880
د ﻮ ن ا ﻌﺎر ا ﺗﺤﺸﻴﻪ و ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻘﺪﻣﻪ،: ﺻﺪﻳﻖ ﻣﺤﻤﺪزاده ﺣﺴﻴﻦ دﻛﺘﺮ١٣٩١ اﺳﺖ ﻣﺠﺎز آن ﻣﻮﻟﻒ ﻧﺎم و ﻣﻨﺒﻊ ذﻛﺮ ﺑﺎ ﻓﻘﻂ ﻛﺘﺎب، اﻳﻦ ﻣﺤﺘﻮاي از اﺳﺘﻔﺎده. www.duzgun.ir حدﻛﺘﺮدوﺳﺘﺪاران ﺳﺎﻳﺖ. م. ﺻﺪﻳﻖ

ﯽ رﺎﻌا نﻮد rا Ø - bayram.arzublog.combayram.arzublog.com/uploads/bayram/FuzulininDivani-Dr.Sadiq.pdf · لوا پﺎﭼ ﺮﺑ ﻪﻣﺪﻘﻣ تﺎـﻴﺑدا ﺦﻳرﺎـﺗ

  • Upload
    others

  • View
    39

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • ی عار ن ا و اد

    :مقدمه، تصحيح و تحشيه دكتر حسين محمدزاده صديق

    ١٣٩١

    .استفاده از محتواي اين كتاب، فقط با ذكر منبع و نام مولف آن مجاز استwww.duzgun.ir

    صديق. م. سايت دوستداران دكتر ح

  • مقدمه بر چاپ اول

    ی دهم هجری نه تنهـا در تـاريخ ادبيـات شاعر سده ترين معروف، موالنا حكيم مال محمد فضولي او فرزنـد مفتـی معـروف . جايگاه واال دارد در جهان اسالم بلکه در تمامت ادبيات ترکی ترکی آذری

    کننـد و بـه ازو به عزت ياد می ،زندگی گزاران در تراجم احوال . است» مال سليمان «حلّه نامبردار به خـود در . دارنـد ز منسوب می يا ترکان غُ گانه اوغوزان ٢٤ از عشاير های آذربايجان »بيات«ی عشيرهنامد و از زبان ترکی به عنـوان زبـان اصـلی و می»ترکی زبان «نيز خويشتن را » السّعدا ةحديق«آغاز

    .برد مادری خود نام میبـی و ادب ترکـی و فارسـی وی در دوران کودکی، تحصيالت خويش را با تحصيل مقـدمات عر

    اشرف در جوار تربـت های جوانی در نجف سال - به تصريح خويش -پيش پدر خود آغاز کرده، سپس . عليه السالم به خدمت و تحصيل معارف ادامه داده استطالب پاک علی بن ابی

    دبـا، افـضل الفـضال، حکـيم مـال محمـد بـن موالنا، سلطان الشعرا، شيخ اال «در منابع اسالمی، .ناميده شده است» سليمان البياتی البغدادی الملقب بالفضولی

    ی علوم عقلی و نقلی رايج زمان خويش را بخوبی آموخته بـود فضولی مذهب شيعه داشت و کليه شـمارد احسان الهی می،استعداد شاعری را در خود. های دانش بشری قلم زده است و در اغلب زمينه

    غايتده ،ز ديوار سې و اساس اۏلورديوار يۏخ ز شعر اساسی ېس علم«: گويد ی ديوان ترکی می و در مقدمه . »اۏلوربی اعتبار

    وی در سه زبان ترکی، عربی و فارسی شاهکارهای انديشگی چندی بر جای گذاشـته اسـت کـه .وی است» ديوان اشعار ترکی«ها ترين آن برجسته

    است که تقديم عاشقان ) ها غير از مثنوی (وی » ديوان اشعار ترکی «تدوينی از ی حاضر مجموعه .شود مندان حضرتش می و عالقهی ديـوان اشـعار تهيـه . ی کار در اين تدوين، در مقدمه، به زبان اصلی شرح داده شده است شيوه

    مـن سپاسـگزار در اين کـار، . ای نبوده است ، به صورتی نسبتا منقح و صحيح کار سادهفضوليترکی های مجلس و مطهری خانه کتاب تنی چند از فضال و جوانان پر شور و فاضل هستم، مسئوالن محترم

    هـای خطـی ديـوان، دل آزرده و ملّی تهران که از مراجعات مکرر مـن بـه نـسخه ) سپهساالر سابق (

  • اولمقدمه بر چاپ ٤

    ا از صدر تـا نشدند، آقای سيد حيدر بيات و مهندس نائبی که به طور کامل متن حروف نگاری شده ر انتها خواندند و موارد مهمی را متذکر شدند، آقای مجتبی رسولی کـه در اعـراب گـذاری و برگـردان ابيات عربی همّتی واال به خرج داد و سهوهای موجود را اصالح کرد، و آقای ستار محمدزاده صـديق

    ، همانگونـه کـه در نگاری و صفحه آرايی فرزندم که در استخراج کشف االبيات، ويرايش فنی، حروف زحمت کشيده بود، ذوق و نوگرايی مطلوبی از خود نشان داد و نيـز ٢»ديوان غريبی « و ١»گلشن راز «

    ی منابع صعب الوصول مـدد رسـانيد و ها و تهيه فرزندم ائلدار محمدزاده صديق آه در استخراج نمايه مگی وقتـی خـود را مـأجور ه. آقای آسيابی که چاپ و نشر آن را به صورتی نفيس و جالب پذيرفت

    را شـاد موالنـا حكـيم ملّـا محمـد فـضولي خواهيم شناخت که با اين گام کوچک بتوانيم روح قدسی .ای بر پای ايل و تبار سرافراز خود نثار کنيم و حاصل کار را به عنوان تحفه و هديه. گردانيم

    دكتر حسين محمدزاده صديق

    1383 اسفند - تهران

    .١٣٨٢، صديق، تهران. م .ح: الوان شيرازی، مقدمه و تصحيح ازی ده، سروگلشن راز شبستری ١ .١٣٨١صديق، تهران، . م .ح: مقدمه و تصحيح از،غلوۏی غريبی منتشا ا ، سرودهديوان غريبی ٢

  • دوازدهممقدمه بر چاپ

    ايـن . منتشر کـردم ١٣٨٣جانب در سال تر کليات ديوان فضولی را اين متن علمی و نسبتاً صحيح متنـی کـه هـم اينـک زيـر دسـت . متن تاکنون يازده بار چاپ شده و مورد استفاده قرار گرفته است

    . ها اهميت دارد های مذکور چند امتياز دارد که توجه به آن شماست، نسبت به چاپ تا آن جا که در اين چنـد سـال بـه -های فوق اين که سهوها و خطاهای موجود در چاپ نخست

    . اصالح شده است-ها پی بردم آنهايی که از سوی پنج تن از دوم آن که تعداد يکصد و شصت و چهار غزل از ميان مجموعه غزل

    مـه شـده اسـت، سرايان جمهوری آذربايجان از ديـوان فارسـی وی بـه ترکـی ترج ترين غزل معروفها در متن چاپ علمی ديـوان فارسـی فـضولی، در ی آن ی صفحه برگزيدم و با دادن نشانی و شماره

    های ترجمه شده را پيش از اين بـه طـور مـستقل در کتـابې بـا اين تعداد غزل ١.اين متن نقل کردم های منظـوم بـسيار دانهايی که برگزيدم، از نظر من برگر ترجمه ٢.ام نيز انتشار داده » لر غزل«عنوان

    ٣.ام های آن را در پيشگفتار ترکی توضيح داده لطيف، ماهرانه و زيبايی هستند که ويژگیسعی کردم . خوانی متون ترکی آماده ساختم سوم اين که اين بار متن را با انطباق بر جدول آسان

    فظ کلمه کامالً عـوض ها حفظ کنم، مگر آن جا که تل امالی کلمات فارسی و عربی را مانند اصل آن . شده باشد

    : مانند. االصل باشد و يا کلمه ترکی گۆلگل

    قۏنچاغنچه ای کـه آن را آقايـان حـاج ولـی محمـد خوجـه و ی خطی نويافته چهارم آن که متن را با نسخه

    آن آنادردی عنصری از گنبد قابوس برايم ارسال داشتند، مقابله کردم و بعضی سهوها را با استفاده از .اصالح کردم

    در باکو را نيز به دست آوردم و از آن هـم کـم و بـيش » ليدر«پنجم آن که متن چاپی انتشارات .بهره بردم

    .١٣٨٦ تبريز، ياران، صديق،. م. دآتر ح: ، تصحيح و تحشيهديوان اشعار فارسی. فضولی، مالمحمد ١ . ١٣٨٨صديق، تهران، تكدرخت، . م. حدآتر: ، تصحيح و تحشيه...آقا واحد و علی: ، ترجمهلر غزل. فضولی، مالمحمد ٢ .١٢٧ صهمين کتاب، ٣

  • مقدمه بر چاپ دوازدهم ٦

    انتقادی ديـوان فـضولی -ی متن علمی ی کسانی که در تهيه ها، مانند همه ی اين زحمت با همه ام، باز هم احتمال ب آشکار کرده ی اين کتا ها را در مقدمه اند و من برخی از آن دچار سهو و خطا شده

    ی متـون کـنم کـه از همـه اما اين ادعا را می . دهم متن حاضر نيز از سهو و نقصات عاری نباشد می .تر است تر و صحيح چاپی که تا کنون در ايران و خارج از ايران انتشار يافته، کامل

    صديق. م. دكتر ح

    1390 - تهران

  • قېسسالتماالر . باخېنرجوع ائدين، ←

    .نقل قول و سؤزۆن ايضاحېندان قاباق قۏيولور. آنالمېندادېر» يعنی« : .آرتېرېالن هر بير سؤزۆ احتوا ائدير [ ] .ائشيت معنالې و مترادف سؤزدن قاباق قۏيولور (=

    .لری ايچينه آلېر نقل ائديلميش جمله « » .جلد .ج .سای، نمره .س

    .صلی اهللا عليه و آله )ص( .صحيفه .ص

    .عليه السالم )ع( .ميالدی .م .هجری قمری . ه غزل .غ

    ملمع .ملـ

    ارجاعات .١٣٨٩صديق، تبريز، ياران، . م. محمد فضولی، بنگ و باده، تصحيح ح ←بنگ و باده .١٣٩١صديق، تهران، تکدرخت، . م. محمد فضولی، ديوان عربی، تصحيح ح ←ديوان عربی

    .١٣٨٧صديق، تبريز، ياران، . م. اشعار فارسی فضولی، تصحيح حديوان ←ديوان فارسی .١٣٨٩صديق، تهران، تکدرخت، . م. محمد فضولی، رند و زاهد، تصحيح ح ←رند و زاهد

    .١٣٨٩صديق، تهران، تکدرخت، . م. محمد فضولی، سفرنامه روح، تصحيح ح←سفرنامه روح .١٣٩٠ائب تبريزی، تبريز، ياران، های ترکی ص صديق، شرح غزل. م. ح ← صائب

    .١٣٩١صديق، تبريز، اختر، . م. محمد فضولی، ليلی و مجنون، تصحيح ح ←ليلی و مجنون .١٣٩٠صديق، قم، اديان، . م. محمد فضولی، مطلع االعتقاد، تصحيح ح ←مطلع االعتقاد

  • ت ٧..............................................................................................سسالتماالر ېق

    ٧....................................................................................................ارجاعات ٣٣.....................................................................ی متون ترآ یخوان جدول آسان

    ٣٥.......................................................................................مقدمه . ١ مۆبؤل ٣٦........................... ................................................................دلر ي سندلر و قئ . ١

    ٣٦................................................................................................................تذکرة الشعرا. ١-١ ٣٧...............................................................................................................ی سامی تحفه. ٢-١ ٣٧..................................................................................................................گلشن شعرا . ٣-١ ٣٨...............................................................................................................مشاعر الشّعرا . ٤-١ ٣٩.......................................................................................................یتذکرة الشعراء چلب. ٥-١ ٤١...............................................................................................................یاني بی تذکره. ٦-١ ٤١....................................................................................................................م يهفت اقل. ٧-١ ٤٢....................................................................................................................کنه االخبار . ٨-١ ٤٣..............................................................................................................مجمع الخواص . ٩-١ ٤٤.............................................................................................................. الشعرا اض ير. ١٠-١ ٤٤...............................................................................................................زبدة االشعار . ١١-١ ٤٥.............................................................................................................. آذر ی آتشكده. ١٢-١ ٤٥......................................................................................................م ي عظد ي سی تذکره. ١٣-١ ٤٧..........................................................................................................ی کؤچرلدون يفر. ١٤-١ ٤٧...............................................................................................................یجعفر جبارل. ١٥-١ ٤٨...................................................................................................جان يدانشمندان آذربا. ١٦-١ ٤٨......................................................................................................................عهيالذّر. ١٧-١ ٤٩.............................................................................................................. االدب حانةير. ١٨-١ ٥٠...................................ی س ی معرف ني اثرلر النۏ نشر ا راندا ي و اشلري ا یك علم ليا. ٢

    ٥٠......... ................................................................................................ی تئزقتوراۏ دلکيا. ١-٢ ٥٢........................................................................................پلوسوۏلر ت مقالهیقي تدق- یعلم. ٢-٢ ٥٢......... ................................................................................................راني ا اتي ادبخيتار. ٣-٢ ٥٤....................................................................................................................شې باخ ريب. ٤-٢ ٥٤...............................................................................................................ک ي درسللکيا. ٥-٢ ٥٥.......................................................................................................... دي خورشی چشمه. ٦-٢ ٥٦..................................................................................................... مداني آهې انديفلکلر . ٧-٢

  • ٩ وان اشعار ترآی فضولیيد

    ٥٧.............................. ................................................................ یخي تاریات ي ادبجان يآذربا. ٨-٢ ٥٧.......................................................................................شې باخر ي بنهي شعرلر نين یفضول . ٩-٢ ٥٨.......................................................................................................یشاعر عصر صفو . ١٠-٢ ٥٩................................................................................................ی فضولی فارس ی ها غزل. ١١-٢ ٥٩.......................................................................................................سهي مقالهي اینظام. ١٢-٢ ٦٠......................................................................................................ی فضول یآتابشناس . ١٣-٢ ٦٠.............................................................................................................دلر يجک اُم گله. ١٤-٢ ٦١..........................................................ی ات ي ادبجان ي بغداددا آذربا ې چاغ یفضول . ٣

    ٦١........................................................................................یطي محی ادبنې و بغداد یفضول . ١-٣ ٦٢...............................................................................................................ی بغدادیعهد . ٢-٣ ٦٢.............................................................................................................ی بغداد یشمس. ٣-٣ ٦٣..............................................................................................................ی بغدادیحسن. ٤-٣ ٦٣................................................................................................................ی بغدادی رند. ٥-٣ ٦٤...............................................................................................................ی بغداد یزهد. ٦-٣ ٦٤...............................................................................................................ی بغدادیمراد. ٧-٣ ٦٤................................................................................................................ی بغدادیحزن. ٨-٣ ٦٥................................................................................................................ی بغدادیعلم. ٩-٣ ٦٥............................................................................................................يی کربال يیکال. ١٠-٣ ٦٥............................................................................................................ی بغداد یعيضا. ١١-٣ ٦٦..............................................................................................................ی بغداد یذهن. ١٢-٣ ٦٦..........................................................................................................ی بغداد یريحص. ١٣-٣ ٦٧...........................................................................................................ی بغداد یريضم. ١٤-٣ ٦٧.............................................................................................................ی بغداد یروح. ١٥-٣ ٦٩..................................................................................ې ش يې اشا ي نين یفضول . ٤

    ٦٩........................................................................................................................غوموۏ د. ١-٤ ٧٠............................. ................................................................................................ې آد. ٢-٤ ٧٠.......................................................................................................................تخلـّصو. ٣-٤ ٧٣.....................................................................................................يڲیو گنجل ېغېاوشاقل. ٤-٤ ٧٥..........................................................................................................................ۆمۆاؤل. ٥-٤ ٧٥..........................................................................................................................یمزار. ٦-٤ ٧٥........................................................................................ی بغدادیضل فغلو ۏ انين یفضول . ٧-٤ ٧٨......................................................................................ی اثرلر نين یفضول . ٥

    ٧٨...............................................................................................................یعربجه اثرلر . ١-٥ ٨٠.................................................................................................................ارسجا اثرلر ف. ٢-٥ ٨٦................................................................................................................ اثرلررکجهۆت. ٣-٥ ٩٤.......... ................................................................ی س وهي و شیل ي د نين یفضول . ٦

    ٩٤................................................................................................................... لهجه یادب. ١ -٦ ٩٤......................................................................................................................نظم نازک .٢-٦ ٩٦........ ................................................................................................ق يشعرده صنعتکارل . ٣-٦ ٩٩..................................................................ی اؤنمیک زدهيميخي تاراتي ادبنين ی شعریفضول . ٤-٦

    .استفاده از محتواي اين كتاب، فقط با ذكر منبع و نام مولف آن مجاز استwww.duzgun.ir

    صديق. م. سايت دوستداران دكتر ح

  • فهرست ١٠

    ٩٩.................................................................................................... اعتنا نهيفارس شاعرلر . ٥-٦ ١٠٢.............................................................................یري تأثاي فارسجا نين یس وهي شیفضول . ٦-٦ ١٠٤......................................................................................ۆڲۆچلۆ و صائب ا ی فضول،يینوا. ٧-٦ ١٠٩.......... ................................ې پارا مضمونالر ري بن ېن ېوان ي درکجه ۆ ت نين یفضول . ٧

    ١٠٩.........................................................................................................................عشق . ١-٧ ١١٠...................................................................................................................درد و جفا . ٢-٧ ١١٠...................................................................................................................کيل یکئفل. ٣-٧ ١١١..................................................................................................................کيل بيغر. ٤-٧ ١١١.............................................................................................................کيل یچ تيقوم. ٥-٧ ١١٢.....................................................................................................................قېمدّاحل. ٦-٧ ١١٣...................................................................................................ی زاهدلر و صوف اکار ير. ٧-٧ ١١٥.................................................ې حاضرالنماس ن ېن ېوان ي درکجه ۆ ت نين یفضول . ٨

    ١١٥.....................................................یف يوص تني نشرلریرانداکي و ای نشرلر نېواني د رکجهۆت. ١-٨ ١٢٢.......................................................................... قورولوشو نېن ېواني درکجهۆ تنين یفضول . ٢-٨ ١٢٣.......................................................................................لر و نسخه بدل رما ېالشدېقارش . ٣-٨ ١٢٧............................ لر لردن سئچمه ترجمهرکجه ۆ تندان ېوان ي فارسجا د نين یفضول . ٩

    ١٢٧...........................................................................................ی لر ترجمهنېوانيفارسجا د . ١ -٩ ١٢٧.............................................................................................................. غزللر یفليرد . ٢ -٩ ١٣٠..............................................................................................................فلريمرکب رد . ٣ -٩ ١٣٢........................................................................................................... غزللر ز يفسيرد . ٤ -٩ ١٣٣...................................................................................................فلر يلر و رد هي قاف ی ئني. ٥ -٩ ١٣٦.........................................................................................ې مضمونالرنېوانيفارسجا د . ٦ -٩ ١٣٦........................................................................................................................عشق . ٧ -٩ ١٣٧.....................................................................................................................ت يشکا . ٨ -٩ ١٣٩.....................................................................................................................استغاثه. ٩ -٩ ١٣٩...................................................................................................................ق ېلېريآ. ١٠ -٩ ١٣٩..................................................................................................................استقامت. ١١-٩ ١٤٠............................. ................................................................ېغېزل ېمعشوقون اعتناس . ١٢-٩ ١٤٠................................................................................................................ق ېاکارل ير. ١٣ -٩ ١٤١.......................................................................................................................زاهد . ١٤ -٩ ١٤١.....................................................................................................................شراب. ١٥ -٩ ١٤٢........................................................................................ې نشره حاضرالنماس ن ېکتاب . ١٦ -٩

    ١٤٣.........................................................................................ی متن نې وانيد ١٤٤....................................................................................................باچه يد. ١ ١٥٤.................................................................................................لر دهي قص. ٢

    اي كارِمِ والْم عنْبم فَا اينَ الودع١٥٤..................................................................................................! م ١٥٥...................................................................................... چهره گشا، لدوۏ گلزاره ا سِيهوا، عرا ١٦٢...........................................................................صبا، موجدان مسطر شي چکمزرهۆ ایآب لوح

  • ١١ وان اشعار ترآی فضولیيد

    ١٦٤........................................................................................،ي خَلْق السماواتِ العل ياَلحمد هللاِ الَّذ ١٦٦............................................................................دا،ي پ شي ائتمی عالم کني اخيۏ م يصنع حق ک

    ١٦٨.............................. ................................................................ سر و پا، ی ب ري فق ري بمم؟ يبن ک ١٧١................................................................................... فصل خزان ناهموار، ی وقت ک یشديريا

    ١٧٤....................................................................... حکمتْ نگار، ی خامهشي چکمی قدرت، ک یمنش ١٧٩...............................................................................دن گلزار، بولدو سبزهم ي ک ئنهينه لطف دور

    ١٨٢.................................................................................. دفعِ غم دل، عشّاقدان ذُوق بهار، یلدېق ١٨٤.................................................................................. کردگار، ی سنا اقبال روز افزون، عطا یا

    ١٨٦................................................................................ار، يزره، سوادِ خطِ ۆ آل ا ی چهرهی صفحه ١٨٨....................................................................................ار، ي ی سنا ابرو ري غالب د دي هالل ع یا ١٩٠.............................................................................. آشکار، یشد ي ائتمني عالمت ی دی کنۆ گ ريب

    ١٩٣........................................................................................ دلِ زار و مضطر، م،ي سحر ک ريمگر ب ١٩٤.......................................................................................ر، لهي مداوا ائلهيصبر، هر درده مرور ا

    ١٩٨..........................................................................ر، لهي حکمت آشکار ائ ضِي ف ر يفلک هر دُورده، ب ٢٠١.......................................................................ر، لهي ائان ي موج هر ساعت ع ن ي بلگون،يبو بحر ن

    ٢٠٣...................................................................................ر، لهي زرافشان ائ ی خزان برگ ۏحونۏباغ ل ٢٠٦.................................................................................. پر، زي فرخنده بال و ت ريا طل ۏ اريوه نه د ٢٠٨............................................................................ هر ساعت زبان خنجر، ندا ېاني لر رحم یچكر ب ٢١٠..............................................................................ر مسطور، عقل ائده رهي تدب ی فهي صح مينه آ

    ٢١٣.................................................................................لور،ۏ اوّل قان ا لهيدادي دهر ب ېغنچه باغر ٢١٥.......................................................................ر،ي دراني حنده يدان، درآ عقل نكته یمل آآا یزه

    ٢١٧.................................................................................ر،ي ، چشمِ هفت آشورد بغداد ی سوادِ بُقعه ٢١٩............................................................................................ر، ې صنم رعناد ري مثال بیبو صُراح

    ٢٢٠.......................................................................... اهل حال، تاي حرې آنداندمي آیسي ع لۏ ای گلد ٢٢٣.............................................................................. حل،لهي چرخ روزگار ا رې لې ق لساۏنه مشکل ا ٢٢٥........ ................................................................ مشکل، ل ڲي د ادان،ي اسباب دنلماساۏنه موجود ا

    ٢٢٧..................................................................،لۆ رُخسار گ ی د لهيدن عرض ائ پرده لېاشي ېخدېچ ٢٢٨...................................................................،لۆرفتار، گ سرو خوش ی حُسنونه ا لموشۏعاشق ا

    ٢٣١.........................................................................................دن فصل خرم، دشت هر سبزه ئنهي ٢٣٣................................................................................... خرّم، ی جهانېلدې و ق لۆ گ ېلدې آچئنهي ٢٣٦................................................................................... فام، روزهي فیِ جوالن ی شهي شی صفایا

    ٢٣٩......... ................................................................ مقام،شېلمې قیمي چشم،یال ي خني خطّی چهره ٢٤١............................................................................... باسا بوستانا قدم، لۆ گ ی وقت آ یشديريا

    ٢٤٤.......................................................................................... قلم، ار، ي رقم وصف خط ر ېلېمگر ق ٢٤٧................................................................................................، نَي االفاقِ اَمنَ المسلِم ي اللهم فديا

    ٢٥٠.....................................................................................! نيان آفر پرور و ج صانعِ تن ی انيآفر ٢٥١......... ................................................................ آسمان، ی جنگ ائتدلهي جُند شام ا ی دون آ ريب

    ٢٥٣................................................................................... بهار رشكِ جنان، ضِي ف ید لهي ائیجهان ٢٥٥............................................................................ گلبرگ خنداندان، ی باد، برقع چهره ۆردۆگؤت

    ٢٥٧.................................................................................... بنا وردِ زبان، ريد ني ذآررتدهيظُلمتِ ح

  • فهرست ١٢

    ٢٥٩...................................................................... سو،دالره،ۏ ای آمدهۆ گؤز اشكدن آؤنلیا اساچم ٢٦١...........................................................................................، ی ربّانقاتي توفی آبِحمدِ اهللا والمنّه

    ٢٦٤...............................................................................،ی زارلۆلبۆ صبا گلزارا دعوت ب ېلد ې قئنهي ٢٦٨...............................................................................................غزللر . ٣

    ٢٦٨........................................................................ غزللر ېوانداک ي د رکجهۆت. ٣ -١ ٢٦٨...........................................................................................عِشْقُ لِلْعشّاقِ مِنهاج الهدا،قَد اَنار ال

    ٢٦٩............................. ................................................................ كُلَّها،اءي منْ اَحاطَ عِلْمك االَشْاي ٢٦٩........................................................................................ ائت رهنما بنا، ۆ لطفونشهيهم! اربي ٢٧٠..............................................................................دا،ي پ ماسِوا نهاندان لۏ نهان و ا ني ذاتیزه

    ٢٧١........................................................................................اَشْرَقَت مِنْ فَلكِ الْبهجةِ شَمس و بِها، ٢٧١.................................................................................... معراج، برهانِ علّو شان سنا، لوبۏ ایا

    ٢٧٢................................................................................... دشمن بنا، ی خدنگِ طعنهشمزۆآارگر د ٢٧٣........................................................................... سنا، رېرانديندن اؤزگه ح سی آماي ملك سیا

    ٢٧٣............................................................................. حباب آنا،شې سالمرهي دا ی آی مِچرهيجام ا ٢٧٤............................................................................. دشمن بنا، لورۏ گر انۆنچ ي عالم سن ! دوستوم

    ٢٧٤..................................................................................... شراب ناب سنا، ري بديآمال حسن وئر ٢٧٥....................................................................... تاب آنا،شي دُور چرخ وئرم ی آم ي جسمريد رشته

    ٢٧٦................................................................................. گردون بنا، ی د لهي مسلّم ائنيعشق اطوار ٢٧٦..................................................................................... گذار ائتمز بنا، ،یك ي اجل پِ نداېاريغم د ٢٧٧..................................................................................... لعل گهربارا فدا، لۏ ایهرۏ جنېمېجان

    ٢٧٧...................................................................... سنا؟ ی گرآمزم نې جانل،ۆ کؤن ني سئودنيس غمزه ٢٧٨..................................................................................زار سنا، حالِ دل ميد دئمه م،ۆغمدن اؤلد

    ٢٧٩.................................................................................... جفا سنا، لوبدورۏ عادت ا یآ! وفا ی بیا ٢٧٩.................................................................... محنت سنا، زيۆ ی وئردزۆ انۆچۆ ااري دل ی ایگرچ

    ٢٨٠.................................................................................... گشا، نهي گنجالۏاح مه نو ا مفتیشبْ آ ٢٨٠............................................................................. بنا، ر ي افسر د،ی تخت و عالم ترآ یفقر مُلک

    ٢٨١............................................................................... آنا،واني حی دئرلر چشمه ی آن يشربت لعل ٢٨١.................................................................................. بنا، ري شوخ ستمگر د ر يهر زمان منظور ب

    ٢٨٢......... ................................................................ ال اورما،حهي تسب،ی جام مِ نده يتا وار ال! لۆکؤن ٢٨٣............................................................................... چكن آهالرا، شيدل درو ! شهیرحم ائت ا ٢٨٣..............................................................................ما،ې آهغِ ي تېاشي هر صبحدم گؤز ريسو وئر

    ٢٨٤...................................................................................ا،يز آ گؤرسه فلك مهر بوراخما ن يعارض ٢٨٤....................................................................................ا، ي رعنا ل ۆ تازه گ ري بئنه ي لدوم ۏعاشق ا

    ٢٨٥......................................................................! اربي ن،ېلماسۏ اشان ي زار و پر مي آچي تك هميبن ٢٨٦................................................................................... احباب،ی نهي سی سپرنۆ ناوك شُوقیا

    ٢٨٧............................. ................................................................ ماه رُخوندان نقاب، بېصبح سال ٢٨٨................................................................................ دُرد شراب، ري دېوپراغ اهل دل ت ر يغالبا ب

    ٢٨٨.......................................................................... عجب، خيۏ صبحه برابر یمي شام ني وصللسا ېق

  • ١٣ وان اشعار ترآی فضولیيد

    ٢٨٩....................................................................... نقاب، نې سالدب ېلې روشن ق ی عالم ندنۆزۆسن ا ٢٨٩.............................................................................. خواب،الِ ي هرگز خ ید گلمه مهۆ گؤزمينكۆچ

    ٢٩٠....................................................................ب، ي فرشي وئرم بي چكني اؤز نقش نهيريآوهكن ش ٢٩١....................................................................ب، ۆ گؤرمې اني چشم گر یلردۆ هر ساعت گ ،ی آلۏا

    ٢٩١......................................................................................! م بولدو دُوران فلكدن انقالب ېروزگار ٢٩٢..............................................................................ب،ي ب زحمت چكر دائم ط نهي دفع ميدرد عشق

    ٢٩٢.............................................................................ب،ۆ گؤر نې شاني سر زُلف پر لدوم،ۏ بند ا یپا ٢٩٣........................................................................... نوش لب، لۏ التفات اني ب سبب ی بر لهي ائره يغِ ٢٩٤.................................................................................. ائت، دادي اشك، بمِي سی بنه ا ئتريرز، يۆ

    ٢٩٤.................................................................................. مرآت،ن يّ مزلدوۏ اله ي انيعكس رُخسار ٢٩٥..............................................................................! توتخانهي می گوشه ري دام غم، ب ري اسیا

    ٢٩٥........ ................................................................. اونوت ېلعل جانان ! دل ی ان ۆشد ۆبحر عشقه د ٢٩٦.................................................................. توتدون توت،اد ي اسم اعظم ني بنۆچۆطلسم گنج ا ٢٩٧...........................................................................ات،ي بولور هر دم حندانې التفاتم،يمرده جسم

    ٢٩٧............................................................................. دلدار اظهار ائت، مي پنهان، غم اردان يصبا اغ ٢٩٨........................................................................... بحث، لهي احانير لطفده ر ن ائده ېخط رُخسار

    ٢٩٨.................................................................................... حادث، لسا ۏ امي هر فتنه آ چرهيجهان ا ٢٩٩................................................................................... تاج،ناې باشني رش بر ع ني غبار قدم یا

    ٣٠٠...................................................................................... مزاج،ادان ي اندوه دن ا ي ساق ريد مُنحرف ٣٠٠..................................................................................... گؤرگج، ېنېشاني زُلف پر رېلې آچمۆکؤنل ٣٠١......... ................................................................ بال گؤرگج، ري بلوندايۏ ني دو تا عشق مي قدّلورۏا

    ٣٠١............................................................................گج، لهي ائار ي ذآر لب لۆ تندن کؤن خارېجان چ ٣٠٢........................................................................................! جاندان آئچسته، ي ایاري لۆ کؤنیا

    ٣٠٣............................................................................. تك زار صبح، مي بنلهي ماه مهر ا ر ي بلڲي گر د ٣٠٣.................................................................... زار، صبح؟ شلموۏ الهي مهر ازم لمهي بن ي ماهېقانس

    ٣٠٤................................................................................. جوهر روح، ی وئرمك صفا سهياگر مُراد ا ٣٠٥..................................................................................... آمرِ زر گستاخ، نې اني نوال گر قوجسا م

    ٣٠٥.......................................................................... باخ،ا يان دم اورموش ساغرِ صهبا ونديرنگ رو ٣٠٦....................................................................................خ،يۏ طاقت نظّاره نا، ي رُخسارده مسهيآ

    ٣٠٦..............................................................................خ،يۏ تك دُر شهوار نيلعل، لفظ تك نيلبلر ٣٠٧............................................................................. چرخِ الجورد، نلهي شام و سحر، مهر ريد گرم

    ٣٠٨................................................................................ بلند، م ي عشقی آوازهیبي گ ی نِريناله دن د ٣٠٨........ ................................................................دن بولماز مُراد، ن محو ائتمهۆ مردمندن يگؤز خط

    ٣٠٩...........................................................................ذ، ي مذاق جانا جُورون، شهد و شكرّ تك لذ یا ٣١٠...............................................................................ر،ې آرتم ي بال و محنت ندنۆ زُلفقجاېلدېخم آچ

    ٣١٠.............................................................................. مكان توتار، ني خدنگلدهۆگه گؤزده، گه کؤن ٣١١..............................................................................شالر، ېازمي قارا ن يشّاق بخت ع،یازل آاتبلر

    ٣١١.................................................................... رنگ توتموشالر، رلهي وسمه بمي آ نې قاشالر مقوّس ٣١٢................................................................................جك افغانالر، ي ائدبې آن ني لحظه لب-لحظه

    ٣١٣.....................................................................نار،ۏي و تاب ا چ ي پر پ لۆنبۆ سنده ۆزۆ ال ۆصبادان گ

  • فهرست ١٤

    ٣١٣.............................................................................. وار؟نجاې سرو خرامان،ۆنۆلبۆ گُلشن گ ېقانس ٣١٤.............................................................................! وار نيتر مشكی نه عجب سلسله ! لۆ گیا ٣١٤...................................................................... وار،نېاشي خۏ چی بونجا کمۆ گؤز ده ي جهان دیا ٣١٥....................................................................... وار،ی نه آب و تابنېستانۆلۆ گ مير آ گؤ ل، ې قريسِ

    ٣١٥.......................................................................... وار،ی استعداد كيبنده مجنوندان فزون عاشقل ٣١٦.............................................................................. عشق باشدا، دلده تاب نار فرقت وار، یهوا ٣١٦............................................................................ درونومدا عالمت وار، یبي جان وئرن گ لوندايۏ

    ٣١٧......................................................................................ئتر، ي شبانه ی بنه دُردِ مِ نۆچۆصبوح ا ٣١٨.............................................................................چر،ي آستان الۏون، اخۏ اېمېآجه قانۆتؤآد

    ٣١٨......... ................................................................ر،ي چكن، محنت چك نيدي جهان قِ لهيذُوق شُوق ٣١٩..................................................................، دئرلر، »ن صبا ې رازميڲي عاشقل ه ي هر غنچهشيدئم« ٣١٩.......................................................................ر، لهي خو ائ ی آمي آلهي مشربی مِه ي خانهي مب يريگ

    ٣٢٠.....................................................................................لر، ازه ي ني ثي حدني لب لعل ميهر آتابا آ ٣٢٠.......................................................................... جنونومدور،ري زنجكي تحر یس شهي اندنېساچ ٣٢١....................................................................................ر،ۆندۆچۆ انې سرو خرامان م يڲيد لهيآه ائ ٣٢١.............................................................................غولودور،ي قام ي عاشقه آلۏ جام توت ا ايساق ٣٢٢.....................................................................ر،ۏ سالندانۏ اماري بلهي هجر ان، ي وصل قدر یشِفا ٣٢٣..................................................................لور،ۏ زار اقې آرتی فزون، عشق اهل لدوقجاۏ انۆحُسن ٣٢٣...............................................................................لور،ۏ بزم افروز ااراي شمع رُخون اغ ی شعله ٣٢٣..............................................................................! رشك حور ی اده نهيي عكس رُخون آ ی جلوه

    ٣٢٤.....................................................................................ر،ۆنۆ گؤر كسان ي بنه نله يسرو آزاد، قد ٣٢٥........................................................................................ر،ېنداد ېشاني مُرغ دل، زُلف پر انيآش

    ٣٢٥..............................................................................ر،ې رباالرد نوش ائدنلر دل ی مِلهينوا و ساز ا ٣٢٦......................................................................ر،ې واردم ېغېانلي گرنۆچۆ لب خندان ا ري بم ي آميبن

    ٣٢٦............................................................................ر؟ يترد لۆ بو نه شاخ گ امت يوه نه قامت، نه ق ٣٢٧.............................................................................ر،يلد ي مجنونا مای ذآر ائتمز ائل، افسانه یبن

    ٣٢٧............................................................................ر،ېمدې م، مذاق عشق حال ېسلوك عشق اطوار ٣٢٨................................................................................ر،يمدينين، خط لوح جبې راهی غبارِ سجده

    ٣٢٩.............................................................................ر،يمندي آتش دوزخدن انه،ي عشق آتش اناني ٣٢٩.............................. ................................ر، ې خاك پاداند ل ۏ امۆ گؤز اني گر دم به دم مي آ خوشام ٣٣٠..................................................................................ر؟ ېدې چشم جادوالرمنداې ابروالری گوشه ٣٣٠...................................................................................ر، ي بال وئر ن ي بزيۆ فلك بنه ب ې آلميصبر

    ٣٣١.....................................................................ر، ې قاند نې خوبالرې باغرنال ېال گر رشكِ رُخسار ۏن ٣٣١............................................................................ر،يمدند يڲي خلق عالم آه و افغان ائتد شان يپر ٣٣٢..................................................................................ر، يد زبانهدوندانۏ غم ا م ي آناې داش ميقبر ٣٣٣............................................................................ر،ېدې سلطاننۆنۆ مالحت مُلک مي آ وشي پرلۏا

    ٣٣٣.......................................................................لر منزل توتان آشفته مجنوندور، م، سرچشمه مَژه ٣٣٤......................................................................ر، سئوهنې سئوسه، جاناننۆچۆ اې جانانمي آیجان ٣٣٤...........................................................................ر، يلي ماه ب لۏ الدوغونۏنهان ا مدهۆ کؤنلیمهر

    ٣٣٥.............................................................................ر،يد هنگامه یما مژگان صف ېباز چشم صورت

  • ١٥ وان اشعار ترآی فضولیيد

    ٣٣٥......... ................................................................! سرو ناز ی ساخالرام ائلدن نهان، ا ني راز عشق ٣٣٦........................................................................... بن مبتالدان ساخالماز، نۆ گؤز ن،ېکان يغمزه پ

    ٣٣٧...................................................................لماز،ۏ امك لهي پنهان ائ ی آرې واردم يغم ن ي ب لدهۆکؤن ٣٣٧........ ................................................................لماز،ۏ فقر توتسام، طبع تابع، نفس رام ا قيطر

    ٣٣٨.............................................................................لماز، ې دفع غم ق مدني مكدّر خاطر م،ينم اشك ٣٣٨............................................................................... خبر وئرمز، رُخدن لۆ سرو گ لۏاد صبا ا بنا ب

    ٣٣٩..................................................................لمز،ي بلدوغون ۏرُخ قان ا اللهلۏ ا نېمې باغر م يفغان آ ٣٣٩.................................................................................مز، ستهي اواني آب حن ې جام وصال ی تشنه ٣٤٠.............................................................................مز، ئنه ي ني سرو سمندلۏه اي جلوهريديرڲس

    ٣٤٠......................................................................................... آوهدا آثار هنوز، رۆنۆآوهكندن گؤر ٣٤١................................................................................ غم هنوز، ري شاد سندن، بن اس لدو ۏعالم ا

    ٣٤٢............................................................................ اظهار سؤز، الرې هر دم ق یني سرّنېخلقه آغز ٣٤٢......................................................................................ز،ي مالمت بكلر یآو سرريللردينئچه ا ٣٤٣..................................................................................ز،ې طرارسی طرّهلۏ آغالرام ا لهيخمْ قد ا ٣٤٣.....................................................................................ز،ېمېماري درد دل ب ی دوانداۆيۆبولدو آ

    ٣٤٤..........................................................................اس، ي عارف ق رېلېم ق ې سوز پنهان مدانېاشيگؤز ٣٤٥..................................................................... گه قفس، ر،ۆلدۆ سنا گه شاخ گ لۆلبۆ بیمسكن ا

    ٣٤٥........................................................................... هوس،رسن لهياول خنجرِ مژگانا ائ ! لۆ کؤنیا ٣٤٦............................................................................... هوس،لۏ ایني عاشق مسك ی خاك ره ائتد

    ٣٤٦..............................................................................مس،ي اشي بی آاروانقي منزل، خالر يدهر ب ٣٤٧..................................................................! داش ې باغر ی اماېاشي رحم ائت رماېاندي یميجسم ٣٤٨......................................................... نامهربان سرخوش، لۏ ار،ېشدېخمې چب ي چكنيغي تنۆبوگ

    ٣٤٨..........................................................................لموش، ۏ نمازا، شب و روز راغب ا ميبت نو رس ٣٤٩..............................................................................لموش،ۏ اشان يل زُلف پر ۏ سرمنزل ای دل آ ٣٤٩...................................................................ش،يائتم نهان ائلدن یمي جسمن،يبابِ اشك خونح ٣٥٠..............................................................................ش،يم لهي ائوانين چرخ د ې طاق زرنگاریتاآ ٣٥٠.......................................................................ش،يمير ا دشوا یني سرّنېآغز لمكي بميدي المزيب ٣٥١....................................................................ش،يمي غم عالم نه ا لمزي بی مست آلۏ خوش ایا

    ٣٥١......................................................................ش،يم لهي ائ کان ي پ نهي قتلنۆلۆلبۆ، بلۆ گ ن يس غنچه ٣٥٢.................................................................................... جواهر احسان عامه معدن خاص، یزه ٣٥٢...................................................................... جانانه عرض، لدوغونۏ اشاني پرمۆ صبا کؤنل لېق

    ٣٥٣............................................................................. غرض، رېخلقه خوبالردان وصال راحت افزاد ٣٥٤................................................................................. عقد ارتباط، ا ياي دن لۆ محكم کؤنل ېلماغېق

    ٣٥٤................................................................................ دُر شهوار لفظ، ن،يبخش ر لعل روان ۆد دُرج ٣٥٥........................................................................................ توتدوقجا اوج ارتفاع،ن يآفتاب طلعت

    ٣٥٥....................................................................... اول عارض خندانه شمع، لهي بحث ا رې اوزالدليد ٣٥٦.....................................................................ك جاندان طمع، آسمك گره ن، ي ستهي ان ي وصل اري ٣٥٧.......................................................................... باغ،یامي بهار ا ر ي طُرفه منزلدري بنۆچۆ اشيع

    ٣٥٧...............................................................! اورما الفخۏ چ ه،يدئ » رېآساند«! دل یمحنت عشق، ا ٣٥٨..................................................................................... احباب هدف،ی نهي سنهي خدنگ غمیا

  • فهرست ١٦

    ٣٥٩........................................................................... گلبرگ تر عاشق، نهي لعلن،ۆنا گ ې رُخسارلورۏا ٣٥٩.................................................................................... رونق، شيا وئرموني مَهِ روديتاب خورش

    ٣٦٠....................................................................... ائل خوبالرا عاشق، ېمې احوالبۆ گؤرلدوۏ المازۏا ٣٦٠....................................................................ق،ې نادانل لماې قن،يراحت سانان اسباب جمع یگل ا ٣٦١...........................................................................ق، ېارلير هوش ۆرۆ دام غمد ی سون آ یمِ! ايساق ٣٦٢......... ................................................................ هالك، لسامۏ اېنې جوالنبۆ گؤر مي آميديوار اُم ٣٦٢.......................................................................... تك،ا ي دنلهي ائخيۏ ېنې وار لرسن، ي دنۆبقا مُلک

    ٣٦٣................................................................................. گنبد دوّار تك، لماې قري سِخۏچ! لۆ کؤنیا ٣٦٤.......................................................................ال، ي خري ب ندانې قاششې سالم ناې باشیچرخ هر آ

    ٣٦٤....................................................................... حال، ريي بولور تغنۆدن هر گ ضعف روزه یبس آ ٣٦٥.......................................................................... بدل، خدور يۏ سنا م،ي گؤزلسن آ ی مستثنلهياؤ ٣٦٦.......................................................................... دل، ی آعبهن ي جان، خاك در ی رُخون قبلهیا ٣٦٦................................................................................... اوخشادان غافل، بتده ي غهۆي گؤزگۆنۆزۆا

    ٣٦٧......... ................................................................! لۆ تازه گ ی ا،ېنېکان يوش پ غنچه مېجانا باسد ٣٦٨...................................................................................ل، ي دل ی ساغر و ساق ر يرهرو عرفانا بسد

    ٣٦٨......................................................................ل، ڲي د ني مشک یبي گ نۆ زُلفلۆنبۆ، سلۆنبۆ سچيه ٣٦٩.............................................................................ل، ېلماغۏ ای ظالم پادشاه لهي بؤنۆمُلک حُسن

    ٣٦٩.........................................................................................ر مدام، ېنورونو ماه، مِهر رخوندن آل ٣٧٠.............................................................................. حمّامه خراملهي سرو، سحر ناز ا ل ۏ اېلدېق ٣٧١.......................................................................................نام، ې وك مژگان نا دي آمان ابرو شهیا ٣٧٢.........................................................................................رم،ي لي بر،يبديلي زار ب یمي حال دل اري ٣٧٢.............................................................................رم، لهي ائاد ي یني بزم وصل ی هر دم آ یبي گین

    ٣٧٣...................................................................................رم؟ لهي نئیشمع شام فرقتم، صبح وصال ٣٧٣...............................................................................شم،يئتم ي جانانا ی بي گ ني سن ب،يجانالر وئر

    ٣٧٤..............................................................................م،ۆ کؤنلونڲدو غم اودونا شاد گؤردو توتوش ٣٧٤..........................................................................م،ي چشم خون افشانا بنزتد ن يغي زخم تمدهيتن

    ٣٧٥..........................................................................،ميردي شڲ قانا د ې شرابنۆلگۆمخالف دُوردن گ ٣٧٥..........................................................................م،يدي وصاال محرم ا مي حر ی زمان آلۏخوش ا

    ٣٧٦..............................................................................م،ي افغان ائتد بېون آني سر آو م،يرديباغا گ ٣٧٧......... ................................................................م، ي بوستان ائتد ري سِېري آندن ي قامتم يقاچان آ

    ٣٧٧......... ................................................................م،يدي ائتمزم ار ي تركِ عشق ،ېديلساۏ اار يعقل ٣٧٨.....................................................................................م، ې اؤپم نگار مازۏي قن ېاغي آی بي گۆزُلف ٣٧٨..............................................................................م،يتر چشمودوي لهي قان ا ېنې داشن يڲيائش

    ٣٧٩..........................................................................م،يكري پ شې عكس سالم ري بمهيهر حبابِ اشك ٣٨٠........ ................................................................! مي حكی پنهان مرض وار، ا ري بمداېعشقدن جان

    ٣٨٠.............................................................................م،ې گئجه حال ر ي خوش ائت ب له ي ماه وصال لۏا ٣٨١..................................................................................م،ې جانی لر رشته گئجه اناري لهيهجران ا

    ٣٨١....................................................................................م، ير بدن ې نهاند چرهي داغ جنون ای پنبه ٣٨٢...............................................................................م،ي ونبار بن خی ده ي دی ا مي غمن ېلد ېفاش ق ٣٨٢.............................................................................م،ي بنمې سَروِ گل اندام ی ا لهي لطف ائ یگَل بَر

  • ١٧ وان اشعار ترآی فضولیيد

    ٣٨٣............................. ................................م،ېلداشيۏ ندهيري جهان سِ! گردون ی اخدانۏ چلسن ڲيد ٣٨٤................................................................................م،ي طاعت ريد یس مغ سجده م،ي خانهيزائر م

    ٣٨٥...........................................................................م،ي سلطان ائتد نهي تختلۆ کؤنغلونوۏ قول اريب ٣٨٥................................................................................م،يدي جانسوز گمان ائتمز ا ۆنۆ شُوقن يدهن

    ٣٨٦..........................................................................م، ي بنم ينيي بت گؤرسم آ ري هر قاندا ب ر يد سجده ٣٨٦.................................................................................م، ي خراب باده جام و ی دُردوَش سرگشته

    ٣٨٧........ ................................................................م،يي لهي، نئ اني زار و گر ران،ي غربتده ح شام ېقالم ٣٨٨............................................................................نواالردان، ی بنې التفاتی آسمه ساق ل، ېآَرم ق

    ٣٨٨........................................................................................مدان،ې آتش نهانجك دورهيچراغ آؤ ٣٨٩..................................................................... روز هجراندان،نۆنۆنۆ محشر گ لۆ کؤنی بودور فرق

    ٣٩٠.................................................................................ندان، ې ماه و آفتاب نده ي فارغم وصل نيسپهر ٣٩٠.....................................................................ندان،ې هرنه وار ن ې جهانمي آئچدتك گنهي ایاگر چ

    ٣٩١........ ................................................................ ابرو آمان،لۏا ا آتسمي هر نه اوخ آ شمزۆ د ئرهي ٣٩١............................................................................. سنگ مالمتدن، دردلر ی ب ی امي قبرنېاوجالد ٣٩٢..............................................................................مدن،ي چشم ترودوني! اشكی اني گرد ره

    ٣٩٣..............................................................................ندن، يا لعل نوشخندماري شفا لطف ائت دل ب ٣٩٣......................................................................لن،ي داغ ار ي بی ن شهي تني بشي م لهيند ائۆ آكوهكن

    ٣٩٤......... ................................................................سكون، ی دُوران برحم، ی فلك ب پروا، یدوست ب ٣٩٤..................................................................................! اشك الله گونی ای بنرۆ گؤتپراقدانۏت

    ٣٩٥...........................................................................ن،ۆزۆا رعنا لۆ گ لۏسم هر گؤز آچاندا ا گؤرمه ٣٩٦..............................................................................گون، اللهۆ گؤرد ی فرهاد ی دهيتا سرشك د

    ٣٩٦.............................................................................لدوغون،ۏ اماني انۆ آفر زُلف لسهيال زاهد بۏن ٣٩٧......... ................................................................گون، شراب الله ريد مي سرشك چرهيبزم عشق ا

    ٣٩٧............................................................................ن،ې ناب ی باده ې لدېن تلخ قې مزاجی رشك نيلب ٣٩٨...................................................................................ن، ېلماسۏ خم انې محنتدن نهال قامت بار

    ٣٩٨..............................................................................ن،ي گنج دُر مكنون ائتد لهي اشك ایميچشم ٣٩٩..................................................................................ن،ي خون ائتدمي فراق لب جانان جگر یا

    ٤٠٠......................................................................ن، يدرده درماندان خبر وئرد اهلن يلطف ائتد ! صبا ٤٠٠................................................................................ن،ي د لهي دشمن ائ مې دوستالر ملهيبن! مهیا ٤٠١...................................................................................ن، يد صورت وئرمهنا ي تمثالاري مُصوِّر یا

    ٤٠١........ ................................................................ن،ېلماسۏ اشان ي دُور جُوروندان پرن،ۆجمع کؤنل ٤٠٢......................................................................ن، ېاشي ۆ گؤز نېفرهاددو ۏوق اقوروتموش غالبا شُ

    ٤٠٢..............................................................................ن،ې مدان ساقېارياخت ی ب ی نالهم،ې جاناخماي ٤٠٣...............................................................................! نېلې و الله آچ لۆ گی ا ی سرو سهلۏ ار يگل

    ٤٠٤....................................................................................ن، ڲي رعنا اته لۆ گ لۏ اجك ي گزرېاله آل ٤٠٤.......................................................................ن،ېاني چئورمده بحر عشق طغ م ي مُهلك بنبۆگؤر

    ٤٠٥.....................................................................ن، ې زُلف عنبر افشان نده ۆ دُور ني دور عارض نه خوش ٤٠٥......................................................................................ن، ې جانان لري درمان دئد مهي درد ن يدهن ٤٠٦.....................................................................................ن، ې کانيا پالنۏون اي ساآن آو نې مادېيق

    ٤٠٦............................................................................ن،ي ساعتده گردون مخزن اپان ي یصنع معمار

  • فهرست ١٨

    ٤٠٧.....................................................................................ن، ي سنرې آفتاب عالم آراد ونيشمع رو ٤٠٧........ ................................................................ن، ي سنن ې خالېمې حالشاني تك پر نۆ زُلف ېلدېق ٤٠٨...............................................................................ن،ي سننېسرو خرامان! مۆلۆ گ ر ې رعنادلهياؤ ٤٠٩..........................................................................ن،ي لهي دمادم عزم جوالن ائ نۆلگۆ گ بيي ئ گیا

    ٤٠٩......... ................................................................ بو،رې قاند مي آ شب هجران دئمه م يگؤر سرشك ٤١٠............................. ................................ بو،رېندجا یآ مي جسمدن، دئرد نيدرد ې ديخساېاگر چ

    ٤١١.................................................................................. آرزو، ر لهي ائنې دل، گُلشن رُخسار لۆلبۆب ٤١١........ ................................................................ آهو،ني س هي ساشي ائتمئري، مجنون ر ينهال دردد

    ٤١٢............................................................................... رو، ه ي پرده ی شاهد مِبي چكلدو،ۏرمضان ا ٤١٢.......................................................................،ۆمۆ هر دم آچان غمدن توتولموش کؤنل ريد هيگر ٤١٣................................................................................... بو گئجه، مې قرارې آلد م ي ماه بن لۏ ائنهي ٤١٤...................................................................................... مبتالده، فرهادِ غم، ی بنده آ ېديلساۏا

    ٤١٤............................................................................ چكسن پرده رُخساره، ه، ي سای آفتابر ېقارارد ٤١٥...................................................................................چره،ي اان ي گر ی دهي دخونۏ قانا ا ېباتال

    ٤١٥......................................................................زره، ۆ نهال ا لۏ نون انې قاشن، ي قدّ رينهال سرود ٤١٦............................. ................................ خاك دره، لۏ انۆ شد ۆ دم ي آنيطالع! نۆ گیخوشدور، ا

    ٤١٧........ ................................................................! جمالهی صفحه لۏر، اېدئمك، خطاد » مصحف« ٤١٧................................................................................له،ي باده ا چرهي مجلس ا ی عرق زين وتمهوري

    ٤١٨.................................................................................له، ي رُخسار ائ لۆ عَرض گ لهۆلبۆ بر،يباغا گ ٤١٨............................................................................! هلي جُورونو عشّاقه آز ائ دوندان، ۏ آه ال ېحذر ق

    ٤١٩.............................................................................نه،يس ارهي مي جگرخوندانۏ مرهم اميد ستهيا ٤٢٠.......................................................................................، ی سبباي خلقت اشی وجودون اثریا ٤٢٠............................................................................،ی سرو قامت لۏ ام يدئر» م گؤرهۆنۆمحشر گ« ٤٢١.....................................................................................،یتي حكان ي خط سبزمۆ هر تكلّم ـیا ٤٢١......... ................................................................،یه نگاه ائتمه دخ نرگس خونخوار لۏا! گؤزیا

    ٤٢٢.......................................................................، ې قالماد مېاري اختن،ۆ حُسندي خورشلۏ ام ۆگؤرد ٤٢٣.................................................................................،ې قالماد ې ذُوق اتصال لهي جسم انېمېجان

    ٤٢٣.................................................................................،ی دلبره شرح غم پنهان ائتد لۆدون کؤن ٤٢٤..................................................................، یگون ائتد تك اللهی مِېنېاشي مۆ گؤز ی عكس نيلب

    ٤٢٥..................................................................................،ی د ما گردون تماشا ائتمه ېلر تا حال گئجه ٤٢٥....................................................................،یدي بنا منظور ا ن ي رُخساری آ نلرۆ گلۏ خوش ایا

    ٤٢٦.............................................................................،یوش حُسن بازار بولمنال ېکان ي نقد پ نېرواج ٤٢٦...................................................................................،ی بنِ افگار لهي ااق ي آري بی ساقېخديې

    ٤٢٧...................................................................................، ی لشكری چكدني تازه خط نه يدل غارت ٤٢٨...................................................................................، ی اسرار حكمت مصدرني وجودِ آاملیا ٤٢٨......................................................................................، یري بنا جُور و جفادان غِ لمازسا ې قاري

    ٤٢٩.....................................................................................، یريفا بنده، وفادان غِ اهل جر ۆنه گؤر ٤٢٩...................................................................................، یريوندا، بالدان غِي سرآوخيۏم يحاصل

    ٤٣٠..........................................................................،یس نظاره م ي سرشكهي آلۏ دون ا ی خوش گلد ٤٣٠........ ................................................................،یس صدقه نېونومدا خاللگۆ اشك گ ېگؤز قاراس

  • ١٩ وان اشعار ترآی فضولیيد

    ٤٣١................................................................................،یس ن زُلف مالمت شانه صف نوكِ مژه یا ٤٣٢.......................................................................،یس هي سرمانې سئوداالرې قام ی فكرنې ساچیا

    ٤٣٢......................................................................،ېاشي نيمي چشمشي ائتمناې داش نيميترشّح قبر ٤٣٣......................................................................................،ې باش لمزڲي اني سرو نه ي خدمتن ېقامت

    ٤٣٣.................................................................................، ې داغې قانل نَمدهي اونارما سوبۏيمرهم ق ٤٣٤.....................................................................،ې اوسانمازمار ي جفادان ،ېردې جاندان اوساندیبن

    ٤٣٤............................................................................،ی گؤز نم یدي سه لمهي اآسدن نهيتاب سوز س ٤٣٥.............................................................................؟یئتمزم ي اجل، ذُوق رُخِ دلدار ی ئتدي! لۆکؤن ٤٣٦......... ................................................................،یبي گ راهني پ نه ي بدن وصل لۏ ارمكيدور اخوش ٤٣٧..............................................................................،ېمې گؤر همدم سرشك آل مدهي زرد ی چهره

    ٤٣٧.......................................................................،ېمې من زارا سرو روان ر يئتي فلك بو جفا، ی ائتري ٤٣٨..............................................................................،ېمې اني گر ی دهي آب دی ائتد ب يهر گؤرن ع

    ٤٣٨......................................................................................، ې جانانی سئور جاندان رُخساره نهييآ ٤٣٩.............................................................................،ی مشك افشانلۆنبۆ س ني الدن صنم یگئتد

    ٤٤٠...................................................................................،ی صبح وصاله شامِ هجران لماغا ېمبدّل ق ٤٤٠...............................................................................،ی بنداي شالنې هر ساعت ق رلهي تغافل بیا ٤٤١.....................................................................! ی بنر لهي الل ائ آده، ۆ گؤرد نيصورت! بتی ارتيح ٤٤١...............................................................................،ی بن ر لهي آشفته حال ائ ن ي لبلرنيري شلهياؤ ٤٤٢.................................................................................، ی بنعقليال لماې ق،ی سونما ساق يیاي پیمِ

    ٤٤٣...............................................................................،یلقاالردان بن اؤزگه مه ن ي مِهریفارغ ائتد ٤٤٣................................................................................،ی بن ان ي گر ی ده ي دیغرق خوناب دل ائتد

    ٤٤٤.............................................................................،یني آچار اوچماغا بال و پر لۆلبۆ بميسانما آ ٤٤٤..................................................................................،ېنېذار آل سو عكسِ ع چرهي گلزار ا ېآلد

    ٤٤٥................................................................................،يی آفتاب عالم آرا نۆ خاآه حُسنېبوراخد ٤٤٦............................. ................................،يی چشم شهال لۏا! لۆکؤن ی انۆ گؤردچرهيمگر خواب ا ٤٤٦......... ................................................................، یئي لسا ۏ جگر قان ا انماقداني لهيداغ هجران ا

    ٤٤٨....................................................... غزللر یآ نده يسيمثنو » و مجنون یل يل«. ٣ -٢ ٤٤٨.......................................................................................زا،ېمېمانيلر ا رخنه ې سااللنۆآفرِ زُلف

    ٤٤٨.......................................................................................زا؟ېمې مگر ناله و افغان ی رحم ائتد اري ٤٤٩...........................................................................بانا، اي مشك تك مجنون ب ۆشدۆ داي آهووبياو

    ٤٥٠..............................................................................نا،ې فدا جانان ن ې جانرېلې ق م،ي آلدور ۏعاشق ا ٤٥١..........................................................................ر،ېد عشقْ آفتِ جان یجان وئرمه غمِ عشقه آ

    ٤٥١..................................................................ر، يد و غم محنت چَكرسن نيدي قلۆ کؤنم يبو عالَم آ ٤٥٢............................................................................ر،يد نه اي زَم دن ادراك ائتمهی سَرمستم آلهياؤ ٤٥٣.............................................................................ر؟يد دن بو استغنا نه بن، ی بنداي شالن ې قیا ٤٥٣......... ................................................................ز،يشيلم ي براني وده ی معنني س جهان معمورهزيب

    ٤٥٤............................................................................شقه عرضِ جمال ائتمز؟ دمادم عا م ينه دلبر آ ٤٥٥................................................................................ وصال ائتمز، لي مِلۆ کؤن ر،يد ی تسلّلهياليخ ٤٥٥................................................................... مشكبار ائتمز؟ ني لكي آزرهۆ شمع آافور ا لۏ انۆچين

    ٤٥٦................................................................................ل، ڲي معالج، قابلِ درمان د ی ای عشق دَرد

  • فهرست ٢٠

    ٤٥٧.......................................................................................لوبامۏ زار اېاللۏنا گرفتار ا ېعشق دام ٤٥٧......................................................................دن دورام، صالحِ عقل م ۆ چون گؤردی عشقی فضا ٤٥٨...........................................................................رَم، سته ي اار ي وصلِ رخِ لهي هجر ا مې جانېاندي

    ٤٥٩...................................................................م، ۆ آندان جفا گؤرد م،يد ستهيا مي آدن مسهيوفا هرآ ٤٦٠.....................................................................................مدان،ې جانانلهي جُور ای بن ېرديېفلك آ

    ٤٦١...................................................................................ن،ي مدار ائتد! فلكی اله،ي امييخالف رأ ٤٦١................................................................له،ي جانان اميدي من همراز ای آلر نۆ گلۏ خوش ایا

    ٤٦٢..............................................................................،ید مله دُوران ائتمهيي دم فلك رأ ر ي بميآه آ ٤٦٣..........................................................................،ید قان ائتمه ېمې فلك تا باغرمۆ کؤنلېآچماد

    ٤٦٤.................................................................................................،ی حقايآمالِ بارگه آبر ! اربي ٤٦٤.......................................................................................،ی حق)ص(يمصطف ی آمالِ مرتبه ! اربي ٤٦٥.......................................................................................، ی آشنا بنل ې قلهي عشق ا یبال ! اربي ٤٦٧......................................لر سئچمه ندن يلر ترجمهرکجه ۆ ت نېنېواني فارسجا د . ٣ -٣

    ٤٦٧............................................................................نوا، ی بو بالۏ خوشحال انې مادېي ق شال ې �