IIIIIIIIGNACY JJJJJJJJAN

PPPPPPPPADEREWSKI

- P a t r o n e m n a s z e j s z k o ł y

Publ iczne Gimnazjum Nr 5 w Siedlcach - 2003r.

Spis treści:

1. Rys historyczny.............................. 3

2. WaŜniejsze wydarzenia z Ŝycia

Ignacego Jana Paderewskiego .... 5

3. Działalno ść muzyczna................... 7

4. Działalno ść patriotyczna............... 10

5. Działalno ść charytatywna.............. 16

6. Ślady Ŝycia i twórczo ści I. J. Paderewskiego ..............................

19

7. Bibliografia.................................... . 21

3

Rys Historyczny

śycie Ignacego Jana Paderewskiego przypada na

lata 1860-1941. PrzeŜył wiele dramatycznych dla narodu

wydarzeń: powstanie styczniowe, I wojnę światową,

odzyskanie niepodległości i zmagania z tworzeniem

własnego państwa, wreszcie II wojnę światową. W wielu

z nich brał czynny udział. W okresie zaborów - w latach

1795-1918, terytorium Polski znajdowało się pod

panowaniem trzech mocarstw: Rosji, Prus i Austrii.

Polacy kilkakrotnie podrywali się do walk

o niepodległość, ale wszystkie powstania kończyły się

klęską. Jako 3-4 letni chłopiec Paderewski przeŜył

Powstanie Styczniowe i był świadkiem aresztowania ojca

oskarŜonego o pomaganie powstańcom.

I wojna światowa (1914-18) i związane z nią

układy polityczne uczyniły z Paderewskiego męŜa stanu

i dyplomatę. Wykorzystując artystyczną sławę

Paderewski aktywnie działał na rzecz odzyskania

niepodległości przez Polskę. Dzięki tej działalności stał

się niekwestionowanym współtwórcą

4

II Rzeczypospolitej, państwa polskiego odrodzonego

z końcem I wojny światowej.

Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie

1918 r. powrócił do kraju. W 1919 r. Paderewski stanął

na czele polskiego rządu, był jednocześnie ministrem

spraw zagranicznych i Przewodniczącym Delegacji na

Konferencji w Wersalu. Następnie był Delegatem

Rzeczypospolitej na kongresy i konferencje

międzynarodowe, a potem Delegatem do Ligi Narodów.

W II połowie lat ’30 - tych w swojej siedzibie w Morges

w Szwajcarii stworzył porozumienie autorytetów

politycznych, walczących o przestrzeganie zasad

demokracji parlamentarnej w Polsce.

Po wybuchu II wojny światowej i klęsce Polski

we wrześniu 1939 r., ponownie podjął niezłomne wysiłki

w celu pomocy rodakom i wskrzeszenia państwa

polskiego. Przyjął funkcję przewodniczącego Rady

Narodowej RP - polskiego parlamentu na emigracji. Nie

wypełnił do końca swej misji, nie doczekał końca wojny

i odrodzenia państwa. Zmarł z dala od ojczyzny w chwili

dla niej najcięŜszej.

5

Ignacy Jan Paderewski był jedną

z najwybitniejszych i najwaŜniejszych postaci w historii

Polski. Jego wielotorowa działalność jako kompozytora

i pianisty, a zarazem polityka, wielkiego męŜa stanu czy

wreszcie hojnego filantropa wyróŜniała go spośród grona

największych osobowości świata kultury i polityki.

Był człowiekiem wielkiego serca i rozumu,

oddany ludziom i sprawom ojczyzny. Cechowała go

wraŜliwość obywatelska, uczciwość i gotowość słuŜenia

innym. Talent wsparty wytrwałą i systematyczną pracą

wyniósł go na szczyty kariery muzycznej.

Paderewski przywiązywał ogromną wagę do

zasad demokracji, które są podstawą współczesnego

społeczeństwa. Jego otwartość na świat i Europę jest

szczególnie istotna w dzisiejszych czasach nastawionych

na jednoczenie się Europy.

Jego niepospolita szlachetność nie była manierą

czy pustym gestem. Tym róŜnił się od wielu polityków,

Ŝe nie lubił intryg, przywdziewania maski mającej ukryć

autentyczne wzruszenia i poglądy. Był zawsze lojalny

i oddany wobec swych przyjaciół i przeciwników. Poza

tym był osobą sumienną, dokładną, wraŜliwą

6

i bezinteresowną. Cenił i szanował drugiego człowieka,

stawał w obronie słabych i potrzebujących.

7

WaŜniejsze daty z Ŝycia

Ignacego Jana Paderewskiego

• 6.XI.1860r. –w Kuryłówce w zaborze rosyjskim

przychodzi na świat Ignacy Jan Paderewski, syn Jana

i Polikseny z Nowickich

• 1872 - 78r. –studiuje w Konserwatorium Muzycznym

w Warszawie (do grona jego nauczycieli naleŜą

najwybitniejsi muzycy tego okresu)

• 1878 -81r.-pracuje w Konserwatorium Warszawskim

jako nauczyciel fortepianu

• 1880r. –zawiera związek małŜeński z Antoniną

Korsakówną

• 1881 - 82r.–studiuje w Berlinie kompozycję u

H. Urbana i kontrapunkt u F. Kiela

• 1884r. – przebywa w Wiedniu, gdzie pod okiem

Teodora Leszetyckiego doskonali swój kunszt

pianistyczny

• 1882 - 1907r. – komponuje swoje największe dzieła:

o Chants du Voyageur (1882)

8

o Album Tatrzański (1884)

o Tańce polskie (1886)

o Koncert fortepianowy a- moll (1888)

o Opera „Manru” (1900)

o Wariacje fortepianowe es- moll (1903)

o Symfonia h- moll (1907)

• 1887r.-debiutuje w Wiedniu rozpoczynając światową

karierę muzyczną

• 1891r. – pierwsze tournee po Ameryce

• 1894r. – przyczynia się do wzniesienia w śelazowej

Woli obelisku z popiersiem Fryderyka Chopina

• 1899r. – poślubia Helenę Rosen Górską i osiedla się

w Riond- Bosson pod Morges w Szwajcarii

• 1902r. – jest jednym z głównych akcjonariuszy

otwartego Sanatorium dla Chorób Piersiowych

w Zakopanem

• 1910r. – funduje narodowi polskiemu Pomnik

Grunwaldzki, odsłonięty 15 lipca w Krakowie

• 1912r. – otrzymuje doktorat honorowy w dziedzinie

filozofii nadany przez Uniwersytet Lwowski

(podobne odznaczenia otrzymał od władz

9

Uniwersytetu Jagiellońskiego(1919 r.) i Uniwersytetu

w Poznaniu (1924)

• 1913r. - przenosi się do Ameryki

• 22 styczeń 1915r.-tworzy wspólnie z

H. Sienkiewiczem w Vevey Komitet Pomocy

Ofiarom Wojny w Polsce i Polish Relief Fund

w Londynie

• 1917-19r. – jest członkiem Komitetu Narodowego

Polskiego w ParyŜu i jego reprezentantem w USA

• grudzień 1918r. – powraca do Polski, przyjazd do

Poznania staje się impulsem do rozpoczęcia

narodowego powstania w Wielkopolsce

• 16.I. - 9.XII.1919r. - pełni funkcje premiera

i ministra spraw zagranicznych II Rzeczypospolitej

• czerwiec 1919r. – jest delegatem rządu polskiego na

konferencji pokojowej w ParyŜu i podpisuje traktat

wersalski, określający granice po i wojnie światowej

• 1920-21r. – jest stałym przedstawicielem Polski

w Lidze Narodów

• 1924r. – odwiedza Poznań, jest to jego ostatnia

wizyta w ojczystym kraju, uczestniczy

10

w uroczystości sprowadzenia do Polski prochów

swego serdecznego przyjaciela – H. Sienkiewicza

• 1936r. – wspólnie z przywódcami róŜnych partii

politycznych zakłada Front Morges (organizację

skupiająca przeciwników rządów piłsudczyków),

wciela się w rolę aktora, gra w filmie „Sonata

księŜycowa”

• 1937-40r. – opracowuje wraz z L. Bronarskim

i J. Turczyńskim wydanie Dzieł Wszystkich

F. Chopina, opublikowane po wojnie przez Polskie

Wydawnictwo Muzyczne

• 1940r.–przewodniczy Radzie Narodowej w Londynie

(pełniącej rolę polskiego parlamentu na emigracji)

• 29.VI. 1941r. – umiera w Nowym Yorku w Stanach

Zjednoczonych, zostaje pochowany na cmentarzu

zasłuŜonych w Arlington

• 1992r.–uroczyste sprowadzenie zwłok

Paderewskiego do Polski i złoŜenie ich w krypcie

katedry warszawskiej św. Jana Chrzciciela

11

Działalność muzyczna I. J.

Paderewskiego.

Ignacy Jan

Paderewski od dziecka

wykazywał zdolności

muzyczne. Gry na

fortepianie uczył go

domowy nauczyciel.

Mając 12 lat, przyszły

pianista wyjechał do

Warszawy i rozpoczął

studia w Konserwatorium

Muzycznym Warszawskim. Jego nauczycielami byli

wybitni pedagodzy ówczesnych czasów: Józef Śliwi ński,

Rudolf Strobel, Juliusz Janotha, Paweł Schlözer i Gustaw

Roguski. W 1878 r. Paderewski ukończył

z wyróŜnieniem tę szkołę i został jej profesorem. Do

1881 r. prowadził w tej uczelni klasę fortepianu, po czym

wyjechał do Berlina, gdzie na Akademii Muzycznej

kontynuował naukę. Studiował kompozycję

12

i instrumentację pod kierunkiem profesorów Friedricha

Kielaka i Henryka Urbana. Następnie w Wiedniu podjął

studia pianistyczne u najlepszego pedagoga fortepianu

w XIX wieku-Teodora Leszetyckiego.

Największe sukcesy artystyczne odniósł

Paderewski jako pianista-wirtuoz. Jego kariera

pianistyczna trwała ponad 50 lat. Od chwili

wiedeńskiego debiutu, w 1887 r., stał się artystą

powszechnie znanym i podziwianym. Po licznych

koncertach przed publicznością paryską, ParyŜ okrzyknął

go największym wirtuozem po Fryderyku Chopinie.

Kolejne koncerty w Londynie (1890), Nowym Yorku

(1891) i Rzymie (1897) rozpoczęły jego światową sławę

i rozgłos.

Paderewski odbył dwadzieścia tournee

koncertowych w Stanach Zjednoczonych, dwukrotnie

koncertował w Australii i Nowej Zelandii. Grał takŜe

w Ameryce Południowej i w Afryce oraz setki razy

w Europie, od Madrytu po Petersburg. Wśród jego

widzów znajdowały się koronowane głowy Europy.

Brytyjska królowa Wiktoria poprosiła o prywatne

koncerty. Po ich wysłuchaniu w swoim diariuszu

13

zapisała: „Gra tak przecudnie, z taką siłą wyrazu

i głębokim uczuciem”.

W programach swoich koncertów i recitali

Paderewski umieszczał utwory Fryderyka Chopina,

Franciszka Liszta, Ludwika van Beethowena, Roberta

Szumana oraz własne. W jego repertuarze znajdowało się

około trzystu kompozycji. „Słuchając gry

Paderewskiego-pisał Henryk Opieński - kaŜdy czuł, Ŝe

z tych tonów fortepianu mówi duch poety, Ŝe przemawia

nie tonami, lecz za pomoca tonów (...). Olbrzymie

poczucie odpowiedzialności artystycznej i nieustanne

dąŜenie do doskonałości to zasadnicze cechy natury

Paderewskiego. Wirtuozostwo było u niego pracą, ducha,

nie palców”.

Dochód z wielu swoich koncertów przeznaczał

artysta na cele dobroczynne. W Ameryce koncertował on

na rzecz inwalidów wojennych w Polsce, w Szwajcarii na

budowę sali koncertowej, w Lozannie na odnowienie

katedry, a we Francji na bursy dla uczniów szkół

muzycznych.

14

Występy Paderewskiego nabierały często

charakteru manifestacji patriotyzmu. Tak było podczas

koncertów w Toruniu i Poznaniu w 1890r., a zwłaszcza

w czasie recitalu w Poznaniu w 1901r., który wywarł

ogromny wpływ na nastroje w całej Wielkopolsce.

15

Paderewski był bardzo pracowitym

kompozytorem. Napisał wiele utworów znanych

i granych do dziś przez najsłynniejsze światowe

orkiestry.

Jest to m. in.

− Koncert fortepianowy a-moll (1888r.)

− Fantazja Polska na fortepian i orkiestrę (1883r.)

− Sonata fortepianowa es-mol (1903r.)

− Wariacje fortepianowe es-moll (1903r.)

− Symfonia h-moll „Polonia” (1907r.)

− Opera w trzech aktach „Manru" według „Chaty za

wsią” J. I. Kraszewskiego (1900r.)

− Tańce polskie: Krakowiak (1886r.), Mazurek,

Polonez

− „Pieśni wędrowca” (Chants du Voyageur) (1882r.)

− Wariacja i fuga a-moll (1882r.)

− Album majowe (1884r.)

− Album Tatrzański (1884r.)

− cztery pieśni do poezji Adama Asnyka

− sześć pieśni do słów Adama Mickiewicza

16

− dwanaście pieśni do słów Catulle'a Mendésa

− muzyka i słowa do hymnu bojowego Armii Polskiej

„Hej, Orle biały”

Z osobą Paderewskiego związana była idea pierwszego

kompletnego wydania dzieł Chopina o charakterze

krytyczno-źródłowym. Do dziś „Dzieła Wszystkie”

opracowane przez Paderewskiego we współpracy

z L. Bronowskim i J. Turczyńskim w latach 1937-1940,

a opublikowane po wojnie przez Polskie Wydawnictwo

Muzyczne, są jedyną polską kompletną edycją dzieł

Fryderyka Chopina.

Paderewski wywarł ogromny wpływ na

kształtowanie się osobowości artystycznej wielu polskich

pianistów: Stanisława Szpinalskiego, Henryka Sztompki,

Zygmunta Dygata, Piotra Perkowskiego oraz Witolda

MałcuŜyńskiego.

17

Ignacy Jan Paderewski-

działalność patriotyczna

i polityczna

I. J. Paderewski Ŝył

w czasach szczególnie dla

Polski trudnych. Brak

własnego państwa,

zakończone klęską

powstania narodowe

pociągnęły za sobą szereg

represji i prześladowań.

Prowadzona na szeroka

skalę akcja germanizacyjna i rusyfikacyjna nie pozbawiła

Polaków nadziei na odzyskanie wolności i nie złamała

ducha walki. W takiej ojczyźnie, „ której nie było”,

przyszło Ŝyć i działać Paderewskiemu.

Paderewski od najmłodszych lat wychowywany

był w duchu patriotyzmu. Jego nauczyciel był

uczestnikiem powstania listopadowego, a ojciec brał

18

udział w powstaniu styczniowym. Idea powstań

narodowych była bliska sercu młodego Ignacego.

W domu rodzinnym kultywowano polskie tradycje,

czytano polską literaturę i prasę, rozmawiano o sytuacji

politycznej w Europie, gorąco przeŜywano wszelkie

niepowodzenia.

Zaszczepione w młodości umiłowanie ojczyzny

owocowało w dorosłym Ŝyciu. Paderewski nie mógł i nie

chciał stać biernie, mimo Ŝe mieszkał na emigracji

(w Szwajcarii i USA) aktywnie włączył się w działania

zmierzające do odzyskania wolności oraz zbudowania

silnej i pięknej Polski.

Paderewski na kaŜdym kroku podkreślał bliski

związek z ojczyzną, jego koncerty poza aspektem

artystycznym miały oddźwięk polityczny. Gdy

przybywał koncertować na ziemie polskie, to jawił się

nie jako muzyk - kompozytor, ale jako obywatel świata,

który mógł i chciał mówić głośno o Polsce. Jego

przemówienia elektryzowały umysły, poruszały serca

i umacniały więzi narodowe.

Miarą patriotyzmu i ukochania ojczystego kraju

było ufundowanie przez mistrza Paderewskiego

19

i podarowanie narodowi polskiemu Pomnika

Grunwaldzkiego. Pomnik odsłonięto w Krakowie w 500

- rocznicę zwycięstwa grunwaldzkiego tj. 15 lipca

1910 r. W czasie uroczystości Paderewski powiedział

szczególnie odwaŜne słowa, „ Nie dać się ruszyć z ziemi,

z wiary, z języka, z ducha polskiego. Stać murem, iŜ

przyjdzie odrodzenie”.

20

Właściwą działalność polityczną rozpoczął

Paderewski w okresie I wojny światowej. Od pierwszych

dni sierpnia 1914r. bacznie śledził przebieg działań

zbrojnych i zmieniający się układ sił politycznych na

ziemiach polskich. W wojnie stawiał na zwycięstwo

państw Ententy1, Stanów Zjednoczonych i w oparciu o te

państwa prowadził swoją działalność.

W styczniu 1915 r. wspólnie z H. Sienkiewiczem

w Vevey utworzył Komitet Pomocy Ofiarom Wojny

w Polsce. Stojący na czele apelowali do uczuć całego

świata, zdobywali środki materialne do walki ze

skutkami straszliwych zniszczeń wojennych. Światowy

rozgłos nazwisk załoŜycieli sprawił, Ŝe polityczne

rezultaty ich działań przerosły najśmielsze oczekiwania

twórców.

Paderewski „przebywając wśród ówczesnych elit

politycznych” zabiegał o zaistnienie i nagłośnienie

sprawy polskiej na arenie międzynarodowej. Początkowo

chodziło mu o uzyskanie autonomii Królestwa Polskiego,

później o stworzenie niepodległego państwa.

1 Ententa- blok państw: Francji, Anglii i Rosji istniejący w czasie i wojny światowej, przeciwny Niemcom i ich sojusznikom

21

W maju 1915 r. na wiecu w Chicago

zapoczątkował akcję na rzecz Polski. Zebrał 600 tys.

podpisów pod apelem do prezydenta W. Wilsona

o podjęcie działań zmierzających do przywrócenia

niezaleŜności Polski. Jego osobiste zaangaŜowanie oraz

postawa Polonii amerykańskiej przyniosły niewątpliwy

sukces. w ogłoszonym 22 I 1917r. orędziu dotyczącym

pokoju po I wojnie światowej prezydent W. Wilson

uznał, iŜ „ powinna istnieć zjednoczona, niepodległa

i samodzielna Polska”. Znaczenie tego dokumentu

wzrosło, gdy w kwietniu 1917r. Stany Zjednoczone

przystąpiły do wojny po stronie Entany.

W latach 1917-1919 Paderewski był członkiem

Komitetu Narodowego Polskiego w ParyŜu2 i jego

reprezentantem w USA.

Zasługą Padrewskiego było utworzenie u boku państw

Ententy Armii Polskiej. Dzięki jego staraniom powstały

we Francji ochotnicze oddziały polskie np. Orzeł Biały.

Podobne formacje wojskowe tworzono w USA.

2 Komitet Narodowy Polski w ParyŜu był oficjalnie uznanym przez państwa zachodnie i USA przedstawicielstwem Polski na emigracji , był namiastką rządu polskiego. Członkostwo w komitecie było zaszczytem i zobowiązywało do działań na rzecz niepodległości.

22

Działalność polityczna Paderewskiego toczyła się

nie tylko w zaciszu gabinetów dyplomatycznych. Jedną

z form jego aktywności było organizowanie manifestacji

i wieców o charakterze narodowym. Wygłaszał liczne

przemówienia, wzywał Polaków mieszkających na całym

świecie do solidarności i włączenia się w działania na

rzecz niepodległej ojczyzny.

O tym jak duŜe zasługi Paderewski miał

w odzyskaniu wolności świadczą słowa jednego

z amerykańskich polityków: „ Polska w jego osobie

miała najlepszego adwokata swej niepodległości, potrafił

on bowiem łączyć geniusz muzyczny z wysokimi

kwalifikacjami męŜa stanu, które pozwoliły mu

wykorzystać udział Stanów Zjednoczonych w wojnie dla

narodowych celów Polski.”

Z chwilą zakończenia wojny i powstaniem

państwa polskiego Paderewski nie zaprzestał działalności

politycznej. Zdecydował się na powrót do ojczyzny, aby

zrealizować nowe zadania stojące przed nowo

odrodzonym państwem.

23

25 XII 1918 r. na pokładzie brytyjskiego

krąŜownika „Concord” I.J. Paderewski przybył do

Gdańska, a stamtąd udał się do Poznania. Poznaniacy

zgotowali mu niepowtarzalną owację. Mimo mroku na

ulice wyległy tysiące mieszkańców z pochodniami (gdyŜ

Niemcy wyłączyli prąd), domy przystrojono sztandarami

narodowymi.

Od dworca kolejowego wzdłuŜ całej trasy aŜ do

hotelu „Bazar”, (w którym nocował), pozdrawiały go

wiwatujące tłumy. Z hotelowego balkonu Paderewski

wygłosił do zebranych płomienną mowę, którą zakończył

24

słowami „ Niech Ŝyje zjednoczona, wolna i wielka Polska

z własnym wybrzeŜem morskim”. W odpowiedzi na

patriotyczną demonstrację Polaków, grupy niemieckich

Ŝołnierzy zaczęły atakować ludność, zniewaŜać flagi

polskie i strzelać w kierunku hotelu. Wobec takiego

zachowania Niemców w drugim dniu pobytu wielkiego

Polaka w Poznaniu wybuchło narodowe Powstanie

Wielkopolskie. Tłumione od półtora wieku uczucia

patriotyczne Wielkopolan znalazły ujście w czynie

zbrojnym.

2 stycznia 1919 r. Paderewski przyjechał do

Warszawy, gdzie był takŜe entuzjastycznie witany.

Opinia publiczna widziała w nim kandydata na

pierwszego prezydenta Rzeczpospolitej, natomiast

J. Piłsudski powierzył I. Paderewskiemu inną funkcję-

stanowisko premiera. Paderewski doprowadził do

kompromisu między władzą w kraju a emigracyjnym

komitetem w ParyŜu (KNP), który rościł sobie prawo

legalnego przedstawiciela Polski na arenie

międzynarodowej. 16 stycznia 1919 r. I. Paderewski

ostatecznie sformułował nowy rząd oparty na szerokim

porozumieniu róŜnych ugrupowań politycznych. Sytuacja

25

w kraju poprawiła się. Pełniąc funkcje premiera wspólnie

z R. Dmowskim, stanął na czele polskiej delegacji

podczas konferencji pokojowej w ParyŜu. Bronił praw

Polski przy wytyczaniu powojennych granic. 28 czerwca

1919r. obaj złoŜyli podpisy pod ostateczną, lecz nie

wszędzie dla nas korzystną wersją traktatu pokojowego.

Otrzymaliśmy mniej niŜ oczekiwaliśmy w 1919 r. ale

zdecydowanie więcej niŜ mogliśmy i spodziewaliśmy się

w 1918 r. (tuŜ po zakończeniu działań wojennych)

Jako premier I. Paderewski zabiegał o pomoc

finansową dla wojska polskiego, gospodarki i zwykłych

ludzi. Rozpoczął proces ujednolicania administracji,

skarbu i szkolnictwa. Walczył z głodem, epidemiami,

inflacją i spekulacją. Istotne osiągnięcia odniósł gabinet

Paderewskiego w dziedzinie oświaty. Dla dzieci w wieku

od 7 do 14 lat wprowadził powszechny i bezpłatny

obowiązek szkolny. Rozwijały się stare i powstawały

nowe wyŜsze uczelnie. W okresie rządu Paderewskiego

zakończono prace nad stworzeniem słuŜby

dyplomatycznej i konsularnej, przygotowano projekty

ujednolicenia prawa oraz powołano policje państwową,

która strzegła porządku wewnętrznego.

26

Stanowisko premiera, a zarazem ministra spraw

zagranicznych Paderewski sprawował prawie rok.

Zniechęcony i rozgoryczony krytyką opozycji 10 grudnia

1919 r. ostatecznie zrezygnował z tego stanowiska.

W latach 1920-21 Paderewski był stałym

przedstawicielem Polski w Lidze Narodów.3 Pełniąc tą

funkcję zabiegał o zabezpieczenie interesów Polski

w Wolnym Mieście Gdańsku, zajmował stanowisko

w sprawie polskiej przynaleŜności Górnego Śląska.

Czynną działalność polityczną zakończył w 1922

roku, wrócił do fortepianu i muzyki. Wyjechał z kraju

i osiadł w swojej siedzibie w Morges w Szwajcarii.

Zarówno gościł jak i odwiedzał wielu wybitnych

polityków i ludzi sztuki. Nie przestał być jednak gorącym

patriotą. UwaŜnie i z zaniepokojeniem przyglądał się

sytuacji politycznej w kraju i postawie Polonii

amerykańskiej. Głęboko przeŜywał napięcia i konflikty

społeczno - polityczne w państwie.

3 Liga Narodów organizacja międzynarodowa powstała w 1919r, miała zapewnić światowy pokój i doprowadzać do rozwiązywania konfliktów na drodze współpracy i pokoju.

27

W latach 1922-39 Paderewski wiele podróŜował.

W roku 1924 wydarzeniem politycznym duŜej miary była

wizyta w Poznaniu w związku z uroczystościami ku czci

W. Wilsona, a takŜe nadaniem Paderewskiemu godności

doktora honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego.

Honorowy doktorat był juŜ jego siódmym tego rodzaju

odznaczeniem. Przebywając w Stanach Zjednoczonych

uczestniczył w obchodach 10 rocznicy odzyskania

niepodległości. Z tej i innych okazji Paderewski

wygłaszał przemówienia, w których wzywał polskich

emigrantów do zjednoczenia, mówił o zagroŜeniach

i problemach w międzywojennej Polsce. DąŜył do

ścisłego współdziałania Polonii z narodem i ojczyzną.

Za wroga numer jeden przez całe Ŝycie uznawał

Niemcy. Z niepokojem obserwował wzrost

międzynarodowej pozycji III Rzeszy i protestował

przeciwko niemieckiemu barbarzyństwu. W walce

z wrogiem angaŜował swój autorytet i nie szczędził

zgromadzonych oszczędności.

28

Paderewski z dezaprobatą obserwował rządy

zwolenników Piłsudskiego, urósł do rangi ideowego

przywódcy opozycji. W 1936 r. wspólnie

z Władysławem Sikorskim, Józefem Hallerem

i Wincentym Witosem załoŜył organizacje Front Morges.

Krytykowała ona dyktatorskie rządy Piłsudskiego, Ŝądała

przywrócenia demokracji, zasad konstytucji

i wzmocnienia sojuszu z Francją.

Paderewski, angaŜując się w sprawy polityczne,

nie chciał wiązać się organizacyjnie z jakąkolwiek partią

29

polityczną. Zawsze akcentował swoje ponadpartyjne

stanowisko, które pozwalało mu na kompromisowe

rozwiązywanie problemów. W liście do W. Korfantego

pisał „...jedynym zespołem, w którym się czuje naprawdę

dobrze, którym bez Ŝadnych zastrzeŜeń czy skrępowania

objąć mogę całokształt zagadnień i dla Polski całej

pracować, jest naród. Sercem przepełnionym miłością

obejmuję wszystkie warstwy społeczne, szanuję wszelkie

przekonania polityczne, o dobro narodu, o wielkość

Polski oparte.”

Wobec zbliŜającej się wojny I. Paderewski

zrezygnował z ulubionego brydŜa, pilnie słuchał radia,

oraz prowadził liczne rozmowy dyplomatyczne.

Nadchodzące wiadomości były źródłem głębokiego

poruszenia, które przykryła maska spokoju i opanowania.

Nadzieje na zwycięstwo przyniosła wiadomość

z 3 września 1939 r. o przystąpieniu W. Brytanii i Francji

do wojny.

W okresie II wojny światowej 80-letni

I. Paderewski po raz kolejny i ostatni pojawił się na

polskiej scenie politycznej. W 1940 r. został

przewodniczącym Rady Narodowej w Londynie,

30

pełniącej rolę emigracyjnego parlamentu. Zmęczony

i schorowany Paderewski wygłaszał liczne przemówienia

polityczne, wzywał państwa sojusznicze do walki

z hitlerowskim agresorem, ukazywał okrucieństwo wojny

i tragiczny los narodu polskiego. Z misją wsparcia udał

się do Stanów Zjednoczonych, zabiegał o to, aby

Ameryka poszła na bój o wolność świata, Europy

i Polski. Paderewski nie doczekał końca wojny i wolnej

Polski. Zmarł 29.06.1941r. w Nowym Yorku.

Wśród wszelkich cech Paderewskiego jedna

dominuje bezsprzecznie - głęboka miłość Ojczyzny. Miał

on prawo powiedzieć o sobie „ Poświęciłem całe Ŝycie

dla mojej Ojczyzny. SłuŜyłem jej z całego serca, ze

wszystkich sił [...] To ona zawezwała mnie do

słuŜby[...]”. Paderewski był wierny i lojalny sprawie

Polski, zawsze gotowy stanąć na jej wezwanie.

31

Działalność charytatywna

Ignacego Jana Paderewskiego

PodróŜe, występy, owacje, pieniądze, sława, setki

tysięcy wielbicieli i wielbicielek, to za mało, by wypełnić

Ŝycie Ignacego Jana Paderewskiego.

Od chwili, kiedy Paderewski osiągnął pewną

pozycję, zaczął wykorzystywać ją i pieniądze, jakie mu

przyniosła, w bardzo konkretnych celach. Sukcesy na

polu muzyki dały mu podstawę do rozwoju działalności

społecznej, do wspierania dziesiątek organizacji

i instytucji charytatywnych, oświatowych, kulturalnych

i naukowych w kraju i na świecie.

Filantropia ta jednak najbardziej kierowała się

w stronę jego własnych rodaków, gdziekolwiek się oni

znajdowali. Paderewski ustanowił lub łoŜył fundusze na

niezliczone projekty, takie jak na przykład polska gazeta

w Detroit, wystawa w ParyŜu, pomnik Tadeusza

Kościuszki w Chicago, działalność kulturalna w Wilnie,

polskie organizacje studenckie na uniwersytetach

32

amerykańskich, nowe kolegium dla Uniwersytetu

Jagiellońskiego.

W Warszawie artysta zaangaŜował się w budowę

wielkiego i bardzo nowoczesnego obiektu – Hotelu

Bristol – ofiarując pod budowę takŜe część swoich

nieruchomości. Z myślą o uczynieniu z Warszawy

liczącego się centrum muzycznego przystąpił do spółki

budującej Filharmonię Warszawską i uczestniczył w jej

otwarciu w dniu 5 listopada 1901 roku.

W latach 1898 – 1902 Paderewski związał swoje

nazwisko, a w pewnej mierze i fortunę z nową instytucją

powstałą w Krakowie. 30 stycznia 1899 roku

33

z inicjatywy dr Kazimierza Dłuskiego, specjalisty chorób

płucnych, utworzone zostało w Krakowie

Stowarzyszenie Sanatorium dla Chorób Piersiowych

w Zakopanem. Wkład Paderewskiego na rzecz budowy

sanatorium wynosił 122 tys. koron, z czego koszt ogólny

całego przedsięwzięcia wynosił 730 tys. koron.

W latach pierwszej wojny światowej Paderewski

organizował pomoc materialną dla ludności polskiej

dotkniętej działaniami wojennymi. ZałoŜył Komitety

Ofiarom Wojny w Polsce z siedzibą w Vevey. Gromadził

pieniądze zbierając je wśród szerokiego kręgu przyjaciół.

Udało mu się skłonić Fundację Rockefellera dla hojnego

wsparcia Komitetu. Dawał koncerty, którym zawsze

towarzyszył krótki apel o fundusze na poparcie sprawy

polskiej. W okresie od kwietnia 1915 do listopada 1918

roku, Paderewski wygłosił około 340 przemówień i dał

niemal tyle samo koncertów.

Podczas koncertów w Polsce wszystkie zarobione

pieniądze (były to fortuny!) Paderewski przeznaczał na

cele dobroczynne. Otrzymywali je biedni i niezamoŜni

mieszkańcy Warszawy, studenci, uczniowie gmin i szkół

średnich. Fundował zapomogi dla uczniów Instytutu

34

Muzycznego. Nie zapominał o Towarzystwie Opieki nad

Ubogimi Matkami i ich Dziećmi, ani o ociemniałych,

o koloniach letnich, o nieuleczalnie chorych

z „Przytuliska”, prowadzonego przez Bractwo Pań św.

Wincentego a’Paulo. Odpowiednie zapomogi

otrzymywali członkowie orkiestry i chórów Filharmonii

Warszawskiej, ubodzy literaci lub znajdujące się

w potrzebie wdowy i sieroty po literatach.

Hojnym darem (2000 franków) w roku 1894,

Paderewski przyczynił się do wzniesienia w śelazowej

Woli obelisku z popiersiem Fryderyka Chopina. Ponadto

utworzył w Stanach Zjednoczonych Fundusz,

pochodzący ze sprzedaŜy własnych autografów na rzecz

Komitetu Budowy Pomnika Fryderyka Chopina

w Warszawie.

Paderewski często nie przymuszony świadczył

pewne gesty na rzecz krajów, dla których miał wiele

podziwu.

W 1892 roku dał koncert na rzecz Funduszu

budowy Łuku Waszyngtona w Stanach Zjednoczonych.

W 1895 roku polski wirtuoz wystąpił z dwoma

koncertami na cele dobroczynne w Saksonii.

35

W 1897 roku dał w Anglii koncert na Fundusz wojny

w Transwalu.

W 1898 roku ufundował kurs kompozytorski w Dreźnie,

na którym nagrody zdobyli takŜe polscy muzycy: Emil

Młynarski, Grzegorz Fitlberg i inni. W 1900 roku

stworzył w Stanach Zjednoczonych Fundusz imienia

Ignacego Jana Paderewskiego, z którego co trzy lata

przyznawane są nagrody młodym kompozytorom

amerykańskim.

Paderewski nawiązał bliskie kontakty ze

Stowarzyszeniem Młodych Muzyków w ParyŜu. Zgodził

się przyjąć godność prezesa honorowego stowarzyszenia,

na którego cele przekazał dar w wysokości 10000

franków. Zapraszał do swojej posiadłości Riond -

Bosson, w Szwajcarii swoich uczniów, młodych

wirtuozów i kompozytorów, opłacał ich pobyt, a takŜe

często i podróŜe, czuwał nad rozwojem ich dalszych

karier. Paderewski był na tyle hojny, Ŝe zabezpieczył ich

materialnie, przyznając im stypendia, gwarantowane

nawet testamentalnie. Środki pienięŜne były wypłacane

muzykom aŜ do wybuchu II wojny światowej.

36

Ponadto zasilał finansowo fundusz na rzecz Kasy

Profesorów Konserwatorium Paryskiego, fundusz

stypendialny dla Ecole Normale, dla studentów

Konserwatorium w Moskwie i Petersburgu.

Własne sukcesy Paderewskiego nie znieczuliły go

na kłopoty mniej szczęśliwych kolegów. Swoje czwarte

tournee amerykańskie zakończył grając dla szesnastu

tysięcy ludzi w Madison Sqare Garden i zebrał 37000

dolarów dla bezrobotnych muzyków amerykańskich.

W następnym roku dał podobny koncert w londyńskim

Albert Hall, na którym zarobił 4000 funtów dla muzyków

brytyjskich.

I. J. Paderewski stawał często w obronie ludzi

prześladowanych za poglądy polityczne. 28 czerwca

1933 r. dał wielki koncert w ParyŜu na rzecz

intelektualistów Ŝydowskich oraz hitlerowskich

prześladowań.

Artysta często inicjował i finansował takŜe

budowę pomników: K. Debussy’ego w ParyŜu, F. Liszta

w Weimarze, L. von Beethowena w Bonn.

Kompletny wykaz osób, róŜnego rodzaju

instytucji Ŝycia publicznego, które korzystały z pomocy

37

Paderewskiego, objąłby prawdopodobnie kilkadziesiąt

stron druku. Wspieranie mało zarabiających kolegów –

muzyków, ofiary na pomniki wielkich kompozytorów

i wirtuozów były jednym z waŜniejszych punktów

artystycznego i Ŝyciowego programu Ignacego Jana

Paderewskiego. Nie zapominał równieŜ o ludziach

dotkniętych nieszczęściami czy przeciwnościami losu.

Sumy, które wchodziły tu w grę, nigdy nie były

symboliczne i za swojego Ŝycia ofiarował równowartość

dziesiątków milionów dzisiejszych dolarów na te

rozliczne cele.

38

Ślady Ŝycia i twórczości

Ignacy Jan Padarewski człowiek uczciwy,

szlachetny, oddany sprawom publicznym został

uhonorowany przez wiele krajów najwyŜszymi

odznaczeniami. Zaszczyty przyznawano mu w uznaniu

zasług artystycznych, patriotycznych, jak równieŜ za

hojność i działalność dobroczynną. Wiele polskich

i zagranicznych uczelni przyznało Padarewskiemu tytuły

doktora honoris causa. Ponadto jest honorowym

obywatelem wielu miast. Szkoły, towarzystwa, fundacje i

instytucje przyjmują jego imię. Tworzone są placówki

kulturalne poświęcone Ŝyciu, twórczości i działalności

Padarewskiego.

Chcąc upamiętnić osobę wielkiego Polaka

potomni stawiają mu pomniki, artyści poświęcają mu

swoje dzieła. Jego wizerunek widnieje na znaczkach

pocztowych, pieniądzach, organizowane są konkursy i

koncerty jego imienia.

39

Nagrody i odznaczenia:

• Wielka Wstęga Orderu Orła

Białego

• Virtuti Militari (pośmiertnie)

• Wielka Wstęga Orderu Polonia

Restituta (1923)

• Wielki KrzyŜ Orderu

Imperium Brytyjskiego i tytuł szlachecki

• Komandoria z KrzyŜami i srebrny KrzyŜ Legii

Honorowej (1925)

• Order Korony Rumuńskiej „Prin Noi In Sine” (1889)

• Wielka Wstęga Orderu Saints Maurice e Lazarus

(Włochy 1925)

• Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)

• Wielka Wstęga Orderu Saints Maurice e Lazarus

(Włochy 1925)

• Order Korony Rumuńskiej „Prin Noi In Sine" (l 889)

• KrzyŜ Orderu Saskiego „Albertus Animosus"

• KrzyŜ i Wstęgę Orderu „Virtuti et Merito"

(Hiszpania)

• KrzyŜ Orderu Korony Lombardii

40

Uniwersytety, które przyznały I. J. Paderewskiemu tytuły

doktora honoris causa:

• Uniwersytet Lwowski (1912),

• Yale University (1917),

• Uniwersytet Jagielloński (1919),

• Oxford University (1920),

• Uniwersytet Południowej Kalifornii w Los Angeles

(1922),

• Columbia University New York (1922),

• Uniwersytet w Poznaniu (l 924),

• Glasgow University (1925), Cambridge University

(1926),

• Uniwersytet Warszawski (1926), Uniwersytet

w Lozannie (1932)

• New York University (1933).

Szkoły imienia I. J. Paderewskiego

• Szkoła Podstawowa nr 15 im. I. J. Paderewskiego

w Warszawie

41

• Gimnazjum nr 11 im. I. J. Paderewskiego

w Warszawie

• Prywatne Gimnazjum im. I. J. Paderewskiego

w Lublinie

• Niepubliczne Gimnazjum nr 7 im. I. J.

Paderewskiego w Warszawie

• Liceum Ogólnokształcące im. I. J. Paderewskiego

w Sulejówku

• Prywatne Liceum Ogólnokształcące im. I. J.

Paderewskiego w Lublinie

• Zespół Szkół Ogólnokształcących im. I. J.

Paderewskiego w Łasku-Kolumnie

• Państwowa Szkoła Muzyczna im. I. J. Paderewskiego

w Piotrkowie Trybunalskim

• Państwowa Szkoła Muzyczna im. I. J. Paderewskiego

w śyrardowie

• Akademia Muzyczna im. I. J. Paderewskiego

w Poznaniu

42

Filharmonie i konkursy imienia I. J. Paderewskiego

• Filharmonia Pomorska im. I. J. Paderewskiego w

Bydgoszczy

• Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. I. J.

Paderewskiego organizowany w Bydgoszczy

Towarzystwa i fundacje imienia I. J. Paderewskiego

• Towarzystwo Muzyczne im. I. J. Paderewskiego

w Bydgoszczy

• Towarzystwo Śpiewu im. I. J. Paderewskiego

w Szamocinie

• Fundacja „Paderewski in Memoriam"

• Fundacja im. I. J. Paderewskiego z siedzibą

w Nowym Yorku

Muzea imienia I. J. Paderewskiego

• Muzeum Ignacego Jana Paderewskiego

i Wychodźstwa Polskiego w Ameryce z siedzibą

w PodchorąŜówce w Łazienkach Królewskich

w Warszawie.

43

• Muzeum Biograficzne I. J. Paderewskiego z siedzibą

w Dworku Paderewskiego w Kąśnej Dolnej.

Bibliografia: • Drozdowski M. M., Ignacy Paderewski. Zarys

biografii politycznej, Warszawa 1981.

• Jasieński J, Paderewski-pedagog fortepianu,

Wychowanie Muzyczne, 1992, nr 1, s. 8-15.

• Dulęba W, Sokołowska Z., Paderewski, oprac.,

Kraków 1986.

• Paderewski Ignacy Jan, Pamiętniki, spisała Maxy

Lawton, Kraków 1986.

44

• Piber A., Droga do sławy. Ignacy Paderewski

w latach 1860-1902, Warszawa 1982.

• Perkowska- Waszek M., I. J. Paderewski- uczeń,

pedagog, kompozytor, Wychowanie Muzyczne

w szkole, 1989, nr 4, s. 192-207.

• Szymańska G., Artysta, pedagog, filantrop, wybitny

mąŜ stanu –I. J. Paderewski, -Nowe Echo Podlasia,

2001, nr 11, s. 4.

• Wapiński R., Ignacy Paderewski, Wrocław 1999.

• Zamoyski A., Paderewski, Warszawa 1992.