ICCA International Council for Commercial Arbitration

(ကနသြယမႈ ႏင ဆငေသာအႏညာတ စရငျခငး အျပညျပညဆငရာ ေကာငစ)

၁၉၅၈နယးေယာကအျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈအား

အဓပၸါယဖြငဆျခငး ICCA လမးညႊန

တရားသၾကးလကစြ

ျမနမာဘာသာျပနဆသမား

ဝငးႏင (ZICO Law Office)

သႏာလႈင (Blay Mackenzie)

ေကာမးထက (U Nyunt Tin Associates)

ျမနမာဘာသာျပနဆျခငးအား ေရာဘတစနးေဖ ႏင ေအမဗစကာရ

(Orrick, Herrington & Sutcliffe )

တ႕ မ စစဥ ညႏႈငး ေဆာငရြကသည။

မာတကာ တရားသၾကးမားေဆာငရြကရနအခကအလကစစေဆးမႈမတတမး ျခငသးသပခက

အခနး(၁) နယးေယာက ႏငငတကာဥပေဒ သေဘာတညမႈဆငရာ အား ႏငငတကာ တရား၀ငဥပေဒ အေနျဖင ကငသးျခငး မာတကာ ၁။ အဓပၸါယ ေကာကႏႈတခက ၁.၁။ႏငငျခငးသေဘာတညမႈအား အဓပၸါယ႐ငးလငးဖြငဆခက။ ။ဗယငနာအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈ ၁.၂။အသအမတျပျခငး(recognition)ႏင႔အတညျဖစေအာငျပလပျခငး(enforcement)အားအဓပၸါယ ႐ငးလငးခက။ အတညျဖစေအာငျပလပျခငးအားလလားေသာ သေဘာထား။ ၂။ ဆးျဖတပငခြင႐သ၏ အခြငအာဏာႏငလပေဆာငႏငမႈ ၂.၁။ အႏညာတစရငဆးျဖတခက ၂.၁.၁။ကယပငခန႕ခြႏငျခငးအဓပၸါယ႐ငးလငးခက ၂.၁.၂။ႏငငျခားႏးႏြယေသာအမႈအခငးမားကျပညတြငးတရားရးကစစေဆးရာတြငအသးျပေသာဥပေဒ ျဖင႔ခဥးကပျခငး ၂.၂။ အႏညာတစရငဆး ျဖတခကဆငရာ သေဘာတညခက ၃။ ပငနကနယပယအားအသးချခငး ၃.၁။ ဆးျဖတ စရငခက ၃.၁.၁။ဆးျဖတစရငခကခမတရာႏငင၏နယနမတကလြ၍အျခားေသာႏငငမားတြငအသအမတျပ ျခငး

(recognition)ႏငအတညျဖစေအာငျပလပျခငး(enforcement) ျဖစေပၚေစရနၾကးပမးျခငး ၃.၁.၂။ ျပညတြငးႏင မသကဆငေသာ ဆးျဖတ စရငခက ၃.၂။ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးခယမဆငရာသေဘာတညမႈ ၄။ ျပ႒ာနးခက ၄.၁။ အျပနအလန အေပး အယျပျခငး (အပဒခြ ၁ (၃) ပထမစာေၾကာငး) ၄.၂။ ကနသြယမႈႏငဆငေသာသေဘာသဘာ၀ (အပဒခြ ၁ (၃) ဒတယစာေၾကာငး)

၅။ ျပညတြငး ဥပေဒႏင တျခားႏငငတကာ ဥပေဒမား ဆကႏြယမႈ ( အပဒခြ ၄) ၅.၁။ ပမအေထာကအပျဖစေစေသာဥပေဒ

၅.၂။ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈႏငတျခားနငငတကာ တရား၀ငသေဘာတညမႈ စာခပမား ၅.၃။ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈႏင ႏငငေတာဥပေဒ ၆။ နယးေယာကႏငငတကာဥပေဒ သေဘာတညမႈအား ကငသးျခငးမျပေသာေၾကာင႔ ျဖစေပၚလာေသာ အကးဆကမား ၆.၁။ နယးေယာကအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈအား ခးေဖာကျခငး ၆.၂။ အျပညျပညဆငရာရငးႏးျမႇပႏမႈဥပေဒအားခ းေဖာကျခငး ၆.၃။ ထေရာကမႈမ႐ေသာ ဆးျဖတစရငမႈ အခနး (၂) အႏညာတ စရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈ အား အတညျဖစေစရနေတာငးချခငး ၁။ အဖြငမတဆက ၂။ အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈအရ အႏညာတ စရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈမား အား အပခပမႈအေျခ ခ နညးစနစမား ၂.၁။ အႏညာတ စရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈ အား တရားဝငသညဟ ယဆျခငး ၂.၂။တရားဝငသညအႏညာတစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈတြငပါဝငသမားအားအႏညာတစရငျခငးကသာခယေစျခငး ၂.၃။ အႏညာတ စရငျခငး အား သကဆငသ မား ကမညfက႔သ႔ခယမညနညး ၂.၄။ ရာထး အေလာက လႊေျပာငး မႈ မဟတ ျခငး ၃။ ေယဘ ရ အား ျဖငလကခထားေသာစညး မဥး မား ၃.၁။ ခသမာဓလၾကးမားမ၎တ႕၏စရငပငခြင အာဏာအားကယတငဆးျဖတႏငျခငး ၃.၂။အႏညာတခရး၏စရငပငခြင အေပၚ စနေခၚမႈမား အား တရားေရးဆငရာသးသပႏငမႈအတငးအတာ ၃.၃။ အႏညာတစရငျခငးဆငရာအပဒခြမားအား ပငမပဋဥာဥပါတရားမဝငျခငးမားအားသကေရာကမႈ မရေစျခငး ၃.၄။ တရားရးေဆာငရြကခကမားသ႕လႊေျပာငးေပးရနေတာငးဆမႈအခနဇယား ၃.၅။တျပငနကျဖစေပၚေသာအႏညာတစရငျခငးဆငရာေဆာငရြကခကမားအားထညသြငး စဥးစားမႈမရျခငး ၄ ။အခနး ၂ လမးညႊနေျမပ ၄.၁။အႏညာတစရငျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈသည ျပညျပညဆငရာသေဘာတညခကမားအတြငး ေဘာငဝငျခငး ရပါသလား ၄.၂။သကေသချဖစေသာကအႏညာတစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈအားေရးသားမတတမးတငထား ျခငးျဖစပါသလား ၄.၃။ ေနာကခ သေဘာတရား

၄.၂.၂ လကေတြ႕ကငသးျခငး (၁) ပငမပဋဥာဥႏင သကဆငေသာစာရြကစာတမးမားတြင အႏညာတ စရငျခငးႏင သကဆငေသာအပဒခြမားအား ညႊနးဆမညစာရြကစာတမးပါရျခငး

(၂)ပဋဥာဥႏငသကဆငေသာစာရြကစာတမးမားတြငအႏညာတစရငျခငးႏငသကဆငေသာအပဒခြမားအား လကမတထးသေဘာတညမႈမရေသာလညး ပါဝငပတသတသမားက သတမတခကမား အတငးေဆာငရြကျခငး - အႏညာတစရင ျခငးႏငသကဆငေသာ အပဒခြ မားအား ကမး လမး ေသာပဋဥာဥ အတ ပ႕ လႊတျခငး ႏငအတညျပျခငး။ မညသ႕ပငဆေစကာမ အတညျပမႈသည အေထြေထြခြၽငးခက မားႏင စညးကမး ခကမားေနာကပငးတြငပါဝငမႈ။ -အႏညာတစရငျခငးႏငသကဆငေသာ အပဒခြမားပါဝငသည ကမးလမးေသာပဋဥာဥအား သကဆငသမားႏင႔ အျခားသမားထေပးပ႕ျခငး။အေၾကာငးျပနၾကားျခငးမရေသာလညး ပဋဥာဥပါအတငး ေဆာငရြကျခငး (၃) အႏညာတစရင ျခငးသေဘာတညမႈတြင အလကထေရာနစစာပ႕ ဆကသြယေဆာငရြက ျခငး ဆငရာသေဘာတရားပါဝငျခငး

၄.၃။ အႏညာတစရင ျခငး သေဘာတညမႈအမနတကယ တညရျခငး ရမရ ႏင တရားဝငးျခငး ရ မရ ၄.၃.၂။ လကေတြ႕ကငသး ျခငး

(၁) တရားမဝငျပတပယ ျခငး ႏငတရားဝငမႈ အား ေရာငလႊႏငျခငး (၂) အကးသကေရာကမႈမရ ျခငး (သ႕) အသးမခႏငျခငး (၃) ေဆာငရြက ႏင ရန မစြမး သာျခငး - အႏညာတစရင မႈ အား ညႊနးဆျခငး မာ ေရြးခယ ပငခြင ျဖစျခငး - ပဋဥာဥ သည အႏညာတစရငျခငး သာမကစရငပငခြင တရားရး ကပါ ျပဌာနး ေပး ထားျခငး - အႏညာတစရငျခငးနညး ဥပေဒ မားႏင အဖြ႕အစညး အား တတကက သတမတထားမႈမရျခငး - အႏညာတစရငရန မညသည ခသမာဓ လၾကး ကမဆ ေရြးခယ သတမတ မည ျဖစေၾကာငး ေဖာျပ မထားျခငး

၄.၄။ အျငငးပြါးမႈသည ဥပေဒႏင ဆကႏြယ ျပးေပၚေပါကလာျခငး ဟတမဟတ ႏင သကဆငသစာခပဝငမားကအျငငးပြါးမႈအား အႏညာတ စရငမႈျဖင ေျဖရငး ရနသေဘာတချခငးရမရ ၄.၄.၁။ ေနာကခသေဘာတရား ၄.၄.၂ ။ လကေတြ႕ကင သးျခငး

(၁) အႏညာတစရငျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈအပဒခြ မားအား ကယျပန႕စြာ အဓပၸါယ ဖြငဆ သငပါသလား (၂) အႏညာ တစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈတြင ခြၽငးခက မားပါဝငျခငးရ ပါသလား

၄.၅။အႏညာတစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈသညသကဆငသစာခပဝငမားအားအျငငးပြါးမႈ ကရးေတာေရ႕တငသြငးရနစးေႏာင မႈရပါသလား ၄.၅.၁ ။ ေနာကခ သေဘာတရား

(၁) အႏညာ တစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈသည သကဆငသစာခပဝငမားကသာစး ေႏာငမႈရျခငး (၂)သေဘာတညမႈတြငလကမတေရးထးထားျခငးမရသညႏငငျဖစေသာျငားလညးသေဘာတညမႈႏငသကဆငႏငခြင (၃) အႏညာတစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈ၏အေၾကာငးတရား ဆငရာ ေဘာငဝငမႈ အား မညကသ ႕ဆးျဖတမညနညး (၄)အႏညာတစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈ၏အေၾကာငးတရားဆငရာေဘာငဝငမႈသကဆင သညဥပေဒ အားဆးျဖတျခငး

၄.၅.၂ ။ လကေတြ႕ကင သးျခငး (၁)အႏညာတစရငမႈခယရနေလာကထားသသညမညသညအခနအတအကတြငအႏညာတစ ရငမႈအား ညြနးဆႏငသနညး (၂)အကယ၍အႏညာတစရငမႈခယရနေလာကထားသမားသညအႏညာတစရငမႈျပရနစေႏာငး ျခငး မရသညကတရားရးမေတြ႕ရပါကမညကသ႔ျဖစမညနညး

၄.၆ ။ အျငငးပြါးမႈသညအႏညာတစရငမႈျပႏငပါသလား ၄.၆.၁။ အေၾကာငးကစၥရပသည အႏညာတစရငမႈျဖငေျဖရငးႏငမႈရျခငး ဆသညမာ အႏညာတစရင ႏငျခငး ဟအဓပၸါယသကေရာကျခငး ၄.၆.၂ ။ အႏညာတစရငစြမးရမႈအားသကဆငသညဥပေဒအားဆးျဖတျခငး ၄.၆.၃။အျပညျပညဆငရာ အႏညာတစရငမႈသေဘာတညခကသည အႏညာတစရငစြမးစႏနးမားႏင သဟဇာတျဖစသငပါသလား ၅ ။ အကဥးခပ အခနး (၃) စရငဆးျဖတခကအားအသအမတျပရနႏငအတညျဖစေအာငျပလပရန ေတာငးချခငး ၁ ။ အဖြငမတဆက ၂ ။ အပငး (၁) ေလာကထားသမားထတြင ျပညစမႈရရမညလအပခကမား ၂.၁ ။ လအပသညစာရြကစာတမးမား ၂.၂ ။ မနကနေၾကာငးထငရားသညဆးျဖတခက (သ႕) မတမန (အပဒ၄ (၁)(က)) ၂.၂.၁ ။ မနကနေၾကာငးထငရားမႈ ၂.၂.၃ ။ မတမန ၂.၃ ။ အႏညာတစရငဆးျဖတမႈဆငရာသေဘာတညမႈမရငး (သ႕) မတမန (အပဒ၄ (၁)(ခ)) ၂.၄ ။ ေလာကထားတငျပရနအခန ၂.၅ ။ ဘာသာျပနဆျခငး (အပဒ၄ (၂))

၃ ။ အပငး၂ ျငငးဆျခငးႏငေသာခငလသညအေၾကာငးျပခက (အပဒ - ၅) ေယဘရ အျမင ၃.၁ ။ ထကသငရာကသးသပမႈမရျခငး ၃.၂ ။ ခငလ ေသာအေၾကာငးျပခကျပသရန ေလာကထားသတ႕၏တာဝန ၃.၃။အသအမတျပျခငးႏငအတညျဖစေအာငျပလပ ျခငးအား ျငငးဆသညတကေသာအေၾကာငးျပခက ၃.၄ ။ ျငငးဆသညအေၾကာငးျပခကျပခကကဥးေျမာငးစြာအဓပၸါယဖြငဆျခငး ၃.၅။လကရ ျငငးဆသညအေၾကာငးျပခကအတညျဖစေစရနခငခန၍ ေဆာငရြကပငခြငအကန႕အသတ ၄ ။ ျငငးဆသညအေၾကာငးျပခကမားက ေလာကထားသတ႕အားသကေသျပေစျခငး ၄.၁။အေၾကာငးျပခက - ၁ - သကဆငသစာခပဝငတ႕စြမးေဆာငရညမရျခငးႏငအႏညာတစရငျခငးသေဘာတညမႈတရားမဝငျခငး ၄.၁.၁။ သကဆငသစာခပဝငတ႕စြမးေဆာငရညမရျခငး ၄.၁.၂။ အႏညာတစရငျခငးသေဘာတညမႈတရားမဝငျခငး ၄ .၂ ။အေၾကာငးျပခက -၂ - အသေပး အေၾကာငးၾကားမႈမရျခငး ႏင လပထးလပစဥမားအား ေဖာကျဖတမႈမား ၄.၂.၁။ သာတညမ ၾကားနာပငခြင ၄.၂.၂။ အသေပး အေၾကာငးၾကားမႈမရျခငး ၄.၂.၃။ လပထးလပစဥမားအား ေဖာကျဖတမႈ မားမမ၏ အမႉ အား တငသြငးႏင မႈမရ ျခငး ၄.၃။အေၾကာငးျပခက-၃ - အႏညာတစရငျခငးသေဘာတညမႈ၏အတငးအတာျပငပ(သ႕)ေကာလြနျခငး (အပဒ ၄(၁) (ဂ)) ၄.၄။ အေၾကာငးျပခက - ၄ - အႏညာတခရး တညေဆာကပ (သ႕) အႏညာတစရငမႈ လပထး လပနညး မမမနျခငး(အပဒ ၄(၁) (ဃ)) ၄.၄.၁။အႏညာတခရး တညေဆာကပ ၄.၄.၂။ အႏညာတစရငမႈ လပထး လပနညး ၄.၅။ အေၾကာငးျပခက - ၅ - စးေႏာငမႈမရေသာ ဆးျဖတခက၊ ပယျဖတျခငး၊ တားျမစထားျခငး (အပဒ ၅(၁)(င)) ၄.၅.၁။ စးေႏာငမႈမရေသာ ဆးျဖတခက ၄.၅.၂။ ဆးျဖတခကအား ပယျဖတျခငး၊ တားျမစထားျခငး

(၁) ဆးျဖတခကအား ပယျဖတျခငး (၂) ဆးျဖတခကအား ပယျဖတျခငး ၏အကးဆက (၃) ဆးျဖတခကအား တားျမစထားျခငး

၅။ တရားရးတြငရာထး အေလာက ဆးျဖတ ျခငး ခမတသညကခငလေသာအေၾကာငးျပခကျဖင ျငငးဆျခငး(အပဒ ၅ (၂)) ၅.၁ ။ အေၾကာငးျပခက - ၆ - အႏညာတစရငမႈမျပႏငျခငး (အပဒ၅ (၂)(၁)) ၅.၂ ။ အေၾကာငးျပခက - ၇ - အမားႏငသကဆငေသာမဝါဒႏင ဆန႕ကငျခငး ၅.၂.၁ ။ အသအမတျပျခငး ႏင အတညျဖစေအာငျပ လပျခငး ဥပမာ ၅ .၂.၂ ။ အသအမတျပျခငး ႏင အတညျဖစေအာငျပ လပျခငးအား ျငငး ဆျခငး ဥပမာ ၆ ။ နဂးခပ ေနာကဆကတြမား ေနာကဆကတြ - ၁ - ၁၉၅၈နယးေယာကႏငငတကာသေဘာတညခက ေနာကဆကတြ - ၂ - အႏညာတစရငျခငး UNCITRAL MODEL LAW ေနာကဆကတြ - ၃ - UNCITRAL MODEL LAW အၾကေပး ေထာကခခကမား ေနာကဆကတြ - ၄ - အြနလငးအရငးအျမစမား

တရားသႀကးမားအတြက စမလပကငေဆာင႐ြကရန ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာ သေဘာတညခက အခကအလကစစေဆးမႈ မတတမး ေအာကေဖာျပပါအခကအလကစစေဆးမႈမတတမးမားသည သကဆငရာတရားရးအဆငဆငက ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာ စးပြါးေရးဆငရာအျငငးပြါးမေျဖရငးေရး သေဘာတညခကမားႏငအည ကငသးလကနာ၍ အျငငးပြါးမမားေျဖရငးရာတြင အကးသကေရာကမႈရေစမညျဖစသည။ အခ႕ေသာေဆာင႐ြကရနအခကအလက စစေဆးမႈမတတမးမား တတကကနားလညးသရႏငရန အခကအခရေသာေၾကာင႔ လြယကစြာေလလာႏငရန ရညရြယ၍ဤလမးညႊနကျပစထတေဝရျခငး ျဖစပါသည။ ၁။၁၉၅၈နယးေယာကႏငငတကာစးပြါးေရးဆငရာအျငငးပြါးမေျဖရငးေရးသေဘာတညခကမားအားအသးျပျခငး ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာစးပြါးေရးဆငရာအျငငးပြါးမေျဖရငးေရး သေဘာတညမႈစာခ ပပါ အေၾကာငးအရာမား သညအဘယနညး။

အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာသေဘာတညမႈမားသတမတျခငးႏငဥပေဒအတငးအခငအမာျဖစေစျခငး လကနာေစျခငး(အပဒခြ ၁ ႏင ၂)

အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးအား အသအမတျပျခငးႏင စရငဆးျဖတခကအား အခငအမာျဖစေစျခငး လကနာေစျခငး (အပဒခြ ၁၊ ၃ ႏင ၇)

၁၉၅၈နယးေယာကႏငငတကာစးပြါးေရးဆငရာအျငငးပြါးမေျဖရငးေရး သေဘာတညခကက မညကသ႔အဓပၸါယ ေကာကယႏငပါသနညး။

ဗယငနာ ႏငငတကာသေဘာတညခက အပဒခြ ၃၁ ႏင ၃၂အသအမတျပျခငး (recognition)ႏင ဥပေဒအတငး အခငအမာျဖစေစျခငး (enforcement)အားအဓပၸာယဖြငဆျခငး

အပဒခြ၇ေဖာျပခကအရ အေထာကအကျဖစေစေသာ အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ စာခပမား သ႕တညးမဟတ ျပညတြငးဥပေဒ မားအား ထေရာကစြာ အသးခကငသးျခငး

အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ စာခပမား မကငသးေသာေၾကာငႏငငေတာမတာ၀န႐ျခငး ၂။ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈအား အသအမတျပရနေတာငးဆျခငး ႏင အခငအမာျဖစေစျခငး(အပဒခြ ၁ ႏင ၂) အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမအားအသးျပရနေတာငးဆႏငျခငးရမရ

အျငငးပြါး မ ကငတြယေျဖရငးရမည ႏငငသည ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာစးပြါး ေရးဆငရာအျငငးပြါးမေျဖရငးေရး သေဘာတည ခက မား၏ အဖြ႕ဝငႏငင ျဖစမျဖစ (အပဒခြ ၁)

- အဖြ႕ ဝငႏငင အျဖစ အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညခကမား က စတငအသကဝင အသးခရမည ရကစြ - အျပနအလနသေဘာတ ျပ႒ာနးထားမႈ႐မရ။

- ကနသြယမႈႏငသကဆငေသာ သေဘာတျပ႒ာနးထားမႈရမရ။ အျငငးပြါး မ ကငတြယေျဖရငး ရမည ႏငင သညအျပညျပညဆငရာသေဘာတညခကမားအား

ယငးႏငင ၏ဥပေဒမားတြင ထညသြငးေဖာျပထားျခငးရမရ ႏငအျပညျပညဆငရာသေဘာတညခကမားအားအသး ျပကငသးရာ၌ အကးသကေရာကမႈတစတရာ ႐မရ။

အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ သည အႏညာတစရငဆးျဖတ ခကတြင အမနတကယ အသးျပႏငပါသလား

သာဓက။ ။

ခသမာဓ လၾကး မားခန႕အပျခငး ယာယသကသာခြငသ႕မဟတၾကားျဖတသကသာခြငဆငရာအခြငအေရးေတာငးခႏငရပါသလား

အႏညာတစရငဆးျဖတမႈခယေရးဆငရာႏစဦးသေဘာတညမႈသညအျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈနယပယ ေအာကတြငေျခေျချမစျမစထေရာကမႈ႐ပါသလား။ (အပဒခြ ၂)

အႏညာတစရငဆးျဖတမႈခယေရးဆငရာသေဘာတညမႈအားမတတမးတငေရးသားထားေသာအေထာက ထား႐ပါသလား။ (အပဒခြ ၂ (၂))

သာဓက။ ။ o အႏညာတစရငဆးျဖတမႈခယေရးဆငရာသေဘာတညမႈသညတရား၀ငရညၫႊနးကး

ကားခကမား႐ပါသလား။ o အႏညာတစရငဆးျဖတမႈခယေရးဆငရာသေဘာတညမႈသညအျပနအလနနားလည

လကခထား ျခငးရပါသလား။ အႏညာတစရငဆးျဖတမႈခယေရးဆငရာသေဘာတညမႈသညအမနတကယတညရျခငးႏငသ

ကဝငခငမာ ျခငး ရ ပါ သလား။ (အပဒခြ ၂ (၃)) - ဥပေဒအရတရားမ၀ငျခငး ႏငပကျပယႏငျခငး - တရားဥပေဒအရ တရားမဝငျခငး - ဥပေဒအရ လပေဆာငႏငစြမးမ႐ျခငး

အျငငးပြါးမႈ႐ပါလား။ ဥပေဒေၾကာငးဆငရာဆကႏြယမႈ၊အျပနအလနအားျဖငျဖစေစမျဖစသညျဖစေစမအျငငးပြါးဖြယရ

ာေပၚေပါကလာပါသလား (အပဒခြ ၂ (၁)) ၊ သကဆငသမား (Parties)

သညအျငငးပြားသညအေၾကာငးအခကမားကအႏညာတစရငဆးျဖတမႈနညး လမးျဖငေျဖရငးေဆာငရြကၾကမညကႏစဦးႏစဖကသေဘာတချခငးရမရ၊

အႏညာတစရငဆးျဖတမႈခယေရးဆငရာသေဘာတညမႈသညတရားရးေတာေရ႕၌သကဆငသ ႏစဦးႏစဖကအားစးေႏာငမႈရမရ ၊

အျငငးပြါးမႈအေၾကာငးအရာသညအႏညာတစရငဆးျဖတမႈနညးလမးၾကားနာစစေဆးေျဖရငးႏငစြမးရပါသလား

အႏညာတစရငဆးျဖတမႈခယေရးဆငရာ သေဘာတညမႈသည အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈတြင ပါဝငပတ သကေသာ နယနမတမားအတြငးအက းဝငျခငးရပါသလား။ (အပဒခြ ၁ အလားတအခကအားျဖင )

အျငငးပြါးမႈအားေျဖရငးမညေနရာသညႏငငရပျခားတြငျဖစေနပါသလား ေနာကလာမညစရငဆးျဖတခကရလဒအားတရားစြဆမႈတညရရာႏငငတြငျပညတြငးကစၥမဟ

တဟသးသပ မညလား အျပညျပညဆငရာအဂၤါရပမားပါဝငျခငးရပါသလား

ကငထးဆငရာလပေဆာငခကမားသညေကနပလကခဖြယရာ႐ပါသလား။ သာဓက။ ။

အႏညာတစရငဆးျဖတ မႈ ျပ ရနအ တြက အမႈတြမားလႊေျပာငးေပးရနေတာငးဆမႈမား ႐ခ ပါသလား။

(ရာထးတာဝန အရလႊေျပာငးေပးမႈမး မဟတပ) အျငငးပြါး ျဖစစဥ သည အႏညာတစရငဆးျဖတ မႈျပ ရန ေဘာငဝင ျခငး ရပါသလား ။ သကဆငသမား(parties) သညပဏာမ ျပလပေဆာငရြကရမည လပငနးစဥ

မားကေကနပမႈ႐ပါသလား။ သာဓက။ ။

အႏညာတစရငဆးျဖတ မႈ မျပ မၫႏႈငးဆကာလ အတြငး ျဖစမျဖစ ညႏႈငး ျဖန ေျဖ ေပး ျခငး / ရငၾကား ေစ ေပးျခငး သကဆငသမား (parties) သည ၎တ႕၏ အခြင အေရး မား အား စြန႕လႊတရန

အႏညာတစရငဆးျဖတ မႈ၌ေလာကထားခဘ းပါလား။ တျခားတရား႐းမေန၍ တညေသာ အမႈအား အျပး သတ စရငဆးျဖတခက (res judicata)

ခၿပးသားျဖစပါသလား။

သကဆငေသာဥပေဒဆသညမာ အဘယနညး။ သာဓက။ ။

အႏညာတစရငၾကားနာျခငးသညတရားနညးလမးကျခငးေျခေျချမစျမစထေရာကေသာပစ႐ျခငး ပါ၀ငပတသကသမား၏လပကငႏငစြမးရည အႏညာတစရငဆးျဖတမႈဆငရာသေဘာတညမႈတြငပါ၀ငလကမတေရးထးထားျခငးမရသည

ႏငငျဖစျခငး အႏညာတစရငဆးျဖတႏငစြမးရမရ

အျငငးပြါးကစၥရပမားေျဖရငးရာတြငတရား႐းအဆးအျဖတခယျခငးထကအႏညာတစရငၾကားနာျခငးနညးလမးျဖငခသမာဓအဖြ႕အဆးအျဖတခယျခငးကပ၍သငေတာမႈ႐ပါသလား။ တရား႐းမား သည အပဒခြ - ၇ အရ ပမ သာလြန ေသာ အခြင အေရး မားပါ ရ သည ႏငငတကာ ဥပေဒ မား ႏင စာခပမား အား အမသဟ ျပႏငပါသလား။ အကယ၍ လအပခကမားအားလးျပညစပါက တရား႐းေတာသည သကဆငသမား (parties) သ႔ အႏညာတစရငဆး ျဖတခကအား ထတေဖာေျပာဆေစမည။ ၃။ အႏညာတစရငဆးျဖတႏငေစရန ျပ႒ါနးခကမားအသအမတျပျခငး ႏင ဆးျဖတစရင ခကမား အခင အမာျဖစႏငရနေတာငးဆျခငး (အပဒခြ ၁၊ ၃ ႏင ၄) အျငငးပြါးမႈျဖစတညရာႏငငသည ၁၉၅၈ နယးေယာက ႏငငတကာဥပေဒသေဘာတညမႈ အဖြ႕ဝငႏငင အျဖစပါ၀င ပါလား။ အဖြ႕ဝငႏငငျဖစပါက

သေဘာတညမႈစတငသကေရာကသည႔ေန႔စြေရးထးမႈ႐ပါလား။ အျငငးပြါးမႈျဖစတညရာႏငငသညအျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈမအခကအလကမားက၎၏ျပညတြငးဥပေဒ မားတြငထညသြငးျပ႒ာနးထားျပးျဖစပါသလား ဆးျဖတစရငခကရလဒကအျပညျပညဆငရာသေဘာတညခကမားအတငးအသးခႏငပါသလား

ဆးျဖတစရငခကသညအျခားနယေျမပငနက၌ခမတျခငးျဖစပါသလား။ ဆးျဖတစရငခကအားျပညတြငး၌ခမတေသာဆးျဖတစရငခကဟအျငငးပြါးမႈျဖစတညရာႏငငမ

ထညသြငး စဥးစားပါသလား ဆးျဖတစရငခကအႏငသညရပပငးဆငရာသဘာဝတရား(physical)ႏငတရားဝငအခြငအေရးရ

သၾကားကြ ျပားျခားနားမႈမားကေဖာထတထားပါသလား။ အျငငးပြါးမႈျဖစတညရာႏငငသညအျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈမားအားအျပနအလနလက

ခမညဟသေဘာတညထားလငအျငငးပြါးမႈအတြကဆးျဖတစရငခကအားခမတေသာႏငငသညစာခပဝင (Conracting State) (သ႕မဟတ) သေဘာတညခကအား လကမတေရးထး ထားေသာႏငငျဖစမျဖစ။

ကနသြယမႈဆငရာႀကတငသတမတထားျခငး႐လင “ကနသြယမႈ” အဓကအေၾကာငးအရငး ျဖစမျဖစ ။

အျငငးပြါးမႈေျဖရငးျခငးလပငနးစဥမားသညအႏညာတဆးျဖတျခငးနညးလမးျဖငေျဖရငးချခငးဟတမဟတ။

ဆးျဖတစရငခကရလဒ (award) ရရျခငးဟတမဟတ။ ပမသငေတာေကာငးမြနေသာသေဘာတညမႈစာခပမားသ႔မဟတျပညတြငးဥပေဒမားအသးခႏငျခငးရမရ။

(အပဒခြ - ၇) ကင႔ထးဆငရာလအပခကမားသညအျပညျပညဆငရာသေဘာတညခကတြငထနးခပကန႕သတထားျခငးရမရ။ သာဓက။ ။

အမႈတြဖြငမတတမးတငရနေတာငးခမႈအတြကအခနကာလသတမတျခငး အာဏာပငအဖြ႕အစညး၏ကြၽမးကငမႈ ေတာငးဆမႈျပလပရနလပထးလပနညးမား လပထးလပနညးမားေဆာငရြကျခငးပစ ခမတေသာဆးျဖတခကအားျပနလညကစားျခငးႏငဥပေဒအရအခငအမာျဖစေစျခငးအားျငငး

ဆျခငး ခႏမႏငခြင (set-off) ကရရႏငျခငး(သ႕မဟတ)တနျပနေတာငးဆခြငရရႏငျခငး။

အသနားခလႊာေလာကထားသသည လအပေသာ မတတမးမတရာမား တငျပခၿပးပါသလား။

စစမနေၾကာငးသကေသျပသညစရငဆးျဖတခက သ႔မဟတ ဟတမနေၾကာငးတရား၀င ေထာကခခကမတ

အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာသေဘာတညခကမရငးသ႔မဟတဟတမနေၾကာငးတရား၀ငေထာကခ ခကမတ

ဘာသာျပနဆရနလအပပါသလား။ လအပေသာမတတမးမတရာမားကအခနမတငျပချပးပါသလား။ တျခားမတတမးမတရာမားလအပပါသလား(မလအပပါသလား)။

အသအမတျပျခငးႏငစရငဆးျဖတခကအားအခငအမာျဖစေစျခငးကခငလေသာအေၾကာငးျပခကျဖငျငငးဆနျခငးကမညကသ႔ေလာကထားမညနညး

ထကသငရာရရျခငး (merit) အေပၚ ေ၀ဖနျပနလညဆနးစစျခငး႐မ႐ ေလာကထားခရသ (Responedent) မမနကနေၾကာငးသကေသျပရနတာ၀န႐ျခငး (Burden of

proof) အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈစာခပေဖာျပထားေသာျငငးခကထတႏငသညေၾကာငးျပခ

ကမားသည ျပညစမရျခငး သေဘာတညမႈစာခပေဖာျပထားေသာျငငးခကထတႏငသညအေၾကာငးျပခကအဓပၸါယဖြငဆ

ခကသည အကန႔အသတရေနျခငး အသးခႏငေသာဥပေဒဆသညမာအဘယနညး။

သာဓက။ ။ အစစအမနျဖစျခငးဟတမနေၾကာငးတရား၀ငေထာကခခက ပါ၀ငပတသကသ၏လပေဆာငႏငစြမးမျခငး အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးခယမဆငရာသေဘာတညမႈသညတရားဝငျဖစျခငး

အႏညာတခရးဖြ႕စညးမႈပစ အႏညာတစရငမႈလပထးလပနညး စး ေႏာငအားမရေသးေသာစရငဆးျဖတခက စရငဆးျဖတခကအားဆငးငထားျခငး အႏညာတစရငမႈမျပႏငေသာအေၾကာငးျခငးရာျဖစျခငး ျပညသ႔ေရးရာမ၀ါဒႏငဆန႔ကငျခငး

အသအမတျပျခငးႏင႔စရငဆးျဖတခကအား အခငအမာျဖစေစျခငးက ခငလေသာအေၾကာငးျပခကျဖင ျငငးဆနျခငး ကသကေသျပႏငပါသလား

သကဆငသမားစြမးေဆာငႏငစြမးအားမ႐ျခငးႏငအႏညာတစရငဆးျဖတျခငးခယမႈဆငရာသေဘာတညမႈ သညတရားမဝငျဖစျခငး

သငေတာေသာသတေပးခကမ႐ျခငးႏငစစဥထားေသာအခနကာလမတငမခးေဖာက၍အေရးယေဆာင႐ြကမႈ

အႏညာတၾကားနာစစေဆးႏငျခငးနယပယျပငပျဖစျခငးသ႔မဟတအႏညာတစရငဆးျဖတျခငးခယမဆငရာသေဘာတညမႈနယပယထကေကာလြနေနျခငး

အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးႏငသကဆငေသာခ႐းဖြ႕စညးပႏငလပထးလပနညးမမနျခငး စးေႏာငအားမရေသာစရငဆးျဖတခက၊ပယဖကျခငး၊တားျမစထားျခငး

တရား႐းသည ရာထးအေလာကထတေဖာတငျပေစႏငသည အေထာကအထားမား အသအမတျပျခငးႏင တရားဥပေဒအတငး အခငအမာျဖစေစျခငးက ျငငးဆႏငရန ခငလေသာအေၾကာငးျပခကမား ရာေဖြေတြ႕ရႏငပါသလား။

- အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးမျပႏငသညအေၾကာငးျခငးရာျပညသ႔ေရးရာမ၀ါဒႏငဖလာဆန႔ကငမႈမား ႐ပါသလား။

- ျပညသ႔ေရးရာ မဝါဒမားႏငဆန႕ကငကြလြ ျခငး

အျပညျပညဆငရာျပညသ႔ေရးရာ မဝါဒမားအားအသးချခငး သကဆငသသည အသအမတျပျခငး ႏင တရားဥပေဒအတငး အခငအမာျဖစေစျခငးက ျငငးဆနႏင သည အေၾကာငးျပခကအား စြန႔လႊတပါသလား။ ႐းေတာ၏အာဏာတညေစျခငး အားခငခနႏငသညနယပယမာအဘယနညး။ အမႈတြမားအားအသအမတျပျခငး ႏင တရားဥပေဒအတငး လကနာေဆာင႐ြကရန ထတျပနခကအား ဆငးငထားျပးပယျဖတသည႔ ေဆာငရြကဆအေျခအေနျဖစျခငးမာ ျဖစသငပါသလား အကယ၍ အသအမတျပျခငးႏင တရားဥပေဒအတငး လကနာေဆာင႐ြကရနအတြက ျငငးခကထတရန သ႔မဟတ ဆငးငထားရန အေထာကအထားခငလမႈ မ႐လင ႐းေတာသညဆးျဖတစရငခကအား အမန႔အာဏာျဖင အတငးအကပျပသငသည။

ၿခငသးသပခက ၁၉၅၈ နယးေယာက ႏငငခငးခငးသေဘာတညမႈက ကငသးရနေတာငးဆခရသည တရားသႀကးမား သည စမေခၚမႈပစႏစမးရငဆငရသည။ ပထမတစခကအေနျဖင ႏငငတရားသႀကးမား၏ အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈစာခပမားအား ရပေထြးသညဟေသာအျမင႐ႈေထာငျဖစသည။ ဒတယတစခက အေနျဖင ၁၉၅၈ နယးေယာကအျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈသည ႏငငေတာ တရားသႀကးသည ဓမၼဓ႒ာနကက ရညမနးခကမားက စမးသတႏငရန ရည႐ြယသည အဘယေၾကာငဆေသာ တခါတရတြင တငးတပါးသားႏင ႏငငသားပါ၀ငေသာ တရားစြဆ အမႈဖြင႔ျခငးမား ေပၚေပါကတတျခငးေၾကာငျဖစသည။ (တရားရးေသာသသညအႏညာတဆးျဖတခကအား၎၏ႏငငသ႕တညးမဟတ၎၏ပငဆငမႈမားရရာ ႏငငသ႕ယေဆာငလာျပးဥပေဒအတငးအခငအမာျဖစ ေစရမည ျဖစသည) ဤအခကသည အေရးႀကးေသာအရာမားအနကမ တစချဖစသည။ ၁၉၅၈ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈသည ႏငငတကာကနသြယမႈဆငရာအျငငးပြါးမႈမားအား အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးနညးလမး၏ အေျခခအတျမစျဖစသညအျပင ႏငငတကာ ကနသြယျခငးမား၏ ယၾကညမမားအတြကအဓကၾကသည။ ၁၉၅၈နယးေယာက အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈသည တရား႐းမား၏ ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈေပၚမတည ေမာမနးသည။ ၎သေဘာတညခက၏ အႏစသာရမာ အျပနအလန ယၾကညမႈရေစျခငးျဖစသည။ အကယ၍ တခ႕ေသာတရား႐းမားသည မမႏငငသားမားဘကမ သသာေသာဘကလကမႈမား႐ပါက ဤအျပနအလန ယၾကညမႈသည ထခကနစနာေစသျဖင တျခားတရား႐းမားအား အလားတကစၥရပမားကးလြနရန မသငေသာ ဥပမာတချဖစေစသည။ ဤလမးၫႊနစာအပ၏ ရညမနးခကသည ျပ႒ာနးသတမတရန ႐း႐ငးေသာ႐ငးလငးခကမားျဖင ၁၉၅၈ နယးေယာကအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈ၏ ရညမနးခကမား ထ႔အတ စတင ျပ႒ာနးခနမ ပထမႏစငါးဆယအတြငး ၎၏စာပဒစာသားမားအား ႏငငတကာဓေလထးစႏငအည မညကသ႕ အေကာငးဆး အဓပၸါယ႐ငးလငး ဖြငဆရန ျဖစသည။ ကၽြႏပတ႔သသာျမငသာမႈအ႐ဆးေမးခြနးမားျဖငစတငလကပါသည။ ၁၉၅၈ နယးေယာက ႏငငတကာဥပေဒ သေဘာတညမႈစာခပပါ အေၾကာငးအရာမားသည အဘယနညး။ ၁၉၅၈ နယးေယာက ႏငငတကာဥပေဒ သေဘာတညမႈစာခပတြင ရညမနးခက ႏစခ ႐ပါသည။

- အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာသေဘာတညမႈအားအသအမတျပျခငးႏငဥပေဒအတငးအ ခငအမာျဖစေစ ျခငး( ေအာကတြငေဖာျပထားေသာအပဒ ၁ ႏင အခနး ၂ တြငၾကညပါ)

- ႏငငျခားမအႏညာတစရငဆးျဖတခကအားအသအမတျပျခငးႏငဥပေဒအတငးအခငအမာျဖစ ေစျခငး (ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ အပဒ ၂ ႏင အခနး ၃တြင ၾကညပါ)

၁။အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာသေဘာတညမႈအားအသအမတျပျခငးႏငဥပေဒအတငးအခငအမာ ျဖစေစျခငး အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆသညမာ သကဆငသႏစဦးႏစဖကဆႏၵပါ၀ငေသာ လပငနးစဥတစခ ျဖစသညအျပင ၎သကဆငသတ႔၏ ဆႏၵသေဘာႏငအညသာအျငငးပြါးမႈအား အႏညာတနညးလမးျဖင ေျဖရငးျခငးအား ေလာကထားႏငမညျဖစသည။ ထသေဘာတညမႈက အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈဟ ေခၚဆႏငသည။ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈသည အျပသေဘာေဆာငေသာ (positive) ဥပေဒေရးရာ အက းသကေရာကမႈႏင အပကသေဘာေဆာငေသာ (negative) ဥပေဒေရးရာ အကးသကေရာကမႈပါႏငသည။

- အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈႏငအညသကဆငသတ႕ (parties) က၎တ႔အျငငးပြါး ကစၥရပအား အႏညာတခရးသ႕တငသြငးရန တာဝနသကေရာကေစျခငးႏင႔ အျငငးပြါးမႈအားေျဖရငးရန သကဆငရာစရငပငခြငရအႏညာတခရးအား အပႏငးျခငးတ႔အား မျဖစမေနလပေဆာငရမညအရာျဖစသည။ (အျပသေဘာေဆာငေသာဥပေဒေရးရာ အကးသကေရာကမႈ) အကယ၍အျငငးပြါးမႈသည အႏညာတ စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈနယပယအတြငး ျဖစေပၚေနပါလင သကဆငသတ႕အေနျဖင ယငးအေျခအေနအား ခရးသ႕တငသြငးရမည။

- အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈသညသကဆငသတ႕ (parties) က၎တ႔အျငငးပြား ကစၥရပအားတရား႐းေတာတြငမေျဖရငးႏင (အပကသေဘာေဆာငေသာ ဥပေဒေရးရာ အက းသကေရာကမႈ) နဂးခပအားျဖငဆေသာ ခသမာဓအႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈစာခပအရ လအမား သည ၎တ႕ရပငခြငမား လကလႊတရမည႔အေရးအား တရားဥပေဒနညးလမးအရ ျပနလညကစားႏငခြင ရေစရမညျဖစသည။ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးသေဘာတညမႈစာခပ ပါ၀ငေသာသကဆငသ တစဦးတစေယာကသည ယငးသေဘာတညခကမားအား လစလ႐ႈျခငး မျပႏငသညအျပငတရားရးသ႕ ဦးတကေလာကထားျခငးလညးမျပႏငေပ။

၁၉၅၈ နယးေယာကအျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈစာခ ပသည အသအမတျပျခငးႏင ဥပေဒ အတငးအခငအမာ ျဖစေစျခငးတ႕သည စာခပဝငႏငငမားအား အဓကသကေရာကသညအျပင မျဖစမေနအေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရမည႔တာဝနလညးရေပသည။ တရား႐းမမျဖစမေန အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငရမညမားက ဤလမးၫႊနစာအပ၏ အခနး-၂ တြင ေဆြးေႏြးတငျပထားပါသည။

၂။ အႏညာတစရငဆး ျဖတခကအားအသအမတျပ ျခငးႏငအတညျဖစေအာငျပလပျခငး အႏညာတစရငဆးျဖတခကျခငးသည ခသမာဓလႀကးမငး၏ အျပးသတစရငဆးျဖတမႈျဖငသာ အဆး သတရမည။ ျဖည႔စြကတငျပလသညမာ အႏညာတစရငဆးျဖတခကျခငးတြင ခသမာဓ လႀကးမငးသည ၾကားျဖတစရငဆးျဖတမႈ ခမတေကာငးခမတႏငသည။ ဥပမာအားျဖင စရငပငခြင (jurisdiction) ေပၚမတည၍ ဆးျဖတခကေပးျခငး (သ႕မဟတ) တာဝနရမႈ (liability) ေပၚမတည၍ ဆးျဖတခကေပးျခငးတ႕ျဖစသည။ ထကစၥရပမားအားလးသည ၁၉၅၈ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈစာခပအရ အက း၀ငသည။ (အခနး-၁ တြငၾကညရန) တရားဥပေဒစနစအမားစတြင တရားရးဆးျဖတခကႏင အႏညာတစရငဆးျဖတခကတ႔သည ထပတထပမျဖစေစရန အကးသကေရာကမႈရသညအျပင ၎ဆးျဖတခကကအျပးသတဆးျဖတခက (res judicata) ဟသတမတသည။ သ႕ရာတြင တရားရးစရငခကမားသည ဆးျဖတခကအား အျပးသတအတညျဖစေအာင ျပလပျခငးတြငမ နယနမတအကန႕သတမားရေနသည။ ၁၉၅၈ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈသည ၎၏အႏညာတစရငဆးျဖတခကမား အေကာငအထညေပၚခငမာေရးအား ႏငငနယနမတျပငပတြငျဖစလငကစား အသအမတျပျခငးႏင ဥပေဒအရအခငအမာျဖစေစျခငးက ျပ႒ာနးထားသည။ အႏညာတစရငဆးျဖတခကရလဒအား အသအမတျပေရးလပငနးစဥဆသညမာ ဆးျဖတခက ရလဒအားႏငင၏ ဥပေဒအစတအပငးတရပအျဖစ ပါဝငလာေစျခငးျဖစသည။ ဆးျဖတခကရလဒ အသအမတျပေရးသည အျခားအမႈတြႏငေရ႕ေနာကဆကစပႏငေစျခငးက ေတာငးချခငးျဖစသည။ သာဓကအားျဖင႔ အႏညာတစရငဆးျဖတခကအား အသအမတျပရာတြငသကဆငသ (Party) သည အျပးသတစရငဆးျဖတမႈ (res-judicata) အားခခကာကြယရနအလ႔ငာ တငျပေလာကထားလာႏငသည ထ႔ေၾကာင႔ ႏငငရပျခားတြငအႏညာတစရငဆးျဖတျခငးနညးလမးျဖင႔ ေျဖရငးျပးျဖစေသာအျငငးပြါးမႈအား ထပမတရားစြဆမႈ ျပျခငးမတားျမစသည။ ထ႔အျပငႏငငရပျခားတြငရရေသာ ဆးျဖတခကရလဒ ေပၚအေျခခ၍ ခႏမႏငခြငအား တရားရးေဆာငရြကခကမားတြင ၾကးပမးလာႏငသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ အသအမတျပေရးသည တခါတရတြငခခကာကြယႏငရန နညးလမး ျဖစေစေသာေၾကာင ျဖစသည။ ထ႕ေၾကာငအသအမတျပျခငး (recognition) အား အကာအကြယ ဒငးသဖြယ သတမတၾကျခငးျဖစသည။ ဆန႔ကငဘကသေဘာအရဆေသာ အတညျဖစေအာငျပလပျခငး (enforcement) အား ထးစစျပရန ဓားအျဖစသတမတလက သတမတႏငေပသည။ အႏညာတစရငဆးျဖတခကတြင အႏငရရေသာ သကဆငသ (party) သည ခသမာဓလၾကးမားမခမတေပးထားသည ဆးျဖတခကအားဥပေဒအတငး အခငအမာျဖစေစရနၾကးပမးႏငသည။ ၎အခငးအရာသည မနကနရျခငးမာ စရငဆးျဖတခကအမားစသည ဆႏၵအေလာက ဆးျဖတလကနာေစျခငးျဖစသည။ သ႔ေသာလညး တရား႐ႈးသညသမ လကနာေဆာင႐ြကမႈမ႐လင

အႏငရသသညအႏညာတစရငဆးျဖတခက အားရးနမသမ အတအကေလးစားလကနာရန တရား႐းေတာ၏ အကအညက ေတာငးခေပလမမည။ ၁၉၅၈ နယးေယာကအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈစာခပသည ပါ၀ငပတသကသမားအား ထကသ႕႐းေတာ သ႕အကအညေတာငးခရန ခြငျပသည။ တနညးအားျဖငဆေသာ အသအမတျပျခငးႏင႔ ဥပေဒအတငးအခငအမာျဖစေစျခငးတ႕မာ အႏညာတစရငျခငး ျပရာႏငငထက ဆးျဖတခကရလဒဦးတညရာႏငငအား သကေရာကမႈ ပမျဖစေပၚေစသညကျငငးဆနမရႏငေပ။ (အခနး-၁ကၾကညပါ) တရားရးေတာမ ဆးျဖတခကရလဒအား အျငငးပြါးမႈျဖစေပၚရာႏငငတြငးတြင အခငအမာ ျဖစေစရနျမြကဟေၾကညာရာတြင အႏငရေသာသသည ဆးျဖတခကရလဒအား အေကာငအထည ေဖာရာတြင ျပညတြငးဥပေဒမားအား အားကးအားထားျပႏငေပသည။ အခနး ၁ နယးေယာက ႏငငတကာဥပေဒ သေဘာတညမႈဆငရာ အား ႏငငတကာ တရား၀ငဥပေဒ အေနျဖင ကငသးျခငး မာတကာ ၁။ အဓပၸါယ ေကာကႏႈတခက ၁.၁။ ႏငငျခငး သေဘာတညမႈအားအဓပၸါယ႐ငးလငးဖြငဆခက။ ။ ဗယငနာအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈ ၁.၂။ အသအမတျပျခငး (recognition) ႏင အတညျဖစေအာင ျပလပျခငး (enforcement) အား အဓပၸါယ ႐ငးလငးခက။ အတညျဖစေအာငျပလပျခငးအား လလားေသာ သေဘာထား။ ၂။ ဆးျဖတပငခြင႐သ၏ အခြငအာဏာႏင လပေဆာငႏငမႈ ၂.၁။ အႏညာတစရငဆး ျဖတခက ၂.၁.၁။ကယပငခန႕ခြႏငျခငးအဓပၸါယ႐ငးလငးခက ၂.၁.၂။ႏငငျခားႏးႏြယေသာအမႈအခငးမားကျပညတြငးတရားရးကစစေဆးရာတြငအသးျပေသာဥပေဒ ျဖငခဥးကပျခငး ၂.၂။ အႏညာတစရငဆး ျဖတခကဆငရာ သေဘာတညခက ၃။ ပငနကနယပယအားအသးချခငး ၃.၁။ ဆးျဖတ စရငခက ၃.၁.၁။ဆးျဖတစရငခကခမတရာႏငင၏နယနမတကလြ၍အျခားေသာႏငငမားတြငအသအမတျပ ျခငး (recognition) ႏင အတညျဖစေအာငျပလပျခငး (enforcement) ျဖစေပၚေစရနၾကးပမးျခငး ၃.၁.၂။ ျပညတြငးႏင မသကဆငေသာ ဆးျဖတ စရငခက ၃.၂။ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးခယမဆငရာသေဘာတညမႈ

၄။ ျပ႒ာနးခက ၄.၁။ အျပနအလန အေပး အယျပျခငး (အပဒခြ ၁ (၃) ပထမစာေၾကာငး) ၄.၂။ ကနသြယမႈႏငဆငေသာသေဘာသဘာ၀ (အပဒခြ ၁ (၃) ဒတယစာေၾကာငး) ၅။ ျပညတြငး ဥပေဒႏင တျခားႏငငတကာ ဥပေဒမား ဆကႏြယမႈ ( အပဒခြ ၄) ၅.၁။ ပမအေထာကအပျဖစေစေသာဥပေဒ ၅.၂။ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ ႏင တျခား နငငတကာ တရား၀ငသေဘာတညမႈ စာခပမား ၅.၃။ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈႏင ႏငငေတာဥပေဒ ၆။ နယးေယာက ႏငငတကာဥပေဒ သေဘာတညမႈအားကငသးျခငးမျပေသာေၾကာငျဖစေပၚလာေသာ အကးဆကမား ၆.၁။ နယးေယာကအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈ အား ခ းေဖာကျခငး ၆.၂။ အျပညျပညဆငရာရငးႏးျမႇပႏမႈဥပေဒ အား ခ းေဖာကျခငး ၆.၃။ ထေရာကမႈမ႐ေသာ ဆးျဖတစရငမႈ ၁။ အဓပၸါယ ေကာကႏႈတခက နယးေယာကႏငငတကာဥပေဒသေဘာတညမႈသည အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈစာခပတစခ ျဖစပါသည။ ၎သညအမားျပညသႏငသကဆငေသာ အျပညျပညဆငရာဥပေဒ၏ အစတအပငး တခလညးျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင တရား႐းမားသည အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ၏ အဓပၸါယဖြငဆခကအရ ႏငငတကာဥပေဒ စညးကမးမား၏ အဓပၸါယေကာကယခကမားအတငး ကငသးႏငရနျပဌာနးခေသာ ဗယငနာအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညခကပါအပဒခြ ၃၁ ႏင ၃၂ အရအဓပၸါယေကာကယသငသည။1 1 Vienna Convention on the Law of Treaties, done at Vienna on 23 May 1969, entered into force on 27 January 1980, UnitedNations Treaty Series, vol. 1155, p. 331.Article 31 reads: “General rule of interpretation 1. A treaty shall be interpreted in good faith in accordance with the ordinary meaning to be given to the terms of the treaty in theircontext and in the light of its object and purpose. 2. The context for the purpose of the interpretation of a treaty shall comprise, in addition to the text, including its preamble andannexes: (a) any agreement relating to the treaty which was made between all the parties in connection with the conclusion of the treaty; (b) any instrument which was made by one or more parties in connection with the conclusion of the treaty and accepted by theother parties as an instrument related to the treaty. 3. There shall be taken into account, together with the context: (a) any subsequent agreement between the parties regarding the interpretation of the treaty or the application of its provisions; (b) any subsequent practice in the application of the treaty which establishes the agreement of the parties regarding itsinterpretation; (c) any relevant rules of international law applicable in the relations between the parties.

နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈအား ႏငငတကာဥပေဒ အေနျဖင တရားဝငကငသးျခငး အပဒခြ ၃၁ ႏင ၃၂ တြငပါ႐သည အစအစဥမား အတငးလကနာ ေဆာင႐ြကရပါမည။ သာဓကအားျဖင အကယ၍ အပဒခြ ၃၂ တြင ဖြ႕စညးပါ၀ငခသည အေထြေထြစညးမဥး နညးဥပေဒက ရညၫႊနးေျပာဆျခငး အားျဖငအဓပၸါယ႐ငးလငး ျခငးမ႐ပါကအပဒခြ ၃၂ တြင ဖြ႕စညးပါ႐သည ေနာကဆကတြ စညးမဥး ဥပေဒမားအားၾကည႐ႈႏငသည။ ႏငငေတာဥပေဒမား၏ အဓပၸါယဖြငဆျခငးမားႏင႔ သကဆငျခငး မရေစရ။ ႏငငတကာ ဥပေဒႏငအညတရား႐းမားသည ၁၉၅၈ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈစာခပတြင ပါ႐သည ခန႕ခြႏငသညသေဘာ႐ေသာ ပစအတငး အဓပၸါယ႐ငးလငးသငသည (ေအာကတြငေဖာျပ ထားေသာ ဤအခနး၏၁.၁ တြငၾကညပါ) ထ႔အျပငအသအမတျပျခငးႏင႔ အတညျဖစေအာငျပလပျခငး အား အေထာကအပျပသည။ (ေအာကတြငေဖာျပ ထားေသာ ဤ အခနး၏ ၁.၂ တြငၾကညပါ) ၁.၁။ ႏငငခငးသေဘာတညမႈအားအဓပၸါယ႐ငးလငးခက။ ။ ရညရြယခကမားကဆကစပ စဥးစားႏငသည႔ အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ ေယဘယအားျဖငႏငငခငးခ ပဆသည သေဘာတညမႈစာခပတြငအသးျပထား ေသာ စကားရပမားသညလြတလပေသာ သေဘာရသညဟ အဓပၸါယေကာကယႏငသည။ (ဗယငနာအျပညျပည ဆငရာ သေဘာတညခကတြင ပါ၀ငေသာ အပဒခြ ၃၁) အကယ၍ ၁၉၅၈ နယးေယာကသေဘာတညမႈစာခပတြင ပါ႐သည ျပ႒ာနးထားသည႔စာသားမားသည ဒြဟျဖစေနပါက ေရ႕ေနာကစကားရပတ႕ျဖငဆကစပစဥးစားရနႏင႔ သေဘာတညမရညရြယခကမားက ဆကစပစဥးစားႏငသည (travaux préparatoires) (ဗယငနာအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညခကပါ၀ငေသာ အပဒခြ ၃၁ ႏင၃၂)2 ထ႔အျပင စကားရပတ႕၏ ေရ႕ေနာကဆကစပျခငးမားအား နားလညသေဘာေပါကရန လအပသညအျပင အျပညျပညဆငရာသေဘာတစာခ ပ၏ ရည႐ြယခကကလညးနားလည သေဘာေပါကသငသည။ ထ႔ေၾကာငတရား႐းမားသည ၁၉၅၈ နယးေယာကသေဘာတညမႈတြင ပါဝငေသာစကားရပ မားက ႏငငတြငး ျပ႒ာနးထားေသာ ဥပေဒအားရညၫႊနး၍ အဓပၸါယမေကာကသငပါ။ အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈစာခပ၏ စကားရပမားကႏငငတကာ၌ ကငသးေသာအခါ တညေသာ အဓပၸါယဖြငဆခက႐သငသည။ ထတညေသာ အဓပၸါယဖြငဆခကသည သေဘာတစာခပခပသည အေျခအေန အားလးတြငတညစြာ ကငသးရနက အေထာကအကျပသည။ တရားစရငပငခြင၌ ၎တ႔၏တရားဥပေဒစနစတြင ႏငငတကာသေဘာတညမမားက ဥပေဒ၌ပါ၀ငျခငး အားျဖင အေကာငအထညေဖာခသည႔ ယငးစကားရပမားအား အေလးထားမႈ႐ရနအေရးႀကးပါသည။ အခ႕ကစၥရပမား၌ ႏငငခငးခငးခပဆေသာ သေဘာတညမႈစာခ ပ၏ စကားရပမားကေျပာငးလ ျပငဆငၾကသည။3 လက႐ ဥပေဒေရးရာအေထာကအထားအရ ကမေကာငးစြာပင တခါတရႏငငခငးခငးခပဆေသာ သေဘာတညမႈစာခပအား ျပ႒ာနးခကအေပၚ ႏငငခငးခငး ခပဆေသာ သေဘာတညမႈစာခပအား ကငသးျခငးကြျပားျခားနားသည ထ႔အတြကေၾကာင အသး၀ငသညလမးၫႊနခကက အၿမတမးမေပးႏငပါ။ ထကသ႔ျဖစခလင တရား႐းမားသည ၁၉၅၈ နယးေယာက ႏငငတကာဥပေဒ သေဘာတညမႈစာခပအတငး လကနာေစရနလလားေသာ

သေဘာထားျဖင အၿမတမးအဓပၸါယဖြငဆသငသည။ တရား႐းမားသည ၁၉၅၈ နယးေယာက သေဘာတညမႈစာခပအား ပါေမာကၡ အဘတဂနဗနဒနဘတ (Albert Janvan den Berg ) ပညာ႐ငဆနေသာ အေရးအသားရငးလငးခကမတစ တစခအေနျဖင အားထားသငသည။4 4. A special meaning shall be given to a term if it is established that the parties so intended” Article 32 reads: “Supplementary means of interpretation Recourse may be had to supplementary means of interpretation, including the preparatory work of the treaty and the circumstances of its conclusion, in order to confirm the meaning resulting from the application of article 31, or to determine the meaning when the interpretation according to article 31: (a) leaves the meaning ambiguous or obscure; or (b) leads to a result which is manifestly absurd or unreasonable.” 2 The Convention was drawn up in five official texts: Chinese, English, French, Russian and Spanish. 3The Survey Relating to the Legislative Implementation of the Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards (New York 1958). Note by the UNCITRAL Secretariat. A/CN.9/656 and A/CN.9/656/Add.1, 5 June 2008.အစရငခစာက ၾကညပါ။ 4 Albert Jan van den Berg, The New York Arbitration Convention of 1958 – Towards a Uniform Judicial Interpretation (Kluwer,1981); see also Professor van den Berg’s Consolidated Commentary on the 1958 New York Convention in Volume XXVIII(2003) of the Yearbook Commercial Arbitration, covering Volume XXII (1997) to Volume XXVII (2002), and the ConsolidatedCommentary on the 1958 New York Convention in Volume XXI (1996) of the Yearbook Commercial Arbitration, coveringVolume XX (1995) and Volume XXI (1996).

၁.၂။ အသအမတျပျခငး (recognition)ႏင အတညျဖစေအာငျပလပျခငး (enforcement) အဓပၸါယ႐ငးလငးခက။။ ဥပေဒစညးကမးအတငးလကနာေစရနလလားေသာသေဘာထား အထကပါအေျခအေနအရ ႏငငခငးခငးခပဆေသာ သေဘာတညမႈစာခပမား၏ ရည႐ြယခကႏင ရညမနးခကအား နားလညမႈ႐ရနအဓပၸါယဖြငဆသငသည။ ၁၉၅၈ နယးေယာကသေဘာတညမႈဆငရာအား ႏငငတကာတရား၀ငဥပေဒ အေနျဖင ကငသးရျခငးရည႐ြယခကမာ ႏငငတကာကနသြယမႈဆငရာႏင အႏညာတစရငဆးျဖတမႈ စရငဆးျဖတ ျခငးအားျဖင အျငငးပြားဖြယရာကစၥမားအား ေျပလညေစရနကျမငတငရနျဖစသည။ ၎သညအႏညာတစရငဆးျဖတမႈႏငဆငေသာ စရငဆးျဖတခကမား လြယကေခာေမြ႕ေစရန အသအမတျပျခငး (recognition)ႏင အတညျဖစေအာငျပလပျခငး(enforcement)ႏင အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးခယမဆငရာ သေဘာတညမႈအားဥပေဒအတငး ျဖစေပၚေစရန ဥပေဒအတငးရညၫႊနးပါသည။ ထ႔ေၾကာင တရား႐းေတာမားသည ၁၉၅၈ နယးေယာက သေဘာတညမႈစာခပအား အဓပၸါယဖြငဆရာ၌ ဥပေဒစညးကမးအတငး လကနာေစရနလလား ေသာကငတြယေျဖ႐ငးမႈမးက ေထာကခအားေပး အတညျပသငသည။ အကယ၍အဓပၸါယဖြငဆမႈမားသည ျဖစႏငေခအမးမးကြျပားေနပါက တရား႐းေတာမားသည အသအမတျပျခငး (recognition)ႏင႔ အတညျဖစေအာငျပလပျခငး(enforcement) (ဥပေဒအမန႔အာဏာတညေစရန ေထာကခအားေပးသညဟ ထငျမငယဆသည အဓပၸါယဖြငဆမႈမးႏင သကဆငေသာ) အေထာကအပအဓပၸါယဖြငဆမႈမးကသာ ေ႐ြးခယသငသည။ ဤသြယ၀က ၫႊနးဆခကမား အထးျပထားေသာဥပေဒအတငး လကနာေစရနျငငးဆမႈအတြက ခငလေသာအေၾကာငးျပခကမားက အပဒ၅တြင တတကကေဖာျပထားျပး ကးေၾကာငးဆေလာေသာ အခကအလက မားအား ေစေစစပစပအနကအဓပၸါယေကာကယသငသည။ ( အခနး- ၃ ၏ အပဒခြ ၃.၄ တြငၾကညပါ)5 ဥပေဒအမန႔အာဏာတညေစရန ေထာကခအားေပးသည အဓပၸါယဖြငဆမႈမးႏငသကဆငေသာ စာေၾကာငးတြင ၁၉၅၈ နယးေယာကသေဘာတညမႈစာခပ၏ အဓကေၾကာငးအရာက အဓပၸါယဖြငဆရန အခနတတႏင အက းသက ေရာကမႈအမာဆး႐ေသာ ဥပေဒသကကငသးသငသည။ ဆလသညမာ အကယ၍ေရာငး၀ယေရးႏင ပတသက၍ တရား၀ငသေဘာတညခက စာခပမားႏင သကဆငေသာအခါ တရား႐းမားသညေရာငး၀ယေရးႏင ပတသက၍ တရား၀ငသေဘာတညခက အတညျပႏငေသာ စရငဆးျဖတမႈမ းကငသးသငသည။ ဤအေၾကာငးအရာက အပဒခြ-၇ ၌အေလးအနက ေဖာျပထားသည။ (ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ ဤအခနး၏ ၅.၂တြငၾကညပါ) စပနႏငငေတာ တရား႐းခပ6၌ စရငဆးျဖတခကအား ဥပေဒအတငးအခငအမာျဖစႏငေစရန အနးစပဆးအသးခႏင ဖြယရေသာ စာခပႏစခအားအသးခရနေထာက႐စဥးစားသည။ ထသ႔အသးခရန ေထာက႐ႈစဥးစားခသညအျပညျပည ဆငရာစာခပႏစခမာ စပနႏငျပငသစႏစႏငငၾကား

ခပဆေသာစာခပ (Bilateral Agreement)ႏင႔ ၁၉၅၈ နယးေယာကသေဘာတညမႈစာခပတ႕ ျဖစသည။ တရားစရငေရးအဖြ႔သည ႏစႏငငသေဘာတစာခပႏင ၁၉၅၈ နယးေယာကသေဘာတညမႈစာခပႏစခအနကမ သငတငစေလာေသာ စာခပတစခအားအသးခ ကငသးရနဆး ျဖတခ႔သည။ ၎တ႔အနက ႏငငရပျခားတြငဆးျဖတေသာ စရငခကအား အခငအမာအသအမတျပရန ထေရာကမႈ အရဆးႏင အေထာကအပအျဖစႏငဆးတစခအား မလြမေသြေရြးခယအသးခရမညျဖစသည။ (ရးေတာမအျပးသတ ဆးျဖတခကခရနသေဘာတညမႈအား ျပ႒ာနးခကတစခသဖြယ သးခကငသးရာ၌ ႏးႏြယဆကစပေသာ အျခား အေျခခသေဘာတရား (သ႕မဟတ) ဥပေဒသမားအား ထညသြငးစဥးစားျခငးျဖင) အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈႏစခ၊ ၎ႏငဆကစပလက႐ေသာ စရငဆးျဖတခကမား၏ တရားဝငခငမာမႈႏင႔ အကးအာနသငမား ေပၚေပါကလာသည ထ႕ေၾကာင သကေသျပရနမာ အႏညာတစရငဆးျဖတခကအား ရးေတာသ႕တငျပလာသ၏ တာဝနအျဖစသ႕ ေျပာငးလညး ျဖစေပၚလာမည ျဖစသည။ 5 A court seised with an application to enforce an award under the Convention has no authority to review the decision of the arbitral tribunal on the merits and replace it by its own decision, even if it believes that the arbitrators erred in fact or law. Enforcement is not an appeal of the arbitral decision (see Chapter III at III.1). 6Spain: Tribunal Supremo, Civil Chamber, First Section, 20 July 2004 (Antilles Cement Corporation v. Transficem) Yearbook Commercial Arbitration XXXI (2006) pp. 846- 852 (Spain no. 46).

၂။ ၁၉၅၈ နယးေယာကအျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈအား အသးခကငသးျခငး၏ အေရးပါမႈအတငးအတာ ေရးဦးစြာ အႏညာတစရငဆးျဖတခကႏင ထသ႕စရငဆးျဖတျခငးခယေရးသေဘာတညခကတ႕သည ၁၉၅၈ နယး ေယာကအျပညျပညဆငရာသေဘာတညခကမားႏင ေဘာငဝငျခငးရမရကဆးျဖတရမည ျဖစသည။ ထသ႕ ဆးျဖတမႈျပရာတြင စရငဆးျဖတခကႏင႔သဘာတညခကမားက တရားရးေတာက တကေသခာစြာစစေဆးရမည ျဖစသည။ ၂.၁။ အႏညာတစရငဆး ျဖတခက (Arbitral Award) ၁၉၅၈နယးေယာကသေဘာတညမႈစာခပ၌ “အႏညာတစရငဆးျဖတခက” အားတတကက အဓပၸါယဖြငဆခက မ႐ပါ။ ထ႕ေၾကာင ယငးစကားရပအား ၁၉၅၈ နယးေယာကသေဘာတညမႈ၏ ရညရြယခကမားႏငအည သကဆငရာ တရားရးတ႕က အဓပၸါယဖြငဆရမည ျဖစသည။ ထကသ႔အဓပၸါယဖြငဆရာတြင လပေဆာငခကႏစဆင ႐သည။ (၁) ပထမအဆငအေနျဖင အျငငးပြါးမႈအား အႏညာစရငဆးျဖတမႈနညးလမးျဖင ေျဖရငးရနတငသြငးချခငးရမရ တရားရးတ႕က စစေဆးရမညျဖစသည။ အျငငးပြါးမႈအား ေျဖရငးရာတြင တရားရးျပငပတြင ေျဖရငးသညတငး အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဟ မေခၚဆထကေပ။ အျငငးပြါးမႈေျဖရငးရာတြင နညးလမးမးမးရသည၎တ႕အနက အခ ႔အျငငးပြါးမႈမားအား ကယပငနညးလမးျဖင သးျခားေျဖရငးျခငးနညးလမးသညလညး အပါအဝငျဖစသည။ သ႕ရာတြင ထက႔သ႔ေျဖရငးျခငးနညးလမးသည အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးနညးလမးျဖင႔ စ႐ကလကၡဏာတညမႈ မရၾကေပ။ ေစစပညႏႈငးျခငးနညးလမး၊ ရငၾကားေစျဖနေျဖျခငးနညးလမးႏင႔ ကြၽမးကငသတစဦး၏ ဆးျဖတမႈခယျခငး နညးလမးတ႕သည သာဓကေကာငးမားပငျဖစသည။ သ႕ရာတြင ၁၉၅၈ နယးေယာကသေဘာတညမႈစာခပပါသေဘာတညမႈမားသည အႏညာတ စရငဆးျဖတျခငး နညးလမးတစခတညးသာ အကး၀ငသည။ (၂) ဒတယအေနျဖင႔ ဆးျဖတစရငခကသည အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးမ ခမတလကေသာဆးျဖတခက ဟတမ ဟတစစစရနျဖစသည။ အႏညာတခရးသည ဆးျဖတခကအမးမ းက ထတျပနခမတမညျဖစျပး အခ႕ေသာဆးျဖတ ခကမားသည အႏညာတစရငဆးျဖတခကဟ သတမတႏငေသာလညး အခ႕မာမသတမတႏငေပ။ တရား႐း မားသည “အႏညာတစရငဆးျဖတျခငး ” ႏင “စရငဆးျဖတခက” တ႔၏အဓပၸါယဖြငဆခကက သတမတရန ကြျပားျခားနားေသာနညးလမးႏစမးက လကခကငသးရမည။ ထသ႕အဓပၸါယဖြငဆရာတြင-

(၁)ျဖစႏငေျခမားစြာထမလြတလပေသာ သေဘာေဆာငသညျဖစႏငေျခအား ေရြးခယအဓပၸါယဖြငဆ ျခငး

(၂)ျပညတြငးဥပေဒမားကညႊနးဆ၍ႏငငျခားႏငႏးႏြယေသာအမႈကျပညတြငးတရားရးကစစေဆးရာတြငအသးျပ သည႔ဥပေဒမားအရ အဓပၸါယဖြငဆျခငး ျဖစသည။

၂.၁.၁။ကယပငခန႕ခြႏငျခငးအဓပၸါယ႐ငးလငးခက ပထမအဆငအေနျဖင အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးလပငနးစဥသည အႏညာတစရငးဆးျဖတျခငးအျဖစ သတမတရန အရညအခငးျပညမျခငးရမရ ဆနးစစရနျဖစသည။ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးသည အျငငးပြားမႈက ေျပၿငမးေက ေအးျခငးနညးလမးျဖင႔ ေျဖရငးျခငးျဖစျပး သကဆငသမားသည ၎တ႕၏အျငငးပြားမႈအား တရားရးမားအစား စးေႏာငမႈရေသာ အျပးသတဆးျဖတခက ခမတေပးႏငမည႕ ၾကားလ (Third party) ၏အဆးအျဖတအားႏစဦး သေဘာတခယၾကရန ျဖစသည။ ထအဓပၸာယဖြငဆခကသည အႏညာတ စရငဆးျဖတျခငး၏ ထးျခားေသာလကၡဏာသးမ းက အဓက အေရးစကမႈ ရသည။ ပထမဥးစြာ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးသည ႏစဦးႏစဖကသေဘာဆႏၵအရ အဆးအျဖတခယျခငးျဖစသည ထ႕အျပငသကဆငသတ႕၏ သေဘာတညမႈ (Agreement) ကအေျခခသည။ ဒတယအေနျဖင အႏညာတ စရငဆးျဖတျခငးသည အျငငးပြားမႈမားက စးေႏာငအားရေသာ အျပးသတအဆးအျဖတရရႏငေစရန ဥးတညသည။ တတယအေနျဖင အႏညာတ စရငဆးျဖတျခငးျဖင တရား႐းေတာ၌ တရားစြဆျခငးအား အစားထးႏငရနျဖစသည။ ဒတယအေနျဖင႔ဆးျဖတစရငခကသည အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးမ ခမတလကေသာဆးျဖတခက ဟတမဟတ စစစရနျဖစသည။ စရငဆးျဖတခကဆသညမာ အႏညာတစရငဆးျဖတမႈတစခလး သ႕တညးမဟတ တစစတ တစပငးအဆးသတေစရန ခမတေသာဆးျဖတခက သ႕မဟတ ကနဦးဆးျဖတခက ရလဒမားက စးမး၍အျပးသတ ဆးျဖတခကသ႔ မလြမေသြေရာကရရနျဖစသည။ စရငဆးျဖတမႈသည ေျဖ႐ငးေပးရနေတာငးခသည အျငငးပြါးမႈအား ေနာကဆးအဆးသတအေနျဖင ၿပးျပတေစျခငးျဖစသည။ အကယ၍ခအဖြ႕႐းသည ေနာကပငးကာလမား၌ ကြျပားျခားနားေသာ ေကာကႏႈတသးသပခကမားအား လကနာကငသးရန ဆႏၵ႐သညတင ေကာကခကအား ျပနလညဖြငလစခြင သ႔မဟတ ျပနလညျပငဆငခြင မရႏငေပ။ သ႕ျဖစ၍ ေအာကေဖာျပပါဆးျဖတခကတ႕သည အႏညာတစရငဆးျဖတခကအျဖစ အရညအခငး ျပညမေသာ ဆးျဖတခကမားျဖစၾကသည။ ။

- အျပးသတစရငဆးျဖတခက ဆသညမာ အႏညာတစရငဆးျဖတမႈ၏ အဆးသတျဖစသည။ အျပးသတဆးျဖတခကဆသညမာ ထကသငရာေတာငးဆမႈမားအား ကငတြယေျဖရငးရန ဆးျဖတခက ျဖစသညဟမတယရမညျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင အျငငးပြါးမႈအေပၚ ခ႐း၏တရား စရငပငခြငက ျငငးဆ၍ အျငငး ပြားမႈအားတငသြငးျခငးျဖစသည။

- တစစတတစေဒသဆးျဖတခက ဆသညမာ ေတာငးဆမႈမားအား၏ တစစတတစေဒသအား ဆးျဖတခကေပးျခငး အဆမား၏တစစတတစပငးႏင ကနရေနေသာေတာငးဆမႈမားအား အမႈဆငရာ ေဆာငရြကခက၏ ေနာကဆကတြအဆငဆငတြင ေဆာငရြကရနခနလပထားရခ႔ ျခငးမး ျဖစသည။ အႏညာတစရငမႈတညေဆာကရာတြင ပေဆာငးကနကျခငးမားအား ကငတြယ ေျဖရငးရနႏငခ႕ယြငးခက အတြကနစနာမႈမားအားခနလပထားျပး အမႈဆငရာေနာကပငး ေဆာငရြကခကမားတြင ကငတြယရန ေရႊ႕ဆငးျခငးက တစစတတစေဒသ ဆးျဖတခကဟေခၚဆႏငသည။

- ကနဦးစရငဆးျဖတခက ဆသညမာ ယာယသ႕မဟတ ၾကားျဖတရရေသာ ဆးျဖတခကကဆလျခငး ျဖစသည။ သကဆငသတ႕၏ အေရးတၾကးေျဖရငးရနလအပေသာ ကနဦးအျငငးပြါးမႈႏငစပလငး၍ ေတာငးဆမႈအတြကခမတေပးျခငးက ဆလသည။ ေတာငးဆမႈသညကာလစညးကမးသတ ကနလြနျပးျခငး ရမရ၊ ထကသငရာက မညသည ဥပေဒအားျဖငလႊမးမးထနးခပမညနညး၊ တာဝနရမႈရမရစသညတ႕က ေထာက႐ႈ၍ခမတေသာ ဆးျဖတခကမားပါဝငသည။

- တရားစရတေပၚမႈတညေသာဆးျဖတခကဆသညမာ အႏညာတဆငရာ စရငဆးျဖတမႈအတြက ကနကေသာ ေငြပမာဏသတမတျခငးႏင႔ အႏညာတစရငဆးျဖတမႈအတြက ကနကမႈအားခြေဝ သတမတႏငရန ဆးျဖတခကကဆလျခငးျဖစသည။

- ဆႏၵအေလာကခမတေပးေသာ ဆးျဖတခကဆသညမာ သကဆငသႏစဦးႏစဘက ေကနပစြာေကေအးျခငးအား ဆးျဖတခကတစရပအေနျဖင႔ မတတမးတငထားျခငးက ဆလသည။

ပကကြကမႈအတြက ခမတေသာဆးျဖတခကဆသညမာ သကဆငသႏစဦးအနကမ တစဦးဦးကပါဝငရန ပကကြကျခငးေၾကာင ခမတေသာဆးျဖတခကျဖစသည။ ထကသ႕ ဆးျဖတခကသည အထကေဖာျပပါ ဆးျဖတခကတစခခႏင ေဘာငဝငျခငးရပါက ယငးဆးျဖတခကအား အရညအျခငးျပညမသညဟ မတယႏငသည။ - လပထးလပနညးဆငရာ ၫႊနၾကားခကဆသညမာ အမႈဆငရာေဆာငရြကခကမားအား

စစညးရနသက သကသာ ျဖစေသာဆးျဖတခကမားကဆလသည။ - ယာယဆးျဖတခက (သ႕မဟတ) ၾကားျဖတအကျဖတျခငး -

ယာယအကျဖတျခငးကဆးျဖတခကဟ မသတမတႏင ဘယေၾကာငဆေသာ ထကသ႕ အကျဖတျခငးသည အႏညာတဆးျဖတမႈေဆာငရြကေနစဥ အခနအေတာ အတြငးအတြကသာ ျဖစျပးယငးအခနအေတာအတြငး၌ပင ျပနလညေဖာထတ၍ ဆကလက ေဆာငရြကႏငသည။ တရားရးမားသည ဆန႕ကငဘကျဖစေသာ သေဘာထားမားေပၚမတည၍ ယာယအကျဖတျခငးမား ျပလပစရငဆးျဖတခကခမတ၍ သကဆငသတ႕၏အျငငးပြါးမႈအား ဆးခနးတငေစႏငသညအျပင သကဆငသက ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ လပထး လပနညးမား၏ ေကာကခကမားကဆးျဖတမႈျပရန သကဆငသတ႕ကသေဘာမတႏငျခငးမား ရႏင၍ ယငးယာယအက ျဖတခကမားသည ယၾကညေလာကဖြယရာမရေခ။

ေနာကဆးအေနျဖင ခသမာဓခလႀကးမား၏ ထငျမငယဆခကဆးျဖတခကမား ေျပာဆခကမားက ထညသြငး စဥးစားျခငးအားျဖင ဆးျဖတ၍မရႏငပါ။ တရား႐းေတာမားအေနျဖင ဆးျဖတခကခမတျခငး၏အဓက ဆလရငးႏင ေနာကဆးအေနျဖင အေရးႀကးေသာအေၾကာငး အရာမားေပၚ ဆးျဖတခကမားခမတျခငးႏင စရငဆးျဖတမႈ႐မ႐ ထညသြငးစဥးစားရမည။ ၂.၁.၂။ ႏငငျခားႏးႏြယေသာအမႈအခငးမားက ျပညတြငးတရားရးကစစေဆးရာတြင အသးျပေသာ ဥပေဒျဖင႔ ခဥးကပျခငး တရားရးေတာတ႕သည အထကေဖာျပပါကယပငခန႕ခြႏငျခငးနညးလမးမားက အသးျပျခငးထက ျပညတြငးဥပေဒမားက အသးခရညညႊနး ကးကားလၾကသည။ ယငးသ႕ရညညႊနးကးကားရာတြင အႏညာတဆးျဖတ ခကအား မညသည႔ျပညတြငး ဥပေဒအားျဖငလႊမးမး၍ အဓပၸါယဖြငဆမညဆျခငးျဖင စတငေလရၾကသည။ ဆလသညမာ ႏငငျခားႏးႏြယေသာအမႈအခငးမားက ျပညတြငးတရားရးက စစေဆးရာတြင အသးျပေသာ ဥပေဒအား အသးခ၍ အဓပၸါယဖြငဆျခငး ျဖစသည။ ႏငငေတာ၏ ကယပငဥပေဒ (lex fori) ယငးႏငင၏ အႏညာတ စရငဆးျဖတမႈအား လႊမးမးအပခပေသာဥပေဒ (lex arbitri) တစခခအား အသးခႏငမည ျဖစသည။ ေယဘယအားျဖင အႏညာတစရငရာႏငင၏ ဥပေဒမားကအသးခရနျဖစျပး မၾကာခဏျဖစေပၚေလ ရေသာ သကဆငသမား ေရြးခယသညအႏညာတစရငျခငးအား စညးကပသည႔ဥပေဒမား အသးချခငးကမေလာခသင သည။ (ပဋညာဥမဟတသကသ႔ အျငငးပြါးမႈအား ထကသငရာဟလညး မမတယႏငေပ ၎တ႕သည ကြျပားျခားနားေသာအေၾကာငးအရာမား ျဖစသည။) ၂.၂။ အႏညာတစရင ဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညခက ၁၉၅၈ နယးေယာကသေဘာတညမႈ၏ အပဒ -၂ (၁) တြင အႏညာတစရငဆးျဖတမႈခယျခငး သေဘာတညခကအား အသးခမႈကရငးလငးစြာ ေဖာျပထားသည။ ဥပေဒႏငဆကႏြယမႈရျခငးႏင အႏညာတစရငဆးျဖတမႈခယရန စာခပ၌ပါဝငျခငးရမရအား အဓပၸါယဖြငဆရနေပၚေပါကျပး သ႕မဟတ ေပၚေပါကႏငေခရသညမားက အႏညာတ စရငဆးျဖတျခငးခယရန အျပညအစျဖစေစ ကြျပားျခားနားခကမားအားျဖစေစ မတတမးတငေရးသားခကက သကဆငသတ႕က တငသြငးရန တာဝနယျခငးျဖစသည။ “ေပၚေပါကျပးသ႕မဟတေပၚေပါကႏငေခရမႈ” ဆေသာ စကားလးအသးအႏႈနး အသးျပရျခငးမာ ပဋဉာဉစာခပ တြငပါဝငေသာ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ အပဒငယမားသည ၁၉၅၈ နယးေယာကသေဘာတညခကမား အတြငး အကးဝငသညက ျပသရနျဖစသည။ ထ႕အျပင အနာဂတတြငေပၚေပါကလာႏငသည အျငငးပြါးမႈအား ေျဖရငးႏငရနႏင ယငးစကားရပမားပါဝငေသာ ပဋဥာဥစာခပအားတငသြငး၍ လကရပၚေပါကေနေသာ အျငငးပြါးမႈ အားေျဖရငးႏငရနလညးျဖစသည။

အပဒခြ-၂(၁) အႏညာတစရငဆးျဖတမႈဆငရာသေဘာတညမႈသည ဥပေဒဆငရာဆကႏြယမႈမားႏင႔ တတကက ဆကစပမႈရရန အဓကလအပခကျဖစသည။ အျငငးပြါးမႈမားသည ပဋဥာဥတြငပါဝငေသာ အႏညာတစရင ဆးျဖတျခငးဆငရာ အပဒခြအပဒငယမားႏငသကဆငမႈရျပး ထအျငငးပြါးမႈသည ယငးပဋဥာဥမပင ေပၚေပါကလာျခငး ျဖစပါကလအပခကအား တတကကျပညမသည ဟမတယႏငသည။ ဆန႔ကငဘက႐ႈေထာငအားျဖင႔ စာခ ပတြငပါဝင ပတသတသတ႕သည အကယ၍ စာခပတြငပါဝငပတသတသမားသည ျဖစႏငေခရေသာအေၾကာငးအရာမားက ေကာလြန၍ လကရတြငျဖစေပၚေနေသာ အျငငးပြါးမႈအခ ႕တဝကႏင အားလးအျပင အနာဂတတြငေပၚေပါကလာ ႏငသည အျငငးပြါးဖြယရာမားအား အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးသ႕တငသြငးလာမညဆပါက လအပခကျပညမ သညဟမတယႏင။ အႏညာတဆးျဖတမႈဆငရာ သေဘာတညခကအရ အကးဝငေသာအျငငးပြါးမႈသည တရားမနစနာမႈ အဆမားႏင ျပ႒ာနးဥပေဒအရ ေတာငးဆခကမားအစရသညပဋဥာဥႏင ေတာငးဆခကမားႏင သကဆငမႈရႏငသည။ သကဆငသည။ ေနာကဆးအေနျဖင ၁၉၅၈ နယးေယာက ႏငငတကာသေဘာတညမႈသည အပဒခြ-၂(၂)တြင သတမတထားေသာ လအပခကမာ “ေရးသားမတတမးတငထားေသာ” အႏညာတစရင ဆးျဖတမႈ ဆငရာ သေဘာတညခကျဖစသည။ ထအေၾကာငးက အခနး-၂ တြင ေဆြးေႏြးတငျပထားသည။ ၃။ပငနကနယပယအားအသးခ ျခငး အႏညာတစရငဆးျဖတခကႏငစပလငး၍ ပငနကနယပယအားအသးချခငး၏ ဆလရငးက ၁၉၅၈ နယးေယာက သေဘာတညမႈ၏ အခနး၁ (၁) တြင ေအာကေဖာျပပါအတငးအနကဖြငဆထားသည။ နယးေယာကသေဘာတညမႈအားအသးျပရျခငးမာ အႏညာတစရငဆးျဖတခကအား ခမတသညႏငငမတပါး အျခားႏငငတစခတြငပါ ထဆးျဖတခကအားအသအမတျပႏငရနႏင႔ အတညျဖစေစရနအျပင လပဂၢလ၊ရပပငးဆငရာ ႏင႔ ဥပေဒဆငရာဟတမဟတ ကြျပားျခားနားခကမားအား ေပၚေပါကေစရနျဖစသည။ ထ႕အျပင အသအမတျပ ျခငးႏင ဥပေဒအတငးအခငအမာျဖစေစရန ေတာငးဆရမညႏငငတြင စရငဆးျဖတခကအား ျပညတြငးတြင ခမတသညဆးျဖတခကအေနျဖင႔ ထည႕သြငးစဥးစားျခငး မေပၚေပါကေစရန နယးေယာကသေဘာ တညမႈအား အသးခကငသးသည။

၃.၁။ ဆးျဖတ စရငခက ၃.၁.၁။ အႏညာတစရငဆးျဖတခကအား ခမတသညႏငငမတပါး အျခားႏငငတစခတြငပါ ထဆးျဖတခကအား အသအမတျပႏငရနႏင အတညျဖစေအာငျပလပျခငး အႏညာတ စရငဆးျဖတခကအား ခမတသညႏငငမတပါး အျခားႏငငတစခတြငပါ ထဆးျဖတခကအား အသအမတျပႏငျခငးႏင႔ အတညျဖစေအာငျပလပႏငျခငးမာ နယးေယာကသေဘာတညခကမားအတြငး ေဘာငဝငမႈရသည။ ယငးက ႏငငရကျခားဆးျဖတခကဟ ေခၚဆႏင သည။ ဆးျဖတစရငခကသည ႏငငျခားတြငခမတသညဆးျဖတခကဟ ဆးျဖတရာတြင သကဆငသစာခပဝငမား၏ လမး၊ တရားဝငအျမတမးေနထငသည အရပေဒသ(သ႕မဟတ) ေနထငလကရေသာ အရပေဒသတ႕ႏင႔ သကဆငျခငးမရ။ သ႔ေသာ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးခယမႈဆငရာသေဘာတညမႈသည အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈ မေဘာငမားအတြငးဝငပါက ဤအေၾကာငးအရာမားသည အေရးပါသည။ (အခနး-၂ႏင အခနး-၃တြငၾကညပါ။) ဆးျဖတခကခရာႏငငသည အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ၏ အဖြ႕ဝငႏငင ျဖစရနလညး မလအပေပ။ (အသအမတျပျခငးႏင႔ အတညျဖစေအာငျပလပမညႏငငသည အျပနအလနခြၽငးခကထားရျခငးရမသာ ၄.၁ တြင ၾကညပါ) စရငဆးျဖတမႈက မညသညေနရာတြင ျပလပပါမညနညး။ သေဘာတညမႈစာခပသည ထေမးခြနးအတြက အေျဖေဖာျပ ထားျခငးမရပါ။ သ႕ေသာသေဘာတစာခပခပဆရာတြင အေျခအေန ေတာေတာမားမားသည အႏညာတ စရငဆးျဖတမႈခယမညေနရာအား ထညသြငးစဥးစားၾကသည။ အႏညာတစရငဆးျဖတမႈခယမည ေနရာေရြးခယရာတြင စာခပဝငမားကေရြးခယၾကသလ အႏညာတစရငျခငးဆငရာအဖြ႕အစညး သ႕မဟတ ခရးမားကလညးေရြးခယႏငသည။ ၎သည တရားဥပေဒအရသာျဖစ၍ ရပပငးဆငရာအခကအလက သ႔မဟတ ပထ၀၀ငအယအဆ သေဘာတရားမားမပါ၀ငပါ။ ၾကားနားျခငး၊စဥးစားခငခနျခငးႏင စရငဆးျဖတမႈ လကမတေရး ထးျခငးႏင အျခားအႏညာတစရငဆးျဖတျခငးႏင သကဆငေသာ လပထးလပနညးအစတအပငး အခ႕သညအျခားတေနရာ (အျခား ႏငင) တစခတြင ျဖစေပၚေကာငးျဖစေပၚႏငသည။ ၃.၁.၂။ ျပညတြငးႏင မသကဆငေသာ ဆးျဖတ စရငခက သေဘာတစာခပအားျဖင အက းဝငေသာစရငဆးျဖတခက ဒတယအမ းအစားမာ အသအမတျပမႈႏင အတညျဖစေအာငျပလပရမညႏငငသည အႏညာတာဆးျဖတခကမားအား ျပညတြငးအတြက မဟတေသာ ဆးျဖတခကဟ ထညသြငးစဥးစားျခငးျဖစသည။ ဤအမးအစားသည နယးေယာက သေဘာတညမႈနယပယက ပမကယျပန႕ေစသည။ ျပညတြငးႏငသကဆငျခငးမရေသာ ဆးျဖတခကအား နယးေယာကသေဘာတညမႈတြင အနကဖြင ဆထားျခငးမရပါ။ မညသညအႏညာတဆးျဖတခကသည ျပညတြငးႏငသကဆငမႈမရဟဆးျဖတရနမာ

သေဘာတညမႈစာခပဝငႏငင မား၏ လြတလပခြငျဖစျပး သေဘာတညမႈအား ဥပေဒျပဌာနးခက မားတြင ထညသြငးအေကာငအထည ေဖာရနလညး ျဖစသည။7 ေအာကေဖာျပပါစရငဆးျဖတခကအားလးသ႕မဟတအခ႕အားထညသြငးစဥးစား၍စရငဆးျဖတခကအားျပညတြငးႏင႔ မသကဆငဟ သတမတႏငသည။

- ႏငငျခားတငးျပညတစခ၏အႏညာတစရငျခငးဆငရာဥပေဒမားအရခမတခေသာစရငဆးျဖတ ခက၊

- ႏငငျခားေရးႏငပတသကေသာ အေၾကာငးအခကမားပါ၀ငသည စရငဆးျဖတခက - ႏငငေတာႏင ဆငေသာစရငဆးျဖတခက

ပထမစရငဆးျဖတခကမာ အႏညာတစရငဆးျဖတမႈအား ႏငငတစႏငင၏တရားရးတြငျပလပ၍ စရငဆးျဖတခက အားအသအမတျပရနႏင အတညျဖစေအာငျပလပရာ၌ ယငးႏငင၏ႏငငျခားႏင သကဆငသည ဥပေဒအရရယျခငး ျဖငသာဆကႏြယေပၚေပါကလာႏငသည။ ဤကစၥတြင သေဘာတညမႈရရနခယဥးသည အဘယေၾကာငဆေသာ ႏငငေတာဥပေဒ၏အသအမတျပျခငး သ႔မဟတ အတညျဖစေအာငျပလပရာ၌ တရား႐းမားသည သကဆငသ စာခ ပဝငမားက ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးဆငရာအေၾကာငးအရာမားက ႏငငရပျခားတြငစရငျခငးထက အမးသားဥပေဒ (National Law) ပါအႏညာတစရငျခငးဆငရာဥပေဒမားအသးခရန သြယဝကခြငျပထားျခငး ေၾကာငျဖစသည။ 7 For example, the United States Federal Arbitration Act (Title 9, Chapter 2) hasmade the following provision with respect to a “non-domestic award”:“Sect. 202. Agreement or award falling under the Convention An arbitration agreement or arbitral award arising out of a legal relationship,whether contractual or not,which is considered as commercial, including atransaction, contract, or agreement described in section 2of this title, falls underthe Convention. An agreement or award arising out of such a relationship whichis entirely between citizens of the United States shall be deemed not to fall underthe Convention unlessthat relationship involves property located abroad,envisages performance or enforcement abroad, or hassome other reasonablerelation with one or more foreign states. For the purpose of this sectionacorporation is a citizen of the United States if it is incorporated or has its principalplace of business inthe United States.”

ဒတယ အမ းအစားသည ႏငငေတာအတြငးတရားရးသည ပါ၀ငပတသကသမား၏ ႏငငသား၊ တရား၀င အတညတက ေနထငရာၿမ႕႐ြာ သ႔မဟတ အျငငးပြားမႈ ေပၚေပါကေစသည သေဘာတစာခပ ခပဆေသာ ေနရာက႔သ႔ေသာႏငငျခားေရးႏင႔ ပတသကေသာ အျငငးပြားဖြယရာ ႐ႈေထာငမအသအမတျပျခငးႏင အတညျဖစေအာငျပလပျပ႒ာနးသည။ ဤအမးအစား ေအာကတြင ႏငငေတာ၏ ျပညတြငးေရးကစၥႏငမဆငေသာ ကးေၾကာငးဆေလာေသာ အခငအမာ ဥပေဒျပ႒ာနးမႈ စရငဆးျဖတျခငး စမားက ထညသြငးစဥးစားသည။ (အေမရကနႏငငအတြက သာဓကက ေအာကေျခမတခက- ၇ တြင ၾကညပါ။) ပါ၀ငပတသကသမားက စရငဆးျဖတမႈကျပညတြငးေရးကစၥႏင မဆငဟ ၫႊနျပျခငးသည အလြန႐ားပါးေသာကစၥရပျဖစသည။ တတယအမးအစားသည ႏငငေတာ၏ အႏညာတစရင ဆးျဖတျခငးဆငရာ မညသညဥပေဒႏငမဆ တစသးတစျခားတညရေသာ အႏညာတစရငျခငးမားမ ထတျပနလကေသာ ဆးျဖတခကမားက ရညညႊနးသည။ ဥပမာ သကဆငသစာခပဝငမားက ႏငငေတာ၏ အႏညာတ စရင ဆးျဖတျခငးဆငရာ ဥပေဒအားအတအလငးခနလပထားချခငး (သ႕မဟတ) အႏညာတစရငျခငးဥပေဒ၏ အေထြေထြ စညးမဥးအစရေသာ ႏငငျဖတေကာနညးဥပေဒမားအား အသးခရနျပဌာနးထား ျခငးမားေၾကာငျဖစသည။ ႏငငေတာ စရငဆးျဖတမႈသည ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာ သေဘာတညမႈ နယပယအတြငး႐မ႐ဆေသာ ေဆြးေႏြးမႈတခ ႕ ႐ခေသာ လညး လႊမးမးေသာ ႐ႈေထာင႕အရဆေသာ ထဆးျဖတခကမားသည ၁၉၅၈ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈအား အသးခကငသးသညသာ ျဖစသည။ ထသ႔ေသာ ကစၥမားသည ျဖစေတာငျဖစချဖစစဥ ျဖစသည။ ၃.၂။ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာသေဘာတညမႈမား ၁၉၅၈ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈတြင အႏညာတစရင ဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈမားက နယးေယာက ႏငငတကာသေဘာတညမေဘာငမားအတြငးမ ကငသးေစရန သတမတေဖာျပထားျခငးမ႐ပါ။ သ႕ေသာလညး နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈသည ျပညတြငး ခသမာဓျဖင အႏညာတ စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈ မားအားအသအမတျပျခငးက ထနးခပျခငးမရဆေသာအခကသည အျပညအ၀ခငမာမႈ႐သည။ အကယ၍ အနာဂတတြင ေပၚေပါကလာႏငဖြယရေသာ အႏညာတဆးျဖတခကမားအား ႏငငရပျခား(သ႕မဟတ) ျပညတြငးႏင မသကဆငေသာဆးျဖတခကဟ ယဆပါက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈအား အသးခ ႏငသညဟ အပဒခြ-၁(၁) အရ တနးတညမလကခသညဟ မတယလမမည။ တခ႕တရား႐းမားသည အႏညာတ စရငဆးျဖတျခငးဆငရာသေဘာတည မႈသညအကယ၍ ႏငငတကာအဆင႐ခပ ါလင အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈက ကငသးမညဟ အေၾကာငးျပခကေပးၾကသည။ သေဘာတညမႈ၏ ပါ၀ငပတသကသမား၏ လမ းသ႕မဟတ တရား၀င အတညတကေနထငရာၿမ႕႐ြာ (သ႔မဟတ)လပငနးကစၥ အေၾကာငးအရငးတ႔သည အျပညျပညဆငရာေဆာငရြကမႈ အကးဆက ျဖစေပၚေစသည။

ခသမာဓျဖငစရင ဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈမားက နယးေယာကအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈေဘာင အတြငး႐မ႐ အဆးအျဖတေပးသညအခါ တရား႐းမားသည အေျခအေနသးမးခြျခားသငသည။

အကယ၍ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈမားသည တငးတပါးႏငငတစခအားအႏညာတစရငမႈ ျပရနေနရာအျဖစ သတမတျပ႒ာနးထားပါက တရားရးေတာသညသည နယးေယာကႏငငတကာ သေဘာတညမႈက ကငသးရမည။

အကယ၍ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈမားသည အမႈကစၥေပၚေပါကရာႏငငအား အႏညာတစရငမႈ ျပရနေနရာအျဖစ ျပဌာနးထားပါက တရားရးတ႕သည -

-အကယ၍ ေနာငလာမည႔ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈသညျပညတြငး ႏင႔ မသကဆငေသာ ဆးျဖတ စရငခကအေနျဖင အရညအခငးျပညမပါက အပဒခြ-၁ (၁) အရနယးေယာက အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈက ကငသးရမည။ -အကယ၍ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈသည သကဆငသစာခပဝငမား၏ လမး (သ႕မဟတ) တရား၀ငေနထငရာႏငင (သ႕မဟတ) လပငနးကစၥတ႕တြင ႏငငျခားေရး ဆငရာအေျခခသေဘာတရားမား ပါရျခငးတ႕ေၾကာင အျပညျပညဆငရာႏင သကဆငမႈရလာပါက နယးေယာကအျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈကကငသးရမည။

- အကယ၍ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာသေဘာတညမႈ သည အႏညာတစရငမႈျပရနေနရာ သတမတျပ႒ာနးထားျခငးမရပါက အနာဂတတြငျဖစေပၚမည႔ စရငဆးျဖတခကမာ ႏငငရပျခား (သ႕မဟတ) ျပညတြငးမဟတေသာေနရာတြင အာဏာသကေရာကျခငးျဖစပါက တရားရးေတာတ႕သည အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈအား အပဒခြ-၁(၁) အရအသးျပလက အသးခႏငသည။။ ထ႕ထကဆေသာ အကယ၍တရား႐းမားသည အႏညာတ စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈ အားအျပညျပညဆငရာႏငသကဆငမႈရသညဟ ယဆပါကလညး ဤအျပညျပည ဆငရာသေဘာတညမႈအား အသးျပလကအသးခႏငသည ။

၄။ ခြၽငးခက စညးမဥးမားတြင အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈသည ႏငငျခားေရး သ႔မဟတ အျပညျပညဆငရာ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာသေဘာတညမႈ အားလးႏင ႏငငျခား သ႔မဟတ ျပညတြငးႏငမသကဆငသည႕ အႏညာတစရင ဆးျဖတျခငးဆငရာသေဘာတညမႈ မားအားလးက အသးခကငသးသည။ သ႔ေသာလညး သေဘာတညမႈစာခပဝငႏငငက ျပညျပညဆငရာ သေဘာတညအား အသးျပပါကခြၽငးခကႏစရပျပလပႏငသည။ ၄.၁။ အျပနအလန ျပ ျခငး (အပဒခြ ၁ (၃) ပထမစာေၾကာငး)သေဘာတညမႈစာခပဝငႏငငသည အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈအား အသးျပရာတြင အသအမတျပျခငးႏင႔အတညျဖစေစျခငး တ႕က အျခားစာခပဝငႏငငတစခ၏ နယနမတတြငသာျပလပမညျဖစေၾကာငးက ျမြကဟေၾကျငာႏင သည။။ ခန႔မနးေျခအားျဖင သေဘာတညမႈ စာခပဝငႏငငသးပႏစပသည ထခြၽငးခကအား ကငသးသည။

ဤအျပနအလနအားျဖင႔ ခြၽငးခကထားျခငးအား ကငသးေသာႏငငအတြငး႐ တရား႐းသည အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈအား အသးခရာတြင စရငဆးျဖတခကမားသည အျခားသေဘာတညမႈ စာခပဝငႏငင၏ နယနမတတြငသာ ျပလပေစျခငး သ႕တညးမဟတ ဆးျဖတစရငခကသည ျပညတြငးႏင႔ သကဆငမႈမရျခငးႏငအျခားစာခပဝငႏငငတစခခႏင ဆကႏြယမႈရမသာ လငအသးခကငသးႏငေပလမမည။ ၄.၂။ ကနသြယမႈႏငဆငေသာ သေဘာသဘာ၀ (အပဒခြ ၁ (၃) ဒတယစာေၾကာငး) သေဘာတညမႈစာခပဝငႏငငသည ဥပေဒဆကႏြယမႈအရ ေပၚေပါကလာေသာ ျခားနားခကမား ထြကေပၚလာသည႔အခါတြင ပဋဥာဥစာခပ၌ သေဘာတညထားျခငးရမရက ေထာက႐ႉ႕၍ ျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈအားအသးခကငသးမညဟ ျမြကဟေၾကညာႏငသည႔ထကသ႕ ေၾကညာေသာႏငငသည ယငးျခားနားခကမားအားႏငငေတာဥပေဒမားအရ ကနသြယမႈႏင႔ သကဆငသညဟ ထငျမငယဆႏငသည။ ခန႔မနးေျခအားျဖင သေဘာတညမႈ စာခပဝငႏငင သးပႏစပသည ထခြၽငးခကအားကငသးသည။ အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈဆငရာ အသးအႏနးမားတြင အမႈကစၥေပၚေပါကရာႏငင၏ ျပညတြငးဥပေဒမားက ညႊနးဆေသာလညး (ႃခြငးခက အေနျဖင လပပငခြင႐ေသာ စညးမဥးဥပေဒသ အဓပၸာယဖြငဆခက) လကေတြ႕တြငမတရား႐းမားသည အမႈကစၥ၏အထးအေျခအေနမား ႏင ႏငငတကာ တြငလကေတြ႕ကငသး ေနေသာအေလအကင႔မားကလညး ထညသြငးစဥးစားၾကသည။။ မညသ႔ေသာ အေျခအေနတြငမဆ အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ၏ ရည႐ြယခကက ထည႔သြငး စဥးစားရာတြင တရား႐းမားသည ကနသြယစပြါးေရးဆငရာသေဘာထားမားအား ကယျပန႕စြာ အဓပၸါယဖြငဆသငေပသည။ အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈသည စရငဆးျဖတမႈမားအား အသအမတျပရနႏငအတညျဖစေအာင ျပလပျခငးတ႕ႏင႔ ဆကစပေသာခြၽငးခကမားကသာ ေဖာျပေျပာဆေနေသာျငားလညး ယငးခြၽငးခက မားသည အႏညာတစရငျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈမားအား အသအမတျပရာတြင အသးခသညက ေယဘရအားျဖငနားလညသေဘာေပါကျပး ျဖစသည။ ၅။ ျပညတြငး ဥပေဒႏင တျခားႏငငတကာ ဥပေဒမား ဆကႏြယမႈ ( အပဒခြ ၄) အပဒခြ- ၇ (၁) တြင နယးေယာကအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈသညယငးသေဘာတညမႈ၊ အမႈကစၥေပၚေပါကရာႏငင၏ ဥပေဒႏင ဆးျဖတခကအားအတညျဖစေအာငျပမည ယငးႏငငအေပၚစးေႏာငမႈရေသာ အျခားေသာ အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈမား၏ ဆကႏြယမႈက ေအာကပါအေျခအေနမားအရ ကငတြယသည။ “လက႐အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ၏ ျပဌာနးခကမားသည အႏညာတစရငဆးျဖတခကအား အသအမတျပျခငးႏင႔ အတညျဖစေအာင ျပလပမည ႏငငဝငေယာကထားေသာႏစႏငငင သ႕မဟတ ႏငငအမားပါ ေသာသေဘာတညမႈမား၏ တရားဝငျဖစမႈက အကးသကေရာကျခငးမရသညအျပင တစစတစေယာကအေနျဖင ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာဆးျဖတစရငမႈ အေပၚ ကယကးအတြက အခြငေကာငးယသည တစစတစေယာက

သ႔မဟတ၎၏မညသည ရပငခြငမဆ ခစားခြငကမေပးပပတပငထားသည ထ႕အျပင စရင ဆးျဖတခကအားေတာငးခမညႏငင၏ ဥပေဒသ႕မဟတ ယငးႏငငခပဆထားေသာ အျပညျပညဆငရာ စာခပမားတြင ပမာဏခြငျပထားျခငးမားက အမျပအားကးအားထား သည႔အေျခအေနတြင အကးသကေရာကမႈမ႐ပါ။” ၅.၁။ ပ၍အေထာကအပ ျဖစေသာဥပေဒ စာခပဝငမားက၎တ႕ရရေသာ စရငဆးျဖတခကအားအသအမတျပရနႏင႔ အတညျဖစေအာင ျပလပရာတြင အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈမားထက ပမအေထာကအပျဖစေသာ နညးဥပေဒမားအား အမသဟျပရန ခြငျပဆကတညးက ၎အပဒခြ-၇(၁)က ပမအေထာကအပျပေသာ အခြငအေရးဟေခၚသည။ ပ၍အေထာကအပ ျဖစေသာနညးဥပေဒမားက အမႈေပၚေပါကရာႏငင၏ဥပေဒ (သ႕မဟတ) ကအသအမတျပျခငးႏင အတညျဖစေအာင ျပလပျခငးအားေတာငးခမညႏငင၏ နယနမတတြငအသးခႏငမည အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈစာခပမားတြင ေတြ႕ရႏငသည။ လကေတြ႕ကငသးရာတြင ထအမႈေပၚေပါကရာႏငင၏ဥပေဒ (သ႕မဟတ) အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈစာခပမားသည ၁၉၅၈ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈထက အသအမတျပျခငးႏင႔ အတညျဖစေအာငျပလပျခငးအား အနညးဆးေတာငးဆႏငသည႔ စမႈမားကးကားရညညႊနး၍ လပထးလပနညး စညးကမးခကအရ ျဖစေစအတညမျပႏငျခငးအတြက ခငလေသာအေၾကာငးျပခကအရ ျဖစေစခြငျပေပးႏငသည။ ၎သည ကယကယျပန႔ျပန႔သေဘာအရ (အကြငးမလကခကငသးျခငးမးေတာမဟတေပ) နားလညသေဘာေပါကရာတြင အပဒခြ-၇(၁) ျပ႒ာနးခကမားသညလညး အႏညာတစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာ သေဘာတညမႈက အသအမတျပျခငးႏင အတညျဖစေအာင ျပလပျခငးအား အပဒခြ-၂(၂) အတငးကငသးသည။ အပဒ ၂(၂) အရ အႏညာတစရငမႈသေဘာတညခကအတြက တရားဝငလအပခကမား အားေကာလႊားႏငေစရန အပဒ၇(၁) အထးမျငမးကးကားေဖာျပထားသည။ (မတတမးတငေရးသား ထားေသာလအပခကမားကအခနး-၂ ၏ ၄.၂.၁ တြငၾကညပါ။) ၂၀၀၆ခႏစ ဂ လငလ ၇-ရကေန႔က ကလသမဂၢေကာမ႐ငမ ေထာကခ အတညျပ ထားေသာႏငငတကာ ကနသြယမႈဥပေဒ (UNCITRAL) တြငယငးေထာကခခကက ေတြ႕ႏငသည။ (ေနာကဆကတြပးတြပါစာ႐ြကစာတမး-၃ တြငၾကညပါ) “ အပဒခြ-၃ တြင, ၁၉၅၈ ခႏစ ဂလငလ ၁၀-ရကေန႔ကနယးေယာကတြင ျပလပခေ သာ ႏငငျခားေရးဆငရာအသအမတျပျခငးႏငအတညျဖစေအာငျပလပျခငး နယးေယာကအျပညျပည ဆငရာသေဘာတညမႈ၏ စာပဒ-၁အရ ယငးသေဘာတညမႈက အသးခရနစတပါဝငစားေသာ မညသညစာခပဝငကမဆ အႏညာတစရငမႈဆငရာသေဘာတညမႈအား အသအမတျပျခငးႏင အတညျဖစေအာငျပလပျခငး ေတာငးခရာတြင အမျပကးကားရမညႏငင၏ ဥပေဒ(သ႕မဟတ) ယငးႏငငပါဝငေသာအျပညျပညဆငရာစာခပအသးခပငခြငရေစရမည။”

နယးေယာကအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈ၏ သမငးေၾကာငးတြငလညး ဤအယအဆက ေထာကခအားေပးသည။ အႏညာတဆငရာသေဘာတညမႈအား အတညျဖစေအာငျပျခငးဆငရာ ျပဌာနးခကမားက ညႏႈငးမႈမား၏ ေနာကဆးေန႕တြင ေဆြးေႏြးခၾကသည။ တျခား ျပ႒ာနးခကမား သည ေနာကဆး ျဖစႏငမႈ အေျခအေနတြင ပါ၀ငထညသြငးႏႈငးခငသးသပသည ျပငဆငချခငးမးမ႐ပါ။ ဤအေၾကာငးေၾကာင အပဒခြ- ၇ အႏညာတစရင ဆးျဖတျခငးဆငရာသေဘာတညမႈ ႐ႈေထာငမ ေသြဖယေနမမားက အနကအဓပၸါယ မေကာကယသငပါ။ ၅.၂။ နယးေယာကအျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈႏင တျခားႏငငတကာႏငငအခငးခငးခ ပဆေသာ တရား၀င သေဘာတညမႈစာခပမား အႏညာတ စရငဆးျဖတျခငးဆငရာဆးျဖတစရငမႈ အပဒခြ-၇ ၏ပထမအပငးသည နယးေယာက အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈသည ကးေၾကာငးညၫြတျပး ဆးျဖတခကက အတညျဖစေစမညႏငငပါဝငေသာတျခား ႏငငတကာ ႏငငအခငးခငးခပဆေသာ တရား၀ငသေဘာတညမႈစာခပမားပါ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ ဆးျဖတစရငမႈမား၏ အသအမတျပ ျခငးႏငအတညျဖစ ေအာငျပလပျခငးမား၏ တရားဝငမႈက သကေရာကမႈမရႏငဟျပဌာနးထားသည။ ဒတယပငးတြငမ သကဆငသ စာခပဝငမားမ စရငဆးျဖတခကအား အသအမတျပျခငးႏင အတညျဖစေအာငျပလပႏငခြငအား အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈအရျဖစေစ ျပညတြငးဥပေဒသ႕တညးမဟတ ပမအေထာကအပျဖစေသာ မညသညဥပေဒႏငမဆ ရရႏငေစရမညျဖစသည။ ပမအေထာကအပျဖစေစေသာ အခြငအေရးဆငရာစညးမဥးမားသည သေဘာထား ကြလြလကရေသာ အျပညျပညဆငရာ စာခပမားႏင ပတသတ၍ အျပညျပညဆငရာဥပေဒ၏ ခငမာေသာနညးဥပေဒ တ႕အား ယတေလာ႔ေစသည (ဥပေဒအျဖစျပဌာနးထားေသာအဓပၸါယဖြငဆခကႏင ျပညတြငးႏင အျပညျပညဆငရာ ဥပေဒတ႕တြင အသးခႏငေသာဥပေဒအဓပၸါယဖြငဆခက lex posterior and lex specialis )။ ၅.၃။ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈႏင ျပညတြငးဥပေဒ နယးေယာကအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈႏငဆးျဖတစရငခကအား အတညျဖစေအာင ျပလပမညႏငင၏ ဥပေဒတ႕ဆကႏြယမႈ အေလးထားသည အေျခအေန သးမးခြျခားေစသည။ - နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈႏင ဆးျဖတစရငခကအားအတညျဖစေအာင

ျပလပမညႏငင၏ဥပေဒ ႏစမးလးကတညေသာ အေရးႀကးအေၾကာငးအခကကစၥအျဖစ ျပ႒ာနးသည။ ဤအမႈတြင ႏငငေတာဥပေဒသည အေထာကအပျဖစမရမ႐လင နယးေယာကအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈသည ႏငငေတာဥပေဒက အစားထးသည။ တခ႕အမႈမားတြငတရားရးသည နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ ေဆာင႐ြကေနသညဥပေဒျပ႒ာနးမႈက ရညၫႊနးသည။ (ေအာကတြင ေဖာ ျပထားေသာ အမႈ(၁) )

- နယးေယာကအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈတြင ျဖစေပၚေနေသာအေၾကာငး ကစၥအတြက နညးဥပေဒမ႐လင။ တရား႐းမားသည နယးေယာကႏငငတကာဥပေဒ သေဘာတညမႈက အစားထးသညသတ႔၏ ႏငငေတာ ဥပေဒက ကငသးလမသည။ (ေအာကတြင ေဖာ ျပထားေသာ အမႈ(၂) )

- နယးေယာက အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈသည ႏငငေတာဥပေဒက အတအလငး ရညၫႊနးသည။

ဤအမႈတြင တရား႐းသည ႏငငတကာဥပေဒသေဘာတညမႈက တရား၀ငခြငျပသည အတငးအတာအားျဖင ႏငငေတာဥပေဒကကငသးရသည။ (ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ အမႈ(၃)) အမႈ(၁) နယးေယာက အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈသည ႏငငေတာဥပေဒက အစားထးသည။ အမႈ(၂) ႏငငေတာဥပေဒသည နယးေယာက ႏငငတကာဥပေဒ သေဘာတညမႈ က အစားထးသည။ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈသည အသအမတျပျခငးႏင အတညျဖစေအာင ျပလပျခငးအား ျပညစေသာ ကငထးဆငရာ လပထးလပနညးစနစ ျပ႒ာနးထားျခငးမရေပ။။ လပထးလပနညးႏငဆကႏြယ၍ နယးေယာကသေဘာတညမႈသည မနကနေၾကာငးသကေသျပရန တာ၀န႐သညျပ႒ာနးခကႏင တစစတစဥးမ ေတာငးဆျခငးအားျဖင တငျပရေသာ စာ႐ြကစာတမးမား အတြကသာ သတမတျပ႒ာနးသည။ ကငထးဆငရာ အျခားကစၥရပမားတြင အေရးယမႈမ႐ပါ။ အပဒခြ-၃သည စာခပဝငႏငငမားက စရငဆးျဖတမႈျပရာတြင အမျပအားထားသည ႏငငေတာ၏ ဥပေဒလပထး လပနညးႏင ထပတထပမကေသာ အသအမတျပျခငးႏင အတညျဖစေအာင ျပလပေစရန အႏညာတစရင ဆးျဖတျခငးဆငရာ ဆးျဖတစရငမႈကသတမတျပ႒ာနးသည။ ထ႔ေၾကာင႔ ႏငငတကာအႏညာတစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာအသအမတျပ ျခငးႏင အတညျဖစေအာငျပလပ ေစရနလပထးလပနညးသည မနကနေၾကာငး သကေသျပရန တာ၀န႐သညျပ႒ာနးခကႏင တစစတစဥးမေတာငးဆျခငးအားျဖငတငျပရေသာ စာ႐ြကစာတမးမားမလြ၍ ႏငငေတာ ဥပေဒ အားျဖင ျပ႒ာနးသည။ (အခနး၃တြငၾကညပါ) ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ ျပညစေစစပမႈမ႐လငအေရးႀကးသည ကငထးဆငရာကႏငငေတာဥပေဒ အားျဖင ျပ႒ာနးသည။

- အသအမတျပျခငးႏင အတညျဖစေအာငျပလပျခငး အခနကာလသတမတေတာငးဆျခငး - စရငဆးျဖတခကမားအား အသအမတျပျခငးႏင႕ အတညျဖစေအာငျပလပရန သငေလာ

လပပငခြငအာဏာေတာငးခမႈပစ - အမႈအခငးအတြက ေဆာငရြကခကမားအားကငတြယမႈ နညးဟန ခြငျပထားေသာ

ဆးျဖတခကႏင - ႏငငရပျခားအစးမ တရားဝငအသအမတျပထားသည အသအမတျပမႈအား ဆန႕ကငေသာ

ျပနလည ကစားခြငမား - ခႏမႏငျခငးအားခခပငခြငရမႈႏင စရငဆးျဖတခကအားတနျပနေတာငးဆႏငခြငမား

ႏငငေတာကတငးၾကပ ေသာတရားစရငပငခြငဆငရာ လအပခကမားကလကခႏငရန

ႏငငေတာတရား႐းမားသည အတညျဖစ ေအာငျပလပေစျခငးေတာငးဆမႈ ျပ႒ာနးသည အေရးႀကးကစၥမားသည ထြကေပၚလာႏငပါသည။

ထးစႏငလကေလာညေထြမႈ နယးေယာက ႏငငတကာဥပေဒ သေဘာတညမႈ၏ရည႐ြယခကႏင ၎၏ ျပငးထနေသာဥပေဒစညးကမးအတငး လကနာေစရနလလားေသာဘကလကမႈ၊ ဥပေဒစညးကမးအတငး လကနာေစရန စးမးအပခပပငခြငတငျပသည ႏငငေတာသည ဥပေဒစညးကမးအတငး လကနာေစရန ရည႐ြယခကမားအတြက တရားစရငပငခြင ဖနတးရနလေလာကသည။ ဤသ႔ဆေသာလညးပ အေမရကနႏငင တရားရး အခ႕သညေ လာကထားခရသအေပၚ ကယေရးအခကအလက အေျခခတရားစရငပငခြငႏငဆးသြမးလငယ တရားစရငပငခြင႐ရန လအပပါသည။ အမႈ(၃) နယးေယာက အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈသည ႏငငေတာဥပေဒက အတအလငးရညၫႊနးသည။ နယးေယာကအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈ၏တကေသာ သတမတျပ႒ာနးထားျခငးမားသည ႏငငေတာဥပေဒက အတအလငး ရည႐ြယပါသည။ ဤအေၾကာငးကစၥသည ဥပမာအပဒခြ-၁ (ကနသြယမႈဆငရာ ျပ႒ာနးခကႏငပတသက၍) အပဒခြ-၃ (ဥပေဒျပ႒ာနးျခငးႏင ဥပေဒစညးကမးအတငးလကနာေစရန လပငနးစဥႏငပတသက၍) ႏငအပဒခြ-၅ (ႏငငေတာ၏ ဥပေဒက ရညၫႊနးသညအတညျဖစေအာငျပလပျခငးက မလကနာျခငး၏တကေသာ အေရးယမႈ နယပယ) အမႈစစေဆးရာေနရာ၏ ဥပေဒျဖစရနမလအပေသာလညး စရငဆးျဖတခက ခမတခသညဥပေဒ ျဖစရမည။ ၆။ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈအား မကငသးျခငး၏ အက းဆကမား နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈက မကငသးျခငးသ႔မဟတ မနကနစြာမကငသးျခငး သည ႏငငေတာ၏ ႏငငတကာဆငရာ တာ၀န႐မႈဆငရာဥပေဒသမားႏင ထေတြ႕မႈကျဖစေပၚေစသည။ နယးေယာက သေဘာတညမႈအရႏငင၏ တာဝနရမႈမားအား ခးေဖာကပကကြကျခငး သေဘာတညမႈစာခပအား (ဤအခနး၏ ၆.၁ တြငၾကညပါ) သည တတကကအေျခအေနတစရပတြင ႏစႏငင (သ႕မဟတ) ႏငငအမားပါဝငေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈဆငရာ သေဘာတညမႈစာခပ( ဤအခနး၏ ၆.၂တြင ၾကညပါ)အားခ းေဖာကမႈမားလညးပါဝငမႈရသည။ ထ႔အျပင ဥပေဒစညးကမးခးေဖာကျခငး လကနာရနပကကြကျခငးအေပၚ စရငဆးျဖတျခငးသည ထေရာကမႈမ႐ျခငးမား႐ေသးသည။ ( ဤအခနး၏ ၆.၃ တြင ၾကညပါ) ၆.၁။ နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ အား ခးေဖာကျခငး အျငငးပြါးမႈေျဖရငးေရးဆငရာ အပဒခြမားပါဝငမႈမရေသာလညး ဤသေဘာတညမႈသည အျပညျပညဆငရာ စာခပျဖစျပး ၎၏အဖြ႕ဝငႏငငမားအား ဥပေဒ (international law) ေအာကတြင တာဝနရမႈမားကဖနတးသည။

အထကတြငရငးလငးခသညအတငး စာခပဝငႏငငသည ႏငငရပျခားတြငခမတေသာ စရငဆးျဖတခကအား အသအမတျပရနႏင အတညျဖစေအာငျပလပရနျဖစသညအျပင အႏညာတစရငမႈဆငရာသေဘာတညမႈ အားလညး အသအမတျပရနျဖစသည။ သကဆငသစာခပဝငမားက ၎တ႕ရရထားေသာစရငခကအား အသအမတျပေပးရန (ႏင/သ႕) အတညျဖစေအာငျပလပေပးရန ေတာငးဆလာျခငး(သ႕တညးမဟတ) အႏညာတ စရငမႈဆငရာ သေဘာတညမႈသည နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ၏ မေဘာငမားအတြငးဝငပါက သေဘာတညမႈစာခပဝငႏငငသည နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈအား မခအသးခ မည ျဖစသည။ ထ႕ကသ႔အသးခရာတြင အသအမတျပျခငးႏင အတညျဖစေအာငျပလပျခငးအေပၚ ပ၍တငးၾကပေသာ ကငထးဆငရာစညးကမးမားႏင ေျခေျချမစျမစ႐ေသာအေျခအေနမားႏင နယးေယာက ႏငငတကာဥပေဒ သေဘာတညမႈမဖြငေသာကငထးဆငရာ အေၾကာငးအရာမားအား လကနာရနသတမတထားျခငးမရပါ။ ျပညတြငး စရငဆးျဖတခကမားအား ထနးခပသည လပထးလပနညးအေျခအေနမားထက ပအားစကရေသာလပထးလပနညး မားအား လညးလကနာရနသတမတထားျခငးမရပါ။ စာခပဝငႏငငမားသည စာခပဝငႏငငမားတြင နယးေယာက အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈအား အသးခ ရနအဓကတာဝနရေသာအဖြ႕အစညးမာ တရားရးျဖစသည။ တရား႐းမား၏ အေရးယေဆာငရြကမႈသည ၎ႏငင၏ အေရးယေဆာငရြကမႈဟ ႏငငတကာဥပေဒတြငမတယသည။ ထ႔ေၾကာင အကယ၍တရား႐းသည နယးေယာက သေဘာတညမႈကမကငသးလငသ႔မဟတ လြမားစြာကငသးလင အသအမတျပျခငးႏင အတညျဖစ ေအာငျပလပျခငးအေပၚျငငးဆျခငး အေပၚေမးခြနးထတစရာ အေၾကာငးအရာမားေတြ႕႐လာလင နယးေယာက သေဘာတညမႈ ကငသးမႈတြင အကးမ၀ငပါ၊ ၎ႏငငသည ႏငငတကာဆငရာတာ၀န႐ျခငးက ထေတြ႕မညျဖစသည။ စာခပဝငႏငငသည အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ စတငသကေရာကလငေရာကျခငး ထႏငငသည သေဘာတညမႈအား ျပညတြငးဥပေဒျပဌာနးခကမားတြငထညသြငးျပဌာနးျပးျဖစျခငး (သ႕မဟတ) ပႏပထတေဝ(သ႕) ျပညတြငးနညးဥပေဒမားတြင ထတျပနေၾကျငာရနအစရသညမားက အျပညျပညဆငရာအဆငတြင တာဝနရမည ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင နယးေယာက သေဘာတညမႈ ျပ႒ာနးခက အခကအလကမားသည ဥပမာႏငငေတာပင သတငးစာမားတြင တရား၀ငပႏပ ထတေ၀ချခငးမ႐ျခငး သညႏငငတကာဥပေဒအရ နယးေယာကအျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈ ကကညေသာ ၎ႏငင၏တာဝနရမႈအား ေျပာငးလေစႏငျခငးမရပါ။ ။ ၆.၂။ ရငးႏးျမႇပႏမႈဆငရာ ႏငငတကာ ဥပေဒ အား ခ းေဖာကျခငး ခသမာဓ စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈအားအသအမတျပျခငးႏင႔ အတညျဖစေအာင ျပလပျခငးဆငရာ ႏငင၏တာဝနရမႈမား ႏင ဆးျဖတစရငခက အျခားေသာ ႏငငတကာစာခပက ခးေဖာကႏငသည အေျခအေနမားကမတညသည။ ထ႔နညးတစြာပင၎သည ဥေရာပလ႔အခြငအေရး ဆငရာသေဘာတညမႈ အထးသျဖင၎၏စာခပ မခပမပဏာမႀကတငၫႏႈငးျခငးႏင ယခမကေမာကတးတကလာေသာ ႏငငတကာရငးႏးျမႈတႏမႈသေဘာတ စာခပမားတြင

ျဖစပြားေလ႐သည။ ေနာကပငးတြင ယငးသ႔ျဖစသညတင ႏငငေတာသည ႏငငျခားရငႏးျမတႏသ မားက သငတငမတ၍ တညေသာအေရးယမႈႏင သမးယျခငး လကမျဖစေစျခငးမား မခစားရေစရနစသည တျခားာကြယေပးမႈမားအတြငးမာပင အာမခခကေပး သည။ (ထးျခားေသာအေျခအေနမား ေပၚေပါကလာျခငးမ႐ပါလင) လတတေလာခမတခသည ႏငငတကာရငးႏးျမတႏမႈ သေဘာတစာခပ၏ ဆးျဖတခကႏစခတြင ခသမာဓ စရငဆးျဖတျခငး ဆငရာ ႏစဥးႏစဖကပါ၀ငေသာ ႏငငတကာ ရငးႏးျမတႏမႈသေဘာတစာခပေအာကတြင တာ၀န၀တရားမားခးေဖာကမႈ႐သည အေျခအေနတြငျပ႒ာနးသည အဘယေၾကာင႕ဆေသာ ၎တရား႐းမားသည ကးေၾကာငးညၫြတေသာ ခသမာဓ စရငဆးျဖတျခငး ဆငရာ သေဘာတညမႈကကငသးရန ပကကြကခပ ါသည။8 ၆.၃။ ထေရာကမႈမ႐ေသာ ဆးးျဖတစရငမႈ နယးေယာက သေဘာတညမႈကခးေဖာက၍ စရငခကအားအတညျဖစေအာငျပလပျခငး (သ႕) အသအမတျပျခငး ကႏငငမျငငးဆလင ထေရာကမႈမ႐ေသာဆးးျဖတစရငမႈဟ ဆႏငသည။ ႏငငေတာ၏ဆးျဖတခကသည ၎ႏငင၏ အပခပမႈနယပယ အတြငး၌သာ အကးသကေရာကမႈ႐သည။ အႏငရရေသာ မညသမဆ သည၎ရရေသာ စရငဆးျဖတခကက အမျပႏငခြငရေနေသးသည အျပင၎စရငခကက အျခားႏငငတစခတြင အတညျဖစေအာင ျပလပရနေတာငးဆပငခြငလညး ရေနေသးေပသည။ 8 S a i p e m S p A v . B a n g l a d e s h , International Centre for Settlement of Investment Disputes (ICSID) case no. ARB/05/07 and Salini Costruttori SpA v. Jordan , ICSID case no. ARB/02/13, both available online at <www.icsid.world bank.org>.

အခနး (၂) အႏညာတ စရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈ အား အတညျဖစေစရနေတာငးချခငး ၁။ အဖြငမတဆက ၂။ အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ အရ အႏညာတ စရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈမား အား အပခပမႈအေျခ ခ နညး စနစမား ၂.၁။ အႏညာတစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈအားတရားဝငသညဟယဆျခငး ၂.၂။တရားဝငသညအႏညာတစရငျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈတြင ပါဝငသမားအား အႏညာတ စရငျခငးကသာခယ ေစျခငး ၂.၃။ အႏညာတစရငျခငးအားသကဆငသမားကမညကသ႕ခယမညနညး ၂.၄။ ရာထးအေလာကလႊေျပာငးမႈမဟတျခငး ၃။ ေယဘ ရ အား ျဖငလကခထားေသာစညး မဥး မား ၃.၁။ ခသမာဓလၾကးမားမ၎တ႕၏စရငပငခြငအာဏာအားကယတငဆးျဖတႏငျခငး ၃.၂။ အႏညာတခရး၏စရငပငခြငအေပၚစနေခၚမႈမားအားတရားေရးဆငရာသးသပႏငမႈအတငးအတာ ၃.၃။ အႏညာတစရငျခငးဆငရာအပဒခြမားအား ပငမပဋဥာဥပါတရားမဝငျခငးမားအား သကေရာကမႈ မရေစျခငး ၃.၄။ တရားရးေဆာငရြကခကမားသ႕လႊေျပာငးေပးရနေတာငးဆမႈအခနဇယား ၃.၅။ တျပငနကျဖစေပၚေသာ အႏညာတစရငျခငးဆငရာေဆာငရြကခကမားအား ထညသြငးစဥးစားမႈ မရျခငး ၄ ။အခနး ၂ လမးညႊနေျမပ ၄.၁။အႏညာတစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈသည အျပညျပညဆငရာသေဘာတညခကမားအတြငးေဘာငဝငျခငး ရပါသလား ၄.၂။သကေသချဖစေသာကအႏညာတစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈအားေရးသား မတတမးတငထား ျခငးျဖစပါသလား ၄.၃။ ေနာကခသေဘာတရား ၄.၂. ၂ လကေတြ႕ကငသးျခငး (၁)ပငမပဋဥာဥႏငသကဆငေသာစာရြကစာတမးမားတြငအႏညာတစရငျခငးႏငသကဆငေသာအပဒခြမားအား ညႊနးဆမညစာရြကစာတမးပါရျခငး (၂)ပဋဥာဥႏငသကဆငေသာစာရြကစာတမးမားတြငအႏညာတစရငျခငးႏငသကဆငေသာအပဒခြမားအားလကမတထးသေဘာတညမႈမရေသာလညးပါဝငပတသတသမားကသတမတခကမားအတငး ေဆာငရြကျခငး -အႏညာတစရငျခငးႏငသကဆငေသာ အပဒခြမားအားကမးလမးေသာ ပဋဥာဥအတပ႕လႊတျခငးႏင အတညျပျခငး။ မညသ႕ပငဆေစကာမအတညျပမႈသညအေထြေထြခြၽငးခကမားႏငစညးကမးခကမား ေနာကပငးတြငပါဝငမႈ။

-အႏညာတစရငျခငးႏင သကဆငေသာအပဒခြမားပါဝငသည ကမးလမးေသာပဋဥာဥအား သကဆငသမားႏင အျခားသမားထေပးပ႕ျခငး။ အေၾကာငးျပနၾကားျခငးမရေသာလညး ပဋဥာဥပါ အတငးေဆာငရြကျခငး (၃)အႏညာတစရငျခငးသေဘာတညမႈတြငအလကထေရာနစစာပ႕ဆကသြယေဆာငရြကျခငးဆငရာသေဘာတရားပါဝငျခငး ၄.၃။ အႏညာတစရင ျခငး သေဘာတညမႈအမနတကယ တညရျခငး ရမရ ႏင တရားဝငးျခငး ရ မရ ၄.၃.၂။ လကေတြ႕ကငသး ျခငး (၁) တရားမဝငျပတပယ ျခငး ႏငတရားဝငမႈ အား ေရာငလႊႏငျခငး (၂) အကးသကေရာကမႈမရ ျခငး (သ႕) အသးမခႏငျခငး (၃) ေဆာငရြက ႏင ရန မစြမး သာျခငး - အႏညာတစရင မႈ အား ညႊနးဆျခငး မာ ေရြးခယ ပငခြင ျဖစျခငး - ပဋဥာဥ သည အႏညာတစရငျခငး သာမကစရငပငခငြ တရားရး ကပါ ျပဌာနး ေပး ထားျခငး - အႏညာတစရငျခငးနညး ဥပေဒ မားႏင အဖြ႕အစညး အား တတကက သတမတထားမႈမရျခငး - အႏညာတစရငရန မညသည ခသမာဓ လၾကး ကမဆ ေရြးခယ သတမတ မည ျဖစေၾကာငးေဖာျပ မထားျခငး ၄.၄။ အျငငးပြါးမႈသည ဥပေဒႏင ဆကႏြယ ျပး ေပၚေပါကလာျခငး ဟတမဟတ ႏင သကဆငသစာခပဝငမားက အျငငးပြါးမႈအား အႏညာတ စရငမႈျဖင ေျဖရငး ရနသေဘာတချ ခငးရမရ ၄.၄.၁။ ေနာကခသေဘာတရား ၄.၄.၂ ။ လကေတြ႕ကင သးျခငး (၁)အႏညာတစရငျခငးဆငရာ__________ သေဘာတညမႈအပဒခြ မားအားကယျပန႕စြာ အဓပၸါယဖြငဆသငပါသလား (၂) အႏညာ တစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈတြင ခြၽငးခက မားပါဝငျခငးရပါသလား ၄.၅။အႏညာတစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈသညသကဆငသစာခပဝငမားအားအျငငးပြါးမႈကရး ေတာေရ႕တငသြငးရန စးေႏာင မႈရပါသလား ၄.၅.၁ ။ ေနာကခ သေဘာတရား (၁) အႏညာ တစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈသည သကဆငသ စာခပဝငမားကသာစးေႏာငမႈရျခငး (၂)သေဘာတညမႈတြငလကမတေရးထးထားျခငးမရသညႏငငျဖစေသာျငားလညးသေဘာတညမႈႏငသကဆငႏငခြင (၃)အႏညာတစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈ၏အေၾကာငးတရားဆငရာေဘာငဝငမႈအားမညကသ႔ဆးျဖတမညနညး (၄)အႏညာတစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈ၏အေၾကာငးတရားဆငရာေဘာငဝငမႈသကဆငသည ဥပေဒအားဆးျဖတျခငး ၄.၅.၂ ။ လကေတြ႕ကငသးျခငး

(၁)အႏညာတစရငမႈခယရနေလာကထားသသညမညသညအခနအတအကတြငအႏညာတစရငမႈအားညြနးဆႏငသနညး (၂)အကယ၍အႏညာတစရငမႈခယရနေလာကထားသမားသညအႏညာတစရငမႈျပရနစေႏာငးျခငးမရသညကတရားရးမေတြ႕ရပါကမညကသ႕ျဖစမညနညး ၄.၆ ။ အျငငးပြါးမႈသည အႏညာ တစရငမႈ ျပႏငပါသလား ၄.၆.၁။အေၾကာငးကစၥရပသညအႏညာတစရငမႈျဖငေျဖရငးႏငမႈရျခငးဆသညမာအႏညာတစရငႏငျခငးဟအဓပၸါယသကေရာကျခငး ၄.၆.၂ ။ အႏညာတစရငစြမးရမႈအားသကဆငသညဥပေဒအားဆးျဖတျခငး ၄.၆.၃။အျပညျပညဆငရာအႏညာတစရငမႈသေဘာတညခကသညအႏညာတစရငစြမးစႏနးမားႏင သဟဇာတ ျဖစသငပါသလား ၅ ။ အကဥးခပ အခနး-၂ ၁။ အဓပၸါယ ေကာကႏႈတခက အခနး-၁တြင ႐ငးလငးဖြငဆခသညအတငး ၁၉၅၈ နယးေယာကသေဘာတညမႈစာခပသည အႏညာတစရင ဆးျဖတျခငးဆငရာအားျဖင ႏငငတကာအျငငးပြားမႈမားက ေျပလညမႈ႐ျခငးက ျမငတငရနရည႐ြယသည။ ထရည႐ြယခကသည စာခ ပဝငႏငငမား၏ တရားရးမားသည သကဆငသစာခပဝငမား၏ အႏညာတစရငမႈခယရန သေဘာတညခကအျပင အႏညာတစရငခက ရလဒတ႕အေပၚ အေျခခကကေသခာမႈ႕႐ေစေသာ အက း သကေရာကမႈက ေပးလမမည။ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈမားက ေလးစားလကနာျခငးအားျဖင ဥပေဒမၾကမးေရးဆြသသည သကဆငသစာခပဝငမား၏ ေသခာမႈရေသာမလရည႐ြယခကအရ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးအားျဖင ၎တ႔၏ အျငငးပြားဖြယရာကစၥမားကၿပးျပတေစၿပးေနာကဆကတြ ျဖစေသာ တစဘကသတ ျငငးဆမႈ႕က တရား႐းေတာမားသ႔ တငျပေလာကထားျခငးျဖင မေျပလညမႈျဖစေနျခငးမး ႐လမမညမဟတေတာေခ။ သ႕ျဖစေသာေၾကာင သကဆင သစာခပဝငတ႕၏အႏညာတစရငရာတြင မညသညတရားရးမားအားရညညႊနးမညဆသညအေျခအေန မားကထတ ျပနထားသည ထ႕အျပင သကဆငသစာခပဝငတ႕၏ အႏညာတစရငျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈ တရားဝငျခငးက စနေခၚမႈအတြကခငလေသာ အေၾကာငးျပခကမားအား ကန႕သတထားသည။ အထကပါေဖာျပခကသည ေအာကတြငေဖာျပထားသည အပဒခြ-၂ ပါ ဥပေဒစကားရပမားအား လကနာေစသည။ “ (၁)စာခပဝငႏငငတငးသညေပၚေပါကေနေသာ (သ႕) ေပၚေပါကဖြယရသညျခားနားခကတ႕၏ ဥပေဒႏငဆကႏြယမႈ၊ ပဋဥာဥေျမာကမေျမာကႏင အေၾကာငးကစၥရပသည အႏညာတစရငႏငျခငး ရမရႏငစပလဥး၍ ေရးသားမတတမး တငထားေသာသကဆငသ စာခပဝငတ႕မ ႏညာတစရငျခငး သ႕တငသြငးသည အႏညာတစရငျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈအား အသအမတျပရမညျဖစသည ။”

“(၂) ေရးသားမတတမးတငထားေသာ သေဘာတညမႈဆေသာ စကားရပသည ပဋဥာဥပါ အႏညာတစရငမႈ အပဒငယ မားအျပငသကဆငရာ စာခပဝငတ႕လကမတေရးထးထားေသာ အႏညာတစရငမႈဆငရာသေဘာတညမႈႏင သေဘာတညမႈအားစာအားျဖင (သ႕) ေၾကးနနးအားျဖင တစဦးႏငတစဦးလလယ ထားသညတ႕အား ျခငပါဝငသည။ (၃)စာခပဝငတစဦးဦးက ဤအခနးပါဆလရငးမား အရသေဘာတညမႈျပလပထား သေဘာတညမႈအား အႏညာတစရငျခငးျပရန ေတာငးဆလာပါကပကျပယႏငဖြယ (သ႕) ေရာငလႊႏငဖြယႏင အကးမသကေရာကႏငေသာ (သ႕) ေဆာငရြကျပးေျမာကႏငဖြယမားက သေဘာတညမႈတြင ရာေဖြေတြ႕ရမသာစာခပဝငႏငင ၏တရားရးသညအေရးယ မႈအားဆငးထားရနျဖစသည။” တရားရးတ႕သည အႏညာတစရငဆးျဖတ ခကခမတျခငးမျပမ အႏညာတစရငျခငး သေဘာတညမႈ၏တရားဝငျခငးအားစနေခၚလာႏငသည အေျခအေနမားက ေျဖရငးရနလအပသည။ အပဒခြ -၂.၃ တြငေဖာျပထားခသည အတငးသကဆငသစာခပဝငတ႕သည ၎တ႕သေဘာတညထား ေသာ အႏညာတစရငျခငး သေဘာတညမႈအား တရားရးေတာသ႕တငသြငးလာရာတြငလညးေကာငး ေလာကထားခရသက အႏညာတစရငျခငးအား ရညညႊနးခြငေပးရနေတာငးဆသည အေျခအေန မၾကာခဏျဖစႏငပါသည။ ျဖည႕စြကခက အေနျဖငေလာကထားမႈသည အႏညာတစရငျခငး သေဘာတညခက၏တရားဝငျခငးႏင တရားမဝငျခငး အားျမြကဟ ေၾကျငာမႈျပရနျဖစသည။ ထ႔နညးတစြာ အႏညာတစရငမႈမျပရန တားျမစမန႕ေတာငးဆမႈႏင အႏညာတစရငမႈဆငရာ ေဆာငရြကခကမားအား တငးတာမႈျပရနေျပာၾကားေတာငးဆမႈအားသမးပကႏငသည ၊ ၎တြင ခသမာဓမားခန႕အပ မႈအားပကကြကျခငး ထကစၥရပတြငအျခားစာခပဝငမ သေဘာတညမႈသည တရားဝငျခငးမရဟဆသည အေၾကာငး ျပခကေပးကာ ဆန႕ကငလာႏငဖြယရသည။။ ဤကသ႔အေျခအေနမားက ရငဆငရေသာအခါ တရား႐းမားသည ၁၉၅၈ နယးေယာက ႏငငတကာသေဘာတညမႈ၏ ဥးတညခကက လကနာေစာငထနးရနႏင စာခပဝငႏငငမားတြင ႏစ၅၀ေကာတင ဖ႕ြျဖးေအာငတညေဆာက ကငသးလာသည အေလအကငကထနးသမးရမည ျဖစသည။ ၂။အျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈအရ အႏညာတစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈမားအား အပခပမႈအေျခခနညး စနစမား ၂.၁။ အႏညာတ စရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈအား တရားဝငသညဟယဆျခငး ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာ သေဘာတညမႈ ဥပေဒမၾကမးေရးဆြသမားသည စာခပဝငအတြက ေပၚေပါကဖြယရာရေသာ အႏညာတစရငျခငး ဆငရာသေဘာတညမႈပါ အႏညာတစရငမႈခယေရး ကတကဝတမားျပနလညတညတေစရနႏင အျငငးပြါးမႈအား ဆငရာႏငင၏တရားရးသ႕အစားထး တငသြငးမညကဖယရားရနရညရြယသည။ ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာ သေဘာတညမႈအရ “အတညျဖစေအာငျပလပရနလလားေသာသေဘာထား” “ခသမာဓ ျဖငစရငဆးျဖတျခငးကလ လားေသာ ” စနစကယတတန၍ တရားဝငမနကနစြာအဆးသတေစရန၊ အေျခအျမစရျခငးႏင နညးလမးမနကနျခငးတ႕အား ေဖာျပထားသည။ (“စာခပဝငႏငငတ႕သညမတတမးတင ေရးသားထား ေသာသေဘာတညမႈက အသအမတျပရမည…”) တရားဝငမႈသည အကန႕အသတရေသာ ခငလသည

အေၾကာငးျပခကျဖငသာ ေနာကျပန လညႏငသည။ “….မျဖစခလငတငျပထားေသာ သေဘာတညမႈ သည ဥပေဒအရတရားမ၀ငျခငးမား ႏငတရားမ၀ငဟသတမတခရျခငးမား ေတြ႕႐ပါကတရားဥပေဒအရ တရား၀င သကေရာကမႈမ႐ျခငးမားႏငဥပေဒအရ လပေဆာငႏငစြမးမ႐ျခငးမားကေဆာင႐ြကခၿပး ျဖစသညကေတြ႔႐သည”) အခနး-၂ အတညျဖစေအာငျပလပရန လလားေသာသေဘာထားဆသညမာ ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာ သေဘာတညမႈက သညအနညးအငယသာအေထာကအပ ျဖစေစေသာ ျပညတြငဥပေဒျပဌာနးခက မားကေကာလြနပယျဖတျခငး ကဆလသည။ ျပညတြငးဥပေဒအရ သေဘာတညမႈအေပၚတြင ပ၍တငးကပေသာ လအပခကမားကအသးခ ျခငး မျပေပ။(သာဓက- ပဋဥာဥ၏အႏညာတစရငျခငး အပဒခြပါလအပခကမားက သးျခားလကမတေရးထးျခငး ကသ႔ေသာ) အျပနအလနအားျဖင တရား႐းေတာေတာမားမားသည အပဒခြ- ၂.၂ ပါအားထားယၾကညရေသာ ခြငျပသည ပမ၍ အေထာကအပျပေသာ ႏငငေတာဥပေဒျပ႒ာနးမႈတး၍ကငသးသည။ အကယ၍ ႏငငေတာ ဥပေဒသညႏႈတအားျဖင သ႔မဟတ အျပနအလနနားလညမႈျဖငဖြငဟရန မလေသာအႏညာတ စရငျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈက သးသပေစရနဤဥပေဒကျပ႒ာနးသည။ (အခနး-၁ ၏ ၅.၁ တြငၾကညပါ) ဤ႐ႈေထာငက ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ ဤအခနး၏ ၄.၂ တြင ကယတ၀ငေဆြးေႏြးပါမည။ ၂.၂။ တရားဝငသညအႏညာတ စရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈတြင ပါဝငသမားအား အႏညာတစရငျခငးကသာခယေစျခငး တရား႐းမားသည ကးေၾကာငးညၫြတေသာတရား၀ငေသာ ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈက ေတြ႕႐ေသာအခါ ၎သည အျငငးပြားမႈက စာခပဝငတ႕အားမမတ႕ကယ တငပါဝငေျဖရငးမညအစား စာခပဝငတစဦးတစေယာက၏ ေတာငးဆမႈ အရအႏညာတစရငျခငး ျပရနရညညႊနးရမည။ ဤဥပေဒအမန႔ အာဏာတည ေစသည လပထးလပနညးကအပဒခြ -၂(၃) တြငျပ႒ာနးထားသည။ ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာ သေဘာတညမႈသည တရား႐းမားကကယပငဆးျဖတခြင ပတသက၍ တာ၀နမေပးရနရည႐ြယခၿပး ျဖစသည။ ၂.၃။ အႏညာတစရငျခငးအားသကဆငသမားက မညကသ႕ခယမညနညး “ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာလႊေျပာငးေပးေရး” ဆသညမာ ႏငငေတာဆငရာ ခသမာဓစရင ဆးျဖတျခငးႏင ထပတထပမျဖစေသာ တရားသႀကး၏ စရငခကမတတမးမားမ ခသမာဓစရင ဆးျဖတျခငးကဆငးငထားျခငး သ႔မဟတ တရားစရငပငခြင ကငးမမႈအတြက အဆမားကထတပယျခငး သ႔မဟတ ကငထးဆငရာဥပေဒ အဓပၸာယဖြငဆမႈအေနျဖင နားလညရနျဖစသည။

၂.၄။ ရာထး အေလာကလႊေျပာငးမႈမဟတျခငး ခလႀကးသည “ပါ၀ငပတသကသမားထမ တစစတစေယာက၏ ေတာငးဆမႈေၾကာင” ခလႀကး၏ပဂၢလကခစားမႈ ျဖငဆးျဖတမႈမးမပါ၀ငဘ ပါ၀ငပတသကသမားအား ခသမာဓဆငရာ စရငဆးျဖတမႈက ထတေဖာေျပာဆသငသည။ ၃။ ေယဘယအားျဖင လကခႏငေသာဥပေဒသမား ၁၉၅၈ နယးေယာကသေဘာတညမႈသည “competence-competence” နညးဥပေဒသက တရား႐းမားသည ခသမာဓဆငရာ စရငဆးျဖတမႈအႀကအေျခအေနႏင ခြျခား၍ရေသာဥပေဒမားအား ျဖင အႏညာတစရငဆးျဖတမႈ သေဘာတညမႈ အကန႔အသတ႐ေသာ ေစေစစပစပစစေဆးျခငးျဖင အတအလငးအတညမျပေပးပါ။ မညသ႔ပင ဆေစကာမထဥပေဒမားက အမနတကယလကနာခပါက ၎၏ရညမနးခကႏငရည႐ြယခကတ႔သည ျပည၀ခသည ဟယဆႏငသည။ ၃.၁။ ခလႀကးမားသတ႔၏ ကယပငတရားစရငပငခြင ခမတရနတရားစရငပငခြင႐ခၿပးျဖစသည။ “competence-competence” နညးဥပေဒသက (တခါတရ “Kompetenz – Kompetenz” ဟလညးရညၫႊနးသည။) ၎ဥပေဒသသည ခသမာဓလၾကးတ႕၏ စရငပငခြငအာဏာအေပၚ စနေခၚမႈမားအား ၾကားနာေစသညအျပငစရင ပငခြငမရေသာ အေျခေနသ႔ေရာကအခါတြငလညး အဆးသတ အေျခအေနသ႕ေရာကေစသည။ ဤတရားစရငေရးအာဏာသည အကယ၍ခလႀကးမားသည သတ႕၏ လပငနးေဆာငတာမားက ေကာငးမြနေသခာစြာ ထမးေဆာငရန အမနတကယအားျဖငလအပပါသည။ အကယ၍ အႏညာတစရငျခငး ဆငရာသေဘာတညမႈ၏ တညရမႈႏငတရားဝငမႈအား ေမးခြနးထတစရာမားရပါက အျငငးပြါးမႈအား အဆငျမငတရားရးက မလရးသ႕ လအပသညကေဆာငရြကရနျပနပ႕ရာတြင ၎သည အႏညာတလပငနးစဥတြင အဓကတားျမစခကျဖစသည။ ၁၉၅၈ နယးေယာကသေဘာတညမႈသည “competence-competence” နညးဥပေဒသက ကငသးမႈ႕ကအတအလငး ေဖာျပရန မလအပပါ။ သ႕ေသာ ၎သညအေျခအေနအေပၚမတည၍ ၾကားေနျခငးမဟတပါ။ ၁၉၅၈ နယးေယာက သေဘာတညမႈ၏ အပဒခြ-၂ (၃) ႏင ၅ (၁) တြငခသမာဓ စရငဆးျဖတျခငးႏငသကဆငေသာ လပထးလပနညး ႏင တရား႐းမား ႏစခလးက အျငငးပြားဖြယ အေၾကာငးအခကက ခလႀကး၏ တရားစရငပငခြင ကငတြယေျဖ႐ငးျခငးဆငရာ ေမးခြနးမားျဖင တရားစရငျခငးကတားျမစထားျခငးမ႐ပါ။ ထပေလာငး၍ အပဒခြ- ၅ (၁) (က) ႏင ၅ (၁) (ဂ)တ႕၏ ျပ႒ာနးခကတြငစနေခၚမႈမား႐ေနေသာ တရားစရငပငခြင႐ေနေသာလညး စရငဆးျဖတမႈ လပပငခြငကၿပးေျမာကေစျခငးျဖင ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးႏငသကဆငေသာ လပထးလပနညး အသအမတျပျခငးႏင အတညျဖစေအာငျပလပ စရငဆးျဖတျခငးျဖင ကငတြယေျဖ႐ငးျခငးက သြယ၀ကၫႊနးဆသည။

၃.၂။ တရားေရးနယပယ၏ ခသမာဓ စရငဆးျဖတျခငး ႏင သကဆငေသာ လပထး လပနညးဆငရာတရားစရငပငခြင စနေခၚမႈမားက ျပနလညသးသပသည။ “competence-competence” နညးဥပေဒသက အထးသျဖငအေမရကနႏငင႐ တရား႐း အမားစကသေဘာတညမႈအရ အတညျဖစေအာငျပလပေစရန လလားေသာသေဘာထားဟ အဓပၸါယဖြငဆသည။ ထ႔ေၾကာငဥးစားေပးသတမတခကက ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးႏင သကဆငေသာ လပထးလပနညးဆငရာ တရားစရငခြင စစစသတမတခကအဆအရ ခလႀကးမား၏ ခသမာဓစရင ဆးျဖတျခငးဆငရာ ေစေစစပစပစစေဆးျခငးက ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးႏင သကဆငေသာ လပထးလပနညးအား ျဖငစြခကတငႏငေလာကသည (သ႔မဟတ prima facie )အျငငးပြားမႈမား၏ ေစာေစာပငးအေျခအေနတြင ဥပေဒအရတရားမ၀ငျခငးမား ႏင တရားမ၀ငဟ သတမတခရျခငးမား ေတြ႕႐ပါက တရားဥပေဒအရတရား၀င သကေရာကမႈမ႐ျခငးမား ႏင ဥပေဒအရ လပေဆာင ႏငစြမးမ႐ျခငးမား ကနရေစသည။ ထတရား႐းမားသည ခသမာဓ စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈက သသာထငရားေသာ အမႈမားတြငသာေတြ႕ရႏငသည။ ဤခဥးကပမႈအရတရားရးတ႕သည အႏညာတစရငခကက ရတသမးရနေတာငးဆမႈ (သ႕) ပယျဖတျခငး အဆငတြင ခရး၏ တရားစရငႏငမႈအာဏာေပၚမတည၍ ေတြ႕ရခကမားက ျပနလညဆနးစစရနသာ အျပညအဝတြနးအား ေပးထားသည။ (၁၉၅၈နယးေယာက ႏငငတကာသေဘာတညမႈႏင ဤအဓပၸါယဖြငဆခကသည အျငငးပြားစရာမရပါ။ အထကပါ ရညၫႊနးေသာအေျခအေနတြင ၁၉၅၈ နယးေယာက သေဘာတညမႈ၏ရညမနးခကႏငရည႐ြယခက အေပၚနားလညမႈအရ တရား႐းေတာသ႔လာေရာက အစစေဆးခသည ျပညစစြာ႐ငးလငးစြာ မေဖာျပထားေသာ ျပ႒ာနးခက အခနကာလအတြငးႏင အကးအေၾကာငး ညၫြတေသာ အေၾကာငးအရာမား စရငခကခသညအဆးႏင တရား၀င တာ၀နချခငးဆငရာ အျငငးပြား ဖြယရာအေၾကာငးအရာမား၏ အစ၌ ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာ သေဘာတညမႈကတရား႐းမားက ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာသေဘာတညမႈ ပတသက၍ အျပညအ၀ လပပငခြင အာဏာေပးျခငး အားတားဆးသည။ ၃.၃။ ခသမာဓ စရငဆးျဖတျခငး ဆငရာ ၀ါကကဏၰမားသည အဓက သေဘာတစာခပ၏ ကန႔သတခကအားျဖင႔ထးစ အတငး အကးသကေရာကမႈ မ႐ပါ။ “competence-competence” နညးဥပေဒသသညပငမပဋဥာဥ ပါ အႏညာတစရငျခငးဆငရာအပဒခြ တြငပါရေသာ အာဏာတည မႈရသည အပငး ႏင အဏာတညႏငသညအပငးတ႕ အား ခြျခား ႏင စြမး ႏငအနးစပဆး ႏးႏြယသည။ (“ခြျခားႏငမႈ” သ႔မဟတ “အႏညာတစရင မႈ ဆငရာအပဒခြ မားအားကယတင ထနးခပႏငျခငးက” လညးရညၫႊနး သည) ဤနညးဥပေဒသသည ကးေၾကာငး ဆေလာမႈ႐သည ဆလသညမာ ဥးစြာ တရားဝငမႈ႐သညပငမပဋဥာဥတြင ဆကစပပါ၀ငေသာ တရားဝငမႈ႐သည ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈသည အကးသကေရာကမႈ မ႐ျခငးကသြယဝႈကညြနးဆသည။

ထ႔အတဒတယအေနျဖင ပငမပဋဥာဥႏင ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာသေဘာတညမႈတ႔က မတညေသာ ဥပေဒသမားျဖင ထနးခပသည။ ၃.၄။တရား႐းေတာ၏အစရငခစာထတျပနခကမတတမးျဖစစဥအမႈတြကအခနကကလႊေျပာငးေပးအပရနေတာငဆမႈ။ ၁၉၅၈ နယးေယာက သေဘာတညမႈသည အႏညာတစရငျခငးအားေတာငးဆမႈျပရန ကာလကနဆးခန သတမတမထားပါ။ ေရးဦးစြာထကသငရာမား တငသြငးျခငးမတငမတြင အမႈတြဖြငသငပါသလား သ႕တညးမဟတ ႏစသကရာအခနတြငက အမႈတြဖြငသငပါသလား။ ၁၉၅၈ နယးေယာက သေဘာတညမႈတြင ျပ႒ာနးခကႏင ပးတြပါ႐ေသာပကကြပမႈ၊အေျဖသည ႏငငေတာဥပေဒ သ႔မဟတကငထးဆငရာ ဥပေဒတြင႐ပါသည။ အကယ၍တစစတစေယာကသည အခနမတငျပရန ပကကြကပါက ခသမာဓမဆငရာ သကၫာခြငမားႏင ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈ က တရားမ၀ငေတာဟ သတမတသည။ ႏငငေတာဥပေဒအမားစသညခသမာဓစရင ဆးျဖတျခငးဆငရာ အမႈတြလႊေျပာငးေပးအပသည ထကသငရာက ခခထေချခငးမတငမ ေတာငးဆရမညဟ ျပ႒ာနးထားသည ဆလသညမာ in limine litis ျဖစသည။ ၃.၅။ ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ အစရငခစာထတျပနခက မတတမးမားအတြက တၿပငနကလအပသည ထညသြငးစဥးစားရမည အခကမားမ႐။ ။ အမႈတြ လႊေျပာငးေပးအပရန ေတာငးဆမႈက လကခႏငျခငး ခြငျပျခငးႏင တရားစရငေရးအဖြ႕၏ တရားစရငပငခြင အေပၚအႏညာတစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာအမႈေဆာငရြကခက မားသည ဥးစြာစတငႏငၿပးျဖစသည သ႔မဟတပါက ႏငငေတာအႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာဥပေဒသည တနညးအားျဖင ျပ႒ာနးထားသည။ ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာ သေဘာတညမႈတြင ျပ႒ာနးမထားေသာလညး တရား႐းအမားစသည အႏညာတ စရငဆးျဖတျခငး ဆငရာအစရငခစာ ထတျပနျခငး အမနတကယစတငရနအတြက လအပခကျဖစေသာ အျငငးပြါး မႈမားက အႏညာတစရငျခငးျဖင ေျဖရငးရနရညၫႊနးခကက တရားစရငေရးအဖြ႕ထေတာငးခမႈကငသးသည။ ၄။ အပဒခြ- ၂ အတြက လမးၫႊနစာအပ ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာ သေဘာတညမႈ၏ အပဒခြ- ၂ ၏ရည႐ြယခကျဖစေသာ တရားနညးလမးကသည အႏညာတ စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈ၏စနေခၚမႈမားက သေဘာေပါကနားလညေသာအခါ တရားစရငေရးအဖြ႕သည ေအာကပါေမးခြနးမားက မမဘာသာေမးခြနးထတသငေပသည။ 1.အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတမႈသည ၁၉၅၈ နယးေယာကသေဘာတညမႈ စာခပေဘာငအတြငးကေရာကပါသလား။

2.အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာသေဘာတမႈသညမတတမးတငေရးသားထားေသာအေထာကအထားမား ႐ပါသလား။ 3.အႏညာတစရငဆးျဖတေရးသေဘာတညမႈသညက းေၾကာငးညၫြတခငလေသာသကေသအေထာကအထားမား႐ပါသလား။ 4.အျငငးပြားဖြယရာမား႐ပါသလား။စာခပ၌ပါျခငးသ႔မဟတမပါျခငး႐မ႐ဆေသာဥပေဒကခြငျပေသာ အဓပၸာယသတမတခကထြကေပၚလာချခငး႐ပါသလား။သကဆငသစာခ ပဝငမားသညအႏညာတစရင ျခငးဆငရာအား ျဖငအျငငးပြားမႈမားကၿပးျပတမႈ႐ရနရည႐ြယခကမား႐ခပါသလား။ 5.အႏညာတစရငျခငးဆငရာသေဘာတညမႈသကဆငသစာခပဝငမားကအျငငးပြားဖြယရာမားကတရား႐းေရ႕၌ တရား၀ငတာ၀နခမႈမား ႐ပါသလား။ 6.အျငငးပြါးမႈအားအႏညာတစရငျခငးျပႏငပါသလား။အကယ၍ထေမးခြနးမားအတြကအေျဖမားသည ဟတမနေၾကာငးသေဘာတညေထာကခပါကသကဆငသစာခပဝငမားသညခသမာဓစရငျခငးဆငရာကရညၫႊနးရမည။ ၄.၁။အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာသေဘာတမႈသည၁၉၅၈နယးေယာကႏငငတကာသေဘာတညမႈစာခပ ေဘာငအတြငးကေရာကပါသလား။ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတမႈသည ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာ သေဘာတညမႈ စာခပ အကးအျမတကကာကြယရနအတြက ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာ သေဘာတညမႈ စာခပေဘာငအတြငး ကေရာကရမည။ (အခနး-၁ ၏ ၂.၂ တြငၾကညပါ) ၄.၂။ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာသေဘာတမႈသည မတတမးတငေရးသားထားေသာ အေထာကအထားမား ႐ပါသလား။ အပဒခြ-၂(၁) တြငအႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတမႈသည “မတတမးတင ေရးသားထားေသာ အေထာကအထားမား” ႐သငပါသညဟေဖာျပသည။ ဤလအပခက အပဒခြ-၂(၂) တြငပါ၀ငေသာ “သကဆငသ စာခပဝငတ႕က လကမတေရးထးထားျခငး သ႔မဟတ သႀကးေၾကးနနးစာမား သ႔မဟတ စာမားလလယျခငးအားျဖငသ ေဘာတထားေသာစာခပ သ႔မဟတ အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈ႕စသည အႏညာတစရငျခငး အပဒခြမား” ဟသတမတသည။ ၄.၂.၁။ အယအဆ သေဘာတရားဆငရာႏင သကဆငေသာ ေနာကခအေၾကာငးအခက အႏညာတစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈ၏ဥပေဒအတငးအတညျဖစေအာငျပလပျခငးသည ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာ သေဘာတညမႈေအာကတြင အကယ၍ မတတမးတငေရးသားရာ၌ လအပခကမားသည အပဒခြ- ၂ ၏လအပခကမားႏငမကကညပါက အစရငခစာထတျပန၍မရႏငပါ။ နယးေယာကသေဘာတညမႈသည ႏငငတကာဆငရာနညး ဥပေဒမားအတငး တသကမတတညး သတမတသည။ ဥပေဒမၾကမးေရးဆြသသည ႏငငေတာဥပေဒျပ႒ာနးမႈဆငရာ အေၾကာငးအရာ

အခကအလကမားေပၚတြင အမားသေဘာဆႏၵကေတာငးခသည ထ႔အတ မတညေသာလပနညး ကငနညးအားျဖင ႏႈငးယဥၾကညလင လြတလပ၍ထေရာကေသာ စညးမဥး စညးကမးမား မတတမးတငေရးသားထားမႈအေပၚ ျပညတြငးဥပေဒမား၏ အဆျပခကက ပကျပားေစသညမား ႐ႏငေသးသည။ အပဒခြ -၂(၂) အရ “အျမငဆး” စကစာခပဝငႏငင__________မား၏ ျပညတြငးဥပေဒအရ ထပေလာငးျဖညစြကရန သ႕မဟတ ပ၍လအပေသာ တရား၀ငေတာငးဆခကမားအား ဟန႔တားပတပငသည။ ပ၍ လအပေသာေတာငးဆခကမားတြင ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈအား အမားသေစရနထတျပန ေၾကျငာရနလအပျခငး သ႔မဟတ စရငခကချခငး သ႔မဟတ အမားျပညသ ပငဆငမႈႏငပတသကေသာ သေဘာတညခကပါ၀ငမႈ သ႔မဟတ လကမတသးသန႔ေရးထးျခငး႐မႈ စသညလအပခကမားပါ၀ငပါသည။ ထ႔အျပင အျမငဆးစသတမတရာတြင အပဒခြ-၂(၂)သည အနမဆး ႏငငတကာဆငရာ လအပခကကလညး သတမတျပ႒ာနးျခငးကသ႔ အကြၽမးတစ၀င႐ၿပးေသာ အနကအဓပၸါယျဖငသာ အဓပၸါယေကာကယသည၊ တရား႐းမားသည မတတမးေရးသားထားသည နယးေယာကႏငငတကာ သေဘာတညမႈေအာကတြင ထညသြငးစဥးစားခကမားထက နညးေသာ လအပခကမားက ခြငျပလမမညမဟတ။ သ႕ေသာေယဘယ နားလညသေဘာ တညမႈမးမ႐ပါ။ ေအာကပါ လတတေလာႏငငတကာကနသြယမႈ လကေတြ႕လပေဆာငေနသည နယပယတြင အပဒခြ-၂(၂) သည စာခပဝငႏငငမားအား တငးၾကပမႈနညးေသာစမားက ေလာကထားကငသးေစျပး ဟန႔တားပတပငသညမးမ႐ရန နားလညသေဘာတညမႈပ၍ပ၍ ႐ခသည။ ဤအဓပၸါယဖြငဆခကသည အပဒခြ-၇(၁) တြငေထာကခထားျပး ေအာကပါအတငးေဖာျပထားသည။ “လကရအျပညျပညဆငရာသေဘာတညမႈ၏ျပဌာနးခကမားတြင………….. မညသညသကဆငသစာခပဝငကမဆ ၎တ႕ရရေသာစရငခကအရမမတ႕၏အခြငအေရးမားအား အခြငေကာငးယေသာ မညသညနညးလမးကမဆ ဟန႕တားထားသည။ ထ႕အျပင တငးျပည၏ ဥပေဒအားျဖင သ႔မဟတ အျပညျပညဆငရာ သေဘာတညမႈအားျဖင ခြငျပသည အတငးအတာအရ ေတာငးခသည ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးက အမျပအားထားအားကးသည အေျခအေနတြငအကး သကေရာကမႈမ႐ပါ။” ဤအပဒခြသည စတဝငစားမႈရေသာ မညသညစာခပဝငကမဆ ပ၍ေကာငးမြနေသာ ႏငငေတာ သ႔မဟတ မညသညႏငငတကာျပ႒ာနးခကမားမဆ ေလာကထားကငသးျခငးအား ခြငျပရနရည႐ြယ ပါသည။ အပဒခြ- ၇ (၁) သည အႏညာတ စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ စရငဆးျဖတမႈ၏ အတညျဖစေအာငျပလပျခငးႏင ဆကႏြယကငသးခေသာလညးပ ဥးတညရာသည ၎က ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈအားျဖင ျပ႒ာနးရနအတြက ထင႐ားသည။ (အပဒခြ- ၇ (၁)ႏငအခနး-၁၏၅.၁ တြင ၾကညပါ) သ႔ေသာ ဤကငတြယေျဖ႐ငးနညးသည လအမားလကခကငသးေသာနညးလမးမဟတပါ။ တရား႐းမားသည အပဒခြ-၂(၂) အားလးကပယထားျခငး သ႕မဟတ ခ႕ကား၍ အဓပၸာယဖြငဆျခငး အဆငသငေရးသားထားေသာ သေဘာတညခကမာအားလကချခငး သ႔မဟတ တရား၀ငေၾကျငာခက

အပဒခြ-၂(၂) ၏ “မတတမးတငေရးသားထားျခငး” ဟေသာ သေဘာတညမႈဆငရာ ဥပမာအခ ႕ျဖင အဓပၸာယဖြငဆ႐မသာ ရညမနးထားျခငးျဖင ႏငငတကာကနသြယမႈ၏ ေခတႏငအညလအပခကမား ရ႐ရန ေတာငးခသည။ ခဥးကပမႈႏစမးလးသည ၂၀၀၆ခႏစ ဂလငလ၇-ရကေန႔က ကလသမဂၢေကာမ႐ငမ ေထာကခ အတညျပခေသာ ႏငငတကာကနသြယမႈ ဥပေဒ (UNCITRAL) တြင ၎၏ အတညျပခက ေထာကခခကက ေတြ႕ႏငသည။ (ေနာက ဆကတြ ပးတြပါစာ႐ြကစာတမး-၃ တြင ၾကညပါ) UNCITRAL သည ဤသ႔ေထာကခခကေပးခသည။ “အပဒခြ-၂၊ စာပဒ-၂[ႏငငတကာ သေဘာတညမႈ] တြငျပညစ စြာေဖာျပထားျခငးမရသည အေျခအေနမားအား အသအမတျပရာတြငအသးခသည” ႏင “အပဒခြ-၇၊စာပဒ-၁ တြင, [နယးေယာက ႏငငတကာဥပေဒ သေဘာတညမႈ] သညတရားနညးလမးက ဥပေဒျပ႒ာနးျခငး သေဘာတညမႈ မးကသ႕ ေတာငးခရန ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈစာခပ ခပဆသညႏငင၏ ဥပေဒသ႔မဟတႏငငခငးခငး သေဘာတညမႈစာခပက အားထားအားကးရန ေတာငးခချခငး ေအာကတြငလပပငခြင အခြငအေရး႐ရမညဟ အသးျပရနမညသည ဥပေဒပညာ႐ငမဆ ခြငျပရန ျပ႒ာနးသငသည” ၄.၂.၂။ လကေတြ႕ ကငသးျခငး အထကတြငေဖာျပထားသည “မတတမးတငေရးသားထားျခငး”လအပခက လြတလပေသာ သေဘာ တညမႈစာခ ပ ေအာကတြငကယျပန႔ေသာ ဥးတညခကျဖင ကငသးရန႐သည ဥပေဒစညးကမးအတငး လကနာေစရနလလားေသာ ကငတြယေျဖ႐ငးျခငးႏင လက႐ႏငငတကာ လကေတြ႕ကငသးလက ႐ေသာ သေဘာတညမႈစာခပခပျခငး တရား၀ငကငသးျခငးတ႔သည ကြျပားျခားနားေသာ အဓပၸာယဖြငဆမႈမားျဖစသည။ ၁၉၅၈ နယးေယာက ႏငငတကာ ဥပေဒသေဘာတညမႈ၏ မတတမးတငေရးသားထားေသာ လအပခကမား၏ လကေလာညေထြမႈ မ႐သည ကငသးခကသည မကေမာကႏငကယျပန႔နကနေသာ စးပြားေရးဆငရာအသးအႏႈနးမား ႏငကြျပားျခားနားေသာ ၁၉၅၈ နယးေယာကႏငငတကာဥပေဒ သေဘာတညမႈ၏ ဥပေဒစညးကမး အတငးလကနာေစျခငးအား ေထာကချခငး၏ လရငးကြလြဆန႔ကငေနလမမည။ ဤဥပေဒပညာနယပယတြင လကေတြ႕ကငသးရာ၌ျပသည။ တရား႐းမားသည ေယဘယအားျဖင ဥပေဒစညးမဥးမား၏ လမးၫႊနခကလကနာျခငးက သကေရာကမႈ႐ရန မတတမးတငေရးသားထားရာ၌ အကးသငအေၾကာငးသင ခငလသည ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈက ၾကား၀ငေစစပေပးရန ကမးလမးသညက လကခသညသေဘာရသည။ (“အျပနအလနသေဘာ တညခက” ႐ခသည) ဤလကခကငသးမႈသည လပထးလပနညး အမးမ းအပါအ၀ငတကေသာ အခကအလကတ႔ျဖင ေဖာျပႏငပါသည။ ၎သည ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈ လကမတေရးထးသည ႏစဥးႏစဖကစလး သ႔မဟတ ခသမာဓ စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ ၀ါကကဏၰတြင လကမတေရးထးထားေသာ

သေဘာတစာခပသည ေကနပ ႏစသမမႈကေပးၿပး သမးသြငးသည လအပေသာမတတမးတငမႈအျဖစ ထငသာျမငသာ႐ပါသည။ ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ ၀ါကကဏၰတြင သးျခားလကမတေရးထးရန မလအပေတာပါ။ ထပမ၍ အပဒခြ-၂(၂) တြင ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈသည လကေရးမမား၊ ေၾကးနနးမား သ႕မဟတ ဆကဆေျပာဆျခငး အေၾကာငးၾကားခက ျပလပႏငသည နညးလမးမားအားလးက လကေရးမျဖငမတတမးတငျခငး အားလးပါ၀ငပါသည။ ဤအမႈကစၥႏင ဆန႔ကငေသာ အပဒခြ-၂(၂) ပထမအပငးတြင ရညၫႊနး ထားေသာ “သေဘာတစာခပ၏ ခသမာဓ စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ ၀ါကကဏၰႏင ခသမာဓ စရငဆးျဖတျခငး ဆငရာ သေဘာတညမႈတြင ပါ၀ငပတသကသမားကလကမတေရးထးထားရမည” ထ႔အျပင လကေရးမမားႏင ေၾကးနနးမား သည လကမတထးထားျခငး႐ရမညဟ လအပခကမားမ႐ပါ။ ထ႐ငးလငးေသာ အေျခအေနမား႐ေသာျငားလညး ခနၫခကမား တရား၀ငကးေၾကာငး ဆေလာေသာခသမာဓ စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈမားသည ခကခမႈမား ႐ေကာငး႐ပါလမမည။ အခ႕အမားလကခေသာ တညသည အေျခအေနမားသည ပါ၀ငပါသည။ i. ခသမာဓ စရငဆးျဖတျခငး ဆငရာ၀ါကကဏၰတြင အဓက စာခ ပႏင ဆငေသာမတတမးမတရာ စာ႐ြကစာတမးတြင ရညၫႊနးထားသည မတတမးမတရာ စာ႐ြကစာတမး ပါ၀ငသည။ (“ကးကားရညၫႊနးခကမား ပါ၀ငသည” အေၾကာငးအခက) ဤအမားႏငဆငေသာလကေတြ႕လပေဆာငမႈသည အဓကစာခပ ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ ၀ါကကဏၰပါ၀ငေသာ စအဓပၸာယဖြငဆခကႏင အေျခအေနမား သ႔မဟတ တျခားစအဓပၸာယ ဖြငဆခကပစမားက ရညၫြနးပါသည။ ၁၉၅၈ နယးေယာက ႏငငတကာ သေဘာတညမႈစာခပသည ဤအေျခအေနတြင ပါ၀ငပတသက မႈမ႐ပါ။ အပဒခြ-၂တြင ေဖာျပထားေသာ လကနာရမညတရား၀ငလအပခကအားျဖင ခသမာဓ စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ ၀ါကကဏၰမား ထညသြငးသညကအျပနအလနနားလညမႈျဖင ဖြငဟရန မလေသာၫႊနျပခကမားမ႐ပါ။ ဤကစၥ၏ ေျဖ႐ငးခကသည အေသးစတအခကအလက အေထာကအားမားျဖစသငသည။ ပါ၀ငပတသကသမား၏ ပါ၀ငပတသကမႈ အခနးကဏၰအရ ဥပမာ- အေတြ႕အႀက႐ စးပြားေရး လပငနး႐ငမားႏင သးသန႔သတမတထားေသာ စးပြားေရးလပငနးမား အေၾကာငးအရာမား၊ ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာ၀ါကကဏၰပါ၀ငေသာ စအဓပၸာယဖြငဆခကႏင အေျခအေနမားက အတအကရညၫႊနးေသာ အဓကမတတမးမတရာမားသည အဓကသေဘာတစာခပသည ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာ၀ါကကဏၰမားက ကးကားေဖာျပသညစပစမား၏ ကငသးခကမားက ႐း႐ငးစြာရညၫႊနးသည အမႈကစၥမားထက ၁၉၅၈ နယးေယာက ႏငငတကာ သေဘာတညမႈစာခပ၏ အပဒခြ-၂ တြငထထေရာကေရာကအသးခသည တရား၀ငလအပခကမားက ေလးစားလကနာျခငးက လြယကစြာ႐ာေဖြေတြ႕႐နငပါသည။

ကးေၾကာငးညၫြတ ခငလသည တရားနညးလမးကေသာစမားသည ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာ၀ါကကဏၰပါ၀ငေသာ တျခားတစစတစေယာကကကးကားသည ဆကဆေျပာဆျခငး မတတမးမတရာမား ႐သငသညကစၥတငးတြင ၎သညသေဘာတညမႈစာခပခပဆသညအခန မတငခငသ႔မဟတ အေတာအတြငး ထနးသမးလကနာမႈ သ႔မဟတ သးသပခကမားက ကန႔ကြကပါသည။ အကယ၍အေထာကအထားသည ပါ၀ငပတသကသမားသည ကးကားခကမား အားျဖငပါ၀ငေသာခသမာဓစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာသေဘာတညမႈ အသ႐သငသည ဆေသာအခကသည အကးျဖစထြနးေစလင တရား႐းမားသည ေယဘယအားျဖင ကးေၾကာငး ညၫြတခငလသည ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာသေဘာတညမႈက တရား၀င အတညျပရန လလားသည။ ဥပမာအားျဖင႔ ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာ ၀ါကကဏၰမားသည စအဓပၸာယဖြငဆခကႏင အေျခအေနမားတြင9 ရညၫႊနးေသာေလလတင စာ႐ြကစာတမးမားပါခၿပးေသာအခါ သ႔မဟတ သေဘာတခၿပးသညမား ထညသြငးစဥးစားသည သ႔မဟတ စအဓပၸာယဖြငဆခကႏင အေျခအေနမား တြငကနပစၥညး၀ယယသညအမာစာမား ယခငပးတြပါ႐ခၿပးသည သ႔မဟတ ေနာကပငးတြင ပါ၀ငမညပစတစစတ တစေဒသမသာ ရညၫႊနးသည။10 9France : Cour d’Appel, Paris, 26 March 1991 (Comité Populaire de la Municipalité d’El Mergeb v. Société Dalico Contractors ) Revue de l’Arbitrage 1991, p. 456. 10United States : United States District Court, Western District of Washington, 19 May 2000 (Richard Bothell and Justin Bothell/Atlas v. Hitachi, et al. , 19 May 2000, 97 F.Supp.2d. 939 (W.D. Wash. 2000); Yearbook Commercial Arbitration XXVI (2001) pp. 939-948 (US no. 342).

တရား႐းမားသညသေဘာၤပင႐င ႏင ကနသညတ႔ သေဘာၤစငးလးငားသည သေဘာတစာခပတြင ပါ၀ငေသာ ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတစာခ ပသည ျပညစမႈ႐သညဆေသာ ကြျပားျခားနားသည သေဘာထားခယခက႐မ႐ အကးအကားစာရငးမတတမးေကာငး ႐သည။ ထ႔နညးတ ေထာကခေသာစမားအရ ပါ၀ငပတသကသမား သတမမေသာ ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာ သေဘာတစာခပ႐မ႐က သတမမသည။ အကယ၍ စာရငးမတတမးေကာငးသည သေဘာၤပင႐ငႏင ကနသညတ႔ သေဘာၤစငးလးငားသည သေဘာတစာခပတြငပါ၀ငေသာ ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ ၀ါကကဏၰမားက တတကကရညၫႊနးခလင ၎သည ေယဘယအားျဖငျပညစသညဟယဆသည။11 တရား႐းမားသည ျပညစေသာ သေဘာၤပင႐င ႏင ကနသညတ႔ သေဘာၤစငးလးငားသညသေဘာတစာခပက ျငငးပယရနမ႐ေသာ ေယဘယ ကးကားသည။12 ဒါအျပင သေဘာၤပင႐ငႏင ကနသညတ႔ သေဘာၤစငးလးငားသည သေဘာတစာခပသည အပႏသကမသေစေသာအခါ စာရငးမတတမးေကာငးသည အပႏသ၏ သေဘာတစာခပတြင ခသမာဓစရငဆးျဖတ ျခငးဆငရာ အျငငးပြားဖြယရာမားက အဆတငသြငးသည သေဘာၤပင႐င ႏင ကနသညတ႔သေဘာၤစငးလးငားသည သေဘာတစာခပ ပါ၀ငေသာ ရညၫႊနးမ ႐သာခသမာဓစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာ၀ါကကဏၰမား မပါ၀ငပါ။13 11Spain : Audencia Territorial, Barcelona, 9 April 1987 (Parties not indicated ) 5 Revista de la Corte Española de Arbitraje (1988-1989); Yearbook Commercial Arbitration XXI (1996) pp. 671-672 (Spain no. 25). 12United States : United States District Court, Southern District of New York, 18 August 1977 (Coastal States Trading, Inc. v. Zenith Navigation SA and Sea King Corporation) Yearbook Commercial Arbitration IV (1979) pp. 329-331 (US no. 19) and United States District Court, Northern District of Georgia, Atlanta Division, 3 April 2007 (Interested Underwriters at Lloyd’s and Thai Tokai v. M/T SAN SEBASTIAN and Oilmar Co. Ltd. ) 508 F.Supp.2d (N.D. GA. 2007) p. 1243; Yearbook Commercial Arbitration XXXIII (2008) pp. 935-943 (US no. 619); Philippines : Supreme Court of the Republic of the Philippines, Second Division, 26 April 1990 (National Union Fire Insurance Company of Pittsburgh v. Stolt-Nielsen Philippines, Inc. ) Yearbook Commercial Arbitration XXVII (2002) pp. 524-527 (Philippines no. 1).

ii. စာခပႏငဆငေသာမတတမးမတရာ စာ႐ြကစာတမးတြငပါ၀ငေသာ ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ ၀ါကကဏၰတြင လကမတေရးထးထားျခငး မ႐ေသာလညး ပါ၀ငပတသကသမားအားလးအားျဖင ေခၚေ၀ၚေသာ ေ၀ါဟာရအရ ေနာကဆကတြေဆာင႐ြကချခငး တငျပရနသေဘာတညသည ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ အျငငးပြားမႈသည အမႈကစၥ၏ အေျခအေနက နားလညမႈတက႐ငးလငးျပတသားေသာ ရပတညခကျဖင ေကာကခကမခႏငျခငး ကသ႕ျပ႒ာနးသည။

ကမးလမးခသည စာခပတြင စရငဆးျဖတျခငး ဆငရာ၀ါကကဏၰတြင ပါ႐ေနသည ထ႔အတ အတညျပခၿပးမ ပ႕ေဆာငျခငးျဖစသည။ သ႔ေသာအတညျပခကသည ေယဘယႀကတင စာရငသြငးထားျခငး သ႔မဟတ ေနာကဆကတြအေျခအေနမား ပါ၀ငသည။

ဤေနရာတြင ကမးလမးမႈက လကချခငးႏင အျပနအလန အဆျပျခငးၾကား ကြျပားျခားနားျခငးက ျပ႒ာနးသငသည။ ခသမာဓ စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတစာခပသည တတကက မကန႔ကြကခသမ အတညျပခသညက အကးသငအေၾကာငးသင စတခရသညယဆသည။ ဆလသညမာ ေယဘယျပ႒ာနးခကမားသည သေဘာတညမႈက ၾကား၀ငေစစပေပးျခငး၌ အကးသကေရာကမႈ မ႐ပါ။ ထ႔နညးတစြာ ေနာကဆကတြအလားအလာ႐ေသာ အေျခအေနမားသည (ဥပမာ- “ဤအေသးစတ အခက အလကမားက လကနာရေသာအတညျပခက ” ကသ႔ေသာျပ႒ာနးခက) စရငဆးျဖတျခငး ဆငရာ၀ါကကဏၰတြင ျပတျပတသားသား သေေဘာတခြငျပသညဟ မတယႏငသညအကးသကေရာကမႈ ႐လမမညမဟတ။14

စာခပတြင စရငဆးျဖတျခငးဆငရာ၀ါကကဏၰတြင ပါ႐ေနသည ကမးလမးခကမား တစစတစေယာကမ အျခားတစေယာကဆသ႔ တန႔ျပနမႈမ႐ေသာလညး စာခပႏင ပတသက၍ ဆန႔ကငဘက ျပမလပေဆာငသညအရာမား ပ႔ေပးခသည။

ဤအေျခအေနသည အျပနအလနနားလညမႈျဖင ဖြငဟရနမလေသာ သေဘာတညခက အေၾကာငးအရာ ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငး သ႔မဟတ “ ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးက သြယ၀ကၫႊနး ဆသည ” ထြကေပၚလာေစသည။ စးပြားေရး လပငနးမားသည ကနပစၥညး၀ယယသညအမာစာမား သ႔မဟတလကမတ၊ေနရာ ႀကတငယျခငး မတတမးမားကသ႔ေသာ တျခားသထမ ျပနလညေရးသားရန မလအပေသာ အေျခခအကဥးခပ စာ႐ြကစာတမးမားမၾကာခဏျပလပသည။ ဥပေဒတြင အျပနအလနနားလညမႈျဖင ဖြငဟရနမလေသာလကခမႈမား ႏငငတကာ သေဘာတညမႈ ေအာကတြင မတတမးတငေရးသားရန လအပခကမားမျပ႒ာနးႏငပါ။ ထ႔အတ တခ႕ေသာတရား႐းမား သည ဤ႐ႈေထာငက ေထာကခသည။15

14 United States: United States Court of Appeal, Second Circuit, 15 February 2001 (US Titan Inc. v. GuangzhouZhenHua Shipping Co. ) 241 F.3d (2nd Cir. 2001) p. 135; Yearbook Commercial Arbitration XXVI (2001) pp. 1052-1065 (US no. 354). 15See, e.g., Germany : Oberlandesgericht, Frankfurt am Main, 26 June 2006 (Manufacturer v. Buyer ) IHR 2007 pp. 42-44; Yearbook Commercial Arbitration XXXII (2007) pp. 351-357 (Germany no. 103).

သ႔ေသာလညးပ နားလညသေဘာေပါကမႈ နယပယတြင ႏငငတကာ သေဘာတညမႈသည ႏငငတကာကနသြယေရး လကေတြ႕ကငသးမႈနယပယႏင ကကည သညကေတာငးခသည၊ တခ႕တရား႐းမားသည အျပနအလနနားလညမႈျဖင ဖြငဟရနမလေသာ လကခမႈက ေရးသားကမးလမးခကမားက ကငသးသည (ဆလသညမာစာခပ၌ပါေသာ စြမးေဆာင ႏငမႈေဆာင႐ြကမႈဆငရာအသးအႏႈနးမား16 သ႔မဟတ အျပနအလန နားလညမႈျဖင ဖြငဟရနမလေသာ နဂးခပခသမာဓစရင ဆးျဖတျခငး ကနသြယမႈဆငရာ ေလာကထားကငသးျခငး အသးအႏႈနးမား) 17 အပဒခြ- ၂ (၂) ၏ ျပညစေသာ ရည႐ြယခကမားကသ႔ ျပ႒ာနးသင ပါသည။ ၂၀၀၆ခႏစတြင UNCITRAL သည ၎၏ေ႐ြးခယရန နညးလမးႏစမ း႐ေသာ ႏငငတကာဆငရာ ကနသြယမႈ ခသမာဓစရင ဆးျဖတျခငးဆငရာစဥပေဒ (ေနာကဆကတြ ၂ တြင ၾကညပါ) ၏ အပဒခြ- ၇ (ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတမႈပစႏငအနကအဓပၸါယ) ကျပငဆငခကထတျပနသည။ ေ႐ြးခယမႈ- ၁ သည သငတငေလာကပတေသာ မတတမးတငေရးသားထားသည သေဘာတညမႈ အဓပၸါယက မတဆကေပးသည။ “ အပဒခြ -၇ (၃)။ ခသမာဓစရင ဆးျဖတျခငးဆငရာ သေဘာတညမႈသည ၎တြငပါ၀ငေသာ အေၾကာငးအရာမားက မညသညပစျဖငျဖစေစ မတတမးတငထားသည ခသမာဓစရင ဆးျဖတျခငး ဆငရာသေဘာတညမႈ သ႔မဟတ သေဘာတညမႈစာခပသည ႏႈတအားျဖင အျပအမအားျဖင သ႔မဟတ တျခားနညးလမးမားျဖင ဆးျဖတခကချခငး မားမတတမးတင ေရးသားထားသည ” ဤအနကအဓပၸါယသည မတတမးတငထားသည “မညသညပစျဖင” သေဘာတညမႈ စာခပတြင “ ပါ၀ငသည အေၾကာငးအရာမား ” အစဥအာအတငးေရးသားမႈမားႏင တညသညဥပေဒ ျပ႒ာနးသည။ မတတမးတငေရးသားထားသညပစသည လအပလက႐ေသးသည။ ေ႐ြးခယမႈ-၂သည မတတမးတငေရးသားထားသည ပစလအပမႈက ဖယထတခၿပးျဖစသည။ ထျပငဆငခကမားသည ၁၉၅၈ နယးေယာက ႏငငတကာ သေဘာတညမႈစာခပအေပၚတြင တက႐က အကးအျပစကေရာကမႈမ႐ပါ ၎တ႔သည ၁၉၅၈ နယးေယာက ႏငငတကာ သေဘာတညမႈစာခပ၏ လအပခကျဖစေသာ လြတလပေသာသေဘာထားအျမငက ဥးတည ရညၫႊနးသည။ ထပေလာငးဆရလင UNCITRAL သည ၁၉၅၈ နယးေယာက ႏငငတကာသေဘာတညမႈစာခပ၏ အပဒခြ-၂(၂) “ျပညစမႈမ႐ေသာ အေျခအေနကေဖာျပသည ဥပေဒျပ႒ာနးျခငး ဆကစပမႈမနသမ” ကကငသးႏငေၾကာငး ေထာကခအတညျပခပါသည။ (ဤအခနး၏ ၄.၂.၁ ႏင ေနာကဆကတြ ၂တြငၾကညပါ) iii.. ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငးဆငရာသေဘာတမႈသည အလကထရာနစဆကသြယေရးႏင ဖလယမႈမား ပါ၀ငပါသလား။အပဒခြ- ၂ (၂) တြငပါ႐ေသာ စကားအသးအႏႈနးသည ၁၉၅၈ခႏစက သးႏႈနးခေသာဆကဆေျပာဆျခငး အေၾကာငးၾကားခကနညးလမးမားကရည႐ြယခသည။ ယငးသည မကေမာကေခတ ဆကသြယေရး နညးလမးႏင႔ 16United States : United States District Court, Southern District of New York, 6 August 1997 (Kahn Lucas Lancaster, Inc. v. Lark International Ltd. ) Yearbook Commercial Arbitration XXIII (1998) pp. 1029-1037 (US no. 257). 17Germany : Bundesgerichtshof, 3 December 1992 (Buyer v. Seller ) Yearbook Commercial Arbitration XX (1995) pp. 666-670 (Germany no. 42).

အကး၀ငသည ညမေသာအနကအဓပၸါယက အကးသငအေၾကာငးသင အနကအဓပၸါယေကာကယႏင သည။ ကးကားခကမားက ခသမာဓစရငဆးျဖတျခငး ဆငရာသေဘာတမႈအေနျဖင မတတမးတင ေရးသားထားသငပါသည။ ဤကးကားခကတြင ျဖညစြကသည ဆကဆေျပာဆျခငး အေၾကာငးၾကား ခက ျပလပႏငသည ဖကစႏင အး-ေမးလမားလညး အပါအ၀ငနညးလမးမားအားလးသည အပဒခြ-၂ (၂) ကလကနာသညဟ မတယရမည။ အး-ေမးလမားသညလညး ၁၉၅၈ နယးေယာက ႏငငတကာ သေဘာတညမႈစာခပ ေအာကတြငစာျဖင ေရးသား ေဖာျပေသာနညးလမးမားကသ႔ လကမတေရးထးမႈမားသည အလကထေရာနစႏငဆငေသာ ခငမာမႈက ယၾကညအားထားႏငျခငး သ႔မဟတ အလကထေရာနစအေျခခ ဆကသြယေရးအရ အေရးပါထေရာကေသာ အေထာကအထားမားအား တျခားယၾကညစတခေလာကေသာ နညးလမးမား သး၍ အျပနအလနဖလယျခငးအားျဖင မေျပာငးလေသာ ကငတြယေျဖ႐ငးနညးက ျဖညစြကသတမတ ျပ႒ာနးရလမမည။ ဤနညးလမးသည UNCITRAL က၂၀၀၆-ခႏစတြင ျပငဆငခေသာ ၎၏ Model Law စျပဥပေဒတြငအတညျပခသည။ (ေနာကဆကတြ- ၃ တြငၾကညပါ) ၄.၃။ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတေရး သေဘာတညမႈသည ကးေၾကာငးညၫြတ ခငလေသာ သကေသအေထာကအထားမား႐ပါသလား။ တျခားသေဘာတစာခပမားကသ႔ ခသမာဓျဖင စရင ဆးျဖတေရး သေဘာတညမႈစာခပသည ကးၾကာငးညၫြတ၍ ခငလမႈ႐ၿပး ထေရာကေသာ ျဖစႏငဖြယ႐သညပစကျပ႒ာနးသည။ “အပဒခြ- ၂(၃) အကဥးခပ အၾကျပခကအရ သတမတ ျပ႒ာနးသည တရား႐းေတာသည ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတေရး ေတာငးဆမႈ႕အရ လႊေျပာငးေပးအပ သည ခသမာဓျဖငစရင ဆးျဖတေရးအတြငးကေရာကသည တရား၀ငမတယရသည။ သေဘာတညမႈ သည " တရား၀ငျခငး ၊အသက၀ငျခငး (သ႔) ကငသးနငျခငးမရေပ။" အထကပါေဖာျပသညအတငး ကြနဗနးရငးနယပယအတြငးမ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈမားသည တရား၀ငသည ဟမတယသည။

IV.၃.၁. အယအဆဆငရာေနာကခသမငးႏစဖကပဂၢလမားမ Article V(၁)(က) ၏ပထမပငးတြင ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးသေဘာတညမႈက သကဆင ေသာဥပေဒအျဖစ အတညျပထားေသာ လညး (အခနးIII)တြငၾကညရန) လကေတြ႔တြငမ ၄ငးတ႕သညထေရာကျပး စညးေႏာငအားရေသာ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈက ဖြ႔စညးရနမ ေႏာငေႏးေလရၾကသည။ ထ႔ေၾကာငတရား႐းမဤသေဘာတညမႈက အရစြန႔၍ဆးျဖတရန ျဖစသည။ အျငငးပြားမႈမားေျဖရငးရာ တြင နညးလမးမားစြာရေသာလညး အခ႕ကငသးေသာ ေျဖရငးနညးမားမာ တရား႐းမဟတေသာ (ArticleV(၁)(က)၏ဒတယနညးဥပေဒျဖစေသာ ႏႈငးယဥဆငျခငျခငး) ဥပေဒခသမာဓ႐း (ကြနဗနးရငး တြငေဖာျပသညအတငး) တရားစြရာႏငင၏ဥပေဒ (သ႔) စာခပပါ စညးကမးမားအတငး လကနာေသာ နညးျဖစသည။ အခ ႕ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးသေဘာတညမႈက မညသညႏငင၏ ျပညတြငးဥပေဒ ကမဆ မျငမးျခငးမျပဘအမားသေဘာတညမႈျဖင အတညျပသည။ ေယဘယအားျဖင ထေရာကေသာ ဥပေဒေရြးခယျခငးေနာကကြယမ ေမာငးႏငအားသည ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈ အတြက ပ၍အေထာကအကျပမညျဖစသည။10 ၁၀။ ဤပစမးခဥးကပျခငးက Swiss Private International Law Act ၏ Article၁၇၈(၂)တြငေဖာျပထားသည။ ေယဘယအားျဖင ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈသည ႏစဖကပဂၢလမားမ သတမတေသာဥပေဒလအပခကမား (သ႔) အျငငးပြားမႈျဖစပြားပါကလကနာရမည႔ စညးကမးခကမားႏင႔ ကကညပါကတရား၀ငမညျဖစျပး သးျခားအားျဖငအဓကစာခပႏင သကဆငေသာဥပေဒ (သ႔) Swiss law ႏင ကကညပါကလညးတရား၀ငမညျဖစသည။

IV.၃.၂ လကေတြ႔လပေဆာငျခငး " တရားမ၀ငျခငး ၊ အသကမ၀ငျခငး (သ႔) ကငသးနငစြမးမရျခငး " စကားရပမားသညမၾကမးေရးဆြ သမားမအမညတပေခၚချခငးမဟတေပ။ ေအာကပါအေၾကာငးအရာမားသည ဤစကားရပမား၏ အဓပၸာယ ရငးလငးခကမားျဖစသည။ (i) "တရားမ၀ငျခငး" "တရားမ၀ငျခငး" ဟသည႔ စကားရပက အစကတညးကတရားမ၀ငျခငးေၾကာင ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈက အကးသကေရာကမႈရသညဟအဓပၸာယေကာကယႏငသည။ ဥပမာမားမာလမလညျခငး၊ ေသြးေဆာင၍လမလညလညစားျခငး ၊ ႐းမေျဖာငျခငး ၊ တရားမ၀ငျခငး (သ႔) မားယြငးျခငးတ႔ျဖစသည။ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈက အေကာငအထည ေဖာရာတြင ခ႕ယြငးခကမား ျဖစသညစြမးေဆာငရညမရျခငး ၊ လပေဆာငႏငစြမးမရျခငး စသညမားက (အခနးIII ၊ IV.၁ ၊ Article V (၁) (က) စြမး ေဆာငရညမရျခငး) တြငထညသြငးသငသည။ တရား႐းမ အခ႕မျဖစေသာ အဓကစာခပ၏ တရားမ၀ငျခငး မဟတဘ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးသေဘာ တညမႈကသာ (ဤအခနး၏ III.၃တြငၾကညရန) လကခပါက ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး လပေဆာငႏငမညမဟတေပ။ ဥပမာေပးရမညဆလငစာခပတစခ၏ အေၾကာငးအရာ သည ေစးကြကသေတသနျဖစပါက ယဥျပငမႈနညးဥပေဒမားက ဆန႕ကငေသာေၾကာင တရားမ၀ငေပ။ မညသ႔ပငဆေစကာမ ဤကသ႔ေသာ တရားမ၀ငမႈသည စာခပ၏ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးအပဒပါ အျငငးပြားမႈမားကခသမာဓျဖင ေျဖရငးရနသေဘာတညမႈက ထခကျခငးမရေပ။ (ii) "အသကမ၀ငျခငး" အသကမ၀ငေသာ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးသေဘာတညမႈဆရာတြင ArticleII(၃)အရ တစၾကမ တရား၀ငျပးေနာက ေနာကထပတစၾကမ အသကမ၀ငေတာေသာခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈကဆလသည။ စငစစ"အသကမ၀ငျခငး" စကားရပတြင ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးသေဘာတညမႈေတာငးဆပငခြင စြန႔လႊတျခငး ၊ ႐တသမးျခငး ၊ လကနာရနျငငးဆျခငး ၊ ႏငဖကသမးျခငးတ႔ပါ၀ငသည။ အလားတစြာ တညခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈအတညျပရန ေတာငးဆျခငးေသာ ႏစဖကပဂၢလမားမ တညေသာအျငငးပြားမႈက တရား႐းေရ႕ေမာက (သ႔)ခသမာဓ႐း (res judicata or ne bis in idem) တြငအဆးအျဖတခယျပးပါက ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးသေဘာတညမႈက အသက၀င မရေတာဟ မတယ မညျဖစသည။ (iii) "ကငသးႏငစြမးမရျခငး" ဤစကားရပတြင ႐ပပငးဆငရာ (သ႔) ဥပေဒပငးဆငရာအဟန႔အတားေၾကာငခသမာဓ႐းျဖင ၾကားနာႏင ျခငးမရေသာ အမႈမားပါ၀ငသည။ ႐ပပငးဆငရာအဟန႕အတာမားျဖစေသာ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးတြင အမညပါ၀ငေသာ ခသမာဓလၾကးေသဆးျခငး (သ႔) ႏစဖကပဂၢလမား၏ ခသမာဓလၾကးအျဖစေဆာငရြကေပးရန ေတာငးဆမႈကျငငးဆနသည အေျခအေနမားမာျဖစခလသည။ ဤကသ႔ေသာကစၥရပမားမာ သကဆငရာဥပေဒ၏ သးျခားျပဌာနးခကမားေပၚ မတညကာ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး ကငသးႏငမႈမရျခငးသ႔ ဥးတညသြားႏငသည။

ေနာကတစဖကတြင ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးအပဒမားမာ ဥပေဒဆငရာ အဟန႔အတားျဖစေစႏင ေလာကေအာင ေရးဆြျခငးေၾကာငလညး ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး ကငသးရာတြင အဟန႔အတားျဖစႏငသည။ ဤကသ႔ေသာအပဒမားကအကးသငအၾကာငးသငမဟတေသာ အပဒမား ဟရညညႊနးေလရသည။ တတကကေျပာရမညဆလင ထကသ႕ေသာ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈသည အမနတကယတရား၀ငမႈမရဘ မၾကာခဏဆသလ တရား႐းတြငေတြ႔ရေလ ရသည။ ထကသ႔ေသာအပဒမားက ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈက တရား၀ငဖြ႕စညးရာတြင လကနာရမည႔ ဥပေဒမားႏင အညအဓပၸာယ ေကာကယသငသည။ ေအာကပါအေၾကာငးအရာမားသည မၾကာခဏလကေတြ႔ကငသးေသာ အေၾကာငးအရာမား ျဖစသည။

ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးကငသးမႈအခ႕ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးသေဘာတညမႈတြငျပဌာနးသညမာ ႏစဖကပဂၢလမားမ၎တ႔၏အျငငး ပြားမႈကခသမာဓနညးလမးျဖင “ဆးျဖတရမည” (သ႔) “ဆးျဖတႏငသည”။

ထကသ႔ေသာစကားရပမားသည ခသမာဓနညးလမးျဖင႔ ေျဖရငးလေသာပဂၢလမားက မေရမရာ မေသမခာျဖစေစ သည။ ထကသ႔ေသာအပဒမားကအတညျပရာတြင အေထြေထြအဓပၸာယေကာကယျခငးမႏင႔အည စာခပပါ စကားရပမားႏင သဟဇာတျဖစေစရန အဓပၸာယေကာကအတညျပသငသည။

စာခပအရ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး ႏင တရား႐းမားမ စရငဆးျဖတပငခြင ဤကသ႔ေသာကစၥရပမားတြင ျပဌာနးခကမားက တခါတရစေပါငးျပး ခသမာဓျဖင႔ စရငဆးျဖတျခငးသေဘာ တညမႈကအတညျပႏငသည။ အတညျပႏငဖ႔အလ႔ဌာတရား႐းမ ႏစဖက ပဂၢလမား၏ သေဘာတညမႈလအပမညျဖစသည။ ေယဘယအားျဖငႏစဖကပဂၢလမားမ ၎တ႔၏ အျငငးပြားမႈမားက ခသမာဓ႐းျဖငစရငဆးျဖတရန အမနတကယ ဆႏၵရပါ အျခားအျငငးပြားမႈေျဖရငးျခငး ယႏရားႏငဆကႏြယေနကာမ ခသမာဓ႐းျဖငေျဖရငးႏငသည။

ဥပမာ ။ ။စငကာပတရား႐းခ ပမဆးျဖတသညမာ စငကာပရတရားစရငပငခြငရေသာတရား႐းသ႔ တငျပသညမဖကသမးႏငေသာ သေဘာတစာခပသည ဤစာခပပါအျခားအပဒမားကသ႔ ခသမာဓျဖငစရင ဆးျဖတျခငးအတြက ရညရြယထားျခငးမဟတေပ။ ႏစဖကပဂၢလမားမ ၎တ႔၏ အျငငးပြားမႈမားက ခသမာဓ႐းမ ခသမာဓၾကးၾကပေရးတရား႐း (the lex arbitri) ၏အျပငကငသးသည စငကာပႏငငသားတရားစရင ပငခြငက ကးကား၍ ဆးျဖတေစခငခသည။11

ဤကသ႔အဓပၸာယေကာကယမႈသည စာခပပါစကားရပမား အကးသကေရာကမႈရေစျပး

အေထြေထြ မႏငအညျဖစသည။

ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးနညးဥပေဒမား (သ႔) ခသမာဓ႐းမားသတမတရာတြငအဓပၸာယရငးလငး ျပတသားမႈ မရျခငး

အခ႕ကစၥမားတြင အခ႕အပဒမားမာ အဓပၸာယရငးလငးျပတသားမႈမရျခငးေၾကာင ႏစဖကပဂၢလမားမ ေရြးခယထား သညခသမာဓ႐းသတမတရနမာ တရား႐းအတြကမလြယကလေပ။ ထအခါ

ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး ကငသးရနမာမျဖစႏငေတာဘတရား႐းမ အျငငးပြားမႈက စရငဆးျဖတရန သာရေတာသည။ မညသ႔ပငဆေစကာမ အျခားကစၥရပမားတြင အပဒမားကသငေတာသလ အဓပၸာယ ေကာကယသည။ အျခားကစၥရပမားတြင တရား႐းမအဓပၸာယရငးလငးျပတသားျခငးမရေသာ အပဒမားကပယထတျခငး ျဖင ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးနညး ကငသးႏငသည။ 11.Singapore:High Court,12January 2009 (P.T.Tri-M.G. Intra Asia Airlines v.Norse Air CharterLimited) Yearbook Commercial Arbitration XXXIV (2009) pp. 758-782(Singapore no. 7).

ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈ အတညျပရန ေတာငးဆျခငး ဥပမာ ။ ။ အေမရကနနငင Wisconsin ၏ အေရ႕ပငးခ႐ငတရား႐းမခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈက ေလလာသးသပခသည။ ၎ေလ႕လာသးသပမႈတြင (အဂၤလပဘာသာျပနျဖင) အျငငးပြားမႈမားက စငကာပႏငငခသမာဓ႐းတြင ႏငငတကာ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး လႊမးမးထား ေသာ နညးဥပေဒမားႏငအည ေျဖရငးရမည ျဖစျပး (တ႐တဘာသာျပနျဖင) ` ခသမာဓ႐းသည စငကာပ ႏငငတကာခသမာဓ ျဖငစရငဆးျဖတျခငးအဖြ႔အစညး´ တြငတညရရမညျဖစသည။12 ဤခသမာဓ႐းသည စငကာပ ႏငငတကာ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး စငတာအျဖစ လသမားေသာ ခသမာဓအဖြ႕အစညးျဖစသည။

မညသ႔မညပ ခသမာဓလၾကးမားခန႔အပမညပစမရျခငး (`စာသားမအပဒမား´) လနဒနတြင ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး အပဒမတစခခကအေထြေထြ (သ႔) ေတာသင႐မ`ပမန ကငသးသညနညးလမး´အတငး ေဖာျပသညမာနညးပါးလသည။

ပမနအားျဖင ထကသ႔ေသာအပဒမား ထညသြငးရာတြင ခသမာဓ႐းကငသးသညႏငငမားမ တရား႐းမားက ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးလပေဆာငရာတြင အဆငေျပေခာေမြ႕ေစရန စာသားမ အပဒမားက ရညညႊနးသည႔အေသးစတအေၾကာငးအရာမားပါရမသာ အတညျပသငသည။ ထကသ႔ `စာသားမအပဒမားက ရညညႊနးသညအေသးစတအေၾကာငးအရာ´ ကအထကဥပမာတြင ေတြ႕ျမငႏငသည။ ႏစဖကပဂၢလမားမ အဂၤလပတရား႐းမားသ႕ ခသမာဓလၾကးမား ခန႔အပရန ေလာကထားႏငသည။ `ပမနကင သးသညနညးလမး´ သည ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးကငသးရန ခြငျပထားပါက စာသားမအပဒလညး ထညသြငးအတညျပႏငသည။ `ပမနကငသးသညနညးလမး´ ဟသည စကားရပသည တညေသာအဖြ႕၀ငမား ၊ စးပြားေရးအဖြ႕အစညးမ လကေတြ႕ကငသး လပေဆာငခသည ခသမာဓျဖငစရင ဆးျဖတျခငးက ဆလသည။ စာသားမအပဒမားက ရညညြနးသညအေၾကာငးအရာ မပါရပါက စာသားမအပဒမားက တညသြငး အတညျပျခငးမျပႏငေပ။

12. United States: United States District Court, Eastern District of Wisconsin,24 September 2008 (Slinger Mfg. Co., Inc.v.Nemak, S.A., et AL.) YearbookCommercial Arbitration XXXIV (2009) pp. 976-98s5 (US no. 656).

IV.၄ စာခပခပဆထားသညျဖစေစ ၊ ခပဆထားျခငးမရသညျဖစေစသတမတထားေသာ ဥပေဒအရ ဆကႏြယမႈေၾကာင အျငငးပြားမႈရပါသလား ၊ဤအျငငးပြားမႈက ႏစဖကပဂၢလမားမ ခသမာဓနညး ျဖငေျဖရငးရနရညရြယခကရခပါသလား? ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး ကငသးရနမာ ႏစဖကပဂၢလမားအၾကားအျငငးပြားမႈရရမညျဖစသည။ ဤကစၥ မာျဖစေတာငျဖစချဖစေသာလညးႏစဖကပဂၢလမားမ အျငငးပြားမႈတစစတစရာမရလင တရား႐းမႏစဖက ပဂၢလ မားကခသမာဓနညးျဖင ေျဖရငးေစရန မလအပပါ။ သတမတထားေသာ ဥပေဒအရ ဆကႏြယမႈေၾကာငေပၚေပါကလာေသာအျငငးပြားမႈသည စာခပအရျဖစေစ၊ တရားမ ေၾကာငးအရျဖစေစ ေပၚေပါကလာေသာအျငငးပြားမႈျဖစႏငသည။ တရားမေၾကာငးအရ ေပၚေပါကလာေသာ အျငငးပြားမႈသညခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးအပဒမားက မညသ႔မညပကယျပန႔စြာရညညႊနးထားသညႏင စာခပအရေပၚေပါကလာေသာ အျငငးပြားမႈႏင မညမ ေလာကဆကႏြယေနသည ဆသညအေပၚမတညသည။ မညသ႔ပငဆေစကာမ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပခပဆထားေသာ ပဂၢလသည အျငငးပြားမႈ ေပၚေပါကသညအခါ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပအရ ေျဖရငးျခငးမရျခငး အေပၚအျငငးပြားေနဥး မညျဖစသည။ IV.၄.၁အယအဆဆငရာေနာကခသမငး ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခ ပအရ ေပၚေပါကလာေသာအျငငးပြားမႈက သမာဓနညးျဖင ေျဖရငးႏငရန Article II(၃) တြငေဖာျပထားသညမာ “အျငငးပြားမႈက ေျဖရငးသညအခါ ႏစဖကပဂၢလမားမ ခပဆထားသည စညးကမးသတမတခကမားႏငအည ေျဖရငးရမညျဖစသည။” 13. See,e.g., Italy: Corte di Appello, Genoa, 3 February 1990 (Della Sanara Kustvaart- Bevrachting & Overslagbedrijf BV v. Fallimento Cap. GiovanniCoppola srl, in liquidation), 46 II Foro Padano (1991) cols. 168-171; YearbookCommercial Arbitration XVII (1992) pp. 542-544 (Italy no. 113).

ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈ အတညျပရန ေတာငးဆျခငး IV.၄.၂ လကေတြ႕လပေဆာငျခငး (i)ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးတြင အသးျပသညဘာသာစကားက ကယကယျပန႔ျပန႔ အဓပၸာယဖြင ဆသငပါသလား? တခါတရကဥးေျမာငးစြာအဓပၸာယဖြငဆမႈေၾကာင “arising under” စကားရပသည “arisingout of’’ စကားရပ ထကပျပး ကဥးေျမာငးေသာအဓပၸာယသကေရာကသညဟ ေမးခြနးထတစရာျဖစသည။ ထနညးတစြာ “relating to” စကားရပႏင “concerning” စကားရပမာလညး ေမးခြနးထတစရာျဖစသည။ မညသ႔ပငဆေစကာမ Appeal case of Fiona Trust v. Privalov, အယခအမႈတြငအဂၤလပတရား႐းမ ဆးျဖတသည မာႏစဖကပဂၢလမားမ အျငငးပြားမႈက ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတရန ဆႏၵရမရဆသည အခကျဖစသည။ ထသ႔တရား႐းမ ဆးျဖတခကအေပၚသာမနစးပြားေရးသမားမားသည ခမတလကသည ဆးျဖတခကႏင ဤအမႈအရ အေခအတငျငငးဆမႈမားအတြက ၾကာျမငေသာ အခနအေပၚ အအားသငေနမညျဖစသည။ ဤဆးျဖတခကကThe House of Lords မအတညျပချပး အယခတရား႐း၏သေဘာထားအေပၚ `ခးကး´ခသည။14 14. United Kingdom: England and Wales Court of Appeal,24 January 2007 (FionaTrust & Holding Corporation & Ors v. Yuri Privalov & Ors) [2007] EWCA Civ20, para, 17; Yearbook Commercial Arbitration XXXII (2007) pp.654-682 at[6] (UK no. 77). 15. United kingdom: House of Lords,17 October 2007 (Fili Shipping CompanyLimited (14th claimant) and others v. Premium Nafta Products Limited (20thDefendant) and others) [2007] UKHL 40, para. 12; Yearbook CommercialArbitration XXXII (2007) pp. 654-682 at [45] (UK no. 77).

(ii) အကယ၍ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပတြငအခ႕ခြ တယြငးခကမားပါ၀ငေနပါက မညသ႔ျဖစမညနညး? အခ႕ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးသေဘာတစာခပတြင ပါ၀ငေသာအပဒမားမာတကေသခာေသာ ေတာငးဆမႈမား (သ႔) သးျခားရညရြယခကအတြကသာ အက း၀ငလမမညျဖစသည။ အျခားတစဖကတြင စာခပခပဆျခငး၏ အားနညးခကမားမာ စာခပအရအျငငးပြားမႈမား ေပၚေပါကလာပါက မတညေသာတရားစရငမႈပစျဖင ေျဖရငးရမညျဖစျပး ထအရာက အဓကကျခငးျဖစသည။ ထ႔ေၾကာငခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတ ျခငးအပဒပါ စကားရပမားက ကယျပန႔စြာ ေဖာျပထားပါကကစလစသပသညးျပး ရငးလငးျပတသားေသာ အပဒမားကသာ ထညသြငးမညျဖစျပး အဓပၸာယရငးလငးျပတသားမႈမရေသာ အပဒမားက ဖယထတမညျဖစသည။ IV.၅.တရားရးမေျဖရငးေသာအျငငးပြားမႈသညခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးသေဘာတစာခပအရႏစဖကပဂၢလမားအေပၚစညးေႏာငအားရပါသလား? ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပလကမတမထးသညပဂၢလက သေဘာတစာခပတြင မညသည အတငးအတာအထ မလပါ၀ငသဟမတယျပးအျငငးပြားမႈေပၚေပါကပါက ၎မခသမာဓ႐းျဖင ေျဖရငးရန ေတာငးဆ ႏငပါသလား? IV.၅.၁.အယအဆဆငရာေနာကခသမငး

(i) ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပသည လကမတေရးထးထားသည ပဂၢလမားအေပၚ၌ သာစညးေႏာငအားရျခငး

စာခပတြငပါ၀ငသႏစဥးတ႔၏ ဆကဆေရးသေဘာတရားသည ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတ ျခငးသေဘာတစာခပတြင အကးသကေရာကမႈရသည။ ဆလသညမာခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတ စာခ ပသည ၎စာခပတြငပါ၀ငေသာ ပဂၢလမားကသာအခြငအေရး ႏငလကနာရမည စညးကမးမားအပႏငးထားသည။ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးသေဘာတစာခပ အကးသကေရာက သညအတငးအတာက `ဘကလကေသာ ´ အတငးအတာအျဖစ ရညညႊနးရမည ျဖစသည။

(ii) စာခပတြငလကမတေရးထးျခငး မရသမားလညး ခသမာဓျဖင

စရငဆးျဖတျခငးသေဘာတစာခပ တြငအကး၀ငျခငးခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈ အတညျပရန ေတာငးဆျခငး

ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပ ခပဆထားေသာသမားကသာ မကႏာသာမေပးသငေပ။ စာခပတြင လကမတေရးထးျခငးမရေသာ ပဂၢလမားကလညးစာခပအရ၊ စာခပတြငတကစြာ ျပဌာနးထားေသာ အေျခအေနမားအရ အခြငအေရးမားႏင လကနာရမည တာ၀နမားလညး ေပးရမညျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင အေျခခကယစားလယျဖင ဆကဆ ေရးနညးမားတြင အေျခခတညသညမာ ကယစားလယမစာခပက လကမတထးပါကအမနတကယ စညးေႏာငအားရသည။ အျခားသအရမားအနကဆကချခငး၊ ကမၸဏမားအပစသအရ၊ ပြငလငးျမငသာ မႈရျခငးတ႔မ ေတြ႕ရသညမာ စာခပတြငလကမတေရးထးျခငးမရေသာ ပဂၢလမားသည ခသမာဓျဖင

စရငဆးျဖတျခငးသေဘာတစာခ ပအရ ၎တ႔၏အခြငအေရးမားႏင ၀ာာ၀နမားက ခစားခြငရသည ဆသည႔အခကျဖစသည။ ေမးခြနးထတရနမာ ကြနဗနရငးအရ လကမတထးရနေဖာျပထားသည အျငငးပြားမႈတြငခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပတြင လကမတေရးထးျခငးမရသမားသညအကး၀ငေနေသးသလား ဆသညအခကျဖစသည။ တကေသခာေသာအေျဖမာ “မရပါ” ဟ၍ျဖစသည။ ဤအျမငက ေထာကခသည အေၾကာငးျပခကမားစြာရသည။ တရား၀ငေသာ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပမာ ေကာငးမြနျပးႏစဖကပဂၢလမား အေပၚ ေတာငးဆမႈမားမရပါ။ တရား၀ငေသာ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးသေဘာတစာခ ပတညရသညဟ ယဆပါက ထစာခပကလကနာရန ႏစဖကပဂၢလမားမစာခပခပဆရမညျဖစသည။ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတသေဘာတ စာခပတြငတတယပဂၢလက တကရငးလငးစြားေဖာျပထားျခငးမရပါက ratione personae scope တြငလကမတ ေရးထးရမညျဖစသည။ ထ႔အျပင စာခပတြငမပါရေသာလညး ႏစဖကပဂၢလမားမ သေဘာတညသည သအရကအေျခခ၍ ကြနဗနးရငးတြင တစဥးမအျခားတစဥးအစား ခသမာဓ႐းကငသးရန ေထာကခမႈက မကန႔ကြကပါ။

(iii) ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခ ပအရ ဘကလကျခငးရမရမညသ႔ဆးျဖတမညနညး Article II(၃) တြငေဖာျပထားသညမာ “တရား႐းမအျငငးပြားမႈက ခသဓျဖငစရငဆးျဖတရနခမတရာတြင ဘကလကမႈမရေစရန ႏစဖကပဂၢလမားမ စာခပတြငသေဘာတညထားသည အဓပၸာယအတငး လပေဆာငရမည ျဖစသည။ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပတြက လကမတေရးထးျခငးမရသမားသညလညး အျခားဥပေဒ နညးလမးအရ စညးေႏာငအားရသည။ ပထမအပစတြင စာခပတြငမပါရေသာလညး ႏစဖကပဂၢလမားမ သေဘာတညသညသအရ၊ တတယပဂၢလ အကးခစားထကသမား၊ အာမခသ ၊ လႊအပျခငး ၊ ႏငစာခပဆငရာ အခြငအေရးမား၏ အျခားလႊအပျခငးဆငရာ ယႏရားတ႔ပါ၀ငသည။ ဤသအရမားသညႏစဖကပဂၢလမား၏ စတသေဘာဆႏၵႏင ႐းေျဖာငေသာသေဘာမမား မညသည အတငးအတာ အထၾကးမားသည ဆသညအေပၚမတညသည။ ဤသအရမားသည တစဥးခငး ဥပေဒအရတညရမႈေသာလညးေကာငး၊ အမားဥပေဒအရ တညရမႈေသာလညးေကာငး ေထာကကနမႈျပ သည။ ဒတယအပစတြင ဥပေဒသေဘာအရ အေျခခ ကယစားလယျဖင ဆကဆေရးနညးမား၊ အျပညအ၀လပပငခြင၊ ပြငလငးျမငသာမႈရျခငး၊ ဖကစပစနစျဖင ဆကဆေရးနညးမား၊ ဆကချခငးႏငပတပငတားျမစျခငးတ႕ ပါ၀ငသည။ ၎တ႔သည ႏစဖကပဂၢလမား၏ စတသေဘာဆႏၵအရ မဟတဘ သကဆငဥပေဒႏငအညသာ ျဖစသည။

(iv) ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပအရ ဘကလကျခငးရမရ ဆးျဖတျခငးႏငသကဆင ေသာဥပေဒ

လကမတေရးထးျခငးမရေသာ ပဂၢလမားသည ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးသေဘာတစာခပႏင သကဆငျခငး ရ ၊မရက မညသည ဥပေဒအရ ဆးျဖတမညနညး?

အေျခခအားျဖင၊ ဤကစၥသည ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပအရ လကနာရမည ဥပေဒႏငသာသကဆငသငသည။ ႏစဖကပဂၢလမား၏ ဤကစၥအေပၚ သေဘာတညမႈ ပကကြကမႈမရေစရန ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးသေဘာတစာခပက ခသမာဓဆငရာ လကနာရမည ဥပေဒအရေသာလညးေကာငး၊ စာခပဆငရာလကနာရမည စညးမဥးစညးကမးအရ ေသာလညးေကာငး၊ အခ႕ကစၥမားတြငတရားစြရာႏငင၏ ဥပေဒအရေသာလညး ေကာငးခပ ဆသငသည။ မညသ႔ပငဆေစကာမ အခ႕တရား႐း၏ဆးျဖတခကမားသည အေၾကာငးအရာႏငသကေသအလ႔ဌာ ႏငငတကာမမား (သ႔) Lex mercatoria မားက ခဥးကပသည။

IV.၅.၂ လကေတြ႕လပေဆာငျခငး

(i) မညသညအခါတြင တရားျပငမ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတရန ေတာငးဆႏငပါသနညး? အေျဖမာ ျပနာရပက အသားေပးျခငးျဖစသည။ ဤေမးခြနးမးႏင ၾကရေသာတရား႐းသည မာတကာတြင ပါေသာအေၾကာငးအရာမား အျငငးပြားဖြယျဖစမျဖစႏင လကမတေရးထးျခငးမရေသာ ပဂၢလသည ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးသေဘာတစာခပႏင အကး၀ငမ၀ငဆသည အခကအေပၚ ေစစပသးသပသငသည။အကယ၍ ထသ႔ျဖစပါက အသငေတာဆးလပေဆာငရမညအရာမာ ႏစဖကပဂၢလမားကခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတေစျပး ခ႐းမ စစေဆးဆးျဖတျခငးက ခယေစရနျဖစသည။ တရား႐းမခ႐း၏ လကမတေရးထးျခငးမရသည ပဂၢလအေပၚအႏငေပးျခငး(သ႕) အတညျပျခငးက ျပနလညစစေဆး ႏငသည။ စာခပပါအပဒ အဓပၸာယေကာကယရာတြငလညးေကာငး (သ႔) ခပဆရာတြငလညးေကာငး လကမတေရးထးသႏင မေရးထးသ ႏစဥးၾကားအျငငးပြားမႈဆငရာ ေျဖရငးျခငးအပဒမားပါ၀ငေနသျဖင လကမတေရး ထးျခငးမရသည ပဂၢလပါ၀ငပတသကေနသညအျငငးပြားမႈမားက ခ႐းျဖငေျဖရငး ဆးျဖတရန တရား႐းမအတညျပလကသည။ Sourcing Unlimited Inc.v. Asimco International Inc. အမႈတြင Sourcing Unlimited (Jumpsource) မ ATL ႏင စကပစၥညး အစတအပငးမား ထတလပရနႏငအျမတေ၀စမားက ခြေ၀ရန အစစပလပငနး သေဘာတစာခပတစရပ ခပဆခၾကသည။ Asimco သည ATL၏ လကေအာကခကမၸဏျဖစျပး ကမၸဏ ႏစခလး၏ ဥကဌသည တစဥးတညးျဖစသည။ သေဘာတစာခပတြင ခသမာဓ႐းတညေနရာက တ႐တတြငသတမတခသည။ ဆကဆေရးပကျပားချပး Jumpsource မ Asimco ႏင၄ငး၏ဥကဌက ၎ကယတငႏင ATL အၾကား သေဘာတစာခပနင ယၾကညအပႏမႈ ဆကဆေရးဆငရာ ရညရြယခကရရ ၀ငေရာကစြကဖကျခင းအတြက အေမရကနႏငငတရား႐းတြင တရားစြဆခ သည။ တရားျပငမ ထအမႈကခသမာဓ႐းျဖင ေျဖရငးဆးျဖတရန တရား႐းသ႔ေတာငးဆခသည။ ျပနာသည အစစပလပငနး သေဘာတ စာခပအရ ေပၚေပါကလာေသာျပနာရပျဖစေသာေၾကာင ၎တ႔သည စာခပတြင လကမတေရးထး သမားမဟတေသာလညး Jumpsource ၏ ၎တ႔အေပၚတရားစြဆမႈ ခသမာဓ႐းတြငၾကားနာရန အလရၾကသည။ တရား႐းမလညး ခသမာဓ႐းျဖင ေျဖရငးရနေတာငးဆခကက အတညျပခသည။

ဤတြင ေဖာျပထားသညမာ “ လကရအျငငးပြားမႈသည Jumpsource-ATL ၏ တားဆးပတပငရန ေလာကထားခက အေပၚသေဘာတညခကႏင ေရာယကေနသည။ ” (အေလးေပးေဖာျပထားသည) (ii) အကယ၍ တရား႐းမ တရားျပငသည ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးသေဘာတစာခပႏင အက းမ၀ငေၾကာငး ေတြ႕ရပါက မညသ႔ျဖစမညနညး? တရား႐းမ လကမတေရးထးျခငးမရသညလပဂၢလသည ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပနင အကး၀ငသညဟ သတမတသညအေပၚ စတသေဘာမေတြ႕ပါက ဆးျဖတရနမာ လကမတေရးထးျခငး မရသညပဂၢလ ပါ၀ငပတသကသည အျငငးပြားမႈ(သ႔) ဆန႔ကငဘကအားျဖင မညသညပဂၢလမဆပါ၀င ပတသကသည မညသညအျငငးပြားမႈကမဆ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပအရခသမာဓျဖင ဆးျဖတခြငျပသင၊ မျပသငဆသည အခကျဖစသည။ ၁၆. United States: United States Court of Appeals, First Circuit, 22 May2008 (Sourcing Unlimited Inc. v. Asimco International Inc. and JohnF. Perkowski), 526 F.3d 38, para. 9; Yearbook Commercial ArbitrationXXXIII (2008) pp. 1163-1171 (US no. 643).

ခသမာဓျဖင ေျဖရငးရာတြင ခသမာဓတညေနရာ ႏစေနရာၾကား အျငငးပြားမႈစရငဆးျဖတမႈသည တညသည အေၾကာငးအရာႏင ဥပေဒအရ ျဖစေသာလညး ဆးျဖတမႈသည “ကြျပား” သြားႏငသည။ အခ႕အတလ တရား႐းမားမ ေတြ႔ရသညမာ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးသေဘာတစာခပအရ အျငငးပြားမႈတြင တတယပဂၢလ (တရား႐းမ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပတြင အကးမ၀ငဟယဆေသာ) မားပါ၀ငေနျခငးျဖစျပးဆကႏြယသည ေတာငးဆမႈမားပါ၀ငပတသကမႈတြင စရငပငခြငရေသာ တရား႐းမ အျငငးပြားမႈတစခလးက “ကငတြယ” လကျပး ထအခါတြင ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးသေဘာတစာခပသည လညး “ကငသးႏငစြမးမရျခငး” အေနအထားသ႔ေရာကရသြားသည။ ဤကသ႔ေသာ ကစၥမးက အျခားတရားစရငဆးျဖတျခငးတြင မကငသးသငဘ ကမာၻလးဆငရာ ခဥးကပမႈက ေရာငျပနဟပျခငးဟလညး မမတယသငေပ။ Article II(၃) တြငေဖာျပထားသညမာ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပအရခသမာဓ႐း တညေနရာက ႏစဖကပဂၢလမားမ ေတာငးဆသညအတငး Article II(၃) ပါစညးမဥးစညးကမးမားႏငအည တရား႐းမ သတမတေပးရမည။ လကမတေရးထးသညပဂၢလမားႏင လကမတေရးထးျခငးမရသည ပဂၢလမားအၾကား အျငငးပြားမႈတြငတစဖကပဂၢလမ ခသမာဓ႐းတညေနရာ ေတာငးဆမႈက တရား႐းမ မလကေလာသငေပ။ IV.၆. ဤသးျခားအျငငးပြားမႈက ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတႏငပါသလား? တရား႐းမ Article II(၁)ပါ “ခသမာဓျဖင ေျဖရငးႏငစြမးမရျခငး” အေၾကာငးအရာအရခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခ ပအရ အျငငးပြားမႈက ခသမာဓ႐းတြင ေျဖရငးရနအသအမတမျပ (သ႔) ခြငမျပေပ။ ၁၇. Italy: Corte di Cassazione, 4 August 1969, no. 2949 and Corte di Cassazione,11 February1969, no. 457, quoted by A.J. van den Berg, The New YorkArbitration Convention of 1958 – towards a Uniform Interpretation (Kluwer,1981) p. 162 fn. 124.

ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတညမႈ အတညျပရန ေတာငးဆျခငး IV.၆.၁. “ခသမာဓျဖင ေျဖရငးႏငျခငး” အေၾကားအရာ၏ ဆလရငးမာအျငငးပြားမႈမားက ခသမာဓ႐းတြင ေျဖရငးႏငသည ဆသည အဓပၸာယျဖစသည။ ဤစကားရပမားက တရား႐းမား၏ နယပယႏင ဆကဆငေနေသာေၾကာင “ခသမာဓျဖငစရငႏငစြမးမရသည” ကစၥရပမားက ရညညႊနးသည စကားရပမားအျဖစ ေယဘယအားျဖင သတမတသည။ ႏငငတငးမ ၎တ႔ႏငင၏ ကယပငႏငငေရးမမား၊ လမႈေရး ႏင စးပြားေရးမမားႏငအည မညသညကစၥရပမားက ခသမာဓျဖင ေျဖရငးမည ၊မေျဖရငးမညက ဆးျဖတၾကသည။ ျဖစ႐းျဖစစဥမားတြင မသားစဆကဆေရး (လငမယားကြာရငးမႈမား၊ ကေလးဖခင ျဖစေၾကာငး အျငငးပြားမႈမား စသညျဖင) ၊ရာဇ၀တမႈကးလြနျခငးမား ၊ အလပသမားအခြငအေရး ေတာငးဆမႈမား၊ လမြစားရငးခရသစသညတ႔ပါ၀ငသည။ မညသ႔ပငဆေစကာမ ခသမာဓျဖင စရငႏငစြမးမရသည ကစၥရပမားသည အခနကနလာသညႏငအည ခသမာဓ႐းကငသးလာျခငးေၾကာင တျဖညးျဖညးေမးမနသြားသည။ ယခအခါတြင အလပသမားအခြငအေရးေတာငးဆမႈမား (သ႔) ေဒ၀ါလချခငးႏငဆကဆငသည ေတာငးဆမႈမားက ခသမာဓျဖင ေျဖရငးဆးျဖတရနမာ ခြ ငးခကမဟတေတာေပ။ ထ႔အျပင၊ ျပညတြငးခသမာဓ႐းႏင ႏငငတကာမကငသးေသာ ခသမာဓ႐းတ႔၏ ကြာျခားခကမားက ႏႈငးယဥျပး ပျပးကယျပန႔ေသာ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးကေနာကပငးတြင ခြငျပလာသည။ IV.၆.၂. ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးႏင သကဆငသည ဥပေဒ Article II(၁)တြင ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငႏင သကဆငသည ဥပေဒကေဖာျပထားျခငးမရဘ တရား႐းမ ဆးျဖတရန ထနခနထားသည။

အျငငးပြားမႈ ေပၚေပါကရာမ ခသမာဓနညးကငသးရာတြင တရား႐းမ lex fori(တရားစြရာႏငင၏ ဥပေဒ) အပါအ၀င၊ ခသမာဓ႐းဥပေဒ၊ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပအရ ႏစဖကပဂၢလမား လကနာရမညစညးမဥးစညးကမးမား၊ ႏငင(သ႔) ႏငင၏တညရမအရ ခပဆေသာစာခပ (သ႔) ခသမာဓ႐းတညရရာေဒသ၏ ဥပေဒအရခပဆေသာ စာခပတြင ပါ၀ငပတသကသမားလကနာရမညစညး မဥးစညးကမးမား စသညတ႔မမညသညက ကငသးမည ၊မကငသးမညက ေရြးခယဆးျဖတရမညျဖစသည။

လကေတြ႕တြငမ၊ အသငေတာဆးႏင ျပနာအနညးဆးေျဖရငးခကမာတရားစြရာ ႏငင၏ဥပေဒက ကငသးျခငးျဖစသည။ ဤဥပေဒသည (ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပ မခပဆေသးသ၍တရား႐းမ စရငဆးျဖတမည) ကြနဗနးရငးအရ ဤ Article V(၂)(က)ပါ ခသမာဓ႐းကငသးရန အတညျပ ျခငးႏင ဆကႏြယသည တရားစြဆရာ ႏငင၏ဥပေဒကငသးျခငးခဥးကပမႈနငအည အသငေတာဆးျဖစသည။ ထ႔အျပင ဤဥပေဒသည တရား႐း၏ဆးျဖတခကအရ ထြကေပၚလာသည ဥပေဒျဖစေသာေၾကာင ျပညတြငးတရား႐းမ ႏငငတကာစႏႈနးႏငအည လပေဆာငရသည အခကအခမရေတာသျဖငျပနာမားလညး ပ၍နညးပါးေစသည။ ႏငငတစႏငငက တစဖကပဂၢလအျဖစ ပါ၀ငပတသကသည ကစၥမားတြငခသမာဓျဖင စရငျခငး မျပေသာအေၾကာငးကစၥတြင ထႏငငမဥပေဒကမျငမးနငသည။

IV.၆.၃. ႏငငတကာ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခ ပမားသည ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတ ျခငး စႏႈနးမားက လကနာသငျခငးမညသညျဖစရပတြငမဆ ၊ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးစႏႈနးမားက ကြနဗနးရငးတြင သေဘာတညထားသည ႏငငတကာခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပတရား၀ငျခငးႏငအည အဓပၸာယေကာကယသငသည။ သ႔ျဖစ၍ေဒသတြငး ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပႏငကကည၍ ႏငငတကာခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတ စာခပႏငဆန႔ကငသည ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးမျပေသာ ခြ ငးခကမားအားလးက မျငမးမညမဟတေပ။ ႏငငတကာကစၥရပမားတြင အသအမတမျပေသာ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငးမျပေသာ ခြ ငးခကမားကခြျခားရန ကမာၻလးဆငရာစႏႈနးမရေပ။ အခ႕ဥပေဒမားတြငလမးမတကြျပားျခငး ကသ႔ေသာသမား႐းကဆနေသာ အဓပၸာယဖြငဆခကမားပါ၀ငသည။ အခ႕ဥပေဒမားတြင ထပမအဓပၸာယ ဖြငဆျခငးမရဘႏငငတကာ အေရာငး အ၀ယလပငနးမားက ပ၍ရညညႊနးသည။ ၁၈. Swiss ပဂၢလကဆငရာ ႏငငတကာ ဥပေဒ၏ ပဒမ ၁၇၇ ၊ ပဒမခြ (၂)တြငေဖာျပထားသညမာ“ အကယ၍ ႏငငတစႏငင (သ႔) ႏငငတစႏငငက ခပကငထားေသာ လပငနး (သ႔)ႏငငတစႏငငက ထနးခပထားေသာ အဖြ႕အစညးသည ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးသေဘာတစာခပ၏ တစဖကပဂၢလ ျဖစပါက ၎ႏငင၏ ဥပေဒက ခသမာဓဆငရာအျငငးပြားမႈ ေျဖရငးရန (သ႔) ၎၏ လပႏငစြမးျဖင ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးကလႊမးမးရနအလ႔ဌာ မျငမးျခငးမျပသငပါ။”

V. အႏစခပ ကြနဗနရငး၏ ခသမာဓျဖငစရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပ အတညျပျခငးအေပၚ ျခငသးသပျခငးအရ ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပႏငဆကႏြယေသာ အႏစခ ပမမားမာ ေအာကပါအတငး ျဖစသည။ ၁. ကြနဗနရငးမ ႏငငတကာ အျငငးပြားမႈမားက ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတရနလပေဆာငေနသည။ ၎မ ျပဌာနးလကသညမာ "pro-enforcement" ၊ "proarbitration"စနစတ႔ျဖစသည။ ၂. ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတရန စာသားျဖင ေတာငးဆျခငးက တရား႐းမေကနပသေဘာကျပး တစဖက ပဂၢလမားမ လကခပါက ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးသေဘာတစာခပက တရား႐းမ တရား၀ငသညဟ ဆးျဖတသငသည။ ကြနဗနးရငးမတညသည မားျပားလေသာစပစ က ျပဌာနးထားသည။ သ႔ရာတြင Article II တြငျပဌာနးထားသညထက လကေလာညေထြမႈရေသာ ေဒသတြငး စႏႈနးမားက တရား႐းမကငသးႏငသည။ ၃. တရား႐းမ အမနတကယတညရျခငးမရေသာ ေဒသတြငးဥပေဒ ကာကြယမႈမားက ကန႔သတအေရ အတြကျဖငသာ ခြငျပသငသည။ ၄.ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငး သေဘာတစာခပသညလကမတေရးထးျခငးမရသမားအေပၚ စညးေႏာငအား ရမညျဖစသည။ ၅. ႏစဖကပဂၢလမားၾကား အျငငးပြားမႈတညရမႈက တရား႐းမ စစစမညျဖစသည။ ၆. ခသမာဓျဖင စရငဆးျဖတျခငးမျပ ျခငးက ကြနဗနးရငးမတက႐ကထနးခပျခငးမဟတေခ ၊ သ႔ရာတြင ေဒသတြငးဥပေဒမ ကငတြယသည။မညသ႔ပငဆေစကာမ၊ ခသမာဓျဖင စရငျခငးမျပေသာ ခြ ငးခကမားက တငးကပစြာလကခသငသည။

အခနး (၃) စရငဆးျဖတခကအားအသအမတျပရနႏငအတညျဖစေအာငျပလပရန ေတာငးချခငး ၁ ။ အဖြငမတဆက ၂ ။ အပငး (၁) ေလာကထားသမားထတြင ျပညစမႈရရမညလအပခကမား ၂.၁ ။ လအပသညစာရြကစာတမးမား ၂.၂ ။ မနကနေၾကာငးထငရားသညဆးျဖတခက (သ႕) မတမန (အပဒ၄ (၁)(က)) ၂.၂.၁ ။ မနကနေၾကာငးထငရားမႈ ၂.၂.၃ ။ မတမန ၂.၃ ။ အႏညာတစရငဆးျဖတမႈဆငရာသေဘာတညမႈမရငး (သ႕) မတမန (အပဒ၄ (၁)(ခ)) ၂.၄ ။ ေလာကထားတငျပရနအခန ၂.၅ ။ ဘာသာျပနဆျခငး (အပဒ၄ (၂)) ၃ ။ အပငး၂ ျငငးဆျခငးႏငေသာခငလသညအေၾကာငးျပခက (အပဒ - ၅) ေယဘရ အျမင ၃.၁ ။ ထကသငရာကသးသပမႈမရျခငး ၃.၂ ။ ခငလ ေသာအေၾကာငးျပခကျပသရန ေလာကထားသတ႕၏တာဝန ၃.၃။အသအမတျပျခငးႏငအတညျဖစေအာငျပလပ ျခငးအား ျငငးဆသညတကေသာအေၾကာငးျပခက ၃.၄ ။ ျငငးဆသညအေၾကာငးျပခကျပခကကဥးေျမာငးစြာအဓပၸါယဖြငဆျခငး ၃.၅။လကရ ျငငးဆသညအေၾကာငးျပခကအတညျဖစေစရနခငခန၍ ေဆာငရြကပငခြငအကန႕အသတ ၄ ။ ျငငးဆသညအေၾကာငးျပခကမားက ေလာကထားသတ႕အားသကေသျပ ေစျခငး ၄.၁။အေၾကာငးျပခက၁ သကဆငသစာခပဝငတ႕စြမးေဆာငရညမရျခငးႏငအႏညာတစရငျခငးသေဘာတညမႈတရားမဝငျခငး ၄.၁.၁။ သကဆငသစာခပဝငတ႕စြမးေဆာငရညမရျခငး ၄.၁.၂။ အႏညာတစရငျခငးသေဘာတညမႈတရားမဝငျခငး ၄ .၂ ။အေၾကာငးျပခက ၂ အသေပး အေၾကာငးၾကားမႈမရျခငး ႏင လပထးလပစဥမားအား ေဖာကျဖတမႈမား ၄.၂.၁။ သာတညမ ၾကားနာပငခြင ၄.၂.၂။ အသေပး အေၾကာငးၾကားမႈမရျခငး ၄.၂.၃။ လပထးလပစဥမားအား ေဖာကျဖတမႈ မားမမ၏ အမႉ အား တငသြငးႏင မႈမရ ျခငး ၄.၃။အေၾကာငးျပခက၃ -အႏညာတစရငျခငးသေဘာတညမႈ၏အတငးအတာျပငပ (သ႕) ေကာလြနျခငး (အပဒ ၄(၁) (ဂ)) ၄.၄။အေၾကာငးျပခက၄-အႏညာတခရးတညေဆာကပ(သ႕) ႏညာတစရငမႈလပထးလပနညးမမမနျခငး (အပဒ ၄(၁) (ဃ)) ၄.၄.၁။အႏညာတခရး တညေဆာကပ ၄.၄.၂။ အႏညာတစရငမႈ လပထး လပနညး

၄.၅။ အေၾကာငးျပခက ၅ - စးေႏာငမႈမရေသာ ဆးျဖတခက၊ ပယျဖတျခငး၊ တားျမစထားျခငး (အပဒ၅(၁)(င)) ၄.၅.၁။ စးေႏာငမႈမရေသာ ဆးျဖတခက ၄.၅.၂။ ဆးျဖတခကအား ပယျဖတျခငး၊ တားျမစထားျခငး (၁) ဆးျဖတခကအား ပယျဖတျခငး (၂) ဆးျဖတခကအား ပယျဖတျခငး ၏အကးဆက (၃) ဆးျဖတခကအား တားျမစထားျခငး ၅။ တရားရးတြငရာထး အေလာက ဆးျဖတ ျခငး ခမတသညကခငလေသာအေၾကာငးျပခကျဖင ျငငးဆျခငး (အပဒ ၅ (၂)) ၅.၁ ။ အေၾကာငးျပခက ၆ - အႏညာတစရငမႈမျပႏငျခငး (အပဒ၅ (၂)(၁)) ၅.၂ ။ အေၾကာငးျပခက ၇ - အမားႏငသကဆငေသာမဝါဒႏင ဆန႕ကငျခငး ၅.၂.၁ ။ အသအမတျပျခငး ႏင အတညျဖစေအာငျပ လပျခငး ဥပမာ ၅ .၂.၂ ။ အသအမတျပျခငး ႏင အတညျဖစေအာငျပ လပျခငးအား ျငငး ဆျခငး ဥပမာ ၆ ။ နဂးခပ

၁။ နဒါနး

ခသမာဓဆးျဖတခကမားက အသအမတျပျခငးႏင အတညျပျခငးတ႔ကမအရဆလင မညသညတရား

ရးကမဆ ခမတေပး၍ရပါသည။ ဆးျဖတခကခေသာေနရာမ ျပငပျဖစေသာႏငငမားတြင

နယးေယာကကြနဗနးရငးအေပၚ အေျခခ၍အတညျပခမတရပါသည။ လကေတြ႔တြငမ ဆးျဖတခက

တစခအေပၚ အသအမတျပအတညျပရာ၌ တရားဥပေဒအရ ထေရာကမႈ၊ အကးသကေရာကသည

စရငပငခြငရသည တရားရး၏ နယေျမေပၚတြင မတညသည။

ႏငငေတာတရားရးမားသည ဆးျဖတခကအသအမတျပ အတညျပေလာကလႊာတငသြငးသည

နယေျမ၏နညးဥပေဒ၊ လပထးစညးမဥးမားႏငအည အပဒ(၃)အရ လအပေသာႏငငျခားႏင

သကဆငေသာ အသအမတျပ အတညျပဆးျဖတခကမား ခမတေဆာငရြကရနလအပ ပါသည။

(အခနး(၁) ကၾကညပါ) နယးေယာကကြနဗနးရငးမ ခမတေသာစညးကမးမားႏင ညညႊတရန လညး

လအပပါသည။

ဆးျဖတခကအတညျပရာတြင ႏငငေတာဥပေဒမားအရ အခက(၃)ခကျပ႒ာနးခက (၃)ရပက

ကငသးေဆာငရြကႏငသည။

- နယးေယာကကြနဗငးရငး (သေဘာတစာခပ)က အေကာငအထညေဖာေဆာငရြက သည

တကေသာျပ႒ာနးခက

- ႏငငတကာ ခသမာဓစရတဆးျဖတရာ၌ ကငသးအပေသာ ျပ႒ာနးခက

- ႏငငေတာက ကငသးအပေသာ အေထြေထြခသမာဓ ဥပေဒ

စာခပ၀ငႏငငမားသည အပဒ-၅ ပါေဖာျပခကအတငးျငငးပယရန အေၾကာငးတစရပရပႏင

အကးမ၀ငပါကအပဒ(၃)အရ ကြနဗငးရငး (သေဘာတစာခပ) အား လကနာေဆာငရြကရန

လအပပါသည။ မညသ႔ပငျဖစေစ တရားရးမားသည မမတ႔၏ သေဘာဆႏၵႏငအည အပဒ(၃-၁)အရ

လြတလပစြာဆးျဖတမားအား အတညျပေဆာငရြကႏငၾကပါသည။ (အခနး-၁ကၾကညပါ) ကြနဗနးရငး

စာခပအရ ထနးခပထားျခငးမရဘ ႏငငေတာဥပေဒအရ ေဆာငရြကႏငသည သာဓက ကစၥရပမားမာ

ေအာကပါအတငးျဖစသည။

- စရငပငခြငရေသာ တရားရးမားသည ေလာကလႊာက ဆပကငထားႏငသည။

- အခနကား ကန႔သတခကသတမတႏငသည။

- ထနးသမးေစာငေရာကေရး၊ ကာကြယေရးလပငနးမားေဆာငရြကေပးျခငး

- အသအမတျပျခငးႏငအတညျပျခငးတ႔က အယခ၀ငျခငး သ႔မဟတ အားကးအားထားျပတငျပ

လာျခငးတ႔အေပၚမတည၍စဥးစားသးသပေဆာငရြကေပးခြငရသည။သ႔မဟတျငငးပယခြင

- မတညရငးႏးသညပစၥညးမားႏငပတသကလပကငေဆာငရြကသညစက ခမတေဆာငရြကႏင

သည။

- အသအမတျပျခငး၊ အတညျပျခငးဆငရာလပငနးမား လပနညးလပဟနက လ႕၀ကထားရႏင

သည။

မညသညျဖစရပတစခချဖစေပၚသညျဖစေစ တရားရး၏စရငပငခြငသတမတရာ၌ ႏငငရပျခားဆငရာ

ဆးျဖတခက၊ အတညျပသညအခါ ႏငငတစႏငင၏ ႏငငတကာလပငနးတာ၀နက ေနာကေၾကာငးျပန

ထညသြငးသတမတျခငးမး မျပလပရပါ။

ခသမာဓအဖြ႕က ႏငငရပျခားဆငရာ အမႈႏငပတသက၍ အသအမတျပျခငး သ႔မဟတ

အတညျပျခငးတ႔က ေဆာငရြကရာ၌ ၀နေဆာငခယသညအခါ နယးေယာကကြနဗနးရငးက

သတမတသညႏႈနးထကမပရန သ႔မဟတ ျပနတြငးသတမတႏႈနးထကပမယရန ျပ႒ာနးထားပါသည။

ဤျပ႒ာနးခကတြင လကေတြ႔ျဖစေနေသာ လမးညႊနးေျပာၾကားျခငးမျပဘ အတညျပခကခမတရာ၌

ရႈေထာငအသးသးမ ရႈျမငသးသပခကက တငျပထားပါသည။ ကေနဒါႏငင တရားလႊတေတာခကပဆ

လင အပဒ(၃)အရ အမႈအတညျပရန မညသညကေနဒါျပညနယကမ အခနတေတာငးစြာမသတမတရ

ဟ ျပ႒ာနးထားသည။ ထ႔ေၾကာင ကေနဒါႏငငတြင အျခားအျခားေသာ ကာလရညရည သတမတသည

ႏငငမားထကပင ဆးျဖတခက ခမတမညအခနမာ ပ၍ၾကာျမငသည။

နယးေယာကကြနဗငးရငး လပထးလပနညး၊ နညးဥပေဒမားအရ အမႈဆးျဖတခကအခနကာလ

သတမတျခငးက ေတာငးဆတငျပသညအမႈအေၾကာငးအရာေပၚမတည၍ ျပ႒ာနးပါသည။ စရငပငခြငရ

အာဏာပငကလညး နယးေယာကကြနဗငးရငးက ႏငငေတာဥပေဒအား ညႊနးဆထားသညအတငး

ေဆာငရြကရပါမည။ မညသ႔ပငျဖစေစ အတညျပခမတသညစညးမဥးစညးကမးမားသည နယးေယာက

ကြနဗငးရငးပါအခကမားသာျဖစသည။ ယငးကြနဗငးရငးစညးမဥးမားကသာ ကငသးၾကရသည။

သ႔ျဖစ၍ ဆးျဖတခကကအသအမတျပေစသ သ႔မဟတ ဆးျဖတခကရလသသည ခသမာဓသေဘာ

တညခကႏင ဆးျဖတခကကတငျပရနလအပသည။ ယငးကစၥတြင ဘာသာျပနဆခကက တငျပရန

လအပသည။ တငၾကားခရသဘကမလညး အေၾကာငးႀကတငျပႏငသည။ ဤအခကမားက

အေသးစတၾကညရႈစစေဆးပါသည။

ေလာကလႊာတငသြငးသသည တငၾကားခရသက အပဒ-၅ (၁) ပါျငငးပယႏငေသာ အခကတစခက

သ႔မဟတ ထ႔ထကပေသာအခကမားမအပ ႏင အပဒ-၅ (၂) ပါအခကျဖစသည တရားရးက

ေထာကျပႏငေသာ အခကမားမ လြ၍ တရားရးဆငရာ စာရြကစာတမးမားတငျပရပါမည။

တရားရးမားက ကငသးရမည ေယဘယစညးမဥးမာ အပဒ(၅)ေဖာျပပါ ျငငးပယရနအေၾကာငးမား

ဟသည နကနကနန အေရးႀကးအမႈႀကးမားႏငပတသကမသာ စဥးစားေဆာငရြကရနျဖစပါသည။

ဤတြငေျပာရမညဆလင အမားျပညသႏငသကဆငေသာ မ၀ါဒႏငဆန႕ကငခးေဖာကျခငးမ းက

ဆးျဖတရာဤကငသးေလရသည။ ဤေနရာတြင မေကနပေသာပဂၢလမားက ဆန႔ကငကန႔ကြကတတ

ပါသည။ သ႔ရာတြင တရားရးမားကလညးလကခခ ပါသည။ ဥပမာအားျဖင လနဒနၿမ႕သည

ကမၻာေငြေၾကးေစးကြကႀကးတစချဖစၿပး လမားစြာကအမႈအခငးႏငပတသက၍ အတညျပခကမား

ေတာငးဆေလရလငကစား အဂၤလန(ၿဗတသ)တရားရးက ႏငငျခားႏငပတသကေသာ

အမႈျငငးပယျခငးမး မတတမးတငထားသညမေတြ႕ရပါ။ (ေအာကပါ ဤအခနးအပဒ (၂)ကၾကညပါ။)

၂၀၁၀ ခႏစ၊ ICCA ႏစခပကးသနးေရာငး၀ယေရး ခသမာဓစရငဆးျဖတခကစာခ ပအရ

စစေဆးေဆာငရြကၾကရာ၌ အမႈ (၁၀%) ခန႔တြငသာ နယးေယာကကြနဗငးရငး (သေဘာတညခက)

ျဖစေသာ အသအမတျပျခငး (Recognition) ႏင အတညျပျခငး (Enforcement) ကျပလပၾကသညဟ

ေဖာျပထားပါသည။ မၾကာေသးေသာႏစမားတြငမ Convention ဆးျဖတခကက ျငငးဆနေဆာငရြကမႈ

မား အနညးငယတးလာသညဟဆပါသည။

နယးကြနဗငးရငးႏငအည အတညျပခက (Enforcement) က ခဥးကပေဆာငရြကေသာ တရား

ရးမားသည အတညျပခကခမတရာ၌ ခငမာမႈရသည။ လကေတြ႔က ၿပး ေပာေျပာငးျငငသာမႈရကာ

မေသပစကခထားျခငးမရေပ။

ဤသ႔ ေကာငးျမတေသာ မေလာမတငးသေဘာထားအျမငရျခငးေၾကာငလညး ေအာငျမငခငမာ သည

စာခပျဖစလာျခငးျဖစသည။ စာခပ၀ငႏငငေပါငး ၁၄၅ ႏငငရၿပး ထႏငငမားသည ႏငငတကာ

ကးသနးေရာငး၀ယေရးတြင ပါ၀ငေဆာငရြကေပးၾကမည ျမငတငေပးၾကမည ႏငငမားျဖစေပသည။

(Overview အပဒ-၁.၂ တြငၾကညပါ)

၂။ အပငး(၁) အသနားခလႊာတငသြငးမႈ ေဆာငရြကရမညလအပခကမား (အပဒ-၄)

ဤအပဒ ဤအဆငတြင အသနားခလႊာတငသြငးသသည သကေသအေထာကအထားမတငျပရ မည

တာ၀နရသညျပင နယးေယာကကြနဗငးရငး (သေဘာတစာခပ) တြငေဖာျပထားသည စာရြကစာတမး

တငျပရနလအပပါသည။ (အပဒ-၄) အသနားခလႊာတငသြငးသသည ျမငသာထငသာခငမာေသာ

သကေသသာဓကကသာ တငျပရပါမည။ ဤအဆင(၁)အပငး(၁)သည အမႈအတညျပႏငရန တာစျခငး၊

တရားရးကဆးျဖတႏငရန စဥးစားသးသပျခငးျဖစသည။

၂.၁ မညသညစာရြကစာတမးမားျဖစသနညး

ဆးျဖတခကတစခခမတရန အမႈႏငပတသက၍ အသအမတျပ ျခငး၊ အတညျပျခငးမားျပလပေပးပါရန

အသနားခတငျပလာသညက ခငခနသးသပသညအခါ တရားရးမားသည အသနားခေလာကထား

သက ေလာကလႊာတငရာတြင ေအာကပါအခကမား တငသြငးျခငး ရမရ စစစၾကညရႈရပါမည။

- မလဆးျဖတခကသည စစမနျခငး ရမရ သ႔မဟတ စစမနေသာ မတဟတမဟတ အပဒ-၄ (၁)

- အပဒ(၂)တြင ရညညႊနးထားေသာ မရငးစာခပ သ႔မဟတ စစမနေသာ မတ အပဒ-၄(၁)(ခ)ႏင

- ဆးျဖတခကထတျပနေသာ ႏငင၏ ဘာသာစကားျဖင ဘာသာျပနဆထားေသာ အပ ဒ-၄(၂)

ႏငသကဆငသည စာရြကစာတမးမား

၂.၂ စစမနေသာ ဆးျဖတခက၊ စစမနေသာမတ၊ အပဒ-၄ (၁)(က)

၂.၂.၁ မနကနေၾကာငး ထငရားျခငး

ဆးျဖတခကတစခ မနကနမႈသသာထငရားျခငးကစစစသညအခါ စရငပငခြငရေသာ အာဏာပင

တစဥးဥးက ဆးျဖတခကက ေရးထးထားသညလကမတမား မနကနေၾကာငးအတညျပထားျခငးက

ေလလာၾကညရႈရသည။ မရငးဆးျဖတခကဟတမဟတ သ႔မဟတ မနကနေသာဆးျဖတခကမတ

ဟတမဟတေလလာၾကညရႈရာတြင ခသမာဓလႀကးမားခန႔ထား၍ စစမနသည စာရြကစာတမး ဟတမ

ဟတအတညျပခကရယရပါသည။ ဤနညးျဖင ေဆာငရြကရာတြင ျပနာတစစတစရာ ေပၚေပါက

သညက မေတြ႔ရသေလာကပငျဖစသည။

ကြနဗငးရငးသေဘာတစာခပကမ အမႈဆးျဖတခကစစမနျခငး၊ မနကနျခငး၊ လအပခကက

ျပ႒ာနးသညတရားဥပေဒအား ညႊနးဆေဖာျပထားျခငးမရပါ။ ထ႔ျပင မနကနေၾကာငးျပဆရနလအပခက

မားမာ ဆးျဖတခကခေပးသညႏငငျဖစေၾကာငး၊ ထ႔ျပငအသအမတျပျခငး သ႔မဟတ အတညျပျခငး

တ႔အား ခမတေပးခသညႏငငျဖစေၾကာငးတ႔ကလညး ေထာကျပေဖာညႊနးထားျခငးမရပါ။

တရားရးအမားစသည အသနားခတငသြငးလႊာႏငပတသက၍ ခသမာဓဆးျဖတခကက စစမနေၾကာငးျပ

ဆသည မညသညပစကျဖစေစ လကခၾကပါသည။

ၾသစႀတးယားႏငငတရားလႊတေတာခပ ေရးဥးကာလဆးျဖတခကအရဆလင အမႈတစခ၏ဆးျဖတခက

စစမနေၾကာငးက ယငးဆးျဖတခကခမတသည ႏငင၏ တရားဥပေဒျဖင စစစၾကညႏငသည။ သ႔မဟတ

ထဆးျဖတခကခေပးရန တငျပခသညႏငင၊ အတညျပေပးရန ေဆာငရြကခသည ႏငငတစခ၏ဥေပဒ

ျဖငတငးတာစစစသးသပႏငသညဟ ဆပါသည။

အျခားအတညျပေပးေသာ တရားရးမားကမ မမတ႔၏သကဆငရာ တရားဥပေဒအတငး ကငသးေဆာင

ရြကၾကပါသည။

နယးေယာကကြနဗငးရငးကမ လအပခကမား စစမနမႈကၾကညရႈရာတြင အမႈဆးျဖတခကခေသာ

ႏငငက ညႊနးဆျခငးမျပဘ ခသမာဓဆးျဖတခကႏင ခသမာဓသေဘာတညခကႏင ယငး၏မတမား

သ႔မဟတ အသအမတျပထြကဆခကမား စစမနျခငးရမရႏင ယငးႏငပတသကေသာ ႏငငျခားဘာသာ

စာရြကစာတမးမား စစမနျခငးရမရတ႔ကသာ ကြနဗငးရငးကေဖာျပပါသည။ ထ႔ျပငအဆပါကြနဗငးရငးက

ေအာကပါအတငး နဂးခပေဖာျပထားပါသည။

တရားလႊတေတာခပက ၾသစႀတးယားႏငင၏ အမႈဆးျဖတခကမားစစမနမႈႏငပတသက၍ ၾသစႀတးယား

ႏငငက သတမတသညလအပခကမားဟသည အားလးျပညစသည တစခတညးေသာ နညးလမး

မဟတပါ။ ႏငငတစႏငင၏ တရားဥပေဒအရ စစစၾကညရႈျခငးသည သငေလာလေလာကသညဟ

ဆသည။

စာရြကစာတမးမားသည ဆးျဖတခကႏငအေၾကာငးအရာ အျဖစအပကမနကနမႈရရန

ရညရြယျခငးသာျဖစသည။ ယငးရညရြယခက ခသမာဓသေဘာတညခကက အေျခခ၍ ေဖာေဆာင

ေၾကာငး နယးေယာကကြနဗငးရငးကဖြငဆထားပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဂာမနတရားရးမားကအမႈ

ဆးျဖတခကအေပၚ အျငငးပြားမႈမရလင စစမန၊ မနကနမႈက ေျပာရနမလပါဟဆသည။ ဥပမာ-

ျမးနစတရားရးႏစရးက အယခမႈႏငပတသက၍ မၾကာမက ဆးျဖတခက (၂) ရပခမတခသညက

ေတြ႕ရႏငပါသည။ ဤကစၥမ းႏငပတသက၍ တစဘကပဂၢလမားက ဤရးရငးလေသာ လပထး

လပနညးကတငျပခကမား (အခကအလကမား) အေပၚ မေကနပသညအမႈအခ႕သာ ရပါသည။

(ဥပမာ-၂၀၀၈ ခႏစတြင အမႈတစမႈတြင စပနတရားရးလႊတေတာခပသ႔ အသနားခလႊာတငသြငးသ

တစဥးသည။ မလအမႈဆးျဖတခကႏငပတသက၍ မမနကနေသာ စစမနျခငးမရေသာ မတမားက

တရားရးသ႔တငျပလာပါသည။ တရားရးမားအေနျဖင အမႈတငသြငးရာတြင စာရြကစာတမးမား

မလအပဘ အဆတငျပျခငးမးကမလလားပါ။ သ႔မဟတ လပထးလပနညးအရ လအပခကမားက

အေႏာကအယက အဟန႔အတားျဖစေစျခငးက မလလားပါ။ ယငးသ႔ျပမႈေဆာငရြကျခငးမားအားၾကပ

တညးစြာတားျမစပါသည။

II.၂.၂ သကေသခလကမတထတေပးျခငး

သကေသခလကမတထတေပးသည ရညရြယခကမာ ဆးျဖတခကမတသညမရငးႏင တစထပတညး

တညႏငေၾကာငး တစမးတညးျဖစေၾကာငး ေထာကချခငးျဖစပါသည။ ကြနဗငးရငးယငး ကစၥႏင

ပတသက၍ဥပေဒညႊနးဆေဖာျပျခငးမရပါ။ ထကစၥသည တရားစြတငရာ ႏငငႏငသကဆငေသာေၾကာင

ျဖစသည။

ထကသ႔ေသာ စာရြကစာတမးမားမနကနေၾကာငး ေထာကခခကထတေပးသမားသည မလဆးျဖတ

ခကမနကနေၾကာငး ေထာကခေပးသညပဂၢလမားပငျဖစသည။ ဤေနရာတြင ခသမာဓအဖြ႕၏

အေထြေထြအတြငးေရးမးသည မႈခငးအမားစအတြက သငေလာေသာ ပဂၢလျဖစသည ဟယဆပါသည။

ခသမာဓဆးျဖတခက အသအမတျပအတညျပေပးရန ပနၾကားျခငး

၂.၃ မရငးခသမာဓသေဘာတညခကႏင မနကနေသာ မတအပဒ-၄.၁ (ခ)

ဤျပ႒ာနးခကမာ အမႈအတညျပခက ရယလသညပဂၢလအေနျဖင တရား၀ငခသမာဓသေဘာ

တညခကသည အမနျဖစေၾကာငး သသာထငရားသည စာရြကစာတမး အေထာကအထားတငျပရန

လအပသည။ ဤအဆငတြင အပဒ-၂(၂)တြင ေဖာျပ ထားသညအတငး အဆပါသေဘာတညခကသည

စာျဖင ေရးသားမတတမးျပထားျခငး ဟတမဟတက ထညသြငးစဥးစားလာမညမဟတေပ၊ အခနး(၂)၊

အပဒ-၄ (၂)က ၾကညပါ။ သ႔မဟတ တငျပခကမားသည ကငသးအပေသာ ဥပေဒေဘာငအတြငးက

ဟတမဟတၾကညပါ။

အပငး(၂)အဆင(၂)တြင ခသမာဓ သေဘာတညခကသည တရား၀ငျဖစျခငး ဟတမဟတ၊

ကြနဗငးရငးအပဒ -၂(၂)ႏင ညညြတျခငးရမရတ႔က စစေဆးၾကညရႈရသည။ အပငး(၂)သည အမႈအား

အသအမတျပရနႏင အတညျပရန ၾကားနာစစေဆးျခငးျဖစသည။ ဤအခနးေအာကပငး ၄.၁၊ အပဒ

၅(၁)(က)ကၾကညပါ။ အယခ အသနားခေလာကလႊာတငေသာ ေလာကလႊာရငအေနျဖင သကဆငရာ

ႏငင၏ဥပေဒအရ ခသမာဓ သေဘာတညခကမရငး သ႔မဟတ မနကနေသာမတတငျပရနမလေသာ

တရားရးမားသည ပ၍သငေလာေသာ ကြနဗငးရငးအပဒ(၇)စညးမဥးကကငသးေဆာငရြကႏငသည။

အခနး(၁)၅.၁ကၾကညပါ။) ဤသညႏငပတသက၍ ဂာမနႏငငတြင နယးေယာကကြနဗငးရငး

ျပ႒ာနးခကႏငအည ႏငငျခားဆးျဖတခကတစရပက အတညျပေပးရန ေလာကထားေသာ

အသနားခအေပၚ ဂာမနတရား႐းမားကကငသး ေဆာငရြကပကျပဆျခငးျဖစသည။ ဤတြင ကြနဗငးရငး

သေဘာတစာခပအရ ခသမာဓ၏ မနကနေသာ ဆးျဖတခကမရငး သ႔မဟတ မနကနေသာမတကသာ

အသနားခတငသြငးသက တငျပရန လအပသည။

၂.၄ ေလာကလႊာတငသညအခါ ေဆာငရြကရန

ေလာကလႊာတငတငစဥက လအပေသာစာရြကစာတမးမားအား တငျပျခငးမရကယငး

အေနျဖင တရား႐း၏အမႈႏငပတသကေသာ အတညျပခက ၾကားနာစစေဆးသညအခါ လအပခက

မားတငသြငး ေဆာငရြကႏငသည။

သ႔ေသာ အတလတရား႐းမားက လအပေသာစာရြကစာတမး အေထာကအထားမား တငသြငး

ျခငးသည အထးလအပခကျဖစေသာေၾကာင အသနားခလႊာတငသက ျပညစစြာေဆာငရြကေပးျခငး

မျပလင တငသြငးခြငရမညမဟတေၾကာငး ေၾကညာမညဟ ျပဌာနးထားသည။ သ႔ျဖစ၍ အတလ

တရား႐းမားသည အသနားခစာတငသြငးလင ခသမာဓမရငးသေဘာညခက သ႔မဟတ မနကနေသာ

ခသမာဓဆးျဖတခကမတက တငျပရမညဟ သတမတျပဌာနးထားပါသည။ ေလာကလႊာရငခ

႔ယြငးခက လအပခကက ျပနလညျပငဆငသညနညးလမးမာ စာရြကစာတမးအျပညအစျဖင

အသစတငျခငးပင ျဖစသည။

၂.၅ ဘာသာျပနဆျခငး (အပဒ-၄) (၂)

အမႈဆးျဖတခကအသအမတျပျခငးႏင အတညျပေပးျခငးတ႔အတြက ေလာကထားသသညဆးျဖတ

ဘာသာျပနႏင အပဒ၄(၁)(က)(ခ) တ႔တြငျပဌာနးထားသည ခ႐းသေဘာတညခကတ႔က တငျပရမည

အမႈဆးျဖတခက၊ အတညျပခကမားက အမႈတငသြငးသညႏငင၏ ဘာသာစကားျဖင ေရးသားေဖာျပ

ျခငးမဟတပါက ဘာသာျပနဆတငျပရန လအပပါသည။

တရား႐းမားသည လကေတြ႔ကကကငသးေဆာငရြကၾကပါသည။ နယးေယာကကြနဗငးရငးက

ေလာကလႊာတငသညအခါ ဘာသာျပနပါတငရမညဟ အတအလငးဖြငဆထားျခငးမရေသာလညး

ဘာသာျပနက ေလာကလႊာႏငတပါတညး ပးတြတငျပနရနလအပပါသည။

ဘာသာျပနဆရန လအပေသာအမႈနမနာမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည-

အာဂငတးနားပကဒရယလ တရား႐းက ဖြငဆသညမာ ပဂၢလကအလြတျပနဆသည

ဘာသာျပန ခကသည တရား၀ငျပနဆခြင လငစငရၿပး သကဆငရာျပညနယတြငလညး

အတညျပစစေဆးရာ၌ လပေဆာငခြငရသည ဘာသာျပနဆသ၏ လကရာကမသည၊

ျပညစမညမဟတေၾကာငး၊ ကြနဗစရငး လအပခကက အျပညအ၀တကစြာ ျဖညဆညးေပးႏငလမမည

မဟတေၾကာငး သးသပၿပး ျပငပဘာသာ ျပနဆခကက လကမခပါ။

ၾသစႀတးယား တရားလႊတေတာခ ပကလညး ပဂၢလတစဥးကတငသြငးေသာ အမႈတစမႈတြင

ICC၏ ဆးျဖတခကႏငပတသက၍ ဘာသာျပနဆရာ၌ တရား႐းမတားျမစပတပငခကမရေသာ တားျမစ

ျခငးကငးေသာအပငးက ဘာသာျပနဆတငျပသညဟ ေထာကျပသည။ ထ႔ေၾကာင ထသ႔ေသာခ ႔ယြငး

ခကကငးေစရန ေလာကလႊာက ပထမဥးဆး ေအာက႐းသ႔တငသြငးေစပါသည။ သ႔မသာလင အမႈ

အတညျပခကယရန တငသြငးေလကလႊာ၏ ခ ႔ယြငးခကကသရၿပး ျပငဆငေဆာငရြကႏငမည။ ၾသစ

တးယားတရားလႊတေတာခပက သးသပထားပါသည။

၃။ အပငး-၂။ အဆင-၂ ျငငးပယျခငးအေၾကာငးရငးမား အပဒ-၅၊ အေထြေထြ

ဤအပငးတြင ေအာကပါအေထြေထြမမားအေပၚ ေဆြးေႏြးတငျပထားပါသည။

- မႈခငးအကးအျပစက ေ၀ဖနျခငးမျပပါ။

- အေၾကာငးျခငးရာမားျပညစစြာတငျပရနမာတငးၾကားခရသ (ေလာကထားခရသ)၏တာ၀န

ျဖစသည။

- မႈခငး(ျပစမႈ)ႏငပတသက၍အသအမတျပရနအတညျပရနျငငးပယျခငး၏အေၾကာငးရငး

မားျပညစမႈရရန လအပသည။

- ျငငးပယျခငး၏အေၾကာငးရငးက အေသးစတေလလာဆနးစစျခငး၊ သးသပျခငး

အေၾကာငးျပခက (အေၾကာငးအကး) တစခႏငျပညစလငပင အမႈအသအမတျပျခငး၊

အတညျပျခငးတ႔က စဥးစားခငခန၍ ေဆာငရြကေပးျခငး၊ ဆးျဖတေပးျခငး

၃.၁ အေကာငးအဆး၊ အမားအမနက ဆနးစစသးသပမႈမျပျခငး

ခသမာဓအဖြ႔၀ငမားက ခရးသ႔ေရာကရသညအမႈက မားယြငးစြာဆးျဖတထားသညတငေအာင တရား႐း

သညျပငဆငေျပာငးလျခငး၊ အစားထးျခငးမား ျပလပခြငမရေပ။ အမားအမနကျပငဆငခြငမရေပ။

ကြနဗငးရငးသေဘာတစာခပအရ အမနတကယတရား၀ငတငသြငးလာေသာ အမႈတစစတရာက

သကဆငရာအာဏာပငက တငသြငးရမည။ ျပစခကတစခ ဆးျဖတခကမားစြာကးလြနေဖာကဖက

ထားေၾကာငးေတြ႔ရမသာလင အမႈအသအမတျပ ျခငး အတညျပရနတငျပျခငးက ျငငးပယခြငရသည။

သ႔မဟတပါက ျငငးပယျခငးမျပလပရေပ။

၃.၂ တငၾကားခရသသည ျပညစေေသာအေၾကာငးရငးမား တငျပရနတာ၀နရသည။

တငၾကားခရသသည အမႈအားအသအမတျပျခငးႏင အတညျပျခငးတ႔ႏငပတသက၍ ျပညစစြာ

တငျပရန တာ၀နရသကသ႔ ေရ႔တြငေဖာျပထားေသာ အပဒ -၅ (၂)တြငပါရေသာအေၾကာငးရငးအခက

(၂)ခကအရ မမသေဘာျဖင အမႈအသအမတျပျခငးက ျငငးပယႏငသည။

၃.၃အမႈအသအမတျပ ျခငးႏငအတညျပျခငးတ႔အားျငငးပယျခငးႏငပတသကေသာျပညစသညအေၾကာငး

အရငးမား

အမႈအသအမတျပျခငးႏင အတညျပျခငးတ႔အားဆန႔ကငျငငးပယရာတြင အခပအားျဖင ေအာကပါ

အေၾကာငးအရငး (၅)ခအနက တစခခကသကေသျပႏငရမညျဖစသည။

(၁) ႏစဘကပဂၢလမား ခသမာဓျဖငေျဖရငးျခငး သေဘာတညခကကမခမတႏငျခငး သ႔မဟတ

ယငးသေဘာတညခက တရားမ၀ငျခငးေၾကာင အပဒ-၅ (၁) (က) ပါျဖနေျဖေရးႏငပတသက၍

တရား၀င သေဘာတညခကမရျခငး။

(၂) တငၾကားခရသအား အေၾကာငးၾကားစာမနကနစြာေပးပ႔မႈမရျခငး သ႔မဟတ တငၾကားခရ

သသည ယငး၏အမႈက အပဒ-၅ (၁) (ခ)ႏငအည တငျပႏငမႈမရျခငး၊ အပဒ-၅ (၁) (ခ) အား

ခးေဖာကမႈရျခငး။

(၃) ဆးျဖတခကသည ႏစဘကေသာပဂၢလမား ခသမာဓသေဘာတညခက (အပဒ-၅ (၁) (ခ)အား

ခးေဖာကမႈရျခငး။

(၄) ခသမာဓတြင ေဖာျပခကမား သ႔မဟတ ခသမာဓလပထးလပနညးမား ႏစဘက ပဂၢလမား

သေဘာတသညအတငး ေဆာငရြကျခငးမႈမရျခငး၊ ကလြေနျခငး၊ အပဒ-၅ (၁) (ဃ)ပါအတငး

ခသမာဓက ေဆာငရြကမႈမရျခငး၊ ႏငငဥပေဒႏငအည ညၫြတမႈမရျခငး။

(၅) ခသမာဓ ဆးျဖတခကသည ႏစဖကအမႈသညမားအား အတားအဆးမျဖစေစရ၊ သ႔မဟတ

ႏငင၏အာဏာပငဆငရာကဆငးငထားႏငသည။ ထဆးျဖတခကခမတသည ႏငင၏ဥပေဒမား

ကလညးေလးစား၍ ယငးေအာကတြင ထားရသည။

ဤအခကမားသည တရားခအေနျဖင အေျချပထားရမည အခကမားျဖစၾကသည။

ထ႔ျပငတရား႐းသည မမသေဘာျဖငခသမာဓ႐း၏ ဆးျဖတခကက အသအမတျပရန ျငငးဆႏင

သည။ ခငလေသာအေၾကာငးျပခကမား ျပနတရားခသညလညး လကေတြ႔တြငယငးအေၾကာငး

ျပခကမားကမျငမးကးကားႏငသည။

(၆) ခသမာဓ႐းတြင ၾကားနားစစေဆးေသာ အေၾကာငးကစၥရပသည ႏငင၏တရားဥပေဒ

ေအာက၌ရေသာ ခ႐းမျဖစေစရ (အပဒ V2a)

(၇) ခသမာဓဆးျဖတခကသည ႏငင၏ျပညသ႔ေရးရာမ၀ါဒႏင ဆန႔ကငႏငသည။ (အပဒ V2b)

၃.၄။ အမႈပလပရျခငး၏ လရငးအေၾကာငးျပခကမား

သေဘာတလကမတေရးထးထားၾကသညႏငငမားတြင ခသမာဓ႐း၏ဆးျဖတခကက တစညတညးျဖစ

ေစရန ၫႏႈငးထားသည။ ထအခကက စတထတြငမတသားထားသည။ (အခနး ၁-၁.၂ ကၾကည)

ဆးျဖတခကကမလကနာႏငလင မလကနာႏငသညအေၾကာငးအခကမားက ေဖာျပရငးအမႈပလပ

ရျခငးက အထးအမႈမားတြငခြငျပရမည။

တရား႐းအမားစတြငအမႈ V ၏ အေၾကာငးျပခကမားက ေဖာျပၾကသည။ ဥပမာ အေမရကန

အယခတရား႐းတြင ၂၀၀၃ ခႏစက တရတသြငးကနထတကန ေကာပေရးရငးအမႈက ေဖာျပခဖးသည။

ခသမာဓ႐း၏ ဆးျဖတခကအမန႔က အသအမတျပရနေတာငးချခငး၊ ႏငငျခားခသမာဓ႐း၏ ဘကလက

အမန႔ခမတမႈက တရား႐းမားက ဆးျဖတသေဘာတညခကႏငအည အမားအားျဖင ခၽြငးခကမားျဖင

လကခၾကသည။

အလားတ ၂၀၀၄ ခႏစတြင ကြငးဆငး၍တရား႐းက ေဖာျပခဖးသည။ ပလပရျခငး၏ အေၾကာငး

ျပခကမားမာ နယးေယာကသေဘာတညခကအရ အကဥးေဖာျပခၿပျဖစသည။

သေဘာတညခကႏင မသကဆငေသာအခကတစရပမာ ခသမာဓ႐းတြငအမႈက ၾကားနာ စစေဆးစဥ

အမႈသညတစဘကတြင ခ ႔ယြငးခကရေနခလင ထအခကက ခသမာဓ႐းက မကန႔ကြကလင

စရငခကအမန႔ ထတျပနသည။ အလားတအေျခအေနမးရလကႏင တရားစရငေရးဆငရာ ကန႔ကြကမႈ

မားရလာလင ပထမအႀကမ လကခၾကားနာရမညျဖစသည။

သေဘာရးျဖင (တခါတရလႊတေၾကာငး သ႔မဟတ ရပစေၾကာငးရ၍) ႏစဖကအမႈသညမားအား

သတ႔တငျပခကမားက လကခၾကားနာေပးရမည။

ဥပမာ-

- ႐ရားဖကဒေရးရငးႏငငတြင အေနာကေျမာကပငးတရား႐းက ခသမာဓ႐း၏ တရားစရငမႈက

မရခသျဖင ေအာကတရား႐း တရားစရငဆးျဖတမႈက အေရးမယခေပ။

- စပနတရား႐းခပကလညး ခသမာဓ႐းတြင တရားခသည ထ႐း၏အမန႔ခမတျခငးက

မလကနာဘ ကန႔ကြကခသည။

အမႈသညမားအနက တရားၿပငဘကအမႈသညက အမန႔ကပလပပါရန အယခ၀ငမႈမရလင

ဤစညးမဥးဥပေဒက တရား႐းမားက လကနာေဆာငရြကၾကသည။

- ယကရနးဥပေဒအရ သးလအတြငးယကရနးတြင စစေဆးအမန႔ခခေသာ အမႈက အယခ

မ၀ငခဘ ပကကြကခသျဖင ကာလစညးကမးသတဥပေဒအရ အခနလြတသြားသျဖင

တရားခဂာမနလမးသညဘာလငအယခတရား႐း၌ ခစားခြငရသြားခသည။ အကယ၍

ခသမာဓ႐းက ဆးျဖတခကအမန႔ တစစတစရာမခႏငခလင ခသမာဓ႐းကယစား

ဂာမနတရား႐း ဥပေဒအရ ျပညတြငးဆးျဖတခက အမန႔တစစတစရာ ခမတႏငသည။

၃.၅။ အမႈပလပရျခငးအေၾကာငးျပခကမားတြင ကယပငဆးျဖတခကျဖင အမႈကပလပလကလင

တရား႐းမားသည အမားအားျဖင ဆးျဖတခကက ပလပၾကမညျဖစသည။

အခ ႔တရား႐းမားသည မမတ႔၌ အေၾကာငးျပစရာခငလမႈရလင အမႈကပလပႏငသည။ တရား႐း

မားသည အမားအားျဖင ခသမာဓ႐းမားက အေသးအဖြလကနာရန ပကကြကမႈရခလင ထသ႔ျပလပ

ေလရသည။ ခသမာဓ႐းတရားခသည ပလပရျခငး၏အေၾကာငးျပခကက ဂ႐မစကသညသေဘာ

ျဖစသည။ (အထကပါစာပဒတြင ေဖာျပထားသညက ၾကညပါ။)

တရား႐းမားသည စာပဒတြင အဂၤလပဘာသာျဖင ေရးသားေဖာျပထားသည စကားလး

အသးအႏႈနးမား အားကးအားထားျပၾကသည။ ထေဖာျပခကမားတြင အသအမတျပျခငးႏင ျပဌာနး

ထားျခငးတ႔သည ပလပေၾကာငးဆးျဖတခြငရသညဟေသာ စာသားမားေဖာျပပါရသည။ ဤစကားလး

အသးအႏႈနးမားသည တရား၀ငျပဌာနးစာ (၅) ခတြင (၃)ခ၌ ပါ၀ငၾကသည ထစာမားမာ တရတ၊

႐ရားႏင စပနျပဌာနးစာမားျဖစၾကသည။ ျပငသစျပဌာနးစာမားတြငမ အလားတေဖာျပခက မပါရေပ။

အသအမတ ျပျခငးႏင ျပဌာနးျခငးသကသကသာပါရပါသည။

အပငး (၃)

၄။ တရားခက သျပစမႈမကးလြနေၾကာငး သကေသျပ၍ ျငငးဆရသညအေၾကာငးမး (အပငး C(1))

၄.၁။ အေျခခရပတညခက(၁)။

အမႈသညက မစြမးေဆာငႏငျခငးႏင ခသမာဓကမနကနစြာ စစေဆးႏငမႈမရျခငးတ႔က သေဘာ တျခငး

(အပဒ ၄-က) ႏစဖကအမႈသညမားသည အထကအပဒ(၂)တြင ေဖာျပထားသညအတငး ႏစဥး

သေဘာတညမႈ ရထားၾကသမားျဖစၾကသည။ အကယ၍ ထဥပေဒသည အေၾကာငး တစရပရပေၾကာင

သးစြ၍မရလင သ႔မဟတ ထသေဘာတညခကသည မမနကနသျဖင ပကျပယသြားသည။ သ႔မဟတ

ထအမႈစစေဆးၾကားနာသည ႏငင၏တရားဥပေဒေအာကတြင လကနာေဆာငရြကမႈ ပကကြကလင

ထသေဘာတညခကသည ပကျပယသြားသည။

၄.၁.၁။ အမႈသညဘကမ မစြမးေဆာငႏငျခငး

အမႈသညက မမကယကခခကာကြယျငငးဆရန မစြမးေဆာငႏငလင စတေရာဂါ ခစားေနရလင၊

႐ပပငးပါမစြမးေဆာငႏငလင တရားၿပင၏တရား၀ငလပပငခြင လႊေျပာငးေပးအပထားျခငးမရလင

အမႈသညသည လကမတေရးထးရန အလြနငယရြယေနသျဖစလင မစြမးေဆာငႏငသဟ

သတမတရမည ျဖစသည။

ဤဥပေဒ (၄-က)တြင ရငးလငးထားသညအတငး မစြမးေဆာငႏငျခငးဆသညမာ ပဋညာဥ စာခပက

ခပဆရန မတဥာဏအာ႐ခၽြနယြငးေနျခငးျဖစသည။ ဥမပာ သကဆငရာဥပေဒသည တရားၿပငဖက

တစဖကအား အဆျပေခပခကမားက တားျမစထားသည ထၿပငဘကသည ႏငငပင

လပငနးတစချဖစၿပး အျငငးပြားမႈျဖစစဥမာ ခသမာဓ႐းသ႔ ႏစဖကသေဘာတတငျပ အဆးျဖတခယမည

ျဖစသည။ ထတငျပခကမာ ကာကြယေရးကနထရကလပငနးဆငရာ (အပဒ ၂-၄.၆.၂ ဆြစသးသန႔

ႏငငတကာဥပေဒက ရညၫႊနးသည။)

ခသမာဓႏငအသအမတျပေတာငးခတငျပျခငး

သတျပရမညအခကမာႏငငမား၊ ႏငငပငအေဆာကအအးမားႏင အသြားအမားျပညသပင

အေဆာကအအမားသည ကငးလြတခြငမရဘ ယငးတ႔၏အေျခအေနမားေပၚတြင

မတညလကရၾကသည။ အပဒ(၁)တြင ေဖာျပပါရေသာ လအမားဟေဖာဟျပခကသည

ရပ၀တအရလညးေကာငး၊ တရားဥပေဒအရလညးေကာငး ပဂၢလကအဖြ႔မားႏငဆကစပ ပတသက

လကရေနၾကသည။ ခသမာဓ႐းသေဘာတညခကက ႏငငတစႏငငက ဆန႔ကငၿပး

အခပအျခာအာဏာပငဆငမႈက ကာကြယျခငးအား တရား႐းမားက အၿမျငငးဆနေလရၾကသည။

အဓပၸာယမာ ခသမာဓ႐း၏ ဆးျဖတခကမားက တရား႐းမားက အေလးေပးလကချခငး

မရၾကျခငးျဖစသည။ တခ ႔အမႈမားတြင ခသမာဓ႐း၏ဆးျဖတခကမာ ေလးစား လကနာဖြယရေနတတ

သည။

ဥပမာတစခမာ ၂၀၁၀ ျပညႏစတြင ေဟာငေကာငအမႈတစချဖစသည ႏငငျခားသားႏစဥးအေပၚ

တရတႏငငပင စးပြားေရးလပငနး လပေဆာငမႈႏငပတသက၍ ကြနဂႏငငမ တရတႏငငတြငးသ႔

ျပည၀ငခေငြမား ကစၥႏငပတသကခသည။ ကငးလြတခြငရရေရးေလာကလခၾကသည။ ေအာက႐းက

ကန႔သတမႈကငးလြတခြင အယခ၀ငရာ၌ အခပအခာအာဏာပငမႈက ထညသြငမစဥးစားခေပ။

၄.၁.၂။ ခသမာဓ႐းသေဘာတခက၏ မားယြငးမႈ

ခသမာဓ႐း၏ သေဘာတခကအား လကမခဘ ျငငးပယျခငး၏ အေျခခအေၾကာငးမားက စာပဒ (၂)တြင

ေဖာျပခသည။ ႏစဖကစလးႏင အကး၀ငၾကသည။ တရားဥပေဒလကေအာကတြင မနကနမႈမရေပ။

ခသမာဓ႐းမာ သေဘာတညခကသည သကဆငရာႏငင၏ တရားဥပေဒအတငးမညညႊတလင

ဥပေဒက ကန႔ကြကမညျဖစသည။

တရားခမားက ခသမာဓ႐းမားသေဘာတညခကမားသည စာျဖငေရးသားမတတမး၀ငထားျခငး

မရသျဖင တရားမ၀ငေပ။ အေျခခမအားျဖင မနကနသညဟ ေျပာ၍မရေပ။ အပဒ ၂(၂)၊ အခနး II IV.2

ကၾကညပါ။

ဆျဖတခကက ျငငးပယၿပး လကမခရျခငး၏ ခငလေသာအေၾကာငးျပခကမားရသည။ ယငးမာ

ႏစဘကသေဘာတညမႈ မညႏႈငးဘ တစဖကသကအမန႔ခမတသည သေဘာမ းျဖစသည။

ဤဆးျဖတခကသည လကေတြ႔နယပယတြင အသးခရနခကခသည။ တရား၀င အေထာက

အထားအျဖစ ဆးျဖတခကချခငးမးမဟတသျဖင သေဘာတညခကဆေသာ အသးအႏႈနး သညပင

လကခႏငဖြယမရေပ။

ဥပမာ- ဆာေဟာအပစအမႈတြင တရားခက ခသမာဓ႐းတြင ဆးျဖတခကလကမတေရးထးထားျခငးမရ။

ႏစဖကအမႈသညမား လကမတေရးထးထားျခငးမရၾကေပ။ အေမရကနႏငငရ ခသမာဓ႐း၏

ဆးျဖတခကက လကခထားသျဖင မနကနမႈမရဘလြမားေနသည။ ခရငတရား႐းက အေမရကန

ဖကဒရယမ၀ါဒက ေလးစားလကနာၾကရမညျဖစသည။ သ႔ျဖစ၍ တရား႐းခပက လကေအာကခရင

တရား႐းက တငျပလာေသာ အမႈမားက ၾကားနာစစေဆးဆးျဖတေပးရမည။

ခသမာဓ႐းသည သကဆငရာမမတရားစရငပငခြင နယေျမအတြငးရ အမႈမားက လကခၾကားနာ

စစေဆးဆးျဖတၾကသည။ ထသ႔စစေဆးဆးျဖတရာတြင ယငးအမႈ၏ပမာဏတစဥးစစေဆးခက

အေနျဖင အသအမတျပလကခသည။ တစဖကက ကန႔ကြကမႈထြကေပၚလာခလင တရား႐းက

ယငးအမႈက ျပနလညစစေဆး ၾကားနာပငခြငရသည။

ကမာၻအႏ႔ရသမ ေအာကတရား႐းမား၏ စရငခကမားက တရား႐းခပက ျပနလညၾကားနာၿပး

သးသပေ၀ဖနကာ ျပစဒဏမားျပငဆငႏငခြငရသည။ တရား႐းခပသည တရား႐းမားတြငအျမငဆး

အဆးအျဖတေပးေနရာျဖစသည။ အပဒ (၂၅)တြင ဆးျဖတေရးထားသညမာ ႏငငတငးမာ ခသမာဓ႐း၏

စစေဆးဆးျဖတခကမားက တရားဥပေဒရႈေထာငမျပနလညစစစသးသပခြငရသညဟ ေဖာျပထားသည။

ဤနညးအားျဖင ခသမာဓ႐းသည မမစရငပငခြငရေသာ နယပယအတြငးမ အမႈအခငးမားက

စရငၾကားနာ ဆးျဖတပငခြငရသည ေအာက႐းျဖစေသာ ခသမာဓ႐းတြင မပါ၀ငေသာသသည ခ႐းအဖြ႔၏

အယခ၀ငမႈက ပါ၀ငၾကားနာဆးျဖတပငခြငရသည။

တရား႐းသည ခသမာဓ႐းမား၏ စစေဆးဆးျဖတခကမား၌ ျပနလညၾကားနာရန လအပခကမား

ပါရလင အလားတအစဥအလာရျခငးမား ျပနလညသးသပရန မရေပ။ ၁၉၉၆ ခႏစ အကဥပေဒ၊ ပဒမ -

၃၀ အရ အဂၤလနႏငငတြင ခသမာဓ႐းသည သ႔တရားစရငနယေျမအတြငး အကး၀ငေသာ အမႈမားက

စစေဆးဆးျဖတရသည။ တရားရးသည ခသမာဓရး၏ ဆးျဖတခကက ျပနလညၾကားနာစစေဆးရာတြင

လြတလပစြာ ၾကားနာႏငခြငရေစရမညျဖစသည။

ျပငသစႏငငတြငမ တရားရးခပ၏ လပငနးႏငေဆာငရြကမႈသည ထးျခားကြျပားမႈမရေပ။

အဂၤလပတရားရးခပႏင ျပငသစတရားရးခပ၏ နညးလမးမားသည ကြျပားမႈမရၾကေပ။ ခသမာဓရး၏

စစခက၊ စရငခကက မေၾကနပ၍ တရားရးခပသ႔ အယခ၀ငေရာကလင တရားရးခပက ယငးအမႈတြက

ေသခာစြာဖတ႐ႈၾကားနာၿပး ေအာကရးျဖစေသာ ခသမာဓရးျဖစေသာ ခသမာဓရး၏ဆးျဖတစရငမႈ

မနကနေၾကာငးေတြ႔ရလင ထအယခမႈတြင ေအာကရးအမန႔အတငး အတညျဖစေစရမညဟ

တရားရးခပက ဆးျဖတသည။ သ႔ျဖစ၍ ေအာကရးခသမာဓရးသည စစေဆးစရငခကမားက

ျပညစစြာၾကားနာ စစေမးၿပး ၾကားသမေရးသြငးမတတမးတင ထားရမညျဖစသည။

ခသမာဓရး၏ စရငဆးျဖတခကတစရပအေပၚတြင အသအမတျပရနႏငအာဏာတညေစရနအတြက

အသနားခမႈ

၄.၂ အေျခခရပတညခက (၂)အသေပးအေၾကာငးၾကားရနပကကြကမႈႏင မနကနေသာလပငနးစဥအား

ခးဖကမႈ - တရားမတေသာ ၾကားနာစစေဆးမႈက ရပငခြင။

ခသမာဓရးသည တရားမမႈတြငပါ၀ငပတသကသညအဖြ႔အား တရားမမႈဆငရာ တရားစြဆထားျခငးအား

အသေပးအေၾကာငးၾကားရနပကကြကျခငး၊ သ႔မဟတ တရားမမႈဆငရာ ၾကားနာစစေဆးမႈသ႔

တကေရာကရနအတြက ၄ငးအဖြ႔အစညးအား အေၾကာငးၾကားအသေပးရန ပကကြကျခငး။ သ႔မဟတ

ခသမာဓရး၏ အျခားေသာခ ႔ယြငးခကမားေၾကာင ခသမာဓရးသည အထကပါအဖြ႔အစညးအား

တရား႐ႈးေစသည ဆးျဖတခကကခခလင ထျဖစစဥသည တရားမတေသာ ၾကားနာစစေဆးမႈက

ရပငခြငခ းေဖာကျခငးပငျဖစသညဟ ခဖြ႔စစေဆးၾကားနာမႈဆငရာ သေဘာတညခကတြင ပါရသည

စညးမဥးဥပေဒမားတြင ေဖာျပထားသည။

ခဖြ႔စစေဆးၾကားနာမႈဆငရာ သေဘာတညခက၏ စညးမဥးဥပေဒ အပဒခြ ၄(၁)(ခ)ႏငအည ေဖာျပပါ

ခသမာဓရး၏ ဆးျဖတခကအား အယခတရားရးသည အသအမတျပျခငးႏင အာဏာတည ေစျခငးက

ျငငးပယရျခငးျဖစသည။

အထကပါအေျခခရပတညခကသည အယခတရားရးအေနႏင ခသမာဓရး၏ လပထးလပနညး

ခးေဖာကမႈမားအေပၚ လမးမနကညႊနျပၿပး လပထးလပနညးမားႏင ကကညေစရန တညမတေပး

ထားေသာ ရညရြယခကသာ ထားရရမညျဖစသည။

တရားရးသည အဖြ႔အစညးအေနႏင ခသမာဓရး၏ တရားမတေသာ ၾကားနာစစေဆးမႈက ရရပငခြင

အခြငအေရးအား လကလႊတဆး႐ႈးခရမႈေၾကာင တနညးအားျဖင ၄ငးအဖြ႔အစညးအေနႏင ခငမာေသာ

သကေသအေထာကအထားမားက တငျပခြငမရရခဘ ခသမာဓရး၏ တစဖကသကစရင

ဆးျဖတခကခခမႈေၾကာင အယခတရားရးသ႔ အယခ၀ငျခငးဟေသာ အခကက ထငရားေအာင

ျပသရျခငးျဖစသည။

၄ (၂.၁) တရားမတေသာ ၾကားနာစစေဆးမႈက ရရပငခြင

ခသမာဓ သေဘာတညခကစာခပ၏ စညးမဥးဥပေဒ အပဒခြ ၄(၁)(ခ)သည တရားမမႈတြင

ပါ၀ငပတသကသည အဖြ႔အစညးမားအား တရားမတေသာ ၾကားနာစစေဆးမႈ ရရပငခြငက အျပညအ၀

ေဖာေေဆာငေပးရမည တာ၀နတစရပက အတအလငးေဖာျပထားျခငးျဖစသည။

တရားမတမႈပစမားက ေဖာျပထားၿပး ထစမားအတြက လအပခကမားက အေလာနညးဆး ျဖစေစရန

ေဆာငရြကေပးရမည တာ၀နရသည။

အေမရကနျပညေထာငစတြင အဆင(၇) အယခတရားရးက လကေတြ႔အသးျပႏငသည

တရားမတေသာ ၾကားနာစစေဆးမႈစမားက သတမတေဖာျပေပးထားသည။ ၄ငးတ႔မာ ခသမာဓရး

အေနႏင အမႈတြငပါ၀ငပတသကသည အဖြ႔အစညးမားအားလး လေလာကေသာ အသေပးအေၾကာငး

ၾကားမႈျပလပေပးရျခငး၊ ခငလေသာ သကေသသာဓကမားအေပၚမတည၍ ၾကားနာစစေဆးမႈ

ျပလပရျခငး၊ ခသမာဓတရားသႀကးမားသည တရားၾကားနာစစေဆးစရငမႈတြင ကယျပန႔ေသာ

အသပညာျဖင မနကနစြာစရငဆးျဖတႏငစြမး ရရမညျဖစသည။

၄(၂.၂) အသေပးအေၾကာငးၾကား ပကကြကျခငး။

အမႈတြငပါ၀ငပတသကသညအဖြ႕အစညးတစရပအား ခသမာဓရးအေနႏင တရားစြဆထားျခငး၊

သ႔မဟတ တရားၾကားနာစစေဆးမညျဖစေၾကာငး အသေပးအေၾကာငးၾကားရန ပကကြကျခငးသည

အၿမျဖစေလျဖစထမရေပ။

ထ႔ျပငခသမာဓရး၏ၾကားနားစစေဆးမႈတြင တကၾကြစြာပါ၀ငေဆာငရြကေနေသာ အဖြ႕အစညးတစရပ

အေနႏင ၾကားနာစစေဆးပြသ႔ တကေရာကရန အေၾကာငးၾကားျခငး မရချခငးေၾကာင ေနာကပငးတြင

တငတနးေျပာဆရနအေၾကာငးမရေပ။ ခသမာဓရးႏင အမႈတြငပါ၀ငသညအဖြ႕အစညးမားသည အခး

ညညပးေပါငးေဆာငရြကပါက တစစတစခေသာ ျပနာမားျဖစေပၚရန အေၾကာငးမရေပ။

၄.၂.၃ မနကနထကတနေသာ လပငနးစဥအေပၚခးဖကမမား - အမကသကေသခငမာစြာ

တငျပႏငမႈမရျခငး

တရားမမတစခတြင တရားၿပငသည ၄ငး၏အမက သကေသခငမာစြာ တငျပႏငစြမးမရမေၾကာင

အသအမတျပျခငးႏင အတညျပျခငးကျငငးပယျခငးခရသည ထငရားေသာအမႈတစခမာ အေမရကန

ႏငငတြင ျဖစပြားခသည အရနေလယာဥစကမကမၸဏႏငအကဗက ေကာပေရးရငးအမႈပငျဖစသည။

ခသမာဓရး၏ ဥက႒ႏင ညႏႈငးတငပငၿပး ၄ငး၏အႀကေပးခကႏငအည တရားၿပငျဖစသည

အရနေလယာဥကမၸဏသည စစေဆးမျပလပသည စာရငးအငးကမၸဏ၏ ပကစးဆးရႈးမ

သးသပခကမား အေပၚေထာကခမျပေနသည ကနပ႔လႊာမားက ခသမာဓရးသ႔ မတငျပဘထနခန

ထားခပါသည။

ကနပ႔လႊာမားအစား ျဖစစဥအကဥးခပကေဖာျပထားသည အစရငခစာကသာ ခသမာဓရးသ႔

တငျပခသည။ ခသမာဓရးဥက႒ကလညး ႀကတငညထားသညအတငးပင ပကစးရႈးမအတြက

ေလာေၾကးေတာငးဆသည အဖြ႕အစညးအား ခငမာေသာသကေသမရဟဆကာ အရႈေပးသည

စရငခကကခမတခသည။

အေမရကနျပညေထာငစ၏ ဒတယအဆငအယခရးက ခသမာဓရး၏ စရငဆးျဖတခကသည

တစဖကသကဘကလကမရသညအတြက အသအမတမျပ၊ အတညျပျခငးမျပဘ ပယခလကကာ

ပစၥညးဆးရႈးမအတြက ေလာေၾကးေတာငးဆသည အဖြ႕အစညးအား အႏငေပးခသညအမျဖစသည။

ခသမာဓရးဥက႒၏ တစဖကသကဘကလကစရငဆးျဖတမမားက အယခတရားရးမားက

အသအမတမျပဘ ပယခခသည အမကစၥေပါငးမားစြာရသည။ ေအာကပါတရားမမမားက

ဥပမာေပးရမညျဖစသည။

အတလႏငငနယပယ အယခတရားရးသည ၾသစႀတးယားခသမာဓရး၏ စရငခကက

အသအမတမျပဘ ပယခခသည။ ဗယငနာၿမ႕ခသမာဓရးသည အမၾကားနာစစေဆးရနအတြက ခရးသ႔

တကေရာကရန တရားၿပငအား တစလႀကတင၍ အေၾကာငးၾကားခသည။ တရားၿပငမာ အတလလမး

ျဖစသည။ ထအခန၌ ထအတလလမးေနထငသည ေဒသတြင ငလငျပငးထနစြာလႈပခါလသညအတြက

ငလငဒဏက ျပငထနးစြာခစားေနရသည။ ခသမာဓရးကႀကတငအေၾကာငးၾကားေသာ တစလတာ

အခနမာလေလာကမမရ၍ ထအတလလမးမာ ခသမာဓရးၾကားနာစစေဆးမႈက မတကေရာက

ႏငခသညအတြက အမႈရႈးခရသညကစၥရပျဖစသည။

ၿဗတသအယခတရားရးက အႏၵယခသမာဓရး၏ အစရငခကက အသအမတမျပ၊ အတညျပ ျခငးမရဘ

ပယခခသည။

အႏၵယခသမာဓရးသည တရားမတြင တရားၿပငတစဥးအလြနဖားေနသညအတြက ၾကားနာမႈက

မတကေရာကႏငေသာေၾကာင ခသမာဓရးတရားစရငၾကာနာမႈက ေရႊ႕ဆငးေပးရန ေတာငဆမႈက အရႈး

ေပးေစၿပး တရားစရငခကခမတခသညအမျဖစသည။

ေဟာငေကာငတစရားရးခပသည တရတႏငငတကာ စးပြားေရးႏင ကနသြယေရးဆငရာ

သမာဓေကာမရင (CIETAC) ၏ စရငဆးျဖတခကက အသအမတမျပဘ ပယခခပါသည။

ႏငငတာစပြားေရးႏင ကနသြယေရးဆငရာ ခသမာဓေကာမရငသည ခသမာဓရးက ခန႔အပေပး

ထားသည ကၽြမးကငပညာရငမား၏ စစမးေတြ႕ရခကအစရငခစာအေပၚ၌ တရားမမတြငပါ၀ငသည

တရားၿပင၏ ေလာကလခကက ပတပငတားျမစခသညအတြကေၾကာင တရားမတမႈမရ၍

ေဟာငေကာငတရားရးခပက ထသ႔အသအမတမျပချခငးျဖစသည။

မနကနထကတနေသာလပငနးစဥႏင လပထးလပနညးမားကငးမမေၾကာင တားျမစဟန႔တား

ကန႔ကြကမႈမေအာငျမငျဖစခရသည ဥပမာသာဓကမားလညးရသည။ ၄ငးတ႔မာ ေအာကပါတ႔ျဖစသည။

စရငခကအတညျပေစမႈက ဆန႔ကငသည အဖြ႕အစညးအတြက သကေသထြကဆမညသ

အဆငေျပေစရနအတြက ခသမာဓရးၾကားနာစစေဆးမႈက ျပနလညအစအစဥေရးဆြသတမတရန

ခသမာဓလႀကးက ျငငးဆခမ။

ခသမာဓရးက ၾကားနာစစေဆးမက ေရႊ႕ဆငးေပးရန ျငငးပယျခငးႏငထပမ၍

သကေသအေထာကအထားရာေဖြမက ျငငးဆနျခငး။

ခသမာဓရးက ၾကားနာစစေဆးမက ထပမ၍ ေရႊ႕ဆငးထားေပးရန ျငငးဆျခငးႏင ခဖြ႕၍

စစမးစစေဆးဆးျဖတမက ကနကစရတအခကအခရ၍ မရပမနားဘလင ျမနစြာဆကလကေဆာငရြက

ျခငး။

ခသမာဓရး ထငျမငယဆခကမားအေပၚ မတည၍ ဆးျဖတခကခမတျခငးႏင မမစကားမနကန

ေၾကာငး သကေသျပရနတာ၀နေၾကာင ပဂၢလစြျဖင ဆးျဖတခကခမတျခငး။

ခသမာဓရးသည ယခငက ေဆြးေႏြးခဖးျခငးမရ၊ အသးျပခဖးျခငးမရသညဥပေဒဆငရာ သအရ

အယအဆအသစမားက အမျပ၍ ဆးျဖတစရငျခငး။

ခသမာဓရးသည သကေသတစဥးအား အျပနအလနေမးခြနးထတ၍ ေမးျမနးမလပထးက

ပတဆ႔ဟန႔ထားမမျပျခငး။

တရားမမ၌ ပတသကပါ၀ငသည အဖြ႕အစညးမားသည ခသမာဓရး ၾကားနာစစေဆးပြမားသ႔

တကေရာကလင အဖမးခရမညက ေၾကာကရြ႕သညအတြက မတကေရာကၾကျခငး။

(မတခက ။ လထ အစညးအေ၀းမားႏင ဟစတင(Forum)မား ကသာအေျချပေသာ

ႏငငမားတြင ထကသ႔ေသာ ဖမးဆးမမားျပလပ တကသညဟ သရရပါသည။)

ျပည၀ငခြငဗဇာမရရႏငသည ကမၸဏကယစားလယမားရျခငး။

၄.၃အေျခခရပတညခက(၃)ခဖြ႕စစေဆးဆးျဖတမဆငရာသေဘာတညခကႏင ထသေဘာတညခကက

ေကာလြန၍ေဆာငရြကမ

ခသမာဓရး၏ စရငဆးျဖတခကသည ခဖြ႕စစေဆးဆးျဖတမဆငရာ သေဘာတညခကမားက

အေျခမတညျခငး သ႔မဟတ ၄ငးသေဘာတညခကမားႏင မကကညျခငးစသညအခကအလကမား

ပါ၀ငေနသညက စစေဆးေတြ႕ရရပါက ခသမာဓရး၏ စရငဆးျဖတခကက ခဖြ႕/စစေဆး ဆးျဖတမဆင

ရာ သေဘာတညခကမားႏင ကကညေသာအပငးႏင အကကညေသာအပငးဟ၍ ႏစပငးခြျခားကာ

ကကညေသာ အပငးက အသအမတျပ၍ အာဏာတညေစရန ဆးျဖတစရငရမညျဖစသည။

ခသမာဓရး၏ စရငဆးျဖတခကက အသအမတမျပရမည။ သ႔မဟတပယခမည အေျခခအခက

မားက ခဖြ႕စစေဆးဆးျဖတမဆငရာ သေဘာတညခကစာပဒခြ (၅-၁-င)တြင ေအာကပါအတငး

ေဖာျပထားပါသည။.

ခဖြ႔စစေဆးဆးျဖတမဆငရာ သေဘာတညခကပါစညးမဥးစညးကမးမားႏင မကကညပါက

ခသမာဓရး၏ စရငဆးျဖတခကက အေလးအနက ဟန႔ထားကန႔ကြကေျဖရငးမျပရမည။ တရားမမတြင

ပါ၀ငပတသကသည အဖြ႕အစညးမား၏ လပေဆာငခကမားသည ခဖြ႕စစေဆးမဆးျဖတမဆငရာ

သေဘာတညခကပါ စညးမဥးစညးကမးမားက ကးလြနေဖာကဖကမႈက ေတြ႕ရရပါက ခသမာဓ ရး၏

ဆးျဖတခကမားက ဟန႔တားကန႔သတထနးခပမျပရမည။

စာပဒခြ V(1)(င)တြငေဖာျပထားသည အေျခခအခကမားသည ခသမာဓရးလကနာေဆာငရြက

ရမည အေျခခမမားအျဖစ သတမတထားသည။ ခသမာဓရးသည တရားမမတြငပါ၀ငသည

အဖြ႕အစညးမားက ခဖြ႕စစေဆးေပးရနတငျပသည ျပနာအေပၚတြငသာ ခဖြ႕စစေဆးဆးျဖတရမည

ျဖစေၾကာငး ထအေျခခမကခမတလမးညႊနပါသည။

တရားမမတြင ပါ၀ငပတသကသည အဖြ႕အစညးမားက ခဖြ႕စစေဆးဆးျဖတေပၚရန တငျပ

ထားသည ကစၥရပမားက စစေဆးဆးျဖတရာတြင ခဖြ႕စစေဆးဆးျဖတမဆငရာ သေဘာတညခကတြင

ပါရသည စညးမဥးဥပေဒမားႏင တသားတညးကကညမရရမညျဖစသည။ အဖြ႕အစညးမား ပကစးဆးရႈး

မအတြက အစားထးေပးရန ေတာငးဆမမား ဥပေဒစညးမဥးမားႏင အညလကေလာ

ေဆာငရြကေပးရမညျဖစသည။

အျငငးပြားသညပါတမားသည ခသမာဓရးသ႔စရငဆးျဖတခကမားအတြက မညသညအခကမားက သေဘာတ၍ မညသညစညးမဥးမားက အသးျပမညဟသေဘာတညခကသည အဓကကေသာ ဘာသာရပ ျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာငအေၾကာငးအရာမားသညလညး ၄ငးနယပယအတြငးမ စဥးစား၍ သးသပရမညျဖစပါသည။ ခသမာဓဆငရာမၾကမးမားက ေပးထားရျခငးအေၾကငးအရငးမာ - (အမားအားျဖငစာခပအရ) ျဖစေပၚလာေသာ အျငငးပြားမႈမားက ညႏႈငးဆးျဖတရာတြငကယျပန႔ေသာ (တရားစရငျခငးမဟတပါ) စြာစဥးစား၍ ညႏႈငးေပးရန/ဆးျဖတႏငရနအတြက ခမတေပးထားျခငးျဖစပါသည။ ခသမာဓရးသ႔တငျပရန အဆငသငျဖစမျဖစသည ခြငျပစရာအေၾကာငးတစရပသာျဖစၿပး တရားစရင ပငခြငရမရက သးသပျခငးမဟတပါ။ ၄ငးေၾကာငတရားရးမားသည ျပနလညမသးသပႏငပါ။ (အခနး၂ ၃.၁ အရညအခငးမားအေပၚ တရားရး ျပနလညသးသပခကက မညမးကးကားပါ) စရငခကသည ခသမာဓဆငရာဆးျဖတခက၏ တစဖကတြငတစစတတစေဒသအျဖစတညရခလင တရားရးသည အဆပါစရငဆးျဖတခကတစခတညးကသာလင ေပးအပရန ဆးျဖတခကရရမည ဟ၍လညးေကာငး၊ ထတစစတတစေဒသဆးျဖတခကသည ခသမာဓဆငရာ ခးရး၏ဆးျဖတခက ေဘာငအတြငးတြငကေရာကၿပး ၄ငးအားသးသန႔စရငဆးျဖတမႈထားရႏငသည။ ဤသ႔ျဖစေပၚမႈသည စညးကမးခက ၅(၁)(ဂ) ၏ အဆး၌ျပငဆငခကတြင ေဖာျပထားၿပးျဖစပါသည။ (ခသမာဓေျဖရငးမႈအေပၚ တငသြငးသညအမႈကစၥရပမားက ဆးျဖတရာတြင တငသြငးမႈမရသည အမႈကစၥမားမအပသးသန႔ထားရႏငသည။ ဤစရငဆးျဖတခက၏ တစစတတစေဒသသည ခရးသ႔ ဆးျဖတရနတငသြငးသည ကစၥရပမားပါ၀ငသညရေသာ အသအမတျပျခငးႏင ဆးျဖတခကမားက လညးျပလပေစပါသည။) ၄.၄ အဆျပခက ၄ ခသမာဓဆငရာ ခရးမား၏ သဟဇာတဆေလာမႈမရျခငး(သ႔မဟတ) ခရးဆးျဖတခက လပထးလပနညးမား (စညးကမးခက ၄(၁)(ဃ)) ခရး၏လပပငခြင သဟဇာတျဖစရပမား (သ႔မဟတ) ခရး၏လပထးလပနညးမားသညအျငငးပြားသည အဖြ႔အစညးမား၏ သေဘာထားႏင ကကညမႈမရပါက ( သ႔တညးမဟတ) ချပနေျဖရနျဖစေပၚေနသည ႏငင၏ဥပေဒ ႏင ကကညမႈမရပါကသေဘာတညခကအတငးသာျဖစေစသည။ စညးကမးခက ၄(၁)(ဃ) သည ခးေဖာကမႈျဖစေစႏငေသာ အတနးစားႏစခရပါသည။

၄ငးတ႔မာ- -ခသမာဓခရး၏ သဟဇာတျဖစမႈ -ခသမာဓဆငရာ လပထးလပနညးမား။ IV.၄.၁ ခသမာဓဆငရာစရငခကမား၏ စရငပငခြငရမႈႏင ေကာကႏႈတခကမားအတြကေတာငးချခငး။ ၄.၄.၄ ခရး၏သဟဇာတဆးျဖတခကအျငငးပြားသသည ခသမာဓလႀကးတစဥးအား ခန႔အပရန အခြငအေရးမရရခေသာ သ႔တညးမဟတ အျငငးပြားသမား၏ သေဘာတညမႈသည အျပနအလနအားျဖင သဟဇာတရေသာ ခသမာဓဆငရာ ခရး၏ဆးျဖတခက အမႈကစၥျဖစခေသာ စညးကမးခက 5(၁)(ဃ) ၏ ပထမ ခၽြငးခကပါအတငး ေလာကထားႏငသည။ စညးကမးခက V (၁)(ဃ) အျငငးပြားသသည ခသမာဓလႀကးအား ခန႔အပရနျငငးဆ၍ေသာလညးေကာငး၊ ပကကြကခသျဖင ခရးမဥးစး၍ ခသမာဓလႀကးတစဥးက ခန႔အပခရသညရေသာ (သ႔မဟတ) ခရးမခသမာဓဆငရာ လပထးလပနညးမားအရ ခသမာဓလႀကးမားအားအစားထး ေရြးခယ၍ ေနရာခခရသညရေသာ ခၽြငးခကအျဖစေလာကထားခြငမရပါ။ စညးကမးခက V (၁)(ဃ) အရ ခရးသညအရငဆး ေအာကပါအခကမားကျဖညဆညးၿပး ဟတမဟတ ၾကညရပါမည။ (၁)အျငငးပြားသသည ခရး၏ သဟဇာတဆးျဖတခကက သေဘာတမတ။ (၂) သေဘာတခသညရေသာ၊ ၄ငးသေဘာတညခကမားက ဆးျဖတၿပးမၿပး။ (၃) ၄ငးသေဘာတညခကမားသည စညးကမးေဘာငအတြငး ကက၀င/မ၀င။ (၄)ဤကသ႔ ခရး၏ ခသမာဓဆငရာ လပထးလပနညးမားက သေဘာတညခကမရႏငခသညရေသာ ခရးမအျငငးပြားမႈ စတငျဖစခေသာႏငင၏တရားဥပေဒႏငအည ဆးျဖတမည ျဖစပါသည။ ဥပမာ - အျငငးပြားသသည မမေရြးခယလေသာ အဖြ႕အစညးမခသမာဓလႀကးက ခန႔အပလေသာ ျငားလညး၊ တစစတစဥးမျဖစေစအျခားလႀကးတစဥးက ေရြးခယခန႔အပသြားျခငးတ႔ျဖစပါသည။ အလားတ မမေရြးခယလေသာ အဖြ႔အစညးမ ခသမာဓလႀကးသည ေရြးခယခန႔အပျခငးမခရဘ အျခားအဖြ႔အစညးမ လႀကးတစဥးတစေယာကက ေရြးခယခရျခငးျဖစေပၚခေသာခရးသည ေသခာစြာစစဥ၍ စညးကမးခက ေဘာငတြငးသ႔ ၀ငမ၀င (သ႔မဟတ)မေျပာပေလာကေအာင ေသြဖယျခငးျဖစ၍ ခရးသည ဤေရြးခယမႈကအတညျပသြားမညျဖစပါသည။ (အခနး III ၅ က ၿမျငမးရန) ဥပမာ - China Nanhai အမႈတြင အျငငးပြားသည ခသမာဓဆငရာ၊ စရငပငခြငစညးမဥးေကာကႏႈတခကမားႏင ပတသတ၍ သေဘာတညခက မရႏငေသာေၾကာင စညးမဥးအရ လကနာျခငး မရခေသာျငားလညး၊ ေဟာငေကာငဗဟတရားရးခပမဆးျဖတခြငအရ ၄ငးမလကနာမႈသည မေျပာပေလာကေအာင ေသးဖြေသာအခကျဖစ၍ခရးမ ျဖတထားေပးေသာ ေလာေၾကးက အတညျပ ခညေႏာငေပးခပါသည။ ခသမာဓဆငရာ စရငပငခြငရမႈႏင ေကာကႏႈတခကမား သေဘာတညမႈသည ခသမာဓလႀကးမား၏ လအပေသာ အရညအခငးမားကလညး ထညသြငးျပဌာနးသြားႏငပါသည။ ဥပမာ - တပကၽြမးအပသည ဘာသာစကား (သ႔မဟတ) အလရသညႏငငသား (သ႔မဟတ) လအပေသာေနရာေဒသ

အတြငး__________တရားစရငပငခြငရမႈ (သ႔မဟတ) အငဂငနယာဘြ႕ ပငဆငသစသျဖင ျပဌာနးႏငပါ သည။ ဤသ႔ျပဌာနးထားေသာ အမႈကစမားတြင ခရးမေသခာစစဥ၍ ျပဌာနးထားေသာ အရညအခငး ေတာငးဆမႈသည တရားမတမႈရမရက ေသခာစြာစဥးစားမညျဖစပါသည။ ဥပမာအားျဖင ခသမာဓစရငဆးျဖတခြင ေကာကႏႈတခကမ-ခသမာဓလႀကးသည “ ကနသည ” ျဖစရမည။ (သ႔မဟတ) တစစတစရာေသာနယပယမ ကၽြမးကငပညာရငတစဥးျဖစရမညဟ ျပဌာနးခသညရေသာ ဥပေဒပညာရငမဟတေသာသ တစဥးတစေယာကက ခန႔အပပငခြငေပးမညျဖစပါသည။ ပဒခြ V (၁)(ဃ) မ မေအာငျမငေသာကန႔ကြကခကမားမာ ……- Munich အယခရးမ ခသမာဓဆငရာ စရငပငခြငရမႈ၏ ေကာကႏႈတခကမားကကန႔ကြကသည အယခကပယခခပါသည။ ခသမာဓစရငသ လႀကးသညႏစဥးထကပမညဟ ေကာကႏႈတခကတြက သေဘာတညထားေသာျငာလညး စရငမညလႀကးတစဥးတညး ခန႔အပမႈက အျငငးပြားသႏငေလာကထားခရသႏစဥးစလးသထား၍ ခသမာဓ စရငေနေသာ အခနတြငမကန႔ကြကခသျဖငအယခရးတြင ကန႔ကြကပငခြငမရေၾကာငး ပယခခ ပါသည။ - စပနမ ႏငငေတာတရားရးခပ၏ ဆးျဖတခကသည ျပငသစႏငငမ (ACPCA) မအျငငးပြား မႈတစချဖစပါသည။ ခသမာဓလႀကးက ေလာကထားခရသဘကမခန႔အပေရြးခယျခငးမရခသည အတြက အျပညျပညဆငရာရပရငထတလပသအဖြ႔အစညး (International Fedenction of FilmAssaciations) ေရြးခယခန႔အပခပါသည။ ေလာကထားခရသသည တရားရးေရာကမ ၄ငးခန႔အပမႈသည ACPCA ၏စညးမဥးစညးကမးမားႏင မတကဆငဘ ခးေဖာကေနသညဟ ကန႔ကြကခကက ပယခခပါသည။ ပဒခြ V (၁)(ဃ)၏ ေအာငျမငေသာကန႔ကြကခကမားမာ ……၁၉၇၈ ခႏစတြင ခသမာဓလႀကးႏစဥးတညးႏင ဆးျဖတခေသာ London မအမႈသည ၄ငးဆးျဖတခကခေသာ ႏငငအတြငးရ ခသမာဓဆငရာခရး၏ဆးျဖတခကေဘာငအတြငး ကကညေသာျငားလညး Floranceအယခတရားရးခပမ ကန႔ကြကခကကအတညျပခသည။ ခသမာဓစရငခကဆငရာ မၾကမးမားအရ (အဂၤလနတရားဥပေဒေအာကတြင ခသမာဓလႀကးႏစဥးတညးႏငဆးျဖတခြငက အတညျပေပးခေသာလညး) ၄ငးခသမာဓလႀကးႏစဥးမ ထပမ၍တတယတစဥးက ခန႔အပရန သေဘာတထားၿပး ျဖစ၍ ႏစဥးတညးမစရငမႈ Florance အယခရးတြင ကန႔ကြကခကက အတညျပခပါသည။ - USA အယခရးမ Scconf Grcuit အျငငးပြားမႈအတြက အျငငးပြားသမား၏သေဘာတညခကမား အရ ခသမာဓဆငရာဖြ႔စညးပသည သေဘာတသညစညးကမးလပထးလပနညးအရ မလကနာခ သညအတြက စညးမဥးခးေဖါကသညဟ အတညျပခပါသည။ ခသမာဓစညးကမးခကအရ ခသမာဓစရငသ လႀကးႏစဥးမ အခနယ၍ သဘာပတတစဥးကေရြးခယရမညအစား တရားရးမ သဘာပတတစဥးက ခန႔အပ၍စရငခေသာေၾကာငျဖစပါသည။ IV (၄)(၂) ခသမာဓလပထးလပနညးမား ဤ V (၁)(ဃ) အစဥအလာလပစဥထးနညးမာ အျငငးပြား၍ ရးသကအယခေလာကရန အခြငအေရးေပးသည နညးလမးမဟတပါ။ စာပဒ V (၁)(ဃ) ၏ဒတယအေနႏင စဥးစားရနမာ

သမာဓခရးမ ဆးျဖတေပးေသာ သးသပခကႏငမတေသာရႈေထာငမ သးသပခကကသာ တရားရးမစရငရနအတြက တရားရးသ႔ တကရနရညရြယထားျခငးျဖစသည။ ဥပမာ - သကေသထြကခကကလကခရန (သ႔မဟတ) လကမခရနမဟတဘ အျပနအလနစစေဆးခြင ႏင မညမေရးသားထားေသာ အေထာကအထားမားက မညမတငသြငးခြငျပ ျခငး မျပျခငးတ႔ စသညျဖငျဖစပါသည။ ဤစာပဒ V (၁)(ဃ) ၏ ဒတယအေနႏင သးသပခကအေနျဖင အေျခခကေသာသေဘာတည ထားသည လပနညးထးစမားမ ေသြဖယသြားမသာ အသးျပရနျဖစပါသည။ ဥပမာ - အျငငးပြားေသာ ပါတတ႔ သည အဖြ႔အစညးတစခ၏စညးမဥးမားက လကနာရန သေဘာတထားေသာလညး ခသမာဓရးမအျခားသေဘာတလကခမထားေသာ စညးမဥးမားက အသးျပ၍ ဆးျဖတေပးလကျခငး စသညျဖင အေျခအေနမားတြင ဤစာပဒက အကး၀ငပါသည။ စာပဒ V (၁)(ဃ) အရ မေအာငျမငေသာ ကန႔ကြကခကမားမာ …… - Bremen အယခတရားရးမ အယခက ျငငးဆခပါသည။ တရကႏငငတြငရေသာ ခသမာဓရးသည ေလာကထားခရသ၏ ေတာငးဆခကအရႏႈတျဖင တရားနာခြငကပယခခရာ ေလာကထားခရသသည (Turkish Code ofCivil Procedure) တရကႏငင၏ တရားမမႈဥပေဒႏငမကကညေၾကာငး ေလာကထား၍အယခ၀ငရာ.....အယခတရားရး၏ သးသပခကမာ - ခသမာဓရးသည အျငငးပြားသတ႔၏သေဘာတညခကအရ ( Arbitration Rules of Instanbul Chamber of Commerce ) ၏ စညးမဥးစညးကမးခကမားကသာ သးသပ၍ ဆးျဖတမညဟ သေဘာတထားသျဖင ၄ငးသေဘာတညမႈအတငး ဆးျဖတသြားပါသျဖင အကး၀ငေၾကာငး စရငခကခခပ ါသည။ - ေလာကထားခရသ ( သမာဓရးတြငေလာကထားသျဖစသည ) Devon သည (CMAC) ၏ ဆးျဖတခကမာ Peoples Republic of China ၏ တရားဥပေဒႏငညညြတမႈမရေၾကာငးေလာက ထားေသာလညး Florlida ေျမာကပငးခရငတရားရးမ CMAC ၏ သးသပမႈသည PRC ၏ တရားဥပေဒႏငမေလာကနေၾကာငး အေထာကအထားမရသညအတြက ၄ငးေလာကလခကက ပယခခသည။ စာပဒ V (၁)(ဃ) အရ ေအာငျမငခေသာ ကန႔ကြကခကမားမာ …… ဆြစအယခတရားရးမ အျငငးပြားပါတမားမ သေဘာတထားသညစညးမဥမားအတငး မလကနာဘ အယခရးသ႔တကလာသညအတြက ဂာမနဘကမေတာငးဆသည အယခက ပယခခပါသည။ အျငငးပြားသပါတမား၏ လကနာမညခသမာဓစညးမဥးမား အျငငးပြားသတ႔သည ခသမာဓရးတစခတညးတြင တစထငတညးႏင ညႏႈငး၍အၿပးသတမညဟ သေဘာတထားေသာျငားလညး ခသမာဓရးႏစခကတက၍ ေနာကတစဆငတြင ခသမာဓလႀကး သးဥးႏင ထပမညႏႈငးခသညအတြက စညးမဥးမလကနာခသညဟ သတမတခကခခပါသည။ - တရကႏငင အယခတရားရးမ ပယခခသ ည Swiss ႏငငမေလာေၾကးေတာငးဆသည အမႈမာလ ခသမာဓရးမ သေဘာတညသညလပထးလပနညးမားက မလကနာဘ ဆးျဖတခကခခသည အတြက ျဖစပါသည။

- အတလႏငငတြငလ ႏငငေတာတရားရးမ အတညျပခသည အမႈတစခမာ Stockholm မ Beijing က ေလာေၾကးေတာငးမႈျဖစပါသည။ ဤအျငငးပြားမႈက Beijing မ ေလာကတငခရာ ေလာေၾကးေတာငးဆ မႈက အတညျပမေပးခပ ါ။ ႏငငေတာ တရားရး၏ ဆးျဖတခကမာ Beijing မ ေတာငးဆ၍ ခသမာဓရးတြငအတညျပလကသည ေလာေၾကးသည ႏစဥးႏစဘက သေဘာတထားသညလပထးလပနညးစညးကမးခကမားက ဆန႔ကင၍ ခသမာဓလႀကးတစဥးတညးႏငသာ ခငခနစဥးစား၍ ဆးျဖတထားသညအျငငးပြားမႈ ျဖစသညအတြက မညသ႔ဘကမစ၍ အျငငးပြားမႈက ခသမာဓရးသ႔ေလ ာကတငခသညျဖစပါေစ ...... Stolkholm ဘကမေတာငးဆသည ေလာေၾကးက အတညျပေပးချခငးျဖစပါသည။ IV (၅) အေျခခအခက (၅)။ ။ အတညျပမခရေသာ (သ႔မဟတ)တရား၀ငလကမခေသာ (သ႔မဟတ) ဆငးငခရေသာေလာေၾကး (စာပဒV (၁)(င)) “အဓပါယမာ အတညျပထားေသာေလာေၾကးက ၄ငးႏငငတြင တရားဥပေဒအရအခြငအာဏာရေသာ အာဏာပငအဖြ႔အစညးတစခမ အတညမျပခသညရေသာ (သ႔မဟတ) လကမခဘပါယခခသညရေသာ (သ႔မဟတ) ဆငးငခသညရေသာ ” ဟဆလပါသည။ Request for recognition Enforcement. ခသမာဓရးမ ေလာေၾကးအတညျပခကက အသအမတျပ၍ အတညျပမႈကအကးသကေရာကမႈ ရေစရန တြနးအားေပးျခငးအတြက ေတာငးဆျခငး။ စာပဒ V (၁)(င) သည ေလာကထားခရသဘကမ ေပးရမညေလာေၾကးသညေအာကပါအခကမားႏင ၿငစြနးခသညရေသာ ေလာေၾကးက အသအမတျပရနျငငးဆခြငေပးထားပါသည။ - ပါတမားအေပၚတြင ေလာေၾကးအတညျပ ခညေႏာငျခငး မခရေသးျခငး။ - ဆးျဖတပငခြငရေသာ အာဏာပငအဖြ႔အစညး (သ႔မဟတ)တရားဥပေဒေဘာငအတြငးရ ၄ငးႏငင၏ တရားရးမ ျဖစေစ၊ လကမချခငး (သ႔မဟတ) တရား၀ငဆငးငထားျခငး။ IV (၅)(၁) အတညျပခညေႏာငျခငး မခရေသးေသာေလာေၾကး ၁၉၂၇ ခႏစ ဂနဗာညလာခသေဘာတညခကအရ သးထားေသာစကားလးျဖစသည “ Final ” “ ေနာကဆးအတညျပ ” ဆသညစကားလးအစား “ Binding” “ အတညျပခညေႏာငျခငး ” ဆသည စကားလးကသးရျခငး အေၾကာငးအရငးမာ New York ညလာခသေဘာတညခကအရ ခသမာဓရးမ ေလာေၾကးကရရေၾကာငး ဆးျဖတေပးလကသညအခါ ေလာေၾကးရရမည အျငငးပြားသဘကမ ၄ငးဆးျဖတခကက အတညျပခကရရရနႏင အသအမတျပခရရန သကဆငရာဥပေဒႏင ႏငငတြငထပမ ေလာကထားရနလအပသညအခကက New York ညလာခက ၄ငးႏငငအတြငးတြင ခသမာဓရးမ ခေပးသညဆးျဖတခကက ၄ငးႏငငအတြငး တရားရးကတက၍ ႏစခါထပၿပး အသအမတျပရန ေလာကစရာမလေၾကာငး ႏငငေပါငးစမ သေဘာတအသ အမတျပထားျခငးျဖစပါသည။ ၁၉၂၇ ခႏစ ဂနဗာညလာခ၏ သေဘာတညခကအရဆလင ႏစခါျပန၍ဆးျဖတခက ေလာကရမညျဖစပါသည။ စာပဒ V (၁)(င) ၏ အဓပၸၸါယကအသးျပ၍ ေလာေၾကးေပးရနခထားသည ဆးျဖတခကသည မညသညအခနအခါတြင “ အတညျပခညေႏာငျခငး ” ေျမာကမေျမာက ဆသညက သတမတရာတြင တရားရးတစခႏငတစခမတပါ။

အခ႕ေသာတရားရးမားက ေလာေၾကးေပးရနဆးျဖတခသည ႏငငရတရားဥပေဒ ေအာကတြင အကး၀ငသည ဟသတမတပါသည။ အခ႕ေသာတရားရးမားမာေတာ သကဆငေသာႏငငရ ဥပေဒႏငမဆငဘႏငငျခားခသမာဓဆငရာ ခရးမားမ ဆးျဖတေပးခသည ေလာေၾကးသညပမနနညးမားျဖင ရယႏငျခငးမရေတာလင ၄ငးခရးမ ဆးျဖတေပးသည ဆးျဖတခကသာလင “ အတညျပျခညေႏာငျခငး ” ေျမာကသညဟ သတမတပါသည။ ဤကသ႔ အတညျပခရလင ၄ငးေလာေၾကးအတြကတရားရးသ႔ျဖစေစ၊ ခသမာဓ ထပဆငအယခရးသ႔ျဖစေစ ထပ၍ အယခတငခြင႔ မရေတာပါ။ အကယ၍ အျငငးပြားသႏစဖကလးမ ICC (International Chamber ofCommerce) ၏ စရငဆးျဖတလပထးလပနညး စညးကမးမားအတငးလကနာမညဟသေဘာတညစြာနင ICC ၏ လပထး လပနညးေအာကတြငေျဖရငး၍ဆးျဖတခကကခသညရေသာ၊ ICC ၏ စညးမဥးစာပဒအမတ ၂၈(၆) အရေလာေၾကးဆးျဖတခကတငးသည “ အတညျပျခညေႏာငျခငး ”ေျမာကၿပးသားျဖစသညဟ ဆထားသျဖင အယခ၀ငခြငမရေတာပါ။ IV (၅)(၂) ေလာေၾကးဆးျဖတခကက လကမချခငး (ပါယခခရျခငး) တရားစရငပငခြငနယေျမေပၚတြင မတည၍ တစေနရာႏငတစေနရာအေခၚအေ၀ၚခငးမတၾကပါ။ အခ႕ ေနရာမားတြင “ Vacatur ” “ ပါယချခငး ” ဟေခၚ၍အခ႕ေနရာမားတြင “ Annulment ” “ ဖကသမးျခငး ” ဟေခၚေ၀ၚၾကပါသည။ ဤသ႔ဖကသမးျခငးက တရားစရငပငခြငရသည တရားရးမားသည ေလာေၾကးဆးျဖတခကက ခခသည (သ႔မဟတ) ဆးျဖတသည ခသမာဓရးဆကရာနယေျမ (အခနး ၁ စာပဒ III ၁.၁ ကၿမျငမးရန) အတြငးမသာတရား စရငပငခြငရပါသည။ ဤကသ႔စရငပငခြငရေသာ တရားရးမားက “ ႀကးၾကပခြင” (သ႔မဟတ) “ ပထမအဆင ” တရားစရငပငခြငဟေခၚပါသည။ “ ဒတယအဆင ”(သ႔မဟတ) “ အတညျပ ” ခြငရေသာ တရားစရငပငခြငရသည ေလာေၾကးဆးျဖတခကက “ ဖကသမးျခငး ” “ ပါယချခငး ” တ႔သာစရငပငခြငရပါသည။ ဤသ႔တရား၀င ပါယခရန ႏငငအေတာမားမားတြင “ ပထမအဆင ”တရားစရငပငခြငရသည တရားရးမားမသာလင အကးသကေရာကစြာ အမန႔ခပငခြငရပါသည။ ပါယခရနအတြက ေလာကထားရျဖငမလေလာကပါ။ ထ႔ေၾကာင ေလာေၾကးေပးရမည ပါတဘကမ ေလာေၾကးအမန႔က ဖကသမးရနအတြက အခနယၿပး ေဆာငရြကရမည ျဖစပါသည။ စာပဒခြ VI တြင ဤကသ႔ေသာ အေျခအေနအတြက ေဖၚျပထားသညမာေလာေၾကးေပးရမည ပါတဘကမ ေလာေၾကးဆးျဖတခကကပါယခရန တရားရးသ႔တငေလာကခေသာ တရားရးသညအမႈက နာရနရကေရႊ႕ဆငးႏငပါသည။ (သ႔မဟတ)အမႈစစေဆး၍ စရငခကခရနရကက ဆငးႏငပါသညဟ ေဖၚျပထားပါသည။ စာပဒခြ V(၁)(င) အရ ေဖၚျပထားေသာ တရားစရငပငခြငရသည ပထမဆငတရားရးမားသ႔ ဖကသမးေပးရန ေလ ာကလႊာကတငရပါမည။ (ii) ပါယချခငး၏ အကးဆကမားေလာေၾကးေပးရမညဆးျဖတခကက ၄ငးႏငငအတြငးရ တရားစရငပငခြငရသညတရားရးမ ပါယခခေသာျငားလညး New York ညလာခအျပငဘကတြငရေသာ အျခားႏငငမ တရားဥပေဒေဘာင အတြငးတြင အသအမတျပျခငး ရေကာငးရႏငပါသည။

ဤကသ႔ေသာ ျဖစစဥမားက အထးသျဖင ျပငသစႏငငတြင ေတြ႕ႏငပါသည။ ျပငသစႏငငသည ေလာေၾကးဆးျဖတခကက ပါယခခသည မလဇစျမစႏငငႏင ဆန႔ကငဘက အတညျပေထာကခသည စရငခကမ းက New York ညလာခစာပဒအမတ VII (၁) (ပ၍သငတငေလာကပတေသာအခြငအေရး) ကအသးျပ၍ အပဒက ကးကားကာ မမျပငသစႏငင၏ ဥပေဒက အသးျပ၍စရငမန႔ခသညေနရာတြင ေကာၾကားပါသည။ ဤခြငေပးေသာပမာဏေၾကာင New York ညလာခမ အသအမတမျပေသာအတညျပခကမားက ႏငငအခ႕တြငရသည အမန႔အာဏာကသး၍ အတညျပေပးႏငပ ဖနတးေပးထားျခငးျဖစပါသည။ (အခနး I မ V (၁) က ကးကားရန) (iii) ေလာေၾကးဆးျဖတခကက ဆငးငထားျခငးစာပဒ V (၁)(င) အရ ေလာေၾကးေပးရန ဆးျဖတခကသည ၄ငးဆးျဖတခကခခသညႏငငအတြငး တရားဥပေဒအရ တရားရးမ တရား၀ငဆငးငျခငးခခရေသာ ေလာေၾကးေပးရန အကးသကေရာကမႈဖအားေပးျခငးက ျငငးဆပငခြငရသညဟ ေဖၚျပထားပါသည။ အထကပါစာပဒ IV (၅)(၂)ရ စာပဒခြ (i) တြင လပစဥထးနညး စာပဒ VI အရ (တရားရးမ တရားနာရန (သ႔မဟတ) အမန႔ခရနရကကဆငးင) အျငငပြားသည ေလာကထားခရသမ ေလာေၾကးေပးရနဆးျဖတခကက ၄ငးႏငငအတြငးဆငးငရန ေလာကထားသညအခါ တရားရးမတရားနာရန (သ႔မဟတ) အမန႔ခရနရကက ဆငးငထား ပငခြငရသညဟ ေဖာျပခပါသည။ လပစဥထးနညးထတြင “ ဆငးငျခငး ” အတြကအဓပါယက တကစြာေဖၚျပထားျခငးမရပါ။ သ႔ေၾကာင ဆငးငျခငးဆသညမာ တရားရးအတြငး (၄ငးႏငငတြငးရတရားစရငပငခြငရေသာ သကဆငရာတရားရး) အမႈ က စစေဆးေနစဥၾကာလငမညအခနက “ ဆငးငျခငး ” ဟ ေခၚဆသတမတပါသည။ V တရားရးမ ျငငးဆနရန အေျခခကေသာအခကမားတငျပျခငး (စာပဒ V (၂)) စာပဒ V(၂) အရ လပစဥထးနညးမာေလာေၾကးဆးျဖတခကက အတညျပ၍အကးသကေရာကေအာင ေဆာငရြကျခငးက ၄ငးႏငငတြငးရ သကဆငရာအာဏာပင အဖြ႔အစညးက ျငငးဆပငခြငက (ေအာကပါအခကမားႏင ၿငစြနးပါက) ရပါသည။ စာစဥ V(၂) တြငပါေသာ အေျခခအခကအရ ႏငငတြငးရ လထ၏အခြငအေရးမာက ကာကြယရန အဓကထား၍ ျပဌာနးထားျခငးျဖစၿပး၊ တရားရးမားသညလညး ဤစာပဒက ကးကား၍ အသအမတျပရန ေလာကတငထားေသာ ေလာေၾကးဆးျဖတခကမားက အတညျပႏငပါသည။ အသအမတျပရန ခခေနေသာ ျငငးခသဘကမလ၏ အေျခခစာပဒမားက သငေတာသလ မျငမးကးကား၍ အသးျပႏငပါသည။ စာပဒ V(၁) အေျခခအခက (၆)။ ။ ခသမာဓဆငရာ ညႏႈငးဆးျဖတခြငမရေသာအျငငးပြားမႈ (စာစဥ V(၂)(က))ၿခ၍ေျပာရမညဆလင စာစဥ V(၂)(က) အရ ျငငးခေနေသာ အျငငးပြားမႈသည တရားရးတြငတငျပ၍ တရားအစရငခမသာရသည အေၾကာငးအရာမ းျဖစေနပါက ခသမာဓရး တြငၾကား၍မရပါ။

ဥပမာ ျပစမႈကးလြနမႈမားသညခသမာဓရးမ ညႏႈငးဆးျဖတခြငမရပါ။ အလားတပင ခသမာဓရးတြင ညႏႈငးဆးျဖတခြငမရဘ တရားရးတြငသာစရငဆးျဖတခြငရေသာ အမႈမားမာ ...... - တရား၀ငကြာရငးမႈ - တရား၀ငအပထနးခြင - ပစညးဥစာေျပၿငမးျခငး / အေမြခြမႈ - ေသတမးစာရငးလငးျခငး - ေဒ၀ါလချခငး - ကမဏဖကသမးျခငး အမႈကစၥမားတ႔ ျဖစပါသည။ ယေန႔လကရတြင အဓကထား၍ဥးတညထားသညမာ တတႏငသမအျငငးပြားသညအမႈမားက တရားရးအထတကျခငး နညးႏငသမႏငေအာငႏင တရားရးအျပငဘက ခသမာဓရးမားတြင တတႏငသမ ညႏႈငးေျဖရငးျခငးျဖင အကနအကနညး၍ တရားဥပေဒေဘာငဘကမလညး ခသမာဓရးမ ဆးျဖတခကမားက လကခအတညျပေပးျခငးအားျဖင ၄ငးအျပညျပညဆငရာမ သေဘာတညထား ေသာ ခသမာဓစရငဆးျဖတခကဆငရာ ဥပေဒျပဌာနးမႈမား ခေပးျခငးအားျဖင ၄ငးေခတသစက ဥးတညေနပါသည။ ဤအခကေၾကာင “ ခသမာဓဆငရာဆးျဖတခြငမရေသာ အျငငးျဖစပြားမႈ ”ဆသည အဓပၸၸါယမာ ႏငငတစကာ အဆငတြင ျပညတြငးအဓပ ၸၸါယႏင မတပါ။ (စာပဒV(၁) ကၾကည၍ကးကားပါ) ( အခနး II စာပဒ IV(၆)(၁) တြငရေသာ အေၾကာငးအရာ “ခသမာဓရးတြင စရငဆးျဖတပငခြငရေသာ ေျပၿငမး ေရးညႏႈငးျခငး အျငငးပြားမႈမား ”) အျငငးပြားမႈသည ခသမာဓရးတြင ညႏႈငးခြငမရဆသညမာ အေၾကာငးအရာေပၚမတည၍ တစႏငငႏင တစႏငင ျပဌာနးထားေသာ ဥပေဒအရခြျခားထားပါသည။ ခသမာဓရးတြင ညႏႈငးခြငမရျခငး အေၾကာငးအရာသည အျငငးပြားမႈ၏ ေတာငးဆေသာ ေလာေၾကးႏငသာဆင၍ ေနာကခအေၾကာငး အရာမားက ထညတြကေလမရပါ။ ဤသ႔ဥပမာၾကညရနအမႈမားမာ V(၂)(က) တြငေဖာျပထားသည။ ဥပမာ -- Belgium ႏငငေတာတရားရးမ ေလာေၾကးဆးျဖတခကတစခက ျငငးပယခပါသည။ ကနပစၥညး ျဖန႔ခမႈရပသမးသည အေၾကာငးအရာမာ Belgium ႏငင၏တရားဥပေဒအရ တရားရးသးသန႔ျဖင ၄ငးဥပေဒေအာကတြင ကေရာကေသာအမႈမားကေျဖရငးရန ရးေတာ သးသန႔ဖြငေပးထားပါသျဖင ျဖန႔ခေရးစာခပႏငပတသတေသာ အမႈကစၥအေၾကာငးအရာ မနသမသည ခသမာဓရး တြငညႏႈငးဆးျဖတရန တရားမ၀ငပါ။- Moscow ရ ကနသြယမႈဆငရာခရငတရားသႀကးရးမ Slovak မ ခေပးခေသာေလာေၾကးတစခက အတညျပမေပးခပါ။ ေလာေၾကးဆးျဖတခကသည Russianႏငငသားမ ရရားႏငငအတြငး ေဒ၀ါလခၿပးမခေပးသည ဆးျဖတခကျဖစေနသျဖင ရရားဥပေဒအရ ေဒ၀ါလခေသာအမႈသည အေႀကြးရငမားက မညေရြ႕မညမေပးရမညပမာဏက Arbitrazh ေခၚေသာ ကနသြယမႈဆငရာတရားရးမသာ ဆးျဖတေပးမညျဖစပါသျဖင စာပဒ V(၂)(ခ) တြငပါေသာစညးမဥးအရ အမားဆငမ၀ါဒႏငဆငသည အေၾကာငးအရာ ေအာကက ကေရာကသြားပါသည။

V(၂) အေျခခအခက (၇) ။ ။ အမားျပညသႏငဆငေသာမ၀ါဒႏင ဆန႔ကငေသာ(စာပဒ V(၂)(ခ)) စာပဒ V(၂)(ခ) အရ တရားရးမားသည အမားျပညသႏင ဆငေသာမ၀ါဒႏငဆန႔ကငေသာ (သ႔မဟတ) ကြလြျခားနားေသာ (သ႔မဟတ) အတညျပရန (သ႔မဟတ)အကးသကေရာကမႈရေအာင တြနးအားေပးရန “ မလ ” အပပါဟဆထားပါသည။သ႔ေသာျငားလညး စာပဒ V(၂)(ခ) ထတြင “ ျပညသဆငမ၀ါဒ ” ဆသညမာျပညတြငးရ မ၀ါဒဆသညေသာ ၄ငး၊ အျပညျပညဆငရာမ ခမတထားေသာမ၀ါဒမားဆသညကေသာလညးေကာငး ရငးျပသတမတထားျခငးမရပါသျဖင New York ညလာခမႈမ ျပဌာနးထားသည စညးမဥးစညးကမးအတငးလကနာမညဟယဆ ပါသည။ “ အျပညျပညဆငရာ အမားျပညသႏငသတဆငသညမ၀ါဒ ” သည အစဥသျဖင ျပညတြငးမ၀ါဒမား ထကပ၍ ကဥးေျမာငးပါသည။ ယခငအခနး III တြငရ စာပဒ V(၁) သညလညး ကနစညးမဥးအတငးကငသးကာ ခသမာဓညႏႈငးဆးျဖတခြငကအကးသကေရာကေစပါသည။ ယေန႔အခနတြငေတာ ႏငငအေတာမားမားသည အျပညျပညဆငရာမ၀ါဒမားမအမားျပညသႏင ဆငေသာမ၀ါဒမာက ျပညတြငးမ၀ါဒအျဖစ ကယကယျပန႔ျပန႔ခမတသးစြေနၾကၿပးျဖစပါသည။ ၂၀၀၂ ခႏစထတ ( “ ILA Recommendations ” ) မအႀကေပးေထာကခခကအရေၾကာငလညး ဤ “ အမားျပညသႏငသကဆငေသာမ၀ါဒ” မားက အျပညျပညဆငရာမ၀ါဒမားမ ေကာကႏႈတ ခမတမႈမားမာ တးတကမားျပားသထက တးတကလာေနၿပးျဖစပါသည။ ILA အႀကေပး ေထာကခခကထတြင ေယဘယအားျဖင အျပညျပညဆငရာ ခသမာဓရးတြင ညႏႈငးေဆြးေႏြးျခငးက ေလးစားစြာ လကခေပးရနႏင ဆးျဖတခကကမျပငဘ အတညျပလကခေပးရန ညႊနးထားပါသည။ ယေန႔အခနတြငေတာ ႏငငအေတာမားမားသည အျပညျပညဆငရာ မ၀ါဒမားမအမားျပညသႏင ဆငေသာမ၀ါဒမားက ျပညတြငးမ၀ါဒအျဖစ ကယကယျပန႔ျပန႔ ခမတသးစြေနၾကၿပ ျဖစပါသည။ ၂၀၀၂ ခႏစထတ ( “ILA Recommendations” ) မအႀကေပးေထာကခခကအရေၾကာင လညးကန “အမားျပညသႏငဆငေသာမ၀ါဒ” မားကအျပညျပညဆငရာ မ၀ါဒမားမ ေကာကႏႈတ ခကခမတမႈမားက အားကးျခငးမာ တးတကမားျပားသထက တးတကလာေနၿပ ျဖစပါသည။ ILA အႀကေပးေထာကခခကထတြင ေယဘယအားျဖင အျပညျပညဆငရာခသမာဓရးတြင ညႏႈငး ေဆြးေႏြးျခငးက ေလးစားစြာလကခေပးရနမာ ေနာကဆးလကခ၍မရေသာ ထးျခားသည အေျခအေနမားမ လြ၍၄ငးညႏႈငးဆးျဖတခကက အေလးထားသငသညဟ ေထာကခအႀကျပထား ပါသည။ ILA ၏စာပဒ(၁)(က)မ အေထြေထြအပငးက႑မ ေကာကႏႈတထားပါသည။ ( ILA Recommendations ) ၏ စာပဒ(၁)(ဃ)အရ “ အျပညျပညဆငရာအမားျပညသႏင ဆငေသာ မ၀ါဒ ” ဆသညစကားလးက ေရြးခယရျခငးမာ ႏငငတစႏငင၏ဥပေဒအရ ေလာေၾကးဆးျဖတခကက ပတပငသည သေဘာမ းကသကေရာကျခငးျဖစေစ (သ႔မဟတ) ၄ငးဆးျဖတခကကအသအမတျပျခငး အားျဖင ဥပေဒက ခးေဖာကမႈျဖစေပၚေစျခငးဟအဓပါယေကာကယရန အသးျပထားျခငးျဖစပါသည။ ILA Recommendations ၏ စာပဒ(၁)(ဃ)အရ မညသညႏငငတြငးရအျပညျပညဆငရာ အမားပင မ၀ါဒမားမာ -

(i) အေျခခကေသာ ဥပေဒ (သ႔မဟတ) ၄ငးႏငငမတကရကမဟတသညျဖစေစ ကာကြယ ေစာငေရာကလေသာလ႔ကင၀တသကာႏင တရားဥပေဒႏင သကဆငေသာ ပညကခကမား။

(ii) ၄ငးႏငင၏ “ အမားျပညသႏငဆငေသာမ၀ါဒ ” မားဟေခၚသညအဓကလအပခကမား ျဖစသည ႏငငေရး၊ လမႈေရးႏင စးပြားေရးဆငရာအေျခခသေဘာတရားမား

(iii) ၄ငးႏငငမ တစျခားႏငငတစႏငင (သ႔မဟတ) အျပညျပညဆငရာအဖြ႕အစညးမားႏင ပတသတ၍ ေစာငထနးရမညတာ၀နမား

V(၂)(၁) အသအမတျပခရေသာ ေလာေၾကး ဆးျဖတခကဥပမာမား အျပညျပညဆငရာ ရရားႏငငရ အျပညျပညဆငရာခသမာဓရး (ICAC) မ ဆးျဖတခေသာ အျငငးပြားမႈ တစခ၏ ေလာေၾကးဆးျဖတခကသည စာခပအရမတနမဆမားျပားေသာ ဒဏေငြျဖတျခငးက အားေပးအားေျမာကျပသညအျပင ခသမာဓရးမ စရငခကမားမာ သဟဇာတျဖစျခငး မရေသာေၾကာင ၄ငးေလာေၾကးဆးျဖတခကက ခြငမျပရန အခငအမာစနေခၚခပါသည။ ေရာငးသဘကမဂာမဏ Celle ရ အယခရးကတငျပခရာ ၀ယသ၏တငျပခကက အယခရးမ ပါယခ၍ (ICAC ) ၏ ဆးျဖတခက က အတညျပခပါသည။“ အခ႕ေသာႏငငရပျခားမ ေလာေၾကးဆးျဖတခကမားသည ခသမာဓ ဆငရာခရးမား၏ စရငဆးျဖတနညးလမး အစဥအလာႏင ႏငငတစႏငင၏ ျပညတြငး တရားစရင ဆးျဖတနညးလမးမားျဖင မတႏငပါ။ ၄ငးအခကက “အမားျပညသႏင ဆငေသာမ၀ါ ” ခးေဖာကသညဟ မသတမတပါ။ အျပညျပညဆငရာမ၀ါဒမားႏင ခးေဖာကျခငးႏငသေကာငး ျဖစႏငပါသည။ ျပညတြငးခသမာဓရးမားမ ဆးျဖတခကမားထကပ၍ ေခာငလညေသာ စနစမားကသး၍ စဥးစားေပးဆးျဖတၾကပါသည။ ဂာမနတရားသႀကးအေနႏင ၾကညရမညအခကမာ - ခသမာဓရးမ ဆးျဖတပနညးလမးမားသည ဂာမနတရားရးမ ဆးျဖတနညးမား ႏငတေသာ၊ မတေသာကစၥမဟတပါ။ ခသမာဓရးမဆးျဖတခကကအတညျပေပးျခငးအားျဖင ဂာမဏ၏ဥပေဒက ခးေဖာကရာေရာက/ မေရာကစဥးစားသည အခကသာအဓကျဖစသျဖင ဤအျငငးပြားမႈတြင ဂာမဏဥပေဒႏငထခကျခငးမရေၾကာငး စရငခကခေပးခသည။ ျပငသစအမႈတစချဖစသည SNF V.Cytec တြင SNF သည Cytec မဓါတေဗဒပစညးမား၀ယရန စာခပ ၂ ချဖင ခပဆခပါသည။ ဒတယစာခပတြင Cytecက တစဥးတညးျဖန႔ခသအျဖစ ေပးထား ေသာလညး ခသမာဓရးမ ၄ငးစာခပသည ECCompetition ဥပေဒႏငညစြနးေနပါသညဟ ဆးျဖတခက ခခသည။ ၄ငးေၾကာင Cytec ကေလာေၾကးေပးရန ဆးျဖတခၾကသည။ ျပငသစခရး Cour de Cassation တြင၄ငးေလာေၾကးကအတညျပမေပးပါရန SNF ဘကမေလာကလခကမာ EC ဥပေဒႏငကြလြျခားနား ရျခငးအေၾကာငးအရငးမာ ၿပငဆငျခငးက ကန႔သတထာျခငးျဖငဆးျဖတေပးခေသာေၾကာင ျဖစပါသည ဟဆခပါသည။ တရားရး၏စရငခကမာ အျပညျပညဆငရာ အမားဆငမ၀ါဒႏင သကဆငသည အေၾကာငးအရာ မေျမာကသညအတြက ၄ငးဆးျဖတခကသည အရငးမ ခးေဖာကျခငးမဟတလင ဆးျဖတရနစဥးစားရမည အဓကအခကက မေျမာကပါဟ ဤအမႈကသးသတခကေပးခပါသည။ ၄ငးဆးျဖတခကကၾကညျခငးအားျဖင ခသမာဓရးမ ညႏႈငးဆးျဖတခကသညတနညးနညးျဖင သဟဇာတဆေလာမႈမရေသာျငားလညး ၄ငးမစေလာမႈသညတရားဥပေဒ၏ အေျခခကေသာ ပညကခကမားက မခးေဖာကပါက အမားပငမ၀ါဒကခးေဖာကသညဟ ဆလ၍မရပါ။ ဥပမာ (ေဟာငေကာငမ SARေနာကဆးအဆငအယခတရားရးမ ဆးျဖတခက) ေလာကတငခရသ

ပကကြကခနတြငပစညးစစေဆးမႈ ျပလပရနဆးျဖတေပးေသာျငားလညး ေလာကတငခရသက ဤစစေဆးမႈအတြက အေၾကာငးၾကားခပါသည။ ေလာကတငခရသ မေကနပခသညရေသာ ဒတယစစေဆးျခငးျပရန မေတာငးဆခသျဖင ဟာငေကာငမ SAR ေနာကဆးအဆငအယခတရားရးမ ဆးျဖတခကက အတညမျပရနအေၾကာငးမေျမာကပါဟ စရငခကခပါသည။ အမားပငမ၀ါဒႏင ၿငစြနးသညဟ ေလာကလငကစား အတညျပေပးခေသာအျခားဥပမာမားမာ - - ဘ႑ာေရးမလေလာကမႈ ။ ။ေပၚတဂႏငငေတာတရားရးမ ပါယခခသညအမႈမာေလာကတင ခရသသညေငြေရးေၾကးေရးအခကအခေၾကာင Natherlands မခသမာဓရးသ႔ မတတေရာက ႏငျခငး ေၾကာင အမားပငမ၀ါဒက ခ းေဖာကသညဟလကမခေၾကာငးပါယခခပါသည။- ခသမာဓလႀကးမားမ သမာသမတမကျခငး ။ ။ ခသမာဓလႀကးမားသညဘကလကသညဟ အထငခရရႏင မလေလာကဘ အေသအခာဘကလကမႈကမတရားသျဖင သသသာသာ ဆးျဖတမသာဟ စရငခကမးလညးခေပးျခငး ဥပမာရပါသည။ - အကးသငအေၾကာငးသငစဥးစားျခငးမရေသာ ေလာေၾကးဆးျဖတမႈ ။ ။တရားရးတြငခမတေသာ တရားစရငမႈမားတြင အကးအေၾကာငးကေသခာစြာရငးျပရေသာ ႏငငမားရသကသ ႔ အခ႕ေသာႏငင မားတြင ရငျပရနမလပါ။ ၄ငးႏငငမားမခခေသာ အကးအေၾကာငးမရငးျပခေသာ ဆးျဖတခကကအတညျဖစေစသညဟ ဆထားပါသည။ V(၂)(၂) အတညမျပဘျငငးပယခေသာဥပမာမားစာပဒ V(၂)(ခ) အရအတညျပရနျငငးပယျခငး၏ ဥပမာမားမာ - - Bavaria မ အယခတရားရးတစခမ အမားျပညသႏငဆငေသာမ၀ါဒကခ းေဖာကသညဟ သတမတ၍ ရရားမ ေလာေၾကးဆးျဖတခကတစခကျငငးပယခပါသည။ အျငငးပြားသမားသည ခသမာဓရး၏ အျပငဘကတြင ညႏႈငး၍ေၾကေအးၿပးမ ခသမာဓရးမ လႀကးမား၏ေနာကကြယတြင ေၾကေအးေသာ ကစၥကမသဘ ဆးျဖတခကခေပးခသျဖင ၄ငးဆးျဖတခကက အတညျပမေပးခပါ။ - ရရားမ Tomsak ခရငရကနသြယမႈဆငရာ ခရငတရားရးသည ျပငသစႏငင ICCခသမာဓရးမ ခေပးခ ေသာေလာေၾကးဆးျဖတခကသည ကမၸဏအခငးခငး တရားမ၀ငေသာ သေဘာတည ခကမားျဖင ေငြေခးခၾကသျဖင ေလာေၾကးဆးျဖတခကသညလညး ၄ငးကမၸဏအခငးခငး ၾကားစရငမႈ ျဖစေသာေၾကာင အသအမတမျပဘ ျငငးပယခပါသည။ VI နဂးခပ ဤသ႔ကယျပန႔စြာရငးလငးတငျပထားေသာ ခသမာဓရးမ ခေပးသည႔ဆးျဖတခကက အတညျပ ျခငး ႏင ျငငးပယျခငးဆငရာ ေနာကခအေၾကာငးအမားကေသခာထညသြငးစဥးစား၍ ဤသေဘာတညခက ထးတမးအစဥအလာကတရားမတစြာစရင၍ တရားရးမားမ ကငသးလကရပါသည။ __