I. Dane identyfikacyjne kontroliNumer i tytuł konMi p/14/086 - Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami

Ocena ogólna

Najwyższa Izba Kontroli^prowadzająca p^ato w Warszawie

kontrolę

Kontroli* Aleksandra Obermiller, główny specjalista kontroli państwowej, upoważnieniedo kontroli nr 90385 z dnia 28 marca 2014 r.

(dowód: akta kontroli tom l str. 1-2)

jednostka Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie1, ul, Bartycka 110Akontmlowana 00-716 Warszawa

Ludwikowski, Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska2,{dowód: akta kontroli tom f str. 3)

II. Ocena kontrolowanej działalnościNajwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie3 działania WIOŚ na rzecz poprawyjakości l ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami w latach 2008-2014(l półrocze),

W kontrolowanym okresie WIOŚ wywiązywał się z zadań określonych w ustawiez dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska4. Zapewnił prawidłowefunkcjonowanie monltoringu powietrza na terenie województwa mazowieckiego orazwłaściwie prowadził wojewódzką bazę informacji o korzystaniu ze środowiska.Ponadto WIOŚ terminowo sporządzał okresowe oceny jakości powietrza orazprawidłowo realizował zadania w zakresie przeprowadzania kontroli podmiotówwprowadzających gazy lub pyły do powietrza,Uwaga NIK dotyczy przeprowadzenia przez WfOŚ zaledwie jednej kontroliw zakresie sprawdzenia realizacji działań naprawczych określonych w programachochrony powietrza,

III. Opis ustalonego stanu faktycznego1. Funkcjonowanie monitoringu powietrza i dokonywanie ocen

jakości powietrza1.1, W 2008 r, w ramach Państwowego Monitoringy Środowiska na tereniewojewództwa mazowieckiego funkcjonowały 42 stacje pomiarowe, W 16 z 42powiatów nie byto zainstalowanych stacji pomiarowych.

Uzasadnienieoceny ogólnej

Opis stanyfaktycznego

3 Najwyższa Izba Kontro!! stosujenegatywna,nie

ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych fltei, aibo teka ocena

, 2 2013 (. póz. 1232, m m, - dalej tak»: usiawa POŚ,

W 2014 f. (wg stanu na dzień 7 maja) WlOś wykorzystywał pomiary i 22 stacjipomiarowych, z tego 19 stacji prowadził samodzielnie5, Stacji pomiarowych niezainstalowano w 29 z 42 powiatów województwa mazowieckiego.Przyczyną zmniejszenia się w badanym okresie liczby stacji, z których wynikówpomiarów korzystał WIOŚ, było zaprzestanie przez Wojewódzką Stację Sanitamo-Epidemiologłczna6 z dniem 1 stycznia 2010 r. wykonywania pomiarówna 16 stacjach7, WIOŚ nie przejął tych stacji z uwagi na ich zły stan techniczny oraznieotrzymanie dodatkowych środków finansowych na ich obsługę. Natomiastw trzech lokalizacjach8, wykorzystywanych przez WSSE do pomiarów, WIOŚuruchomił własne stacje pomiarowe,

(dowód; akta kontroli tom l str, 18-19,21-28,156-157,177-221, tom l! str. 374-375,380-384,399-401)

W kontrolowanym okresie WIOŚ uruchomił ostem nowych stacji pomiarowych,w tym trzy w Warszawie, dwie w Radomiu i po jednej w Mławie, Otwocku i Siedlcachoraz zmodernizował 13 stacji pomiarowych poprzez umieszczenie na istniejącychstacjach nowych stanowisk pomiarowych. Wydatki inwestycyjne poniesione przezWIOŚ w tym zakresie w latach 2008-2014 (do 31 maja) wyniosły ogółemok, 5 910 tyś, zł

{dowód: akta kontroli tom l str. 14-17,19-20)

MWIOŚ wyjaśni mm., iż nieprowadzenie pomiarów poziomu poszczególnychzanieczyszczeń w powietrzu, z uwagi na brak stacji pomiarowych na terenie częścipowiatów, mógł mieć wpływ na wyniki klasyfikacji stref dokonywanej w ocenachrocznych (polegającej na zaliczeniu danej strefy do klasy A, B, C, D)w następujących przypadkach:

- w odniesieniu do pyłu PM10 dla strefy miasta Siedlce, której w ocenachrocznych za lata 2008-2009, na podstawie wyników modelowaniamatematycznego, nadana została Wąsa A (wskazująca, że na terenie tej strefynie występowały przypadki przekroczeń poziomu dopuszczalnego tegozanieczyszczenia w powietrzu) - wyniki pomiarów tego zanieczyszczeniadokonywane po uruchomieniu w Siedlcach w 2012 r. stacji pomiarowej,wykazały występowanie przekroczeń poziomów dopuszczalnych;

- w odniesieniu do poziomu stężenia benzo(a)pirenu w powietrzu dla stref:„miasto Radom" i „aglomeracja warszawska" za 2010 r, oraz „miasto Płock*za lata 2010-2012, którym, w oparciu o wyniki modelowania matematycznego,została nadana klasa A, z uwagi na zaprzestanie dokonywania pomiarówna stacjach należących do WSSE oraz brak możliwości niezwłocznegorozpoczęcia przez WIOŚ własnych pomiarów w tych strefach,

Wskazał ponadto, że w celu dokładnego opomiarowania każdego powiatu,należałoby zlokalizować w każdym z nich minimum dwie stacje pomiarowe, Bytobyto niezwykle kosztowne i trudne do wykonania. Reprezentatywność stacjipomiarowej to zazwyczaj kitka-kifkanascie km2, podczas gdy większość powiatówma kilkaset lub kilka tysięcy km2. Systematycznie wprowadzano zmianyw usytuowaniu stacji wynikające z trzeciej oceny pięcioletniej jakości powietrzawykonanej przez WłOŚ w 2010 r, oraz rocznych ocen jakości powietrza. Pełna

4 Ponadto jedna stacja pomiarowa byte prowadzona przez Instytut Geofizyki PAN, jedna - praez Instytut Meteorologiii Gospodarki Wodnej oraz jedna - częściowo przez WIOS, a częściowo przez PKN Grten SA Wyniki pomiarów WIOŚ

» Dalej: WSSE? Z uwagi na wypowiedzenie przez Gfównep inspektora Saniiamego pismem z n fewistnia 200$ r. porozumienia wartego

zGtównps Inspektorem Ochrony środowiska w dniu 11 czerwca 2002 r,, w części dotyczącej zobowiązania się organówPaństwowej Irspsktii Sanitarnej do \xytewywrta ł

« w Otwocku, Radomiu i Werasawte.

analiza dostosowania sieci pomiarowej do aktualnych wymagań, w tym prawnych,zostanie przeprowadzona w ramach prac nad kolejną czwartą pięcioletnią ocenąjakości powietrza,

(dowód: akta kontroli tom i str. 135-149, tom II str, 375,380-390,469-470)

W kontrolowanym okresie WIOŚ nie zakupił i nie korzystał z mobilnych stacjipomiarowych.MWIOŚ wyjaśnił, iż wyniki uzyskiwane ze stacji mobilnych, jeżeli nie byłyprowadzone przez cały rok w Jednym miejscu można wykorzystać jedynie jakopomiar wskaźnikowy, który nie może być wpełni wykorzystany w rocznych ocenachjakości powietrza, Mniej intensywne pomiary, obejmujące tylko część roku (np. tylkolato) dawałyby nieprawdziwe informacje na temat stężeń zanieczyszczeń,Ze względu na ograniczone środki finansowe skupiono się na instalowaniu stacjipomiarowych w nowych lokalizacjach oraz doposażeniu lub remontach istniejącychstacji,

(dowód; akta kontroli tom II str, 376}

W latach 2008-2014 (do 31 maja) wydafci na bieżące utrzymanie stacjipomiarowych należących do WIOŚ wyniosły łącznie 3 756,3 tyś. zł,W poszczególnych tatach ich wysokość kształtowała się następująco; 2008 r. -308,5 tyś, zł; 2009 r, - 593.S tyś. zł; 2010 r, - 603,1 tyś, zł; w 2011 r. - 669,7 tyś, zł;w 2012 r, - 550,4 tyś. zł; 2013 r, - 618,2 tyś, zł; 2014 r. (do 31 maja) -104,4 tyś. zł,

(dowód: akta kontroli tom l str. 19-20)

Wydatki WIOś na pozyskiwanie wyników pomiarów z obcych stacji pomiarowychwyniosły w tym okresie ogółem 125,0 tyś, zł, w tym: 25,0 tyś. zł kosztowałatransmisja wyników pomiarów (za pośrednictwem łącza 6PRS), z© stacjipomiarowych należących do innych podmiotów. Ponadto w latach 2008 - 2011WIOŚ zapłacił Instytutowi Ochrony Środowiska9 łącznie 100 tyś. zł za udostępnianiewyników pomiarów stężeń zanieczyszczenia powietrza i parametrówmeteorologicznych wykonywanych na stacji pomiarowej zlokalizowanej przyul. Kruczej w Warszawie,

(dowód: akta kontroli tom l str, 19,185-200, torn II str. 470)

1.2, Liczba stałych punktów pomiarowych, z których wyników korzystał WIOŚna terenie stref województwa mazowieckiego, według stany na koniec w 2013 r,była większa niż wymagana minimalna liczba stacji określona załączniku nr 3do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r, w sprawiedokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu10 i wyniosła łącznie:6 punktów dla benzeny (CgH§); 17 punktów dla dwutlenku azotu (NOa); 15 punktówdla dwutlenku siarki (SOz); 5 punktów dla ołowiu (Po); 9 punktów dla Denku węgla(CO), 34 punktów dla pyłów zawieszonych (PM2.5 i PM10); 5 punktów dla arsenu(As), kadmu (Cd), niklu (Ni); 11 punktów dla Benzo(a)pirenu.

(dowód: akta kontroli tom l str, 158)

1.3, W poszczególnych latach z okresu 2008-2013 poziom zanieczyszczeniapowietrza na terenie województwa mazowieckiego wybranymi substancjamikształtował się następująco;

- stężenie średnioroczne PM10 nie przekraczało poziomu dopuszczalnego(40 M9/m3} i wynosiło: 29 jjg/rn3 - w 2007 r., 32 jjg/m3 - w 2008 r,,

» Di U, z 2012 r., póz, 1032,

w 2009 r., 37 pg/m3- w 2010 r., 37 pg/m3 - w 2011 r., 35 pg/m3 - w 2012 r.oraz 32 pg/m3-w 2013 r,;

- liczba dni z przekroczeniem dopuszczalnego poziomu stężeń 24-godzinnychPM10 (50 pg/m3} była wyższa od dopuszczalnej częstotliwości (35 dni)i wyniosła: 37 dni - w 2007 r, 45 dni - w 2008 r., 59 dni - w 2009 r,, 66 dni -w 2010 r„ 68 dni - w 2011 r., 63 dni - w 2012 r, oraz 47 dni - w 2013 r.;

- stężenie średnioroczne PM2,5 wynosiło: 29 pg/m3 - w 2010 r.11, 28 pg/m3 -w 201 H, 26 pg/m3 - w 2012 r. oraz 25 pg/m3 - w 2013 r. (wartościdopuszczalne odpowiednio; 29 pg/m3,28 pg/m3,27 pg/m3,26 pg/m3);

- stężenie średnioroczne NOa nie przekraczało poziomu dopuszczalnego(40 Mg/m3} i wynosiło: 21 pg/m3 - w 2007 r., 20 pg/m3 - w 2008 r„ 20 M0/m3 -w 2009 r,, 21 pg/m3 - w 2010 r., 21 pg/m3 - w 2011 r„ 22 pg/m3 - w 2012 r.oraz 23 Mg/m3-w 2013 r.;

- stężenie średnioroczne benzo(a)pirenu przekraczało wartość dopuszczalną(1 |jg/m3} i wynosiło: 2,3 pg/m3 - w 2007 r., 3,7 pg/m3 - w 2008 r., 3,6 pg/m3 -w 2009 r„ 3,3 pg/m3 - w 2010 r., 4,4 pg/m3 - w 2011 r., 5,3 pg/m3 - w 2012 r,oraz 3,8 pg/m3 -w 2013 r.;

- stężenie średniodobowe S02 było znacznie niższe od poziomudopuszczalnego (125 pg/m3) i wynosiło: 8 pg/m3 - w 2007 r,, 7 pg/m3 -w 2008 r., 9 pg/m3 - w 2009 r„ 8 pg/m3 - w 2010 r„ l pg/m3 - w 2011 r,8 pg/m3 - w 2012 r, oraz 7 pg/m3 - w 2013 r,

(dowód: akta kontroli tom l str, 150-157)

W kontrolowanym okresie najbardziej wyraźne zmiany zanieczyszczenia powietrzawystąpiły w miejscowości Granica w Kampinoskim Parku Narodowym. Odnotowanotam poprawę w zakresie: stężenia PM10 (rok): spadek z 31 pg/m3 - w 2010 r,do 22 pg/m3 - w 2013 r. oraz liczby przekroczeń PM10 (24h): spadek z 51 -w 2010 r, do 16 - w 2013 r. Ponadto na wszystkich stacjach pomiarowychmierzących SOa odnotowano systematyczny spadek stężeń tej substancji.Na pozostałych stacjach pomiarowych i w zakresie pozostałych zanieczyszczeń niewystępowały wyraźne tendencje w zakresie wzrostu lub spadku poziomuzanieczyszczeń powietrza, Na terenie stref ustalonych dla największych miastw województwie mazowieckim (tj. dla aglomeracji warszawskiej, miasta Płocki miasta Radom), stwierdzono, że średnioroczny poziom zanieczyszczeń pytemzawieszonym PM10, jak i liczba dni, w których odnotowano przekroczeniedopuszczalnego poziomu stężeń 24-godzinnych tego pyłu wykazywały tendencjerosnące w latach 2007-2010/2011, po czym w kolejnych latach wystąpiła tendencjaspadkowa w tym zakresie.

(dowód: akta kontroli tom t str. 150-157)

Odnosząc się do braku poprawy jakości powietrza, w zakresie poziomu jegozanieczyszczenia pyłem zawieszonym PM10 oraz benzo(a)pirenem MWIOŚwyjaśnił, że powinny zosfać zintensyfikowane działania przewidziane w programachochrony powietrza, a w nowych lub aktualizowanych programach powinny zostaćprzewidziane rozwiązania na rzecz większych ograniczeń w zakresie emisjiz głównych źródeł zanieczyszczeń powietrza w województwie mazowieckim,tj. emisji niskiej (związanej głownie z ogrzewaniem mieszkań) i emisjikomunikacyjnej (głownie w Warszawie). MWIOŚ wyjaśnił ponadto m.in., że spadekstężeń SOa jest wynikiem znacznej redukcji emisji tego zanieczyszczenia przez

" W związku i wejściem w życie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50WE z 21 maja 2008 r., WIOŚ w 2009 r.dokonało wstępnej oceny zanieczyszczenia powietrza pytem PM2.5 w wojewćetówle mazowieckim, a od 2010 r. rozpoczętopomiary i klasyfikacje stref ze względu na poziom zanieczyszczenia powietrza tą substancją.

przemysł zarówno w województwie mazowieckim, jak i w całej Polsce. Nieprowadzono szczegółowych analiz odnośnie przyczyn znaczącej poprawy jakościpowietrza odnotowanej na stacji w miejscowości Granica w Kampinoskim ParkuNarodowym,

(dowód: akta kontroli tom II str. 392-393,472}

1.4, Na stronie internetowej WlOŚ w badanym okresie udostępniane byłyinformacje dotyczące ochrony powietrza, w tym roczne i pięcioletnie oceny jakościpowietrza na terenie województwa mazowieckiego oraz bieżące i archiwalneWormacje z pomiarów sieci monitoringu jakości powietrza.

(dowód: akta kontroli tom l str. 403411}

W przypadku trzeciej pięcioletniej oceny jakości powietrza za iata 2005-2009ustalono, że ilość wejść na stronę, na której ją zamieszczono do dnia 31 maja2014 r. wynosiła - 752. W przypadku kolejnych rocznych ocen jakości powietrzaliczba wejść na strony, na których je zamieszczono wynosiła odpowiednio: ocenaza 2008 r, - 1446 wejść, za 2009 r. - 2 359 wejść, za 2010 r, - 3132 wejścia,za 2011 r. - 2 §96 wejść, za 2012 r, - 2 980 wejść, a za 2013 r, - 330 wejść,

(dowód: akta kontroli tom l str, 393402}

Posiadane przez WlOŚ statystyki wejść na stronę Systemu Oceny JakościPowietrza (SOJP), na której prezentowane są informacje m.in. o zasadachfunkcjonowania systemu monitorowania stanu jakości powietrza na tereniewojewództwa mazowieckiego oraz dane z poszczególnych stacji pomiarowycho bieżącym stanie zanieczyszczeń powietrza, obejmują okres od czerwca 2013 r,do maja 2014 r. Zwiększone zainteresowanie informacjami zamieszczonymi na tejstronie (powyżej 20 tyś. odsłon w miesiącu) odnotowano w październiku i listopadzie2013 r, oraz w okresie od stycznia do marca 2014 r, WlOŚ nte dysponujestatystykami wejść na stronę SOJP za okres styczeń 2008 r, - czerwiec 2013 r.

(dowód: akta kontroli tom!! str. 455)

MWIOŚ wyjaśnił, iż od grudnia 2008 r, dostawca statystyk dla strony internetowejSOJP {Stat24) rozpaczaj emitowanie reklam. W związku z tym orazniewykorzystywaniem statystyk oglądalności strony SOJP, na początku 2009 r.w WIOS podjęto decyzję o rezygnacji ze zbierania statystyk za pomocą programuStat24, Dane z lat 2008-2009 nie są dostępne, ponieważ program ten przechowujejedynie dane z ostatnich 2 lat. Następnie w czerwcu 2013 r. zaimplemintowanonowe narzędzie do zbierania statystyk - Google Anaiitics.

(dowód: akta kontroli tom II str. 453455}

1.5. Zgodnie z art. 286a ust. 1 ustawy POŚ, WlOŚ prowadził wojewódzką bazęinformacji o korzystaniu ze środowiska w formie elektronicznej (Ekoinfonet-art.286a)jako jeden z modułów ogólnopolskiego Systemu informatycznego Inspekcji OchronyŚrodowiska „EKOINFONET, zarządzanego przez GIOś. System zapewnia migracjędanych o podmiotach pomiędzy różnymi jego modułami (w tym InformatycznymSystemem Wspomagania Kontroli12}. Pracownicy WlOŚ wprowadzali do bazy9Ete(nfonet-art286a° dane o zakresie korzystania ze środowiska przezposzczególne podmioty oraz o wysokości należnych z tego tytyłu opłat, pochodzącez przekazywanych przez te podmioty wykazów, o których mowa w art. 286 ust, 1ustawy POŚ. W zakresie zanieczyszczeń' powietrza do ww. bazy wprowadzanoinformacje dotyczące m.in. wielkości emisji zanieczyszczeń do powietrza orazwysokości opłat należnych do zapłaty z tego tytułu, Dane te były wykorzystywane

'»Oatej iatóetiSWK.

do wygenerowania rocznych raportów wojewódzkich zawierających informacjeo zakresie korzystania ze środowiska, o których mowa w art. 286a ust. 1 ustawyPOŚ,Według stanu na dzień 3 czerwca 2014 r, w bazie tej zaewidencjonowanych było16 331 podmiotów korzystających ze środowiska i 23 73? zakładów podległych tympodmiotom,

(dowód; akta kontroli tom l str. 420450; tom ii str. 372-373,396-397}

W związku ze zmienionymi, z dniem 1 stycznia 2013 r., postanowieniami art, 286ust. 1b ustawy o POŚ, WIOŚ powinien otrzymywać wykazy, o których mowaw art, 286 ust. 1 tej ustawy, od Marszałka Województwa Mazowieckiego,

Ustaiono, że do dnia zakończenia niniejszej kontroli (12 czerwca 2014 r,} WIOŚ nieotrzymał z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego wykazówo korzystaniu ze środowiska za 2013 r.Pismem z 18 marca 2014 r. MWIOŚ poinformował GlOŚ, o zbyt krótkim czasie,który będzie miał WiOŚ od daty uzyskania tych wykazów z UrzęduMarszałkowskiego do dnia sporządzenia raportu wojewódzkiego, co w jego ocenieuniemożliwia „uzyskanie poprawnego raportu", MWIOŚ poinformował, iż uzgodniłz Urzędem Marszałkowskim wygenerowanie z jego bazy raportu zawierającegoinformacje w zakresie korzystania ze środowiska w układzie raportu wojewódzkiego,Ponadto wskazał na potrzebę zmiany postanowień art, 286a ust 1 ustawy POŚ,poprzez nałożenie obowiązków dotyczących prowadzenia wojewódzkiej bazyinformacji o korzystaniu ze środowiska oraz sporządzania raportów wojewódzkichna marszałka województwa, 2 uwagi na zbędne (w jego ocenie) nakładanie zarównona MWIOŚ jak i Marszałka obowiązków w zakresie prowadzenia ww bazy informacji.

(dowód; akta kontroli tom l str, 454455; tom II str. 448449}

Pismem z dnia 26 maja 2014 r. Marszałek Województwa Mazowieckiegopoinformował MWIOŚ, iż uruchomiona została platforma do udostępniania w formieelektronicznej danych z wykazów, zawierających zbiorcze zestawienie informacjio zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat,przedkładanych przez podmioty korzystające ze środowiska,

(dowód; akta kontroli tom! str, 456)

1.6. W terminie określonym art. 89 ust. 1 ustawy POŚ, WIOŚ dokonywał rocznychocen jakości powietrza w województwie mazowieckim za lata 2008-2013, którezgodnie art, 89 ust. 1a ustawy POŚ, niezwłocznie przekazał MarszałkowiWojewódzka Mazowieckiego (oceny za lata 2008-2011} oraz ZarządowiWojewództwa Mazowieckiego (oceny za lata 2012-2013). Ponadto zgodniez art, 88 ust. 2 ustawy POŚ, WIOŚ sporządził „Trzecią pięcioletnią ocenę jakościpowietrza za lata 2005-2009", która przekazał w dniu 30 czerwca 2010 r.Wojewodzie Mazowieckiemu oraz G!OS,

(dowód; akta kontroli tom l str, 275*290,323492)

Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza13 liczbę strefw województwie mazowieckim zmniejszono z 18 do 4, Jednak, zgodniez zaleceniami GlOŚ już od 2010 r, WIOŚ sporządzał roczne oceny jakości powietrzawg nowego podziały województwa na strefy.

(dowód: akta kontroli tom l str. 296-304,323492)

«DŁU.z2012r„pofct14.

W latach 2007-2013 wyniki klasyfikacji stref przedstawiały się następująco;a) dla strefy aglomeracja warszawska: PM10 w latach 2007-2013 - W. C14; PM2.5

wg poziomu dopuszczalnego w latach 2010-2013 - kl. C; PM2.5 wg poziomudocelowego w latach 2011-2013 - k!, C2; benzo(a)piren w latach 2007«2009 oraz2011-2013 - kl. C; NOa w latach 2007-2013 - kl, C; Oa wg poziomu celudługoterminowego w latach 2007-2009 - kl. C, a w latach 2010-2013 - kl, D21§;

b) dla strefy miasto Płock; PM10 w latach 2007-2013 - kl. C; PM2.5 wg poziomudopuszczalnego w latach 2010-2011 - kl. B18, a za lata 2012-2013 - W. C; PM2.Swg poziomu docelowego w latach 2011-2013 - kl. C2; benzo(a)piren w latach2007-2009 oraz 2012-2013 - kf. C; 03 wg poziomu docelowego w latach 2007-2008 - kl, C; Os wg poziomu cetu długoterminowego w latach 2007-2009 - kl. C,a w latach 2010-2013 -H.D2;

c) dla strefy miasto Radom: PM10 w latach 2007-2013 - kl. C; PM2.5 wg poziomudopuszczalnego w latach 2010-2011 - kl, B, a za lata 2012-2013 - kl. C; PM2.5wg poziomu docelowego w latach 2011-2013 - kl. C2; benzo(a)piren w latach2007-2009 oraz 2011-2013 - ki. C; 03 wg poziomu docelowego w fatach 2007-2008 - W, C; Oa wg poziomu celu długoterminowego w latach 2007-2009 - kl. G,a w latach 2010-2013 -M.D2;

d) dla pozostałych stref województwa mazowieckiego, które weszły do strefymazowieckiej: PM10 za 2007 r, -12 stref kl. A, 3 strefy kl. C, za lata 2008-2009 -8 stref M. A17, 7 stref ki. C, za lata 2010-2013 - kl. C; PM2.5 wg poziomudopuszczalnego za 2010 r. - kl. B, za lata 2011-2013 - kl, C; PM2.5 wg poziomudocelowego za lata 2011-2013 - kl. C2; benzo{a)piren - kl. C; Oa wg poziomudocelowego w latach 2007-2008 - kl. C; Oawg poziomu celu długoterminowegow latach 2007-2009 - kl. C; a w latach 2010-2013 - kl. D2.

W pozostałym zakresie (niewyrnienionym wyżej) strefy uzyskały klasę A lub nie byłyoceniane (PM2.5 za lata 2007-2010/2011).

(dowód: akta kontroli tom l słr. 321-322)

Jak wynika z rocznych ocen jakości powietrza za lata 2007-2013, podstawowąprzyczyną zanieczyszczenia powietrza pyłami zawieszonymi (PM10i PM2.5), benzo(a}pirenem oraz dwutlenkiem azotu (NOa) była emisjapowierzchniowa (związana z ogrzewaniem mieszkań w sektorze komunalno-bytowym} oraz emisja liniowa - komunikacyjna. Najwyższe stężenia zanieczyszczeńwystępowały na terenach zurbanizowanych miast i miasteczek, W zakresie emisjiniskiej zaobserwowano ścisłą zależność poziomów monitorowanych stężeńod warunków pogodowych - w okresach zimowych wzrastała emisja zanieczyszczeńpochodzących ze spalania paliw na cele grzewcze. Ponadto część zanieczyszczeńpowietrza spowodowana była napływem zanieczyszczeń spoza województwamazowieckiego. Emisja punktowa, pochodząca np, z elektrociepłowni, stanowiłazaledwie od kilku do kilkunastu procent udziału w ogólnym bilansie emisjizanieczyszczeń. Prowadzone w tym okresie pomiary nie wykazywały wyraźnejtendencji zmniejszania się poziomów stężeń zanieczyszczeń powietrza,

(dowód: akta kontroli tom l str, 323-392)

" Zaliczenie do tej klasy oznacza, że stężenia danego rodzaju zanieczyszczeń na terenie strefy ptzskraczają poziomydopuszczalne powSftezom o maigines tolerancji, a w przypadku gdy nie zosta* on oteeWmy - poaomy dopuszczalnei poziomy docelowe lub długoterminowa,

« Zatonie do tej Wąsy oznacza, że stężenia ozonu na teftnte ssWy pizefaw^ poziom asiu diugoierminowegG,« Zaliczenie do fej Masy oznacza, te stężania danego rodzaju zantey«»ń w tenmte strefy prastesczają poziomy

' Zaliczę* ste tej klasy oznacza, ta stężenia <sanefo rodzaju zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają poziomudopuszczalne \ poztomu docelowego.

Przy sporządzaniu ocen poziomów substancji w powietrzu dla poszczególnych strefWIÓŚ wykorzystywał modelowanie matematyczne jako metodę uzupełniającą,

(dowód: akta kontroli tom l str, 323-392)

MWIOŚ wyjaśnił m.in., że dzięki połączeniu pomiarów i modelowaniamatematycznego otrzymywany jest przestrzenny rozkład zanieczyszczeń, a nie tykowyniki w danym punkcie. Modelowanie umożliwia również analizowanie przyczynprzekroczeń poziomów normatywnych, czego sam pomiar nie umożliwia,

(dowód: akta kontroli tom li str, 375}

ustalone W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nienieprawidłowości stwierdzono nieprawidłowości.

Ocena cząstkowa Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie ocenia działalność WIOŚ w zakresiefunkcjonowania monitoringu powietrza i dokonywania ocen jakości powietrza.

2, Wykonywanie zadań z zakresu prowadzenia kontrolipodmiotów wprowadzających gazy lub pyły do powietrza

opis stanu 2.1. Według danych WIOŚ ujętych w systemie ISWK (stan na dzień 30 kwietniafaktycznego 2014 r.) na terenie województwa mazowieckiego znajdowało się 1151 podmiotów

wprowadzających gazy iub pyły do powietrza na podstawie posiadanych pozwoleń.(dowód: akta kontroli tom II str. 202)

W latach 2008-2014 (do 30 kwietnia) WIOŚ przeprowadził łącznie 1 523 kontrolew 793 podmiotach w zakresie przestrzegania obowiązków określonychw pozwoleniach, dotyczących emisji gazów lub pyłów do powietrza. Liczba kontroliprzeprowadzonych w kolejnych latach tego okresu kształtowała się następująco:249; 243; 231; 227; 277; 252; 44. Podczas 285 kontroli WIOŚ wykonał własnepomiary kontrolne, w wyniku których w 52 przypadkach stwierdzono przekroczeniedopuszczalnej wielkości emisji.W związku ze stwierdzonymi podczas ww, kontroli nieprawidłowościami,na podstawie art, 298 ust, 1 pkt 1 ustawy POŚ, na podmioty emitujące gazy lub pyłynałożono 22 administracyjne pieniężne kary na łączną kwotę 131,1 tyś, zł18

(wg stanu na dzień" 30 kwietnia 2014 r.). Wysokość nałożonych kar,w poszczególnych latach kształtowała się następująco: 2009 r, - 62,1 tyś. zł; 2010 r,-17,6 tyś. zł; 2011 r, -16,1 tyś, zł; 2012 r. -11,2 tyś. zł; 2013 r. - 22,1 tyś, zł; 2014 r,(stanu na dzień 30 kwietnia) - 2,0 tyś. zł. W pozostałych przypadkach stwierdzenianieprawidłowości, na podstawie art. 308 ustawy POŚ nie wszczynano postępowaniaw sprawie wymierzania kary, której przewidywana wysokość nie przekraczała800 zł, lub prowadzone postępowania administracyjne w tym zakresie nie zostałyzakończone. Spośród ww, 22 kar, wyegzekwowano zapłatę 1? z odsetkamina łączną kwotę 66,4 tyś. zł18. Kolejne cztery kary, na kwotę 64,1 tyś, zł, zostałydecyzjami MWIOŚ zaliczone na poczet zrealizowanych przedsięwzięć usuwającychprzyczyny naliczenia kar - zgodnie z art, 319 ust, 1 ustawy POŚ. Roszczeniadotyczące jednej kary na kwotę 0,9 tyś, zł, zostały zgłoszone syndykowi do masyupadłości podmiotu, któremu wymierzono tę karę.

(dowód: akta kontroli tom l! str. 202,215-289,514)

WIOŚ przeprowadził również w badanym okresie 124 kontrole w 93 podmiotachwprowadzających gazy lub pyły do powietrza, które nie posiadały stosownychpozwoleń, W dziewięciu przypadkach w wyniku kontroli stwierdzono, że użytkowane

« Podana wysokość kar dotyczy wyłącznie prawomocnych decyzji.

instalacje nie podlegały obowiązkowi uzyskania pozwolenia na wprowadzanie pyłówlub gazów do powietrza oraz obowiązkowi przekazania zgłoszenia (o którym mowaw art. 152 ust. 1 ustawy o POŚ) dotyczącego eksploatacji instalacji mogącejnegatywnie oddziaływać na środowisko, z której emisja nie wymaga pozwolenia,W przypadku pozostałych kontroli, stwierdzono m.in,, że w wyniku podjętych przezWIOŚ działań pokontrolnych (stan na dzień 30 kwietnia 2014 r,);

- 56 podmiotów uzyskało pozwolenie na wprowadzanie pyłów lub gazówdo powietrza;

- 7 podmiotów zaprzestało użytkowania instalacji lub instalacja nie byłauruchomiona;

- 6 podmiotów prowadziło działania na rzecz uregulowania stanu formalno-prawnego w zakresie emisji pyłów lub gazów do powietrza.

Ponadto w 11 przypadkach termin realizacji zarządzeń pokontrolnych fubbezpiecznego wstrzymania działania instalacji jeszcze nie upłynął,a w 4 przypadkach, w których stwierdzono, że podmioty prowadziły działalnośćz naruszeniem przepisów prawa budowlanego, o wynikach kontroli poinformowanowłaściwych powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego.

(dowód: akta kontroli torn li str. 203-214)

WIOŚ przekazał do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego kopiezarządzeń pokontrolnych wydanych po 92 przeprowadzonych kontrolach,

(dowód; akta kontroli tom II str. 513)

MWIOŚ wyjaśnił, iż typując podmioty do kontroli, w ramach kontroli brano poduwagę informacje zamieszczone w informatycznym systemie ISWK» W przypadkukontroli niepianowych, źródłem wiedzy o podmiotach były także informacje0 podmiotach pochodzące mJn. z otrzymywanych pism interwencyjnych lubwniosków o przeprowadzenia kontroli, zgłoszeń inwestycji do odbioru, dokumentówprzekazywanych przez organy ochrony środowiska,

(dowód; akta kontroli tom II str. 463468)

2.2, W wyniku kontroli znajdującej się w WIOŚ dokumentacji pięciu największychemitentów gazów lub pyłów do powietrza z terenu województwa mazowieckiego21

stwierdzono, iż przedkładane przez te podmioty wyniki pomiarów ciągłych1 okresowych, prowadzonych na podstawie art. 147 ust, 1 i 2 ustawy POŚ, byłyanalizowane pod kątem przekroczeń, co potwierdzają stosowne adnotacje, notatkisłużbowe lub inne dokumenty sporządzone przez pracowników WIOŚ.

(dowód: akta kontroli tom l str, 291-295)

Podmioty te były co roku kontrolowane przez WIOŚ (z uwagi na ichzakwalifikowanie do l kategorii ryzyka), m.in. w zakresie emisji gazów lub pyłówdo powietrza. Nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnych określonychw pozwoleniach, Natomiast w związku ; stwierdzeniem przekroczeń standardów

pokontrolne zobowiązujące te podmioty do przestrzegania standardów emisyjnych,Kolejne kontrole przeprowadzone w tych podmiotach w latach 2010-2013 niewykazały nieprawidłowości i przekroczeń w tym zakresie.

(dowód; akta kontroli torn II str, 164-201)

B Stanowiący, jak *skaano wyżej, jeden z modułów prowadzonego przez G!OŚ systemu EKOiNFONST.21 Elektrownia śwfef» ®rne (KozNrtce) natepi do firmy ENEA Wytwarza* SA. * ŚwteSK* Oómych; EteWraeiepłwnia

Sfekwti należąca do ttny PGNK3 TiRMiKA SA w Warezwte EteMrocepiownia Źerań wfeiącs * firmy PGNSGTERMIKA SA w Warszawie; ENERGA Elektrownie Ostrołęka SA; Eletórooteptewnia należąca do PKN 0*n SA

10

2,3, Do 2010 r. planowanie kontroli w WIOŚ odbywało się na podstawieopracowanej przez GlOŚ w lipcu 2005 r, „Instrukcji przeprowadzania kontroli orazpodejmowania działań pokontrolnych przez służby Inspekcji Ochrony Środowiska"(która obowiązywała do 30 czerwca 2010 r.) oraz wytycznych do planowaniadziałalności organów Inspekcji Ochrony Środowiska na kolejne lata. Obowiązująceod 2011 r, zasady planowania kontroli określone zostały w opracowanym przezGlOŚ w grudniu 2010 r,22 dokumencie pn. „Systemem Kontroli Inspekcji OchronyŚrodowiska", Zgodnie z tym dokumentem podstawą typowania podmiotówdo kontroli była analiza podstawowa (klasyfikująca zakłady w pięciu kategoriachryzyka) i analiza wtelokryterialna (punktowa klasyfikacja zakładu wg kryteriówmających wpływ na zagrożenie dla środowiska, w tym również kryterium wielkościemisji gazów lub pyfów do powietrza),

(dowód: akta kontroli tom II str, 54-161}

W ewidencji WtOŚ na koniec 2013 r. znajdowało się 14966 zakładówkorzystających ze środowiska, Ponadto WIOŚ prowadził listę instalacjiposiadających pozwolenia zintegrowane, która była aktualizowana na podstawiedanych otrzymanych z Urzędy Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego23

oraz informacji pozyskanych przez Delegatury WIOŚ,(dowód: akta kontroli tom l str, 419; tom II str, 6,3749)

MWIOŚ wyjaśnił, że organy właściwe w zakresie wydawania pozwoleń na emisjępyłów i gazów do powietrza i pozwoleń zintegrowanych nie mają obowiązku ichprzekazywania do WIOŚ. W związku z powyższym, jeżeli wydane w tym zakresiedecyzje nit zostaną przekazane do WIOŚ lub informacje o ich wydaniu nie zostanąuzyskane w trakcie kontroli to jednostka ta nie posiada takich informacji. W zakresiepozostałych decyzji dotyczących wprowadzania gazów lub pyłów do powietrzaWIOŚ otrzymywał informacje o wydanych pozwoleniach od starostów powiatów orazz Urzędy Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego, przy czym nie posiadawiedzy czy są to informacje pełne, WiOŚ nie występował do starostów powiatówo przekazywanie informacji o wydanych pozwoleniach na wprowadzanie gazów lubpyłów do powietrza decyzjach.

(dowód: akta kontroli tom II str, 370-371,461}

MWIOŚ wyjaśnił, że warunkiem posiadania informacji o wydanych pozwoleniachna emisję pyłów i gazów do powietrza i pozwoleń zintegrowanych jest ichprzekazanie przez organ wydający. W przepisach ustawy POŚ nie ma zapisównakładających obowiązek przekazywania wydanych w tym zakresie decyzjido wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska, Mimo braku formalnegowymogu, organy ochrony środowiska, zwyczajowo przekazywały do WIOŚ kopiewydawanych pozwoleń. Nie wystąpiły przypadki, aby w latach 2008-2014z któregokolwiek z tych organów nie przekazano żadnej decyzji w tym zakresie,Informacje o wydanych pozwoleniach pozyskiwane były również w czasie kontroliprzeprowadzanych przez WIOŚ, Wielokrotnie wnoszono o zmianę w przepisachprawnych (m.in w przekazanych GlOŚ i Wojewodzie Mazowieckiemu rocznychinformacjach o realizacji zadań WIOś za 2012 i 2013 r.}, które zobowiązywałybyorgany ochrony środowiska do przekazywania kopii wydawanych pozwoleńwojewódzkim inspektorom ochrony środowiska,

(dowód: akta kontroli tom II str. 370-371,461,468}

» W ramach projektu PUMOO „Wzrost efektywności <MałaiMśti inspekcji Ochron? Śreteiiska na poeto* doświadczeńnorweskich*.

fct 2ffi|6fii0twj0 w jjftjy 11 OfudlliSS 2013 f-

11

2.4. Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami24 pierwsze raporty,o których mowa w art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemiezarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji25, przekazał WIOŚprzy pismach z 8 kwietnia 2014 r, - raport za 2013 r., oraz z 29 kwietnia 2014 r. -raporty za tata: 2010-2012. Raporty te dotyczyły zakładów, na terenie którycheksploatowano instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego albo pozwoleniana wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, w których wielkość emisjiktórejkolwiek z substancji różniła się od podartej w poprzednim roku o więcej niż10% i nie wynikało to ze zmniejszenia produkcji w takiej samej proporcji.Przy pismach tych przekazano:

- raporty dotyczące 84 zakładów, w przypadku których w 2011 r, w stosunkudo 2010 r„ wystąpiła zmiana wielkości emisji;

- raporty dotyczące 78 zakładów, w przypadku których w 2012 r., w stosunkudo 2011 r., wystąpiła zmiana wielkości emisji;

- raporty dotyczące 85 zakładów, w przypadku których w 2013 r., w stosunkudo 2012 r., wystąpiła zmiana wielkości emisji.

(dowód: akta kontroli tom II str. 50-53,162-163,370,397-398)

Zgodnie z art. 8 ust. 4 ww. ustawy o systemie zarządzania emisjami gazówcieplarnianych i innych substancji, termin weryfikacji przez WIOŚ raportówm 2013 r., upłynie w dniu 15 grudnia 2014 r.

MWIOŚ wyjaśnił, iż raporty za lata 2010-2012 będą wykorzystane pomocniczo przyanalizie różnic, które wystąpiły w 2013 r. oraz że nie zna przyczyn opóźnieniaw przekazywaniu tych raportów.

(dowód: akta kontroli tom II str. 370,397-398,442)

2.5. Do grupy 10 największych ernitentów zanieczyszczeń pyłowych lub gazowychna terenie województwa mazowieckiego w kontrolowanym okresie należały: <

(dowód: akta kontroli tom II str. 164-165)

Do dnia zakończenia niniejszej kontroli WIOŚ przeprowadził łącznie 31 kontroliw tych zakładach, z tego w 26 przypadkach nie stwierdzono nieprawidłowościw zakresie wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza. Nieprawidłowościstwierdzone podczas pięciu pozostałych kontroli dotyczyły przede wszystkim jakościi rodzaju paliwa oraz nieprzestrzegania instrukcji bezpiecznej pracy. W związkuze stwierdzonymi nieprawidłowościami WIOŚ wydał zarządzenia pokontrolnezobowiązujące do ich usunięcia. W trzech przypadkach kolejne kontrole potwierdziływykonanie zarządzeń. Dwa pozostałe przypadki dotyczyły kontroliprzeprowadzonych w 2013 r. - następne kontrole tych podmiotów zostałyzaplanowane na II potowe 2014 r. Podczas żadnej z tych kontroli nie stwierdzonoprzekroczeń dopuszczalnej wielkości emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowychokreślonych w pozwoleniach.

» Dalej: KOBIZE.KDz.U,z2013r.,p02.11Q7,

12

Ustalonenieprawidłowości

Uwagi dot̂ cząsebadanej działalności

Ocena cząstkowa

Opis stanu

Dziewięć z ww, 10 zakładów WlOŚ kontrolował co roku w latachzostały one ujęte w planie kontroli na 2014 r. Natomiast•••••HHBbyła kontrolowana w 2012 r. i została zaplanowana do kontroli w II pół, 2014 r.(zakładu tego nie kontrolowano w 2011 r, i 2013 r.}.

(dowód: akta kontroli tom II str, 166-171)

W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie niestwierdzono nieprawidłowości

W przypadku jednej spośród 124 kontroli przeprowadzonych przez WlOŚw podmiotach nłeposiadających pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłówdo powietrza (o których jest mowa w pkt 2,1 wystąpienia pokontrolnego), nieprzekazano do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego kopiizarządzenia pokontrolnego, mimo iż dotyczyło ono sprawy niewykonania przezzakład obowiązku naliczenia i uiszczenia zaległych opłat za wprowadzanie gazówlub pyłów do powietrza. Zarządzenie to zostało przekazane do Urzędu MiastaRadom.

(dowód: akta kontroli tom II str, 480,510-513)

MWIOŚ wyjaśnił, że Urząd Marszałkowski omyłkowo nie został uwzględnionyw rozdzielniku do zarządzenia pokontrolnego,

(dowód: akta kontroli tom H str, 480)

Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie ocenia działalność WlOŚ w zakresieprzeprowadzania kontroli podmiotów wprowadzających gazy lub pyły do powietrza,

3, Prowadzenie kontroli w zakresie uchwalania programówochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych orazwykonywania zadań określonych w łych dokumentach

3.1, W art, 96a ust. 1 ustawy POś (który obowiązuje od dnia 1 maja 2012 r.)wskazano, że wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora ochronyśrodowiska sprawuje nadzór w zakresie terminowego uchwalania programówochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych o których mowa w art. 91 i 92tej ustawy oraz wykonywania zadań określonych w programach ochrony powietrzaj planach krótkoterminowych, przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta,starostę i inne podmioty.W kontrolowanym okresie MWIOś nie otrzymał od Wojewody Mazowieckiegodyspozycji lub wytycznych w zakresie sposobu wykonywania ww. zadań,

. (dowód: akta kontroli tom ii str. 369,402407}

3.2, W badanym okresie WlOŚ nie przeprowadzał konfroli terminowego uchwalaniaprogramów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych,MWIOŚ wyjaśni iż obowiązek prowadzenia przez WlOŚ tych kontroli wprowadzonodopiero z dniem 1 maja 2012 r. postanowieniami ustawy z 13 kwietnia 2012 r.o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw26.Wcześniej WlOŚ nie miał takich obowiązków i uprawnień, a programy ochronypowietrza według nowych zasad, przyjętych tą ustawą, zostały uchwalonew październiku i listopadzie 2013 r. Kontrola w powyższym zakresieprzeprowadzona będzie do 30 czerwca 2014 r, w ramach przyjętego przez GIOŚogólnopolskiego cyklu kontrolnego dotyczącego uchwalania programów ochronypowietrza i planów działań krótoterminowych,

(dowód: akta kontroli tom II str, 369,466-467,474475,477)

»02,U.z2Q12r„pQi460,

13

Zgodnie z przyjętymi przez GIOŚ w październiku 2013 r, „Wytycznymido planowania działalności organów Inspekcji Ochrony Środowiska na 2014 r.",przekazanymi WIOŚ do realizacji, za pośrednictwem Wojewody Mazowieckiego,wśród kontroli, które powinni przeprowadzić wojewódzcy inspektorzy ochronyśrodowiska w 2014 r., wymieniono kontrole w zakresie terminowości uchwalaniaprogramów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych. O wynikach tychkontroli WIOŚ powinien przekazać do GIOŚ informacje w terminie do 30 czerwca2014 r,

(dowód: akta kontroli tom II str. 34,119-126,404)

3.3, W badanym okresie (do czasu rozpoczęcia niniejszej kontroli przez NIK)WIOŚ przeprowadził jedną kontrolę dotyczącą realizacji zadań naprawczychokreślonych w programach ochrony powietrza,

(dowód: akta kontroli tom II str, 319}

Przeprowadzona w dniach 12-23 grudnia 2013 r. w Urzędzie Miasta Radom kontrolawykazała, iż roczne sprawozdania z realizacji w latach 2008-2012 działańnaprawczych określonych w programie ochrony powietrza dla miasta Radom byłysporządzane terminowo. Sprawozdania te nie zawierały jednak pełnych informacjio realizowanych działaniach naprawczych. Brakowało w szczególności informacjio osiągniętych efektach ekologicznych w wyniku wykonania przedsięwzięćrealizujących cele (kierunki programu, finansowanych z funduszy pomocowych.W związku z powyższymi ustaleniami kontroli MWIOŚ skierował w dniu 20 stycznia2014 r. pismo do Prezydenta Miasta Radomia z zaleceniem prawidłowegowypełniania corocznych sprawozdań z realizacji programu ochrony powietrza.W odpowiedzi z 18 marca 2013 r, Prezydent Miasta Radomia poinformowało podjęciu działań w celu realizacji tego zalecenia.

(dowód: akta kontroli tom II str. 320-334}

MWIOŚ wyjaśnił, iż powodem wyboru miasta Radom do kontroli było min. to, że jestto drugie co do wielkości miasto na terenie województwa mazowieckiego z dużąróżnorodnością emisji związanych ze źródłami komunikacyjnymi, komunalnymi,przemysłowymi i energetycznymi, W badanym okresie Marszałek WojewództwaMazowieckiego nie występował do MWIOŚ o przeprowadzenie kontroliw jednostkach samorządu terytorialnego dotyczących realizacji zadań wynikającychz programów ochrony powietrza,

(dowód: akta kontroli tom II str, 394-395}

3.4, Przeprowadzone przez WiOŚ, na zlecenie NIK, kontrole (w okresieod 11 kwietnia do 6 maja 2014 r.}, w urzędach miast Otwock i Płock wykazaływystępowanie opóźnień we wdrażaniu programów ograniczenia niskiej emisji,Realizacja przez samorządy tych miast zadań określonych w programachograniczania niskiej emisji, ujęta została wśród zadań naprawczych wymienionychw harmonogramach rzeczowo-finansowych programów ochrony powietrzaokreślonych przez Sejmik Województwa Mazowieckiego w 2013 r.27

W związku z ustaleniami powyższych kontroli, na podstawie ad. 96a ust, 3 ustawyPOŚ, MWIOŚ skierował do Prezydentów Miast Płocka i Otwocka zaleceniapokontrolne dotyczące wdrożenia działań określonych programach ograniczenia

v Zadania Miaste Otwock w tym zakresie określone zostały w programie ochrany powietrza dla strefy mazowieckiej, w którązostały przekroczone poziomy dopuszczalne pyli zawieszonego PM10 i pyta zawieszonego PM2;5 - określonym uchwałąnr 164/13 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 28 października 2013 r, (Dz,Urz,Woj,Maz. paź. 11273), ZadaniaMiasta Ptock określane zostały w programie ochrony powietrza dla strefy miasto Płock, * której zostały przekroczonepoziomy dopuszczalne pyłu zawieszonego PM10 i pyłu zawieszonego PM2.5 - określonym uchwałą nf 183/13 SejmikuWojewództwa Mazowieckiego z dnia 28 października 2013 r, pz.Urz.Woj.Maz. póz. 11272).

14

Ustalonenieprawidłowości

Uwagi dotyczącebadanej działalności

niskiej emisji oraz przedkładania do wiadomości WIOŚ sprawozdań zawierającychinformacje o realizacji działań określonych w tych programach, W uzasadnieniuwskazał m.in., że działania tych samorządów w zakresie obniżenia emisji pyłuzawieszonego P10 polegały głównie na termomodemizacji budynków i obiektównależących do gminy oraz modernizacji układu komunikacyjnego, podczas gdypodstawowym źródłem emisji pyjów są indywidualne systemy ogrzewania budynkówmieszkalnych. Według MWIOS taka sytuacja może skutkować nieosiągnięciemzakładanego celu ograniczenia wielkości emisji pyłu PM10,Kopie zaleceń pokontrolnych z tych kontroli zostały przekazane do wiadomościMarszałkowi Województwa Mazowieckiego,

(dowód: akta kontroli tom li str, 335-366)

organami w zakresie ochrony3.5. Współpraca MWIOŚ z innymi podmiotamipowietrza polegała m.in. na;

- wymianie z Urzędem Marszałkowskim Województwa Mazowieckiego(na podstawie porozumienia zawartego w dniu 28 sierpnia 2008 r.) baz danychw zakresie podmiotów korzystających ze środowiska oraz informacji odnośnieprzestrzegania przepisów przez podmioty korzystające ze środowiskaw zakresie opłat, prowadzonych postępowań dla zakładów wymagającychpozwoleń zintegrowanych i sektorowych, realizacji warunków wynikającychz mocy prawa oraz określonych w pozwoleniach l decyzjach z zakresukorzystania ze środowiska;

- bieżącej współpracy ze służbami odpowiedzialnymi za działaniakrótkoterminowe w przypadku wystąpienia ryzyka przekroczenia lubprzekroczenia odpowiednich norm jakości powietrza;

- korzystaniu przez WIOŚ z wyników pomiarów jakości powietrza ze stacjipomiarowych prowadzonych przez inne podmioty;

- udostępnianiu różnego rodzaju podmiotom i instytucjom danych uzyskanychz automatycznych stacji monitoringu powietrza.

(dowód: akta kontroli tom l str, 159-221)

Ponadto WiOŚ brał udział w przygotowaniu programów ochrony powietrza, któreweszły w życie w 2013 r,, poprzez:

- udział pracowników WIOś w zorganizowanym w dniu 29 kwietnia 2013 r,spotkaniu informacyjnym w sprawie projektów programów ochrony powietrza;

- opiniowanie projektów ychwał Sejmiku Województwa Mazowieckiegow sprawie określenia programów ochrony powietrza,

(dowód: akta kontroli tom i! str. 290-312)

W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie niestwierdzono nieprawidłowości.

Do dnia rozpoczęcia kontroli NIK WIOŚ przeprowadził tylko jedną kontrolę(w Urzędzie Miasta Radom}, dotyczącą realizacji zadań naprawczych określonychw programach ochrony powietrza i planach działań krótkoterminowych przezjednostki samorządu terytorialnego. Obowiązek przeprowadzania kontroli w tymzakresie wynikał z postanowień art, 96a ust. 1 ustawy POŚ, które weszły w życie1 maja 2012 r.

(dowód: akta kontroli tom H str. 319-334)

O potrzebie objęcia tego rodzaju kontrolami większej liczby podmiotów świadcząwyniki kontroli przeprowadzonych przez WIOŚ na zlecenie NIK w urzędach miastOtwocka i Płocka, które zostały omówione w pkt 3.4. niniejszego wystąpienia.

15

Ocena cząstkowa

Wnioski pokontrolne

Prawo zgłoszeniazastrzeżeń

ObowiązekpoinformowaniaNIK o sposobie

wykorzystania uwagi wykonania wniosków

WIOŚ w bardzo ograniczonym stopniu realizował zadania określone w art. 96aust. 1 ustawy POŚ, co w połączeniu ze stosunkowo krótkim okresem od wejściaw życie tego przepisu, uniemożliwia dokonanie oceny tej działalności,

IV. WnioskiPrzedstawiając powyższe oceny i uwagi wynikające z ustaleń kontroli, NajwyższaIzba Kontroli, na podstawie art, 53 ust, 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r,o Najwyższej Izbie Kontroli26, wnosi o rozważenie możliwości zwiększenia liczbyprzeprowadzanych kontroli dotyczących realizacji zadań ujętych w programachochrony powietrza.

V. Pozostałe informacje i pouczeniaWystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dlakierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli.

Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługujeprawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpieniapokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza siędo dyrektora Delegatury NIK w Warszawie.

Zgodnie z art. 62 ustawy o NIK proszę o poinformowanie Najwyższej Izby Kontroli,w terminie 21 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego, o sposobiewykorzystania uwag i wykonania wniosku pokontrolnego oraz o podjętychdziałaniach lub przyczynach niepodjęcia tych działań.

W przypadku wniesienia zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, terminprzedstawienia informacji liczy się od dnia otrzymania uchwały o oddaleniuzastrzeżeń w całości lub zmienionego wystąpienia pokontrolnego.

Warszawa, dnia A lipca 2014 r.

Kontroler

Aleksandra Obermiller

główny specjalista kontroli państwowej

Najwyższa Izba Kontroli

Delegatura w Warszawie

' D Y R E K T . .tury Najwyż$2sfl2by Kontroli

wWarjEj

podpis Podpis

»Dz,U,z2012r.,poz,82zezm.

16