiꞌa falinolateꞌniya kavatetiꞌmo Gotiꞌa lagaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya kavaꞌamo agoalino lave neliye. 9 Gotiꞌa kolaꞌamo aino lakino lateꞌniya kavatetikeꞌmo, naulagaleꞌmofatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno laha paiꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa magoꞌe huno laha maenoaipamo leno nelateya kayoꞌmo lamisiya kavategatiꞌmo lagufamo alino katino lategaiye.10Goti kameꞌamomaiꞌnonagenoꞌaeꞌmomafaꞌneꞌamo faliꞌniya kavatetiꞌmo alino ao yaꞌmohu maleꞌniyaꞌmofeꞌmo ao vayaꞌamo maiꞌnonagenoꞌaeꞌmo mafaꞌneꞌamo he tino afaꞌa

Page 346: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 5:11 343 Lomu 6:1maiꞌniya himamuꞌaletiꞌmo magoꞌe huno lagufamo alino katino lategaiye. 11 Manialagepa kavaꞌageꞌmo lagaetegamo afole oꞌaigifa hemeniꞌeꞌmo Ala kava netimo YesuKalaisitetiꞌmo Gotifeꞌmo amuse huta ateteta lamogaga neꞌaune. Gotiꞌa agaetetiꞌmo agoalino ao yaꞌmo hu maleꞌniyaꞌmofeꞌmae.

Atamuꞌe Kalaisiꞌefeꞌmo anava gemo huꞌniya gemae12 Inagi hosu kavaꞌmo magoke vekafatiꞌmo muki ma mopafiꞌmo afole aiꞌnigeno ani

hosu kavaꞌaletiꞌmo nefaliya kavaꞌmo afole aiꞌniye. Nefaliya kavaꞌmo ani katetikeꞌmoafole aiteno muki vayaꞌaitegamo aino atagu faeno uneno huꞌniye. Muki vayaꞌamogimomagoke vekamoꞌa hosu kavaꞌmo huꞌniya afinaꞌmo agaepiꞌmo maiꞌneꞌapaeꞌmo hosukavaꞌmo huꞌnayaꞌmofeꞌmae. 13 Vayaꞌmogi hosu kavaꞌmo hume hume neꞌagenoꞌaeꞌmoMoseseꞌa keꞌaepa gemo alino apamiꞌniye. Ani hogote afinaꞌmo keꞌaepa gemo alagiohaneꞌniyesinana Gotiꞌa vaiꞌmo noꞌapamiyesine. 14Nefaliya kavaꞌmoꞌa Atamuꞌamaiꞌniyaafinatetiꞌmo muki vayaꞌaiteꞌmo yagaino apateme apateme neꞌegenoꞌaeꞌmo Moseseꞌaafole aiꞌniye. Gotiꞌa keꞌaepa geꞌamo Atamufeꞌmo, ina kavaꞌmo osuvo, huno hapaiꞌniya geꞌamo ago amagino ataleꞌniya kava huꞌa ani agufa keꞌaepa geꞌamo amagiꞌaoꞌataleꞌnayaꞌmonanafa faliꞌnae. Atamuꞌmo afole aigiye, huꞌa ava gemo huꞌa avo kaemaleꞌnaya vekagana huno auneꞌamo maiꞌniye. 15 Maiꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa magokevekaletiꞌmofikuhapamaeno neꞌapamiya kavaꞌemago alu vekamoꞌa hosu kavaꞌamoꞌeꞌmoalu kava alu kavaꞌmo haneꞌnaꞌae. Magoke vekamo hosu kavaꞌaletiꞌmo muki asolevayaꞌmo faliꞌnayaꞌmonanafa Gotiꞌa magoke vekamo Yesu Kalaisitetiꞌmo asole vayaꞌmofiku hapa maeno neꞌapamiya kavaꞌamoꞌmo magoꞌe huno ago aeno agaseꞌniye. 16 Gotiꞌafiku hapa maeno neꞌapamiya kavatetiꞌmo alino afole aino neꞌateya kavaꞌe magokevekamoꞌa huꞌniya kavatetiꞌmo alino afole aino neꞌateya kavaꞌeꞌmo alu kava alu kavaꞌmohaneꞌnaꞌae. Magoke hosu kavaꞌamo akamelegatiꞌmo Gotiꞌa, hosu vayaꞌmo maiꞌnae,huno agoti huno apateꞌniyaꞌmonanafa vayaꞌmogi asole hosu kavaꞌapimo akamele-gatiꞌmoGotiꞌa fikuhapamaeno apamitenoꞌaeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmomaiꞌnae,huno nehiye. 17 Magoke vekamo hosu kavaꞌaletiꞌmo nefaliya kavaꞌmo afole aitenoaeno apakaseno yagaino apateꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa magoꞌe huno mani kavaꞌmo agoaeno agaseꞌniye. Gotiꞌa fatago kavaꞌamo fiku hapa maeno apamiꞌnisiya vayaꞌmogimomagoke vekamo Yesu Kalaisitetiꞌmo aeꞌa apakaseꞌa alagepa huꞌa maige maige huꞌamaigae. 18Mani avoꞌmo nekaova gemo aepaꞌamo haneꞌniye. Magoke vekamoꞌmo hosukavaꞌmo huꞌnigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa, hosu vayaꞌmo maiꞌnayanagetapa alagi faligae, hunohuꞌniya kava huno magoke vekamoꞌmo fatago kavaꞌaletiꞌmo Gotiꞌa muki vayaꞌmo fikuhapa maeno apamitenoꞌaeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmomaiꞌnayanagetapa alagepahutapa maige maige hutapa maigae, huno hapa paiꞌniye. 19 Magoke vekamoꞌmo Gotigeꞌamo amagino ataleꞌniya kavaꞌaletiꞌmo Gotiꞌa asole vayaꞌaifeꞌmo, hosu vayaꞌmo maiꞌ-nae, huno huꞌniya kava huno magoke vekamoꞌmo geꞌamo akame huꞌniya kavaꞌaletiꞌmoasole vayaꞌaifeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno hugiye. 20Magoꞌe gemohaneꞌniyana Gotiꞌa hosu kavaꞌmo magoꞌe huno afole aisiyafeꞌmo keꞌaepa geꞌamoꞌa hosukavaꞌmo haopaleꞌmo alino afole aino ateꞌniye. Hosu kavaꞌmomagoꞌe huno afole aiꞌniyaꞌ-monanafa Gotiꞌa hosu kavaꞌmo ago afole aiꞌniya yategamo fiku hapa maeno apamiꞌniyakavaꞌamoꞌa magoꞌe huno aeno agaseno havai teteno aino vali lamino asagauno aiꞌniye.21 Hosu kavaꞌmoꞌa nefaliya kavaꞌmo alino afole aino ateteno ani kavatetiꞌmo yagainoneꞌapateya kava huno fiku hapa maeno neꞌapamiya kavaꞌmoꞌa fatago kavaꞌaletiꞌmoyagaino neꞌapatesigeꞌa Ala kava netimo Yesu Kalaisitetiꞌmo alagepa huꞌa maige maigehuꞌa maisaya yaꞌmo alino apamisiyafeꞌmae.

6Lagaemo Kalaisiꞌeꞌmo magokepi faliteta he tiꞌnona kavafeꞌmo huꞌniya gemae

1 Inagi lagaemo hemenimo na gemo hugune. Gotiꞌa magoꞌe huno fiku laha maenolamisiyafeꞌmo hosu kavaꞌmo magoꞌe huta huge huge huta maigune, huta hisupiye.

Page 347: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 6:2 344 Lomu 6:212Haꞌao, alagi atalegeno hano hino. Lagaemo hosu kavatilefeꞌmo ago faliꞌnonaꞌmofeꞌmohaiya kava huta magoꞌe huta hosu kavapiꞌmo maigune. 3 Kalaisi Yesupiꞌmo mukivayaꞌamo ago alino aniꞌmo faleno lateꞌniya vayaꞌmogita agaeꞌeꞌmo faliꞌnone, hutapaoꞌafiꞌnafiye. 4Muki yaꞌmo Afoꞌamoꞌmo ha le konali yaꞌaletiꞌmo Kalaisiꞌa faliꞌniyatetiꞌmoago alino he tino ateꞌniya kava huta he tita saufa kavaꞌmo huta maisunafeꞌmo GotiꞌaKalaisipiꞌmo aniꞌmo faleno lateꞌnigeta agaeꞌeꞌmo ago faliꞌnonagenoꞌaeꞌmo agaeꞌeꞌmo agokino lateꞌniye. 5 Na kava higetaene. Lagaemo Kalaisipiꞌmo aniꞌmo faleno lateꞌnigetafaliꞌniya kava huta agaeꞌeꞌmo faliꞌnisunana alino he tino ateꞌniya kava huno alino he tinolategaiyaꞌmofeꞌmae. 6Ago afiꞌnonana lagufafi hosu kavatimo lokiyaꞌamo hano hisigenohosu kavaꞌmoꞌa yagaino lateꞌnisigeta aliꞌyaꞌamo magoꞌe huta oꞌalisunafeꞌmo atafa veka-timo Kalaisiꞌeꞌmo malipu yosaleꞌmo nili aiꞌnigeno faliꞌniye. 7 Faliꞌnaya vayaꞌmo hosukavatefeꞌmo faliꞌnayaꞌmofeꞌmae. 8 Kalaisiꞌeꞌmo faliꞌnisunana agaeꞌeꞌmo afaꞌa maigune,huta lagesa afita fatago nehune. 9 Ago afiꞌnonana Gotiꞌa Kalaisiꞌmo faliꞌniyatetiꞌmo agoalino he tino ateꞌnigeno afaꞌa maiꞌniyanageno halate afaꞌa ofaligiye. Fali kavaꞌmoꞌamagoꞌe huno yagaino oꞌategaiye. 10 Na kava higenoꞌaene. Faliꞌniya afinaꞌmo hosukavatilefeꞌmo muki afinatefeꞌmo magoke afinaꞌmo ago faliꞌniyaꞌmofeꞌmae. Hemenimoafaꞌa neꞌmainoꞌaeꞌmo Gotitefeꞌmo afaꞌa neꞌmaiye. 11 Afaꞌa neꞌmaiya kava hutapa,hosu kavatefeꞌmo faliꞌnonaꞌmonanafa Ala kava netimo Kalaisi Yesupiꞌmo neꞌmaitaeꞌmoGotitefeꞌmo afaꞌa neꞌmaune, hutapa lapakesa afiyo.

12 Lapakaemo ani kava hutapa neꞌmaiyaꞌmofeꞌmo hosu kavaꞌmo afaꞌa ategenoꞌaonefaliya lapakufaleꞌmo yagaino olapateno. Fiku yanagetapa lapakufamoꞌmo hauꞌniyakavaꞌmo hugayaꞌmofeꞌmae. 13Lapakaemo lapakufafi alu ya alu yatapimoꞌa hosu kavaꞌmohisayafeꞌmo hosu kavaꞌmo ayapiꞌmo lapakufafi haneꞌniya alu ya alu yatapimo alitapaoꞌamiyo. Lapakaemo faliꞌnayatetiꞌmo ago he titapa afaꞌa maiꞌnayaꞌmofeꞌmo lapakufafihaneꞌniya alu ya alu yatapiletiꞌmo alagepa kavaꞌmo hisayafeꞌmo lapakufaꞌaꞌe mukilapakufafiꞌmohaneꞌniya yatapiꞌeꞌmo alitapaGotikeꞌmoamiyo. 14Nakavahinagetapaene.Lapakaemo keꞌaepa gemo afeꞌalumelaga oꞌmaiꞌnafa Gotiꞌa fiku lapa maeno nelapamiyakavaꞌmo afeꞌalumelagamo neꞌmaiyaꞌmofeꞌmo hosu kavaꞌmoꞌa yagaino olapategaiyaꞌ-mofeꞌmae.

Alagepa kavaꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌalune, huno huꞌniya gemae15 Inagi lagaemo na kava hugune. Keꞌaepa gemo afeꞌalumelaga oꞌmaita Gotiꞌa fiku laha

maeno nelamiya kavaꞌmo afeꞌalumelagamo neꞌmaunaꞌmofeꞌmo hosu kavaꞌmo hisupiye.Haꞌao, alagi atalegeno hano hino. 16 Lapakaemo ago afiꞌnayana mago vekaeꞌmo,aliꞌyakaleꞌmomaigune, hutapa huꞌnisayana ani vekamo kalavusi aliꞌya neꞌaliya vayaꞌamomaiꞌnae, hutapa afiꞌnae. Lapakaemohosu kavaꞌmo kalavusi aliꞌyaꞌamoneꞌaliya vayaꞌamomaiꞌnisayana faligae. Goti kalavusifiꞌmo geꞌamo akame hutapa kalavusi aliꞌyaꞌamoneꞌaliya vayaꞌamomaiꞌnisayana lapaipafatiꞌmo fatago kavaꞌmo afole aigiye. 17Hogotenohosu kavaꞌmoꞌa yagaino lapateꞌnigetapa kalavusi aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌamo maiꞌ-nayaꞌmonanafa Gotiꞌa lapavalelino eno geꞌamo aiyafiꞌmo lapateꞌnigetapa lapaipafatiꞌmogeꞌamo akame nehayaꞌmofeꞌmo Gotifeꞌmo hao ke hegetao. 18Gotiꞌa hosu kavategatiꞌmoago hatu maeno lapateꞌnigetapa alagepa kavaꞌamo aliꞌya neꞌaliya vayaꞌamo hamaleꞌnae.19 Alagepa hutapa oꞌafisaya agufa vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmofeꞌmo ma mopafi kavafeꞌmoaeꞌna kalafefa gemo nehuve. Lapakaemo hogotetapa lapakufafi haneꞌniya alu yaalu yaꞌatapimo hosu kavaꞌmo ayapiꞌmo alita maletetapa kalavusi aliꞌyaꞌamo neꞌaliyavayaꞌamo maiꞌnetapaeꞌmo hosu kavaꞌmo huge Goti geꞌamo amagitapa atalege hutapamaiꞌnaya kavahutapahemenimo lapakufafihaneꞌniya alu ya alu yaꞌatapimoalita alagepakavaꞌmo ayapiꞌmomaletetapa kalavusi aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌamomaigenoꞌao lapaotekavatapimo afole aino.

20 Lapakaemo hosu kavaꞌmo kalavusi aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌamo maiꞌnetapaeꞌmoalagepa kavatefeꞌmo kahe vayaꞌmo maiꞌnae. 21 Lapakaemo hogotetapa huꞌnayakavafeꞌmo hemenimo lapavagage nehiya kavatetiꞌmo akamelegatiꞌmo alagepa yaꞌmo

Page 348: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 6:22 345 Lomu 7:12aliꞌnafiye. Haꞌao, ani hosu kavatetiꞌmo falisaya kavakeꞌmo neꞌaliye. 22 Gotiꞌahosu kavapatiꞌmo ago hatu maeno lapateꞌnigetapa Goti kalavusi aliꞌyaꞌamo neꞌaliyavayaꞌamo hamaleꞌnayaꞌmofeꞌmo lapaipafatiꞌmo alagepa alagamo neꞌaegetapaeꞌmo la-paote vayaꞌmo hamaleme hamaleme neꞌutapaeꞌmo haitapa atupaleꞌmo alagepa hutapamaige maige hutapa maigae. 23 Na kava nehagenoꞌaene. Hosu kavaꞌmo aliꞌyaꞌamoneꞌaliya vayaꞌai miyaꞌapimo falisaya kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa fiku hapamaeno neꞌapamiya yaꞌmo alagepa huꞌa maige maige huꞌa maisaya kavaꞌmo haneꞌniye.Agaemo Ala kava netimo Yesu Kalaisipiꞌmo neꞌmaiya vayaꞌmo alino neꞌapamiye.

7Vele neꞌmaiya kavafeꞌmo aeno kalafefa gemo huꞌniya gemae

1 Konagaꞌnimogitapae, lapakaemo keꞌaepa gemo ago afiꞌnayaꞌmofeꞌmo hisuva gemoafaꞌa afigae. Lapakaemo ago afiꞌnayana keꞌaepa gemoꞌmo ofaliꞌa afaꞌa neꞌmaiyaafinaꞌmo muki vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapate. 2 Ani kavatefeꞌmo keꞌaepa gemoꞌmoa kanomoꞌa anauꞌamoꞌmo ofalino afaꞌa maiꞌniya afinaꞌmo a kanoeꞌmo hunoꞌaeꞌmo,anaukamoꞌeꞌmo magokepi alagepa hutana lokaetana maiꞌao, huno nehiye. Nehiyaꞌ-monanafa anauꞌamoꞌmo falisiyana anauꞌamoꞌeꞌmo magokepi lokaeno neꞌmaiya keꞌaepagemo afeꞌalumelagamo oꞌmaino afaꞌa maigiye. 3 Maigiyaꞌmofeꞌmo mago a kanomoꞌaanauꞌamoꞌmo afaꞌa maiꞌnisigenoꞌaeꞌmo ataleno uno alu veleꞌmo maisiyana kumaiane, huꞌa hugae. Hugayaꞌmonanafa anauꞌamoꞌmo falitesigenoꞌaeꞌmo uno alu veleꞌmomaisiyana anauꞌamoꞌeꞌmo magokepi lokaeno neꞌmaiya keꞌaepa gemoꞌmo magoꞌe hunoyagaino oꞌategaiyaꞌmofeꞌmo kumai ane, huꞌa afa osugae. 4 Konagaꞌnimogitapae,mani gemo lapakaefekeꞌmo nehuve. Lapakaemo alu vekaleꞌmo maisayafeꞌmo Kalaisiagufaꞌaletiꞌmo keꞌaepa geꞌalefeꞌmo ago faliꞌnae. Kanolufatiꞌmo ago alino he tinoateꞌniya vekaleꞌmo maiꞌnetapa Gotitegamo alagamo aegekana hutapa alagepa kavaꞌmohisayafekeꞌmae. 5 Atafa laipamoꞌmo yagaino lateꞌniya afinaꞌmo keꞌaepa gemoꞌmohosu lahaꞌye nehiya kavaꞌmo alino afole aino ateꞌnigeno lagufafiꞌmo aliꞌyaꞌmo al-iꞌnigeta hosu alagamo aegekana huta maiꞌnetaeꞌmo falisuna agufa kavaꞌmo huꞌnone.6 Huꞌnonaꞌmonanafa hemenimo keꞌaepa gemoꞌa nofi aeno lateꞌniya gelefeꞌmo fal-iꞌnonagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa ago hatu maeno lateꞌniye. Hemenimo Goti geꞌamo akamenehutaeꞌmomagoꞌe huta atafa gemo avo kaemaleꞌniya keꞌaepa gemoꞌa ma kava hiyo inakava osiyo huno huꞌniya kateꞌmo noꞌunaꞌmonanafa saufa kaꞌmo Goti Aunemeꞌamoꞌmovalino nelateya katekeꞌmo neꞌune.

Keꞌaepa geꞌe hosu kavaꞌefeꞌmo huꞌniya gemae7Ani kavaꞌmo nehiyaꞌmofeꞌmo keꞌaepa geꞌaeꞌmo hosu gemo haneꞌniye, huta hisupiye.

Haꞌao, alagi atalegeno hano hino. Goti keꞌaepa geꞌamoꞌa hosu kavaꞌnimo alinonave oliꞌniyesinana oꞌageꞌnovesine. Keꞌaepa gemoꞌa, lapaꞌye osino, huno osuꞌniesinananaipafiꞌmo nahaꞌye nehiya kavaꞌnimo oꞌageꞌnovesine. 8 Naipafi hosu kavaꞌnimoꞌa aluhosu kava alu hosu kavafeꞌmo nahaꞌye nehiya kavaꞌnimo alino he tino atesiya kaꞌmoago ageꞌniye. Agetenoꞌaeꞌmo keꞌaepa geletiꞌmo hosu nahaꞌye nehiya kavaꞌnimo alinoafole aino ateꞌniye. Keꞌaepa gemo afole oꞌaiꞌnigenoꞌaeꞌmo hosu kavaꞌnimoꞌa faligekanahuno haneꞌniye. 9 Keꞌaepa gemo afole oꞌaiꞌnigeꞌnaeꞌmo, afaꞌa alagepa huꞌna maiꞌnove,huꞌna nagesa afiꞌnovaꞌmonanafa keꞌaepa gemo naipafiꞌmo afole aiꞌnigenoꞌaeꞌmo hosukavaꞌnimoꞌa naipafatiꞌmo he tiꞌnigeꞌna faliꞌnove. 10 Gotiꞌa ofaliꞌa afaꞌa maisayafeꞌmokeꞌaepa gemo hu maleꞌniyaꞌmonanafa keꞌaepa gemoꞌa namagiꞌnigeꞌna faliꞌnove. 11Hosukavaꞌmoꞌa kaꞌmo agetenoꞌaeꞌmo keꞌaepa geletiꞌmo humi nateteno namagiꞌnigeꞌna fal-iꞌnove. 12 Inagi muki keꞌaepa gemo aote gemo haneꞌnigeno magoke magoke keꞌaepagemoꞌa ma kava hiyo ina kava osiyo, huno huꞌniya gemo aote alagepa fatago gemohaneꞌniye.

Polo aipafiꞌmo kame nehiya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

Page 349: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 7:13 346 Lomu 8:613 Alagepa gemoꞌa nagaeteꞌmo fali kavaꞌmo alino afole aino ateꞌnifiye. Haꞌao,

alagi atalegeno hano hino. Hosu kavaꞌmoꞌa hosu kavaꞌnimo afole aisigeꞌna ageꞌnaaeto hisuvafeꞌmo alagepa geꞌaletiꞌmo naipafiꞌmo fali kavaꞌnimo alino he tino ateꞌniye.Gotiꞌa keꞌaepa geꞌaletiꞌmo, hosu kavafeꞌmo alagi hosu faipa kavaꞌmo haneꞌniye, hunoalino nave lisiyafeꞌmo ani kavaꞌmo huꞌniye. 14 Ago afiꞌnonana Goti Aunemeꞌamoꞌmohaiya agufa aipaꞌe vekamo maiꞌnifi ani kava huno Goti keꞌaepa geꞌamo haneꞌniye.Haneꞌniyaꞌmonanafa nagaemo atafa naipaꞌe vekamo maiꞌnove. Na kava higeꞌnaene.Naipafiꞌmo haneꞌniya hosu kavaꞌnimoꞌa kalavusi huno nateꞌnigeꞌna aliꞌyaꞌamo aliꞌnamaiꞌnove. 15 Nehuva kavafeꞌmo oꞌnahauꞌniye. Nahauꞌniya kavaꞌmo nosufa alagioꞌnahauꞌniya kavaꞌmo nehuve. 16 Hosu kavaꞌmo nehuꞌnaeꞌmo oꞌnahauꞌniyaꞌmofeꞌmokeꞌaepa gemoꞌe naipamoꞌeꞌmo magoke agufa gemo nehaꞌae. 17 Ani kavaꞌmo nehu-vaꞌmofeꞌmo nagaiꞌnimo nosufa naipafiꞌmo haneꞌniya hosu kavaꞌmoꞌa nehiye. 18 Agoageꞌnovana mago alagepa yaꞌmo naipafiꞌmo ohaneꞌniye. Atafa naipafifekeꞌmo nehuve.Muki afinaꞌmo alagepa kavaꞌmo hisuvafeꞌmo nahauꞌniyaꞌmonanafa alagepa kavaꞌmohisuva kaꞌmo noꞌagove. 19 Alagepa kavaꞌmo huguve, huꞌna nehuvana nosuve. Hosukavaꞌmo osuguve, huꞌna nehuvana afaꞌa nehuve. 20 Osuguve, huꞌna nehisuvana na-gaiꞌnimo nosuvaꞌmonanafa naipafiꞌmo haneꞌniya hosu kavaꞌmoꞌa nehiye. 21 Nagaemoalagepa kavaꞌmo huguve, huꞌna nehugenoꞌaeꞌmo hosu kavaꞌmoꞌa nagaeꞌeꞌmo magokepilokaeno maiꞌneno naipafiꞌmo lokiya aliꞌyaꞌmo neꞌaligeꞌna neꞌagove. 22 Nagaemo saufanaipafatiꞌmo Goti keꞌaepa geꞌaeꞌmo nahauꞌnigeꞌna namogaga neꞌauvaꞌmonanafa 23 aetoagufa lokiya yaꞌmoꞌa nagufafiꞌmo aliꞌya neꞌaliye. Ani lokiya yaꞌmoꞌa saufa naipafiꞌmohaneꞌniya lokiya yateꞌmo kame huno neꞌate. Kame huno ateteno kalavusi huno neꞌ-nategenoꞌaeꞌmo hosu lokiya yaꞌmoꞌa nagufafi alu ya alu yaꞌnileꞌmo lokiyaꞌamoꞌa yagainoneꞌnate. 24Vaehae, lusi kanamoaliteꞌnahosu kavaꞌmohuꞌnamaiꞌnove. Hosu kavaꞌnimoꞌanagufaleꞌmo yagaino nateꞌneno falisuvategamo navalelino ugefeꞌmo nehiyanageno inalaꞌmo nagufaꞌnimo alino katino nategaiye. 25Gotiꞌa Ala kava netimo Yesu Kalaisitetiꞌmonagufaꞌnimo afaꞌa alino katino nategaiye. Agaefekeꞌmo hao ke nehove. Ani kavaꞌmohuꞌna maiꞌneꞌnaeꞌmo saufa naipafatiꞌmo Goti keꞌaepa geꞌamo akame nehuvaꞌmonanafaatafa naipafatiꞌmo hosu kavaꞌnimo lokiyaꞌamo akame nehuve.

8Atafa apaipamo akamenehaya kavaꞌe Goti Aunemeꞌamo akamenehaya kavaꞌefeꞌmo ava gemo

huꞌniya gemae1 Inagi Gotiꞌa Kalaisi Yesupiꞌmo maiꞌnisaya vayaꞌaifeꞌmo, hosu vayane, huno agoti

huno oꞌapategaiye. Apakaemo atafa apaipamo akame nosafa Goti Aunemeꞌamoakame nehae. 2 Na kava hinagenoꞌaeꞌmo agoti huno olategaiye. Keꞌaepa gemoꞌahosu kavaꞌe nefali kavaꞌeꞌmo alino afole aino neꞌateyaꞌmonanafa Kalaisi Yesupiꞌmomaiꞌnonagenoꞌaeꞌmo Goti Aunemeꞌamoꞌmo afaꞌa maisuna yaꞌmo alino nelamiyaAunemeꞌamoꞌmo alagepa faigoko geꞌaletiꞌmo keꞌaepa gelefeꞌmo ago hatu maenonateꞌniye. 3 Atafa laipamo haneꞌnigenoꞌaeꞌmo keꞌaepa gemo akame hisuna hima-mutimo ohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo keꞌaepa gemoꞌa afaꞌa laha oꞌmaeꞌniye. Afaꞌa laha oꞌ-maeꞌnigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa hosu kavatilefeꞌmo laha maeno mafaꞌneꞌamo alino ateꞌnigenoemineno hosu kavaꞌmo nehaya apakufagana agufamo aliꞌnigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa Kalaisiagufafiꞌmo hosu kavatimo ago amagino ataleꞌniye. 4Keꞌaepa gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, fatagokavaꞌmo hiyo, huno huꞌniya fatago kavaꞌamo lagaepiꞌmo afole aisiyafeꞌmo huꞌniye. La-gaemo atafa laipamoꞌmo nehaiya kavaꞌmo osuta Goti Aunemeꞌamoꞌmo nehaiya kavaꞌmonehune. 5 Atafa apaipamo akame nehaya vayaꞌmogimo atafa apaipamoꞌmo hauꞌniyakavafeꞌmo hapauꞌnigeꞌa ani kavafekeꞌmo apakesa neꞌafiye. Goti Aunemeꞌamoꞌmohauꞌniya kavaꞌmo akame nehaya vayaꞌmogimo hauꞌniya kavafeꞌmo hapauꞌnigeꞌa anikavafeꞌmo apakesa neꞌafiye. 6 Atafa apaipamoꞌa hauꞌniya kavafeꞌmo hapauꞌnigeꞌa anikavafeꞌmo apakesa neꞌafiya vayaꞌmo nefaliya kavategamo neꞌmaiye. Aunemeꞌamoꞌmo

Page 350: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 8:7 347 Lomu 8:27hauꞌniya kavafeꞌmo hapauꞌnigeꞌa ani kavafeꞌmo apakesa neꞌafiya vayaꞌmogi afaꞌa neꞌ-maiya kavategamo afaꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo, Gotiꞌa aipamoꞌmo falu huno nelate, huꞌanehagenoꞌaeꞌmo apaipamoꞌmo falu nehiye. 7 Atafa apaipamoꞌa hauꞌniya kavapiꞌmomaiꞌnisaya vayaꞌmogi Goti aiyafiꞌmo oꞌmaiꞌa Goti keꞌaepa geꞌamo noꞌafiyanageꞌa afaꞌaoꞌafigayaꞌmofeꞌmo Goti kame vayaꞌamo maiꞌnae. 8Maiꞌnayaꞌmofeꞌmo atafa apaipamoꞌayagaino neꞌapateya vayaꞌmogimo Gotiꞌa amuse huno apatesiyafeꞌmo mago alagepakavaꞌmo afaꞌa alagi osugae. 9 Osugayaꞌmonanafa Goti Aunemeꞌamo lapaipafiꞌmomaiꞌnisiyana atafa lapaipamoꞌa magoꞌe huno yagaino nolapate. Muki vayaꞌmogiKalaisi Aunemeꞌamo oꞌaliꞌnisayana Kalaisi vayaꞌamo oꞌmaiꞌnae. 10Kalaisiꞌa lapaipafiꞌmomaiꞌnisiyana hosu kavaꞌmo afole aiꞌniyaꞌmofeꞌmo lapakufamo faligiyaꞌmonanafa fatagokavaꞌamo aliꞌnayaꞌmofeꞌmo afaꞌa maisaya yaꞌmo alitetapa afaꞌa maiꞌnae. 11 Goti Aune-meꞌamoꞌmo Yesuꞌmo faliꞌniyatetiꞌmo ago alino he tino ateꞌniya vekamo lapaipafiꞌmomaiꞌnisiyana Kalaisiꞌa alino he tino ateꞌniya vekamoꞌa ani kava huno lapaipafiꞌmomaiꞌniya Aunemeꞌaletiꞌmo falisiya lapakufamo alino he tino lapategaiye.

12 Konagaꞌnimogitapae, ani kava hugiyaꞌmofeꞌmo anonatimo haneꞌniye. Atafalaipamo akame hisuna anonatimo ohaneꞌniye. 13 Atafa lapaipamoꞌa hauꞌniya kavaꞌmoakame nehisayana faligayaꞌmonanafa Goti Aunemeꞌaletiꞌmo lapakufamo hauꞌniyakavaꞌmo alitapa amagita falitapa atalesayana ofalitapa afaꞌa maigae. 14 Goti Aune-meꞌamoꞌmo apayate neꞌaligeꞌa akame nehaya vayaꞌmo Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnae.15Aliꞌnaya Aunemeꞌamoꞌmo halate koli hisayafeꞌmo lapavaleno kalavusi aliꞌyateꞌmo ola-pateꞌnifa Goti afamo anagapiꞌmo lapavalelino uno faleno lapateꞌniye. Faleno lateꞌnigetaAunemeꞌaꞌe himamuꞌaletiꞌeꞌmo hutaeꞌmo, Afo, Afotimogae, huta keya neꞌaone. 16 GotiAunemeꞌamoꞌmo launelamefeꞌmo, Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnae, huno laha nepaigetaneꞌafune. 17Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnonaꞌmofeꞌmo Afotimo yaꞌamo alisuna mafaꞌneꞌamomaiꞌnone. Kalaisiꞌeꞌmo Afotimo yaꞌamo aligune. Lagaemo agaeꞌeꞌmo magokepi kanamoneꞌalisunana agaeꞌeꞌmo ha le konali yaꞌamo magokepi aligune. 18 Nagesa afifi nehuꞌ-naeꞌmo, hemenimo kanamo neꞌaliya yaꞌmo aise yanageno ha le konali yaꞌamo alinolamisigeta alisuna yaꞌmo alopa yaꞌmo haneꞌniye. 19 Ani yatefeꞌmo ma mopaꞌe mukima mopafi haneꞌniya yaꞌeꞌmo Goti mafaꞌneꞌamoꞌmo ha leꞌyategamo alino afole ainoapatesiyafeꞌmo agava maiꞌneꞌa haneꞌnae. 20 Ma mopaꞌe muki ma mopafi haneꞌniyayaꞌmogiꞌeꞌmo hosu kavaꞌmo osuꞌnayaꞌmonanafa Gotiꞌa alino hosu huno apateꞌnigeꞌapahosu kava huꞌa haneꞌnae. Haneꞌnayaꞌmonanafa alagepa huꞌa hanesayafeꞌmo agavamaiꞌneꞌa haneꞌnae.

21 Gotiꞌa mafaneꞌamo hatu maeno apatesigeꞌapaeꞌmo ha le konali yaꞌamo aliteꞌaafaꞌa maigae. Ani kava huno Gotiꞌa ma mopaꞌe muki ma mopafi haneꞌniya yaꞌeꞌmokasalisaya kavategati nofiꞌmo hatu maeno apatesigeꞌapaeꞌmo alagepa huꞌa hanegae.22Aꞌnemogi mafaꞌnemo aliꞌa apategefe huꞌnagenoꞌaeꞌmo apakafu kiꞌnigeꞌapaeꞌmo avovohuꞌa yulagefa neꞌaiya kava huꞌa ma mopaꞌe muki ma mopafi haneꞌnaya yaꞌmogiꞌeꞌmoavovo hume hume neꞌae. 23 Ani yaꞌamogigeꞌmo avovo nosafa lagaemo Gotiꞌa alinolamisiya yapatiꞌmo hogoteno Aunemeꞌamo ago alino lamiꞌniya vayaꞌmogitaꞌeꞌmo mukiyaꞌamo alino lamisiyafeꞌmo avovonehune. Gotiꞌa lagufale nofiꞌmohatumaeno latesigetaalopamafaꞌnegana hutamaisunafeꞌmo agavamaiꞌneta avovo nehune. 24Gotiꞌa lagufamoalagi alino katino latesiyafeꞌmo agava maiꞌneta lavayagunagu nehune. Lagaemo aniyaꞌmoago aliꞌnonesinana agavamaiꞌneta lavayagunagunosunesine. Vayaꞌmogi ageꞌnayakavafeꞌmo agava maiꞌneꞌa apavayagunagu nosae. 25 Lagaemo oꞌageꞌnona yafeꞌmoagava maiꞌneta lavayagunagu nehutaeꞌmo alagi agegaune, huta nehuta oꞌataleta agavaneꞌmaune.

26Goti Aunemeꞌamoꞌmo ani kava huno lagaemo lokiya noꞌvauna vayaꞌmo laha neꞌmae.Lagaemo na kavafeꞌmo nunumu hisupi huta oꞌafiꞌnonaꞌmonanafa Goti Aunemeꞌamoꞌmoagaiꞌamo laha neꞌmaegeta lavayaletikeꞌmo ge osuta laipafatiꞌeꞌmo yulagefa aigekanaagufa gemo huta nunumu nehune. 27 Lavayaletikeꞌmo ge nosunaꞌmonanafa Gotiꞌaapaipafikeꞌmo neꞌapakeya vekamoꞌa Aunemeꞌamoꞌmo agesa neꞌafiya agesamo neꞌafiye.

Page 351: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 8:28 348 Lomu 9:5Aunemeꞌamoꞌmo Gotiꞌa hauꞌniya kavafeꞌmo nunumuꞌmo huno nelategenoꞌaeꞌmo Gotiꞌaneꞌafiye. 28 Muki alu kava alu kavaꞌmo afole neꞌaiya kavaꞌmoꞌa Gotifeꞌmo hapauapayamopafiꞌmo nehapaiya vayaꞌaifeꞌmo Gotiꞌa huguve, huno hu maleꞌniya geꞌaletiꞌmokeya aeno ge huꞌniya vayaꞌmo alagepa huꞌa maisayafeꞌmo muki alu kavatetiꞌe alukavatetiꞌeꞌmo alino magokepi lokaeno aliꞌyaꞌmo neꞌaliye. 29 Ani kavatefeꞌmo Gotiꞌahogoteno agesa afitenoꞌaeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya vayaꞌaifeꞌmo, mafaꞌneꞌni-gana huꞌa maigae, huteno lekana paino apateꞌniye. Aganaꞌamogimo asole vayaꞌmomaisageno hogote yege mafaꞌneꞌamoꞌmo nepuꞌapimoꞌmo maisiyafekeꞌmo lekana painoapateꞌniye. 30 Lekana paino apateꞌniya vayaꞌaifeꞌmo keya aeno ge huꞌniye. Keya aenoge huꞌniya vayaꞌaifeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno hapa paiꞌniye.Naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno hapa paiꞌniya vayaꞌmo ha le konali yaꞌamoalino apamiꞌniye. 31 Ani kava nehiya kavatefeꞌmo na gemo hugune. Gotiꞌa lagaekeꞌmolaha neꞌmaeyaꞌmofeꞌmo haiya vayaꞌmogi lagaefeꞌmo kame huꞌa lategae. 32 Agaemoagaiꞌa mafaꞌneꞌamo agegeno oꞌateꞌnifa mukiꞌamogitalefeꞌmo avalelino uno apayapiꞌmoateꞌniye. Agaemo mafaꞌneꞌamo ago avaleno lamiꞌniyaꞌmofeꞌmo mafaꞌneꞌaꞌe mukiyaꞌaꞌeꞌmo afaꞌa olamigifiye. Haꞌao, afaꞌa alino lamigiye. 33 Haiya vayaꞌmogimo Gotiꞌalekana paino apateꞌniya vayaꞌmo apavaleliꞌa uꞌa agoti huꞌa apateteꞌapaeꞌmo, ina hosukavaꞌmo huꞌnae, huꞌa hugae. Haꞌao, Gotiꞌa naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae,huno hapa paiꞌniye. 34 Haiya vayaꞌmogimo agoti huꞌa apateteꞌapaeꞌmo, hosu vayaꞌmomaiꞌnae, huꞌa hugae. Haꞌao, Kalaisiꞌa ago faliꞌniye. Faliꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa agoalino he tino ateꞌnigenoꞌaeꞌmomagoꞌe huno lahamaesiyafeꞌmo Goti lamaga haopaleꞌmomaiꞌnenoꞌaeꞌmo nunumu huno nelate. 35 Haiya vayaꞌmogimo Kalaisiꞌa lagaefeꞌmo hauayamopafiꞌmo nehaiya kavapatiꞌmo aliꞌa apaheꞌa latalegae. Hanageke yaꞌmo alisupikanamo alisupi apaini huꞌa latesafi laga tesifi kagemi yatimo ohanesifi lamagigefe hisafilamagisageta falisupi hutamaiꞌnisunanamuki ani agufa kavatetiꞌmoKalaisiꞌa lagaefeꞌmohau ayamopafiꞌmo nehaiya kavapatiꞌmo aliꞌa apaheꞌa olatalegae. 36Goti mukufiꞌmo avokae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Gotiyo, huꞌa, vayaꞌmogimo kagaetefeꞌmo muki afinaꞌmo lahaegefeꞌmo nehae. Apakaemo, apam-

agisuna sipisipi afugana huꞌa maiꞌnae, huꞌa nelagae,huꞌa huꞌnae. 37Muki ani agufa kavaꞌmo lagaetegamo afole neꞌaiyaꞌmonanafa lagaefeꞌmohau ayamopafiꞌmo nehaiya vekaletiꞌmo hemenimo magoꞌe huta aeta agaseta alagepahuta neꞌmaune. 38-39Nagaemo ago ageꞌnovana falisuna kavaꞌmopi afaꞌa maisuna kavaꞌ-mopi enisole vayaꞌmogimofi yagaiꞌa neꞌapateya vayaꞌmogimofi himamu vayaꞌmogimofihemenimo haneꞌniya kavaꞌmopi henagaꞌamo afole aisiya kavaꞌmopi lokiya yaꞌmopianaga haneꞌniya yaꞌmopi afelaga haneꞌniya yaꞌmopi muki yaꞌmopi vayaꞌmogimofi huꞌaGotiꞌa Ala kava netimo Kalaisi Yesupiꞌmo maiꞌnona vayaꞌmogitaeꞌmo hau ayamopafiꞌmonehaiya kavapatiꞌmo aliꞌa apaheꞌa olatalegae.

91 Hemenimo nagaemo mago gemo hugefeꞌmo huve. Nagaemo Kalaisipiꞌmo maiꞌneꞌ-

naeꞌmo lama gemo nehuve. Aote Aunemeꞌamoꞌmo nagupi mafaꞌneleꞌmo yagainoneꞌategenoꞌaeꞌmo lama ge nehane, huno naha nepaiye. 2 Ani lama geeꞌmo huꞌnaeꞌmo,nagae nofi vayapati ma mopafi konagaꞌnimogifeꞌmo nagesa neꞌafugenoꞌaeꞌmo mukiafinaꞌmo lusi kava huno naipamoꞌmo kana nehigeno nainaga nefaiye. 3Kanale kavaꞌmohaneꞌniyesinana apakaetefeꞌmo Kalaisipiꞌmo oꞌmaiꞌna malaga vekamo maisuvafeꞌmonahauꞌniyesine. 4 Apakaemo Goti vayaꞌamo Isaleli nofi vayaꞌmo maiꞌnagenoꞌaeꞌmo,mafaꞌneꞌnimo maiꞌnae, huno huteno agaiꞌageꞌmo ha le konali vekamoꞌa apakaeꞌeꞌmomagokepi lokaeno maiꞌniye. Gotiꞌa apakaefeꞌmo kotalake geꞌamo hapa paite hapa paitehuno hapa paige keꞌaepa geꞌamo alino apamige mono kavaꞌmo alino apave lige lapamaegauve, huno hapa paiꞌniya polomasi geꞌamo hapa paige huno maiꞌniye. 5 Hogoteapakinago vayaꞌmo Isaleli nofi vayaꞌmo maiꞌnae. Kalaisiꞌa apakaepatiꞌmo ma mopafivekagana huno afole aiꞌniye. Kalaisiꞌa Gotiꞌmo maiꞌneno muki yaꞌaleꞌmo neꞌyagaiya

Page 352: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 9:6 349 Lomu 9:24vekageꞌmo muki afinaꞌmo ala agiꞌamo amige amige huꞌa amiꞌa hano osisaya vekamomaiꞌniye. He, lama ge.

6 Nagaemo, Gotiꞌa Emalehamufeꞌmo kotalake gemo ha paiꞌniya gemo afole oꞌaiꞌniye,huꞌna nosuve. Muki Isaleli nofi vayapatiꞌmo afole aiꞌnaya vayaꞌmogimo mago lama geIsaleli vayaꞌmo oꞌmaiꞌnae. 7 Ani kava huꞌa muki vayaꞌamogimo Emalehamu aginagovayaꞌamo Goti mafaꞌneꞌamo oꞌmaiꞌnae. Gotiꞌa Emalehamufeꞌmo, Aisikiꞌa alino apatesiyavayaꞌaekeꞌmo keya aeꞌna ge hisugeꞌa kaginago vayaꞌmo maigae, huno ha paiꞌniye. 8 Anigemo aepaꞌaeꞌmo huꞌnaeꞌmo, apakufaletiꞌmo aliꞌa neꞌapataya vayaꞌmo Gotimafaꞌneꞌamooꞌmaiꞌnafa Gotiꞌa huguve, huno humaleꞌniya polomasi geꞌaletiꞌmo alino afole aino neꞌa-pateya vayaꞌageꞌmo lama ge aginago vayaꞌamomaiꞌnae. 9Ani kavatefeꞌmoGotiꞌa huguve,huno hu maleꞌniya polomasi geꞌalefeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, magoke kafugamo utesigeꞌna aniagufa afinaꞌmo eminesugenoꞌaeꞌmo Selaꞌa mago vemafaꞌnemo alino ategaiye, huno ha paiꞌniye.

10 Magoꞌe gemo afaꞌa haneꞌniye. Mago laginago vekamo Aisikiꞌa aꞌamo Lipekaꞌaaipaguꞌe amiꞌnigeno lole lagoꞌya mafaꞌnelaꞌmo alino anateꞌniye. 11-12 Alinooꞌanateꞌnigeꞌanaeꞌmomago alagepa kavaꞌe hosu kavaꞌeꞌmo osuꞌnaꞌa afinaꞌmoGotiꞌa, yegemafaꞌnemoꞌa aganaꞌamo aiyafiꞌmo maiꞌneno kayokayo vekaꞌamo maigiye, huno ha paiꞌniye.Gotiꞌa hogoteno agesa afiteno hauꞌnigeno lekana paino ateꞌniya kavaꞌamo alino afoleaino atesiyafeꞌmo ani gemo hu maleꞌniye. Mago vekamoꞌa alagepa kavaꞌaletiꞌmo lekanapaino oꞌateꞌnifa keya neꞌaeya vekamoꞌa agaiꞌageꞌmo hauꞌnigeno lekana paino ateꞌniye.13 Ani kavatefeꞌmo Gotiꞌa avo kae maleꞌniya gemoꞌa, Yekopufeꞌmo nahau nayamopafiꞌmonahauꞌniyaꞌmonanafa Isofeꞌmo alagi oꞌnahauꞌniye, huno huꞌniye.

14 Gotiꞌa ani kava nehiyaꞌmofeꞌmo lagaemo na agufa gemo hugune. Gotiꞌa fatagokavaꞌmo nosiye, huta hisupiye. Haꞌao, alagi atalegeno hano hino. 15 Ani kavatefeꞌmoGotiꞌaMosesefeꞌmo, Ina lagifeꞌmo nahau huꞌna apategauve, huꞌna huꞌnisufigeꞌna nahauꞌniyan-ageꞌna afaꞌa nahau huꞌna apategauve. Ina lagimo fiku hapa maegauve, huꞌna huꞌnisufigeꞌnanahauꞌniyanageꞌna afaꞌa hapa maegauve, huno ha paiꞌniye. 16 Vayaꞌmogi apakaiꞌapihapauꞌniya kavatetiꞌmo afole oꞌaige apayamukiki nehaya kavatetiꞌmo afole oꞌaige huꞌaafole noꞌaifa Gotiꞌa hau huno neꞌapateya kavatetikeꞌmo afole neꞌaiye. 17Ani kavatefeꞌmoGoti mukufiꞌmo avo kae maleꞌniya gemoꞌa, yagaino neꞌapateya vekamo hogote vekamoFelofeꞌmo, Ina kavatefeꞌmo aliꞌna he tiꞌna kateꞌnove. Nagaemo himamuꞌnimo kagaetetiꞌmo aliꞌnaapave lisugeꞌapaeꞌmo ma mopafi muki haopalegamo maiꞌnaya vayaꞌmogimo ala nagi vekamoꞌnanava gemo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paisayafeꞌmae, huno ha paiꞌniye. 18 Ani kavatefeꞌmoGotiꞌa ina lagifeꞌmo hau huno apatesifigeno afaꞌa hauꞌniyanageno hau huno apategaiye.Ani kava huno ina lagimo apaipamo alino akanino apatesifigeno afaꞌa hauꞌniyanagenoapaipamo alino akanino apategaiye.

Gotiꞌa aipamo leno apatege hau huno apatege nehiya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae19 Ani kavaꞌmo nehiyaꞌmofeꞌmo kagaemo, na kava nehagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa vaiꞌmo

neꞌapamiye. Ina laꞌmo Gotiꞌa hauꞌniya kavaꞌamo alino atalegaiye, huka naha paigane.20 Vayalafaꞌmo maiꞌnanaꞌmofeꞌmo ina lagamo Goti geꞌaleꞌmo afaꞌa aeka atagaina hukanehane. Alo huꞌniya yaꞌmoꞌa alo huꞌniya vekaeꞌmo, na kava higeka ani kava huka alohuka nateꞌnane, huno afaꞌa hugifiye. 21Kalipa mopaletiꞌmo keꞌmo alo nehiya vekamoꞌa,na agufa keꞌmo alo hugufi, huno nehisiyana hauꞌniyanageno agaiꞌa yaꞌmogeno ani agufakeꞌmo afaꞌa alo hugiye. Agaemo ani kalipa mopaletiꞌmo alino kamaeteno alino loaeno magokayaga atupaꞌaletiꞌmo alagepa keꞌmo alo huteno magokayaga atupaꞌaletiꞌmoafa keꞌmo afaꞌa alo hugiye. 22 Ani kava huno Gotiꞌa aipamo leno neꞌapateya kavaꞌehimamuꞌaꞌeꞌmo afaꞌa alino apave lisiyafeꞌmo hauꞌniye. Hauꞌnigenoꞌaeꞌmo aipamoleno neꞌapateya vayaꞌmo mopa kegana huꞌa maiꞌnaya vayaꞌmo alino hano huno ap-atalesiyafeꞌmo apakaiꞌapimo alo huꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa malage huno oꞌapamaginoyatala afinaꞌmo afaꞌa apakeno maiꞌniye. 23 Ani kava huno mago vayaꞌamo lusi ha lekonali yaꞌamo alisayafeꞌmo hogoteno alo huno apateꞌniye. 24 Keya aeno ge huꞌniyavayaꞌmogitalegamo ani kavaꞌmo huꞌniye. Yu vayaꞌaifekeꞌmo keya oꞌaeꞌnifa alu nofi

Page 353: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 9:25 350 Lomu 10:6vayaꞌefeꞌmo keya aeno ge huꞌniye. 25Ani kavatefeꞌmo Hoseyaꞌa Goti mukufiꞌmo avo kaemaleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Hogoteꞌa vayaꞌnimo oꞌmaiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, vayaꞌnimo maiꞌnae, huꞌna huguve. Nahau

nayamopafiꞌmo oꞌnahauꞌniya vayaꞌaifeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya vayane,huꞌna huguve,

huno hutenoꞌaeꞌmo,26 Vayaꞌnimo oꞌmaiꞌnae, huꞌna hapa paiꞌnova vayaꞌai kotegamo maiꞌnaya vayaꞌmogi alagi afaꞌa

neꞌmaiya aunemeꞌe Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnae, huꞌa hugae.huno huꞌniye. 27Aiyeyaꞌeꞌmo Isaleli vayaꞌaifeꞌmo,Isaleli vayaꞌmogimo ani asuepagana huꞌa asole vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmonanafa ani vayaꞌaipatiꞌmo

logufa vayaꞌai apakufamo alino katino apategaiye. 28 Ani kavatefeꞌmo Ala kavaneꞌmoꞌa apamagiguve, huno huꞌniya gelefeꞌmomamopafi vayaꞌmomalage hunoapamagigiye,

huno hapa paiꞌniye. 29Aiyeyaꞌa hogoteno ani agufa geꞌeꞌmo,Ala kava neꞌmoꞌa muki kokuꞌnapi neꞌmaiya vayaꞌaitenagi ma mopafiꞌmo neꞌmaiya vayaꞌait-

enagi huno yagaino neꞌapateya vekamoꞌa avina yakana huta maisunafeꞌmo lagenoolataleꞌniyesinana Sotomi taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌe Gomola taonifiꞌmo maiꞌnayavayaꞌeꞌmo afaꞌa apakeno oꞌapataleno alino hano huno apataleꞌniya kava huno alino hanohuno lataleꞌniyesine,

huno huꞌniye.Isaleli vayaꞌmogimo apakesa afiꞌa fatago osuꞌnayaꞌmofeꞌmo oꞌaliꞌnae, huno huꞌniya gemae

30 Nehuva gemo aepaꞌaeꞌmo huꞌnaeꞌmo, alu nofi vayaꞌmogimo fatago kavaꞌmo al-isagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno hisiyafeꞌmo vegalaoꞌaeꞌnayaꞌmonanafa apakesa afiꞌa fatago huꞌnaya kavatetikeꞌmo Gotitegatiꞌmo fatagokavaꞌamo aliꞌnae. 31Aliꞌnayaꞌmonanafa Isaleli nofi vayaꞌmogimo keꞌaepa geꞌamo akamehuꞌnaya kavatetiꞌmo fatago kavaꞌmo alisayafeꞌmo vegala aeꞌnayaꞌmonanafa fatagokavaꞌmo alisayafeꞌmo keꞌaepa geꞌamo akame nehuꞌapaeꞌmo haiꞌa metaleꞌnae. 32Na kavahuꞌnayaꞌmofeꞌmo oꞌaliꞌnae. Apakesa afiꞌa fatago hisaya kavatetiꞌmo alisayafeꞌmo osuꞌ-nafa keꞌaepa gemo akame huꞌnaya kavatetiꞌmo alisayafeꞌmo huꞌnayaꞌmofeꞌmo oꞌaliꞌnae.Goti mukufi huꞌniya gemoꞌa mago yafafeꞌmo ava gemo huꞌniye. Ani yafapiꞌmo apaiyamofaiꞌa lo aeteꞌa heleve huꞌnae. 33Goti mukufi gemoꞌa,Afiyo, nagaemo Saiyoni taonifiꞌmo noꞌmo faiꞌna atesuva yafaꞌmo malegauve. Maleꞌnisugeꞌa-

paeꞌmo apaiyamo faiꞌa lo aeteꞌa heleve huꞌa asagauꞌa aigayaꞌmonanafa muki alu vayaalu vayaꞌmogimo agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago hisaya vayaꞌmogimo apavagage osugehapai vaiꞌa oꞌatege hugae,

huno huꞌniye.10

1 Konagaꞌnimogitapae, nagaemo Gotiꞌa Isaleli vayaꞌnimo apakufamo alino katinoapatesiyafeꞌmo naipafatiꞌmo nahauꞌnigeꞌna nunumu huꞌna neꞌapatove. 2 Nagaemo agoapakeꞌnovana apakaemo Gotitefeꞌmo apayamukiki nehae, huꞌna apakeꞌnove. Apaya-mukiki nehayaꞌmonanafa Goti geꞌamo alagepa huꞌa noꞌafiye. 3 Apakaemo, Gotiꞌa fatagokavaꞌamo fiku alino neꞌapamiye, huꞌa apakesa oꞌafiꞌa apakaiꞌapi fatago kavaꞌapigeꞌmoaliꞌa afole aiꞌa atesayafekeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliye. Gotiꞌa agaiꞌa fatago kavaꞌamo al-isayafeꞌmo mago kaꞌmo ago valino apateꞌniyaꞌmonanafa ohapauꞌnigeꞌa Goti aiyafiꞌmooꞌmaiꞌnae. 4Kalaisiꞌa apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmogi fatago kavaꞌmo alisayafeꞌmoGoti keꞌaepa geꞌamo ago akame huno hano huꞌniye. 5Moseseꞌa keꞌaepa gemo akame ne-haya kavatetiꞌmo Goti aulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maisaya kavafeꞌmo avo kaenoꞌaeꞌmo,muki keꞌaepa geꞌamo akame nehisaya vayaꞌmogimo akame nehaya kavatetiꞌmo afaꞌa maisayayaꞌmo aligae, huno avo kae maleꞌniye. 6Kae maleꞌniyaꞌmonanafa vayaꞌmogi apakesa afiꞌafatago nehaya kavatetiꞌmo fatago kavaꞌamo alisaya kavatefeꞌmo ava gemo hunoꞌaeꞌmo,ina laꞌmo haino Kalaisiꞌmo avalelino eminesiyafeꞌmo kokuꞌnapiꞌmo haigiye, hutapa lapakesa

Page 354: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 10:7 351 Lomu 10:21oꞌafiyo. Ago emineꞌniyaꞌmofeꞌmo ani agufa kavaꞌmo hisaya aliꞌyatapimo ohaneꞌniye.7 Ina laꞌmo Kalaisiꞌa faliꞌniyatetiꞌmo avalelino haisiyafeꞌmo ma mopamo afeꞌalumelagalamigiye, hutapa osiyo. Ago he tino haiꞌniyaꞌmofeꞌmae. 8 Ani kava hiyo, huno nosifana agufa kavakeꞌmo hiyo, huno nehiye. Ani gelefeꞌmo, Goti geꞌamo lapaopaleꞌmohaneꞌneno lapavayafiꞌe lapaipafiꞌeꞌmo haneꞌniye, huno hapa paiꞌniye. Lagaemo anigelefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago hisayafeꞌmo aeta hakalo huta hapa nepaune. 9 Lagaemo,Gotiꞌa Yesuꞌmo faliꞌniyatetiꞌmo ago alino he tino ateꞌniye, hutapa lapakesa afita fatagohutetapaeꞌmo, Yesuꞌa Ala kava netimo maiꞌniye, hutapa lapavayafatiꞌmo aeta hakalonehisayana Gotiꞌa lapakufamo alino katino lapategaiye, huta lapa nepaune. 10 Anikavatefeꞌmo laipafiꞌmo lagesa afita fatago nehunagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa, naulagaleꞌmofatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno nehiye. Ani kava huno Gotiꞌa lagufamo alino katinolatesiyafeꞌmo lavayafatiꞌmo aeta hakalo nehune. 11Ani kavatefeꞌmo Goti mukufiꞌmo avokae maleꞌniya gemoꞌa, Ina lagimo agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehisafigeꞌa apavagage osugehapai oꞌvaige huꞌa maigae, huno avoꞌmo kae maleꞌniye. 12 Na kava haneꞌniyaꞌmofeꞌmae.Yu nofi vayaꞌe alu nofi vayaꞌmogiꞌeꞌmo hailami salami huꞌa oꞌmaiꞌnae. Magokeꞌage Alakava neꞌmoꞌa muki vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo maiꞌnigeꞌapaeꞌmo mukivayaꞌmogimo agaefeꞌmo keya aeꞌa ge nehaya vayaꞌaitefeꞌmo alopa kagemi yaꞌe vekaganahunomaiꞌneno fiku hapamaeno neꞌapamiye. 13Ani kavatefeꞌmo Goti mukufiꞌmomagoꞌegemo hunoꞌaeꞌmo, Ina lagimo Ala kava neꞌmo agiꞌalefeꞌmo keya neꞌaesafigeno afaꞌa apakufamoalino katino apategaiye, huno hapa paiꞌniye.

14 Ani gemo huꞌniyaꞌmonanafa agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nosisaya vayaꞌmogimohaiya kava huꞌa agaefeꞌmo keya aeꞌa ge hugae. Agaefeꞌmo ava gemo oꞌafiꞌnisayanahaiya kava huꞌa agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago hugae. Mago vayaꞌmogi agaefeꞌmo avagemo aeꞌa hakalo huꞌa hapa nopaisayana haiya kava huꞌa afigae. 15 Mago vekamoꞌaalino apatesigeꞌa oꞌusayana haiya kava huꞌa uꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa paigae. Anikavatefeꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, alagepa faigoko geꞌaletiꞌmo alinonanu aeno neꞌapateya gemo aliniꞌeꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌai apaiyamo kanaleapaiyamo haneꞌnigeꞌa aliniꞌa neꞌae. Apakaemo alagepa kavafeꞌmo ava gemo afiteꞌa apamogagaaisayafeꞌmo ani gemo aliniꞌa neꞌae. 16Neꞌayaꞌmonanafa muki vayaꞌmogimo alagepa faigokogeꞌamo alagepa huꞌa akame nosae. Aiyeyaꞌa aise vayaꞌmogi akame nehaya kavafeꞌmo, Alakava nene, huno, ina lagimo ketieꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnae, huno ha paiꞌniye. 17Huno hapaiꞌniyaꞌmonanafa mago vayaꞌmogi Goti geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaigeꞌapaeꞌmoneꞌafiye. Neꞌafigenoꞌaekeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehaya kavaꞌmo anile afole neꞌaiye.18 Afole neꞌaiyaꞌmonanafa Goti geꞌamo oꞌafiꞌnafiye, huꞌna loka huꞌna lapafi nekove.Haꞌao, ago afiꞌnae. Avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Apake neꞌaiya apakemoꞌmo ma mopafi muki haopalegamo aino atagu faeno uneno

huꞌniye. Geꞌapimoꞌa muki ma mopa atupalegamo aino atagu faeno unenohuꞌniye,

huno huꞌniye. 19 Huꞌniyaꞌmonanafa Isaleli vayaꞌmogimo Goti gemo oꞌafiꞌnafiye.Hogoteno Moseseꞌa hunoꞌaeꞌmo,Nagaemomagoke nofi vayaꞌmo oꞌmaiꞌnisaya vayapatiꞌmo alu nofi vaya alu nofi vayaꞌmo

apavalesugetapaeꞌmo lapaipa kafamo hapaegae. Mono gemo oꞌafiꞌa negi nagihuꞌa neꞌmaiya vayapatiꞌmo apavalesugetapaeꞌmo lapaipamo legaiye,

huno huꞌniye. 20Henagaꞌamo Aiyeyaꞌa koli osuno huno haleno hapa painoꞌaeꞌmo,Nagaefeꞌmo kahauya nosaya vayaꞌmogimo nageꞌnae. Ge huꞌa nafi okeꞌnaya vayaꞌmo

naipa nagesa aliꞌna apave liꞌnove,huno huꞌniye. 21Huꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa Isaleli vayaꞌaifeꞌmo,Nagae gemo oꞌafiꞌa himuꞌnamu kavaꞌmo nehaya vayaꞌaitegamo yatala afinaꞌmo he tiꞌna

maiꞌneꞌnaeꞌmo eyo, huꞌna huteꞌna nahakumo aliꞌna ataleꞌna maiꞌnove,huno hapa paiꞌniye.

Page 355: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 11:1 352 Lomu 11:1711

1 Ani gemo huꞌniyaꞌmofeꞌmo nagaemo huꞌnaeꞌmo, Gotiꞌa vayaꞌamo alagi alino hapafaino apataleꞌnifiye. Haꞌao, alagi atalegeno hano hino. Ani geeꞌmo huꞌnaeꞌmo, na-gaemo Emalehamu aginagoꞌamomaiꞌneꞌnaMenisameni nofi vayapatiꞌmo Isaleli vekamomaiꞌnove. 2 Gotiꞌa ema akeyaꞌvilaga hunoꞌaeꞌmo, mafaꞌneꞌnimo maiꞌnae, huno huꞌniyavayaꞌmo alino oꞌapataleꞌniye. Goti mukufi avo kae maleꞌniya gemoꞌa Ilaiyafeꞌmo avagemo huꞌniya gemo lapakaemo afiꞌnafiye. Ilaiyaꞌa Gotifeꞌmo, 3 Ala kava nene, huno,apakaemo kagaetegati gemo aliniꞌeꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmo ago apamagiꞌ-nageꞌa falige kagae ofalinimo aliꞌa neꞌmalaya yafa hiꞌyalamuꞌmo aliꞌa halagape vaiꞌa atalegehuꞌnageꞌna nagaiꞌnigeꞌmo maiꞌnogeꞌapaeꞌmo hemenimo kamiti namagigefeꞌmo kahauya nehae,huno huteno agoti huno apateꞌniye. 4 Ani gemo huꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa geꞌaleꞌmo aenoatagaina huno ha painoꞌaeꞌmo, nagaemo seveni tauseniꞌa vayaꞌaiteꞌmo alagepa huꞌna yagaiꞌnaneꞌapatogeꞌapaeꞌmo aigofe gotiꞌapimoꞌa Mealofeꞌmo mono osuꞌnae, huno ha paiꞌniye. 5 Gotiꞌafiku hapa maeno lekana paino apateꞌniyaꞌmofeꞌmo hemenimo ani kava huꞌa asolevayapatiꞌmo logufa vayaꞌmo maiꞌnae. 6 Fiku hapa maeno apamiꞌnenoꞌaeꞌmo lekanapaino apateꞌniyaꞌmofeꞌmo alagepa kavaꞌapilefeꞌmo lekana paino oꞌapateꞌniye. Alagepakavaꞌapilefeꞌmo lekana paino apateyesinana fiku hapa maeno noꞌapamiyesine. Alagepakavaꞌapimo anonaꞌapilefeꞌmo alino neꞌapamiya kavaꞌe fiku hapa maeno neꞌapamiyakavaꞌeꞌmo alu kava alu kavaꞌmo haneꞌnaꞌae. 7 Ani kava nehiyaꞌmofeꞌmo na kavafeꞌmoava gemo haneꞌniye. Isaleli vayaꞌamogimo kahauya huꞌnayana oꞌaliꞌnae. Lekana painoapateꞌniya Isaleli vayaꞌamogigeꞌmo aliꞌnayaꞌmonanafa magoꞌe asole Isaleli vayaꞌmogiapaipamoꞌmo lokiya vaiꞌniye. 8 Ani kavatefeꞌmo mago avo kae maleꞌniya gemoꞌahunoꞌaeꞌmo,Gotiꞌa apaipamo alino havaeno ategekana huno apateteno oꞌagesaya apaulagamo alino

hamaleno apateteno oꞌafisaya apakesa alino apamiꞌnigeꞌapaeꞌmo ani kava huꞌamaime maime eꞌa hemeniꞌeꞌmo maiꞌnae,

huno huꞌniye. 9Ani kavatefeꞌmo Neviniꞌa hunoꞌaeꞌmo,hosu kavaꞌmo anonaꞌapilefeꞌmo neꞌyaꞌmo neꞌnaya neꞌyaꞌmoꞌa apaneꞌmu aegekana huge

aneꞌaifiꞌmo hegekana huge yafapiꞌmo apaiyamo faiꞌa lo aeteꞌa heleve nehayakavakana huno hapaegaiye. 10 Oꞌagesayafeꞌmo apaulagamoꞌmo haniꞌage hino.Lusi kanamo alika apamigeꞌapao aliteꞌa muki afinaꞌmo ape hulitata huꞌa maiyo,

huno huꞌniye.Henagaꞌamo Isaleli vayaꞌmo haiya kava huꞌa maisafi huno huꞌniya gemae.

11 Inagi Yu vayaꞌmo alagi asagauꞌa aisayafeꞌmo apaiyamo faiꞌa lo aeteꞌa heleve huꞌ-nafiye. Haꞌao, alagi atalegenohanohino. Helevehuꞌa asagauꞌa aiꞌnaya kavatetiꞌmoGotiꞌaalu nofi vayaꞌai apakufamo alino katino apateꞌniye. Isaleli vayaꞌmogimo apaipa kafahapaesayafeꞌmae. 12Mamopafiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmogimo asagauꞌa aiꞌnaya kavatetiꞌmolusi kagemi yaꞌmo neꞌaliye. Malaga nofi vayaꞌmogi alagepa yaꞌapimo ataleꞌnaya ka-vatetiꞌmo lusi kagemi yaꞌmo neꞌaliye. Neꞌaliyaꞌmofeꞌmo muki Yu vayaꞌai apakufamoalino katino apatesiya kavatetiꞌmo na agufa kagemi yaꞌmo aligae. 13-14 Apa vekaꞌamomaiꞌneꞌna alu nofi vayaꞌmogitapalegamo neꞌuvaꞌmofeꞌmo hemenimo alu nofi vayaꞌmog-itapaeꞌmo mani gemo hugesuve. Ma mopafi kavatefeꞌmo huꞌnaeꞌmo, nofi vayaꞌnimogilapaketeꞌapaeꞌmo hapaꞌye hisigeꞌna apakufamo aliꞌna katiꞌna apatesuvafeꞌmo alu nofivayaꞌmogitapalegamo lusi aliꞌyaꞌmo neꞌaluve. 15 Gotiꞌa Yu vayaꞌmo apataleꞌniya ka-vatetiꞌmo muki ma mopafi vayaꞌmo alino nanu aeno neꞌapatesiyaꞌmoꞌmo agaetegamoesageno alino falu huno apatesiya kavatetiꞌmo na kava afole aigiye. Vae, huꞌna,faliꞌnayatetiꞌmo alino he tino neꞌapateya agufa kavaꞌmo afole aigiye. 16 Mago vayaꞌ-mogimo okaeꞌnisaya peleti mayamo aliꞌa lo aeꞌa magokayaga atupaꞌamo kaeteꞌa Gotiꞌmoofalinimo amiꞌnisayanamagokayaga atupaꞌaꞌeꞌmo aote yaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌaagaiꞌa yaꞌageꞌmo haneꞌniye. Ani kava huno yosa hafuꞌyaꞌamo Gotiꞌa agaiꞌa yaꞌmohaneꞌnisiyaꞌmoꞌmo yosa akopaꞌaꞌeꞌmo Goti agaiꞌa yaꞌmo haneꞌniye. 17 Gotiꞌa hoyafiꞌmohaneꞌniya yosamo agiꞌamo olivi yosa akopamo alino lo aeno ataleteno kahaufilaga olivi

Page 356: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 11:18 353 Lomu 11:33yosa akopamo alino lo aelineno aeno hanino ateꞌniye. Lapakaemo alu nofi vayaꞌmo ka-haufilaga yosagana hutapamaiꞌnae. Hemenimo lapakaemo yosa akopaꞌaꞌeꞌmo lokaetapamaiꞌnetapaeꞌmo hafuꞌyaꞌafatiꞌmo yosa anumo neꞌaligeno alino lokiya vaino nelapate.18 Lapakaemo alino lo aeno ataleꞌniya yosa akopaꞌaeꞌmo, aeta agaseꞌnone, hutapa osiyo.Ani agufa himuꞌnamu gemo osutapa, lagaemo yosa hafuꞌyaꞌamo alita lokiya vaitanoꞌatonagenoꞌaeꞌmo alino lokiya vaino nelate, hutapa lapakesa afiyo. 19 Lapakaemogeꞌnileꞌmo aetapa atagaina huta naha paitapaeꞌmo, Anonaleꞌmomaisunafeꞌmo akopamoalino lo aeno ataleꞌniye, hutapa hugae. 20He, lama gemo huꞌnayaꞌmonanafa Kalaisifeꞌmoapakesa afiꞌa fatago osuꞌnayaꞌmofeꞌmo alino lo aeno apataleꞌnigetapaeꞌmo lapakaemolapakesa afita fatago nehaya kavatapiletikeꞌmo afaꞌa neꞌmaiye. Himuꞌnamu kavaꞌmoosutapa koligeꞌmo hutapa maiyo. 21Gotiꞌa yosaꞌafatiꞌmo agaiꞌamo aeꞌniya yosa akopamoalino lo aeno atalesiyafeꞌmo agegeno oꞌateꞌniyaꞌmofeꞌmo lapakesa afita fatago osisayanaani kava huno lapakegeno olapatalegaifa alino lapafaino lapatalegaiye.

22 Gotiꞌa ani kavaꞌmo huꞌniyaꞌmofeꞌmo yuna aipamo kalino nelapateya kavaꞌaꞌe lokiyaaipamo kalino neꞌapateya kavaꞌaꞌefeꞌmo lapakesa afiyo. Agaemo asagauꞌa aiꞌnayavayaꞌaifeꞌmo lokiya aipamo kalino neꞌapateyaꞌmonanafa lapakaefeꞌmo yuna aipamokalino nelapate. Lapakaemo yuna aipamo kalino nelapateya kavaꞌafiꞌmo maime maimeneꞌvisayana yuna aipamo kalino lapategaiyaꞌmonanafa atalesayana Gotiꞌa ani kava hunolapakaeꞌeꞌmo alino lo aeno lapatalegaiye. 23 Apakaemo halate apakesa afiꞌa fatagohisayana apavalelino eno noꞌapileꞌmo aeno hanino apategaiye. Halate Gotiꞌa afaꞌa alinoaeno hanino apategaiye. 24 Gotiꞌa kahaufilaga haneꞌniya yosafati akopamo alino loaelino eno hoyafiꞌmo haneꞌniya yosafiꞌmo aeno hanino lapateꞌniye. Alu yosa akopamoaliꞌa lo aeli eꞌa akopa oꞌaeꞌniya yosafiꞌmo aeꞌa haniꞌa aeꞌa kamaeꞌa noꞌatae. Gotiꞌa anikavaꞌmo huꞌniyaꞌmofeꞌmo hoyafi haneꞌniya yosa akopaꞌamo agaiꞌa aeꞌniya yosa akopamonoꞌaleꞌmo halate alinino eno aeno hanino aeno kamaeno atesiyafeꞌmo lokiya aliꞌyaꞌmoohaneꞌniye.

Gotiꞌa muki Isaleli vayaꞌai apakufamo alino katino apatesiya kavafeꞌmo huꞌniya gemae25 Konagaꞌnimogitapae, alagepa huta afiꞌnone, huta hutetapa himuꞌnamu kavaꞌmo

osisayafeꞌmo mago fala kiꞌniya gemo lapa paisugetapa afisayafeꞌmo nahauꞌniye. Gotiꞌamago Isaleli vayaꞌai apakesa aino akani maleꞌnigeꞌa geꞌamo oꞌafiꞌa maime maimeneꞌvisageꞌapaeꞌmo mago alu nofi vayaꞌmogimo Goti kegiꞌyafiꞌmo faleꞌa haite haite huꞌahaiꞌa lekana paimaleꞌniya vayaꞌamo alagi afole aigae. 26Gotiꞌa ani kava hunomuki Isalelivayaꞌai apakufamo alino katino apategaiye. Ani kavatefeꞌmo Goti mukufiꞌmo huꞌniyagemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Apakufamo alino katino apatesiya vekamo Saiyoni kotegatiꞌmo eno muki Yekopu

aginago vayaꞌai hosu kavaꞌapimo alino atalegaiye. 27Ani kotalake gemo ago hapapaiꞌnove. Henagaꞌamo hosu kavaꞌapimo aliꞌna atalegauve,

huno huꞌniye. 28Yu vayaꞌmogimo alagepa faigoko geꞌamo noꞌafiyaꞌmofeꞌmo lapakaemoapakae noteꞌmo etapa maisayafeꞌmo Goti kameꞌamo maiꞌnae. MaiꞌnayaꞌmonanafaGotiꞌa lekana paino apateteno apakinago vayaꞌaifeꞌmo kotalake geꞌamo hu maleꞌniyakavatefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo nehaiya vayaꞌamo maiꞌnae. 29 Gotiꞌa apamiꞌniya yaꞌmohalate hapa ofalegaiye. Keya aeno ge huꞌniya kavatefeꞌmo halate alu agesa oꞌafigiye.30 Lapakaemo mago afinaꞌmo Goti geꞌamo oꞌafiꞌnaya kava huꞌa hemenimo Yu vayaꞌmogiGoti geꞌamo noꞌafiyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa lapakaefeꞌmo hau huno lapateꞌniye. 31Ani kavaꞌmohuꞌa Goti geꞌamo noꞌafiyaꞌmofeꞌmo hau huno lapateꞌniya agufa kavatetiꞌmo hau hunoapategaiye. 32 Gotiꞌa muki vayaꞌaifeꞌmo hau huno apatesiyafeꞌmo muki vayaꞌmo alinoapataleꞌnigeꞌa geꞌamo noꞌafiya kavategamo uꞌa neꞌmaiye.

Gotifeꞌmo hao ke hegetao, huno huꞌniya gemae33Vae, huꞌna, solovala aniꞌmo lusi vasilonamohaneꞌniya kavakana huno agesa neꞌafiya

kavaꞌe afiteno aliꞌyaꞌmo neꞌaliya kavaꞌeꞌmo vasilonagana huno haneꞌniye. Lagaemo

Page 357: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 11:34 354 Lomu 12:15kahauya hugunaꞌmonanafa alagi agae aipa agesa oꞌagegaune. Ina laꞌmo aliꞌyaꞌmoneꞌaliya kavaꞌamo aepaꞌamo agegaiye. 34Ani kavatefeꞌmo Goti geꞌamoꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Ina laꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa agesa neꞌafiya yaꞌmo ageꞌniye. Ina laꞌmo alino aya neꞌmale.

35 Ina laꞌmo Gotiꞌmo mago yaꞌmo alino amiꞌnigeno anonaꞌamo haneꞌniye,huno huꞌniye. 36 Gotiꞌa muki yaꞌmo aepa vekamo maiꞌnigeno muki yaꞌamo agaete-gatikeꞌmo afole neꞌaiye. Muki yaꞌamo agaetetiꞌmo hemenimo haneꞌnigeno yagainoneꞌate. Agaiꞌalefeꞌmo muki vayaꞌe yaꞌaꞌeꞌmo afole aiꞌnae. Muki vayaꞌmogimo mukiafinaꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huge asaga huge huꞌa maiyo. He, lama ge.

121 Konagaꞌnimogitapae, Gotiꞌa ani kavaꞌmo nehiyaꞌmofeꞌmo nagaemo lapa maeno hau

huno lapateꞌniya kavatetiꞌe kavatetiꞌefeꞌmo huꞌnaeꞌmo, Lapao ke hovanagi Gotikeꞌmolapakufamo alitapa amiyo. Ofaliꞌniya ofalinimo aunemeꞌe ofalinimo aote ofalinimoGotiꞌa amuse huno lapatesiya agufa ofalinimo alitapa amiyo. Ani agufa kavaꞌmo lapake-safatiꞌmo mono hisaya kavaꞌmo haneꞌniye. 2Ma mopafi vayakana hutapa oꞌmaigenoꞌaoGotiꞌa saufa lapaipa lapakesaꞌe vayaꞌmo alino hamaleno lapateno. Lapakaemo ani ka-vatetiꞌmo Gotiꞌa hiyo, huno nehiya kavaꞌmo amalageka hutapa agegae. Agetetapaeꞌmo,alagepa kavaꞌmo Gotiꞌa hauꞌniya kavaꞌmogeno haino hapaiꞌniya kavaꞌmo haneꞌniye,hutapa agegae.

3 Nagaemo fiku naha maeno namiꞌniya himamuꞌaletiꞌmo muki vayaꞌmogitapaeꞌmolapa paiꞌnaeꞌmo, Gotiꞌa lapamete lapamete huno lapamiꞌniya yafeꞌmo hutapaeꞌmo,nagesa afiꞌna fatago huꞌnova yaꞌmo na magi yaꞌamo alino namiꞌnifi, hutapa lapametelapamete hutapa lapakesa afita ho hutetapa yagaita ateyo. Fiku yanageno magoaiseꞌamo aliꞌnisiya vekamoꞌa, alopa yaꞌmo aliꞌnove, huno agesa afigiye. 4 Lagufafiꞌmoasole alu ya alu yatimo haneꞌniyaꞌmonanafa magoke agufa aliꞌyaꞌmo noꞌalifa alu aliꞌyaalu aliꞌyaꞌmo neꞌaliye. 5 Ani kava huta asole vayaꞌmo maiꞌnetaeꞌmo Kalaisiꞌa magokevekamo agufafiꞌmomaiꞌnone. Lamete lamete huta maiꞌnonaꞌmonanafa magoke vekamoagufafiꞌmo alu ya alu yaꞌamo maiꞌnonaꞌmofeꞌmo afalu afalugana huta maiꞌnone.

6 Gotiꞌa aeto agufa aeto agufa aliꞌyaꞌamo alisunafeꞌmo alu ya alu yaꞌamo fikulaha maeno lamiꞌniye. Agaetegatiꞌmo geꞌamo aliꞌnitetapa aeta hakalo hutapa hapapaisayafeꞌmo lapamiꞌnisiyana ani kava hutapa apakesa afiꞌa fatago hisaya agufa gemoaeta hakalo hutapa hapa paiyo. 7Hapa maetapa aliꞌyaꞌmo alisayafeꞌmo lapamiꞌnisiyanaani kava hutapa hapa maetapa aliꞌyaꞌmo aliyo. Alitapa apaya malesayafeꞌmo la-pamiꞌnisiyana ani kava hutapa alita apayamaleyo. 8Alitapa he titapa apatesageꞌapaeꞌmoakame hisayafeꞌmo lapamiꞌnisiyana ani kava hutapa Goti geꞌamo hapa paitetapa alitahe titapa apateyo. Fiku hapa maeta apamisayafeꞌmo lapamiꞌnisiyana ani kava hutapaalagepa huta lapakesa afiꞌnetapaekeꞌmo fiku hapa maeta apamiyo. Yagaitapa apate-sayafeꞌmo lapamiꞌnisiyana ani kava hutapa lapayamukiki hutapa yagaitapa apateyo.Lapau hutapa apatesayafeꞌmo lapamiꞌnisiyana lapamogaga aiꞌnetapa lapau hutapaapateyo.

9 Aigofe olapauno lapaipafatiꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapaino. Hosu kavafeꞌmoalagi olapauꞌninagetapa alagepa kavateꞌmo atafautapa alagi hutapa maiyo. 10 Magokekonagamogimo nehaya kava hutapa yuna lapaipa kaliꞌnetapa lapau lapayamopafiꞌmolapaino. Apakava oꞌmaitapa hogotetapa apakiꞌapileꞌmo alita asaga hutapa apateyo.11 Alaga olapaenagetapa lapayamukiki hutapa Ala kava neꞌmo aliꞌyaꞌamo aliyo. 12 Afoleaisiya kavafeꞌmo agava maiꞌnetapaeꞌmo lapavayagunagu hutapa lapamogaga aiyo. Han-ageke yaꞌmo neꞌalitapaeꞌmo oꞌataleta atafautapa alagi hutapa maiyo. Oꞌataleta nunumuhuge huge hutapa maiyo. 13 Kagemi yatapimo alita fako hutapa apaote vayaꞌmokagemi yaꞌapimo ohaneꞌnisiya vayaꞌmo apamiyo. Nata vayaꞌmo esagetapaeꞌmo alagepahuta yagaitapa apateyo. 14 Apaini huꞌa nelapatesaya vayaꞌaifeꞌmo, Gotiꞌa lapa maeno,hutapa hiyo. Gotifeꞌmo, hosu kavaꞌmo huꞌa maiyo, hutapa osuta alagepa kavaꞌmo huꞌamaiyo, hutapa nunumu hutapa apateyo. 15 Apamogaga aisaya vayaꞌeꞌmo magokepi

Page 358: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 12:16 355 Lomu 13:9lapamogaga aiyo. Inagi aviꞌya hisaya vayaꞌeꞌmo ani kava hutapa magokepi aviꞌya hiyo.16Magoke lapaipa lapakesa alitapa maiyo. Ala lapaki alisaya agufa kavaꞌmo osutapa inaagufa vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa hisaya agufa kavakeꞌmo hutapa maiyo. Alagi ago afitetaageꞌnona vayaꞌmo maiꞌnone, hutapa lapakesa oꞌafitapa afaꞌa maiyo. 17 Lapakaetegamohosu kavaꞌmo nehisagetapaeꞌmo anonaꞌapileꞌmo hosu kavaꞌmo aeta atagaina hutapaosutapa afaꞌa maiyo. Muki vayaꞌmogimo lapaketeꞌapaeꞌmo, alagepa kavaꞌmo nehae,huꞌa hisaya agufa kavakeꞌmo hiyo. 18 Muki vayaꞌeꞌmo magokepi kanale hutapalokaeta maisaya kaꞌmo haneꞌnisiyaꞌmoꞌmo lapakaemo afaꞌa hisaya kavaꞌmo hutapamagokepi lokaetamaiyo. 19Nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya vayaꞌnimogitapae, huꞌna,hosu kavaꞌmo anonaꞌapilefeꞌmo hosu kavaꞌmo aetapa atagaina huta osutapa Gotiꞌaapamisiyafeꞌmo maitapa halove huta ategenoꞌao. Ani kavatefeꞌmo Goti geꞌamoꞌmohunoꞌaeꞌmo, Ala kava neꞌmoꞌa, Hosu kavaꞌmo anonaꞌapilefeꞌmo apamisuva aliꞌyaꞌnimo nagaiꞌnialiꞌyaꞌmo haneꞌniye. Anonaꞌapilefeꞌmo aeꞌna atagaina huꞌna apamiguve, huno hu maleꞌniye,huno huꞌniye. 20Magoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo,kame vayatapimo apaka netesigetapaeꞌmo neꞌyaꞌmo alita apamiyo. Anifeꞌmo neha-

paisigetapaeꞌmo aniꞌmo hefitapa apamiyo. Mani kavaꞌmo nehutapaeꞌmo atahokanufamo hutapa alita apakenopaleꞌmo malesageno apakafu kigiye,

huno huꞌniye. 21 Fiku yanageno hosu kavaꞌapimoꞌa aeno lapakasegaiyanagi alagepakavatapiletiꞌmo hosu kavaꞌapimo aetapa agaseyo.

13Gamani vayaꞌai apaiyafiꞌmo maiyo, huno huꞌniya gemae

1 Muki vayaꞌmogitapamo gamani vayaꞌai geꞌapimo afiyo. Gamani vayaꞌmogi yagaiꞌalapatesaya himamuꞌapimo Gotitegatikeꞌmo neꞌaliye. Gotiꞌa yagaiꞌa apatesayafeꞌmolekana paino neꞌapate. 2Neꞌapateyaꞌmofeꞌmo gamani vayaꞌai geꞌapimo amagiꞌa neꞌata-laya vayaꞌmogi Goti geꞌaꞌeꞌmo ago amagiꞌa neꞌatalayanageꞌa kayoꞌmo aligae. 3 Gamanivayaꞌmogimo alagepa kavaꞌageꞌmo huꞌa neꞌmaiya vayaꞌmogimo koli hisayafeꞌmo ya-gaiꞌa noꞌapatafa hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmogimo koli hisayafeꞌmo yagaiꞌa neꞌap-atae. Gamani vayaꞌaifeꞌmo koli osisayafeꞌmo lapauꞌnifiye. Lapauꞌnisiyaꞌmoꞌmo alagepakavaꞌmo higeꞌapao alagepa kavaꞌmo nehae, huꞌa hiyo. 4 Apakaemo alagepa hutapamaisayafeꞌmo Gotiꞌa alino apamiꞌniya aliꞌyaꞌmo neꞌaliye. Apakaemo afaꞌa yagaiꞌa noꞌa-patayaꞌmonanafa kayoꞌmo apamisagetapa apaketetapaeꞌmo lapakaemo hosu kavaꞌmonehisayana lapamoꞌya aigae. Gotiꞌa apakaemo hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmo kayoꞌmoapamisayafeꞌmo lekana paino apateꞌniye. 5 Ani kava nehayaꞌmofeꞌmo gamani vayaꞌaigeꞌapimo afiyo. Lapakaemo kayoꞌmo lamigae, hutapa nehaya geekeꞌmo lapakesaoꞌafitapa yuꞌilaga vekatapimoꞌa hunoꞌaeꞌmo, geꞌapimo afiyo, huno nehiya geꞌaeꞌmolapakesa afitetapa geꞌapimo afiyo. 6 Gamani vayaꞌmogi Goti aliꞌyaꞌamo neꞌaliꞌa takesimonimo neꞌaliyaꞌmofeꞌmo takesi monimo afaꞌa apamiyo. 7Muki vayaꞌmo afaꞌa ataletapaapamisaya yaꞌmo apamiyo. Anonatapilefeꞌmo takesi monimo lapakitapileꞌmo apamigealu takesimonimoapamigehutapa apamiyo. Apaiyafiꞌmomaiꞌnisaya vayaꞌai apaiyafiꞌmomaiyo. Apakiꞌapileꞌmo aliꞌa asaga hisaya vayaꞌai apakiꞌapileꞌmo alitapa asaga hiyo.

Muki vayaꞌaitegamo hisuna kavafeꞌmo huꞌniya gemae8 Anonatapimo afaꞌa ohaneno. Magoke anonatapimo afaꞌa haneꞌnisiyana anonat-

apilefeꞌmo muki konagatapimogifeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapaino. Vayaꞌaifeꞌmohapau apayamopafiꞌmo nehapaiya vayaꞌmogimo muki keꞌaepa geꞌamo akame huꞌa hanohuꞌnaya kavaꞌmo nehae. 9Keꞌaepa gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,kumai kavaꞌmo osiyo, huno huge vayaꞌmo ohapaeyo, huno huge kumaya oꞌaliyo, huno

huge lapaꞌye osino, huno huge huno huꞌniye.Ani gegi magoꞌe keꞌaepa gemogi huno haneꞌnisiyaꞌmoꞌmo aepaꞌamo haneꞌniyanalapakaitapieꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo nelapaiya kava hutapa lapaopaleꞌmo maiꞌnaya

vayaꞌaifeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapaino.

Page 359: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 13:10 356 Lomu 14:1110 Hapau apayamopafiꞌmo nehapaiya vayaꞌmogimo hapaopaleꞌmo neꞌmaiya vayaꞌaiteg-amo hosu kavaꞌmo nosayaꞌmofeꞌmomuki keꞌaepa geꞌamo akame huꞌa hano nehae, hunohuꞌniyaꞌmofeꞌmae.

11Afole aiꞌniya afinaꞌmo ago ageꞌnayaꞌmofeꞌmomani kavaꞌmohiyo. Lagesa afita fatagohuꞌnona afinatetiꞌmo mago afinaꞌmo utesigeno Gotiꞌa lagufamo alino katino latesiyaafinaꞌmo ago hogo nehiyaꞌmofeꞌmo lapaupatiꞌmo he titapa yagaitapa maisaya afinaꞌmoafole aiꞌniye. 12 Hani nehiya kavaꞌmo hano hugefeꞌmo ago eno hogo nehigenoꞌaeꞌmoha le yaꞌmo afole aisiyafeꞌmo nehiyanagi hanipiꞌmo nehaya kavatapimo ataletetapakame hisuna kukenatimo ha le yategamo aliꞌa neꞌvaiya agufa kukenatimo alita vaigetao.13 Ha le yategamo neꞌmaiya vayaꞌmogimo nehaya agufa fatago kavaꞌmo higetao. Lusineꞌyaꞌmo neꞌnetapa alita anupa hutapa maiꞌnetapaeꞌmo hosu kavaꞌmo osuge aniꞌmoneꞌnetapa negi nagi gemo osuge kumai kava osuge alu kava alu kavatetiꞌmo mukikumai kavaꞌmo osuge ge oꞌvaige lapaipa kafa ohapaege hutapa maiyo. 14 Lapakaemolapakufamoꞌmo hauꞌniya kavaꞌmo hisayafeꞌmo alo osutapa Ala kava netapimo YesuKalaisikeꞌmo kukenagana hutapa alita vaiyo.

14Konagatapimogi yuꞌilaga mafaꞌneꞌapieꞌmo alitapa fako osiyo, huno huꞌniya gemae

1 Mago konagatapimogimo Goti geꞌaeꞌmo lokiya vaiꞌa apakesa afiꞌa fatago nosisayakonagatapimogi siosifiꞌmo apavalelitapa eyo. Lapakaemo ge hapaisageꞌapaeꞌmo aluapakesa afisayafeꞌmo apavalelita oꞌmetapa fiku apavalelitapa eyo. 2 Mago vayaꞌmogiapakesa afiꞌa fatago nehuꞌapaeꞌmo, muki agufa neꞌyaꞌmo afaꞌa negaune, huꞌa nehageꞌa-paeꞌmo mago lokiya vaiꞌa apakesa afiꞌa fatago nosaya vayaꞌmogimo ameꞌamo noꞌnae.3 Muki agufa neꞌyaꞌmo afaꞌa neꞌnaya vayaꞌmogimo ameꞌamo noꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, inaagufa vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa osisaya kavaꞌmo haneꞌniye. Gotiꞌa muki agufa neꞌyaꞌmoneꞌnaya vayaꞌmo afaꞌa apavaleꞌniyaꞌmofeꞌmo ameꞌamo noꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, hosukavaꞌmo nehae, huꞌa osisaya kavaꞌmo haneꞌniye. 4 Ina lagitapamo mago aliꞌya aepavekaeꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekaeꞌmo, hosu kavaꞌmo nehiye, hutapa alita fako hutapaneꞌatae. Agaemo aliꞌya aepa vekamoꞌa agaiꞌamo alino fako huno neꞌatenoꞌaeꞌmo, he tinolokiya vaino maiꞌniye, huno hisifi ago asagauno aiꞌniye, huno hisifi agaiꞌa yane. Gotiꞌaafaꞌa alino he tino ategaiyaꞌmofeꞌmo he tino maigiye.

5 Mago vayaꞌmogimo mago afinafeꞌmo, aote afinaꞌmo haneꞌniye, huꞌa apakesaneꞌafigeꞌapaeꞌmo mago vayaꞌmogimo, muki afinaꞌmo magoke agufa afinaꞌageꞌmohaneꞌniye, huꞌa apakesa neꞌafiye. Muki vayaꞌmogi, aote afinaꞌmo haneꞌniye, huꞌa nehafimagoke agufa afinane, huꞌa nehafi huꞌa nehisayana apakaiꞌapimo apamete apamete huꞌalole apakesa oꞌafiꞌa magoke apakesa afisaya kavaꞌmo haneꞌniye. 6 Mago vayaꞌmogi Alakava nefeꞌmo apakesa afiꞌneꞌapaeꞌmo, aote afinaꞌmo haneꞌniye, huꞌa nehae. Ameꞌamoneꞌnaya vayaꞌmogi Ala kava nefeꞌmo apakesa afiteꞌa neꞌneꞌapaeꞌmo Gotifekeꞌmo haokenehae. Ameꞌamo noꞌnaya vayaꞌmogi Ala kava nefeꞌmo apakesa afiteꞌapaeꞌmo Go-tifekeꞌmo haoke nehae. 7 Afaꞌa maiꞌnetaeꞌmo lagaitilefeꞌmo noꞌmaune. Falisunana la-gaitilefeꞌmo ofaligune. 8AfaꞌamaiꞌnetaeꞌmoAla kava netefekeꞌmoneꞌmaune. FalisunanaAla kava netefekeꞌmo faligune. Afaꞌa maiꞌnopi falisupi huta Ala kava neꞌmo vayaꞌamomaiꞌnone. 9 Kalaisiꞌa faliꞌnaya vayaꞌe afaꞌa maiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo kava vekaꞌapimomaisiyafeꞌmo ago faliteno he tiꞌniye. 10 He tiꞌniyaꞌmofeꞌmo konagatapimogi nehayakavaꞌmo alita fako hutapa neꞌapataya vayanagi na kava higetapaeꞌmo ani kavaꞌmonehae.Konagatapimogifeꞌmo ina agufa vayaꞌmo maiꞌnae, hutapa nehaya vayanagi na kavahigetapaeꞌmo ani kavaꞌmo nehae. Kalaisiꞌa siaꞌaleꞌmo fai maiꞌnenoꞌaeꞌmo kavatimoalino fako huno latesiyafeꞌmo mukiꞌamogita haita aulagaleꞌmo he tita maigune. 11 Gotimukufiꞌmo haneꞌniya geeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Nagiꞌniletiꞌmo lama ge nehuve. Muki vayaꞌamogi nagaetegamo eꞌa apaleꞌya faiꞌneꞌa-

paeꞌmo, Gotigamo alika fako huka latesana vekamo maiꞌnane, huꞌa aeꞌa hakalohuꞌa naha paigae,

Page 360: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 14:12 357 Lomu 15:8huno huꞌniye. 12 Inagi mukiꞌamogita lamete lamete huta Gotifeꞌmo, ma kava huꞌnove,ina kava huꞌnove, huta ge ha paigune.

13 Ha paigunaꞌmofeꞌmo konagatimogi kavaꞌapimo magoꞌe huta alita fako osutaatalegetao. Konagatimogi apaiyafiꞌmo hapaesigeꞌa heleve huꞌa hosu kavapiꞌmo asagauꞌaaisayafeꞌmo mago kavaꞌmo afaꞌa osugune, huta lagesa afigetao. 14 Nagaemo Ala kavaneꞌmo Yesupiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo muki neꞌyaꞌaeꞌmo, hosu neꞌyaꞌmo ohaneꞌniye, huꞌnaago afiꞌnove. Afiꞌnovaꞌmonanafa mago vayaꞌmogi neꞌyafeꞌmo, hosu neꞌyaꞌmo haneꞌniye,huꞌa apakesa neꞌafisayana apakaiꞌapilefeꞌmo hosu neꞌyaꞌmo haneꞌniye. 15 Lapakaemoneꞌyaꞌmo neꞌnaya kavatetiꞌmo konagatapimogimo alita hosu hutapa neꞌapatesayanalapau lapayamopafiꞌmo nolapaiye. Fiku yanagetapa neꞌyaꞌmo neꞌnaya kavatetiꞌmoKalaisiꞌa falino apateꞌniya konagatapimogi alita hosu hutapa apategae. 16 Mago vayaꞌ-mogi, alagepa kavaꞌmo nehune, huꞌa nehaya kavatefeꞌmo hosu kavaꞌmo nehae, huꞌahisaya agufa kaꞌmo lapakaemo valitapa oꞌapateyo. 17 Na kava higetapaene. Gotiꞌaneꞌyaꞌe aniꞌeꞌmo neꞌnaya kavateꞌmo yagaino noꞌapatefa Goti Aunemeꞌamoꞌmo laipafiꞌmomaiꞌnigeta fatago kavaꞌmo nehunagenoꞌaeꞌmo laipamoꞌmo falu huꞌnisigeta lamogagaaisuna kavatekeꞌmo yagaino nelate. 18 Vayaꞌmogi ani kava nehuꞌa Kalaisi aliꞌyaꞌamoneꞌalisayana Gotiꞌa amuse huno neꞌapategeꞌa muki vayaꞌmogiꞌeꞌmo amuse huꞌa neꞌap-atae.

19 Amuse huno neꞌapateyaꞌmofeꞌmo magoke laipa lagesamo aliꞌneta alita lokiyavaita apatesuna kavaꞌmo hisunafeꞌmo layamukiki higetao. 20 Lapakaemo neꞌyafekeꞌmolapakesa afitetapa vayaꞌai apaipafiꞌmo Goti aliꞌyaꞌamo alita hosu hutapa oꞌateyo. Mukineꞌyaꞌamo alagepa huta nesuna yaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa lapakaemo mago neꞌyaꞌmoneꞌnayaꞌmofeꞌmo mago vayaꞌmo asagauꞌa aisayana lapakaemo hosu kavaꞌmo nehae.21 Lapakaemo konagatapimo asagauꞌa oꞌaisayafeꞌmo ameꞌamo oꞌnege lokiya aniꞌmo nofialagafati aniꞌmo oꞌnege muki agufa kavaꞌmo alita hosu hutapa apatesaya agufa kavaꞌmoosuge nehisayana alagepa kavaꞌmo nehae. 22 Ani kavatefeꞌmo lapakesa afita fatagonehaya kavaꞌmo alita lapaipafiꞌmo malegeno Goti aulagaleꞌmo haneno. Vayaꞌmoginehaya kavafeꞌmo lole apakesa oꞌafiꞌa, alagepa kavaꞌmo nehune, huꞌa apakesa neꞌafiyavayaꞌmogi apamogaga neꞌaiye. 23 Neꞌaiyaꞌmonanafa lole apakesa afiꞌneꞌa neꞌnesayavayaꞌmogi hosu kavaꞌmo nehae. Nehaya kavafeꞌmo alagepa kavaꞌmo nehune, huꞌanosisayana apakesa afiꞌa fatago nosayaꞌmofeꞌmo hosu kavaꞌmo nehae. Muki kavaꞌmonehutaeꞌmo, alagepa kavaꞌmo nehune, huta osuta fiku nehisunana ani agufa kavatimohosu kavaꞌmo nehune.

151 Lokiya vaita lagesa afita fatago nehuna vayaꞌmogitamo lagaitiekeꞌmo lagesa neꞌafita

lahauꞌnisiya kavaꞌmo osuta lokiya noꞌvaiya vayaꞌmogimo afiꞌa ha leꞌa noꞌafiya kavateꞌmovase vase huta hapa maesuna kavaꞌmo haneꞌniye. 2 Lagaemo lamete lamete hutakonagatimogi apamogaga aiꞌa alagepa huꞌa maisayafeꞌmo hapa maeta alita lokiyavaita apatesuna kavakeꞌmo haneꞌniye. 3 Kalaisiꞌa agaiꞌaekeꞌmo agesa neꞌafino agaiꞌahauꞌniya kavaꞌmo osuꞌniyaꞌmonanafa agaemo huꞌniya kavatefeꞌmo Goti mukufi gemoꞌahunoꞌaeꞌmo, Huꞌa faipa huꞌa kateꞌnaya gemo nagaeteꞌmo asagauno aiꞌniye, huno huꞌniye.4 Akeyaꞌvilagamo avo kae maleꞌnaya gemoꞌmo alino laya malesiyafeꞌmo avo kae maleꞌ-nae. Goti mukufiꞌmo huꞌniya gemoꞌa laha maesigeta oꞌataleta atafauta alagi hutamaiꞌnisunageno laipamoꞌmo falu huꞌnisigeta lavayagunagu huta agava maisunafeꞌmoavo kae maleꞌnae. 5 Gotiꞌa oꞌataleta atafauta alagi huta maiꞌnisunagenoꞌaeꞌmolaipamoꞌmo falu hisiya kavaꞌmo aepa vekamoꞌa lapaipafiꞌmo aliꞌyaꞌmo alisigetapa KalaisiYesuꞌa huꞌniya geleꞌe kavateꞌefeꞌmo alagepa hutapa lapakesa afitetapamagokepi lokaetamaiyo. 6Magoke lapaipa lapakesa aliꞌnetapa magoke lapavayafatiꞌmo Ala kava netimoYesu Kalaisi Gotiꞌamo Afoꞌamo agiꞌaleꞌmo alita asaga hutapa atesayafeꞌmae.

7 Inagi Gotiꞌa ala agiꞌamo alisiyafeꞌmo Kalaisiꞌa ago lapavaleꞌniya kava hutapa la-pakaemo muki konagatapimogimo apavaleyo. 8 Nagaemo huꞌnaeꞌmo, Gotiꞌa Yu vayaꞌ-mogita laginago vayaꞌaifeꞌmo fiku lapa maegauve, huno hapa paiꞌniya polomasi geꞌamo

Page 361: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 15:9 358 Lomu 15:23-24afole aisiyafeꞌmo Kalaisiꞌa Goti aliꞌyaꞌaleꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo Yu vayaꞌaitegamo unoaliꞌyaꞌamo aliꞌniye. 9 Ani kava huno alu nofi vayaꞌaifeꞌmo Gotiꞌa hau huno apateꞌniyaꞌ-mofeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa atesayafeꞌmo uno aliꞌyaꞌamo aliꞌniye. Goti mukufigemoꞌa ani kavatefeꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Alu nofi vayaꞌai folagapiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo kagikaleꞌmo aliꞌna asaga huꞌna kateteꞌna

kagikalefeꞌmo mono yokemo huguve,huno huꞌniye. 10Magoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo,Alu nofi vayaꞌmogitapae, Goti vayaꞌamogiꞌeꞌmo magokepi lapamogaga aiyo,huno huꞌniye. 11Magoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo,Muki alu nofi vayaꞌmogitapae, Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo alitapa asaga hiyo. Muki alu

nofi vayaꞌe alu nofi vayaꞌmogiꞌeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga hiyo,huno huꞌniye. 12Aiyeyaꞌa magoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo,Yesi aginago vayaꞌmogimo mago yosamo heꞌya aiꞌa ataleꞌnaya yosagana huꞌa maiꞌ-

nae. Maiꞌnayaꞌmonanafa magoke aginagomoꞌa alu nofi vayaꞌaiteꞌe alu nofivayaꞌaiteꞌeꞌmo yagaino apatesiyafeꞌmo yosa atufaꞌafatiꞌmo ausisi aesigeꞌapaeꞌmoalu nofi vayaꞌmogimo agaefeꞌmo apavayagunagu huꞌa agava maigae,

huno huꞌniye. 13Hemenimo Gotifeꞌmo lapavayagunagu hutapa agava neꞌmaiya kavaꞌmoaepa vekamoꞌa magoꞌe huno lapamaeno lapamisigetapa agaefeꞌmo lapakesa afita fatagonehutapaeꞌmo magoꞌe hutapa lapamogaga aisageno lapaipamoꞌmo falu hugiyanagi.Aote Aunemeꞌamo himamuꞌaletiꞌmo magoꞌe hutapa lapavayagunagu hutapa agavamaisayafeꞌmae.

Poloꞌa aliꞌyaꞌamo aliꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae14 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, alagepa kavaꞌe afiꞌnaya geꞌeꞌmo lapaipa lapakesafiꞌmo

havai teꞌniyanagetapa afaꞌa alita apaya malegae, huꞌna lole nagesa noꞌafufa magokenagesa neꞌafuve. 15 Nagesa neꞌafuvaꞌmonanafa konagaꞌnimogitapae, Gotiꞌa fiku nahamaeno namiꞌniyaꞌmofeꞌmo mago kavafeꞌmo lapakesa afitapa ho hisayafeꞌmo huꞌna haleꞌna avo nekaove. 16Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimo Gotiꞌmo ofalinimo neꞌamiyakava huꞌna alagepa faigoko geꞌaletiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliꞌnaeꞌmo alu nofi vayaꞌmoapavaleliꞌna eꞌna ani ofalinimo aliꞌna Gotiꞌmo amigesuve. Aote Aunemeꞌamoꞌmoapavaleno alino apaote apatesigeꞌa alagepa ofalinieꞌmo Gotiꞌa amuse huno atesiya agufaofalini yakana huꞌa maisageꞌna aliꞌna amiguve. 17 Mani aliꞌyaꞌmo neꞌaluvaꞌmofeꞌmoGoti aliꞌyaꞌamo neꞌaluva kavatefeꞌmo Kalaisi Yesuꞌa naha maeꞌniya kavatetiꞌmo afaꞌahao ke hegauve. 18 Kalaisiꞌa ayamufa huno nateꞌnigeꞌna alu nofi vayaꞌmogi Goti geꞌamoafiteꞌa akame hisayafeꞌmo ge huge lokiya kavaꞌmo huge nehuꞌna aiꞌna apavayu huliꞌnaneꞌova kavafekeꞌmo ava gemo huꞌna lapa paiguve. 19Nagaemo Goti Aunemeꞌamo hima-muꞌaletiꞌmo noꞌagaya lokiya aune kavaꞌmo nehuꞌnaeꞌmo aliꞌyaꞌamo aliꞌnove. NagaemoKalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo aeꞌna hakalo huꞌna hapa pailiꞌna uꞌneꞌna huliꞌnaYulusalemu haopalegatiꞌmo eꞌna muki Ililikamu kotega haopalegamo uꞌna hapa paiꞌnahano huꞌnove. 20 Nagaemo muki afinaꞌmo Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo aeꞌahakalo huꞌa hapa opaiꞌnaya vayaꞌaitegaꞌeꞌmo uꞌna aeꞌna hakalo huꞌna hapa paisuvafeꞌmonayamukiki huꞌnove. Mago vayaꞌmogi noꞌmo faiꞌa ateꞌnisaya yateꞌmo no kisuvafeꞌmooꞌnahauꞌniye. 21Ani kavatefeꞌmo Gotiꞌa avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Ava gemo oꞌafiꞌnaya vayaꞌmogi agegae. Oꞌafiꞌnaya vayaꞌmogi afiꞌa aeto hugae,huno huꞌniye.

Poloꞌa Lomu taonifiꞌmo ugesuve, huno huꞌniya gemae22 Alu afinaꞌae alu afinaꞌaeꞌmo lapakaetegamo ugefeꞌmo nehuvaꞌmonanafa oꞌafiꞌ-

naya vayaꞌaitegaꞌe vayaꞌaitegaꞌeꞌmo uꞌneꞌna huꞌna aeꞌna hakalo huꞌna hapa nepau-vaꞌmofeꞌmo visuva kaꞌnimo alagi ohaneꞌniye. 23-24 Ohaneꞌniyaꞌmonanafa hemenimomanileꞌmo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paisuva koꞌmo ohaneꞌnigeꞌna muki kafugaꞌaeꞌmouꞌna lapakegefeꞌmo nehuvaꞌmofeꞌmo Sipeni kotega visuva afinaꞌmo uꞌna lapakegauve.Uꞌnaeꞌmo hogoteꞌna lapakaeꞌeꞌmo mago afinaꞌmo maiꞌneꞌna namogaga aiguve. Amuse

Page 362: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 15:25 359 Lomu 16:11hutapa natetesageꞌnaeꞌmo Sipeni kotegamo uguve, huꞌna nagesa neꞌafiꞌna navayagu-nagu nehuve. 25 Hemenimo Yulusalemu taonifiꞌmo maiꞌnaya apaote vayaꞌmo hapamaeꞌna apamisuva ofalini monimo aliniꞌna Yulusalemu taonifiꞌmo visuvafeꞌmo nehuve.26 Masetoniya kotega siosi vayanagi Akaiya kotega siosi vayanagi huꞌa Yulusalemutaonifiꞌmo maiꞌnaya apaote vayaꞌmo kagemi yaꞌapimo ohaneꞌniya vayaꞌmo hapa maeꞌaapamisayafeꞌmo hapauꞌnigeꞌapaeꞌmo mago ofalini monimo namiꞌnae. 27 Apakaiꞌapimohapauꞌniyaꞌmonanafa Yu vayaꞌmogi hapa maeꞌnayaꞌmofeꞌmo Yu vayaꞌmo hapamaesayaanonaꞌapimo haneꞌniye. Yu vayaꞌmogimo apauneꞌapameꞌmo hapa maesiya yaꞌmoago hapa maeꞌa aliꞌa apamiꞌnayaꞌmofeꞌmo apakaemo Yu vayaꞌmo amega apakufamohapa maesigeno alagepa huno hanesiya yaꞌmo aliꞌa apamisaya anonaꞌapimo haneꞌniye.28Nagaemo mani muki maleꞌnaya ofalini monimoꞌa alagagana huno afole aiꞌniya ofalinimonimo aliniꞌna uꞌna apamiteꞌnaeꞌmo Sipeni kotega visuvategamo uꞌna lapakaeꞌeꞌmomaiguve. 29Ago afiꞌnovana uꞌna avaꞌyi huteꞌna Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌaletiꞌmolapa maeꞌna magoꞌe yaꞌmo aliꞌna lapamiguve. 30 Konagaꞌnimogitapae, Lapao ke ho-vanagi, Ala kava netimo Yesu Kalaisifeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapauꞌnisigetapaGoti Aunemeꞌamoꞌmo lapaipafiꞌmo aliꞌyaꞌmo aliꞌnigetapa Goti mafaꞌneꞌaeꞌmo lapaulapayamopafiꞌmo nelapaiyaꞌmofeꞌmo lapayamukiki hutapa naha maeta nunumuꞌmohutapa nateyo. 31Gotiꞌa Yuta kotega apakesa afiꞌa fatago osuꞌnaya vayaꞌai apayapatiꞌmonagufamo alino katino natesiyafeꞌmo nunumuꞌmo hutapa natege Yulusalemu taonifiapaote vayaꞌmo hapa maesugeꞌapaeꞌmo amuse hisayafeꞌmo nunumuꞌmo hutapa nategehutapa maiyo. 32 Lapakaemo nunumu hisagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa hauꞌnisiyana lapakaeteg-amo uꞌna avaꞌyi huteꞌna lusi kava huꞌna namogaga neꞌaiꞌna lapakaeꞌeꞌmo magokepilokaeꞌnamaiꞌneꞌnaeꞌmonaipamoꞌmo falu hugiye. 33Gotiꞌa alagepa huta neꞌmauna yaꞌmoaepa vekamoꞌa mukiꞌamogitapaꞌeꞌmo magokepi lokaeno maino. He. Lama ge.

16Ge apamamaeꞌniya gemae

1 Nagaemo lasatimoꞌa Fipiꞌmo Senikali kotega siosi aliꞌyaꞌmo neꞌaliya a kanomolapakaemo ha maesayafeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌna asaga huꞌna ategesuve. 2 Agaemoasole vayaꞌe nagaeꞌeꞌmo laha maeꞌniyaꞌmofeꞌmo lapakaemo na yaꞌmo ha maetapaamisaya yaꞌmo haneꞌnisifi afaꞌa ha maetapa amiyo. Apaote vayaꞌmogi nehaya agufaalagepa kavaꞌmo hutapa Ala kava neꞌmo agiꞌalefeꞌmo alita falu fala hutapa atetetayagaitapa ateyo. 3 Pilisilaꞌe Akuvilaꞌeꞌmo Kalaisi Yesu aliꞌyaꞌamo nagaeꞌeꞌmo neꞌaliꞌayalavelafeꞌmo, Poloꞌa ge lanamamaeꞌniye, hutapa hana paita nateyo. 4 Anakaemoofaliꞌna afaꞌa maisuvafeꞌmo faliꞌana natesaꞌafeꞌmo alo huꞌana maiꞌnaꞌaꞌmofeꞌmo na-gaemo hanao ke nehogeꞌanaeꞌmo muki alu nofi siosi vayaꞌmogiꞌeꞌmo hanao keꞌmonehaꞌae. 5 Ani kava hutapa noꞌanifiꞌmo aliꞌa anupa huꞌa neꞌmaiya siosi vayaꞌaifeꞌmo,Poloꞌa ge lapamamaeꞌniye, hutapa hapa paitapa nateyo. Nahau nayamopafiꞌmo na-hauꞌniya vekamo Epinitasiꞌa hogoteno Akaiya kotega Kalisitini vekamo hamaleꞌniyavekaeꞌmo, Poloꞌa ge kamamaeꞌniye, hutapa ha paitapa nateyo. 6 Maliyaꞌa laha mae-siyafeꞌmo lusi aliꞌyaꞌmo aliꞌniya afeꞌmo, Poloꞌa ge kamamaeꞌniye, hutapa ha paitapanateyo. 7Atalonikasiꞌe Yuniyasiꞌefeꞌmo, Poloꞌa ge lanamamaeꞌniye, hutapa hana paitapanateyo. Nagaemo Kalaisipiꞌmo oꞌmaiꞌnova afinaꞌmo hogoteꞌana Kalaisipiꞌmo maiꞌnaꞌavekalane. Anakaemo nagae nofi vekalaꞌmo maiꞌneꞌana mago afinaꞌmo nagaeꞌeꞌmomagokepi kalavusifiꞌmo maiꞌnaꞌae. Anakaemo apa vayapatiꞌmo ala anaki vekalane.8Ala kava nepiꞌmomaiꞌniya vekamo Apaliyetasifeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniyavekaeꞌmo, Poloꞌa ge kamamaeꞌniye, hutapa ha paitapa nateyo. 9 Epaniꞌa Kalaisialiꞌyaꞌamo lagaeꞌeꞌmo aliꞌniya vekaꞌe Setekisiꞌefeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniyavekalaꞌanifeꞌmo, Poloꞌa ge lanamamaeꞌniye, hutapa hana paitapa nateyo. 10 ApelisiꞌaKalaisiꞌmo oꞌataleno akame huꞌniyaꞌmofeꞌmo agimo haneꞌniya vekaeꞌmo, Poloꞌa gekamamaeꞌniye, hutapa ha paitapa nateyo. Alisitomulasi afamo anagaꞌaifeꞌmo, Poloꞌa gelapamamaeꞌniye, hutapa hapa paitapa nateyo. 11 Nagae nofi vekamo Helotiyanifeꞌmo,

Page 363: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Lomu 16:12 360 Lomu 16:27Poloꞌa ge kamamaeꞌniye, hutapa ha paitapa nateyo. Nasisi afamo anagaꞌamogimoAla kava nepiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, Poloꞌa ge lapamamaeꞌniye, hutapa hapapaitapa nateyo. 12 Talaifinaꞌe Talaifasaꞌeꞌmo Ala kava neꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaliꞌa ata-laꞌanifeꞌmo, Poloꞌa ge lanamamaeꞌniye, hutapa hana paitapa nateyo. Pesisifeꞌmosiosi vayaꞌmogimo hapau apayamopafiꞌmo hapauꞌniya a kanomo Ala kava netefeꞌmolusi aliꞌyaꞌmo aliꞌniya afeꞌmo, Poloꞌa ge kamamaeꞌniye, hutapa ha paitapa nateyo.13 Lufasiꞌa Ala kava nepiꞌmo hogoteno maiꞌniya vekaeꞌmo, Poloꞌa ge kamamaeꞌniye,hutapa ha paitapa nateyo. Itaꞌamoꞌmo itaꞌnimokana huno maiꞌniye. 14 AsikalitasiꞌagiFalikoniꞌagi Hemasiꞌagi Patolopasiꞌagi Hemesiꞌagi huꞌa apakaegiꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌamaiꞌnaya konagatimogiꞌefeꞌmo, Poloꞌa ge lapamamaeꞌniye, hutapa hapa paitapa nateyo.15 Filogasiꞌagi Yuliyaꞌagi Neliyasiꞌagi Neliyasi asaꞌamoꞌagi Olipasiꞌagi huꞌa apakaegiꞌeꞌmomuki vayaꞌamo magokepi lokaeꞌa maiꞌnaya apaote vayaꞌaifeꞌmo, Poloꞌa ge lapama-maeꞌniye, hutapa hapa paitapa nateyo. 16 Lapaote kavaꞌmo hutapaeꞌmo konagatapi-mogimo hapaetapa netetapa ge apamamaeyo. Muki haopalegamo aliꞌa anupa huꞌaneꞌmaiya siosi vayaꞌmogiꞌeꞌmo ge lapamamaeꞌnae.

Mago vayaꞌmogimo siosimo aliꞌa fako nehaya vayaꞌaifeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae17 Konagaꞌnimogitapae, aliꞌna he tiꞌna lapatesuvafeꞌmo huvanagi mago vayaꞌmogi

lapakaemo afiꞌnaya gelefeꞌmo kame huꞌa ateteꞌa aliꞌa fako huꞌa lapatege hosu kavaꞌmohisayafeꞌmo lapayateꞌmo alige nehaya vayaꞌaifeꞌmo alagepa hutapa yagaita maiꞌneta-paeꞌmo maitapa halove huta maiyo. 18 Ani agufa vayaꞌmogimo Ala kava netimo YesuKalaisi aliꞌyaꞌamo noꞌalifa amega apakufamoꞌmo hauꞌniya kavaꞌmo akame nehae. Hagahapausiya agufa gemo huteꞌa aigofe geꞌapiletiꞌmo hapao ke heꞌa apametala huteꞌa fikuneꞌafiya vayaꞌmo apakesa nefaiye. 19 Muki vayaꞌmogimo lapakaemo alagepa hutapagemo afitetapa akame nehaya kavafeꞌmo lapava gemo ago afiꞌnayaꞌmofeꞌmo namogagaaiꞌna nelapatove. Afiꞌnayaꞌmonanafa lapakaemo alagepa kavaꞌmo hisayafeꞌmo afiꞌnayalapaipa lapakesa alisayafekeꞌmonahauꞌniyaꞌmonanafa hosu kavaꞌmo osisayafeꞌmo oꞌafiꞌ-naya vayakana hutapa maisayafeꞌmo nahauꞌniye. 20 Gotiꞌa alagepa huta neꞌmaunakavaꞌmo aepa vekamoꞌa malage huno Sataniꞌmo lapaiya afeꞌalumelagamo alino aenolatapaigiye. Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌa fiku lapa maeno lapamino. He, Lama ge.

21 Timotiꞌa nagaeꞌeꞌmo lokaetaꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaluꞌa vekaꞌe nagae nofi vayaꞌmoLusiyasiꞌagi Yesoniꞌagi Sosipataꞌagi huꞌa ge lapamamaeꞌnae. 22Nagaemo Tetiyusiꞌnamomani gemo Polo avayafatiꞌmo aliꞌna avo kaeꞌnaeꞌmo Ala kava nepiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmoge lapamamaeꞌnove. 23 Gaiyasiꞌa Poloꞌnaleꞌmo alagepa huno yagaino nateꞌniya vekaꞌenoꞌafiꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya siosi vayaꞌmogiꞌeꞌmo ge lapamamaeꞌnae. Elasatasiꞌataonifi monileꞌmo neꞌyagaiya vekaꞌe Kuvotasiꞌa konagatimoꞌeꞌmo ge lapamamaeꞌnaꞌae.24Ala kava netimoYesuKalaisiꞌamukiꞌamogitapamofiku lapamaeno lapamino. He, lamage.

Goti agiꞌaleꞌmo alino asaga huno ateꞌniya gemae25 Gotiꞌa nagaemo aeꞌna hakalo nehuva alagepa faigoko geꞌaletiꞌe Yesu Kalaisifeꞌmo

ava gemo aeꞌa hakalo nehaya geꞌaletiꞌeꞌmo afaꞌa alino lokiya vaino lapategaiye. Mamopamo alo huꞌniya afinatetiꞌmo ani gemo fala kino haneme haneme eꞌniyaꞌmonanafa26 hemenimo Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogimo avokae maleꞌnaya gemo alagepa faigoko geꞌamo ha le yategamo ago afole aiꞌniye. Maigemaige huno neꞌmaiya aunemeꞌe Gotiꞌa, alita aeta hakalo hiyo, huno huꞌnigeꞌa muki nofivayaꞌmogi apakesa afiꞌa fatago hisaya gemo akame hisayafeꞌmo aliꞌa aeꞌa hakalo huꞌahapa paiꞌnae. 27 Agaemo magoke Gotiꞌa agaiꞌageꞌmo muki yaꞌamo ageno aeto huꞌniyavekamo agiꞌaleꞌmo Yesu Kalaisitetiꞌmo aliꞌa asaga hume asaga hume uꞌa aliꞌa asaga huꞌahano osuꞌa aliꞌa asaga hiyo. He, lama ge.

Page 364: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 1:1-2 361 1 Kolitiyani 1:17

1 KOLITIYANIPoloꞌa Efasasi taonifiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo mani hogote avoꞌmo kaeteno Kolitiyani

taonifiꞌmo maiꞌnaya siosi vayaꞌmo alino apamiꞌniye. Poloꞌa hogoteno Kolitiyanitaonifiꞌmo uno eitiniꞌa kaimo maiꞌnenoꞌaeꞌmo alagepa faigoko gemo aeno hakalo hunohapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnageno Kolitiyani siosimo afole aiꞌniye.

Ani siosi vayaꞌmogi mago hosu kavaꞌmo huꞌnagenoꞌaeꞌmo alino api aino apate-siyafeꞌmo mani avoꞌmo kaeꞌniye. Poloꞌa aliꞌa fako huꞌnaya kavafeꞌmo huge aꞌmoalige veleꞌmo maige huꞌa maiꞌnaya kavafeꞌmo huge siosi mono kavafeꞌmo huge GotiAunemeꞌamoꞌmo alino neꞌapamiya yafeꞌmo huge hapau apayamopafiꞌmo hapauꞌniyakavafeꞌmo huge faliꞌnayatetiꞌmo he tisaya kavafeꞌmo huge huno mani avoꞌmo kaeꞌniye.

1-2 Gotiꞌa agaiꞌamo hauꞌnigenoꞌaeꞌmo Yesu Kalaisi apa vekaꞌamo maisuvafeꞌmo keyaaeno ge huꞌnigeꞌnaeꞌmo nagaemo Poloꞌnaꞌe konagatimoꞌmo Sosatenisiꞌeꞌmo Kolitiyanisiosi vayaꞌmogitapaeꞌmo ge lapamamaeꞌnoꞌae. Gotiꞌa Kalaisi Yesupiꞌmo aeno kalo paenolapateteno lapavaleno alino lapaote lapateꞌniya vayaꞌamo maisayafeꞌmo keya aeno gehuꞌniye. Laꞌagaemo lapakaeꞌe muki haopalega maiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo Yesu KalaisiꞌaAla kava netimo Ala kava neꞌapimo agiꞌalefeꞌmo ge nehaya vayaꞌefeꞌmo mani avoꞌmonekaoꞌae. 3 Gotiꞌa Afotimoꞌe Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌeꞌmo fiku lapa maeꞌanalapamiꞌanageno lapaipamoꞌmo falu hino.

Poloꞌa Gotifeꞌmo hao ke heꞌniya gemae4 Gotiꞌa Kalaisi Yesutetiꞌmo fiku lapa maeno lapamiꞌniya kavatefeꞌmo muki afinaꞌmo

Gotiꞌnimofeꞌmo hao ke nehove. 5Ani kavatefeꞌmo Gotiꞌa Kalaisipiꞌmomaiꞌnagenoꞌaeꞌmomuki kavatefeꞌmo lusi kava huno lapa maeno lapamiꞌnigetapaeꞌmo alagepa hutapaaeta hakalo hutapa hapa paige muki yaꞌmo alagepa hutapa agege hutapa maiꞌnae.6 Lagaemo Kalaisife ava gemo aeta hakalo huta lapa paiꞌnonagenoꞌaeꞌmo ani gemoꞌmolapaipafiꞌmo lamino lokiya vaino haneꞌniyaꞌmofeꞌmae. 7 Ani kava hutapa maiꞌneta-paeꞌmo lapaunelapameꞌmo yafeꞌmo kafu osutapa Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌa afoleaisiyafeꞌmo agava maiꞌnae. 8 Agaemo he titapa maisayafeꞌmo lokiya vaino lapatemelapateme neꞌunoꞌaeꞌmo Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌa agaiꞌa afinaꞌamo afaꞌa vaiꞌmoolapamigiye. 9Gotiꞌa mafaꞌneꞌamo Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌeꞌmo magokepi lokaetaafalu afalugana hutapa maisayafeꞌmo keya aeno ge huꞌniye. Agaemo halate ataginovanogemo osugifa huguve, huno nehiya gemo alagikeꞌmo nehiye.

Alu apaipa alu apaipamo kaliꞌnaya kavafeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae10Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Ala kava netimo Yesu Kalaisi agiꞌaletiꞌmo aukaya huꞌna

ge huꞌnaeꞌmo, Alita fako hutapa alu vaya alu vayaꞌmo oꞌmaitapa magoke vayaꞌmomaiꞌnetapa magoke agufa geꞌageꞌmo hutapa maiyo. Alagepa hutapa magokepi lokaetamaitetapamagoke lapaipa lapakesamo alitamaiyo. 11Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Kilovivayaꞌamogimo lapakaitapi lapakaitapi ge neꞌvaiye, huꞌa lapava gemo huꞌa naha paiꞌnae.12 Ani kavafeꞌmo, lapakaemo alu ge alu gemo nehae. Mago vayaꞌamogimo, Poloꞌmoakame nehune, huꞌa huge mago vayaꞌamogimo Apolosiꞌmo akame nehune, huꞌa hugemago vayaꞌamogimo Pitaꞌmo akame nehune, huꞌa huge mago vayaꞌamogimo Kalaisiꞌmoakame nehune, huꞌa huge nehae. 13 Kalaisiꞌa folagapatiꞌmo heno apalo atino alugaaluga huno maiꞌnifiye. Poloꞌnamo lapa maesuvafeꞌmo malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌahe tiꞌa nateꞌnafiye. Lapakaemo nagiꞌnilefeꞌmo aniꞌmo faleꞌnafiye. 14 Nagaemo lolekovekalaꞌmo Kilipasiꞌe Gaiyasiꞌeꞌmo aniꞌmo faleꞌna anateꞌnovaꞌmofeꞌmo Gotifeꞌmo hao kenehove. 15 Ani kavaꞌmo huꞌnovaꞌmofeꞌmo mago vayaꞌmogi, Polo agiꞌalefeꞌmo aniꞌmofaleno lateꞌniye, huꞌa afaꞌa osugae. 16 He, Setefanasi afamo anagaꞌamo aniꞌmo faleꞌnaapateꞌnove. Magoꞌe vayaꞌmo aniꞌmo faleꞌna apateꞌnisufi ago nage kaniꞌniye. 17 Kalaisiꞌauꞌna aniꞌmo faleꞌna apatesuvafeꞌmo alino nategeꞌna oꞌuꞌnofa alagepa faigoko geꞌamo

Page 365: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 1:18 362 1 Kolitiyani 1:30aeꞌna hakalo huꞌna hapa paisuvafekeꞌmo alino nategeꞌna uꞌneꞌna nehuve. Nagaemoalagepahuꞌa gemo afiꞌneꞌa alagepa gemonehaya agufa vayaꞌai geꞌapiletiꞌmo aeꞌna hakalohuꞌna hapa paisuvafeꞌmo alino nategeꞌna oꞌuꞌnove. Fiku yanageꞌna Kalaisiꞌa malipuyosaleꞌmo faliꞌniya kavafeꞌmo ava gemo aeꞌna ati kaesugeno aliꞌyaꞌmo oꞌaligiye.

Kalaisiꞌa Goti ayamufaꞌamo maiꞌniya gemae18Ani kavatefeꞌmo, Alino apagoꞌya lagauno apatalesiya kateꞌmo neꞌvaya vayaꞌmogimo

Kalaisiꞌa malipu yosaleꞌmo faliꞌniya kavaꞌmo ava geeꞌmo, negi nagi ge, huꞌa nehae.Nehayaꞌmonanafa Gotiꞌa lagufamo alino katino latesiya kateꞌmo neꞌuna vayaꞌmogitamo,mani gemo Goti ayamufaꞌamo haneꞌniye, huta lagesamo neꞌafune. 19 Ani kavatefeꞌmoGoti mukufiꞌmo avo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Nagaemo afiteꞌa ageꞌnaya vayaꞌmogi afiteꞌa ageꞌnaya geꞌapimo aliꞌna hano huꞌna atale-

gauve. Ageꞌnaya vayaꞌmogi afiꞌnaya apakesamo aliꞌna atalegauve,huno hu maleꞌniye. 20 Hu maleꞌniyaꞌmofeꞌmo afiteꞌa ageꞌnaya vayaꞌmo hemenimohaiyatega maiꞌnae. Avo kae maleꞌnaya gemo afiteꞌa ageꞌnaya vayaꞌmo hemenimohaiyatega maiꞌnae. Vayaꞌai geꞌapileꞌmo ge huꞌa aeꞌa ati nekaya vayaꞌmo hemenimohaiyatega maiꞌnae. Gotiꞌa ma mopafi vayaꞌmogi afiteꞌa ageꞌnaya kavaꞌmo alino lavelinoꞌaeꞌmo negi nagi kavaꞌmo haneꞌniye, huno ago alino lave liꞌniye. 21 Gotiꞌa afiꞌniyageꞌaletiꞌmo ani kavafeꞌmo, afiteꞌa ageꞌnaya kavatetiꞌmo nageꞌa aeto osugae, huno hutenokaꞌmo alino akani maleꞌniye. Agaemo negi nagi gemo haneꞌniye, huꞌa apakesamoneꞌafiya faigoko geꞌamo aeta hakalo huta hapa nepauna geꞌaletiꞌmo Kalaisifeꞌmo apakesaafiꞌa fatago nehaya vayaꞌai apakufamo alino katino neꞌapate. 22 Yu nofi vayaꞌmogimo,noꞌagona agufa alagena aune kavaꞌmo alita lave liyo, huꞌa nehageꞌapaeꞌmo Galiki nofivayaꞌmogimo ageteꞌa afisaya kafekeꞌmo kahauya nehae.

23 Nehayaꞌmonanafa lagaemo Kalaisiꞌa malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌaateꞌnaya kavafekeꞌmo ava gemo aeta hakalo huta hapa nepaunageꞌapaeꞌmo Yu vayaꞌ-mogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo hosu apaipamo kaliteꞌa apaiyamo faiꞌa lo aeteꞌa helevehuꞌnageꞌapaeꞌmo Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnaya vayaꞌmogimo ani gemo afiteꞌapaeꞌmo,negi nagi gemo huꞌnae, huꞌa nehae. 24 Nehayaꞌmonanafa Gotiꞌa keya aeno ge huꞌniyavayapiꞌmo Yu nofi vayanagi Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnaya vayaꞌmogi, Kalaisiꞌa Gotiayamufaꞌaꞌe ageteno afiꞌniya kavaꞌaꞌeꞌmo maiꞌniye, huꞌa ageꞌa aeto nehae. 25 Na kavahigenoꞌaene. Mago vayaꞌmogimo Gotiꞌa ageteno afiꞌniya geꞌaeꞌmo negi nagi gemohaneꞌniye, huꞌa apakesamo neꞌafiyaꞌmonanafa Gotiꞌa mani negi nagi geꞌaletiꞌmo vayaꞌ-mogi afiteꞌa ageꞌnaya geꞌapimo ago aeno agaseꞌniye. Ani kavaꞌmo huꞌa mago vayaꞌmogiGotiꞌa nehiya kavafeꞌmo, lokiya noꞌvaiya kavaꞌmo nehiye, huꞌa apakesa neꞌafiyaꞌmo-nanafa Gotiꞌa lokiya noꞌvaiya kavaꞌaletiꞌmo vayaꞌmogi nehaya lokiya kavaꞌapimo agoaeno agaseno nehiye.

26 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Gotiꞌa lapakaefeꞌmo keya aeno ge huꞌniya afinaꞌmohaiya agufa vayaꞌmo maiꞌnonagenoꞌaepi, hutapa lapakesa afiyo. Lapakae folagapiꞌmoasole vayaꞌmogimo ma mopafi vayaꞌai apaulagaleꞌmo afiteꞌa ageꞌnaya vayaꞌmo oꞌmaigeapayamufa vayaꞌmo oꞌmaige ala apaki vayaꞌmo oꞌmaige huꞌa maiꞌnae. 27 Gotiꞌa afiteꞌaageꞌnaya vayaꞌmo apavagage hisiya yaꞌmo alino apamisiyafeꞌmomamopafi vayapatiꞌmooꞌafiꞌnaya vayaꞌmo lekana paino apateꞌniye. Gotiꞌa apayamufa neꞌvalaya vayaꞌmo apava-gage hisiya yaꞌmo alino apamisiyafeꞌmo apayamufa noꞌvalaya vayaꞌmo lekana painoapateꞌniye. 28Apaki ohaneꞌniya vayaꞌmo lekana paino apatege mamopafi vayaꞌmogimo,apakaemo ina agufa vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa nehaya vayaꞌmo lekana paino apatege hunolekana paino apateꞌniye. Ala apaki vayaꞌmo alino afepi apatesiyafeꞌmo oꞌmaiꞌnegekanahuꞌa neꞌmaiya vayaꞌmo lekana paino apateꞌniye. 29Muki vayaꞌmogimo apakaiꞌapiekeꞌmoapamogaga oꞌaisayafeꞌmo nehiye. 30 Gotiꞌa Kalaisi Yesupiꞌmo faleno lapateꞌnigetapamaiꞌnae. Gotiꞌa Kalaisiꞌmo ageteta afisuna agufa kavaꞌmo alino hamaleno ateꞌnigetalagaemo Goti aulagaleꞌmo fatago vayaꞌmomaisunafeꞌmo Kalaisitetiꞌmo fatago kavaꞌamoaliꞌnone. Gotiꞌa lagaetefeꞌmoKalaisitetiꞌmo fatago kavaꞌmohuꞌniyanageno alino alagepa

Page 366: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 1:31 363 1 Kolitiyani 2:14huno nelateyanageno hosu kavatimo alagi alino atalegaiye. 31Ani kava nehiyaꞌmofeꞌmoavo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, muki vayaꞌmogimo hapao ke heteꞌa apamogaganeꞌaiya vayaꞌmogi apakaiꞌapieꞌmo hapao ke oseꞌa Ala kava nefekeꞌmo hao ke neheꞌa apamogagaaiyo, huno huꞌniye.

2Poloꞌa Kalaisiꞌmo malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa ateꞌnaya kavafeꞌmo ava gemo

huꞌniya gemae1 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Nagaemo Gotitegatiꞌmo aliꞌnova gemo aeꞌna hakalo

huꞌna lapa paisuvafeꞌmo lapakaetegamo uꞌnaeꞌmo muki geꞌamo alagepa huꞌa afiꞌneꞌanehaya vayaꞌmogimo nehaya agufa gemo huꞌna afiteꞌna ageꞌnova geꞌniletiꞌmo lapaopaiꞌnove. 2Hogoteꞌna naipafiꞌmo, apakaeꞌeꞌmo uꞌna magokepi lokaeꞌna maiꞌneꞌnaeꞌmomuki kavafeꞌmo nage kaniꞌna ataleꞌneꞌna Yesu Kalaisifekeꞌmo nagesamo afiꞌneꞌna YesuKalaisiꞌmo malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa ateꞌnaya kavafekeꞌmo nagesamoafiꞌneꞌna aeꞌna hakalo huguve, huꞌna lokiya vaiꞌna nagesamo afiꞌnove. 3 Nagaemolapakaetegamo uꞌnaeꞌmo lokiya oꞌvaiꞌna koli nehuꞌnaeꞌmo lusi kava huꞌna atete huꞌnamaiꞌnove. 4Nagaemomamopafivayaꞌmogi afiteꞌa ageꞌnaya geletiꞌmo apakesamonefaiyaagufa geletiꞌmo ge osuge aeꞌna hakalo huꞌna lapa opaige huꞌnovaꞌmonanafa nagaemolapa nepaugenoꞌaeꞌmoGoti Aunemeꞌamoꞌmohimamuꞌaletiꞌmo lapaipafiꞌmo alino lapaveliꞌnigetapaeꞌmo, alagi lama ge haneꞌniye, hutapa huꞌnae. 5 Lapakaemo afiteꞌa ageꞌnayavayaꞌmogi nehaya agufa geꞌapieꞌmo lapakesamo afitapaeꞌmo, nahau vaigiye, hutapaosutapa Goti himamuꞌaekeꞌmo lapakesa afita fatago nehutapaeꞌmo, nahau vaigiye,hutapa hisayafeꞌmae.

Gotiꞌa afiteno ageꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae6 Ani agufa gemo nehayaꞌmonanafa alopa vayaꞌaifeꞌmo afiteta ageꞌnona geletiꞌmo

hapa nepaune. Ma mopafi vayaꞌmogi afiteꞌa ageꞌnaya agufa geletiꞌmo hapa opaige mamopafiꞌmo maiꞌneꞌa yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogi afiteꞌa ageꞌnaya agufa geletiꞌmo hapaopaige huta hapa nopaune. Henagaꞌamo apakaemo ina agufa vayaꞌmo maigae. 7 Hapanopaunaꞌmonanafa Gotiꞌa alino fala kimaleꞌniyanageꞌa afaꞌa oꞌagesaya geꞌaletiꞌmoGotiꞌaafiteno ageꞌniya geletiꞌmo hapa nepaune. Gotiꞌa ma mopamo alo osuꞌnenoꞌaeꞌmoha le konali yaꞌamo alisunafeꞌmo ani gemo hu maleꞌniye. 8 Muki ma mopafiꞌmomaiꞌneꞌa yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimo ani afiteno ageꞌniya geꞌamo alagi oꞌafiꞌnae.Afiꞌnaesinana ha le konali Ala kava neꞌmo malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌaoꞌateꞌnaesine. 9Oꞌafiꞌnayaꞌmonanafa avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Gotiꞌa agaefeꞌmo hapau apayamopafiꞌmo hapauꞌniya vayaꞌmo alo huno apateꞌniya yaꞌmo

muki vayaꞌmogi apaulagafatiꞌmo oꞌagege apakesafatiꞌmo oꞌafige huꞌa apakesaoꞌafiꞌnaya yaꞌmo haneꞌniye,

huno huꞌniye. 10 Oꞌageꞌnayaꞌmonanafa Gotiꞌa Aunemeꞌaletiꞌmo alino lave liꞌniye.Goti Aunemeꞌamokeꞌmo Goti agesafiꞌmo fala kino nehaneya geꞌamo neꞌageyaꞌmofeꞌ-mae. 11 Vayaꞌmogimo mago vekamoꞌa agesamo neꞌafiya kavaꞌamo noꞌagayaꞌmonanafaagaiꞌa aunemeꞌamokeꞌmo neꞌage. Ani kava huꞌa vayaꞌmogimo Gotiꞌa agesamo neꞌafiyakavaꞌamo noꞌagayaꞌmonanafa agaiꞌa Aunemeꞌamokeꞌmo neꞌage. 12 Lagaemo Gotiꞌafiku laha maeno lamiꞌniya yaꞌmo agesunafeꞌmo ma mopafi vayaꞌai apauneꞌapameꞌmooꞌaliꞌnopa Gotitegatiꞌmo Aunemeꞌagekeꞌmo aliꞌnone. 13 Lagaemo ma mopafi vayaꞌmogimagoke magoke gemo aliꞌa laya maleꞌnaya geꞌaletiꞌmo osuta Goti Aunemeꞌamoꞌmomagokemagoke gemo alino nelamino alino layamaleꞌniya geꞌaletiꞌmo nehune. Lagaemoapauneꞌapametefeꞌmo Goti Aunemeꞌamoꞌmo alino lamiꞌniya geletiꞌmo alita apaya neꞌ-malone. 14 Goti Aunemeꞌamo oꞌaliꞌa afaꞌa neꞌmaiya vayaꞌmogimo Goti Aunemeꞌamoꞌmoalino neꞌapamiya geꞌaeꞌmo ohapauꞌnigeꞌa noꞌafiye. Apakaemo, negi nagi ge, huꞌa

Page 367: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 2:15 364 1 Kolitiyani 3:18apakesamo neꞌafiye. Aunemeꞌaletikeꞌmo afiꞌa aeto hisaya agufa gemo haneꞌniyaꞌ-mofeꞌmo afaꞌa afiꞌa aeto osugae. 15 Afaꞌa oꞌafigayaꞌmonanafa Goti Aunemeꞌamo aliꞌ-naya vayaꞌmogigeꞌmo muki geꞌamo afiꞌa aliꞌa fako huꞌa neꞌatayaꞌmonanafa afa vayaꞌ-mogimo apakaemo afaꞌa aliꞌa fako huꞌa oꞌapategae. 16 Ani kavatefeꞌmo Goti geꞌamoꞌmohunoꞌaeꞌmo, Ina lagimoAla kavaneꞌmoꞌa agesa neꞌafiya agesamoageteꞌa afaꞌa aliꞌa ayamalegae,huno huꞌniye. Aliꞌa aya malesaya agufa vayaꞌmo alagi oꞌmaiꞌnayaꞌmonanafa lagaemoKalaisi aipa agesamo aliꞌnone.

3Goti aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae

1 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Nagaemo Goti Aunemeꞌamoꞌmo hauꞌniya kavaꞌmoakame nehaya vayaꞌaifeꞌmo hapa nepauva agufa gemo huꞌna lapa opaiꞌnofa apak-ufamoꞌmo hauꞌniya kavaꞌmo akame nehaya vayaꞌaifeꞌmo hapa nepauva agufa gemohuꞌna lapa paiꞌnove. Lapakaemo aise afinaꞌmo Kalaisipiꞌmo maiꞌnetapaeꞌmo nutemafaꞌnegana hutapa maiꞌnae. 2 Lapakaemo alopa vayaꞌmogi neꞌnaya agufa neꞌyaꞌmonesayafeꞌmo alo osutapa afaꞌamaiꞌnageꞌnaeꞌmonuꞌmo lapamiꞌnove. Alo osutapamaiꞌne-tapaeꞌmo hemeniꞌeꞌmo alo osutapa afaꞌageꞌmo maiꞌnae. 3 Lapakufamoꞌmo hauꞌniyakavaꞌmo akame huꞌnayanagetapa hemeniꞌeꞌmo afaꞌageꞌmo akame nehae. Lapakaitapi-fiꞌmo lapaipa kafa hapaege ge vaige alita fako hutapa alu vaya alu vayaꞌmo maigehutapa maiꞌnetapaeꞌmo lapakufamoꞌmo hauꞌniya kavaꞌmo akame nehutapa ma mopafivayakana hutapa neꞌmaiye. 4Mago vayaꞌamogitapamo Polo vayaꞌamo maiꞌnone, hutapahuge mago vayaꞌamogitapamo Apolosi vayaꞌamo maiꞌnone, hutapa huge hutetapaeꞌmolapakufamoꞌmo hauꞌniya kavaꞌmo akame nehae. 5 Poloꞌnamo ina laꞌnamo maiꞌnogenoApolosiꞌa ina laꞌmo maiꞌniye. Laꞌagaemo Goti aliꞌyaꞌamo neꞌaluꞌa vekalaꞌmo maiꞌnoꞌage-tapaeꞌmo laꞌagaetetiꞌmo lapakesa afita fatago huꞌnae. Ala kava neꞌmoꞌa laꞌamiꞌniyaaliꞌyaꞌamo neꞌaluꞌae. 6 Nagaemo avina yaꞌmo hakale maleꞌnogenoꞌaeꞌmo Apolosiꞌaaniꞌmo lakiꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa alino hageno ateꞌniye. 7 Avina yaꞌmo nehakaleyavekaꞌe aniꞌmo nelakiya vekaꞌeꞌmo ina agufa vekalaꞌmo maiꞌnaꞌaꞌmonanafa Gotikeꞌmoalino hageno neꞌateya vekamo ala agi vekamomaiꞌniye. 8Avina yaꞌmo nehakalaya vayaꞌeaniꞌmo nelakiya vayaꞌmogiꞌeꞌmo magoke agufa aliꞌyaꞌmo neꞌaliyanageꞌa haiya agufakavaꞌmo huꞌa aliꞌyaꞌapimo neꞌalisafigeꞌa ani kava huꞌa miyaꞌapimo apamete apametehuꞌa aligae. 9 Laꞌagaemo Gotiꞌeꞌmo lokaetaꞌa aliꞌyaꞌamo neꞌaluꞌagetapaeꞌmo lapakaemoGoti hoyaꞌagana hutapa maige noꞌagana hutapa maige hutapa maiꞌnae.

10 Gotiꞌa fiku naha maeno namiꞌnigeꞌnaeꞌmo hogoteno ageno alagepa huꞌneno noꞌmonekiya vekagana huꞌna maiꞌneꞌnaeꞌmo faiꞌna ateꞌnova yateꞌmo mago alu vayaꞌmogimonoꞌmo nekiye. Mukiꞌamogimo, haiya kava huta noꞌmo nekupi, huꞌa ageꞌneꞌa alagepahuꞌa yagaiꞌa atesaya kavaꞌmo haneꞌniye. 11 Yesu Kalaisiꞌa noꞌmo faiꞌa neꞌataya yafakanahunomaiꞌnigeꞌna faiꞌna ateꞌnovanageꞌa mago alu yafateꞌmo noꞌmo faiꞌa atesaya yafaꞌmoohaneꞌniye. 12 Mago vayaꞌmogimo goli yafatetiꞌmofi siluva yafatetiꞌmofi alagepayafatetiꞌmofi huꞌa aliniꞌeꞌa faiꞌna ateꞌnova yafateꞌmo noꞌmo nekiye. Mago vayaꞌmogimoyosaletiꞌmofihopaletiꞌmofihiꞌyagofaletiꞌmofihuꞌa aliniꞌeꞌa nonekiye. 13Kalaisi afinaꞌmoafole aisigeꞌapaeꞌmo haiya kava huꞌa noꞌmo kiꞌnisafigeno henagaꞌamo afole yateꞌmoalino afole aino ategaiye. Atamo lesiya afinaꞌmo muki vayaꞌai aliꞌyaꞌapimo alinoapave ligiye. 14 Aliniꞌeꞌa ki maleꞌnisaya yaꞌmo olesigeꞌapaeꞌmo miyaꞌapimo aligae.15 Lesiyaꞌmoꞌmo miyaꞌapimo lageso hisigeꞌa noꞌmo kiꞌnaya vayaꞌmo lageso osuꞌa afaꞌamaigayaꞌmonanafa noꞌamo nelegenoꞌaeꞌmo aeno akalo paetaleno aune heno uꞌniyavekagana huꞌa maigae.

16 Lapakaemo magokepi lokaeta maiꞌnetapaeꞌmo Goti mono noꞌamo maiꞌnageno GotiAunemeꞌamoꞌmo lapakaepiꞌmo maiꞌniye, hutapa oꞌafiꞌnafiye. 17Mago vekamoꞌmo Gotimono noꞌamo heno halagape vaino atalesigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa alino agoꞌya lagauno atale-gaiye, Goti mono noꞌamo aote noꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmae. Lapakaemo ani aote mononoꞌamo maiꞌnae. 18 Lapakaitapieꞌmo humi olapateyo. Lapakaepatiꞌmo mago vekamoꞌa

Page 368: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 3:19 365 1 Kolitiyani 4:9ma mopafi vayaꞌmogi afiteꞌa ageꞌnaya agufa gemo afitenoꞌaeꞌmo, ageteꞌna afiꞌnovavekamo maiꞌnove, huno agesamo neꞌafisiyana ageteno afiꞌniya geꞌamo ataleteno, negivekamo maiꞌnove, huno hino. Huno hisiyana lama geleꞌmo ageteno afiꞌniya vekamohamalegaiye. 19 Ma mopafi vayaꞌmogi afiteꞌa ageꞌnaya kavaꞌmo Goti aulagaleꞌmo neginagi kavaꞌmo haneꞌniye. Ani kavatefeꞌmo Goti mukufi gemoꞌmo, Afiteꞌa ageꞌnaya vayaꞌ-mogimo avame name kavaꞌmo nehagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa aneꞌaifiꞌmo hegekana huno neꞌapatafaiye,huno huꞌniye. 20Magoꞌe gemo Goti mukufiꞌmo haneꞌniya gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Ala kavaneꞌmoꞌa afiteꞌa ageꞌnaya vayaꞌmogi apakesa neꞌafiya kavaꞌmo agetenoꞌaeꞌmo, afaꞌa inagufa yane,huno nehiye, huno huꞌniye. 21 Huꞌniyaꞌmofeꞌmo lapakaemo vayaꞌaifeꞌmo amuse osiyo.Muki yaꞌe vayaꞌeꞌmo lapakaitapi yaꞌmo haneꞌniye. 22 Poloꞌagi Apolosiꞌagi Pitaꞌagi mamopagi ofaliꞌa afaꞌa neꞌmaiya kavanagi nefaliya kavanagi hemeni afinanagi afole aisiyaafinanagimuki yaꞌmogi huno lapakaitapi vayaꞌe yaꞌeꞌmohaneꞌniye. 23LapakaemoKalaisivayaꞌamo maiꞌnageno Kalaisiꞌa Goti vekaꞌamo maiꞌniye.

4Apa vayaꞌaifeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae

1 Lapakaemo lagaefeꞌmo, Apakaemo Kalaisi aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmo maiꞌnae.Neꞌyagaiya vayaꞌmogi aliꞌya aepa vekaꞌapimo yaꞌaleꞌmo neꞌyagaiya kava huꞌa apakaemoGotiꞌa alino fala ki maleꞌniya geꞌaleꞌmo yagaiꞌneꞌa aliꞌa neꞌapamiya vayaꞌmo maiꞌnae,hutapa lapakesamo afiyo. 2 Mago vayaꞌai yateꞌmo yagaiꞌa neꞌataya vayaꞌmogimoaepa vekamoꞌa huꞌniya gemo afiteꞌapaeꞌmo aliꞌa oꞌataleꞌa alagepa huꞌa yagaiꞌa atesayakavaꞌmo haneꞌniye. 3 Lapakaeꞌe mago ma mopafi vayaꞌeꞌmo hutapaeꞌmo, alagepaaliꞌyaꞌmo neꞌaliye, hutapa nehisafi hosu aliꞌyaꞌmo neꞌaliye, hutapa nehisafi alita fakohutapa neꞌnatesayana ina agufa kavaꞌmo nehae, huꞌna nagesa neꞌafuve. Inagi na-gaiꞌnimo, alagepa aliꞌyaꞌmo neꞌaluve, huꞌna osuge, hosu aliꞌyaꞌmo neꞌaluve, huꞌnaosuge huteꞌna aliꞌyaꞌnieꞌmo aliꞌna fako huꞌna noꞌatove. 4 Nagupi mafaꞌnemoꞌmohunoꞌaeꞌmo, hosu kavaꞌmo nehane, huno nosiyaꞌmonanafa alagepa vekamo maiꞌnove,huꞌna afaꞌa osuguve. Alino fako huno natesiya vekamo Ala kava nekeꞌmo maiꞌniye.5 Maiꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa Ala kava neꞌmo eminesiya afinaꞌmo lekana pai maleꞌniyaꞌ-mofeꞌmo afole oꞌaiꞌniyanagi hogotetapa alita fako hutapa oꞌapateyo. Agaemo emi-nenoꞌaeꞌmo hanipiꞌmo huꞌa fala nekiya kavaꞌe apaipa nekaliya kavaꞌapiꞌeꞌmo ha leꞌy-ategamo alino afole aino ategaiye. Ani afinaꞌmo Gotiꞌa muki vayaꞌmogimo aliꞌyaꞌapimoaliꞌnaya yatefeꞌmo, alagepa aliꞌyaꞌmo aliꞌnae, huno hapa paitesigeꞌapaeꞌmo apameteapamete huꞌa hetamaꞌapimo aligae. 6 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Lapa maesuvafeꞌmomuki mani gemo nagaiꞌniꞌe Apolosiꞌefeꞌmo laꞌava gemo huꞌna avo kae maleꞌnove.Tisa vayaꞌaifeꞌmo lapakesamo neꞌafitapaeꞌmo Goti mukufiꞌmo avo kae maleꞌniya gemoataletapa aeta oꞌagasesayafeꞌmo mani agufa laꞌava ge gemo huꞌna avo kae maleꞌnove.Himuꞌnamu gemo nehutapa mago tisa vekamo agiꞌaleꞌmo alita asaga hutapa ategemago tisa vekamo agiꞌaleꞌmo alita afepi atege hisaya agufa gemo osiyo. 7 Ina laꞌmolapakaefeꞌmo, hogote vayaꞌmomaiꞌnae, huno huteno lekana paino lapateꞌniye. Gotiꞌa naagufa yatapimo alino olapamiꞌniye. Gotitegatiꞌmomuki yaꞌamo ago aliꞌnayaꞌmofeꞌmo nakava higetapaeꞌmo Gotitegatiꞌmo oꞌaliꞌnaesina agufa yafeꞌmo amuse nehae.

Poloꞌa ge hapaugekana agufa gemo huno hapa paiꞌniya gemae8 Nahauꞌnimogitapae, huꞌna, muki yaꞌmo alisuna afinaꞌmo afole oꞌaiꞌniyaꞌmonanafa

lapakaemo hogotetapa ago alitapa havai teꞌnae. Malage hutapa kagemi yaꞌapimohaneꞌniya yahauve vayakana hutapa alita hamaleꞌnae. Vaehae, huꞌna, lapakaeꞌeꞌmomagokepi ohamaleꞌnonaꞌmonanafa hogote kini vayakana hutapa hamaleꞌnae. La-pakaemo hogote kini vayaꞌmo maisayafeꞌmo nahauꞌniye. Lapakaemo lama ge kinivayaꞌmo maisageta lagaemo kini vayaꞌmo hamaleteta lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaetamaigune. 9 Gotiꞌa apa vayaꞌamogitaeꞌmo, henaga vayaꞌmo maiꞌnae, huno alino apave

Page 369: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 4:10 366 1 Kolitiyani 5:4-5liꞌniye, huꞌna nagesamo neꞌafuve. Lagaemo agoti huꞌa apateteꞌapaeꞌmo vayaꞌai apaula-galeꞌmo faligae, huꞌa huꞌnageꞌa maiꞌnaya vayakana huta neꞌmaune. Gotiꞌa alinoafole aino lateꞌnigeta ma mopafi vayaꞌai apaulagaleꞌe enisole vayaꞌai apaulagaleꞌeꞌmomago soꞌmo nehaya agufa kavakana huta maiꞌnonageꞌapaeꞌmo aulu lahaeꞌa nelagae.10 Lagaemo Kalaisitefeꞌmo neꞌmaunageꞌapaeꞌmo negi vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa nehayaꞌ-monanafa lapakaemo Kalaisipiꞌmomaiꞌnetapaeꞌmo agetetapa afiꞌnaya vayaꞌmomaiꞌnae.Lokiya noꞌvauna vayaꞌmo maiꞌnonaꞌmonanafa ago lokiya neꞌvaiya vayaꞌmo maiꞌnae.Vaehae, nahauꞌnimogitapae, huꞌna, Ala lapakimo nelapamiyaꞌmonanafa lagaefeꞌmo, inaagufa vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa nehae. 11 Laga tege anifeꞌmo lahauge hosu kukenamo alitavaige huta maime maime eta hemeniꞌeꞌmo ani kava huta neꞌmaune. Lamagige lamagigehuꞌa neꞌmaigenoꞌaeꞌmo notimo ohaneꞌnigeta nata vayaꞌmo maiꞌnone. 12 Neꞌyatimonesuna yaꞌmo alisunafeꞌmo lokiya aliꞌyaꞌmo neꞌalune. Huꞌa faipa huꞌa nelatage-taeꞌmo, Gotiꞌa lapa maeno, huta nehune. Apaini huꞌa nelatagetaeꞌmo afaꞌa neꞌmaune.13Lagaefeꞌmo, hosu kavaꞌmonehae, huꞌa nehagetaeꞌmo falu fala gemohuta aeta atagainahuta hapa nepaune. Lagaemo atupa yaꞌmo aliniꞌuꞌa yaga auꞌa neꞌatalaya yakana hutamaiꞌneta oꞌaniꞌya yakana huta maime maime eta hemeniꞌeꞌmo ani kava huta neꞌmaune.14 Lapavagage hisiyafeꞌmo mani avoꞌmo nokaovaꞌmonanafa nahau nayamopafiꞌmonahauꞌniya mafaꞌneꞌnimo maiꞌnayaꞌmofeꞌmo alagepa hutapa afisayafeꞌmo ehetapiye,huꞌna mani avoꞌmo nekaove. 15 Teni tauseniꞌa tisa vayaꞌmogi Kalaisipiꞌmo yagaiꞌanelapataya tisa vayaꞌmomaiꞌnisayaꞌmoꞌmo afotapimoꞌmomagokeꞌageꞌmomaiꞌniye. Na-gaemo Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌaletiꞌmo mafaꞌneꞌnimo aliꞌna lapateteꞌna KalaisiYesupiꞌmo afotapimoꞌnamo maiꞌnove. 16Maiꞌnovaꞌmofeꞌmo lapao ke heꞌnaeꞌmo nehuvakavaꞌmo nagetetapaeꞌmo akame hutapa hiyo. 17 Lapakaemo ani kavaꞌmo hisayafeꞌmoTimotiꞌa nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya mafaꞌneꞌnimo aliꞌna ateꞌnovanageno la-pakaetegamo ugiye. Agaemo Ala kava nepiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo oꞌataleno alagepaaliꞌyaꞌmo neꞌaliye. Agaemo Kalaisi Yesupiꞌmo maiꞌneꞌna nehuva kavafeꞌmo nava gemohuno lapaipa lapakesamo alino he tino lapategaiye. Nagaemo mani kavafeꞌmo mukihaopalega siosiꞌale siosiꞌaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo aliꞌna apaya neꞌmalove.

18 Lapakaepatiꞌmo mago vayaꞌamogimo huꞌapaeꞌmo, Poloꞌa lagaetegamo oꞌmegaiye,huꞌa nehuꞌa himuꞌnamu gemo nehayaꞌmonanafa. 19 Ala kava neꞌmoꞌa hauꞌnisiyanaaise afinaꞌmo utesigeꞌna lapakaetegamo afaꞌa uguve. Uꞌna avaꞌyi nehuꞌnaeꞌmo himuꞌ-namu gemo nehaya geꞌageꞌmo oꞌafiguvaꞌmonanafa Goti lokiyaꞌamo apaipafiꞌmo afoleaiꞌnifi, huꞌna agegauve. 20 Gotiꞌa ani vayaꞌai apaipafiꞌmo yagaino neꞌapatesiyaꞌmoꞌmogeꞌagekeꞌmo osuꞌa Goti lokiyaꞌaletiꞌeꞌmo alagepa kavaꞌmo hugae. 21 Nagaemo kayoꞌmoaliniꞌna visufi nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌninageꞌna yuna naipamo aliniꞌna visufigi naagufa kavafeꞌmo lapauꞌniye.

5Siosi vekamoꞌa kumai kavaꞌmo huꞌniya kavafeꞌmo huꞌniya gemae

1 Mago vayaꞌmogimo lapakaepatiꞌmo kumai kavafeꞌmo faigoko gemo nagaetegamohuliꞌa eꞌnae. Mago vekamoꞌa afoꞌamo aꞌmo aliꞌniye, huꞌa huꞌnae. Ani agufa kumaikavafeꞌmo ma mopafi vayaꞌmogi, nosuna kavane, huꞌa nehae. 2 Haiya kava higetapalapakitapileꞌmo alitapa asaga hutapa nelapatae. Himuꞌnamu kavaꞌmo osutapa lusi kavahutapa yulagefa neꞌaitapa ani vekamo alita hafaita malaga atalesaya kavaꞌmo haneꞌniye.3 Lapakaeꞌeꞌmo lokaeꞌna oꞌmaiꞌnovaꞌmonanafa nauneꞌnameꞌamoꞌmo lapakaeꞌeꞌmomagokepi lokaeno maiꞌnigeꞌna lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌna maiꞌnegekana huꞌnaAla kava neꞌmo Yesu Kalaisi agiꞌaletiꞌmo hosu kavaꞌalefeꞌmo aliꞌna fako huꞌna neꞌatove.4-5 Alita anupa hutapa maiꞌnisageꞌnaeꞌmo nauneꞌnameꞌamo lapakaeꞌeꞌmo magokepilokaeno maiꞌnisigetapa Ala kava neꞌmo Yesu Kalaisi himamuꞌaletiꞌmo ani vekamoalitapa Satani ayapiꞌmo ateyo. Sataniꞌa kayoꞌmo amisigenoꞌaeꞌmo agufamoꞌmo hauꞌniyakavaꞌamo hano hisigeno Ala kava neꞌmo Yesu afinaꞌmo Gotiꞌa ani vekamo aunemeꞌamoalino katino atesiyafeꞌmo alitapa Satani ayapiꞌmo ateyo.

Page 370: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 5:6 367 1 Kolitiyani 6:96 Lapakitapileꞌmo alita asaga hutapa nelapataya kavaꞌmo alagi alagepa kavaꞌmo nosae.

Peleti maya falaovafiꞌmo aise yaꞌatomo aliꞌa atageno uneno huno muki falaovamo alinoko sino neꞌate, hutapa oꞌafiꞌnafiye. 7 Hosu kavaꞌmoꞌa alino ko sino neꞌateya agufayakana huno haneꞌniyanagi alita ataletetapa saufa peleti mayamo ko nosiya peletimayagana hutapa maiꞌnetapa lapaote maiyo. Lapaote vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmofeꞌmae.Kalaisiꞌa hopa afinaꞌmo Pasova sipisipitigana huno maiꞌnenoꞌaeꞌmo ofalini kavatefeꞌmoagaiꞌa agufaꞌamo lagaetefeꞌmo Gotiꞌmo amiꞌniyaꞌmofeꞌmo hosu kavatapimo alitapaataleyo. 8 Hopa afina kavaꞌmo hisunafeꞌmo hosu kavaꞌmo osuge hanageke yaꞌmo alitaoꞌapamige huteta ani kava huta atafa peleti mayamo alino ko sino neꞌateya peletimayamo alita atalegetao. Yaveyave laipamo aliꞌneta lama gemo huteta ani kavahuta ko nosiya peleti mayamo alita hopa afina kavaꞌmo higetao. 9 Hogoteꞌna avokaeꞌna lapamiꞌnaeꞌmo, kumai kavaꞌmo nehisaya vayaꞌeꞌmomagokepi lokaetapa oꞌmaiyo,huꞌna avoꞌmo ago kaeꞌna lapamiꞌnove. 10 Nagaemo ma mopafi vayaꞌaifeꞌmo nagesamooꞌafiꞌnofa siosi vayaꞌaifekeꞌmo nagesamo afiteꞌna ani avoꞌmo kaeꞌnove. Ma mopafivayapatiꞌmo kumai kavaꞌmonehaya vayanagimagoꞌe yaꞌmo alisayafeꞌmo hapaꞌye nehiyavayanagi kumaya neꞌaliya vayanagi aigofe gotiꞌapimogifeꞌmo mono nehaya vayanagihuꞌa maiꞌnayaꞌmofeꞌmo apakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta oꞌmaita laote maisuna kaꞌmoohaneꞌniye. 11 Hemenimo avoꞌmo kaeꞌnaeꞌmo, Kalisitini konagamo maiꞌnone, huꞌanehaya vayaꞌmogi kumai kavaꞌmo nehafi hapaꞌye nehifi aigofe gotiꞌapimogifeꞌmo mononehafi huꞌa faipa huꞌa neꞌapatafi aniꞌmo neteꞌa negi nagi kavaꞌmo nehafi koli yaꞌmo aliꞌaneꞌapamiꞌa kumaya neꞌalifi huꞌa neꞌmaiya vayaꞌeꞌmo magokepi lokaetapa oꞌmaiyo. Aniagufa vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeta maiꞌnetapa neꞌyaꞌmo oꞌneyo.

12-13Malaga vayaꞌmo aliꞌna fako huꞌna apatesuva agufa aliꞌyaꞌnimo ohaneꞌniye. Gotiꞌaalino fako huno apategaiyaꞌmonanafa lapakaemo lapakaitapimo siosifiꞌmo neꞌmaiyavayaꞌmo alita fako hutapa apatesaya kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo Lapakaemo ani hosuvekamo alita malaga hafaitapa ataleyo.

6Goti mafaꞌnemogimo konagaꞌapimogi agoti huꞌa neꞌapataya kavafeꞌmo huꞌniya gemae

1 Lapakaepatiꞌmomagoꞌamogi ge vaiteꞌapaeꞌmo konagaꞌapimogi agoti huꞌa neꞌapatae.Haiya kava hutapa lapavagage osigetapa Goti apaote vayaꞌalegamo apavalelita oꞌutapamalaga vayaꞌmo fatago huꞌa noꞌmaiya vayaꞌai agotileꞌmo apavalelitapa neꞌvae. 2 Gotiapaote vayaꞌamogimomukimamopafi vayaꞌmo agoti huꞌa apategae, hutapa oꞌafiꞌnafiye.Lapakaemo muki ma mopafi vayaꞌmo agoti hutapa apategayaꞌmofeꞌmo aise kavaꞌmoafaꞌa alita fako osugafiye. 3 Lagaemo enisole vayaꞌmo agoti huta apategaune, hutapaoꞌafiꞌnafiye. Ani kava hugunaꞌmofeꞌmo ma mopafi kavaꞌmo magoꞌe huta afaꞌa alitafako hugune. 4 Hugunaꞌmofeꞌmo ma mopafi kavatefeꞌmo agoti hutapa apatesayafeꞌmohutapaeꞌmo na kava higetapa malaga vayaꞌmo siosifiꞌmo apaki ohaneꞌniya vayaꞌmogiagoti gemo neꞌafiyategamo apavalelitapa neꞌvae. 5 Lapakaepatiꞌmo magoke vekamoageteno afiꞌniya vekamoꞌmo konagatapimo kavaꞌamo afaꞌa alino fako huno atesiyavekamo oꞌmaiꞌnifiye. Lapavagage hino. 6 Vaehae, lapakaemo afaꞌa alita api aitanoꞌapatayaꞌmonanafa apakesa afiꞌa fatago nosaya vayaꞌaitegamo apavalelitapa neꞌvae.

7 Lapakaitapimo agoti hutapa nelapatayaꞌmofeꞌmo agotimo aeta neꞌagasesafi noꞌa-gasesafigeno Sataniꞌmo ago aeno lapakaseꞌniye. Lapakaetegamo hosu kava nehisageta-paeꞌmo afaꞌa maisayana kanale hugiye. Lapakae yaꞌmo kumayaꞌmo neꞌalisagetapa afaꞌamaisayana kanale hugiye. 8 Kanale hugiyaꞌmonanafa agoti hutapa neꞌapatayaꞌmofeꞌmokonagatapimogitegamo hosu kavaꞌmo nehae. Lapakaemo lapakaitapi konagatapimogiyaꞌmo kumayaꞌmo neꞌaliye. 9 Hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmogimo Gotiꞌa yagainoneꞌapateya koteꞌmo faleꞌa haiꞌa oꞌmaigae, hutapa oꞌafiꞌnafiye. Lapakaitapieꞌmo humiolapateyo. Kumai kavaꞌmo nehaya vayaꞌmofi aigofe gotiꞌapimogi apakame nehayavayaꞌmofi alu vayaꞌai aꞌnemo apayate neꞌaliya vayaꞌmofi vemogi aꞌnegana huꞌa kumaikavaꞌmo nehaya vayaꞌmofi negafo negafo huꞌa magokepi lokaeꞌa neꞌmaiya kavaꞌmoꞌa

Page 371: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 6:10 368 1 Kolitiyani 7:5kumai kavaꞌmo hugekana agufa kavaꞌmo nehaya vayaꞌmofi 10kumayaꞌmo neꞌaliya vayaꞌ-mofi hapaꞌye nehiya vayaꞌmofi aniꞌmo neꞌneꞌa negi nagi gemo nehaya vayaꞌmofi huꞌafaipa huꞌa neꞌapataya vayaꞌmofi koli yaꞌmo aliꞌa neꞌapamiꞌa kumayaꞌmo neꞌaliya vayaꞌ-mogimofi huꞌa Gotiꞌa yagaino neꞌapateya koteꞌmo faleꞌa haiꞌa oꞌmaigae. 11 Hogotetapamagoꞌamogitapamo ani agufa vayaꞌmo maiꞌnae. Maiꞌnayaꞌmonanafa Kalaisiꞌa aeno kalopaeno lapateꞌnigenoGoti Aunemeꞌamoꞌmo lapavaleno alino lapaote lapateꞌnigenoGotiꞌaAla kava netimoYesuKalaisi agiꞌaletiꞌe Aunemeꞌaletiꞌeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmomaiꞌnae, huno lapa paiꞌniye.

Kumai kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae12 Lapakaemo, Muki kavaꞌaeꞌmo afaꞌa hisuna kavaꞌageꞌmo haneꞌniye, hutapa nehayaꞌ-

monanafa he, lapakaemo afaꞌa hugayaꞌmonanafa muki ani hisaya kavaꞌamoꞌmo alagilapa oꞌmaesiya agufa kavaꞌmo haneꞌniye. Muki kavaꞌamo afaꞌa huguvaꞌmonanafa fikuyanageno hosu kavaꞌmoꞌa yagaino nategaiye, huꞌna nehuve. 13 Lapakaemo, Neꞌyaꞌmolagupamo yaꞌmo haneꞌnigeno lagupamoꞌmo neꞌyaꞌmo neꞌne, hutapa nehayaꞌmonanafaGotiꞌa neꞌyaꞌe vayaꞌai apakupaꞌeꞌmo alagi alino hano huno atalegaiye. Gotiꞌa kumaikavaꞌmo hisunafeꞌmo lagufamo alo huno olateꞌnifa Ala kava netefekeꞌmo alo hunolateteno Ala kava neꞌmoꞌa lagufaleꞌmo yagaino latesiyafeꞌmo alo huno lateꞌniye. 14GotiꞌaAla kava neꞌmo alino he tino ateꞌniya kava huno himamuꞌaletiꞌmo lagaeꞌeꞌmo alino hetino lategaiye.

15 Lapakufamo Kalaisi agufafi alu ya alu yaꞌamo haneꞌniye, hutapa oꞌafiꞌnafiye.Haneꞌniyaꞌmofeꞌmo Kalaisi agufafi haneꞌniya yaꞌamo aliꞌna kumai a kanomo agufaꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌna atesufiye. Haꞌao, alagi atalegeno hano hino. 16 Mago vekamoꞌakumai a kanoꞌeꞌmo magokepi lokaeno havaesiyaꞌmoꞌmo magoke anakufageꞌmoalino hamalegaiye, hutapa oꞌafiꞌnafiye. Ani kavatefeꞌmo Goti mukufi gemoꞌmohunoꞌaeꞌmo, lole kanolaꞌmoganimo magoke anakufageꞌmo alino hamalegaiye, hunohuꞌniye. 17 Huꞌniyaꞌmonanafa vayaꞌmogimo eꞌa Ala kava neꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌamaisayaꞌmoꞌmo agaeꞌeꞌmo magoke anauneꞌanameꞌmo alino hamalegaiye.

18 Kumai kavaꞌmo hisayategatiꞌmo ataletapa lapaune heyo. Mago alu hosukavaꞌamo amega apakufaletiꞌmo nehayaꞌmonanafa kumai kavaꞌmo nehaya vayaꞌmogimoapakaiꞌapi apakufamo alagi aliꞌa hosu huꞌa neꞌatae. 19-20 Lapakufamo aote Aune-meꞌamo mono noꞌamo haneꞌniye, hutapa oꞌafiꞌnafiye. Gotiꞌa Aunemeꞌamo ago alinolapamiꞌnigeno lapaipafiꞌmo neꞌmaiye. Lapakufamo lapakaitapi yaꞌmo ohaneꞌnifa Gotiꞌaago miya faino lapateꞌnigeno agaiꞌa yaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo lapakufaletiꞌmo Gotiagiꞌalekeꞌmo alita asaga hutapa ateyo.

7Veleꞌmo maige aꞌmo alige hisaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae

1 Hemenimo avoꞌmo kaeta nafi geꞌnaya kavafeꞌmo lapa paigesuve. Vemogimoaꞌmo oꞌaliꞌa afa maisaya kavaꞌmo kanale kavaꞌmo haneꞌniye. 2 Haneꞌniyaꞌmonanafakumai kavaꞌmo lusi kava huno afole neꞌaiyaꞌmofeꞌmo muki magoke magoke ve-mogimo apakaiꞌapi aꞌapigeꞌmo alisageꞌa muki magoke magoke aꞌnemogimo apakaiꞌapianauꞌapimogitekeꞌmo maisageꞌa hisaya kavaꞌmo haneꞌniye. 3 Vemogimo apakufamoaꞌneꞌapimo apamisayafeꞌmo ka oꞌakaniꞌa afaꞌa apamisaya kavaꞌmo haneꞌniye. Anikava huꞌa aꞌnemogimo apakufamo anauꞌapimogi apamisayafeꞌmo ka oꞌakaniꞌa afaꞌaapamisaya kavaꞌmo haneꞌniye. 4 Aꞌnemogimo apakaiꞌapi apakufaleꞌmo yagaiꞌa oꞌa-pategafa anauꞌapimogigeꞌmo yagaiꞌa apategae. Ani kava huꞌa vemogimo apakaiꞌapiapakufaleꞌmo yagaiꞌa oꞌapategafa aꞌneꞌapimogigeꞌmo yagaiꞌa apategae. 5Mago yalavelaꞌ-moganimo magoke agufa gemo huꞌanaeꞌmo, laꞌaote laꞌaote hutaꞌa maiꞌnetaꞌa neꞌyaꞌmooꞌnetaꞌa mosiꞌnetaꞌaeꞌmo nunumuꞌmo huguꞌae, huꞌana husaꞌana aise afinaꞌmo anaoteanaote huꞌana havaeꞌneꞌanaeꞌmo nunumu huteꞌanaeꞌmo halate magokepi lokaeꞌanahavaegaꞌae. Lapakufaleꞌmo alagepa hutapa yagaitapa olapatesageno Sataniꞌa humi

Page 372: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 7:6 369 1 Kolitiyani 7:22lapateteno lapayateꞌmo aligiyanagi magokepiꞌmo lokaetapa havaeyo. 6 Veleꞌmo maiyo,huꞌna huge aꞌmo aliyo, huꞌna huge nehuva gemo keꞌaepa gemo nosuvaꞌmonanafa anikavaꞌmo afaꞌa hugae, huꞌna nehuve. 7 Nagaemo maiꞌnova kava huꞌa muki vayaꞌmomaisayafeꞌmo nahauꞌniye. Nahauꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa alu kava alu kavaꞌmo huꞌamaisaya agufa lokiyaꞌamo alino magoke magoke vayaꞌmo fiku apamite apamite hunoapamiꞌniye.

8 Nagaemo veleꞌmo oꞌmaiꞌnaya aꞌnemogitapaenagi aꞌmo oꞌaliꞌnaya vemogitapaenagikogu aꞌneꞌaifenagi huꞌna hemenimo lapa paiꞌnaeꞌmo, neꞌmauva kava hutapa lapaotelapaote hutapa maisaya kavaꞌmo kanale kavaꞌmo haneꞌniye, huꞌna lapa nepauve. 9 Lapanepauvaꞌmonanafa lapakufaleꞌmo afaꞌa yagaitapa olapatesayana veleꞌmo maige aꞌmoalige hutapa maiyo fiku yanageno lapaꞌye hugiyanagi.

10 Nagaemo veleꞌmo maiꞌnaya aꞌne anagaꞌmogitapaꞌe aꞌmo aliꞌnaya ve anagaꞌmogita-paꞌefeꞌmo lapa paiꞌnaeꞌmo, Aꞌnemogitapae, huꞌna, anautapimogimo apataletapa oꞌviyo.11Aꞌnemogimo anauꞌapimogimo apataleꞌa visayana uꞌa alu veleꞌmo oꞌmaiꞌa afaꞌa maiyo.Afaꞌa maisayafeꞌmo ohapauꞌnisiyana halate eꞌa anauꞌapimogiꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌamaiyo. Anauꞌapimogitapae, huꞌna, aꞌnetapimo hapa faitapa oꞌapataleyo. Nagaiꞌnimomani gemo nosuvaꞌmonanafa Ala kava neꞌmoꞌa hu maleꞌniye.

12Nagaemo hapa opaiꞌnova vayaꞌaifeꞌmo hapa paigesuve. Ala kava neꞌmoꞌa hiyo, hunoosuꞌnifa nagaiꞌnimo lapa paiꞌnaeꞌmo, Mago konagatimoꞌa aꞌamoꞌmo agesa afino fatagoosuꞌnisiyana aꞌaꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌana maisaꞌafeꞌmo hauꞌnisiyaꞌmoꞌmo ha fainooꞌatalesiya kavaꞌmo haneꞌniye. 13Mago a kanomoꞌa anauꞌamoꞌmo agesa afino fatago os-uꞌnisiyana anauꞌamoꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌana maisaꞌafeꞌmo hauꞌnisiyaꞌmoꞌmo atalenooꞌvisiya kavaꞌmo haneꞌniye. 14Apakesa afiꞌa fatago nehaya aꞌnemogimo apakesa afiꞌa fa-tago osuꞌnaya anauꞌapimogi Gotiꞌa hapamaesiyafeꞌmomamopafi vayapatiꞌmo apavaleꞌaapaote apateꞌnageꞌamaiꞌnae. Ani kava huꞌa apakesa afiꞌa fatago nehaya anauꞌapimogimoapakesa afiꞌa fatago osuꞌnaya aꞌneꞌapimo Gotiꞌa hapa maesiyafeꞌmo apavaleꞌa apaoteapateꞌnageꞌa maiꞌnae. Apavaleꞌa apaote oꞌapateꞌnaesinana mafaꞌnetapimo malagamafaꞌnegana huꞌa maiꞌnaesinaꞌmonanafa mafaꞌnetapimo apaote mafaꞌnemo maiꞌnae.

15 Maiꞌnayaꞌmonanafa apakesa afiꞌa fatago osuꞌnaya vayaꞌmogimo, lapataleta utalaoteꞌmomaigesune, huꞌa hisayana afaꞌa uꞌamaigae. Visageꞌapaeꞌmo apakesa afiꞌa fatagonehaya ve aꞌnemogimokalavusifiꞌmooꞌmaigayaꞌmonanafaGotiꞌa alagepahutamagokepilokaeta maisunafeꞌmo keya aeno ge huꞌniye. 16 Aꞌnemogitapae, huꞌna, lapakaemo,anautimogiꞌeꞌmomagokepi lokaetamaisunana apakufamo alita katita apatesupi, hutapalapakesamo afiyo. Anauꞌapimogitapae, huꞌna, lapakaemo aꞌnetiꞌeꞌmo magokepi lokaetamaisunana apakufamo alita katita apatesupi, hutapa lapakesamo afiyo.

17 Ala kava neꞌmoꞌa alu kava alu kavaꞌmo hutapa maisayafeꞌmo lokiyaꞌamo lapametelapamete huno alino lapamiꞌniyanagi ani kava hutapa maiyo. Gotiꞌa lapakaefeꞌmokeya aeno ge huꞌniya afinaꞌmo haiya kava huta maiꞌnopi hutapa lapakesamo neꞌafi-tapaeꞌmo ani kava hutapa maiyo. Mani keꞌaepa gemo muki siosiꞌale siosiꞌaleꞌmomaiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo aliꞌna apaya neꞌmalove. 18 Gotiꞌa keya aeno ge huꞌniya afinaꞌmoYu vayaꞌmogitapa lapakufamo ago lagauꞌa ataleꞌnisayana halate apakufamo lagauꞌaoꞌataleꞌnaya vayakana hutapa oꞌmaiyo. Gotiꞌa keya aeno ge huꞌniya afinaꞌmo lapakufamolagauꞌa oꞌataleꞌnisayana lapakufamo olagaiyo. 19 Lagufamo lagauꞌa ataleꞌnisafi lagauꞌaoꞌataleꞌnisafi afaꞌa ina agufa kavaꞌmo haneꞌniye. Hogote kavaꞌmo haneꞌniyana Gotikeꞌaepa geꞌamo akame nehuna kavaꞌmo haneꞌniye. 20 Gotiꞌa keya aeno ge huꞌnigetapaeta maiꞌnaya kava hutapa maiyo. 21 Gotiꞌa keya aeno ge huꞌnigetapaeꞌmo afa vayaꞌmomaiꞌnetapa afa aliꞌyaꞌmo aliꞌnaya vayaꞌmo maiꞌnafiye. Kanalene, hutetapa lapausoliosiyo. Osugayaꞌmonanafa hatumaeno lapatesigetapa afaꞌamaisaya kaꞌmo haneꞌnisiyanaani kateꞌmo neꞌutapaeꞌmo nofitapimo hatu maetapa ataletapa afaꞌa maiyo. 22 Alakava neꞌmo kalavusifiꞌmo maiꞌneꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmo keya aeno ge hutenoapakupi mafaꞌnemo hatu maeno apateꞌnigeꞌa Ala kava neꞌmo afa vayaꞌamo neꞌmaiye.Kalaisiꞌa afaꞌa maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo keya aeno ge huteno nofi aeno apateꞌnigeꞌa

Page 373: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 7:23 370 1 Kolitiyani 7:39nofiteꞌmo maiꞌneꞌa aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmo maiꞌnae. 23 Mukiꞌamogitapae, huꞌna,Kalaisiꞌa alopa miyatetiꞌmo ago miya faiꞌniyanagi ma mopafi vayaꞌai kalavusifiꞌmolapakupi mafaꞌnemo oꞌmaino. 24 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Gotiꞌa keya aeno gehuꞌnigetapa eta maiꞌnaya kava hutapa Gotiꞌeꞌmo magokepiꞌmo lokaeta maime maimeviyo.

Aꞌmo oꞌalige veleꞌmo oꞌmaige huꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo huꞌniya gemae25 Aꞌmo oꞌalige veleꞌmo oꞌmaige huꞌnaya kavafeꞌmo ge hutapa nafi geꞌnae. Veleꞌmo

oꞌmaige aꞌmo oꞌalige huꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo Ala kava netegatiꞌmo mani keꞌaepa gemooꞌaliꞌnovaꞌmonanafa Gotiꞌa hau huno nateꞌniya kavatetiꞌmo lama gemo nehuva vekamomaiꞌneꞌnaeꞌmo nagesamo afiteꞌnaeꞌmo lapa nepauve. 26 Hemenimo kana alisunaafinaꞌmo afole aisiyafeꞌmo nehiyaꞌmofeꞌmo nagesamo afiꞌnaeꞌmo, haiya kava hutapamaiꞌnisafi ani kavakeꞌmo hutapa maiyo. 27 Veleꞌmo maiꞌnisayana apataletapa oꞌviyo.Aꞌmo aliꞌnisayana hapa faitapa oꞌapataleyo. Aꞌmo oꞌaliꞌnisayana aꞌmo oꞌalitapa afaꞌamaiyo. 28Mani gemo huvaꞌmonanafa aꞌmo alisayana hosu kavaꞌmo afaꞌa osugae. Magoveꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa ohavaeꞌnisaya aꞌmafaꞌnemogimo veleꞌmo maisayana hosukavaꞌmo osugae. Veleꞌmo maige aꞌmo alige huꞌa maiꞌnisaya vayaꞌmogi ma mopafimaiꞌneꞌapaeꞌmo hanageke yaꞌmo aligae. Faitapa kasalo paesayafeꞌmo nahauꞌnigeꞌ-naeꞌmo mani gemo lapa nepauve.

29 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Geꞌnimo aepaꞌamo haneꞌniyana kanatimo aupa afi-naꞌmo haneꞌniye. Hemeni afinatetiꞌmo aꞌmo aliꞌnisaya vayaꞌmogimo aꞌapieꞌmo apakesaalaꞌamo oꞌafiꞌa aꞌmo oꞌaliꞌnaya vayakana huꞌa maime maime visaya kavaꞌmo haneꞌniye.30Mamopafi kavafeꞌmo yulagefa neꞌaisaya vayaꞌmogimo yulagefa noꞌaiya vayakana huꞌamaime maime visaya kavaꞌmo haneꞌniye. Ma mopafi kavafeꞌmo apamogaga neꞌaisayavayaꞌmogimo apamogaga noꞌaiya vayakana huꞌa maisaya kavaꞌmo haneꞌniye. Miya faiꞌaaliꞌnisaya vayaꞌmogimo miya faiꞌa oꞌaliꞌnaya vayakana huꞌa maisaya kavaꞌmo haneꞌniye.31 Ma mopafi kagemi yatefeꞌmo aliꞌya neꞌalisaya vayaꞌmogimo ma mopafi yafekeꞌmoapakesamo afiteꞌa atafauꞌa alagi huꞌa oꞌmaisaya kavaꞌmo haneꞌniye. Ma mopaꞌe mamopafi kavaꞌeꞌmo alagi ago hano husiyafeꞌmo hogo nehiye.

32 Lapausoli osutapa afaꞌa maisayafeꞌmo nahauꞌniye. Aꞌmo oꞌaliꞌnaya vayaꞌmogimoAla kava neꞌmo aliꞌyaꞌalefeꞌmo, Ala kava neꞌmoꞌa amuse huno latesiyafeꞌmo na kavahugune, huꞌa apakesamo neꞌafiye. 33 Neꞌafiyaꞌmonanafa aꞌmo aliꞌnaya vayaꞌmogimoaꞌneꞌapimogimo amuse huꞌa apatesayafeꞌmo hapauꞌnigeꞌapaeꞌmo ma mopafi yafekeꞌmoapakesamo neꞌafiye. 34Ani kava huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo lole apakesamo neꞌafiye. Veleꞌmooꞌmaiꞌnaya aꞌmafaꞌnemogimo Ala kava neꞌmo aliꞌyaꞌalefeꞌmo apakesamo neꞌafiye.Apakaemo apakufaꞌe apauneꞌapameꞌeꞌmo amiteꞌa agaetefeꞌmo eꞌa apaote maisayafeꞌmohapauꞌniyaꞌmonanafa veleꞌmo maiꞌnaya aꞌnemogimo ma mopafi kavafekeꞌmo apake-samo afiteꞌapaeꞌmo anauꞌapimogi amuse huꞌa apatesayafeꞌmo na kava hugune, huꞌaapakesamo neꞌafiye. 35 Mani gemo huꞌna lapatafauꞌna lapatesuvafeꞌmo nosufa lapamaesuvafekeꞌmo nehuve. Lapakaemo Ala kava neꞌmo aliꞌyaꞌalefeꞌmo lole lapakesamooꞌafitapa atafautapa alagi hisayafekeꞌmo nahauꞌniye.

36 Afoꞌapimogitapae, huꞌna, aꞌmafaꞌnetapimo kositeꞌapaeꞌmo veleꞌmo uꞌna maige-suve, huꞌa nehisagetapaeꞌmo haꞌao, huꞌna hisuvana agaetegamo hosu gemo huguve,hutapa hisayana hapauꞌnisiya kavaꞌmo afaꞌa hugae. Kanalenageno veleꞌmo uno maisiyakavaꞌmo hosu kavaꞌmo ohaneꞌniye. 37 Ohaneꞌniyaꞌmonanafa magoꞌamogitapamo lokiyalapakesamo afitapaeꞌmo, veleꞌmo uꞌa oꞌmaigae, hutapa hisageꞌapaeꞌmo aꞌmafaꞌnetapi-mogi veleꞌmo maigesuve, huꞌa osisagetapa apavaletapa oꞌapamisayana kanale kavaꞌmohaneꞌniye. 38 Afoꞌapimogimo apavaleꞌa apamisaya kavaꞌmo kanale kavaꞌmo haneꞌniyaꞌ-monanafa Afoꞌapimogimo apavaleꞌa oꞌapamisaya kavaꞌmoꞌa aeno agaseꞌniya kavaꞌmohaneꞌniye.

39 Inagi mago a kanomoꞌmo anauꞌamoꞌmo ofalino afaꞌa maiꞌniya afinaꞌmo atafaunoalagi huno maiꞌniye. Anauꞌamoꞌmo falisigenoꞌaeꞌmo hatu maeno atesigeno uno

Page 374: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 7:40 371 1 Kolitiyani 8:13hauꞌnisiya veleꞌmo afaꞌamaigiyaꞌmonanafaKalisitini vekalekeꞌmomaino. 40Veleꞌmounomaigiyaꞌmonanafa veleꞌmo uno oꞌmaino afaꞌa maisiyana magoꞌe huno amogaga aigiye,huꞌna nagesamo neꞌafuve. Nagaeꞌeꞌmo Goti Aunemeꞌamo aliꞌnove, huꞌna nagesamoneꞌafuve.

8Aigofe gotiꞌapimogimo neꞌapamiya ofalinimo aliꞌa neꞌnaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae

1 Hemenimo aigofe gotiꞌapimogimo afu ameꞌamo aliꞌa ofalinimo neꞌapamiyakavafeꞌmo avo kaegesuve. Lapakaemo, Mukiꞌamogitamo afiꞌnone, hutapa nehaya gemolama gemo nehae. Afiteꞌa ageꞌnaya kavaꞌmoꞌa ala vayaꞌmo maiꞌnone, huꞌa nehayaagufa himuꞌnamu kavaꞌmo alino afole aino neꞌateyaꞌmonanafa hapau apayamopafiꞌmonehapaiya kavaꞌmoꞌa alino lokiya vaino neꞌapate. 2 Afiꞌnone, huꞌa nehaya vayaꞌ-mogimo magoke alagepa gemo alagi oꞌafiꞌnae. 3 Oꞌafiꞌnayaꞌmonanafa Gotifeꞌmo hapauapayamopafiꞌmo nehapaiya vayaꞌmo apakeno aeto hutenoꞌaeꞌmo vayaꞌnimo maiꞌnae,huno nehiye.

4 Nehiyaꞌmofeꞌmo aigofe gotiꞌapimogimo afu ameꞌamo aliꞌa neꞌapamiya ofalinimonesupi oꞌnesupi ani kavafeꞌmo avo kaegesuve. Aigofe gotiꞌapimogimo ma mopafi inaagufa yaꞌmo haneꞌnigeno magoke Gotiꞌa agaiꞌageꞌmo maiꞌniyana mago alu gotigimoalagi oꞌmaiꞌnae, huta ago afiꞌnone. 5 Vayaꞌmogimo apaki aeꞌapaeꞌmo, gotitimogitapae,huꞌa apaki neꞌaya gotiꞌapimogimo ma mopafi maiꞌnisafi kokuꞌnapiꞌmo maiꞌnisafi huꞌamaiꞌnisayana asole aigofe gotiꞌapimogi maige asole aigofe ala kava vayaꞌapimo maigehuꞌa maiꞌnae. 6 Maiꞌnayaꞌmonanafa ago afiteta ageꞌnonana magoke Gotiꞌa afotimoꞌmomaiꞌniye. Agaemomuki yaꞌmo aepa vekamomaiꞌnigeta agaetefeꞌmo afaꞌa maiꞌnone. Anikava huno magoke Ala kava netimo maiꞌniye. Agaemo Yesu Kalaisiꞌa maiꞌnigeno Gotiꞌaagaetetiꞌmo muki yaꞌamo alo hu maleꞌniye. Lagaemo agaetetiꞌmo afaꞌa maisuna yaꞌmoaliteta maiꞌnone.

7Maiꞌnonaꞌmonanafamuki vayaꞌmogimomani lama gemo alagi oꞌafiꞌnae. Mago vayaꞌ-mogimo yatala afinaꞌmo aigofe gotiꞌapimogifeꞌmo mono huꞌnayaꞌmofeꞌmo hemenimoofalini neꞌapamiya ameꞌamo aliꞌa neꞌneꞌapaeꞌmo, aigofe gotigimo apamiꞌnaya ofalin-imo alita neꞌnetaeꞌmo hosu kavaꞌmo nehune, huꞌa apakesamo afigae. Yuꞌilagavekaꞌapimoꞌa alagepa huno oꞌafiꞌniyaꞌmofeꞌmo ofalini ameꞌamo aliꞌa neꞌneꞌapaeꞌmoyuꞌilaga vekaꞌapimo aliꞌa hosu huꞌa neꞌatae. 8 Neꞌatayaꞌmonanafa neꞌyaꞌmo neꞌnisupioꞌneꞌnisupigeno Gotiꞌa ani kavatefeꞌmo amuse huno olategaiye. Ofalini afu ameꞌamooꞌnesunana magoꞌe huta hosu kavaꞌmo huta oꞌmaigune. Ofalini ameꞌamo nesunanamagoꞌe huta alagepa kavaꞌmo huta oꞌmaigune. 9 Oꞌmaigunaꞌmofeꞌmo alagepa hutapakava yagaiyo. Hosu kavanagetapa kalavusifiꞌmo oꞌmaitapa afaꞌa maiꞌnetapaeꞌmo ne-gaune, hutapa nehaya kavaꞌmoꞌa lokiya oꞌvaiꞌnaya vayaꞌmo apaiyafiꞌmo hapaesigeꞌa-paeꞌmo hosu kavapiꞌmo asagauꞌa aigae. 10 Mago alagepa huno oꞌafiꞌnisiya vekamoꞌalapakesiyana ageꞌnaya vayaꞌmogitapamo aigofe gotiꞌapimogi mono nopiꞌmo maiꞌne-tapa neꞌyaꞌmo neꞌnesageno nelapakenoꞌaeꞌmo, aigofe gotiꞌapimogi apamiꞌnaya ofalin-imo afaꞌa negauve, huno agesamo afigiye. 11 Alagepa hutapa ageꞌnaya kavatetiꞌmoalagepa huno oꞌafiꞌniya konagatimotefeꞌmo Kalaisiꞌa falino ateꞌniya konagatimoꞌmonetenoꞌaeꞌmo alagi lageso hugiye. 12 Lapakaemo konagatapimogi yuꞌilaga vekaꞌapimoalita hosu hutapa atetetapa apakaetegamo hosu kavaꞌmo nehutapaeꞌmo Kalaisite-gaꞌeꞌmo ani hosu kavaꞌmo nehae. 13 Nehayaꞌmofeꞌmo afu ameꞌamo neꞌnovanagenokonagaꞌnimoꞌmo hosu kavaꞌmo hisigeꞌnaeꞌmo halate afu ameꞌamo alagi oꞌnegauve. Hosukavapiꞌmo asagauno oꞌaisiyafeꞌmo afu ameꞌamo oꞌnegauve.

9Poloꞌa muki kavaꞌamo hisuva himamuꞌnimo haneꞌniyaꞌmonanafa nosuvanagi nakame hiyo,

huno huꞌniya gemae

Page 375: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 9:1 372 1 Kolitiyani 9:18

1 Nagaemo apa vekamo maiꞌnove. Kalavusifiꞌmo oꞌmaiꞌneꞌna muki kavaꞌamo afaꞌahisuva kavaꞌmo haneꞌniye. Nagaemo Ala kava netimo Yesuꞌmo naulagafatiꞌmo agoageꞌnove. Ala kava netetiꞌmo aliꞌyaꞌmo aliꞌnogetapaeꞌmo lapakaemo alagamo aegekanahutapa aeꞌnae. 2 Mago vayaꞌmogimo nagaefeꞌmo, apa vekamo oꞌmaiꞌniye, huꞌa ne-hayaꞌmonanafa aliꞌyaꞌniletiꞌmo Goti mafaꞌneꞌamo ago hamaleꞌnayaꞌmofeꞌmo Goti apavekaꞌamo maiꞌniye hutapa afaꞌa hugae. Lapakaetegamo uꞌna apa aliꞌyaꞌnimo aliꞌnogeta-paeꞌmo Goti mafaꞌneꞌamo hamaleꞌnageꞌa mago vayaꞌmogi lapakeꞌnayanageꞌa Polo apaaliꞌyaꞌamo maiꞌnae, huꞌa hugae. 3 Nagenoka huꞌa nafi nekeꞌapaeꞌmo maku make huꞌaneꞌnataya vayaꞌaifeꞌmo ge huꞌna naha maeꞌna hisuvafeꞌmo aliꞌyaꞌmo aliꞌnogeꞌapaeꞌmoKolitiyani vayaꞌmogi Goti mafaꞌneꞌamo hamaleꞌnae, huꞌna nehuve. 4 Goti aliꞌyaꞌamoneꞌaluvaꞌmofeꞌmo aliꞌyaꞌniletiꞌmo neꞌyaꞌe aniꞌeꞌmo lapakaemo fiku namisageꞌna alisuvahimamuꞌnimo ohaneꞌnifiye. 5 Mago Goti apa vayaꞌamogimogi Ala kava neꞌmo ag-ufale aganaꞌamogimogi Pitamogi huꞌa Kalisitini hamaleꞌnaya aꞌneꞌapimo apavaleliꞌaneꞌvae. Ani kavaꞌmo hisuva himamuꞌnimo ohaneꞌnifiye. 6 Nagaeꞌe Manamasiꞌeꞌmolaꞌagaitiꞌageꞌmo neꞌyaꞌmo nesuꞌa aliꞌya alitetaꞌa afaꞌa oꞌatalesuꞌafiye. 7 Haiya ati vayaꞌ-mogimo kame nehuꞌapaeꞌmo apakaiꞌapimo neꞌyaꞌapimo kahauya huꞌa aliꞌa neꞌnae.Haiya vayaꞌmogimo hoya neꞌvaiꞌapaeꞌmo hoyaꞌapifatiꞌmo neꞌyaꞌmo aliꞌa noꞌnae. Haiyavayaꞌmogimo pulumaka afuleꞌmo yagaiꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo nuꞌanuꞌamo noꞌnae.

8Mamopafi kavafeꞌmo aeꞌna kalafefa gemonehuvaꞌmonanafa Goti keꞌaepa geꞌamoꞌmomani kavafeꞌmo magoke agufa gemo huꞌniye. 9-10 Moseseꞌa avoꞌmo kae maleꞌniyakeꞌaepa gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, pulumakamogi apaiyaletiꞌmo mago neꞌyaꞌmo haletiꞌyaꞌamoaeꞌa nehaleꞌapaeꞌmo oꞌnesayafeꞌmo apavayaleꞌmo nofi kitapa oꞌapateyo, huno huꞌniye. Gotiꞌapulumakaꞌaekeꞌmo agesamo afino hu maleꞌnifi lagaeꞌefeꞌmo huꞌniye. He lagaeꞌefeꞌmomani gemo huꞌniye. Aiꞌyu neꞌaiya vayaꞌe hoyafatiꞌmo neꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌmogiꞌeꞌmoaliꞌyaꞌmo neꞌaliꞌapaeꞌmo, mago neꞌyaꞌmo afole aisigeta aligune, huꞌa nehuꞌa agavamaiꞌneꞌa apavayagunagu hisayafeꞌmo avo kae maleꞌniye. 11 Aunemeꞌe avina yaꞌmolapakaetegamo ago hakale maleꞌnone. Hakale maleꞌnona hoyafatiꞌmo lagufale yaꞌmoalisunana kanale osugifiye. 12 Mago mono vayaꞌmogimo lapakaetegatiꞌmo apakufaleyaꞌmo alisaya himamuꞌapimo haneꞌnisiyana lagaeꞌeꞌmo alisuna himamutimo magoꞌehuno haneꞌniye. Fiku alisuna himamutimo haneꞌniyaꞌmonanafa afaꞌa oꞌaliꞌnone.Lapakaetegatiꞌmo amega lagufale yaꞌmo oꞌalita Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌamolapakaemo afisaya kaꞌmo oꞌakanisunafeꞌmo muki agufa agafa kana yaꞌmo aliꞌnone. 13Yuvayaꞌai alopa mono nopiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliꞌapaeꞌmo mono nopatiꞌmo neꞌyaꞌapimoneꞌaliye, hutapa oꞌafiꞌnafiye. Ofalinimo neꞌmalaya hiꞌyalamuteꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliyavayaꞌmogimo hiꞌyalamutetiꞌmo ameꞌamo aliꞌa neꞌnae, hutapa oꞌafiꞌnafiye. 14 Ani ka-vatefeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa, Alagepa faigoko geꞌnimo aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiyavayaꞌmogi aliꞌyaꞌmo neꞌaliyaꞌmofeꞌmo apakufale yaꞌmo fiku aliyo, huno huꞌniye.

15 Huꞌniyaꞌmonanafa muki yaꞌmo alisuvafeꞌmo himamuꞌniletiꞌmo afaꞌa oꞌaliꞌnove.Hemenimo lapakaepatiꞌmo mago yaꞌmo fiku alisuvafeꞌmo mani avoꞌmo nokaove. Al-iꞌyaꞌniletiꞌmo nagufale yaꞌmo fiku alisuvafeꞌmo oꞌnahauꞌniyanageꞌna hogoteꞌna faliteꞌ-naekeꞌmae. Aliꞌyaꞌniletiꞌmo nagufale yaꞌmo noꞌaluvaꞌmofeꞌmo amuse nehuve. Fikuyanageno mago vekamoꞌa amuse nehuva geꞌnimo aeno ati kaegaiye. 16 Alagepafaigoko geꞌamo aeꞌna hakalo huꞌna hapa nepauvaꞌmofeꞌmo amuse hisuva kavaꞌmoafaꞌa ohaneꞌniye. Alagepa faigoko geꞌamo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paisuvafeꞌmoGotiꞌa kalavusi huno nateꞌniyaꞌmofeꞌmo alu katetiꞌmo afaꞌa faiꞌna kasalo paeꞌnavisuva kaꞌmo alagi ohaneꞌniye. Vaehae, huꞌna, alagepa faigoko geꞌamo aeꞌnahakalo huꞌna hapa opaisuvana nagaetegamo hosu kavaꞌmo afole aisigeꞌna alagepahuꞌna oꞌmaiguve. 17 Aeꞌna hakalo huꞌna hapa paisuvafeꞌmo nagaiꞌnimo lekanapaiꞌna nateꞌnovesinana miyaꞌnimo namiyo, huꞌna afaꞌa huvesinaꞌmonanafa kalavusi-fiꞌmo maiꞌneꞌna aliꞌyaꞌaleꞌmo alino nateꞌniye. 18 Inagi miyaꞌnimo na agufa yaꞌmohaneꞌniye. Miyaꞌnimo noꞌaluvaꞌmonanafa aliꞌyaꞌniletiꞌmo alisuva himamuꞌnilefeꞌmonagufale yaꞌmo oꞌaliꞌna alagepa faigoko geꞌamo fiku afaꞌa aeꞌna hakalo huꞌna hapa

Page 376: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 9:19 373 1 Kolitiyani 10:8nepauva kavakeꞌmo miyaꞌnimo haneꞌniye.

19 Nagaemo mago vayaꞌai aliꞌyateꞌmo oꞌmaiꞌnofa afa vekamo maiꞌnovaꞌmonanafaasole vayaꞌmo Gotitegamo apavaleliꞌna esuvafeꞌmo muki vayaꞌai aliꞌyaꞌapimo neꞌaluvavekamo maiꞌnove. 20 Yu vayaꞌmo apavaleliꞌna esuvafeꞌmo Yu vayaꞌmogimo nehayakava nehuꞌna Yu vekagana huꞌna maiꞌnove. Nagaemo keꞌaepa gemo afeꞌalumelagamoneꞌmaiya vayaꞌmo apavaleliꞌna esuvafeꞌmo keꞌaepa gemo afeꞌalumelagamo neꞌmaiyavayaꞌaitegamo uꞌna aliꞌyaꞌmo neꞌaliꞌnaeꞌmo keꞌaepa gemo afeꞌalumelagamo oꞌmaiꞌno-vaꞌmonanafa keꞌaepa gemo afeꞌalumelaga vekagana huꞌna maiꞌnove. 21 Keꞌaepa gemooꞌaliꞌnaya vayaꞌmo apavaleliꞌna esuvafeꞌmo Yu nofi vayapati oꞌmaiꞌnaya vayaꞌaitegamouꞌna aliꞌyaꞌmo neꞌaliꞌnaeꞌmo keꞌaepa gemo oꞌaliꞌniya vekagana huꞌna maiꞌnove. Gotikeꞌaepa geꞌamo amagiꞌna ataleteꞌna afaꞌa maiꞌnove, huꞌna nosufa Kalaisi keꞌaepa geꞌamoafeꞌalumelagamomaiꞌnove. 22Maiꞌneꞌna apavaleliꞌna esuvafeꞌmo alagepa huꞌa oꞌafiꞌnayaGoti mafaꞌneꞌaitegamo uꞌna aliꞌyaꞌmo neꞌaliꞌnaeꞌmo apakaekana huꞌna maiꞌnove. Alukava alu kavatetiꞌmo magoꞌe vayaꞌmo apavaleliꞌna esuvafeꞌmo alu kava alu kavaꞌmonehaya vayaꞌaitegamo uꞌna aliꞌyaꞌmo neꞌaliꞌnaeꞌmo alu kava alu kavaꞌmo nehuve.23 Alagepa faigoko geꞌamo aino atagu faesiyafeꞌmo mani kavaꞌmo nehuve. Alagepafaigoko geꞌaletiꞌmo fiku naha maeno namisiya yaꞌmo muki vayaꞌeꞌmo magokepi al-isunafeꞌmo ani kava huꞌna maiꞌnove.

24 Asole vayaꞌmogimo nagu nagu huꞌa yokalomo nelayaꞌmonanafa magoke vekamoꞌaaeno apakaseteno maleꞌnaya yaꞌmo neꞌaliye. Ani kava hutapa aeta agasetapa heta-matapimo alisayafeꞌmo nagu nagu hiyo. 25 Muki alu yokalo alu yokaloꞌamo nelayavayaꞌmogimo aeꞌa apakasesayafeꞌmo alu kava alu kavaꞌmo nehuꞌa apakufaleꞌmo yagaiꞌaneꞌapatae. Apakaemo kasalisiya yaꞌmo alisayafeꞌmo ani agufa kavaꞌmo nehayaꞌmo-nanafa lagaemo okasalino hanege hanege huno hanesiya hetamatimo alisunafeꞌmo layamukiki nehune. 26Nehunaꞌmofeꞌmonagaemofikunagunagunosufamagoke api kateꞌmoaulu heꞌna ageꞌneꞌna nagu nagu huꞌna neꞌuve. Nayatetiꞌmo siki kavetamo nehuꞌnaeꞌmoyasimo neꞌamagufiye. 27Haꞌao, nagufamo amagiꞌna aliꞌna kanale huꞌna ateteꞌna yagaiꞌnaneꞌatove. Fiku yanageꞌna vayaꞌaifeꞌmo alagepa faigoko gemo aeꞌna hakalo huꞌna hapapaiꞌnovanageno alino apaheno natalesigeꞌna hetamaꞌnimo oꞌaliguve.

10Isaleli vayaꞌaifeꞌmo, ehetapiye, huno hapa paiꞌniya gemae

1 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Muki laginago vayaꞌmogimo Moseseꞌa akame huꞌa uꞌ-naya kavafeꞌmo lapakesamo afisayafeꞌmo nahauꞌniye. Muki vayaꞌamogi hiyaꞌmo unenonehiya hiyaꞌmo afeꞌalumelaga maiꞌneꞌa akame huꞌa uꞌnae. Akame huꞌa uꞌnageno aniꞌ-moꞌa folagapiꞌmo aino akaka vaeꞌnigeno mopamo hau huꞌnigeꞌa uꞌnae. 2 Gotiꞌa hiyapiꞌeanipiꞌeꞌmoMosesetefeꞌmo faleno apateꞌnigeꞌapaeꞌmoMoseseꞌa akamehuꞌa uꞌnae. 3Mukivayaꞌamogimomagoke agufa neꞌyaꞌmo Goti Aunemeꞌamoꞌmo alino apamiꞌniya neꞌyaꞌmoaliꞌa neꞌnae. 4Ani kava huꞌamagoke agufa aniꞌmoGoti Aunemeꞌamoꞌmo alino apamiꞌniyaaniꞌmo magokepi neꞌnae. Apakaemo Goti Aunemeꞌamoꞌmo alino apamiꞌniya aniꞌmoapakaeꞌeꞌmomagokepi lokaeno uꞌniya yafapatiꞌmo emineꞌniya aniꞌmonemenemeuꞌnae.Ani yafaꞌmo Kalaisiꞌa maiꞌniye. 5 Uꞌnayaꞌmonanafa Gotiꞌa aise vayaꞌaifeꞌmo amusehuno apateteno muki asole vayaꞌaifeꞌmo amuse huno oꞌapateno kaꞌme kotegamo agoapamagiꞌnigeꞌapaeꞌmo apaote apaote huꞌa apakufaꞌamo faliꞌa kasalime uꞌnae.

6 Ani kavaꞌmo alino lave lisiya aune kavaꞌmo haneꞌniye. Apakaemo hosu kavafeꞌmohapaꞌye huꞌniya kava huta lagaeꞌeꞌmo lahaꞌye osisiyafeꞌmo mani gemo huꞌniye.7 Apakaemo aigofe gotiꞌapimofeꞌmo mono huꞌnaya agufa kavaꞌmo osiyo. Goti mukufigemoꞌmo ani hosu kavafeꞌmo, Vayaꞌmogimo neꞌyaꞌmo nege aniꞌmo nege hisayafeꞌmomaiꞌneꞌapaeꞌmo apaiyamo omo hagesayafeꞌmo he tiꞌnae, huno huꞌniye. 8 Apakaepatiꞌmomagoꞌamogimo kumai kavaꞌmo huꞌnagenoꞌaeꞌmo magoke afinaꞌmo 23 tauseniꞌa

Page 377: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 10:9 374 1 Kolitiyani 10:27vayaꞌmo ago apamagiꞌnigeꞌa faliꞌnae. Ani agufa kavaꞌmo lagaeꞌeꞌmo afaꞌa osige-tao. 9 Apakaepatiꞌmo magoꞌamogimo Ala kava nefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago osuꞌ-nayaꞌmofeꞌmo amalageka huꞌnagenoꞌaeꞌmo nagaloꞌyave anagaꞌmogimo hapaeꞌnageꞌafaliꞌnae. Mani agufa kavaꞌmo huta lagaeꞌeꞌmo Ala kava neꞌmo afaꞌa amalageka os-igetao. 10 Apakaepatiꞌmo magoꞌamogimo alagepa huꞌa oꞌmaiꞌnayaꞌmofeꞌmo hagaluhagalu huꞌa ge neꞌnagenoꞌaeꞌmo vayaꞌmo neꞌapamagiya enisole vekamoꞌa eminenoapamagiꞌniye. 11 Apakaetegamo afole aiꞌniya kavaꞌmoꞌa alino lave lisiya aune kavaꞌmohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo lagaefeꞌmo ehetapiye, huno nehiye. Hemenimo ma mopamo agohano hugefeꞌmo nehiya afinaꞌmo maiꞌnone. 12 Maiꞌnonaꞌmofeꞌmo lapakaemo lokiyavaita he tita maiꞌnone, hutapa lapakesamo neꞌafisayana asagauta aigayanagi ehetapiye.13 Lapakaetegamo aeto aeto agufa lapamalageka hisaya kavaꞌmoꞌa muki vayaꞌaitegamoapamalageka nehiya kavakeꞌmo ago afole aiꞌniye. Gotiꞌa huguve, huno nehiya kavaꞌmoalagi nehiya vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo lapamalageka hisiya kavaꞌmoꞌa aeno lapakas-esiya kaꞌmo afaꞌa valino oꞌategaiye. Lapamalageka hisigetapaeꞌmo asagauta oꞌaitapa hetitapa maisayafeꞌmo faita kasalo paesaya kaꞌmo afaꞌa valino lapategaiye.

Ala kava neꞌmo neꞌyaꞌe hosu apaune vayaꞌai neꞌyaꞌeꞌmo oꞌnesuna kavaꞌmo haneꞌniye, hunohuꞌniya gemae

14Nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya vayaꞌmogitapae, ani kavatefeꞌmo aigofe gotiꞌapi-mogifeꞌmomono nehaya kavategatiꞌmo ataletapa lapaune heyo. 15Afiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmohapa nepauva agufa gemo huꞌna lapa paiꞌnaeꞌmo geꞌnimo afitetapa lapakaitapigeꞌmoalita fako hutapa lapakesamo afiyo. 16 Lagaemo Ala kava neꞌmo neꞌyaꞌmo nesunafeꞌmoaote kapumo aliꞌneta Gotifeꞌmo hao ke heta nunumu nehune. Mani kapufi aniꞌmoKalaisi kolaꞌamo alita neꞌnetaeꞌmo afalu afalugana huta neꞌnone. Ani kava hutapeleti mayamo akaya heta neꞌnetaeꞌmo Kalaisi agufaꞌamo neꞌnone. 17 Magoke peletimayamo haneꞌniya kava huta mukiꞌamogita magoke vayaꞌmo maiꞌnone. Magoke peletimayafatiꞌmo neꞌnonaꞌmofeꞌmo magoke vayaꞌmo maiꞌnone.

18 Isaleli nofi vayaꞌaifeꞌmo lapakesamo afiyo. Sipisipi afumo heꞌa hiꞌyalamuteꞌmomaleꞌnaya afumo ameꞌamo aliꞌa neꞌnaya vayaꞌmogimo hiꞌyalamuteꞌmo haneꞌniya go-tifeꞌmo mono nehae. 19 Geꞌnimo aepaꞌamo na agufa gemo hisuve. Malaga vayaꞌaifeꞌmonehuvana aigofe gotiꞌapimogimo neꞌapamiya ofalinimo lama ge yaꞌmo haneꞌniye huꞌnanehufi aigofe gotiꞌapimogimo lama ge yaꞌmo haneꞌniye, huꞌna nehuve. 20 Haꞌao, afaꞌanosuvaꞌmonanafa malaga vayaꞌmogi ofalinimo aliꞌa Gotiꞌmo noꞌamifa hosu apaunevayaꞌmo aliꞌa neꞌapamiye. Lapakaemomani ofalinimo ameꞌamo alita netetapaeꞌmo hosuapaune vayaꞌeꞌmo magokepi lokaetapa maisayafeꞌmo oꞌnahauꞌniye. 21 Lapakaemo Alakava neꞌmo kapufati aniꞌe hosu apaune vayaꞌai kapufati aniꞌeꞌmo afaꞌa oꞌnesaya kavaꞌmohaneꞌniye. Ala kava neꞌmo hiꞌyalamutetiꞌe hosu apaune vayaꞌai hiꞌyalamutetiꞌeꞌmo afaꞌaoꞌnesaya kavaꞌmo haneꞌniye. 22 Lagaefeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa aipamo leno latesiyafeꞌmoalita he tita atesunafeꞌmo nehupiye. Lagae lokiyatimoꞌa Ala kava neꞌmo lokiyaꞌamo aenoagasesifiye.

23 Lapakaemo, muki agufa kavaꞌmo afaꞌa hisuna kavaꞌageꞌmo haneꞌniye, hutapanehayaꞌmonanafa muki ani hisaya kavaꞌamoꞌmo alagi laha oꞌmaesiya kavaꞌageꞌmohaneꞌniye, huꞌna nehuve. Muki kavaꞌamo afaꞌa hisuna kavaꞌageꞌmo haneꞌniye,hutapa nehayaꞌmonanafa ani kavaꞌmo hisuna kavaꞌmoꞌa lokiya vaino olategaiye.24 Mukiꞌamogitapamo lapakaitapigeꞌmo alagepa hutapa maisayafekeꞌmo lapaꞌye ne-hisigetapa kahauya osutapa muki vayaꞌamo alagepa huꞌa maisayafeꞌmo lapaꞌye nehi-nagetapa kahauya hiyo.

25 Situvapatiꞌmo ameꞌamofikumiya faitetapaeꞌmo yuꞌilaga vekatapilefeꞌmomaketi humaleꞌnisaya vayaꞌaifeꞌmo, haiyategatiꞌmo alinita eꞌnae, hutapa apafi oketapa fiku afaꞌaalitapa neyo. 26 Ma mopaꞌe muki ma mopafiꞌmo haneꞌniya yaꞌeꞌmo Ala kava neꞌmo yaꞌageꞌmohaneꞌniye. 27 Mago apakesa afiꞌa fatago osuꞌnisaya vayaꞌmogimo ge huꞌapaeꞌmo, etapaneꞌyaꞌmo alita neyo, huꞌa ge hisagetapaeꞌmo utapa nesayafeꞌmo lapauꞌnisiyana afaꞌa

Page 378: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 10:28 375 1 Kolitiyani 11:13utapa lapamisaya neꞌyaꞌmo alita neyo. Yuꞌilaga vekatapieꞌmo lapakesamo afitapaeꞌmohaiyategatiꞌmo aliniꞌa eꞌnae, hutapa lapakesamo oꞌafitapa fiku alita neyo. 28 Fiku alitanegayaꞌmonanafa mago vekamoꞌa, mani ameꞌamo ofalini ameꞌa haneꞌniye, huno lapapaisiya ameꞌamo alitapa oꞌneyo. Agaefeꞌmo lapakesamo afige agupi mafaꞌnelefeꞌmolapakesamo afige hutetapaeꞌmo oꞌneyo. Ma mopaꞌe muki ma mopafiꞌmo haneꞌniya yaꞌeꞌmoAla kava neꞌmo yaꞌageꞌmo haneꞌniye. 29 Yuꞌilaga vekatapieꞌmo osuꞌnofa yuꞌilaga vekaꞌale-feꞌmo nehuve. Mani gemo huvaꞌmonanafa lapakaemo, na kava higeꞌapaeꞌmomani agufaapakesamo neꞌafiyaꞌmofeꞌmo mani neꞌyaꞌmo afaꞌa oꞌnegaune. 30Neꞌyaꞌmo aliꞌnetaeꞌmoGotifekeꞌmo hao ke heteta nesunana na kava higeꞌapaeꞌmo hosu kavaꞌmo huꞌnae, huꞌahugae, hutapa naha paigae.

31 Inagi lapakaemo muki kavaꞌmo hisaya afinaꞌmo neꞌyaꞌmo nege aniꞌmo negenehutapaeꞌmo Goti agiꞌalekeꞌmo alita asaga hisayafekeꞌmo muki kavaꞌmo hiyo. 32 Yunofi vayanagi Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnaya vayanagi siosi vayaꞌmogi huno vai laminohapaesigeꞌa hosu kavapiꞌmo asagauꞌa oꞌaisayafeꞌmo lapakesamo afitetapa apaulagaleꞌmoalagepa kavaꞌageꞌmo hiyo. 33 Nehuva kavaꞌmo nageꞌnetapaeꞌmo ani kavaꞌmo hiyo.Muki vayaꞌmo hapa maesuvafeꞌmo muki kavaꞌamo nehuve. Alagepa huꞌna maisu-vafeꞌmo nagesamo noꞌafufa Gotiꞌa apakufamo alino katino apatesigeꞌa alagepa huꞌamaisayafekeꞌmo nagesamo Neꞌafuve.

111 Kalaisiꞌmo akame nehuva kava hutapa nakame hiyo.

Aꞌnemogimo anauꞌapimogi apaiyafiꞌmo maisayafeꞌmo apakenopaleꞌmo aiꞌa ati nekayakavafeꞌmo huꞌniya gemae

2 Lapakaemomuki afinaꞌmo nagaefeꞌmo lapakesamo afitetapa aliꞌna lapaya maleteꞌnaaliꞌna lapamiꞌnova gemo akame nehayaꞌmofeꞌmo lapao ke heꞌnaeꞌmo, alagepa kavaꞌmonehae, huꞌna nehuve. 3 Nehuvaꞌmonanafa mago gemo afisayafeꞌmo nahauꞌniye. GotiꞌaKalaisi agenopagana huno maiꞌnenoꞌaeꞌmo yagaino neꞌate. Kalaisiꞌa muki Kalisitini veanagaꞌai apakenopagana huno maiꞌneno yagaino neꞌapate. Vemogimo aꞌne anagaꞌaiapakenopagana huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo yagaiꞌa neꞌapatae. 4 Muki ve anagaꞌmogimoapakenopaleꞌmo aiꞌa ati kaeliꞌneꞌa nunumuhugeGoti geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paigenehisayana apakaiꞌapimo apavagage yaꞌmo aliꞌa neꞌapamiye. 5Muki aꞌne anagaꞌmogimoapakenopaleꞌmo aiꞌa ati okaeꞌneꞌa nunumuhugeGoti geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paigenehisayana apakenopamo aliꞌa hosu huꞌa neꞌatayaꞌmofeꞌmo apavagage hisiya kavaꞌmohaneꞌniye. Apayokaꞌmo heꞌa havavi huꞌa atalesayana lusi kava huno apavagage hisiyakavaꞌmo haneꞌniya kava huno apakenopaleꞌmo aiꞌa ati nokaesayana apavagage hisiyakavaꞌmo haneꞌniye. 6 Aꞌnemogimo apakenopaleꞌmo aiꞌa ati okaesayana apayokaꞌmoheꞌa havavi huꞌa atalesaya kavaꞌmo haneꞌniye. Apayokaꞌmo lagauꞌa ataleteꞌa heꞌahavavi huꞌa atalesayana apavagage hugiyaꞌmofeꞌmo apakenopaleꞌmo aiꞌa ati kaelisayakavaꞌmo haneꞌniye. 7 Vemo Goti auneꞌamo maige Goti ha le konali yaꞌamo maigehuꞌa maiꞌnayaꞌmofeꞌmo apakenopaleꞌmo aiꞌa ati okaesaya kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafaaꞌnemovemogi ha le konali yaꞌapimomaiꞌnae. 8Vemo aꞌnefatiꞌmo alo osuꞌnifa aꞌnegeꞌmovefatiꞌmo alo huꞌniyaꞌmofeꞌmo vemogi ha le konali yaꞌapimo aꞌnemo maiꞌnae. 9 Gotiꞌave kanomoꞌa a kanomo ha maesiyafeꞌmo alo osuꞌnifa a kanomokeꞌmo ve kanomoha maesiyafeꞌmo alo huꞌniye. 10 Huꞌniyaꞌmofeꞌmo enisole vayaꞌmogimo apaketeꞌa-paeꞌmo, anauꞌapimogi geꞌapimo afeꞌalumelaga neꞌmaiye, huꞌa hisayafeꞌmo aꞌnemogimoapakenopaleꞌmo aiꞌa ati kaeꞌa alisaya kavaꞌmo haneꞌniye. 11 Aꞌnemogi apaiyafiꞌmomaigayaꞌmonanafa Ala kava neꞌmoꞌa, veꞌageꞌmo oꞌmaigae huno huge aꞌneꞌageꞌmooꞌmaigae huno huge hutenoꞌaeꞌmo vemogi aꞌnemo hapa maege aꞌnemogi vemo hapamaege huteꞌa magokepiꞌmo lokaeꞌa maigae, huno hu maleꞌniye. 12 Aꞌnemo vefatiꞌmoafole aiꞌnaya kava huꞌa vemo aꞌnefatiꞌmo afole neꞌaiyaꞌmonanafa muki kavaꞌamo Gotite-gatikeꞌmo afole neꞌaiye. 13 Aꞌnemogimo vayaꞌai apaulagaleꞌmo apakenopaleꞌmo aiꞌaati okaeꞌneꞌa nunumu hisayana kanale hugifiye. Lapakaitapigeꞌmo alita fako hutapa

Page 379: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 11:14 376 1 Kolitiyani 11:33lapakesamo afiyo. 14 Ma mopafi kavafeꞌmo hutaeꞌmo, Vemogimo yatala apayokaꞌmohaneꞌnisiyana apavagage hisiya kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa 15 aꞌnemogimo yatalaapayokaꞌmo haneꞌnisiyana konali yaꞌapimo haneꞌniye, huta lagesa neꞌafupiye. He,Gotiꞌa aiꞌa ati kaesayafeꞌmo aꞌne anagaꞌmo yatala apayokaꞌmo apamiꞌniye. 16 Magovayaꞌmogimo mani gelefeꞌmo ge vaigefeꞌmo nehisayana lagaeꞌe muki Goti siosiꞌalesiosiꞌaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo alu kavaꞌmo nosune.

Ala kava neꞌmo kave neꞌyaꞌmo neꞌnaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae17Hemenimomago kavatapieꞌmo lapa paigesuve. Mani kavafeꞌmo lapao ke heꞌnaeꞌmo

alagepa kavaꞌmo nehae, huꞌna nosuve. Alita anupa nehaya kavatetiꞌmo alagepa kavaꞌmoafole noꞌaifa hosu kavakeꞌmo afole neꞌaiye. 18 Hogoteꞌna lapa paiꞌnaeꞌmo, Magovayaꞌmogimo, aliꞌa anupa huꞌa neꞌmaiya afinaꞌmo aliꞌa fako huꞌa apaote apaote huꞌaneꞌmaiye, huꞌa naha paiꞌnageꞌnaeꞌmo alagi lama gegeꞌmo huꞌnegae, huꞌna nagesamoafiꞌnove. 19Fatago kavaꞌmonehaya vayaꞌmogi afole yategamo afole aisayafeꞌmo aliꞌa fakohuꞌa apaote apaote huꞌamaisaya agufa kavaꞌmo haneꞌniye. 20Alita anupa hutapamaiꞌne-tapaeꞌmo Ala kava neꞌmo kave neꞌyaꞌmo nesayafeꞌmo alagepa hutapa alita anupa hutapanoꞌmaiye. 21 Lapakaemo afa neꞌyaꞌmo negefeꞌmo mono nopiꞌmo alita anupa hutapamagokepi maiꞌnetapaeꞌmo apakava oꞌmaitapa magoꞌamogitapamo malage hutapa alitaneꞌnae. Magoꞌamogitapamo lapaka tege magoꞌamogitapamo alopa aniꞌmo neꞌnetapanegi nagi kavaꞌmo huge hutapa neꞌmaiye. 22 Notapifiꞌmo neꞌyaꞌmo nege aniꞌmo negehisaya notapimo ohaneꞌnifiye. Hosu kavaꞌmo hutapa neꞌyaꞌmo neꞌnetapaeꞌmo siosivayaꞌaifeꞌmo ina agufa vayaꞌmo maiꞌnae, huta hutetapa kagemi yaꞌapimo ohaneꞌniyavayaꞌmo apavagage yaꞌmo alita neꞌapamiye. Mani kavatefeꞌmo na agufa gemo lapapaiguve. Lapao ke heꞌnaeꞌmo alagepa kavaꞌmo nehae, huꞌna hisufiye. Vaehae. Ani agufagemo alagi osuguve.

23 Ala kava neꞌmoꞌa naha paiꞌnigeꞌna lapa paiꞌnaeꞌmo, Ala kava neꞌmo kutulu yaꞌmoaliꞌniya vekamo Yutasiꞌa avaleno apamiꞌniya haniꞌilagamo peleti mayamo aliꞌniye.24 Aliꞌneno Gotifeꞌmo hao ke heteno alino akaya heno aliꞌnenoꞌaeꞌmo, manimonanagufaꞌnimo haneꞌniye. Lapakaetefeꞌmo aiꞌa atalagaugae. Hemenimo nagaefeꞌmolapakesamo afitapa ho hisayafeꞌmo mani kavaꞌmo hutapa netale netale hutapa maiyo,huno hapa paiꞌniye. 25Neꞌyaꞌmo neꞌneꞌapaeꞌmo ani kava huno kapumo aliꞌnenoꞌaeꞌmo,Mani kapufi haneꞌniya aniꞌmo kolaꞌniye. Kolaꞌniletiꞌmo saufa kotalakemo hu malesuvakolaꞌnimo haneꞌniye. Muki afinaꞌmo mani aniꞌmo neꞌnetapaeꞌmo nagaefeꞌmo lapake-samo afitapa ho hiyo, huno hapa paiꞌniye. 26 Lapakaemo muki afinaꞌmo mani peletimayamo nege mani aniꞌmo nege nehutapaeꞌmo Ala kava neꞌmo faliꞌniya kavafeꞌmo avagemo aetapa hakalo hume hume neꞌvisagenoꞌaeꞌmo halate eminegaiye.

27Ani kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmomago vayaꞌmogimo Ala kava neꞌmo peleti mayamoaliꞌa negefeꞌmo hisaya afinaꞌmo alagepa huꞌa apakesamo oꞌafiꞌneꞌa fiku aliꞌa nege Alakava neꞌmo kapufati aniꞌeꞌmo aliꞌa negefeꞌmo alagepa huꞌa apakesamo oꞌafiꞌneꞌa fikualiꞌa nege huꞌnisayana Ala kava neꞌmo agufaꞌaꞌe kolaꞌaꞌeꞌmo aliꞌa hosu huꞌa ategae.28 Vayaꞌmogimo hogoteꞌa apamete apamete huꞌa apakaiꞌapi apaipafi kavaꞌapimo aliꞌafako huꞌa apateteꞌa alo hu maleꞌneꞌapaekeꞌmo peleti mayaꞌe aniꞌeꞌmo aliꞌa nesayakavaꞌmo haneꞌniye. 29 Peleti mayaꞌe aniꞌeꞌmo neꞌaliꞌapaeꞌmo Ala kava neꞌmo agu-faꞌae, huꞌa oꞌageꞌa fiku aliꞌa neꞌnisayaꞌmoꞌmo apakaiꞌapigeꞌmo hanageke yaꞌmo aligae.30 Lapakaepatiꞌmo mago vayaꞌmogi ani kava huꞌa fiku aliꞌa neꞌnayaꞌmofeꞌmo lokiyaoꞌvaige kaita hapauge huꞌnigeꞌa mago vayaꞌamo ago faliꞌnae. 31 Lagaitigeꞌmo laipafikavatimo alita fako hisunagenoꞌaekeꞌmo Gotiꞌa alino fako huno lateteno kayoꞌmoolamigiye. 32 Gotiꞌa ma mopafi vayaꞌmo agoti huno apatetenoꞌaeꞌmo hosu kavaꞌmohuꞌnae, huno hisiya afinaꞌmo apakaegiꞌeꞌmo magokepi lokaeta oꞌmaisunafeꞌmo Ala kavaneꞌmoꞌa ago alino fako huno lateteno kayoꞌmo nelamiye.

33 Ani kavatefeꞌmo konagaꞌnimogitapamo Ala kava neꞌmo kave neꞌyaꞌmo nege-feꞌmo alita anupa hutapa maiꞌnetapaeꞌmo konagatapimogifeꞌmo apakava maiꞌnetapa

Page 380: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 11:34 377 1 Kolitiyani 12:17magokepi lokaeta maiꞌnetapa neꞌyaꞌmo neyo. 34 Mago vayaꞌamogitapamo lapakatesigetapaeꞌmo hogotetapa notapifiꞌmo neꞌyaꞌmo neyo, Gotiꞌa kavatapimo alino fakohuno lapateteno kayoꞌmo olapamigiyanagi. Nagaemo lapakaetegamo uꞌnaeꞌmo magoalu kavaꞌatapimo aliꞌna api aiꞌna lapategauve.

12Goti Aunemeꞌamoꞌmo fiku alino neꞌapamiya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

1 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Goti Aunemeꞌamoꞌmo fiku alino neꞌapamiya kavafeꞌmoava gemo afisayafeꞌmo nahauꞌnigeꞌnaeꞌmo lapa paigesuve. 2 Lapakaemo ago ageꞌ-nayana malaga vayaꞌmo maiꞌnagenoꞌaeꞌmo lapavalelino uno apake noꞌaiya negi aigofegotiꞌapimogitegamo lapateꞌnigetapa hosu kateꞌmo uꞌnae. 3Uꞌnayaꞌmofeꞌmo mani gemoafisayafeꞌmo nahauꞌniyanagi Goti Aunemeꞌamoꞌmo alino he tino neꞌapateya vayaꞌ-mogimo, Yesuꞌa hosu vekamomaiꞌniyanageno alagi lageso hugiye, huꞌa nehuꞌa afaꞌa huꞌafaipa huꞌa noꞌatae. Goti Aunemeꞌamoꞌmo alino he tino oꞌapateꞌnisiyana Yesufeꞌmo Alakava neꞌmo maiꞌniye, huꞌa afaꞌa osugae.

4 Alu ya alu yaꞌamo fiku alino neꞌapamiya kavaꞌamo haneꞌniyaꞌmonanafa magokeAunemeꞌamokeꞌmo alino neꞌapamiye. 5 Ala kava netefeꞌmo alu aliꞌya alu aliꞌyaꞌamohaneꞌniyaꞌmonanafa magoke Ala kava neꞌmo maiꞌniye. 6 Alu kava alu kavaꞌamoꞌmolokiyaꞌamo haneꞌniyaꞌmonanafa magoke Gotiꞌa alino lokiya vaino neꞌapate. 7 GotiAunemeꞌamoꞌmo muki siosi vayaꞌmo apamete apamete huꞌa hapa maesayafeꞌmo mukivayaꞌai apaipafiꞌmo maiꞌnigeꞌa apakaemo alu kava alu kavatetiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliye.8 Goti Aunemeꞌamoꞌmo mago vayaꞌamogimo alagepa faigoko geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌahapa paisayafeꞌmo lokiyaꞌamo alino apamige mago vayaꞌamogimo alagepa geꞌamo aliꞌaapayamalesayafeꞌmo lokiyaꞌamo alino apamige huno alino neꞌapamiye. 9Magoke Aune-meꞌamomaiꞌneno ani Aunemeꞌamokeꞌmomagovayaꞌamogimomagoꞌe huꞌa apakesa afiꞌafatago hisayafeꞌmo lokiyaꞌamo alino apamige mago vayaꞌamogimo kaita hapauꞌnisiyavayaꞌmo aliꞌa hapageꞌa apatesayafeꞌmo lokiyaꞌamo alino apamige huno alino neꞌa-pamiye. 10Goti Aunemeꞌamoꞌmomago vayaꞌamogimo aeto agufa noꞌagaya aune kavaꞌmohisayafeꞌmo lokiyaꞌamo alino apamige mago vayaꞌamogimo Goti geꞌamo aeꞌa hakalohuꞌa hapa paisayafeꞌmo lokiyaꞌamo alino apamige mago vayaꞌamogimo Goti Aune-meꞌaletiꞌmo ani gemo nehafi alu aunemeꞌaletiꞌmo ani gemo nehafi huꞌa aliꞌa fako huꞌaapatesayafeꞌmo lokiyaꞌamo alino apamige mago vayaꞌamogimo alu apake alu apakemoaisayafeꞌmo lokiyaꞌamo alino apamige mago vayaꞌamogimo ani alu apake alu apakemoaliꞌa afe leꞌa hisayafeꞌmo lokiyaꞌamo alino apamige huno alino neꞌapamiye. 11 Anikavaꞌmo aepa vekamo magoke Aunemeꞌamo maiꞌnenoꞌaeꞌmo mani Aunemeꞌamokeꞌmohauꞌnigenoꞌaeꞌmo ani kava huno alino neꞌapamiye.

Magoke agufamo haneꞌniyaꞌmonanafa muki agufafiꞌmo alu ya alu yaꞌamo haneꞌniya gemae12 Mago vekamoꞌmo magoke agufamo haneꞌniyaꞌmonanafa muki agufafiꞌmo alu ya

alu yaꞌamo haneꞌniye. Agufafiꞌmo asole yaꞌamo haneꞌniyaꞌmonanafa magoke agufamohaneꞌniye. Ani kava huno Kalaisi agufamo haneꞌniye. 13 Ani kavatefeꞌmo Kalaisiꞌamukiꞌamogitamo Aunemeꞌaletiꞌmo agufafiꞌmo faleno lateꞌnigeta magoke agufaꞌamomaiꞌnone. Ani kava huno Aunemeꞌamo alino lamiꞌnigeta aniꞌmo negekana huta netetaaliꞌnone. Mukiꞌamogitamo Yu vayanagi Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnaya vayanagikalavusi huꞌneꞌa afa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayanagi afaꞌa neꞌmaiya vayaꞌmogi huta magokeKalaisi agufaꞌamo maiꞌnone.

14 Agufafiꞌmo magoke agufa yaꞌageꞌmo ohaneꞌniyaꞌmonanafa muki agufafiꞌmo aluya alu yaꞌamo haneꞌniye. 15 Aiyamoꞌa, ayaꞌmo ohaneꞌnovaꞌmofeꞌmo agufafi yaꞌmoohaneꞌnove, huno hisiyana agufafi yaꞌmo ohaneꞌnifiye. Haꞌao haneꞌniye. 16 Agesamoꞌa,aulagamo ohaneꞌnovaꞌmofeꞌmo agufafi yaꞌmo ohaneꞌnove, huno hisiyana agufafi yaꞌmoohaneꞌnifiye. Haꞌao haneꞌniye. 17 Muki agufafiꞌmo haneꞌniya yaꞌamoꞌa aulagaꞌageꞌmohaneꞌniyesinana haiya kava huno gemo neꞌafiyesine. Muki agufafiꞌmo haneꞌniya

Page 381: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 12:18 378 1 Kolitiyani 13:3yaꞌamoꞌa agesaꞌageꞌmo haneꞌniyesinana haiya kava huno atu aisigeno neꞌafiyesine.18 Ani kava huno ohaneꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa hauꞌnigenoꞌaeꞌmo agufafi alu ya aluyaꞌamo ani kava huno alo hu maleꞌniye. 19 Agufafiꞌmo haneꞌniya yaꞌamo magoke agufayaꞌageꞌmo haneꞌniyesinana agufaꞌamo ohaneꞌniyesine. 20 Ohaneꞌniyesinaꞌmonanafamuki agufafiꞌmo haneꞌniya yaꞌamo haneꞌnigenoꞌaekeꞌmo magoke agufamo haneꞌniye.

21Aulagamoꞌa ayafeꞌmo, Aliꞌyakamoohaneꞌniyanageka oꞌmaisanageꞌna nagaiꞌnigeꞌmomaisuvana kanale huꞌna maiguve, huno afaꞌa ha opaigiye. Agenopamoꞌmo aiyaeꞌmo,Aliꞌyakamo ohaneꞌniyanageka oꞌmaisanageꞌna nagaiꞌnigeꞌmo maisuvana kanale huꞌnamaiguve, huno afaꞌa ha opaigiye. 22 Agufafiꞌmo mago haneꞌniya yafeꞌmo, lokiyanoꞌvaiya yaꞌmo haneꞌniye, huta lagesamo neꞌafunaꞌmonanafa aliꞌyaꞌamo haneꞌniye.23 Lagufafiꞌmo mago haneꞌniya yafeꞌmo ala agimo ohaneꞌniya yaꞌmo haneꞌniye, hutalagesamo neꞌafuna yafeꞌmo ala agimo neꞌamune. Lagufafiꞌmo mago haneꞌniya yateꞌmooꞌagesaya yaꞌmo haneꞌniye, huta lagesamo neꞌafuna yatileꞌmo aita ati kaeta konali yaꞌmoneꞌmalone. 24 Lagufafiꞌmo mago haneꞌniya yaꞌmoꞌa agaiꞌamo alagepa huno haneꞌnigeꞌaauluhaeꞌa neꞌagaya yateꞌmokonali yaꞌmonoꞌmalone. Gotiꞌa Kalaisi agufafiꞌmohaneꞌniyayaꞌamo alino magokepi lokae maleꞌneno agi ohaneꞌniya yaꞌmo ala agimo amiꞌniye.25Agufafiꞌmo haneꞌniya yaꞌamoꞌmo alino fako huno aote aote huno ohaneꞌnisigenomukiagufafiꞌmo haneꞌniya yaꞌamo alu ya alu yaꞌaeꞌmo alagepa huꞌa apakesamo afisayafeꞌmoalo hu maleꞌniye. 26 Agufafiꞌmo mago haneꞌniya yaꞌafatiꞌmo agafu nekisigenoꞌaeꞌmomuki agufafiꞌmo haneꞌniya yaꞌafatiꞌmo agafukeꞌmo kigiye. Agufafiꞌmo mago haneꞌniyayaꞌmoꞌa ala agimo alisigenoꞌaeꞌmo muki agufafiꞌmo haneꞌniya yaꞌamogimo apamogagaaigae.

27 Ani kava huno haneꞌnigetapa Kalaisi agufaꞌamo maiꞌnetapaeꞌmo agufafiꞌmo aluya alu yaꞌamo maiꞌnae. 28 Gotiꞌa muki siosifiꞌmo neꞌmaiya vayaꞌmo alu aliꞌya alualiꞌyaꞌamo alisayafeꞌmo lekana paino apateꞌniye. Apa vayaꞌmo hogote vayaꞌmo lekanapaino lateꞌniye. Napa tu vayaꞌmo agaetegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapanepaiya vayaꞌamo lekana paino apateꞌniye. Napa tali vayaꞌmo aliꞌa apaya neꞌmalayavayaꞌamo lekana paino apateꞌniye. Aeto agufa noꞌagaya aune kavaꞌmo nehaya vayaꞌmolekana paino apatege kaita nehapaiya vayaꞌaina aliꞌa hapageꞌa neꞌapataya vayaꞌmolekana paino apatege hapa neꞌmaya vayaꞌmo lekana paino apatege yagaiꞌa neꞌapatayavayaꞌmo lekana paino apatege alu apake alu apakemo neꞌaiya vayaꞌmo lekana painoapatege huno lekana paino apateꞌniye. 29 Muki vayaꞌamogi apa vayaꞌmo maiꞌnafiye.Muki vayaꞌamogi aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmo maiꞌnafiye. Muki vayaꞌamogi aetoagufa noꞌagaya aune kavaꞌmo nehafiye. 30 Muki vayaꞌamogi kaita nehapaiya vayaꞌmoaliꞌa hapageꞌa neꞌapatafiye. Muki vayaꞌamogi alu apake alu apakemo neꞌaifiye. Mukivayaꞌamogi alu apake alu apakemo aliꞌa afe leꞌa hapa nepaifiye. 31 Inagi hogote yaꞌmofiku alino neꞌapamiya yaꞌmo alisayafeꞌmo lokiya vaitapa lapaꞌye hino.

Hemenimo hogote kavaꞌmo aeno agaseꞌniya kavaꞌmo aliꞌna lapave liguve.13

Hapau apayamopafiꞌmo nehapaiya kavafeꞌmo huꞌniya gemae1 Nagaemo ma mopafi vayaꞌai apakefatiꞌe enisole vayaꞌai apakefatiꞌeꞌmo nagemo

neꞌaisuvana nahau nayamopafiꞌmo noꞌnahausigeꞌna veloꞌmo neꞌamagigenoꞌaeꞌmo afaagemo aige yaveꞌyamo neꞌamagigenoꞌaeꞌmo afa agemo aige huno age neꞌaiya kava huꞌnaafa gemo nehuguve. 2 Gotitegati gemo aliniꞌneꞌna aeꞌna hakalo huge muki fala kiꞌniyagemo afige muki gemo alagepa huꞌna afige Gotifeꞌmo magoꞌe huꞌna nagesa afiꞌna fatagonehuꞌnaeꞌmo avemo afaꞌa aliꞌna yaga auꞌna alu yategamo atalege huꞌna neꞌmaisuvananahau nayamopafiꞌmo noꞌnahausiꞌmoꞌmo ina agufa vekamo maiꞌnove. 3Nagaemo mukikagemi yaꞌnimo kagemi yaꞌapimo ohaneꞌnisiya vayaꞌmo apamiꞌna hano hisuvafeꞌmoaliꞌna apamite apamite huꞌna apamige vayaꞌmo hapa maeꞌna faliꞌna apatesuvafeꞌmoatamoꞌmo leno nasagalisigeꞌna falige huꞌna maiꞌnisuvana nahau nayamopafiꞌmo noꞌna-hausiꞌmoꞌmo ani agufa kavaꞌaꞌnimoꞌa naha oꞌmaegaiye.

Page 382: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 13:4 379 1 Kolitiyani 14:64 Hapau apayamopafiꞌmo nehapaiya vayaꞌmogimo apakaetegamo hosu kavaꞌmo ne-

hageꞌapaeꞌmo malage huꞌa hosu kavaꞌapimo anonaꞌapileꞌmo hosu kavaꞌmo osuꞌa vasehuꞌa yuna heꞌa magokepi lokaeꞌa neꞌmaiye. Ani agufa hapau apayamopafiꞌmo neha-paiya vayaꞌmogimo apaipa kafamo ohapaeꞌa apakaiꞌapi apakiꞌapileꞌmo aliꞌa asaga osuꞌa,hogote vayaꞌmo maiꞌnone, huꞌa apakesamo noꞌafiye. 5 Ani vayaꞌmogimo vayaꞌaitegamohimuꞌnamu kavaꞌmo osuge apakaiꞌapigeꞌmo alagepa huꞌa maisaya kavafeꞌmo hapaꞌyenehigeꞌa kahauya osuge malage huno apaipamo olege huꞌa neꞌmaiye. Maiꞌneꞌa vayaꞌaihosu kavaꞌapieꞌmo lekana paiꞌa apakesamo noꞌafiye.

6 Apakaemo hosu kavafeꞌmo amuse osuꞌa alagepa kavafekeꞌmo apamogaga neꞌaiye.7Kalaisi agiꞌalefeꞌmomuki kana yaꞌmo aligemuki Goti geꞌaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago hugemuki kavaꞌamo afole aigiye, huꞌa agava maiꞌneꞌa apavayagunagu huge muki hanagekeyaꞌmo neꞌaliꞌapaeꞌmo oꞌataleꞌa atafauꞌa alagi huge huꞌa neꞌmaiye.

8Hapau apayamopafiꞌmonehapaiya kavaꞌmo alagi hano osugiyaꞌmonanafa hemenimoapaune vayaꞌmogi apaune ge huge mago vayaꞌmo alu apake alu apakemo aige apaunekava huꞌa agege huꞌa nehaya kavaꞌe muki ani agufa kavaꞌamo alagi hano hugiye.9 Hemenimo lagaemo aiseꞌamo afiꞌneta aeta hakalo huta hapa nepaunaꞌmonanafa10 henagaꞌamo alagepa huta ageteta afisuna afinaꞌmo afole aisigetaeꞌmo hemenimo ikaika huta neꞌafuna kavaꞌmo alagi hano hugiye.

11Mafaꞌnemomaiꞌneꞌnaeꞌmomafaꞌnegana huꞌna ge huge naipafiꞌmo agege nagesamoafige huꞌna maiꞌnove. Kosiꞌna alopa vekamo neꞌmaiꞌnaeꞌmo mafaꞌneꞌnile nehuvakavaꞌmo ago ataleꞌnove. 12 Hosu laveꞌyofatiꞌmo apaugosamo neꞌagaya kava hutahemenimo hani huꞌnigeta alagepa huta noꞌagonaꞌmonanafa henagaꞌamo Ala kavaneꞌmo augosafiꞌmo ageta alagepa hugune. Hemenimo aiseꞌamo neꞌagovanageꞌna Gotiꞌanageꞌniya kava huꞌna henagaꞌamo alagi ageꞌna alagepa huguve. 13 Hemenimo loleꞌemagoꞌe kavaꞌmo haneꞌniyana apakesa afiꞌa fatago nehaya kavaꞌmo hanete alagepakavaꞌmo afole aigiye, huꞌa huteꞌa agava neꞌmaiꞌa apavayagunagu nehaya kavaꞌmo hanetehapau apayamopafiꞌmo nehapaiya kavaꞌmo hanete huno haneꞌniyanageno alagi hanegehanege huno hanegaiye. Mani loleꞌe magoꞌe kavapatiꞌmo aeno agaseno hogote kavaꞌmohaneꞌniyana hapau apayamopafiꞌmo nehapaiya kavaꞌmo haneꞌniye.

14Goti Aunemeꞌamoꞌmo Goti aliꞌyaꞌamo alisayafeꞌmo hogote yaꞌmo alino neꞌapamiya kavafeꞌmo

ava gemo huꞌniya gemae1Lapau lapayamopafiꞌmo lapausiya kavaꞌmoalisayafeꞌmo lapayamukiki hutapa vegala

aelitutapa atafaiyo. Lapakaemo Goti Aunemeꞌamoꞌmo alino neꞌapamiya himamuꞌamoGoti aliꞌyaꞌamo alisaya himamuꞌamo alisayafeꞌmo lapaꞌye hino. Hogotetapa Gotitegatigemo alinitetapa aeta hakalo hutapa hapa paisaya himamuꞌamo alisayafeꞌmo lusi kavahuno lapaꞌye hino. 2 Alu apake alu apakemo neꞌaiya vayaꞌmogi afisaya agufa gefatiꞌmonosayaꞌmofeꞌmo vayaꞌaifeꞌmo ge nosafa Gotifekeꞌmo ge nehae. Apakaemo alino falaki maleꞌniya gemo Goti Aunemeꞌaletiꞌmo aliꞌa afole aiꞌa ateteꞌa hapa nepaiye. 3 Hapanepaiyaꞌmonanafa Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogimoaliꞌa lokiya vaiꞌa apatege alagepa kavaꞌmo hisayafeꞌmo aliꞌa he tiꞌa apatege hanagekeyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌmo hapa maege huꞌa hapa nepaiye. 4Alu apake alu apakemo neꞌaiyavayaꞌmogi apakaiꞌapigeꞌmo hapa neꞌmayaꞌmonanafa Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌahakalo huꞌa hapanepaiya vayaꞌmogimo siosi vayaꞌmohapaneꞌmae. 5Mukiꞌamogitapamoalu lapake alu lapakemo aisayafeꞌmo nahauꞌniyaꞌmonanafa mukiꞌamogitapamo Gotite-gati gemo alinitetapa aeta hakalo hutapa hapa paisayafeꞌmo magoꞌe huno nahauꞌniye.Alu apake alu apakemo neꞌaiya vayaꞌmogimo siosi vayaꞌmo hapa maesayafeꞌmo aliꞌa afeleꞌa hapa opaisageꞌapaeꞌmoGoti geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogimo aeꞌaneꞌapakasae.

6 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Nagaemo lapakaetegamo uꞌna avaꞌyi huteꞌnaeꞌmo alunage alu nagemo aisuvana haiya kava huꞌna lapamaegauve. Lapa oꞌmaegauvaꞌmonanafa

Page 383: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 14:7 380 1 Kolitiyani 14:25

Gotiꞌa alino nave liꞌniya gemo lapa paisufi afisaya agufa gemo huꞌna lapa paisufiGotitegatiꞌmo geꞌamo aliꞌna aeꞌna hakalo huꞌna lapa paisufi aliꞌna lapaya malesufihuꞌna osisuvana lapa oꞌmaegauve. 7 Mago afaꞌa maisiya yaꞌamo ohaneꞌniya yateꞌmoamaginageno age aiꞌniya ageꞌe gitamo amaginageno age aiꞌniya ageꞌeꞌmo haneꞌniye.Alu age alu agemo oꞌaisiyana haiya kava huta agemo afita aeto hugune. 8 Ani kavahuno pikulimoꞌa alagepa huno age oꞌaisiyana kame hisaya vayaꞌmo alo osugae. 9 Anikava hutapa afisaya agufa apakefatiꞌmo hapa opaisayaꞌmoꞌmo haiya kava huꞌa afigae.Getapimo afaꞌageꞌmo uno kasaegaiye. 10Mamopafi vayaꞌmogimo alu apake alu apakemoneꞌaigenoꞌaeꞌmomuki ani neꞌaiya apakeꞌamoꞌmo aepaꞌamo haneꞌniye. 11Mago vekamoꞌahisiya gemo oꞌafiꞌnaeꞌmo, alu nofi vekamo maiꞌniye, huꞌna hisugenoꞌaeꞌmo nagaefeꞌmoalu nofi vekamo maiꞌniye, huno hugiye. 12 Lapakaemo Goti Aunemeꞌamoꞌmo alino neꞌa-pamiya himamuꞌamo Goti aliꞌyaꞌamo alisaya himamuꞌamo alisayafeꞌmo lapaya mukikinehayaꞌmofeꞌmo hogotetapa muki siosi vayaꞌmo hapa maesaya yaꞌmo aliꞌnetapaekeꞌmohapa maeyo.

13 Nehayaꞌmofeꞌmo alu apake alu apakemo neꞌaiya vayaꞌmogimo, ani gemo aliꞌna afeleꞌna hisuvafeꞌmo himamukamo alika namiyo, huꞌa nunumu hiyo. 14 Alu nagemo aiꞌnanunumu hisuvana nauneꞌnameꞌmoꞌa nunumu nehiyaꞌmonanafa nagesamoꞌa alagamoalino afole aino oꞌatesigeno apakesafiꞌmo alagamo oꞌaegaiye. 15 Oꞌaegaiyaꞌmofeꞌmo naagufa kavaꞌmo huguve. Nauneꞌnamepatiꞌe nagesafatiꞌeꞌmo nunumu huguve. Nauneꞌ-namepatiꞌe naipa nagesafatiꞌeꞌmo yokemo huguve. 16 Lapaunelapameꞌekeꞌmo nunumuhisageꞌapaeꞌmo haiya kava huꞌa saufa vayaꞌmo apakesa afiꞌa fatago hugefeꞌmo nehisayavayaꞌmogimo nunumu hisaya gelefeꞌmo he lama ge, huꞌa afaꞌa hugae. Getapimooꞌafigayaꞌmofeꞌmae. 17LapakaemoGotifekeꞌmo alagepa nunumuhutapa hao ke nehayaꞌ-monanafa neꞌafiya vayaꞌmo hapa noꞌmae.

18Nagaemo alu nage alu nagemo neꞌaiꞌna aeꞌna lapakaseꞌnovaꞌmofeꞌmo Gotifeꞌmo haoke nehovaꞌmonanafa 19 nagaemo siosi vayaꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maisayategamo nayamagokayagaꞌa kefafaꞌamo afisaya agufa kefafaꞌamo hapa paisuvafeꞌmo nahauꞌniyaꞌmo-nanafa muki teni tauseniꞌa kefafaꞌamo alu nage alu nagemo aiꞌna hapa paisuvafeꞌmooꞌnahauꞌniye.

20 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, mafaꞌne anagaꞌmogimo neꞌafiya agufa lapakesamooꞌafiyo. Vayaꞌaitegamo hosu kavaꞌmo hisayafeꞌmo aise mafaꞌnegana hutapa maiyo.Maigayaꞌmonanafa gemo aepaꞌamo afisayafeꞌmo alopa vayakana hutapa maiyo. 21 Alakava neꞌmoꞌa keꞌaepa geꞌamo mukufiꞌmo avo kae maleꞌniya gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Nagaemomani vayaꞌaifeꞌmo alu apakemoneꞌaiya vayaꞌai apavayafati gemoaluhaopaleg-

amomaiꞌnaya vayaꞌai apavayafatiꞌmo hapa paiguvaꞌmonanafa ani gemo oꞌafigae,huno huꞌniye.

22 Huꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌaifeꞌmo alu apake aluapakefatiꞌmo hapa painoꞌaeꞌmo, amuse huꞌna nolapatove, huno alino apave nolifaapakesa afiꞌa fatago nosaya vayaꞌmo alu apakefatiꞌmo alino apave neliye. Apaveneliyaꞌmonanafa Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogiapakesa afiꞌa fatago nosaya vayaꞌaifeꞌmo hapa nopaifa apakesa afiꞌa fatago nehayavayaꞌaifekeꞌmohapa nepaiye. 23Muki siosi vayaꞌamo eꞌa aliꞌa anupa huꞌamaiꞌneꞌapaeꞌmoalu apake alu apakemo neꞌaisageꞌapaeꞌmo saufamo apakesa afiꞌa fatago hugefe nehisayavayaꞌmogimofi apakesa afiꞌa fatago osuꞌnaya vayaꞌmogimofi huꞌa eꞌa afiteꞌapaeꞌmo neginagi gemo nehaya vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa hugae. 24 Hugayaꞌmonanafa alita anupahutamaiꞌnetapaeꞌmomago vayaꞌamogitapamo Gotitegati gemo alita aeta hakalo hutapahapa nepaisagenoꞌaeꞌmomago agesa afino fatago osuꞌnisiya vekamoꞌmofi saufamo agesaafino fatago hugefeꞌmo nehisiya vekamoꞌmofi eno neꞌafisigenoꞌaeꞌmo Goti geꞌamoꞌmoaipafiꞌmo kevegana huno haeteno agoti huno atesigenoꞌaeꞌmo hosu kavaꞌamo age-gaiye. 25 Aipafiꞌmo fala kiꞌnisiya kavaꞌamo aulagaleꞌmo afole aisigeno agetenoꞌaeꞌmomopafiꞌmo asagauno aiteno Gotifeꞌmo mono nehunoꞌaeꞌmo, Lama gemo nehuve, Gotiꞌalapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno neꞌmaiye, huno aeno hakalo huno lapa paigiye.

Page 384: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 14:26 381 1 Kolitiyani 15:4Mono kavaꞌmo alino api aino ateꞌniya gemae

26 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, mani gemo nehuvaꞌmofeꞌmo na kava hisaya kavaꞌmohaneꞌniye. Afiyo, lapakaemo alita anupa huta maiꞌnetapaeꞌmo mukiꞌamogitapamolapamete lapamete hutapa ge nehae. Mago vekamoꞌmo yokemo lekana paino hugemago vekamoꞌmo alino lapaya malege mago vekamoꞌmo Gotiꞌa alino ave liꞌniya gemolapa paige mago vekamoꞌmo alu age aige mago vekamoꞌmo alu agemo alino afe lenolapa paige hutapa neꞌmaiye. Lapakaemo ika ika kavaꞌmo osutapa siosi vayaꞌmo alitalokiya vaitapa apatesayafeꞌmo muki kavaꞌmo alita alagepa hutapa hiyo. 27Alu apakemoneꞌaiya vayaꞌmogimogeꞌapifatiꞌmohugefeꞌmohuꞌapaeꞌmo lole vekalaꞌmofi loleꞌemagoꞌevayaꞌmogimofi huꞌa ge hute hute huꞌa hisagenoꞌaeꞌmo magoke vekamoꞌmo ani gemoalino afe leno lapa paigiye. 28 Mago vekamoꞌmo ani gemo alino afe leno lapa paisiyavekamo oꞌmaisigenoꞌaeꞌmo alu age neꞌaiya vekamoꞌmo siosi vayapiꞌmo ge osuno afaꞌamaiꞌneno agaiꞌa aipafiꞌmo huge Gotifeꞌmo huge huno maino. 29 Lole vekalaꞌmofiloleꞌe magoꞌe vayaꞌmogimofi huꞌa Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapanepaiya vayaꞌmogimo lapa paisaya gemo alita fako hutapa afiyo. 30 Gotiꞌa anifiꞌmomago maiꞌnisiya vekaeꞌmo mago gemo ha paisigenoꞌaeꞌmo ge nehisiya vekamoꞌmoge huno hano hutesigenoꞌaeꞌmo alu vekamoꞌmo lapa paino. 31 MukiꞌamogitapamoGotitegatiꞌmo alisaya gemo aeta hakalo hutapa hapa paite hapa paite hugae. Hisageꞌa-paeꞌmo mukiꞌamogimo alagepa huꞌa afiteꞌa alige lokiya vaiꞌa maige huꞌa maisayafeꞌmae.32 Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogimo apakaiꞌapiapauneꞌapameteꞌmo neꞌyagaiye. 33 Ani kavatefeꞌmo Gotiꞌa apano aeteꞌa apavamusagemoꞌmo nehiya agufa kavaꞌmo aepa vekamo oꞌmaiꞌnifa alagepa huꞌa magokepi lokaeꞌamaisaya kavaꞌmo aepa vekamo maiꞌniye.

34 Lapakaemo muki siosiꞌale siosiꞌaleꞌmo alita anupa huta maisaya afinaꞌmo aꞌneanagaꞌmogimo ge osuꞌa afaꞌa maigae. Aꞌnemogimo ge osuꞌa afeꞌalumelaga maisayakavaꞌmo haneꞌniye. Keꞌaepa gemoꞌa ani agufa gemo huꞌniye. 35Aꞌnemogimomago gemoloka huꞌa apafi gesayafeꞌmo hisayana uꞌa noꞌapifilagamo anauꞌapimogifeꞌmo apafi geyo.Aꞌnemogimo siosi vayaꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maisayapiꞌmo ge hisayana apavagage hisiyakavaꞌmo haneꞌniye. 36 Lapakaemo Goti geꞌamo aepa vayaꞌmo maiꞌnafiye. Goti geꞌamolapakaetefekeꞌmo eꞌnifiye. 37 Lapakaepatiꞌmo magoꞌamogimo, Gotitegati gemo alinitetaaeta hakalo huta hapa nepauna vayaꞌmo maiꞌnone, huꞌa nehisafi Goti Aunemeꞌamoꞌmoalino lamiꞌnigeta himamuꞌamo aliꞌnone, huꞌa nehisafi huꞌa nehisayana avoꞌmo nekao-vanageno lapakaetegamo ani avoꞌmo visigetapaeꞌmo lekana paitapa afitetapaeꞌmo Alakava neꞌmoꞌa, hiyo, huno huꞌniya gemo haneꞌniye, hutapa hugae. 38 Mago vekamoꞌageꞌnimo oꞌafisiyana alagi ge oꞌafi vekamo maigiye.

39 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Ani kavatefeꞌmo Gotitegati gemo alinitetapa aetahakalo hisayafeꞌmo lapaya mukiki hutapa vegala aeyo. Alu apake alu apakemo aisayavayaꞌaifeꞌmo haꞌao hutapa osiyo. 40Alita anupa hutapa maiꞌnetapaeꞌmo muki kavaꞌamohisayafeꞌmo alagepa kavaꞌageꞌmo nehutapa api kavaꞌmo hiyo.

15Kalaisiꞌa faliꞌniyatetiꞌmo ago he tiꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

1 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Nagaemo Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo aeꞌnahakalo huꞌna lapa paiꞌnogetapa alita lapaipafiꞌmo maleꞌnayanagetapaeꞌmo ani geleꞌmohe titapa neꞌmaiye. Ani gelefeꞌmo magoꞌe hutapa lapakesamo afitapa ho hisayafeꞌmolapa paigesuve. 2 Lapa paiꞌnova gemo oꞌataletapa atafauta alagi hutapa neꞌmaisayanaGotiꞌa Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌaletiꞌmo lapakufamo alino katino lapateꞌniye.Ataleꞌnisayana fikuꞌageꞌmo lapakesa afita fatago huꞌnae.

3 Gotiꞌa mani gemo alino namiꞌnigeꞌna aliꞌna lapamiꞌnova gemo hogote gemohaneꞌniyana Kalaisiꞌa hosu kavatilefeꞌmo faliꞌniye. Akeyaꞌvilagamo Goti Mukufiꞌmohu maleꞌniya gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, faligiye, huno hu maleꞌniya gelefeꞌmo faliꞌniye.4 Kanolufiꞌmo kiꞌa ateꞌnageno loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo utegenoꞌaeꞌmo ago alino he tino

Page 385: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 15:5 382 1 Kolitiyani 15:26ateꞌniye. 5Goti mukufi gemoꞌmo ani kavafeꞌmo huꞌniye. He tinoꞌaeꞌmo Pita aulagaleꞌmoafole aiteno tuolofuꞌa apa vayaꞌai apaulagaleꞌeꞌmo afole aiꞌniye. 6 Afole aitenoꞌaeꞌmofaefu hataleti konagaꞌamogi ago aeno agaseno magoꞌe konaga vayaꞌeꞌmo magokepilokaeꞌa maiꞌnaya konaga vayaꞌai apaulagaleꞌeꞌmo afole aiꞌniye. Ani vayapatiꞌmo asolevayaꞌmo hemenimo afaꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa mago vayaꞌamo ago faliꞌnae. 7 Afoleaitenoꞌaeꞌmo Yemisi aulagaleꞌeꞌmo afole aiteno muki apa vayaꞌai apaulagaleꞌeꞌmo afoleaiꞌniye.

8 Henagaꞌamo nagae naulagaleꞌeꞌmo afole aino alagi hano huꞌniye. Aise afinaꞌmoaipaguꞌeꞌmomaitenomalage huno alino neꞌateyamafaꞌnegana huꞌnamaiꞌnogenoꞌaeꞌmonaulagaleꞌmo afole aiꞌniye. 9 Muki apa vayaꞌamogimo aeꞌa nagaseꞌnageꞌna nagaemohenaga apa vekamo maiꞌnove. Nagaemo Goti siosi vayaꞌaeꞌmo naini huꞌna apateꞌnovaꞌ-mofeꞌmo Goti apa vekaꞌamo maiꞌniye, huꞌa nagi aesaya kavafeꞌmo, ina agufa vekamomaiꞌnove, huꞌna nagesamo neꞌafuve. 10 Neꞌafuvaꞌmonanafa Gotiꞌa fiku naha maenonamiꞌnigeꞌnaeꞌmo Goti apa vekaꞌamo hamaleꞌnove. Ani fiku naha maeno namiꞌniyahimamuꞌamoꞌmo afaꞌa ohaneꞌniyaꞌmonanafa naipafiꞌmo lokiya aliꞌyaꞌmo aliꞌnigeꞌnaaliꞌyaꞌmo aliteꞌnaeꞌmo muki apa vayaꞌmo ago aeꞌna apakaseꞌnove. Nagaiꞌnimo oꞌaliꞌno-vaꞌmonanafa Gotiꞌa fiku naha maeno namiꞌniya himamuꞌamoꞌmo nagaeꞌeꞌmo magokepilokaeno aliꞌyaꞌmo aliꞌnigeꞌna aliꞌyaꞌamo aliꞌnove. 11Nagaeꞌe apakaeꞌeꞌmo magoke agufagemo aeta hakalo huta hapa nepaune. Mani magoke agufa gemo afitetapaekeꞌmolapakesa afita fatago huꞌnae.

Faliꞌnaya vayaꞌmo he tigae, huno huꞌniya gemae12 Lagaemo, Kalaisiꞌa faliꞌniyatetiꞌmo ago alino he tino ateꞌniye, huta aeta hakalo

huta lapa nepaunaꞌmofeꞌmo na kava higetapa mago vayaꞌamogitapa, faliꞌnaya vayaꞌmohe otigae, hutapa nehae. 13 Faliꞌnaya vayaꞌmo he otigaesinana Kalaisiꞌa alino he tinooꞌateꞌniyesine. 14Kalaisiꞌa alino he tino oꞌateꞌniyesinana aeta hakalo huta lapa nepaunageꞌe lapakesa afita fatago nehaya kavaꞌeꞌmo ina agufa kavaꞌmo haneꞌniyesine. 15Magoꞌegemo haneꞌniye. Alino he tino oꞌateꞌniyesinana lagaemo Gotifeꞌmo, Kalaisiꞌa alino hetino ateꞌniye, huta nehuna faigoko gemoGotifeꞌmo aigofe faigoko gemonehuna vayaꞌmomaiꞌnonesine. Faliꞌnaya vayaꞌmo henagaꞌamo alino he tino oꞌapategaiyesinana Kalaisiꞌaalino he tino oꞌateꞌnisigeta lagaemo aigofe vayaꞌmo maiꞌnonesine. 16 Faliꞌnaya vayaꞌmohenagaꞌamo alino he tino oꞌapategaiyesinana Kalaisiꞌa alino he tino oꞌateꞌniyesine.17 Kalaisiꞌa alino he tino oꞌateꞌniyesinana lapakesa afita fatago nehaya kavaꞌmo inaagufa kavaꞌmohaneꞌnisigeno aliꞌyaꞌmo oꞌalisigetapa hosu kavatapifikeꞌmoneꞌmaiyesine.18Ani kava huꞌa Kalaisipiꞌmo maiꞌneꞌa faliꞌnaya vayaꞌmo lageso huꞌnaesine. 19 Lagaemo,he tigune, huta agava maiꞌnetaeꞌmo lavayagunagu huta neꞌmaune. Falisuna afinafeꞌmolavayagunagu nehuna kavatimo hano hiyesinana vayaꞌmogimo mago alagepa huꞌanoꞌmaiya vayaꞌaifeꞌmo hapau huꞌa neꞌapatayaꞌmonanafa lagaefeꞌmo magoꞌe huꞌa hapauhuꞌa lataesine.

20 Ani gemo nehuvaꞌmonanafa lama gemo haneꞌniyana Kalaisiꞌa ago alino he tinoateꞌniye. Agaemo hoyafatiꞌmo hogoteno leꞌniya neꞌyakana huno he tiꞌniyaꞌmofeꞌmoagae akamelegatiꞌmo asole vayaꞌmo he tigae. 21Magoke vekamoꞌa huꞌniya kavatetiꞌmovayaꞌmo nefaliya kava huno magoke vekamoꞌa huꞌniya kavatetiꞌmo vayaꞌmo he tigae.22 Muki Atamu nofi vayaꞌamo nefaliya kava huꞌa muki Kalaisi nofi vayaꞌamo he tigae.23 Kanaꞌalefeꞌmo he tiꞌniyanageꞌa kanaꞌapilefeꞌmo he tigae. Kalaisiꞌa hoyafatiꞌmohogoteno leꞌniya neꞌyakana huno he tiꞌniyanageꞌa eminesiya afinaꞌmo vayaꞌamo hetigae. 24Ani afinaꞌmohanohisiya afinaꞌmoafole aigiye. Kalaisiꞌa kamehunomuki yagaiꞌaneꞌapataya vayanagi himamu vayanagi lokiya vayaꞌmogi huno aeno apakaseteno alinohano huno apataletenoꞌaeꞌmo muki yaꞌmo afoꞌamo Gotiꞌa muki vayaꞌaiteꞌmo yagainoapatesiyafeꞌmo apavaleno amigiye. 25 Kalaisiꞌa hemenimo yagaino apateme apatemeneꞌviyanageno muki kame vayaꞌamo alino aiyafiꞌmo apategaiye. 26 Kame vayaꞌamoalino hano huno apataleteno henaga kame kavaꞌmo nefaluna kavaꞌmo alino hano huno

Page 386: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 15:27 383 1 Kolitiyani 15:46atalegaiye. 27Gotimukufigemoꞌmohunoꞌaeꞌmo,Agaemomuki yateꞌe vayaꞌaiteꞌeꞌmo yagainoapatesiyafeꞌmo alino aiyafiꞌmo apateꞌniye, huno huꞌniye. Gotiꞌa muki yaꞌe vayaꞌeꞌmo alinoaiyafiꞌmo apateꞌniye, huno huꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa Kalaisi aiyafiꞌmo alino apateꞌniyavekamoꞌa agaiꞌamo Kalaisi aiyafiꞌmo noꞌmaiye, huta afiꞌnone. 28 Muki yaꞌe vayaꞌeꞌmoKalaisi aiyafiꞌmo hanege maige huꞌa maisageno Kalaisiꞌa Goti aiyafiꞌmo maigiye. GotiꞌaKalaisi aiyafiꞌmomuki yaꞌe vayaꞌeꞌmomaisayafeꞌmohimamuꞌamoalino amiꞌniya vekamoaiyafiꞌmo Kalaisiꞌa maigiye. Afaꞌa maiꞌnisigeno Gotiꞌa muki vayaꞌaiteꞌmo alagi hogotevekamo maiꞌneno yagaino apatege apatege huno maigiye.

29 Mago vayaꞌmo faliꞌnaya vayaꞌai apaimuꞌyaleꞌmo eꞌa aniꞌmo nefalae. Faliꞌnayavayaꞌmo he otigaesinana na agufa kavatefeꞌmo apamagiꞌnaya vayaꞌai apaimuꞌyaleꞌmo eꞌaaniꞌmo nefalae. 30 Lagaeꞌeꞌmo mani agufa kavaꞌmo nehune. Na kava higetaeꞌmo mukiafinaꞌae afinaꞌaeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaluna afinaꞌmo lamagisaya kavatefekeꞌmo aliꞌyaꞌmoneꞌalune. 31Ala kava netimo Kalaisi Yesupiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo amuse huꞌna nelapatove,huꞌna nehuva gemo alagi lama gemo haneꞌniye. Konagaꞌnimogitapae, ani kava huꞌnamuki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo namagisaya agufa kavategamo maiꞌnove, huꞌna alagi lamagemo nehuve. 32Nagaemo Efasasi taonifiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo ma mopafi vayakana huꞌnaafela afuꞌaitegamo kame huꞌnovaꞌmonanafa faliꞌnaya vayaꞌmo he otigaesinana nahaoꞌmaeꞌniyesine. Faliꞌnaya vayaꞌmo he otigaesinana lagaemo, egamo afaꞌa faligunaꞌmofeꞌmoneꞌyaꞌmo nege aniꞌmo nege nehuta fiku lamogaga aigetao, huta afaꞌa nehunesine.

33 Fiku yanageꞌa humi lapategae. Hosu vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeta maisayanalapaipa lapakesamo aliꞌa atagaeꞌa atalegae. 34Negi nagi kavaꞌmo osutapa alagepa hutapalapakesamo neꞌafitapa hosu kavatapimo ataleyo. Lapavagage hisiyafeꞌmo nagaemo,magoꞌamogitapamo Gotiꞌa oꞌageꞌnae, huꞌna lapa nepauve.

Saufa apakufamo alisaya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae35Mago vekamoꞌa, Haiya kava huno faliꞌnaya vayaꞌmo alino he tino apategaiye. Haiya

agufa apakufamoaligae, hunonafigegaiye. 36Negi vekae, huꞌna, Nehakalaya avina yaꞌmookasalisiyaꞌmoꞌmo ohagegaiye. 37 Avina yaꞌmo hagesiyafeꞌmo yosaꞌaꞌe haitaꞌaꞌeꞌmonohakalayaꞌmonanafa kile avinaꞌmofi alu avina yaꞌmofi huꞌa avina yaꞌageꞌmo ne-hakalae. 38 Gotiꞌa alino hageno atetenoꞌaeꞌmo apamiguve, huno huꞌniya yaꞌmo yosaꞌaꞌehaitaꞌaꞌeꞌmo neꞌapamiye. Muki alu avina ya alu avina yaꞌmo agaiꞌageꞌmo yosaꞌaꞌehaitaꞌaꞌeꞌmo alino neꞌapamiye. 39 Muki ma mopafi maiꞌnaya yaꞌmogimo magokeagufa apakufamo ohaneꞌniyana ma mopafi maiꞌnaya vayaꞌai apakufamo magoke agufaapakufamo hanegeno afumogi apakufamo aeto agufa apakufamo hanegeno namamogiapakufamo aeto agufa apakufamo hanegeno noyamemogi apakufamo aeto agufa apak-ufamo haneꞌniye. 40 Kokuꞌnapiꞌmo aeto yaꞌmo haneꞌnigeno ma mopafiꞌmo aeto yaꞌmohaneꞌniye. Haneꞌniyaꞌmonanafa kokuꞌnapiꞌmo haneꞌniya konali yaꞌmo aeto agufakonali yaꞌmo haneꞌnigeno ma mopafi konali yaꞌmo aeto agufa konali yaꞌmo haneꞌniye.41Yegemokonali yaꞌamomago aeto agufa konali yaꞌmohaneꞌnigeno kaimokonali yaꞌamoaeto agufa konali yaꞌmo haneꞌnigeno muki kanefiꞌmo konali yaꞌamo aeto agufa konaliyaꞌmo haneꞌnigeno alu kanefi alu kanefiꞌmoꞌa aeto aeto agufa konali yaꞌamo haneꞌniye.

42 Ani kava huta he tita alisuna lagufamo aeto agufa lagufamo hanegaiye. Avinayaꞌmo hakalegekana huꞌa nehakalaya apakufamo nekasaliye. Alino he tino apatesiyaapakufamo okasaligiye. 43 Mopafiꞌmo nehakalaya apakufamo amuse huꞌa noꞌapatayaapakufamo haneꞌniye. Alino he tino apatesiya apakufamo ha le konali apakufamohanegaiye. Nehakalaya apakufamo lokiya noꞌvaiya apakufamo haneꞌniye. Alino hetino apatesiya apakufamo lokiya apakufamo hanegaiye. 44 Nehakalaya apakufamo mamopafi apakufamo haneꞌniye. Alino he tino apatesiya apakufamo kokuꞌnapi apakufamohanegaiye. Mamopafi apakufamo hanete kokuꞌnapi apakufamo hanete huno haneꞌniye.45 Ani kavafeꞌmo Goti mukufi gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa hogote vekamo Atamuꞌmoaunemeꞌe vekamo alo huno ateꞌniye, huno huꞌniye. Henaga Atamuꞌmo afaꞌa neꞌmaiyayaꞌmo alino neꞌapamiya vekamo maiꞌniye. 46 Launelamete yaꞌmo hogoteno afole

Page 387: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 15:47 384 1 Kolitiyani 16:8oꞌaiꞌniyaꞌmonanafa lagufale yakeꞌmo hogoteno afole aitegenoꞌaekeꞌmo henagaꞌamolaunelamete yaꞌmo afole neꞌaiye. 47 Napa vani vekamo mopaletiꞌmo alo huno ateꞌniye.Napa tu vekamo kokuꞌnapatiꞌmo emineꞌniye. 48 Ma mopafi vayaꞌmo mopaletiꞌmo alohuno ateꞌniya vekagana huꞌa maiꞌnae. Kokuꞌnapi vayaꞌmo kokuꞌnapatiꞌmo emineꞌniyavekagana huꞌa maiꞌnae. 49 Lagaemo mopaletiꞌmo alo huno ateꞌniya vekagana hutamaiꞌnona kava huta kokuꞌnapatiꞌmo emineꞌniya vekagana huta maigune.

50 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, mani geꞌeꞌmo lapa paiꞌnaeꞌmo, Ma mopafi neꞌmaiyaapakufaꞌe vayaꞌmogimo Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kopiꞌmo afaꞌa faleꞌa ohaigae. Kasal-isiya apakufaꞌe vayaꞌmogimo okasalino afaꞌa hanege hanege huno hanesiya yaꞌmo alagioꞌaligae. 51 Inagi afiyo, nagaemo mago fala kiꞌniya gemo lapa paigesuve. Mukiꞌamogi-tamo ofaligunaꞌmonanafa Gotiꞌa mukiꞌamo saufa lagufamo alino hamaleno latesige-taeꞌmo saufa lagufamo aligune. 52Henaga atupa pikulimo nehisigetaeꞌmo malage hutamagoke afinaꞌmo lauluma nehuna agufa kava huta anonaleꞌmo saufa lagufamo aligune.Pikulimo nehisigenoꞌaeꞌmo faliꞌnaya vayaꞌmo alino he tino apatesigeꞌa okasalisiyaapakufamo alisageta afaꞌa neꞌmauna vayaꞌmo saufa lagufamo alino hamaleno lategaiye.53 Lagaemo kasalisiya lagufamo ataleta okasalisiya lagufamo aligune. Falisuna lagufamoataleta afaꞌa hanege hanege huno hanesiya lagufamo aligune. 54 Kasalisiya lagufamoataleta okasalisiya lagufamo alisuna afinaꞌmo Goti mukufiꞌmo hu maleꞌniya gemo afoleaigiye. Ani gemoꞌmohunoꞌaeꞌmo, Ala kava neꞌmoꞌa kamehuno aeno agasetenoꞌaeꞌmo vayaꞌmonefaliya kavaꞌmo ago alino hano huno ataleꞌniye.55 Vayaꞌmo nefaliya kavaꞌmo lokiyaꞌamo hano huꞌniye. Nefaliya kavaꞌmoꞌa magoꞌe huno

aeno apaka osegaiye,huno hu maleꞌniye. 56Vayaꞌmo nefaliya kavaꞌmo hosu kavaꞌapilefeꞌmo vayaꞌmo neꞌapa-magiye. Goti keꞌaepa geꞌamoꞌmoma kava hiyo ina kava osiyo, huno huꞌniya gemoꞌa hosukavaꞌapimo alino lokiya vaino neꞌate. 57Neꞌateyaꞌmonanafa Gotiꞌa Ala kava netimo YesuKalaisitetiꞌmo laha neꞌmaegeta aeta neꞌagasone. Gotifeꞌmo hao ke hegetao.

58 Nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya konagaꞌnimogitapae, ani kavatefeꞌmo he titapalokiya vaita maiꞌnetapa maita halove osiyo. Ala kava netefeꞌmo aliꞌyatapimo fikunoꞌaliyaꞌmonanafa alagepa kavaꞌmo afole aigiye, hutapa ago afiꞌnayaꞌmofeꞌmo Ala kavaneꞌmo aliꞌyaꞌamo oꞌataleta magoꞌe hutapa alige alige hutapa maiyo.

16Ofalini monimo malesaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae

1 Hemenimo Yuta kotega apaote vayaꞌmo hapa maesiya ofalini monieꞌmo ge huge-suve. Galesiya kotega siosiꞌale siosiꞌaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, hiyo, huꞌna hapapaiꞌnova agufa gemo huꞌna hiyo, huꞌna lapa nepauve. 2 Alisaya monifatiꞌmo hogoteafinaꞌmo sateꞌae sateꞌaeꞌmo lapamete lapamete hutapa alita fako hutapa Gotiꞌa na magilapamiꞌnisifi ani kava hutapa alita fako hutapa maleme maleme neꞌviyo. Esugetapaeꞌmoofalini monieꞌmo kahauya hutapa alita anupa hutapa oꞌmalesayafeꞌmo hemenigeꞌmomalememalemeutapamaiyo. 3Nagaemo lapakaetegamouꞌna avaꞌyi huteꞌnaeꞌmo lekanapaitapa apateꞌnisaya vayaꞌmo avo kaeꞌna apamiteꞌna aliꞌna apatesugeꞌa ofalini monimoaliniꞌa Yulusalemu taonifiꞌmo ugae. 4 Inagi nagaegiꞌeꞌmo visuna kaꞌmo hanesiyananagaegiꞌeꞌmo ugune.

Poloꞌa hisiya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae5 Nagaemo Masetoniya kotegamo uꞌna aeꞌna agaseꞌna lapakaetegamo uguve. He,

hogoteꞌna Masetoniya kotegamo uꞌna aeꞌna agaseꞌna uguve, huꞌna nagesamo neꞌafuve.6 Uꞌna lapakaeꞌeꞌmo magoꞌe afinaꞌmo maiteꞌna visufi yasimo alino hano hutesigeꞌ-naeꞌmo visufi huꞌna afaꞌa oꞌafiꞌnove. Lapakaemo lapataleꞌna alu kotega visuva afinaꞌmoafaꞌa naha maegae. 7 Hemenimo lapakaetegamo uꞌna aise afinaꞌmo maisuvafeꞌmooꞌnahauꞌniye. Gotiꞌa henagaꞌamo he, huno hisigeꞌnaeꞌmo uꞌna lapakaeꞌeꞌmo yatalaafinaꞌmo maiguve. 8 Mani Efasasi taonifiꞌmo maimale maimale huliꞌna neꞌvisugeno

Page 388: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Kolitiyani 16:9 385 1 Kolitiyani 16:24Petikosi afinaꞌmo afole aitesigeꞌnaeꞌmo ataleꞌna uguve. 9 Maniletiꞌmo asole vayaꞌmoginagaefeꞌmo kame huꞌa neꞌnataya vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmonanafa Gotiꞌa kaꞌmo valinonateꞌniyanageꞌna magoꞌe huꞌna lusi aliꞌyaꞌmo alisuva kavaꞌmo haneꞌniye.

10 Ala kava neꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaluva kava huno Timotiꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaliyaꞌmofeꞌmolapakaetegamo uno avaꞌyi hisigetapaeꞌmo koli hisiya agufa kavaꞌmo osiyo. 11 Fikuyanageno mago vekamoꞌmo, ina agufa vekamo maiꞌniye, huno huteno akameꞌyaamigiyanagi ha maegenoꞌao nagaetegamo alagepa huno eno. Agaeꞌe mago konagati-mogiꞌeꞌmo aiꞌa atagi neꞌa esayaꞌaeꞌmo apakava neꞌmauve.

12 Konagatimoꞌmo Apolosifeꞌmo ava gemo haneꞌniye. Nagaemo agaefeꞌmo, kon-aga vayatiꞌeꞌmo Kolitiyani taonifilagamo uvo, huꞌna ha paiꞌnogenoꞌaeꞌmo hemenimoohauꞌniyaꞌmonanafa kaꞌmo hanesiya afinaꞌmo afaꞌa ugiye.

13 Kava yagaitapa maiyo. Goti vayaꞌamogimo apakesa afiꞌa fatago nehaya gelefeꞌmohe titapa lokiya vaitapa maiyo. Alopa vayatama vayakana hutapa lokiya vaitapa maiyo.14Muki kavaꞌmo nehutapaeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapaino.

15 Lapakaemo Setefanasi afamo anagaꞌamo ago apakeꞌnae. Galiki kotegamo hogoteꞌaGoti mafaꞌnemo hamaleteꞌapaeꞌmo apakaiꞌapiekeꞌmo apakesamo oꞌafiꞌa apaote vayaꞌmohapa maesayafeꞌmo lusi aliꞌyaꞌmo neꞌaliye. 16 Konagaꞌnimogitapae, lapao ke hovanagi,ani agufa vayaꞌai apaiyafiꞌe apakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌaiapaiyafiꞌeꞌmo maiꞌnetapa apakame hiyo. 17 Lapakaemo nagaetegamo afaꞌa oꞌmeꞌ-nayaꞌmofeꞌmo nahau nehugeꞌapaeꞌmo Setefanasiꞌagi Fotiyunetasiꞌagi Akaikasiꞌagi huꞌanagaetegamo eꞌnageꞌnaeꞌmo namogaga aiꞌnove. 18 Naipamo aliꞌa falu huꞌa nateꞌnayakava huꞌa lapaipamo aliꞌa falu huꞌa lapateꞌnae. Ani agufa vayaꞌaifeꞌmo, alagepa vayaꞌmomaiꞌnae, hutapa hutetapa geꞌapimo afiyo.

Ge apamamaeno ge huꞌniya gemae19 Mani Esiya kote siosiꞌale siosiꞌaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimo ge lapamamaeꞌnae.

Akuvilaꞌe Pilisilaꞌeꞌmo noꞌanifiꞌmo aliꞌa anupa huꞌa mono nehaya siosi vayaꞌmogiꞌeꞌmomagoꞌe huꞌa ge lapamamaeꞌnae. 20 Muki manileꞌmo maiꞌnaya konagamogiꞌeꞌmo gelapamamaeꞌnae. Lapakaemo magoke magoke hutapa konagatapimo ge apamamaetetahapaetapa neyo.

21 Hemenimo nagaemo Poloꞌnamo avoꞌmo nekaya kayoꞌmo aliꞌneꞌna, ge lapama-maeꞌna ge huꞌna avoꞌmo nekaove. 22Ala kava nefeꞌmo hapau apayamopafiꞌmo nohapaiyavayaꞌmo Gotiꞌa alagi apatalesigeꞌa lageso hiyo. Ala kava netimo emikeno. 23 Ala kavaneꞌmo Yesuꞌa fiku lapa maeno lapamino. 24 Mukiꞌamogitapaeꞌmo Kalaisi Yesupiꞌmonahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniye.

Page 389: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 1:1 386 2 Kolitiyani 1:12

2 KOLITIYANIPoloꞌa Kolitiyani siosi vayaꞌaina apataleno uno maiꞌnigeꞌapaeꞌmo mago aigofe apa

vayaꞌmo uꞌa Kolitiyani taonifiꞌmo maiꞌneꞌapaeꞌmo siosi vayaꞌmogi Polona ataleꞌaapakaiꞌapimo apakame hisayafeꞌmo hosu gemo huteꞌa Polofeꞌmo huꞌa faipa huꞌa ateꞌnae.Mago Kolitiyani vayaꞌmogi ani gemo afiteꞌapaeꞌmo Goti geꞌamo alagepa huꞌa oꞌafiꞌnae.Poloꞌa agaiꞌamo huno ha maeno Goti aliꞌyaꞌamo neꞌaliya kavafeꞌmo avoꞌmo kaeꞌniye.

Poloꞌa, lusi kava huꞌa kafu huꞌnaya Kalisitini vayaꞌmo hapa maetapa apamiyo, hunoavoꞌmo kaeꞌniye. Ani gemo sapata 8,9fiꞌmo haneꞌniye.

1 Nagaemo Poloꞌnaeꞌmo Gotiꞌa, apa aliꞌyaꞌnileꞌmo avaleꞌna aliꞌna ategauve, hunohuteno navaleno nateꞌnigeꞌna Kalaisi Yesu apa vekaꞌamomaiꞌnove. Nagaeꞌe konagatimoTimotiꞌeꞌmoKolitiyani taonifiꞌmomaiꞌnaya siosi vayaꞌmogitapaꞌemuki Goti vayaꞌamo la-paote vayaꞌmo Akaiya kotegamomaiꞌnaya vayaꞌmogitapaꞌefeꞌmomani avoꞌmo nekaoꞌae.2 Afotimo Gotiꞌe Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌeꞌmo fiku lapa maeꞌana lapamiꞌanagenolapaipamoꞌmo falu hino.

Poloꞌa Gotifeꞌmo hao ke heꞌniya gemae3 Goti agiꞌaleꞌmo Ala kava netimo Yesu Kalaisi Afoꞌamo Goti agiꞌaleꞌmo alita asaga

higetao. Agaemo hau huno nelateya kavaꞌmo Afoꞌamoꞌa maiꞌneno muki afinaꞌmolaha maeno laipamo alino lokiya vaino nelateya vekamo maiꞌniye. 4 Lagaemo mukiagufa hanageke yaꞌmo neꞌalisaya vayaꞌmo hapa maeta alita lokiya vaita apatesunafeꞌmoGotiꞌa laha maeno alino lokiya vaino nelate. Lagaemo muki hanageke yaꞌmo neꞌalu-nagenoꞌaeꞌmo laha maeno alino lokiya vaino nelateya kavatetiꞌmo hapa maeta alitalokiya vaita apatesunafeꞌmo laha maeno alino lokiya vaino nelate. 5 Kalaisiꞌa lusi kanayaꞌmo aliꞌniya kava huta lusi kana yaꞌmo hetamatimo neꞌalune. Lusi kava huta kanamoneꞌaluna kavaꞌmo huno Gotiꞌa Kalaisitetiꞌmomagoꞌe huno lahamaeno alino lokiya vainonelate. 6 Gotiꞌa lapa maeno alino lokiya vaino lapateteno lapakufamo alino katinolapatesiyafeꞌmo kanamo neꞌalune. Lapaipafiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaligetapa neꞌaluna agufakana yaꞌmo aliꞌnetapaeꞌmo oꞌataletapa atafauta alagi nehae. Ani kava huno lapa maenoalino lokiya vaino lapateteno lapakufamo alino katino lapatesiyafeꞌmoGotiꞌa lahamaenoalino lokiya vaino nelate. 7 Kanamo neꞌaluna kava hutapa kanamo neꞌaliye. Ani kavahuno alino lokiya vaino nelateya kava huno alino lokiya vaino lapategaiye, huta agoafiꞌnonaꞌmofeꞌmo, oꞌataleꞌa atafauꞌa alagi hugae, huta lagesamo neꞌafune.

8Konagatimogitapae, Lagaemo Esiya kotegamomaiꞌnonagenoꞌaeꞌmo hanageke yaꞌmolagaeteꞌmo afole aiꞌniya hanageke yafeꞌmo ava gemo afisayafeꞌmo lahauꞌniye. Lusikava huta kanamo aliꞌnonagenoꞌaeꞌmo aeno lagaseꞌnigetaeꞌmo, faita kasalo paesunakaꞌmo alagi ohaneꞌniyanageta faligune, huta huꞌnone. 9 He, yasi vekamoꞌa, faligae,huno huꞌniya agufa gemo laipafiꞌmo ago afole aiꞌniye. Lagaitimo laha maegaune,huta osuta Gotiꞌa faliꞌnayatetiꞌmo alino he tino neꞌapateya vekaekeꞌmo laha maegaiye,huta lagesamo afisunafeꞌmo mani hanageke yaꞌmo afole aiꞌniye. 10 Agaemo lusi han-ageke yaꞌmo falisuna agufa hanageke yaꞌmo aliꞌnonaꞌmonanafa lagufamo alino katinolateꞌniyanageno alino katino nelateyanageno alu afinaꞌaꞌe alu afinaꞌaꞌeꞌmo magoꞌehuno alino katino lategaiye, huta agaefekeꞌmo lagesamo neꞌafune. 11 Lapakaemo asolevayaꞌmogitapa nunumu hutapa latesageno Gotiꞌa lahau vaisigeꞌapaeꞌmo ani kava huꞌaasole vayaꞌmogimo Gotifeꞌmo hao ke heꞌa lategae.

Poloꞌa alu agesamo afiꞌniya gemae12 Lagaemo ma mopafi vayaꞌmogi afiteꞌa ageꞌnaya agufa kavatetiꞌmo mago kavaꞌmo

osuꞌnonagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa fiku laha maeno lamiꞌnigeta mago kavaꞌmo aeta ati okaetalaipafatiꞌmo laote kavaꞌmo huꞌnone. Lagaemo ma mopafi vayaꞌai apaulagaleꞌmo manikavaꞌmo nehuta lapakae lapaulagaleꞌmo magoꞌe huta mani alagepa kavaꞌmo huꞌnone.

Page 390: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 1:13 387 2 Kolitiyani 2:4Yuꞌilaga vekatimoꞌa mani alagepa kavatieꞌmo faigoko gemo laha nepaigeta ani alagepakavatieꞌmo lamogaga neꞌaune. 13 Lagaemo lole agufa gemo osuta mago gemo aetaati okaeꞌnonanagetapa afaꞌa lekana paitapa afigae. Mukiꞌamogitapamo muki getimoalagepa hutapa afisayafeꞌmo avoꞌmo kaeꞌnone. 14Magoꞌamogitapamo lageta lagaefeꞌmolapamogaga neꞌaitapa lahapage lahapage nehiye. Magoꞌamogitapamo lagaefeꞌmo la-hapage lahapage nehiyaꞌmonanafa nahauꞌniyanagetapa mukiꞌamogitapa lageta alagepahutetapaeꞌmo lahapage lahapage hugiye. Ani kava huta Ala kava netimo Yesuꞌaeminesiya afinaꞌmo lapakaefeꞌmo lamogaga neꞌaitaeꞌmo lahage lahage hugiye.

15 Nagaemo lole nagesamo oꞌafiꞌna magoke nagesamo afiꞌnaeꞌmo, lole afinaꞌmolapakaetegamo uꞌna lapa maegauve. 16 Lapakaetegamo uꞌna maigeꞌna lapataleꞌna Mase-toniya kotegamouteꞌnahalate aiꞌna atagi neꞌna lapakaetegamoeꞌnamaiꞌnisugetapaeꞌmoYutiya kotegamo visuvafeꞌmo naha maegae, huꞌna nagesamo neꞌafuve. 17Nagaemo, anikava huguve, huꞌna huꞌnova gemo navayaꞌaletikeꞌmo afa gemo huꞌnofiye. Haꞌao. Mamopafi vayaꞌmogi nehaya agufa ge huꞌna hisuva kavafeꞌmo lole gemo huꞌnaeꞌmomagokeafinaꞌmo he, huꞌna huteꞌna, haꞌao, huꞌna osuꞌnove. 18Gotiꞌa huguve, huno hu maleꞌniyagemo ataleno alu gemo nosiya kava huta lapakaefeꞌmomagoke afinaꞌmo he, huta huteta,haꞌao, huta nosune. 19 Sailasiꞌagi Timotiꞌagi nagaiꞌnimogi huta Goti Mafaꞌneꞌamo YesuKalaisifeꞌmo ava gemo aeta hakalo huta lapa paiꞌnona vekamoꞌmo lole agufa gemo aepavekamo oꞌmaiꞌniye. Agaetefeꞌmo he, huta nehutaeꞌmo aita afeleta hutaeꞌmo, haꞌao, hutanosune. Agaemo he gemo aepa vekamo maiꞌneno lama gemo aepa vekamo maiꞌniye.20Gotiꞌa muki asole geꞌamo alagi lama ge huno ani kavaꞌmo huguve, huno hu maleꞌniyapolomasi geꞌamo Kalaisitetiꞌmo, he, huno huteno alino afole aino neꞌate. Alino afoleaino neꞌateyaꞌmofeꞌmo lagaemo Kalaisitetiꞌmo, he, lama gemo haneꞌniye, huta hutetaGoti agiꞌaleꞌmo alita asaga nehune.

21-22 Gotiꞌa agaiꞌa aliꞌyaꞌaleꞌmo lavaleno latesiyafeꞌmo uvelimo lakino falenolategekana huno Aunemeꞌaletiꞌmo faleno lateꞌniye. Alagena yaꞌamo laipafiꞌmo humaleꞌnenoꞌaeꞌmo, vayaꞌnimo maiꞌnae, huno huꞌniye. Lamisiya yaꞌafatiꞌmo Aunemeꞌamohogoteno ago alino laipafiꞌmo lamiꞌniyaꞌmofeꞌmo ago afiꞌnonana muki alagepa yaꞌamoalino lamigiye. Gotiꞌa alino lamiteno lokiya vaino nelategetaeꞌmo lagaeꞌe lapakaeꞌeꞌmoKalaisipiꞌmo lokiya vaita neꞌmaune. 23 Gotiꞌa nageꞌniyanageno lama gemo nehiye,huno ageteno naha maeno faigoko gemo lapa paigiye. Lama gemo huꞌnaeꞌmo, kayoꞌmolapamagisuvafeꞌmo oꞌnahauꞌnigeꞌnaeꞌmo, Kolitiyani taonifiꞌmo halate oꞌuguve, huꞌnahuteꞌna lapataleꞌna aeꞌna lapakaseꞌnove. 24 Lagaemo lapakesa afita fatago hisayakavatetiꞌmo ala lagi vayatapimo maisunafeꞌmo osuꞌnonaꞌmonanafa lapamogagaaisayafeꞌmo lapa neꞌmaone. Lapakesa afita fatago nehutapaeꞌmo atafautapa alagihuꞌnetapa he titapa maiꞌnae.

21 Nagaemo, apaipamoꞌmo kana hisiyafeꞌmo halate oꞌuguve, huꞌna naipafiꞌmo

ago nagesamo afiꞌnove. 2 Nagaemo lapaipamoꞌmo kana hisiya yaꞌmo aliꞌna la-pamisugenoꞌaeꞌmo nagaemo namogaga aisuva yaꞌmo ina lagimo aliꞌa namisaya vayaꞌmomaigae, lapaipamoꞌmo kana hugiyaꞌmofeꞌmae.

3 Visugetapaeꞌmo namogaga aisuva yaꞌmo alita namisaya vayaꞌmogitapamonaipamoꞌmo kana hisiya yaꞌmo alita oꞌnamisayafeꞌmo oꞌuꞌna avokeꞌmo kaeꞌnove.Lole nagesamo oꞌafiꞌna lokiya vaiꞌna magoke nagesamo afiꞌnaeꞌmo, namogaga aisuvanaani kava hutapa lapamogaga aigae. 4 Naipamoꞌmo kana huteno nainagamo faiꞌnigenonaunumo nelamigeꞌna mani avoꞌmo kaeꞌnove. Lapaipamoꞌmo kana hisiyafeꞌmo maniavoꞌmo okaeꞌnovaꞌmonanafa lapakaefeꞌmo lusi kava huno nahau nayamopafiꞌmonahauꞌniya kavaꞌnimo agesayafeꞌmo avoꞌmo kaeꞌnove.

Hosu kavaꞌmo huꞌniya vekaeꞌmo, ato, hutapa ha paiyo, huno hapa paiꞌniya gemae

Page 391: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 2:5 388 2 Kolitiyani 3:65 Mago vayaꞌamo apaipamoꞌmo kana huꞌniya yaꞌmo alino apamiꞌniya vekamoꞌa

nagaetegamo osuꞌniyana lapakaetegamo huꞌniye. Aigofe gemo osisuvafeꞌmo muk-iꞌamogitapa ani kanamo aliꞌnae, huꞌna osuꞌnofa magoꞌamogitapamo ani kanamo aliꞌnae,huꞌna huꞌnove. 6 Asole vayaꞌamogitapamo hosu kavaꞌalefeꞌmo anonaꞌamo amiꞌnayakavaꞌmo alagiꞌmo amiꞌnae. 7 Fiku yanageno aipamoꞌmo lusi kava huno kana hisigenoatalegaiyanagi hosu kavaꞌamo alita ataletetapa alita lokiya vaitapa ateyo. 8 Lapakaemomuki vayaꞌai apaulagaleꞌmo agaefeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapauꞌniya kavatapimoalitapa ave liyo. 9Hogoteꞌna muki geꞌanimo afitetapa akame hisafi, huꞌna lapamalagekahisuvafeꞌmo mago avoꞌmo kaeꞌnove. 10 Lapakaemo hosu kavaꞌamo alitapa atalesageꞌ-naeꞌmo nagaeꞌeꞌmo aliꞌna atalegauve. Nagaetegamo hosu kavaꞌmo huꞌnisiyaꞌmoꞌmo al-iꞌna ataleꞌnove. LapamaesuvafeꞌmoKalaisi aulagaleꞌmo hosu kavaꞌamo aliꞌna ataleꞌnove.11 Fiku yanageno Sataniꞌa humi lateteno aeno lagasegaiye. Na agufa kavaꞌmo alino afoleaino atesiyafeꞌmo hauꞌnifi huta ageꞌnone.

Poloꞌa Toloasi taonifiꞌmo maiꞌnigenoꞌaeꞌmo aipamoꞌmo kana huno maiꞌniya gemae12 Nagaemo Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paisu-

vafeꞌmo Toloasi taonifiꞌmo uꞌna avaꞌyi huꞌnogenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa aliꞌyaꞌamoalisuvafeꞌmo kaꞌmo valino nateꞌniye. 13 Nagaemo konagaꞌnimoꞌmo Taitasiꞌa kahauyahuꞌna ageꞌna ava oteꞌnovaꞌmofeꞌmo nahausoli huꞌnigeꞌnaeꞌmo maitaleyo, huꞌna huteꞌnaapataleꞌna Masetoniya kotegamo uꞌnove. 14 Vae, Gotifeꞌmo hao ke heꞌnove. Gotiꞌamuki afinaꞌmo alagepa huno laha neꞌmaegeta Kalaisipiꞌmomaiꞌnetaeꞌmo kame vayatimoaeta apakaseta neꞌune. Neꞌunagenoꞌaeꞌmo Kalaisifeꞌmo ava gemo afiꞌa aeto hisayafaigoko geꞌamo alagepa atu aigekana huno muki kotegamo aino atagu faenunenonehiye. 15 Lagaemo utaeꞌmo apakufamo alino katino neꞌapateya vayaꞌaitegaꞌe alinoapagoꞌya lagauno apatalesiya kateꞌmo neꞌvaya vayaꞌaitegaꞌeꞌmo Kalaisifeꞌmo alagepafaigoko geꞌamo aeta hakalo huta hapa nepaunagenoꞌaeꞌmo Kalaisiꞌa alagepa atumoneꞌaigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa atuꞌamo neꞌafiye. 16 Lagaemo alino apagoꞌya lagauno apatalesiyavayaꞌaitefeꞌmo faliꞌnaya vayaꞌmogi hosu atu aigekanahutamaiꞌnonageꞌapaeꞌmo atuꞌamoneꞌafiyanageꞌa faligae. Lagaemo apakufamo alino katino neꞌapateya vayaꞌaitefeꞌmoafaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiya yaꞌmo atu aigekana huta maiꞌnonageꞌapaeꞌmoatuꞌamo neꞌafiyanageꞌa maige maige huꞌa maigae. Ina lagimo ani kana huꞌniya aliꞌyaꞌmoafaꞌa aligae. 17 Asole tisa vayatapimogimo umenitata huꞌa kagemi yaꞌapimo maketinehaya vayakana huꞌa Goti geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiyaꞌmonanafa lagaemoKalaisipiꞌmo maiꞌnetaeꞌmo Gotiꞌa lamiꞌniya aliꞌyaꞌamo neꞌalitaeꞌmo Goti aulagaleꞌmolaipafatiꞌmo aeta hakalo huta hapa nepaune.

3Saufa kotalake gelefeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae

1 Lagaemo mani geeꞌmo hutaeꞌmo halate alagepa aliꞌyaꞌmo neꞌaluna vayaꞌmomaiꞌnone, huta lagaiti lagitileꞌmo alita asaga huta nelatopiye. Mago vayaꞌmogimomonoaliꞌya alisayafeꞌmo alagepa mono aliꞌya neꞌaliya vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa avoꞌmo kaeꞌaapamiꞌnageꞌa aliniꞌa neꞌvae. Ani agufa avoꞌmoꞌa laha maesiya avoꞌmo kaeta lapamisupilapakaepatiꞌmo alinituta alu vayaꞌaina apamigupiye. Haꞌao. 2 Lapakaemo avoꞌmonekaya yakana hutapa maiꞌnae. Kalaisiꞌa ani avoꞌmo laipafiꞌmo kae maleꞌnigeꞌapa muk-iꞌamogimo lapaketeꞌapaeꞌmo ani kava huꞌa avoꞌmo ageteꞌa lekana nepaiye. 3 Kalaisiꞌaaliꞌyatiletiꞌmo afole yateꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniye. Agaemo avoꞌmo nekaya anitetiꞌmoavoꞌmo okaeꞌnifa afaꞌa neꞌmaiya Goti Aunemeꞌaletiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniye. Latapayafateꞌmo avoꞌmo okaeꞌnifa malu male nehiya lapaipafiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniye.

4 Lagaemo Kalaisitetiꞌmo alino lokiya vaino lateꞌnigetaeꞌmo, Goti aulagaleꞌmo anialagepa aliꞌyaꞌmo aliꞌnone, huta lagesa afita fatago nehune. 5Himamutimo ohaneꞌniyan-ageta lagaitimo alagepa lagesamo afaꞌa oꞌafigune. Goti aliꞌyaꞌamo alisuna himamutimoGotitegatiꞌmo afole neꞌaiye. 6 Agaemo aliꞌyaꞌamo alisunafeꞌmo alino lokiya vaino

Page 392: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 3:7 389 2 Kolitiyani 4:6

lateꞌnigeta saufa kotalake gelefeꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaluna vayaꞌmo maiꞌnone. Saufakotalake gemo malaga yateꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya keꞌaepa gegana huno ohaneꞌnifaAunemeꞌaꞌe gemo yuꞌilaga gemo haneꞌniye. Keꞌaepa gemoꞌa vayaꞌmo apamagigeꞌanefaliyaꞌmonanafa Aunemeꞌamoꞌmo afaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiye.

7 Vayaꞌmo neꞌapamagiya gemo yafateꞌmo avo kae maleꞌniya gemo aliꞌyaꞌamoꞌmo hale konali yaꞌamo haneꞌniye. Moseseꞌa keꞌaepa gemo aliꞌniya afinaꞌmo augosafatiꞌmoaeno ha leꞌnigeꞌapaeꞌmo Isaleli vayaꞌmogimo alagi aulu haeꞌa oꞌageꞌnayaꞌmonanafaaugosafatiꞌmo aeno ha leꞌniya yaꞌamo aise aise huno hano hume hume eꞌniya ha lekonali yaꞌamo haneꞌniye. 8 Ani aliꞌyaꞌmo ha le konali yaꞌamo haneꞌniyaꞌmonanafaAunemeꞌamoꞌmo neꞌaliya aliꞌyaꞌmo ha le konali yaꞌamoꞌa magoꞌe huno lusi kava hunoaeno neꞌagase. 9 Keꞌaepa gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, hosu vayaꞌmo maiꞌnae, huno nehiyagelefeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya ha le konali yaꞌamo haneꞌniyaꞌmonanafa fatago kavaꞌmoalino neꞌapamiya gelefeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliya ha le konali yaꞌamoꞌa magoꞌe huno lusikava huno aeno agaseꞌniye. 10 Akeyaꞌvilaga aliꞌyaꞌmoꞌa ha le konali yaꞌamo hemenimoohaneꞌniye. Magoꞌe huno aeno agaseꞌniya ha le konali yaꞌmoꞌa ago aeno ati kaeꞌniyaꞌ-mofeꞌmae. 11 Hano hugefe nehiya aliꞌyaꞌmo ha le konali yaꞌamo haneꞌniyana hanoosuno hanege hanege huno hanesiya aliꞌyaꞌmo ha le konali yaꞌamoꞌa magoꞌe huno lusikava huno aeno neꞌagase. 12 Lagaemo saufa kotalake geꞌaletiꞌmo alagepa kavaꞌmo afoleaigiye, huta huteta lavayagunagu nehuta agava neꞌmaunaꞌmofeꞌmo mago gemo alitafala okita muki geꞌamo aeta hakalo huta hapa nepaune. 13Mosese augosafatiꞌmo aenoha leꞌniya yaꞌamo hano hume hume eꞌnigenoꞌaeꞌmo Isaleli vayaꞌmogimo augosafiꞌmoaulu haeꞌa oꞌagesayafeꞌmo lavolavoletiꞌmo aino ati kaeꞌniyaꞌmonanafa lagaemo magogemo aeta ati nokaone. 14 Gotiꞌa apaipa apakesamo alino akani maleꞌnigeꞌapaeꞌmo anikava huꞌa maime maime eꞌa hemenimo atafa kotalake gemo lekana nepaigenoꞌaeꞌmoani agufa lavolavomoꞌa apaipa apakesaleꞌmo aino ati kaeꞌniye. Gotiꞌa ani agufalavolavomo fiku alino lageno oꞌatalegaifa Kalaisitetikeꞌmo alino lageno atalegaiye.15 Lavolavomoꞌa apaipa apakesaleꞌmo aino ati kaeno haneme haneme neꞌegenoꞌaeꞌmoani afinaꞌmoMosese gemo aliꞌa lekana nepaigenoꞌaeꞌmo ani lavolavomo afaꞌa haneꞌniye.16 Haneꞌniyaꞌmonanafa mago vayaꞌmo aiꞌa afe leꞌa Ala kava netegamo neꞌagenoꞌaeꞌmoani lavolavomo alino lageno neꞌatale. 17Ala kava neꞌmo Aunemeꞌamomaiꞌniyaꞌmofeꞌmoapaipafiꞌmo aliꞌya neꞌaliya vayaꞌmogimo kalavusifiꞌmo oꞌmaiꞌa afaꞌa neꞌmaiye. 18 Gotiꞌalaugosafatiꞌmo lavolavomo ago alino lageno ataleꞌnigeta alaveꞌyofatiꞌmo laugosamoneꞌagona kava huta Ala kava neꞌmo ha le konali yaꞌamo neꞌagonagenoꞌaeꞌmo Ala kavaneꞌmo Aunemeꞌamoꞌmo alino hamaleno nelategetaeꞌmo ha le konali yaꞌamo alime alimeuta Ala kava nekana huta hamaleme hamaleme neꞌune.

41Gotiꞌa hau huno lateteno ani aliꞌyaꞌmo lamiꞌniyaꞌmofeꞌmo laipamoꞌmo kana nosigeta

noꞌatalone. 2 Lagaemo lavagage osisiyafeꞌmo hosu kavatimo aeta ati nokaone. Humilapateteta Goti geꞌamo alita afe leta anonale alu gemo noꞌmalone. Lagaemo Goti aula-galeꞌmo lama geꞌamo afole yategamo aeta hakalo huta hapa nepaunagenoꞌaeꞌmo mukivayaꞌai yuꞌilaga neꞌapimoꞌa, lama gemonehaya vayaꞌmomaiꞌnae, huno nehiye. 3Alagepafaigoko getimo lavolavoletiꞌmo aino ati kaeꞌnisiyaꞌmoꞌmo Gotiꞌa alino apagoꞌya lagaunoapatalesiya kateꞌmo neꞌvaya vayaꞌai apaipafikeꞌmo aino ati kae maleꞌnigeꞌa noꞌagae.4 Ma mopafi vayaꞌmogi gotiꞌapimoꞌa apakesa afiꞌa fatago nosaya vayaꞌai apakesamoafisaya apaulagamo alino fali kaeno apateꞌnigeꞌapaeꞌmo afaꞌa noꞌagae. Kalaisiꞌa Gotiauneꞌamo alagi maiꞌniyaꞌmonanafa apakaemo Kalaisi ha le konali yaꞌaeꞌmo alagepafaigoko geꞌamoꞌa aeno ha neleya konali yaꞌamo afaꞌa oꞌagegae. 5 Lagaemo lagaitieꞌmoaeta hakalo nosupa Yesu Kalaisiꞌa Ala kava netiekeꞌmo aeta hakalo nehune. LagaemoYesu agiꞌalefeꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌaluna vayatapimo maiꞌnone. 6 Gotiꞌa hani huꞌniyayapifeꞌmo, aeka ha lo, huno huꞌniya Gotiꞌa laipafifeꞌmo, aeka ha lo, huno huꞌnigeno Gotiha le konali yaꞌamo Kalaisi augosafatiꞌmo aeno ha leꞌnigeta ageꞌnone.

Page 393: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 4:7 390 2 Kolitiyani 5:10Mopa samogana huta neꞌmaune, huno huꞌniya gemae

7 Vayaꞌmogimo lageꞌapaeꞌmo, himamuꞌapimo apakae yaꞌmo ohaneꞌnifa Gotite-gatikeꞌmo aeno agaseꞌniya himamuꞌamo aliꞌnae, huꞌa hisayafeꞌmo lagaemo ina agufamopa samogana huta maiꞌnonagenoꞌaeꞌmo ani lusi alagepa geꞌamo mopa samofiꞌmomaleꞌniye. 8Hanageke yaꞌmoꞌa faino ku aino lateꞌniyaꞌmonanafa kaꞌmo afaꞌa haneꞌniye.Na kava hugupi huta lagesamo noꞌafunaꞌmonanafa laipa lagesamo alagi asagaunonoꞌaiye. 9 Apaini huꞌa nelatayaꞌmonanafa Gotiꞌa lataleno noꞌviye. Lamagiꞌnagetaasagauta neꞌaunaꞌmonanafa nofalune. 10 Yesuꞌa afaꞌa maiꞌniye, huta lagufaletiꞌmo alitaapave lisunafeꞌmo Ala kava neꞌmo Yesuꞌa faliꞌniya agufa kavaꞌmo lagufaleꞌmo alinitaneꞌune. 11Yesuꞌa afaꞌa maiꞌniya himamuꞌamo kasalisiya lagufaleꞌmo lagesayafeꞌmo afaꞌamaiyategamo neꞌmauna vayaꞌmogita Yesu agiꞌalefeꞌmo lamagisageta falisuna kavateg-amo maiꞌnone. 12 Inagi falisuna kavaꞌmoꞌa lagufafiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliyaꞌmonanafaYesuꞌa afaꞌa maiꞌniya himamuꞌamoꞌmo lapaipafiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliye.

13 Goti mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Nagesa afiꞌna fatagohuꞌnovaꞌmofeꞌmo ge huꞌnove, huno huꞌnigeta animagoke Auneꞌaeꞌmo lagesa afita fatagonehuna aepa vekamo Auneꞌamo aliꞌnonaꞌmofeꞌmo lagaeꞌeꞌmo ge nehune. 14 Lagaemoafiꞌnonana Ala kava neꞌmo Yesuꞌa ago alino he tino ateꞌniya vekamoꞌa Yesuꞌe lagaeꞌeꞌmoalino he tino latetenoꞌaeꞌmo lapakaegiꞌeꞌmo lavalelinuno agaeꞌeꞌmo magokepi alinolokaeno latesigeta lokaeta maigune, huta afiꞌnonaꞌmofeꞌmo ge nehune. 15 Lagaemo lapamaesunafeꞌmo muki mani agufa kana yaꞌmo alita neꞌmaune. Gotiꞌa asole vayaꞌaina fikuhapa maeno neꞌapamiya kavaꞌamo aino atagu faeno uneno hisigeꞌa magoꞌe magoꞌe huꞌahao ke heteꞌapaeꞌmo Goti agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa atesayafeꞌmae.

16 Gotiꞌa alino he tino lategaiyaꞌmofeꞌmo laipamoꞌmo kana nosigeta noꞌatalone. Afolenetimo alino kalagu kime kime neꞌviyaꞌmonanafa muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo Gotiꞌayuꞌilaga netimo alino hegafa huno neꞌate. 17 Aise hanageke yaꞌmo aise afinaꞌmoneꞌaluna kavaꞌmoꞌa alino alo huno nelateyanageta anonaꞌaleꞌmo lusi kava huno aenoagaseꞌniya ha le konali yatimohanege hanege hunohanesiya ha le konali yatimo aligune.18 Lagaemo neꞌagona yafeꞌmo lagesamo oꞌafita noꞌagona yafekeꞌmo lagesamo neꞌafu-nagenoꞌaeꞌmo alo huno nelate. Neꞌagona yaꞌmoꞌa yoka afinaꞌmo hanegaiyaꞌmonanafanoꞌagona yatimoꞌa hanege hanege huno hanegaiye.

51 Ago afiꞌnonana ma mopafi seli notimo atalagausiyaꞌmoꞌmo oꞌatalagauno afaꞌa ha-

nege hanege huno hanesiya notimo kokuꞌnapiꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo laipamoꞌmo kanaosuꞌniye. Vayaꞌmogimo notimo apayatetiꞌmo okiꞌnayaꞌmonanafa Gotiꞌa ki maleꞌniye.2 Seli notifiꞌmo maiꞌneta avovo nehutaeꞌmo kokuꞌnapati notimo alita akalo hutavaisunafeꞌmo lusi kava huno lahauꞌniye. 3 Kukenaꞌamo ago alita vaiꞌnisunaꞌmoꞌmo fal-isunageno Gotiꞌa lagetenoꞌaeꞌmo, lapakufaꞌalagaꞌageꞌmo maiꞌnae, huno laha opaisigetasaufa kukenamo afaꞌa alita vaigune. 4 Lagaemo seli notifiꞌmo maiꞌnetaeꞌmo lusi kavahuta kana yaꞌmo aliꞌneta avovo nehune. Kukenatimo asagita atalesunafeꞌmo lagesamooꞌafita saufa kukenamo alita anile akalo huta vaisunageno maige maige huta maisunakavatimoꞌa falisuna kavaꞌmo alino hano huno atalesiyafeꞌmo lahauꞌniye. 5Mani kavaꞌmohuta maisunafeꞌmo alo huno lateꞌniya vekamo Gotiꞌa maiꞌniye. Agaemo alino lamisiyayapatiꞌmo Aunemeꞌamo ago alino lamiꞌniyaꞌmofeꞌmo muki yaꞌamo alagi alino lamigiye,huta ago afiꞌnone.

6 Alino lamiꞌniyaꞌmofeꞌmo koli osuta lokiya vaita maiꞌnone. Ago afiꞌnonana lagu-fafiꞌmo maiꞌnetaeꞌmo Ala kava neꞌeꞌmo oꞌmaiꞌnone. 7Hemenimo oꞌageꞌnonaꞌmonanafaagaefeꞌmo lagesa afita fatago nehutaeꞌmo ma mopafiꞌmo maiꞌnone. 8 Lagufaꞌamoataleta uta haita Ala kava neꞌeꞌmo maisunafeꞌmo koli osuta he, kanalene, huta nehune.9 Lagufafiꞌmo maiꞌnopi ataleta visupi nehutaeꞌmo amuse huno latesiyafeꞌmo aliꞌyaꞌamoneꞌalune. 10 Mukiꞌamogita Kalaisiꞌa siaꞌaleꞌmo fai maiꞌnenoꞌaeꞌmo kavatimo alino fakohuno latesiyafeꞌmo haita aulagaleꞌmo he tita maigune. Lagufafiꞌmo maiꞌnetaeꞌmo

Page 394: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 5:11 391 2 Kolitiyani 6:6alagepa kavaꞌmo huꞌnisupi hosu kavaꞌmo huꞌnisupigeta lamete lamete huta muk-iꞌamogita miyatimo aligune.

Poloꞌa alino nanu aeno neꞌapateya aliꞌyafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae11 Ala kava nefeꞌmo koli nehutaeꞌmo lagaefeꞌmo alagi lama gemo nehae, huꞌa

apakesa afiꞌa fatago hisayafeꞌmo apakesamo alita hapa nepaune. Gotiꞌa laipafiꞌmoago agetenoꞌaeꞌmo, alagi lama gemo nehae, huno nehigetapaeꞌmo lapaipafatiꞌmo,alagi lama gemo nehae, hutapa nehafi huta lagesamo afiꞌnetaeꞌmo, nehae, hutanehune. 12 Halate, alagepa aliꞌyaꞌmo neꞌalune, huta lagitileꞌmo alita asaga hutaatesunafeꞌmo nosupa lapamogaga aita latesayafeꞌmo mani gemo nehune. Lapakaemoapaipafiꞌmo haneꞌniya kavafeꞌmo apamogaga oꞌaiꞌa amega apakufaleꞌmo nehaneyakavafeꞌmo apamogaga neꞌaiya vayaꞌai geꞌapileꞌmo afaꞌa aeta atagaina hutapa hapapaisayafeꞌmo mani gemo nehune. 13 Vayaꞌai apaulagaleꞌmo negi kavaꞌmo nehisunanaGotitefeꞌmo nehugune. Api kavaꞌmo nehisunana lapakaetefeꞌmo nehugune. 14 Kalaisiꞌalagaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya kavaꞌamoꞌa heno lavayu hulinuno nelate. Manikavatefeꞌmo alita fako huta lagesamo afiꞌnonana magoke vekamoꞌa muki vayaꞌaitefeꞌmofalino apateꞌniyaꞌmofeꞌmo mukiꞌamogi agaeꞌeꞌmo faliꞌnae. 15 Faliꞌnayaꞌmonanafa afaꞌamaiꞌnaya vayaꞌmo apakaiꞌapi hapauꞌniya kavaꞌmo magoꞌe huꞌa akame osuꞌa faliteno hetino apateꞌniya vekalefeꞌmo muki kavaꞌmo hisayafeꞌmo ani muki vayaꞌaitefeꞌmo falinoapateꞌniye.

16 Lagaemo magoꞌe huta ma mopafi vayakana huta vayaꞌai kavaꞌapimo alita fako hutanoꞌapatone. Lagaemo hogoteta Kalaisiꞌa ma mopafi vayakana huta ageꞌnonaꞌmonanafahemenimo magoꞌe huta ma mopafi vayakana huta oꞌagegaune. 17 Gotiꞌa ina lagimoKalaisipiꞌmo maiꞌnisafi ago saufa vayaꞌmo alo huno apateꞌniye. Afiyo, huꞌna, atafakavaꞌapimo ago hano huꞌnigenoꞌaeꞌmo muki saufa kavaꞌapimo afole aiꞌniye. 18Muki anikavaꞌmo aepa vekamo Gotiꞌa maiꞌniye. Agaemo Yesu Kalaisitetiꞌmo agaiꞌaꞌeꞌmo alinonanu aeno latetenoꞌaeꞌmo agaiꞌaꞌeꞌmo alino nanu aeno lapateꞌniye, huta hapa paisunaaliꞌyaꞌamo ago alino lamiꞌniye. 19 Inagi Gotiꞌa Kalaisipiꞌmo alino ao yaꞌmo humaleꞌniyaꞌ-mofeꞌmo hosu kavaꞌapilefeꞌmo vaiꞌmo noꞌapamiye. Agaemo alino ao yaꞌmo maleꞌniyageleꞌmo alagepa huta yagaita atesunafeꞌmo aliꞌyaꞌamo ago alino lamiꞌniye. 20 Anialiꞌyaꞌamo lamiꞌniyaꞌmofeꞌmo Kalaisi avayamo aliꞌnonagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa lavayafatiꞌmoge hunoꞌaeꞌmo, lapao ke hove, huno nehiya agufa gemo muki vayaꞌaifeꞌmo, lapao kehone, Gotiꞌa ago alino ao yaꞌmo hu maleꞌniyaꞌmofeꞌmo lapakaemo alita lapao yaꞌmo humaleꞌnetapa agaeꞌeꞌmo magokepi lokaetapa maiyo, huta nehune. 21Na kava higetaene.Lagaemo Kalaisipiꞌmomaiꞌnetaeꞌmo Goti fatago kavaꞌamo hamalesunafeꞌmo Gotiꞌa hosukavaꞌmo alagi osuꞌniya vekaeꞌmo hosu kavaꞌmomaiꞌniye, huno alino hamaleno ateꞌniye.

61 Lagaemo Gotiꞌeꞌmo magokepi lokaeta aliꞌyaꞌamo neꞌaluna vayaꞌmogita hutaeꞌmo,

Gotiꞌa fiku hapa maeno neꞌapamiya kavaꞌamo fiku oꞌalitapa agetapa alagepa hutaagetetapa aliyo, huta aukaya huta nelapatone. 2Ani kavatefeꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Fiku hapa maeꞌna neꞌapamuva afinaꞌmo gekamo afiꞌnove. Apakufamo aliꞌna katiꞌna

neꞌapatova afinaꞌmo kaha maeꞌnove,huno huꞌniye. Afiyo, hemenimo vayaꞌmo fiku hapa maeno neꞌapamiya afinaꞌmohaneꞌniye. Afiyo, hemenimo vayaꞌai apakufamo alino katino neꞌapateya afinaꞌmohaneꞌniye. 3 Aliꞌyatieꞌmo huꞌa faipa huꞌa olatesayafeꞌmo vayaꞌai apaiyafiꞌmo hapaesiyayaꞌmo alita noꞌmalonaꞌmonanafa 4 Goti aliꞌyaꞌamo alagepa huꞌa neꞌaliye, huꞌa lage-sayafekeꞌmo alu alagepa kava alu alagepa kavaꞌmo nehune. Lagaemo oꞌataleta atafautaalagi huta maige hanageke yaꞌmo alige kafu huge kana yaꞌmo alige huta maiꞌnone.5 Vayaꞌmogi lamagige kalavusi huꞌa latege apano aeꞌa apavamusa gemo huꞌa lategenehae. Lokiya aliꞌyaꞌmo neꞌalitaeꞌmo alaga lahaege lau okalege neꞌyaꞌmo oꞌnege hutamaiꞌnone. 6 Aꞌneꞌaitegamo lokiya yaveyave kavaꞌmo huge afiteta ageta aeto huge yunalaipamo kalige falu laipamo kalige alita lao yaꞌmo huge Aote Aunemeꞌaleti kavaꞌmo

Page 395: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 6:7 392 2 Kolitiyani 7:4huge laipafatiꞌmo lahau layamopafiꞌmo lahauge huta maiꞌnone. 7 Lama gemo hugeGoti himamuꞌaletiꞌmo huge huta alagepa kavaꞌmo huta maiꞌnone. Fatago kavatetiꞌmokame hisuna yaꞌmo lamaga layapiꞌmo alige hogo layapiꞌmo alige huta maiꞌnone. 8Magovayaꞌmogi lagitileꞌmo aliꞌa afepi nelatae. Mago vayaꞌamogi huꞌa faipa huꞌa nelatageꞌamago vayaꞌamogi ala lagitimo nelamiye. Mago vayaꞌmogi huꞌapaeꞌmo, apakesamonefaiya vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa nehayaꞌmonanafa lama gemo vayaꞌmo maiꞌnone. 9 Inaagufa vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa huteꞌa nolagayaꞌmonanafa Gotiꞌa lageꞌniye. Falisunaagufa kavaꞌmo nehutaeꞌmo lageyo, afaꞌa maiꞌnone. Lamagiꞌnayaꞌmonanafa alagi kamitiolamagiꞌnae. 10 Laipamoꞌmo kana nehiyaꞌmonanafa muki afinaꞌmo lamogaga neꞌaune.Kagemi yatimo ohaneꞌniya vayaꞌmo maiꞌnonaꞌmonanafa alopa kagemi yaꞌapimo alitaneꞌapamunageꞌapaeꞌmo alopa kagemi yaꞌe vayaꞌmo nehamalae. Ma mopafi yaꞌmooꞌaliꞌnonaꞌmonanafa muki yaꞌamo ago aliꞌnone.

11 O Kolitiyani vayaꞌmogitapae, huta, muki lagesamo afiꞌnona geꞌamo huta afole aitalapa paiꞌnone. Laipa lagesafiꞌmo lahauꞌniya kavaꞌmomagoꞌe huta ago alita lapamiꞌnone.12Laipamo atafauta oꞌateta alita lapamiꞌnonaꞌmonanafa lapaipamoolamitapa atafautapaateꞌnae. 13 Mafaꞌneꞌnimogitapaeꞌmo, huꞌna, lapakaeꞌeꞌmo anonatilefeꞌmo lapaipamolamiyo.

Goti mono noꞌamo maiꞌnae, huno huꞌniya gemae14 Alu agufaꞌe afuꞌe alu agufaꞌe afuꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌana aliꞌyaꞌmo alisaꞌafeꞌmo

yosaletiꞌmo kiꞌa anatafauꞌana noꞌanatae. Noꞌanataya kava hutapa apakesa afiꞌa fatagoosuꞌnaya vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeta aliꞌyaꞌmo oꞌaliyo. Haiya kava huꞌana alagepakavaꞌe hosu kavaꞌeꞌmo afalu afalugana huꞌana magokepi lokaeꞌana hanegaꞌae. Haiyakava huꞌana ha le yaꞌe hani yaꞌeꞌmo afalu afalu huꞌana magokepi lokaeꞌana hanegaꞌae.15 Kalaisiꞌe Sataniꞌeꞌmo magoke anaipa kaliꞌana neꞌmaiꞌafiye. Haꞌao. Apakesa afiꞌafatago nehaya vayaꞌai kavaꞌapimo alu kavaꞌmohaneꞌnigeno apakesa afiꞌa fatago osuꞌnayavayaꞌai kavaꞌapimo alu kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo magoke hetamafatiꞌmo oꞌaligune.16Haiya kavahuno alonehaya aigofe gotiꞌapimogi Goti aote ha lemononopiꞌmohanegae.Alu ya alu yaꞌmo haneꞌnayaꞌmofeꞌmo ohanegae. Lagaemo afaꞌa neꞌmaiya Goti aote ha lemono noꞌamo maiꞌnonaꞌmofeꞌmae. Gotiꞌa ani kavatefeꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Nagaemo apakaepiꞌmo maiꞌneꞌna apakae folagapiꞌmo umenitata huguve. Gotiꞌapimoꞌ-

namo maisugeꞌa vayaꞌnimo maigae, huno huꞌniye. 17Huꞌniyaꞌmofeꞌmo Ala kavaneꞌmoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Apakae folagapatiꞌmo apataletapa uta lapaote maiyo. Hosuyateꞌmo ame oꞌaliꞌnigeꞌnao lapavalegauvanagi. 18Afotapimoꞌnamo maisugetapamafaꞌne aꞌmafaꞌneꞌnimomaigae, huno Ala kava neꞌmo ayamufaꞌage vekamoꞌa anigemo huꞌniye,

huno hu maleꞌniye.7

1 Nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya vayaꞌnimogitapae, huꞌna, Gotiꞌa ani kavaꞌmohuguve, huno hu maleꞌniya gemo ago afiꞌnonaꞌmofeꞌmo muki hosu kavatimo lagufaleꞌelaipa lagesafiꞌeꞌmo oꞌaniꞌya faiꞌniya yakana huno haneꞌniya kavaꞌmo aeta kalo paetaatalegetao. Gotifeꞌmo koli nehutaeꞌmo laote kavaꞌmo alita afole aiteta hume hume alagihaita hapaigetao.

Poloꞌa amogaga aiꞌniya kavafeꞌmo huꞌniya gemae2 Lapakaemo lapaipa lapakesamo aino halo aisigeta maino. Mago vayaꞌaitegamo hosu

kavaꞌmo osuꞌnone. Mago vayaꞌmo alita hosu huta oꞌapateꞌnone. Aigofe gemo hutetamago vayaꞌai kagemi yaꞌapimo kumaya oꞌaliꞌnone. 3 Lapakaepiꞌmo aliꞌna faiꞌna lapate-suvafeꞌmo mani gemo nehufiye. Haꞌao, hogoteꞌna huꞌnaeꞌmo, lapakaemo falisayanalapakaeꞌeꞌmo magokepiꞌmo faligune. Afaꞌa maisayana ani kava huta lapakaeꞌeꞌmomagokepiꞌmo afaꞌamaigune, huꞌna huꞌnove. 4Lapakaemo alagepa kavaꞌmo hugae, huꞌnalokiya nagesamo afiteꞌnaeꞌmo huꞌna ha leꞌna lapa nepauve. Lusi kava huꞌna namogaga

Page 396: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 7:5 393 2 Kolitiyani 8:3-4aiꞌna nelapateꞌnaeꞌmo lapava gemo huꞌna hapa nepauve. Naipamoꞌmo falu huꞌniyakavaꞌnimoꞌmo havai teꞌniye. Alopa hanageke yaꞌmo aliꞌnetaeꞌmo nagaemo lusi kavahuꞌna namogaga neꞌauve.

5 Lagaemo Masetoniya kotegamo eta maiꞌnetaeꞌmo maita falu osuꞌnone. Hanagekeyaꞌmoꞌa faino ku aino lateꞌnigeꞌapaeꞌmo amega lagufaleꞌmo kame huꞌa nelatagetaeꞌmoyuꞌilaga laipafiꞌmo koli huꞌnone. 6Huꞌnonaꞌmonanafa Gotiꞌa apaipamoꞌmo kana nehiyavayaꞌai apaipamo alino falu huno neꞌapateya vekamoꞌa Taitasiꞌa alino ategeno halatelagaetegamo eꞌniya kavatetiꞌmo laipamo alino falu huno lateꞌniye. 7 Eꞌniya kavafekeꞌmolaipamoꞌmo falu osuꞌniyaꞌmonanafa Taitasiꞌa lapakaefeꞌmo aipamoꞌmo falu huꞌniya kavahuno laipamoꞌmo falu huꞌniye. Agaemo hunoꞌaeꞌmo, apakaemo lagesayafeꞌmo lusikava huno hapauꞌnigeꞌa yulagefa neꞌaiye. Kagaetefeꞌmo apayamukiki nehae, huno lahapaiꞌnigeꞌnaeꞌmo magoꞌe huꞌna namogaga aiꞌnove. 8 Avoꞌmo kaeꞌna ataleꞌnogetapa alitalekana paita afitetapaeꞌmo lapaipamoꞌmo kana huꞌniyaꞌmonanafa ani kavafeꞌmo nahauosuꞌnove. Hemenimo nahau osuꞌnovaꞌmonanafa hogoteꞌna ago nahau huꞌnove. Afiꞌno-vana ani avoꞌmo alita lekana paita afitetapaeꞌmo lapaipamoꞌmo kana huꞌniyaꞌmonanafaafa aise afinaꞌmo lapaipamoꞌmo kana huꞌniye. 9 Lapaipamoꞌmo kana huꞌniyaꞌmofeꞌmonamogaga oꞌaiꞌnofa lapaipamoꞌmo kana huꞌnigetapa lapaipamo alitapa afe leꞌnayakavafekeꞌmo hemenimo namogaga neꞌauve. Lapakaemo getiletiꞌmo alagepa hutapaoꞌmaisayafeꞌmo Gotiꞌa hauꞌniya kavatefeꞌmo lapaipamoꞌmo kana huꞌniye. 10 Gotiꞌahauꞌniya agufa apaipa kana huꞌniya kavaꞌmoꞌa vayaꞌai apaipafiꞌmo hapau osisayakavaꞌmoꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaligenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa apakufamo alino katino neꞌapate. Mamopafi vayaꞌmogi apaipamoꞌmo kana nehiya agufa kavaꞌapimoꞌa nefaliya kavaꞌmo alinoafole aino neꞌate. 11 Afiyo, Gotiꞌa hauꞌniya agufa lapaipa kana huꞌniya kavaꞌmoꞌalapaipafiꞌmo malage huno aliꞌyaꞌmo aliꞌnigetapaeꞌmo lapakaemo huꞌnaya kavafeꞌmo hetitapa ava ge hutetapa lapakaitapieꞌmo ge lapautetapa koli lapaipamo kaliꞌnigetapaeꞌmolapayamukiki hutapa kayoꞌmo amisayafeꞌmo huꞌnae. Alu alagepa kava alu alagepakavaꞌmo nehutapaeꞌmo alagi alagepa hutapa alita api aita ateꞌnae. 12 Avoꞌmo kaeꞌno-vaꞌmonanafa hosu kavaꞌmo huꞌniya vekaeꞌmo nagesa alaꞌamo oꞌafige apakaetegamohosu kavaꞌmo huꞌniya vekalegaeꞌmo nagesa alaꞌamo oꞌafige nehuꞌna avoꞌmo kaeꞌnove.Goti aulagaleꞌmo lapakaefeꞌmo lagesamo afiꞌnetaeꞌmo yagaita nelapatona kavaꞌmo aliꞌnalapave lisugetapa agesayafeꞌmo mani avoꞌmo kaeꞌnove.

13 Ani kavatefeꞌmo laipamoꞌmo falu hutapa lateꞌnageta Taitasiꞌa amogaga aiꞌniyakavafeꞌmo lusi kava huta lamogaga aiꞌnone. Lapakaemo aipamo alita falu hutapaateꞌnayaꞌmofeꞌmo amogaga aiꞌniye. 14 Nagaemo Taitasifeꞌmo lapakitapileꞌmo aliꞌnaasaga huꞌna lapateꞌnova gelefeꞌmo navagage nosiye. Lapa paiꞌnona gemo lama gemohaneꞌniya kava huno Taitasifeꞌmo lapakitapileꞌmo alita asaga huta lapateꞌnona gemoafole yategamo afole aiꞌnigeno lama gemo haneꞌniye. 15 Taitasiꞌa koli hutapa atetenehutapaeꞌmo lapayaꞌmo amitetapa geꞌamo afiꞌnaya kavafeꞌmo agesamo afino hohutenoꞌaeꞌmo lapakaefeꞌmo magoꞌe huno hau ayamopafiꞌmo hauꞌniye. 16 Nagaemolapakaefeꞌmo, muki alagepa kavaꞌamo hugae, huꞌna nagesamo neꞌafuvaꞌmofeꞌmo namo-gaga neꞌauve.

8Ofalini monimo malesaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae

1 Konagatimogitapae, huta, Gotiꞌa Masetoniya kotega siosiꞌale siosiꞌaleꞌmo maiꞌnayavayaꞌaina fiku hapa maeno apamiꞌniya kavafeꞌmo ava gemo afisayafeꞌmo lahauꞌniye.2Alopa hanageke yaꞌmoꞌa apamalageka huꞌnigeꞌapaeꞌmo lusi kava huꞌa kafu huꞌnayaꞌmo-nanafa magoꞌe huꞌa apamogaga neꞌaiꞌapaeꞌmo alopa moni ofalinimo maleꞌnae. 3-4Hapamaesiya gemo huꞌnaeꞌmo, ofalinimo malesaya himamuꞌapimo haneꞌniya agufa aiyayahuꞌa maleꞌnae. He, ofalinimo malesaya himamuꞌapimo magoꞌe huꞌa aeꞌa agaseꞌamaleꞌnae. Apakaiꞌapimo huꞌapaeꞌmo, Lapao ke hone, huꞌa, apaote vayaꞌmo konagakonaga kavaꞌmo huta hapa maeta apamisuna ofalini monimo malegesune, huꞌa huteꞌa

Page 397: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 8:5 394 2 Kolitiyani 8:23alisunafeꞌmo aukaya huꞌnae. 5 Ofalini moniꞌageꞌmo malesayafeꞌmo huꞌnae, huta lage-samo afiꞌnonaꞌmonanafa hogoteꞌa Gotiꞌa hauꞌniya kavaꞌmo huꞌa apakaiꞌapi apakufamoAla kava neꞌmo amiteꞌapa ofalini monimo aliꞌa lamiꞌnae. 6 Lamiꞌnayaꞌmofeꞌmo Taitasiꞌalapakaetegamo uno fiku hapa maesaya ofalinimo malesaya aliꞌyaꞌmo alino aepa faiꞌniyavekaeꞌmo, uka ani aliꞌyaꞌmo alime alime uka alika hano huka ato, huta ha paiꞌnone.7 Lapakaemo muki alagepa kavaꞌmo nehutapaeꞌmo Gotifekeꞌmo lapakesa afita fatagohuge alagepa hutapa aeta hakalo huge alagepa hutapa afita aeto huge lapayamukikihuge lagaefeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapauge nehutapaeꞌmo ani alagepa ofalinimomalesaya aliꞌyaꞌeꞌmo aliyo.

8 Nagaemo mani kavaꞌmo hiyo, huꞌna osuꞌnovaꞌmonanafa mago vayaꞌmogi apaya-mukiki huꞌnaya kavatetiꞌmo lama ge hutapa lapau lapayamopafiꞌmo nelapaiyakavafeꞌmo lapamalageka huꞌna lapafi nekove. 9 Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌafiku lapa maeno lapamiꞌniya kavafeꞌmo ava gemo ago afiꞌnae. Hogoteno yahauvevekamo maiꞌniyaꞌmonanafa lapakaemo yahauve vayaꞌmo maisayafeꞌmo kagemi yaꞌamooꞌmaleꞌniya vekamo hamaleꞌniye.

10 Nagae naipa nagesamo lapa paigesuve. Afe kafugamo ani aliꞌyaꞌmo aligune,hutetapa aepa faitapa aliꞌnaya aliꞌyaꞌmo hemenimo alita hano hisayana alagepa hunolapa maegaiye. 11 Hugune, hutapa lapayamukiki huꞌnaya kava hutapa maleꞌnisayayapatiꞌmo hutapa hano huta hisayafeꞌmo lapayamukiki hiyo. 12 Lapakaemo hogotenolapauꞌnisiyaꞌmoꞌmo maleꞌnisaya yapatiꞌmo alita fako hutapa magoke aiyaya hutapahisagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa haugiye. Gotiꞌa moniꞌapimo ohanesigeꞌa ofalinimo osisayavayaꞌaifeꞌmo ofalinimo hiyo, huno afaꞌa osugiye. 13-14 Lapakaemo kanamo alisageꞌamago vayaꞌamo afaꞌa maisayafeꞌmomani gemo nosufa mukiꞌamo lapakaeꞌe apakaeꞌeꞌmomagoke agufa alagepa kavaꞌmo hutapa maisaya agufa gemo nehuve. Lapakaemo aniafinatetiꞌmo alopa yaꞌmo maleꞌnayaꞌmofeꞌmo kafu huꞌnisiya vayaꞌaina hapa maetapaapamisaya kavaꞌmo haneꞌniye. Henagaꞌamo lapakaemo kafu nehisayana lapa maeꞌalapamigayaꞌmofeꞌmae. Ani kavaꞌmo hisageꞌapaeꞌmo kafu osuꞌa lapakaeꞌeꞌmo alagepahuꞌa magokepi lokaeꞌa maigae. 15 Goti mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌmohunoꞌaeꞌmo, Asole yaꞌmo alino anupa huno maleꞌnisiya vekamo yaꞌamoꞌa aliꞌyaꞌamo haneꞌniyayaꞌmo haneꞌniye. Aise yaꞌmo alino anupa huno maleꞌnisiya vekamoꞌa kafu osuꞌniye, hunohuꞌniye.

Taitasiꞌa Kolitiyani taonifiꞌmo uꞌniya gemae16 Nagaemo lapa maesuvafeꞌmo lusi kava huꞌna nagesamo neꞌafuva kava huno

Taitasiꞌeꞌmo lapa maesiyafeꞌmo agesamo neꞌafiye. Gotiꞌa Taitasi aipafiꞌmo agesamoafiꞌniya kavaꞌmo alino amiꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotifeꞌmo hao ke nehove. 17 Taitasifeꞌmolagaemo ha paiꞌnona geꞌageꞌmo oꞌafiꞌniyaꞌmonanafa magoꞌe huno ayamukiki hunoagaiꞌamo hauꞌnigeno lapakaetegamo uꞌniye. 18 Mago avagi hisiya vekamo konaga-timoꞌeꞌmo alita anateꞌnonageꞌana uꞌnaꞌae. Ani konagatimoꞌa alagepa faigoko gemoaeno hakalo huno hapa nepaiya kavatetiꞌmo muki siosiꞌale siosiꞌaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌ-mogimo ala agiꞌamo amiꞌnae. 19 Lagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno visiyafeꞌmo siosiꞌalesiosiꞌaleꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmogimo lekana paiꞌa ateꞌnae. Hapamaesayafeꞌmo lapauꞌniyakavaꞌmo alita apave lisunageꞌa ageteꞌa Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌaatesayafeꞌmo ofalini monimo magokepi alinita ugune. 20 Mago vayaꞌamogimo alopamonimo alinituta apamisuna kavatefeꞌmo vaiꞌmo olamisayafeꞌmae. 21 Ala kava neꞌmoaulagaꞌalekeꞌmo alagepa kavaꞌmo osugunaꞌmonanafa muki vayaꞌai apaulagaleꞌeꞌmoalagepa kavaꞌmo hugesune.

22 Lagaemo mago alu konagatimoꞌa anakaeꞌeꞌmo alita lokaeta apateꞌnonageꞌa uꞌnae.Lagaemo muki afinaꞌmo amalageka huta ateꞌnonagenoꞌaeꞌmo laha maesiyafeꞌmo mukiafinaꞌmo ayamukiki hunomaiꞌniye. Agaemo lapakaefeꞌmo alagepa kavaꞌmo hugae, hunolusi kava huno agesamo afiꞌniyaꞌmofeꞌmo magoꞌe huno ayamukiki huno uꞌniye. 23Mago

Page 398: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 8:24 395 2 Kolitiyani 9:15vayaꞌmo Taitasifeꞌmo afigesayana, magoke agufa aliꞌyaꞌmo neꞌaluꞌaꞌmofeꞌmo nafaluꞌn-imoꞌmo maiꞌnigetaꞌa nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaetaꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaluꞌae. Agaeꞌeꞌmolokaeꞌana uꞌnaꞌa konagatilaꞌmoganifeꞌmo anafi gesayana, siosiꞌale siosiꞌaleꞌmo maiꞌnayavayaꞌmogimo aliꞌa anatageꞌana uꞌnaꞌa apa vekalaꞌmo maiꞌnaꞌae. Kalaisiꞌa anakaetetiꞌmoala agiꞌamoneꞌaliye. 24Apakaefeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapauꞌniya kavatapimo alitaapave ligeꞌapao na kava nehagetaeꞌmo lapakitapileꞌmo alita asaga nehupigeꞌa apakaemomuki siosiꞌale siosiꞌaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogiꞌeꞌmo lapakeyo.

91 Lapakaemo Yuta kotega maiꞌnaya apaote vayaꞌaina hapa maesaya ofalini monieꞌmo

avoꞌmo kaesuva aliꞌyaꞌnimo ohaneꞌniye. 2 Nagaemo ago afiꞌnovana afaꞌa apamigune,hutapa huꞌnaya gemo Masetoniya kotega siosiꞌale siosiꞌaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌai apaula-galeꞌmo lapakitapileꞌmo aliꞌna asaga huꞌna nelapateꞌnaeꞌmo, Akaiya kotega siosiꞌalesiosiꞌaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimo afe kafugamo ago alo huꞌa maiꞌnae, huꞌna hapapaiꞌnove. Asole vayaꞌmogimo lapayamukiki nehaya kavafeꞌmo lapava gemo afiteꞌa-paeꞌmo he tiꞌa ani kavaꞌmo huꞌa aliꞌyaꞌmo aliꞌnae. 3 Ani gemo huvaꞌmonanafa lapak-itapileꞌmo alita asaga huta nelapatetaeꞌmo, ago alo huꞌa maiꞌnae, huta hapa paiꞌnonagemo aigofe gemo ohaneꞌnisigetapa alo hisayafeꞌmo mani konagatimogimo aliꞌnaapateꞌnogeꞌa lapakaetegamo uꞌnae. 4 Fiku yanageꞌa Masetoniya vayaꞌmogi nagaeꞌeꞌmolokaeꞌa uꞌa lapaketeꞌapaeꞌmo, alo huꞌa oꞌmaiꞌnae, huꞌa hisagenoꞌaeꞌmo lavagage hugiye.He, lavagage hisigenoꞌaeꞌmo lapakaeꞌeꞌmo lapavagage hugiye. 5Hugiyaꞌmofeꞌmo nage-samo afiꞌnaeꞌmo kanalenageꞌna konagatimogifeꞌmohapa paisugeꞌa hogoteꞌa lapakaeteg-amo ugae. Uteꞌapaeꞌmo apamigune, hutapa huꞌnaya ofalini monimo alo hutapa maigae.Hiyo, huta osugunanagi lapakaitapimo lapauꞌninagetapa hugae.

6 Ina gemo huꞌnaeꞌmo, aise avina yaꞌmo nehakalaya vayaꞌmogimo aise neꞌyaꞌmoaligae. Asole avina yaꞌmo nehakalaya vayaꞌmogimo asole neꞌyaꞌmo aligae, huꞌnalapa nepauve. 7 Aligayaꞌmofeꞌmo mukiꞌamogitapamo lapamete lapamete hutapa la-paipafiꞌmo lapakesamo neꞌafitapaeꞌmo, ani agufa ofalini monimo malegaune, hutetapaani kava hutapa hiyo. Fiku yanageno lapaipamoꞌmo kana huꞌninagetapa huge lagaeꞌemago vayaꞌmogiꞌeꞌmo lokiya gemo hisunagetapa huge hutapa hugayanagi lapamo-gaga aiꞌnetapaekeꞌmo hiyo. Gotiꞌa apamogaga aiꞌneꞌa neꞌmalaya vayaꞌaifeꞌmo hauayamopafiꞌmo hauꞌniyaꞌmofeꞌmae. 8 Gotiꞌa magoꞌe huno fiku lapa maeno lapamisigenomuki afinaꞌmo muki yatapimo magoꞌe huno havai teꞌnisigetapa muki alagepa aliꞌyaꞌmoafaꞌa aligae. 9Ani kavafeꞌmo Goti mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Ani fatago vekamoꞌa kagemi yaꞌamo alino fako huno kagemi yaꞌapimo ohaneꞌniya

vayaꞌaina apamiꞌniye. Fatago kavaꞌamoꞌmo muki afinaꞌmo hanege hanege hunohanegaiye,

huno hu maleꞌniye. 10 Avina yaꞌmo nehakalaya vayaꞌmo avina yaꞌmo hakalesayafeꞌmoalino apamige neꞌyaꞌmo neꞌnaya vayaꞌmo neꞌyaꞌmo nesayafeꞌmo alino apamige hunoalino neꞌapamiya vekamoꞌa avina yaꞌmo alino lapamisigetapa hakalesaya avina yafeꞌmohago, huno hisigeno hagesigetapa fatago kavatapiletiꞌmo magoꞌe magoꞌe hutapa aligae.11 Gotiꞌa afaꞌa alitapa apamisagenoꞌaeꞌmo magoꞌe huno lapamisigetapa hisaya ofalinimonimo alinituta apamisuna kavatiletiꞌmo Gotifeꞌmo hao ke hegae. 12 Ani aliꞌyaꞌmoalitetapaeꞌmo apaote vayaꞌmo kafu huꞌnaya vayaꞌaina hapa maesaya kavaꞌageꞌmo afoleoꞌaigifa havai teteno aino vali nelamiya kava huno Goti agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga hisayakavaꞌeꞌmo magoꞌe magoꞌe huno afole aigiye. 13 Lapakaemo hapa maetapa apamitetapa,Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌaeꞌmo lagesa afita fatago nehune, hutapa alita apavelisageꞌa ageteꞌapaeꞌmo, he lama gemonehae, Kolitiyani vayaꞌmogimoGoti geꞌamo akamenehuꞌa lagaeꞌe muki vayaꞌeꞌmo magoke agufa apaipa apakesafatiꞌmo afalu afaluganakavaꞌmo nehae, huꞌa huteꞌa Goti agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa ategae. 14 Gotiꞌa lusikava huno fiku lapa maeno lapamiꞌniyaꞌmofeꞌmo lapakaefeꞌmo hapau apayamopafiꞌmohapauꞌninageꞌa nunumu huꞌa lapategae. 15 Gotiꞌa lusi kava huno fiku laha maeno

Page 399: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 10:1 396 2 Kolitiyani 10:18lamiꞌniya kavatefeꞌmo haita ohapaiꞌneta lavayaꞌaletikeꞌmo afa gemo osugunaꞌmonanafaGotifekeꞌmo hao ke hegetao.

10Polofeꞌmo huꞌa faipa huꞌa ateꞌnagenoꞌaeꞌmo ge huno aeno apakaseꞌniya gemae

1Poloꞌnamonagaiꞌnimo lapao kehove. Kalaisiꞌa yuna aipa vekamomaiꞌnenoyaguyagagemo huꞌniya agufa gemo huꞌna lapa nepauve. Nagaemo lapaulagaleꞌmomaiꞌneꞌnaeꞌmokoli nehuꞌna ge nosuvaꞌmonanafa lapakaeꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌna oꞌmaiꞌneꞌnaeꞌmo koliosuꞌna lokiya gemo nehuva vekamoꞌnamo lapa nepauve. 2 Nehuvaꞌmonanafa lapao keheꞌnaeꞌmo fiku yanageꞌna lapakaetegamo uꞌna maiꞌneꞌna lagaefeꞌmo, ma mopafi vayaꞌaikavaꞌmo apakufamo hauꞌniya kavaꞌmo nehae, huꞌa apakesamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo koliosuꞌna himamuꞌniletiꞌmo lokiya gemo huguve. 3 Lagaemo ma mopafiꞌmo maiꞌnetaeꞌmolagufafiꞌmo maiꞌnonaꞌmonanafa ma mopafi vayaꞌmogi nehaya agufa kavaꞌmo hutalagufaꞌaletikeꞌmo kame nosune. 4 Muki kame nehuna yatimo ma mopafi vayaꞌmogialiꞌneꞌa kame nehaya agufa yaꞌmo ohaneꞌnifa Goti lokiya himamuꞌaletiꞌmo kame vayaꞌaiyafa kegiꞌyaꞌapimo aeta halagape vaisuna yaꞌmo haneꞌniye. 5 Lagaemo muki kamevayaꞌai yatala noꞌapimo heta vayu hulita emiteta afepi neꞌatona agufa kavaꞌmo hutavayaꞌmogi himuꞌnamu apakesamo neꞌafiya kavaꞌmo Gotitegamo kame huꞌa neꞌateꞌageꞌamo amagiꞌa neꞌatalaya kavatefeꞌmo nofi kita neꞌapatone. Lagaemo muki apake-samo neꞌafiya kavaꞌamo alita nofi kita apateteta Kalaisiꞌmo akame hisaya kavategamoapavalelituta neꞌapatone. 6 Lapakaemo alagepa hutapa lakame hisagetaeꞌmo lataleuꞌa kame vayatiꞌeꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaina apamagisuna kayoꞌmo alo huta maleꞌnone.7 Amega apakufalefeꞌmo lapakesamo neꞌafifiye. Kalaisi vayaꞌamo maiꞌnone, huꞌaapakesamo neꞌafiya vayaꞌmogimo lagaeꞌefeꞌmo, Kalaisi vayaꞌamo maiꞌnae, huꞌa halateapaipafiꞌmo apakesamo afigae. 8 Ala kava neꞌmoꞌa alino lamiꞌniya himamutiletiꞌmoalita hosu huta lapatesunafeꞌmo alino olamiꞌnifa alita lokiya vaita lapatesunafeꞌmo alinolamiꞌniye. Lamiꞌniya himamu lokiyaꞌalefeꞌmo magoꞌe huꞌna lagitileꞌmo aliꞌna asagahuꞌna atesuvafeꞌmo navagage osugiye. 9 Huno lamoꞌya aisiyafekeꞌmo mani avoꞌmonekae, hutapa lapakesamo oꞌafisayafeꞌmo mani gemo nehuve. 10 Ani kavafeꞌmo magovayaꞌamogi, mani avoꞌmo kaeꞌniya gemoꞌmo kana huꞌnigeno lokiya vaiꞌniyaꞌmonanafalagaeꞌeꞌmo lokaenomaiꞌniya afinaꞌmo ina agufa vekamomaiꞌneno ge huꞌniya geꞌamoꞌmoafa gegana huno haneꞌniye, huꞌa nehae. 11Ani vayaꞌmogimo ina kavafeꞌmo afisaya yaꞌmohaneꞌniye. Apakaeꞌeꞌmo oꞌmaiꞌnetaeꞌmo na agufa gemo avoꞌmo kaeꞌnopi apakaeꞌeꞌmomagokepi lokaeta maiꞌnetaeꞌmo magoke agufa himamutiletiꞌmo hugune, huꞌa apake-samo afigae.

12Mago vayaꞌmogimo apakaiꞌapi apakiꞌapileꞌmo aliꞌa asaga huꞌa nehae. Lagaemo, aniagufa vayaꞌmo maiꞌnone, huta hisupi aeta apakaseꞌnone, huta hisupi ani agufa geeꞌmokoli nehune. Ani vayaꞌmogimo apakaiꞌapi kavaꞌapiletiꞌmomagokemagoke huꞌa aliꞌa fakohuꞌa apateꞌapaeꞌmo, aeꞌna agaseꞌnofi aeno nagaseꞌnifi, huꞌa aliꞌa fako nehayaꞌmonanafaalagepa huꞌa afiteꞌa oꞌageꞌnae. 13Nehayaꞌmonanafa lagaemo aliꞌyatilefeꞌmomagoꞌe hutalagitileꞌmo alita asaga huta olategaune. Haꞌao, Gotiꞌa aliꞌyaꞌamo alisunafeꞌmo mopamoago hakino lamiꞌniya mopaleꞌmo lapakaemo maiꞌnaya folagapiꞌmo uta hakuteꞌmo al-iꞌyaꞌmo neꞌalune. 14 Lapakaemo haku maleteno lamiꞌniya mopaleꞌmo oꞌmaitapa malagamaiꞌnaesinana lapakaetegamo oꞌuꞌnonesinaꞌmonanafa mopamo alino hakino lamiꞌniyamopa hakuꞌmo aeta agaseta lapakaetegamo Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo alinitaoꞌuꞌnone. 15 Lagaemo hakutimo haneꞌniyana malaga vayaꞌai aliꞌyaꞌapilefeꞌmo, alagepaaliꞌyaꞌmo aliꞌnone, huta nosune. Lapakesa afita fatago nehaya kavaꞌmoꞌa kosime kosimeuno haisigetapaeꞌmo aliꞌyatimo magoꞌe hutapa alita ala hutapa latesagetaeꞌmo aetalapakaseta visunafeꞌmo lavayagunagu huta lapakavamaiꞌnone. 16Lagaemo alu vayaꞌainahakino apamiꞌniya aliꞌyaꞌapilefeꞌmo, alagepa aliꞌyaꞌmo aliꞌnone, huta osuta lapakamel-ega vayaꞌaitegamouta alagepa faigoko geꞌamohapa paigesune. 17Mago vekamoꞌa amogagaaisiyafeꞌmo hauꞌnisiyana Ala kava nefekeꞌmo amogaga aino, huno huꞌniye. 18 Apakaiꞌapieꞌmo,

Page 400: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 11:1 397 2 Kolitiyani 11:17Alagepa aliꞌyaꞌmo aliꞌnone, huꞌa nehaya vayaꞌmogi ala apakiꞌapimo oꞌaligafa Ala kavaneꞌmokeꞌmo, Alagepa aliꞌyaꞌmo aliꞌnae, huno hisigeꞌapaeꞌmo ala apakiꞌapimo aligae.

11Poloꞌa agaiꞌaꞌe aigofe apa vayaꞌefeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae

1 Nagaemo mago aiseꞌamo negi nagi gemo lapa paisugetapaeꞌmo afaꞌa nageta na-taleꞌnetapa afisayafeꞌmo nahauꞌniye. Ani gemo huvaꞌmonanafa nageta nataleꞌnetapageꞌnimo afaꞌa neꞌafiye. 2 Gotiꞌa lapakaefeꞌmo, nagaiꞌni vayane, huno huteno hauayamopafiꞌmo hauꞌniya kava huno lapakaefeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniyaꞌ-mofeꞌmo magoke vekamo Kalaisi aꞌamo maisayafeꞌmo, apavaleꞌna kamiguve, huꞌnaKalaisifeꞌmo ha paiꞌnove. Lapakaemo veꞌeꞌmo lokaeno ohavaeꞌniya aꞌmafaꞌnemoꞌayaveyave kavaꞌmo nehiya aꞌmafaꞌnegana hutapa maiꞌnisageꞌna lapavaleliꞌna haiꞌnaamisuvafeꞌmo nehuve. 3 Nehuvaꞌmonanafa nagaloꞌyavemoꞌa Ivifeꞌmo aigofe geletiꞌmoagesamo faiꞌniya kava huꞌa mago vayaꞌmogimo lapaipa lapakesamo aliꞌa hosu huꞌalapatesagetapa Kalaisifeꞌmo lapaipafiꞌmo lapakesamo oꞌafitapa atalesaya kavafeꞌmo kolinehuve. 4Mago vayaꞌmo ago eꞌnaya vayanagi henagaꞌa esaya vayanagi lapakaetegamoeꞌa alu Yesufeꞌmo lagaemo aeta hakalo huta lapa opaiꞌnona Yesufeꞌmo aeꞌa hakalohuꞌa lapa paiꞌnisagetapa afaꞌa afigae. Alu auneꞌamo lagaetetiꞌmo oꞌaliꞌnaya auneꞌamolapakaemo aliꞌnisafi alu alagepa faigoko gemo lagaetegatiꞌmo oꞌafiꞌnaya agufa alagepafaigoko gemo afiꞌnisafi hutetapa afaꞌa apaketapa apataleꞌnetapa geꞌapimo afaꞌa afigae.

5 Vae, huꞌna, hogoteꞌapa vayatapimogi aeꞌa apakaseꞌnaya apa vayatapimogi magoaiseꞌamo aeꞌa oꞌnagaseꞌnae, huꞌna nagesamo neꞌafuve. 6Gemo aeꞌna hakalo hisuvafeꞌmoaliꞌa naya oꞌmaleꞌnaya vekamo maiꞌnisuvana Goti geꞌamo afiꞌna aeto huꞌnove. Lagaemomuki afinaꞌmo muki agufa kavaꞌamo ago alita lapave liꞌnone. 7 Nagaemo Goti alagepafaigoko geꞌamo aeꞌna hakalo huꞌna lapa nepaiꞌnaeꞌmo lapakaetegatiꞌmo mago miyaꞌn-imo oꞌaliꞌna alagepa hutapa maisayafeꞌmo aliꞌna afepi nateꞌnovaꞌmofeꞌmo nagaefeꞌmo,hosu kavaꞌmo huꞌniye, hutapa lapakesamo neꞌafifiye. 8 Lapakaetegamo uꞌna aliꞌyaꞌmoneꞌalugeꞌapaeꞌmo alu siosile alu siosileꞌmomaiꞌnaya vayaꞌmogimomiyaꞌnimo namiꞌnae.Lapa maesuvafeꞌmo apakae yaꞌmo kumaya aligekana huꞌna aliꞌnove. 9 Lapakaeꞌeꞌmomaiꞌneꞌnaeꞌmomago yafeꞌmo kafu huꞌnaeꞌmo naha maetapa namisayafeꞌmo kanamo al-iꞌna olapamiꞌnove. Masetoniya kotega konagaꞌnimogi ohaneꞌniya yaꞌmo alini eꞌa namiꞌ-nae. Muki yaꞌaleꞌmonahamaetapa yagaita natesayafeꞌmo kanamoaliꞌna olapamiꞌnovan-ageꞌna kanamo aliꞌna olapamiguve. 10Kalaisi lama geꞌamo naipafiꞌmo haneꞌnigeꞌna alagilama gemo huꞌnaeꞌmo, lapakaetegatiꞌmo mago yaꞌmo oꞌaliꞌnova kavatefeꞌmo namogaganeꞌauva gemo navayaletiꞌmo hisuvafeꞌmo muki Akaiya kotega maiꞌnaya vayapatiꞌmomago vekamoꞌa navayaleꞌmo huno natafauno oꞌnategaiye. 11 Na kava higeꞌnaene.Lapakaefeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo oꞌnahauꞌniyaꞌmofeꞌmo nehufiye. Haꞌao. Gotiꞌa agonageꞌniye. 12Mago vayaꞌmogimo apakaiꞌapieꞌmo apamogaga aisaya kaꞌmo agesayafeꞌmo,magoke agufa aliꞌyaꞌmo neꞌalune, huꞌa huteꞌa apamogaga oꞌaisayafeꞌmo lapakae yaꞌmooꞌaliꞌnovanageꞌna alagi oꞌaliguve. 13 Ani agufa vayaꞌmo aigofe apa vayaꞌmo maiꞌneꞌahumi neꞌapateꞌa apakesamo nefaiya vayaꞌmo maiꞌnae. Apakaemo apakaiꞌapimo aliꞌaaiꞌa afe leꞌa Kalaisi apa vayaꞌamo aliꞌa hamaleꞌa neꞌapatae. 14-15 Sataniꞌa agaiꞌamo alinoaino afe leno ha le enisole vekagana huno alino hamaleno ateꞌniyaꞌmofeꞌmo aigofeapa vayaꞌmogi hisaya kavaꞌapieꞌmo lahau oꞌaigune. Henagaꞌamo nehaya kavaꞌapimoanonaꞌapilefeꞌmo alino hano huno apategaiye.

Kolitiyani vayaꞌaifeꞌmo ge avoya gemo hapa paiꞌniya gemae16 Halate lapa paiꞌnaeꞌmo, magoꞌamogitapa nagaefeꞌmo, negi vekae, hutapa lapake-

samo oꞌafiyo. Negi vekae, hutapa lapakesamo neꞌafisayana nagaiꞌnieꞌmo aiseꞌamo namo-gaga aisuvafeꞌmo negi vayaꞌmo apaketapa neꞌapatalaya kava hutapa nagetapa nataleyo.17 Nagaiꞌnieꞌmo namogaga neꞌaiꞌnaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa huꞌniya agufa gemo osuꞌna

Page 401: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 11:18 398 2 Kolitiyani 12:3negi vekagana huꞌna nehuve. 18Asole vayaꞌmogimo amega apakufale kavafeꞌmo apamo-gaga neꞌaiyaꞌmofeꞌmo nagaiꞌnieꞌmo afaꞌa namogaga aiguve. 19 Nahauꞌnimogitapae,huꞌna, afitetapa ageꞌnaya vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmofeꞌmo negi vayaꞌmo afaꞌa apaketapaneꞌapatalae. 20 Mago vayaꞌmogimo aliꞌyaꞌapileꞌmo aliꞌa kalavusi huꞌa nelapatafi magoyatapimo aliꞌa neꞌnafi aneꞌaitefeꞌmo aliꞌa nelapatafi aliꞌa apaiyafiꞌmonelapatafi apayamoaliꞌa atalelineꞌa lapaugosafiꞌmo lapamagige nehisayana afaꞌa apaketapa neꞌapatalae.21Ani agufa kavaꞌmo hisunafeꞌmo layamufa vayaꞌmo oꞌmaiꞌnonaꞌmofeꞌmo lavagage hiye.

Poloꞌa aliꞌyaꞌmo aliꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemaeMago vayaꞌmogi apakaiꞌapieꞌmo apamogaga neꞌaisayana negi vekagana huꞌna koli

osuꞌneꞌna nagaiꞌnieꞌmo namogaga aiguve. 22ApakaemoHimulu nofi vayaꞌmomaiꞌnafiye.He, nagaeꞌeꞌmo Himulu nofi vekamo maiꞌnove. Isaleli vayaꞌmo maiꞌnafiye. He,nagaeꞌeꞌmo Isaleli vekamo maiꞌnove. Apakaemo Emalehamu aginagomo maiꞌnafiye.He, nagaeꞌeꞌmo Emalehamu aginagomo maiꞌnove. 23 Kalaisi aliꞌyaꞌaleꞌmo maiꞌnafiye.Negi vekagana agufa gemo nehuꞌnaeꞌmo, aeꞌna apakaseꞌnove. Magoꞌe huꞌna lokiyaaliꞌyaꞌmo aliꞌnove. Lekana opaisuna agufa afinaꞌmo namagiꞌnaya kavatetiꞌmo aeꞌnaapakaseꞌnove. Magoꞌe huꞌa kalavusi huꞌa nateꞌnae. Magoꞌe huꞌna muki afinaꞌmofalisuva agufa kavategamo maiꞌnove. 24 Naya magokayagaꞌa afinaꞌmo Yu vayaꞌmoginofi kayotetiꞌmo teti naeniꞌa afinaꞌmo namagiꞌnae. 25 Alu nofi vayaꞌmogi loleꞌe magoꞌeafinaꞌmo kayotetiꞌmo namagiꞌnae. Magoke afinaꞌmo yafa kayotetiꞌmo namagiꞌnae.Loleꞌe magoꞌe afinaꞌmo sipimo anipiꞌmo aeno lapaneꞌnigeꞌna aniꞌmo nesuva agufakava huꞌnove. Magoke afinaꞌmo haniꞌilagaꞌe felugaꞌeꞌmo solovala ani agotofuleꞌmomaiꞌnove. 26 Asole afinaꞌmo nata neꞌna umenitata huꞌnove. Aniꞌmo heꞌniya yapatiꞌmolakaeꞌna uge apatafauꞌa apamagiteꞌa kumaya neꞌaliya vayaꞌai folagapiꞌmo uꞌna maigeYu konagaꞌnimogi namagigefeꞌmo huꞌnaya folagapiꞌmo uꞌna maige alu nofi vayaꞌmoginamagigefeꞌmo huꞌnaya folagapiꞌmo uꞌna maige huꞌna falisuva kavategamo uꞌneꞌnahuꞌna maiꞌnove. Alopa taonifiꞌmo uꞌna maige kaꞌme kotegamo uꞌna maige solovalaaniꞌmo agotofuleꞌmo uꞌnamaige aigofe konaga vayatimogi folagapiꞌmo uꞌnamaige huꞌnafalisuva kavategamo uꞌneꞌna huꞌna maiꞌnove. 27 Lusi aliꞌyaꞌmo alige alaga nahaegeasole afinaꞌmo nau okalege naga tege anifeꞌmo nahauge asole afinaꞌmo neꞌyaꞌmo oꞌnegeyasimo nahauge kukenaꞌnimo ohanege huꞌna maiꞌnove. 28 Magoꞌe huꞌna kana yaꞌmoaliꞌneꞌnaeꞌmo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo siosi vayaꞌaifeꞌmo lusi kava huꞌna nahausolihuꞌneꞌna nagesa alaꞌamo afiteꞌna magoꞌe huꞌna kanamo neꞌaluve. 29 Ina lagimolokiyaꞌapimo nohanefi ani kava huno nagaeꞌeꞌmo lokiyaꞌnimo nohane. Ina lagimo aliꞌaapagoꞌya faitalageꞌa asagauꞌa neꞌaifi naipamo nele. 30 Alopa kaꞌmo ohaneꞌnisigeꞌnanagaiꞌnieꞌmo namogaga aisuva kaꞌageꞌmo haneꞌnisiyaꞌmoꞌmo lokiya noꞌvauva kavafeꞌmonamogaga aiꞌna ge huguve. 31 Ala kava netimo Yesu Kalaisi Gotiꞌamo Afoꞌamofekeꞌmomuki afinaꞌmo agiꞌaleꞌmo alita asaga huta neꞌatona vekamoꞌa, aigofe gemo nosiye, hunonageꞌniye. 32 Nagaemo Namasakasi taonifiꞌmo maiꞌnogenoꞌaeꞌmo kini vekamo agiꞌamoAletasi aiyafiꞌmomaiꞌniya vekamo taonifiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateyavekamoꞌa kalavusi huꞌa natesayafeꞌmo ati vayaꞌamo alino apateꞌnigeꞌa uꞌa yafa kegiꞌyakipateꞌmo yagaiꞌa maiꞌnae. 33 Yagaiꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa nagaemo hona yuvapaganayapiꞌmo haiꞌna maiꞌnogeꞌa yasi katetiꞌmo aliꞌa natageꞌna lamiꞌna malaga asagauꞌna aimaleꞌna naune hetaleꞌna uꞌnove.

12Poloꞌa alagamuna agegekana huno ageꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

1 Nagaiꞌnieꞌmo namogaga aisuvana naha oꞌmaegaiye. Ataleꞌna Ala kava neꞌmoꞌaalino nave liꞌnigeꞌna alagamuna agegekana huꞌna ageꞌnova kavafeꞌmo lapa paiguve.2 Nagaemo mago Kalaisipiꞌmo neꞌmaiya vekamo ageꞌnove. Akeyaꞌvilaga fotiniꞌa kafug-amo Gotiꞌa ani vekamo avalelino haino napa tali kokuꞌnapiꞌmo ateꞌniye. Agufafiꞌmomaiꞌnifi oꞌmaiꞌnifi huꞌna oꞌageꞌnovana Gotiꞌa ageꞌniye. 3 He, ani vekamo ageꞌnovana

Page 402: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 12:4 399 2 Kolitiyani 12:18agufafiꞌmo maiꞌnifi oꞌmaiꞌnifi huꞌna oꞌageꞌnovana Gotiꞌa ageꞌniye. 4 Gotiꞌa Palanaisikoteꞌmo avalelino haino ateꞌniyanageꞌa afaꞌa aeꞌa hakalo osisaya agufa geeꞌmo Gotiꞌa,ge osuvo, huno ha paiꞌniya gemo afiꞌniye. 5 Nagaemo ani vekaeꞌmo namogaga aiguvaꞌ-monanafa nagaiꞌnieꞌmo namogaga oꞌaigufa nayamufa nosuva kavafeꞌmo afaꞌa namogagaaiguve. 6 Nagaemo nagaiꞌnieꞌmo namogaga aiguve, huꞌna hisuvana negi gemo osuꞌnalama gemo huguvaꞌmonanafa nagaiꞌnieꞌmo namogaga aiteꞌna nagiꞌnileꞌmo afaꞌa aliꞌnaasaga osuguve. Nehuva kavaꞌmo agege nehuva gemo afige nehutapaeꞌmo nagaefeꞌmoalagepa hutapa lapakesamo afisayafeꞌmo nahauꞌniye. Fiku yanagetapa magoꞌe hutapanagiꞌnileꞌmo alitapa asaga hutegae.

7 Gotiꞌa magoꞌe yaꞌmo alino nave liꞌniyaꞌmonanafa ani yatefeꞌmo nagiꞌnileꞌmo aliꞌnaasaga huꞌna oꞌnatesuvafeꞌmo mago aufeꞌe yakana yatetiꞌmo nagufaleꞌmo namagiꞌniye.Ani yatefeꞌmo nagiꞌnileꞌmo aliꞌna asaga huꞌna oꞌnatesuvafeꞌmo Satani apa vekaꞌamoꞌmoeno namagiꞌniye. 8 Nagaemo ani kavaꞌmo huꞌniya kavatefeꞌmo Ala kava nefeꞌmo loleꞌemagoꞌe afinaꞌmo, alika atalo, huꞌna aukaya huꞌna ge huꞌnove. 9 Huꞌna aukaya huꞌno-vaꞌmonanafa naha painoꞌaeꞌmo, Fiku kaha maeꞌna kamisugeno kaha maesiyaꞌmoꞌmoalagimae. Na kava hinageꞌnaene. Himamuꞌnimoꞌa lokiya noꞌvaiya kavatetiꞌmo alagepahuno afole neꞌaiye, huno naha paiꞌniyaꞌmofeꞌmo Kalaisi himamuꞌamo nagaeteꞌmoemineno hanesiyafeꞌmo lokiya noꞌvauva kavafeꞌmo amuse huteꞌna namogaga aiguve.10 Aiguvaꞌmofeꞌmo Kalaisi agiꞌalefeꞌmo lokiya noꞌvauva kavanagi huꞌa faipa huꞌa neꞌ-nataya gegi kafu nehuva kavanagi apaini huꞌa neꞌnataya kavanagi hanageke yaꞌmoneꞌaluva kavatefenagi huꞌna lusi kava huꞌna namogaga aiguve. Na kavaꞌmo higeꞌnaene.Lokiya noꞌvaiꞌnaeꞌmo lokiya vaiꞌna maiꞌnovaꞌmofeꞌmae.

Poloꞌa Kolitiyani vayaꞌaifeꞌmo agesamo afiꞌniya gemae11 Negi vekagana huꞌna negi gemo huꞌnovaꞌmonanafa ani kavatefeꞌmo alita he

titapa nateꞌnae. Naha maetapa nagiꞌnileꞌmo alita asaga hutapa nateꞌnaesinana kanalekavaꞌmo huꞌnaesine. Afa vekamo maiꞌnovaꞌmonanafa hogoteꞌa aeꞌa apakaseꞌnaya apavayatapimogi aeꞌa oꞌnagaseꞌnaya vekamo maiꞌnove. 12Nagaemo apa vayaꞌmogi nehayaagufa alagena kavaꞌmo lapakaetegamo huꞌnove. Nagaemo hanageke yaꞌmo aliꞌneꞌ-naeꞌmo oꞌataleꞌna atafauꞌna alagi huꞌneꞌna Gotiꞌa alino apave liꞌnigeꞌa hapau neꞌaiyaagufa aune kavaꞌmo huꞌnove. 13 Na agufa kavatefeꞌmo siosiꞌale siosiꞌaleꞌmo maiꞌnayavayaꞌai apakamelaga maiꞌnae. Lapakaemo apakamelaga oꞌmaiꞌnayaꞌmonanafa magokekavatetiꞌmo yagaitapa natesaya agufa kavaꞌmo osuꞌnova kavatefeꞌmo apakamelagamaiꞌnae. Vaehae, nahauꞌnimogitapae, huꞌna, ani hosu kavaꞌnimo alita ataleyo.

14 Lole afinaꞌmo utesigeꞌna hemenimo halate lapakaetegamo uꞌna maisuvafeꞌmoalo huꞌna maiꞌnove. Nagaemo kagemi yatapimo alisuvafeꞌmo oꞌnahauꞌniyaꞌmonanafalapakaekeꞌmo alisuvafeꞌmo nahauꞌniyaꞌmofeꞌmo alagepa huꞌna maisuvafeꞌmo yagaitapanatesaya agufa kana yaꞌmo aliꞌna olapamiguve. Lapakaemo ago ageꞌnayanamafaꞌneꞌapi-mogi itaꞌapi afoꞌapimogimo alagepa huꞌa maisaya yaꞌmo aliꞌa anupa huꞌa malesayakavaꞌmo ohaneꞌnifa itaꞌapi afoꞌapimogigeꞌmo mafaꞌneꞌapimo alagepa huꞌa maisayayaꞌmo aliꞌa anupa huꞌa malesaya kavaꞌmo haneꞌniye. 15 Haneꞌniyaꞌmonanafa nagaemolapa maesuvafeꞌmo lusi kava huno nahauꞌniyanageꞌna muki yaꞌnimo afaꞌa atalegauve.He, lapa maesuvafeꞌmo alagepa huꞌna neꞌmauva kavaꞌniꞌeꞌmo afaꞌa atalegauvaꞌmo-nanafa lapakaefeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya kavaꞌnimoꞌa kosime kosimenehaigenoꞌaeꞌmo lapakaemo nagaefeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapauꞌniya kavatapi-moꞌa aise aise huno lapaume lapaume nelamiye. 16 Nelamiyaꞌmonanafa magoꞌamog-itapamo hutapaeꞌmo, Alagepa huno maisiyafeꞌmo yagaita atesuna agufa kana yaꞌmoalino olamiꞌniyaꞌmonanafa humi nami gemo nehiya vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo aigofegeletiꞌmo huno latafauno lateꞌniye, hutapa nehae. 17 Nagaemo mago vayaꞌmo aliꞌnaapateꞌnogeꞌapaeꞌmo lapakaetegamo uꞌnaya vayaꞌaitetiꞌmo aigofe gemo huteꞌna magoyatapimo kumayaꞌmo aliꞌnofiye. 18Nagaemo Taitasina aliꞌna he tiꞌna ateteꞌnamago kon-agatimoꞌeꞌmo aliꞌna anateꞌnogeꞌana lokaeꞌana uꞌnaꞌae. Taitasiꞌa unoꞌaeꞌmo lapakaefeꞌmo

Page 403: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 12:19 400 2 Kolitiyani 13:10

aigofe yuna gemo huteno mago yatapimo kumayaꞌmo aliꞌnifiye. Nagaeꞌe agaeꞌeꞌmomagoke laꞌaipa laꞌagesamo aliꞌnetaꞌa magoke kateꞌmo oꞌuꞌnoꞌafiye. 19 Lapakaemomani gemo alita lekana paitetapaeꞌmo, laulagaleꞌmo halate apakaiꞌapi hapa maesiyagemo nehae, hutapa lapakesamo neꞌafifiye. Haꞌao, Kalaisipiꞌmo maiꞌnetaeꞌmo Gotiaulagaleꞌmo ani gemo nehune. Nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya vayaꞌnimogitapae,huꞌna,muki kavaꞌmonehutaeꞌmo lapamaesuna kavaꞌeꞌmonehune. 20Uꞌna lapakesuvanaoꞌnahauꞌnisiya kavaꞌmo hutapa maiꞌnisageꞌna lapakesufi huꞌna huteꞌna koli nehuve.Oꞌnahauꞌnisiya kavaꞌmo nehisayana nagaeꞌeꞌmo olapauꞌnisiya kavaꞌmo lapakaetegamohuguve. Hosu kavanagetapa ge vaige lapaipa kafa hapaege falo gemo huge lapaotelapaote hutapa maige huta faipa hutapa apatege sumi sumi gemo huge lapakufamoavalelitapa haige lapano aege hutapa neꞌmaiye. 21 Fiku yanageꞌna halate lapakaetegamovisugenoꞌaeꞌmo Gotiꞌnimoꞌa lapaulagaleꞌmo navagage hisiya yaꞌmo alino namigiye.Hogotetapa asole vayaꞌamogitapamo kavatapileꞌmo oꞌyagaitapa oꞌaniꞌya kavaꞌmo hugekumai kavaꞌmo huge afela afugana hutapa hosu lapaꞌye huge hutapa maiꞌnisaya vayaꞌ-mogitapamo halate lapaipamo alitapa afe oleꞌnisayana yulagefa aiguve.

13Ehetapiye, huno huꞌniya gemae

1 Hemenimo napa tali afinaꞌmo uꞌna lapakegauve. Agoti hugefeꞌmo lole vekalaꞌmofiloleꞌe magoꞌe vayaꞌmogimofi huꞌa apavayafatiꞌmo hisaya gemo lama gemo afole aigiye, hunohuꞌniye. 2 Nagaemo napa tu afinaꞌmo lapakaetegamo uꞌna lapakaeꞌeꞌmo lokaeꞌnamaiꞌneꞌnaeꞌmo hogoteꞌna hosu kavaꞌmo huꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, ehetapiye, huꞌna lapapaiꞌnove. Lapa paiꞌnovanageꞌna hemenimo lapakaeꞌeꞌmo uꞌna lokaeꞌna oꞌmaiꞌneꞌnaeꞌmohalate hogoteꞌna muki hosu kavaꞌmo huꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo, uꞌna lapakegeꞌnaeꞌmo afaꞌaolapategauve, huꞌna lapa nepauve. 3 Mani gemo Kalaisi avayamo aliꞌna nehuve,huꞌna aliꞌna lapave lisuvafeꞌmo lapauꞌniyanageꞌna afaꞌa aliꞌna lapave liguve. Kalaisiꞌalapakaeteꞌmo ayamufa nosiya vekamo oꞌmaiꞌnifa lapakaepiꞌmo lokiya aliꞌyaꞌmo neꞌaliyavekamomaiꞌniye. 4Malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa ateꞌnagenoꞌaeꞌmo lokiyaꞌamoohaneꞌniyaꞌmonanafa hemenimo Goti himamuꞌaletiꞌmo afaꞌa neꞌmaiye. Ani kava hutaagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta maiꞌnetaeꞌmo lokiyatimo ohaneꞌniyaꞌmonanafa lagaemolapakaetegamo utaeꞌmo Goti himamuꞌaletiꞌmo agaeꞌeꞌmo afaꞌa maiꞌneta aliꞌyaꞌamoaligune.

5 Lapaipa lapakesafiꞌmo alita fako hutapa lapaketapaeꞌmo, Kalisitini vayaꞌmomaiꞌnetalagesa afita fatago huꞌnopi osuꞌnopi, hutapa lapamalageka hutapa lapakegeyo. La-pakaitapimo lapamete lapamete hutapa alita fako hutapa lapakeyo. Yesu Kalaisiꞌalaipafiꞌmo neꞌmaiye, hutapa oꞌageꞌnafiye. Lapaipafiꞌmo oꞌmaiꞌnisiyana haitapa oha-paitapa haita metaleꞌnae. 6 Lapamalageka hutapa lapakegayaꞌmonanafa lapakaemolagetetapaeꞌmo, haiꞌa me otaleꞌnae, hutapa hisaya geeꞌmo lapakava maiꞌneꞌna navaya-gunagu huꞌna maiꞌnove. 7 Lapakaemo hosu kavaꞌmo osisayafeꞌmo Gotifeꞌmo nunumuhuta nelapatone. Lapakaemo lagetetapaeꞌmo, Pologimo alagepa aliꞌya neꞌaliye, hutapalagesayafeꞌmo nunumu osuta alagepa kavaꞌmo hisayafekeꞌmo nunumu huta nelapatone.Lapakaemo alagepa kavaꞌmo hisagetaeꞌmo lapaulagaleꞌmo haiꞌa metaleꞌnaya vayakanahuta maiꞌnisunana kanalene. 8 Lagaemo lama gemo akame nehaya vayaꞌaifeꞌmo lamageleꞌmo alita afepi atesuna himamutimo ohaneꞌnifa lama geleꞌmo alita asaga hutaatesuna himamutikeꞌmo haneꞌniye. 9 Ani kavatefeꞌmo lapakaemo alagepa kavaꞌmonehutapaeꞌmo lapayamufa hutapa maiꞌnagetaeꞌmo lapakaetegamo layamufa nosunaꞌ-monanafa lamogaga neꞌaune. Alagepa kavaꞌmo hutapa aita hapaitapa maisayafeꞌmolahauꞌniye. 10 Lapakaemo alagepa kavaꞌmo nehisageꞌna lapakaetegamo uꞌnaeꞌmo Alakava neꞌmoꞌa alino namiꞌniya himamuꞌaletiꞌmo lokiya gemo osisuvafeꞌmo lapakaeꞌeꞌmomagokepi lokaeꞌna oꞌmaiꞌneꞌnaeꞌmo mani gemo avoꞌmo nekaove. Aliꞌna hosu huꞌnalapatesuvafeꞌmo himamuꞌamo alino oꞌnamiꞌnifa aliꞌna lokiya vaiꞌna lapatesuvafekeꞌmohimamuꞌamo alino namiꞌniye.

Page 404: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Kolitiyani 13:11 401 2 Kolitiyani 13:14Ge apamamaeꞌniya gemae

11Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, hemenimogeꞌnimo alagi huꞌna hanohuvanagi lapamo-gaga aitapa maiꞌnetapa kavatapimo alita api aitapa maiyo. Hiyo, huꞌna avoꞌmo kaeꞌnovagemo afitetapa akame hiyo. Magoke lapaipa lapakesamo alitetapa maiyo. Alagepahutapa magokepi lokaetapa maigenoꞌao Gotiꞌa hapau apayamopafiꞌmo hapauꞌnigeꞌaalagepa huꞌamagokepi lokaeꞌa neꞌmaiya kavaꞌmo aepa vekamoꞌa lapakaeꞌeꞌmomagokepilokaeno maino. 12 Konaga kavaꞌmo hutapa lapakaitapimo lapaetapa netetapa maiyo.13 Muki apaote vayaꞌmogimo ge lapamamaeꞌnae. 14 Ala kava neꞌmo Yesu Kalaisiꞌamukiꞌamo fiku lapa maeno lapamino. Gotiꞌa mukiꞌamogitapaeꞌmo hau ayamopafiꞌmohauꞌniya kavaꞌamo lapaipafiꞌmo haneno. Aote Aunemeꞌamoꞌmo mukiꞌamogitapaꞌeꞌmoafalu afalu huno magokepi lokaeno maino. He, lama ge.

Page 405: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Galesiya 1:1 402 Galesiya 1:14

GALESIYAAlagepa faigoko gemoꞌa aino atagu faeno uneno huꞌnigeꞌa Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌ-

naya vayaꞌmogimo afiteꞌapaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnae. Poloꞌa Galesiya kotegamomaiꞌnaya vayaꞌmo alu nofi vayaꞌaifeꞌmo alagepa faigoko gegeꞌmo aeno hakalo huno hapapaiꞌniyaꞌmonanafa mago vayaꞌmogi Galesiya siosi vayaꞌaifeꞌmo, Haꞌao, Mosese keꞌaepagemo akame osisayana Goti vayaꞌamo afaꞌa oꞌmaigae, huꞌa hapa paiꞌnae. Poloꞌa anihosu gemo alino api aino ateꞌniye. Sapata 1–4 gefiꞌmo hogoteno Poloꞌa, Yesu Kalaisiꞌaalagepa faigoko geꞌamo agaiꞌamo alino nave liꞌnigeꞌna ageꞌnove, huno avoꞌmo kaetenoalagepa faigoko gemo aepaꞌaꞌeꞌmo avoꞌmo kaeꞌniye. Sapata 5 gefiꞌmo agaemo magoꞌegemo hunoꞌaeꞌmo, Goti Aunemeꞌamoꞌmo hauꞌniya kavaꞌmo akame hutapa maiyo, hunoavoꞌmo kaeꞌniye.

1 Nagaemo Poloꞌnamo Goti apa vekaꞌamo maiꞌneꞌnaeꞌmo avoꞌmo nekaove. Mamopafi vayaꞌmogi apa aliꞌyateꞌmo lekana paiꞌa oꞌnateꞌnageno Gotiꞌamago vayaꞌaitetiꞌmonavaleno oꞌnateꞌniye. Yesu Kalaisiꞌe Afotimoꞌmo Yesu Kalaisiꞌa faliꞌniyatetiꞌmo alinohe tino ateꞌniya Gotiꞌeꞌmo lekana paiꞌana nateteꞌana apa aliꞌyateꞌmo navaleꞌana nateꞌ-naꞌae. 2 Nagaeꞌe muki nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌnaya konagatapimogiꞌeꞌmoGalesiya kotega alita anupa hutapa maiꞌnaya siosiꞌale siosiꞌalefeꞌmo ge nelapamamaone.3 Gotiꞌa Afotimoꞌe Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌeꞌmo fiku lapa maeꞌana lapamiꞌan-ageno lapaipamoꞌmo falu hino. 4 Gotiꞌa Afotimoꞌmo hauꞌnigeno Kalaisi geꞌamo akamehuno hemenimo ma mopafi haneꞌniya hosu kavategatiꞌmo lagufamo alino katinolatesiyafeꞌmo hosu kavatilefeꞌmo agufamo amiteno faliꞌniye. 5 Goti agiꞌaleꞌmo mukiafinaꞌae afinaꞌaeꞌmo alita asaga huge huge huta maigetao.

Alagepa faigoko gemo magokeꞌagekeꞌmo haneꞌniya gemae6Aise afinaꞌmoutegetapaeꞌmoGotiꞌa lapakaefeꞌmo keya aeno ge hutenoKalaisitetiꞌmo

fiku lapamaeno lapamiꞌniya vekamo ataletapa alu faigoko gemo afisayafeꞌmo neꞌvageꞌnanahau aiꞌnove. 7 Alu alagepa faigoko gemo ohaneꞌniyaꞌmonanafa mago vayaꞌmogimoalagepa faigoko gemo aliꞌa aiꞌa ataginovano gemo huteꞌa lapakesamo nefaigetapaeꞌmolapausoli nehae. 8 Lagaemofi kokuꞌnapatiꞌmo eminesiya enisole vekamoꞌmofi hutaalagepa faigoko gemo lapa paiꞌnona gemo ataleta alu faigoko gemo aeta hakalo hutalapa paisunana Gotiꞌa alino laha faitalenageta alagi lageso hino. 9 Hogoteta ani gemoago huꞌnonanageꞌna hemenimo halate magoꞌe huꞌna ani agufa gegeꞌmo huꞌnaeꞌmo,mago vayaꞌmogi ago lapa paiꞌnonagetapa afitetapa aliꞌnaya gemo osuꞌa alu faigokogemo lapa paiꞌnisayaꞌmoꞌmo Gotiꞌa alino hapa faitalenageꞌa alagi lageso hiyo, huꞌnanehuve. 10 Nagaemo vayaꞌmogi amuse huꞌa natesayafeꞌmo nahaꞌye nehigeꞌna kahauyanehufiye. Haꞌao, Gotikeꞌmo amuse huno natesiyafeꞌmo nahaꞌye nehigeꞌna kahauyanehuve. Hogoteꞌna vayaꞌaifeꞌmo nagesamo afiꞌnovaꞌmonanafa hemenimo amuse huꞌanatesayafeꞌmo nahaꞌye nehisigeꞌna kahauya nehuvesinana Kalaisi aliꞌyaꞌaleꞌmo oꞌmau-vesine.

Poloꞌa Goti apa vekaꞌamo hamaleꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae11 Konagaꞌnimogitapae, ma mopafi vayaꞌmogi alagepa faigoko gemo aeꞌna hakalo

huꞌna hapa nepauva gemo aepa vayaꞌmo oꞌmaiꞌnae, huꞌna lapa nepauva gemo alagepahuta afiyo. 12 Nagaemo mago vekalegatiꞌmo mani gemo oꞌalige mago vekamoꞌa alinonaya oꞌmalege huꞌniyana Yesu Kalaisiꞌa agaiꞌageꞌmo alino nave liꞌnigeꞌna ageteꞌnaafiꞌnove.

13 Lapakaemo ago afiꞌnayana Yu nofi vayaꞌmogi nehaya kava huꞌna mono huꞌnovakavafeꞌmo nava gemo ago afiꞌnae. Nagaemo Goti siosi vayaꞌalegamo lusi kava huꞌnanaini huꞌna apateteꞌna siosi vayaꞌmo aliꞌna hano huꞌna apatalesuvafeꞌmo huꞌnove.14 Nagaemo Yu nofi vayaꞌmo nehaya kava huꞌna magoꞌe huꞌna huliꞌna neꞌuꞌnaeꞌmo

Page 406: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Galesiya 1:15 403 Galesiya 2:10nafaluꞌnimogimo ago aeꞌna apakaseꞌna laginago vayaꞌai gemo akame nehuꞌnaeꞌmo lusikava huꞌna nayamukiki huꞌna maiꞌnove.

15 Huꞌna maiꞌnovaꞌmonanafa itaꞌnimoꞌmo alino oꞌnateꞌnigenoꞌaeꞌmo hogoteno Gotiꞌahauꞌniya afinaꞌmo agaiꞌalefeꞌmo ago lekana paino nateteno fiku naha maeno namiꞌniyakavatetiꞌmo nagaefeꞌmo keya aeno ge huꞌniye. 16 Agaemo Mafaꞌneꞌaeꞌmo ava gemomalaga nofi vayaꞌaifeꞌmo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paisuvafeꞌmoGotiꞌa hauꞌniya afinaꞌmoMafaꞌneꞌamo naipafiꞌmo alino nave liꞌnigeꞌna ageteꞌnaeꞌmo uꞌna mago vayaꞌeꞌmo gehuge afige huꞌna oꞌmaiꞌnove. 17Nagaemo hogote apa vayaꞌmo uꞌna apakesuvafeꞌmo Yu-lusalemu taonifiꞌmo oꞌuꞌnovaꞌmonanafa Alepiya kotegamo uꞌna kaꞌme koteꞌmomaigeꞌnahalate aiꞌna atagi neꞌnaNamasakasi taonifiꞌmo eꞌnamaiꞌnove. 18Loleꞌemagoꞌe kafugamoutegeꞌna Pitaꞌmo uꞌna agesuvafeꞌmo Yulusalemu taonifiꞌmo uꞌna lole salemo maiꞌneꞌ-naeꞌmo 19 mago alu apa vayaꞌamo oꞌapakeꞌnovaꞌmonanafa Yemisiꞌa Ala kava neꞌmoaganaꞌamokeꞌmo ageꞌnove. 20 Goti aulagaleꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo aigofe gemo nosufaalagi lama gemo huꞌna avoꞌmo nekaove. 21 Henagaꞌamo Siliya kotegaꞌe Silisiya kote-gaꞌeꞌmo uꞌna maiꞌnogeꞌapaeꞌmo 22 Yutiya kotega siosile vayaꞌmo Kalaisipiꞌmo maiꞌnayavayaꞌmogimo naugosamo oꞌnageꞌnae. 23 Oꞌnageꞌnayaꞌmonanafa mago vayaꞌmogi, anivekamoꞌa aini huno lateteno apakesa afiꞌa fatago hisaya faigoko gemo alino hano hunoatalesiyafeꞌmohuꞌniya vekamoꞌmohemenimo ani gemo aeno hakalo hunohapa nepaiye,huꞌa hapa paiꞌnageꞌa afiteꞌapaeꞌmo 24 nagaetetiꞌmo Goti agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌaateꞌnae.

2Poloꞌe mago alu apa vayaꞌeꞌmo magoke apaipa apakesamo aliꞌnaya gemae

1 Inagi fotiniꞌa kafugamomaiteꞌnaeꞌmo halate Yulusalemu taonifiꞌmoManamasiꞌeꞌmoTaitasiꞌmo avalelitaꞌa uꞌnoꞌae. 2 Gotiꞌa uvo, huno naha paino alino nave liꞌnigeꞌnaageteꞌnaeꞌmo haiꞌnove. Haiꞌna muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo hapa opaiꞌna ala apakivayaꞌaifekeꞌmo alagepa faigoko gemo malaga nofi vayaꞌaifeꞌmo aeꞌna hakalo huꞌnahapa nepauva gemo aliꞌa fako huꞌa afisayafeꞌmo hapa paiꞌnove. Fiku yanageno al-iꞌyaꞌmo aliꞌnova kavaꞌnimoꞌmofi aliꞌyaꞌmo alisuva kavaꞌnimoꞌmofi huno neꞌyaꞌamo afoleoꞌaigiye, huꞌna nagesa afiꞌnove. 3 Taitasiꞌa navagi huꞌniya vekamo Galiki nofi vekamomaiꞌniyaꞌmonanafa, Yu vayaꞌmogita mono nehuna kava hutapa agufamo lagautapaataleyo, huꞌa laha opaiꞌnayaꞌmonanafa 4mago vayaꞌmo aigofe konagatimogimo agufamolagauꞌa atalesayafeꞌmo hapauꞌniye. Ani vayaꞌmogi kesi katetiꞌmo lamata huliꞌa eꞌaalita anupa huta maiꞌnona vayapiꞌmo eꞌa faleꞌa maiꞌnae. Kalaisi Yesuꞌa hatu maenolateꞌnigeta agaepiꞌmo afa vayaꞌmo maiꞌnonageꞌapaeꞌmo kalavusi huꞌa lateteꞌa keꞌaepagemo afeꞌalumelagamo aliꞌa latesayafeꞌmo eꞌa lamata huꞌamaiꞌnayaꞌmonanafa 5Lama gealagepa faigoko gemo lapakaetegamo afaꞌa hanege hanege huno hanesiyafeꞌmo lagaemohuꞌnaya geꞌapilefeꞌmo he huta osuta geꞌapimo alagi oꞌafiꞌnone. 6 Mago vayaꞌmogi alaapakiꞌapimo aliꞌnayaꞌmonanafa afaꞌa ina agufa yane, huꞌna ani apakiꞌapieꞌmo nagesamonoꞌafuve. Gotiꞌa aliꞌnaya apakiꞌapilefenagi apakufalefenagi huno agesa noꞌafiye. Aniala apaki vayaꞌmogimo magoꞌe gemo aliꞌa naya oꞌmaleꞌnayaꞌmonanafa 7 apakaemo agoageꞌnayana Gotiꞌa Pitaꞌmo Yu vayaꞌaifeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo aeno hakalo hunohapa paisiyafeꞌmo lekana paino ateꞌniya kava huno Poloꞌa malaga nofi vayaꞌaifeꞌmoalagepa faigoko geꞌamo aeno hakalo huno hapa paisiyafeꞌmo lekana paino ateꞌniye,huꞌa ago nageꞌnae. 8 Gotiꞌa himamuꞌaletiꞌmo Pitaꞌmo lokiya vaino ateꞌnigeno Yu nofivayaꞌaitegamo neꞌviya kava huno Gotiꞌa himamuꞌaletiꞌmo lokiya vaino nateꞌnigeꞌnamalaga nofi vayaꞌaitegamo neꞌuve. 9 Ala apaki neꞌapamiya vayaꞌmo Yemisiꞌagi PitaꞌagiYoniꞌagi huꞌa nageꞌnayana Gotiꞌa Poloꞌmo fiku ha maeno amiteno mani aote aliꞌy-ateꞌmo avaleno ateꞌniye, huꞌa nageteꞌapaeꞌmo nagaeꞌe Manamasiꞌeꞌmo aliꞌa afalu afalukavaꞌmo huꞌa apayaꞌmo laꞌamiꞌnae. Laꞌamiteꞌapaeꞌmo, he kanalenagi utana malaganofi vayaꞌaitegamo aliꞌyaꞌmo aliꞌagetao lagaemo Yu nofi vayaꞌaitegamo uta aliꞌyaꞌmoaligune, huꞌa laꞌaha paiꞌnae. 10 Ani kavatefeꞌmo mago alu gemo osuꞌnafa magoke

Page 407: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Galesiya 2:11 404 Galesiya 3:3gemo huꞌapaeꞌmo, lagaepatiꞌmo kagemi yaꞌapimo oꞌmaleꞌnisaya vayaꞌaifeꞌmo lanakeokanitana hapa maeꞌao, huꞌa laꞌaha paiꞌnae. Ani kavaꞌmo hisuvafeꞌmo lusi kava huꞌnanayamukiki nehuve.

Poloꞌa Pitaꞌmo alino api aino ateꞌniya gemae11 Inagi Pitaꞌa Atiyoki taonifiꞌmo eno hosu kavaꞌmo huꞌniyaꞌmofeꞌmo agaefeꞌmo aula-

gafiꞌmo ge hauꞌnove. 12 Hogoteno malaga nofi vayaꞌeꞌmo magokepi lokaeno neꞌyaꞌmoneꞌnigeꞌapaeꞌmo mago vayaꞌmo Yemisitegatiꞌmo eꞌa avaꞌyi huꞌnagenoꞌaeꞌmo ani apaku-famo lagauꞌa neꞌatalaya vayaꞌaifeꞌmo koli huꞌneno malaga nofi vayaꞌmo apataleno unoaote maiꞌniye. 13 Yu konagatimogi ani hosu kavaꞌmo amega apakufamoꞌmo hauꞌniyakavaꞌmo huꞌa vayaꞌaifeꞌmo koli huꞌnayaꞌmofeꞌmo Pitaꞌeꞌmo hosu kavaꞌmo huꞌniye.Manamasiꞌeꞌmo ayate aliꞌnageno apakame huꞌniye. 14Nagaemo agovana lama ge monokavaꞌmo alagepa faigoko gemo akame huꞌa alagepa kateꞌmo oꞌuꞌnageꞌna apaketeꞌnaeꞌmomuki vayaꞌai apaulagaleꞌmo Pitafeꞌmo, KagaemoYu nofi vekamomaiꞌnanaꞌmonanafa Yunofi vayaꞌai kavaꞌmo osuka malaga nofi vayaꞌai kavakeꞌmo nehane. Na kava higekaeꞌmomalaga nofi vayaꞌmogimo Yu nofi vayaꞌmogi nehaya agufa kavaꞌmo hisayafeꞌmo alika hetika apatesanafeꞌmo nehane, huꞌna ge hauꞌnove.

15 Yu vayaꞌmogi malaga nofi vayaꞌaifeꞌmo, hosu vayaꞌmo mono nosaya vayaꞌmo maiꞌ-nae, huꞌa nehayaꞌmonanafa ani nofi vayapiꞌmo oꞌmaiꞌnonageꞌapaeꞌmo Yu nofi vayapatiitatimogimo aliꞌa lateꞌnageta Yu nofi vayaꞌmo maiꞌnone. 16 Lagaemo afiꞌnonana Gotiꞌakeꞌaepa geꞌamo akame nehaya kavatetiꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmomaiꞌnae, hunohapa nopaiyaꞌmonanafa Yesu Kalaisifekeꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehaya kavatetikeꞌmo,naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno hapa nepaiye, huta ago afiꞌnone. Gotiꞌakeꞌaepa geꞌamo akame nehuna kavatetiꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae,huno laha opaigiyaꞌmonanafa Kalaisifekeꞌmo lagesa afita fatago nehuna kavatetikeꞌmo,naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmomaiꞌnae, huno lahapaisiyafeꞌmo lagaeꞌeꞌmoKalaisifekeꞌmolagesa afita fatago huꞌnone. Gotiꞌa muki vayaꞌaifeꞌmo, keꞌaepa geꞌnimo akame hisayakavatetiꞌmo naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno nosiyaꞌmofeꞌmae. 17 GotiꞌaKalaisipiꞌmo maiꞌnonagenoꞌaeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno lahapaisiyafeꞌmo keꞌaepa gemoꞌa laha oꞌmaegaiye, huta huteta atalesunageꞌapaeꞌmo, hosuvayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa hugayaꞌmonanafa Kalaisiꞌa hosu kavaꞌmo hisuna kaꞌmo valinolateꞌnifiye. Ani agufa gemo osutapa alagi atalegeno hano hino. 18 Lagaemo hetahalagape vaita ataleꞌnona yaꞌmo halate alita he tita atesunaꞌmoꞌmo hosu kavakeꞌmohugune. 19 Goti keꞌaepa geꞌamoꞌmo alagi kamiti namagiꞌnigeꞌna faliꞌnove. Gotiꞌahauꞌniya kavaꞌmohisuvafeꞌmokeꞌaepa geꞌalefeꞌmo ago faliꞌnove. 20 Inagi Kalaisiꞌamalipuyosaleꞌmo faliꞌnigeꞌnaeꞌmo agaeꞌeꞌmo faliꞌnovaꞌmofeꞌmo hemenimo afaꞌa oꞌmaiꞌnovaꞌ-monanafa Kalaisiꞌa nagaepiꞌmomaiꞌniye. Hemenimomamopafiꞌmomaiꞌneꞌnaeꞌmo GotiMafaꞌneꞌaeꞌmo nagesa afiꞌna fatago nehuva kavatetikeꞌmo afaꞌa maiꞌnove. Agaemo na-gaefeꞌmohau ayamopafiꞌmohauꞌnigeno falino nateꞌniye. 21Gotiꞌa keꞌaepa geꞌamo akamenehaya kavatetiꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno hapa nepaiyesinanaKalaisiꞌa afaꞌa fiku faliꞌniyesine. Gotiꞌa fiku naha maeno namiꞌniya yafeꞌmo, afaꞌa inaagufa yane, huꞌna nakameꞌya oꞌamiꞌnove.

3Keꞌaepa gemo akame nehaya kavaꞌe apakesa afiꞌa fatago nehaya kavaꞌefeꞌmo huꞌniya gemae

1 Galesiya vayaꞌmogitapae, alagi lusi kava hutapa negi neꞌmalae. Ina laꞌmo neginofiꞌmo aeno lapamiꞌnigetapaeꞌmo lama gemo akame nosae. Lagaemo Yesu Kalaisiꞌamalipu yosaleꞌmo faliꞌniya kavafeꞌmo ava gemo lapaulagafatiꞌmo ageꞌnegekana hutapaafisayafeꞌmo lapakae folagapiꞌmomaiꞌneta aeta hakalo huta ago lapa paiꞌnone. 2Magokekavafeꞌmo ge huꞌna lapafi gesuvafeꞌmo huve. Lapakaemo keꞌaepa gemo akame huꞌ-naya kavatetiꞌmo Goti Aunemeꞌamo aliꞌnafi Kalaisifeꞌmo ava gemo afitetapa lapakesaafita fatago huꞌnaya kavatetiꞌmo aliꞌnae. 3 Lapakaemo Goti Aunemeꞌaletiꞌmo aepa

Page 408: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Galesiya 3:4 405 Galesiya 3:16faiꞌnayaꞌmonanafa lagaitimo haita hapaigune, hutapa negi neꞌmalafiye. 4 Kanamoaliꞌnageno Gotiꞌa alagepa huno lapa maeꞌniya kavaꞌmo afa kavaꞌmo haneꞌninagenoalagamo oꞌaeꞌnisifiye. Nagesa afuvana alagamo ago aeꞌnegaiye. 5 Lapakaemo Gotikeꞌaepa geꞌamo akame nehayaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa agaiꞌa Aunemeꞌamo alino lapamigelapaipafiꞌe lapaopaleꞌeꞌmo aune kavaꞌmo huge nehifi Kalaisifeꞌmo ava gemo afitetapalapakesa afita fatago nehaya kavatetiꞌmo aune kavaꞌmo nehiye. 6 Emalehamuꞌa anikava huno agesa afino fatago huꞌniye. Goti Mukufi avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌahunoꞌaeꞌmo, Emalehamuꞌa Goti geꞌaeꞌmo agesa afino fatago huꞌnigenoꞌaeꞌmo, naulagaleꞌmofatago vekamo maiꞌnane, huno ha paiꞌniye. 7 Huno ha paiꞌniyaꞌmofeꞌmo apakesa afiꞌafatago nehaya vayaꞌageꞌmo Emalehamu aginago vayaꞌamo maiꞌnae, hutapa lapakesamoafiyo. 8 Gotiꞌa hogoteno apakeꞌniyana malaga nofi vayaꞌmogimo apakesa afiꞌa fatagohisageꞌna apaketeꞌnaeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌna hapa paiguve,huno apakeꞌniye. Apaketeno hogoteno alagepa faigoko geꞌamo Emalehamufeꞌmopolomasi gemo huno ha painoꞌaeꞌmo, nagaemo kagaetetiꞌmo muki nofi vayaꞌmo fiku hapamaeꞌna apamisugeꞌa alagepa huꞌa maigae, huno ha paiꞌniye. 9 Ha paiꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌaagesa afino fatago huꞌniya vekamo Emalehamuꞌe apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌeꞌmomagokepi fiku hapa maeno apamiꞌniye.

10 Hapa neꞌmaeyaꞌmonanafa mago vayaꞌmogimo, Goti keꞌaepa geꞌamo akame ne-hunaꞌmofeꞌmo laha maegaiye, huꞌa apakesamo neꞌafiya vayaꞌaifeꞌmo, hosu vayaꞌmomaiꞌnayanageꞌa alagi lageso hugae, huno nehiye. Ani kavatefeꞌmo Goti Mukufiꞌmoavo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Ina lagimo muki afinaꞌmo muki keꞌaepa geꞌamoakame huꞌa hano nosisafigeno Gotiꞌa, hosu vayaꞌmo maiꞌnayanageꞌa alagi lageso hugae, hunonehiye. 11 Goti Mukufiꞌmo magoꞌe huno avo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Gotiꞌa apakesa afiꞌa fatago nehaya kavatetikeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, hunohapa paiꞌnisigeꞌa maiꞌnisaya vayaꞌageꞌmo alagepa huꞌa maigae, huno huꞌniyaꞌmofeꞌmo agoafiꞌnonana Gotiꞌa keꞌaepa geꞌamo akame nehisaya kavatetiꞌmo muki vayaꞌaifeꞌmo,naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno nosiye. 12Goti aulagaleꞌmo fatago vayaꞌmomaisayafeꞌmo Goti keꞌaepa geꞌamo akame nehaya kavaꞌmoꞌa Kalaisifeꞌmo apakesa afiꞌafatago nehaya kavatefeꞌmo ohaneꞌnifa alu kavaꞌmo haneꞌniye. Keꞌaepa gemo akamenehaya kavatefeꞌmo Goti Mukufiꞌmo avo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Goti keꞌaepageꞌamo akame nehaya vayaꞌmo ani kavatetiꞌmo alagepa huꞌa maigae, huno huꞌniye. 13 Gotikeꞌaepa geꞌamo akame osuꞌnonagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa, hosu vayaꞌmo maiꞌnayanagetapaalagi lageso hugae, huno hu maleꞌniye. Hu maleꞌniyaꞌmonanafa Kalaisiꞌa eminenolagae laimuꞌyaleꞌmomaiꞌnigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa, hosu vekamomaiꞌniyanageno alagi lagesohugiye, huno huꞌnigenoꞌaeꞌmo Kalaisiꞌmo Gotiꞌa lamagisiya kayoꞌmo alino ataletenolageso osisunafeꞌmomiya faino hatumaeno lateꞌniye. Goti mukufiꞌmo avo kaemaleꞌniyagemoꞌa ani kavatefeꞌmo, Gotiꞌa hosu kavaꞌapilefeꞌmo yosaleꞌmo asai maleꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo,hosu vayaꞌmo maiꞌnayanageꞌa alagi lageso hugae, huno huꞌniye. 14Gotiꞌa Emalehamufeꞌmo,fiku kaha maeꞌna kamiguve, huno polomasi gemo huno ha paiꞌniya yaꞌmo alu nofivayaꞌmogi Kalaisitetiꞌmo alisayafeꞌmo hatu maeno lateꞌniye. Gotiꞌa muki vayaꞌamogi-taeꞌmo polomasi gemo hunoꞌaeꞌmo, Nauneꞌnameꞌmo aliꞌna lapamiguve, huno huꞌniyaAunemeꞌamo lagesa afita fatago hisuna kavatetikeꞌmo alisunafeꞌmo huꞌniye.

Keꞌaepa gemoꞌmoGotiꞌa ani kavaꞌmohuguve, huno huꞌniya polomasi gemo aeno ati okaegaiye,huno huꞌniya gemae

15 Konagaꞌnimogitapae, alagepa hutapa afisayafeꞌmo ma mopafi kavategamo huꞌnaaeꞌna kalafefa gemo hugesuve. Ma mopafi vayaꞌmogi mago kotalake gemo hu maleteꞌaapakiꞌapimo avoꞌmo kae maleꞌnisayaꞌmoꞌmo mago vayaꞌmogi afaꞌa aeꞌa kalo opaegae.Mago vayaꞌmogi afaꞌa aliꞌa oꞌatalege alu gemo aliꞌa magokepiꞌmo avoꞌmo kaeꞌa oꞌmalegehugae. 16 Inagi Gotiꞌa Emalehamufeꞌmo, fiku kaha maegauve, huno ha paiꞌniya polomasigemo aginago vekaeꞌmo, kaha maegauve, huno ha paiꞌniye. Gotiꞌa Emalehamu aginagovayaꞌaifeꞌmo ani gemo hapa opaiꞌnifa magoke aginago vekaeꞌmo ani gemo ha paiꞌniye.

Page 409: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Galesiya 3:17 406 Galesiya 4:1Ani magoke aginago vekamo Kalaisiꞌmae. 17 Gotiꞌa Kalaisitefeꞌmo kotalake geꞌamo agohu maleꞌnigenoꞌaeꞌmo fo hataleti tetiꞌa kafugamo utegeno Gotiꞌa keꞌaepa geꞌamo alinoYu nofi vayaꞌmo apamiꞌniye. Ani gemo aepaꞌaeꞌmo huꞌnaeꞌmo, henagaꞌamo afole aiꞌniyakeꞌaepa gemoꞌa hogoteno hu maleꞌniya kotalake gemo fiku kaha maeꞌna kamiguve,huno ha paiꞌniya polomasi gemo alagi amagino oꞌatalegaiye. 18Vayaꞌmogi Goti keꞌaepageꞌamo akame nehaya kavatetiꞌmo Gotitegatiꞌmo aligae, huno hu maleꞌniya yaꞌmoaliꞌnaesinana Gotiꞌa fiku kaha maeꞌna kamiguve, huno ha paiꞌniya polomasi geꞌaletiꞌmoafaꞌa oꞌaliꞌnaesinaꞌmonanafa Gotiꞌa Emalehamufeꞌmo, fiku kahamaeꞌna kamiguve, hunoha paiꞌniya polomasi geletiꞌmo fiku ha maeno amiꞌniye.

19 Gotiꞌa mani keꞌaepa geꞌamoꞌmo na agufa aliꞌyaꞌmo alisiyafeꞌmo alino apamiꞌniye.Gotiꞌa keꞌaepa geꞌaletiꞌmo alino kaꞌmo akani maleꞌnisigeꞌa Yu vayaꞌmogimo hosukavaꞌmo osisayafeꞌmo polomasi geꞌeꞌmo alino magokepi lokaeno maleꞌniye. Keꞌaepageꞌamo haneme haneme neꞌesigeno Emalehamu aginagoꞌamo emiꞌnegaiye, huno age-samo afiꞌniye. Gotiꞌa ani aginago vekaeꞌmo, fiku kaha maeꞌna kamiguve, huno polomasigemo huno ha paiꞌniye. Goti keꞌaepa geꞌamo enisole vayaꞌai apavayafatiꞌmo Moseseꞌafolagate vekaeꞌmo ha paiꞌnageno Yu vayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌniye. 20 Magoke vekaeꞌmofiku kaha maeꞌna kamiguve, huno ha paisiyaꞌmoꞌmo folagate vekamo aliꞌyaꞌamo ohane-gaiyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa Emalehamufeꞌmo, fiku kaha maegauve, huno ha paiꞌniya afinaꞌmofolagate vekamo oꞌmaiꞌnigenoꞌaeꞌmo hu maleꞌniye.

Keꞌaepa gemokeꞌmo hogoteno yagaino lateꞌniya kavafeꞌmo huꞌniya gemae21 Keꞌaepa gemoꞌa polomasi geeꞌmo kame huno neꞌatefiye. Ani gemo alagi atalegeno

hano hino. Keꞌaepa gemoꞌa afaꞌa maisaya yaꞌmo alino apamiꞌniyesinana ani keꞌaepagemo akame nehaya kavatetiꞌmo naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌnae, huno huꞌniye-sine. 22 Huꞌniyesinaꞌmonanafa Goti mukufiꞌmo avo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,hosu kavaꞌmoꞌa muki mamopafi vayaꞌmo kalavusi huno apateꞌniye. Yesu Kalaisifekeꞌmoapakesa afiꞌa fatago nehaya kavatetiꞌmo fiku hapa maeꞌna apamiguve, huno humaleꞌniya yaꞌmo apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmo alino apamisiyafeꞌmo kalavusihuno apateꞌniye. 23 Hogoteta Kalaisifeꞌmo lagesa afita fatago osuꞌnonagenoꞌaeꞌmokeꞌaepa gemoꞌa kalavusi huno lateme lateme neꞌegenoꞌaeꞌmo Kalaisifeꞌmo alagepafaigoko geꞌamo lagesa afita fatago hisuna gemo lagaetegamo afole aiꞌniye. 24 Afoleaiꞌniyaꞌmofeꞌmo keꞌaepa gemoꞌa Kalaisitegamo lavalelino uno latesigeta Gotiꞌa lagesaafita fatago hisuna kavatetiꞌmo hunoꞌaeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maiꞌ-nae, huno hisiyafeꞌmo keꞌaepa gemoꞌa yagaino nelateya vekagana huno haneꞌniye.25 Kalaisifekeꞌmo apakesa afiꞌa fatago hisaya gemo afole neꞌaisigenoꞌaeꞌmo yagainonelateya vekamoꞌa magoꞌe huno yagaino olategaiye.

Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnona gemae26 Muki vayaꞌamogitapamo Kalaisi Yesufekeꞌmo lapakesa afita fatago huꞌnaya ka-

vatetiꞌmo Goti mafaꞌneꞌamomaiꞌnae. 27Aniꞌmo faleꞌa neꞌapataya kava huno Kalaisipiꞌmofaleno lapateꞌnigetapa Kalaisiꞌmo kukena vaigekana hutapa alita vaitetapa maiꞌnae.28 Kalaisipiꞌmo magoke aiyaya vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmofeꞌmo mago vayaꞌmo Yu vayaꞌmomaige mago vayaꞌmo alu nofi vayaꞌmo maige huta maiꞌnone, hutapa osuge kalavusialiꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌmo maige afa vayaꞌmo maige huta maiꞌnone, hutapa osuge vemaige aꞌne maige huta maiꞌnone, hutapa osuge nehutapa maiyo. Kalaisi Yesupiꞌmomaiꞌnetapaeꞌmo magoke aiyaya vayaꞌmo maiꞌnae. 29 Lapakaemo Kalaisi vayaꞌamomaiꞌnisayana Emalehamu aginagoꞌamo maiꞌnae. Mafaꞌneꞌapimogimo afoꞌapimogi mukimaleꞌnaya yaꞌapimo neꞌaliya kava hutapa Gotiꞌa fiku kaha maeꞌna kamiguve, huno hapaiꞌniya polomasi geletiꞌmo muki yaꞌamo afaꞌa aligae.

41 Ani kavatefeꞌmo magoꞌe huꞌna aeꞌna kalafefa gemo hugesuve. Mafaꞌneꞌamoꞌmo

afoꞌamo muki kagemi yaꞌamo henagaꞌamo aligiyaꞌmonanafa ko osino aise mafaꞌnemo

Page 410: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Galesiya 4:2 407 Galesiya 4:22maiꞌnenoꞌaeꞌmo kalavusi aliꞌya neꞌaliya vekagana huno maiꞌniye. 2 Aliꞌyaꞌamo neꞌaliyavayaꞌmogi ani mafaꞌneleꞌe kagemi yaꞌaleꞌeꞌmo yagaiꞌa ateme ateme neꞌesagenoꞌaeꞌmoafoꞌamoꞌmo hu maleꞌniya afinaꞌmo afole aigiye. 3 Ani kava huta aise mafaꞌneganahuta maiꞌnetaeꞌmo ma mopafi keꞌaepa gemo afeꞌalumelagamo kalavusifiꞌmo maiꞌnon-aꞌmonanafa 4 Gotiꞌa hu maleꞌniya afinaꞌmo afole aiꞌnigenoꞌaeꞌmo Mafaꞌneꞌamo alinoateꞌnigeno emineꞌniye. Mago ma mopafi a kanomoꞌmo alino ateꞌnigeno Yu keꞌaepagemo afeꞌalumelagamo maiꞌniye. 5 Agaemo keꞌaepa gemo afeꞌalumelagamo maiꞌnonavayaꞌmo miya faino hatu maeno latesigeta Gotiꞌa alopa mafaꞌneꞌamo maisunafeꞌmo Yukeꞌaepa gemo afeꞌalumelagamo maiꞌniye. 6 Lapakaemo mafaꞌneꞌamo maiꞌnayaꞌmofeꞌmoGotiꞌa Mafaꞌneꞌamo Aunemeꞌamo alino ateꞌnigeno emineno lapaipafiꞌmo faleno hainomaiꞌnigetapaeꞌmo, Afo, Afotimogae, hutapa ge nehae. 7 Inagi kalavusi aliꞌya neꞌaliyavayaꞌmo magoꞌe hutapa oꞌmaiꞌnafa Kalaisitetiꞌmo Goti mafaꞌneꞌamo maiꞌnetapa mukiyaꞌmo afoꞌamo yaꞌmo alisayafeꞌmo mafaꞌneꞌamo maiꞌnae.

Poloꞌa Galesiya vayaꞌaifeꞌmo lusi kava huno agesamo afiꞌniya gemae8 Hogotetapa Gotiꞌmo oꞌagetapa afaꞌa maiꞌnetapaeꞌmo hosu apaune vayaꞌmo aigofe

gotitapimogi keꞌaepa geꞌapimo afeꞌalumelagamo maiꞌnetapa kalavusi aliꞌyaꞌapimo alitamaiꞌnayaꞌmonanafa 9 hemenimo Gotiꞌmo ago ageꞌnae, huꞌna huguvaꞌmonanafa Gotiꞌalapakeꞌniye, huꞌna hisuva gemohaneꞌniye. Lapakeꞌniyaꞌmofeꞌmona kava higetapa Gotiꞌaataletapa aita atagi netapa keꞌaepa gemoꞌa afaꞌa lapa oꞌmaeno lokiya vaino olapatesiyagemo afeꞌalumelagamomaisayafeꞌmo lapauꞌniye. Halate kalavusi aliꞌya neꞌaliya vayaꞌmomaisayafeꞌmo nehafiye. 10 Lapakaemo sapati afinaꞌmo akame huge saufa kai le kavaꞌmohuge kafugamo hopa afina kavaꞌmo huge hutetapaeꞌmo aeto aeto hopa afinafeꞌmo lusikava hutapa lapakesamo neꞌafiye. 11 Lapakaefeꞌmo nagesamo afiteꞌna koli nehuꞌnaeꞌmo,apakaetegamo afa aliꞌyapafi aliꞌnofiye, huꞌna nehuve. 12 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna,nagaemo hogoteꞌna Yu vayaꞌai keꞌaepa gemo afeꞌalumelagamo maigeꞌna ataleꞌna eꞌnaalu nofi vekamo lapakaekana huꞌna maiꞌnove. Lapao ke hovanagi ani kava hutapanagaekana hutapa keꞌaepa gemo afeꞌalumelagamo oꞌmaiyo. Nagaetegamo mago hosukavaꞌmoosuꞌnae. 13Hogoteꞌna lapakaeꞌeꞌmomaiꞌnova afinaꞌmokaita nahauꞌnigeꞌnaeꞌmovisuva himamuꞌnimoohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo alagepa faigoko gemo aeꞌna hakalo huꞌna lapapaiꞌnove. 14 Kanamo aliꞌnogetapaeꞌmo, hosu vekamo maiꞌniye, hutapa lapakameꞌya oꞌ-namiꞌnae. Mago enisole vekamofiKalaisi Yesuꞌmofihuno esigetapaeꞌmo lusi kava hutapaalita falu fala hutapa atesaya agufa kavaꞌmo hutapa alita falu fala hutapa nateꞌnae.15Nagaemo lapakaeꞌeꞌmomaiꞌnogetapaeꞌmo lapamogaga aiꞌnae. Na agufa kavaꞌmo afoleaiꞌnigetapaeꞌmo lapamogaga noꞌaiye. Lapa maesiya agufa gemo huꞌnaeꞌmo, apakaemoafaꞌa huꞌnaesinana apaulagamo aliꞌa katiꞌa namiꞌnaesine, huꞌna hapa nepauve. 16 Lamagemo lapa nepauvaꞌmofeꞌmo kametapigeꞌmo hamaleteꞌna maiꞌnofiye. 17 Mago vayaꞌ-mogi lapakae lapao vayaꞌmo maisayafeꞌmo lapakaetegamo apayamukiki nehayaꞌmo-nanafa lapakesamo faisayafeꞌmo nehae. Lapakaemonataletapa lapayamukiki hutapa utaapakame hisayafeꞌmo apayamukiki nehae. 18 Vayaꞌmogi alagepa kavaꞌmo hisayafeꞌmoapayamukiki huꞌa aliꞌa apao yaꞌmo nehisayana kanalene. Hogotetapa nagaemo lapaovekamo maisuvafeꞌmo lusi kava hutapa nagaetegamo lapayamukiki huꞌnayaꞌmonanafahemenimo lapakaeꞌeꞌmo oꞌmaiꞌnovaꞌmofeꞌmo oꞌataletapa ani kavakeꞌmo hutapa maiyo.19 Nahauꞌniya mafaꞌneꞌnimogitapae, huꞌna, aꞌnemogimo mafaꞌnemo aliꞌa atesayafeꞌmonehageno apakafu nekiya kava huꞌna lapakaemo Goti mafaꞌnemo hamalesayafeꞌmonagafu kiꞌniyanageꞌna Kalaisikana hutapa maisayafeꞌmo halate magoꞌe huno nagafunekiye. 20 Vaehae, huꞌna, na agufa gemo lapa paigufi huꞌna alagepa huꞌna nagesamoafisuvafeꞌmo lapakaeꞌeꞌmo uꞌna maisuvafeꞌmo nahauꞌniye.

Selaꞌe Hegaꞌefeꞌmo anava gemo huꞌniya gemae21 Keꞌaepa gemo afeꞌalumelagamo maigune, hutapa nehaya vayaꞌmogitapamo

Moseseꞌa avo kae maleꞌniya keꞌaepa gemo aepaꞌamo oꞌafiꞌnafiye. 22 Ani gemoꞌahunoꞌaeꞌmo, Emalehamuꞌa lole mafaꞌnelaꞌmo alino anateꞌniye. Henaga aꞌamoꞌmo

Page 411: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Galesiya 4:23 408 Galesiya 5:10kalavusi aliꞌya neꞌaliya a kanomo agiꞌamo Hegaꞌa mafaꞌnemo alino atetegeno hogoteaꞌamo afa aꞌmo agiꞌamo Selaꞌa mafaꞌnemo alino ateꞌniye. 23 Kalavusi aliꞌya neꞌaliyaaꞌmoꞌa ma mopafi vayaꞌmogita alita neꞌapatona kava huno mafaꞌnemo alino ateꞌniyaꞌ-monanafa afa aꞌamoꞌmo Gotiꞌa fiku kaha maeꞌna kamiguve, huno ha paiꞌniya polomasigeletiꞌmo mafaꞌneꞌamo alino ateꞌniye. 24 Mani gemo kalafefa gemo haneꞌniye. Loleatalaꞌanifeꞌmo osuꞌnifa lole kotalake gelafeꞌmo huꞌniye. Gotiꞌa mago kotalake gemokeꞌaepa geꞌamo Moseseꞌmo Sainaigayaga aveleꞌmo amiꞌniye. Hegaꞌa kalavusi aliꞌyaꞌmoneꞌaliya mafaꞌnemo alino ateꞌniya kava huno mani kotalake gemoꞌa kalavusi aliꞌyaꞌmoneꞌaliya mafaꞌnemo alino neꞌapate. 25 Hegaꞌa Sainaigayaga avemo Alepiya kotegaavemo auneꞌamo maiꞌniye. Sainai avemo haneꞌniya kava huno hemenimo haneꞌniyaYulusalemumo auneꞌamo haneꞌniye. Yulusalemuꞌe Yulusalemu mafaꞌneꞌamogiꞌeꞌmokalavusi aliꞌya neꞌaliyaꞌmonanafa 26 kokuꞌnapi Yulusalemu taonimoꞌa afa akana hunohaneꞌneno muki vayaꞌamogita itatimokana huno haneꞌniye. 27 Mani kavatefeꞌmo Gotimukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Anamo a kanomo mafaꞌnemo alikaoꞌateꞌnana a kanomogamo kamogaga aiyo. Mafaꞌnemo alika oꞌateꞌnanageno kagafu okiꞌniya akanomogamo kamogaga aiteka alopa gefatiꞌmo ge huvo. Na kava higekaene. Anauꞌamoꞌmoataleꞌniya akana huka maiꞌnanaꞌmonanafa veleꞌmo maiꞌniya a kanomo ago aeka agaseka asolemafaꞌnemo alika apateꞌnane, huno huꞌniye. 28 Inagi konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Aisikiꞌafiku kaha maeꞌna kamiguve, huno ha paiꞌniya polomasi geꞌaleti mafaꞌnemo maiꞌniyakava huta polomasi geꞌaleti mafaꞌneꞌamo maiꞌnone. 29 Agufaletiꞌmo alino ateꞌniyamafaꞌnemoꞌa Aunemeꞌaletiꞌmo alino ateꞌniya mafaꞌneꞌaeꞌmo aini huno ateꞌniya kavahuꞌa hemenimo apaini huꞌa nelatae. 30 Nelatayaꞌmonanafa Goti mukufiꞌmo avoꞌmokae maleꞌniya gemoꞌmo, na yane, huno huꞌniye. Mani gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, kagaemokalavusi aliꞌya neꞌaliya a kanoꞌe mafaꞌneꞌaꞌeꞌmo alika hana faika anatalegeꞌana viꞌao.Kalavusi aliꞌya neꞌaliya a kanomomafaꞌnemoꞌe afaꞌamaiꞌniya a kanomomafaꞌnemoꞌeꞌmoafoꞌanimo yaꞌmo magokepi oꞌaligaꞌae, huno huꞌniye. 31 Inagi konagaꞌnimogitapae,lagaemo kalavusi aliꞌya neꞌaliya a kanomo mafaꞌneꞌamo oꞌmaiꞌnopa afaꞌa maiꞌniya akanomo mafaꞌneꞌamo maiꞌnone.

5Afa vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmofeꞌmo afa vayakeꞌmo maiyo, huno huꞌniya gemae

1 Kalaisiꞌa afa vayaꞌmo maisunafeꞌmo hatu maeno lateꞌnigeta afa vayaꞌmo maiꞌnonaꞌ-mofeꞌmo ani kava huta lokiya vaita afa vayakeꞌmo maigetao. Keꞌaepa gemo afeꞌalume-lagamo aliꞌa lapatesayafeꞌmo nehayanagi halate kana huꞌniya aliꞌyaꞌmo alitapa kalavusi-fiꞌmo oꞌmaiyo. 2 Inagi nagaemo Poloꞌnamo ani gemo huꞌna lapa nepauvanagi afiyo.Lapakaemo, keꞌaepa gemo akame hisunageꞌapaeꞌmo lagufamo lagauꞌa atalegae, hutapanehisayana Kalaisiꞌa lapa oꞌmaegaiye. 3 Nagaemo halate lokiya gemo huꞌna lapapaiꞌnaeꞌmo, ehetapiye, mago vekamoꞌa, nagufamo lagauka atalo, huno nehisiyana mukikeꞌaepa geꞌamo alagi akame huno hano hisiya kavakeꞌmo haneꞌniye. 4 Lapakaemo,keꞌaepa gemo akame nehuna kavatetiꞌmo Goti aulagaleꞌmo fatago vayaꞌmo maigune,hutapa nehisayana Kalaisiꞌmo ataletapa Gotiꞌa fiku lapa maeno nelapamiya kavategamooꞌmaitapamalaga vayaꞌmomaiꞌnae. 5 Inagi Gotiꞌa, naulagaleꞌmo fatago vayaꞌmomaiꞌnae,huno laha paisiyafeꞌmo Goti Aunemeꞌaletiꞌmo lagesa afita fatago nehutaeꞌmo lavayagu-nagu huta agava neꞌmaune. 6Kalaisi Yesupiꞌmomaiꞌnetaeꞌmo lagufamo lagauꞌnisupi ola-gauꞌnisupigeno afaꞌa laha oꞌmaegaiyaꞌmonanafa lagesa afita fatago nehuna kavatimoꞌmolahau layamopafiꞌmo lahauꞌniya kavatetiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌalisiyana afaꞌa laha maegaiye.

7 Hogotetapa Goti kateꞌmo alagepa hutapa nagu nagu hutapa uꞌnae. Lapakaemo lamagemo ago akame huꞌnayana ina laꞌmo halate lapatafaunomaiꞌniye. 8Gotiꞌa lapakaefeꞌmokeya aeno ge huꞌniya vekamoꞌa ani kavategamo heno lapavayu hulino oꞌmeꞌniye.9 Falaova laꞌnefafiꞌmo aiseꞌamo kosisiya yaꞌmo aliꞌa neꞌatageno uneno nehigeno muk-iꞌamo aeno apafu leno ko nesiye. 10Ala kava nepiꞌmomaiꞌnonaꞌmofeꞌmo alu lapakesamooꞌafigae, huꞌna lole nagesamo oꞌafiꞌna magoke nagesamo neꞌafuvaꞌmonanafa ina laꞌmo

Page 412: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Galesiya 5:11 409 Galesiya 6:1lapakesamo neꞌafiya yaꞌmo alino hosu huno nelapateya vekamo maiꞌnisifigeno Gotiꞌaanonaꞌalefeꞌmo amagigiye. 11 Konagaꞌnimogitapae, hogoteꞌna, lapakufamo lagauta ata-leyo, huꞌna hapa paiꞌnovaꞌmonanafa hemeniꞌeꞌmo ani agufa gegeꞌmo huꞌna aeꞌna hakalohuꞌna hapa nepauvesinana apaini huꞌa noꞌnataesine. Mani gemo hapa nepauvesinanaKalaisiꞌa malipu yosaleꞌmo faliꞌniya kavafeꞌmo ava geeꞌmo hosu apaipamo okaliꞌnaesine.12 Nagaemo lapakesamo aliꞌa hosu huꞌa nelapataya vayaꞌmogi apakaiꞌapi apakufamohatagauꞌa atalesayafeꞌmo nahauꞌniye. 13 Konagaꞌnimogitapae, kalavusifiꞌmo oꞌmaitapaafaꞌa maisayafeꞌmo Gotiꞌa lapakaefeꞌmo ge huꞌniye. Afaꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa fikuyanagetapa ani kavatetiꞌmo lapakufamoꞌmo hauꞌniya kavaꞌmo hisiya kaꞌmo valitapaategae. Valitapa oꞌatetapa konagatapieꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapauꞌninagetapahapa maeyo. 14Muki keꞌaepa gemo aepaꞌamomagoke keꞌaepa gefiꞌmo haneꞌniya gemoꞌahunoꞌaeꞌmo, kagaikaeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo nekahaiya kava huka kahaopaleꞌmo maiꞌnayavayaꞌaifeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo kahaino, huno huꞌniye. 15 Huno huꞌniyaꞌmonanafalapakaemo afela afugana hutapa hapaege kame hutapa apatege nehisayana ehetapiyelapakaitapiꞌeꞌmo fiku alita hano hutapa lapatalegayanagi.

16 Ani geeꞌmo huꞌnaeꞌmo, Goti Aunemeꞌamoꞌmo hauꞌnisiya kavaꞌmo akame hutapamaigenoꞌao atafa lapaipamoꞌmo haꞌye nehiya kavaꞌmo ko sino afu olegaiyanagi. 17Atafalaipamoꞌmo Goti Aunemeꞌaeꞌmo kame huno neꞌategenoꞌaeꞌmo Goti Aunemeꞌamoꞌmoatafa laipaeꞌmo kame huno neꞌate. Kame huno neꞌateyaꞌmofeꞌmo lapauꞌnisiya kavaꞌmoafaꞌa osugae. 18Goti Aunemeꞌamoꞌmo kaꞌmo alino ho huno nelapatesiyaꞌmoꞌmo keꞌaepagemo afeꞌalumelagamo oꞌmaiꞌnae. 19 Muki vayaꞌmogimo atafa apaipa apakesamoꞌmohauꞌniya kavaꞌmo ago ageꞌnae. Ani kavaꞌmo haneꞌniyana veꞌalavefatiꞌmo kumai kavaꞌmohuge mafaꞌnefatiꞌmo kumai kavaꞌmo huge oꞌaniꞌya kavaꞌmo huge apavagage osigeꞌakalamogi nehaya agufa kavaꞌmo huge nehae. 20 Aigofe gotiꞌapimogifeꞌmo mono ne-huꞌapaeꞌmo apaune kavaꞌmo huge lusa kavaꞌmo huge analisa apamagige apaini huꞌaapatege ge vaige apaipa kafa hapaege apaipa lege apakaiꞌapieꞌmo apakesamo afigealu apaipa alu apaipamo kalige aliꞌa fako huꞌa apatege nehae. 21 Hosu apaipa kaligekamiti apamagige lusi aniꞌmo neteꞌa negi nagi gemo huge ogefage huꞌa lusi kavahuꞌa apavamusa valeteꞌa negi nagi huge magoꞌe huꞌa ani agufa hosu kavaꞌmo hugenehae. Hogoteꞌna lapa paiꞌnovanageꞌna hemenimo halate magoꞌe gemo, ehetapiye,huꞌna lapa nepauve. Afole oꞌaiꞌniya afinaꞌmo hogoteꞌna lapa paiꞌnaeꞌmo mani agufahosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmogimo Gotiꞌa yagaino neꞌapateya kopiꞌmo faleꞌa haiꞌamafaꞌneꞌapimogimo afoꞌapimogi yaꞌmo neꞌaliya kava huꞌa Gotitegatiꞌmo hetamaꞌapimoafaꞌa oꞌaligae. 22 Mani hosu kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa Goti Aunemeꞌamoꞌmoapaipafiꞌmo alagagana huno alagepa kavaꞌmo alino afole aino neꞌate. Ani alagepakavaꞌmo haneꞌniyana hapau apayamopafiꞌmo hapauge apamogaga aige magoke apaipaapakesamo alige hosu kavaꞌmo halate aeꞌa atagaina huꞌa osuꞌa afaꞌa maige yuna apaipakaliteꞌa hapa maege muki afinaꞌmo oꞌataleꞌa alagepa kavaꞌmo huge 23 yagu yaga huꞌamaige apaipa apakesaleꞌmo alagepa huꞌa yagaiꞌa atege huꞌa neꞌmaiya kavaꞌmo haneꞌniye.Magoke keꞌaepa gemoꞌa mani kavaꞌmo osiyo, huno huꞌniya gemo ohaneꞌniye. 24 KalaisiYesu vayaꞌamogimo atafa apaipa apakesagi atafa apaipafatiꞌmo nekaliya kavanagihapaꞌye nehiya kavanagi huꞌa aliꞌa malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌa ateꞌnae.25Goti Aunemeꞌamoꞌmo afaꞌa maisuna kavaꞌmo alino lamiꞌniyaꞌmofeꞌmo akame higetao.26Vayaꞌmogi lagitileꞌmo aliꞌa asaga huꞌa latesayafeꞌmo lagesamo oꞌafita konagatimogimohosu apaipamo kalisiya agufa himuꞌnamu kavaꞌmo huta laipa kafamo ohapaegetao.

61 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, mago hosu kavaꞌmoꞌa malage huno mago kona-

gatapimoꞌmo atafauꞌnisigeno hosu kavaꞌmo huꞌnisigetapaeꞌmo lapakaepatiꞌmo GotiAunemeꞌamo alagepa huꞌa akame nehisaya vayaꞌmogimo yagu yaga gemo huꞌa aliꞌaalagepa huꞌa ateyo. Lapakaeꞌeꞌmo lapamalageka hisagetapaeꞌmo hosu kavaꞌmo os-isayafeꞌmo lapakaitapileꞌmo alagepa hutapa yagaiꞌnetapaekeꞌmo alita api aita ateyo.

Page 413: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Galesiya 6:2 410 Galesiya 6:182Konagatapimogimo neꞌaliya kana yaꞌmo alita hapa maeyo. Alita hapa maesayaꞌmoꞌmoKalaisi keꞌaepa geꞌamo akame hugae. 3Mago vekamoꞌa, ala nagi vekamomaiꞌnove, hunoagesamo neꞌafisiyana ina agufa vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo agaiꞌaekeꞌmo humi neꞌate.4Neꞌateyaꞌmofeꞌmo mukiꞌamogi apamete apamete huꞌa apakaiꞌapi kavaꞌapimo aliꞌa fakohuꞌa agegeyo. Mago vekamoꞌa alagepa kavaꞌmo nehisiyana agaemo alu vekaeꞌmo, agoaeꞌna agaseꞌnove, huno agesamo oꞌafino agaiꞌa kavafekeꞌmo amogaga aigiye. 5 Mukivayaꞌmogimo apamete apamete huꞌa apakaiꞌapi aliꞌyaꞌapimo aligayaꞌmofeꞌmae. 6 Gotigeꞌamo neꞌafiya vayaꞌmogimo huꞌa aliꞌa apaya neꞌmalaya tisa vayaꞌapimo afalu afalukavaꞌmo huꞌa alagepa yaꞌapimo aliꞌa fako huꞌa apamigae.

7 Lapakaitapieꞌmo humi olapateyo. Lapakaemo Gotifeꞌmo afaꞌa hutapa ami oꞌmalegae.Haꞌao, na agufa avina yaꞌmo hakaleꞌnisafigeno hagesigetapaeꞌmo ani agufa neꞌyaꞌmoaligae. 8Vayaꞌmogimo atafa apaipamoꞌmo nehaiya kavaꞌmo nehisayana hosu neꞌyaꞌmoafole aisigeꞌa aliteꞌa faligae. Vayaꞌmogimo Goti Aunemeꞌamoꞌmo nehaiya kavaꞌmonehisayana alagepa neꞌyaꞌmo afole aisigeꞌa aliteꞌa maige maige huꞌa maigae. 9 Alagepakavaꞌmo nehutaeꞌmo alagi alagaꞌmo olahaegetao oꞌatalesunana hoyatifatiꞌmo afu lesiyaafinaꞌmo alagepa neꞌyaꞌmo aligune. 10 Hapa maesuna kaꞌmo haneꞌnisiyaꞌmoꞌmo mukivayaꞌaina afaꞌa hapa maegaunaꞌmonanafa apakesa afiꞌa fatago nehaya afamo anagatimomagoꞌe huta hapa maegaune.

Ge atupa gemo huꞌniya gemae11 Hemenimo nagaemo avo kayoꞌmo aliꞌna nagaiꞌnimo alopa avoꞌmo nekaovan-

agetapa agetetapaeꞌmo, Poloꞌmo mani avoꞌmo kaeꞌniye, hutapa hugae. 12 Amegaapakufale kavafeꞌmo amuse huꞌa apatesageꞌa ala apakiꞌapimo alisayafeꞌmo hapauꞌniyavayaꞌmogimo lokiya gefatiꞌmo, lapakufamo lagaiyo, huꞌa nehae. Kalaisiꞌa malipuyosaleꞌmo faliꞌniya kavafeꞌmo ava geeꞌmo apaini huꞌa oꞌapatesayafeꞌmo lapakufamolagaiyo, huꞌa nehae. 13 Apakufamo nelagaya vayaꞌmogimo apakaiꞌapimo keꞌaepa gemoakame nosayaꞌmonanafa lagaemo lakame nehae, huꞌa ala apakiꞌapimo alisayafeꞌmohapauꞌnigeꞌapaeꞌmo, lapakufamo lagaiyo, huꞌa nehae. 14 Nehayaꞌmonanafa nagaemomago kavatefeꞌmo nagiꞌnileꞌmo aliꞌna asaga huꞌna nateteꞌna namogaga aisufiye. Haꞌao,alagi atalegeno hano hino. Nagaemo Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌa malipu yosaleꞌmofaliꞌniya kavaꞌaekeꞌmo naipafatiꞌmo namogaga aiꞌninageꞌna hapa paisuva geꞌageꞌmohaneꞌniye. Gotiꞌa malipu yosaleꞌmo faliꞌniya kavatetiꞌmo atafa naipamo ago amaginoataleꞌnigeꞌna ma mopafi yaꞌe amega apakufale kavaꞌefeꞌmo, ina agufa kavaꞌmo malipuyosaleꞌmo faligekana huno haneꞌniye, huꞌna nagesamo neꞌafugeꞌapaeꞌmo ma mopafivayaꞌmogimo nagaefeꞌmo, ina agufa vekamo malipu yosaleꞌmo nili aiteꞌa aliꞌa he tiꞌaateꞌnaya agufa vekagana huno maiꞌniye, huꞌa nehae. 15 Mani kavatefeꞌmo huꞌnaeꞌmo,Kalaisi Yesupiꞌmo maiꞌnonaꞌmofeꞌmo lagufamo lagauꞌnisupi olagauꞌnisupi ina agufakavaꞌmo haneꞌniye. Gotiꞌa saufa vayaꞌmo alo huno lateꞌniya kavakeꞌmo kanale kavaꞌmohaneꞌniye. 16Gotiꞌamani avoꞌmo nekaova gemo akame nehisaya vayaꞌmo agaiꞌa vayaꞌmomuki lama ge Isaleli vayaꞌaifeꞌmo hau huno apatenageno apaipamoꞌmo falu hino. 17 Geatupa geꞌnimo huꞌnaeꞌmo, vayaꞌmogimo Ala kava neꞌmo Yesutefeꞌmo namagiꞌnagenonagufaleꞌmo nafuguꞌmo haneꞌniyanagi mago vekamoꞌa magoꞌe huno hanageke yaꞌmoalino oꞌnamino. 18 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌa fiku lapamaeno lapamino. He, lama ge.

Page 414: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Efasasi 1:1 411 Efasasi 1:14

EFASASIPoloꞌa kalavusifiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo mani avoꞌmo Efasasi taonifiꞌmo maiꞌnaya siosi

vayaꞌaifeꞌmo kaeꞌniye. Hogoteno hunoꞌaeꞌmo, Gotiꞌa lekana paino lapateteno Kalaisikolaꞌaletiꞌmo hosu kavatapimo alino ataleꞌniye, huno avoꞌmo kaetenoꞌaeꞌmo, hemenimomagoke nofi vayaꞌamo alino lapateꞌniye, huno avoꞌmo kaeꞌniye.

Lole nunumu huno apateꞌniya gemo avoꞌmo kaeꞌniye. Mani sapata 1–3 avopiꞌmohunoꞌaeꞌmo, magoke siosiꞌamo haneꞌniye, huno huꞌniye. Siosi vayaꞌaifeꞌmo, siosivayaꞌamo Kalaisipiꞌmomaiꞌneꞌa mago nokana huꞌa maiꞌnageno Kalaisiꞌa hogote yafaꞌmohaneꞌniye. Goti vayaꞌamo agufagana huꞌa maiꞌnageno Kalaisiꞌa agenopagana hunomaiꞌniye. Goti vayaꞌamo a kanogana huꞌamaiꞌnageno Kalaisiꞌa anauꞌapimoꞌmomaiꞌniye.

Henagaꞌamo Sapata 4–6 gefiꞌmo hunoꞌaeꞌmo, lapaote vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmofeꞌmomani lapaote kavaꞌmo hiyo, ina lapaote kavaꞌmo hiyo, huno avoꞌmo kaeꞌniye.

1 Nagaemo Poloꞌnaeꞌmo Gotiꞌa hauꞌnigeno lekana paino nateꞌnigeꞌna Yesu Kalaisi apavekaꞌamo maiꞌnove. Efasasi taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogitapamo Kalaisi Yesupiꞌmomaiꞌnetapaeꞌmo lapakesa afita fatago nehageno Gotiꞌa lapavaleno alino lapaote lap-ateꞌniya vayaꞌamogitaeꞌmomani avoꞌmo nekaove. 2Afotimo Gotiꞌe Ala kava netimo YesuKalaisiꞌeꞌmo fiku lapa maeꞌana lapamiꞌanageno lapaipamoꞌmo falu hino.

Gotiꞌa Kalaisitetiꞌmo muki alagepa yaꞌamo ago alino lamiꞌniya gemae.3 Goti agiꞌaleꞌmo Ala kava netimo Yesu Kalaisi Afoꞌamo Goti agiꞌaleꞌmo alita asaga

huta amuse higetao. Lagaemo Kalaisipiꞌmo maiꞌnonagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa muki alagepayaꞌamo kokuꞌna kotega nehaneya yaꞌamo laulagafatiꞌmo oꞌageꞌnona yaꞌmo ago alinolamiꞌniye. 4 Ema akeyaꞌvilaga ma mopamo alo osuꞌniya afinaꞌmo Goti aulagaleꞌmolaote vayaꞌamomaiꞌnisunagenoꞌaeꞌmo hosu kavatimo alagi ohanesiyafeꞌmo Kalaisipiꞌmomaiꞌnaya vayane, huno lekana paino lateꞌniye. 5Agaemo lagaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmohauꞌnigeno hogoteno hunoꞌaeꞌmo, nahauꞌniyanageꞌa Yesu Kalaisitetiꞌmo nagaiꞌnile-feꞌmo mafaꞌneꞌnimo maigae, huno lokiya ge hu maleꞌniye. 6 Fiku laha maeno lamiꞌniyaha le konali yaꞌamo alino apave lisigeꞌapaeꞌmo ageteꞌa agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌaatesayafeꞌmae. Agaemo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya mafaꞌneꞌaletiꞌmo ani kavaꞌmo hunofiku lahamaeno lamiꞌniye. 7Kalaisipiꞌmomaiꞌnonagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa lusi kava huno fikuhapamaeno neꞌapamiya kavaꞌamomago kagemi yaꞌagana hunomaleꞌniya kavaꞌalefeꞌmoYesu kolaꞌaletiꞌmo miya faino hatu maeno lateꞌniya hosu kavatieꞌmo afaꞌa ateyo, hunolaha paiꞌniye. 8 Lusi kava huno laha maeno nelaminoꞌaeꞌmo ageteta neꞌafuna kavaꞌealagepa huta lagesamo neꞌafuna kavatiꞌeꞌmo alino lamiꞌnigeta aliꞌnone. 9 Hauꞌniya ka-vatefeꞌmo ani kavaꞌmohuguve, huno agesamo afiteno lokiya gemohumaleꞌniya kavaꞌmohogoteno alino fala ki maleꞌniyaꞌmonanafa hemenimo ago alino lave liꞌniye. 10Agesamoafino hu maletenoꞌaeꞌmo, hu maleꞌnova afinaꞌmo afole aisigeꞌnaeꞌmo muki kokuꞌnapivayaꞌe ma mopafi vayaꞌeꞌmo aliꞌna anupa huꞌna apatesugeno Mafaꞌneꞌnimoꞌmo yagainoapategaiye, huno huꞌniye. 11Mafaꞌneꞌapimogimo muki afoꞌapimogi yaꞌmo neꞌaliya kavahuta Gotiꞌa muki maleꞌniya yaꞌamo alisunafeꞌmo agaemo muki kavaꞌamo hisiyafeꞌmohauꞌnigeno agaiꞌamo ani kavaꞌmo huguve, huno huꞌniya geꞌaleꞌmo akame huno nehiyaGotiꞌa hunoꞌaeꞌmo mafaꞌneꞌnimo maigae, huno hu maleꞌniye. 12 Gotiꞌa lagaetetiꞌmoha le konali yaꞌamo alino apave lisigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌaatesayafeꞌmo mafaꞌneꞌnimo maigae, huno hu maleꞌniye. Lagaemo Yu vayaꞌmogitahogoteta Kalaisifeꞌmo, laha maegaiye, huta huꞌnone. 13 Ani kava hutapa lapakaeꞌeꞌmoalagimani lama gemo lapau neꞌvaiya kavatefeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo afitetapaeꞌmo,laha maegaiye, hutapa huꞌnae. Lapakaemo Kalaisifeꞌmo lapakesa afita fatago huꞌ-nagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa polomasi gemo hunoꞌaeꞌmo, Nauneꞌnameꞌmo aliꞌna apamiguve,huno hu maleꞌniya Aunemeꞌamo alino lapamitenoꞌaeꞌmo lapaipafiꞌmo alagena yaꞌamoago hu maleꞌneno, vayaꞌnimo maiꞌnae, huno lapa paiꞌniye. 14Gotiꞌa alino lamisiyafeꞌmo

Page 415: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Efasasi 1:15 412 Efasasi 2:6maleꞌniya yapatiꞌmo Aunemeꞌamo ago alino lamiꞌniyaꞌmofeꞌmo ago afiꞌnonana miyafaino lateꞌniya vayaꞌamo alagi hatu maeno lateteno lavalelino haisigeta muki yaꞌamoaligune. Agaemo ha le konali yaꞌamo alino apave lisigeꞌapaeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asagahuꞌa atesayafeꞌmo ani kavaꞌmo huꞌniye.

Poloꞌa nunumuꞌmo huꞌniya gemae15 Huꞌniyaꞌmofeꞌmo lapakaemo Ala kava neꞌmo Yesufeꞌmo lapakesa afita fatago

nehutapa Goti apaote vayaꞌaeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo nelapaiya kavafeꞌmo lapavagemo afiteꞌnaeꞌmo 16 Gotifekeꞌmo hao ke heꞌna nelapateꞌna muki afinaꞌmo oꞌataleꞌnanunumuꞌmo huꞌna nelapatove. 17 Nagaemo Ala kava netimo Yesu Kalaisi Gotiꞌamoha le konali yaꞌage vekaeꞌmo nunumu huꞌnaeꞌmo, Kaunekameꞌmo alika apamigeꞌapaoalagepa apaipa apakesamo aliꞌneꞌa kageꞌa alagepa huꞌa apakesa afiꞌa fatago hiyo.18Apakaefeꞌmo keya aeka ge huꞌnanageꞌapaeꞌmo eꞌa apamisana yafeꞌmo apavayagunaguhuꞌa agava neꞌmaiye. Ha le yakamo alika apamiteka apaipafi apaulagamo alika ayakekaategeꞌapao mafaꞌneꞌapimogimo muki afoꞌapimogi yaꞌmo neꞌaliya kava huka apaotevayaꞌainahetamaꞌapimoalika apamisanageꞌa ageteꞌapaeꞌmo, ha le konali yaꞌamoalagepakanale yaꞌmo haneꞌniye, huꞌa agava maiyo. 19-20 Kagaemo lagaetegamo lusi kavahuka aeno apakaseꞌniya lokiyakaletiꞌmo kayamufaꞌage lokiya kavaꞌmo huꞌnananagekahemeniꞌeꞌmo nehane. Lokiyakaletiꞌmo kayamufaꞌage kavaꞌmo huka Kalaisi agufafiꞌmokayamukiki huka aliꞌyaꞌmo aliteka faliꞌniyatetiꞌmo ago alika he tika ateteka lamagakahaopaleꞌmo avalelika haika ateꞌnana kavaꞌmo huka laipafiꞌmo ani agufa kayamufaꞌagekavaꞌmo huka aliꞌyaꞌmo aliꞌnanageta lagesa afita fatago nehune. Mani kayamufaꞌagekavaꞌmo alika apave liyo, huꞌna nunumuꞌmo huꞌna nelapatove. 21Kalaisiꞌa kokuꞌnapiꞌmomaiꞌnenoꞌaeꞌmo hemenimo yagaiꞌa neꞌapataya vayanagi enisole vayanagi himamuvayanagi ala kava vayanagi ala apaki vayanagi huno ago aeno apakaseno hemenimoyagaino neꞌapateyanageno henagaꞌamo afole aisiya afinaꞌeꞌmo ani kavakeꞌmo hunoyagaino apategaiye. 22 Gotiꞌa muki yaꞌe vayaꞌeꞌmo Kalaisi aiyafiꞌmo alino apatetenohogote vekamo yagaino neꞌapateya vekamo siosi vayaꞌaiteꞌmo yagaino apatesiyafeꞌmoavaleno apamiꞌniye. 23 Siosi vayaꞌmo Kalaisi agufaꞌamo maiꞌnae. Siosi vayaꞌamooꞌmaiꞌnaesinana agenopaꞌageꞌmo haneꞌniyesinaꞌmonanafa Kalaisi siosi vayaꞌamo maiꞌ-nayaꞌmofeꞌmo muki agufafi yaꞌamo haneꞌnigeno alagepa huno neꞌmaiye. Agaemo mukihaopalegamo maiꞌnenoꞌaeꞌmo muki yateꞌe vayaꞌaiteꞌeꞌmo yagaino neꞌapateya vekamomaiꞌniye.

2Gotiꞌa faliꞌnayatetiꞌmo ago alino he tino lapateꞌniya gemae

1 Hogotetapa Goti geꞌamo ago amagita ataletetapa hosu kavapiꞌmo maiꞌnetapaeꞌmofali kavategamo maiꞌnae. 2Ma mopafi hosu kavaꞌmo akame huge ala vekamo kokuꞌnaꞌemopaꞌeꞌmo hanetegeno folagate neꞌmaiya hosu enisole vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateyavekamo geꞌamo akame huge hutapa maiꞌnae. Agaemo Goti geꞌamo amagiꞌa neꞌata-laya vayaꞌai apaipafiꞌmo aliꞌya neꞌaliya aune vekamo maiꞌniye. 3 Muki vayaꞌamogi-tamo apakaekana huta maiꞌneta hosu kavafekeꞌmo lahaꞌye huꞌnigetaeꞌmo lagufamoꞌmohauꞌniya kavaꞌmo huge hosu kavafeꞌmo lagesamo afita akame huge hutamaiꞌnone. Itati-mogi aliꞌa lateꞌnagetaeꞌmo muki ma mopafi vayakana huta hosu laipamo alita maiꞌnon-aꞌmofeꞌmo Gotiꞌa aipamo leno nelateyanageno kayoꞌmo lamisiya agufa kavategamomaiꞌnone. 4-5Maiꞌnonaꞌmonanafa kagemi yaꞌapiꞌe vayaꞌmogimo alopa kagemi yaꞌapimoageꞌa maleꞌnaya kava huno Gotiꞌa hau huno neꞌapateya kavaꞌamo kagemi yaꞌagana hunomaleꞌniya vekamoꞌa lagaefeꞌmo Goti geꞌamo ago amagita ataleteta hosu kavapiꞌmo falikavategamo maiꞌnonagenoꞌaeꞌmo lusi kava huno hau ayamopafiꞌmo hauꞌniyaꞌmofeꞌmoafaꞌa maisuna yaꞌmo alino lamiꞌnigeta Kalaisiꞌeꞌmo afaꞌa maiꞌnone. Fiku lapa maenolapamiꞌniya kavatetiꞌmo lapakufamo alino katino lapateꞌniye. 6 Kalaisi Yesupiꞌmomaiꞌnonagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa agaeꞌeꞌmo alino he tino lateteno kokuꞌnapi lavalelino haino

Page 416: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Efasasi 2:7 413 Efasasi 2:22lateꞌnigeta agaeꞌeꞌmo fai maiꞌnone. 7 Gotiꞌa lusi kava huno fiku laha maeno lamiꞌniyakavaꞌamo kagemi yaꞌagana huno maleꞌneno Kalaisi Yesutetiꞌmo agaiꞌa aipamo alino aoyaꞌmo hu maleꞌniya kavaꞌamo alino apave lisigeꞌapaeꞌmo afole aisiya afinaꞌmo agegeagege huꞌa maigae. 8 Gotiꞌa fiku lapa maeno lapamiꞌniyaꞌmofeꞌmo lapakesa afita fatagohuꞌnaya kavatetiꞌmo lapakufamo alino katino lapateꞌniye. Lapakaitapimo lapakesa afitafatago osuꞌnafa Gotiꞌa fiku lapa maeno lapamiꞌnigetapa lapakesa afita fatago huꞌnae.9 Gotiꞌa vayaꞌmogimo apakiꞌapileꞌmo aliꞌa asaga osisayafeꞌmo alagepa kavaꞌapiletiꞌmoapakufamo alino katino noꞌapate. 10 Gotiꞌa alagepa kavaꞌmo hisunafeꞌmo hogoteno,hugae, huno hu maleꞌniya kavaꞌmo hisunafeꞌmo Kalaisi Yesupiꞌmo saufa vayaꞌmo alohuno lateꞌniye.

Kalaisipiꞌmo magoke vayaꞌmo maiꞌnone, huno huꞌniya gemae11 Alo huno lapateꞌniyaꞌmofeꞌmo lapakaemo, hogoteta maiꞌnona afinaꞌmo haiya

agufa kavaꞌmo huta maiꞌnopi, hutapa lapakesamo afita ho hiyo. Itatapimogimo aliꞌalapateꞌnagetapaeꞌmo Yu nofi vayaꞌmo oꞌmaiꞌnae. Yu vayaꞌmogi apayatetiꞌmo apak-ufamo lagauꞌa neꞌatalaya vayaꞌmogimo lapakaefeꞌmo, Goti keꞌaepa geꞌamo oꞌafiꞌnayavayaꞌmogeꞌapaeꞌmo apakufamo lagauꞌa noꞌatalaya vayaꞌmo maiꞌnae, huꞌa nehae. 12 Aniafinaꞌmo Kalaisiꞌeꞌmo lokaeta oꞌmaitapa lapaote maiꞌnae. Isaleli vayaꞌai kegiꞌya yuꞌilagahaiteta oꞌmaitapa malaga maiꞌnae. Gotiꞌa lapa maegauve, huno hu maleꞌniya kota-lake gelefeꞌmo polomasi gemo hu maleꞌniya gemo lapa opaiꞌnigetapa oꞌafiꞌnae. Mamopafiꞌmomaiꞌnetapaeꞌmo Gotitegatiꞌmo alagepa yaꞌmo alisayafeꞌmo agavamaiꞌnetapalapavayagunagu osuꞌnagenoGotitapimoꞌmooꞌmaiꞌniye. 13Lapakaemoafagiꞌaleꞌmomaiꞌ-nayaꞌmonanafa hemenimo Kalaisi Yesupiꞌmo maiꞌnagenoꞌaeꞌmo Kalaisiꞌa kolaꞌaletiꞌmolapavalelineno Goti haopaleꞌmo lapateꞌniye. 14 Agaiꞌageꞌmo kame kavatimo alinohano huno ataleꞌnigeta magokepi lokaeta neꞌmaune. Hogoteno folagapi haneꞌniyakegiꞌyamoꞌmo alino fako huno lateꞌnigetaeꞌmo lapaote maige laote maige huta neꞌmau-nagenoꞌaeꞌmo ani kegiꞌyamo ago alino halagape vaino ataleꞌniye. 15 Agaemo malipuyosaleꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo agufaꞌaletiꞌmo Yu keꞌaepa gemoꞌa ma kava hiyo, ina kavaosiyo, huno huꞌniya gemo alino ataleteno Yu nofi vayaꞌe alu nofi vayaꞌeꞌmo alinoagaepiꞌmo lokaeno lateteno saufa nofi vayaꞌmo alo huno latetenoꞌaeꞌmo kame nehunakavatimo alino hano huno ataleꞌniye. 16Kalaisiꞌa malipu yosaleꞌmo faliꞌniya kavatetiꞌmoapaini huꞌa ateteꞌapaeꞌmo apaini huꞌa neꞌapataya kavaꞌmo alino hano huno ataletenolole nofi vayaꞌmo alinomagoke nofi vayaꞌmo hamaleno latetenoꞌaeꞌmo lagaegi lapakaegiGotiꞌagi huno alino nanu aeno lateꞌniye. 17 Ani kava hutenoꞌaeꞌmo eno lapakaemoafagiꞌaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌe lagaemo Goti haopaleꞌmo maiꞌnona vayaꞌmogitaꞌeꞌmo,kamenehaya kavaꞌmo aliꞌna hanohuꞌna ataleꞌnovanagetapa Gotiꞌeꞌmomagokepi lokaetamaigae, huno aeno hakalo huno laha paiꞌniye. 18 Agaemo lagaeꞌe lapakaeꞌeꞌmo kaꞌmovalino lateꞌniyanageta hemenimomagokeAunemeꞌaletiꞌmomuki yaꞌmoAfoꞌamotegamoafaꞌa haigune.

19 Ani kava hutapa maiꞌnayaꞌmofeꞌmo hemenimo lapakaemo nata vayaꞌmo maige alukotegatiꞌmo eꞌamaiꞌnaya vayakana hutamaige hutapa oꞌmaiꞌnayaꞌmonanafa Goti apaotevayaꞌaꞌeꞌmo magoke kote vayaꞌmo maiꞌnetapa Goti afamo anaga vayaꞌaꞌeꞌmo magokepilokaeta maiꞌnae. 20Apa vayaꞌmo Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiyavayaꞌmogimoGotiꞌa noꞌmo fainoneꞌateya yafakanahuꞌamaiꞌnae. Gotiꞌa ani yafateꞌmonokigekana huno alino lapateꞌniye. Yesu Kalaisiꞌa hogote yafaꞌmo aluga aluga atupaleꞌmonoꞌmo faiꞌa neꞌataya yafakana huno maiꞌniye. 21Agaepiꞌmo muki yaꞌaleꞌmo atafauꞌnenoAla kava neꞌmo aotemono noꞌamo kime kime nehaiye. 22Agaepiꞌmo Gotiꞌa Aunemeꞌamonoꞌafiꞌmo maisiyafeꞌmo lapakaeꞌeꞌmo alino anupa huno no kigekana huno nelapate.

3Poloꞌa alu nofi vayaꞌaitegamo uno aliꞌyaꞌmo neꞌaliya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

Page 417: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Efasasi 3:1 414 Efasasi 3:201 Gotiꞌa ani kavaꞌmo nehiyaꞌmofeꞌmo nagaemo Poloꞌnamo Kalaisi Yesutefeꞌmo Yu

nofi vayaꞌmo oꞌmaiꞌnageꞌnaeꞌmo lapa maeꞌna kalavusifiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo nunumuꞌmohuꞌna nelapatove. 2 Gotiꞌa lapa maesuvafeꞌmo fiku naha maeno namiꞌniya kavafeꞌmoava gemo lapakaemo ago afiꞌnegae. 3 Gotiꞌa hogoteno alino fala ki maleꞌniya gemoago alino nave liꞌniye. Ani kavafeꞌmo aise gemo ago avoꞌmo kaeꞌna lapa paiꞌnove.4 Lapakaemo lekana paitapa afitetapaeꞌmo, Poloꞌa Kalaisifeꞌmo ava gemo alino fala kimaleꞌniya gemo ago afiꞌniye, hutapa afaꞌa afigae. 5Gotiꞌa hogoteno akeyaꞌvilagamomukima mopafi vayaꞌaina alino apave oliꞌniyaꞌmonanafa hemenimo Aunemeꞌaletiꞌmo laoteapa vayaꞌamogita Gotitegati gemo alinita eta aeta hakalo huta hapa nepauna vayaꞌmoago alino lave liꞌniye. 6 Alu nofi vayaꞌmogi Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo afiteꞌaapakaeꞌeꞌmo magoke vayaꞌmo hamaleteꞌa Gotiꞌa Yu vayaꞌaina alino apamisigeꞌa alisayakava huꞌa Kalaisitetiꞌmo aligae. Mafaꞌneꞌapimogimo muki afoꞌapimogi yaꞌmo neꞌaliyakava huꞌa aligae, huno alino lave liꞌniye. 7 Inagi Poloꞌnamo mani alagepa gelefeꞌmoaliꞌyaꞌamo alisuvafeꞌmo Gotiꞌa fiku naha maeno namiteno himamuꞌaletiꞌmo naipafiꞌmoaliꞌya aliꞌnigeꞌna aliꞌyaꞌamo neꞌaluve.

8 Muki apaote vayaꞌamogimo aeꞌa naga seꞌnageꞌna henaga vekamo maiꞌnovaꞌmo-nanafa kanale yaꞌmo ageta lekana opaisuna agufa yaꞌmo Kalaisiꞌa alino neꞌapamiyakagemi yaꞌalefeꞌmo ava gemo alu nofi vayaꞌaifeꞌmo aeꞌna hakalo huꞌna hapa paisu-vafeꞌmo fiku naha maeno namiꞌniye. 9 Gotiꞌa Yesu Kalaisitetiꞌmo muki yaꞌmo afayatetiꞌmo alo huꞌniya vekamoꞌa agesamoafitenoꞌaeꞌmo, ani kavaꞌmohuguve, hunohisiyakavaꞌmo akeyaꞌvilagamo alino fala ki maleꞌnigeꞌa muki kafugaꞌae kafugaꞌaeꞌmo oꞌageꞌ-nae. Oꞌageꞌnayaꞌmonanafa hemenimo Gotiꞌa haiya kava huno agesamo afiꞌniya kavaꞌmohisifi huꞌa muki vayaꞌmogimo alagepa huꞌa agesayafeꞌmo aliꞌyaꞌaleꞌmo alino nateꞌniye.10 Gotiꞌa, alagepa huꞌna nagesamo afiꞌneꞌna siosi vayaꞌalegamo alu kava alu kavaꞌmohuꞌna alagepa huꞌna hapa maesugeꞌa enisole vayaꞌmo kokuꞌnapi maiꞌneꞌa yagaiꞌa neꞌap-ataya vayaꞌmogi ageteꞌapaeꞌmo, Gotiꞌa muki yaꞌamo alagepa huno ageꞌniya vekae, huꞌahugae, huno hu maleꞌniye. 11 Mani kavafeꞌmo akeyaꞌvilaga ma mopamo alo osuꞌniyaafinaꞌmo hunoꞌaeꞌmo, ani kavaꞌmo huguve, huno hu maleꞌniya kavaꞌmo hemenimoAla kava netimo Kalaisi Yesutetiꞌmo ago alino afole aino ateꞌniye. 12 Agaepiꞌmomaiꞌneta agaefeꞌmo lagesa afita fatago nehuna kavatetiꞌmo koli osuge lole lagesamooꞌafige huꞌneta Gotitegamo neꞌune. 13 Inagi nagaemo lapa maesuvafeꞌmo kanamoaliꞌnovaꞌmofeꞌmo lapaipamoꞌmo kana nehutapaeꞌmo, atalegaune, hutapa osiyo. Manikavatetiꞌmo ala lapakitapimo aligae.

Poloꞌa nunumuꞌmo huꞌniya gemae14 Gotiꞌa fiku lapa maeno lapamiꞌniyaꞌmofeꞌmo Ala kava netimo Afoꞌamo aulagaleꞌmo

naleꞌya faiꞌneꞌna nunumuꞌmo nehuve. 15 Goti afamo anaga vayaꞌamo muki kokuꞌnapineꞌmaiya vayaꞌe ma mopafi neꞌmaiya vayaꞌmogiꞌeꞌmo Gotiꞌa afoꞌapimotegatiꞌmo alaapakiꞌapimo neꞌaliye. 16-17 Nunumuꞌmo nehuꞌnaeꞌmo, lusi kava huka ha le kon-ali vekamo maiꞌnanaꞌmofeꞌmo ha le konali kagemi yakalefeꞌmo Kaunekametetiꞌmoapakupi mafaꞌnemo lokiya vaika apato. Kalaisiꞌa agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago ne-haya kavatetiꞌmo apaipafiꞌmo alagi maino. Kalaisiꞌa apaipafiꞌmo maiꞌnisigeꞌapaeꞌmohapau apayamopafiꞌmo hapauꞌnisigeꞌa hapafuꞌyamo aegekana huꞌa maiꞌneꞌa noꞌmo faiꞌaneꞌataya yateꞌmo alagi atafauꞌa alagi huꞌa maiyo. 18 Ani kavaꞌmo huꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmomuki apaote vayaꞌaꞌeꞌmo Kalaisiꞌa hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya kavaꞌamo ageꞌa alagepahuꞌa afaꞌa ageyo. Haiya agufa afafale haifi haiya agufa afafale lamifi haiya agufaafafale vifi haiya agufa afafale efi huꞌa ageyo. 19Muki alagepa yaꞌagekeꞌmo kaipafiꞌmohavai teꞌniya agufa kava huꞌa kagaekana huꞌa maisayafeꞌmo alagi oꞌagesaya agufakavaꞌmo Kalaisiꞌa hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya kavaꞌmo ageyo, huꞌna nunumuꞌmo huꞌnanelapatove. 20 Lagaemo agaefeꞌmo ge nehutaeꞌmo, ma kavaꞌmo huvo, huta afi nekonakavaꞌmo agaemo afaꞌa hugiye, huta lagesamo neꞌafuna kavaꞌeꞌmo afaꞌa hugiye. Afaꞌahuno magoꞌe huno afi nokona kavaꞌe lagesamo noꞌafuna kavaꞌeꞌmo laipafiꞌmo aliꞌyaꞌmo

Page 418: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Efasasi 3:21 415 Efasasi 4:16

neꞌaliya himamuꞌaletiꞌmo magoꞌe huno afaꞌa hugiye. 21 Siosi vayaꞌamogitamo mukikafugaꞌae kafugaꞌaeꞌmo agiꞌaleꞌmo alita asaga huge huge huta maigetao. He, lama ge.

4Gotiꞌa apakaeꞌeꞌmo alino magoke vayaꞌmo hamaleno lapateꞌniya gemae

1 Inagi nagaemo Ala kava netefeꞌmo kalavusifiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo, Gotiꞌa alagepakavaꞌmo hutapa maisayafeꞌmo keya aeno ge huꞌniyaꞌmofeꞌmo ani kava hutapa alagepakavaꞌmo hiyo, huꞌna aliꞌna he tiꞌna nelapatove. 2 Muki afinaꞌmo lapakufamo alitaafepi atetapa vase hutapa maiꞌnetapaeꞌmo hosu yaꞌmo aliꞌa nelapamisagetapaeꞌmolapaipamoꞌmo falu hino. Konagatapimogimo kanamo aliꞌa nelapamisagetapaeꞌmoafaꞌa ataleꞌnetapa konagatapieꞌmo lapaino. 3 Goti Aunemeꞌamoꞌmo magokepi alinolokaeno lapateꞌniyanagi magokepiꞌmo lokaeta maisayafeꞌmo lapayamukiki hiyo. La-paipamoꞌmo falu huꞌninagetapa magokepi alagepa hutapa lokaeta maiyo. 4 Kalaisiagufaꞌamo maiꞌnonageno magoke agufamo haneꞌniye. Magoke Aunemeꞌamo maiꞌniye.Magoke kavafekeꞌmo agava neꞌmaune. Gotiꞌa keya aeno ge huꞌnigetaeꞌmo ani magokekavafekeꞌmo agava neꞌmaita lavayagunagu nehune. 5Magoke Ala kava neꞌmo maiꞌniye.Magoke agufa kavaꞌmo huta agaefeꞌmo lagesa afita fatago nehune. Magoke agufakavaꞌmo huta aniꞌmo faleꞌnone. 6 Magoke Gotiꞌa muki vayaꞌamogita afotimoꞌmomaiꞌniye. Agaemomuki vayaꞌamogitaleꞌmo yagaino lategemuki vayaꞌamogitafiꞌmo ainoatagu faeno aliꞌya alige muki vayaꞌamogita laipafiꞌmo maige huno neꞌmaiye.

7 Magoke vayaꞌmo maiꞌnonaꞌmonanafa Kalaisiꞌa hauꞌnigeno Goti aliꞌyaꞌamo alisunahimamuꞌamo alino fako huno lamete lamete huno fiku laha maeno lamiꞌniye. 8 Anikavatefeꞌmo Goti mukufi gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo,Agaemo kame huno aeno apakaseteno apatafauno apavalelino anagamo nehainoꞌaeꞌmo

alu ya alu yaꞌmo alino vayaꞌaina fiku apamiꞌniye,huno huꞌniye. 9 Inagi haiꞌniya gemo aepaꞌamo na gemae. Mani gemo aepaꞌamohaneꞌniyana Kalaisiꞌa hogoteno ma mopamo ema afeꞌalumelaga uno lamiꞌniye.10 Emineteno lamiꞌniya vekamoꞌa agaiꞌamo muki vayaꞌaina lusi kava huno fiku hapamaeno apamisiyafeꞌmo kokuꞌnapiꞌmo aeno agaseno haiꞌniye. 11 Agaemo vayaꞌaina fikuhapa maeno apamiꞌniya gemo aepaꞌamo haneꞌniyana mago vayaꞌamo apa vayaꞌmomaisayafeꞌmo lekana paino apatege mago vayaꞌamo Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌahakalo huꞌa hapa paisaya vayaꞌmo lekana paino apatege mago vayaꞌamo agaiꞌaeꞌmoalagepa faigoko geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paisaya vayaꞌmo lekana paino apategemago vayaꞌamo sipisipi vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapateꞌa aliꞌa apaya malesaya vayaꞌmolekana paino apatege huno lekana paino apateꞌniye. 12 Ani vayaꞌmogimo Goti apaotevayaꞌamo aliꞌa alagepa huꞌa alo huꞌa apatesageꞌa aliꞌyaꞌamo alisayafeꞌmo lekana painoapateꞌniye. Goti vayaꞌamogimo Goti aliꞌyaꞌamo alisagenoꞌaeꞌmo Kalaisi agufamo kosinoalopa hegaiye. 13 Ani kava huta kosime kosime neꞌutaeꞌmo magokepi lokaeta maiꞌnetamagoke lagesa afita fatago huge Goti Mafaꞌneꞌamo alagepa huta agege nehutaeꞌmoalopa vayakana huta maiꞌneta haita hapaigune. Kalaisiꞌa alagi alopa vekagana hunomaiꞌniyanageta ani kava huta kosime kosime uta Kalaisikana huta maigune. 14Magoꞌehuta mafaꞌnegana huta oꞌmaita kosigune. Mafaꞌnegana huta maiꞌnisunaꞌmoꞌmo aigofevayaꞌmogi aliꞌa apaya neꞌmalaya gemo yasimo alinino uneno nehigeno aino afelo afalonehiya sipigana huta maigune. Apakaemo apakaiꞌapimo apakesamo afiꞌneꞌa humiꞌnamigemo nehuꞌa apayate neꞌaliye. 15 Lagaemo vayaꞌaifeꞌmo lahauꞌnisigeta lama gemoakame nehutaeꞌmo kosime kosime uta Kalaisikana huta maigune. Muki vayaꞌmoapakenopamokeꞌmomuki apakufaleꞌmo yagaino neꞌapateya kava huno Kalaisiꞌa lageno-pagana huno maiꞌneno yagaino nelategeno agufamo alino kosino neꞌate. 16 Agufafi aluya alu yaꞌamo alagepa huno haneꞌnigeno aeno hapaiꞌniya yaꞌmoꞌa atafauno ateꞌnigenomagokepi lokaeno haneꞌniye. Agufafi alu ya alu yaꞌamoꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaligenoꞌaeꞌmoagufamo ko nesiye. Ani kava huta magokepi lokaeta maiꞌnetaeꞌmo lahau layamopafiꞌmonelahaigetaeꞌmo magokepi ko nesune.

Page 419: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Efasasi 4:17-18 416 Efasasi 5:6Saufa kavaꞌmo higetao, huno huꞌniya gemae

17-18 Ani kavaꞌmo hutapa maiꞌnayaꞌmofeꞌmo nagaemo Ala kava neꞌmo agiꞌaletiꞌmolokiya gemohuꞌna lapa paiꞌnaeꞌmo,Malaga vayaꞌmogi nehaya agufa kavaꞌmohogotetapahuꞌnayaꞌmonanafa hemenimo magoꞌe hutapa osiyo. Fiku apakesamo neꞌafigenoꞌaeꞌmoapaipa apakesamoꞌmo hani huꞌnigeno apaipamo lokiya vaiꞌniyaꞌmofeꞌmo noꞌagayaꞌ-mofeꞌmo Gotiꞌa afaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiya yaꞌmo oꞌaliꞌa malaga vayaꞌmo neꞌ-maiye. 19Apaipamoꞌmo faligekana huno nehanegeꞌa apaipafiꞌmo aliꞌa oꞌamalagiꞌa apak-ufaleꞌmo yagaiꞌa oꞌatege alu kava alu kavaꞌmo oꞌaniꞌya kavaꞌmo nehuꞌapaeꞌmo magoꞌehuꞌa hapaꞌye nehigeꞌa neꞌmaiye. 20 Lapakaemo ani agufa kavaꞌmo hisayafeꞌmo GotiꞌaKalaisiꞌmo alino lapave oliꞌniye. 21Kalaisiꞌa alino lapayamaleꞌnigetapa afiꞌnisayana lamagemo aepa vekamo geꞌamo afiꞌnae. 22 Agaemo, hogotetapa huꞌnaya kavatapilefeꞌmoatafa vekatapimo alita ataleyo, huno alino lapaya maleꞌniye. Atafa vekatapimoꞌa lapaꞌyenehiya kavatapiletiꞌmo kasalime kasalime uno humi nelapate. 23 Gotiꞌa saufa lapaipalapakesamo alino hamaleno lapatenagetapa maiyo. 24 Atafa vekatapimo ataletetapasaufa vekatapimo Gotiꞌa alo huꞌniya vekatapimo agaiꞌagana huno neꞌmaiya vekatapimoalita vaiyo. Lama geꞌaletiꞌmo saufa vekatapifatiꞌmo vayaꞌaitegamo fatago kavaꞌmo hugeGotitegamo lama ge mono kavaꞌmo huge hugae.

25 Inagi magoꞌe hutapa aigofe gemo osutapa magoke agufafiꞌmo alu ya alu yaꞌamomaiꞌnonaꞌmofeꞌmo mukiꞌamogitapamo konagatapimogifeꞌmo lama gemo hiyo. 26 Hosukavafeꞌmo lapaipamo leno. Lapaipamo lesiya afinaꞌmo hosu kavaꞌmo osiyo. Fiku yanagetapalapaipamo leme leme neꞌvisageno yegemo lamino falegaiye. 27 Fiku yanagetapa kitamoyaki maleꞌnisageno Sataniꞌmo eno faleno haigiye. 28 Kumaya neꞌaliya kavaꞌmo atale-tapa lapayatetiꞌmo aepa faitapa alagepa aliꞌyaꞌmo aliyo, kagemi yaꞌapimo oꞌmalesayavayaꞌaina apamisayafeꞌmae. 29 Alino hosu huno apatesiya agufa gemo osutapa hapamaesiya agufa gemo ayamufa huno apatesiya gemo alagepa huꞌa oꞌafiꞌnisaya gemohapa paigenoꞌao alino alagepa huno apateno. 30 Gotiꞌa henagaꞌamo lapavalesiyaafinafeꞌmo Aunemeꞌaletiꞌmo lapakaeteꞌmo alagena kavaꞌamo ago hu maleꞌnenoꞌaeꞌmo,mafaꞌneꞌnimo maiꞌnae, huno huꞌniyaꞌmofeꞌmo Aote Aunemeꞌamoꞌmo aipamoꞌmo kanahisiya yaꞌmo alitapa oꞌamiyo. 31 Atu neheya lapaipamo okalige lapaipamo olege lapaioꞌvaige falo gemo osuge ge ohapaugemuki agufa lapaini nehaya kavaꞌmo atalege hutapamaiyo. 32 Lapaipamo lapamete lapamete hutapa neꞌapamita afalu afalu kavaꞌmo hutapalapau hutapa apateyo. Gotiꞌa Kalaisitetiꞌmo hosu kavatapimo afaꞌa alino ataleꞌniyakava hutapa konagatapimogiꞌeꞌmo afalu afalu kavaꞌmo hutapa hosu kavaꞌapimo alitapaataleyo.

51 Lapakaemo Gotiꞌa hau ayamopafiꞌmo nehaiya mafaꞌneꞌamo maiꞌnayaꞌmofeꞌmo

agaekana huta maiꞌnetapa nehiya agufa kavaꞌmo hiyo. 2 Kalaisiꞌa lagaefeꞌmo hauayamopafiꞌmo hauꞌnigenoꞌaeꞌmo agufaꞌamo sipisipimo amagiꞌnaya agufa kavaꞌmo hunoalagepa atumo neꞌaiya ofalinimo alino Gotiꞌmo amiꞌniya agufa kavaꞌmo hutapa kon-agatapieꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo nelapainagetapa maiyo. 3 Kumai kavaꞌmo osugemuki oꞌaniꞌya kavaꞌmo osuge lapaꞌye osuge hutapa Goti apaote vayaꞌamogi hisayaagufa kavakeꞌmo hiyo. Fiku yanageꞌa ani agufa hosu kavaꞌmo nehafi, huꞌa apakesamoafigae. 4 Alino oꞌaniꞌya faino neꞌapateya agufa gemo osuge negi nagi gemo osugehosu kigi yokalo gemo osuge hutapa maiyo. Goti mafaꞌneꞌamogi nosaya agufa gemohaneꞌniyanagi ani agufa gemo osutapa Gotifekeꞌmo hao ke heyo. 5 Lapakaemo agoafiꞌnayana kumai kavaꞌmo nehaya vayaꞌmofi oꞌaniꞌya kavaꞌmo nehaya vayaꞌmofi hapaꞌyenehiya vayaꞌmofi huꞌa Kalaisiꞌe Gotiꞌeꞌmo yagaiꞌana neꞌapataꞌa kotetiꞌmo hetamaꞌapimooꞌaligae. Mago vayaꞌmogi aigofe gotiꞌapimogifeꞌmo mono nehaya agufa kavaꞌmo huꞌahapaꞌye nehiya vayaꞌmogi ma mopafi yatefekeꞌmo mono nehae. 6 Mani agufa hosukavaꞌmo nehayaꞌmofeꞌmo Goti geꞌamo oꞌafiꞌa amagiꞌa neꞌatalaya vayaꞌaifeꞌmo aipamolenoneꞌapateyanageno alagi apamagigiyaꞌmofeꞌmofikuyanageꞌa negi gemohuteꞌa humi

Page 420: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Efasasi 5:7 417 Efasasi 5:31lapategae. 7Alagi apamagigiyaꞌmofeꞌmo afalu afalugana agufa kavaꞌmo hutapa oꞌmaiyo.8 Hogotetapa hanipiꞌmo maiꞌnayaꞌmonanafa hemenimo Ala kava nepiꞌmo maiꞌneta-paeꞌmo ha le yakana hutapa maiꞌnayaꞌmofeꞌmo mafaꞌneꞌamogimo hisaya agufa kavaꞌmohiyo. 9 Goti Aunemeꞌamoꞌmo alagamo neꞌaesigetapaeꞌmo alagepa kavaꞌmo huge fatagokavaꞌmo huge lama ge kavaꞌmo huge hutapa maigae. 10 Mafaꞌneꞌamo maiꞌnetapaeꞌmoAla kava neꞌmoꞌa hauꞌniya kavaꞌmo amalageka hutapa agegeyo. 11 Hanipiꞌmo nehayakavaꞌmoꞌa alagamo noꞌaeyanagi hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌeꞌmo afalu afalugana agufakavaꞌmo osutapa hosu kavaꞌapimo alita ha le yategamo afole aitapa ateyo. 12 Fala kiꞌanehaya kavafeꞌmo ava gemo hisunana lavagage hugiye. 13 Fala kiꞌa nehayaꞌmonanafahosu kavaꞌapimo ha le yategamo alita afole aita neꞌapatesageꞌapaeꞌmo alagepa huꞌaageteꞌa ha le vayaꞌmo hamalegae. 14Ani kavafeꞌmo hunoꞌaeꞌmo,kaukaleꞌnana vekamogamo kaupatiꞌmo he tige faliꞌnaya vayapatiꞌmo he tige huka

maigenoꞌao Kalaisiꞌa kaipafiꞌmo ha le yaꞌmo alino kamino, huno huꞌniye.15 Huꞌniyaꞌmofeꞌmo muki afinaꞌmo alu kava alu kavaꞌmo nehutapaeꞌmo alagepa

hutapa yagaita maiyo. Oꞌafiꞌnisaya vayaꞌai kavaꞌmo osutapa ageteꞌa afiꞌnaya vayaꞌaikavakeꞌmo hutapa maiyo. 16 Hemenimo hosu kavaꞌmo nehaya afinaꞌmo haneꞌniyaꞌ-mofeꞌmo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo alagepa kavakeꞌmo huge huge hutapa maiyo. Fikuyanageno alagepa kavaꞌmo hisaya afinatapimo uno kasaegaiyanagi. 17 Inagi negi nagivayaꞌmo oꞌmaitapa Ala kava neꞌmo hauꞌniya kavafeꞌmo kahauya hutapa ageyo. 18 Lusianiꞌmo neꞌnetapa negi nagi gemo osigenoꞌao lapakufamo alino hosu huno olapateno.Osutapa Goti Aunemeꞌamoꞌmo lapaipafiꞌmo havai teno. 19Maiꞌnetapaeꞌmo konagatapi-mogifeꞌmo Samu gemo huge mono yokemo huge lapaunelapametetiꞌmo yokemo hugehuta hapa paiyo. Lapaipafiꞌmo mono yokemo huge Ala kava nefeꞌmo Samu yokemohuge hutapa maiyo. 20 Muki afinaꞌmo muki yaꞌe kavateꞌefeꞌmo Afotimo Gotifeꞌmo Alakava netimo Yesu Kalaisi agiꞌaletiꞌmo hao ke hetapa maiyo. 21 Lapakaemo Gotifeꞌmo kolihutapamaiꞌnetapaeꞌmo konagatapimogiꞌeꞌmo afalu afalu kavaꞌmonehutapa apaiyafiꞌmomaiyo.

Aꞌneꞌapiꞌe anauꞌapimogiꞌefeꞌmo huꞌniya gemae22 Aꞌneꞌapimogitapae, huꞌna, Ala kava netapimo geꞌamo afitetapa aiyafiꞌmo neꞌ-

maiyaꞌmofeꞌmo anautapimogi geꞌapimo neꞌafitapa apaiyafiꞌmo maiyo. 23 Siosi vayaꞌ-mogimo Kalaisi agufamo maiꞌnageno Kalaisiꞌa apakufamo alino katino neꞌapateyavekamoꞌa agufaꞌamo agenopagana huno maiꞌneno yagaino neꞌapate. Ani kavaꞌmohuꞌa anautapimogi yagaiꞌa nelapataya vayaꞌmo maiꞌnae. 24 Siosi vayaꞌmogimo Kalaisigeꞌamo neꞌafiꞌa aiyafiꞌmo neꞌmaiya kava hutapa anautapimogi geꞌapimo neꞌafitapamuki kavatefeꞌmo apaiyafiꞌmo maiyo. 25 Anauꞌapimogitapae, huꞌna, Kalaisiꞌa siosivayaꞌaifeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌnigenoꞌaeꞌmo falino apateꞌniya kava hutapa aꞌne-tapieꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapaino. 26 Agaemo siosi vayaꞌamo alino apaoteapateꞌneno Goti geꞌaletiꞌmo aniꞌmo falegekana huno faleno apatesiyafeꞌmo siosivayaꞌalefeꞌmo falino apateꞌniye. 27 Alagepa siosiꞌamo ha le konali siosiꞌamoꞌa oꞌaniꞌyafaifa yaꞌmo ohanege kalagukifa yakana huno ohanege magoke hosu yaꞌmo oha-nege huno ohaneꞌnisigenoꞌaeꞌmo aꞌmo aligekana huno alisiyafeꞌmo falino apateꞌniye.28 Anauꞌapimogimo apakaiꞌapi apakufaeꞌmo nehapaiya kava huꞌa aꞌneꞌapieꞌmo hapauapayamopafiꞌmo hapaino. Aꞌneꞌapieꞌmo nehapaiya vemogimo apakaiꞌapieꞌmo neha-paiye. 29Muki vayaꞌmogimo apakaiꞌapi apakufaeꞌmo apaini osuꞌa hapauꞌnigeꞌa neꞌyaꞌmonege apakufaleꞌmo alagepa huꞌa yagaiꞌa atege huꞌa neꞌmaiye. Ala kava neꞌmoꞌasiosiꞌaleꞌmo ani kavaꞌmo nehiye. 30 Agufaꞌamo maige agufafi alu ya alu yaꞌamo maigeayamufafiꞌmo alu ya alu yaꞌamo maige huta maiꞌnonaꞌmofeꞌmae. 31Goti mukufi gemoꞌahunoꞌaeꞌmo,Huꞌniyaꞌmofeꞌmo mafaꞌnemogimo kositeꞌapaeꞌmo itaꞌapi afoꞌapimogimo apatale uꞌa

aꞌmo aliteꞌa aꞌneꞌapiꞌeꞌmo lokaeꞌa maisagenoꞌaeꞌmo lole kanolaꞌmoganimomagoke anakufamo hamalegaiye,

Page 421: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Efasasi 5:32 418 Efasasi 6:16huno huꞌniye. 32 Mani gemo alagi alino fala ki maleꞌniya gemo haneꞌniyaꞌmonanafasiosi vayaꞌmogitaꞌe Kalaisiꞌeꞌmo magokepiꞌmo lokaeta neꞌmaunagenoꞌaeꞌmo magokelagufamo nehaneya kavafeꞌmo mani gemo nehuve. 33 Siosilefeꞌmo nehuvaꞌmonanafalapakaitapieꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo nelapaiya kava hutapa lapamete lapametehutapa aꞌnetapieꞌmo lapaino. Inagi aꞌnemogimo anauꞌapimogi apakiꞌapileꞌmo aliꞌa asaganehuꞌa geꞌapimo afiꞌa akame huꞌa maiyo.

6Mafaꞌneꞌapiꞌe itaꞌapi afoꞌapimogiꞌefeꞌmo huꞌniya gemae

1Mafaꞌnemogitapae, huꞌna, Ala kava neꞌmo agiꞌalefeꞌmo itatapi afotapimogi geꞌapimoafiyo, geꞌapimo neꞌafiya kavaꞌmo fatago kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmae. 2Keꞌaepa gemoꞌahunoꞌaeꞌmo, itatapi afotapimogi apakiꞌapileꞌmo alita asaga hutapa maiyo, huno huꞌniye. Alukeꞌaepa geꞌamo haneꞌniyaꞌmonanafa mani keꞌaepa gemo hogote keꞌaepa gemo ani kavaꞌmohisayaꞌmoꞌmo lapa maegauve, huno hu maleꞌniya polomasi geꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌanahaneꞌnaꞌae. 3 Mani polomasi gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, ani gemo akame nehisayana alagepahutapa yatala afinaꞌmo ma mopafiꞌmo maigae, huno hu maleꞌniye. 4 Afoꞌapimogitapae,mafaꞌnetapimo apaipamo lesiya yaꞌmo alita oꞌapamitapa Ala kava neꞌmo geꞌageꞌmo alitaapaya neꞌmaletapa alita api aitapa alagepa huta yagaitapa apateyo.

Aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌe aliꞌya aepa vayaꞌefeꞌmo huꞌniya gemae5 Aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌmogitapae, lapakaemo Ala kava neꞌmo geꞌamo neꞌafiya kava

hutapa aliꞌya aepa vayatapimogi geꞌapimo afiyo. Fiku yanagetapa lole lapakesamoafigayanagi koli hutapa atete nehutapaeꞌmo lapaipafatiꞌmo geꞌapimo afiyo. 6Aliꞌya aepavayatapimogi apaulagaleꞌmo maiꞌnetapaeꞌmo amuse huꞌa lapatesayafekeꞌmo geꞌapimooꞌafitapa Kalaisi aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmo maiꞌnayaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa hauꞌniya agufakavaꞌmo hutapa lapaipafatiꞌmo geꞌapimo afiyo. 7 Aliꞌya aepa vayaꞌaitefeꞌmo aliꞌyaꞌmoneꞌaluve, hutapa osuta, Ala kava netefeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaluve, huta kanale lapaipamokaliꞌnetapa aliꞌyaꞌmo aliyo. 8Lapakaemo ago afiꞌnayana kalavusi aliꞌyaꞌmoneꞌaliya vayaꞌ-mogimofi afa vayaꞌmogimofi huꞌa alagepa kavaꞌmo hisagenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌaalagepa miyaꞌapimo apamigiyaꞌmofeꞌmae. 9 Aliꞌya aepa vayaꞌmogitapae, lapakaeꞌeꞌmoapakaetegamo ani agufa alagepa kavaꞌmo hiyo. Koli hisaya agufa gemo hapa opaitapaafaꞌa ataleyo. Lapakaemo ago afiꞌnayana yagaino nelapateya vekamo kokuꞌnapi maiꞌ-neno yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌaitegaꞌe aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌaitegaꞌeꞌmo alagepa hunomagoke agufa kavakeꞌmo huno alino fako huno neꞌapate.

Kalisitini vayaꞌmo ati vayakana huꞌa maiꞌnaya gemae10 Henaga geꞌnimo lapa paiꞌnaeꞌmo, Ala kava nepiꞌmo maiꞌnetapaeꞌmo lapayam-

ufa valetapa himamuꞌamo aliꞌnetapa lokiya vaita maiyo. 11 Lapakaemo muki kamehisaya kukenamo Gotiꞌa alino lapamiꞌniya kukenamo alita vaitetapa maiyo, Sataniꞌalapamalageka nehisigetapaeꞌmo kame nehutapaeꞌmo he titapa maigayanagi. 12 Nakava hinagetaene. Lagaemo apakufaꞌe kolaꞌapiꞌeꞌmo aliꞌnaya vayaꞌeꞌmo kame no-sunaꞌmonanafa kokuꞌnapiꞌmo maiꞌneꞌa hosu kavaꞌmo huꞌa yagaiꞌa neꞌapataya apaunevayaꞌeꞌmo kame nehune. Ala apaki vayaꞌenagi himamu vayaꞌenagi ma mopafi vayaꞌmohani yapiꞌmo neꞌmaiya vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌenagi huta kame nehunaꞌ-mofeꞌmo 13 Gotiꞌa kame hisaya kukenamo alino lapamiꞌniya kukenamo alita vaitetapamaiyo. Alita vaitetapa maiꞌnisayana hosu afinaꞌmo afole neꞌaisigetapaeꞌmo kamehume hume utapa huta hano nehutapaeꞌmo he titapa maigae. 14 Lama ge kavaꞌmomapalugana huno haneꞌniyanagi he titapa neꞌmaitapaeꞌmo lama ge kavaꞌmo hutapaaeyo. Goti geꞌamo akame nehaya kavaꞌmo aeni siotigana huno haneꞌniyanagi Gotigeꞌamo akame nehutapaeꞌmo alitapa vaiyo. 15 Alagepa faigoko geꞌamoꞌmo alino nanuaeno lapateꞌniya gemo sukana hunohaneꞌniyanagi alitapa vaigenoꞌao alo huno lapateno.16Ani kukenamo alita vaiꞌnetapaeꞌmo lapakesa afita fatago nehaya kavaꞌmo halegukanahuno haneꞌniyanagi lapakesa afita fatago nehutapaeꞌmo aliyo. Sataniꞌa ata kae malefa

Page 422: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Efasasi 6:17 419 Efasasi 6:24keveletiꞌmo nelapaesigetapaeꞌmo halegutetiꞌmo afaꞌa aetapa yu hegae. 17Gotiꞌa lapaku-famo alino katino lapateꞌniya kavaꞌmo aeni kakolitagana huno haneꞌniyanagi lagufamoalino katino lateꞌniye, hutapa alitapa maleyo. Goti geꞌamo Aunemeꞌamo naipeꞌaganahuno haneꞌniyanagi aliyo. 18 Aliꞌnetapaeꞌmo muki alu nunumu alu nunumuꞌmo hugeGotifeꞌmo aukaya huge nehutapa Goti Aunemeꞌaletiꞌmo nunumuꞌmo hutapa maiyo.Muki afinaꞌmo oꞌataletapa muki Goti aote vayaꞌaeꞌmo nunumuꞌmo hutapa apateyo.19 Gotiꞌa naha maesigeꞌna alino fala ki maleꞌniya alagepa faigoko geꞌamo koli osuꞌnaalagepa huꞌna aeꞌna hakalo huꞌna hapa paisuvafeꞌmo nunumuꞌmo hutapa nateyo. 20Anigelefeꞌmo Goti apa vekaꞌamo kalavusifiꞌmo maiꞌnove. Gotiꞌa alino namiꞌniya gemo koliosuꞌna lokiya gemo huꞌna aeꞌna hakalo huꞌna hapa paisuvafeꞌmo nunumuꞌmo hutapanateyo.

Ge apamamaeꞌniya gemae21 Tikikasiꞌa lahauꞌniya konagatimoꞌa Ala kava neꞌmo aliꞌyaꞌamo oꞌataleno muki

afinaꞌmo alagepa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamo lapakaetegamo unoꞌaeꞌmo nagaefeꞌmo inakava huno neꞌmaiye, huno nava gemo huno lapa paigiye. 22 Ani kavaꞌmo huꞌa maiꞌnae,huno lapa paisigetapa afitetapaeꞌmo lapaipamoꞌmo falu hisiyafeꞌmo aliꞌna ateꞌnogenouꞌniye. 23 Afotimo Gotiꞌe Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌeꞌmo alagepa huꞌana lapamaesaꞌagetapa konagatapimogiꞌeꞌmo magoke lapaipa lapakesamo aliꞌnetapa lapakesaafita fatago hutapa lapau lapayamopafiꞌmo lapaino. 24 Gotiꞌa Ala kava netimo YesuKalaisifeꞌmo hapau apayamopafiꞌmo hapaume hapaume neꞌvigeꞌapaeꞌmo oꞌataleꞌa mukiafinaꞌmo nehapaisiya vayaꞌaina fiku hapa maeno apamino. He, lama ge.

Page 423: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Filipai 1:1 420 Filipai 1:16-17

FILIPAIPoloꞌa kalavusifiꞌmomaiꞌnenoꞌaeꞌmomani avoꞌmokaeꞌniye. Kalavusifiꞌmomaiꞌnigeꞌa-

paeꞌmo mago vayaꞌmogi apaini huꞌa ateꞌnayaꞌmonanafa Poloꞌa lusi kava huno amogagaaitenoꞌaeꞌmo, lapamogaga aiyo, huno avoꞌmo kaeꞌniye.

Filipai siosi vayaꞌmogi mago ofalinimo Poloꞌa amiꞌnagenoꞌaeꞌmo lapao ke hone, hunoavoꞌmo kaeꞌniye.

Kalaisiꞌa agaiꞌamo alino afepi ateꞌniya kavafeꞌmo, ani agufa kavaꞌmo hiyo, huno lahapaiꞌniye (Sapata 2). Agaiꞌaeꞌmo ava gemo, nakame hiyo, huno laha paiꞌniye. Henagagemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, alagepa kavafeꞌmo lapakesa afifi hutapa maiyo, huno huꞌniye.

1 Nagaemo Poloꞌnaꞌe Timotiꞌeꞌmo Yesu Kalaisi aliꞌyaꞌamo neꞌaluꞌa vekalaꞌmo maiꞌne-taꞌa Poloꞌnamo muki Filipai taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmo Kalaisi Yesupiꞌmo maiꞌnayavayaꞌmogitapaeꞌmo mani avoꞌmo nekaove. Nagaemo muki lapaote vayafenagi kon-agatimogiteꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayatama vayafenagi mono aliꞌyateꞌmo maiꞌnayanikeni vayafenagi huꞌna mani avoꞌmo nekaove. 2 Afotimo Gotiꞌe Ala kava netimo YesuKalaisiꞌeꞌmo fiku lapa maeꞌana lapamiꞌanageno lapaipamoꞌmo falu hino.

Poloꞌa nunumuꞌmo huno apateꞌniya gemae3 Muki afinaꞌmo lapakaefeꞌmo nagesamo afiꞌnaeꞌmo Gotiꞌnimofeꞌmo hao ke nehove.

4-5 Lapakaemo hogote afinatetiꞌmo Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko gemo aino atagu fae-siyafeꞌmo nagaeꞌeꞌmo afalu afalugana huta lokaeta maiꞌnonaꞌmofeꞌmo muki afinaꞌmonunumuꞌmo huꞌna nelapateꞌnaeꞌmo namogaga neꞌauve. 6Gotiꞌa lapaipafiꞌmo aepa fainoaliꞌyaꞌmo alime alimeneꞌesigenoKalaisi Yesuꞌa eminesiya afinaꞌmo aliꞌyaꞌamo alino hanohugiye, huꞌna lole nagesamo oꞌafiꞌna lokiya vaiꞌna alagi nagesamo afiꞌna neꞌmauve.7 Gotiꞌa fiku naha maeno namiꞌnigeꞌna kalavusifiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo alagepa faigokogeꞌamo ha maesuvafeꞌmo ge huꞌna aliꞌna lokiya vaiꞌna neꞌatove. Fiku naha maenonamiꞌniya kava huno fiku lapa maeno nelapamigetaeꞌmo magoke agufa aliꞌyaꞌmo alitetamuki afinaꞌmo magoke laipa lagesamo aliꞌnonaꞌmofeꞌmo lapakaefeꞌmo alagepa huꞌnanagesamo neꞌafuve. 8 Yesu Kalaisiꞌa lapakaefeꞌmo hauꞌniya kava huꞌna lapakaefeꞌmolusi kava huno neꞌnahaiye, huꞌna nehugenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa afiteno naha maenoꞌaeꞌmo,lama ge hiye, huno nehiye. 9 Nunumuꞌmo huꞌna nelapateꞌnaeꞌmo, Gotiyo, apaipafiꞌmoaliꞌyaꞌmo aligeꞌapao alagepa huꞌa afiꞌneꞌa alagepa huꞌa aliꞌa fako nehuꞌapa magoꞌehuꞌa hapau apayamopafiꞌmo hapaino. 10-11 Alagepa huꞌa ageꞌneꞌa aliꞌa fako nehuꞌapahogote alagepa kavaꞌmo ageteꞌa akame hugae. Kalaisiꞌa eminesiya afinaꞌmo afoleaisigenoꞌaeꞌmo oꞌaniꞌya kavaꞌmo apaipafiꞌmo ohanesigeka vaiꞌmo oꞌapamigane. Alagepakavaꞌmo Yesu Kalaisitetiꞌmo apaipafiꞌmo havai tenageno alagamo aenageꞌa vayaꞌmogiageteꞌa kagikaleꞌmo aliꞌa asaga hiyo, huꞌna nunumuꞌmo huꞌna nelapatove.

Poloꞌa kalavusifiꞌmo maiꞌnigenoꞌaeꞌmo alagepa faigoko gemo aino atagu faeno uneno huꞌniyagemae

12 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, mani hisuva gemo afisayafeꞌmo nahauꞌniyanagialagepa hutapa afiyo. Mani hanageke yaꞌmo nagaetegamo afole aiꞌniyaꞌmofeꞌmo alagepafaigoko gemoꞌamagoꞌe huno aino atagu faeno uneno nehiye. 13Muki ati vayanagi hogotegamani vekaleꞌmo yagaiꞌa neꞌataya ati vayanagi muki manileꞌmo maiꞌnaya vayanagihuꞌa Kalaisi agiꞌalefeꞌmo kalavusifiꞌmo maiꞌniye, huꞌa ago nageꞌnae. 14 Kalavusifiꞌmomaiꞌnogeꞌapaeꞌmo asole konagatimogi ago nageꞌnayaꞌmofeꞌmo lokiya vaiꞌa maiꞌneꞌa-paeꞌmo Ala kava nefeꞌmo magoꞌe huꞌa apakesa afiꞌa fatago nehuꞌa koli osuꞌa he tiꞌa Gotigeꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiye. 15 Mago vayaꞌamogi apaipa kafamo nahaeteꞌaaeꞌa nagasesayafeꞌmo Kalaisifeꞌmo ava gemo aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaigeꞌa magovayaꞌamogi alagepa apaipafatiꞌmo aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiye. 16-17 Ani vayapatiꞌmonagaefeꞌmo hapauꞌnigeꞌapaeꞌmo, alagepa faigoko geꞌamo ha maesiyafeꞌmo Gotiꞌa alino

Page 424: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Filipai 1:18 421 Filipai 2:4ateꞌniye, huꞌa nageteꞌa Kalaisifeꞌmo ava gemo aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiye. Aluvayaꞌmogimo apaipaꞌafatiꞌmo ge nosafa ala apakiꞌapimo alisayafekeꞌmo aeꞌa hakalohuꞌa hapa nepaiye. Kalavusifiꞌmo maiꞌnogeꞌapaeꞌmo, magoꞌe huta hanageke yaꞌmoamigune, huꞌa apakesamo neꞌafiye. 18 Afaꞌa ina agufa kavaꞌmo haneꞌniye. HosuapaipafatiꞌmoKalaisifeꞌmo ava gemoaeꞌa hakalo huꞌa hapanepaifi lama ge apaipafatiꞌmoKalaisifeꞌmo ava gemo aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaisafigeno kanalene. Kalaisifeꞌmo avagemo aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiyaꞌmofeꞌmo namogaga neꞌauve. He, magoꞌe huꞌnanamogaga aiguve. 19 Lapakaemo nunumuꞌmo hutapa neꞌnatayanageno Yesu KalaisiAunemeꞌamoꞌmo naha maeteno nagufamo alino katino nategaiye, huꞌna ago afiꞌnove.20Hosu kavaꞌmo huteꞌna navagage hisiya kavafeꞌmo alagi noꞌnahaiye. Alagepa kavaꞌmohuguve, huꞌna naipamo kaliteꞌna navayagunagu huꞌna agava neꞌmauve. HogoteꞌnaKalaisi agiꞌaleꞌmo muki afinaꞌmo aliꞌna asaga huꞌnovanageꞌna falisufi afaꞌa maisufigeꞌnahemeniꞌeꞌmo ani kavaꞌmo huꞌna aiseꞌamo koli osuꞌna agiꞌaleꞌmo aliꞌna asaga hugesuve.21 Afaꞌa maisuvana Kalaisitefekeꞌmo afaꞌa maiguve. Falisuvana akamelegatiꞌmo magoꞌeyaꞌnimo aliguve. 22Ma mopafiꞌmo maisuvana magoꞌe huꞌna aliꞌyaꞌmo alisugeno magoꞌealagamo aegaiye. Na agufa kavafeꞌmo nahauꞌnifi huꞌna oꞌafiꞌnove.

23 Lole kavaꞌmoꞌa alino navayu hulino neꞌviye. Ma mopamo ataleꞌna uꞌna Kalaisiꞌeꞌmomaisuva naipamo nekaliye. 24 Faliteꞌna uꞌna Kalaisiꞌeꞌmo maisuva kavaꞌmoꞌa nagaiꞌnile-feꞌmo aeno agaseno hogote alagepa kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa lapakaetefeꞌmo mamopafi maiꞌneꞌnaeꞌmo lapa maesuva kavaꞌmoꞌa ago aeno agaseꞌniye. 25 He, magoꞌehutapa Kalaisifeꞌmo lapakesa afita fatago nehutapa lapamogaga aisaya kavaꞌmoꞌa kosisiyafeꞌmo uꞌna lapakaeꞌeꞌmo lokaeꞌna maiguve, huꞌna ago afiꞌnove. 26 Halate la-pakaetegamo uꞌna lokaeꞌnamaiguvaꞌmofeꞌmomagoꞌe hutapa Yesu Kalaisifeꞌmo lapamo-gaga aisayafeꞌmae.

27 Lapakaemo magoke kavaꞌmo hutapa Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo akamehutetapa alagepa kavaꞌmo hutapa maiyo. Maiꞌnisageꞌnaeꞌmo lapakaetegamo uꞌna la-pakesufi olapakesufigeꞌa mago vayaꞌmogimo, oꞌataleꞌa magoke apaipa apakesamo aliteꞌaKalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌalefeꞌmo magokepi lokaeꞌa maiꞌneꞌa kame nehae, huꞌalapava gemo huꞌa naha paisageꞌna afiguve. 28 Kame vayatapieꞌmo koliꞌapimo osutapalokiya vaita maiyo. Lapakaemo ani kavatetiꞌmo, alagi lageso hugae, hutapa alita apavelisageꞌa agegae. Agegayaꞌmonanafa lapakaemo agetapaeꞌmo, lagufamo alino katinolategaiye, hutapa agegae, Gotiꞌa lapa maegaiyaꞌmofeꞌmae. 29 He, Gotiꞌa Kalaisifekeꞌmolapakesa afita fatago hisaya kavaꞌagekeꞌmo fiku alino olapamiꞌnifa agaetefeꞌmo lapakafukisiya kavaꞌeꞌmo alino lapamiꞌniye. 30 Kame huꞌnogetapa ago nageꞌnae. Hemeniꞌeꞌmokame nehugetapa nava gemo neꞌafiye. Ani agufa kavaꞌmo hutapa kame nehae.

2Kalaisiꞌa agaiꞌa agiꞌaleꞌmo alino afepi ateꞌnigeno Gotiꞌa agiꞌaleꞌmo alino asaga huno ateꞌniya

gemae1 Lapakaemo Kalaisipiꞌmo maiꞌnagenoꞌaeꞌmo lapaipamo alino lokiya vaino nela-

patefiye. Agaemo lagaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniye, hutapa lapakesamoneꞌafigenoꞌaeꞌmo lapaipamo alino he tino nelapatefiye. Lapakaemo Goti Aunemeꞌamomagokepi alitetapa agaeꞌeꞌmo afalu afalugana huta lokaeta neꞌmaifiye. Magokepi yunalapaipa kalitapa konagatapieꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo nelapaifiye. 2 Ani kavaꞌmolapakaetegamo afole aiꞌnisiyaꞌmoꞌmo magoke lapakesamo afiꞌnetapa magoke agufakavaꞌmo huta lapau lapayamopafiꞌmo lapaino. Magokepi alagepa huta lokaeta maiꞌne-tapa magoke lapaipa lapakesamo aligenoꞌao naipafiꞌmo namogaga aisuva kavaꞌmoꞌamagoꞌe huno havai teno. 3 Lapakaitapiekeꞌmo lapakesamo afitapa lapakitapileꞌmo alitaasaga hisayafeꞌmo mago kavaꞌmo afaꞌa alagi osiyo. Lapakufamo alita afepi atetetapakonagatapieꞌmo, alagepa vayanageꞌa ago aeꞌa lagaseꞌamaiꞌnae, hutapa lapakesamo afiyo.4 Lapamete lapamete hutapa lapakaitapi yafekeꞌmo lapakesamo oꞌafitapa muki vayaꞌaiyaꞌefeꞌmo lapakesamo afitapa hapa maeyo.

Page 425: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Filipai 2:5 422 Filipai 2:25-265 Kalaisi Yesuꞌa agesamo afino maiꞌniya kava hutapa lapaipafiꞌmo lapakesamo afitapa

maiyo. 6 Agaemo Gotiꞌa aliꞌniya agufa aipa agesaꞌamo aliꞌnigeꞌana magoke aiyayavekalaꞌmo maiꞌnaꞌaꞌmonanafa ani agufa kavakeꞌmo huꞌna maiguve, huno agesamooꞌafino afa ataleꞌniye. 7Ala agiꞌamoatalenomamopafivekaganahuno afole aiteno ala agioꞌalino afa aliꞌya neꞌaliya vekana huno hamaleꞌniye. 8Vayaꞌmogi, ma mopafi vekageꞌmomaiꞌniye, huꞌa ageꞌnae. Agaiꞌa agiꞌaleꞌmo alino afepi atetenoꞌaeꞌmo Goti geꞌamo akamehuteno faligane huno huꞌniya geleꞌefeꞌmo akame huteno haino hapaiꞌniye. He, malipuyosaleꞌmo falisiya kavateꞌefeꞌmo alagi akame huꞌniye. 9 Ani kavaꞌmo huꞌniyaꞌmofeꞌmoGotiꞌa lusi kava huno alino asaga huno ateteno ala agiꞌamo aeno apakaseꞌniya agiꞌamoalino amiꞌniye. 10 Amiꞌniyaꞌmofeꞌmo muki kokuꞌnapi vayanagi ma mopafi vayanagi mamopamo afeꞌalumelaga vayanagi huꞌa apaleꞌya faiꞌneꞌapaeꞌmo 11Yesu Kalaisiꞌa Ala kavaneꞌmo maiꞌniye, huꞌa afotimo Goti agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga hugae.

Alagepa kavaꞌmo hutetapa ha le yakana hutapa maiyo, huno huꞌniya gemae12-13 Nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya vayaꞌmogitapae, huꞌna, Gotiꞌa agaiꞌamo

hauꞌnigenoꞌaeꞌmo huguve, huno lapaipafiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaligetapaeꞌmo alagepakavafeꞌmo lapaipamo kaliꞌnetapa hisayafeꞌmo aliꞌya neꞌaliyaꞌmofeꞌmo lapakaeꞌeꞌmoina aliꞌya aliyo. Koli hutapa atete nehutapaeꞌmo lapakaitapi lapakufamo alita katitalapatetapa alitapa hano hiyo. Lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌna maiꞌnova afinatetiꞌmomuki afinaꞌmo alagepa huta afiꞌnaya agufa kavaꞌmo hutapa oꞌmaiꞌnova afinaꞌeꞌmo anikava hutapa magoꞌe huta afiyo. 14 Muki kavaꞌmo nehutapaeꞌmo hosu lapaugosamokaliꞌnetapa hagalu hagalu hutapa ge oꞌvaiyo, 15-16 vaiꞌmo olapamisageno lapaipafiꞌmohosu kavatapimo ohaneꞌnisiyaꞌmoꞌmo Goti mafaꞌneꞌamo maigae. Lapakaemo hosukavaꞌmo nehaya vayaꞌe hosu apaipa apakesamo neꞌafiya vayaꞌmo maiꞌnaya folagapiꞌmoneꞌmaiyaꞌmofeꞌmo lama gegeꞌmo afaꞌa maisaya yaꞌmo alino neꞌapamiya geleꞌmo atafau-tapa alagi huꞌnetapa ha le yakana hutapa maiꞌnetapaeꞌmo ha le yaꞌmo alita apamiyo.Lapakaemo ani kavaꞌmo huꞌnisayana Kalaisi afinaꞌmo afole aisigeꞌnaeꞌmo, nayamufaaliꞌyaꞌmo aliꞌna ataleꞌnove, huꞌna osugufa namogaga aiguve. 17 Lapakesa afita fatagohuꞌnetapaeꞌmo alagepa kavaꞌmo nehaya kavaꞌmoꞌa lapakaemo Gotiꞌmo ofalini neꞌamiyayakana huno haneꞌniye. Namagisageꞌna nefaliꞌnaeꞌmo kolaꞌnimo aliꞌna lapakae ofalin-ileꞌmo laki malesuvana namogaga aiteꞌna lapakaeꞌeꞌmo magokepi lamogaga aigune.18 Ani kavaꞌmo afole aisigetapaeꞌmo lapamogaga aitetapa nagaeꞌeꞌmo magokepi lamo-gaga aigetao.

Timotifeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae19 Ala kava neꞌmo Yesuꞌa hauꞌnisigenoꞌaeꞌmo aise afinaꞌmo utesigeꞌna Timotiꞌmo

aliꞌna atesugeno lapakaetegamo uno lapaketenoꞌaeꞌmo eno lapava gemo huno nahapaisigeꞌna afiteꞌnaeꞌmo naipamoꞌmo falu hugiye. 20 Nagaeꞌeꞌmo lokaeꞌa aliꞌya neꞌaliyavayapatiꞌmo mago vekamoꞌa Timotikana huno oꞌmaiꞌniye. Agaiꞌageꞌmo alagepa hutapamaisayafeꞌmo aipa kaliteno alagi nehaiye. 21 Muki vayaꞌmogi Kalaisi Yesu aliꞌyafeꞌmoapakesamo oꞌafiꞌa apakaiꞌapi aliꞌyafekeꞌmo apakesamo neꞌafiye. 22 NehayaꞌmonanafaGotiꞌa Timotiꞌmo amalagekahauꞌnigeno alagepaneꞌmo afole aiꞌnigetapaeꞌmo lapakaemoago ageꞌnae. Mafaꞌneꞌapimogi afoꞌapimogiꞌeꞌmo lokaeꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya agufa kavahutaꞌa Timotiꞌe nagaeꞌeꞌmo alagepa faigoko gelefeꞌmo magokepi lokaetaꞌa aliꞌyaꞌmoaliꞌnoꞌae. 23 Haiya kava huꞌna maisufigeꞌna ageteꞌnaeꞌmo nahauꞌnisiyaꞌmoꞌmo aliꞌnaatesugeno lapakaetegamo ugiye. 24 Ala kava neꞌmoꞌa hauꞌnisiyaꞌmoꞌmo aise afinaꞌmoutesigeꞌna nagaiꞌnimo lapakaetegamo visuvafeꞌmo nagesamo afiꞌna agava neꞌmauve.

Epafalonaitasifeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae25-26 Lapakaemo konagatimo Epafalonaitasiꞌa naha maesiyafeꞌmo alita ateꞌnageno na-

gaetegamo eꞌniye. Konagaꞌnimoꞌa eꞌnigetaꞌa nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaetaꞌa maiꞌnetaꞌaaliꞌyaꞌmo alige kame huge hutaꞌa neꞌmauꞌae. Visiyafeꞌmo oꞌnahauꞌniyaꞌmonanafa unolapakaemo lapakesiyafeꞌmo lusi kava huno agesamo neꞌafiyaꞌmofeꞌmo aliꞌna atesugeno

Page 426: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Filipai 2:27 423 Filipai 3:14lapakaetegamo ugiye. Lapakaemo kaitaꞌmo hauꞌniye, huꞌa huꞌnaya gemo afiꞌnayaꞌ-mofeꞌmo aipamoꞌmo kana nehiye. 27He, ago falisiya agufa kaitaꞌmo hauꞌniyaꞌmonanafaGotiꞌa hau huno ateꞌniye. Agaefekeꞌmo hau huno oꞌateꞌnifa nagaeꞌeꞌmo magoꞌe kanamooꞌalisuvafeꞌmo hau huno nateꞌniye. 28 Kaitaꞌmo hauꞌniyaꞌmofeꞌmo agetetapaeꞌmolapamogaga aisagenoꞌaeꞌmo naipamoꞌmo falu hisiyafeꞌmo nahauꞌniyanageꞌna aliꞌnaatesugeno lapakaetegamo ugiye. 29-30 Agetetapaeꞌmo, konagatimogamo maiꞌnane,hutetapa lapamogaga neꞌaitapa alita falu fala hutapa ateyo. Lapakaemo afagitega maiꞌ-nayaꞌmofeꞌmo afaꞌa eta naha oꞌmaegayaꞌmofeꞌmo uꞌna ha maegauve, huno huteno na-gaetegamo eꞌniye. Falisiya kavafeꞌmo koli osuno Kalaisi aliꞌyaꞌaletiꞌmo falisiya kavaꞌmohuꞌniyaꞌmofeꞌmo agiꞌaleꞌmo alita asaga huteta ani agufa vayaꞌai apakiꞌapileꞌeꞌmo alitaasaga hiyo.

31 Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, geꞌnimo huꞌna hano hugefeꞌmo huvanagi henaga

geꞌnimo afiyo. Ala kava nefeꞌmo lapamogaga aiyo. Lapa paiꞌnova gemohalate lapa paisu-vafeꞌmo alaga oꞌnahaeꞌniyanageꞌna lapamaesugetapa alagepa hutapamaisayafeꞌmo lapanepauve. 2 Mago vayaꞌmogimo afela kalagana huꞌa maiꞌneꞌa hosu aliꞌyaꞌmo neꞌaliꞌahosu kavaꞌmo huꞌa apakufamo lagauꞌa neꞌapataya vayaꞌaifeꞌmo ehetapiye. 3 Lagaemoalagepa kavatiletiꞌmo laha maegaiye, huta osuta Aunemeꞌaletiꞌmo Gotifekeꞌmo monohuta Kalaisi Yesufekeꞌmo lamogaga aita amuse nehune. 4 Alagepa kavatiletiꞌmo afaꞌalaha maeꞌniyesinana alagepa kavaꞌniletiꞌmo henagaꞌamo alagepa huꞌna mauvesine.Mago vayaꞌmogi alagepa kavatiletiꞌmo lahamaegaiye, huꞌa apakesamoafiꞌnisayana aeꞌnaapakaseꞌnovaꞌmofeꞌmo alagepa kavaꞌniletiꞌmo naha maegaiye, huꞌna nagesamo afuve-sine. 5 Naha maegaiye, huꞌna nagesamo afuvesina agufa kavaꞌmo haneꞌniyana itaꞌni-moꞌmo alinonateꞌnigenomagoke salemoutegeꞌapaeꞌmonagufamo lagauꞌa nateꞌnae. Na-gaemo Isaleli vekamomaiꞌneꞌnaMenisameni nofi vayapati vekamomaiꞌnove. Muki nag-inago vayaꞌmo Himulu vayaꞌageꞌmo maiꞌnae. Hogoteꞌna Falasi mono vekamo maiꞌneꞌnaYu vayaꞌai keꞌaepa gemo akame huꞌnove. 6 Nagaemo, Goti aliꞌyaꞌamo aligesuve, huꞌnahuteꞌna lusi kava huꞌna nayamukiki huꞌna siosi vayaꞌaitegamo kame huꞌna apateꞌnove.Keꞌaepa gemo alagepa huꞌna akame huꞌnogeꞌa nageteꞌapaeꞌmo vaiꞌmo oꞌnamiꞌnae.7 Hogoteꞌna ani agufa kavaꞌmo huꞌna maiꞌneꞌnaeꞌmo, naha maegaiye, huꞌna nagesamoafiteꞌna amuse huꞌnovaꞌmonanafa Kalaisiꞌa atafausuvafeꞌmo, naha oꞌmaeno natafaunonategaiye, huꞌna nagesamo afiꞌneꞌna ataleꞌnove. 8 Ataleꞌnovanageꞌna hemenimo huꞌ-naeꞌmo, hogote yaꞌmo aeno agaseꞌniya yaꞌmo Ala kava neꞌnimo Kalaisi Yesuꞌa alagiageꞌna aeto hisuvafekeꞌmo kanamo aliꞌneꞌnaeꞌmomuki yaꞌmo ago ataleꞌnove. Hosuꞌniyaneꞌyaꞌmo alini uꞌa neꞌatalaya neꞌyakana huno haneꞌniye, huꞌna huteꞌna Kalaisiꞌa alisu-vafeꞌmo aliꞌna yaga auꞌna ataleꞌnove. 9Nagaemo keꞌaepa gemo akame huteꞌna nagaiꞌnifatago kavaꞌnimo aliꞌnovanageno Gotiꞌa nagesiyafeꞌmo oꞌnahauꞌniye. Kalaisifekeꞌmonagesa afiꞌna fatago huꞌnogeno Gotiꞌa fatago kavaꞌamo fiku alino namiꞌnigeꞌna aliꞌno-vanageno Gotiꞌa Kalaisipiꞌmo nagetenoꞌaeꞌmo, naulagaleꞌmo fatago vekamo maiꞌnane,huno hisiyafekeꞌmo nahauꞌniye. 10 Kalaisiꞌa ageꞌna aeto hisuvafekeꞌmo neꞌnahaiye.Faliꞌniyatetiꞌmo he tiꞌniya himamuꞌamoꞌa naipafiꞌmo aliꞌyaꞌmo alisigeꞌna agegesuve.Kanamo aliꞌniya kavatefeꞌmomagoke agufa kava huꞌna kanamo alisuvafeꞌmoneꞌnahaiye.Faliꞌniyanageꞌna atafa naipamo hano hisiyafeꞌmo faliteꞌna agaekana huꞌna maigesuve.11 Atupaleꞌmo uꞌna avaꞌyi huteꞌna muki faliꞌnaya vayapatiꞌmo alagepa huꞌna he tisu-vafeꞌmo amalageka huꞌna nayamukiki nehuve.

Poloꞌa atupaleꞌmo uno avaꞌyi hisiyafeꞌmo nagu nagu huno uꞌniya gemae.12 Atupaleꞌmo uꞌna avaꞌyi osuꞌnove. Haiꞌna ohapaiꞌnovanageꞌna atafausuvafeꞌmo ve-

gala aeꞌna nagu nagu huꞌna uꞌna atafausuvafeꞌmo Kalaisi Yesuꞌa hogoteno natafauꞌniye.13Konagaꞌnimogitapae, huꞌna, atafauꞌnove, huꞌna nagesamo oꞌafiꞌna magoke kavafeꞌmohuꞌnaeꞌmonakamelaga enoneꞌviya kavaꞌmonage kaniꞌna ataleteꞌnanaulagatiꞌmoneꞌayakavaꞌmoalisuvafeꞌmo faiꞌna alipailiꞌna nagunaguhuꞌnaneꞌuve. 14Gotiꞌa anaga kotegamo

Page 427: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Filipai 3:15 424 Filipai 4:9haiꞌna maisuvafeꞌmo Kalaisi Yesutetiꞌmo nagaefeꞌmo keya aeꞌnigeꞌna atupaleꞌmo uꞌnaavaꞌyi huteꞌna hetamaꞌnimo alisuvafeꞌmo nayamukiki huꞌna nagu nagu huꞌna neꞌuve.15 Neꞌuvaꞌmofeꞌmo alopa vayaꞌmo haita hapaiꞌnona vayaꞌmogitamo ani kava hutamaigetao. Mago vayaꞌamogitapa alu lapakesamo neꞌafisayaꞌmoꞌmo Gotiꞌa mani kavaꞌmoafaꞌa alino lapave ligiye. 16Alino apave ligiyaꞌmonanafa alino lave liꞌniya kavaꞌmo akamehuteta magoke laipa lagesamo aliteta magoke gemo akame higetao.

17Konagaꞌnimogitapae, nehuva kavaꞌmonagetetapa ani kavaꞌmohutapanakamehiyo.Ani kavaꞌmo huta neꞌmauna vayaꞌmo alagepa hutapa lagetetapa lakame hiyo. 18 Manihemenimo hisuva gemo muki afinaꞌmo lapa paiꞌnovanageꞌna hemenimo halate magoꞌehuꞌna lapa paiꞌnaeꞌmo, Asole vayaꞌmo Kalaisi kame vayaꞌamomaiꞌneꞌa malipu yosaleꞌmofaliꞌniya kavafeꞌmo ava gemo aeꞌa ati nekae, huꞌna huteꞌna naunumo nelamigeꞌna lapanepauve. 19 Gotiꞌa alino apagoꞌya lagauno apatalesigeꞌa alagi lageso hugae. Apakaemoneꞌyafekeꞌmo lusi kava huꞌa apakesamo neꞌafiya yaꞌmo gotiꞌapimoꞌae. Apavagage hisiyayafekeꞌmo amuse huꞌa neꞌatae. Mamopafiyatefekeꞌmo apaipa apakesamoaliꞌa atalagenoneꞌviyaꞌmonanafa 20 lagaemo kokuꞌnapi vayaꞌmo maiꞌneta kokuꞌnapatiꞌmo eminesiyavekamoꞌa lagufamo alino katino nelateya vekamo Ala kava neꞌmo Yesu Kalaisifekeꞌmolavayagunagu huta agava neꞌmaune. 21 Agaemo ayamufaꞌaletiꞌmo muki yaꞌe vayaꞌeꞌmoalino aiyafiꞌmo apateteno yagaino apatesiya ayamufaꞌaletiꞌmo hosu lagufamo lokiyaoꞌvainonekasaliya lagufamoagaiꞌa agufagana agufa lagufamoha le konali lagufamoalinohamaleno lategaiye.

4Ani kavaꞌmo hiyo, huno huꞌniya gemae

1 Nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniya konagaꞌnimogitapae, lapakaefeꞌmo lusi kavahuno neꞌnahaiye. Lapakaefeꞌmo namogaga neꞌauvanageno Gotiꞌa lapakaetetiꞌmo alanagiꞌnimo namigiye. Inagi Ala kava nepiꞌmo lokiya vaitapa he tita maiyo.

2 Yuvotigaꞌe Sitakigaꞌefeꞌmo lanahao ke nehovanagi, lanakaemo Ala kava nepiꞌmomaiꞌnetanaeꞌmo magoke lanaipa lanakesamo alitana maiꞌao. 3 Goti aliꞌyaꞌamo na-gaeꞌeꞌmo magokepi lokaeka neꞌalina veꞌnimogae, Kagaefeꞌmo kahao ke nehovanagi,ani lole atalaꞌmo nagaeꞌeꞌmo alagepa faigoko gelefeꞌmo magokepi lokaeꞌana aliꞌyaꞌmoaliꞌnaꞌa atalaꞌmo alagepa huka hana mao. Anakaegi Kilemeniꞌagi muki vayaꞌmonagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta aliꞌyaꞌmo neꞌaluna vayanagi apakiꞌapimo Gotiꞌa maigemaige huꞌa maisaya vayaꞌai apakiꞌapimo avoꞌmo kae maleꞌniya mukufiꞌmo avoꞌmo kaemaleꞌniye. 4 Ala kava nefeꞌmo muki afinaꞌmo lapamogaga aiyo. Halate, lapamogagaaiyo, huꞌna nehuve. 5 Yuna lapaipa kavaꞌmo alitapa apave ligeꞌapao lapakeyo, Ala kavaneꞌmo ago eminesiya afinaꞌmo alagi hogo nehiyanagi. 6-7 Mago kavafeꞌmo lapausoliosuta muki kavatefeꞌmo nunumu hutapa afi neketapaeꞌmo hao ke nehetapa lapauꞌnisiyayafeꞌmo Gotifeꞌmo ge huta afi gegenoꞌao lapaipamo alino falu huno lapategaiye. Haiyakava huno laipamo alino falu huno nelatefi oꞌageꞌnonaꞌmonanafa afaꞌa alino falu hunolapatesiya kavaꞌmoꞌa Kalaisi Yesupiꞌmo maiꞌnayanageno lapaipa lapakesaleꞌmo afaꞌayagaino lapategaiye.

8 Konagaꞌnimogitapae, geꞌnimo huꞌna hano hugefeꞌmo huꞌnaeꞌmo, lapakaemo mukialagepa kavaꞌe ala apakiꞌapimo neꞌapamiya kavaꞌefeꞌmo lapakesa afifi hutapa maiyo.Lama ge kavanagi ani kavatefeꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa neꞌataya kavanagi fatagokavanagi oꞌaniꞌya yaꞌmo ohaneꞌniya kavanagi kanale kavanagi ala agiꞌamo haneꞌniyakavanagi hutapa lapakesa afifi hutapa maiyo. 9 Nagaemo aliꞌna lapaya maleꞌnogetapaalita lapaipafiꞌmo maleꞌnaya gemo akame hiyo. Nava gemo afiteta nehuva kavaꞌmoago nageꞌnayanagi nakame higenoꞌao Gotiꞌa laipamo alino falu nehiya kavaꞌmo aepavekamoꞌa lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maino.

Poloꞌa fiku ha maeꞌa amiꞌnaya yaꞌmo alitenoꞌaeꞌmo hapao ke heꞌniya gemae

Page 428: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Filipai 4:10 425 Filipai 4:2310 Yatala afinaꞌmo utegetapa halate nagaefeꞌmo lusi kava hutapa lapakesamo neꞌafi-

tapa mago yaꞌmo fiku naha maeta namiꞌnageꞌnaeꞌmo Ala kava nepiꞌmo lusi kava huꞌnanamogaga aiꞌnove. Muki afinaꞌmo nagaefeꞌmo lapakesamo neꞌafiyaꞌmonanafa alita navelisaya kaꞌmo ohaneꞌniye. 11 Mago yafeꞌmo kafu huꞌneꞌnaeꞌmo mani gemo nehufiye.Haꞌao, Kalaisiꞌa alino naya maleꞌnigeꞌna haiya kava huꞌna neꞌmaufigeꞌna vayaꞌmoginaha maesayafeꞌmo nagesamo oꞌafiꞌna afaꞌa maiꞌnove. 12 Kafu hu afinaꞌe magoꞌe yaꞌmoneꞌaluva afinaꞌeꞌmo afaꞌa maisuvafeꞌmo afiteꞌna ageꞌnove. Muki afinaꞌmo uꞌneꞌna huꞌnaneꞌmauvategamo alu kava alu kavaꞌmo afole neꞌaigeꞌnaeꞌmo afaꞌa maiꞌnove. Alino nayamaleꞌnigeꞌnaeꞌmo naga netefi namu nepaefi kafu nehufi alopa yaꞌmo aliꞌnofi huꞌnaafaꞌa maisuvafeꞌmo ago afiteꞌna ageꞌnove. 13 Nagaemo Kalaisipiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmolokiya vaino neꞌnateya himamuꞌaletiꞌmo muki kavaꞌamo afaꞌa huguve. 14 Ani gemonehuvaꞌmonanafa kanamo neꞌaluva kavatefeꞌmo alagepa kava hutapa nagaeꞌeꞌmo afaluafalugana hutapa naha maeꞌnae. 15 Filipai vayaꞌmogitapamo ago afiꞌnayana nagaemohogote afinaꞌmo alagepa faigoko gemo aeꞌna hakalo huꞌna lapa paiteꞌna Masetoniyakotegamo ataleꞌna uꞌnogeꞌapaeꞌmo muki siosiꞌale siosiꞌaleꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimonamiteꞌa alisayafeꞌmo nagaeꞌeꞌmo afalu afalugana huꞌa lokaeꞌa aliꞌyaꞌmo oꞌaliꞌnagetapalapakaekeꞌmo nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta aliꞌyaꞌmo aliꞌnae. 16 Lapataleꞌna uꞌnaTesalonaika taonifiꞌmomaiꞌnogetapaeꞌmomagoꞌe yaꞌmomuki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo nahamaetapa namiꞌnae. 17 Nagaemo mago yaꞌmo fiku alisuvafeꞌmo nagesamo noꞌafufalapakaekeꞌmo akamelegati magoꞌe yaꞌmo alisayafekeꞌmo nagesamo neꞌafuve. 18 Inagimuki namiꞌnaya yaꞌmo aliꞌnogeno magoꞌe yaꞌnimo afaꞌa haneꞌniye. Epafalonaitasiꞌafiku namiꞌnaya yaꞌmo alinineno namiꞌnigeꞌna haiꞌmo aliꞌnove. Alagepa atumo neꞌaiyaofalinimo haneꞌnigeno Gotiꞌa hauꞌnigeno amuse huno nelapate. 19 Gotiꞌnimoꞌa KalaisiYesutetiꞌmo asole yaꞌmo maleꞌniya yapatiꞌmo lapakaemomuki kafu huꞌnisaya yaꞌmo afaalino lapamigiye. 20Afotimo Goti agiꞌaleꞌmo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo alita asaga hulitavigetao. He, lama ge.

Geꞌnimo alagi hano huꞌniya gemae21 Lapakaemo muki vayaꞌmo Kalaisi Yesupiꞌmo apaote vayaꞌaifeꞌmo ge apamamaeyo.

Nagaeꞌeꞌmo lokaeꞌa maiꞌnaya konagatimogiꞌeꞌmo ge lapamamaeꞌnae. 22 Muki apaotevayaꞌmogi ge lapamamaeꞌnayaꞌmonanafa hogote gamani vekamo aliꞌyaꞌamo neꞌaliyavayaꞌmogiꞌeꞌmo magoꞌe huꞌa ge lapamamaeꞌnae. 23 Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌamukiꞌamogitapamo fiku lapa maeno lapamino. He, lama ge.

Page 429: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Kolosi 1:1 426 Kolosi 1:13

KOLOSIPoloꞌa Lomu vayaꞌai kalavusifiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo mani avoꞌmo Kolosi taonifiꞌmo

maiꞌnaya siosi vayaꞌaifeꞌmo kaeꞌniye. Mago Kolosi taonifi vekamo agiꞌamo EpafalasiꞌaKalaisi aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vekamoꞌa Lomu taonifiꞌmo eno Polofeꞌmo Kolosi siosivayaꞌaifeꞌmo apava gemo huno ha paiꞌniye.

Poloꞌa ani gemo afitenoꞌaeꞌmo mago aigofe tisa vayaꞌmogi huꞌnaya gemo alino apiaino ateꞌniye. Ani aigofe tisa vayaꞌmogimo alagamuna agege enisole vayaꞌaifeꞌmo monohuge Yu vayaꞌai mono gemo akame huge ma neꞌya oꞌaliyo ina neꞌya oꞌneyo huꞌa hugehuꞌa aliꞌa apaya maleꞌnae. Poloꞌa hapa painoꞌaeꞌmo, ani agufa gemo akame nehayavayaꞌmogi Kalaisiꞌmo ago ataleꞌa uꞌnae. Yesu Kalaisiꞌa hogote vekamo maiꞌneno mukiyateꞌe vayaꞌaiteꞌeꞌmo yagaino neꞌapate. Agaefekeꞌmo lapakesamo afiꞌnetapa mono hutaala agiꞌamo amiyo, huno avoꞌmo kaeꞌniye. Lapakaemo Kalaisipiꞌmo maiꞌnetapaeꞌmosaufa kavaꞌmo hutapa lapaote maiyo, huno avoꞌmo kaeꞌniye. Kolosi siosi vayaꞌaifeꞌmoavoꞌmo kaeꞌniya agufa gemo huno Efasasi siosi vayaꞌaifeꞌmo avoꞌmo kaeꞌniye. TikikasiꞌaPoloꞌeꞌmo lokaeno aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamoꞌa ani avoꞌmo alininuno Kolosi siosivayaꞌaina apamiꞌniye.

1 Nagaemo Poloꞌnaeꞌmo Gotiꞌa agesamo afiteno hauꞌnigenoꞌaeꞌmo Yesu Kalaisi apavekaꞌamo lekana paino nateꞌniya vekamoꞌnaꞌe konagatimo Timotiꞌeꞌmo mani avoꞌmonekaoꞌae. 2 Laꞌagaemo Kolosi taonifiꞌmo maiꞌnaya lapaote vayaꞌmo Kalaisipiꞌmo maiꞌne-tapaeꞌmo oꞌataleta alagepa huta maiꞌnaya konagatiꞌaeꞌmo mani avoꞌmo nekaoꞌae.

Afotimo Gotiꞌe Ala kava neꞌmo Yesu Kalaisiꞌeꞌmo fiku lapa maeꞌana lapamiꞌanagenolapaipamoꞌmo falu hino.

Poloꞌa hao ke hetenoꞌaeꞌmo nunumu huno apateꞌniya gemae3-5 Hogotetapa alagepa faigoko gemo afitetapaeꞌmo Gotiꞌa kokuꞌnapiꞌmo maleꞌneno

yagaino nelapateya yafeꞌmo ava gemo afitetapa lapavayagunagu hutapa agava neꞌmaiye.Agava maiꞌnetapaeꞌmo Kalaisi Yesufeꞌmo lapakesa afita fatago huꞌnetapaeꞌmo mukiapaote vayaꞌaifeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapauꞌniya kavafeꞌmo lapava gemo afiꞌnone.Afiꞌnona afinatetiꞌmo muki afinaꞌaeꞌmo nunumu huta nelapatone. Ala kava netimoYesu Kalaisi afoꞌamo Gotifeꞌmo hao ke heta nelapatone. 6 Alagepa faigoko geꞌamolapakaetegamo eno afole aiꞌniya gemoꞌa ma mopafi muki haopalegaꞌeꞌmo eno afoleaiteno neꞌyaꞌamo alino neꞌate. Mani gemo Gotiꞌa fiku hapa maeno neꞌapamiya gemoafitetapaeꞌmo lama gemo haneꞌniye, hutapa afiꞌnaya afinatetiꞌmo lapakaepatiꞌeꞌmoneꞌyaꞌmo alino neꞌate. 7 Epafalasifeꞌmo lahau layamopafiꞌmo lahauꞌniya vekamoꞌalagaeꞌeꞌmo lokaeno aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamoꞌa lapakaetefeꞌmo Kalaisi aliꞌyaꞌamo oꞌatal-eno alagepa huno neꞌaliya vekamoꞌa mani gemo ago lapa paiꞌnigetapa afiꞌnae. 8Agaemolapava gemo hunoꞌaeꞌmo, Goti Aunemeꞌamoꞌmo apaipafiꞌmo aliꞌyaꞌmo aliꞌnigeꞌapaeꞌmohapau apayamopafiꞌmo nehapaiye, huno laha paiꞌniye.

9 Ani kava hutapa maiꞌnayaꞌmofeꞌmo afiꞌnona afinatetiꞌmo oꞌataleta nunumu huta la-pateme lapateme eta maiꞌnone. Lagaemo, Apakaemo kahauꞌnisiya kavaꞌmo hisayafeꞌmokaunekameꞌmoꞌa alino apaya malenageꞌa alagepa huꞌa apakesamo afiteꞌa ageꞌa aetonehaya kavaꞌmo apaipafiꞌmo havai teno, huta nunumu nehune. 10 Gotiꞌa ani kavaꞌmohisigeta ala agiꞌamo amisaya agufa kavaꞌmo hutapa maisageno alagepa kavaꞌmoꞌalapaipafatiꞌmo alagagana huno afole aisigetapa Gotiꞌmo magoꞌe magoꞌe hutapa age-sayafeꞌmo nunumu nehune. 11 Gotiꞌa ha le konali ayamufaꞌage vekamoꞌa ayamu-faꞌaletiꞌmo lokiya vaino lapateno. Lokiya vaino lapatesigetapa hosu afinaꞌmo oꞌataletahosu lapaipamookalita lapamogaga aiꞌnetapamuki yaꞌmoAfoꞌamofekeꞌmohaokehegae.12 Agaemo yagaino neꞌapateya ha le koteꞌmo haiꞌa neꞌmaiya vayaꞌeꞌmo hetama malenolateꞌniya hetamatimo afaꞌa alisunafeꞌmo alo huno lateꞌniye. 13 Agaemo hani yaꞌmolokiyaꞌalegatiꞌmo lagufamo alino katino lateteno lavalelineno hauꞌniya Mafaꞌneꞌamoꞌa

Page 430: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Kolosi 1:14 427 Kolosi 2:2yagaino neꞌapateya kegiꞌyafiꞌmo lateꞌniye. 14Mafaꞌneꞌamoꞌmo kolaꞌaletiꞌmo miya fainohatu maeno latetenoꞌaeꞌmo hosu kavatimo alino ataleꞌniye.

Kalaisiꞌmo hogote vekamo maiꞌniya gemae15Kalaisiꞌa noꞌagayaGoti auneꞌamomaiꞌniye. YegeMafaꞌneꞌamomaiꞌnenoꞌaeꞌmomuki

alo huꞌniya yaꞌe vayaꞌeꞌmo aeno apakaseno maiꞌniye. 16 Gotiꞌa Kalaisipiꞌmo muki yaꞌevayaꞌeꞌmo alo huno apateꞌniye. Kokuꞌnapiꞌmo haneꞌniya yaꞌe vayaꞌenagi ma mopafiꞌmohaneꞌniya yaꞌe vayaꞌenagi neꞌagaya yaꞌe vayaꞌenagi noꞌagaya yaꞌe vayaꞌenagi huno alohuno apateꞌniye. Agaetetikeꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya vayanagi ala vayanagi kava vayanagiala apaki vayanagi huno agaetefeꞌmo alo huno apateꞌniye. 17 Agaemo muki yateꞌevayaꞌaiteꞌeꞌmo hogote vekamo maiꞌneno yagaino neꞌapategeꞌapaeꞌmo hanege maigehuꞌa maiꞌnae. 18 Siosi vayaꞌmo Kalaisi agufaꞌagana huꞌa maiꞌnagenoꞌaeꞌmo apakenopaꞌa-gana huno maiꞌneno yagaino neꞌapate. Agaemo aepa faiꞌniya vekamo maiꞌniyanagenoalagi hogote vekamo maisiyafeꞌmo kanolufatiꞌmo hogoteno he tiꞌniye. 19 Gotiꞌa mukiagaiꞌa aipa agesamo Kalaisi aipafiꞌmo alagi hanesiyafeꞌmo hauꞌniye. 20Hauꞌniyanagenokokuꞌnapi vayaꞌe ma mopafi vayaꞌeꞌmo agaetetiꞌmo alino nanu aeno apatesigeꞌamagokepi lokaeꞌa maisayafeꞌmo hauꞌniye. Gotiꞌa hauꞌnigenoꞌaeꞌmo Mafaꞌneꞌamoꞌmomalipu yosaleꞌmo aino lakiꞌniya kolaꞌaletiꞌmo alino nanu aeno lateꞌniye.

21 Lapakaemo mago afinaꞌmo Gotiꞌeꞌmo lokaeta oꞌmaitapa lapaote aote hutapamaiꞌnetapaeꞌmo hosu kavaꞌmo huge hosu lapakesamo afige hutapa maiꞌnetapaeꞌmokame vayaꞌamomaiꞌnayaꞌmonanafa hemenimo agaiꞌaꞌeꞌmo alino nanu aeno lapateꞌniye.22 Goti aulagaleꞌmo lapaote vayaꞌamo maisageno hosu kavatapimo alagi ohanesigetapavaiꞌmo oꞌalisayafeꞌmoMafaꞌneꞌamoꞌmo agufamo aliteno faliꞌniya kavatetiꞌmo alino nanuaeno lapateꞌniye. 23He, oꞌataleta lapakesa afita fatago hume hume neꞌutapaeꞌmo noꞌmoyafateꞌmo faiꞌa ategekana hutapa maiꞌneta oꞌataletapa alagepa faigoko geꞌamo afitetapalapavayagunagu hutapa agava maiꞌneta oꞌataleꞌnisayana Goti aulagaleꞌmo alagepa hutahe titapamaigae. Mani alagepa faigoko geꞌamomukimamopafi vayaꞌaifeꞌmo aeꞌa hakalohuꞌa hapa paiꞌnageꞌa afiꞌnae. Nagaemo Poloꞌna ani gelefeꞌmo Goti aliꞌyaꞌamo neꞌaluvavekamo hamaleꞌnove.

Poloꞌa siosi vayaꞌaiteꞌmo aliꞌyaꞌmo aliꞌniya gemae24 Nagaemo lapakaetefeꞌmo kanamo neꞌaluvaꞌmofeꞌmo namogaga neꞌauve. Kalaisiꞌa

kanamo aliꞌniya kava huꞌna agufalefeꞌmo kanamo neꞌaluve. Kalaisi agufaꞌamo agaiꞌasiosi vayaꞌamae. Goti mafaꞌneꞌamogi kanamo neꞌaliya aliꞌyaꞌapimo hano osuꞌniye.Nagaemo kanamo neꞌaluva hetamaꞌnimo aliꞌna hapamaegauve. 25Gotiꞌa lapakaetefeꞌmogeꞌamo aeꞌna hakalo huꞌna hano hisuvafeꞌmo siosi aliꞌyateꞌmo navaleno alino nateꞌniye.26 Gotiꞌa mago kavaꞌamo alino fala ki maleꞌnigeꞌa muki vayaꞌmogimo muki afinaꞌmooꞌageꞌnayaꞌmonanafa hemenimo apaote vayaꞌamo alino apave liꞌniye. 27Gotiꞌamuki nofivayaꞌaitegamo asole ha le konali kavaꞌamo fala kiꞌniyanageno alino apave lisiyafeꞌmohauꞌnigenoꞌaeꞌmo agesamo afiꞌniye. Mani fala kiꞌniya gemo Kalaisiꞌa lapaipafiꞌmomaiꞌniya nefeꞌmo ava gemo haneꞌniye. Agaetefeꞌmo ha le konali yaꞌamo alisayafeꞌmolapavayagunagu hutapa agava neꞌmaiye. 28 Lagaemo muki vayaꞌamo apavalelitauta apatesunageꞌa Goti aulagaleꞌmo Kalaisipiꞌmo maiꞌneꞌa haiꞌa hapaisayafeꞌmo mukivayaꞌaifeꞌmo Kalaisife ava gemo aeta hakalo huta hapa nepaune. Lagaemo alagepalagesamo neꞌafitaeꞌmo muki vayaꞌaifeꞌmo, ehetapiye, huta huge muki vayaꞌaina alitaapaya malege huta neꞌmaune. 29 Nagaeꞌeꞌmo mani kavaꞌmo afole aisiyafeꞌmo Kalaisiayamufaꞌaletiꞌmo naipafiꞌmo lusi kava huno aliꞌyaꞌmo neꞌaligeꞌnaeꞌmo ayamufaꞌaletiꞌmonaya mukiki huꞌna aliꞌyaꞌamo neꞌaluve.

21 Nagaemo lapakaeꞌe Leyotisiya taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌe oꞌnageꞌnaya vayaꞌefeꞌmo

naipafiꞌmo nahausoli huꞌneꞌna nayamukiki huꞌna aliꞌya neꞌaluva aliꞌyafeꞌmo nava gemoafisayafeꞌmo nahauꞌniye. 2 Lapaipamoꞌmo atete osuno lokiya vaino haneꞌnisigetapa

Page 431: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Kolosi 2:3 428 Kolosi 2:19lapau lapayamopafiꞌmo lapauꞌnisigetapamagoke lapaipa lapakesamo alitamaisayafeꞌmoaliꞌyaꞌmo neꞌaluve. Ani kava huta maiꞌnetapaeꞌmo Gotiꞌa hogoteno alino fala kinoateꞌneno alino lapaveliꞌniya neꞌmo Kalaisiꞌmo ageta aeto hutetapa lole lapakesamooꞌafitapa lusi kava hutamagoke lapakesamo afisayafeꞌmo nahauꞌniye. 3Kagemi yaꞌapimoaliꞌa fala kiꞌa neꞌmalaya kava huno Kalaisi aipafiꞌmo muki alagepa huꞌa afiteꞌa age-saya yaꞌamo fala kino haneꞌniye. 4 Mago vayaꞌmogimo haga lapaisiya agufa gemohuteꞌapaeꞌmo lapakesamo faiteꞌa humi olapatesayafeꞌmo mani gemo lapa nepauve.5 Nagufaꞌamo lapakaeꞌeꞌmo lokaeꞌna oꞌmaiꞌnovaꞌmonanafa nauneꞌnameꞌamoꞌmo la-pakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeno maiꞌnigeꞌnaeꞌmo lapakovana Kalaisifeꞌmo lokiya vaitapalapakesa afita fatago nehutapaeꞌmo magokepi lokaeta maiꞌnageꞌna lapaketeꞌnaeꞌmonamogaga neꞌauve.

Kalaisipiꞌmo alagepa huꞌa neꞌmaiya kavafeꞌmo huꞌniya gemae6 Lapakaemo Kalaisi Yesufeꞌmo, Ala kava netimo maiꞌniye, hutapa aliꞌnaya kavaꞌmo

hutapa agaepiꞌmomaimemaime viyo. 7Maiꞌnetapaeꞌmo yosamoꞌmo hafuꞌyamo neꞌaeyakava hutapa agaeteꞌmo atafauta alagi hutapa maiyo. Noꞌmo yafateꞌmo faiꞌa neꞌatayakava hutapa Kalaisiteꞌmo atafauta alagi huꞌnetapaeꞌmo alita lapayamaleꞌnona gelefeꞌmolokiya vaitapa maiꞌnetapaeꞌmo magoꞌe magoꞌe hutapa lusi kava huta hao ke hetapamaiyo. 8 Fiku yanageꞌa mago vayaꞌmogimo ma mopafi vayaꞌmogi ageteꞌa afiꞌnayaagufa gemo huge afa aigofe gemo huge nehuꞌa humi lapategayanagi ehetapiye. Manigemo Kalaisitegatiꞌmo noꞌmefa apakinago vayaꞌmogi nehaya agufa gemo ma mopafikavaꞌmo ani kavaꞌmo huno afole aiꞌniye, huꞌa nehaya geeꞌmo apakesamo neꞌafiyayapifatiꞌmo neꞌe. 9 Muki Goti aipa agesamo Kalaisi aipa agesafiꞌmo alagi lama gehuno hanege hanege huno nehane. 10 Agaemo muki apauneꞌapameꞌe vayaꞌmo yagaiꞌaneꞌapataya vayaꞌaiteꞌe ala kava vayaꞌaiteꞌeꞌmo yagaino neꞌapateya vekamo maiꞌnige-tapaeꞌmo agaepiꞌmo maiꞌnageno agaepi haneꞌniya yaꞌamo lapakaepiꞌmo havai teꞌniye.11 Kalaisipiꞌmo maiꞌnagenoꞌaeꞌmo vayaꞌmogi lapakufamo lagauꞌa olapateꞌnafa Kalaisiꞌalapakufamo lagaugekana huno hosu kavaꞌmo nehiya atafa lapaipa lapakesamo alinoataleꞌniye. 12 Ani agufa kavaꞌmo haneꞌnigeꞌa aniꞌmo faleꞌa nelapatagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌalapakesa afita fatago nehaya kavatetiꞌmo Kalaisiꞌeꞌmo kanolufiꞌmo kino lapatetenoKalaisiꞌeꞌmo magokepi ago alino he tino lapateꞌniye. Gotiꞌa Kalaisiꞌmo alino he tinoateꞌniya vekamo himamuꞌaletiꞌmo lapaipafiꞌmo aliꞌyaꞌmo aliꞌnigetapa lapakesa afitafatago huꞌnae. 13 Hosu lapakufamo lagauta oꞌataletapa hosu kavapiꞌmo maiꞌneta-paeꞌmo faliꞌnaya vayakana huta maiꞌnagenoꞌaeꞌmo Kalaisiꞌeꞌmo ago alino he tinolapateꞌniye. Gotiꞌa muki hosu kavatimo alino neꞌatalenoꞌaeꞌmo 14 anonatilefeꞌmoavoꞌmo kae maleꞌniya gemo ma kava hiyo ina kava osiyo, huno huꞌniya keꞌaepa gemoaeno kalo paeno ataleꞌniye. Gotiꞌa ani gemoꞌa aeno lagaseno kame huno lateꞌniyagemo alino ataleteno malipu yosaleꞌmo nili aiꞌniye. 15 Kalaisiꞌa falitenoꞌaeꞌmo yagaiꞌaneꞌapataya vayaꞌe ala kava vayaꞌeꞌmo agaiꞌamo ago aeno apakaseteno kame hisayayaꞌapimo apayapatiꞌmo alino hapafaleno nofi kino apateteno vayaꞌai apaulagaleꞌmoheno apavayu hulino uꞌniye. 16 Ani kava huꞌniyaꞌmofeꞌmo vayaꞌmogimo, ma neꞌyaneyo, ina neꞌya oꞌneyo, huꞌa nehuꞌapaeꞌmo, hopa afinafeꞌmofi saufa kaile hopa afi-nafeꞌmofi sapati afinaꞌmo maiꞌa falu nehaya afinafeꞌmofi, alita aeto hu maletetapaakame hiyo, huꞌa lapa paisagetapaeꞌmo akame hisaya kavaꞌmo ohaneꞌniye. 17 Maniagufa kavaꞌmo afole aisiya kavafeꞌmo aune kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa Kalaisiꞌa auneꞌaageꞌnaya agufaꞌamo ago afole aiꞌniye. 18 Mago vayaꞌmogimo amega apakufaletiꞌmoapakaiꞌapi apakiꞌapimo aliꞌa afepi neꞌapataya kavafeꞌmo amuse huꞌa enisole vayaꞌaifeꞌmomono nehae. Apakaemo kavatapimo aliꞌa fako huꞌa lapateteꞌapaeꞌmo, hosu kavaꞌmonehae, huꞌa hisaya gemo oꞌafiyo. Oꞌageꞌnaya kavaꞌmo agesayafeꞌmo apakaiꞌapimofiku himuꞌnamu kavaꞌmo nehae. Atafa apaipafatiꞌmo, ala vayaꞌmo maiꞌnone, huꞌafiku apakesamo neꞌafiye. 19 Apakaemo agufamo agenopagana huno maiꞌniya vekamoKalaisiꞌmo oꞌatafauꞌa afaꞌa ataleꞌnae. Kalaisiꞌa agufaleꞌmo yagaino neꞌategenoꞌaeꞌmo

Page 432: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Kolosi 2:20-21 429 Kolosi 3:15aeno hapaiꞌniya yaꞌaꞌe aganunaꞌeꞌmo aeno haniteno alino magokepi lokaeno ateꞌnigenoGoti himamuꞌaletiꞌmo ko nesiye. 20-21 Lapakaemo ma mopafiꞌmo hogoteꞌa huꞌa aepafaiꞌa huꞌnaya gelefeꞌmo faliꞌnisayaꞌmoꞌmo na kava higetapa ina ya oꞌaliyo, ma neꞌyaoꞌneyo, ani yateꞌmo ame oꞌaliyo, huꞌa nehaya gemo ma mopafi vayakana hutapa mamopafi vayaꞌai keꞌaepa geꞌapimo akame nehae. 22 Mani keꞌaepa gemo aliꞌa neꞌa hanohuꞌa atalesayafekeꞌmo haneꞌniye. Mamopafi vayaꞌai keꞌaepa gemo aliꞌa apaya neꞌmalayakeꞌaepa geꞌagekeꞌmo haneꞌniye. 23Mani agufa keꞌaepa gemoꞌa mono hisayafeꞌmo alinohe tino neꞌapate. Aigofe gemo nehuꞌa apakufamo aliꞌa afepi apateꞌa apakafu kisiyayaꞌmo aliꞌa apakufamo amisayafeꞌmo alino he tino neꞌapate. Neꞌapateyaꞌmofeꞌmo afitetaageꞌnona kavaꞌmo haneꞌniye, huꞌa apakesamo neꞌafiyaꞌmonanafa mani agufa keꞌaepagemoꞌa apakufamoꞌmo hauꞌniya kavateꞌmo yagaiꞌa atesayafeꞌmo hapa noꞌmae.

31Gotiꞌa Kalaisiꞌeꞌmomagokepi alino he tino lapateꞌniyaꞌmofeꞌmo kokuꞌnapi haneꞌniya

yafeꞌmo lapaꞌye huꞌninagetapa kahauya hiyo. AnileꞌmoKalaisiꞌa Goti lamaga haopaleꞌmosiaꞌaleꞌmo neꞌmaiye. 2Ma mopafi yafeꞌmo lapakesamo oꞌafitapa muga anaga kotegamonehaneya yafekeꞌmo lapakesamo afiyo. 3 Lapakaemo faliꞌnageno afaꞌa neꞌmaiya yaꞌmoalino fala kino ateꞌnigeno Kalaisiꞌeꞌmo magokepi lokaeno Gotipiꞌmo nehaneyaꞌmofeꞌ-mae. 4 Kalaisiꞌa afaꞌa neꞌmauna yaꞌmo aepa vekamo afole aisigetapaeꞌmo ha le konaliyaꞌamo agaeꞌeꞌmo alisageꞌa lapakegae.

5 Aligayaꞌmofeꞌmo ma mopafi amega lapakufamoꞌmo nehaya kavaꞌmo amagita falitaataleyo. Kumai kavanagi oꞌaniꞌya kavanagi hosu lapaipa nekaliya kavanagi hosukavafeꞌmo lapaka neteya kavanagi ma mopafi yafeꞌmo lapaꞌye nehiya kavanagi hutapaalita amagitapa falita ataleyo. Ma mopafi yafeꞌmo hapaꞌye nehisiya vayaꞌmogi aigofegotifeꞌmo mono nehae. 6 Goti geꞌamo akame nosaya vayaꞌmogi ani agufa kavaꞌmonehayaꞌmofeꞌmo aipamo leno neꞌapateyanageno kayoꞌmo apamigiye. 7 Hogotetapaani agufa hosu kateꞌmo neꞌutapaeꞌmo hosu kavapiꞌmo maiꞌnayaꞌmonanafa 8 hemenimomuki mani agufa hosu kavaꞌmo ago ataleyo. Lapaipamo olege lapai vaitapa oꞌapategehanageke yaꞌmo alita oꞌapamige huta faipa huta oꞌapatege hosu kigi yokalo gemoosuge lapaꞌye hisiya kavaꞌmo alino afole aino atesiya agufa gemo osuge hutapa maiyo.9-10 Lapakaemo atafa vekatapimo atalege atafa vekatapimoꞌa nehiya kavaꞌmo atalegehutetapa saufa vekatapimo alita vaiꞌnayaꞌmofeꞌmo konagatapieꞌmo aigofe gemo osiyo.Gotiꞌa saufa vekatapimo alo huꞌniyanageno Gotiꞌmo ageta aeto nehutapaeꞌmo agaekanahutapa maisayafeꞌmo saufa vekatapimo magoꞌe magoꞌe huno alo huno nelapate.11Nelapateyaꞌmofeꞌmo saufa vayaꞌmo maiꞌnetapaeꞌmo Yu nofi vayapatiꞌmo oꞌmaiꞌnayavayanagi Yunofi vayapatiꞌmomaiꞌnaya vayanagi apakufamoolagauꞌnaya vayanagi apak-ufamo lagauꞌnaya vayanagi alu apake neꞌaiya vayanagi kahaufilaga vayanagi kalavusialiꞌyaꞌmo neꞌaliya vayanagi afaꞌa neꞌmaiya vayanagi huꞌa hailami salami huꞌa noꞌmaifaKalaisiꞌa agaiꞌageꞌmo muki kavaꞌmo aepa neꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo muki alu vaya aluvayaꞌai apaipafiꞌmo neꞌmaiye.

12 Gotiꞌa lapakaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌnigeno ago lekana paino lapatetenolapavaleno alino lapaote lapateꞌniyaꞌmofeꞌmo lapau huta apatege alitapa lapao yaꞌmohuge ina agufa vayaꞌmo maiꞌnone, hutapa lapakesamo afige yagu yaga kavaꞌmo hutapaapatege lapakaetegamo hosu kavaꞌmo nehisagetapaeꞌmo afaꞌa maiꞌnetapa falu fala la-paipamo kalita apatege hutapa maiyo. 13Hosu kavaꞌmo lapakaepatiꞌmo hisagetapaeꞌmokonagatapilegamo afalu afalu kavaꞌmo hutapa vase kavaꞌmo huge hosu kavaꞌapimo alitaatalege hutapa magokepiꞌmo lokaetapa maiyo. Mago konagatapimoꞌa konagaꞌaeꞌmo,nagaetegamo hosu kavaꞌmo huꞌniye, huno agesamo afiꞌnisiyaꞌmoꞌmo Ala kava neꞌmoꞌahosu kavatapimo alino ataleꞌniya kava hutapa hosu kavaꞌamo alita ataleyo. 14 Manikavaꞌmo nehutapaeꞌmohogote kavaꞌmo hutapa lapau lapayamopafiꞌmo lapainagenoꞌaoalagepa huno magokepi alino lokaeno lapateno. 15 Gotiꞌa lapaipamo alino falu huno

Page 433: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Kolosi 3:16 430 Kolosi 4:9lapateꞌniya kavaꞌmoꞌa lapaipaleꞌmo yagaino lapateno. Gotiꞌa magoke vayaꞌmo mais-ageno lapaipamoꞌmo falu hisiyafeꞌmo keya aeno ge huꞌniye. Ani kava hutapa maiꞌne-tapaeꞌmo Gotifeꞌmo hao ke heyo. 16 Lapaipamo alo higenoꞌao Kalaisifeꞌmo ava gemoꞌalapaipafiꞌmomagoꞌe huno hanege hanege huno alagi haneno. Alagepa huta lapakesamoafiꞌnetapaeꞌmo konagatapimo afalu afalu kavaꞌmo hutapa alita apaya maletapaeꞌmohosu kavaꞌmo osisayafeꞌmo ehetapiye, huta hapa paiyo. Lapaipafiꞌmo Gotifeꞌmo haoke nehetapaeꞌmo samu yokemo huge mono yokemo huge Ala kava neꞌmo agiꞌaleꞌmoaliꞌa neꞌasagaya yokemo huge hutapa maiyo. 17 Muki agufa kavaꞌmo huge muki agufagemo huge nehisayana Ala kava neꞌmo Yesu agiꞌalefeꞌmo hutetapa agaetetiꞌmo afotimoGotifeꞌmo hao ke heta maiyo.

Afamo anagaꞌmogimo hisaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae.18Aꞌnemogitapae, huꞌna, Ala kavanepiꞌmomaiꞌnisaya aꞌnemogimohisaya kavahutapa

anautapimogi apaiyafiꞌmo maiꞌnetapa geꞌapimo afiyo. 19 Anauꞌapimogitapae, huꞌna,aꞌnetapilegamo lokiya kavaꞌmo osutapa apakaefeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapaino.20 Mafaꞌnemogitapae, huꞌna, muki kavatefeꞌmo itatapi afotapimogi geꞌapimo neꞌafis-agenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌa lusi kava huno amuse huno lapategaiyaꞌmofeꞌmo anikavaꞌmo hiyo. 21 Afoꞌapimogitapae, huꞌna, mafaꞌnetapimogimo apaipamo lesiya agufakavaꞌmo osiyo fiku yanageno apaipamoꞌmo kana hugiyanagi. 22 Aliꞌya neꞌaliya vayaꞌ-mogitapae, huꞌna, hosu kavanagetapa aliꞌya aepa vayaꞌmogi amuse huꞌa lapatesayafeꞌmoapaulagaleꞌmomaiꞌnetapaekeꞌmo geꞌapimo neꞌafiye. Gotifeꞌmo koli nehutapaeꞌmomukiafinaꞌmo lapaipafatiꞌmo geꞌapimo afiyo. 23Muki alu aliꞌya alu aliꞌyaꞌmo neꞌalitapaeꞌmovayaꞌaitefeꞌmo aliꞌyaꞌmo noꞌalufa Ala kava netefeꞌmo mani aliꞌyaꞌmo neꞌaluve, hutalapayamukiki hutapa aliꞌyaꞌmo aliyo. 24 Ala kava neꞌmo Kalaisi aliꞌyaꞌaleꞌmo maiꞌnayaꞌ-mofeꞌmo ago afiꞌnayana Ala kava neꞌmoꞌa alo hu maleꞌniya yapatiꞌmo miyatapimo alinolapamigiye. 25Gotiꞌa hosu kavaꞌmo nehisaya vayaꞌmo agaiꞌa aulagaleꞌmo haiya vayaꞌmomaiꞌnafi huno agesamo oꞌafigifa anonaꞌapilefeꞌmo hosu miyaꞌapimo alino apamigiye.Gotiꞌa muki vayaꞌaina magoke agufa kavatetiꞌmo alino fako huno neꞌapate.

41 Aliꞌya aepa vayaꞌmogitapae, huꞌna, yagaitapa neꞌapataya vayaꞌmo maiꞌnaya kava

hunoAla kava netapimo kokuꞌnapiꞌmomaiꞌniye, huta ago afiꞌnayaꞌmofeꞌmo aliꞌyatapimoneꞌaliya vayaꞌaitegamo fatago kavaꞌmo hutapa alagepa yaꞌmo alita apamiyo.

Nunumu nehutapa alagepa kavaꞌmo hiyo, huno huꞌniya gemae2 Nunumu nehutapaeꞌmo oꞌataleta alagepa huta kava yagaiꞌnetapa Gotifekeꞌmo hao

ke hetapa nunumu huge huge hutapa maiyo. 3 Nunumu nehutapaeꞌmo Goti geꞌamoaeta hakalo huta hapa paisuna kaꞌmo valino latesigeta Kalaisifeꞌmo ava gemo hogotenoalino fala ki maleꞌneno hemenimo alino lave liꞌniya geꞌamo hapa paisunafeꞌmo nunumuhutapa lateyo. Mani gelefeꞌmo aliꞌa kalavusi huꞌa nateꞌnae. 4 Gotiꞌa alagepa huꞌnaaeꞌna hakalo huꞌna hapa paisuvafeꞌmo hauꞌniye. Ani kava huꞌna hisuvafeꞌmo nunumuhutapa nateyo. 5 Lapakaemo malaga vayaꞌaifeꞌmo alagepa huta lapakesamo neꞌafi-tapa alagepa kavaꞌmo hiyo. Lapakaemo alagepa kavaꞌmo hisaya afinaꞌmo ago hanohugiyanagi alagepa kavaꞌmo hutapa alagepa aliꞌyaꞌmo aliyo. 6 Hagaꞌage gemo nehane,huꞌa hisayafeꞌmo ge hugefeꞌmo alagepa geꞌageꞌmo hiyo. Geꞌapileꞌmo alagepa huta aetaatagaina hutapa hapa paisayafeꞌmo alagepa huta afiꞌnetapa hapa paiyo.

Poloꞌa lole vekalaꞌmo alino anateꞌnigeꞌana uꞌnaꞌa gemae7 Tikikasiꞌa lahau layamopafiꞌmo lahauꞌniya konagatimoꞌmo oꞌataleno muki afinaꞌmo

Ala kava neꞌmo aliꞌyaꞌamo lagaeꞌeꞌmo lokaeno neꞌaliya vekamoꞌa uno muki kavafeꞌmonava gemo huno lapa paigiye. 8 Agaemo uno haiya kava hutapa maiꞌnafi hunolapaketenoꞌaeꞌmo lapaipamo alino lokiya vaino lapatesiya gemo lapa paisiyafeꞌmo aliꞌnaatesugeno ugiye. 9 Avagi huno visiya vekamo Onesimasifeꞌmo lahau layamopafiꞌmolahauꞌniya konagatimoꞌa aliꞌyaꞌamo oꞌataleno muki afinaꞌmo alagepa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya

Page 434: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Kolosi 4:10 431 Kolosi 4:18vekamo lapakaepati vekamo maiꞌniye. Anakaemo uꞌanaeꞌmo manileꞌmo muki afoleaiꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌana lapa paigaꞌae.

Kolosi vayaꞌaifeꞌmo ge apamamaeꞌnaya gemae10 Alisitakasiꞌa nagaeꞌeꞌmo kalavusimo huꞌniya vekamoꞌa ge lapamamaeꞌniye. Makiꞌa

Manamasi avuꞌamoꞌmo ge lapamamaeꞌniye. Agaefeꞌmo, esigetapaeꞌmo alita falu falahuta atetetapa neꞌyaꞌmo amiyo, huꞌna lapa paiꞌnove. 11Yesuꞌamago agiꞌamoYasitasiꞌa gelapamamaeꞌniye. Mani loleꞌe magoꞌe vayaꞌmo Yu nofi vayaꞌmo maiꞌneꞌa Gotiꞌa yagainoapatesiya kavaꞌmo afole aisiyafeꞌmo nagaeꞌeꞌmo lokaeꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaliye. Alagepa huꞌanaha maeꞌnageno naipamoꞌmo falu huꞌniye. 12 Epafalasiꞌa lapakaepati vekamoꞌa Kalaisialiꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamoꞌa ge lapamamaeꞌniye. Lapakaemo alopa Kalisitini vayaꞌmohamaletetapa oꞌataleta lokiya vaita maiꞌnetapa Gotiꞌa hauꞌniya kavaꞌmo agetetapaakame hisayafeꞌmo lusi kava huno nunumu huno nelapate. 13 Agaemo lapakaeteg-amogi Leyotisiya taonifiꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaitegamogi Hilapolisi taonifiꞌmo maiꞌnayavayaꞌaitegamogi huno lokiya kavaꞌmo huno agesa afifi huno aliꞌyaꞌmo neꞌaligeꞌnaeꞌmolapa nepauve. 14 Lukiꞌa lahau layamopafiꞌmo lahauꞌniya lota vekaꞌe Nimasiꞌeꞌmo gelapamamaeꞌnaꞌae. 15 Lagaefeꞌmo Leyotisiya konagatimogiꞌe Nipaꞌeꞌmo siosi vayaꞌmonoꞌafiꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo ge apamamaetapa hapa paiyo.

16 Mani avoꞌmo alitapa lekana paitetapaeꞌmo Leyotisiya siosi vayaꞌmogi lekanapaisayafeꞌmo alitapa apamiyo. Ani kava huꞌa Leyotisiya konagatimogitapamo magoavoꞌmo aliꞌa lapamisagetapa lekana paiyo. 17 Lapakaemo Akipasifeꞌmo Ala kava neꞌmoꞌakamiꞌniya aliꞌyakamo alika hano huvo, hutapa ha paiyo. 18 Ani gemo huteꞌnaeꞌmohemenimo nagaemo avoꞌmo nekaeya vekalegatiꞌmo avo kayoꞌmo aliꞌna avoꞌmo kaeꞌ-naeꞌmo, Poloꞌna ge lapamamaeꞌnove, huꞌna avoꞌmo nekaove. Kalavusifiꞌmo maiꞌno-vanagi lapake okanino. Gotiꞌa fiku lapa maeno lapamino. He lama ge.

Page 435: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Tesaloniyani 1:1 432 1 Tesaloniyani 2:2

1 TESALONIYANIPoloꞌa Filipai taonifatiꞌmo atalenuno Tesalonaika taonifiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo Goti

geꞌamo aeno hakalo huno hapa paiꞌnigeꞌapaeꞌmo apaipamo aliꞌa afe leꞌnageno siosimoafole aiꞌniye. Yesu Kalaisifeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnayaꞌmofeꞌmo Yu nofi vayaꞌ-mogimo Polofeꞌmo kame huꞌa ateꞌnageno ataleno Meliya kotegamo uꞌniye. HenagaꞌamoTimotiꞌa uno apaketeno siosi vayaꞌaifeꞌmo apava gemo huno Polofeꞌmo ha paiꞌnigenomani avoꞌmo kaeꞌniye.

Poloꞌa Goti vayaꞌamo hamaleꞌnayaꞌmofeꞌmo Gotifeꞌmo hao ke hege agaiꞌamo aliꞌyaꞌmoaliꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huge Kalaisiꞌa eminesiya kavafeꞌmo ava gemo huge hunomani avoꞌmo kaeꞌniye.

1 Poloꞌnamogi Silivenisiꞌagi Timotiꞌagi huta Tesaloniyani siosi vayaꞌmogitapa afotimoGotipiꞌe Ala kava netimo Yesu Kalaisipiꞌeꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogitapaeꞌmomani avoꞌmonekaone. Afotimo Gotiꞌe Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌeꞌmo fiku lapamaeꞌana lapamiꞌan-ageno lapaipamoꞌmo falu hino.

Tesaloniyani vayaꞌmogi apakesa afiꞌa fatago huteꞌa alagepa huꞌa maiꞌnaya apava gemae.2 Lagaemo mukiꞌamogitapaeꞌmo Gotifeꞌmo muki afinaꞌmo nunumuꞌmo huta hao

ke nehone. 3 Lapakesa afita fatago huꞌnetapaeꞌmo alagepa kavaꞌmo nehae. La-pau lapayamopafiꞌmo lapauꞌnigetapaeꞌmo lokiya aliꞌyaꞌmo neꞌaliye. Ala kava ne-timo Yesu Kalaisifeꞌmo agava maiꞌnetapa lapavayagunagu nehutapaeꞌmo oꞌataletapaatafauta alagi hutapa neꞌmaiye. Lagaemo Afotimo Goti aulagaleꞌmo olapataleta anikavatapieꞌmo muki afinaꞌmo lagesamo neꞌafitaeꞌmo nunumuꞌmo huta nelapatone.4 Gotiꞌa hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya konagatimogitapae, huta, Gotiꞌa agaiꞌamo lekanapaino lapateꞌniye, huta lapakeꞌnone. 5 Alagepa faigoko geꞌamo aeta hakalo hutalapa paiꞌnonagenoꞌaeꞌmo lapaipafiꞌmo geꞌageꞌmo afole oꞌaiꞌnifa himamuꞌaꞌe geꞌaletiꞌmoaliꞌyaꞌmo aliteno alino afole aino ateꞌniye. Aote Aunemeꞌaletiꞌmo lapa paiꞌnonage-tapaeꞌmo, he, lama gemo haneꞌniya gemo nehae, hutapa alagi lapakesa afita fatagohuꞌnae. Lapa maesunafeꞌmo lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta maiꞌneta haiya kava hutaaliꞌyaꞌmo aliꞌnopi huta ago lageꞌnae. Ani kavaꞌmo lapakaetegamo afole aiꞌniyaꞌmofeꞌmoGotiꞌa lekana paino lapateꞌniye, huta lapakeꞌnone. 6 Goti geꞌamo alagepa hutapaafitetapa lusi kava hutapa kanamo aliꞌnageno Goti Aunemeꞌamoꞌmo lapa maeꞌnigetapalapamogaga neꞌaitapaeꞌmo lakame huge Ala kava neꞌmo akame huge hutapa maiꞌnae.7 Lapakaemo ani kavaꞌmo nehutapaeꞌmo lapakame hisaya agufa kavaꞌmo apakesa afiꞌafatago huꞌnaya vayaꞌmo Masetoniya kotega vayaꞌe Akaiya kotega vayaꞌeꞌmo ago alitapaapave liꞌnae. 8 Ala kava neꞌmo geꞌamo lapakaetetiꞌmo Masetoniya kotegaꞌe Akaiyakotegaꞌekeꞌmo aino atagu faeno uneno osuꞌnifa muki kotegaꞌeꞌmo aino atagu fainouneno huꞌnigeꞌapaeꞌmo lapakesa afitapa fatago huꞌnaya kavafeꞌmo ago lapava gemoafiꞌnayaꞌmofeꞌmo magoꞌe huta hapa paisuna gemo ohaneꞌniye. 9 Ani vayaꞌmogimolagaefeꞌmo, apakaemo Tesaloniyani vayaꞌaitegamo uꞌnageꞌapaeꞌmo aigofe gotiꞌapimogiapataleꞌa aiꞌa afe leꞌa Gotitegamo eꞌa afaꞌa neꞌmaiya lama ge Goti aliꞌyaꞌamo neꞌaliye.10 Maiꞌneꞌapaeꞌmo Gotiꞌa alino he tino ateꞌniya Mafaꞌneꞌamoꞌmo Gotiꞌa aipamo lenonelateya kayoꞌmo lamisiyategatiꞌmo lagufamo alino katino nelateyaMafaꞌneꞌamo kokuꞌ-napatiꞌmo eminesiyafeꞌmo agava neꞌmaiye, huꞌa nehae.

2Poloꞌa Tesaloniyani vayaꞌaitegamo uno aliꞌyaꞌmo aliꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

1 Konagatimogitapae, huta, lapakaemo ago lageꞌnayana lapakaetegamo uta maiꞌne-taeꞌmo afa aliꞌyaꞌmo oꞌaliꞌnopa aliꞌyaꞌmo aliꞌnonagenoꞌaeꞌmo neꞌyaꞌmo afole aiꞌniye.2 Lapakaemo ago afiꞌnayana Filipai taonifiꞌmo nagaeꞌe Silivenisiꞌeꞌmo uꞌnoꞌageꞌa lusikava huꞌa laꞌamagiꞌnayaꞌmonanafa lapakaetegamo uꞌnoꞌae. Laꞌagaeꞌe Timotiꞌeꞌmo uta

Page 436: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Tesaloniyani 2:3 433 1 Tesaloniyani 2:17maiꞌnonageno Gotiꞌa laha maeno lokiya vaino lateꞌnigeꞌapaeꞌmo mago vayaꞌmogi lusikava huꞌa kame huꞌa lateꞌnayaꞌmonanafa koli osuta Gotitegati alagepa faigoko geꞌamoaliniteta aeta hakalo huta lapa paiꞌnone. 3 Lapa paiꞌnona gemo aigofe gefatiꞌmo afoleoꞌaige amega lagufaleꞌmo lamogaga aisuna agufa kavatetiꞌmo afole oꞌaige humiꞌnamigetiletiꞌmo afole oꞌaige huno afole oꞌaiꞌniye. 4 Afole oꞌaiꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌa lagenoaeto hutenoꞌaeꞌmo alagepa faigoko geꞌaleꞌmo yagaita ateꞌneta aliꞌyaꞌamo alisunafeꞌmolekana paino lateꞌnigeta maiꞌnone. Aliꞌyaꞌamo neꞌalunaꞌmofeꞌmo vayaꞌmogi amuse huꞌalatesaya agufa gemo osuta Gotiꞌa laipafiꞌmo lageno alino fako huno nelateya vekamoꞌaamuse huno latesiyafekeꞌmo mani gemo nehune. 5 Lapakaemo ago afiꞌnayana aigofegemo huta lahao ke hesayafeꞌmo huta lapao ke oseꞌnone. Mago vayaꞌmogi hapaꞌyenehiya kavaꞌapileꞌmo geꞌapiletiꞌmo huꞌa aeꞌa ati kaeya agufa gemo osuꞌnone. Gotiꞌaago lageꞌniyanageno laha maesiya faigoko gemo afaꞌa hugiye. 6 Lagaemo lapakaemofimuki alu vayaꞌmogimofi huꞌa lagitileꞌmo aliꞌa asaga huꞌa latesayafeꞌmo mago kavaꞌmoosuꞌnone. Kalaisi apa vayaꞌamo maiꞌneta lokiyaꞌamo aliꞌnonaꞌmofeꞌmo lapakaefeꞌmo,ina yaꞌmo lamiyo, huta hugemani aliꞌyaꞌmo alitapa lateyo, huta huge hisuna agufa gemoafaꞌa haneꞌniyaꞌmonanafa lapa opaiꞌnone. 7 Lokiya gemo osuta lapakaeꞌeꞌmo magokepikanale huta lokaeta maiꞌnetaeꞌmo vase vase kavaꞌmo nehuta aꞌnemogimo inamumafaꞌnemoapanukiꞌa alagi huꞌa neꞌmaiya kavahuta yagaita lapateꞌnone. 8Lapakaefeꞌmolahauꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotitegati alagepa faigoko geꞌageꞌmo alita lapamisunafeꞌmo os-uꞌnopa lagufaꞌaꞌeꞌmo alita lapamisunafeꞌmo huꞌnone. 9 Konagatimogitapae, huta,alagepa faigoko gemo aeta hakalo huta lapa paita maiꞌnetaeꞌmo laha maetapakanamo oꞌalisayafeꞌmo felugaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo lokiya vaita aliꞌyaꞌmo neꞌalunagetapaago lageꞌnae. 10 Lagaemo lapakesa afita fatago nehaya vayaꞌmogitapaꞌeꞌmo lokaetamaiꞌnetaeꞌmo Gotitegamo alagepa kavaꞌmo huge vayaꞌaitegamo alagepa kavaꞌmo hugevaiꞌmo olamisaya agufa kavaꞌmo huge huta maiꞌnonagetapaeꞌmo lapakaeꞌe Gotiꞌeꞌmoago lageꞌnayanagetapa laha maesiya faigoko gemo afaꞌa hugae. 11 Afoꞌapimogimomafaꞌneꞌapileꞌmo yagaiꞌa neꞌapataya kava huta lapakaeteꞌmo yagaiꞌneta ani kavaꞌmohiyo, huta huge lapaipamo alita lokiya vaita lapatege lokiya gefatiꞌmo lapa paige hutamaiꞌnonagetapa lageꞌnae. 12Gotiꞌa yagaino neꞌapateya koteꞌmo haitapa maiꞌnetapaeꞌmoha le konali yaꞌamo alisayafeꞌmo keya aeno ge huꞌniya vekamoꞌa hauꞌniya kavaꞌmohisayafeꞌmo lapakaetegamo ani kavaꞌmo huꞌnone.

13Goti geꞌamo lapa paiꞌnonagetapa afitetapaeꞌmo, mamopafi vayaꞌai gemo ohaneꞌnifaGoti geꞌamo haneꞌniye, hutapa huꞌnayaꞌmofeꞌmo Gotifekeꞌmo hao ke hege hege hutamaiꞌnone. He, lapakaemo lama gemo huꞌnae. Afiꞌnaya gemo Goti geꞌageꞌmo haneꞌniye.Mani gemoꞌa lapakesa afitapa fatago nehaya vayaꞌmogitapa lapaipafiꞌmo lokiya vaino al-iꞌya neꞌaligenoꞌaeꞌmo neꞌyaꞌmo afole neꞌaiye. 14Yutiya kotega vayaꞌmoKalaisi Yesupiꞌmomaiꞌnaya siosi vayaꞌmogimo kanamo aliꞌnae. Yu vayaꞌmo vayaꞌapimogi kanamo aliꞌaapamiꞌnaya kava huꞌa vayatapimogi kanamo aliꞌa lapamiꞌnae. Konagatimogitapae, huta,ani kavaꞌmo hutapa maiꞌnetapaeꞌmo Goti siosi vayaꞌamo apakame hutapa maiꞌnae. 15Yuvayaꞌmogimo akeyaꞌvilaga Gotitegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiyavayaꞌapimo kamiti apamagige Ala kava neꞌmo Yesuꞌa kamiti amagige huteꞌapaeꞌmohemenimo lagaefeꞌmo apaini huꞌa nelatae. Apakaemo Gotiꞌa alagi ohauꞌniya agufakavaꞌmo nehuꞌapaeꞌmo muki vayaꞌaifeꞌmo kame huꞌa neꞌapatae. 16 Lagaemo Yu nofivayapati oꞌmaiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo ge hisunageno Gotiꞌa apakufamo alino katino apate-siya kaꞌmo aliꞌa akani neꞌmalae. Muki afinaꞌmo ani kavaꞌmo nehagenoꞌaeꞌmo hosukavaꞌapimoꞌa lusi kavahunohavai teꞌniye. Gotiꞌa apakavamaiꞌniyaꞌmonanafa hemenimoaipamo leno neꞌapateya kayoꞌmo apamiꞌniye.

Poloꞌa, lapakaefeꞌmo halate uꞌna lapakegefe huve, huno huꞌniya gemae17 Konagatimogitapae, huta, vayaꞌmogimo aliꞌa laha faitalageta lapataleta aise afi-

naꞌmo laote maiꞌnonaꞌmonanafa lapakaefeꞌmo lagesamo afita neꞌmaune. Halate la-pakaefeꞌmo uta lapakesunafeꞌmo lusi kava huno lahauꞌnigeta uta lapakesuna kafeꞌmo

Page 437: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Tesaloniyani 2:18 434 1 Tesaloniyani 4:4layamukiki huta kahauya nehune. 18 Lapakaetegamo ugefe nehutaeꞌmo nagaemoPoloꞌnamo alu afina alu afinaꞌmo ugefe huꞌnovana Sataniꞌmo ka akanino lateꞌniye. 19Alakava netimo Yesu Kalaisiꞌa eminesiya afinafeꞌmo agava maiꞌneta lavayagunagu hugelamogaga aige miyatimo alisunafeꞌmo lamogaga aige nehuna kavaꞌmo aepa vayaꞌmoina lagiye. Lapakaitapigemae. 20 Kalaisi aulagaleꞌmo maiꞌnetaeꞌmo lapakaetetiꞌmo alalagitimo aliteta lamogaga aigune.

31 Lapakaeꞌeꞌmo oꞌmaiꞌnonaꞌmofeꞌmo laipamoꞌmo kana huꞌnigeta lagesamo afitaeꞌmo

magoꞌe huta afaꞌa oꞌmaigune. Mani Atenisi taonifiꞌmo maiꞌnetaꞌaeꞌmo 2 Timotiꞌmoalitaꞌa atesuꞌageno uno lapakegaiye, hutaꞌa huꞌnoꞌae. Agaemo lagaeꞌeꞌmo magokepilokaeno aliꞌyaꞌmo neꞌalino Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo aeno hakalo hunohapa nepaiya konagatimoꞌmo maiꞌniye. Lapa maeno alino lokiya vaino lapatesigetapamagoꞌe hutapa lapakesa afita fatago hisayafeꞌmo alitaꞌa ateꞌnoꞌageno uꞌniye. 3 Fikuyanageꞌa kanamo aliꞌnonaꞌmofeꞌmo mago vayaꞌmo asagauꞌa aigae. Lapakaemo agoafiꞌnayana Gotiꞌa lagaefeꞌmo, ani kanamo afaꞌa aligae, huno agesamo afino humaleꞌniye.4 Lapakaeꞌeꞌmo hogoteta maiꞌnetaeꞌmo ina ge hutaeꞌmo, kanamo aligune, huta lapapaiꞌnona agufa kanamo aliꞌnonageta ago lageꞌnae. 5 Ani kavafeꞌmo nahausoli huꞌnigeꞌ-naeꞌmo, magoꞌe huꞌna afaꞌa oꞌmaiguve, huꞌna huteꞌna Timotifeꞌmo, apakesa afiꞌa fatagonehafigi uka apako, huꞌna ha paiꞌnove. Sataniꞌmo apamalageka huteno aliꞌyatimo alinohano huno ataleꞌnisifi, huꞌna lusi kava huꞌna koli huꞌna aliꞌna ateꞌnogeno uꞌniye.

Timotiꞌa halate aino atagi neneno alagepa apava gemo laha paiꞌniye, huno huꞌniya gemae6 Huꞌnovaꞌmonanafa Timotiꞌa lapakaetegatiꞌmo halate aino atagi neno lagaetegamo

enoꞌaeꞌmo alagepa lapava gemo laha painoꞌaeꞌmo, alagepa huꞌa apakesa afiꞌa fatagonehuꞌa hapau apayamopafiꞌmo nehapaiye. Lagaemo apakesunafeꞌmo nehuna kava huꞌalagaefeꞌmo alagepa huꞌa apakesamo neꞌafiꞌa lagesayafeꞌmo nehae, huno laha paiꞌniye.7 Konagatimogitapae, huta, kanamo alige lagafu kige huta maiꞌnonagenoꞌaeꞌmo lapavagemohuno laha painoꞌaeꞌmo, alagepahuꞌa apakesa afiꞌa fatagonehae, huno laha paiꞌniyagemoꞌa laipamo alino lokiya vaino lateꞌnigeno laipamoꞌmo falu huꞌniye. 8 LapakaemoAla kava nepiꞌmo maiꞌnetapaeꞌmo oꞌataletapa atafautapa alagi huta maiꞌnisayaꞌmoꞌmoalagi alagepa huta neꞌmaune. 9Goti aulagaleꞌmo lamogaga aige aige huta maiꞌnetaeꞌmolapakaetefeꞌmo lamogaga neꞌauna kavatefeꞌmo alagepa huta Gotifeꞌmo afaꞌa hao ke osetahaita ohapaigune. 10 Lagaemo uta lapa maeta lapakesa afita fatago huꞌnaya kavatapimoalita kosita atesunafeꞌmomuki afinaꞌmo felugaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo laipafiꞌmo nunumuꞌmohuta nelapatone.

11 Afotimo Gotiꞌe Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌeꞌmo uta lapakesuna kaꞌmo valiꞌanalatesaꞌageta visunafeꞌmo lahauꞌniye. 12 Ala kava neꞌmoꞌa lapa maesigetapa magoꞌehuno lusi kava huno lapau lapayamopafiꞌmo lapaino. Lagaemo lapakaefeꞌmo la-hau layamopafiꞌmo lahauꞌniya kava huno konagatapimogiꞌe muki vayaꞌefeꞌmo lapaulapayamopafiꞌmo lapaino. 13 Ala kava neꞌmoꞌa ani kavatetiꞌmo lapa maeno lokiyavaino lapatenagetapa Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌe muki vayaꞌamogiꞌeꞌmo eminesiyaafinaꞌmoAfotimoGoti aulagaleꞌmohosu kavatapimoohanesigetapa alagi alagepahutapamaigae.

4Gotiꞌa hauꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

1 Inagi konagatimogitapae, huta, lagaemo Gotiꞌa hauꞌniya kavaꞌmo hutapamaisayafeꞌmo alita lapaya maleꞌnone. Ani kava hutapa maiꞌnae. Hemenimo Ala kavaneꞌmo Yesutetiꞌmo lokiya gefatiꞌmo lapao ke hetaeꞌmo, magoꞌe hutapa alagepa kavaꞌmohutapa maiyo. 2 Ala kava neꞌmo Yesutetiꞌmo mani kavaꞌmo hiyo, huta huꞌnona gemoago afiꞌnae. 3 Gotiꞌa lapaote kavaꞌmo hutapa kumai kavafeꞌmo maita halove hutapaatesayafeꞌmo hauꞌniye. 4 Lapakaemo Gotitegamo alagepa kavaꞌmo huge vayaꞌaitegamo

Page 438: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Tesaloniyani 4:5 435 1 Tesaloniyani 5:7alagepa kavaꞌmo huge nehutapaeꞌmo lapamete lapamete hutapa atapimo aliyo. 5Malagavayaꞌmogi Gotiꞌa oꞌageꞌnaya vayaꞌmogimo apakufamoꞌmo hauꞌniya agufa kavaꞌmo huꞌahapaꞌye nehigeꞌapaeꞌmo aꞌmo neꞌaliya kava osiyo. 6Ani kavatefeꞌmo fiku yanageꞌa magovayaꞌmogi konagaꞌapimogifeꞌmo humi apateteꞌa aliꞌa hosu huꞌa apategae. Hogoteta,Ala kava neꞌmoꞌa kumai kavaꞌmo anonaꞌapilefeꞌmo apamigiye. Ehetapiye, huta ago lapapaiꞌnone. 7 Ani kavatefeꞌmo Gotiꞌa kumai hegekana agufa kavaꞌmo hisunafeꞌmo keyaoꞌaeꞌnifa laote alagepa kavaꞌmo hisunafekeꞌmo keya aeꞌniye. 8 Keya aeꞌniyaꞌmofeꞌmomani gemo oꞌafiꞌnaya vayaꞌmogimo ma mopafi vayaꞌaina apakameꞌya noꞌapamifaAunemeꞌamo lamiꞌniya Gotikeꞌmo apakameꞌya neꞌamiye.

9 Gotiꞌa konagatapieꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapausiyafeꞌmo ago alino la-paya maleꞌnigetapa afiꞌnayanageta lapaisiyafeꞌmo halate avoꞌmo kaesuva kavaꞌmoohaneꞌniye. 10He, lapakaemo muki Masetoniya kotega maiꞌnaya konagatapieꞌmo lapaulapayamopafiꞌmo lapauꞌniyaꞌmonanafa konagatimogitapae, huta, lapao ke hetaeꞌmo,magoꞌe magoꞌe huno lapaino, huta nehune. 11 Alagepa huta vase huta maigune,hutapa lapakesamo neꞌafitapa lapakaitapi yateꞌmo alagepa hutapa yagaitapa ateꞌnetapaaliꞌyaꞌmo aliyo, huta ago lapa paiꞌnone. 12 Malaga vayaꞌaitegamo alagepa kavaꞌmohutetapa kafu osisayafeꞌmo aliꞌya aliyo.

Ala kava neꞌmo halate eminesiya kavafeꞌmo huꞌniya gemae13 Inagi konagatimogitapae, huta, mago vayaꞌmogimo, faliꞌnaya vayaꞌmo he otigae,

huꞌa apakesamo neꞌafiyaꞌmofeꞌmo apakava oꞌmaige apavayagunagu osuge huꞌa lusi kavahuꞌa yulagefa neꞌaiye. Ani agufa kavaꞌmo osutapa faliꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo lama gemae,hutapa afisayafeꞌmo nahauꞌniye. 14 Lagaemo, Yesuꞌa ago faliteno he tiꞌniye, huta lagesaafita fatago nehunaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa Yesupiꞌmo faliꞌnaya vayaꞌe Yesuꞌeꞌmo apavalelinoeminegaiye, huta lagesa afita fatago hugune. 15 Ala kava neꞌmoꞌa, afaꞌa maiꞌnayavayaꞌmogimo faliꞌnaya vayaꞌaina apataleꞌa haiꞌa hogo otegae, huno laha paiꞌniye.16 Ala kava neꞌmo kokuꞌnapatiꞌmo emineꞌneꞌenoꞌaeꞌmo alopa gefatiꞌmo keya aeno genehisigenoꞌaeꞌmo enisole vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya enisole vekamoꞌa ge ne-hisigenoꞌaeꞌmoGoti pikulimonehisigeno agaiꞌamoeminegaiye. EmineꞌneꞌesigeꞌapaeꞌmoKalaisipiꞌmo maiꞌneꞌa faliꞌnisaya vayaꞌmo hogoteꞌa he tigae. 17 He netisagenoꞌaeꞌmoagaemo afaꞌa maiꞌnona vayaꞌeꞌmo lavalesigeta apakaegiꞌeꞌmo magokepi lokaelita haitahiyapiꞌmo Ala kava neꞌeꞌmo fotu huteta muki afinaꞌmo agaeꞌeꞌmo maige maige hutamaigune. 18 Maigunaꞌmofeꞌmo mani geletiꞌmo konagatapimogi apaipamo alitapa faluhutapa apateyo.

5Ala kava neꞌmo eminesiyaꞌaeꞌmo alo huta maigetao, huno huꞌniya gemae

1 Konagatimogitapae, huta, hainu afinaꞌmo afole aisifi hainu afinaꞌmo eminesifi hutaani kavafeꞌmo avoꞌmo kaesuna gemo alagi ohaneꞌniye. Lapakaemo ago afiꞌnayaꞌmofeꞌ-mae. 2Ago afiꞌnayana kava noꞌyagaiya haniꞌilagamo kumaya vayaꞌmo neꞌaya kava hunoAla kava neꞌmo afinaꞌamo afole aigiye. 3 Vayaꞌmogi, alagepa huta neꞌmaunanagetaani kavakeꞌmo huta maigune, huꞌa nehisagenoꞌaeꞌmo malage huno hosu kavaꞌmoapakaetegamo afole aiteno alino hano huno apategaiye. Aꞌnemogimo mafaꞌnemo aliꞌaapategefe nehaya afinaꞌmofikumaiꞌnagenoꞌaeꞌmo apakafu nekiya kavaꞌmomalage hunoafole aisigeꞌapaeꞌmo aeꞌa kasalo opaegae. 4 Konagatimogitapae, huta, aeꞌa kasalo opae-gayaꞌmonanafa kumaya vayaꞌmo neꞌageꞌapaeꞌmo hapau neꞌaiya kava hutapa lapakaemohanipiꞌmo noꞌmaiyaꞌmofeꞌmo ani afinaꞌmo lapakaetegamo afole aisigetapaeꞌmo lapauoꞌaigae. 5 Lagaemo hanipiꞌmo oꞌmaige haniꞌilagamo umenitata nehaya vayakana hutaoꞌmaige huta maiꞌnone. Mukiꞌamogitapamo ha le yategamo maiꞌnetapa felugamoumenitata nehaya vayakana hutapa maiꞌnae. 6 Maiꞌnonaꞌmofeꞌmo mago vayaꞌmoapau kaleꞌa neꞌmaiya kava huta lagaemo lau kaleta oꞌmaita laipa lagesaleꞌmo yagaitalateteta maigetao. 7 Apakaemo haniꞌilagamo apau kalege haniꞌilagamo aniꞌmo neteꞌa

Page 439: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Tesaloniyani 5:8 436 1 Tesaloniyani 5:28negi malege huꞌa neꞌmaiyaꞌmonanafa 8 lagaemo feluga umenitata nehaya vayakanahuta laipa lagesaleꞌmo yagaita lategetao. Ati vayaꞌmogimo kame vayaꞌapimogimoohapaesayafeꞌmo lokiya aeni siotimo aliꞌa neꞌvaiya kava huta lagesa afita fatago nehutalahau layamopafiꞌmo lahaino. Ati vayaꞌmogi lokiya aeni kakolitamo aliꞌa neꞌmalayakava huta Gotiꞌa lagufamo alino katino latesiyafeꞌmo agava maiꞌneta lavayagunaguhuta maigetao. 9 Gotiꞌa aipamo leno lateteno kayoꞌmo lamisiyafeꞌmo lekana painoolateꞌnifa Ala kava netimo Yesu Kalaisitetiꞌmo lahamaesiyafeꞌmo lekana paino lateꞌniye.10 Falitesunageno eminesifi afaꞌa maiꞌnisunageno eminesifigeta agaeꞌeꞌmo magokepilokaeta maisunafeꞌmo falino lateꞌniye. 11 Huꞌniyaꞌmofeꞌmo lapakaemo nehaya agufakavaꞌmo hutapa konagatapimogimomagoꞌe hutapa hapamaetapa apaipamo alita lokiyavaitapa neꞌapatetapa alita falu fala hutapa apateyo.

Ge atupa gemae12Konagatimogitapae, huta, lapao ke honanagi lapakae folagapiꞌmo aliꞌya alige yagaiꞌa

lapatege aliꞌa api aiꞌa lapatege huꞌa neꞌmaiya vayaꞌaifeꞌmo, lagae kava vayatimomaiꞌnae,hutapa apakaefeꞌmo alagepa hutapa lapakesamo afiyo. 13 Goti aliꞌya neꞌaliyaꞌmofeꞌmoalagepa vayaꞌmomaiꞌnae, hutapa apakaefeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapaino. Magokelapaipa lapakesamo alitetapa magokepi lokaetapa maiyo. 14 Konagatimogitapae, huta,lapao ke honanagi alaga nehapaegeꞌa afaꞌa neꞌmaiya vayaꞌaifeꞌmo, ehetapiye, alagaolapaeno, hutapa hapa paiyo. Koli nehaya vayaꞌai apaipamo alita lokiya vaitapa apateyo.Lokiya noꞌvaiya vayaꞌaina hapa maeyo. Muki vayaꞌaitegamo vase vase hutapa falufala kavaꞌmo hiyo. 15 Vayaꞌmogi hosu kavaꞌmo anonaꞌapilefeꞌmo aeꞌa atagaina huꞌaosisayafeꞌmo alagepa huta yagaitapa apateyo. Lapakaemo muki afinaꞌmo konagatapi-mogitegaꞌe muki vayaꞌaitegaꞌeꞌmo lapayamukiki hutapa alagepa kavaꞌmo hiyo. 16Mukiafinaꞌmo lapamogaga aiyo. 17 Muki afinaꞌmo oꞌataletapa nunumuꞌmo hiyo. 18 Mukiagufa agafa kavatefeꞌmo Gotifekeꞌmo hao ke heyo. Kalaisi Yesupiꞌmo maiꞌnetapaeꞌmoani kavaꞌmo hisayafeꞌmo Gotiꞌa hauꞌniye. 19 Goti Aunemeꞌamoꞌmo ata legekana hunoaliꞌyaꞌmo neꞌaliyanagi aetapa yu oseyo. 20 Ani kavatefeꞌmo vayaꞌmogimo Goti Aune-meꞌaletiꞌmo lapa nepaiya geeꞌmo ina agufa gemo nehae, hutapa osiyo. 21 Osutapa mukikavaꞌe geꞌeꞌmo alita fako hutapa atege afige nehutapa alagepa kavaꞌe alagepa geꞌeꞌmoatafauta alita lapaipafiꞌmo maleyo. 22 Muki agufa agafa hosu kavaꞌamo maita halovehutapa ateyo.

23 Gotiꞌa agaeꞌeꞌmomagokepi alino lokaeno lateteno laipamo alino falu huno nelateyavekamoꞌa alino alagepa huno lapateꞌniyanagi alagi lapaotekeꞌmo maiyo. Agaemomuki lapaunelapametenagi lapaipa lapakesalenagi lapakufalenagi huno yagaino lap-ateꞌnisigeno Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌa eminesiya afinaꞌmo mago hosu kavatapimoohaneꞌnisigeno vaiꞌmo olapamino. 24 Lapakaefeꞌmo keya aeno ge huꞌniya vekamoꞌaagaiꞌa avayafatiꞌmo huꞌniya geꞌamo akame nehiyaꞌmofeꞌmo ani kavaꞌmo afaꞌa hugiye.25 Konagatimogitapae, huta, nunumuꞌmo hutapa lateyo. 26 Muki konagatapimogimoalita falu fala hutapa neꞌapatetapaeꞌmo lapaote lapaipamo kaliꞌnetapa hapaetapa neyo.27 Nagaemo Ala kava neꞌmo himamuꞌaletiꞌmo huꞌnaeꞌmo, mani avoꞌmo alita lekanapaigeꞌapao muki apaote konagatimogi afiyo. 28 Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌa fiku lapamaeno lapaminagetapa maiyo. He, lama gemo.

Page 440: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Tesaloniyani 1:1 437 2 Tesaloniyani 1:12

2 TESALONIYANIPoloꞌa Kolitiyani taonifiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo mani avoꞌmo Tesalonaika taonifiꞌmo

maiꞌnaya siosi vayaꞌaifeꞌmo kaeꞌniye. Mago siosi vayaꞌmogimo, Ala kava neꞌmo afinaꞌmoago alagi afole aiꞌniye, huꞌa apakesamo afiꞌnae. Poloꞌa ani gemo alino api aino ateꞌniye.Haꞌao, huno, hogoteno alagi hosu vekamo afole aitesigeno Ala kava neꞌmo afole aigiye,huno avoꞌmo kaeꞌniye. Poloꞌa, aliꞌyatapimo oꞌataletapa aliꞌyaꞌmo alitetapa alagepakavaꞌmo hutapa agava maiyo, huno avoꞌmo kaeno hapa paiꞌniye.

1NagaemoPoloꞌnamogi Silivenisiꞌagi Timotiꞌagi huta Tesalonaika taonifiꞌmomaiꞌnayavayaꞌmogitapamo afotimo Gotipiꞌe Ala kava netimo Yesu Kalaisipiꞌeꞌmo maiꞌnaya siosivayaꞌmogitapaeꞌmo mani avoꞌmo nekaone. 2 Afotimo Gotiꞌe Ala kava netimo YesuKalaisiꞌeꞌmo fiku lapa maeꞌana lapamiꞌanageno lapaipamoꞌmo falu hino.

Kalaisiꞌa eminesiya afinafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae3 Konagatimogitapae, huta, lapakesa afita fatago nehaya kavaꞌmoꞌa ko sino alopa

heꞌnigetapaeꞌmo konagatapimogifeꞌmo lapauꞌniyanageno magoꞌe magoꞌe huno nela-paiye. Ani kavaꞌmo nehayaꞌmofeꞌmo kanale kavaꞌmogeta lapakaefeꞌmo muki afinaꞌmoGotifeꞌmo hao ke hesuna kavaꞌmo haneꞌniye. 4 Apaini huꞌa nelapatagetapa kanamoaliꞌnetapaeꞌmo lapakesa afita fatago nehutapa oꞌataleta atafauta alagi hutapa maiꞌ-nayaꞌmofeꞌmo lagaemo Goti siosi vayaꞌamo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnayategaꞌe maiꞌnay-ategaꞌeꞌmo hutaeꞌmo, alagepa kavaꞌmo huꞌa neꞌmaiye, huta lapakitapileꞌmo alita asagahuta nelapatone. 5 Lapakaemo yagaino neꞌapateya koteꞌmo maisayafeꞌmo Gotiꞌa, haiꞌamaisaya vayaꞌmo maiꞌnae, huno agesamo afisiyafeꞌmo kana yaꞌmo neꞌaliye. 6 Gotiꞌakanamo aliꞌa nelapamiya vayaꞌai anonaꞌapilefeꞌmo alagepa kavaꞌmo huno kanamoalino apamigiye. 7 Ala kava neꞌmo Yesu Kalaisiꞌagi himamuꞌapiꞌe enisole vayanagihuꞌa ata vaipiꞌmo kokuꞌnapatiꞌmo emiꞌeꞌa muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo afole neꞌais-agenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa lapakaemo kana aliꞌnaya vayaꞌmo alino falu huno lapatesigetalagaeꞌe lapakaeꞌeꞌmo magokepi maita falu hugune. 8 Kalaisiꞌa vayaꞌmo Gotiꞌmo oꞌagegeAla kava netimo Yesu Kalaisifeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo oꞌafige huꞌa neꞌmaiyavayaꞌmo anonaꞌapilefeꞌmo ata kayotetiꞌmo apamagigiye. 9 Apakaemo Ala kava neꞌmoaulagaleꞌmo oꞌmaigayaꞌmonanafa ha le konali himamuꞌage yategatiꞌmo alino hapafaino apataletenoꞌaeꞌmo muki afinaꞌmo alino apagoꞌya lagauno apatalege apatalegehuno maigiye. 10 Ani afinaꞌmo apaote vayaꞌamo alino alagepa huno apatesigeꞌapaeꞌmoagiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa ategae. Muki vayaꞌmo apakesamo afiꞌa fatago nehayavayaꞌmogimo agaemo ageteꞌapaeꞌmo hapau neꞌaiꞌa apamogaga aigae. Lapakaemolapa paiꞌnona geeꞌmo lapakesa afita fatago huꞌnayaꞌmofeꞌmo apakaeꞌeꞌmo magokepilokaetapa maigae.

Lagaemo nunumu huta neꞌapatona gemae11Ani kavatefeꞌmo lagaemomuki afinaꞌmo Gotifeꞌmo, Kagaemo Tesaloniyani vayaꞌmo

apaote maisayafeꞌmo keya aeka ge huꞌnane. Apaote maisayafeꞌmo alika apaote ap-ato. Apakaetegamo kahauꞌnisiya kavaꞌmo alagepa kavaꞌmo huka himamukaletiꞌmoapaipafiꞌmo apakesamo afiꞌa fatago hisaya kavaꞌmo alo huvo, huta nunumu nehune.12 Na kava hisayafeꞌmae. Gotiꞌe Ala kava neꞌmo Yesu Kalaisiꞌeꞌmo fiku lapa maeꞌanalapamiteꞌana lapaipafiꞌmo aliꞌyaꞌmo alisaꞌageꞌapaeꞌmo vayaꞌmogi ani kavaꞌmo ageteꞌa-paeꞌmo Ala kava netimo Yesu Kalaisi agiꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa atesayafeꞌmae. Ani kavahisageꞌa Kalaisitetiꞌmo lapakitapileꞌmo aliꞌa asaga huꞌa lapategae.

2Alagi hosu vekaeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

Page 441: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Tesaloniyani 2:1 438 2 Tesaloniyani 3:21 Konagatimogitapae, Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌa eminesigetaeꞌmo magokepi

lokaeta maisuna kavafeꞌmo ava gemo hugesune. 2 Mago vayaꞌmogi, Kalaisi afi-naꞌmo ago afole aiꞌniye, huꞌa nehayaꞌmonanafa lokiya gefatiꞌmo hutaeꞌmo, Goti Aune-meꞌamoꞌmo laha paiꞌniye, huꞌa huꞌnisafi mago vayaꞌmogi eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa lapapaiꞌnisafi mago vayaꞌmogi, Apakaemo lagaefeꞌmo avoꞌmo kaeꞌnae, huꞌa lapa paiꞌnisafigiani geeꞌmo afitapa lapau oꞌaitapa lapausoli osiyo. 3 Mago vayaꞌmogi alu ge alugeletiꞌmo humi lapategayanagi oꞌafiyo. Ala kava neꞌmo afinaꞌmo fiku afole oꞌaigiyaꞌ-monanafa hogoteꞌa muki asole vayaꞌmogimo Goti kaꞌmo alagi neꞌatalesagenoꞌaeꞌmohosu vekamo Gotiꞌa ata kopiꞌmo lamigiye, huno huꞌniya vekamo afole aisigenoꞌaeꞌmoani afinaꞌmo afole aigiye. 4 Ani vekamoꞌa Gotitimoꞌmo maiꞌniye, huꞌa nehaya vayaꞌaigotiꞌapimogifeꞌmo kame huno apatege mono nehaya gotiꞌapimogifeꞌmo kame hunoapatege hunomaiꞌnenoꞌaeꞌmo, aeꞌna apakaseꞌna hogote vekamomaiꞌnove, huno hugiye.Agaemo Goti mono nopiꞌmo haino maiꞌnenoꞌaeꞌmo, Gotiꞌnamo maiꞌnove, huno hugiye.5 Lapakaeꞌeꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo ani gemo ago lapa paiꞌnovana ago lapake kaniꞌnifiye.6 Lapakaemo ago ageꞌnayana mago kavaꞌmoꞌa ka akani maleꞌniyanageno afole aisiyaafinaꞌmo alagi afole aigiye. 7 Hemenimo mago vayaꞌmogimo alagi hosu vekamoꞌahisiya agufa kavaꞌmo nehayaꞌmonanafa kaꞌmo alino neꞌakaniya vekamoꞌa ka akanimeakanime neꞌvisigenoꞌaeꞌmo hosu vekamo muki vayapatiꞌmo afole aigiye. 8 Ani afi-naꞌmo muki keꞌaepa gemo amagino neꞌataleya vekamo muki vayaꞌai apaulagaleꞌmoafole aisigenoꞌaeꞌmo Ala kava neꞌmo alino alave nehisigeno emineno avamusa aisiyakayotetiꞌmo alagi amagigiye. 9 Afole aiteno Satani himamuꞌaletiꞌmo lokiya alagenaaune kavaꞌmo noꞌagaya aigofe aune kavaꞌmo hugiye. 10 Agaemo muki agufa agafaaigofe hosu kavaꞌaletiꞌmo Gotiꞌa alino apagoꞌya lagauno apatalesiya vayaꞌaifeꞌmo humiapategaiye. Apakaemo Gotiꞌa apakufamo alino katino apatesiyafeꞌmo lama geeꞌmo alagiohapauꞌnisigeꞌa lageso hugae. 11 Ani kavaꞌmo hugayaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa, aigofe gemoafaꞌa afigae, huno alino apami malesigeꞌa aigofe geeꞌmo, lama gemo haneꞌniye, huꞌahugae. 12 Na kava hisiyafeꞌmae. Goti lama geꞌaeꞌmo apakesa afiꞌa fatago osuꞌneꞌahosu kavafekeꞌmo apamogaga neꞌaiya vayaꞌmogi aigofe gemo neꞌafisageno agoti hunoapatetenoꞌaeꞌmo, hosu vayaꞌmo maiꞌnae, huno hisiyafeꞌmae.

Gotiꞌa lapakufamo alino katino lapatesiyafeꞌmo lekana paino lapateꞌniye, huno hapa paiꞌniyagemae

13 Ala kava neꞌmoꞌa hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya konagatimogitapae, huta, Gotiꞌaaepa faiꞌniya afinatetiꞌmo ago lekana paino lapateꞌniye. Aunemeꞌamoꞌmo alino lapaotelapatesigetapa lama geꞌaeꞌmo lapakesa afita fatago hisageno Gotiꞌa lapakufamo alinokatino lapatesiyafeꞌmo lekana paino lapateꞌniyaꞌmofeꞌmo muki afinaꞌmo Gotifeꞌmo haoke heta lapatesuna kavaꞌmo haneꞌniye. 14 Lagaemo alagepa faigoko geꞌamo aeta hakalohuta lapa nepaunagenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa Ala kava netimo Yesu Kalaisi ha le konali yaꞌamoalisayafeꞌmo keya aeꞌniye. 15 Konagatimogitapae, huta, ani kava huꞌniyaꞌmofeꞌmo aetahakalo huta lapa paiꞌnona geleꞌe avoꞌmo kaeꞌnona geleꞌeꞌmo oꞌataletapa atafauta alagihutapa maiyo. 16-17 Afotimo Gotiꞌa lagaefeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌnigeno mukiafinaꞌmo lokiya vaita maiꞌneta lavayagunagu huta agava maisunafeꞌmo fiku laha maenolamiꞌniye. Agaeꞌe Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌeꞌmo muki alagepa gemo huge mukialagepa kavaꞌmo huge hutapa maisayafeꞌmo lapa maeꞌana lapaipamo aliꞌana lokiyavaiꞌana lapateꞌanageta maiyo.

3Nunumu hutapa lateyo, huno hapa paiꞌniya gemae

1 Konagatimogitapae, huta, atupa gemo hutaeꞌmo, Ala kava neꞌmo geꞌamo ainoatagu faesigeꞌa alagepa huꞌa afiteꞌa magoꞌe huꞌa ani geleꞌmo aliꞌa asaga hisayafeꞌmonunumuꞌmo hutapa lateyo. Lapakaetegamo huꞌniya kava huno muki haopalegamomaiꞌnaya vayaꞌaitegamo hisiyafeꞌmo nunumu hutapa lateyo. 2 Muki vayaꞌmogimo

Page 442: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Tesaloniyani 3:3 439 2 Tesaloniyani 3:18apakesa afiꞌa fatago nosayaꞌmofeꞌmo hosu vayaꞌai apayapatiꞌmo lagufamo alino katinolatesiyafeꞌmo nunumu hutapa lateyo. 3Apakaemomaiꞌnayaꞌmonanafa Ala kava neꞌmoꞌahuguve, huno huꞌniya gemo alagi oꞌataleno akame nehiya vekamoꞌa lokiya vaino nela-pateno yagaino lapatesigeno hosu kavaꞌmoꞌa alino hosu huno olapategaiye. 4 LagaemoAla kava nefeꞌmo lagesa afita fatago nehutaeꞌmo lapakaefeꞌmo, lagaemo huꞌnona gemoafiteꞌa akame nehayanageꞌa afaꞌa akame hugae, huta lagesamo neꞌafune. 5 Ala kavaneꞌmoꞌa lapaipa lapakesamo alino ho huno lapatenagetapao Gotiꞌa lagaefeꞌmo hauayamopafiꞌmo hauꞌniya kavaꞌe Kalaisiꞌa oꞌataleno atafauno alagi huꞌniya kavaꞌeꞌmoalagepa hutapa agetetapa afiyo.

Muki vayaꞌamogitapamo aliꞌyaꞌmo aliyo, huno hapa paiꞌniya gemae6 Konagatimogitapae, huta, Ala kava netimo Yesu Kalaisi agiꞌaletiꞌmo lokiya gemo

lapa paitaeꞌmo, muki konagatapimogi aliꞌyaꞌmo oꞌaliꞌa afaꞌa maiꞌneꞌa hapa paiꞌnonagemo oꞌafiꞌnaya vayaꞌaina maitapa halove huta apataleyo. 7 Lagaemo lapakaeꞌeꞌmolokaeta maiꞌnetaeꞌmo afaꞌa oꞌmaita aliꞌyakeꞌmo alita maiꞌnone. Ani kava huta lakamehutapa hisayafeꞌmo ago lageꞌnae. 8 Neꞌyatapimo fiku alita oꞌneꞌnonaꞌmonanafa lahamaesayafeꞌmo kanamo alita olapamisunafeꞌmo felugaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo aliꞌyakeꞌmo al-iꞌnone. 9Ani kavaꞌmohuꞌnonana lapakaetegatiꞌmoneꞌyaꞌmo afaꞌa fiku alita nesuna lokiy-atimo haneꞌniyaꞌmonanafa nehuna kavaꞌmo agetetapa akame hisayafeꞌmo aliꞌyaꞌmoneꞌalita neꞌyatimo miya faita neꞌnone. 10 Lapakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta maiꞌnetaeꞌmo,aliꞌyaꞌmo alisiyafeꞌmo ohauꞌnisiya vekamoꞌa neꞌyatapimo alino oꞌnegaiye, huta lokiyagemo ago lapa paiꞌnone. 11Mago faigoko gemo huꞌapaeꞌmo, mago vayaꞌmogi aliꞌyaꞌmooꞌaliꞌa afaꞌageꞌmomaiꞌneꞌa himuꞌnamu kavaꞌmo huꞌa alu vayaꞌai yatefekeꞌmo yagaiꞌa neꞌ-maiye, huꞌa laha paiꞌnageta afiꞌnone. 12 Lagaemo ani vayaꞌaifeꞌmo Ala kava netimo YesuKalaisitetiꞌmo hutaeꞌmo, himuꞌnamu kavaꞌmo osutapa aliꞌyaꞌmo alitapa neꞌyatapimomiya faitapa neyo, huta lokiya gemo nehune. 13Konagatimogitapae, huta, apakaemo anihosu kavaꞌmo nehayaꞌmonanafa lapakaemo alagepa kavaꞌmo nehutapaeꞌmo alagaꞌmoolapaeno. 14 Mago vekamoꞌa mani avoꞌmo nekaona gemo oꞌafisiyaꞌmoꞌmo yagaitamaiꞌnetapa avagage hisiyafeꞌmo maitapa halove hutapa ataleyo. 15 Lapakaemo maitapahalove hutapa atalegayaꞌmonanafa kametimomaiꞌniye, hutapa osutapa konagatimoꞌmomaiꞌniye, hutapa agaefeꞌmo ehekae, hutapa ha paiyo.

Ge atupa gemae16 Ala kava neꞌmoꞌa apaipamo alino falu huno neꞌapateya kavaꞌmo aepa vekamoꞌa fiku

lapa maeno lapaminageno muki afinaꞌmo muki yafeꞌmo lapaipamoꞌmo falu hino. Alakava neꞌmoꞌa mukiꞌamogitapaꞌeꞌmo magokepi lokaeno maino. 17 Nagaemo Poloꞌnamomani gemo nagaiꞌni nayapatiꞌmo aliꞌna avoꞌmo kaeꞌna, Poloꞌnamo ge lapamamaeꞌnove,huꞌna avoꞌmo nekaove. Muki avoꞌmo nekaova gemo ani agufa kavaꞌmo huꞌna nekaove.18 Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌa fiku lapa maeno lapaminagetapa mukiꞌamo alagepahutapa maiyo. He, lama ge.

Page 443: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Timoti 1:1 440 1 Timoti 1:11

1 TIMOTIMago neya vekamo Timotiꞌe Poloꞌeꞌmo huꞌana magokepi lokaeꞌana Goti aliꞌyaꞌamo

aliꞌnaꞌae. Mago afinaꞌmo magokepi lokaeꞌana aliꞌyaꞌmo alige mago afinaꞌmo anaoteanaote huꞌana aliꞌyaꞌmo alige huꞌnaꞌae. Poloꞌa hunoꞌaeꞌmo, hosu gemo aliꞌa apayaneꞌmalaya vayaꞌaifeꞌmo ge osutapa maiyo, huka hapa paiyo, huno ha paige monokavafeꞌmo huge siosileꞌmo neꞌyagaiya vayaꞌmogimo ani agufa kavaꞌmo huꞌa maisayavayaꞌmae, huno ha paige ani agufa gemo hapa paiyo, huno ha paige ina kavaꞌmo hutapamaiyo, huno huge huno mani avoꞌmo kaeꞌniye.

1 Nagaemo Poloꞌnamo Yesu Kalaisi apa vekaꞌamo maiꞌnove. Lagufamo alino katinonelateya vekamo Gotiꞌe lavayagunagu huta agava neꞌmauna vekatimo Ala kava neꞌmoYesu Kalaisiꞌeꞌmo, apa vekatiꞌamo maiyo, huꞌana naha paiteꞌana lekana paiꞌana nateꞌ-naꞌae. 2 Kagesa afika fatago nehana mafaꞌneꞌnimo lama ge Goti mafaꞌneꞌamo Timoti-gaeꞌmomani avoꞌmonekaove. AfotimoGotiꞌe Ala kava neꞌmoYesuKalaisiꞌeꞌmofiku kahamaeꞌana kamiteꞌana hanau huꞌana kateꞌanageno kaipamoꞌmo falu hino.

Hosu gemo nehaya vayaꞌaifeꞌmo, ge osuta afaꞌa maiyo, huka hapa paiyo, huno ha paiꞌniyagemae

3NagaemoMasetoniya kotegamo visuvafeꞌmo huꞌnaeꞌmo, Efasasi taonifiꞌmomaiꞌnekamago hosu gemo nehaya vayaꞌaifeꞌmo, alu gemo alita apaya oꞌmaleyo, huka hapapaiyo. 4 Kaitene geꞌe lapakinago vayaꞌmogi apakiꞌapileꞌefeꞌmo apava gemo huliꞌaneꞌvaya agufa geꞌeꞌmo lapakesa alaꞌamo oꞌafiyo, huka hapa paiyo, huꞌna ago kahapaiꞌnovanageꞌna halate hemeniꞌeꞌmo magoꞌe huꞌna huꞌna fayu huꞌna kaha nepauve.Ani agufa gemoꞌa Gotifeꞌmo alagepa huꞌa mono hisayafeꞌmo lokiya vaino noꞌapatefa geneꞌvaiya geletiꞌmo kaveta hisaya kavakeꞌmo alino afole aino neꞌate. 5 Kagaemo hapapaisanageꞌa afiteꞌapaeꞌmohapau apayamopafiꞌmohapausiyafeꞌmohapapaiyo, huꞌna agokaha paiꞌnove. Inagi hapau apayamopafiꞌmo nehapaiya kavaꞌmo yaveyave apaipafatiꞌmoafole aige alagepa huno alino fako huno neꞌapateya apakupi mafaꞌnefatiꞌmo afole aigelama ge huꞌa apakesa afiꞌa fatago nehaya kavatetiꞌmo afole aige huno afole neꞌaiye.6 Magoꞌamogimo ani alagepa kaꞌmo ago atale uꞌa ina agufa gelefekeꞌmo ge huge afigehuꞌa afa kavatefekeꞌmo mono nehae. 7 Apakaiꞌapimo Goti keꞌaepa geꞌamo aliꞌa apayaneꞌmalaya vayaꞌmomaisayafeꞌmohapauꞌniye. Apakaemo lokiya gemonehayaꞌmonanafaapakaiꞌapimo nehaya gemo aepaꞌamo alagepa huꞌa oꞌafiꞌneꞌa na agufa gemo nehupi, huꞌanoꞌafiye. 8 Lagaemo ago afiꞌnonana vayaꞌmogi Goti keꞌaepa geꞌamo alagepa huꞌa aliꞌaapayaneꞌmalesayana alagepa gemohaneꞌniye, huta afiꞌnone. 9AfiꞌnonaꞌmonanafaGotiꞌafatago vayaꞌaitefeꞌmo keꞌaepa geꞌamo hu oꞌmaleꞌnifa hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌaite-fekeꞌmohumaleꞌniye. Keꞌaepa gemo amagiꞌa ataleꞌa noꞌafiya vayaꞌaitefenagimono osuꞌahosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌaitefenagi apaote kavaꞌmo osuꞌa ma mopafi kavaꞌmo akamenehaya vayaꞌaitefenagi itaꞌapi afoꞌapimogi kamiti neꞌapamagiya vayaꞌaitefenagi vayaꞌmonehapaya vayaꞌaitefenagi huno hu maleꞌniye. 10Kumai kavaꞌmo nehaya vayaꞌaitefenagivemogi ve apafalugi neꞌaliya vayaꞌaitefenagi vayaꞌmo kumaya neꞌapavalaya vayaꞌaite-fenagi aigofe gemo nehaya vayaꞌaitefenagi apagoꞌya neꞌataleꞌa aigofe gemo nehayavayaꞌaitefenagi huno hu maleꞌniye. Inagi mani hosu kavatefenagi muki alu hosukava alu hosu kavatefenagi huno hu maleꞌniye. Kaita haugekana gemo ohaneꞌnenovayaꞌaina alino hapageno neꞌapateya geꞌamo ago amagiꞌa neꞌatalaya kavateꞌefeꞌmo humaleꞌniye. 11 Mani gemo alagepa faigoko gemo haneꞌniyana Gotifeꞌmo hao ke nehonavekamo geꞌamo ha le konali faigoko geꞌamo haneꞌniye. Gotiꞌa mani geleꞌmo yagaiꞌnaatesuvafeꞌmo alino namiꞌnigeꞌna alinineꞌna aeꞌna hakalo huꞌna hapa nepauve.

Poloꞌa Gotifeꞌmo amuse huno ateꞌniya gemae

Page 444: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Timoti 1:12 441 1 Timoti 2:812 Ala kava netimo Kalaisi Yesuꞌa nagaefeꞌmo agesamo afinoꞌaeꞌmo, aliꞌyaꞌnileꞌmo

oꞌataleno muki afinaꞌmo alagepa huno aliꞌyaꞌmo aligiye, huno huteno lokiya vainonateteno aliꞌyaꞌaleꞌmo navaleno nateꞌniyaꞌmofeꞌmo hao ke nehove. 13 HogoteꞌnaYesufeꞌmo huꞌna faipa huꞌna atege vayaꞌalegamo naini huꞌna apatege kame huꞌnaapatege huꞌna maiꞌnovaꞌmonanafa hau huno nateꞌniye. Alagepa huꞌna oꞌafiꞌna nagesaafiꞌna fatago osuꞌnovaꞌmofeꞌmo hau huno nateꞌniye. 14 Ala kava netimoꞌa lusi kavahuno fiku naha maeno namiꞌnigeꞌna Kalaisi Yesupiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo nagesa afiꞌnafatago nehuꞌnaeꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌniye. 15 Mani lama geeꞌmo apakesaafiꞌa fatago huteꞌa alisaya gemo haneꞌniyana Kalaisi Yesuꞌa hosu vayaꞌai apakufamoalino katino apateno hapau vaisiyafeꞌmo ma mopafiꞌmo emineꞌniye, huta nehune. Inaginagaemo hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌaina magoꞌe huꞌna ago aeꞌna apakaseꞌna hogotehosu vekamo maiꞌnove. 16Maiꞌnovaꞌmonanafa Yesu Kalaisiꞌa maige maige huꞌa maisayayaꞌmo alisayafeꞌmo apakesa afiꞌa fatago hisaya vayaꞌmo hogoteno nagaemo nageno yaguyaga huno nataleꞌniya kavaꞌamo alino apave lisiyafeꞌmo hau huno nateꞌniye. Alinoapave lisigeꞌa ageteꞌapaeꞌmo, alagi hosu vekalegamo huꞌniya agufa alagepa kavaꞌmolagaetegaꞌeꞌmo afaꞌa hugiye, huꞌa apakesamo afisayafeꞌmo hau huno nateꞌniye. 17 Alakini vekamo ofalino maige maige huno neꞌmaiya vekamo noꞌagona vekamo agaiꞌageꞌmoageteno afiꞌniya vekamo ala agiꞌaꞌe ha le konali yaꞌaꞌeꞌmo muki afinaꞌmo hanege hanegehuno haneno. He, lama ge.

Lokiya vaika kame huka apato, huno ha paiꞌniya gemae18 Mafaꞌneꞌnimo Timotiyo, huꞌna, Hogoteꞌa mago vayaꞌmogi Gotitegati gemo alini

eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌmogi kagaefeꞌmo ge huꞌnae. Geꞌapilefeꞌmohuꞌnaeꞌmo, Geꞌapiletiꞌmo lokiya vaika alagepa kamemohuka apato. 19Kamenehukaeꞌmokagesa afika fatago nehuka kagupi mafaꞌnemo geꞌamo afiyo. Mago vayaꞌai apakupimafaꞌnemoꞌa, hosu kavaꞌmo nehae, huno nehigeꞌapaeꞌmo noꞌafigenoꞌaeꞌmo apakesaafiꞌa fatago huꞌnaya kavaꞌapimo alagi alino atagaeno neꞌatale. 20 Ani agufa kavaꞌmoHaimeniyasiꞌe Alekasanaꞌeꞌmo huꞌana maiꞌnaꞌae. Afiteꞌana Goti agiꞌaleꞌmo huꞌana faipahuꞌana oꞌatesaꞌafeꞌmo Satani ayapiꞌmo aliꞌna anateꞌnove.

2Nunumuꞌmo hisaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae

1 Nagaemo, Goti vayaꞌamogimo hogoteꞌa muki vayaꞌaifeꞌmo Gotifekeꞌmo aukaya huꞌage huge nunumuꞌmo huge nunumuꞌmo huꞌa apatege hao ke hege huꞌa maiyo, huꞌnalokiya gefatikeꞌmo nehuve. 2 Gamani vayaꞌe muki yagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌefeꞌmonunumuꞌmo huta apategetao alagepa huta magokepi lokaeta maiꞌneta Gotifeꞌmo mononehuta muki vayaꞌaitegamo fatago kavaꞌmo hugunanagi. 3 Lagufamo alino katinonelateya Gotiꞌa ani agufa kavafeꞌmo hauꞌnigenoꞌaeꞌmo kanale kavaꞌmo haneꞌniye, hunonehiye. 4 Agaemo muki vayaꞌai apakufamo alino katino apatesigeꞌa lama geꞌamo afiꞌaaeto hisayafeꞌmo hauꞌniye. 5 Gotiꞌa magoke vekamo maiꞌnigeta lagaemo maiꞌnonan-ageno agaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta maisunafeꞌmo magoke vekamo folagate vekamoꞌama mopafi vayaꞌai agufamo aliꞌniya vekamo Kalaisi Yesuꞌa maiꞌniye. 6 Agaemo mukivayaꞌaina miya faino apatesiyafeꞌmo agaiꞌa agufaꞌamo Gotiꞌmo amiꞌnigeꞌapaeꞌmo Gotiꞌalekana pai maleꞌniya afinaꞌmo geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapa paiꞌnae. 7 Ani kavatefeꞌmolekana paino nateꞌnigeꞌna geꞌamo aeꞌna hakalo huꞌna hapa nepauva vekamo maiꞌneꞌnaapa vekaꞌamoꞌna alu nofi vayaꞌmogimo apakesa afiꞌa fatago hisayafeꞌmo lama geꞌamoaliꞌna apaya neꞌmalova vekamo maiꞌnove. Aigofe gemo nosufa alagi lama gemo nehuve.

8 Nahauꞌniyanageꞌa muki vemogimo lole apakesamo oꞌafiꞌneꞌa apaote kavaꞌmohuꞌa apaipamo neleya kavaꞌmo ataleꞌa alagepa huꞌa maiꞌneꞌa muki haopalegaeꞌmonunumuꞌmo hugae.

Aꞌne anagaꞌaifeꞌmo huꞌniya gemae

Page 445: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Timoti 2:9-10 442 1 Timoti 3:139-10 Ina kava huno nahauꞌniyanageꞌa aꞌnemogimo vayaꞌmogi apakesayafeꞌmo kuke-

naꞌapimo aliꞌa oꞌvaiꞌa alagepa huꞌa apakesamo afiꞌneꞌa kukenamo aliꞌa vaigae.Apayokapiꞌmo konali alige apakufaleꞌmo konali alige lusi moniletiꞌmo miya nefaiyakukenamo aliꞌa vaige osugayaꞌmonanafa Goti mafaꞌnemo maiꞌnone, huꞌa nehayaꞌ-mofeꞌmo alagepa kavaꞌapimo kukenagana huꞌa aliꞌa vaigae. 11 Aꞌnemogi Goti gemoneꞌafiꞌapaeꞌmo ge osuꞌa mono vayaꞌai apaiyafikeꞌmo maigae. 12 Nagaemo aꞌnemogialiꞌa apaya malege ve anagaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa apatege hisayafeꞌmo aliꞌna oꞌapateꞌno-vanageꞌa ge osuꞌa afaꞌa maigae. 13 Gotiꞌa hogoteno Atamuꞌmo alo huteno Iviꞌmoalo huno ateꞌniyaꞌmofeꞌmae. 14 Sataniꞌmo Atamuꞌa humi oꞌateꞌnifa Ivikeꞌmo humiateꞌnigeno Goti keꞌaepa geꞌamo ago amagino ataleꞌniye. 15Amagino ataleꞌniyaꞌmofeꞌmoaꞌnemogi apakesa afiꞌa fatago huge hapau apayamopafiꞌmo hapauge apaote kavaꞌmohuge vayaꞌmogi apakesayafeꞌmo apamoꞌya aige huꞌa maime maime neꞌvisagenoꞌaeꞌmoGotiꞌa mafaꞌneꞌamo alino ateꞌnigeno emineꞌniya kavatetiꞌmo apakufamo alino katinoapateteno hapau vaigiye.

3Vayatama vayaꞌaifeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae

1 Mani gemo lama gemo haneꞌniyana mago vekamoꞌa siosi vayaꞌaiteꞌmo yagaisuvavayatama vekamo maigesuve, huno hisiyaꞌmoꞌmo alagepa aliꞌyafeꞌmo hauꞌniye. 2 Anivayatama vekamo vaiꞌmo noꞌamisageno afaꞌa neꞌmaisiya vekamoꞌa magoke aꞌmo al-iꞌnisiya vekamokeꞌmomaigiye. Agufaleꞌmo alagepa huno yagaino atege aipa agesaleꞌmoalagepa huno yagaino atege alagepa kavaꞌmo huge nata vayaꞌaitegamo alagepa hunoyagaino apatege afaꞌa alino apaya malege huno neꞌmaiya vekamokeꞌmo maigiye. 3 Lusianiꞌmo neꞌneno negi nagi osuge kaveta osuge monieꞌmo haꞌye osuge huteno yagu yagahuno maige ge neꞌvaiya kavafeꞌmo ohauge ma mopafi yafeꞌmo lusi kava huno ohaugehuno neꞌmaisiya vekamoꞌmo maigiye. 4 Agaemo afamo anagaꞌaleꞌmo alagepa hunoyagaino apateꞌneno mafaꞌneꞌamomuki kavatefeꞌmo alagepa kavatetiꞌmo alino aiyafiꞌmoapatesiya kavaꞌmo haneꞌniye. 5 Mago vekamoꞌa afamo anagaꞌaleꞌmo alagepa hunoyagaino apatesiyafeꞌmo oꞌageꞌnisiyana haiya kava huno Goti siosi vayaꞌaleꞌmo yagainoapategaiye. 6 Saufa Goti mafaꞌnemo hamaleꞌnisiya vekamoꞌmo vayatama vekamooꞌmaigiye. Sataniꞌa himuꞌnamu agesamo neꞌafigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa, hosu kagesamoafiꞌnane, huno huꞌniya agufa gemo huno saufamo agesa afino fatago huꞌnisiya Gotimafaꞌnemoꞌa agufamo avalelino nehaisigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa, hosu kavaꞌmo huꞌnane, hunohugiye. 7Malaga vayaꞌmogiꞌeꞌmo, alagepa vekamomaiꞌniye, huꞌa nehisageno neꞌmaisiyavekamokeꞌmo maigiye. Fiku yanageno hosu agiꞌamo amisageno Satani aneꞌaifiꞌmohegekana huno atafaugiye.

Nikeni vayaꞌaifeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae8 Ani kavaꞌmo huꞌa mono aliꞌyateꞌmo maiꞌnaya vayaꞌmogimo alagepa huꞌa neꞌyagaiya

yahauve vayaꞌmo maigae. Lole gemo osuno magoke gemo huteno lusi aniꞌmo neꞌnenonegi nagi osuno monieꞌmo haꞌye nosisiya vekamokeꞌmo maigiye. 9 Alagepa agupimafaꞌnemo aliteno lagesa afita fatago nehuna gemo hogoteno alino fala ki maleꞌnenohenagaꞌamo ago alino lave liꞌnigeta ageꞌnona geleꞌmo atafauno alagi huꞌneno akame ne-hisiya vekamo maigiye. 10 Ani kavaꞌmo huꞌa hogoteꞌa amalageka huꞌa agesagenoꞌaeꞌmoalagepa kavaꞌmo nehisaya vekamo nikeni aliꞌyateꞌmo maino. 11 Ani kavaꞌmo hunoaꞌamoꞌmo alagepa huno yagaisiya agufa a kanogeꞌmo maigiye. Hosu faigoko gemoosuno agufaleꞌmo alagepa huno yagaino atege muki kavatefeꞌmo alagepa kavaꞌmo hugenehisiya a kanomokeꞌmo maigiye. 12 Nikeni aliꞌyaꞌmo aligefe hisiya vekamo magoke akanomo aliꞌnisiya vekamokeꞌmo maigiye. Agaemo aꞌne mafaꞌneꞌaleꞌmo alagepa hunoyagaino neꞌapatesiya vekamokeꞌmo maigiye. 13 Alagepa nikeni aliꞌyaꞌmo alisiyana alaagiꞌamo aliteno agesa afino fatago nehuno lokiya vaino maigiye.

Mono gemo aepaꞌaeꞌmo huꞌniya gemae

Page 446: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Timoti 3:14 443 1 Timoti 4:1514 Aise afinaꞌmo maiteꞌna kagaetegamo visuvafeꞌmo nahauꞌniye. 15 Aise afinaꞌmo

maigeꞌna oꞌvisugekaeꞌmo Goti nopiꞌmo maiꞌnekaeꞌmo hisana agufa kavaꞌmo age-sanafeꞌmo mani avoꞌmo nekaove. Ani noꞌmo afaꞌa neꞌmaiya Goti siosiꞌamo haneꞌnigenolama geꞌamoꞌmo hanege hanege huno hanesiyafeꞌmo noꞌmo posilekeꞌmo nehaneya kavahuno lama geꞌamo siosiꞌaleꞌmo haneꞌniye. 16 Mono kavatimo hogote kavaꞌmo alopakavaꞌmo haneꞌnigeno alino fala ki maleꞌneno alino lave liꞌnigeta ani mono kavaꞌmonehune. Mani geeꞌmo hutaeꞌmo, Gotiꞌa agufamo aliteno vayaꞌai apaulagaleꞌmo afoleaiꞌniye. Goti Aunemeꞌamoꞌmo, fatago vekae, huno huꞌniye. Enisole vayaꞌmogi ageꞌnae.Alu nofi alu nofi vayaꞌaifeꞌmo agaefeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa hapapaiꞌnae. Mamopafi vayaꞌmogimo agaefeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnae. Gotiꞌa avalelinohaino kokuꞌnapi ateꞌnigeno maiꞌniye, huta nehune.

4Henagaꞌamo hosu gemo aliꞌa apaya malesaya vayaꞌaifeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae

1 Goti Aunemeꞌamoꞌmo huno ha leno hunoꞌaeꞌmo, henagaꞌamo mago vayaꞌmogi hosuapaune vayaꞌai gemo afige hosu enisole vayaꞌmogi aliꞌa apaya malesaya gemo afigehuteꞌa siosi vayaꞌmogi apakesa afiꞌa fatago nehaya gemo ataleꞌa ugae, huno huꞌniye.2 Apavayaletiꞌmo aigofe gemo hugayaꞌmonanafa apakupi mafaꞌnemo ago faliꞌnegekanahuno maiꞌniye. 3 Apakaemo, aꞌmo oꞌalige veleꞌmo oꞌmaige neꞌyaꞌmo mosige hutapamaiyo, huꞌa aliꞌa apaya malegae. Gotiꞌa apakesa afiꞌa fatago huge lama geꞌamo afiꞌa aetohuge nehisaya vayaꞌmogimo neꞌyaꞌmo aliꞌneꞌa agaefekeꞌmo hao ke heteꞌa nesayafeꞌmomuki neꞌyaꞌamo alo hu maleꞌniye. 4 Muki alo huꞌniya yaꞌamo alagepa yaꞌageꞌmohaneꞌniyanageta lagaemo alita atalesuna yaꞌmo ohaneꞌnifa aliꞌnetaeꞌmo Gotifeꞌmo haoke heteta alita nesuna yaꞌmo haneꞌniye. 5 Gotiꞌa afaꞌa negae, huno huꞌniyanagetanunumuꞌmo huteta afaꞌa alita negaune.

Timotifeꞌmo alagepa huka aliꞌyaꞌmo aliyo, huno ha paiꞌniya gemae6 Kagaemo konagatimogifeꞌmo ani kavafeꞌmo alika apaya malesanaꞌmoꞌmo Yesu

Kalaisi alagepa aliꞌya vekaꞌamo maigane. Lagesa afita fatago nehuna gemo alagepahuka akamehuꞌnana gemoneꞌyaꞌmo alika negekana huka alika nesanagenoꞌaeꞌmo lokiyavaino kategaiye. 7Kategaiyaꞌmonanafa ma mopafi gemo aote ohaneꞌniya gemo anekaloaꞌneꞌai kaitene gemo oꞌafika yokalo legefeꞌmo aeꞌa apakasesayafeꞌmo teleninimo nehayakava huka Gotifeꞌmo alagepa hukamono hisanafeꞌmo teleninimo huvo. 8Apakufaletiꞌmoteleninimo nehaya kavaꞌmoꞌmo aiseꞌamo hapa maegaiyaꞌmonanafa mono kavaꞌmoꞌamuki alagepa kavatefeꞌmo laha maegaiye. Gotiꞌa, alagepa mono nehaya kavaꞌmoꞌa afaꞌamaisaya kavatefeꞌmo hemeniꞌe afole aisiya afinaꞌeꞌmo lapa maegaiye, huno polomasigemo huꞌniye. 9 Mani nehuna geeꞌmo lama gemo apakesa afiꞌa fatago huteꞌa alisayagemo haneꞌniye. 10 Ani gelefeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌalune. Gotiꞌa muki vayaꞌmo hapaneꞌmaeyaꞌmonanafa apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌai apakufamo alino katino apatenohapau neꞌvaiya vekaeꞌmo lavayagunagu huta agava neꞌmaunaꞌmofeꞌmo huꞌa faipa huꞌanelatagetaeꞌmo aliꞌyaꞌamo neꞌalune.

11 Ani kavaꞌmo hiyo, huka huge alika apaya malege huka maiyo. 12 Kagaemo apakesaafiꞌa fatago nehaya vayaꞌmogi kakame hisayafeꞌmo alagepa gemo huge alagepa kavaꞌmohuge kahau kayamopafiꞌmo kahauge kayamukiki huge alagepa huka kagesa afika fatagohuge yaveyave kavaꞌmo huge huka maigeꞌapao afa neya vekamo maiꞌniye, huꞌa osiyo.13 Kagaemo Goti geꞌamo alagepa huꞌa lekana paige ani kavaꞌmo hiyo, huꞌa aeꞌa hakalohuꞌa hapa paige aliꞌa apaya malege hisayafeꞌmo yagaika apateme apateme neꞌugeꞌnaeno. 14 Yagaiꞌa neꞌapataya vayatama vayaꞌmogi kagaeteꞌmo apayaꞌmo maleꞌa kateteꞌaGotitegatiꞌmo aliꞌnaya geletiꞌmo aliꞌyaꞌamo alisanafeꞌmo lokiyaꞌamo aliꞌa kamiꞌnae.Fiku yanageno kamiꞌnaya yaꞌmo afaꞌa hanegaiyanagi kamiꞌnaya yatetiꞌmo aliꞌyaꞌmoaliyo. 15 Ani kavatefeꞌmo kagesa afifi huka maiꞌnekaeꞌmo lokiya vaika aliꞌyaꞌmo aligeꞌa-pao alagepa kavakamoꞌmo kosime kosime neꞌviya kavakamo mukiꞌamogimo ageyo.

Page 447: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Timoti 4:16 444 1 Timoti 5:1816 Kagaikaleꞌmo alagepa huka yagaiꞌneka alika apaya neꞌmalana kavateꞌmo yagaikamaiyo. Yagaime yagaime uka maiyo kagaika kagufamo alika katika kateteka gekamoneꞌafiya vayaꞌai apakufamo alika katika apategananagi.

5Muki vayaꞌaitegamo hisiya kavafeꞌmo ha paiꞌniya gemae

1 Kagaemo alopa vayaꞌaifeꞌmo lokiya kagemo oꞌaika afokamofeꞌmo ha nepaina agufakagemo aika hapa nepaika alika api aika apato. Konagakamogifeꞌmo hapa nepainaagufa gemo huka neya vayaꞌaifeꞌmo hapa nepaika alika api aika apato. 2 Itakamofeꞌmoha nepaina agufa gemo huka alopa aꞌneꞌaifeꞌmo hapa paiyo. Kasakamogifeꞌmo hapanepaina agufa gemo huka venemo aꞌneꞌaifeꞌmo alagepa kaipamo kaliꞌneka hapa paiyo.

Kogu aꞌneꞌaitegamo hisaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae3 Kogu aꞌnemo yagaiꞌa apatesaya vayaꞌmo oꞌmaiꞌnisayana siosi vayaꞌmogimo alagepa

huꞌa yagaiꞌa apategae. 4 Ani kogu aꞌnemogi mafaꞌneꞌapimo maige apakioꞌapimogimaige huꞌa maiꞌnisayana afaꞌa yagaiꞌa apategae. Kogu aꞌne itaꞌapi afoꞌapimogimoanonaꞌapilefeꞌmo Gotifeꞌmo mono kava huꞌa yagaiꞌa apategae. Gotiꞌa ani kavafeꞌmohauꞌnigenoꞌaeꞌmo, alagepa kavaꞌmo haneꞌniye, huno nehiye. 5 Apakaiꞌapigeꞌmomaiꞌnisaya kogu aꞌnemogimo Gotifekeꞌmo apakesamo afiꞌapaeꞌmo, afaꞌa laha mae-gaiye, huꞌa huteꞌa nunumuꞌmo huꞌa apatege felugaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo nunumuꞌmo hugehuꞌa neꞌmaiye. 6 Neꞌmaiyaꞌmonanafa apakufamoꞌmo hauꞌniya kavaꞌmo nehaya koguaꞌnemogimo afaꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo fali kavategamo neꞌmaiye. 7 Vaiꞌmo oꞌalisayafeꞌmoani kavaꞌmo hiyo, huka hapa paiyo. 8 Mago vayaꞌmogi konagaꞌapimogiteꞌmo alagepahuꞌa noꞌyagaisayana hosu kavaꞌmo nehayaꞌmonanafa afamo anagaꞌapileꞌmo yagaiꞌanoꞌapatesayana magoꞌe huꞌa hosu kavaꞌmo nehae. Ani kavaꞌmo nehisaya vayaꞌmo monogemo ataleꞌa apakesa afiꞌa fatago nosaya vayaꞌainamagoꞌe huꞌa aeꞌa apakaseꞌa alagi hosuvayaꞌmo maiꞌnae.

9Magoke vekaleꞌmo maiꞌneꞌapaeꞌmo sigisitiꞌa kafugamo aeꞌa agaseꞌa maiꞌnisaya koguaꞌneꞌai apakiꞌapimo avoꞌmo kae maleyo. 10 Apakaefeꞌmo, alagepa kavaꞌmo nehae,huꞌa nehisageꞌa maiꞌneꞌa mafaꞌneꞌapileꞌmo yagaiꞌa apatege nata vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌaapatege apaote vayaꞌai apaiyamo sese huꞌa apatege kana aliꞌnisaya vayaꞌaina hapamaege muki alagepa kavatefeꞌmo apayamukiki huge huꞌa maiꞌnisaya kogu aꞌneꞌaiapakiꞌapimo avoꞌmo kaeyo. 11Saufa kogu aꞌneꞌai apakiꞌapimo avoꞌmo okaeyo. Apakaemoveleꞌmo maisaya kavafeꞌmo apakesamo afisayaꞌmoꞌmo Kalaisiꞌmo apakameꞌya amigae.12 Kalaisifeꞌmo, ina kavaꞌmo hugune, huꞌa ha paiꞌnaya gemo amagiꞌa atalesagenoꞌaeꞌmovaiꞌmo apamigiye. 13 Magoꞌe huꞌa hosu kavaꞌmo huꞌa aliꞌyaꞌmo oꞌaliꞌa alu nopi alunopiꞌmo uꞌeꞌa nehuꞌapaeꞌmo hosu faigoko gemo hulitata nehuꞌapaeꞌmo himuꞌnamukavaꞌmo huteꞌa, nagaekeꞌmo ageteꞌna afiꞌnove, huꞌa huteꞌa osisaya agufa gemo afaꞌanehae. 14Ani agufa kavaꞌmo hugayaꞌmofeꞌmo saufa kogu aꞌnemogimo halate uꞌa veleꞌmomaiꞌneꞌa mafaꞌnemo aliꞌa neꞌapateꞌa noꞌapifi yateꞌmo yagaisayafeꞌmo nahauꞌniye. Anikavaꞌmo hisageꞌapaeꞌmo kame vayatimogimo huꞌa faipa huꞌa latesaya kaꞌmo oꞌagegae.15 Mani avoꞌmo okaeꞌnogeꞌapaeꞌmo hogoteꞌa mago kogu aꞌne anagaꞌmogi malage huꞌaalagepa kaꞌmo ago atale uꞌa Satani akame huꞌnae. 16 Mago apakesa afiꞌa fatago ne-haya vayapatiꞌmo mago kogu aꞌnemo maiꞌnisayana ani vayapatiꞌmo mago vekamomofia kanomomofi huno afaꞌa yagaino atesiya kavaꞌmo haneꞌniye. Siosi vayaꞌmogimoagaiꞌageꞌmomaiꞌnisiya kogu a kanoleꞌmo yagaiꞌa ategemago alu kogu aꞌne anagaꞌaiteꞌmoyagaiꞌa apatege huꞌnisayana ani kogu aꞌnemogimo kanamo afaꞌa oꞌaligae.

Vayatama vayaꞌaitegamo hisaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae17Yagaiꞌa neꞌapataya vayatama vayaꞌmogi alagepa aliꞌyaꞌmo alisayana siosi vayaꞌmogi

hapao ke heꞌa alagepa miyaꞌapimo apamigae. Goti geꞌamo aeꞌa hakalo huꞌa aliꞌaapaya neꞌmalaya vayatama vayaꞌaina hogoteꞌa miyaꞌapimo afaꞌa apamigae. 18 Gotimukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, pulumakamogimo viti alaga

Page 448: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Timoti 5:19 445 1 Timoti 6:9neꞌyaꞌmo haletiꞌyaꞌamo apaiyaletiꞌmo aeꞌa nehaleꞌapaeꞌmo ani neꞌyapatiꞌmo oꞌne-sayafeꞌmo apavayaleꞌmo nofitetiꞌmo kitapa oꞌapateyo, huno huteno magoꞌe gemohunoꞌaeꞌmo, aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌmo miyaꞌapimo alisaya vayaꞌmo maiꞌnae, hunohuꞌniye.

19 Magoke vekamoꞌa yagaino neꞌapateya vayatama vekaeꞌmo, hosu kavaꞌmo nehiye,huno hisiya gemo oꞌafiyo. Lole vekalaꞌmoganimofi loleꞌe magoꞌe vayaꞌmogimofi huꞌaeꞌa hisaya gegeꞌmo afiyo. 20 Kagaemo muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo hosu kavaꞌmohisaya vayatama vekaeꞌmo, hosu kavaꞌmo huꞌnane, huka ha paigeꞌapao muki vayatamavayaꞌmogimo afiteꞌa koli hiyo. 21 Nagaemo Goti aulagalenagi Ala kava netimo YesuKalaisi aulagalenagi Gotiꞌa lekana paino apateꞌniya enisole vayaꞌai apaulagalenagi huꞌnakaha paiꞌnaeꞌmo, mani kavaꞌmo huka alika fako huka apategefe hukaeꞌmo fiku alikafako huka oꞌapateka hogoteka ani gemo aepaꞌamo afitekaeꞌmo mago vayaꞌaitegaꞌe aluvayaꞌaitegaꞌeꞌmo lole agufa kavaꞌmo osuka magoke aiyaya kavakeꞌmo huka alika fakohuka apato, huꞌna kaha nepauve. 22 Siosi vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa apatesaya vayaꞌmo lekanapaika apateteka apakaeteꞌmo malage huka kayaꞌmo maleka oꞌapato. Fiku yanagenolekana paika ateꞌnisana vekamo hosu kavaꞌamoꞌmo kagaeteꞌmo aino kamaesigeka ka-gaemo vaiꞌmo aligane. Kaotekeꞌmo maiteka alagepa huka maiyo. 23 Kagaemo kaipakagafuꞌmo kige kaitaꞌmo kahauge nehigekaeꞌmo anilafaꞌageꞌmo oꞌneka nofi alagafatianiꞌmo aiseꞌamo lakiteka no. 24Mago vayaꞌai hosu kavaꞌapimo hogoteno afole neꞌaigeꞌaageteꞌapaeꞌmo aliꞌa fako huꞌa neꞌapatayaꞌmonanafa mago vayaꞌai hosu kavaꞌapimoaliꞌa fako huꞌa neꞌapataya afinaꞌmo akamelegatiꞌmo afole neꞌaiye. 25 Ani kava hunomago vayaꞌai alagepa kavaꞌapimo vayaꞌai apaulagaleꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa oꞌageꞌnayaalagepa kavaꞌapimo alagi fala kino ohaneno afole aisigeꞌa agegae.

6Aliꞌyateꞌmo maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo huꞌniya gemae

1 Kalavusi aliꞌya neꞌaliya vayaꞌmogi aliꞌyaꞌmo aepa vekaꞌapimo aiyafiꞌmo maiꞌneꞌageꞌamo afigeꞌapao Goti agiꞌaleꞌe alita apaya neꞌmalona geleꞌefeꞌmo huꞌa faipa huꞌaoꞌateyo. 2 Aliꞌya aepa vekaꞌapimoꞌa agesa afino fatago huꞌnisiya vekamo maiꞌnisiyanaaliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmogimo, konagatimoꞌmo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo geꞌamo oꞌafigune,huꞌa osuꞌa, lagaemo ha maesuna vekamo agesa afino fatago huꞌniya vekamo lahauꞌniyavekamomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo geꞌamo afigune, huꞌa hisaya kavaꞌmo haneꞌniye. Ani kavaꞌmohiyo, huka hapa paiteka alika apaya malo.

Kagemi yafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae3 Ala kava netimo Yesu Kalaisi geꞌamo alagepa gemo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo kaita

haugekana huno ohaneꞌneno vayaꞌmo alino alagepa huno neꞌapateya gemo haneꞌniye.Mago vekamoꞌa ani gelefeꞌmo, he, huno osuge Gotifeꞌmo mono nehaya kavaꞌmo alinoafole aino neꞌateya gemo oꞌafige hutenoꞌaeꞌmo alu gemo alino apaya neꞌmalesiyaꞌmoꞌmo4 ala vekamo maiꞌnove, huno agesamo neꞌafiya vekamo maiꞌneno magoke yafeꞌmoagesamo noꞌafiye. Agaemo geletiꞌmo kaveta hisiyafekeꞌmo hauꞌnigeno hosu apaipa kafahapaege kaveta huge huꞌa faipa huꞌa apatege hosu apaipa kaliꞌa apatege nehaya kavaꞌmoafole neꞌaiye. 5 Apaipa apakesamoꞌmo kasaliꞌniya yakana huꞌa apakesamo afiteꞌa lamagemo oꞌaliꞌneꞌa hulu vaige vaige huteꞌa alu ge alu gemo huteꞌapaeꞌmo afa gemo nehae.Mono kavatiletikeꞌmo akamelegatiꞌmo magoꞌe yaꞌmo aligune, huꞌa apakesamo neꞌafiye.Ani agufa vayaꞌmomaika halove huka apatetekamaiyo. 6Apakesamo neꞌafiyaꞌmonanafamono kavaꞌmo huteꞌa magoꞌe huꞌa kagemi yaꞌmo alisayafeꞌmo hapaꞌye osuꞌnigenoapaipamoꞌmo falu nehisiya vayaꞌmogi akamelegatiꞌmo magoꞌe huꞌa alopa yaꞌmo aligae.7 Itatimogi aliꞌa nelataya afinaꞌmo mago yaꞌmo aliꞌneta afole noꞌaune. Ani kava huta agoafiꞌnonana falisuna afinaꞌmo mago kagemi yatiꞌeꞌmo alinita afaꞌa oꞌugune. 8 Neꞌyatiꞌekukenatiꞌeꞌmo haneꞌnisiyana laipamoꞌmo falu hugiye. 9 Kagemi yaꞌapiꞌe vayaꞌmomaisayafeꞌmo hapauꞌnisiya vayaꞌmo apamalageka hisiya kateꞌmo neꞌvagenoꞌaeꞌmo hosu

Page 449: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

1 Timoti 6:10 446 1 Timoti 6:21hapaꞌye kavaꞌapimoꞌa aneꞌaifiꞌmo hegekana huno neꞌapatafaigeꞌapaeꞌmo alagi asagauꞌaneꞌaiyanageꞌa ata kopiꞌmo lamiꞌa maigae. 10 Monieꞌmo hapaꞌye nehiya kavaꞌmoꞌamuki alu hosu alu hosu kavaꞌmo aepaꞌamo haneꞌniye. Mago vayaꞌmo magoꞌe monimoalisayafeꞌmo hapaꞌye huꞌnigeꞌapaeꞌmo lagesa afita fatago nehuna gemo ataleꞌnagenoasole hanageke kavaꞌmoꞌa apaipafiꞌmo hapaeꞌnigeꞌa asole kana yaꞌmo aliꞌnae.

11 Apakafu nekiyaꞌmonanafa kagaemo Goti vekaꞌamogae, huꞌna, ani kavategatiꞌmoataleka kaune hetaleka fatago kavanagi mono kavanagi kahau kayamopafiꞌmo ka-hauꞌniya kavanagi atafauka alagi hisana kavanagi yagu yaga kaipa kali kavanagi hukaatafauka alagi hisanafeꞌmo vegala ao. 12 Kagaemo alagepa kamemo apakesa afiꞌa fatagonehaya vayaꞌmogi nehaya agufa kamemo huvo. Maige maige huka maisanafeꞌmokeya aeno ge huꞌniyanagi ani kavateꞌmo atafauka alagi huka maiyo. Keya aeno gehuꞌnigekaeꞌmo kagaemo muki afiꞌnaya vayaꞌai apaulagaleꞌmo, Yesufeꞌmo nagesa afiꞌnafatago huꞌnove, huka alagepa gemo ago hapa paiꞌnane. 13 Nagaemo Gotiꞌa afaꞌaneꞌmaiya yaꞌmo alino neꞌapamiya vekamo aulagaleꞌe Kalaisi Yesuꞌa Ponitiyasi Pailatiaulagaleꞌmo alagepa gemo huteno faliꞌniya vekamo aulagaleꞌeꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo kahanepauve. 14 Nagaemo, huvo, huꞌna kaha paiꞌnova gemo afiteka magoke vaiꞌmo afaꞌaoꞌalisanafeꞌmo alagi akame hume hume neꞌugenoꞌao Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌa afoleaino. 15 Gotiꞌa lekana pai maleꞌniya afinaꞌmo afole aisigenoꞌaeꞌmo Yesuꞌmo afole aigiye.Agaefekeꞌmo hao ke nehona vekamo maiꞌneno magoke himamuꞌaꞌe vekamo maiꞌnenoyagaiꞌa neꞌapataya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamomaiꞌneno kava vayaꞌai kavaneꞌapimo maiꞌniye. 16 Agaiꞌamo ofalino maiꞌneno afaꞌa neꞌmaiya yaꞌmo aepa vekamomaiꞌneno ha le yategamo maiꞌniyanageꞌa vayaꞌmo alagi oꞌvisaya agufa ha le yategamomaiꞌniye. Muki vayaꞌmogi oꞌageꞌnayanageꞌa afaꞌa oꞌagegae. Ala agiꞌamo amisagenohimamuꞌaletiꞌmo muki afinaꞌmo yagaige yagaige huno yagaino maino. He, lama ge.

Kagemi yaꞌapimo haneꞌniya vayaꞌaifeꞌmo hapa paisiya gemo ha paiꞌniya gemae17Mamopafi kagemi yaꞌapimo haneꞌniya vayaꞌaifeꞌmo, lapakufamo avalelita ohaitapa

hano hisiya monimoꞌa laha maegaiye, hutapa lapakesamo oꞌafitapa muki yaꞌamo lamo-gaga aisunafeꞌmo nelamiya vekamo afaꞌa maiꞌniya Gotifekeꞌmo laha maegaiye, hutapalapakesamo afiyo, huka hapa paiyo. 18 Kagemi yaꞌapiꞌe vayaꞌmo asole alagepa kavaꞌmokagemi yaꞌapigana huꞌa malesayafeꞌmo alagepa kavaꞌmo nehuꞌapaeꞌmo fiku apamigekagemi yaꞌapimo aliꞌa fako huꞌa apamisayafeꞌmo hapauge huꞌa maiyo. 19 Ani kavaꞌmonehisayana alagepa yaꞌapimo henagaꞌamo hapa maesiya afinafeꞌmo neꞌmalayanageꞌamaige maige huꞌa maisaya yaꞌapimo aligae.

20 Timotiyo, huꞌna, Gotiꞌa yagaika atesanafeꞌmo alagepa faigoko geꞌamo alinokamiꞌniya geꞌaleꞌmo alagepa huka yagaika ato. Mago vayaꞌmogimo Gotifeꞌmo monoosuꞌa afa geletiꞌmo Goti geꞌaleꞌmo huꞌa aeꞌa ati nekae. Mani geeꞌmo ageteꞌa afiꞌnayagemae, huꞌa nehayaꞌmonanafa aigofe geꞌapimo haneꞌniye. 21 Apakaemo, mani gemoakame nehune, huꞌa nehaya geletiꞌmo lagesa afita fatago nehuna gemo atale uꞌeꞌa huꞌamaiꞌnae. Ani kavatefeꞌmo maika halove huka maiyo. Gotiꞌa fiku lapa maeno lapamino.He, lama ge.

Page 450: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Timoti 1:1 447 2 Timoti 1:12

2 TIMOTIPoloꞌa aliꞌyaꞌamo alagi alino hano hutenoꞌaeꞌmo mani henaga avoꞌmo kaetegeꞌa-

paeꞌmo amagiꞌnageno faliꞌniye. Poloꞌa ani kavatefeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, kolaꞌnimo mamopafiꞌmo aiꞌna lakiꞌna ataleꞌna visuva kanaꞌnimo ago hogo huꞌniye, huno hutenoavoꞌmo kaeꞌniye. (4:6). Ani kavafeꞌmo agesamo afitenoꞌaeꞌmo Timotiꞌa oꞌatalenoatafauno alagi huno maisiyafeꞌmo mani avoꞌmo kaeꞌniye. Poloꞌa huꞌniya kavafeꞌmo avagemo huno, ani agufa kavaꞌmo huka maiyo, huno avoꞌmo kaeꞌniye.

1 Gotiꞌa, Kalaisi Yesupiꞌmo maige maige huꞌa maisaya yaꞌmo aliꞌna apamiguve, hunohuꞌniye. Mani gelefeꞌmo, Yesu Kalaisi apa vekaꞌamo maigane, huno naha paiꞌnigeꞌ-naeꞌmo nagaemo Poloꞌnamo aliꞌyaꞌamo alisuvafeꞌmo hauꞌnigeno navaleno nateꞌniye.2 Nahauꞌniya mafaꞌneꞌnimo Timotigaeꞌmo avoꞌmo nekaove. Afotimo Gotiꞌe Ala kavanetimo Kalaisi Yesuꞌeꞌmo fiku kaha maeꞌana hanau huꞌana kateꞌanageno kaipamoꞌmofalu hino.

Timotiꞌmo lokiya vaino atesiya agufa gemo ha paiꞌniya gemae3 Naginagomogi Gotifeꞌmo mono aliꞌyaꞌamo aliꞌnaya kava huꞌna nagupi mafaꞌnemoꞌa

hosu kavaꞌmo hane, huno nosigeꞌnaeꞌmo mono aliꞌyaꞌamo neꞌaluve. Ani kava huꞌnakagaefeꞌmo nagesamo neꞌafiꞌnaeꞌmo Gotifeꞌmo muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo okataleꞌnafelugaꞌe haniꞌilagaꞌeꞌmo hao ke heꞌna nunumuꞌmo nehuve. 4 Kaunumo nelamiyakavafeꞌmo nagesamo afiteꞌnaeꞌmo kagesugenoꞌaeꞌmo naipafiꞌmo namogaga aisiya yaꞌmohavai tesiyafeꞌmo nahauꞌniye. 5 Kagaefeꞌmo nagesamo afiꞌna ho huꞌnaeꞌmo, lamage huno agesa afino fatago huꞌniye, huꞌna nehuve. Mani agufa lama ge kavaꞌmohogoteno alemokamoꞌmo Lovisi aipafiꞌmo haneꞌnigeno itakamoꞌmo Yunisi aipafiꞌeꞌmohaneꞌniya kava huno kagae kaipafiꞌmo haneꞌniye, huꞌna ago ageꞌnovaꞌmofeꞌmo lolenagesamo oꞌafiꞌnofa magoke nagesamo neꞌafuve. 6 Ani kava huka maiꞌnanaꞌmofeꞌmokagesamo afika ho hisanafeꞌmo kaha nepauve. Nagaemo kagaeteꞌmo nayaꞌmo maleꞌnakateꞌnogenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa lokiyaꞌamo ago alino kamiꞌniye. Kamiꞌniya lokiyaꞌamoꞌmo atalegekana huno yu oseno magoꞌe huno lesiyafeꞌmo fu huka kaegenoꞌao leno. 7 Na kavanehiyaꞌmofeꞌmae. Gotiꞌa alino lamiꞌniya Aunemeꞌamoꞌmo laipafiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌalige-taeꞌmo lamoꞌya oꞌaita himamuꞌamo aliꞌneta lahau layamopafiꞌmo lahauꞌnigeta lagesamoneꞌafuna kavateꞌmo neꞌyagaune. 8 Alino lamiꞌniyaꞌmofeꞌmo Ala kava netimo faigokogeꞌamo aeka hakalo huka hapa paisanafeꞌmo kavagage osinageka Kalaisi agiꞌalefeꞌmokalavusifiꞌmo maiꞌnova vekaeꞌmo kavagage osino. Kavagagemo osinageka faigoko gele-feꞌmo hanageke yaꞌmo alisayafeꞌmo Goti himamuꞌaletiꞌmo kanamo aliyo. Nagaemo kanaaliꞌnova kava huka kanamo aligetaꞌao. 9 Gotiꞌa lagufamo alino katino latesigeta laotevayaꞌamo maisunafeꞌmo keya aeno ge huꞌniye. Alagepa aliꞌyaꞌmo aliꞌnona kavatetiꞌmokeya aeno ge osuꞌnifa nagaiꞌnigeꞌmo hapa maegauve, huno huꞌniyanagenoꞌaeꞌmo fikulaha maeno lamisiya kavaꞌalefeꞌmo keya aeno ge huꞌniye. Ema akeyaꞌvilaga mamopamoalo osuꞌniya afinaꞌmo hogoteno Gotiꞌa Kalaisi Yesupiꞌmo maiꞌnonagenoꞌaeꞌmo fiku lahamaeno lamiꞌniye. 10 Akeyaꞌvilaga lamiꞌniyaꞌmonanafa Yesu Kalaisiꞌa lagufamo alinokatino lateno lahau neꞌvaiya vekamo afole aiꞌnigenoꞌaeꞌmo hemenimo ani kavaꞌmolaulagaleꞌmo ago afole aiꞌnigeta ageꞌnone. Agaemo nefaluna kavaꞌmo lokiyaꞌamoalino hano huno ataleteno agaiꞌaeꞌmo alagepa faigoko geꞌaletiꞌmo maige maige huꞌamaisaya yaꞌmo alino afole aino ateꞌniye. 11 Gotiꞌa ani faigoko geꞌamo aeꞌna hakalohuꞌna hapa nepauva vekamo maige apa vekaꞌamo maige alu nofi vayaꞌaina aliꞌna apayaneꞌmalova vekaꞌamo maige huꞌna maisuvafeꞌmo ago lekana paino nateꞌniye. 12 Anialiꞌya neꞌaluvaꞌmofeꞌmo mani kanamo aliꞌna maiꞌnovaꞌmonanafa navagage alagi nosiye.Nagaemo naha maesiyafeꞌmo ina lafeꞌmo nagesa afiꞌna fatago huꞌnofi huꞌna ago ageꞌnaaeto huꞌnove. Nagaemo ageteꞌnaeꞌmo amiꞌnova yateꞌmo afaꞌa yagaino nateme nateme

Page 451: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Timoti 1:13 448 2 Timoti 2:15neꞌviyanageno agaiꞌa afinakeꞌmo afole aigiye, huꞌna nagesamo afisuvafeꞌmo alino naveliꞌnigeꞌna ago ageꞌnove.

13Kagaemo aliꞌna kayamaleꞌnogeka afiꞌnana geleꞌmo atafauka alagi huvo. Ani gemoꞌakaita haugekana huno ohaneꞌneno vayaꞌmo alino hapageno neꞌapateya gemo akamehisana kavaꞌmo auneꞌamo aliꞌna kave liꞌnove. Kalaisi Yesupiꞌmomaiꞌnekaeꞌmo kagesamoafika fatago nehukaeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌnisigeka ani gemo atafauka alagihuvo. 14 Gotiꞌa faigoko geꞌaleꞌmo yagaika atesanafeꞌmo alino kamiꞌniye. Ani faigokogeꞌaleꞌmo laipafiꞌmo maiꞌniya aote Aunemeꞌamo himamuꞌaletiꞌmo yagaika ato.

15 Ago afiꞌnanana muki Esiya kotega vayanagi Esiya vekalaꞌmo FiselasiꞌagiHemosenisiꞌagi huꞌa ago nataleꞌnae. 16-17 Ala kava neꞌmoꞌa Onesifolasiꞌe afamoanagaꞌaꞌeꞌmo hau huno apateno. Onesifolasiꞌa kalavusifiꞌmo maiꞌnova kavafeꞌmoavagage osuꞌnigeno Lomu taonifiꞌmo eno avaꞌyi huteno lusi kava huno kahauyahuno nageno nava tetenoꞌaeꞌmo muki afinaꞌmo naha maege naha maege huno nahamaeꞌnigenoꞌaeꞌmo naipamoꞌmo falu huꞌniye. 18 Efasasi taonifiꞌmo maiꞌnogenoꞌaeꞌmomuki afinaꞌaeꞌmo naha maeꞌniya kavaꞌmo ago ageꞌnane. Nagaemo Ala kava nefeꞌmo,kagae afinaꞌmo afole aisigekaeꞌmo kahau huka ato, huꞌna nunumuꞌmo huꞌna neꞌatove.

2Alagepa ati vekamo maiyo, huno ha paiꞌniya gemae

1 Ani kavaꞌmo huꞌniyaꞌmofeꞌmo kagaemo mafaꞌneꞌnimogamo Kalaisi Yesuꞌa fikukaha maeno kamiꞌniya kavatetiꞌmo lokiya vaika maiyo. 2 Nagaemo muki vayaꞌaifeꞌmoaeꞌna hakalo huꞌna hapa paiꞌnogekaeꞌmo apakaeꞌeꞌmo magokepi lokaeka maiꞌnekaeꞌmokagaemo ago afiꞌnane. Kagaemo ani afiꞌnana gemomuki afinaꞌmo alagepa huꞌa aliꞌyaꞌmoneꞌaliya vayaꞌmogi ani geleꞌmo yagaiꞌa atesayafeꞌmo alika apamigeꞌapao aliꞌneꞌa magoꞌehuꞌa alu vayaꞌaina aliꞌa apaya maleyo. 3 Ani kavatefeꞌmo kagaemo Yesu Kalaisi alagepaati vekaꞌagana huka maiꞌneka kanamo alige alige huka maiyo. 4 Ati vayaꞌmogimo kamehisayafeꞌmo ma mopafi yaꞌmoꞌa apatafauno apatesiya agufa aliꞌyaꞌmo noꞌaliye. Atialiꞌyateꞌmo apavaleno alino apateꞌniya vekamoꞌa amuse huno apatesiyafeꞌmae. 5 Nagunagu huꞌa yokalo nelaya vayaꞌmogimo nagu nagu hisaya keꞌaepa gemo akame osisayanahu maleꞌnaya yaꞌmo afaꞌa oꞌaligae. 6 Hoyamo ayamufa valeno alino neꞌvaiya vekamoꞌahogoteno hoyaꞌafatiꞌmo lesiya neꞌyaꞌmo aligiye. 7Mani nehuva geeꞌmo kagesa afifi hukamaiꞌnegenoꞌao Ala kava neꞌmoꞌa alino kamisigekaeꞌmo muki geꞌamo afika aeto hugane.8 Yesu Kalaisiꞌa Nevini aginagoꞌamoꞌmo alagepa faigoko geꞌnilefeꞌmo faliꞌniyatetiꞌmoago alino he tino ateꞌniya kavafeꞌmo kage okanika kagesa afifi huka maiyo. 9 ManiGoti gelefeꞌmo huꞌapaeꞌmo, hosu kavaꞌmo nehiya vekamo maiꞌniye, huꞌa huteꞌa nofikiꞌa nateꞌnayaꞌmonanafa Goti geꞌamo aino atagu ofaesiyafeꞌmo nofi kiꞌa oꞌateꞌnae.10 Nagaemo lekana paino apateꞌniya vayaꞌmo Kalaisi Yesupiꞌmo maiꞌnisageno Gotiꞌaapakufamo alino katino apatesigeꞌapaeꞌmo ha le konali yaꞌamo aliteꞌa maige maige huꞌamaisayafeꞌmo Goti aliꞌyaꞌamo oꞌataleꞌna neꞌaliꞌnaeꞌmo muki alu kana ya alu kana yaꞌmoneꞌaluve. 11 Lama geeꞌmo lagesa afita fatago nehuna gemo haneꞌniyana, Agaeꞌeꞌmo fal-iꞌnisunana agaeꞌeꞌmo afaꞌa maigune. 12Alagi oꞌataleta kanamo alime alime neꞌvisunanakini vayakana huta agaeꞌeꞌmo magokepi lokaeta maiꞌneta yagaita apategaune. Lagaemoagaefeꞌmo oꞌageꞌnona vekae, huta nehisunana lagaefeꞌmo oꞌapakeꞌnova vayane, hunohugiye. 13Lagaemo, akamehugune, huta hutetaeꞌmo akamenosisunana agaemohuguve,huno hu maleꞌnisiya gemo akame hugiye. Huguve, huno nehiya gemo alagi oꞌatalenoafaꞌa akame nehiya vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmae.

Alagepa huka aliꞌyaꞌmo aliyo, huno ha paiꞌniya gemae14 Ani geeꞌmo muki afinaꞌmo apakesamo afisayafeꞌmo ina ge huka hapa paiyo.

Ala kava neꞌmo aulagaleꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo, alu ge alu geletiꞌmo ge vaitapa kavetaosiyo, huka hapa paiyo. Ani agufa gemoꞌa afisaya vayaꞌaina hapa oꞌmaegaifa alinohosu hunoꞌageꞌmo apategaiye. 15 Gotiꞌa kagaefeꞌmo, Naulagaleꞌmo alagepa aliꞌyaꞌmo

Page 452: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Timoti 2:16 449 2 Timoti 3:6neꞌaline, huno husiyafeꞌmo kayamukiki huvo. Avagage osisiya agufa aliꞌyaꞌmo neꞌaliyavekagana huka lama gelefeꞌmo alagepa huka aliꞌyaꞌmo aliyo. 16 Aliganaꞌmonanafama mopafi geꞌe afa geꞌeꞌmo nehisagekaeꞌmo maika halove huka apato. Ani agufagemoꞌa hapa oꞌmaesigeꞌa Gotifeꞌmo mono osuꞌa magoꞌe huꞌa hosu kavaꞌmo hugae.17 Ani agufa hosu gemoꞌa apamuꞌmo apaleteno ko nesiya agufa kavakana huno alemealeme uno ko sino alopa hegaiye. Ani agufa gemo aliꞌana apaya maleꞌnaꞌa vekalaꞌmoHaimeniyasiꞌe Failitasiꞌeꞌmo maiꞌnaꞌae. 18 Anakaemo alagepa kaꞌmo atale uꞌanaeꞌmo,agaegiꞌeꞌmo ago he tiꞌnonanageta falisunatetiꞌmo halate he otigune, huꞌana hapa paiꞌ-naꞌageꞌapaeꞌmo mago vayaꞌamogi apakesa afiꞌa fatago huꞌnaya kavaꞌapimoꞌmo helevehugekana huno asagauno aiꞌniye. 19 Asagauno aiꞌniyaꞌmonanafa Goti noꞌamo lokiyayafateꞌmo faino ateꞌniya yafaꞌmo afaꞌa haneꞌniye. Gotiꞌa faino ateꞌniya yafateꞌmoalagena yaꞌmo hu maleꞌniya yateꞌmo haneꞌniya gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Ala kava neꞌmoꞌavayaꞌamo apakeꞌniye, huno huteno magoꞌe gemoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Muki vayaꞌamogimoKalaisi agiꞌamo neꞌaya vayaꞌmogi hosu kavategatiꞌmo ataleꞌa viyo, huno hu maleꞌniye.

20 Goti vayaꞌamo afaꞌa maigayaꞌmonanafa alopa nopiꞌmo lusi moniletiꞌmo miyanefaiya yuvapamo goli yafatetiꞌmo alo huꞌnaya yuvapaꞌe siluva yafatetiꞌmo alo huꞌnayayuvapaꞌageꞌmo ohaneꞌnifa yosaletiꞌmo alo huꞌnaya yuvapagi mopaletiꞌmo alo huꞌnayayuvapaꞌenagi huno haneꞌniye. Mago yuvapaꞌamo alagepa aliꞌyaꞌmo alisiya yuvapamohaneꞌnigeno mago yuvapamoꞌamo hosu aliꞌyaꞌmo alisiya yuvapamo haneꞌniye. 21Magovekamoꞌa ani hosu yatefeꞌmo aeno kalo paeno atesigenoꞌaeꞌmo alagepa yuvapaganahuno maiꞌnisigeno kava vekaꞌamoꞌa muki alagepa aliꞌyaꞌaleꞌmo avaleno ategaiye.22 Neya vayaꞌmogimo apakufamoꞌmo hauꞌniya kavaꞌmo nehaya kavategatiꞌmo atalekakaune hetaleka eka yaveyave apaipafatiꞌmo Ala kava nefeꞌmo ge nehaya vayaꞌeꞌmomagokepiꞌmo lokaetapa maiꞌnetapaeꞌmo fatago kavanagi lapau lapayamopafiꞌmo nela-paiya kavanagi yuna lapaipa nekaliya kavanagi hutapa atafausayafeꞌmo vegala aeyo.23 Negi maleteꞌa fiku gemo huge afige huꞌa neꞌmaisayaꞌmoꞌmo ago afiꞌnanana gegeꞌmovaige vaige huꞌa maigayanagi maika halove huka apato. 24 Ala kava neꞌmo aliꞌyaꞌamoneꞌalisiya vekamoꞌa geletiꞌmo kaveta osuno muki vayaꞌaitegamo yagu yaga kavakeꞌmohuge alagepa huno alino apaya malege oꞌafiꞌnisaya vayaꞌaifeꞌmo aipamo leno oꞌap-ateno yuna aipamo kalino apatege huno maisiya vekageꞌmo maino. 25 Agaemo gemoamagiꞌa neꞌatagaya vayaꞌaifeꞌmo himuꞌnamu gefatiꞌmo osuno vase vase gemo hunoalino api aino apategaiye. Gotiꞌa apaipamo alino afe leno apatesigeꞌapaeꞌmo lamageꞌamo afisafi oꞌafisafi, huno vase vase gefatiꞌmo hugiye. 26 Sataniꞌmo geꞌamo akamehisayafeꞌmo aneꞌaifiꞌmo hegekana huno apatafauꞌniye. Alagepa aliꞌyaꞌmo neꞌaliyavekamoꞌa apakaetegamo ge hugefeꞌmo hunoꞌaeꞌmo vase vase huno ge hisigeꞌapaeꞌmoaneꞌaifatiꞌmo aeꞌa kasalo paegae.

3Henagaꞌamo asole hanageke yaꞌmo afole aigiye, huno huꞌniya gemae

1 Mani hemeni kaha paisuva gemo alagepa huka afiyo. Henagaꞌamo hosu afinaꞌmoafole aisigeꞌapaeꞌmo lusi kanamo aligae. 2 Vayaꞌmogimo apakaiꞌapiekeꞌmo hapaugemonieꞌmo hapaꞌye huge apakaiꞌapiekeꞌmo ge huꞌa apakiꞌapileꞌmo aliꞌa asaga huge alavayaꞌmo maiꞌnone, huꞌa apakesamo afige huꞌa faipa huꞌa apatege itaꞌapi afoꞌapimogigeꞌapimo oꞌafige hapao ke osege apaote kavaꞌmo osuge huꞌa maigae. 3Apakaemo afamoanagaꞌapieꞌmo ohapauge vayaꞌai hosu kavaꞌapilefeꞌmo afaꞌa ateyo, huꞌa osuge huꞌa faipahuꞌa apatege hapauꞌniya kavateꞌmo alagepa huꞌa yagaiꞌa oꞌapatege hapau huꞌa oꞌapategemuki alagepa kavatefeꞌmo apaini huꞌa atege huꞌamaigae. 4Apakaemo kutulu yaꞌmo negeapakesamo oꞌafiꞌneꞌa malage huꞌa huge ala vayaꞌmo maiꞌnone, huꞌa himuꞌnamu gemohuge huꞌa Gotifeꞌmo ohapauꞌnisigeꞌa apakufamoꞌmo hauꞌniya kavafekeꞌmo apamogagaaigae. 5 Apakaemo Gotifeꞌmo amega apakufaletiꞌmo mono nehayaꞌmofeꞌmo nehayakavaꞌapiletiꞌmo huꞌapaeꞌmo, Goti himamuꞌaletiꞌmo apaipafiꞌmo aliꞌyaꞌmo noꞌaliye, huꞌaaliꞌa apave neliye. Ani agufa vayaꞌmo apataleka kaote maiyo. 6 Mago ani agufa

Page 453: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Timoti 3:7 450 2 Timoti 4:4vayaꞌmogi vayaꞌai nopiꞌmo kesi katetiꞌmo haiꞌa alagepa huꞌa apakesamo noꞌafiya aꞌneanagaꞌaina geꞌapiletiꞌmo nofi kigekana huꞌa neꞌapatae. Aꞌnemogi hosu kavaꞌapimoꞌalusi kana huꞌnigeno asole yafeꞌmo hapaꞌye nehiya kavaꞌapimoꞌa apavayu hulino neꞌviye.7 Muki afinaꞌmo gemo afige afige huꞌa maiꞌnayaꞌmonanafa lama gemo afaꞌa afiꞌa aetoosugae. 8 Akeyaꞌvilagamo Yanisiꞌe Yamalisiꞌeꞌmo Mosesefeꞌmo kame huꞌana ateꞌnaꞌakava huꞌa ani vayaꞌmogi lama gelefeꞌmo kame huꞌa neꞌatae. Apaipa apakesamokasaliꞌniya yakana huno haneꞌnigeꞌapaeꞌmo aigofe apakesa afiꞌa fatago nehaya vayaꞌmomaiꞌnae. 9 Vayaꞌmogi Yanisiꞌe Yamalisiꞌeꞌmo hosu kavaꞌanimo ageteꞌapaeꞌmo, negikavaꞌmo huꞌnaꞌae, huꞌa huꞌnaya kava huꞌa hemenimo muki vayaꞌmogimo ani vayaꞌaihosu kavaꞌapimo ago ageꞌa ha leꞌa agegayaꞌmofeꞌmo magoꞌe huꞌa afaꞌa humi oꞌapategae.

Goti geꞌaleꞌmo atafauka alagi huvo, huno ha paiꞌniya gemae10 Nehayaꞌmonanafa kagaemo nehuva kavaꞌnimo ago ageteka akame huꞌnane. Ago

ageꞌnanana aliꞌna apayamaleꞌnogeka agonagegemuki afinaꞌmona agufa kavaꞌmonehufihuka ago nagege neꞌaluva aliꞌyaꞌmoꞌa na agufa neꞌyaꞌmo afole aisiyafeꞌmo aliꞌyaꞌmoneꞌalufi huka ago nagege Gotifeꞌmo nagesa afiꞌna fatago nehugeka ago nagege gemonoꞌafiya vayaꞌaitegamo yagu yaga kavaꞌmohuꞌnogeka ago nagege Gotiꞌe konagatimogiꞌe-feꞌmo nahau nayamopafiꞌmo nahauꞌnigeka ago nagege kanamo aliꞌneꞌnaeꞌmo oꞌataleꞌnaatafauꞌna alagi huꞌnamaiꞌnogeka agonagegehukanageꞌnane. 11Apaini huꞌa nateꞌnagekanagege kanamo aliꞌnogeka nagege huka ago nageꞌnane. Nagaemo Atiyoki taonifatinagiLisitiya taonifatinagi Aikoniyamu taonifatinagi huꞌa hanageke yaꞌmo aliꞌa namiꞌnagekanagege huka nageꞌnane. Ala kava neꞌmoꞌa muki hanageke kavapatiꞌmo nagufamo alinokatino nateꞌniye. 12 He, muki vayaꞌmo Yesu Kalaisipiꞌmo maiꞌneꞌapaeꞌmo Gotitefeꞌmoalagepa kavaꞌmo nehisaya vayaꞌaifeꞌmo apaini huꞌa apategae. 13 Inagi hosu vayaꞌmogihumi apatesaya vayaꞌmo magoꞌe magoꞌe huꞌa hosu kavaꞌmo huteꞌa humi neꞌapate-sagenoꞌaeꞌmo Sataniꞌa apakaeꞌeꞌmo humi apategaiye. 14 Humi apategaiyaꞌmonanafakagaemo alino kaya maleꞌniya vekamo ago ageꞌnanaꞌmofeꞌmo afiteka aliꞌnana geleꞌmoatafauka alagi huꞌneka kagesa afika fatago huꞌnana kavateꞌmo atafauka alagi hukamaiyo.Alino kaya maleꞌniya vekamo ago ageꞌnanaꞌmofeꞌmae. 15 Kagaemo aise mafaꞌnemomaiꞌnana afinatetiꞌmo Goti aote mukufi avoꞌmo kae maleꞌnaya gemo afime afime ekahemenimaiꞌnane. Gotiꞌa ani geletiꞌmo kagufamo alino katino kateno kahau vaisiyafeꞌmoalagepa kaipa kagesamo alino kamisigeka Kalaisi Yesufeꞌmo kagesa afika fatago hugane.16 Muki gemo Goti mukufiꞌmo avoꞌmo kae maleꞌnaya gemo Goti avamusaꞌamo aiꞌniyagemo haneꞌniye. Alagepa huno hapa maesiyafeꞌmo alino apaya neꞌmaleya gemo hanegehosu kavaꞌapimo alino apave neliya gemohanege alino api aino neꞌapateya gemohanegefatago kavaꞌmo hisayafeꞌmo alino ho huno neꞌapateya gemo hanege huno haneꞌniye.17 Gotiꞌa ani geletiꞌmo vayaꞌamo alo huno neꞌapateyanageꞌa haiꞌa hapaiꞌneꞌa mukialagepa kavaꞌmo afaꞌa hugae.

4Goti geꞌamo aeka hakalo huka hapa paiyo, huno ha paiꞌniya gemae

1 Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌa muki vayaꞌai apaulagaleꞌmo afole aiteno agoti hunoapatetenoꞌaeꞌmo vayaꞌamogitaleꞌmo yagaino lategaiye. Nagaemo agae aulagaleꞌe Gotiaulagaleꞌeꞌmo huꞌnaeꞌmo, 2 Goti geꞌamo aeka hakalo huka hapa paiyo. Muki afinaꞌmogekamo afigefe hisaya kanaleꞌe oꞌafigefe hisaya kanaleꞌefeꞌmo alo huka maiꞌnekaeꞌmo,aise afinaꞌmo haneꞌniyanagi malage hutapa gemo afiyo, huka hapa paiyo. Apakesaaliteka apave ligeꞌapao. Lapakaemo hosu kavaꞌmo osiyo, huka hapa paiyo. Goti geꞌamoakame hisayafeꞌmo alika he tika apato. Ani kavaꞌmo nehukaeꞌmo yagu yaga kavaꞌmohuka maime maime neꞌukaeꞌmo oꞌataleka alika apaya malo. 3Henagaꞌa kaita haugekanahuno ohaneꞌneno vayaꞌaina alino hapageno neꞌapataya geeꞌmo ohapaugiyaꞌmofeꞌmo aniagufa gemo alika apaya malo. Apakaiꞌapi nehapaiya kavaꞌmo akame huteꞌa hapauꞌniyagemo afisayafeꞌmo aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmo apavaleliꞌa ege ege hugae. 4 Lama

Page 454: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

2 Timoti 4:5 451 2 Timoti 4:22gelefeꞌmo apakameꞌya amiteꞌa alagepa kaꞌmo ataleꞌa kaitene gegana agufa gelefeꞌmoafigae. 5 Afigayaꞌmonanafa kagaemo muki afinaꞌmo alagepa huka kagesamo afiꞌnekakagaikaleꞌmo alagepahuka yagaika ato. Hanageke yaꞌmoneꞌalikaeꞌmooꞌataleka atafaukaalagi huka maiyo. Uꞌeꞌa huꞌa alagepa faigoko gemo aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiyavayaꞌmogi neꞌaliya agufa aliꞌyaꞌmo lokiya vaika aliyo. Goti aliꞌyaꞌaleꞌmo maiꞌnanaaliꞌyakamo muki agufa kavaꞌalefeꞌmo aliyo.

Aliꞌyaꞌnimo alagi hano hugefeꞌmo hiye, huno huꞌniya gemae6 Nofi alagafati aniꞌmo lakiꞌa Gotiꞌmo ofalinimo neꞌamiya kava huꞌna kolaꞌnimo aiꞌna

lakiꞌnamamopafiꞌmo ataleꞌna visuva kanaꞌnimo alagi ago hogo hiyaꞌmofeꞌmae. 7Kanalekamemo Goti vayaꞌamogimo nehaya agufa kamemo ago huꞌnove. Nagu nagu huꞌna uꞌnaatupaleꞌmo he tiꞌnove. Apakesa afiꞌa fatago nehaya gelefeꞌmo yagaiꞌna ateꞌnogeno afaꞌahaneꞌniye. 8 Hemenimo fatago vayaꞌmogi alisaya agufa hetamaꞌnimo alino nateꞌniyan-ageꞌna aliguve. Ala kava neꞌmoꞌa agoti gemo alino fatago huno alino fako hunoneꞌapateya vekamo afole aisiya kanaleꞌmo namigiye. Nagaiꞌnigeꞌmo oꞌaliguvaꞌmonanafamuki vayaꞌmo eminesiyafeꞌmo hapauꞌniya vayaꞌamogiꞌeꞌmo aligune.

Ge atupa gemae9 Kayamufa valeka nagaetegamo malage huka eno. 10Nimasiꞌa ma mopafi yafekeꞌmo

hauꞌnigeno alagi ago nataleno Tesalonaika taonifiꞌmo uꞌniye. Kilesenisiꞌa Galesiyakotegamo uꞌniye. Taitasiꞌa Namalesiya kotegamo uꞌniye. 11 Lukiꞌa agaiꞌagekeꞌmonagaeꞌeꞌmo lokaeno maiꞌniye. Makiꞌa Goti aliꞌyaꞌmo neꞌalinoꞌaeꞌmo alagepa huno nahamaegaiyanagi avalelika eno. 12 Nagaemo Tikikasiꞌa aliꞌna atalogeno Efasasi taonifiꞌmouꞌniye. 13 Ekaeꞌmo nalonokuꞌnimo Toloasi taonifiꞌmo Kapasi nopiꞌmo ataleꞌnovanagialiteka muki mukuꞌaꞌnimo alinika eganaꞌmonanafa sipisipi agufaletiꞌmo alo huꞌnayamukuꞌniꞌeꞌmo lusi kava huno nahauꞌniyanagi oꞌataleka alinateka eno. 14Alekasaniꞌa aen-imo alo nehaya aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vekamoꞌa nagaetegamo alagi hosu kavaꞌmo huꞌniye.Ala kava neꞌmoꞌa anonaꞌalefeꞌmo alino amigiye. 15 Agaemo lusi kava huno ayamukikihuno lagaemo aeta hakalo huta hapa nepauna gelefeꞌmo kame huno ateꞌniyanagiagaefeꞌmo maika halove nehuka ehekae. 16 Lomu gamani vayaꞌmogimo hogote afinaꞌmoagotimo huꞌa nateꞌnageꞌnaeꞌmo naha maesiya gemo nehugenoꞌaeꞌmo mago vekamoꞌaeno naha oꞌmaeꞌnifa muki vayaꞌamo ago nataleꞌa uꞌnae. Inagi Gotiꞌa hosu kavaꞌapimoanonaꞌapilefeꞌmo oꞌapamisiyafeꞌmo nahauꞌniye. 17 Nataleꞌa uꞌnayaꞌmonanafa Ala kavaneꞌmoꞌa nagae nahaopaleꞌmo lokaeno maiꞌnenoꞌaeꞌmo muki geꞌamo aeꞌna hakalo huꞌnahano hisugeꞌapaeꞌmo muki alu nofi vayaꞌmogimo alagepa faigoko geꞌamo afisayafeꞌmoayamufa huno nateꞌniye. Laiyonimoꞌa nahaesiyafeꞌmo nehigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa nagufamoalino katino nateꞌniye. 18 Inagi Ala kava neꞌmoꞌa muki hosu kavapatiꞌmo nagufamoalino katino nateteno kokuꞌnapiꞌmo yagaino neꞌapateya koteꞌmo navalelino hainonategaiye. Muki afinaꞌmo ha le konali agiꞌamo alagi hanege hanege huno haneno.He, lama ge. 19 Pilisilaꞌe Akuvilaꞌenagi Onesifolasi afamo anagaꞌaꞌenagi hutapa geapamamaeyo. 20 Ilasatasiꞌa Kolini taonifiꞌmo maiꞌnigeno Tolofimasiꞌa kaita hauꞌnigeꞌnaMailitasi taonifiꞌmo ataleꞌna eꞌnove. 21Yasi neꞌaliya afinaꞌmo afole aigiyanagi amalagekahuka aeka agaseka eno. Yumiyulasiꞌagi Piyunenesiꞌagi Lainasiꞌagi Kiloniyaꞌagi mukikonagatimogiꞌeꞌmogi huꞌa ge nekamamae. 22Ala kava neꞌmoꞌa kagaeꞌeꞌmomagokepiꞌmolokaeno maino. Gotiꞌa fiku lapa maeno lapamino. He, lama ge.

Page 455: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Taitasi 1:1 452 Taitasi 1:12

TAITASITaitasiꞌa Yu nofi vayapati vekamo oꞌmaiꞌniyana eno Poloꞌeꞌmo Goti aliꞌyaꞌamo

magokepi lokaeꞌana aliꞌnaꞌae. Poloꞌa Taitasiꞌmo Kiliti ani agoꞌnanenafiꞌmo siosiꞌalesiosiꞌaleꞌmo yagaino apatesiyafeꞌmo ateteno uꞌniye. Poloꞌa neꞌyagaiya vayatama vayaꞌ-mogimo ina kavaꞌmo huꞌa maisaya vayane, huno huge ina kavaꞌmo huka alika apayamalo, huno huge ma kava huge ina kava huge hiyo, huka hapa paiyo, huno huge hunomani avoꞌmo kae maleꞌniye.

1Nagaemo Poloꞌnamo Goti nofiteꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo aliꞌyaꞌamo alige Yesu Kalaisi apavekaꞌamo maige huꞌneꞌnaeꞌmo mani avoꞌmo nekaove. Gotiꞌa lekana paino apateꞌniyavayaꞌmogi apakesa afiꞌa fatago huge lama gemo alagepa huꞌa afiꞌneꞌa Gotifekeꞌmoalagepa huꞌa mono huge hisayafeꞌmo nagaemo aliꞌyaꞌmo neꞌaluve. 2 Gotiꞌa alagiaigofe gemo nosiya vekamoꞌa hogoteno ma mopamo alo osuꞌnenoꞌaeꞌmo, fiku hapamaeꞌna apamisugeꞌa maige maige huꞌa maigae, huno ago hu maleꞌniyaꞌmofeꞌmo agavamaiꞌneꞌapaeꞌmo apavayagunagu nehae. 3 Nehayaꞌmonanafa afole aigiye, huno hutenolekanapaimaleꞌniya afinaꞌmovayaꞌmogi geꞌamoaeꞌa hakalo huꞌa hapapaiꞌnagenoꞌaeꞌmoafole yategamo ago afole aiꞌniye. Gotiꞌa lagufamo alino katino nelateya vekamoꞌa manigemo alino namitenoꞌaeꞌmo, aeka hakalo huka hapa paiyo, huno naha paiꞌnigeꞌna aeꞌnahakalo huꞌna hapa nepauve.

4 Lama ge mafaꞌneꞌnimo Taitasigaeꞌmo mani avoꞌmo nekaove. Lagesa afita fatagohuꞌnona kava huka kagesa afika fatago huꞌnane. Afotimo Gotiꞌe lagufamo alinokatino lateꞌniya vekamo Yesu Kalaisiꞌeꞌmo fiku kaha maeꞌana kamiteꞌana hanau huꞌanakatesaꞌageno kaipamoꞌmo falu hino.

Siosi vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa apatesaya vayatama vayaꞌmogimo ina kavaꞌmo nehaya vayane,huno huꞌniya gemae

5 Lagaemo mago aliꞌyaꞌamo alita hano osuꞌnonanageka kagaemo alika hanohisanafeꞌmo Kiliti ani agoꞌnanenafiꞌmo kataleꞌna uꞌnove. Siosi vayaꞌaiteꞌmo yagaiꞌa ap-atesaya vayatama vayaꞌmomuki taoniꞌafi taoniꞌafiꞌmo lekana paika apato. 6 Ina kavaꞌmonehisaya vayaꞌmo lekana paika apato, huꞌna ago kaha paiꞌnove. Vaiꞌmo oꞌaliꞌa magokeaꞌmo aliꞌnisaya vayaꞌmo vayatama aliꞌyateꞌmo maigae. Apakesa afiꞌa fatago huꞌnisayamafaꞌneꞌai afoꞌapimogigeꞌmo ani aliꞌyateꞌmo maigae. Gemo oꞌafiꞌa negi maleteꞌa hosukavaꞌmonehae, huꞌa apava gemonosisageꞌa alagepa kavaꞌmohuꞌa neꞌmaisayamafaꞌneꞌaiafoꞌapimogigeꞌmo maigae. 7 Yagaiꞌa apatesaya vayatama vayaꞌmogi Goti noꞌaleꞌmoyagaigayaꞌmofeꞌmovaiꞌmooꞌapamisageꞌa afaꞌa neꞌmaisaya vayaꞌmomaigae. Himuꞌnamukavaꞌmohugemalage huno apaipamo lege aniꞌmoneꞌneꞌa negi nagi kavaꞌmohuge kavetahugemonieꞌmo hapaꞌye huge huꞌa maiꞌnisaya vayaꞌmo oꞌmaigae. 8Oꞌmaigayaꞌmonanafanata vayaꞌaiteꞌmo alagepa huꞌa yagaiꞌa apatege alagepa kavafeꞌmo hapauge alagepaapaipa apakesaleꞌmoyagaiꞌa atege fatago kavaꞌmohuge apaote kavaꞌmohugehapauꞌniyakavateꞌmo yagaiꞌa atege huꞌa maiꞌnisaya vayaꞌmogigeꞌmo maigae. 9 Apakaemo lamagemo aliꞌa apaya maleꞌnaya gemo afiteꞌa atafauꞌa alagi huꞌa maiꞌnisayana lokiya vainoneꞌapateya geletiꞌmo alagepa huꞌa aliꞌa apaya malege geꞌapileꞌmo huꞌa aeꞌa ati nekayavayaꞌai geꞌapimo huꞌa aeꞌa agasege huꞌa maigae.

Kiliti kotega maiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo apava gemo huꞌniya gemae10 Na agufa kavaꞌmo huꞌnayaꞌmofeꞌmae. Asole vayaꞌmogi ge oꞌafiꞌa afaꞌa maiꞌneꞌa fiku

gemo huge humi apatege huꞌa maiꞌnayaꞌmofeꞌmae. Asole vayaꞌmogi apakufamo lagauꞌaapateꞌnaya vayaꞌmo ani agufa kavaꞌmo huꞌa maiꞌnae. 11 Ani agufa vayaꞌmogi monimoalisayafeꞌmo afaꞌa osisaya agufa gemo aliꞌa apaya neꞌmaleꞌapaeꞌmo muki anaga vayaꞌaevayaꞌaeꞌmo aliꞌa hosu huꞌa neꞌapatae. Ge osisayafeꞌmo apavayaleꞌmo huka apatafaukaapato. 12 Mago Kiliti kotega vayapati vekamoꞌa gemo aeno hakalo huno hapa nepaiya

Page 456: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Taitasi 1:13 453 Taitasi 2:14vekamoꞌa hunoꞌaeꞌmo, Muki afinaꞌmo Kiliti kotega vayaꞌmogi aigofe gemo huge afelaafugana huꞌa maige aliꞌyaꞌmo oꞌaliꞌa maiꞌneꞌa alopa neꞌyaꞌmo nesayafekeꞌmo apakesamoafige huꞌamaiꞌnae, huno huꞌniye. 13Ani vekamoꞌa lama gemo huꞌniyaꞌmofeꞌmo kagaemolokiya ge huka hapa paigeꞌapao apakesa afiꞌa fatago kavaꞌapimo kaita haugekana hunoohaneno alagepa huno lokiya vaino haneno. 14 Apakaemo Yu kaitene gemo oꞌafigelama gemo amagiꞌa neꞌatalaya vayaꞌmogi, ina kava hiyo, huꞌa nehaya geꞌapimo oꞌafigehisayafeꞌmo lokiya gemo hapa paiyo. 15 Yaveyave apaipa vayaꞌmogimo muki aliꞌnisayayaꞌamo apakaiꞌapilefeꞌmo yaveyave yaꞌmo haneꞌniyaꞌmonanafa hosu kavaꞌmoꞌa alinooꞌaniꞌya faino apateꞌnisiya vayaꞌmogimo muki aliꞌnisaya yaꞌamo apakaiꞌapilefeꞌmooꞌaniꞌya yaꞌmohaneꞌniye. Apakesamoneꞌafiya yaꞌapifiꞌe apakupimafaꞌnefiꞌeꞌmo oꞌaniꞌyayaꞌmo havai teꞌniyaꞌmofeꞌmae. 16 Apakaemo apavayaletiꞌmo, Gotiꞌa ageꞌnone, huꞌanehayaꞌmonanafa nehaya kavaꞌapimoꞌa, oꞌageꞌnae, huno alino apave neliye. Gotiꞌaapakaefeꞌmo ohauꞌnigenoꞌaeꞌmo geꞌamo oꞌafiꞌa alagi hosu kavaꞌmo nehaya vayaꞌmomaiꞌnayanageꞌa alagi alagepa kavaꞌmo afaꞌa osugae, huno nehiye.

2Alopa vayaꞌe neya vayaꞌefeꞌmo, ina kavaꞌmo hiyo, huka hapa paiyo, huno ha paiꞌniya gemae

1 Ani agufa hosu kavaꞌmo hugayaꞌmonanafa kagaemo lokiya gelefeꞌmo magoꞌe hukaalika apaya malo. 2Kosuna vayaꞌaifeꞌmo hapa paigeꞌapao hapauꞌniya kavateꞌmo alagepahuꞌa yagaiꞌa atege alagepa huꞌa yagaiꞌa neꞌapataya yahauve vayakana huꞌa maige apaipaapakesaleꞌmo alagepa huꞌa yagaiꞌa atege aigofeꞌmo osuꞌa lokiya vaiꞌa apakesa afiꞌafatago huge hapau apayamopafiꞌmo hapauge atafauꞌa alagi huꞌa maige huꞌa maiyo.3 Ani kava huka anekalo aꞌneꞌaifeꞌmo alika apaya malegeꞌapao aniꞌmo neꞌneꞌa negigemo osuge hosu faigoko gemo osuge huteꞌa alagepa huꞌa yagaiꞌa neꞌapataya yahauveaꞌnegana huꞌa maiyo. Apakaemo alagepa gemo venemo aꞌne anagaꞌaifeꞌmo aliꞌa apayamalegeꞌapao 4 afiteꞌapaeꞌmo anauꞌapimogiꞌe mafaꞌneꞌapiꞌefeꞌmo hapau apayamopafiꞌmohapaino. 5 Aliꞌa apaya malesageꞌa venemo aꞌnemogimo afiteꞌapaeꞌmo apaipa apake-saleꞌmo alagepa huꞌa yagaiꞌa atege yaveyave apaipa apakesa afige noꞌapifiꞌmo alagepaaliꞌya alige yuna apaipa kalige anauꞌapimogi apaiyafiꞌmo maige husageꞌapaeꞌmo mukivayaꞌmogi Goti geꞌaeꞌmo huꞌa faipa huꞌa oꞌategae.

6 Ani kava huka neya vayaꞌaifeꞌmo, lapaipa lapakesaleꞌmo alagepa hutapa yagaitaateyo, huka apakesamo alika hapa paiyo. 7 Kagaemo muki kavaꞌalefeꞌmo vayaꞌmogikakame hisaya agufa alagepa kavaꞌageꞌmo huvo. Alika apaya neꞌmalekaeꞌmo okasalisiyageletiꞌmo lokiyaꞌage geletiꞌmo Gotitefeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌalika alika apaya malo. 8 Huꞌafaipa huꞌa oꞌatesayafeꞌmo alagepa lokiya gemo hapa paigeꞌapao kame vayakamogilagaefeꞌmo hosu faigoko gemo osisageno apavagage hino.

9-10 Nofiteꞌmo maiꞌneꞌa aliꞌya neꞌaliya vayaꞌaifeꞌmo, kava vekatapimo geꞌamo neꞌafi-tapa muki aliꞌyaꞌalefeꞌmo amuse hisiya agufa kavaꞌmo hiyo. Kava vekatapimo geꞌaleꞌmoaeta atagaina hutapa osuta maleꞌnisiya yapatiꞌmomago yaꞌmo kumaya oꞌalitapa alagepakavaꞌmo higenoꞌao kava vekatapimoꞌa, alagepa huꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌmomaiꞌnae,huno hino, huka hapa paiyo. Apakaemo muki ani kavaꞌmo hisaya kavatetiꞌmo Gotiꞌalagufamo alino katino nelateya vekamo geꞌaleꞌmo aliꞌa asaga huꞌa atesayafeꞌmae.

Alagepa kavaꞌmo nehutapa Kalaisifeꞌmo agava maiyo, huno huꞌniya gemae11Gotiꞌa fikuhapamaeno apamitenoꞌaeꞌmovayaꞌai apakufamoalino katinoneꞌapateya

kavaꞌamo muki vayaꞌmo ago alino afole aino apave liꞌniye. 12 Gotiꞌa ani kavaꞌaletiꞌmohunoꞌaeꞌmo, mono nosaya kavatapimogi ma mopafi kavafeꞌmo lapaꞌye nehiya kavatapi-mogi hutapa alita ataletetapa hemenimo maiꞌnetapaeꞌmo lapauꞌniya kavateꞌmo yagaigevayaꞌaitegamo fatago kavaꞌmo huge Gotifekeꞌmo mono huge hutapa maiyo, huno alinolaya neꞌmale. 13 Ani kavaꞌmo nehutaeꞌmo ala vekamo Gotitimoꞌa lagufamo alino katinonelateya vekamo Yesu Kalaisi ha le konali yaꞌamo afole aisiyafeꞌmo lamogaga aita agavaneꞌmaune. 14Agaemomuki hosu kavaꞌmo nehuna kavategatiꞌmomiya faino hatumaeno

Page 457: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Taitasi 2:15 454 Taitasi 3:15latetenoꞌaeꞌmo hosu kavatimo aeno kalo paeno lateꞌnigeta agaiꞌa vayaꞌamo maiꞌnetalayamukiki huta alagepa kavaꞌmo hutamaisunafeꞌmo agaiꞌa agufaꞌamo ofalinigana hunoalino Gotiꞌmo amiꞌniye. 15Ani kavatefeꞌmo alika apaya neꞌmalekaeꞌmo himamukaletiꞌmoalagepa kavaꞌmo hisayafeꞌmo apakesamo alige hosu kavaꞌmo osisayafeꞌmo hosu kavaꞌmonehae, huka huge huka hapa paiyo. Mago vayaꞌmo apateꞌnegeꞌa afa neꞌmo maiꞌnane,huꞌa osiyo.

3Ina alagepa kavaꞌmo hiyo, huka hapa paiyo, huno ha paiꞌniya gemae

1 Kagaemo, Gamani vayaꞌai geꞌapimo afige ala vayatapimo yagaiꞌa nelapataya vayaꞌaigeꞌapimo afige hutapa akame nehutapaeꞌmo muki alagepa kavaꞌamo hisayafeꞌmo alohutapa maiyo, huka hapa paiyo. Mani gemo ago afiꞌnayaꞌmonanafa halate hapa paiyo.2 Mago vayaꞌaifeꞌmo huta faipa huta oꞌapatetapa kaveta hisaya agufa gemo osutapayagu yaga kavaꞌmo nehutapa muki vayaꞌeꞌmo alagepa hutapa magokepi lokaeta maiyo,huka hapa paiyo. 3 Hogoteta apakaekana huta maiꞌneta negi kava huta ge oꞌafitaaigofe geꞌageꞌmo afita maiꞌnone. Asole agufa hosu kavatimo haneꞌniyana lagufamoꞌmohauꞌniya kavatimoꞌe lahaꞌye nehiya kavaꞌmoꞌeꞌmo yagaino lateꞌnigeta alagepa huꞌaoꞌmaisayafeꞌmo hosu laipamo kalita apatege laipa kafa hapaege huta maiꞌnone. Apainihuꞌa nelatagetaeꞌmo lagaeꞌeꞌmo laini huta apateꞌnone. 4 Ani agufa kavaꞌmo humehume neꞌonagenoꞌaeꞌmo lagufamo alino katino nelateya vekamo Gotiꞌa alino ao yaꞌmohuteno ma mopafi vayaꞌaifeꞌmo hau ayamopafiꞌmo hauꞌniya kavaꞌamo laulagaleꞌmoago alino afole aino ateꞌnigeta ageꞌnone. 5 Agaemo fatago kavaꞌmo huta alagepaaliꞌyaꞌmo aliꞌnona kavatiletiꞌmo lagufamo alino katino olateꞌnifa fiku hau huno nelatenolagufamo alino katino lateꞌniye. Aunemeꞌaletiꞌmo alino lateꞌneno hosu kavatimo aenokalo paeno lateꞌnigetaeꞌmo saufa vayaꞌmo hamaleꞌnone. 6 Lagufamo alino katinonelateya vekatimo Yesu Kalaisitetiꞌmo lagaeteꞌmo Aunemeꞌamo aniꞌmo lakigekanahuno alino lamiꞌniye. 7 Gotiꞌa fiku laha maeno nelaminoꞌaeꞌmo, naulagaleꞌmo fatagovayaꞌmo maiꞌnae, huno huꞌnigetaeꞌmo faliꞌniya kavatetiꞌmo Afotimotegatiꞌmo maigemaige huta maisuna yatimo alisunafeꞌmo agava maiꞌneta lamogaga neꞌauna yaꞌmo agoalino lamiꞌniye. 8 Mani nehuna gemo lama gemo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo ani kavafeꞌmolokiya gemo hapa paisanafeꞌmo nahauꞌniye. Hapa paigeꞌapao Gotifeꞌmo apakesa afiꞌafatago huꞌnaya vayaꞌmogimo apayamukiki huꞌa alagepa kavaꞌmo hiyo. Ani kavaꞌmoalagepa kavaꞌmo haneꞌneno vayaꞌaina hapa neꞌmaeya kavaꞌmo haneꞌniye. 9 Hapamaegaiyaꞌmonanafa negi nagi gemo huteꞌa ge neꞌvaiya gemoꞌagi apakinago vayaꞌmogiapakiꞌapilefeꞌmo nehaya gemoꞌagi hega neꞌaya gemoꞌagi keꞌaepa gelefeꞌmo ge neꞌvaiyagemoꞌagi huno hapa maeno alino alagepa huno oꞌapategaiyanagi ataleka maika halovehukamaiyo. 10Kagaemo Goti mafaꞌnemo aliꞌa fako huꞌa neꞌapataya vayaꞌaifeꞌmomagokeafinaꞌmofi lole afinaꞌmofi hukaeꞌmo, hosu kava hae, huka hapa paiyo. Oꞌafisayana maikahalove huka apato. 11 Ago afiꞌnanana ani vayaꞌmogimo api kaꞌmo ataleꞌa kayagiꞌniyakateꞌmo neꞌuꞌapaeꞌmo hosu kavaꞌmo nehae. Apakaiꞌapi hosu kavaꞌapimoꞌa agoti hunoneꞌapatenoꞌaeꞌmo, hosu kavaꞌmo nehae, huno nehiye.

Ge atupa gemo huꞌniya gemae12Nagaemo yasimo neꞌaliya afinaꞌmo Nikopolisi taonifiꞌmomaiguve, huꞌna nagesamo

afiꞌnove. Nagaemo kagaetegamo Atemasiꞌa aliꞌna atesugeno visifi Tikikasiꞌa aliꞌna ate-sugeno visifi huno avaꞌyi hisigekaeꞌmomalage huka he tika nagaetegamo eno. 13Keꞌaepagemoafiꞌniya vekamoSinasiꞌe Apolosiꞌeꞌmoumenitata hisaꞌagekaeꞌmohanamaegeꞌanaomago yafeꞌmo kafu osuꞌana alagepa huꞌana viꞌao. 14Vayatimogi muki afinaꞌmo alagepakavaꞌmo nehuꞌa mago yafeꞌmo kafu nehaya vayaꞌmo hapa maesayafeꞌmo fiku yanageꞌakafu hugayanagi apakeyo. 15Nagaeꞌeꞌmo muki neꞌmaiya ve aꞌnemogi ge kamamaeꞌnae.Lagaefeꞌmo hapauꞌnigeꞌapaeꞌmo Gotifeꞌmo apakesamo afiꞌa fatago nehaya vayaꞌaifeꞌmo,

Page 458: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Taitasi 3:15 455 Taitasi 3:15Poloꞌeꞌmo ge lapamamaeꞌnae, huka hapa paiyo. Gotiꞌa mukiꞌamogitapamo fiku lapamaeno lapamino. He, lama ge.

Page 459: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Failimoni 1-2 456 Failimoni 19

FAILIMONIMago ala vekamo Kalisitini vekamo agiꞌamo Failimoniꞌa Kolosi siosi vayapiꞌmo

maiꞌniye. Failimoniteꞌmo kalavusi aliꞌyaꞌmo alino maiꞌniya vekamo agiꞌamo Onesi-masiꞌa ataleno uꞌnigeno Poloꞌa kalavusifiꞌmo maiꞌnenoꞌaeꞌmo alagepa faigoko gemoha paiꞌnigenoꞌaeꞌmo agesa afino fatago huꞌniye. Poloꞌa Failimoniꞌa Onesimasi hosukavaꞌamo alino ataleteno aipamoꞌmo falu huno atesiyafeꞌmo mani avoꞌmo kaeꞌniye.

1-2 Poloꞌnamo Kalaisi Yesu agiꞌalefeꞌmo kalavusifiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo konagatimoꞌmoTimotiꞌeꞌmo mani avoꞌmo nekaoꞌae. Laꞌahauꞌniya vekamo laꞌagaeꞌeꞌmo lokaeka Gotialiꞌyaꞌamo neꞌalina vekamo Failimonigagi laꞌahauꞌniya a kanomo Apiyagagi laꞌagaeꞌeꞌmolokaeno kame nehiya vekamo Akipasigagi nokafiꞌmo aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnaya siosivayaꞌefenagi hutaꞌa mani avoꞌmo nekaoꞌae.

3 Afotimo Gotiꞌe Ala kava netimo Yesu Kalaisiꞌeꞌmo fiku lapa maeꞌana lapamiꞌanagenolapaipamoꞌmo falu hino.

4 Konagatimoga Failimoniyo, huꞌna, muki afinaꞌmo kagaefeꞌmo nunumu huꞌnanekateꞌnaeꞌmo Gotiꞌnimofekeꞌmo hao ke heꞌna nekatove. 5 Kagaemo muki apaotevayaꞌaifeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌnigekaeꞌmo Ala kava neꞌmo Yesufekeꞌmokagesa afika fatago huꞌnana kavafeꞌmo kava gemo huꞌnageꞌna afiteꞌnaeꞌmo Gotifekeꞌmohao ke heꞌna nekatove. 6 Kagesa afika fatago nehukaeꞌmo muki vayaꞌaina hapa maekaapamisanageꞌapaeꞌmo, Kalaisi Yesupiꞌmo maiꞌnigenoꞌaeꞌmo muki alagepa kavaꞌamoaipafiꞌmo haneꞌniye, huꞌa kagesayafeꞌmo nunumu huꞌna nekatove. 7 Kagaemoapaote vayaꞌai apaipamo alika falu huka apatetekaeꞌmo kahau kayamopafiꞌmo ka-hauꞌnigekaeꞌmo alika lokiya vaika nelatanagetaeꞌmo lusi kava huta lamogaga neꞌaune.

8NagaemoKalaisipiꞌmomaiꞌneꞌnaeꞌmo himamuꞌaletiꞌmo koli osuꞌna kaha paiꞌnaeꞌmo,ina kavaꞌmo hisana kavaꞌmo haneꞌniyanagi huvo, huꞌna lokiya gemo huꞌna afaꞌa kahapaiguvaꞌmonanafa 9 kahau kayamopafiꞌmo kahauꞌniya kavaꞌmoꞌa alino he tino kate-siyafeꞌmo nahauꞌnigeꞌnaeꞌmo aukaya huꞌna ge nehuve. Nagaemo Poloꞌnamo kosunaleteꞌna Yesu Kalaisi agiꞌalefeꞌmo kalavusifiꞌmo maiꞌneꞌnaeꞌmo 10 Goti geꞌaletiꞌmo aliꞌnaateꞌnova mafaꞌneꞌnimo Onesimasifeꞌmo ge huꞌna neꞌatove. 11 Hogoteno alagepa hunokaha oꞌmaeꞌniyaꞌmonanafa hemenimo nagaeꞌe kagaeꞌeꞌmo alagepa huno laꞌaha maesiyaagufa vekamo maiye. 12Nagaemo kagaetegamo halate aino atagineno visiyafeꞌmo aliꞌnaateꞌnove. Naipafiꞌmo nahauꞌniyanagi afaꞌa alika falu fala huka ato. 13 Alagepa faigokogelefeꞌmo kalavusifiꞌmo maiꞌnogenoꞌaeꞌmo kagae kaimuꞌyaleꞌmo eno nagaeꞌeꞌmomagokepi lokaeno maiꞌneno naha maesiyafeꞌmo nahauꞌniye. 14 Nahauꞌniyaꞌmonanafakagaefeꞌmo ge huꞌnaeꞌmo, alika ategeno eno kagae kaimuꞌyaleꞌmo maiꞌneno nahamaeno, huꞌnahisugeka alika atesanageno enomaiꞌnenonahamaesiyafeꞌmooꞌnahauꞌnifakagaikageꞌmo kagesamo afitekaeꞌmo, afaꞌa uno kaha maegaiye, huka hisanafeꞌmonahauꞌniye. 15 Halate avalesanageno uno muki afinaꞌmo kagaeꞌeꞌmo maige maigehuno maisiyafeꞌmo kataleneno aise afinaꞌmo maiꞌnifi, huꞌna nagesamo neꞌafuve.16 Kalavusi aliꞌyakamo neꞌaliya vekamo magoꞌe huno oꞌalino afaꞌa maiꞌniya vekaeꞌmolahau layamopafiꞌmo lahauꞌniya konagatimomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo afaꞌa alika falu fala hukaategane. Magoꞌe huno konagaꞌnimoꞌmomaiꞌniyaꞌmonanafa mamopafi konagakamoꞌmomaigeAla kava netefeꞌmokonagakamoꞌmomaige hunomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo afaꞌa alika falufala huka atesana kavaꞌmo haneꞌniye.

17 Nagaefeꞌmo nafaluꞌnimoꞌmo maiꞌniye, huka kagesamo neꞌafisanana alika falu falahuka neꞌnatesana kava huka halate alika falu fala huka ato. 18 Agaemo kagaetegamohosu kavaꞌmo huꞌnisifi kagaetegamo mago anonaꞌamo haneꞌnisifigeꞌna nagaemo anianonaꞌalefeꞌmo ataleꞌna ategauvanagi agae agimo aeka kalo paeka ataleteka nagae nag-imo avoꞌmo kae malo. 19Nagaemo Poloꞌnamo mani gemo nagaiꞌni nayapatiꞌmo avoꞌmo

Page 460: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Failimoni 20 457 Failimoni 25nekaeꞌnaeꞌmo anonaꞌalefeꞌmo afaꞌa kamiguve, huꞌna kaha nepauve. Kaha nepauvaꞌ-monanafa nagaetegamo anonakamo haneꞌniyana kaunekameꞌmae, huꞌna hisuva agufagemo haneꞌniyaꞌmonanafa ani agufa gemo afaꞌa kaha opaiguve. 20 Konagaꞌnimogae,huꞌna, Ala kava neꞌmo agiꞌalefeꞌmo namogaga aisuvafeꞌmo ani kavaꞌmo huka naha mao.Kalaisipiꞌmo maiꞌnetaꞌaeꞌmo naipamo alika falu huka nato. 21 Geꞌnimo afaꞌa afigiye,huꞌna huteꞌna lole nagesamo oꞌafiꞌna magoke nagesamo afiteꞌna mani avoꞌmo nekaove.Afiꞌnovana kaha paiꞌnova kavaꞌmo huka aeka agaseka magoꞌe alagepa kavaꞌmo hugane.22 Kagaemo nunumuꞌmo nehananageno Gotiꞌa afitenoꞌaeꞌmo kagaetegamo halate alinonatesigeꞌna visuvafeꞌmo agava maiꞌnove. Magoꞌe kavafeꞌmo huꞌnaeꞌmo, visuva afinaꞌmokagae nopiꞌmo uꞌna havaesuvafeꞌmo mago aeka anagi maleꞌnisana yapiꞌmo hakika nato.

23-24 Epafalasiꞌa Kalaisi Yesutefeꞌmo kalavusifiꞌmo nagaeꞌeꞌmo magokepi lokaenomaiꞌniya vekamoꞌmo ge kamamaeꞌniye. Makiꞌagi Alitakasiꞌagi Nimasiꞌagi Lukiꞌagi huꞌanagaeꞌeꞌmo magokepi lokaeꞌa aliꞌyaꞌmo neꞌaliya vayaꞌmogiꞌeꞌmo ge kamamaeꞌnae.

25 Ala kava neꞌmo Yesu Kalaisiꞌa fiku lapa maeno nelapamiya kavaꞌmoꞌa lapakaeꞌeꞌmomagokepi lokaeno haneno. He, lama ge.

Page 461: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Himulu 1:1 458 Himulu 1:12

HIMULUMani avoꞌmo kaeꞌniya vekamo agiꞌamo ohaneꞌniye. Poloꞌa mani avoꞌmo kaeꞌnifi,

huꞌna nagesamo afiꞌnove. 13:23,24 gefiꞌe 2 Pita 3:15 gefiꞌeꞌmo agetapa lekana paitapaafiyo. Mani avoꞌmo Yu vayaꞌaifeꞌmo kaeꞌniye. Yu vayaꞌai apakiꞌapimo Himulu vayane.Ani Yu vayaꞌmogimo Kalaisifeꞌmo apakesa afiꞌa fatago huꞌnayaꞌmofeꞌmo kame huꞌaapateꞌnae. Oꞌataleꞌa atafauꞌa alagi hisayafeꞌmo mani avoꞌmo kaeꞌniye. Mani avoꞌmokaeꞌniya vekamoꞌa, Kalisitini vayaꞌaimono kavaꞌmoꞌa Yu vayaꞌaimono kavaꞌmo ago aenoagaseꞌniye. Lapakesa afita fatago hutetapa akame hiyo, huno mani avoꞌmo kaeꞌniye.

Gotiꞌa Mafaꞌneꞌaletiꞌmo laha paiꞌniya geeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae1 Akeyaꞌvilaga Gotiꞌa agaiꞌalegati gemo alini eꞌa aeꞌa hakalo huꞌa hapa nepaiya vayaꞌai

apavayaletiꞌmo laginago vayaꞌaifeꞌmo hapa paiꞌniye. Alu afinaꞌae alu afinaꞌaeꞌmo aisegemo hapa paite hapa paite huge alu kavatetiꞌe alu kavatetiꞌeꞌmo hapa paige huno hapapaiꞌniye. 2 Hemenimo henaga afinaꞌmo Mafaꞌneꞌaletiꞌmo laha paiꞌniye. Mafaꞌneꞌapi-mogimo afoꞌapimogi muki yaꞌapimo neꞌaliya kava huno Mafaꞌneꞌamoꞌmo muki yaꞌamoalisiyafeꞌmo ago lekana paino ateꞌniye. Gotiꞌa agaetetikeꞌmo muki yaꞌmo alo huꞌniye.3 Agaemo Gotiꞌa ha le konali yaꞌamo aeno ha legekana huno neꞌmaiye. Agaemo Gotilama ge auneꞌamo maiꞌniye. Ayamufaꞌage geꞌaletiꞌmo muki yaꞌmo afaꞌa hanesiyafeꞌmoyagaino neꞌatenoꞌaeꞌmo agaiꞌamo hosu kavatimo aeno kalo paeno ataletenoꞌaeꞌmo hainokokuꞌnapi Gotiꞌa anaga hogote vekamo yagaino neꞌapateya vekamo lamaga haopaleꞌmofai maiꞌniye.

Goti Mafaꞌneꞌamoꞌmo enisole vayaꞌaina ago aeno apakaseꞌniya gemae4Ani kava huno enisole vayaꞌmo ago aeno apakaseno ala agiꞌamo Gotiꞌa alino amiꞌniya

agiꞌamoꞌmo apakiꞌapimo ago aeno agaseꞌniya kava huno aeno apakaseno maiꞌniye.5Gotiꞌa agaefeꞌmo,Mafaꞌneꞌnimo maiꞌnane. Hemenimo ago aliꞌna kateꞌnove,huno huteno magoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo,Afoꞌamoꞌnamo maiꞌnovanageꞌna agaetegamo ani kavaꞌmo hisugeno Mafaꞌneꞌnimo

maiꞌniyanageno nagaetegamo ani kavaꞌmo hugiye,huno ha paiꞌniyaꞌmonanafa mago enisole vayaꞌaifeꞌmo ani agufa gemo huno hapaopaiꞌniye. 6Hapa opaiꞌniyaꞌmonanafa yege Mafaꞌneꞌamo ma mopafiꞌmo alino atesigenoeminesiyafeꞌmo mani gemo hunoꞌaeꞌmo,Muki enisole vayaꞌmogitapamo agiꞌaleꞌmo alita asaga nehutapa agaefekeꞌmomono hiyo,huno hapa paiꞌniye. 7 Enisole vayaꞌaifeꞌmo apava gemo hunoꞌaeꞌmo, Enisole vayaꞌmoyasigana huno alo huno apateꞌniye. Aliꞌyaꞌamo neꞌaliya enisole vayaꞌmo ata vaikanahuno alo huno apateꞌniye, huno huꞌniye. 8Huno huꞌniyaꞌmonanafa Mafaꞌneꞌaeꞌmo,O Gotiyo, muki afinaꞌmo alagi ofalika afaꞌa maige maige huka maiꞌneka yagaika apate-

gane. Alagepa huka alika fako huka apateteka yagaika neꞌapatane. 9 Kagaemoalagepa kavafekeꞌmo kahauꞌnigekaeꞌmo gemo amagiꞌa neꞌatalaya kavafeꞌmo alagiokahauꞌnigeno Gotikamoꞌmo uvelimo faleno kateꞌnigekaeꞌmo lusi kava hukakamogaga aiteka kafalukamogimo ago aeka apakaseka maiꞌnane,

huno huꞌniye. 10Magoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo,Ala kava neyo, aepa faiꞌniya afinaꞌmo ma mopamo alo huꞌnane. Kayatetiꞌmo kokuꞌ-

naꞌmo alo huꞌnane. 11 Ma mopaꞌe kokuꞌnaꞌeꞌmo alagi hano hugiyaꞌmonanafakagaemo afaꞌa maigane. Ma mopaꞌe kokuꞌnaꞌeꞌmo kukenagana huno atafahegaiye. 12 Vayaꞌmogimo kukenamo asagiꞌa lo aeꞌa maleꞌneꞌa saufa kukenamoaliꞌa neꞌvaiya kava huka ma mopaꞌe kokuꞌnaꞌeꞌmo alika ataleteka saufa kokuꞌ-naꞌe mopaꞌeꞌmo malegane. Maleganaꞌmonanafa kagaemo mago alu kava hukaoꞌmaige ofalige huteka maige maige huka alagi maigane,

Page 462: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Himulu 1:13 459 Himulu 2:13huno hu maleꞌniye. 13Gotiꞌa agaefeꞌmo,lamaga nahaopaleꞌmo faika maime maime neꞌugeꞌnao kame vayakamo aliꞌna kaiya

afeꞌalumelaga apategauve,huno ha paiꞌniyaꞌmonanafa mago enisole vayaꞌaifeꞌmo ani agufa gemo hapa opaiꞌniye.14 Enisole vayaꞌmo apauneꞌapameꞌe vayaꞌmo maiꞌneꞌa Goti aliꞌyaꞌamo neꞌaliya vayaꞌmomaiꞌnae. Gotiꞌa fiku hapa maeno apakufamo alino katino apatesiya vayaꞌmo hapamaesayafeꞌmo alino apategeꞌa neꞌvae.

2Gotiꞌa lusi kava huno laha maeꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

1 Ani kava huno neꞌmaiyaꞌmofeꞌmo aniꞌmoꞌa alinino neꞌviya kava huno fiku yanagenolavalelino visigeta agaetegatiꞌmo ago afiꞌnona gemo ataleta ugunanagimagoꞌe huta afitaalagepahuta afigetao. 2Gotiꞌa enisole vayaꞌai apavayafatiꞌmo laginago vayaꞌaifeꞌmohapapaiꞌniye. Ani gemo asagauno oꞌaino lokiya vaino haneꞌnigeꞌapaeꞌmo muki vayaꞌmogiakame osuꞌa ago amagiꞌa ataleꞌnaya vayaꞌai anonaꞌapilefeꞌmo alino alagepa huno fakohuno apateteno kayoꞌmo apamiꞌniye. 3 Apamiꞌniyaꞌmofeꞌmo Ala kava neꞌmo Gotiꞌalusi kava huno vayaꞌai apakufamo alino katino neꞌapateya kavafeꞌmo ava gemo agohapa paiꞌnigeꞌa afiꞌnaya vayaꞌmogimo, lama gemo haneꞌniye, huꞌa laha paiꞌnaya gemooꞌafita afaꞌa maisunana haiya kava huta aeta kasalo paegaune. 4 Gotiꞌa alagenakavaꞌaletinagi noꞌagaya himamu kavaꞌaletinagi ageꞌapa hapau neꞌaiya kavaꞌaletiꞌmogihuno hamaeno faigoko gemo huno ani gemo alino lokiya vaino ateꞌniye. Gotiꞌa agesamoafiteno hauꞌnigenoꞌaeꞌmo Aunemeꞌamoꞌmo himamuꞌamo apamete apamete huno alinoapamiꞌniye.

Yesuꞌa laha maesiyafeꞌmo ma mopafi vekamo hamaleꞌniya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniyagemae

5 Nagaemo henagaꞌamo afole aisiya saufa kavafeꞌmo ava gemo huꞌna avoꞌmo nekaovakavateꞌmo Gotiꞌa enisole vayaꞌmogimo yagaisayafeꞌmo lekana paino oꞌapateꞌniye.6 Lekana paino oꞌapateꞌniyaꞌmonanafa mago vekamoꞌmo Goti mukufiꞌmo avo kaemaleꞌniya gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Gotiyo, ma mopafi vayaꞌmo ina agufa vayanagi na kava higeka apakaefeꞌmo kagesamo

neꞌafine. Vemo Mafaꞌnemo na agufa vekamo maiꞌnigeka ha maeka yagaikaneꞌatane. 7Kagaemo aise afinaꞌmo enisole vayaꞌai apaiyafiꞌmomaisiyafeꞌmo alikaateꞌnane. Ha le konali yaꞌaꞌe ala agiꞌaꞌeꞌmo alika amiteka alo huꞌnana yateꞌmoyagaisiyafeꞌmo alika ateꞌnane. 8Muki yaꞌe vayaꞌeꞌmo alika aiyafiꞌmo ateꞌnane,

huno huꞌniye. Gotiꞌa muki yateꞌmo yagaisiyafeꞌmo alino ateꞌniyaꞌmofeꞌmo oꞌyagaiꞌniyayaꞌmo magokeꞌatomo ohaneꞌniyaꞌmonanafa muki yaꞌamo alino aiyafiꞌmo ateꞌniye.Ateꞌniyaꞌmonanafa ma mopafi vayaꞌmogimo hemenimo muki yateꞌmo neꞌyagaigetaoꞌapakeꞌnonaꞌmonanafa 9Gotiꞌa Yesuꞌmo ha le konali yaꞌaꞌe ala agiꞌaꞌeꞌmo alino amiꞌniyavekamo ago ageꞌnone. Gotiꞌa, fiku hapa maeꞌna apamiguve, huno huteno Yesuꞌmo mukivayaꞌaitefeꞌmo falisiyafeꞌmo aise afinaꞌmo alino enisole vayaꞌai apaiyafiꞌmo ateꞌniye.

10 Gotiꞌa muki yateꞌe vayaꞌaiteꞌeꞌmo aepa vekamo maiꞌnigeno agaetefeꞌmo hanegemaige nehaya aepa vekamoꞌmo asolemafaꞌneꞌamogimo ha le konali yaꞌamo alisayafeꞌmoGotiꞌa agaiꞌa agiꞌaletiꞌmo fatago kavaꞌamo hunoꞌaeꞌmo, Yesuꞌa afaꞌa agafu kigiye, hunohuꞌniye. Gotiꞌa apakufamo alino katino apatesiya vekamomaisiyafeꞌmo agafu kiꞌniya ka-vatetiꞌmo alino alagepa huno ateꞌniye. 11 Yesuꞌa apavaleno apaote apateꞌniya vekamoꞌeapavaleno alino apaote apateꞌniya vayaꞌaꞌeꞌmo magoke agufa yaꞌmo aliꞌnayaꞌmofeꞌmonaganaꞌnimogitapae, huno hapa paisiyafeꞌmo avagage nosiye. 12Agaemo hunoꞌaeꞌmo,Nagaemo naganaꞌnimogifeꞌmo ala kagikaeꞌmo kava gemo huꞌna aeꞌna hakalo huꞌna hapa

paiguve. Aliꞌa anupa huꞌa maiꞌnisaya siosi vayaꞌai folagaꞌapifatiꞌmo yokemonehuꞌna kagikaleꞌmo aliꞌna asaga huꞌna kategauve,

huno huteno 13magoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo,

Page 463: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Himulu 2:14 460 Himulu 3:11Naha maegaiye, huꞌna agaefekeꞌmo nagesamo afiguve,huno huteno halate magoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo,Gotiꞌa mafaꞌneꞌamo apavalelineno namiꞌnigeꞌna manileꞌmo apakaeꞌeꞌmo magokepi

lokaeta maiꞌnone,huno huꞌniye. 14 Mafaꞌnemogi apakufaꞌe kolaꞌeꞌmo neꞌaliya kava huno falisiyafeꞌmoagufaꞌe kolaꞌaꞌeꞌmo aliꞌniye. 15 Aliꞌnenoꞌaeꞌmo nefaliya kavaꞌmo aepa vekamo Nevoꞌmoaeno agaseno himamuꞌamo alino atalesiyafeꞌmo faliꞌniye. Falisaya kavafeꞌmo koli nehuꞌakanamo neꞌaliya vayaꞌaina hatu maeno apatesiyafeꞌmo faliꞌniye. 16 Agaemo ani ka-vatetiꞌmo enisole vayaꞌmo hapa noꞌmaeyaꞌmonanafa Emalehamu aginago vayaꞌageꞌmohapa neꞌmae. 17 Hogote mono vekamo Gotitefeꞌmo mono aliꞌyaꞌmo neꞌalino monohuno neꞌapateya vekamoꞌa hau huno neꞌapateno aliꞌyaꞌamo oꞌataleno alagepa aliꞌyaꞌmoalisiyafeꞌmo aganaꞌamogigana huno alino hamaleno ateꞌniye. Hosu kavaꞌapimo alinoatalesigeno Gotiꞌa aipamo leno oꞌapatesiyafeꞌmo muki kavatefeꞌmo magoke aiyayavekamo alino hamaleꞌniye. 18Amalageka huꞌnigeno agafu kiꞌniyaꞌmofeꞌmo apamalagekanehiya vayaꞌmo afaꞌa hapa maegaiye.

3Yesu ala agiꞌamoꞌmo Mosese ala agiꞌamo ago aeno agaseꞌniya kavafeꞌmo huꞌniya gemae

1 Gotiꞌa lapakaefeꞌmo kokuꞌnapiꞌmo haitapa magokepi lokaetapa maisayafeꞌmo keyaaeno ge huꞌniya lapaote konagaꞌnimogitapae, huꞌna, Yesufekeꞌmo lapakesa afifi hutapamaiyo. Lagaemo lagesa afita fatago hutaeꞌmo, Goti apa vekaꞌamomaiꞌneno hogotemonovekamo mono huno nelateya vekamo maiꞌniye, huta aeta hakalo nehune. 2 MoseseꞌaGoti nopiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌalino Goti afamo anaga vayaꞌaiteꞌmo aliꞌyaꞌamo oꞌatalenoalagepa huno aliꞌniya kava huno Yesuꞌa lekana paino ateꞌniya Gotitefeꞌmo aliꞌyaꞌamooꞌataleno alagepa huno aliꞌniye. 3 Afamo anaga vayaꞌai aepa vekamoꞌa no kigekanahunomaiꞌniya vekamoꞌmo ala agimo haneꞌnigeno afamo anaga vayaꞌmo aeno apakasenomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo ani kava huno Yesuꞌa Moseseꞌmo ago aeno aga seꞌniyaꞌmofeꞌmomagoꞌe ala agi alisiya vekamo maiꞌniye. 4 Muki noꞌamo agaiꞌamo afaꞌa afole noꞌaifavayaꞌmogigeꞌmo nekiye. Inagi Gotiꞌa muki yaꞌmo aepa vekamomaiꞌniye. 5Moseseꞌa Gotinopiꞌmo Goti afamo anaga vayaꞌalefeꞌmo aliꞌyaꞌamo oꞌataleno alagepa huno aliꞌyaꞌmoalino afole aisiya vekaeꞌmoava gehunohapapaiꞌniye. 6HapapaiꞌniyaꞌmonanafaKalaisiꞌaafamo anaga vayaꞌai aepa vekamo Mafaꞌneꞌamoꞌmo Goti afamo anaga vayaꞌaleꞌmoyagaino neꞌapate. Lagaemo alagepa hutamaigemaige hutamaigune, huta lole lagesamooꞌafita lavayagunagu huteta koli osuta lamogaga neꞌaitaeꞌmo oꞌataleta atafauta alagihuta maime maime neꞌuta hano hisiya afinaꞌmo ani kava huta maiꞌnisunaꞌmoꞌmo Gotiafamo anaga vayaꞌamo maiꞌnone.

Goti vayaꞌamo maiꞌa falu huꞌa maisaya kavafeꞌmo huꞌniya gemae7-8Ani kavatefeꞌmo Goti Aunemeꞌamo aote Aunemeꞌamo geꞌamo alagepa hutapa afiyo.

Agaemo hunoꞌaeꞌmo,Hemenimo lapakaemo Goti geꞌamo neꞌafisayana lapaipamo alita lokiya vaitapa oꞌateyo.

Lapakinago vayaꞌmogimo kaꞌme kotegamo nata neꞌa neꞌuꞌapaeꞌmo namalagekahuꞌnae. Geꞌnimo ago amagiꞌa ataleꞌnaya kava hutapa geꞌnimo amagitapa oꞌata-leyo. 9 Nagaemo lusi alagepa kavaꞌmo huꞌna fotiꞌa kafugamo hapa maeꞌnogeꞌaalagepa kavaꞌnimo ago nageꞌnayaꞌmonanafa hosu kavakeꞌmo nehuꞌapaeꞌmo, naagufa kavaꞌmo hisifi, huꞌa namalageka huꞌnae. 10Huꞌnayaꞌmofeꞌmo ani afinaꞌmomukimaiꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo naipamo leꞌna apateꞌnaeꞌmo, muki afinaꞌaeꞌmo hosuapaipa apakesageꞌmo neꞌafiꞌapaeꞌmo neꞌnatalae. Geꞌnimo alagi alagepa huꞌanoꞌafiye. 11 Naipamo leꞌnigeꞌnaeꞌmo nagoꞌyamo neꞌataleꞌna lokiya gefatiꞌmohuꞌnaeꞌmo, nagaeꞌeꞌmo haiꞌeꞌa maiꞌa falu hisaya koteꞌmo alagi faleꞌa hai eꞌaoꞌmaigae, huꞌna huꞌnove,

Page 464: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Himulu 3:12 461 Himulu 4:11huno huꞌniye. 12 Konagaꞌnimogitapae, ehetapiye, fiku yanagetapa mago vayaꞌamog-itapamo hosu lapaipamo kalitapa lapakesa afita fatago osutapa afaꞌa neꞌmaiya yaꞌmoaepa vekamo Gotiꞌa lapakameꞌya neꞌamita ataletapa ugayanagi. 13Hosu kavaꞌmoꞌa huminelapateno alino lokiya lapaipamo kalino lapategaiyanagi muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmokonagatapieꞌmo, atafauta alagi hiyo, hutapa alita lokiya vaita apateyo. AkeyaꞌvilagaGotiꞌa, hemenimo afiyo, huno huꞌniya gemo hemeni kanatapimo hano osuno afaꞌahaneꞌniyaꞌmofeꞌmo hemenigeꞌmo konagatapimo alita he titapa apateyo. 14 Hogotetalokiya vaita lagesamo afitaeꞌmo, lama gemo huꞌniyanageno alagi afole aigiye, hutahuteta oꞌataleta atafauta alagi huta maime maime neꞌutaeꞌmo hano hisiya afinaꞌeꞌmoani kavakeꞌmo huta maiꞌnisunaꞌmoꞌmo Kalaisiꞌa alita laipafiꞌmo ateꞌnonageno neꞌmaiye.15Goti mukufiꞌmo avo kae maleꞌniya gemoꞌmo hunoꞌaeꞌmo,HemenimoGoti geꞌamoneꞌafisayana lapaipamo alita lokiya vailiꞌnetapa oꞌafiyo. Geꞌnimo

amagiꞌa ataleꞌnaya kava hutapa geꞌnimo amagitapa oꞌataleyo,huno huꞌniye.

16 Haiya vayaꞌmogimo Goti geꞌamo afiꞌnayaꞌmonanafa amagiꞌa ataleꞌnae. MoseseꞌaIsipi kotegatiꞌmomuki apavalelino uꞌniya vayaꞌmogigeꞌmae. 17Gotiꞌa haiya vayaꞌaifeꞌmofotiꞌa kafugamo aipamo leno apatege apatege huno maiꞌniye. Hosu kavaꞌmo huteꞌakaꞌme kotegamo faliꞌnaya vayaꞌaifeꞌmae. 18 Gotiꞌa haiya vayaꞌaifeꞌmo lokiya gefatiꞌmohunoꞌaeꞌmo, Nagaeꞌeꞌmo maiꞌa falu huꞌa maisaya koteꞌmo faleꞌa hai eꞌa oꞌmaigae, hunohuꞌniye. Geꞌamo ago amagiꞌa ataleꞌnaya vayaꞌaifeꞌmo huꞌniye. 19 Inagi ago afiꞌnonanaapakesa afiꞌa fatago osuꞌnayaꞌmofeꞌmo afaꞌa faleꞌa ohaiꞌnae.

41 Inagi Gotiꞌa ani kavaꞌmo huguve, huno hu maleꞌniya gemo hano osuno afaꞌa

haneꞌnigeno hemeniꞌeꞌmo hunoꞌaeꞌmo, nagaeꞌeꞌmo maita falu huta maigae, huno lahanepaiye. Fiku yanagetapa lapakaepatiꞌmo mago vayaꞌmo haitapa metalegayanagi kolihigetao. 2 Gotiꞌa alagepa faigoko geꞌamo hapa paiꞌnigeꞌa afiꞌnaya kava huno lahapaiꞌnigeta ago afiꞌnone. Afiꞌnayaꞌmonanafa apakesa afiꞌa fatago osuꞌnayaꞌmofeꞌmoafiꞌnaya gemoꞌmo hapa oꞌmaeꞌniye. 3 Lagesa afita fatago huꞌnona vayaꞌmogitamo haitaGotiꞌeꞌmo magokepi lokaeta maita falu hugune. Gotiꞌa ma mopamo ago alo huno hanohumaleꞌniyaꞌmofeꞌmomaiꞌa falu hisaya kavaꞌmo haneꞌniye. Haneꞌniyaꞌmonanafa Gotiꞌahunoꞌaeꞌmo,Naipamo leꞌnigeꞌna nagoꞌyamo neꞌataleꞌna lokiya gefatiꞌmo huꞌnaeꞌmo, nagaeꞌeꞌmo

maiꞌa falu huꞌa maisaya koteꞌmo alagi faleꞌa hai eꞌa oꞌmaigae,huno huꞌniye. 4 Goti mukufiꞌmo mago gemoꞌmo seveni afinafeꞌmo, Gotiꞌa muki yaꞌamoalo huno hano huteno seveni afinaꞌmo maino falu huꞌniye, huno huteno 5 magoꞌe gemohunoꞌaeꞌmo, nagaeꞌeꞌmo maiꞌa falu huꞌa maisaya koteꞌmo alagi faleꞌa hai eꞌa oꞌmaigae, hunohuꞌniye. 6 Hogoteꞌa alagepa gemo afiꞌnaya vayaꞌmogi apakesa afiꞌa fatago osuꞌnayaꞌ-mofeꞌmo faleꞌa haiꞌa maiꞌa falu osuꞌnae. Osuꞌnayanageꞌa alu vayaꞌmogi faleꞌa haiꞌa maiꞌafalu hisaya kavaꞌmo haneꞌniye. 7 Faleꞌa haiꞌa maiꞌa falu osuꞌnageno asole kafugamo agoutegeno Gotiꞌa halate magoꞌe afinaꞌmo hu maleꞌnenoꞌaeꞌmo,Hemenimo faleta haitapa maita falu hugae, huno hu maleꞌniye. Gotiꞌa mani gemo

Nevini avayaletiꞌmo, hemenimo Goti geꞌamo neꞌafitapaeꞌmo lapaipamo alitalokiya vaitapa oꞌateyo,

huno huꞌniye. 8 Ema akeyaꞌvilaga mago vekamo agiꞌamo Yosuvaꞌa Isaleli vayaꞌmoapavalelino uꞌnigeꞌapaeꞌmo haiꞌa maiꞌa falu huꞌnaesinana Gotiꞌa henagaꞌamo alu afi-naꞌmomaiꞌa falu hisaya afinafeꞌmohalate ani agufa gemoosiyesine. 9Gotiꞌamuki yaꞌamoalo huno hano hutenoꞌaeꞌmomaino falu huꞌniya kava huno Kalaisiꞌa aliꞌyaꞌamo ago alinohano huꞌniyanageno Gotiꞌeꞌmo magokepi lokaeno maino falu nehiye. 10 Aliꞌyaꞌamo agoalino hano huꞌniyaꞌmofeꞌmo Goti vayaꞌamomaiꞌa falu hisaya sapati afinaꞌmo hano osunoafaꞌa haneꞌniye. 11 Goti geꞌamo amagiꞌa ataleteꞌa asagauꞌa aiꞌnaya kava huta asagautaaigayanagi haita maita falu hisunafeꞌmo layamukiki higetao.

Page 465: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Himulu 4:12 462 Himulu 5:1212 Goti geꞌamo aunemeꞌe gemo haneꞌneno himamuꞌaletiꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliye. Ani

gemoꞌa aluga alugaꞌamo ave neꞌneya naipemo ago aeno agaseno aveꞌmo lusi kava hunoneꞌne. Agaemo geꞌaletiꞌmo apauneꞌapamepinagi apaipa apakesafinagi apayamufafinagiapatupiꞌmogi huno neꞌaeno alino fako nehiye. 13 Lagaemo, ma kava huꞌnove, ina kavahuꞌnove, huta ha paisuna vekamo aulagaleꞌmo muki nehuna kavatimo alagi fala okinoafole neꞌaiye. Muki vayaꞌmo aulagaleꞌmo alagi fala okisageno apakegaiye.

Yesuꞌa hogote vekamo mono huno nelateya ala vekatimo maiꞌniya gemae14 Yesuꞌa Goti Mafaꞌneꞌamo hogote ala vekatimo mono huno nelateya vekamo maiꞌ-

nenoꞌaeꞌmo haino kokuꞌnaꞌmo aeno agaseno Gotitegamohainomaiꞌniyaꞌmofeꞌmo lagesaafita fatago nehuta aeta hakalo huta hapa nepauna geleꞌmo atafauta alagi huta maige-tao. 15 Hogote ala vekatimo mono huno nelateya vekatimoꞌa himamutimo ohaneꞌniyavayaꞌmogitaeꞌmo hau huno nelate. Muki alu hosu kava alu hosu kavaꞌmo hisunafeꞌmolamalageka nehaya kava huꞌa amalageka huꞌnayaꞌmofeꞌmo hau huno nelate. Amalagekahuꞌnayaꞌmonanafa hosu kavaꞌmo alagi osuꞌniye. 16 Inagi atete osuta Gotiꞌa yagainoneꞌapateya siaꞌaleꞌmo faimaiꞌnenoꞌaeꞌmofiku lahamaenonelamiya kavategamovigetao,kana yaꞌmo alisuna afinaꞌmo hau huno nelateno fiku laha maeno lamigiyaꞌmofeꞌmae.

51 Gotiꞌa hogote vayaꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌmo apakae konaga vayapatiꞌmo

lekana paino apateꞌniye. Apakaemo konagaꞌapimogitefeꞌmo Gotiꞌmo amigune, huꞌa huꞌ-naya yaꞌmo amige konagaꞌapimogi hosu kavaꞌapilefeꞌmo afumo heꞌa Gotiꞌmo ofalinimoamige huꞌa mono aliꞌyaꞌmo alisayafeꞌmo lekana paino apateꞌniye. 2 Himamuꞌapimoohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo afiteꞌa oꞌageꞌnaya vayaꞌaitegaꞌe alagepa kaꞌmo ataleꞌa uꞌnayavayaꞌaitegaꞌeꞌmo vase vase kavaꞌmo afaꞌa hugae. 3 Himamuꞌapimo ohaneꞌniyaꞌ-mofeꞌmo alu vayaꞌai hosu kavaꞌapilefekeꞌmo afumo heꞌa ofalinimo oꞌamiꞌnayaꞌmonanafaapakaiꞌapi hosu kavaꞌapileꞌefeꞌmo neꞌamiye. 4 Mago vayaꞌmogi apakaiꞌapimo, anialiꞌyaꞌmo afaꞌa aligune, huꞌa osuꞌnafa Gotikeꞌmo Elonifeꞌmo keya aeno ge huꞌniya kavahuno keya aeno ge huꞌniya vayaꞌamogigeꞌmo ani aliꞌyaꞌmo neꞌaliye.

5 Ani kava huno Kalaisiꞌa hogote vekamo mono huno nelateya vekamoꞌmo lusialiꞌyaꞌmo alisiyafeꞌmo agaiꞌa agufamo avalelino ohaiꞌniye. Haꞌao, Gotiꞌa agaefeꞌmo,Mafaꞌneꞌnimo maiꞌnane. Hemenimo ago aliꞌna kateꞌnove,huno huteno 6magoꞌe gemo aote mukufiꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Melikisetekiꞌa mono huno neꞌapateya vekamo maiꞌniya kava huka mono huka neꞌa-

patana vekamo maiꞌneka oꞌataleka muki afinaꞌmo aliꞌyaꞌmo alige alige hukamaigane,

huno ago humaleꞌniye. 7Kalaisiꞌa mamopafiꞌmomaiꞌnenoꞌaeꞌmo falisiya kavategatiꞌmoagufamo alino katino atesiya Gotifekeꞌmo alopa gefatiꞌmo keya aeno ge huge aviꞌyahuge huno aukaya huno nunumu huꞌniye. Gotifeꞌmo koli nehuno mono huꞌniyaꞌ-mofeꞌmo Gotiꞌa geꞌamo afiꞌniye. 8Agaemo Goti Mafaꞌneꞌamomaiꞌniyaꞌmonanafa geꞌamoafiteno akame hisiyafeꞌmo lusi kava huno agafu kiꞌniya kayotetiꞌmo amagino alinoaya maleꞌnigeno alagepa huno afiꞌniye. 9 Gotiꞌa aliꞌyaꞌamo alisiyafeꞌmo avaleno aoteateꞌnigenoꞌaeꞌmo agaemo geꞌamo akame nehaya vayaꞌai apakufamo alino katino neꞌa-pateya kavaꞌmo aepa vekamo hamaleꞌniye. 10Hamaleꞌnigeno Gotiꞌa, Melikisetekiꞌa hogotevekamo mono huno neꞌapateya vekamo maiꞌniya kava huka maiꞌnane, huno ge huꞌniye.

Nute mafaꞌnegana hutapa oꞌmaiyo, huno huꞌniya gemae11 Ani kavafeꞌmo magoꞌe gemo lapa paigunaꞌmonanafa lapau maiꞌmai hutapa neꞌ-

maiyaꞌmofeꞌmo haiya kava huta alita lapaya malegaune. 12Yatala afinaꞌmo Goti geꞌamoago afiꞌnayaꞌmofeꞌmo aliꞌa apaya neꞌmalaya vayaꞌmo maisaya yaꞌmo haneꞌniyaꞌmo-nanafa Gotiꞌa geꞌamo aepa faiꞌniya gemo magoꞌe huꞌa aliꞌa lapaya malesaya kavaꞌmohaneꞌniye. Lapakaemo lokiya neꞌyaꞌmo afaꞌa oꞌnetapa nuꞌagekeꞌmo nesaya agufa

Page 466: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Himulu 5:13 463 Himulu 6:17kavaꞌmo haneꞌniye. 13 Nuꞌageꞌmo neꞌnaya vayaꞌmogimo nute mafaꞌnegana huꞌa neꞌ-maiꞌapaeꞌmo fatago kavafeꞌmo ava gemo alagepa huꞌa noꞌafiye. 14 Alopa vayaꞌmogimolokiya neꞌyaꞌmo neꞌnae. Muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo afime afime neꞌayaꞌmofeꞌmo alagepageꞌe hosu geꞌeꞌmo alagepa huꞌa afaꞌa aliꞌa fako huꞌa neꞌafiye.

6Aepa faita afiꞌnona gemo ataleta haita hapaigetao, huno huꞌniya gemae

1-2 Lagaemo agava maiꞌnona vekamo Kalaisi nefeꞌmo ava gemo aepa faita afiꞌnonagemo afiꞌnone. Aepa faita afiꞌnona gemo haneꞌniyana fali kavaꞌmo aliꞌyaꞌalefeꞌmolapaipamo alita afe leyo, huꞌa hageta afige Gotifeꞌmo lapakesa afita fatago hiyo, huꞌahageta afige sese nehaya kavafeꞌmo aliꞌa laya maleꞌnageta afige aliꞌa apaya neꞌmalayagemo afige faliꞌnaya vayaꞌmo he tisaya kavafeꞌmo ava gemo afige agoti huno apatesiyakavafeꞌmo ava gemo afige huta ago afiꞌnone. Ani aepa faita afiꞌnona gemoꞌmonoꞌmo faiꞌaneꞌataya yakana huno haneꞌniye. Fiku yanageta halate alita faita ategaunanagi ataletahaita hapaigetao. 3 Gotiꞌa he, kanalene, huno hisigetaeꞌmo ataleta uta hano hugune.4 Gotiꞌa mago vayaꞌmo kokuꞌnapatiꞌmo ha le yaꞌamo fiku alino neꞌapamiya yaꞌamo agoalino apamiꞌnigeꞌa aliꞌa neꞌa afigeꞌnae. Goti Aunemeꞌamoꞌmo alino neꞌapamiya hima-muꞌamo alige 5 Goti alagepa geꞌamo afiꞌa neꞌa afige saufa afinaꞌmo himamu kavaꞌamoageꞌa neꞌa afige huꞌnae. 6 Ageteꞌapaeꞌmo alagi ataleꞌa asagauꞌa aiꞌnayaꞌmofeꞌmo halateapaipamo alagi aliꞌa afe lesaya kaꞌmo ohaneꞌniye. Apakaemo Goti Mafaꞌneꞌamo malipuyosaleꞌmo nili aiꞌnaya kava huꞌa apaipafiꞌmo halate ani agufa kavaꞌmo nehuꞌapaeꞌmovayaꞌai apaulagaleꞌmo agiꞌaleꞌmo aliꞌa afepi neꞌatayaꞌmofeꞌmae. 7 Koꞌmo mopafiꞌmoaino nelamigenoꞌaeꞌmo neꞌyaꞌmo nehageyamopamoꞌmohoyamoneꞌvaiya vayaꞌmo hapaneꞌmaegeno Gotiꞌa, alagepa mopamo haneꞌniye, huno alagepa huno yagaino neꞌate.8 Neꞌateyaꞌmonanafa mago mopafatiꞌmo aufe nofiꞌe aufe inoꞌeꞌmo aesigenoꞌaeꞌmoina agufa mopamo haneꞌniyanageno Gotiꞌa aise afinaꞌmo hunoꞌaeꞌmo, hosu mopamohaneꞌniye, huno atafiꞌmo alino kaeno asagalino atalegaiye.

9 Lahauꞌniya vayaꞌmogitapae, mani gemo nehunaꞌmonanafa hosu mopagana hutapaoꞌmaiꞌnae, huta lagesamo neꞌafune. Gotiꞌa apakufamo alino katino neꞌapateya vayaꞌaiapaipafiꞌmo alino neꞌmaleya yaꞌmo hogote yaꞌmo lapaipafiꞌmo ago alino maleꞌniyavayaꞌmo maiꞌnae, huta lokiya vaita lagesamo neꞌafune. 10 Lapakaemo aliꞌyaꞌmoalige Gotifeꞌmo lapau lapayamopafiꞌmo lapauꞌnigetapaeꞌmo aliꞌyaꞌamo alige nehutapaapaote vayaꞌamo hapa maeꞌnayanagetapaeꞌmo hapa neꞌmae. Gotiꞌa hosu kavahuno alino fako huno noꞌapateyaꞌmofeꞌmo alagepa kavatapieꞌmo alagi age okanigiye.11 Lahauꞌniyanagetapa mukiꞌamogitapa ani kava nehutapa lapavayagunagu hutapaagava maime maime neꞌvisagenoꞌaeꞌmo hano hisiya afinaꞌmo he tisayafeꞌmo lapaya-mukiki hugae. 12 Alagaꞌmo olapaeꞌninagetapa Gotiꞌa polomasi gemo hunoꞌaeꞌmo, aliꞌnalapamiguve, huno humaleꞌniya yaꞌmo ago aliꞌnaya vayaꞌai apaiyakamo aliyo. Apakaemooꞌataleꞌa apakesa afiꞌa fatago nehuꞌa atafauꞌa alagi huꞌa maime maime neꞌeꞌapaeꞌmoaliꞌnae.

Gotiꞌa lapa maegauve, huno polomasi gemo hu maleꞌniya gemae13 Akeyaꞌvilaga Gotiꞌa Emalehamufeꞌmo, fiku kaha maeꞌna kamiguve, huno polomasi

gemo huno ha paiꞌniye. Mago vekamoꞌa Gotiꞌmo aeno agaseꞌniya vekamo alagi oꞌ-maiꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa agaiꞌa agiꞌaletiꞌmo agoꞌyamo neꞌataleno humaleꞌniye. 14Gotiꞌa,alagi lama gemo kaha nepauve huꞌna, kaha maeꞌna kamiguve. Nagaemo muki kaginagovayaꞌmo kaha maeꞌna kamiguve, huno ha paiꞌniye. 15 Huno ha paiꞌnigeno Emalehamuꞌaoꞌataleno agesa afino fatago nehuno agava maime maime neꞌegenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa humaleꞌniya gemo afole aiꞌnigeno aliꞌniye. 16Mago vayaꞌmo ago aeno apakaseꞌniya vekamoagiꞌaletiꞌmo lokiya gefatiꞌmo huꞌnageꞌa afiteꞌapaeꞌmo, vae, alagi lama gemo nehae, huꞌage noꞌnae. 17 Ani kavakana huno Gotiꞌa, lapa maegauve, huno hapa paiꞌniya vayaꞌmogi,Gotiꞌa halate ataleno alu gemoosugiye, huꞌa alagepahuꞌa afisayafeꞌmo agaiꞌa agiꞌaletiꞌmo

Page 467: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Himulu 6:18 464 Himulu 7:11agoꞌyamo neꞌataleno huꞌniya geꞌalefeꞌmo agesamo afiꞌnenoꞌaeꞌmo, ani kavaꞌmo afaꞌaafole aigiye, huno hu maleꞌniya geleꞌmo alino lokiya vaino ateꞌniye. 18 Gotiꞌa ani lolekavaꞌmo ago hu maleꞌniyaꞌmofeꞌmo halate ataleno alu kavaꞌmo osisiya agufa kavaꞌmohuno aigofe gemo huteno ataleno alu kavaꞌmo hisiya kaꞌmo alagi ohaneꞌniye. Agaemoani kava huꞌniya kavatetiꞌmo laune hetaleta uta fala kita neꞌmauna vayaꞌmogita laula-galeꞌmo alino afole aino ateꞌniya yateꞌmo atafauta lavayagunagu huta agavamaiꞌneta anikavaꞌmo alagi hisunafeꞌmo alino he tino nelate. 19 Lavayagunagu huta agava neꞌmaunayaꞌmo lokiya yaꞌmo afaꞌa hanesiya yaꞌmo haneꞌniye. Sipimo aeꞌa atafauꞌa neꞌatayayakana huno haneꞌneno lagupimafaꞌnemo atafauno neꞌate. 20Yesuꞌa lavayagunagu hutaagava neꞌmauna vekamo lahamaesiyafeꞌmoGotiꞌa neꞌmaiya yateꞌmo aeno asaimaleꞌniyalavolavofiꞌmo ago hogoteno faleno haino aote nopiꞌmo neꞌmaiye. Agaemo Melikiseteki-gana hunomaiꞌneno hogote vekamomonohunoneꞌapateya vekamohamaleꞌniyanagenomuki afinaꞌmo maige maige huno maigiye.

7Mono huno neꞌapateya vekamo Melikisetekifeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

1 Ani vekamo Melikisetekiꞌa ema akeyaꞌvilaga Selemi taonifiꞌmo maiꞌnayavayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya kini vekamo maiꞌniye. Agaemo hogote vekamoanaga Goti vekaꞌamo mono huno neꞌapateya vekamo maiꞌniye. Emalehamuꞌa magokini vayaꞌeꞌmo kame huteꞌa huno aeno apakasetenoꞌaeꞌmo aino atagineno enoMelikisetekiꞌeꞌmo fotu huꞌnaꞌae. Melikisetekiꞌmo, Gotiꞌa kaha maeno, huno hapaiꞌniye. 2 Emalehamuꞌa kame huno huno aeno apakaseteno kagemi yaꞌapimo aliꞌniyakagemiyapatiꞌmo alino fako huno teniꞌa hetamamo male maleꞌneno ani hetamafatiꞌmomagoke hetamamo alino taisimo Melikisetekiꞌa amiꞌniye. Inagi Melikisetekiꞌae agimohogote aepaꞌamo haneꞌniyana fatago kavaꞌageꞌmo nehiya kini vekae. Selemi taonifiꞌmomaiꞌnaya vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya kini vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo agiꞌafiꞌmolole aepaꞌamo haneꞌniyana alagepa huꞌa magokepi lokaeꞌa maiꞌnaya taonifiꞌmo yagainoneꞌapateya kini vekamomaiꞌniye. 3 Ita afoꞌalaꞌmoganimo oꞌmaige lotoꞌamogimo oꞌmaigehuꞌa oꞌmaiꞌnae. Alino ateꞌniya afinafeꞌmo ava gemo ohanege faliꞌniya afinafeꞌmo avagemo ohanege huꞌnigeno Goti Mafaꞌneꞌagana huno maiꞌneno mono huno neꞌapateyavekamo ofalino afaꞌa maige maige huno maiꞌniye.

4 Ala agi vekamo maiꞌniye, hutapa lapakesamo afitetapa lapakesa afifi hutapa maiyo.Emalehamuꞌa hogote laginago vekamomaiꞌniyaꞌmonanafa kamehuno aeno apakasetenoaliꞌniya kagemi yaꞌapifatiꞌmo alino fako huno taisimo amiꞌniye. 5 Livai nofi vayapatiꞌmomono huꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimo Yu vayaꞌai taisimo aliꞌnae. Keꞌaepa gemoꞌmohunoꞌaeꞌmo, Livai nofi vayaꞌmo taisi ofalini yatapimo alita apamiyo, huno huꞌnigeꞌa Livainofi vayaꞌmogi konagaꞌapimogi taisimo aliꞌnae. Konagaꞌapimogimo Emalehamu agi-nagomo maiꞌnayaꞌmonanafa apakaetegatiꞌmo taisimo aliꞌnae. 6 Aliꞌnayaꞌmonanafa Me-likisetekiꞌa Livai nofi vekamo oꞌmaiꞌniyaꞌmonanafa Emalehamu taisimo neꞌalinoꞌaeꞌmo,Gotiꞌa kaha maeno, huno ha paiꞌniye. Melikisetekiꞌa Gotiꞌmo, kaha maegauve, huno hapaiꞌniya vekaeꞌmo ani gemo huꞌniye. 7Muki vayaꞌamogitamo ago afiꞌnonana Gotiꞌa kahamaeno, huno huꞌniya vekamoꞌa hapa paiꞌnigeꞌa afiꞌnaya vayaꞌmo ago aeno apakaseꞌniye.8 Mono huꞌa neꞌapataya vayapatiꞌmo magoke vekamo falite falite huꞌa faliꞌnayaꞌmo-nanafa Goti mukufiꞌmo avo kae maleꞌniya gemoꞌmo, afaꞌa maiꞌniye, huno ava gemohuꞌniya vekamo agiꞌamo Melikisetekiꞌa taisimo aliꞌniye. 9-10 Melikisetekiꞌe Emale-hamuꞌeꞌmo fotu huꞌnaꞌa afinaꞌmo Livaiꞌa alino oꞌateꞌnigeno Emalehamu agufafiꞌmo Li-vaiꞌa maiꞌniyaꞌmofeꞌmo Emalehamuꞌa taisimo amiꞌnigenoꞌaeꞌmo Livaiꞌa taisimo aliꞌniyavekaꞌeꞌmo magokepi amiꞌniye, huta afaꞌa ge hugune.

11 Livai nofi vayaꞌmogi mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌaitefeꞌmo Isaleli vayaꞌmogi Gotikeꞌaepa geꞌamo aliꞌnae. Livai nofi vayaꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌmogi vayaꞌainahapa maeꞌnageꞌa haiꞌa hapaiꞌnaesinana alu nofi vekamo mono huno apatesiya vekamo

Page 468: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Himulu 7:12 465 Himulu 7:28afole oꞌaiyesinaꞌmonanafa agaemo Livai aginagomo Eloni nofi vekamo oꞌmaiꞌnifa Me-likisetekigana huno maiꞌniye. 12 Gotiꞌa mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌmo ago apataleꞌniyaapaimuꞌyaleꞌmo saufa vekamo afole aiꞌniyaꞌmofeꞌmo keꞌaepa gemo aimuꞌyaleꞌmo saufakeꞌaepa gemo afole aiꞌniye. 13 Ani ge huta ava gemo huꞌnona vekamo alu nofi vekamomaiꞌniye. Ani nofi vayapatiꞌmo magoke vekamoꞌa ofalini hiꞌyalamuteꞌmo aliꞌyaꞌmooꞌaliꞌniye. 14 Lapakaemo ago afiꞌnayana Ala kava netimo Yuta nofi vayapatiꞌmo afoleaiꞌnigeno Moseseꞌa ani nofi vayaꞌaifeꞌmo, mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌmo maigae, hunoosuꞌniye.

Mono huno neꞌapateya vekamo Melikisetekigana huno maiꞌniya gemae15 Alu vekamo mono huno neꞌapateya vekamo Melikisetekigana huno maiꞌniya

vekamo ago afole aiꞌniyaꞌmofeꞌmomagoꞌe huta afita alagepa huta afiꞌnonana saufa gemoafole aiꞌniye. 16Agaemo amega apakufalefeꞌmo keꞌaepa geꞌaletiꞌmo afole oꞌaiꞌnifa ofalinoafaꞌa maige maige huno neꞌmaino maino hano osuno neꞌmaiya himamuꞌaletiꞌmo monohuno neꞌapateya vekamo afole aiꞌniye. 17Gotiꞌa ani kavafeꞌmo hunoꞌaeꞌmo,Melikisetekigana huka mono huka neꞌapatana vekamo maige maige huka maiꞌneka

maika hano osuka maigane,huno hu maleꞌniye. 18 Inagi atafa keꞌaepa gemoꞌa vayaꞌmo hapa maesiya lokiyaꞌamoohaneꞌnigeno hapa oꞌmaeꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa ani gemo ago ataleꞌniye. 19 Keꞌaepagemoꞌa haiꞌa hapaisaya kaꞌmo valino oꞌapateꞌniyaꞌmonanafa hemenimo ago aenoagaseꞌniya kavaꞌmo maleꞌnigeta lavayagunagu huta agava neꞌmauna kavatetikeꞌmo Gotihaopaleꞌmo neꞌune.

20 Gotiꞌa aliꞌyaꞌaleꞌmo afaꞌa avaleno oꞌateꞌnifa agoꞌyamo neꞌataleno lokiya gemo humaleꞌniya geꞌaletiꞌmo avaleno ateꞌniye. 21 Gotiꞌa mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌmo al-iꞌyaꞌapileꞌmo apavaleno apatetenoꞌaeꞌmo agaiꞌa agiꞌaletiꞌmo agoꞌyamo neꞌataleno lokiyagemo osuꞌniyaꞌmonanafa agaefekeꞌmo agaiꞌa agiꞌaletiꞌmo lokiya gemo hunoꞌaeꞌmo,Ala kava vekamoꞌna nagaiꞌni nagiꞌniletiꞌmo nagoꞌyamo neꞌataleꞌna lokiya gemo huꞌ-

naeꞌmo, Mono huka neꞌapatana vekamo Melikisetekigana huka maige maigehuka maiꞌneka maika hano osuka muki afinaꞌmomaigane, huꞌna humaleꞌnovan-ageꞌna mago alu nagesamo alagi oꞌafiguve,

huno hu maleꞌniye. 22 Huno hu maleꞌniyaꞌmofeꞌmo Yesuꞌa saufa kotalake gemo aenoagaseꞌniya kotalake geletiꞌmo anonale apakae apaimuꞌyaleꞌmo maisiya vekamo afoleaiꞌniye. 23 Mono huꞌa neꞌapataya vayapatiꞌmo falime falime neꞌeꞌapaeꞌmo aliꞌyaꞌapimoalagi ataleme ataleme eꞌnayaꞌmofeꞌmo asole vayaꞌmo maiꞌnae. 24 Faliꞌnayaꞌmonanafaagaemo ofalino afaꞌa maige maige huno maigiyaꞌmofeꞌmo mago alu vekamoꞌmo enoagae aimuꞌyaleꞌmo aliꞌyaꞌmo oꞌaligiye. 25 Agaemo muki afinaꞌmo nunumu hunoapatesiyafeꞌmo alagi maige maige huno neꞌmaiyaꞌmofeꞌmo agaiꞌaletiꞌmo Gotitegamoneꞌaya vayaꞌai apakufamo alagi alino katino apateteno apakaetefeꞌmo aliꞌyaꞌamo afaꞌaalino hano huno ategaiye. 26 Inagi Yesuꞌa ani hogote vekamo mono huno nelateyavekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo afaꞌa laha maegaiye. Agaemo Gotitegamo alagepa kavaꞌmohuge vayaꞌaitegamo falu fala kavaꞌmo huge huꞌnigenoꞌaeꞌmo hosu kavaꞌmoꞌa alagialino hosu huno oꞌateꞌnigeno ma mopafi vayakana huno oꞌmaiꞌnifa aote vekamomaiꞌniye. Gotiꞌa kokuꞌnapiꞌmo alino asaga huno ateꞌnigeno kokuꞌnapi neꞌmaiya vayaꞌmoago aeno apakaseno maiꞌniye. 27 Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌmogi muki afinaꞌaeafinaꞌaeꞌmo apakaiꞌapi hosu kavaꞌapileꞌe muki vayaꞌai hosu kavaꞌapileꞌefeꞌmo afumoheꞌa Gotiꞌmo ofalinimo amiꞌnayaꞌmonanafa agaemomuki afinatefeꞌmomagoke afinaꞌmovayaꞌai hosu kavaꞌapilefeꞌmo agaiꞌa agufaꞌamo Gotiꞌmo ago amiꞌniye. 28 VayaꞌmogiMosese keꞌaepa gelefeꞌmo mono huꞌa neꞌapataya aliꞌyaꞌmo alisayafeꞌmo haiꞌa metaleꞌ-naya vayaꞌmo lekana paiꞌa apateꞌnayaꞌmonanafa Gotiꞌa keꞌaepa gemo akamelegaꞌamoagoꞌyamo neꞌataleno Mafaꞌneꞌamo lekana paino ateꞌniye. Aliꞌyaꞌamo alisiyafeꞌmo alinoalagepa huno ateꞌniyanageno muki afinaꞌmo alagepa huno afaꞌa maige maige hunomaisiya Mafaꞌneꞌamo lekana paino ateꞌniye.

Page 469: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Himulu 8:1 466 Himulu 9:48

1 Inagi mani avoꞌmo nekaona gemo aepaꞌamo haneꞌniyana agaemo ani agufa hogotevekamo mono huno nelateya vekamo maiꞌniye. Agaemo ala kini vekamoꞌmo yagainoneꞌapateya siaꞌaleꞌmo lamaga haopaleꞌmo kokuꞌnapiꞌmo fai maiꞌniye. 2 Agaemo magoaune seli nopiꞌmo aliꞌyaꞌmo noꞌalifa aote mono nopiꞌmo lama ge aote seli mono nopiꞌmoaliꞌyaꞌmo neꞌaliye. Ma mopafi vayaꞌmogi ani seli mono noꞌmo okiꞌnafa Ala kavaneꞌmokeꞌmo kiꞌniye. 3 Gotiꞌmo fiku neꞌamiya yaꞌmo amige afumo heꞌa ofalinimo amigehuꞌa amisayafeꞌmo muki hogote vayaꞌmogi mono huꞌa apatesaya vayaꞌmo lekana painoapateꞌniye. Ani kava huno mani vekamoꞌa ofalinimo amisiya yaꞌmo haneꞌniye. 4Monohuꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimo keꞌaepa gelefeꞌmo fiku amiꞌnae. Apakaemo hemenimoaliꞌyaꞌmo neꞌaliyaꞌmofeꞌmo agaemo hemenimo ma mopafiꞌmo maiꞌniyesinana monohuno nelateya vekamo oꞌmaiꞌniyesine. 5 Moseseꞌa ani seli mono noꞌmo kisiyafeꞌmonehigenoꞌaeꞌmo Gotiꞌa, aveleꞌmo maiꞌnanageꞌnaeꞌmo ago aliꞌna kave liꞌnovanagi anikava huka ageka alagepa huka aune yaꞌmo alo huvo, huno ha paiꞌniye. Apakaemokokuꞌnapi haneꞌniya mono nokana huno haneꞌniya agufa aune nopiꞌmo aliꞌyaꞌmoneꞌaliye. 6 Neꞌaliyaꞌmonanafa hemenimo agaemo aeno agaseꞌniya aliꞌyaꞌmo alitenokotalake gemo folagapi vekamo maiꞌniye. Ani kotalake gemoꞌa atafa kotalake gemo agoaeno agaseꞌniye. Gotiꞌa, lapa maegauve, huno hu maleꞌniya polomasi geꞌaletiꞌmo saufakotalake gemo alino he tino ateꞌniye. Saufa kotalake gemo lapa maegauve, huno humaleꞌniya polomasi geꞌamoꞌmo atafa kotalake gemo lapa maegauve, huno hu maleꞌniyapolomasi gemo ago aeno agaseꞌniye. 7 Hogote kotalake gemoꞌa alagepa huno hapamaeꞌniyesinana henaga kotalake gemo aliꞌyaꞌamo ohaneꞌniyesinaꞌmonanafa 8 kotalakegeꞌamo ago amagiꞌa ataleꞌnayaꞌmofeꞌmo Ala kava neꞌmo Gotiꞌa,Afiyo, mago afinaꞌmo afole aisigeꞌnaeꞌmo saufa kotalake gemo Isaleli vayaꞌaitegaꞌe

Yuta vayaꞌaitegaꞌeꞌmo hu malegauve. 9 Apakinago vayaꞌmo Isipi kotegatiꞌmoapayate aliꞌna apavaleliꞌna eꞌnova afinaꞌmo hu maleꞌnova agufa kotalake gemoosuguve. Apakaetefeꞌmo hu maleꞌnova kotalake gemo akame osuꞌa amagiꞌaataleꞌnageꞌnaeꞌmo yagaiꞌna oꞌapateꞌna afaꞌa apataleꞌnove. 10 Inagi ani afinaꞌmohano hutesigeꞌnaeꞌmo Isaleli vayaꞌaitegamo kotalake gemo hu maleteꞌnaeꞌmokeꞌaepa geꞌnimo aliꞌna apakesafiꞌmo maleteꞌna apaipafiꞌmo avoꞌmo kae male-gauve. Gotiꞌapimoꞌnamo maisugeꞌa nagaiꞌni vayaꞌnimo maigae. 11 Ani afinaꞌmomuki ala apaki vayaꞌe aise apaki vayaꞌmogiꞌeꞌmo nagaemo nageꞌa aeto hugayaꞌ-mofeꞌmo muki vayaꞌamogimo apao vayaꞌe konagaꞌapimogiꞌeꞌmo, Ala kava neꞌmoagetapa aeto hiyo, huꞌa aliꞌa apaya oꞌmalegae. 12Hosu kavaꞌapieꞌmo nahau huꞌnaapateteꞌna hosu kavaꞌapiꞌe keꞌaepa geꞌnimo amagiꞌa neꞌatalaya kavaꞌapileꞌefeꞌmonagesamo oꞌafiꞌna nage kaniꞌna atalegauve,

huno huꞌniye. 13 Gotiꞌa mani kotalake geeꞌmo, saufa kotalake geꞌnimae, huno huꞌniyaꞌ-mofeꞌmo hogote kotalake gemo atafa heꞌnigeno aliꞌyaꞌamo ago hano huꞌniyanageno aiseafinaꞌmo maino alagi hano hugiye.

9Ma mopafi seli mono nopiꞌmo mono huꞌnaya kavafeꞌmo ava gemo huꞌniya gemae

1 Hogote kotalake gemo Gotiꞌa alino apamiꞌnigeꞌa mono nehaya kavatefeꞌmo keꞌaepagemo hanege ma mopafi mono noꞌmo hanege huno haneꞌniye. 2 Mago seli mononopiꞌmo lavolavomo aeꞌa akani maleꞌnageno lole noꞌmo haneꞌniye. Afelaga noꞌmoagiꞌamo aote mono none. Ani nopiꞌmo lamu hanege hiꞌyalamuꞌmo hanege hunohaneꞌniye. Hiꞌyalamuteꞌmo peleti mayamo Gotiꞌmo neꞌamiya peleti mayamo haneꞌniye.3 Lavolavomo aeꞌa akani maleꞌnaya noꞌmo agiꞌamo alagi aote mono noꞌmo haneꞌniye.4 Ani nopiꞌmo hiꞌyalamuꞌmo goli yafatetiꞌmo alo huꞌnaya hiꞌyalamuꞌmo haneꞌniye.Ani hiꞌyalamuteꞌmo alagepa atumo neꞌaiya yaꞌmo kaeꞌnae. Mago kesimo agiꞌamokotalake kesimo yosaletiꞌmo alo hu maleꞌneꞌa goli yafatetiꞌmo yosaleꞌmo aiꞌa ati kaemaleꞌnaya kesimo ani nopiꞌmo haneꞌniye. Ani kesifiꞌmo goli yafa yuvapamo hanege

Page 470: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Himulu 9:5 467 Himulu 9:20Eloni hayopa kayoꞌafatiꞌmo ausisi aeꞌniya hayopa kayoꞌmo hanege lole yafatalateꞌmokotalake gemo avo kae maleꞌniya yafatalaꞌmo hanege huno haneꞌniye. Yuvapafiꞌmomago neꞌyaꞌmo kokuꞌnapatiꞌmo emineꞌniya neꞌyaꞌmo agiꞌamomanamo haneꞌniye. 5Loleenisole vekalaꞌmo ha le vekalaꞌmo anauneꞌalaꞌmo kesileꞌmo he tiꞌana maiꞌnaꞌae. Gotiꞌaaipamoꞌmo falu huno apatesiyafeꞌmo afumo kolatetiꞌmo aiꞌa fuli fuli nehiya yateꞌmohanakumo aliꞌana ataleꞌana yagaiꞌana maiꞌnaꞌae. Hemenimo ani kavafeꞌmo magoꞌe hutaalagi ava gemo afaꞌa osugune.

6 Inagi muki ani yakoꞌmo alo huꞌa maleꞌnageꞌapaeꞌmo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌ-mogi muki afinaꞌmo afelaga nopikeꞌmo haiꞌa aliꞌyaꞌapimo alige alige huꞌa maiꞌnae.7 Maiꞌnayaꞌmonanafa hogote vekamo mono huno neꞌapateya vekamokeꞌmo ani anaganopiꞌmo muki kafugaꞌae kafugaꞌaeꞌmo magoke afinaꞌmo haitale haitale huno maiꞌniye.Afaꞌa ohaiꞌnifa afumo heno kolaꞌamo yuvapafiꞌmo lakino alinino haino agaiꞌa hosukavateꞌe muki vayaꞌai hosu kavaꞌapileꞌefeꞌmo Gotiꞌmo amiꞌniye. 8Goti Aunemeꞌamoꞌmoani kavaꞌmo aepaꞌaeꞌmo, hogote seli mono noꞌmo afaꞌa haneꞌniya afinaꞌmo anaganopiꞌmo alagi aotemono nopiꞌmo vayaꞌmo haisaya kaꞌmo afole yategamo afole oꞌaiꞌniye,huno huꞌniye. 9 Ani agufa aune kavaꞌmo hemeni afina kavafeꞌmo huꞌniye. Alinoapave linoꞌaeꞌmo, fiku neꞌamiya kavaꞌmoꞌe afumo heꞌa neꞌamiya yaꞌmoꞌeꞌmo mononehaya vayaꞌai apakupi mafaꞌnemo alagi afaꞌa alino alagepa huno oꞌapategaiye. 10 Aniagufa kavaꞌmo amega apakufale kavaꞌmo haneꞌniyana neꞌyanagi aninagi sese nehayakavaꞌmogi huno haneꞌniye. Ani kavaꞌmo haneme haneme neꞌesigenoꞌaeꞌmo saufaafinaꞌmoGotiꞌa alino alagepa huno apatesiya afinaꞌmo afole aisigenoꞌaeꞌmohanohugiye.

11Ani kavaꞌmohaneꞌniyaꞌmonanafa Kalaisiꞌa alagepa kavaꞌmo afole aisiya kavatefeꞌmohogote vekamo mono huno neꞌapateya vekamoꞌmo ago aeno agaseꞌniya alagepa selimono nopiꞌmo afole aiꞌniye. Vayaꞌmogimo ani selimono noꞌmo okige Gotiꞌamamopamoalo huꞌniya afinaꞌmo okige huꞌniye. 12Agaemo mememo kolaꞌaletiꞌe aikeli pulumakamokolaꞌaletiꞌeꞌmo aote mono nopiꞌmo faleno ohaiꞌnifa agaiꞌa kolaꞌaletiꞌmo muki afinate-feꞌmo magoke afinaꞌmo alagi faleno haitenoꞌaeꞌmo maige maige huta maisunafeꞌmoalagi hatumaeno lateteno haiꞌniye. 13Mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌmogimo pulumakamokolaꞌmo alige mememo kolaꞌmo alige aikeli pulumakamo heꞌa atafiꞌmo kaeꞌnaya laꞌne-famo alige huꞌa aliꞌneꞌa vayaꞌai apakufaleꞌmo aiꞌa fuli fuli huꞌa faleꞌa neꞌapateꞌapaeꞌmomono hisayafeꞌmo apakufamo aeꞌa kalo paeꞌa apateꞌnae. 14 Afumo kolaꞌmoꞌa vayaꞌaiamega apakufaleꞌmo aeno kalo paeno neꞌapateyaꞌmonanafa afaꞌa neꞌmaiya yaꞌmo alinoneꞌapamiya Goti aliꞌyaꞌamo alisayafeꞌmo Kalaisi kolaꞌamoꞌa magoꞌe huno lapakupimafaꞌnemo fali kavaꞌmo aliꞌyaꞌalefeꞌmo aeno kalo paeno lapategaiye. Agaemo hosukavaꞌamo alagi ohaneꞌniya vekamomaige maige huno neꞌmaiya Aunemeꞌaletiꞌmo agaiꞌaagufaꞌamo Gotiꞌmo amiꞌniye. 15Ani kava huꞌniyaꞌmofeꞌmo saufa kotalake gemo folagapivekamo maiꞌniye. Agaemo Gotiꞌa keya aeno ge huꞌniya vayaꞌaifeꞌmo polomasi gemohunoꞌaeꞌmo, aliꞌna lapamiguve, huno huꞌniya alagepa yaꞌmo hanege hanege huno hane-siya yaꞌmo mafaꞌneꞌapimogi muki afoꞌapimogi yaꞌmo neꞌaliya kava huꞌa alisayafeꞌmoatafa kotalake gemo amagiꞌa ataleꞌnaya vayaꞌai hosu kavaꞌapilefeꞌmo falino miya fainohatu maeno apateꞌniye.

16 Mago vayaꞌmogi manu gemo huꞌapaeꞌmo, kagemi yaꞌnimo aliyo, huꞌa hapa paiteꞌanefalisageꞌapaeꞌmo afaꞌa aligayaꞌmonanafa ofaliꞌa afaꞌa maiꞌnisageꞌapaeꞌmo oꞌaligae.17 Afaꞌa neꞌmaiya afinaꞌmo manu gemo hu maleꞌnaya gemo afaꞌa nehaneyaꞌmonanafafalisagenoꞌaekeꞌmo ani manu gemo hu maleꞌnaya gemo afole aigiye. 18 Ani kavahuno Gotiꞌa atafa kotalake gemo afaꞌa osuꞌnifa kotalake gemo afole aisiyafekeꞌmopulumakamo kolatetiꞌmo hu maleꞌniye. 19 Ani kavatefeꞌmo Moseseꞌa muki keꞌaepageꞌamo muki vayaꞌaifeꞌmo hapa paiteno aikeli pulumakaꞌe memeꞌeꞌmo heteno kolaꞌamoalino anipiꞌmo laki maleꞌneno sipisipimo haesa ayokaꞌmo alino yosa akopamo agiꞌamohisopu akopaleꞌmo maleno ki maleꞌneno kolapiꞌmo aeteno keꞌaepa gemo haneꞌniyamukuleꞌe muki vayaꞌai apakufaleꞌeꞌmo aino fuli fuli huno faleno apateꞌniye. 20Agaemo,mani kolaꞌmoꞌa Gotiꞌmo akame hiyo, huno hu maleꞌniya kotalake gemo alino afole aino ateꞌniye,

Page 471: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Himulu 9:21 468 Himulu 10:10huno hapa paiꞌniye. 21 Ani kava huno mono nehaya yateꞌe seli mono noteꞌeꞌmo ainofuli fuli huno faleno ateꞌniye. 22Vayaꞌmogi keꞌaepa gemo akame hisayafeꞌmo alagi aisehogoꞌamo muki hosu kavaꞌapimo afumo kolaꞌaletiꞌmo aeꞌa kalo paeꞌa atalesaya agufakavaꞌmo nehae. Kolaꞌmoꞌa aino olakiꞌnisimoꞌmo Gotiꞌa vayaꞌai hosu kavaꞌapimo alinooꞌatalegaiye.

Kalaisiꞌa faliteno hosu kavaꞌapimo alino ataleꞌniya gemae23 Ani kavaꞌmo haneꞌniyaꞌmofeꞌmo apakaemo afumo kolatetiꞌmo ma mopafi mono

kavaꞌmo nehuꞌa kokuꞌnate aune yatefeꞌmo aeꞌa kalo paeꞌa ataleꞌnayaꞌmonanafa kokuꞌ-napi yaꞌmoꞌa aeno kalo paeno atalesiyafeꞌmo afumo amiꞌnaya ofalinimo ago aenoagaseꞌniya ofaliniletiꞌmo aeno kalo paeno ataleꞌniye. 24 Ani kavatefeꞌmo Kalaisiꞌa aoteseli mono noꞌmo vayaꞌmogi ki maleꞌnaya mono nopiꞌmo lama ge aune mono nopiꞌmofaleno ohaiꞌnifa laha maesiyafeꞌmo kokuꞌnapiꞌmo Goti haopaleꞌmo faleno haiꞌniye.25 Yu vayaꞌaiteꞌmo hogote vekamo mono huno neꞌapateya vekamoꞌa muki kafugaꞌaekafugaꞌaeꞌmo agaiꞌa kolaꞌamo alinino ohaiꞌnifa afu kolaꞌmo alininuno alagi aote mononopiꞌmo haitale haitale hunomaiꞌniye. 26Hunomaiꞌniyaꞌmonanafa Kalaisiꞌa ani kavaꞌmoosuꞌnifa muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo ofalinimo amisiyafeꞌmo kolaꞌamo aliteno falenoohaiꞌniye. Muki afinaꞌae afinaꞌaeꞌmo agaiꞌamo ofalini amiyesinana ma mopamo alohuꞌniya afinatetiꞌmo falite falite hume hume neꞌesine. Hiyesinaꞌmonanafa hemeniafinaꞌe hanohisiya afinaꞌefeꞌmokolaꞌaletiꞌmohosu kavaꞌapimo alagi alino atalesiyafeꞌmomagoke afinaꞌmo vayaꞌai apaulagaleꞌmo afole aiꞌniye. 27 Gotiꞌa, muki vayaꞌmogiapakaiꞌapi hosu kavaꞌapilefeꞌmo magoke afinaꞌmo falitesageꞌna agoti huꞌna apategauve,huno hu maleꞌniye. 28Ani gelefeꞌmo Kalaisiꞌa asole vayaꞌai hosu kavaꞌapimo alino atale-siyafeꞌmo magoke afinaꞌmo agaiꞌa agufaꞌamo Gotiꞌmo amiꞌniye. Agaemo henagaꞌamovayaꞌai hosu kavaꞌapimo alino atalesiyafeꞌmo ma mopafiꞌmo afole oꞌaigifa agaefeꞌmoagava neꞌmaiya vayaꞌai apakufamo alagi alino katino apatesiyafeꞌmo afole aigiye.

101 Gotiꞌa Yu vayaꞌmo apamiꞌniya keꞌaepa gemoꞌmo alagepa aune kavaꞌmo ohaneꞌnifa

alagepa kavaꞌmo Gotiꞌa afole aigiye, huno hu maleꞌniya kavaꞌmo alino lave lisiyafeꞌmoyegemo auneꞌagana huno haneꞌniye. Kafugaꞌae kafugaꞌaeꞌmo afumo heꞌa amiꞌnayaꞌmo-nanafa ani agufa ofalinimoꞌa alagepa huꞌa maige maige huꞌa maisayafeꞌmo Gotitegamoneꞌvaya vayaꞌmo alagi alino alagepa huno oꞌapategaiye. 2 Alagi alino alagepa huno ap-ateyesinana magoꞌe huꞌa Gotiꞌmo ofalinimo alagi oꞌamiꞌnaesine. Mono huꞌnaya vayaꞌmoaeno kalo paeno apateyesinana apakupi mafaꞌnemoꞌa hosu kavatapimo haneꞌniye,huno osuꞌniyesine. 3 Huno osuꞌniyesinaꞌmonanafa ani agufa ofalini kavatefeꞌmo mukikafugaꞌae kafugaꞌaeꞌmo hosu kavaꞌapieꞌmo apake okaniꞌa apakesa afifi huꞌa maiꞌnae.4 Pulumakamo kolaꞌmoꞌe mememo kolaꞌmoꞌeꞌmo hosu kavaꞌapimo afaꞌa alino oꞌatale-gaiye.

5 Afaꞌa alino oꞌatalegaiyaꞌmofeꞌmo Kalaisiꞌa ma mopafiꞌmo emiꞌnenoꞌaeꞌmo,Afumo heꞌa nekamiya kavaꞌe ofalinimo nekamiya kavaꞌefeꞌmo alagi okahauꞌniyaꞌ-

mofeꞌmo nagufamo alika alo huka nateꞌnane. 6 Kagaemo afumo heꞌa hiꞌyala-muteꞌmo maleꞌneꞌa nekaya kavaꞌe hosu kavaꞌapilefeꞌmo afumo heꞌa nekamiyakavateꞌefeꞌmo amuse huka oꞌapateꞌnane. 7 O Gotiyo, mukukafiꞌmo nava gemohuka avoꞌmo kae maleꞌnane. Ani gelefeꞌmo kahauꞌniya kavaꞌmo hisuvafeꞌmo agoemiꞌneꞌnove, huꞌna huꞌnove,

huno huꞌniye. 8Hogoteno hunoꞌaeꞌmo, Afumo heꞌa nekamiya kavanagi ofalinimo nekamiyakavanagi afumo heꞌa hiꞌyalamuteꞌmo maleꞌneꞌa nekaya kavanagi hosu kavaꞌapilefeꞌmo nekamiyakavanagi huno okahauꞌniyaꞌmofeꞌmo amuse huka oꞌapateꞌnane, huno ha paiꞌniye. Anikavaꞌmo nehuꞌapaeꞌmo keꞌaepa gemo akame nehayaꞌmonanafa amuse osuꞌniye. 9 Inagihenagaꞌamo hunoꞌaeꞌmo, O Gotiyo, kahauꞌniya kavaꞌmo hisuvafeꞌmo emiꞌneꞌnove, huno hapaiꞌniye. Inagi Gotiꞌa henagaꞌamo afole aiꞌniya kavaꞌmo alino afole aino atesiyafeꞌmohogote kavaꞌmo ago alino ataleꞌniye. 10 Yesu Kalaisiꞌa Gotiꞌmo hauꞌniya kavaꞌmo

Page 472: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo

Himulu 10:11 469 Himulu 10:30huꞌniyaꞌmofeꞌmo muki afinatefeꞌmo magoke afinaꞌmo agaiꞌa agufaꞌamo amiꞌniya ofalin-iletiꞌmo hosu kavatimo alagi aeno kalo paeꞌnigeta laote alagepa vayaꞌamo maiꞌnone.

11Muki Yu vayaꞌmogimo mono huꞌa neꞌapataya vayaꞌmo he tiꞌa maiꞌneꞌapaeꞌmo mukiafinaꞌae afinaꞌaeꞌmo aliꞌyaꞌmo neꞌaliꞌapaeꞌmo ani agufa ofalinimo amige amige huꞌamaiꞌnayaꞌmonanafa ani agufa ofalinimoꞌmo hosu kavaꞌapimo afaꞌa alino oꞌatalegaiye.12 Nehayaꞌmonanafa ani vekamoꞌa muki afinatefeꞌmo magoke ofalinimo amiteno Gotilamaga haopaleꞌmo fai maiꞌniye. 13 Ani afinatetiꞌmo Gotiꞌa kame vayaꞌamo alinoaiyafiꞌmo apatesiyafeꞌmo agava neꞌmaiye. 14 Agaemo magoke ofalinimo amitenoapavaleno apaoteꞌmo apateꞌneno alagi alino alagepa huno apateꞌniyanageꞌa alagepahuꞌa maige maige huꞌa maigae. 15 Agaemo ani kavatetiꞌmo laha paiteno Aote Aune-meꞌamoꞌeꞌmo aeno hakalo huno laha painoꞌaeꞌmo, 16Ala kava neꞌmoꞌa,Ani agufa kotalake gemo afole aisiya afinaꞌmo apakaetegamo hu malegauve. Keꞌaepa

geꞌnimo aliꞌna apaipafiꞌmo maleteꞌna apakesafiꞌmo avo kae malegauve, huno humaleꞌniye,

17 huno huteno magoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo,hosu kavaꞌapiꞌe keꞌaepa geꞌnimo amagiꞌa ataleꞌnaya kavaꞌapileꞌefeꞌmo magoꞌe huꞌna

nagesamo oꞌafiꞌna afaꞌa nagekaniꞌna apategauve,huno huꞌniye. 18 Gotiꞌa hosu kavaꞌapimo ago alino ataleꞌniyaꞌmofeꞌmo hosu kavaꞌapile-feꞌmo halate amisaya ofalinimo alagi ohaneꞌniye.

Koli osuta Goti haopaleꞌmo vigetao, huno huꞌniya gemae19 Konagaꞌnimogitapae, ani gemo huꞌniyaꞌmofeꞌmo koli osuta Yesu kolaꞌaletiꞌmo

alagi aote mono nopiꞌmo faleta haigetao. 20 Agaemo lavolavo kitamo ago yakinolateꞌniyanageta agufaletiꞌmo saufa kaꞌmo maige maige huta maisuna kaꞌmo ago valinolateꞌniyaꞌmofeꞌmae. 21 Siosi vayaꞌaiteꞌmo yagaino neꞌapateya vekamomaiꞌneno Ala kavanetimo mono huno nelateya vekamo maiꞌniyaꞌmofeꞌmo 22 lama ge laipamo nekalitalole lagesamo oꞌafita lokiya vaita lagesa afita fatago nehutaeꞌmo Goti haopaleꞌmohaigetao. Laipafiꞌmo aino fuli fuli huno lateꞌnigenoꞌaeꞌmo yuꞌilaga vekatimoꞌmo hosukavatapimo haneꞌniye, huno nosiye. Lagufaleꞌmo alagepa anitetiꞌmo lagufaleꞌmo falenolateꞌniyanagi haigetao. 23 Ani kava huguve, huno laha paiꞌniya vekamoꞌa geꞌamo aenooꞌatagaegaiyaꞌmofeꞌmo agava neꞌmaita lavayagunagu nehuna kavatefeꞌmo lole lagesamooꞌafita atafauta alagi higetao. 24 Lagaemo alita he tita apatesunageꞌapaeꞌmo hapauapayamopafiꞌmo hapauge alagepa kavaꞌmo huge hisayafeꞌmo konagatieꞌmo lagesa afifihuta maigetao. 25Mago vayaꞌmo aliꞌa anupa huꞌa neꞌmaiya kavaꞌmo ataleꞌnayaꞌmofeꞌmooꞌataleta alagepa kava hiyo, huta hapa paisunageꞌa laha paisageta alita anupa hutamaigetao. Alopa afinaꞌmo neꞌegetapa neꞌagayaꞌmofeꞌmo ani kavaꞌmo magoꞌe hutapahiyo.

26 Lagaemo lama gemo ago ageta alagepa huta ageꞌnonaꞌmofeꞌmo amagita atale-sunafeꞌmo, kanalene, huta hisunana hosu kavatimo aeno kalo paeno atalesiya ofalinimoalagi ohaneꞌniye. 27 Ohaneꞌniyaꞌmofeꞌmo Gotiꞌa agoti huno latesiya kavafekeꞌmo kolihuta agava maisuna kavaꞌmo haneꞌniye. Aipamo leno neꞌapatesigenoꞌaeꞌmo kamevayaꞌamo atamoꞌmo leno apasaga ligiye. 28 Muki vayaꞌmogimo Mosese keꞌaepa gemoago amagiꞌa ataleteꞌapaeꞌmo afa gemo haneꞌniye, huꞌa huꞌnaya vayaꞌmo ago faliꞌnae.Agoti gemo neꞌafiyategamo lole vekalaꞌmoganimofi loleꞌe magoꞌe vayaꞌmogimofi huꞌaapakaefeꞌmo, hosu kavaꞌmo huꞌnae, huꞌa huꞌnageꞌapaeꞌmo hapau huꞌa oꞌapateꞌa kamitiapamagiꞌnae. 29 Inagi mago vekamoꞌa Goti Mafaꞌneꞌaeꞌmo, ina agufa vekae, hunoagiꞌaleꞌmo alino afepi atege kotalake kolaꞌamo alino aote maleꞌniya kolaꞌaeꞌmo inaagufa kolane, huno agesamo afige fiku hapa maeno neꞌapamiya Aunemeꞌaeꞌmo hunofaipa huno atege huꞌnisiyana anonaꞌalefeꞌmo magoꞌe huno lusi kayoꞌmo alisiya vekamomaiꞌniye, huꞌa apakesamo afigae. 30 Ala kava neꞌmoꞌa, hosu kavaꞌapimo anonaꞌapilefeꞌmoaeꞌna atagaina huꞌna kayoꞌmoneꞌapamuva vekamomaiꞌnove, huno huꞌniya vekamo ago ageꞌnone.Magoꞌe gemo hunoꞌaeꞌmo, Ala kava neꞌmoꞌa vayaꞌamo alino fako huno apategaiye, huno

Page 473: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 474: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 475: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 476: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 477: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 478: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 479: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 480: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 481: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 482: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 483: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 484: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 485: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 486: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 487: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 488: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 489: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 490: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 491: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 492: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 493: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 494: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 495: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 496: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 497: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 498: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 499: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 500: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 501: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 502: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 503: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 504: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 505: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 506: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 507: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 508: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 509: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 510: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 511: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 512: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 513: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 514: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 515: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 516: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 517: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 518: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 519: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 520: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 521: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 522: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 523: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 524: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 525: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 526: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 527: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 528: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 529: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 530: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 531: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 532: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 533: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 534: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 535: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 536: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 537: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 538: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo
Page 539: iio aika mai negeno ao ne ya e ani e mo neno hano hino. 4 Neno hano huteno ae mo hainohavaegefeꞌmohisigekaeꞌmohainohavaesiyayaꞌamoagekaalagepahumaleꞌneka havaeꞌnisigekaeꞌmo