I. BEYLİKLER Saltuklular

Mengücekliler Danişmentliler

Artuklular Çaka Beyliği

ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ

(1077-1308)

II. BEYLİKLER Osmanoğulları Karesioğulları Aydınoğulları

Saruhanoğulları Menteşeoğulları

Hamitoğulları Germiyanoğulları Karamanoğulları Dulkadiroğulları Candaroğulları Eretna Devlet

OSMANLI İMPARATORLUĞU

(1299-1922)

TÜRKİYE CUMHURİYETİ

(1923-....)

TÜRKİYE TARİHİ

1243 Kösedağ Savaşı’ndan

sonra II. Beylikler

kuruldu.

1071 Malazgirt zaferinden sonra.

I. BEYLİKLER DÖNEMİ

KURUCU Ebu Kasım

Saltuk

YER Erzurum-

Kars bölgesi

ESERLERİ -Erzurum Üç Kümbetler

-Erzurum Ulu Camii -Tercan Mama Hatun

Külliyesi

SALTUKLULAR (1072-1202)

ÖNEMİ -İlk beylik

-Ermeni ve Gürcü saldırılarına karşı

Türklerin Anadolu’ya güven içerisinde yerleşmelerini sağlamışlardır.

KURUCU Mengücek

Gazi

YER Erzincan Kemah Divriği

ESERLERİ -Divriği Turan Melek

Darüşşifası (Külliyedir-

Anadolunun en eski külliyesi-

UNESCO’nun Dünya Mirası listesinde)

MENGÜCEKLİLER(1074-1228)

KURUCU Danişment Ahmet Gazi

(Anadolu’da adına para bastran ilk Türk hükümdarı)

YER Sivas -Kayseri Tokat-Amasya

ESERLERİ -Tokat/Niksar

Yağıbasan Medresesi (Anadolu’da ilk

medrese) -Niksar Melik Gazi

Türbesi -Kayseri Ulu Cami

DANİŞMENTLİLER (1080-1178)

ÖNEMİ -En güçlü beylik

(A.Selçukluyu en çok uğraştran beylik)

-Haçlılara karşı mücadele etler.

- “Danişmentname” adlı destanlarında Danişment Ahmet Gazinin haçlılarla

mücadelesi anlatlır.

KURUCU Artuk Bey

YER Mardin

Diyarbakır Hasankeyf

Halep

ESERLERİ -Batman Malabadi

Köprüsü -Mardin Hatuniye

Medresesi

ARTUKLULAR (1101-1409)

ÖNEMİ -En son yıkılan beylik

-Haçlılara karşı mücadele etler.

-3 kol halinde yaşadılar; Hasankeyf Artukluları

Harput Artukluları Mardin Artukluları

-Artuklu bilim adamı El Cezeri sibernetğin kurucusu kabul

edilir.İlk robotu yapt

KURUCU Çaka Bey

YER İzmir ve çevresi

ÇAKA BEYLİĞİ (1081-1093)

ÖNEMİ -İlk Türk denizcisidir.

-Çakabeyliğin kuruluş yılı Türk Deniz Kuvetleri’nin kuruluşu

olarak kabul edilir. -Donanmasıyla İstanbul’u

kuşatma teşebbüsünde bulundu. (İslami dönemdeki

ilk Türk teşebbüsü)

I. BEYLİKLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ

Kılıç hakkı ile Malazgirt Zaferi’nden sonra kurulmuşlar ve kurucularının adını almışlardır.

Anadolu’nun fethinde, Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında büyük rol oynamışlardır.

Fethetkleri yerleri Bizans’a ve Haçlılara karşı korumuşlardır.

Kuruldukları bölgelerde yaptkları cami, han, kervansaray vs. ile Anadolu’yu imar ederek Anadolu’ya Türk-İslam mührünü vurmuşlardır.

Mardin ve Hasankeyf Artukluları dışında diğer beylikler Anadolu Selçuklu hakimiyet altna gidiler.

ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ (1077-1308)

Süleyman Şah (1077-1086)

Selçuklu Meliklerinden

İznik’i feth ederek B.Selçukluya bağlı olarak İznik merkezli devlet kurmuştur.

Mezarı bugün Türk toprağı olan Suriye’de Caber Kalesi’ndedir.

I. Kılıçarslan (1092-1107)

Melikşah’ın ölümüyle bağımsızlığını ilan et.

1096 I. Haçlı Seferiyle mücadele et ve Haçlı saldırısı nedeniyle başkent İznik’ten Konya’ya taşıdı

I. Mesut (1116-1155)

II. Haçlı Seferiyle mücadele et.

A.S.D.’nin ilk parasını bast. (Bakır)

II. Kılıçarslan (1155-1192)

III. Haçlı seferiyle mücadele et.

Miryokefalon (1176) Savaşı’nda Bizans’ı mağlup et. (Anadolu’nun tapusu alındı.Bir daha Bizans Türkleri Anadolu’dan atmaya çalışamadı)

Gümüş ve altn para bastrdı

Ülkeyi 11 oğlu arasında paylaştrdı (Türk Veraset anlayışının sonucu)

Batlı kaynaklar Anadolu’dan Türkiye diye

bahsetmeye başladı

Sultanı Muazzam

I. Gıyaseddin Keyhüsrev (Venediklilerle ilk tcaret antlaşması)

Rükneddin Süleyman Şah

I.İzzeddin Keykavus (Kıbrıs krallığıyla tcaret antlaşması yapıldı, Sinop feth edildi.)

ZİRVE DÖNEM Siyasi-

ekonomik-İlmi (Mevlana bu dönemde)

TİCARET -Kırım ”Suğdak”

seferi ile ilk deniz aşırı sefer

ve feth -İlk tcari

sigortacılık -Kıbrıs ve

Venedikle tcari ant.

MOĞOL TEHDİDİ Önlem için Eyyubi ve

Harzemşahlarla itfak yapmak istedi. Doğuda

kaleleri güçlendirdi

YASSIÇEMEN (1230)

Celalleddin Harzemşahı

yendi ve Harzemşahlar

yıkıldı

Moğollarla aradaki tampon kalkınca Moğolların

Anadolu’ya intkali kolaylaşt

ALAADDİN KEYKUBAD (1220-1237)

Anadolu’yu uluslararası tcaret merkezi haline getrmek için alınan önlemler;

-Anadolu kuzeyden güneye, doğudan batya yollarla donatldı. Bu yollara kervansaraylar inşa edildi.

-Sinop, Antalya, Alanya fethedilerek Karadeniz ve Akdeniz tcaret canlandırıldı.

-Donanma oluşturuldu. Kırım’a denizaşırı sefer düzenlenerek Suğdak Limanı fethedildi.

-Ticari devlet sigortacılığı uygulamasına başlanarak tüccarlara güvence verildi.

-Venedik ve Kıbrıs’la tcaret anlaşmaları yapılarak yabancı tüccarlara gümrük indirimi yapıldı.

DEVLET POLİTİKASI OLARAK ANADOLU SELÇUKLULARDA TİCARET

SAADEDDİN KÖPEK

Vezir ve baş mimar.

İhtrasıyla değerli devlet

adamlarını tasfye et ve hoşnutsuzluğa

neden oldu

BABA İSHAK İSYANI (1240)

Dinsel, sosyo-ekonomik karakterli

isyan. Kösedağ öncesi güçsüzlüğü

ortaya koydu

KÖSEDAĞ SAVAŞI (1243) İlhanlı

Moğollarıyla yapılan savaşta A.S.D. ağır bir yenilgi aldı ve

Moğol egemenliğine girdi

II.GIYASEDDİN KEYHÜSREV (1237-1246)

Anadolu Selçuklu Devlet dağılma sürecine girdi.

Anadolu’da II. Beylikler dönemi başladı.

Anadolu Moğol egemenliğine girdi.

Anadolu şehirleri yağmalandı, tcaret durma noktasına geldi.

Türklerin batya ilerlemeleri durdu.

Moğol baskısı ile Türkmenler bat Anadolu’ya göç et.

Taht kavgaları nedeni ile Fetret Dönemi yaşandı.

KÖSEDAĞ SAVAŞI’NIN SONUÇLARI

Kösedağ Savaşından sonra Vezir Celaletn Karatay’ın önerisiyle ortak saltanat (1249-1261) dönemi yaşandı. ( II.İzzedin Keykavus - IV. Rükneddin Kılıçarslan - II.Alaaddin Keykubad beraber tahta oturdu)

II. Mesut’un 1308’de ölmesiyle devlet resmen tarihe karışt

ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİNİN YIKILIŞI

II.BEYLİKLER DÖNEMİ

Kösedağ Savaşı sonrası kurulan beyliklerdir.

Hepsi Osmanlı egemenliğine girecektr.

Hakimiyet bölgelerinde yaptkları imar faaliyetleri ve doğudan gelen Türkleri topraklarına yerleştrmek suretyle Anadolu’nun Türkleşmesine önemli katkıda bulundular

II.BEYLİKLERİN ÖZELLİKLERİ

KARAMANOĞULLARI

Karaman Bey tarafndan Konya ve Karaman yöresinde kuruldu.

Anadolu Selçuklunun mirasçısı teziyle Osmanlı ile Anadolu için en çok mücadele eden beyliktr.

1277’de Karamanoğlu Mehmed Bey, Devletn resmi dili olarak Türkçeyi ilan etmiştr.

GERMİYANOĞULLARI

Yakup Bey tarafndan Kütahya ve çevresinde kurulmuştur.

I. Murad zamanında topraklarının bir bölümünü çeyiz olarak Osmanlıya bırakmıştr.

Germiyanoğlu Yakup Bey, II. Murad zamanında Beyliğini miras olarak Osmanlıya bırakmıştr.

KARESİOĞULLARI

Karesi Bey tarafndan zeybekler diyarı Balıkesir ve Çanakkale civarında kurulmuştur.

Denizci bir beyliktr.

Osmanlıya ilk katlan beyliktr.

SARUHANOĞULLARI

Saruhan Gazi tarafndan Manisa, Saruhan bölgesinde kuruldu.

Denizci beyliklerden

AYDINOĞULLARI

Aydınoğlu Mehmet Bey tarafndan Aydın, Selçuk bölgesinde kuruldu.

En önemli denizci beyliklerdendir.

Aydınoğlu Umur Bey önemli bir amiraldir.

Menteşe Bey tarafndan Muğla, Menteşe yöresinde kuruldu.

Önemli denizci beyliklerdendir.

MENTEŞEOĞULLARI

HAMİTOĞULLARI

Dündar Bey tarafndan Isparta, Eğridir, Antalya civarında kuruldu.

I. Murad zamanında topraklarının bir bölümünü Osmanlıya satmıştır.

Denizci bir beyliktr.

Candar Bey tarafndan Kastamonu, Sinop bölgesinde kuruldu.

Denizci bir beyliktr.

CANDAROĞULLARI (İsfendiyaroğulları)

DULKADİROĞULLARI

Karaca Bey tarafndan Maraş, Elbistan bölgesinde kurulmuştur.

Yavuz döneminde 1515 Turnadağ Savaşıyla Osmanlıya katlmış ve Anadolu Türk birliği kesin olarak sağlanmıştr.

Uygur Türklerinden Eratna Bey tarafndan Kayseri, Sivas bölgesinde kuruldu

Vezir Kadı Burhaneddin iktdarı ele geçirerek kendi devletni kurdu

ERATNA/KADI BURHANEDDİN DEVLETİ

Canikoğulları Samsun çevresinde

Ramazanoğulları Adana bölgesinde.Osmanlıya katlan son beylik.

İnançoğulları (Ladik) Denizli çevresinde Sahipataoğulları Afyonkarahisar’da

Taceddinoğulları Tokat, Niksar’da

Çobanoğulları Kastamonu’da

Pervaneoğulları Sinop çevresinde

Alaiye beyliği Alanya’da

DEVLET YÖNETİMİ

Eski Türk hakimiyet anlayışı A.S.D ve beylikler devam etmiştr. Anadolu Selçuklu Devlet, Selçukludan farklı olarak merkezi

otoriteyi güçlü tutmaya çalışmıştr. Hükümdarlık Sembolleri ve Saray Teşkilat B.Selçuklu Devletyle

aynıdır.

Kut anlayışı

Veraset Sistemi (Ülke hanedanın ortak malıdır)

Taht kavgası Kısa sürede

yıkılış

HÜKÜMDAR

HÜKÜMDAR ÜNVANLARI

Bey

Sultan

Sultanül azam

Sultanül Muazzam

Sultanül Galip

Emiri azam

DİĞER ÜNVANLAR Keykavus Keyhüsrev Keykubat İzzeddin

Rükneddin Gıyaseddin İmameddin

Fars kültürünün etkisi

HÜKÜMET

Selçukluda devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı kurula “Divan-ı Saltanat” denirdi.

Sultan olmadığı zamanlar vezir başkanlığında toplanan divan danışma organı niteliğindedir.

Divan aynı zamanda sultan başkanlığında “Divan-ı

Mezalim” adını alarak yüksek mahkeme olarak da görev yapardı.

DİVAN-I SALTANAT

DİVAN-I TUĞRA (İnşa)

DİVAN-I İSTİFA

DİVAN-I İŞRAF

DİVAN-I ARZ

DİVAN-I PERVANE

NİYABET-İ SALTANAT

DİVANI

Tuğra-i (Münşi) Müstevf Müşrif-i

Memalik Emir-i

Arz Pervaneci Naib (Sultanın vekili)

YAZIŞMA MALİYE TEFTİŞ ASKERİYE TOPRAK VEKALET

Divan-ı Mezalim Yüksek mahkeme. İdareciler hakkındaki şikayetleri de karara bağlar.

Divan-ı Berid Haberleşme ve isthbarat faaliyetleri Divan-ı Has Sultana ayrılan has arazilerle ilgilenir Divan-ı Evkaf-ı Memalik Vakıfarı denetler

DİVANI SALTANAT DIŞINDA İDAREDE BAZI ÖZEL DİVANLAR

BAZI GÖREVLİLER

Melik

Selçuklu prensi. Eyaletlerde vali olarak görevlendirilir.

Muhtesip Esnaf denetleyen ve belediye işlerinden sorumludur.

Şıhne Askeri validir. Subaşı Şehirlerde güvenlik işlerinden sorumludur.

İğdişbaşı Vergi memuru Sahib-i Şurta Eyaletlerin güvenliğinden sorumlu/Jandarma

Emiri Mahfl Sarayda protokol müdürü Üstadı Saray Melik hocası

TOPRAK SİSTEMİ

• Büyük Selçuklu Devletyle aynı…

ORDU

HASSA ORDUSU Sultana bağlı

Türk askerlerinden

oluşan atlı birliklerdir.

GULAM ORDUSU Farklı etnisiteden

seçilen sultana bağlı maaşlı askerlerdir.

İKTA ORDUSU (Eyalet=Sipahi

Ordusu) İkta Sistemi

netcesinde ortaya çıkan ordudur.

YARDIMCI KUVVETLER

Bağlı Devlet ve Beyliklerden

gelen askerler

Türkmenler (Akıncı ve

gönüllüler)

Ücretli Askerler (Ecri Has /Haşer)

ORDU

Bazı Askeri Görevliler

Sahibi Etrak Uçlarda görevli askeri-idari görevli.Uç beyi.

Emirül Ümera Beylerbeyi

Serleşker Sübaşı

Dizdar (Kutval) Kale komutanı

DONANMA

İlk Türk İslam Devletlerinden en önemli askeri fark donanmanın oluşmasıdır.

Çaka Beyliği - A.S.Devlet – Aydınoğulları – Menteşeoğulları –Saruhanoğulları – Karesioğulları - Candaroğulları denizcilikle meşgul olmuşlardır.

Donanma Komutanına Meliküs Sevahil veya Reisül Bahr denilirdi

HUKUK SİSTEMİ

• Büyük Selçuklu Devletyle aynı…

SOSYAL HAYAT

Türk-İslam devletleriyle aynı. Toplumsal alanda herhangi bir sınıfaşma yoktur.

Bazı sosyal örgütler günlük hayata etkindir.

Bacıyan-ı Rum

Gaziyan-i Rum

Abdalan-ı Rum

Feteyan-ı Rum

Kadınlar

Gaziler

Dervişler

Gençler

Ahi Evran’ın eşi Fatma Bacı kurdu

BABAİLİK: Baba İlyas tarafndan kurulan İç Anadolu’da etkinlik gösteren tarikatr. Baba İshak isyanına neden olacaktr. BEKTAŞİLİK: Hacı- Bektaşi Veli tarafndan kurulan Osmanlı Devlet ve Yeniçeri Ocağında da etkili olan tarikatr EKBERİLİK: Muhyiddin Arabi’nin görüşleri öğrencisi Sdreddin Konevi tarafndan tarikata dönüştürüldü. MEVLEVİLİK: Mevlana’nın görüşlerin oğlu Sultan Veled tarafndan tarikata dönüştürüldü. YESEVİLİK: Ahmet Yesevi’nin görüşlerini takip edenlerin tarikatdır. Bunlar dışında NAKŞİBENDİLİK-KADİRİLİK-RUFAİLİK-KÜBREVİLİK gibi tarikatlarda görülmüştür.

Anadolu da Faaliyet Gösteren Tarikatlar

EKONOMİK HAYAT

Maliye ve vergiler Büyük Selçuklu ile aynı.

Ekonomik yaşamda; tarım, demircilik, dokumacılık, el sanatları, hayvancılık ve tcaret etkindi.

Özellikle Anadolu Selçuklu Devlet, tcaret geliştrmek ve

Anadolu’yu uluslararası tcaret merkezi haline getrmek istemiş ve bunu devlet politkası haline getrmiştr.

Şehirlerde ekonomiyi yönlendiren esnaf örgütü “Ahi Teşkilat” idi.

Ahi Teşkilat

Şehirlerde Müslüman esnafın işbirliği, dayanışma örgütüdür. Fiyatları belirleyen, Üyelerine kredi sağlayan,

Kalite kontrolü yapan,

Usta-kalfa-çırak eğitmini üstlenen çok yönlü bir örgütür.

Mesleği debbağlık (dericilik) olan Ahi Evran kurucusu kabul edilir.

Osmanlıda Lonca teşkilat

Mesleki Eğitm

AHİ KAVRAMLARI

Ahi/Pir /Şeyh

Kethüda

Yiğit başı

Narh kesmek Gedik

Zaviye

Fütüvvetname

Teşkilat lideri

Fiyat tespit Ruhsat (Çalışma izni)

DİL – EDEBİYAT VE BİLİM

Anadolu Selçuklu Devletnde

Beylikler daha çok Türkçe kullanmışlar özellikle Karamanoğlu Mehmet Bey Türkçe’yi resm idil ilan etmiştr (1277)

BatalGazi ve Danimentname Destanları önemli halk ürünleridir.

DİL

Saray ve Ordu

Resmi dil

Bilim-Edebiyat

Türkçe

Farsça

Arapça/Farsça

En büyük Tasavvuf şairi ve düşünürü. Eserleri; -Mesnevi (Hikayelerle

İslam’ı anlatr) -Divanı Kebir (Şiirleri)

-Mektubat (Siyasetçilere yazdığı mektuplar)

-Fihi Ma Fih (Ne varsa ondadır

anlamında.Vaazları)

Taptuk Emre’nin dervişi ve tekke

şiirinin Anadolu’da ilk temsilcisi.

Mutasavvıf bir halk şairi. Eserleri;

-Divan - Risalet’ün Nushiye

(Öğütler Kitabı)

MEVLANA (1207-1273)

YUNUS EMRE (1240-1321)

HACI BEKTAŞI VELİ (1209-1271)

Muhteşem Üçlü

-Ahiliğin manevi lideri ünlü mutasavvıf. Yeniçeri Ocağı ve Osmanlı üzerinde büyük etkisi var.

Eserleri; -Makalat (İslam

hükümlerini anlatr) -Şerh-i Besmele

-Şathiyye

Aşık Paşa*** Garipname ünlü eseridir.Eserlerini Türkçe kaleme almıştr.

İbni Bibi*** Dönemin ünlü tarihçisi.Selçukname ve El Evamirül Alaiye önemli eserleridi.

Mehmet Ravendi Önemli tarihçilerden. Rahatü’s Südur eserinde A.S. Devletni anlatr.

Ahmet Gülşehri Türkçenin kültür dili olması için çabaladı. Felekname ve Mantküt Tayr Tercümesi eserleri.

Hoca Dehhani*** Horasanlı ilk divan edebiyatçısı.İlk gazel ve kaside örneklerini yazdı. Selçuklu Şehnamesi.

Cüveyni İlhanlı devlet adamı ve tarihçisi. Tarihi Cihangüşa.

Kadı Siraceddin Mantk kelam alanında çalışt.

Muhyiddin Arabi***

Vahdet Vücud görüşünü savundu. Mutasavvıf. Ekberilik tarikatnın kurucusu.

Sadreddin Konevi

Mutasavvıf ve kelamcı. Vahdet Vücud savunucusu. Mifahü’l Gayb önemli eseri.

Sultan Veled Mevlananın oğlu. Mevlevilik tarikatnın kurucusu

Kul Mesut Fablın ilk örneği olan Beydeba’nı yazdığı “Kelile ve Dimne” yi tercüme et.

Caca Bey*** Kırşehirde Caca Bey Rasathanesini açt

El Cezeri*** Artuklu dönemi. Cizreli. Sibernetğin kurucusu. İlk robotu yapt.

MİMARİ ESERLER Mimari ve sanatsal özellikler ilk Türk-İslam devletleriyle

aynıdır. Eser sorularıyla ilgili temel ayıraç coğrafyadır. Sorular eseri

şehirle birlikte kullanmaktadır. O nedenle tarihe çalışırken harita üzerinden çalışılmalı ve

Beyliklerin, A.Selçuklu Devlet’nin hakim olduğu önemli şehirler bilinmelidir. O zaman eser soruları çok daha kolay olacaktr.

ANADOLU SELÇUKLU BEYLİKLER

Konya Alaaddin Cami (İlk ASD camii)

Konya Sahip Ata Cami

Kayseri Hunad Hatun Cami

Sivas Ulu Cami

Ankara Arslanhane Camii Diyarbakır Ulu Cami (İlk cami-B.Selçukludan kalma)

Divriği Ulu Cami (Mengücekliler)

Kayseri Ulu Cami (Danişmentliler)

Erzurum Ulu Cami (Saltuklular)

Selçuk İlyas Bey Cami (Aydınoğulları)

CAMİİLER

ANADOLU SELÇUKLU BEYLİKLER Kayseri Koca Hasan M. (ilk medresesi) Erzurum Çife Minareli M.

(En büyük medresesi) Sivas Şifaiye M. Konya Karatay M. Konya Sırçalı M. Kayseri Hunad Hatun M. Sivas Gök M. Sivas Buruciye M. Kırşehir Caca Bey M.

Tokat Yağıbasan M. (Danişmentliler-Anadolu’nun ilk Medresesi)

Erzurum Yakutye M. (İlhanlılar)

Karaman Hatuniye M. (Karamanoğulları)

MEDRESELER

ANADOLU SELÇUKLU BEYLİKLER

Kayseri Gevher Nesibe Ş. (İlk tp okulu)

Konya Alaaddin Keykubad Ş.

Tokat Pervane D.

Amasya Torumtay D.

Divriği Turan Melek D. (Mengücekliler)

DARÜŞŞİFALAR

ANADOLU SELÇUKLU BEYLİKLER Kayseri Alay Han (İlk kervansaray)

Konya Taş Mescit

Kayseri Hunad Hatun Külliyesi

Kayseri Döner Kümbet

Konya Mevlana Türbesi

Konya Alaaddin Köşkü

Kayseri Keykubadiye Sarayı

Beyşehir Kubadabad Sarayı

Erzurum Emir Saltuk Kümbet (Saltuklular-En eski kümbet)

Erzurum Mama Hatun Türbesi (Saltuklular)

Batman Malabadi Köprüsü (Artuklular)

Hasankeyf Köprüsü (Artuklular)

DİĞER YAPILAR