20 2008

અમે તો ભઈઅમે તો ભઈઅમે તો ભઈઅમે તો ભઈ જરાતી જરાતી જરાતી જરાતીુુુુ …! – િવનય દવેિવનય દવેિવનય દવેિવનય દવે [���ત હા�યુ -લેખ ‘ઉ�સવ’ સામાિયકમાથંી સાભાર.]

હોટ!લમા કોઈ ચા મગાવે અને ચામા માખી પડ તો & થાયં ં ં ! ુ ં …. ?

(1) ચો'ખાઈનો આ)હ* +,-ટશર ચા પીધા વગર ભર!લો કપ તરછોડ*ને જતો રહ!. (2) ‘ક!ર-1*’ �વભાવવાળો અમે-રકન ચામાથી માખી કાઢ* ચા પી 4યં . (3) ‘ચા5’ુ �વભાવવાળો ઓ�7!+લયન ચા ઢોળ* કપ લઈને જતો રહ!. (4) ‘+ચ8-િવ+ચ8’ ખાનારો ચીનો માખી ઊપાડ*ને ખાઈ 4ય.

આ સમયે એક ‘મહાન ;ય<=ત’ �યા ંહાજર હોય તો એ & કર! ખબર છું ે ?

એ ‘મહાન ;ય<=ત’ +,-ટશર પાસેથી તરછોડ!લી ચાના પૈસા લે. એણે તરછોડ!લી ચા અમે-રકનને વચી દ!ે ,

કપ ઓ�7!+લયનને વચી અને અન માખી ચીનાને વચી દ! ે ે ે ! બધાના પૈસા +ખ�સામા ંAક* ઘર ભેગો થઈ ૂ

4ય. આ સો+લડ ગણતર*બાજ મહાન ;ય<=ત એટલે કોણ ખબર છે ? આ અDEતુ, જોરદાર મહાFભાવ ુ

એટલે ‘જરાતીુ ’ ! આખી Gિનયામા ુ ં ‘વHડ બે�ટI વેપાર*’નો Jને એવોડ મળેલો છેI , તે છે – Kંુ, તમે અને

આપણે બધા – ‘જરાતીુ ’, પણ આપણે મા8 વેપાર* જ નથી વપાર*થી પણ િવશેષ છ*એે . આપણો

�વભાવ, આપણી આદતો, આપણી ખાિસયતો આપણને બી4થી નોખા અને Mદા બનાવ છેં ં ેુ . તો ચાલો આપણે જરાતીઓ ક!વા છ*એુ એની ચચા આJ એરણ ઉપર ચઢાવીએI .

આપણા ભારત દ!શનો નકશો Mઓ તો એમા પિNમ છેડ હસતા મોઢાના આકારવાOં રાPયુ ં ! ં દ!ખાશે. આ

હસ� મોQ એટલ આપR જરાત અને તમા વસતા સાડા પાચં કરોડ હસતા મોઢાું ં ે ુ ં ે ં ંુ ુ એટલે આપણે

જરાતીુ , પણ જરાતીઓ મા8 જરાતમા જ વસે છ તે માનS Eલૂભર5 ંછુ ં ે ં ! ેુ ુ ુ . જરાતીઓ આખી ુ

Gિનયામા બધે જ ફલાયેલા છ અને બધી જ જUયાએ ધધો કર* ુ ં ે ં! ‘બે પૈસા’ કમાઈ રVા છે. િવW�વાસે

નીકળવાના શોખીન જરાતીઓમાનો કોઈ સહારાF રણ જોવા 4યુ ંુ અને �યા તેન ચાની ક*ટલી ચલાવતો ં ે

જરાતી મળ* 4ય તS બન ખX ુ ે ુ ં ે ં ુ !! પY<Uવન ક! સફદ રZછ ઉપર -રસચ કરતો વૈ[ાિનક એ\ટાક-ટકામા ં! I I

4ય �યાર! �યા તેનં ે આઈ�]*મ પાલર ચલાવતો જરાતી મળ* 4ય એS ંપણ બનI ુ ેુ . મનીમાઈ\ડ!ડ તર*ક!

4ણીતા જરાતીઓનો પૈસા કમાવાનો ગાડો શોખ તમને Gિનયામા બધ જ લઈ 4ય છે ુ ં ે ં ેુ (કાયદ!સર ક!

ગેરકાયદ!સર !). તેમાય ફોર!ન જવા માટ જરાતીઓનો સૌથી ફવ-રટ દશ હોય તો અમે-રકાં ! ુ !! . Jમ

વૈ[ાિનકોને મગળ ક! ચ_ પર જવાF વળગણ હોય છે તેમ જરાતીઓન કોઈ પણ ર*તેં ં ં ેુ ુ અમે-રકા વટ*

જવાF વળગણ હોય છું ે. �યા ંજઈન ભલે ે ‘કંઈ પણ’ કરS પડ પણ તે માટ! તઓું ! ે અહZયા ‘કંઈ પણ’ કરવા

તૈયાર હોય છે. ક!ટલાક તો માણસમાથી ં ‘ક`તૂર’ બનવા તૈયાર થઈ 4ય છે. આ ‘ક`તૂરો’F aિતમ લbય ુ ં

ડૉલરF ચણ ચણવાF હોય છેુ ં ંુ . (ક!મક!, એક ડૉલર બરાબર પdચાહ eિપયા થાય ને ભઈ ?!!’)

Page 1 of 4Readgujarati.com » અમે તો ભઈ જરાતીુ …! – િવનય દવે

20-Oct-08

આને જ -રલેટડ આપણી એક બીf આદત પણ છે! . આપણને આપણી જરાતી ભાષા કરતા a)ેfુ ં

ભાષાF સો+લડ વળગણ છું ે. g નોુ , આપણે બધા સે\ટ\સમા િવધાઉટ એની -રઝન ijUલશ! ં વડઝ kસૂાડ* I

દઈએ છ*એ. ગમે તેS ખોlં અન વા-હયાત a)ેf બોલનારાઓન આપણે બKું ે ેુ ુ હોિશયાર ગણીએ છ*એ.

જરાતી સાX બોલતા ના આવડ� ંહોય તો ચાલ પણ બકવાસ a)ેfુ ં ેુ ુ બોલતા તો આવડS જ જોઈએ ું

તેવો આપણને mમ પસી ગયો છેે . બે-ચાર જરાતીઓ nાક ભગાુ ં ે થાય તો તેમને a)f બોલવાનો ે

એટ!ક આવે છે. ક!ટલાક તો a)ેf છાટવાO પહોળાં ં ંઉdચારોવાOં જરાતી બોલતા હોય છ અને તેનો ગવ ુ ે I

અFભવ છેુ ે . (ઓ…કખે… ગાoઝ એ\ડ ગા…Hઝ…. K ંpુ …ં ત..મા…રો…. દો…�ત… ઍ\ડ… હો..�ટ…

િવF…ુવા-હયાત…. ઍ\ડ તમે +લસન કર* રVા છો…. ર!-ડયો ચારસો વીસ…. ઈ…ટ…સ… રો…-કr…ગ…)

આવી ર*તે જરાતી ભાષાનાુ ‘િસ�ટર મેર!જ’ કરવા બદલ ર!-ડયો જોક*ઓ અને ટ*વી �ો)ામના એ\કરોન ે

તો ખાસ શૌયચ_ંક આપવો જોઈએI . સરસ-મ4ની િવsલ �માણમા શtદભડોળ ધરાવતી આપણી ુ ં ં

મા�ભાષાૃ જરાતીની સૌથી વv અવગણના કરતા હોય તો તે આપણ પોતે જ છ*એુ ં ેુ . (a)ેf શીખવામા ંકંઈ જ વાધો નથીં , પણ જરાતી ભાષાન બગાડો એ ખોl નુ ે ં ેુ , ભઈ ?!)

પરદ!શી, પરદ!શી ભાષા અને તની સાથે પરદશના ખોરાકF ંપણ જરાતીઓન અજબે ! ેુ ુ -ગજબFુ ંવળગણ

છે. આપણે �યા J ચાઈનીઝ ખવાય છે તS જો કોઈ પણ ચીનો ચાખી લ તો આપઘાત જં ે ુ ં ે કર* લે ! સવાસો

કરોડ ચીનાઓમાથંી કોઈએ nારય ના ખાધી હોય તેવી એક ચાઈનીઝ વાનગી! અહZયા મળે છે. એ છે

‘ચાઈનીઝ ભેળ’. આપણે ઈટાલીના િપઝાના પણ આવા જ હાલ કર* ના'યા છે. મ4ની વાત એ છે ક!

આપણે �યા ઈટા+લયન િપઝાની સાથે wન િપઝા ં (!) અને ફરાળ* િપઝા (!!!) મળે છે ! અને તમને કહ* દx

બોસ, હવે મે<=સકન અન થાઈ yડનો વારો છે ે ! થોડા જ વખતમા ંઆપણ �યા મે<=સકન મYGવડા અને થાઈ ે ં ુ

ઠંડાઈ મળતી થઈ જશે. (lકમા આપણેૂં ં િવWની કોઈ પણ વાનગીF જરાતીકરણ કરવા માટ! સ{મ છ*એું ુ ,

હ| ભઈ !) સૌથી વધાર! તેલથી લથબથ વાનગીઓ આરોગવાના શોખીન જરાતીઓ ખાવાની સાથે ુ

‘પીવા’ના પણ શોખીન છે. આ ‘પીવા’F એટલ & ત કોઈને સમ4વવાની જeર નથીુ ં ે ુ ં ે . દાeબધંી હોવા છતા ં

પણ અહZયા }બૂ ‘પીવાય’ છે. Gધવાળા અને શાકવાળાની Jમ દરક પીનારાનો પોતાનો aગત સ~લાયર ૂ !

હોય છે; J હોમ-ડ+લવર* કર* 4ય છે. પીS એ જરાતીઓ માટ! મોl �ીલ છેું ંુ ુ , Jની સાથે આપણે વીરતાનો

ભાવ જોડ* દ*ધો છે. ધોનીને આઠ +લટર Gધ પીધા પછ* Jટલો ગવ ન થાય તેટલોૂ I આપણને બે પગ ે

પીધા પછ* થતો હોય છે. જરાતીઓ અન તેમના પીવાના શોખ પર લખવા બસીએ તોુ ે ે એક અલગ લેખ લખવો પડ! એટલે આ ADાન અહZયા જ બોટ�સ અપ કર* દઈએુ ે .

જરાતીઓનો fવનમ8 છ ખઈુ ં ે -પીને �ઈ જSૂ ુ.ં ઘણા તો બપોર! ખાધા પછ* ચાર કલાક માટ! કામ-ધધંા

બધં કર*ન આડા પડખે થઈ જતા હોય છે ે. જરાતીઓની રાતની �વાની એક ખાિસયત તોુ ૂ અDEત છુ ે.

આપણે ધાબે-અગાશીમા ં�વાના શોખીન છ*એૂ . ઉનાળો શe થતા ંવત રા8ે સાડાY આઠ-નવ વાUયે

ગાદલાનંા િપHલાઓ લઈ ધાબ ધસી જતા જરાતીઓને િનહાળવા એક લહાવો છેે ુ . એS ના માનશો ક ું !

Page 2 of 4Readgujarati.com » અમે તો ભઈ જરાતીુ …! – િવનય દવે

20-Oct-08

આપણે ઉનાળામા નવ વાUયામા �ઈૂ જઈએ છ*એં ં , આ તો આપણે બે કલાક માટ! પથાર* ઠંડ* કરવા Aક*એ ૂ

છ*એ. ધાબે ઠડ* પથાર*ઓમા �વૂાF કHચર મા8 આપણાં ં ંુ જરાતમા જ છ એS અમાX દઢ પણે માનS ુ ં ે ુ ં ં ંુ ુ

છે. (મકાનમા ંઘરફોડ ચોર* થઈ 4ય એનો વાધંો નહZ, પણ લાખ eિપયાની �ઘ ના બગડવી જોઈએ, હ| ભઈ !)

આટ5 ખઈું -પીને �ઈ જઈએ એટલે શર*ર વધી જ 4ય ન ૂ ે ! ફાદંાળા sXષો અને બરણી આકારનીુ ુ બહ!નો

જરાતની ધરતીન ધમરોળતી જોવા મળે છ તેF કારણ આપણા આ શોખ જ છેુ ે ે ંુ . એટલે જ આપણે લYઘા-

ઝ�ભા અને સાડ*ઓ Jવા ‘�લે<=સબલ’ �!સ અપના;યા છે Jથી શર*ર વધ તોે પણ કપડા ંટાઈટ પડવાની

+ચrતા નહZ. વધેલા શર*ર! ટ*વી સામ બેસી રમતગમત જોવાનો પણે આપણે }બ શોખ છેૂ . (આ વાnમા ં

રમતગમત એટલે -]ક!ટ….-]ક!ટ…. અને મા8 -]ક!ટ…) 18 વષની xમર પછ* જરાતીઓ શાર*-રક �મ I ુ

પડ! તેવી કોઈ રમતો રમતા જ નથી. તેમ છતાયં દર!ક બાપ એના દ*કરાને અ�ક કહતો જોવા મળે ક ૂ ! !

‘અમે, અમારા જમાનામા ંબK રમતાુ ’તા હ| ભઈ !’ વધેલા શર*રવાળા જરાતીઓ માટ! કસરત એટલ ુ ે

જ�યા પછ* પાનના ગHલા �ધી ચાલતાુ ંજS તું ે. મોઢામા ંપાન ક મસાલો દબાવી કલાકો �ધી ! ુ

િવષયિવહ*ન ચચાઓ કરવામાંI જરાતીઓની મા�ટર* છુ ે. પાનના ગHલા અને ચાની ક*ટલીઓ એ

જરાતીઓ માટ વૈચા-રકુ ! આદાન-�દાન માટ!ના આદશ �થાનકો છેI . સાચો સમાજવાદ આ બે જUયાઓએ

જ જોવા મળે છે. અહZયા ગાડ*, ��ટરવાળા સાથે જ મMર પણ ઊભો રહ* ચા પીતો હોય છૂ ૂ ે. (આ વાત પર બે ક-ટrગ ચા થઈ 4ય, હ| ભઈ !)

દર!ક જરાતી માુ -બાપને તેમના સતાનોન ડો=ટરં ે , એj\જિનયર ક! સી.એ. બનાવવામા ંજ રસ હોય છે.

સતંાનોની ક-રયર મા-બાપ જ ન�* કર! છે. કોઈ જરાતી માુ -બાપને એS કહ!તાુ ં સાભં�યા નથી ક ! ‘માર!

મારા દ*કરાને કલાકાર બનાવવો છે, માર! માર* દ*કર*ને +ચ8કાર બનાવવી છે, મારો દ*કરો ફોજમા ંજશે,

માર* દ*કર*ને એj�લટ બનાવવી છે, મારા દ*કરાને ફH~સ Jવો તરવૈયો બનાવવો છ! ે.’ (નાટક-ચેટક,

કિવતા, સા-હ�ય-લેખનના રવાડ! ચઢલા! છોકરાવંન તો આઉટલાઈનના કહ!વાય છે ે, હ| ભઈ !)

eિપયા કમાવા િસવાય બીજો કોઈ પણ શોખ ન ધરાવતા જરાતીઓનો એક શોખ }બ 4ણીતો છેુ ૂ

ર4ઓમા ંફરવા જવાનો અન તે પણ સાથ }બૂ બધા ના�તા લઈને ે ે. Pયાર! અને Pયા પણ ફરવાં જઈએ

�યાર! ડtબાઓના ડtબા ભર*ને સવમમરાે , ઢ!બરા,ં ગા-ંઠયા,ં sરૂ*ઓ, અથાણા ંસાથે લઈને નીકળ*એ છ*એ.

ઘર બદHg હોય એટલો બધો સામાન લઈ 7નમા ંખડકાઈએ છ*એ અન 7!નું ! ે ઉપડ! ક! પદર જ િમિનટમા ં ં

રાડારાડ* કરતા ંના�તાઓ ઝાપટવા મડ*એ છ*એ અન ઢોળવા મડં*એં ે છ*એ. જરાતીઓના ફરવાના ુ

શોખના કારણે પરદ!શની lરમા જરાતી થાળ* મળતી થઈ ગઈ છેૂ ં ુ . જો જરાતીઓ ફરવાF બધ કર* દ! ુ ં ંુ

તો બધી જ 7ાવેHસ એજ\સીઓ અને પક!જ lરે ૂ , કપલ lરવાળાઓF ઉઠમR થઈ 4યૂ ુ ં ુ ં . (આપણે ફરવાની

સાથે ફરવાની સલાહ આપવાના પણ શોખીન છ*એ. નવસાર* �ધી પણ નહZ ગયલો માણસ નૈિનતાલ ક!વી ુ ે

ર*તે જS તેની સલાહ આપી શક!ુ ં , હ| ભઈ !)

Page 3 of 4Readgujarati.com » અમે તો ભઈ જરાતીુ …! – િવનય દવે

20-Oct-08

જરાતીઓના લટ!�ટ બ શોખુ ે ે . એક-l ;હ*લર અન બીજોુ ે -મોબાઈલ. જગતમા ંસૌથી વધાર l! ુ ;હ*લર

જરાતમા ફર છેુ ં ! . આપR ચાલ તો એક eમમાથંી બી4 eમમા જવા માટ પણું ે ં ! lુ-;હ*લર વાપર*એ.

પહ!લાના જમાનામા એS ંકહવા� ં� ક! ં ! ંુ ુ ુ ‘દ!S કર*ને પણ ઘીું પીSુ.ં’ હવે એS કહ!વાય છે ક ું ! ‘દ!S કર*ને પણ ું

બાઈક લેSુ.ં’ જરાતીઓના ુ ‘-દલની સૌથી નfક’ જો કોઈ હોય તો તે છે મોબાઈલ (ક!મક! આપણ ે

મોબાઈલને હમેશા શટના ઉપલાંં ં I +ખ�સામા ંજ રાખીએ છ*એ.) 4ત-4તના મોબાઈલ, ભાતભાતની

-રrગટોનનો આપણને જબરજ�ત ]!ઝ છે. મોબાઈલની સૌથી વv ��કમ આપણા જરાતમા જ છે અન તેનો ુ ં ેુ

સૌથી વv લાભ પણુ જરાતીઓ ઉઠાવ છેુ ે . જો ��કમમા ં‘1*’ લ'g તો તો ું ‘ખ…Hલા…સ’. રા8ે દસથી

સવાર! છ, ‘મોબાઈલથી મોબાઈલ 1*’ એવી ��કમ 4હ!ર થાય એટલે જરાતીઓ મચી જ પડુ !. બાMુ-

બાMમા ંબઠા હોય તો પણ મોબાઈલથી મોબાઈલ વાતો કર! ુ ે ! (હ!…લો…, અને Pયાર! +બલ આવે �યાર! કંપનીવાળા જોડ સૌથી વv બબાલ પણ આપણે જ કર*એ છ*એ! ુ , હ| ભઈ !)

જરાતીઓની �વભાવગત ખાિસયત પણ અનોખી છુ ે. આપણે એવર ઓ�~ટિમ�ટ એટલે ક સદાય!

આશાવાદ* માણસો છ*એ. શેરબ4ર ક…ડ…ડ…ડ…E…ૂસ… કર� �ટ! તો પણ આપણ આશા રાખીએ ું ૂ ે

છ*એ ક! ‘કશો વાધંો નહZ, કાલે બ4ર ઉપર આવી જ જશે.’ આ સાથે આપણે જરાતીઓ એટલા જ ુ

ખમીરવતંા પણ છ*એ. Eકૂપ આવેં , sરૂ આવ ક! બો�બ tલા�ટ થાયે , આપણે �યા બી4 -દવસથી તો બv ંં ુ

રાબેતા Aજબુ …. જરાતીઓની એક સૌથી મોટ* ખાિસયતુ , }બૂી, િવશેષતા, િવલ{ણતા એ છે ક! આપણે

જરાતીઓ nારય પણ કોઈનાથી ઈ��ેસ થતા નથીુ ! . સાદા શtદોમા ંકહ*એ તો આપણે nાર!ય કોઈથી

ઘીસ ખાતા નથી. ગમે તેવો મોટો ચમરબધી હોય પણ આપણ તેનાથી a4ઈ જતાં ે નથી. ‘એ લાટસા’બ

હોય તો એના ઘેર, માર! & ંુ?’ આવી તાસીર જ આપણને ‘fદ કર* Gિનયાુ બદલવાની’ શ<=ત આપે છે અન ે

તેના લીધે જ જરાતની ધરતી પર ગાધીfુ ં , સરદાર અને ધીXભાઈ Jવી હ�તીઓ પાક* છુ ે. (& કહો છો ુ ં ?

બરાબરને ભઈ ?)

Page 4 of 4Readgujarati.com » અમે તો ભઈ જરાતીુ …! – િવનય દવે

20-Oct-08