11
"Бага ангийн багш" "Бага ангийн багш" сэтгүүлээс сэтгүүлээс 1 Л.Цолмон Л.Цолмон

Humuujliin tuhai yria 1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Humuujliin tuhai yria  1

"Бага ангийн багш" "Бага ангийн багш" сэтгүүлээссэтгүүлээс

11Л.ЦолмонЛ.Цолмон

Page 2: Humuujliin tuhai yria  1

Анхаарал төвлөрөлтАнхаарал төвлөрөлт Хүүхдийн анхаарал сарнилтыг багасгах, тэднийг Хүүхдийн анхаарал сарнилтыг багасгах, тэднийг

тайван байлгаж анхаарал төвлөрөлтийг сайжруулах нь тайван байлгаж анхаарал төвлөрөлтийг сайжруулах нь өнөөгийн багш, эцэг эхчүүдэд шаардагдах хүүхэд өнөөгийн багш, эцэг эхчүүдэд шаардагдах хүүхэд хүмүүжүүлэх нэг чухал алхам болжээ. Яагаад гэвэл хүмүүжүүлэх нэг чухал алхам болжээ. Яагаад гэвэл хүүхэд тайван байж анхаарлаа төвлөрүүлж сурах нь хүүхэд тайван байж анхаарлаа төвлөрүүлж сурах нь амжилттай суралцах гол нөхцөл болох бөгөөд хүүхэд амжилттай суралцах гол нөхцөл болох бөгөөд хүүхэд хэдийчинээ тайван нөхцөлд байна төдийчинээ анхаарал хэдийчинээ тайван нөхцөлд байна төдийчинээ анхаарал нь төвлөрч сайн сурах боломжтой болно. нь төвлөрч сайн сурах боломжтой болно.

Анхаарал төвлөрөлтийг хүүхдийн гаднах байдлаас нь Анхаарал төвлөрөлтийг хүүхдийн гаднах байдлаас нь авч үзвэл учир дутагдалтай. Хүүхдийн дотоод сэтгэл авч үзвэл учир дутагдалтай. Хүүхдийн дотоод сэтгэл санааны тайван байдал, өөрөө өөртөө болон бусдад санааны тайван байдал, өөрөө өөртөө болон бусдад хандах хандлагын учир шалтгааныг олж анхаарал хандах хандлагын учир шалтгааныг олж анхаарал төвлөрүүлэх тухай ярих хэрэгтэй. төвлөрүүлэх тухай ярих хэрэгтэй.

Хүүхдийн анхаарлыг төвлөрүүлж номхон дөлгөөн Хүүхдийн анхаарлыг төвлөрүүлж номхон дөлгөөн байлгахад дараах дасгалууд тус болно.байлгахад дараах дасгалууд тус болно.

Багш, эцэг эх та бүхэн эдгээр анхаарал төвлөрүүлэх Багш, эцэг эх та бүхэн эдгээр анхаарал төвлөрүүлэх дасгалуудыг тогтмол хийлгэснээр хэдийгээр хүүхдийн дасгалуудыг тогтмол хийлгэснээр хэдийгээр хүүхдийн хүлээж авах чадвар харилцан адилгүй ч үр дүнтэй хүлээж авах чадвар харилцан адилгүй ч үр дүнтэй болохыг нь ажиглаж мэдэрнэ гэдэгт итгэлтэй байна.болохыг нь ажиглаж мэдэрнэ гэдэгт итгэлтэй байна.

"Бага ангийн багш" "Бага ангийн багш" сэтгүүлээссэтгүүлээс

22

Page 3: Humuujliin tuhai yria  1

-1 дүгээр ангиас нь эхлэн алжаал тайлах, анхаарал төвлөрүүлэх дасгалыг хичээлийн нэг хэсэг гэдгийг ойлгуулна.

-Орчинд нь чөлөөт, дулаан, идэвхтэй, тэвчээртэй уур амьсгалыг бий болгоно.

-Дасгал бүр ямар нэгэн хөдөлгөөн шаардаж байвал зүгээр.

-Хүүхэд нүдээ аньж дасгал хийх нь тэдэнд итгэл төрүүлж олон төрлийн дасгалыг сонгон хийх боломжийг олгодог.

-Хэрэв ангид бол бусдадаа саад болдог зарим хүүхдүүдийг тусгаарлан тэдэнд тоглоом болон унших ном өгч болно.

"Бага ангийн багш" "Бага ангийн багш" сэтгүүлээссэтгүүлээс

33

Page 4: Humuujliin tuhai yria  1

Хүүхдийг тайвшруулах Хүүхдийг тайвшруулах туршлагуудаастуршлагуудаас

Хүүхдүүд хичээлийн завсарлагааны дараа эсвэл Хүүхдүүд хичээлийн завсарлагааны дараа эсвэл ямар нэгэн идэвхтэй үйлийн дараа анхаарал нь ямар нэгэн идэвхтэй үйлийн дараа анхаарал нь сарнисан байдалтай байдаг. Тэднийг хамгийн сарнисан байдалтай байдаг. Тэднийг хамгийн амархан тайвшруулах арга нь “Нэг минут” амархан тайвшруулах арга нь “Нэг минут” нэртэй тоглоом тоглуулах арга юм.нэртэй тоглоом тоглуулах арга юм.

Хүүхдүүд өөрийн суудаг сандал дээрээ чимээ Хүүхдүүд өөрийн суудаг сандал дээрээ чимээ гаргалгүй суух ёстой. гаргалгүй суух ёстой.

Тоглоомын журам нь тоглоомд оролцож буй бүх Тоглоомын журам нь тоглоомд оролцож буй бүх хүүхэд нүдээ анин гараа доош нь сул тавин нэг хүүхэд нүдээ анин гараа доош нь сул тавин нэг минут зогсоно. “Нэг минут боллоо” гэж бодсон минут зогсоно. “Нэг минут боллоо” гэж бодсон нь суудалдаа чимээ гаргалгүй нүдээ аниастай нь суудалдаа чимээ гаргалгүй нүдээ аниастай чигээрээ сууна. Энэ хугацаанд хүүхэд тайвширч чигээрээ сууна. Энэ хугацаанд хүүхэд тайвширч амждаг.амждаг.

Мөн намуухан хөгжим нь хүүхдийг гаднах дуу Мөн намуухан хөгжим нь хүүхдийг гаднах дуу чимээнээс тусгаарлан тайвшруулахаас гадна чимээнээс тусгаарлан тайвшруулахаас гадна тэдний бодол санааг төвлөрүүлж өгнө. тэдний бодол санааг төвлөрүүлж өгнө.

"Бага ангийн багш" "Бага ангийн багш" сэтгүүлээссэтгүүлээс

44

Page 5: Humuujliin tuhai yria  1

Дотоод сэтгэлгээг Дотоод сэтгэлгээг тайвшруулах дасгалуудтайвшруулах дасгалууд

Нүдээ анин гараа барилцаад анги танхим, гэр Нүдээ анин гараа барилцаад анги танхим, гэр доторх болон гадаах чимээг анхааралтай доторх болон гадаах чимээг анхааралтай сонсоно. Ойролцоогоор 2 минут өнгөрсний дараа сонсоно. Ойролцоогоор 2 минут өнгөрсний дараа нүдээ нээж сонссон дуу чимээнийхээ талаар нүдээ нээж сонссон дуу чимээнийхээ талаар харилцан хоорондоо ярилцана. харилцан хоорондоо ярилцана.

Гараа ширээн дээр тавин нүдээ анин дэрлэж Гараа ширээн дээр тавин нүдээ анин дэрлэж хэвтээд намуун хөгжмийн аянд аялал хийнэ. хэвтээд намуун хөгжмийн аянд аялал хийнэ. Түүний дараа хүүхэд юу бодсон санаснаа ярилцах Түүний дараа хүүхэд юу бодсон санаснаа ярилцах юмуу зургаар дүрсэлнэ.юмуу зургаар дүрсэлнэ.

Тойрог болон суугаад нүдээ анин зөвхөн Тойрог болон суугаад нүдээ анин зөвхөн өөрийнхөө амьсгалд анхаарлаа хандуулаад өөрийнхөө амьсгалд анхаарлаа хандуулаад өөрийнхөө биед юу болж байгааг мэдрэхийг өөрийнхөө биед юу болж байгааг мэдрэхийг оролдоно. оролдоно.

"Бага ангийн багш" "Бага ангийн багш" сэтгүүлээссэтгүүлээс

55

Page 6: Humuujliin tuhai yria  1

Аливаа зүйлийг мэдрэхАливаа зүйлийг мэдрэх Нүдээ аньж нэг тойрог болон сууна. Аав ээж эсвэл Нүдээ аньж нэг тойрог болон сууна. Аав ээж эсвэл багш хүүхдийн гарт ямар нэг зүйл барьж багш хүүхдийн гарт ямар нэг зүйл барьж мэдрүүлнэ. Хүүхэд эдгээр зүйлийг зөөлөн, хатуу, мэдрүүлнэ. Хүүхэд эдгээр зүйлийг зөөлөн, хатуу, гялгар, барзгар аль нь болохыг хэлнэ. Жишээлбэл:гялгар, барзгар аль нь болохыг хэлнэ. Жишээлбэл:мод, лаа, нэг ширхэг тариан түрүү, ямар нэг жимс мод, лаа, нэг ширхэг тариан түрүү, ямар нэг жимс байж болно. байж болно.

Аливаа зүйлийг сонсохАливаа зүйлийг сонсох

Хүүхэд нүдээ аниас-Хүүхэд нүдээ аниас-тай хэвээр. Багш тай хэвээр. Багш хатгадаг зүү, цаас, хатгадаг зүү, цаас, шохой гэх мэт ямар шохой гэх мэт ямар нэгэн зүйлийг нэгэн зүйлийг газарт унагаахад газарт унагаахад хүүхэд тэдгээрийг хүүхэд тэдгээрийг чимээгээр нь чимээгээр нь хооронд нь ялгаж хооронд нь ялгаж танина. танина.

Урсгал мэндчилгээУрсгал мэндчилгээ

“ “Чимээгүй шуудан” Чимээгүй шуудан” нэртэй тоглоом нэртэй тоглоом тоглоно. Бие тоглоно. Бие биенийхээ чихэнд үг биенийхээ чихэнд үг дамжуулан хэлнэ. дамжуулан хэлнэ. Анхаарлаа муу Анхаарлаа муу төвлөрүүлсэн сурагч төвлөрүүлсэн сурагч алдаа гаргана.алдаа гаргана.

"Бага ангийн багш" "Бага ангийн багш" сэтгүүлээссэтгүүлээс

66

Page 7: Humuujliin tuhai yria  1

Дашрамд сонирхуулахад:Дашрамд сонирхуулахад: ЭЦЭГ ЭЦЭГ //сургамжит өгүүллэгсургамжит өгүүллэг//

Түүнийг гэртээ ядарч сульдаад ирэхэд 5 настай хүү нь Түүнийг гэртээ ядарч сульдаад ирэхэд 5 настай хүү нь хаалган дээрээ зогсоод хүлээж байлаа. Хүү нь түүнээс “Аав аа, та хаалган дээрээ зогсоод хүлээж байлаа. Хүү нь түүнээс “Аав аа, та нэг цагт хэр их мөнгө олдог вэ?” гэж асуужээ. Тэрээр “Энэ чамд нэг цагт хэр их мөнгө олдог вэ?” гэж асуужээ. Тэрээр “Энэ чамд хамаагүй” гэж уцаарлан хэллээ. Хүү нь: “Гэхдээ аав аа, үнэхээр хамаагүй” гэж уцаарлан хэллээ. Хүү нь: “Гэхдээ аав аа, үнэхээр мэдмээр байна” гэж шалав. “За яахав, 20 доллар олдог” хэмээн мэдмээр байна” гэж шалав. “За яахав, 20 доллар олдог” хэмээн хариуллаа. Гэтэл хүү нь “Та тэгвэл надад 10 доллар өгөөч” гэх нь хариуллаа. Гэтэл хүү нь “Та тэгвэл надад 10 доллар өгөөч” гэх нь тэр. Аав нь учиргүй уурлаж “Чиний хэрэгтэй, хэрэггүй тоглоом, тэр. Аав нь учиргүй уурлаж “Чиний хэрэгтэй, хэрэггүй тоглоом, янз бүрийн зүйлд зориулах илүү мөнгө алга. Өрөөндөө ороод, янз бүрийн зүйлд зориулах илүү мөнгө алга. Өрөөндөө ороод, хаалгаа хаа” гэжээ. хаалгаа хаа” гэжээ.

Хүү чимээгүйхэн өрөөндөө ороод хаалгаа хаав. Аав ч Хүү чимээгүйхэн өрөөндөө ороод хаалгаа хаав. Аав ч ууртайгаар “Энэ хүүхэд яаж ийм зүйлийг зоригтой асууж байна ууртайгаар “Энэ хүүхэд яаж ийм зүйлийг зоригтой асууж байна аа?” гэж боджээ. Нэг цагийн дараа тэрээр хүүдээ уурлаад мөнгөөр аа?” гэж боджээ. Нэг цагийн дараа тэрээр хүүдээ уурлаад мөнгөөр яах гэж байсныг нь асуугаагүйгээ саналаа. Магадгүй үнэхээр чухал яах гэж байсныг нь асуугаагүйгээ саналаа. Магадгүй үнэхээр чухал байсан ч юм бил үү. Хүүгийнхээ өрөөнд ороод, орондоо хэвтэж байсан ч юм бил үү. Хүүгийнхээ өрөөнд ороод, орондоо хэвтэж байгаа хүүгээсээ “Унтаж байгаа юм уу?” гэж асуулаа. Хүү нь “Үгүй” байгаа хүүгээсээ “Унтаж байгаа юм уу?” гэж асуулаа. Хүү нь “Үгүй” гэж хариулахад “Май энэ 10 долларыг ав. Түрүүн муухай гэж хариулахад “Май энэ 10 долларыг ав. Түрүүн муухай аашилсныг минь уучлаарай. Өнөөдөр их хүнд өдөр байлаа” гэжээ.аашилсныг минь уучлаарай. Өнөөдөр их хүнд өдөр байлаа” гэжээ.

Хүү нь баяртайгаар үсрэн босоод “Баярлалаа. Аав аа” Хүү нь баяртайгаар үсрэн босоод “Баярлалаа. Аав аа” гээд орон доороосоо бутархай мөнгө хадгалдаг хайрцгаа гарган, гээд орон доороосоо бутархай мөнгө хадгалдаг хайрцгаа гарган, аавыгаа царайчлан хараад мөнгөө удаан гэгч нь тоолов. Аав нь аавыгаа царайчлан хараад мөнгөө удаан гэгч нь тоолов. Аав нь мөн л уурлаж “Чамд мөнгө байсаар байтал яагаад надаас мөнгө мөн л уурлаж “Чамд мөнгө байсаар байтал яагаад надаас мөнгө авч байгаа юм бэ? Чиний тоглоомонд оролцох зав надад байхгүй” авч байгаа юм бэ? Чиний тоглоомонд оролцох зав надад байхгүй” гэж хэлэхэд хүү нь “Аав аа би тантай нэг цаг хамт баймаар байна. гэж хэлэхэд хүү нь “Аав аа би тантай нэг цаг хамт баймаар байна. Энэ 20 доллараар таны нэг цагийг авч болох уу?” гэжээ. Энэ 20 доллараар таны нэг цагийг авч болох уу?” гэжээ.

"Бага ангийн багш" "Бага ангийн багш" сэтгүүлээссэтгүүлээс

77Л.ЦолмонЛ.Цолмон

Page 8: Humuujliin tuhai yria  1

Тархи толгойг сэргээх тоглоом, дасгалуудТархи толгойг сэргээх тоглоом, дасгалууд

Анхаарал төвлөрөлтийг сайжруулах Анхаарал төвлөрөлтийг сайжруулах дасгалуудыг гэртээ хүүхдүүдтэйгээ хамт дасгалуудыг гэртээ хүүхдүүдтэйгээ хамт хийгээрэй. Эдгээр дасгалууд нь хүүхдийг өдөр хийгээрэй. Эдгээр дасгалууд нь хүүхдийг өдөр тутмын амьдралын асуудлуудаас түр ч атугай тутмын амьдралын асуудлуудаас түр ч атугай чөлөөлж тархийг амраана.чөлөөлж тархийг амраана.

Мемори.Мемори. Та ширээн дээрээ олон төрлийн зүйл Та ширээн дээрээ олон төрлийн зүйл дэлгэн тавиарай. Ширээн дээр дэлгэж тавьсан дэлгэн тавиарай. Ширээн дээр дэлгэж тавьсан зүйлүүдийг хүүхэд сайн ажиглан харж тогтоож зүйлүүдийг хүүхэд сайн ажиглан харж тогтоож авна. Үүний дараа хүүхдээ цааш нь харуулан авна. Үүний дараа хүүхдээ цааш нь харуулан ширээн дээрээсээ аль нэг зүйлийг ходуулна. ширээн дээрээсээ аль нэг зүйлийг ходуулна. Хүүхэд ширээн дээр юу дутуу байгааг хэлнэ. Хүүхэд ширээн дээр юу дутуу байгааг хэлнэ. Олон зүйл нэг зэрэг алга болох тусам Олон зүйл нэг зэрэг алга болох тусам төвөгтэй болж эхэлнэ.төвөгтэй болж эхэлнэ.

Ном унших.Ном унших. Хүүхдээ орой унтах үед үлгэр юм уу Хүүхдээ орой унтах үед үлгэр юм уу ямар нэг сонирхолтой зүйл ярих, ном уншиж өгснөөр ямар нэг сонирхолтой зүйл ярих, ном уншиж өгснөөр хүүхдийн толгой амран сайхан унтах болно.хүүхдийн толгой амран сайхан унтах болно.

"Бага ангийн багш" "Бага ангийн багш" сэтгүүлээссэтгүүлээс

88

Page 9: Humuujliin tuhai yria  1

Эвлүүлдэг тоглоом, үгийн сүлжээ Эвлүүлдэг тоглоом, үгийн сүлжээ зэрэг нь хүүхдийн зэрэг нь хүүхдийн анхаарлыг сайн төвлөрүүлнэ.анхаарлыг сайн төвлөрүүлнэ.

Хөгжмийн ая. Хөгжмийн ая. Хүүхэдтэйгээ хамтдаа хөгжим Хүүхэдтэйгээ хамтдаа хөгжим сонсоно. Хөгжим сонсож дууссаны дараа хөгжмийн сонсоно. Хөгжим сонсож дууссаны дараа хөгжмийн аянд юу бодсон тухайгаа ярилцана. Жишээ нь: аянд юу бодсон тухайгаа ярилцана. Жишээ нь: намрын тухай, бага насны тухай гэх мэтнамрын тухай, бага насны тухай гэх мэт

Таавар зураг.Таавар зураг. Таавар зураг нь хүүхдэд сонирхолтой Таавар зураг нь хүүхдэд сонирхолтой байхаас гадна хүүхдийн анхаарлыг сайжруулж байхаас гадна хүүхдийн анхаарлыг сайжруулж байдаг.байдаг.

Энэ зураг туулайны зураг уу? Энэ зураг туулайны зураг уу?

Эсвэл нугасны зураг уу?Эсвэл нугасны зураг уу?

Өгүүллэг ярих.Өгүүллэг ярих. Ярих гэдэг бол бодлын үндсэн дээр Ярих гэдэг бол бодлын үндсэн дээр явагддаг. Тиймээс хүүхдийн хэл яриаг эртнээс явагддаг. Тиймээс хүүхдийн хэл яриаг эртнээс хөгжүүлэх нь чухал. Та хүүхдийнхээ чөлөөт хөгжүүлэх нь чухал. Та хүүхдийнхээ чөлөөт сэтгэлгээг хөгжүүлэх дасгалын нэг хэлбэр нь сэтгэлгээг хөгжүүлэх дасгалын нэг хэлбэр нь чөлөөт сэдвээр ярилцах явдал юм. Жишээ нь: “Нэг чөлөөт сэдвээр ярилцах явдал юм. Жишээ нь: “Нэг хүн бороонд цувгүй явж байна” гэж эхлэхэд хүүхэд хүн бороонд цувгүй явж байна” гэж эхлэхэд хүүхэд цааш нь үргэлжлүүлэн сэтгэн чөлөөтэй ярьж цааш нь үргэлжлүүлэн сэтгэн чөлөөтэй ярьж эхэлнэ. Энэ тоглоомыг эгч, дүү нартайгаа хамт эхэлнэ. Энэ тоглоомыг эгч, дүү нартайгаа хамт тоглож болно. тоглож болно. "Бага ангийн багш" "Бага ангийн багш"

сэтгүүлээссэтгүүлээс99

Page 10: Humuujliin tuhai yria  1

"Бага ангийн багш" "Бага ангийн багш" сэтгүүлээссэтгүүлээс

1010

Page 11: Humuujliin tuhai yria  1

"Бага ангийн багш" "Бага ангийн багш" сэтгүүлээссэтгүүлээс

1111

Анхаарал тавьсанд баярлалаа.

Аз жаргал хүсье.