Upload
pim-lim
View
231
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
This book is about typography in THAI language
Citation preview
4
คำ�นำ�
ตวอกษรไทย มววฒนก�รม�ตงแตศล�จ�กรกสก�รพมพ และปจจบนยงไปปร�กฏบน
สอดจตอลม�กม�ย ทงในง�นสงพมพกด ในง�นบนสอดจตอลกด ลวนแตมก�รใชตวอกษร
เข�ม�เกยวของ ดงนนจงหลกหลไมพนของเรองก�รจดว�งตวอกษร จดว�งอย�งไรให
สวยง�ม สอคว�มหม�ย และส�ม�รถเข�ใจได
ดวยคว�มตระหนกถงปญห�ของก�รจดว�งตวอกษรในประเทศไทย ซงเร�ส�ม�รถพบสอ
ต�งๆทมลกษณะก�รจดว�งในแบบเดมๆ หรอก�รจดว�งทไมเหม�ะสม ดงนนหนงสอเลม
นจงนำ�เสนอถงเนอห�เรองก�รจดว�งตวอกษรเบองตน เปนหลกทฤษฎต�งๆทส�ม�รถ
เรยนร ทำ�คว�มเข�ใจ และนำ�ไปปรบประยกตใชใหเข�กบง�นสอนนๆได
หน� ๙
หน� ๑๘
หน� ๒๙
หน� ๔๐
หน� ๔๘
หน� ๔๐
หน� ๔๘
หน� ๖๓
8
๑“สวสด
ตวอกษรไทย
”
10
ในปพ.ศ.๑๘๒๖พอขนร�มคำ�แหงมห�ร�ชทรงประชมนกปร�ชญ
ร�ชบณฑตรวมกนประดษฐอกษรไทยขน เรยกว� “ล�ยสอไทย”
คณลกษณะพเศษของล�ยสอไทย คอ คว�มสงตำ�ของตวอกษร
นนเสมอกนและว�งรป พยญชนะและสระทกตวไวในบรรทด
เดยวกน ทำ�ใหไมสนเปลองเนอท รปอกษรมม�กพอ รปอกษร
สวนม�กเปนเสนเดยวกนตลอด ทำ�ใหเขยนง�ย รวดเรว ไมตอง
ยกป�กก�
นบยอนไปตงแตสมยพอขนร�มคำ�แหงมห�ร�ชทรง
ประดษฐอกษรไทยไวให เปนมรดกของคนไทยนน
ววฒน�ก�รของอกษรไทยนบตงแตตวเขยนจนม�ถง
ยคตวพมพกพฒน�เรอยม�กต�มวถของสงคมและ
วฒนธรรมไทย จนม�สยคปจจบนเปนยคของเทคโนโลย
เรยกไดว�เข�ม�มบทบ�ทในก�รทำ�ง�นและก�รสอส�ร
ในสงคมไทยม�กขน
11
ในปจจบน อกษรไทย เปนอกษรทมพยญชนะ 44 รป สระ 21 รป วรรณยกต 4 รป
และเครองหม�ยอนๆ อกจำ�นวนหนง พยญชนะไทยจะเรยงตวไปต�มแนวนอน จ�กซ�ย
ไปขว� สวนสระจะอยหน� บน ล�ง และหลงพยญชนะประกอบคำ�แลวแตชนดของสระ
เร�โชคดทมภ�ษ�ของ
ตนเองแตโบร�ณก�ล
จงสมควรอย�งยงท
จะรกษ�....
12
โครงสร�ง พนฐ�นของ
ตวอกษรไทย
๑. ตวอกษรไทยแตละตวลวนมรปแบบ
โครงสร�งอยในกรอบสเหลยมภ�ยในเสน
สมมตขน เรยกว� “เสนกรอบ” ไดแก เสน
กรอบบน เสนกรอบล�ง เสนกรอบหน� และ
เสนกรอบหลง
๔. เสนกำ�หนดระดบของตวอกษรท�งสวนสง
เรยงลำ�ดบจ�กด�นบนลงม�ด�นล�ง ดงน
๕. คว�มสงของตวอกษร แบงออกเปนชวงต�งๆ
เรยงลำ�ดบจ�กด�นบนลงม�ด�นล�งดงน
กก
กก
- เสนกรอบบน
- เสนวรรณยกต
- เสนใตสระบน
- เสนฐ�น
- เสนช�นล�ง
- ชวงช�นบน
- ชวงว�งวรรณยกต
- ชวงว�งสระบน
- ชวงว�งสระล�ง
- ชวงช�นล�ง
- เสนช�นบน
- เสนเหนอสระบน
- เสนหลก
- เสนสระล�ง
- เสนกรอบล�ง
- ชวงวรรณยกต
- ชวงสระบน
- ชวงลำ�ตวหลก
- ชวงสระล�ง
กรอบของตวอกษร
๒. ตวอกษรไทยแตละตวมด�น ๔ ด�น คอ
ด�นบน ด�นล�ง ด�นหน� และด�นหลง
๓. ระยะททอดไปต�มเสนกรอบหน�และ
เสนกรอบหลงต�มแนวดงเรยกว� สวนสง
ระยะททอดไปต�มเสนกรอบบนและเสน
กรอบล�งเรยกว� สวนกว�ง
แนวททอดไปต�มสวนสงเรยกว� แนวดง
แนวททอดไปต�มสวนกว�งเรยกว� แนวระดบ
เสนกรอบบน ด�นบน
เสนกรอบล�ง ด�นล�ง แนวระดบสวนกว�ง
เสนก
รอบห
น�
ด�นห
น�
เสนก
รอบห
ลง
ด�นห
ลง
แนวด
ง
สวนส
ง
เสนช�นบนเสนกรอบบน
ชวงช�นบน
ชวงวรรณยกต
ชวงว�งวรรณยกต
ชวงสระบน
ชวงว�งสระบน
ชวงลำ�ตวหลก
ชวงว�งสระล�ง
ชวงสระล�ง
ชวงช�นล�ง
เสนเหนอสระบน เสนวรรณยกต
เสนหลกเสนใตสระบน
เสนสระล�งเสนฐ�น
เสนกรอบล�งเสนช�นล�ง
13
๖. เสนกำ�หนดสวนกว�งของตวอกษร เรยง
ลำ�ดบจ�กด�นหน�ไปด�นหลง ดงน
๙. ชดตวอกษรไทยในชดเดยวกนจะม
โครงสร�งพนฐ�นคอ สดสวน ขน�ด เสน
ชองไฟ และรปแบบตวอกษร อยในหลก
เดยวกน และอกษรทกตวจะมสวนสงตวพมพ
เท�กน สวนสงตวอกษรเท�กน แตสวนกว�ง
ตวพมพ และสวนกว�งตวอกษรแตกต�งกน
ไปต�มลกษณะตวอกษรของแตละตว
๑๐.ลำ�ตวเตมของตวอกษร ประกอบดวยสวนต�งๆ ๓ สวนคอ
- สวนสระบนและวรรณยกต คอ ระยะระหว�งเสนช�นบนและเสนหลก
- สวนลำ�ตวหลก คอ ระยะระหว�งเสนหลกและเสนฐ�น
- สวนสระล�ง คอ ระยะระหว�งเสนฐ�นกบเสนช�นล�ง
๘. ชองไฟ คอ ชองว�งระหว�งตวอกษรทเกดจ�กเสนช�นหลงและเสนช�นหน�ของตวอกษร
ทนำ�ม�เรยงตอกน
สวนสงตวพมพ คอ ระยะทวดต�มแนวดงจ�กเสนกรอบบนถงเสนกรอบล�งของตวอกษร เปน
ขน�ดของตวพมพ ใชหนวยวดเปน พอยต (point/pt.)
สวนสงตวอกษร คอ ระยะทวดต�มแนวดงจ�กเสนช�นบนถงเสนช�นล�ง เปนระยะทวดจ�ก
จดสงสดถงจดตำ�สดในตวอกษรชดหนงๆ สวนนเรยกว� ลำ�ตวเตมของตวอกษร
สวนกว�งตวพมพ คอ ระยะทวดต�มแนวระดบจ�กเสนกรอบหน�ถงเสนกรอบหลง
สวนกว�งตวอกษร คอ ระยะทวดต�มแนวระดบจ�กเสนช�ยหน�ถงเสนช�นหลง
๗.คว�มกว�งของตวอกษรแบงออกเปนชวงต�งๆ
เรยงลำ�ดบจ�กด�นหน�ไปด�นหลง ดงน
เสนกรอบบน
เสนช�นล�ง
เสนช�นบน
เสนกรอบล�ง
- เสนกรอบหน�
- เสนช�นหน�
- เสนแบงครงสวนกว�ง
- เสนช�นหลง
- เสนกรอบหลง
- ชวงช�นหน�
- ชวงครงหน�
- ชวงครงหลง
- ชวงช�นหลง
เสนแบงครงสวนกว�ง
สวนส
งตวพ
มพ
สวนส
ระล�
งสว
นลำ�ต
นหลก
สวนส
ระบน
และว
รรณ
ยกตบ
น
สวนส
งตวพ
มพ
สวนกว�งตวพมพ สวนกว�งตวพมพ สวนกว�งตวพมพ สวนกว�งตวพมพ
สวนกว�งตวอกษร สวนกว�งตวอกษร สวนกว�งตวอกษร สวนกว�งตวอกษร
สวนส
งตวอ
กษร
สวนส
งตวอ
กษร
เสนช�นหลง ชวงช�นหลง
เสนกรอบหลง ชวงครงหลง
เสนช�นหน� ชวงช�นหน�
เสนกรอบหน� ชวงครงหน�
เสนกรอบบน
เสนช�นล�ง
เสนฐ�น
เสนหลก
เสนช�นบน
เสนกรอบล�ง
เสนดง เสนเดยวเสนตง เสนหน�เสนกล�ง เสนหลง
เสนบนโคง เสนหยกโคง
เสนล�งตรง เสนล�งเอยงขน เสนล�งเอยงลง เสนล�งลอย
เสนทแยงขนหน� เสนทแยงขนหลง เสนทแยงลงหน� เสนทแยงลงหลง เสนทแยงขนลงสง เสนทแยงขนลงตำ�
ห�งบนปดห�งบนเตม
หวหน�บน หวหน�ล�ง หวหลงล�งหวหน�กล�งตรง
หวบน หวขมวด หวขมวดหยก ขมวดหน�
หวหลงกล�งตรงหวหลงบน
ขมวดหลง ขมวดกล�ง ขมวดบน
เชง
ห�งบนขมวดตวด
ห�งบนมวนตวด
เสนซอน
ห�งล�งตรง ห�งล�งขมวดตวด ห�งล�งหยกขมวดตวด
16
ก�รเขยนตวอกษรไทย
ก�รเขยนหนงสอไทย ใหเขยนเรยงตวอกษรจ�กด�นซ�ยมอไปท�งด�นขว�มอของผเขยน
หรอเขยนจ�กด�นหน�ไปด�นหลงต�มลำ�ดบ
ก�รเขยนตวอกษร ใหเขยนลำ�ตวหลกกอนแลวจงเขยนเชง หรอท�งหรอไส
ก�รเขยนตวอกษรทตงซอนอยในแนวดงเดยวกน ใหเขยนพยญชนะกอน แลวจงเขยน
สระบนหรอสระล�ง และเขยนวรรณยกตหรอเครองหม�ยกำ�กบเสยงภ�ยหลง
ก�รตวอกษรทกตว ใหเรมเขยนทตนตว
อกษร แลวล�กเสนตดตอกนไปจนจบท
ปล�ยอกษร ดงตวอย�งตวอกษรบ�งตวทมเสนทไมตดตอกน ให
เขยนโดยมตนตวอกษรและปล�ยตว
อกษรในสวนลำ�ตวหลกกอน แลวจง
เขยนตนตวอกษรและปล�ยตวอกษรใน
สวนเชงหรอห�ง หรอไส ดงดวอย�ง
ก�รเขยนตวอกษรทกตวทมสวนของตวอกษรซงเปนเสนโคงทจดหรอชดเสนหลก ตองเขยน
ใหสวนทเปนเสนโคงนนอยเหนอเสนหลกขนไปเลกนอย แตถ�สวนของตวอกษรทเปน
เสนโคงนนตองจดหรอชดเสนฐ�น ตองเขยนใหสวนทเปนเสนโคงนนอยใตเสนฐ�นลงม�
เลกนอย ทงนเพอใหสวนของตวอกษรทมลกษณะเปนเสนโคงทตองจดหรอชดเสนหลก
และเสนฐ�น มระดบเท�ๆ กนกบสวนของตวอกษรทจดหรอชดเสนดงกล�วซงเปนเสน
ตรงหรอมมแหลม
ตวอกษรบ�งตวอ�จมตนและปล�ยม�
จดทจดเดยวกน ดงตวอย�ง
ปล�ย ปล�ยปล�ย
ตน ตนตน
เสนเหนอสระบนสวนของเสนโคงซงอยเหนอ
เสนหลกขนไปเลกนอย
สวนของเสนโคงซงอยใต
เสนฐ�นลงม�เลกนอย
เสนวรรณยกต
เสนหลกเสนใตสระบน
เสนสระล�งเสนฐ�น
17
๒“รหลกจดว�ง
19
ก�รจดว�งองคประกอบคในง�น
ศลปะ ถอเปนเรองสำ�คญ ในก�ร
ใชตวอกษรกเชนกน เร�กตองจด
ว�งมนใหกลมกลน ไมรสกขดต�
20
องคประกอบของหลกก�รจดว�ง
ตวอกษร
๑.ตวอกษร
องคประกอบพนฐ�นหลกสำ�คญทเร�ตองใสใจกบง�นประเภทไทโปกร�ฟก หรอก�รจด
ว�งตวอกษรใหเหม�ะสม
ถอเปนองคประกอบหลกสำ�คญทสด
ของง�นออกแบบด�นไทโปกร�ฟก ทง
ในเรองของสวนประกอบของตวอกษร
รปแบบของตวอกษร หรอ Type Family
ของตวอกษร
๑. ตวอกษร
๒. สระ
๓. วรรณยกต
๔. ตวเลข
๕. เครองหม�ย
๖. สญลกษณ
กลมอกษรมหว (Serif)
กลมอกษรไมมหว (San-Serif)
กลมอกษรตวเขยน (Script)
กลมอกษรตวพ�ดหว (Display)
รปแบบของตวอกษรไทย
กลมของตวอกษร
๑. กลมปกต (Basic) ประกอบดวย
ตวปกต (Regular/Normal)
ตวหน� (Bold)
๒. กลมกล�ง (Medium) ประกอบดวย
ตวเอยง (Italic/Oblique)
ตวหน�พเศษ (Extra Bold)
๓. กลมใหญ (Large) ประกอบดวย
ตวบ�งม�ก (Extra Light)
ตวบ�ง (Light)
ตวกล�ง (Medium/Book)
ตวหน� (Heavy)
ตวแคบ (Condensed/Narrow)
ตวแคบพเศษ ( Extra Condensed)
ตวขย�ย (Extended/Expanded)
ตวขย�ยพเศษ (Extra Extended)
ลกษณะของตวอกษร (Type Family)
21
ชองไฟระหว�งบรรทด = 60/63
ค�ของชองไฟระหว�งบรรทดคอ
ขน�ดของตวอกษร+ขน�ดคว�มสงของชองไฟ
Font Size Leadingชองไฟระหว�งบรรทด = 60/60
*ในกรณทLeading=0 เรยกก�ร
จดแบบนว� Set Solid
๒.คำ�ตวอกษรต�งๆ ม�ประกอบเกดเปนคำ�ต�งๆ เมอคำ�ม�รวมกนก
ทำ�ใหเกดชองไฟ หรอชองว�งระหว�ง ตวอกษร คำ� และระหว�ง
บรรทด
ชองไฟระหว�งตวอกษร (Letter Spacing)
ก�รกำ�หนดระยะชองไฟระหว�งตวอกษรแตละตว ทจะตองม
ระยะห�งกนพอง�ม ไมตดกนหรอห�งกนเกนไป ก�รเวนระยะ
ชองไฟแตละตวไมควรกำ�หนดค�ว�ตองห�งเท�ใด เพร�ะตว
อกษรแตละตวมลกษณะทแตกต�งกน เร�ควรจดชองไฟโดย
คำ�นงถงปรม�ตรทมคว�มสมดลโดยประม�ณในระหว�งตว
อกษร หรอทเรยกว� ปรม�ตรคว�มสมดลท�งส�ยต�
ชองไฟระหว�งคำ� (Word Spacing)
ระยะระหว�งคำ�โดยทวไป จะเวนระยะระหว�งคำ�ประม�ณ 1
ตวอกษรปกต ถ�ระยะห�งเกนไปจะทำ�ใหอ�นย�ก และถ�ชด
กนเกนไปทำ�ใหดอดอด ไมมชองว�งในก�รพกส�ยต�
ชองไฟระหว�งบรรทด (Line Spacing)
แนวคดของก�รเวนระยะระหว�งบรรทด มจดประสงคเพอให
อ�นง�ย ดสวยง�ม โดยปกตจะใชระยะห�ง 0-3 พอยต หลก
สำ�คญในก�รกำ�หนดระยะระหว�งบรรทดใหวดสวนสง และสวน
ตำ�สดของตวอกษร เมอจดว�งบนบรรทดแลวตองไมทบซอนกน
๓.บรรทดตวอกษรต�งๆ นำ�ม�ประกอบเกดเปนคำ�ต�งๆ เมอคำ�หล�ยๆ คำ�
ม�รวมกนกทำ�ใหเกดชองไฟ หรอชองว�งระหว�ง ตวอกษร คำ�
และระหว�งบรรทด
22
วธจดชองไฟ
๑. ทฤษฎก�รเททร�ย (The Sand Methid) : วธก�รสงเกต
จ�กก�รสมมตว�เททร�ยหรอนำ�ลงในชองไฟระหว�งตวอกษร
ทง 2 ด�นใหเท�กน เชน
ตวอกษรทมเนอทด�นข�งคอนข�งเยอะ เชน ง จ
จำ�เปนตองปรบชองไฟของตวอกษรตอไปเขยบเข�ม�
ตวอกษรทมรปทรงโคง เชน อ ฮ จำ�เปนตองปรบ
ชองไฟใหตวอกษรตอไปเขยบเข�ม�
ตวอกษรทมรปทรงตรง เชน ท บ พ จำ�เปนตองปรบ
ใหชองไปใหตวอกษรตอไปเขยบออกไป
๒. ทฤษฎตวอกษรส�มตว (Three Character Method) :
วธจ�กก�รสงเกตเพอเปรยบเทยบตวอกษร 3 ตว เรมจ�กปรบ
ชองไปแรกของระหว�งตวอกษรตวแรกกบตวทสอง แลวยดหลก
ชองไฟอนแรก แลวจงปรบชองไฟตวตอไปใหเท�กบอนแรก
ยดหลก ชองไฟอนแรก
ปรบใหเท�กน
๔. Ligature : สวนใหญมกเจอในภ�ษ�องกฤษ เปนก�รเชอม
เสนของตวอกษรใหเข�ห�กน เชน
๔. Tracking : ก�รปรบชองไฟของทงคำ�ใหมระยะห�งเพมหรอ
ลดเท�ๆกน ก�รปรบ Tracking อ�จจะใชในตวพ�ดหวเพอเพม
ระดบคว�มสำ�คญหรอคว�มสวยง�ม
๕. Kerning : ก�รปรบชองไฟของทงคำ� 2 คำ� ใหมระยะห�ง
เพมหรอลดเท�ๆกน เพอทำ�ใหอ�นง�ยขน หรอทำ�ใหไมเกด
Swamp (ชองไฟทห�งม�กเกนไป) หรอ Revier (เมอชองไฟท
ห�งในแตละบรรทดมจำ�นวนม�กจะทำ�ใหคอลมภนนมชองว�ง
คล�ยแมนำ�) ได
๓. Trimming : สวนใหญมกเจอในภ�ษ�องกฤษ เปนก�รตด
สวนทยนออกม�ออก เพอลดชองไฟระหว�งตวอกษร เชน
ตดปล�ย ทงสองด�นออก
ปรบ Tracking
ปรบ Kerning
ไมไดปรบ Tracking
ไมไดปรบ Kerning
23
๔.คอลมนในก�รจดว�งหนงสอ สวนสำ�คญเมอ
คำ�ม�เรยงตอกนจนกล�ยเปนประโยค
เมอมหล�ยประโยคม�กขน กเกดเปน
พ�ร�กร�ฟทตองจดว�งเปนคอลมน
ต�งๆ
ก�รจดใหตวอกษรอยในลกษณะชดด�น
ซ�ยของคอลมน มขอดคอง�ยตอก�รจด
เพร�ะชองไฟระหว�งคำ�จะสวย เกด
จงหวะทสมำ�เสมอ ง�ยตอก�รอ�นเพร�ะ
รว�จดตงตนของบรรทดตอไปอยทไหน
แลวขอบท�งด�นขว�เรยกว� Ragged
Right ทำ�ใหง�นดน�สนใจ แตจะมขอเสย
คอถ� Ragged Right ไมด จะทำ�ง�น
ง�นได ดงนนจงตองปรบชองไฟและคำ�นง
ถงขน�ดของคอลมนกตองไปเลกเกนไป
ก�รจดใหตวอกษรอยในลกษณะชดด�น
ซ�ยและขว�ของคอลมน จำ�นวนของคำ�
ในหนงบรรทดควรอยทประม�ณ ๕๐ คำ�
หรอม�กกว� ไมนบรวมชองไฟ ขอดของ
ก�รจดแบบนคอชวยในเรองของก�ร
อ�น ดเรยบง�ย แตไมรบกวนส�ยต� จง
เหม�ะกบง�นทมขอคว�มย�วๆ แตขอ
เสยคอ ถ�คว�มกว�งของคอลมนแคบก
จะยงจดย�ก ทำ�ใหเกดชองไฟทดไมสวย
ตดตอกบเปนหวงๆได
ก�รจดใหตวอกษรอย ในลกษณะกง
กล�งของคอลมน ขอด คอทำ�ใหรปร�ง
ของคอลมนดเรยบหร แตสวนใหญมก
จะใชไมบอย มกจะเหม�ะกบง�นทมขอ
คว�มนอยๆ เพร�ะคว�มย�วของแตละ
บรรทดทแตกต�งกนม�กจะทำ�ใหน�
สนใจ แตมขอเสยตรงทย�กตอก�รห�
บรรทดตอไป
ลกษณะก�รจดทไมตดอยกบกฏเกณฑ
ขนอยกบคว�มเหม�ะสมของง�น และ
คว�มคดของนกออกแบบ สวนใหญจะ
ใชในกรณทตองก�รใหตวอกษรเปนจด
สนใจ หรอตวนำ�ไปสจดสนใจ ก�รจด
แบบนจะไดคว�มง�มทแปลกออกไป
ก�รจดใหตวอกษรอยในลกษณะชดด�น
ขว�ของคอลมน มขอดคอเหม�ะสำ�หรบ
ขอคว�มจำ�นวนนอยๆ ทำ�ใหเกดคว�ม
น�สนใจใน Layout แตมขอเสยคอ อ�น
ย�ก ห�คำ�ตงตนบรรทดใหมย�ก
๑. ก�รจดชดซ�ย (Flush Left)
๓. ก�รจดเสมอหน�หลง (Justified)
๔. ก�รจดกงกล�ง (Centre)
๕. ก�รจดแบบอสระ (Free Style)
๒. ก�รจดชดขว� (Flush Right)
๕.สญลกษณสญลกษณในตวอกษรกมคว�มสำ�คญ
เชนกน อ�จเปนตวเชอมระหว�งคำ� หรอ
ใชเปนองคประกอบในก�รตกแตงกได
26
จด
เสนรปทรง
พนทว�ง
จด เสน
เปนองคประกอบทเลกทสดในตำ�แหนงของพนทว�ง ส�ม�รถ
ทำ�หน�ทแทนค�ถงสงต�งๆ ได และยงเปนจดเรมตนของก�ร
ดงดดคว�มสนใจเพอนำ�เข�สเนอห� จดส�ม�รถเชอมโยงไปถง
เสนและก�รจดองคประกอบระหว�งตวอกษร ขน�ดของจด
เปนสงสำ�คญ จดมขน�ดใหญเกนไปกจะทำ�ใหเดนชดกว�องค
ประกอบสำ�คญอนๆ จด ๒ จดทอยห�งกนกจะทำ�ใหรสกถง
ระยะทห�งกน จดทรวมตวกนหล�ยจดทำ�ใหเกดคว�มรสกถง
คว�มเปนกลมกอนซงจะใหพลงม�กกว�จดเดยวและจดทเรยง
ตอกนหล�ยๆ จดกจะเกดเปนเสน
ธรรมช�ตของเสนจะถกกำ�หนดโดยพนทรอบ คอมเสนหนงเสน
แลวลอมรอบดวยพนทว�ง เสนเกดจ�กจดม�เรยงตอกน เสนม
คว�มสมพนธเชอมโยงไปถงนำ�หนก คว�มหน�บ�ง เสนทมนำ�
หนกกจะแสดงถงคว�มมนคง เสนส�ม�รถสอถงอ�รมณคว�ม
รสกไดหล�กหล�ย และแสดงถงก�รเคลอนไหวเสนส�ม�รถชวย
แบงขอมลออกจ�กกน ชวยเนนในจดสำ�คญของเนอห�ได และ
บงบอกถงทศท�งไดเชนกน
รปทรง
พนทว�ง
รปร�งทรงเรข�คณต แสดงพนทขอบเขตของรปต�ง ๆ เชน รป
วงกลม รปส�มเหลยม หรอ รปอสระ แสดงเนอทของผวทเปน
ระน�บม�กกว�แสดงปรม�ตรหรอมวล เปนตวเลอกทน�สนใจ
สำ�หรบง�น Typography ส�ม�รถสร�งรปทรงทสอคว�มหม�ย
เชอมโยงไปถงคำ�และภ�พนนๆ ได หรอรปทรงน�มธรรมอนๆ
ส�ม�รถนำ�ม�เปนกร�ฟกชวยได เชน เปนพนหลง หรอเปนรป
ร�งทคอยๆหลดห�ยไปจ�กขอบกระด�ษ เปนก�รเชอมไมใหม
พนทว�งม�กเกนไป ทำ�ใหง�นไมดตกรอบ และไมมจดสนสดอย
ทหน�กระด�ษ
บรเวณว�งโดยรอบวตถ เรยกว� พนทว�งท�งลบ (Negative
Space) และบรเวณว�งทตวของวตถเรยกว� พนทว�งท�งบวก
(Positive Space) พนทว�งในง�น Typography ชวยใหง�นด
ไมอดอด ไมหน�แนจนเกนไป หรอชวยใหมจดพกส�ยต�บ�ง
เมออ�นขอคว�มเปนจำ�นวนม�กได
Golden Section
30 ก�รออกแบบโดยใชระบบ Grid System เปนทกษะเบองตนท
นกออกแบบทวไปควรจะตองร เพอทจะส�ม�รถเข�ใจองค
ประกอบและคว�มสมพนธของสดสวนในง�น design ต�งๆ ได
หล�ยๆ สงรอบตวเร�ถกออกแบบดวยระบบ grid แมกระทงง�น
ท�งสถ�ปตยกรรมต�งๆ ผงเมอง ตบแตงภ�ยนอก/ใน โปรแกรม
พมพง�นต�งๆ กมระบบ grid แนนอนง�นประเภท สงพมพทก
ชนด และปจจบนทกำ�ลงมบทบ�ทม�กนนคอ Website ลวน
ตองใช grid กนทงนน
Grid คอ ต�ร�งของเสนทจดอย�งเปนแบบแผน ใชเพอเปน
โครงในก�รกำ�หนดตำ�แหนง ขอบเขตบรเวณสำ�หรบบรรจภ�พ
เนอห� ชองว�งเปล�และสวนประกอบต�งๆ ในก�รจดรปแบบ
แตละหน�ของง�นพมพ ก�รสร�งกรดเปนพนฐ�นของสอสง
พมพแทบทกรปแบบเพอจดรปร�งของเนอห�ใหอยในสดสวนท
สวยง�ม แมว�จะมผกล�วว�ก�รใชกรดทำ�ใหจำ�กดคว�มอสระ
ในก�รออกแบบ แตก�รใชกรดเปนก�รว�งโครงแบบหลวมๆ
เปนเครองมอในก�รทำ�ง�นโดยเฉพ�ะง�นออกแบบเปนชดเปน
เลมทตองก�รคว�มตอเนอง คว�มเปนเอกภ�พ ผใชส�ม�รถ
พลกแพลงแบบไดตลอดเวล� ไมมกฎบงคบใหองคประกอบ
ต�งๆ อยแตเพยงภ�ยในกรอบทจดไว แตใหดผลง�นสดท�ย
เปนหลก ก�รใชกรดไมใชสงใหม นกออกแบบและศลปนไดใช
โครงสร�งกรดกนม�น�นนบศตวรรษแลว
30 ก�รออกแบบโดยใชระบบ Grid System เปนทกษะเบองตนทก�รออกแบบโดยใชระบบ Grid System เปนทกษะเบองตนท
นกออกแบบทวไปควรจะตองร เพอทจะส�ม�รถเข�ใจองคนกออกแบบทวไปควรจะตองร เพอทจะส�ม�รถเข�ใจองค
ประกอบและคว�มสมพนธของสดสวนในง�น design ต�งๆ ไดประกอบและคว�มสมพนธของสดสวนในง�น design ต�งๆ ได
หล�ยๆ สงรอบตวเร�ถกออกแบบดวยระบบ grid แมกระทงง�นหล�ยๆ สงรอบตวเร�ถกออกแบบดวยระบบ grid แมกระทงง�น
ท�งสถ�ปตยกรรมต�งๆ ผงเมอง ตบแตงภ�ยนอก/ใน โปรแกรมท�งสถ�ปตยกรรมต�งๆ ผงเมอง ตบแตงภ�ยนอก/ใน โปรแกรม
พมพง�นต�งๆ กมระบบ grid แนนอนง�นประเภท สงพมพทกพมพง�นต�งๆ กมระบบ grid แนนอนง�นประเภท สงพมพทก
ชนด และปจจบนทกำ�ลงมบทบ�ทม�กนนคอ Website ลวนชนด และปจจบนทกำ�ลงมบทบ�ทม�กนนคอ Website ลวน
ตองใช grid กนทงนนตองใช grid กนทงนน
Grid คอ ต�ร�งของเสนทจดอย�งเปนแบบแผน ใชเพอเปนGrid คอ ต�ร�งของเสนทจดอย�งเปนแบบแผน ใชเพอเปน
โครงในก�รกำ�หนดตำ�แหนง ขอบเขตบรเวณสำ�หรบบรรจภ�พ โครงในก�รกำ�หนดตำ�แหนง ขอบเขตบรเวณสำ�หรบบรรจภ�พ
เนอห� ชองว�งเปล�และสวนประกอบต�งๆ ในก�รจดรปแบบเนอห� ชองว�งเปล�และสวนประกอบต�งๆ ในก�รจดรปแบบ
แตละหน�ของง�นพมพ ก�รสร�งกรดเปนพนฐ�นของสอสงแตละหน�ของง�นพมพ ก�รสร�งกรดเปนพนฐ�นของสอสง
พมพแทบทกรปแบบเพอจดรปร�งของเนอห�ใหอยในสดสวนทพมพแทบทกรปแบบเพอจดรปร�งของเนอห�ใหอยในสดสวนท
สวยง�ม แมว�จะมผกล�วว�ก�รใชกรดทำ�ใหจำ�กดคว�มอสระสวยง�ม แมว�จะมผกล�วว�ก�รใชกรดทำ�ใหจำ�กดคว�มอสระ
ในก�รออกแบบ แตก�รใชกรดเปนก�รว�งโครงแบบหลวมๆ ในก�รออกแบบ แตก�รใชกรดเปนก�รว�งโครงแบบหลวมๆ
เปนเครองมอในก�รทำ�ง�นโดยเฉพ�ะง�นออกแบบเปนชดเปนเปนเครองมอในก�รทำ�ง�นโดยเฉพ�ะง�นออกแบบเปนชดเปน
เลมทตองก�รคว�มตอเนอง คว�มเปนเอกภ�พ ผใชส�ม�รถเลมทตองก�รคว�มตอเนอง คว�มเปนเอกภ�พ ผใชส�ม�รถ
พลกแพลงแบบไดตลอดเวล� ไมมกฎบงคบใหองคประกอบพลกแพลงแบบไดตลอดเวล� ไมมกฎบงคบใหองคประกอบ
ต�งๆ อยแตเพยงภ�ยในกรอบทจดไว แตใหดผลง�นสดท�ยต�งๆ อยแตเพยงภ�ยในกรอบทจดไว แตใหดผลง�นสดท�ย
เปนหลก ก�รใชกรดไมใชสงใหม นกออกแบบและศลปนไดใชเปนหลก ก�รใชกรดไมใชสงใหม นกออกแบบและศลปนไดใช
โครงสร�งกรดกนม�น�นนบศตวรรษแลวโครงสร�งกรดกนม�น�นนบศตวรรษแลว
31
Margins ขอบกระด�ษ คอชองว�งท
อยระหว�งขอบของพนททำ�ง�นซงมตว
อกษรหรอภ�พปร�กฏอยกบขอบของ
กระด�ษทงสด�น คว�มกว�งจ�กขอบ
กระด�ษของชองว�งนไมจำ�เปนตองเท�
กนทงสด�นแตควรเปนแบบแผนเดยว
กนทกๆ หน�ในเลมเพอคว�มตอเนอง
ม�รจนเปนจดพกส�ยต� แตส�ม�รถ
ใชเปนทใสเลขหน� หวเรอง คำ�อธบ�ย
ต�งๆ หรอบทคว�มขย�ยสนๆ และอ�จ
ใชเปนทดงดดคว�มสนใจ
Columns คอลมน คอโมดลทตอๆ กน
ในแนวตง ซงชองว�งระหว�งคอลมน
ในหน�ออกแบบหนงหน�ส�ม�รถแบง
คอลมนไดกแถวกได และคว�มกว�งของ
แตละคอลมนกไมจำ�เปนตองเท�กนแลว
แตผออกแบบ
Gutter ชองไฟระหว�งคอลมน คอชอง
ว�งระหว�งโมดลทตดกน ชองว�งอ�จ
ทอดย�วเปนแนวตง หรอแนวนอน หรอ
อ�จเปนทงแนวตงและแนวนอนกได
แตละแนวอ�จมคว�มกว�งทต�งกนใน
หน�หนงๆ กได
Foilo เลขหน� ส�ม�รถใสเลขหน�ไวใน
สวนของ Margin ได
Margin Columns
Gutter
Foilo
32
รปแบบพนฐ�นของกรดมอย 4 ประเภท รปแบบพนฐ�นทงส
แบบนส�ม�รถนำ�ไปพฒน�สร�งแบบทงทเรยบง�ยจนถงแบบท
พลกแพลงซบซอนขน
1.Manuscript Gridเปนกรดทมโครงสร�งเรยบง�ยเปนบลอกใหญบลอกเดยวหรอ
คอลมนเดยว มชอเรยกอกชอว� บลอกกรด (Block Grid) โดย
ทวไป รปแบบกรดประเภทนใชกบสงพมพทมแตเนอห�เปนหลก
เชน หนงสอนวนย�ย ตำ�ร� จดหม�ยข�ว ฯลฯ แตกส�ม�รถนำ�
ภ�พม�ว�งประกอบ แมจะเปนรปแบบทเรยบง�ยแตกส�ม�รถ
ปรบแตงเลยเอ�ทใหดน�สนใจได และไมจำ�แจเมอเปดหน�ตอหน�
รปแบบต�งๆของ
โครงสร�ง Grid
33
2.Column Gridเปนรปแบบกรดทมคอลมนม�กกว�หนงคอลมนในหนงหน�
มกมคว�มสงเกอบสดขอบของชนง�น คว�มกว�งของแตละคอลมน
ไมจำ�เปนตองเท�กน กรดในรปแบบนมกถกนำ�ไปใชใน นตยส�ร
แคตต�ลอก โบรชวร ก�รว�งภ�พในรปแบบกรดประเภทนอ�จ
จะจดว�งใหมคว�มกว�งเท�กบหนงคอลมนหรอม�กกว�กได
34
3.Modular Gridเปนรปแบบกรดทประกอบดวยโมดลหล�ยๆ โมดลซงเกดจ�ก
ก�รตเสนต�มแนวตงและแนวนอน หรอกล�วอกนยหนงคอ
รปแบบทเกดจ�กก�รแบงคอลมนในคอลมนกรดต�มแนวนอน
ทำ�ใหเกดเปนโมดลยอย เปนรปแบบทส�ม�รถนำ�ไปจดหน�
Layout ไดหล�กหล�ย ส�ม�รถประสมประส�นภ�พกบขอคว�ม
เปนชดๆ จดแบงเรองร�วหล�ยๆ เรองม�อยในหน�เดยวกน
จดภ�พประกอบพรอมคำ�บรรย�ยหล�ยๆ ชดในหนงหน�เหม�ะ
สำ�หรบสงพมพท ตองก�รรปแบบทปรบเปลยนง�ย เมอม
ก�รจดทำ�เปนประจำ�อย�งตอเนองอย�งเชน หนงสอพมพ
และยงเหม�ะกบง�นพมพประเภทแคตต�ลอกสนค�หรอบรก�ร
แผนพมพโฆษณ�ทตองแสดงร�ยก�รสนค�เปนจำ�นวนม�ก
เนองจ�กโมดล�รกรดเปนรปแบบทประกอบดวยโมดลยอยๆ ม
คว�มอสระในก�รปรบแตงเลยเอ�ทไดสง จงมก�รนำ�ม�ใชใน
ก�รออกแบบหน�โบรชวร แคตต�ลอก นตยส�รและหนงสอ
ประเภทต�งๆ ดวยเชนกน
35
4.Hierarchical Gridเปนรปแบบกรดทมโครงสร�งซบซอน ประกอบดวยโมดลไดทง
ทมขน�ดเท�กนหรอแตกต�งกนม�จดว�งในหน�เดยวกน และ
อ�จมก�รเกยกนของโมดลบ�งชน Hierarchical Grid เปนรป
แบบทย�กตอก�รใชง�นในก�รทจะทำ�ให Layout ทออกม�ดด
และลงตว มกใชตอเมอไมส�ม�รถใชกรดรปแบบอน สวนหนง
ทเลอกใชเนองจ�กขององคประกอบต�งๆ ของ Layout มคว�ม
แตกต�งคอนข�งม�ก เชน อตร�สวนของด�นกว�งกบด�นย�ว
ของภ�พประกอบแตละภ�พมคว�มแตกต�งกนม�ก ขอแนะนำ�
ในก�รจดทำ�รปแบบ Hierarchical Grid วธหนงคอ นำ�องค
ประกอบต�งๆ ของแบบทงหมด เชน ภ�พประกอบ เนอห� หว
เรอง ฯลฯ ม�กองไว พจ�รณ�ภ�พรวม คอยๆ ทดลองจดว�ง
โดยขยบปรบขน�ดแตละองคประกอบจนดแลวลงตว พอมแนว
เปนหลกในก�รสร�งกรดใชรวมกนทงชด/เลมของง�นพมพ แลว
จงลงมอทำ�ง�น รปแบบกรดประเภทนมกใชในก�รออกแบบ
Website Webpage หน�หนงสอ โปสเตอร และฉล�ก
ผลตภณฑ เปนตน
36
Golden Sectionสดสวนสมบรณ
หลกก�รของ Golden Section ไดรบก�รเอยถงม�ตงแตสมย “ยครด” แหงกรก (Euclid คอช�วกรกผหนงในสมย 2,200 ปกอน ผซงให
กำ�เนดวช�เรข�คณต) แตยครดเรยกมนว� Extreme and Ratio โดยเนนคว�มหม�ยของมนในด�นของวช�คณตศ�สตร ไมใชคว�มง�ม
คำ�ว� Golden Section เปนชอทถกตงใน 2,000 ปใหหลงในศตวรรษท 15 Luca Pacioli และ Leonardo da Vinci เรยกมนว� Divine
Proportion (สดสวนศกดสทธ) คำ�ว� “Golden” ถกนำ�ม�ใชอกในป 1835 ในหนงสอของนกคณตศ�สตร Martin Ohm และยงเปน
ทรจกกนม�กขนในนวนย�ยเรอง The Da Vinci Code ของแดนบร�วน คำ�นเรยกไดหล�ยอย�งเชน Golden Proportion, Golden
Ratio, Golden Number, Golden Mean
Golden Section คอสดสวน 0.618:1 เท�กบ 1.61803 39887 49894 84820 ซงถกเรยกว� Phi โดยอนโลมสดสวน 2:3, 5:8, 8:13,
89:144 ใหเปนสดสวนทสมบรณ ช�วกรกเชอว�มนเปนสดสวนพนฐ�นของคว�มง�มของสรรพสงในจกรว�ลและกฎแหงธรรมช�ต เชอ
กนว�พร�มดอยปตกสร�งดวยสดสวนน Pythagoras นกคณตศ�สตรกรกบอกว�มนเปนสดสวนพนฐ�นของร�งก�ยมนษย
Golden Section คอสดสวน 0.618:1 เท�กบ 1.61803 39887 49894 84820 ซงถกเรยกว� Phi โดยอนโลมสดสวน 2:3, 5:8, 8:13, Golden Section คอสดสวน 0.618:1 เท�กบ 1.61803 39887 49894 84820 ซงถกเรยกว� Phi โดยอนโลมสดสวน 2:3, 5:8, 8:13,
89:144 ใหเปนสดสวนทสมบรณ ช�วกรกเชอว�มนเปนสดสวนพนฐ�นของคว�มง�มของสรรพสงในจกรว�ลและกฎแหงธรรมช�ต เชอ89:144 ใหเปนสดสวนทสมบรณ ช�วกรกเชอว�มนเปนสดสวนพนฐ�นของคว�มง�มของสรรพสงในจกรว�ลและกฎแหงธรรมช�ต เชอ
กนว�พร�มดอยปตกสร�งดวยสดสวนน Pythagoras นกคณตศ�สตรกรกบอกว�มนเปนสดสวนพนฐ�นของร�งก�ยมนษยกนว�พร�มดอยปตกสร�งดวยสดสวนน Pythagoras นกคณตศ�สตรกรกบอกว�มนเปนสดสวนพนฐ�นของร�งก�ยมนษย
สดสวนทสวยง�มทสด
บนธรรมช�ตทสร�งสรรค
สดสวน Golden Section อยในสดสวน
นทงสงมชวตและไมมชวต สดสวนนถก
คนพบในร�งก�ยมนษย ในแรธ�ต พช
สตว ดนตร สรปว�สดสวนนอยในสรรพ
สงทงดง�ม
สดสวนทสวยง�มทสดบนร�งก�ยมนษย
อตร�สวนของสดสวนหนวยโครงสร�งร�งก�ยมนษย เชน ระยะจ�กหวถงพนห�รดวยระยะจ�กสะดอถงพน ระยะจ�กไหลถงปล�ยนว
มอห�รดวยระยะจ�กขอศอกถงปล�ยนวมอ หรอระยะจ�กสะโพกถงพนห�รดวยระยะจ�กหวเข�ถงพน เปนตน
35813
21
3455
1
1
1
1.618
1.618
1.618
Ear
Golden Section มคว�มสมพนธกบเลข Fibonacci Sequence ซงเปนตวเลขทสร�งขนจ�กก�รเรมตนทเลข 0, 1 และตอเนองดวย
เลขใหมทเปนผลม�จ�กผลรวมของเลขสองตวแรกคอ 0+1 = 1, 1+1 = 2, 1+2 = 3, 2+3 = 5 ... ทำ�ใหเกดก�รเรยงลำ�ดบ 1, 2, 3, 5,
8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233 ...
8955
34 8 13
21
53
“เลอกใชฟอนตใหเหม�ะสม
๔
41
ตวอกษรแตละแบบ ลวนมบคลกของมน อยทเร�จะ เลอกใชบคลกของมนใหเหม�ะสมกบง�นของเร�
42
ตวอกษรเปนสวนหนงทสำ�คญของก�รสร�งเอกลกษณ
ใหกบง�นนนๆ ตวอกษรถอเปนภ�พของคำ�ทแสดง
เรองร�วเกยวกบคำ�นนๆ ซงส�ม�รถสอคว�มหม�ยของ
คำ�นนๆออกม�ไดดวยแบบของตวอกษรนนๆ
ฟอนตทม “หวกลมโปรง” อย�งอกษรไทยแททเปนตวเนอนน ม
ขอสงเกตต�มคณสมบต ดงน
๑. ไดม�ตรฐ�น ถกอกขรวธไทย, ถกหลกม�ตร�ฐ�นตวพมพ
ส�กล
๒. อ�นง�ย ชดเจนไมสบสน
๓. ใชสะดวก มชดของตวอกษรเพยงพอ พรอมชดอกษรภ�ษ�
องกฤษทกลมกลน
๔. ประหยด มขน�ดตวพมพกระชบ ประหยดพนททงแนว
ระดบและแนวนอน
๕. สวยง�ม มคว�มกลมกลนระว�งรปลกษณอกษรทงชด ม
คว�มสมำ�เสมอของนำ�หนก (คว�มหน�บ�ง) ตว
อกษร, คว�มสง, ชองไฟ
คำ�ตอบง�ยๆคอ เปนคว�มเคยชนของคนไทย ตงแตเรมหดอ�นเขยน ตวพมพในตำ�ร�เรยน เนอคว�มในหนงสอพมพหรอนตยส�ร ฯลฯ
ลวนแตใชตวมหว เพร�ะถ�ต�งจ�กนจะไมชนต� ทำ�ใหก�รอ�นแลวจบใจคว�มไดย�กกว� หรออกนยหนงคอ มนเปนร�กฐ�นท�ง
วฒนธรรม เปนศลปะแหงภมปญห�
หวอกษรกลมๆของอกษรไทย ถอเปนเอกลกษณเดนของรปลกษณะอกขระไทย ทำ�หน�ทแยกแยะแตละตวออกจ�กกนไดชดเจนและ
ง�ยตอก�รจดจำ� เมอนำ�ม�ใชเปนตวเนอคว�มจะทำ�ใหส�ม�รถอ�นย�วๆ ไดดวยคว�มเรวคอนข�งคงทและเกบร�ยละเอยดของเนอห�
ไดดกว�ตวอกษรทไมมหวหลมเพร�ะเร�ตองสญเสยสม�ธในก�รแปลภ�พตวอกษรนนๆเปนคำ�อ�นและจงแปลคำ�อ�นนนเปนคว�มหม�ย
ไดอกทอด หนง เมออ�นไปซกพก สม�ธจะเรมตกโดยเฉพ�ะตวพมพทห�งไกลตวตนของอกขระเดมของไทยม�กเท�ไหร กจะสงผลตอ
ส�ยต�ม�กขน ทำ�ใหส�ยต�ล� และไมอย�กอ�นเนอคว�มนนๆตอไปได
ฟอนตทม “พ�ดหว” ใชง�นพ�ดหวหรอคำ�โปรยสนๆ มขอ
สงเกตต�มคณสมบต ดงน
๑. มบคลกชดเจน เปนไปไดตงแตสวยง�มถงน�ขยะแขยง
๒. ไดม�ตร�ฐ�น อ�จดดแปลงใหออกนอกลท�งไดม�กนอย
ต�มบคลกตวอกษร
๓. อ�นออก ไมตองถงกบอ�นง�ยแบบตวเนอ
๔. ใชสะดวก มชดของตวอกษรเพยงพอ พรอมชดอกษร
ภ�ษ�องกฤษทกลมกลน
๕. ประหยด ไมสเครงครด แลวแตบคลกตวอกษร
คณสมบตของฟอนตทด
ทำ�ไมสวนเนอห�ตองใชฟอนตมหว
43
ฟอนตเปนของทำ�ง�ย ใครคดจะทำ�เองกไดต�งจ�กสมยกอนท
ตวเรยงตะกวไทยตองทำ�เปนแบบหลอเปนตวๆ ตวเรยงคอมพ
วกร�ฟคกตองสงแบบตวพมพไปเมองนอกใหฝรงทำ� แตดวย
โปรแกรมก�รออกแบบฟอนตไทย (ซงใชหลกก�รใกลเคยงกบ
ตวอกษรโรมนในภ�ษ�องกฤษ) ทำ�ใหใครๆกมสทธออกแบบ
ฟอนตเปนของตวเองได
ฟอนตเปนของทำ�ง�ย แตทำ�ใหดนนย�ก เนองจ�กตวอกษรไทย
ม ๔ ชนวรรณะ มรปสระระบบรอบทศท�ง ทงบน ล�ง หนน�
หลง ตวพยญชนะม�กม�ยถง ๔๔ ตว จงเปนเรองน�ปวดหวกว�
จะออกแบบแตละรนใหไดคณภ�พ
ฟอนตแพรกระจ�ยง�ย ควมคมคณภ�พไดย�ก เพร�ะต�งคนก
ต�งทำ�ฟอนต และแพรกระจ�ยไดอย�งรวดเรวจ�กก�รแจกฟร
หรอกอปปตอๆกน
๑. ขนอยกบชองไฟของตวอกษรว�กว�งพอไหม ถ�ชดเกนไปจะอ�นย�กทขน�ดตวพมพอกษรเลกๆ เชน ๑๐ พอยต ในท�งตรงกนข�ม
ถ�ชองไฟโปรงเกนไป แมขน�ดตวอกษรจะใหญ ๑๖ พอยต กจะกว�ดส�ยต�อ�นขบแตละบรรทดไดช�ลง
๒. ขนอยกบคว�มเคยชนของมนษย ห�กดไมคนต�กจะอ�นไมคอยคลอง
๓. ขนอยกบรปลกษณตวอกษรแตละตวว�ออกแบบใหมคว�มชดเจนดแตกต�งกน
ในก�รออกแบบฟอนตนน ตองอ�ศยประสบก�รณจ�กก�รเฝ�สงเกตทดลอง ออกแบบใหดคนต� ไมแปลกต�งม�กจนเกนไป และคำ�นง
ถงรปลกษณะของตวอกษรทมคว�มคล�ยคลงกนใหดแตกต�งกนอย�งชดเจน
Readability กบ Leadibility เปนศพท ๒ คำ�ทฟอนตทดควรม
หม�ยถง คว�มอ�นได กบ คว�มอ�นง�ย และลองเปรยบเทยบ
ถงลกษณะฟอนตนน ฟอนตประเภททใชกบเนอคว�มจะตอง
เปนฟอนตทอ�นง�ย และสวนฟอนตประเภทใชพ�ดหว อ�จจะ
ประดษฐใหดแตกต�งม�กเท�ไหร แตกตองคงพนฐ�นของคว�ม
อ�นออก หรอ อ�นได เอ�ไว
ฟอนตไทยมเยอะ
ฟอนตอ�นง�ยขนอยกบอะไร
“ตวอกษรมไวอ�น”
ฟอนตทด คอตวอกษรทมไวอ�น
อ�นได และ อ�นง�ย จงจะเรยก
ว� ฟอนตทด
44
เมอจบตวอกษรทกตวม�เรยงปะตดปะตอกนเข�ในต�ร�งคล�ยก�รเลน Croddword โดยยดกตก�ง�ยๆ ว�ตวทอยข�ง
เคยงกน ไมว�จะบน ล�ง หน� หลง จะตองมลกษณะรวมของรปลกษณอกษร เรยงจบแลวกตงชอว� “ต�ร�งอกษรสมพนธ” ซงหม�ยถง
ต�ร�งทแสดงคว�มสมพนธของตวอกษร
จ�กต�ร�งก�รเปรยบเทยบน เร�ส�ม�รถสงเกตเหนไดอย�งชดเจนว� ในภ�ษ�ไทยมตวอกษรหล�ยตวทมรปลกษณะ
คล�ยคลงกบตวอกษรตวอน ซงอ�ทำ�ใหสบสนไดในกรณทใชง�นขน�ดตวอกษรเลกๆ ถ�ตวอกษรทออกแบบม�ไมดอ�จจะดคล�ยคลง
จนแยกไมออกได ซงต�ร�งอกษรสมพนธนจะส�ม�รถชวยใหออกแบบไดเปนระบบ ใหเสรจเปนกลมต�มรปลกษณะทสมพนธกน
ต�ร�งอกษสมพนธ สทฤษฎคสบสน
เสนหยกจะตองชดเจน
เพมห�งใหลำ�เข�ไปในตวอกษร
เสนหวของไมโทตองชดเจน
ปล�ยเชดกว�ไมหนอ�ก�ศ
ม - ฆ และ ท - ฑ ไมใชคสบสน
เพร�ะขน�ดหวต�งกนม�ก
เวล�ตว ส ศ ประสมกบสระอ อ
ถ�ลกษณะไมชดเจนเวล�ห�งเชอม
ตดกบสระ จะทำ�ใหดย�ก
ในขน�ดตวอกษรเลกๆ อ�จสบสน
และเด�ไมออก โดยเฉพ�ะถ�เปน
คำ�เฉพ�ะทเร�ไมคน
ตวอย�งคสบสน
ช - ซ
ล - ส
ด - ต
ค - ศ
ขอแนะนำ�ในก�รออกแบบ หม�ยเหต
ต�ร�งแสดงตวอย�งคสบสนของตวพมพเนอภ�ษ�ไทยขอแนะนำ�
45
ในก�รออกแบบใหสวยง�มนน สงทสำ�คญอย�งหนงทเร�ไมควร
จะมองข�มเลย กคอ ตวอกษร หรอ Font ซงก�รจะเลอกตว
อกษรใหเหม�ะสมกบง�นของเร�จะยงสงเสรมใหง�นของเร�ดด
สวยง�ม ดกลมกลน ไมขดส�ยต�
จรงๆ แลวไมมกฏต�ยตวสำ�หรบก�รเลอกใชฟอนต เพยงแคเร�
ยดหลกทว� “เลอกใชใหดแลวเหม�ะสม ดกลมกลน เข�กบ
อ�รมณของง�น” ทงน เร�ตองคำ�นงถงดวยว� ง�นของเร�นน
เปนท�งก�รหรอไมท�งก�ร เชนเอกส�รสำ�คญๆ เร�กควรเลอก
ใชทดเปนท�งก�ร อ�นง�ย สะอ�ดต� แตในท�งกลบกน ห�ก
เปนง�นทตองเนนก�รออกแบบ คว�มสวยง�ม เร�กส�ม�รถ
เลอกใชฟอนตประเภท Display Font ได
หลกก�รเลอก font
๑. สำ�หรบง�นทวไป พย�ย�มเลอก font ทเข�ใจไดง�ย อ�น
ง�ย ดแลวอ�นออกทนท จะทำ�ใหเร�ส�ม�รถสอใจคว�มสำ�คญ
ของง�นออกม�สผชมไดเรวครบ
๒. ก�รออกแบบแนวศลป อ�จใช font ทดมคว�มหม�ย ดแลว
ไดอ�รมณถงคว�มหม�ยของง�น กลมกลนเข�กบง�นได ควร
เลอกใชใหเหม�ะสมและเข�กบง�นม�กทสด
๓. ควรเลอกฟอนตหล�ยๆ แบบเพอเปรยบเทยบกนว�อนไหน
เหม�ะสมทสด เร�กเลอกใชอนนนบ�งท font แบบนงอ�จจะ
สวยเมอทำ�กบง�นนง แตอกง�นอ�จจะดไมสวยกได
๔. เลอกใชฟอนตทมนำ�หนกของตวอกษรทดแลวเท�กน ไมมจด
ใดจดหนงเขมจนเกนไปจนเกดเปนจำ�นำ�หนกได
๕. เลอกใชฟอนตทมครอบครวตวอกษรรองรบ เพอก�รใชง�นท
หล�กหล�ย
เลอกฟอนตอย�งไรใหเหม�ะสม
ไมมกฏต�ยตวเพยง
แคเร�เลอกใชฟอนตให
ดเหม�ะสมกลมกลน
เข�กบอ�รมณของง�น
46
47
ฟอนตทเหม�ะสมจะเปนตวเนอในนน ควรม “ครอยครว” (Family) ของมน ในภ�ษ�องกฤษตวอกษรองกฤษตวอกษร
โรมนจะมครอบครวอย�งนอย ๔ ตว คอ ตวปกต (Normal) ตวหน� (Blod) ตวเอยง (Italic) และตวหน�เอยง (Bold Italic)
ครอบครวตวพมพไทยเองกมย�งนอย ๔ ตวเชนเดยวกน คอนอกจ�กจะมตวเนอธรรมด�ๆ แลวยงส�ม�รถใชตวเนนได
อก ๓ ลกษณะ เชน อ�จใชตวเนนวลในเนอคว�ม ใชตวหน�เปนหวขอหลก ใชตวหน�เอยงเปนหวขอรอง
ในภ�ษ�องกฤษ ตวอกษรโรมน x เปนตวทไมมสวนยนขนเหมอน d f หรอยนลงเหมอน g p อกทงตวปกตโดยทวไป ตว
x จะถกออกแบบใหปล�ยตดตรงต�มแนวระดบเสมอ ต�งจ�กตวอนๆ ไมว�จะเปน a c e m n o r s u v w ลวนมสวนโคง มมแหลม ลำ�
เกนเสนบนและเสนฐ�นของตว x เลกนอย (เปนก�รแกลวงต�ใหดแลวคว�มสงเท�กน) จะมตว z เท�นนทสงเท� แต x ม�กอนเลยตอง
เรยกระดบคว�มสงม�ตร�ฐ�นของตวพมพตวเลกว� x-height
ในภ�ษ�ไทยตองถอว�ตวอกษร บ มคว�มสงเสมอเสนบนและเสนฐ�นพยญชนะพอด โดนดทเสนหลง สวนตวอนๆ ลวน
ดย�กกว� บ�งตวมเสนบนโคง เชน ก ค บ�งตวมเสนล�งโคง เชน อ ย จงเรยกระดบคว�มสงม�ตร�ของไทยว� สง บ
ในอดตสมยทคอมพวเตอรยงไมมบทบ�ททตอง�นพมพเท�
ปจจบนนน ก�รกะเกณฑขน�ดตวอกษรภ�ษ�องกฤษ ทผสมอยใน
เนอคว�มภ�ษ�ไทยเปนเรองยงย�ก คนทำ�ง�นศลปะด�นสงพมพ
จำ�เปนตองคำ�นวณเปรยบเทยบสดสวนขน�ดของพอยตระหว�ง
ตวพมพไทยกบตวพมพโรมนทกครงทจะสงตวพมพเรยงไปยง
ร�นทรบเรยงพมพดวยระบบคอมพวกร�ฟค ตวอย�งเชน เคยใช
รนธรรมด� ๑๔ พอยต คกบ Helvetica ๑๐ พอยต แลวดด ใน
ขณะทรนธรรมด�เปลยนเปน ๒๘ พอยต Heveltica กควรเปน
๒๐ พอยต แตถ�ใชรนธรรมด�ทขน�ด ๓๖ พอยต กตองเทยบ
บญญตไตรย�งคห�ค�พอยต Helvetica ทเหม�ะสมใหถถวน
ดงนนก�รจบคของตวกษรภ�ษ�ไทยและภ�ษ�องกฤษจะตอง
คำ�นงถงคว�มสงและห�คว�มสมพนธ กลมกลนระหว �ง
อกษระ ๒ ภ�ษ� ดสดสวนของสงบ. และ X-height แตละคควร
เปนเท�ใด เกณฑง�ยๆ กคอ X-height จะตองเตยกว� สง บ.
เลกนอย
ครอบครวตวพมพไทยและครอบครวตวพมพฝรง
จ�ก x-height ถง สง บ.
Ascender
เสนบนสระบน
เสนกรอบบน
Meanlineเสนบนพยญชนะ
Baseline เสนฐ�นพยญชนะ
Descender
เสนกรอบล�ง
ชนวรรณยกตบน
ชนสระบน
วรรณยกตปกต
ชนพยญชนะ
ชนสระล�ง
48
“กฏ ๑๙ ขอบทพสจนแหงก�ลเวล�
50
Rule 1
For optimum legibility, choose
classical, time-tested typefaces
with a proven track record.
ขอท ๑ ใช Typeface ทคล�สสค นยม
ใชกนม�น�น
Typeface ทดจะมสดสวนสวย ดเท�
กน สมำ�เสมอ และอ�นง�ย
Rule 2
Be mindful not to use too many
different typefaces at a time.
ขอท ๒ อย�ใช Typeface หล�ยแบบ
เกนไป ลงในง�นเดยวกน
ก�รใช Typeface คอก�รสร�งคว�ม
โดดเดน แตกต�งใน text ถ�ใชม�กเกน
ไป จะวนว�ย และมองไมออกว�สวน
ไหนสำ�คญกนแน
ใชหล�ย Typeface จนสบสนวนว�ย
ก�รใช Typeface หล�ยๆ แบบไวดวยกน
ไมควร ใชเกน 2-3 แบบ และควรเลอก
ใชอย�งพถพถน โดยใช Typeface
ทมคว�มแตกต�งกน คอนข�งม�ก
เชน
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟก
มขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณม
¤ÇÒÁÅÐàÍÕ´ ม�กนอยเพยงใด รวมถง
คว�มสมพนธระหว�ง คาและรปภาพ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยค
ทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน
สงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟก
มขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�äÇÂҡó ม
คว�มละเอยดม�กนอยเพยงใด รวมถง
คว�มสมพนธระหว�ง ¤íÒáÅÐÃÙ»ÀÒ¾
นกออกแบบจะตองคำ�นงถง ÃÙ»»ÃÐâ¤ทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน
สงสำ�คญ
กฎเหล�น เปนหลกสงเกต ทจะชวยใหง�นไทโปกร�ฟฟค สวยและอ�นง�ย กฎเหล�น
มใชกฎต�ยตว อย�งไรกต�มคณควรทำ�คว�มเข�ใจกฎพนฐ�นเหล�น อย�งลกซง กอน
คดทำ�ก�รแหกกฎ
กฎทงหมดเปนกฏทเอ�ไวใชในหลกของภ�ษ�องกฤษ ดงนนเร�ควรเรยนรเพอส�ม�รถ
นำ�ม�ปรบใชในภ�ษ�ไทยไดดวยเชนกน
51
ใช Typeface ทมคว�มคล�ยกนจนเกนไป
จนทำ�ใหดไมออกว�ตองก�รเนนจดไหน
ท�งออกทดอกท�งหนง คอ
ก�รใช Typeface แบบเดยว แตเนนดวย
ก�ร เปลยนนำ�หนก(weight-bold)
หรอ คว�มเอยง(slant-Italic)
เชน
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟก
มขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวยากรณม
คว�มละเอยดม�กนอยเพยงใด รวมถง
คว�มสมพนธระหว�ง คาและรปภาพ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยค
ทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน
สงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟก
มขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณม
คว�มละเอยดม�กนอยเพยงใด รวมถง
คว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยค
ทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน
สงสำ�คญ
Rule 3
Avoid combining typefaces that
are too similar in appearance.
ขอท ๓ ไมควรใช Typeface ทคล�ย
กนเกนไป ไวดวยกน
เมอคว�มแตกต�งนอยเกนไป จะทำ�ให
ดผดปกต และกำ�กวม ไรเหตผล
52
Rule 4
Text set in all capital letters
severely retards reading. Use
upper- and lower-case letters for
optimum readability.
ขอท ๔ ใช Upper-Case/ Lower-
Case ใน text
ก�รใชตวพมพเลกและตวพมพใหญ ม
กรอบ และรปร�ง ทคนต�กว� ทำ�ให
อ�นไดง�ยและรวดเรว
ก�รใช Upper-Case อย�งเดยว เหม�ะ
สำ�หรบ Display Type เชน หวขอ
ซงเนนดไซน ม�กกว�อ�นง�ย
ในภ�ษ�ไทยกเชนเดยวกน
ก�รใชตวอกษรทมหว จะมรปร�งทคน
ต�ม�กกว� ทำ�ใหอ�นง�ยและรวดเรว
ก�รใชตวอกษรทไมมหวอย�งเดยว
เหม�ะสำ�หรบเปน Display Type หรอ
หวขอยอย หรอขอคว�มสนๆ ม�กกว�
เนอห�ทมขอคว�มย�วๆ
Rule 5
For text type, use sizes that ac-
cording to legibility studies prove
most readable.
ขอท 5 ใชขน�ดตวอกษรทเหม�ะสม
ต�มม�ตรฐ�นแลว ขน�ดตวอกษรท
เหม�ะสม สำ�หรบใชกบ text ทอ�นใน
ระยะ 12-14 นว คอในภ�ษ�องกฤษ
ขน�ด 8-12 points สวนภ�ษ�ไทย
ขน�ด 10-14 points
แตละ Typeface แมจะตงขน�ดเท�กน
แตอ�จดแลวรสกว�ไมเท�กน ซงเปนไป
ต�ม คว�มแตกต�งของ ขน�ด x-height
(คว�มสงชวงตรงกล�งของตวอกษร ไม
รวมสวนห�ง ซงกคอคว�มสงของตว x)
53
Rule 6
Avoid using too many different
type sizes and weights at the
same time.
ขอท 6 อย�ใช Typeface หล�ยขน�ด
หล�ยนำ�หนกม�กเกนไป
เนนใชสำ�หรบบงบอกลำ�ดบก�รรบส�ร
และโดยทวไปแลวไมจำ�เปนตองใชเกน
2 size คอใชสำ�หรบหวขอ 1 size และ
เนอห� 1 size
ก�รควบคมขน�ดตวอกษร ชวยใหง�นม
ฟงกชนทด และน�สนใจ
ใชหล�ย Typeface จนสบสนวนว�ย
หวขอ และ text เมอใชขน�ดเดยวกน
กดดได เมอเวนระยะห�งทเหม�ะสม
ก�รใชขน�ด 2 ขน�ดทแตกต�งกน ทำ�ให
เกดลำ�ดบก�รเนนทชดเจน
เมอใชหล�ยขน�ดม�กเกนไป ง�นดสะเปะ
สะปะ ไรจดหม�ย
เชน
ก�รจดว�งตวอกษร
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟก
มขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณม
คว�มละเอยด ม�กนอยเพยงใด รวมถง
คว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยค
ทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน
สงสำ�คญ
ก�รจดว�งตวอกษร
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟก
มขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณม
คว�มละเอยด ม�กนอยเพยงใด รวมถง
คว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยค
ทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน
สงสำ�คญ
54
Rule 7
Use text types of book weight.
Avoid typefaces appearing too
heavy or too light.
ขอท 7 ใชตว Typeface ทมนำ�หนก
ป�นกล�ง เหม�ะสำ�หรบใชกบพมพ
หนงสอ (Book weight)
หน�แนนเกนไป ดขดต� อ�นย�ก
บ�งเกนไป กลนไปกบพนหลง
นำ�หนกทพอดตอส�ยต�
เชน
กฏของการทดลองของจดไทโปกราฟ�กมขอบเขตอย�ทภาษานนว�าไวยากรณ�มความละเอยด มากน�อยเพ�ยงใด รวมถงความสมพนธ�ระหว�าง คาและรปภาพ นกออกแบบจะต�องคานงถง รปประโยคทจะจดวางในงานไทโปกราฟ�กเป�นส�งสาคญ
กฏของการทดลองของจดไทโปกราฟ�กมขอบเขตอย�ทภาษานนว�าไวยากรณ�มความละเอยด มากน�อยเพ�ยงใด รวมถงความสมพนธ�ระหว�าง คาและรปภาพ นกออกแบบจะต�องคานงถง รปประโยคทจะจดวางในงานไทโปกราฟ�กเป�นส�งสาคญ
กฏของการทดลองของจดไทโปกราฟ�กมขอบเขตอย�ทภาษานนว�าไวยากรณ�มความละเอยด มากน�อยเพ�ยงใด รวมถงความสมพนธ�ระหว�าง คาและรปภาพ นกออกแบบจะต�องคานงถง รปประโยคทจะจดวางในงานไทโปกราฟ�กเป�นส�งสาคญ
55
เปรยบเทยบใหเหนถง
แบบ Rugular แบบ Condensed (บบ)
และExtended(ยด) จะเหนว�เมอใชใน
ขอคว�มเยอะๆ ตวอกษรแบบ Regular
จะอ�นไดง�ยกว�
เชน
กฏของการทดลองของจดไทโปกราฟ�กมขอบเขตอย�ทภาษานนว�าไวยากรณ�มความละเอยด มากน�อยเพ�ยงใด รวมถงความสมพนธ�ระหว�าง คาและรปภาพ นกออกแบบจะต�องคานงถง รปประโยคทจะจดวางในงานไทโปกราฟ�กเป�นส�งสาคญ
Rule 8
Use typefaces of medium width.
Avoid typefaces that appear ex-
tremely wide or narrow in width.
ขอท 8 ใช Typeface ทมคว�มกว�
งกล�งๆ ไมกว�งไป หรอผอมไป จนม
สดสวนไมคนต�
เลอกใชจ�ก Type Family ซงออกแบบ
ไวดวย สดสวนทเหม�ะสม แทนก�รบบ
หรอยดตวอกษรเอง
56
Rule 9
For text type, use consistent
letter and word spacing to
produce an even, uninterrupted
texture.
ขอท 9 ใช Typeface ทขน�ดตวอกษร
และ space ทมคว�มสมำ�เสมอ
ชองว�งระหว�งตวอกษรควรมสดสวน
ทด สมดลกบชองว�งระหว�งคำ� และ
ประโยค เพอภ�พรวมทดตอเนอง ลน
ต� ไมสะดด
เปรยบเทยบใหเหนถง
1. Letter และ Word Spacing ทสมบรณ
2. Letter และ Word Spacing แนนไป
3. Letter Spacing และ
Word Spacing หลวมไป
เชน
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟก
มขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณม
คว�มละเอยด ม�กนอยเพยงใด รวมถง
คว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยค
ทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน
สงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟก
มขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณม
คว�มละเอยด ม�กนอยเพยงใด รวมถง
คว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ นก
ออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคทจะ
จดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน
สงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปก
ร�ฟกมขอบเขตอยท ภ�ษ�นนว�
ไวย�กรณมคว�มละเอยด ม�กนอย
เพยงใด รวมถงคว�มสมพนธระหว�ง
คำ�และรปภ�พ นกออกแบบจะตอง
คำ�นงถง รปประโยคทจะจดว�งใน
ง�นไทโปกร�ฟกเปน
สงสำ�คญ
57
Rule 10
Use appropriate line lengths. Line
that are too short or too long
disrupt the reading process.
ขอท 10 ใชคว�มย�วบรรทดทเหม�ะสม
ขน�ดบรรทดทสนไป ทำ�ใหขอคว�ม
ไมตอเนอง และตองกว�ดส�ยต�
ไปม�บอยๆ
ขน�ดบรรทดทย�วเกนไป
ทำ�ใหหลงบรรดทด ไดง�ย
และย�กตอก�รกว�ดส�ยต�
จำ�นวนตวอกษรทตอบรรทด ทเหม�ะ
สม อยท 70 ตวอกษร (10-12 คำ�) ตอ
บรรทด ส�ม�รถ เพมหรอลด ขน�ดตว
อกษร ใหเหม�ะสมกบคว�มกว�งของ
Column
เมอตงค� Justifi ed บน Column ท
มคว�มย�ว บรรทดสน จะมปญห�
ม�กกว� บน Column ทมบรรทดย�ว
ซงจะเฉลย Space ไดดกว�
ยงชองว�งระหว�งบรรทดเพมม�กขน
บรรทดจะดแยกออกจ�กกนม�กขน
และดสงบนงกว�
Typeface ทม x-height สงกว� ควรม
Line Spacing ทม�กต�มไปดวย
set solid คอไมไดเพม Line Spacing
Minus Leading คอ Line Spacing ตดลบ
Set Solid
Minus Leading
เชน
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟก
มขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณม
คว�มละเอยด ม�กนอยเพยงใด รวมถง
คว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยค
ทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน
สงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกมขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�มละเอยด ม�กนอยเพยงใด รวมถงคว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน
สงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกมขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�มละเอยด ม�กนอยเพยงใด รวมถงคว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
Rule 11
For text type, use line spacing
that easily carries the eye from
one to the next.
ขอท 11 กำ�หนดชองว�งระหว�ง
บรรทด (Leading) ใหอ�นง�ย
บรรทดชดเจน
Space ระหว�งบรรทดทนอยเกนไป
ทำ�ใหแยก บรรทดไมออก ก�รเพมชอง
ว�ง 1-4 points ส�ม�รถชวยให อ�น
ไดง�ยและไวขน
58
Rule 12
For optimum readability,
use a flush left, ragged
right type alignment.
ขอท 12 ควรจดยอหน�แบบ Flush
left -ragged right (ชดซ�ย ปลอยรม
ขว�)
บ�งครงก�รจดยอหน�แบบอนกใชได
ด อย�งไรกต�ม จดแบบชดซ�ย ง�ยตอ
ก�รอ�นม�กทสด
เชน
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกมขอบเขต
อยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�มละเอยดม�ก
นอยเพยงใด รวมถงคว�มสมพนธระหว�ง คำ�และ
รปภ�พ นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกมขอบเขต
อยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�มละเอยด ม�ก
นอยเพยงใด รวมถงคว�มสมพนธระหว�ง คำ�และ
รปภ�พ นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกมขอบเขต
อยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�มละเอยด ม�ก
นอยเพยงใด รวมถงคว�มสมพนธระหว�ง คำ�และ
รปภ�พ นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกมขอบเขต
อยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�มละเอยด ม�ก
นอยเพยงใด รวมถงคว�มสมพนธระหว�ง คำ�และ
รปภ�พ นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
Flush left ragged right
Flush right ragged left Justified
Centre
59
Rule 13
Strive for consistent
rhythmic rags.
ขอท 13 ก�รตดคำ�แตละบรรทด ควรม
จงหวะ และคว�มสอดคลอง
พย�ย�มตดคำ�ไมใหดแปลก
หรอมรปแบบจนดจงใจเกนไป
จดประสงคของก�รตดคำ�ไมใชเพอ
คว�มสวยง�มแตเปนก�รตดคำ�อย�งม
เหตมผล เพอใหอ�นง�ย ลนไหล และ
เปนธรรมช�ต
Rule 14
Clearly indicate
paragraphs but be careful
not to upset the integrity and
visual consistency of the text.
ขอท 14 แยกแตละยอหน�ใหชดเจน
โดยไม ทำ�ล�ยคว�มเปนเอกภ�พ และ
คว�มสอดคลอง
พย�ย�มตดคำ�ไมใหดแปลก
หรอมรปแบบจนดจงใจเกนไป
จดประสงคของก�รตดคำ�ไมใชเพอ
คว�มสวยง�มแตเปนก�รตดคำ�อย�งม
เหตมผล เพอใหอ�นง�ย ลนไหล และ
เปนธรรมช�ต
ก�รแบงยอหน� นยมใชก�รยอหน�
และก�ร เวนบรรทด แบบอนๆ เชน
ขนตนดวยตวหน� ใช Dingbats นำ�
หน� ยอหน�แบบกลบกน ใช Small
Caps ใชตวอกษรขน�ดใหญนำ�
เชน
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�
ฟกมขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�ม
ละเอยดม�กนอยเพยงใด รวมถงคว�มสมพนธ
ระหว�ง คำ�และรปภ�พ นกออกแบบจะตองคำ�นง
ถง รปประโยคทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปน
สงสำ�คญ
กฏของก�รทดลอง
ของจดไทโปกร�ฟกมขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�
ไวย�กรณมคว�มละเอยดม�กนอยเพยงใด รวม
ถงคว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ นก
ออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคทจะจดว�งใน
ง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกมขอบเขต
อยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�มละเอยดม�ก
นอยเพยงใด รวมถงคว�มสมพนธระหว�ง คำ�และ
รปภ�พ นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกมขอบเขต
อยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�มละเอยดม�ก
นอยเพยงใด รวมถงคว�มสมพนธระหว�ง คำ�และ
รปภ�พ นกออกแบบจะตองคำ�นงถง รปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
60
Rule 15
Avoid widows and orphans
whenever possible.
ขอท 15 พย�ย�มไมใหเกด แมม�ย
หรอลกกำ�พร�
แมม�ย-คำ� วล หรอประโยค ทสนไป
หลนอยเดยวๆ ตนหรอท�ยยอหน�
ลกกำ�พร�-พย�งคทหลนอยเดยวๆ ท�ย
ยอหน�
แมม�ยและลกกำ�พร� ทำ�ล�ยคว�มตอ
เนอง ทำ�ใหภ�พรวมเปนจด เปนหยอม
และรบกวนส�ยต�
Rule 16
Emphasize elements within text
with discretion and without dis-
turbing the flow of reading.
ขอท 16 เนนคำ�ใน text อย�ง
ระมดระวง อย�ใหรบกวนก�รอ�น
ทำ�ใหนอยทสด แตใหไดประสทธผล
ม�กทสด คอ สร�งคว�มชดเจน และ
แยกสดสวนขอมล
ก�รเนนแบบต�งๆ
- ใชตว Italic
- ขดเสนใต
- เปลยนส
- เนนดวยตวหน�หรอตวบ�ง
- เปลยน Typeface
- เพมขน�ดตวอกษร
เชน
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟก
มขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณม
คว�มละเอยดม�กนอยเพยงใดรวมถง
คว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถงรปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
ม�กกว�
เชน
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกม
ขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวยากรณมคว�ม
ละเอยดม�กนอยเพยงใดรวมถงคว�ม
สมพนธระหว�ง คำาและรปภาพ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถงรปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกม
ขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�ม
ละเอยดม�กนอยเพยงใดรวมถงคว�ม
สมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถงรปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกม
ขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�ม
ละเอยดม�กนอยเพยงใดรวมถงคว�ม
สมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถงรปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกม
ขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�ม
ละเอยดม�กนอยเพยงใดรวมถงคว�ม
สมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถงรปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟก
มขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณม
คว�มละเอยดม�กนอยเพยงใดรวมถง
คว�มสมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถงรปประโยค
ทจะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�
คญ
แมม�ย
ลกกำ�พร�
61
Rule 17
Always maintain the integrity of
type. Avoid arbitrarily stretching
letters.
ขอท 17 อย�บดยดตวอกษรต�มอำ�เภอ
ใจ
ก�รบดยดตวอกษรทำ�ใหเสยคณค�ของ
ตวอกษร ซงออกแบบม�อย�งดแลว
และทำ�ล�ยสดสวนท เหม�ะสมสำ�หรบ
ก�รอ�น
ห�กตองก�รตวอกษรทมคว�มหน�บ�ง
แตกต�ง ออกไป ควรเลอกจ�ก Type
Family แทน
Rule 19
When working with type and
color, ensure that sufficient con-
trast exists between type and it
background.
ขอท 19 ใชสตวอกษร ใหขบกบ Back-
ground
เมอคว�มแตกต�งของส คว�มเขม และ
คว�มสด ระหว�งตวอกษรและพนนอย
เกนไป จะทำ�ใหอ�นย�ก
ตวอกษรสดำ� บนพนข�ว เปนรปแบบท
อ�นง�ย ทสด และคนต�กว�
ตวอกษรข�ว บนพนดำ� ซงเปนคว�ม
สมพนธท กลบกน จะอ�นย�กกว�
สตวอกษรและ Background ซงปรบส
คว�มเขม และคว�มสดแลว จงเหม�ะสม
ตอก�รอ�น
สตวอกษร และ Background
ทมปญห�
Rule 18
Always align letters and words on
the baseline.
ขอท 18 เรยงตวอกษรใหอยบนแนน
เสนล�ง บรรทดเสมอ
เชน
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกม
ขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�ม
ละเอยดม�กนอยเพยงใดรวมถงคว�ม
สมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถงรปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกม
ขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�ม
ละเอยดม�กนอยเพยงใดรวมถงคว�ม
สมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถงรปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกม
ขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�ม
ละเอยดม�กนอยเพยงใดรวมถงคว�ม
สมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถงรปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
กฏของก�รทดลองของจดไทโปกร�ฟกม
ขอบเขตอยทภ�ษ�นนว�ไวย�กรณมคว�ม
ละเอยดม�กนอยเพยงใดรวมถงคว�ม
สมพนธระหว�ง คำ�และรปภ�พ
นกออกแบบจะตองคำ�นงถงรปประโยคท
จะจดว�งในง�นไทโปกร�ฟกเปนสงสำ�คญ
62
63
64
ในสมยกอน ก�รพมพจะอ�ศยระบบก�รพมพเลตเตอรเพรสส ซงเปนระบบ
ก�รพมพพนนนทเก�แกทสด และยงเปนก�รพมพทเก�แกกว� เมอเทยบกบก�รพมพ
ระบบอน ก�รพมพเลตเตอรเพรสส มบทบ�ทตออตส�หกรรมก�รพมพของโลกและเปน
วธก�รพมพทใชกนแพรหล�ยม� จนถงป พ.ศ. 2513 ก�รพมพออฟเซตไดเข�ม�ม
บทบ�ทสำ�คญแทนทก�รพมพเลตเตอรเพรสส อย�งไรกต�ม ยงมง�นหล�ยประเภทใน
ปจจบนทจำ�เปนตองใชวธก�รพมพเลตเตอรเพรสส เชนบตรเชญ น�มบตร สงพมพทม
จำ�นวนพมพไมม�ก ง�นพมพเบดเตลด เปนตน
66
67
ตวตะกวทใชพมพในสมยกอน
68
69
ประเภท : Display Font
ลกษณะ : ตว Script San-Serif
ลกษณะตวอกษรใหอ�รมณเหมอนเขยนหวด ดวยพกนจน
บ�งจดอ�จจะดแขง และเมอใชง�นขน�ดเลก อ�จจะอ�นย�ก
70
ประเภท : Display Font
ลกษณะ : ตว Script San-Serif
ลกษณะตวอกษรเหมอนตวเขยนหวด
แตยงมก�รประดษฐอยบ�ง
ต�มสวนโคงหรอสวนปล�ยห�งตวด
71
ประเภท : Display Font
ลกษณะ : ตว Serif
ลกษณะตวอกษรเสนหน�
ใหคว�มรสกมนคง แขงแรงดเปนท�งก�ร
72
73
ประเภท : Display Font
ลกษณะ : ตว San-Serif
ลกษณะตวอกษรมเสนทหน� ดกลมกลนกบชอ
แตเมอเรยงตวอกษรทมจำ�นวนม�ก
อ�จจะทำ�ใหดใหญโต เทอทะไป
74
75
ประเภท : Body Text Font
ลกษณะ : ตว Serif
ลกษณะตวอกษรตวสง โปรงผอม ดแลวแปลกต�
ส�ม�รถนำ�ไปใชเปนในตวเนอคว�มจำ�นวนนอยๆได
76
77
ประเภท : Display Font
ลกษณะ : ตว San-Serif
ลกษณะตวอกษรคล�ยควเขยนหวดดวยพกนจน
แตมก�รประดษฐอยบ�ง ตวสง โปรงผอม
ดแลวไดอ�รมณถงคว�มเปนจน
78
79
ประเภท : Display Font
ลกษณะ : ตว Serif
* ลกษณะตวอกษณเสนหน� คล�ยฟอนตไทยรฐ
ดมเอกลกษณ เหม�ะสำ�หรบง�นพ�ดหว
80
81
ประเภท : Display Font
ลกษณะ : ตว San-Serif
ลกษณะตวอกษรคล�ยควเขยนหวดดวยพกนจน
แตมก�รประดษฐอยบ�ง ดแลวไดอ�รมณถงคว�ม
เปนจน คว�มกว�งของตวอกษรในแตละตวกว�งเกอบ
เท�ๆกน ทำ�ใหดอวน เมอพมพขอคว�มย�วๆ อ�จะ
ทำ�ใหดหน�แน และอดอดได
82
บรรณ�นกรม
หนงสอ “แบบพมพตวไทย” พมพครงท ๑ พ.ศ. ๒๕๔๓
หนงสอ “ม�ตร�ฐ�นโครงสร�งตวอกษรไทย” พมพครงท ๑ พ.ศ. ๒๕๔๐
หนงสอ “Book Design” ค.ศ. ๒๐๐๖
หนงสอ “Typography Workbook” ค.ศ. ๒๐๐๔
หนงสอ “Making and Breaking the Grid” ค.ศ. ๒๐๐๒
83