ik ga bouwen & renoveren _ maart2011 31

RUWBOUW / BOUWMETHODE

30 maart2011 _ ik ga bouwen & renoveren

De verwachte verzwaring van de EPB-regelge-

ving (Energieprestaties van gebouwen) kan de

invoering stimuleren van nieuwe bouwmethodes

die de hoge vereisten op het vlak van isolatie en lucht-

dichtheid makkelijker halen. Beton wordt nog al te

vaak gezien als een ruw materiaal dat vooral voor

structurele werken en door onderaannemers wordt ge-

bruikt. Toch beschikt het over unieke, technische en

esthetische kwaliteiten. Een doordacht gebruik ervan

doet beton in al zijn veelzijdigheid schitteren.

Dat is precies de missie van de firma Etib, gespe-

cialiseerd in de bouw van kelders in waterdicht beton.

Via het filiaal Concrete House stelt het bedrijf zijn

knowhow ter beschikking van al wie op zoek is naar

een nieuwe manier van bouwen en daarbij tal van

voordelen wil genieten (zie kader op pagina 34). Het

gebruik van prefab beton verleent huizen een heden-

daagse soberheid, terwijl ze toch over een enorm ther-

misch comfort beschikken.

EEN OPEN HUISHet huis dat in Olen werd gebouwd, had een dubbele

doelstelling: enerzijds de huidige kennis van het be-

drijf op ware grootte testen en anderzijds potentiële

kandidaten laten kennismaken met een tastbare reali-

satie. Steven Van Olmen richtte er zijn bedrijfskantoren

in, maar wil ook “leven” in zijn product: “Het huis is een

mooi voorbeeld van wat we onze klanten te bieden

Prefab constructies in betonzijn bij ons eerder

uitzonderlijk, hoewel ze heelwat voordelen bieden invergelijkingmet demeer

traditionele bouwmethodes.Een kennismaking.

Tekst: Eric Cloes © Foto’s: Liesbet Goetschalckx (tenzij anders vermeld)

Hard alsbeton

hebben. Ruime vertrekken met veel licht, een moderne en

toch sobere architectuur, een grote flexibiliteit in gebruik en

een ongeëvenaard comfort dankzij de uitstekende isolatie en

de aanzienlijke thermische inertie van het pand.”

Zelfs de kelders zijn er perfect bewoonbaar. Het licht valt

er binnen via een aantal kelderramen en een glaspartij in de

vloer van de inkomhal. Met uitzondering van een scheidings-

muur met de technische ruimte zijn er geen tussenmuren,

maar vormt de kelder één grote ruimte zonder verdere hin-

dernissen. “De techniek die we voor het bouwen van kelders

hanteren, garandeert een perfecte afdichting met één hande-

ling: het gieten van het beton ter plaatse. Onze muren heb-

ben verder geen membranen of waterafstotende producten

nodig. Het waterafstotend beton werd versterkt met glasve-

zels en garandeert zo loodrechte en perfect gladde muren.”

Dergelijke grote ruimtes kunnen door de bewoners gemakke-

lijk worden ingericht als speelkamer voor de kinderen of als

fitnessruimte. Uiteraard kan de ruimte ook worden opgedeeld

in functie van ieders behoeften. De ruime kelder wordt in dit

geval gebruikt als vergaderzaal.

Op het gelijkvloers bestaat de grote leefruimte uit een

zitkamer en een keuken. Enkel het toilet en de linnenkamer

vormen afgesloten ruimtes. Een zuidelijk georiënteerd raam

(waarlangs de passieve zonnewarmte wordt benut) loopt

langsheen de volledige leefruimte, zonder onderbrekingen.

“De integratie van structurele elementen als draagbalken en

lateien in onze prefab wanden laat een minimalistische aan-

pak toe”, vertelt Steven Van Olmen. “Hier vinden we geen

ik ga bouwen & renoveren _ maart2011 33

RUWBOUW / BOUWMETHODE

32 februari2011 _ ik ga bouwen & renoveren

�

1 2

3 4

5

Architect: Architectenbureau Jef Beneens – �014589483 –www.jefbeneens.beEPB-inspecteur: architectenbureau Stijn Janssens –�0495200107 – www.asj.beK-waarde: 25E-waarde: 35Materialen en technieken:� kelders: muren in beton gewapendmet glasvezels, externe iso-latie met 10cm geëxtrudeerd en rigide polystyreen� buitenmuren: prefab panelen in gewapend beton van 25cm,15cm geëxpandeerd polystyreen als isolatie, afwerkingmet syn-thetische bepleistering op basis van siliconen� ramen en deuren: Reynaers AluminiumCS 86-HI, Uf 1,2 W/m2K;schuifdeuren CP 155, Uf 2,2 W/m2K; driedubbele beglazing, Ug 0,6W/m2K� dak: breedplaten in gewapend beton, 15cm isolatie van het ty-pe PIR (polyisocyanuraat) enmembraan in pvc� binnenafwerking: zichtbaar of geschilderd beton, tegelvloeren� verwarming en productie van warmwater: lucht-waterwarmte-pomp, warmwaterboiler en vloerverwarming� mechanische ventilatie type Dmet warmterecuperatie� regenwatertankBudget: €500/m2 (excl. btw en honoraria) voor de winddichteruwbouw, langs buiten volledig afgewerkt, elektrische leidingenen afwerking van binnenmuren en plafonds inbegrepen.

TECHNISCHE FICHE

1. De volledig opengewerkte verdieping werd ingericht als kantoorruimte vanhet bedrijf. Er kunnen later scheidingswanden worden aangebracht, in functievan de bestemming die men aan de ruimte wilt geven: slaapkamers, loft, ap-partement,...2. De energiezuinige verlichting (voornamelijk T5 buislampen en ledlampjes)verbruikt slechts een minimale hoeveelheid elektriciteit.3. De keuken in het verlengde van de eetkamer bestaat enkel uit een opberg-wand en een centraal eiland met spoelbakken, kookplaten en een eethoek.4. De kasten van de vestiaire en de keukenwand vormen een monolithischeblok in zuiver wit waarachter de linnenkamer ligt.5. Het raam dat over de volledige lengte van de leefruimte loopt, omvat schuif-elementen die een wisselwerking tussen het interieur en het buitenterras moge-lijk maken.

lelijke draagbalken of spijlen terug. De ramen lopen van de

vloer tot het plafond door, over een lengte van meer dan 13

meter. De belasting wordt gedragen door de borstwering op

de verdieping die als omgekeerde draagbalk fungeert. Alle

berekeningen werden door ons gemaakt, zodat we met ken-

nis van zaken technische en architecturale keuzes konden

maken”, besluit hij trots.

De verdieping ziet er ongeveer hetzelfde uit: een volledig

vrijgemaakte ruimte zonder tussenmuren die kan worden inge-

richt naargelang de evolutie binnen het gezin. De initiële loft-

ruimte voor een jong stel kan eventueel worden opgedeeld als

dat mettertijd nodig mocht blijken om, bijvoorbeeld, een kinder-

kamer, dressing, speelkamer, bureel,... in te richten. De smalle

bandramen vormen geen belemmering voor op regelmatige af-

stand van elkaar aangebrachte tussenmuren. Stopcontacten

werden zorgvuldig in de vloer ingewerkt zodat de elektrische

voorzieningen in de scheidingswanden kunnen doorgetrokken

worden zonder extra breekwerken. Momenteel fungeert die gro-

te ruimte als landschapskantoor van het bedrijf. �

RUWBOUW / BOUWMETHODE

34 maart2011 _ ik ga bouwen & renoveren

2

1

DE VOORDELEN...• Een stevige en stabiele constructie die de tijd uitstekend door-

staat.• Snelle uitvoering: lucht- en waterdicht na amper zeven weken.• Hoog isolatieniveau en uitstekende luchtdichtheid omdat de vol-

ledigemantel door één bedrijf werd gerealiseerd en door hetgebruik van grote elementen die perfect op elkaar aansluiten.

• Aangenaam comfort binnenshuis, dankzij ongeëvenaarde ther-mische inertie.

• Enorme vrijheid qua binneninrichting, gekoppeld aan een groteopenheid naar buiten toe, dankzij de grote vrije overspanningvan de zelfdragende betonnen elementen.

• Sobere en elegante architectuur zonder zichtbare draagbalken,spijlen en lateien.

• Een effectief bewoonbaar souterrain, dankzij de perfect afge-dichte en geïsoleerde wanden.

• Technische voorzieningen zonder sleuven: zekeringkasten en lei-dingen werden ingewerkt in de bekisting van de prefabmuren.

• Een gladde en elegante binnenafwerking, zonder bepleistering.

... EN DE NADELEN• Het bouwsysteem leent zich uitstekend tot een kubisti-

sche, moderne architectuur, maar veel minder tot eenmeer klassieke en traditionele architectuur.

• De plaatsing van een zware gevelbekleding (bak-steen, natuursteen,...) brengt aanzienlijkemeerkostenmet zichmee, onder andere voor dikkere funderingenen raamlateien.

• De integratie van een groot aantal technische voor-zieningen in de prefab panelen noopt u tot het ne-men van alle beslissingen in de ontwerpfase. Wijzigin-gen in de loop der werken zijn quasi onmogelijk ofzeer duur.

• Dergelijke constructies sluiten perfect aan bij de logi-ca van de bioklimatische architectuur. Liefhebbersvan ecologische architectuur zijn er minder voor ge-wonnen, hoewel beton op het einde van de levens-duur volledig recycleerbaar is.

CONSTRUCTIE IN PREFAB BETON

1. Het risico op oververhitting in de zomer wordt beperkt door de zonwe-rende luifel op het gelijkvloers, het uitkragende gedeelte van het ge-bouw en de stores op de verdieping.

2. Het terras op de verdieping, dat deel uitmaakt van het algemene vo-lume, is via een brede schuifdeur toegankelijk. Het biedt een onbelem-merd uitzicht over de onmiddellijke omgeving.

EEN LAGE-ENERGIEWONING OF MÉÉR...De constructie op basis van grote, monolithische prefab ele-

menten vermindert drastisch het aantal onderlinge aansluitin-

gen tussen die elementen, wat de luchtdichtheid ten goede

komt. Steven legt uit: “Onze muurpanelen kunnen tot tien meter

lang en drie meter hoog zijn, terwijl onze breedplaatvloeren een

vrije overspanning van maximum zeven meter lang en drie me-

ter breed halen. Alle raam- en trapopeningen werden met de

grootste precisie gemaakt en de technische voorzieningen kun-

nen in de bekisting worden ingewerkt. Er blijven dus slechts en-

kele voegen tussen de panelen over, die achteraf worden ge-

dicht met gegoten beton. Extra sleuven of gaten naderhand zijn

overbodig.”

Het resultaat spreekt voor zich: de blowerdoortest levert

n = 0,77 vol/u onder 50 Pa op, wat nauwelijks meer is dan de

opgelegde passiefnorm van 0,60. “Met nog iets meer aandacht

voor het buitenschrijnwerk (met een lager aantal schuivende

onderdelen) zouden we die passiefnorm moeiteloos halen”,

weet Steven. “De gebruikte isolatiematerialen werden in de eer-

ste plaats gekozen om hun uitstekende lambda-coëfficiënt. We �

ik ga bouwen & renoveren _ ???????2010 3736 maart2011 _ ik ga bouwen & renoveren

RUWBOUW / BOUWMETHODE

1. De kelder ziet er momenteel uit alséén grote ruimte die fungeert alsvergaderzaal. Het perfect afgedichte engeïsoleerde souterrain leent zich echterook tot tal van andere activiteiten.

2. Vanuit de kelder biedt een glazenvloer een doorkijk naar het gelijkvloers.Via de glazen vloer valt in deondergrondse vertrekken ook voldoendelicht binnen om daar zonder kunstlicht tekunnen circuleren.1 2

Voor de bouw van huizenmaakt Concrete House gebruik van twee complementaire technieken.

1. Gewapend en ter plekke gegoten beton [FOTO 1]

De techniek op basis vanmet glasvezels gewapend beton (zonder gevlochten ijzermatten), die voornamelijk ge-bruikt wordt in de aanleg van kelders, beperkt de dikte van de keldermuren tot 25 centimeter. En dat terwijl ze de be-lasting door de aarde rondomaankunnen en water- en luchtdicht zijn zonder membranen, cementlaag of anderebitumen. Het oppervlak van de binnenwand is glad en gelijkmatig, en heeft geen verdere afwerking nodig. De kel-ders kunnen worden afgedekt met holle elementen in prefab beton, die ook een perfect gladde onderkant hebben.De enorm brede (120 cm) holle elemen-ten zijn minder duur dan breedplaatvloe-ren en garanderen zonder meer een kwa-litatieve afwerking. Het beton kanmeteenworden geschilderd.

2. Panelen en platen in prefab beton[FOTO 2,3 & 4]

De trappen, muren en binnenvloeren be-staan uit prefab elementen die in de fa-briek werden vervaardigd. Demuren zijnopgetrokken uit twee gladde betonwan-den die door eenmetalen wapeningonderling worden verbonden en waartus-sen op de werf beton wordt gestort. Hetgeheel vormt uiteindelijk eenmassievemuur met een dikte van 25cm. De horizon-tale vlakken worden gevormd door dunnebreedplaatvloerenmet aan de bovenzij-de een wachtwapening. De platen wor-den lucht- en waterdicht gemaakt vóór erop de werf een druklaag overheen wordtgegoten. De verschillendemuurelemen-ten en dekvloeren worden per verdiepingin één keer gegoten omalle wanden ste-vig en luchtdicht te maken.

38 maart2011 _ ik ga bouwen & renoveren

RUWBOUW / BOUWMETHODE

TWEE METHODES IN ÉÉN

©Co

ncre

teHo

use

©Co

ncre

teHo

use

©Co

ncre

teHo

use

©Co

ncre

teHo

use

�

1 2

1. De zwevende betonnen treden werden aande buitenzijde van de betonnen mantelvastgemaakt, voor de isolatie en debepleistering werden aangebracht.

2.Wie door de inkomdeur naar binnen loopt,wordt overvallen door een enorm gevoel vanruimte: leegte over twee verdiepingen, eengedeeltelijk glazen vloer die het licht tot in dekelders laat doordringen, een zwevende trapzonder reling en een glazen borstwering op deverdieping.

1 2

3 4

staan wel open voor elke alternatieve keuze, en de diktes wor-

den bepaald in functie van het gewenste isolatieniveau. We

hebben ons hier gehouden aan een lage-energiewoning, al

hadden we zonder al te veel bijkomende inspanningen een

passiefhuis kunnen bouwen”, besluit hij.

Het comfortgevoel binnenshuis is perfect vergelijkbaar met

dat van in een natuurstenen huis. De hoge thermische inertie

gaat oververhitting door de zonnestralen (die via de ruime ra-

men in huis doordringen) tegen. “De thermische kwaliteiten

van beton liggen zes keer hoger dan die van dezelfde hoeveel-

heid hout”, verklaart Steven. “Aangezien ons huis volledig

langs buiten werd geïsoleerd – zelfs ter hoogte van de kelders

– kunnen we rekenen op een massa van ongeveer 500 ton be-

ton om de warmte te stockeren. Daardoor zijn de temperatuur-

schommelingen heel beperkt en blijft de warmte zowat de hele

dag door constant. Uiteraard fungeert een luifel op het gelijk-

vloers als zonwering en werden op de verdieping externe sto-

res opgehangen om de impact van de zon in de zomer te tem-

peren.”

EVOLUTIEFEen ander interessant aspect van dit huis is de flexibiliteit in de

tijd. Aangezien de binnenruimtes niet door scheidingsmuren

zijn afgebakend – de gebruikte prefab panelen garanderen im-

mers een grote vrije overspanning – kan het huis leven en evo-

lueren op het ritme van de bewoners. Zo bedacht de architect

verschillende scenario’s: eengezinswoning met een gelijk-

vloers, kelders en klassieke verdiepingen; eengezinswoning

met gelijkvloerse leefruimtes, slaapkamers in het souterrain en

een apart appartement of loft op de verdieping; een kijkwoning

met kantoren, zoals de locatie nu werd ingericht. �

40 maart2011 _ ik ga bouwen & renoveren

RUWBOUW / BOUWMETHODE

1

2

Dit huis werd gebouwd en volledig afgewerktin 105 werkdagen (vijf kalendermaanden). Hethuis was trouwens al na 35 dagen lucht- en wa-terdicht. De realisatie van de ruwbouw in be-ton nam vier weken in beslag. De drie wekendaarna volstonden om het dak af te dichtenen te isoleren, het buitenschrijnwerk te plaat-sen en de gevels te isoleren en te bepleisteren.Na tachtig dagen waren de eigenlijke bouw-werken afgerond. De binnen- en buitenafwer-king namen nog enkele weken in beslag. Hethuis werd instapklaar opgeleverd na 21 we-ken.

EEN STRIKTE TIMING

1. Aan de inkomzijde van de woning werden de twee verticaleopeningen in de gevel doorgetrokken op de grond: enerzijdsdoor een waterpartij en anderzijds het pad naar de inkomdeur.

2. Op deze foto is het eenvoudige en compacte volume van hetgebouw, een basisregel bij de bouw van een energiezuinigewoning, goed te zien.

Een lijst van interessante adressen vindt u op pagina 226.