Upload
dali7777
View
129
Download
0
Tags:
Embed Size (px)
Citation preview
mZime preeklamfsiis/eklampsiis marTva
klinikuri rekomendaciebi
Tbilisi 2006
avtorTa jgufi:
baCuki SublaZe – mean-ginekologi, S.p.s m.SaraSiZis klinikuri medicinis centri
aleko goxelaSvili - anesTeziologi, #5 samSobiaro saxli
Tengiz AasaTiani,
saeqsperto Sefaseba:
revaz suluxia- o.RuduSauris sax e.sc-is ginekologiuri ganyofilebis gamge
aleqsandre TaraSvili- S.p.s m.SaraSiZis samedicino centris mean-ginekologi
klinikuri rekomendaciebis zogadi mizani
am rekomendaciis mizans warmoadgens mZime preeklamfsiisa da eklamfsiis
mkurnalobis standartizacia orsulobis da mSobiarobis dros, dedisa da
axalSobilis gamosavalis gasaumjobeseblad.
ganxiluli klinikuri sakiTxebi
mocemul klinikur rekomendaciebSi ganixileba mZime preeklampsiisa da
eklampsiis marTva. rekomendaciaSi ar ganixileba hipertenziuli
darRvevebis sxva formebi orsulobis dros.
visTvis aris gankuTvnili mocemuli klinikuri rekomendacia
mocemuli klinikuri rekomendaciebi gankuTnilia stacionarSi momuSave
mean-ginekologebisaTvis, aseve jandacvis pirveladi rgolisE mean-
ginekologebis, bebiaqalebisa da ojaxis eqimebisaTvis, romelTac aqvT
orsulTan an MmSobiaresTan kontaqti, an exebaT mSobiarobis
meTvalyureoba. rekomendacia SeiZleba gamoyenebuli iyos rogorc
diplomamdeli, ise diplomisSemgomi swavlebisaTvis.
Ziebis, mtkicebulebaTa Sefasebisa da rekomendaciebis formulirebis aRwera
preeklamfsiisa da eklamfsiis sakiTxis aqtualobis gamo arsebobs
meTodologiaTa sakmarisi raodenoba, romlebic Seicaven mkacri samecniero
mtkicebulebis safuZvelze damtkicebul rekomendaciebs. amitom mocemuli
meTodologiis SemqmnelTa samuSao jgufis mier gadawyvetili iyo ukve
arsebuli praqtikuli rekomendaciebiis moZieba da Sefaseba da
rekomendaciebis adaptirebuli formis Seqmna, romlebic erTis mxriv,
upasuxebdnen saerTaSoriso moTxovnebs, xolo meore mxriv, misaRebi
iqnebodnen saqarTvelos jandacvis pirobebSi gamosayeneblad. samuSao
jgufis mier daSvebuli iyo is SesaZlebloba, rom arsebul rekomendaciebSi ar
iqneboda ganxiluli yvela klinikuri sakiTxi, da am SemTxvevaSi
warmoiSveboda mtkicebulebaTa damoukidebeli moZiebis aucilebloba
konkretul klinikur SekiTxvebTan dakavSirebiT.
klinikuri rekomendaciebis da mtkicebulebebis moZiebis damatebiTi wyaroebi da meTodebi
klinikuri rekomendaciebis, epidemiologiuri monacemebisa da
mtkicebeulebebis Semdgomi moZieba xorcieldeboda inglisurenovani (Yahoo,
AltaVista, Google, DoctorGuide da rusulenovani (Yandex, Rambler) saZiebo
operatorebis meSveobiT, aseve inglisurenovani samedicino monacemebis
eleqtronuli bibliografiuli monacemTa bazis, „medlainis,, (MEDLINE)
meSveobiT, sakvanZo sityvebis gamoyenebiT. pirvel rigSi moZiebuli iyo
(National Guidelines Clearinhouse, TRIP, SumSearch) preeklamfsiisa da eklamfsiis
marTvis analogiuri rekomendaciebi, romlebic SemuSavebulia Sesabamisi
profesionaluri jgufebis mier.
calkeuli, aseve arasrulad ganxiluli klinikuri sakiTxebis Sesaxeb
mtkicebulebaTa moZieba warmoebuli iyo kohreinis monacemTa bazaSi The
Cochrane Library 2007, Issue 3, da jandacvis msoflio organizaciis reproduqciuli
janmrTelobis biblioTekaSi #9. ar iyo Catarebuli ruxi literaturis moZieba
(konferenciebi, Tezisebi, gamouqveynebeli masalebi)
moZiebuli klinikuri rekomendaciebisa da mtkicebulebebis analizi
Catarebuli Ziebis Sedegad miRebuli iyo ramodenime klinikuri meToduri
rekomendacia, romlebic Seicavda jgufis miznis Sesaferis saWiro informacias.
am rekomendaciebis saboloo Sefasebisas gamoyenebuli iyo formaluri
Sefasebis meTodi AGREE (Appraisal of Guidlines for Research and Evaluation )1.
Sefasebis Sedegad amorCeuli iyo ramodenime rekomendacia, romlebic
safuZvlad daedo Semdgom analizsa da adaptacias. am rekomendaciaSi
mocemuli debulebebi Sejamebuli iyo cxrilebSi da warmodgenili iyo samuSao
jgufis wevrebis mier Sefasebis mizniT. cxrilSi Sedioda debulebis originaluri
versia da mtkicebulebis done wyaros mixedviT. samuSao jgufs unda
Seefasebina rekomendaciebis vargisianoba saqarTvelos jandacvis pirveladi
rgolis pirobebSi. rekomendacia miRebuli iTvleboda, Tu mis sasargeblod xmas
aZlevda SemqmnelTa samuSao jgufis umravlesoba.
rekomendaciis SemuSavebisas Cven gamoviyeneT modificirebuli sqema,
romelic mowodebulia SIGN (Scottish Intercollegiate Guideline Network) mier 2.
konfliqtTa interesebis deklaracia
muSaobis dawyebamde mocemuli klinikuri rekomendaciis proeqtSi, samuSao
jgufis yvela wevrma ganacxada Tanxmoba, werilobiT formaSi gamoecxadebina
farmacevtul kompaniebTan finansuri kavSirebis Sesaxeb. saavtoro koleqtivis arc
erT wevrs ar hqonda finansuri daintereseba an sxva interesTa konfliqti
farmacevtul kompaniebTan da sxva organizaciebTan SesamuSavebel
rekomendaciasTan dakavSirebiT.
klinikuri rekomendaciebis Sida recenzireba
Catarebuli iyo klinikuri rekomendaciebis Sida recenzireba (sia Tan erTvis)
rekomendaciebis mowodebis sizustis gamosavlenad, maTi efeqturobis da
usafrTxoebis Sesafaseblad da praqtikuli gamoyenebisaTvis masalis arsebobis
dasadgenad. recenziebis miRebis Semdeg ganxiluli iyo Sedegebi da samuSao
jgufis mier Setanili iyo cvlilebebi klinikuri rekomendaciebis SinaarsSi.
klinikuri rekomendaciis gadaxedvis vada -2010 w
mtkicebulebaTa doneebisa da rekomendaciebis gradaciis sqema
yvela ZiriTadi rekomendacia Seesabameba garkveul gradacias, romelic
aRiniSneba laTinuri asoebiT A-dan C-mde. (Agency for Health Care Policy and
Research-1994 Sesabamisad). amasTan erTad, yovel gradacias Seesabameba
monacemTa mtkicebulebis Sesabamisi done. es niSnavs, rom
rekomendaciebi dafuZnebuli iyo kvlevebis monacemebze, romlebsac
gaaCniaT mtkicebulebis garkveuli done. rac ufro maRalia rekomendaciis
gradacia, miT ufro maRalia kvlevis mtkicebuleba, romelzedac is aris
dafuZnebuli. qveviT moyvanilia sqema, romelSic aRwerilia rekomendaciebis
gradaciis sxvadasxva doneebi, romlebic CarTulia am saxelmZRvaneloSi.
A
saWiroebs ZiriTadi literaturuli wyaros arsebobas, minimalurad erT
randomizirebul sakontrolo kvlevas, romelic Catarebulia kargi xarisxiTa da
SinaarsiT, rac specifiurad Seesabameba mocemul mtkicebulebas an
rekomendacias an sistematiur momoxilvas
B saWiroebs maRali xarisxis klinikuri, magram ara randomizirebuli kvlevis
Catarebas, romelic Seesabameba rekomendaciis Sinaarss.
C
saWiroebs mtkicebulebebis arsebobas, romlebic dafuZnebulia eqspertTa
komisiis daskvnaze an maT azrze da/an dafuZnebulia am dargSi cnobili
avtoritetuli warmomadgenlebis azrze. miuTiTebs xarisxiani kvlevebis ar
arsebobaze am sakiTxTan dakavSirebiT.
Sesavali
orsulobis hipertenziuli darRvevebi viTardeba dedis organizmis orsulobasTan
adaptaciis procesis darRvevis gamo. hipertenziuli garTulebebi arTuleben
orsulobis normalur mimdinareobas. mocemuli mdgomareobisaTvis
damaxasiaTebelia angiospazmis, sisxlZarRvebis endoTeliumis dazianebisa da
maTi ganvladobis darRveva, rasac Tan sdevs hipovolemiis ganviTareba,
sisxlis reologiuri Tvisebebis Secvla diseminirebuli Trombebis warmoqmniT da
hemodinamikis darRveviT. es movlenebi iwvevs organuli cvlilebebis
ganviTarebas Tavis tvinSi, placentaSi, RviZlSi da sxva.
mZime formis preeklamfsia da eklamfsia aris orsulobis da mSobiarobis
mZime garTuleba. ganviTarebul qveynebSi eklamfsia gvxvdeba 1
SemTxvevaSi 2000 orsulobidan, xolo ganviTarebad qveynebSi-1/100-1/1700
mSobiarobidan. amave dros eklamfsia warmoadgens dedaTa sikvdilianobis
erT-erT wamyvan mizezs msoflioSi. 3 eklamfsiis dros qalTa 35%-s
uviTardeba mZime garTulebebi4. 1997-2005 wlis monacemebiT saqarTveloSi
dedaTa mokvdaobis maCvenebeli 100 000 cocxladSobilze Seadgenda 2.2,
rac umetes SemTxvevaSi ganpirobebuli iyo substandartuli mkurnalobiTa da
marTviT. 2004 – 2005 wlebSi q TbilisSi Cataraebulma aidutma gamoavlina
rom
klasifikacia
diagnostikuri da samkurnalo midgomis erTiani standartis Sesaqmnelad da
terminologiis swori interpretaciisaTvis am klinikur rekomendaciebSi
gamoiyeneba orsulobiT gamowveuli hipertenziis saerTaSoriso klasifikaciis
daavadebaTa Х gadaxedvis terminologia ( rubrikebi 013, 014, 015 - cxrili
1, ). da ar ganixileba daavadedebi miTiTebuli rubrikebSi 010 (adre
arsebululi hipertenziiT garTulebuli orsuloba, mSobiaroba da loginobis
xana), 011 (adre arsebuli hipertenziuli avadmyofoba TandarTuli
proteinuriiT) 012 (gestaciuri (orsulobiT gamowveuli) SeSupeba da
proteinuria hipertenziis gareSe)
cxrili 1
013 gestaciuri (orsulobiT gamowveuli) hipertenzia mniSvnelovani
proteinuriis gareSe,
msubuqi preeklampsia
014 gestaciuri (orsulobiT gamowveuli) hipertenzia mniSvnelovani
proteinuriiT
014.0 zomieri preeklamfsia
014.1 mZime preeklamfsia
014.9 preeklamfsia, dauzustebeli
015 eklamfsia
015.0 eklamfsia orsulobis dros
015.1 eklamfsia mSobiarobis dros
015.2 eklamfsia loginobis xanaSi
015.9 eklamfsia, dauzustebeli
preeklamsiis niSnebi
Hhipertenzia
hipertenziis diagnozi unda daisvas maSin, rodesac diastoluri arteriuli wneva
udris an aRemateba 110 mm/vwy/sv-s erTjeradi gazomvis dros an 90
mm/vwy/sv-s orjeradi gasinjvis dros 4 saaTiani intervaliT.
mZime hipertenzia
mZime hipertenziis dros diastoluri arteriuli wneva udris an aRemateba 120
mm/vwy/sv-s erTjeradi gazomvis dros an 110 mm/vwy/sv-s orjeradi gasinjvis
dros 4 saaTiani intervaliT.
proteinuria
Tu proteinuriis done ar udris an ar aRemateba 300 mg-s 24 saaTSi an Sardis
or sinjSi, romelic aRebulia 4 saaTiani intervaliT, is ar iTvleba paTologiurad.
proteinuriis dros saWiroa saSarde gzebis infeqciis gamoricxva. paTologiuri
proteinuria orsulobis dros warmoadgens Sinagani organoebis dazianebis
pirvel niSans.
SeSupeba
zomieri SeSupeba aReniSneba orsulTa 50-80%-s fiziologiurad mimdinare
orsulobis dros. miRebulia, rom preeklampsia, romelic mimdinareobs
SeSupebis gareSe, ufro saSiSia dedisa da nayofisaTvis, vidre preeklamfsia
SeSupebis fonze. swrafad mzardi generalizebuli SeSupeba, gansakuTrebiT
welis areSi, cud prognozul niSans warmoadgens.
msubuqi preeclampsia
diastoluri arteriuli wneva 90 udris mm/vwy/sv da sistoluri arteriuli wneva 140
mm/vwy/sv, magram naklebi vidre 160/110 mm/vwy/sv, proteinuriis gareSe
((< 0,3g. 24 saaTian SardSi an 1+ test xazis gamoyenebisas ). miuTiTebs
dedisa da nayofis mdgomareobaze saTanado meTvalyureobis aucileblobaze.
orsulobaTa umravlesoba mimdinareobs garTulebebis gareSe, rac miuTiTebs
imaze, rom garkveulwilad hipertenzia dadebiTad moqmedebs saSvilosno-
placentarul sisxlis mimoqcevaze momatebuli sisxlZarRvovani winaRobis
pirobebSi da kompensatorul meqanizms warmoadgens.
mZime preeklamfsia - diastoluri arteriuli wneva udris an aRemateba 110
mm/vwy/sv-s erTjeradi gazomvis dros an 90 mm/vwy/sv-s orjeradi gasinjvis
dros 4 saaTiani intervaliT, , xolo sistoluris 170 mm/vwy/sv orjeradi
gazomvisas, proteinuriasTan erTad (min. 1 g/l) an 2+ test xazis
gamoyenebisas. 6
mZime preeklamfsiis klinikuri niSnebi Semdegia:
hipertenzia => 170/110 mm/vwy; gamoxatuli proteinuria ( 2+, >5g /24 sT-ian SardSi); Zlieri Tavis tkivili; mxedvelobis darRvevebi; tkivili epigastriumis midamoSi da/an Rebineba; klonuri krunCxvis niSnebi; RviZlis gamkvriveba; Trombocitopenia < 150 000; RviZlis fermentebis (alaninaminotransferazisa da
aspartataminotransferazis) donis momateba; filTvebis SeSupeba nayoFis hipotrofia HELLP sindromi.
mxedvelobaSi misaRebisa isic, rom eklamsiiT daavadebul qalTa nawils
prodromuli NniSnebi ar aReniSneba. mZime preeklamfsiis seriozul
garTulebas warmoadgens HELLP sindromi, (hemolizi, RviZlis fermentebis
momateba da Trombocitopenia).
eklamfsia ganisazRvreba, rogorc preeklamfsiis fonze ganviTarebuli erTi an meti gulyra.5
Worldwide, each year, more than four million women will develop pre-eclampsia and approximately 100 000 women will have eclamptic convulsions, with over 90% occurring in developing countries. Pre-eclampsia complicates 2–3% of all pregnancies (5–7% in nulliparous women) and 2% of women with pre-eclampsia will develop eclampsia.
Pre-eclampsia is a multisystemic syndrome usually recognised by new onset hypertension and proteinuria appearing in the second half of pregnancy. Clinicians should be aware that pre-eclampsia may occasionally occur with hypertension in the absence of proteinuria (and proteinuria without hypertension) but with other features such as eclampsia, renal impairment, thrombocytopenia, liver dysfunction or fetal compromise.
Our understanding of the pre-eclampsia syndrome would be facilitated by recognition of discrete subsets of women with pre-eclampsia including early onset disease and those associated with fetal growth restriction.
Recommendations for clinical practice
1. Women with previous pre-eclampsia should be offered counselling, if possible preconceptually, and given realistic estimates of the likelihood of recurrence. Facilities for local expert counselling should be available as widely as possible. (Grade A)
2. Women with underlying medical conditions associated with an increased risk of pre-eclampsia should be offered prepregnancy counselling to explain this risk and to encourage early attendance for specialist antenatal care. (Grade A)
3. Many women with subfertility are at increased risk of pre-eclampsia. This is due to a combination of the underlying medical condition such as polycystic ovary syndrome and the risk of multiple pregnancy. This risk should be explained to the women and specialist antenatal care provided. (Grade B)
4. It should be considered that women at increased risk of pre-eclampsia requiring assisted reproduction should have only one embryo transferred. (Grade C)
5. Care pathways should be in place to provide appropriate specialist obstetric care for those identified to be at risk of pre-eclampsia. (Grade A)
6. Women with underlying medical conditions associated with an increased risk of pre-eclampsia require increased antenatal surveillance and should be managed by clinicians with expertise in the diagnosis and management of pre-eclampsia. (Grade A)
7. Women with multiple pregnancies are at increased risk of pre-eclampsia and should receive specialist antenatal care. (Grade A)
8. All women with blood pressure greater than 140/90 mmHg with or without proteinuria should be referred to a day assessment or obstetric unit. (Grade A)
9. All women with persistent proteinuria, even in the absence of hypertension, should be referred for further investigation. (Grade A)
10. All women should have access to a day assessment unit. (Grade A) 11. Although pregnancies associated with an abnormal uterine artery Doppler waveform are at
significant risk of adverse outcome (particularly severe pre-eclampsia requiring early delivery) its introduction as a screening test for all women cannot currently be recommended other than in clinical trials. (Grade B)
12. Antiplatelet therapy, in particular, low dose (< 75 mg) aspirin, reduces the risk of pre-eclampsia by around 15% for women at both low and high risk. There appears to be a similar reduction in the risk of perinatal death. Aspirin should be considered, particularly for women at high risk. In countries with a high prevalence of pre-eclampsia, more widespread use may be worthwhile. (Grade B)
13. All new interventions to prevent pre-eclampsia should be properly evaluated in large randomised trials before being introduced into clinical practice. (Grade A)
14. Data from small trials are promising that supplementation with vitamins C and E may reduce the risk of pre-eclampsia. Large trials are now underway. In the meantime, supplementation with vitamins C and E cannot be recommended for clinical care. (Grade B)
15. Automated instruments for blood pressure measurement are generally not validated for use during pregnancy and pre-eclampsia. Therefore, the use of mercury sphygmomanometers remains preferable. If used, automated instruments require the calibration to be checked regularly. (Grade B)
16. If automated devices are used for monitoring in an intensive care area, the accuracy of the devices should be confirmed with mercury sphygmomanometers on a regular basis or an intra-arterial line should be considered. (Grade A)
17. Measurement of blood pressure in pregnancy and pre-eclampsia should include the following: o instrument: mercury/aneroid sphygmomanometer or validated automated device o cuff size: it is imperative that the appropriate cuff size is used; it is better to use one that
is too big than one that is too small o setting: relaxed, quiet environment, preferably after rest o position: lying at a 45-degree angle or sitting (cuff at heart level) o arm: left or right (higher value if difference is greater than 10 mmHg) o dependent arm, if in a lateral position o Korotkoff sounds: first (systolic) and fifth (diastolic); if diastolic is persistently less than 40
mmHg use muffling or fourth sound and make a note.
(Grade A)
18. There is considerable observer error involved in dipstick urinalysis for proteinuria. This can be overcome by the use of automated dipstick readers, which significantly improve false positive and false negative rates. (Grade C)
19. The definition of gestational proteinuria is derived from studies calculating the 95th centile for an uncomplicated population. A protein loss of over 300 mg in 24 hours is associated with an increased morbidity to the mother and her baby. (Grade B)
20. There is considerable variation between laboratory assays for the quantification of proteinuria. This, combined with the unknown errors associated with 24-hour urine collection, means that new tests at point of care have potential advantages over the current gold standards. An elevated protein creatinine ratio of greater than 30 mg/mmol correlates with a 24-hour protein excretion greater than 300 mg and should be used to check for significant proteinuria. (Grade C)
21. Due to the variation in urine concentration, largely determined by hydration, all urine screening in obstetric day units should be by protein creatinine ratio. This can be by laboratory test or at point of care. (Grade C)
22. New urinalysis devices and dipsticks should be tested for accuracy and predictive values before being introduced into clinical practice. (Grade C)
23. Women with severe pre-eclampsia should have early referral to a specialist centre. A woman should not be transferred unless it is considered safe to do so and she has been stabilised. (Grade C).
24. There should be regional consensus guidelines agreed by all relevant parties. (Grade A) 25. Women with elevated blood pressure should be given antihypertensive therapy consistent with
local protocols. (Grade A) 26. Magnesium sulphate is the anticonvulsant of choice for both prevention and treatment of
eclampsia (including treatment of acute seizure). Magnesium sulphate is recommended for women with pre-eclampsia deemed at risk of seizure and for whom there is a plan for delivery. Magnesium sulphate is relatively low cost and therefore of particular relevance in developing countries. (Grade A)
27. Women with a history of severe early onset pre-eclampsia, especially if associated with growth restriction or late fetal loss, should be screened for antiphospholipid syndrome and the implications for future pregnancies should be discussed. (Grade B)
28. Women who had early severe pre-eclampsia or pre-eclampsia associated with fetal growth restriction, stillbirth or abruption, may be tested for hyperhomocysteinuria, factor V Leiden, protein
S, protein C and antithrombin (AT) deficiency but the implications for future pregnancies have yet to be determined. (Grade C)
preeklamfsia warmoadgens orsulobiT gamowveul hipertenzias,
romlisaTvisac damaxasiaTebelia proteinuria (>0,3g. 24 saaTian SardSi),
SeSupeba, (SeiZleba ar iyos). preeklamfsiis dros SeiZleba daziandes
nebismieri organo an organoTa sistema. arsebobs mZime preeklamfsiis
ramodenime gansazRvreba. miRebulia konsensusi, rom mZime hipertenzia
ganisazRvreba, rogorc diastoluri arteriuli wnevis momateba 110 mm/vwy-ze,
xolo sistoluris 170 mm/vwy/sv orjeradi gazomvisas, rac mniSvnelovan
proteinuriasTan erTad (min. 1 g/l) warmoadgens mZime preeklamfsias.
naklebad zustadaa gansazRvruli saSualo xarisxis hipertenzia, romelic sxva
simptomebTan da niSnebTan erTad aseve gvevlineba mZime preeklamfsiis
saxiT.
profilaqtika
dRevandel dRes ar aris damtkicebuli Semdegis efeqturoba:
siTxeebisa da marilis SezRudva orsulobis periodSi;
cilebisa da naxSirwylebis damateba an SezRudva orsulobis periodSi;
rkinis, foliumis mJavis, magneziis, cinkis, Tevzis qonis, E da C
vitaminebis damateba orsulobis dros (mtkicebulebis done IIa);
damtkicebulia, rom preeklamfsiis sixSiris daqveiTebas xels uwyobs
Semdegi:
orsulobis dros aspirinis mcire dozebis miReba (75- mg
yoveldRiurad) preeklamfsiis ganviTarebis maRali riskis jgufSi; (IIa);
Ca miReba sakvebi danamatebis saxiT (1g-mde dReSi)- Ca
ukmarisobis ganviTarebis maRali riskis jgufSi.
preeklamfsiisa da eklamfsiis diagnozi da Sefaseba
msubuqi preeklamfsia ar saWiroebs mkurnalobas, aucilebelia mxolod
saguldagulo dakvirveba pacientze (SesaZlebelia ambulatorulad) Semdegi
pirobebis dacviT: pacienti adeqvaturad afasebs sakuTar mdgomareobas da
SeuZlia misi damoukidebeli kontroli, aseve nebismier dros SeuZlia
samedicino daxamrebis gamoZaxeba.
qalTa konsultaciis eqimma an bebiaqalma msubuqi xarisxis preeklamfsiis
dros unda gaakeTon Semdegi:
выдать официальное освобождение от работы
Провести обучение мониторинга основных признаков развития преэелампсии
( АД, отеков, белка в моче, суточного диуреза, числа щевелений плода
Протестировать, что пацинета немежленно обратиться в стационар при появлении
головной боли, расстройства зрения, болей в ,подреберье, внезапное появдение
отеков, на лице или руках,
Убедиться что у нее есть транспортраная возможность экстренно добраться до
стационара
Периодичность наблюления ( визитов) каздые три дня
При невозможности выполения вышеуказанных условий беременная
госпитализирутся ( может быть испльзован девной стационар)
Медикаментозное левение не назначается ( диеретики, гипотензивные, седативные)
mZime xarisxis preeklamfsia hospitalizebuli unda iyos intensiuri Terapiis
palataSi II an III donis saavadmyofos samSobiaro blokSi. Tu amis saSualeba
ar aris, mdgomareobis stabilizaciis Semdeg hospitalizacia unda saswrafo
daxmarebis manqaniT specializirebuli ( reanimaciuli) brigadis TanxlebiT.
qronikuli hipertoniuli davaadebis mqone yvela pacienti preeklampsiiT
ganixileba, rogorc pacienti mZime eklampsiiT.
mZime preeklamfsiiTa da eklamfsiiT daavadebuli qalebis Sefasebasa da
mkurnalobaSi monawileoba unda miiRon meanebma, anesTeziologebma da
gamocdilma bebiaqalebma.
Tavis tkivili an muclis tkivili3 warmoadgens daavadebis damZimebis
mniSvnelovan klinikuri simptoms. saWiroa arteriuli wnevis seriuli gazomva
da Sardis analizi proteinuriis gamosavlenad. magnezialuri Terapiis
Catarebisas yuradReba unda gamaxvildes misi toqsiurobis niSnebze. puls-
oqsimetris meSveobiT saWiroa Jangbadis saturaciis uwyveti monitoringi,
radganac am dros SesaZlebelia filtvebis SeSupebis niSnebis drouli
gamovlena.
miuxedavad imisa, rom preeklamfsiisa da eklamfsiis klasifikacia dafuZnebulia sisxlis arteriuli wnevis maCveneblebsa da proteinuriis xarisxze, dedis riskis Sesafaseblad klinicistebma aseve yuradReba unda miaqcion sxva organoebis SesaZlo dazianebis niSnebs, placentis paTologiisa da nayofismxrivi simptomatikis CaTvliT.
arteriuli wnevis gazomva
arteriuli wnevis gazomva unda ganxorcieldes standartizirebuli
meTodebis meSveobiT. mniSvnelovania orsulis swori pozicia arteriuli
wnevis gazomvis dros. aucilebelia, rom manJeti iyos Sesaferisi zomis
da moTavsdes orsulis gulis doneze. diagnozis dasadastureblad
miRebuli Sedegi mravaljer unda gadamowmdes bunebrivi variaciebis
arsebobis gamo. diastoluri arteriuli wnevis gansazRvrisaTvis saWiroa
korotkovis me-5-e fazis dafiqsireba. arteriuli wnevis gasazomad
avtomaturi xelsawyoebis gamoyenebisas SesaZlebelia arteriuli wnevis
arazusti maCveneblebis (gansakuTrebiT diastoluri wnevis) miReba.7
arteriuli wnevis gasazomad sasurvelia vercxliswylis
sfigmomanometrebis gamoyeneba.8;9 Tu vercxliswylis
sfigmomanometri ar aris xelmisawvdomi, gamoyenebuli unda iyos
alternatiuli, kargad Semowmebuli mowyobiloba.
arteriuli wnevis gazomvis dros orsuli unda ijdes 45 gradusiani daxriT. wnevis gasazomi manJeti unda iyos Sesaferisi zomis da moTavsdes orsulis gulis doneze.
arteriuli wnevis avtomaturi sazomebis xmarebisas SesaZlebelia arazusti maCveneblebis miReba, amitom sasurvelia kalibrirebuli vercxliswylis sfigmomanometris gamoyeneba.
proteinuriis gansazRvra
SardSi cilis gansazRvris mizniT xSirad gamoiyeneba test-xazebi. test -
xazis bolo ramodenime wuTiT Tavsdeba SardSi. test-xazis feris Secvlis
Semdeg miRebul Sedegs adareben etiketze mocemul fers. Sedegebi
Semdegnairad SeiZleba iyos warmodgenili: 1+ =0,3 g/l, 2+ = 1g/l, 3+
= 3 g/l. am skriningul meTods gaaCnia cudi prognozuri Rirebuleba10..
testis vizualuri SefasebiT xSirad iReben rogorc cru dadebiT, aseve cru
C
C
B
uaryofiT Sedegebs.11; 12. yovelive zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT,
rekomendebulia 24 saaTiani Sardis laboratoriuli analizis Catareba.13
proteinuriis gansazRvris ZiriTad skriningul tests warmoadgens test-xazebis Sefaseba. proteinuriis damtkicebisaTvis unda gamovlindes maCvenebeli 2+, ris Semdegac proteinuria unda dadasturdes 24 saaTiani Sardis laboratoriuli analiziT
qalis monitoringi preeklamfsiisa da eklamfsiis dros
preeklamfsiis diagnozs adasturebs sisxlSi Sardovanis donis momateba. es
dakavSirebulia garTulebebis momatebul riskTan rogorc dedisaTvis, aseve
axalSobilisaTvis.14;15 amis miuxedavad, Sardovanas done ar unda iyos
ganmsazRvreli klinikuri gadawyvetilebis miRebisas. Tirkmlis ukmarisoba
preeklamfsiis dros Tanamedrove mkurnalobis pirobebSi iSviaTia16 misi
ganviTareba ZiriTadad dakavSirebulia HELLP sindromTan, sisxlis denasa an
sefsisTan. sisxlSi kreatininis donis momateba daavadebis adreul stadiaze
miuTiTebs Tirkmlis Tanmxleb daavadebaze da dakavSirebulia garTulebebis
momatebul riskTan.14
laboratoriulad Trombocitopeniis dadastureba miuTiTebs preeklamfsiis
damZimebaze..17 100 000-ze naklebi Trombocitebis raodenoba
dakavSirebulia koagulopaTiis ganviTarebis riskTan 18 da warmoadgens
Cvenebas mSobiarobisaTvis. aspartataminotransferazis maRali
maCveneblebi dakavSirebulia dedis momatebul avadobasTan.19 HHELLP
sindromis diagnostika SesaZlebelia laboratoriuli meTodebiT hemolizis
dadasturebiT14
qalis mdgomareobis stabilizaciamde arteriuli wneva unda gaizomos yovel 15 wT-Si erTxel da yovel 30 wT-Si erTxel gamokvlevis pirvel etapze. konservatuli mkurnalobis pirobebSi da qalis stabilizaciis Semdeg arteriuli wneva unda gaizomos 4 saaTSi erTxel
qalis gamokvleva moicavs yoveldRiurad sisxlis saerTo analizs, aseve RviZlisa da Tirkmelebis funqciebis Sefasebas
koagulograma aucilebeli ar aris, Tu Trombocitebis raodenoba aRemateba 100 000
aucilebelia siTxis balansis Sefaseba. amisaTvis SesaZlebelia Sardis buStSi folis kaTeteris Cadgma. saWiroa saaTobrivi diurezis aRricxva, gansakuTrebiT mSobiarobis Semdgom periodSi.
С
C
nayofis Sefaseba
klinikebis umravlesobaSi nayofis mdgomareobis Sefaseba xorcieldeba
kardiotokografiis meSveobiT (non-stres testi). am meTods gaaCnia
dabali prognozuli Rirebuleba. mudmivi eleqtronuli monitoringis
Catareba mizanSewonilia mSobiarobis dros20
preeklamfsiis dros orsulTa 30%-Si placentaruli ukmarisoba iwvevs
nayofis saSvilosnosSida zrdis Seferxebas. hipertenziiT daavadebul
orsulebSi nayofis zrdis Sefasebis mizniT pirveli vizitis dros unda Catardes
ultrabgeriTi kvleva. nayofis zrdis Seferxeba ZiriTadad viTardeba
asimetriulad, amitom sasurvelia muclis garSemowerilobis da saSvilosnos
FfuZis gazomva dinamikaSi ( gravidograma) .21 sanayofe siTxis
moculobis Semcirebam aseve SeiZleba gamoiwvios placentaruli
ukmarisoba da nayofis zrdis Seferxeba. amitom ultrabgeriTi kvlevis dros
orsulobis manZilze unda moxdes sanayofe siTxis moculobis seriuli
Sefaseba. randomizirebul kvlevebSi gamovlinda rom Wiplaris arteriis
doplerografiuli kvleva aumjobesebs axalSobilTa gamosavals22
hospitalizaciis dros orsulis an mSobiares pirveli Sefasebisas unda Catardes kardiotokografia. igi iZleva informacias nayofis mdgomareobis Sesaxeb mocemuli momentisaTvis.
mZime formis preeklamfsiis dros mSobiarobis dros unda Cautardes mudmivi kardiotokografia.
konservatuli mkurnalobis Catarebisas nayofis Sefaseba unda ganxorcieldes ultrabgeriTi kvleviT, Wiplaris arteriis doplerografiiT da sanayofe siTxis moculobis seriuli SefasebiT.
mZime formis preeklamfsiis mkurnaloba
mZime preeklamfsiis mkurnaloba moicavs orsulis dauyonlebliv
hospitalizacias, stabilizacias, mudmiv monitoringsa da mSobiarobas dedisa
B
B
A
da nayofisaTvis optimalur dros. mkurnaloba gulisxmobs arteriuli wnevisa da
krunCxvebis kontrols.
arteriuli wnevis kontroli
Tu arteriuli wnevis maCveneblebi metia an toli 170/110 mm/vwy/sv-sa, dedis
interesebidan gamomdinare saWiroa mkurnalobis dawyeba14 am drois
gamoiyeneba nifedipini an labetaloli. mwvave hipertenziis SemTxvevaSi
labetalolis Seyvana SesaZlebelia peroralurad da aucileblobis SemTxvevaSi
Semdgom intravenuradac. hidralazinis miReba naklebadaa mizanSewonili,
rac dadasturda erT-erT mimoxilviT kvlevaSi, Tumca ar arsebobs sakmarisi
mtkicebulebebi misi gamoyenebis akrZalvisaTvis.23 garda amisa, saqarTveloSi
Hhidralazini ar moipoveba.
Tu arteriuli wnevis maCveneblebi naklebia 160/100 mm/vwy/sv-ze, saswrafo
antihipertenziuli mkurnalobis dawyeba aucilebeli ar aris. gamonaklisi unda
gakeTdes im SemTxvevebisaTvis, rodesac mdgomareoba rTuldeba masiuri
proteinuriTa da RviZlis funqciebis darRveviT, aseve laboratoriulad vlindeba
hematologiuri darRvevebi. aseT SemTxvevebSi antihipertenziuli mkurnalobis
dawyeba gamarTlebulia arteriuli wnevis ufro dabal maCveneblebzec..24
grZeldeba debatebi im SemTxvevebTan dakavSirebiT, rodesac diastoluri
wneva varirebs 100 da 110 mm/vwy/sv-s Soris. mkurnaloba am dros
amcirebs mwvave hipertenziuli krizebis sixSires da Semdgomi
antihipertenziuli mkurnalobis Catarebis aucileblobas; Tumca aseve
SeimCneva nayofis wonis umniSvnelo Semcireba dabadebis momentisaTvis.25
Tu ar arsebobs Cveneba saswrafo mSobiarobisaTvis, antihipertenziuli
mkurnalobis dawyebiT SesaZlebelia orsulobis prolongireba saSualod 15
dRiT.26
meTildopa da labetaloli xSirad gamoiyeneba preeklamfsiisa da eklamfsiis
mkurnalobis dros23 meTildopas gamoyeneba usafTxoa nayofisaTvis, rac
damtkicda misi xangrZlivi gamoyenebiT. zogierT kvlevaSi gamovlinda
labetalolis upiratesoba27. atenololis gamoyenebisas SesaZlebelia nayofis
zrdis Seferxebis ganviTareba. angiotenzin makonvertirebeli fermentis
inhibitorebis gamoyeneba winaaRmdegnaCvenebia nayofis SesaZlo gverdTi
efeqtebis ganviTarebis gamo.
sasurvelia, eqimebma gamoiyenon is preparatebi, romelTac isini kargad
icnoben..
kortikosteroidebi gamoiyeneba HELLP sindromis dros. arsebuli
mtkicebulebebidan gamomdinare, isini aumjobeseben hematologiur da
bioqimiur maCveneblebs, Tumca ar arsebobs mtkicebulebebi imis Sesaxeb,
rom kortikosteroidebis gamoyeneba amcirebs dedaTa avadobas. 28
Tu sistoluri wneva metia 160 mm/vwy/sv-ze, an diastoluri wneva metia 110 mm.vwy/sv-ze, saWiroa antihipertenziuli mkurnalobis dawyeba. im SemTxvevaSi, Tu aRiniSneba orsulobis hipertenziuli garTulebebis sxva niSnebi, mkurnalobis dawyeba SesaZlebelia arteriuli wnevis ufro dabal mCveneblebzec
mZime formis hipertenziis saswrafo mkurnalobis dros SesaZlebelia labetalolis (rogorc oralurad, aseve intravenurad), nifedipinis (oralurad) gamoyeneba
saSualo xarisxis hipertenziis dros mkurnaloba xels uwyobs orsulobis prolongirebas. sasurvelia, eqimebma gamoiyenon is preparatebi, romlebsac isini kargad icnoben.
Tavi unda SevikavoT atenololis, angiotenzin makonvertirebeli fermentis inhibitorebisa da angiotenzinis receptorebis mablokirebeli agentebis gamoyenebisagan.
nifedipinis micema unda moxdes oralurad da ara sublingvalurad.
Tu orsuls aReniSneba asTmis niSnebi, Tavi unda SevikavoT labetalolis gamoyenebisagan.
krunCxvebis prevencia
MAGPIE kvlevam gamoavlina, rom magneziis sulfatis gamoyeneba
preeklamfsiis dros 58%-iT amcirebs eklamfsiuri krunCxvebis ganviTarebis
risks. (95% CI 40-71%).29 magneziis sulfatis infuzia unda gagrZeldes
mSobiarobidan an bolo krunCxvidan 12 - 24 saaTis ganmavlobaSi.. infuziis
dros mniSvnelovania Sardis gamoyofis, dedis refleqsebis, sunTqvis sixSiris da
Jangbadis saturaciis regularuli Sefaseba.
mZime preeklamfsiis dros eklamfsiis ganviTarebis riskis gamo saWiroa magneziis sulfatis gamoyeneba.
C
A
C
B
С
С
A
krunCxvebis kontroli
mZime formis preklamfsiisa da eklamfsiis dros aucilebelia qalTan mudmivi
postis arseboba. samSobiaro blokSi unda imyofebodnen anesTeziologebi,
ufrosi meanebi da neonatologebi. orsuli unda davawvinoT gverdze da
daviwyoT Jangbadis micema. unda Semowmdes sasunTqi gzebi, sunTqvis
sixSire, gaizomos pulsi da arteriuli wneva. amisaTvis mizanSewonilia puls-
oqsimetris gamoyeneba.30 qalis mdgomareobis stabilizaciis Semdeg unda
daigegmos mSobiaroba.
preeklamfsiisa da eklamfsiis dros diazepami da fenitoini aRar warmoadgenen
pirveli xazis preparatebs, arCevanis preparats warmoadgens magneziis
sulfati.31 magneziis intravenuri Seyvanisas gverdiT efeqtebi ufro iSviaTad
SeiniSneba. sisxlSi magneziis donis rutinuli gazomva mizanSewonili ar aris,
radganac misi toqsiuroba iSviaTad vlindeba miRebuli sqemebiT Seyvanisas.
magneziis gamoyofa ZiriTadad xdeba SardiT. saWiroa Sardis gamoyofis
mkacri kontroli da oliguriis dros (> 20 ml/sT-Si) magneziis infuzia unda
Sewydes. magneziis sulfatis toqsiuroba ZiriTadad vlindeba myesTa Rrma
refleqsebis gaqrobiT da sunTqvis sixSiris cvlilebiT.. respiratoruli depresiis
ganviTarebaze eWvis dros, saWiroa 1g kalciumis glukonatis Seyvana 10 wT-
is ganmavlobaSi.
krunCxvebis ganmeorebisas SesaZlebelia diazepamisa da Tiopentonis
gamoyeneba erTjeradi dozebiT. diazepamis xangZlivi gamoyeneba
dakavSirebulia dedis sikvdilianobis zrdasTan.32 krunCxvis gagrZelebisas
oqsigenaciis uzrunvelsayofad SesaZlebelia saWiro gaxdes intubacia. am dros
mizanSewonilia qalis gadayvana intensiuri mkurnalobis ganyofilebaSi.
krunCxvebis mkurnaloba efuZneba ventilaciis, sunTqvisa da cirkulaciis sabaziso principebis dacvas.
krunCxvebis kontrolisaTvis arCevanis preparats wamoadgens. magneziis sulfati. damtvirTavi doza 4 g. Seyvanili unda iyos infuzomatis an sainfuzio Spricis saSualebiT 15 wT-is ganmavlobaSi, SemdgomSi 1sT/1g-is SeyvaniT 24 saaTis ganmavlobaSi bolo krunCxvis Semdeg.
A
A
C
ganmeorebiTi krunCxvebis mkurnaloba unda xdebodes 2g magneziis sulfatis erTjeradi dozis SeyvaniT bolusiT SemdgomSi dozis gazrdiT 1,5-2 g/1 sT-Si.
siTxis balansi
bolo 20 wlis ganmavlobaSi, dedis sikvdilianobis mniSvnelovan mizezs
warmoadgens filtvebis SeSupeba.33 filtvebis SeSupeba xSirad aris
gamowveuli siTxeebis araswori SeyvaniT. ar arsebobs mtkicebulebebi siTxis
raodenobis gazrdis dadebiTi zegavlenis Sesaxeb34, piriqiT, Seyvanili siTxis
raodenobis SezRudva dakavSirebulia dedis ukeTes gamosavalTan.3 siTxeebis
balansis marTva gansakuTrebulad rTuldeba sisxldenis dros da aseT
SemTxvevebSi siTxeebis SezRudva mizanSewonili ar aris.
mSobiarobisa da mSobiarobis Semdgomi periodis dros sasurvelia Seyvanili siTxis raodenobis SezRudva 80 ml/sT-de anu 1 ml/kg/sT-Si.
mSobiarobis dros gansazRvra
dedis stabiluri mdgomareobis dros mSobiarobis gadavadeba ramodenime
saaTiT saSualebas iZleva neonatologiuri ganyofilebis ufro kargad
mosamzadeblad. Tu gestaciis vada aRemateba 34 kviras, mSobiaroba
rekomendebulia mxolod mdgomareobis stabilizaciis Semdeg. orsulobis 34
kviramde SesaZlebelia mSobiarobis gadavadeba 24 saaTiT, rac iZleva
saSualebas steroiduli mkurnalobis Casatareblad, romelic amcirebs
respiratorul distres sindromTan dakavSirebul sikvdilianobis risks.35 steroidebs
efeqturoba vlindeba im SemTxvevaSic ki, rodesac mSobiaroba iwyeba
Seyvanidan 24 saaTze nakleb droSi36; 37
gestaciis adreul vadebze orsulobis prolongireba aumjobesebs bavSvis
gamosavals38; 39 orma mcire randomizirebulma kvlevam gamoavlina
neonataluri garTulebebis riskis daqveiTeba mZime formis preeklamfsiis
adreuli gamovlinebisas mocdiTi taqtikis gamoyenebisas. 40 39. orsulobis
prolongireba xdeboda saSualod 7-15 dRemde, Sesabamisad gestaciis 28-34
da 28-32 kvirebze.
C
mSobiarobis gegma unda Camoyalibdes konsiliumis meSveobiT. ufro
mizanSewonilia saSosmxrivi mSobiaroba, Tumca, Tu gestaciis vada 32
kviraze naklebia, sasurvelia sakeisro kveTis Catareba. sakeisro kveTis
SemTxvevaSi upiratesoba eniWeba regioalur ( spinaluri, epiduruli)
anestezias. orsulobis 34 kviris Semdeg nayofis TaviT winamdebareobisas
sasurvelia saSosmxrivi mSobiaroba. saSosmxrivi prostaglandinebis an misi
analogebis gamoyeneba am dros zrdis warmatebis albaTobas.
antihipertenziuli mkurnaloba unda gagrZeldes gamokvlevisa da mSobiarobis
dros.
qalia mdgomareobis stabilizaciisa da konsiliumis Semdeg unda gadawydes sakiTxi mSobiarobis Sesaxeb
34 kviris orsulobis vadamde sasurvelia mSobiarobis gadavadeba kortikosteroidebis Seyvanis mizniT.
konservatuli mkurnaloba gestaciis adreul vadaze aumjobesebs perinatalur gamosavals
mSobiarobis tipi unda ganisazRvros nayofis winamdebareobis da mdgomareobis Sefasebis, mSobiarobis induqciis warmatebisa da saSvilosnos yelis Sefasebis Semdeg.
arteriuli wnevis momatebis riskis gamo ergometrinisa gamoyeneba sisxlisdenis profilaqtikis mizniT mSobiarobis Semdeg mizanSewonili ar aris. am mizniT saWiroa oqsitocinis gamoyeneba
mkurnaloba mSobiarobis Semdeg
mSobiarobis Semdgom periodSi mZime preeklamfsia an eklamfsia
viTardeba SemTxvaTa 44%-Si, gansakuTrebiT vadamitanili orsulobis dros.4
preeklamfsia unda gamoiricxos im melogineebSi, romelTac mSobiarobis
Semdeg aReniSnebaT hipertenziis an preeklamfsiis niSnebi (Tavis tkivili,
mxedvelobis darRveva, gulisreva, Rebineba an tkivili epigastriumSi)41
preeklamfsiis (an eklamfsiis) fonze mSobiarobis Semdeg melogine unda
imyofebodes mudmivi dakvirvebis qveS. sabolood ar aris garkveuli, Tu
ramdeni sawoldRe unda gaataros mSobiarobis Semdeg meloginem
saavadmyofoSi, Tumca cnobilia, rom preeklamfsiisa da eklamfsiis
A
A
C
C
C
ganviTarebis sixSire qveiTdeba mSobiarobis Semdeg meoTxe dRidan42
klinikuri simptomatikis gaumjobeseba unda dadasturdes qalis gaweramde.
antihipertenziuli mkurnaloba mSobiarobis Semdegac unda gagrZeldes.
mSobiarobis Semdeg arteriuli wnevis daqveiTebis miuxedavad, misi
maCveneblebi SeiZleba gaizardos mSobiarobidan 24 saaTis Semdeg.
antihipertenziuli mkurnalobis moxsna TandaTanobiT unda moxdes. qalis
gaweris Semdeg mkurnalobis gagrZeleba SesaZlebelia ambulatorulad.
arteriuli wnevis maCveneblebis normalizeba preeklamfsiis Semdeg 3 Tvis
ganmavlobaSi SeiZleba moxdes. am periodis ganmavlobaSi arteriuli wnevis
maCveneblebi ar unda aRematebodes 160/110mm/vwy/sv-s. dRevandel
dRes ar aris mtkicebulebebi raime garkveuli antihipertenziuli saSualebis
dasaniSnad. meZuZur dedebTan SesaZlebelia atenololis, labetalolis,
nifedipinisa da enalaprilis gamoyeneba, rogorc calke, aseve kombinaciis
saxiT.
meanebi unda acnobierebdnen gviani krunCxvebis ganviTarebis SesaZleblobas da saxlSi gaweramde darwmundnen qalis usafrTxoebaSi
antihipertenziuli mkurnaloba arteriuli wnevis maCveneblebis Sesabamisad unda gagrZeldes mSobiarobis Semdegac. SesaZloa, mkurnalobis gagrZeleba saWiro gaxdes mSobiarobidan 3 Tvis ganmavlobaSi
mdgradi hipertenziisa da proteinuriis SemTxvevaSi mSobiarobidan 6 kviris ganmavlobaSi unda gamoiricxos Tirkmelebis Tanxmlebi paTologia, rac saWiroebs Sesabamis gamokvlevas.
eklamfsiis 44% viTardeba mSobiarobis Semdgom, amitom preeklamfsiisa da eklamfsiis fonze mSobiarobis Semdeg saWiroa meloginis mdgomareobis mudmivi Sefaseba
mSobiarobis Semdgomi dakvirveba.
mtkicebulebebi mowmobs, rom preeklamfsiiT daavadebul qalTa 13%-s aReniSneba Tanmxlebi qronikuli an esenciuri hipertenzia, romelic ar gamovlinda antenatalurad. 43 44
rekomendebulia zogadi profilis eqimis mier arteriuli wnevisa da proteinuriis kontroli mSobiarobidan 6 kviris ganmavlobaSi.
C
C
C
C
C
Tu saxezea persistirebadi hipertenzia an proteinuria, saWiroa Semdgomi gamokvlevebis Catareba.
bibliografia
1. Appraisal of Guidelines for Research & Evaluation (AGREE) Instrument. The AGREE Collaboration., 2001.
2. Harbour R,.Miller J. A new system for grading recommendations in evidence based clinical guidlines. BJM 2001;323:334-6.
3. Tuffnell DJ, Schiff M, Jankowicz D, Lindow SW, Lyons G, Mason GC et al. Outcomes of severe pre-eclampsia/eclampsia in Yorkshire 1999/2003. BJOG 2005;112:875-80.
4. Douglas KA,.Redman CW. Eclampsia in the United Kingdom. BMJ 1994;309:1395-400.
5. Altman D, Carroli G, Duley L, Farrell B, Moodley J, Neilson J. Do women with pre-eclampsia, and their babies, benefit from magnesium sulphate? The Magpie Trial: a randomised placebo-controlled trial. Lancet 2002;359.
6. Magee LA, Ornstein MP, von Dadelszen P. Fortnightly review: management of hypertension in pregnancy. BMJ 1999;318:1332-6.
7. Lewis G. Why Mothers Die. RCOG Press.
8. Natarajan P, Shennan AH, Penny J, Halligan AW, de Swiet M, Anthony J. Comparison of auscultatory and oscillometric automated blood pressure monitors in the setting of preeclampsia. Am J Obstet Gynecol 1999;181:1203-10.
9. Golara M, Benedict A, Jones C, Randhawa M, Poston L, Shennan AH. Inflationary oscillometry provides accurate measurement of blood pressure in pre-eclampsia. BJOG 2002;109:1143-7.
10. Waugh JJ, Clark TJ, Divakaran TG, Khan KS, Kilby MD. Accuracy of urinalysis dipstick techniques in predicting significant proteinuria in pregnancy. Obstet Gynecol 2004;103:769-77.
11. Waugh J, Bell SC, Kilby M, Seed P, Blackwell C, Shennan AH. Optimal bedside urinalysis for the detection of proteinuria in hypertensive proteinuria: a study of diagnostic accuracy? BJOG 2005;112:412-7.
12. Phelan LK, Brown MA, Davis GK, Mangos G. A prospective study of the impact of automated dipstick urinalysis on the diagnosis of preeclampsia. Hypertens.Pregnancy 2004;23:135-42.
13. Critchley H, MacLean A, Poston L, Walker J. Preeclampsia. London: RCOG Press; 2003.
14. Martin JN, Jr., May WL, Magann EF, Terrone DA, Rinehart BK, Blake PG. Early risk assessment of severe pre-eclampsia: admission battery of symptoms and laboratory tests to predict likelihood of subsequent significant maternal morbidity. Am J Obstet Gynecol 1999;180:1407-14.
15. Redman CW,.Bonnar J. Plasma urate changes in preeclampsia. Br Med J 1978;1484-5.
16. Lewis G. Why Mothers Die. RCOG Press.
17. Redman CW, Bonnar J, Beilin L. Early platelet consumption in pre-eclampsia. Br Med J 1998;467-9.
18. Sharma SK, Philip J, Whitten CW, Padakandla UB, Landers DF. Assessment of changes in coagulation in parturients with pre-eclampsia using thromboelastography. Anesthesiology 1999;90:385-90.
19. Duckitt K,.Harrington D. Risk factors for pre-eclampsia at antenatal booking:systematic review of controlled studies. BMJ 2005;330:565.
20. Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. TheUse of Electronic Fetal Monitoring.Evidence Based Clinical Guideline No. 8. RCOG Press 2001.
21. Galan HL, Hobbins JC, Ferrazzi E. . Intrauterine growth restriction (IUGR): biometric and Doppler assessment. Prenat.Diagn. 2002;22:331-7.
22. Alfirevic Z,.Neilson J. Doppler ultrasonography in high risk pregnancies: systematic review with meta-analysis. Am J Obstet Gynecol 1995;172:1379-87.
23. Hutton JD, James DK, Stirrat GM, Douglas KA, Redman CW. Management of severe pre-eclampsia and eclampsia by UK consultants. Br J Obstet Gynaecol 1992;99:554-6.
24. Lewis G. Why Mothers Die. RCOG Press.
25. Magee LA, von Dadelszen P, Bohun CM, Rey E, El Zibdeh M, Stalker S et al. Serious perinatal complications of non-proteinuric hypertension: an international, multicentre, retrospective cohort study. J.Obstet.Gynaecol.Can. 2003;25:372-82.
26. Magee LA, von Dadelszen P, Bohun CM, Rey E, El Zibdeh M, Stalker S et al. Serious perinatal complications of non-proteinuric hypertension: an international, multicentre, retrospective cohort study. J.Obstet.Gynaecol.Can. 2003;25:372-82.
27. El Qarmalawi AM, Morsy AH, al Fadly A, Obeid A, Hashem M, Lubarsky SA et al. Labetalol vs. methyldopa in the treatment of pregnancy induced hypertension
Late postpartum eclampsia revisitedWhich anticonvulsant for women with eclampsia? Evidence from the Collaborative Eclampsia
Trial. Int J Gynaecol Obstet 1995;49:125-30.
28. Clenney TL,.Viera AJ. Corticosteroids for HELLP (haemolysis, elevated liver enzymes low platelets) syndrome. BMJ 2004;329:270-2.
29. Lubarsky SL, Barton JR, Friedman SA, Nasreddine S, Ramadan MK, Sibai BM. Late postpartum eclampsia revisited. Obstet Gynecol 1994;83:502-5.
30. Sidhu H. Pre-eclampsia and Eclampsia. In: Johanson R,Cox C, Grady K, Howqell C, editors. Managing.Obstetric Emergencies.and Trauma: The MOET.Course Manual.London: RCOG Press133-47.
31. Which anticonvulsant for women with eclampsia? Evidence from the Collaborative Eclampsia Trial. Lancet 1995;32:1455-63.
32. Which anticonvulsant for women with eclampsia? Evidence from the Collaborative Eclampsia Trial. Lancet 1995;32:1455-63.
33. Lewis G. Why Mothers Die. RCOG Press.
34. Duley L, Williams J, Henderson-Smart DJ. Plasma volume expansion for treatment of women with pre-eclampsia. Cochrane Database Syst.Rev. 2000;2.
35. Crowley P. Prophylactic corticosteroids for preterm birth. Cochrane Database Syst.Rev. 2000;2.
36. Magann EF, Martin RW, Isaacs JD, Blake PG, Morrison JC, Martin JN, Jr. Corticosteroids for the enhancement of fetal lung maturity: impact on the gravida with preeclampsia and the HELLP syndrome. Aust.N.Z.J.Obstet.Gynaecol. 1993;33:127-31.
37. Abramovici DA, Friedman SA, Audibert F, Kao L, Sibai BM. Neonatal outcome in severe preeclampsia at 24 to 36 weeksТ gestation: does the HELLP (hemolysis, elevated liver enzymes, and low platelet count) syndrome matter? Am J Obstet Gynecol 1999;221-5.
38. Magann EF, Perry KG, Jr., Chauhan SP, Graves GR, Blake PG, Martin JN, Jr. Neonatal salvage by weekТs gestation in pregnancies complicated by HELLP syndrome JO. J Soc.Gynecol Investig. 1994;1:206-9.
39. Haddad B, Deis S, Goffinet F, Paniel BJ, Cabrol D, Sibai BM. Maternal and perinatal outcomes during expectant management of 239 severe preeclamptic women between 24 and 33 weeksТ gestation. Am J Obstet Gynecol 2004;190:1590-7.
40. Murphy DJ,.Stirrat GM. Mortality and morbidity associated with early onset pre-eclampsia. Hypertens.Pregnancy 2000;19:221-31.
41. Atterbury JL, Groome LJ, Hoff C, Yarnell JA. Clinical presentation of women readmitted with postpartum severe preeclampsia or eclampsia. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs 1998;27:134-41.
42. Lubarsky SL, Barton JR, Friedman SA, Nasreddine S, Ramadan MK, Sibai BM. Late postpartum eclampsia revisited. Obstet Gynecol1994. 1983;502:505.
43. Hannaford P, Ferry S, Hirsch S. Cardiovascular sequelae of toxaemia of pregnancy. Heart 1997;77:154-8.
44. Marin R, Gorostidi M, Portal CG, Sanchez M, Sanchez E, Alvarez J. Long-term prognosis of hypertension in pregnancy. Hypertens.Pregnancy 2000;19:199-209.