IDIaNa

Nua va Moutier?Vul ins spustar in cunfin interchantunal?

DA Guiu soBiElA-cAAnitz

■ Ils dus suverans han decis. Il pieveldal chantun Giura salva quest cun76,6% da las vuschs, quel dal circul(«arrondissement administratif») dalGiura bernais salva l’existenza da lezcun 71,85%. L’existenza, geabain, den-tant mo ina part da l’intschess. La diffe-renza ha num Moutier, in lieu da mo7466 olmas e tuttina il principal dal cir-cul. Moutier è l’unica vischnanca ber-naisa che ha ditg «gea» al chantun Giu-ra, e quai cun 55,4% da las vuschs. Elladastga uss instradar ina procedura da se-cessiun da Berna per lur inoltrar ina du-monda da recepziun en il chantun Giura.Quai tuna fitg simpel. Ma in sguard sin lacharta geografica da la Prévôté, pia la val-lada da Moutier tranter las chadainas dalGiura, mussa che la «ville» è circumdadad’ina curuna da sis «villages»*; tschintgd’els han ditg «gea» a Berna, mo in, Bel-prahon, ha vuschà 110 cunter 110 (sic!).La gasetta «Le Courrier» (Genevra) dals26 da november commentescha: «Ora-vant tut èsi impurtant per Moutier da fartut il pussaivel per persvader las sis vi-schnancas limitrofas. Sche mo Moutiermidass chantun, lura perdess l’entira Pré-vôté ses equiliber. Vitgs da la ‘curuna’ ve -gnissan enclavas bernaisas aifer ils cunfinsdal Giura (…). En fatscha ad ina situaziunnova pudessan lezs vitgs reponderar lur te-nuta. Da quest puntg da vista èsi meglierche Moutier sa decidia l’emprim; sche lez-za vischnanca tscherna puspè il chantunGiura, lura resguardassan tschellas la si-tuaziun meglier per sa decider sezzas.L’anteriur cusseglier dals stadis Dick Mar-ty, parsura da l’Assamblea intergiurassia-na, ha menziunà ils 24 november la pus-saivladad d’ina tala sequenza da vota -ziuns. Quai recumonda era Pascal Ma-hon, docent da dretg constituziunal al’Universitad da Neuchâtel (…). MaximeZuber, president communal da Moutier,

patratga ad ina sentupada furmala enl’emprima mesadad da 2014 cun las au-toritads da las vischnancas da la ‘curuna’,cun duas tractandas: Cooperaziun edeventualmain project da fusiun, lur il fu-tur instituziunal da la Prévôté (…). Plispresidents communals èn sa decleradsaverts per dialogar.»

Conferma la vischnanca ses «na» a Berna?

Co va quai vinavant? La «NZZ» dals 28da november 2013 commentescha: «Ne-cessari è l’accord dal cussegl grond. Pus-saivla fiss er in’iniziativa populara per im-pedir ina midada da chantun (…). SenzaMoutier vegniss il Giura bernais pli flai-

vel (…). Gia ussa sa chatta’l en ina situa-ziun greva. Dapi 2011 èsi l’emprima gia-da ch’il Giura bernais n’è betg pli repre-schentà en il cussegl naziunal; i na datgnanc in cusseglier naziunal bernais daderivanza francofona (…). Da l’autravart n’èsi tuttina betg segir che la vi-schnanca da Moutier sa decidess per ilGiura sch’ella fiss suletta latiers (…).Jean-Pierre Graber, anteriur cuss. naz.dal Giura bernais, (…) fa endamentl’ospital e las autoritads localas: ‘I satractass era da plazzas da lavur.’» A Mou-tier è situà in dals dus ospitals dal circul.Il Giura bernais dumbrava 51 539 olmasil 2010; senza Moutier dessi mo pli44 073. Lezza secessiun indebliss era la

francofonia bernaisa, la quala cumpigliaanc las vischnancas bilinguas da Biennaed Evilard/Leubringen (cun Macolin/Magglingen). Da l’autra vart dovr’insmo 10 minutas cun il tren per ir da Mou-tier à Delémont, chapitala dal chantunGiura; da Moutier à Bienna, sur Gren-chen/SO, èsi 18 minutas, lura ve gnananc 25 enfin a Berna. Oz munta la mo-bilitad adina dapli, ed il chantun Giuraè sa verifitgà plainamain dapi sia na-schientscha da Bumaun 1979. Ils onns2014 e 2015 vegnan en mintga cas a ma-nar tensiun en la «question jurassienne».

* Nums e populaziuns communalas: Belprahon(300), Champoz (157), Court (1352), Eschert (378),Perrefitte (479), Roches (225).

Moutier è l’unica vischnanca bernaisa che ha ditg «gea» al chantun Giura, e quai cun 55,4% da las vuschs.

Pld fracziun sülla Planüra Pld disch schi a l’egualisaziun da las finanzas, differenzas be pro’ls cumüns turistics

■ (cp) Venderdi/sanda, als 22/23 no-vember 2013 ha pardert la fracziunPLD.Ils Liberals la sessiun da decem-ber, quai suot il presidi da seis presi-dent, grandcusglier Rudolf Kunz,Cuoira ed in preschentscha da cus-glier guvernativ Christian Rathgeb i’lhotel Schweizerhof sülla Planüra.Puncts principals da las trattattivasd’eiran il preventiv 2014 e’l programda la regenza e la versiun nouva dal’egualisaziun da finanzas. Cun -tschaintamaing serra giò il preventiv2014 cun ün deficit da 58 milliuns.Quai ha dat da discuorrer. Impustütvezziand cha la planisaziun surlavurada2015–2017 prevezza cha’l deficit cre-scha ad ün crescher e riva sün bod 100milliuns par an. La pld as vezza güstifi-chada avair pretais aint ill’ultima ses -siun ün’analisa d’incumbenzas e pre -staziuns. Id es important cha l’admini -straziun chantunala analisescha regular-maing sias incumbenzas e tschercha op-timisaziuns. Quai nu va da cunstatarsimplamaing cha las incumbenzas cre-schan sainza tour masüras cunter. Beuschè as pudarà discuorrer darcheu daredüer ün di las impostas.

Da discuter ha dat il credit d’impegn«program turistic 2014–2021». Impu -stüt las structuras nouvas dal cussagl tu-ristic e la conferenza dals directurs daturissem sun aint ils ögls da la fracziunda massa. Varsaquants commembers dala fracziun han dubis generals visavi daquist program. Porta’l alch? La fracziuntrattarà quist program amo üna jada in

sia prosma sezzüda. Implü s’haja discussingulas propostas per dozar l’ün ol’oter punct i’l preventiv, fat bunas nunsun fattas ingünas. La pld sustegna ilpreventiv 2014 preschantà da la regen-za.

La proposta nouva da l’egualisaziunda finanzas ha chattà ün rimbomb tuot-tafat positiv. Tuot las propostas da la cu-

mischiun in merit sun gnüdas approva-das, be üna brich. I’s sustegna la minoritàchi vegna tut in quint 30 e nö be 20%da quels chi pajan impostas sper ils indi-gens per güdichar quant granda cha lacapacità finanziala d’ün cumün es. Ils cu-müns turistics stan davant sfidas magaris-chüras. Id es important da tillas re -sguardar per cha la proposta possa gnir

portada da tuot las regiuns. Scha’l chan-tun surpiglia ils cuosts da las scoulas pro-fessiunalas esa güstifichà cha’ls cumünsas partecipeschan vi dals cuosts dal gim-nasi inferiur.

La pld es da l’idea chi saja avant manün sböz chi chatta l’acconsentimaint datuot las regiuns e chi po entrar in vigur al’inizi 2015.