Upload
tessa-cools
View
216
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Hoofdstuk 6Hoofdstuk 6
De ArbeidsmarktDe ArbeidsmarktMiddellange termijn (MLT)Middellange termijn (MLT)
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #2Bron : Blanchard
Aanbodzijde: Onderstellingen Aanbodzijde: Onderstellingen
VRAAGZIJDE / IS-LM - onderstellingen :
1. Geen voorraadvorming (Is = 0)
2. Geen buitenland (X = IM = 0)
3. Eén goed, één markt
4. Aanbod is exogeen en volgt “automatisch” de vraag, prijzen vast
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #3Bron : Blanchard
Arbeidsmarkt: de middellange termijnArbeidsmarkt: de middellange termijn
Vraagstijging Hogere productie hogere tewerkstelling lagere werkloosheid
Lagere werkloosheid druk op de lonen hogere productiekosten hogere prijzen
Hogere prijzen vraag naar hogere lonen
=> MLT: lonen en prijzen passen aan en beïnvloeden de productie (=het aanbod)
Het antwoord op een stijging van de vraag op MLTHet antwoord op een stijging van de vraag op MLT
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #4Bron : Blanchard
Inhoud hoofdstukInhoud hoofdstuk
1. Overzicht arbeidsmarkt
2. Fluctuaties in de werkloosheid
3. Bepaling loon
4. Bepaling prijs
5. Natuurlijke werkloosheidsgraad
6. En verder ...
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #5Bron : Blanchard
Figuur 6.1 (2000)Figuur 6.1 (2000)
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #6Bron : Blanchard
6.1 Arbeidsmarktgegevens6.1 Arbeidsmarktgegevens
Participatiegraad Participatiegraad
= beroepsbev / bev op actieve leeftijd
= 146.5 / 221.2 = 66 % (VS, 2003)
Vlaanderen / België
Participatiegraad is gestegen / blijft toch relatief laag bij ons Waarom ?
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #7Bron : Blanchard
6.1 Arbeidsmarktgegevens6.1 Arbeidsmarktgegevens
Werkloosheidsgraad = Werkloosheidsgraad =
),2003(%0.65.146
8.8VS
ForceLabor
Unemployed
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #8Bron : Blanchard
Arbeidsmarktgegevens (F.6.2)Arbeidsmarktgegevens (F.6.2)
Bewegingen op de arbeidsmarkt (gemiddeld per maand)Bewegingen op de arbeidsmarkt (gemiddeld per maand)
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #9Bron : Blanchard
6.1 Arbeidsmarktgegevens6.1 Arbeidsmarktgegevens
Stromen (flows) - maandelijks gemiddeldeStromen (flows) - maandelijks gemiddelde
Vaststellingen:
1. Stromen IN en UIT tewerkstelling
IN tewerkstelling:3.3 miljoen
1.8 uit werkloosheid1.5 uit “out of the labor force”
UIT tewerkstelling: 3.2 miljoen
1.5 naar werkloosheid1.7 naar “out of the labor force”
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #10Bron : Blanchard
6.1 Arbeidsmarktgegevens6.1 Arbeidsmarktgegevens
Stromen (flows)Stromen (flows)
Vaststellingen:
•UITstroom uit werkloosheid is 3.1 miljoen(gemiddeld maandelijks)
•1.8 naar tewerkstelling•1.3 naar “out of the labor force”
•totaal aantal werklozen is 7 miljoen gemiddelde duur van de werkloosheid is ongeveer 2 a 3 maanden
2. Stromingen in en uit werkloosheid
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #11Bron : Blanchard
6.1 Arbeidsmarktgegevens6.1 Arbeidsmarktgegevens
Stromen (flows)Stromen (flows)
Vaststellingen:
•Elke maand:•400,000 nieuwelingen•250,000 gaan op pensioen
Is ongeveer slechts 1/8 van de totale beweging in/uit, want die bedragen 5.6 miljoen•Indicatie dat velen heen en weer gaan tussen participatie en niet-participatie
3. Stromingen in en uit de beroepsbevolking (the labor force)
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #12Bron : Blanchard
6.1 Arbeidsmarktgegevens6.1 Arbeidsmarktgegevens
Te veel aandacht voor werkloosheidsgraad ?Te veel aandacht voor werkloosheidsgraad ?
Misschien wel het geval in de V.S. Niet in Europa
In V.S. veel werklozen in categorie “out of labor force” want onmoedigd (“discouraged workers”) + ook veel strikter systeem dan in EU
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #13Bron : Blanchard
Figuur 6.3Figuur 6.3
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #14Bron : Blanchard
6.2 Schommelingen in werkloosheid6.2 Schommelingen in werkloosheid
opwaartse trend tot begin jaren 80
Vaststelling:Vaststelling:
•1950s 4.5•1960s 4.7•1970s 6.2•1980s 7.3•1990s 5.9•2000 4.5
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #15Bron : Blanchard
6.2 Schommelingen in werkloosheid6.2 Schommelingen in werkloosheid
De trend wordt gedomineerd door grote schommelingen werkloosheidsgraad
Vaststelling :Vaststelling :
•1992 7.7% (recessie 1990-91)•1982 9.7%•1969 2 %•1953 1.5 %•Vandaag opnieuw gedaald sinds 2003
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #16Bron : Blanchard
6.2 Schommelingen in werkloosheid6.2 Schommelingen in werkloosheid
Hoe beïnvloeden fluctuaties in werkloosheidsgraad de individuele arbeiders? (figuur 6.4)Hoe beïnvloeden fluctuaties in werkloosheidsgraad de individuele arbeiders? (figuur 6.4)
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #17Bron : Blanchard
6.2 Schommelingen in werkloosheid6.2 Schommelingen in werkloosheid
Hoe beïnvloeden fluctuaties in werkloosheidsgraad de individuele arbeiders? (figuur 6.5)Hoe beïnvloeden fluctuaties in werkloosheidsgraad de individuele arbeiders? (figuur 6.5)
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #18Bron : Blanchard
6.2 Schommelingen in werkloosheid6.2 Schommelingen in werkloosheid
Samenvattend:Samenvattend:
Hoge werkloosheid:
• Grotere kans op verlies aan werk • Kleinere kans op vinden nieuw werk • Langere werkloosheidsduur
•==> effect op loon via arbeidsmarkt
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #19Bron : Blanchard
6.3 Loonvorming6.3 Loonvorming
Bepaling loon : twee principes Bepaling loon : twee principes
1. Loon arbeiders is hoger dan reservatieloon
2. Lonen afhankelijk van arbeidsmarktomstandigheden
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #20Bron : Blanchard
6.3 Loonvorming6.3 Loonvorming
Onderhandelingsmacht werknemers afhankelijk van :Onderhandelingsmacht werknemers afhankelijk van :
1. Vervangbaarheid arbeider, aard van de job
2. Mogelijkheden om een andere job te vinden, d.w.z. situatie arbeidsmarkt
werknemerszijdewerknemerszijde
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #21Bron : Blanchard
6.3 Loonvorming6.3 Loonvorming
Efficiëntielonen:Efficiëntielonen:
Loon boven het reservatieloon zodat de productiviteit verhoogt en het verloop van arbeiders (the turnover rate) daalt.
Voorbeeld: Ford-fabriek 1914
werkgeverszijdewerkgeverszijde
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #22Bron : Blanchard
6.3 Loonvorming6.3 Loonvorming
Bepaling lonen Formeel Bepaling lonen Formeel
WS (Wage Setting):WS (Wage Setting):
),(
),(
zuFPW e
W = Loon (Wage) Pe = Verwacht prijsniveau (Expected price leve)u = Werkloosheidsgraadz = Andere variabelen met invloed op WS
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #23Bron : Blanchard
6.3 Loonvorming6.3 Loonvorming
De verwachte prijzen , Pe & lonenDe verwachte prijzen , Pe & lonen
WS: bepalende factorenWS: bepalende factoren
),(
),(
zuFPW e
•Arbeiders baseren hun looneis op de koopkracht van hun loon of reëel loon W/P
•Werkgevers baseren hun loonaanbod op de prijs van de producten of het reële loon W/P
•Daarom, als (verwachte) prijzen (P) stijgen zal ook het loon (W) stijgen
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #24Bron : Blanchard
6.3 Loonvorming6.3 Loonvorming
WS: bepalende factoren WS: bepalende factoren
),(
),(
zuFPW e
• Hoge werkloosheid vermindert de onderhandelingsmacht en de lonen
• Hogere werkloosheid vermindert het efficiëntieloon
De werkloosheidsgraad , u en lonenDe werkloosheidsgraad , u en lonenu
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #25Bron : Blanchard
6.3 Loonvorming6.3 Loonvorming
WS: bepalende factoren WS: bepalende factoren
),(
),(
zuFPW e
• Werkloosheidsverzekering: hogere uitkeringen leiden tot hogere lonen • Minimumlonen: geven aanleiding tot loonstijgingen •Ontslagvergoedingen: meer onderhandelingsmacht voor werknemer
Andere factoren en lonenAndere factoren en lonen)(z
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #26Bron : Blanchard
6.4 Prijsvorming6.4 Prijsvorming
Prijsbepaling en de ProductiefunctiePrijsbepaling en de Productiefunctie
Veronderstel arbeid als enige inputVeronderstel arbeid als enige input
Output (Y) = ANN = ArbeidA = Arbeidsproductiviteit
Stel A=1Y = N
Als Y=N: dan is de marginale kost van productie= Loon (W)
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #27Bron : Blanchard
6.4 Prijsvorming 6.4 Prijsvorming
Prijsbepaling en concurrentiePrijsbepaling en concurrentie
Bij perfecte competitie in de productmarktBij perfecte competitie in de productmarkt
Prijs (P) = Marginale KostGegeven: Marginale kost = Wdan: P=W
In niet-competitieve markten P=(1+µ)W
µ= Mark-up van prijs boven kost
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #28Bron : Blanchard
6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad
Stel: Pe = P !!!Stel: Pe = P !!!
Neem loonbepaling WSNeem loonbepaling WS
Met Pe = P isW=PF(u,z) en deel door P
),( zuFP
W
),(
Hoe hoger de werkloosheidsgraad (u), hoe lager het reëel loon
P
W
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #29Bron : Blanchard
6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad
FIGUUR De WS-relatie FIGUUR De WS-relatie
),( zuFP
W
),(
WS
Unemployment Rate, u
Rea
l W
age,
W/P
WS relatie(W/P omgekeerde relatie met u)
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #30Bron : Blanchard
6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad
Prijszeting (PS):Prijszeting (PS):
Neem : WP )1(
Deel door W: 1W
P
Inverteren:
1
1
P
W
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #31Bron : Blanchard
6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad
Prijszetting (PS):Prijszetting (PS):
μP
W
1
1
Dus : • Als de mark-up (µ) stijgt
• Prijs (P) stijgt, voor gegeven loon (W)
• Dus reëel loon daalt
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #32Bron : Blanchard
6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad
FIGUUR De PS-relatieFIGUUR De PS-relatie
1
1
P
W
PS
PS relatie(W/P is onafhankelijk van u)
Unemployment Rate, u
Rea
l W
age,
W/P
11
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #33Bron : Blanchard
Unemployment Rate, u
Rea
l W
age,
W/P
un – De natuurlijke werkloosheidsgraad
6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad
Figuur 6.6Figuur 6.6
Reëel Loon en Werkloosheid bij evenwicht Reëel Loon en Werkloosheid bij evenwicht
Arbeidsmarktevenwicht
WS
11
PS
WS = PS
A
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #34Bron : Blanchard
WS´ = F(u, Z´)
6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad
Figuur 6.7Figuur 6.7
Is de natuurlijke werkloosheidsgraad “natuurlijk”?Scenario: Stijging werkloosheidsuitkering (z stijgt)Is de natuurlijke werkloosheidsgraad “natuurlijk”?Scenario: Stijging werkloosheidsuitkering (z stijgt)
Unemployment Rate, u
Rea
l W
age,
W/P
WS = F(u, Z)
11
PS
un
a a’
un´
Stijging van Z verhoogt un
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #35Bron : Blanchard
6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad
Figuur 6.8 (omgekeerde situatie !)Figuur 6.8 (omgekeerde situatie !)
Scenario: Strengere antitrust wetgeving (µ daalt)Scenario: Strengere antitrust wetgeving (µ daalt)R
eal
Wag
e, W
/P
WS = F(u, Z)11
PS
U’nun
Daling van (µ vermindert un
´1
1
PS´
Unemployment Rate, u
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #36Bron : Blanchard
6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad
Van Werkloosheid naar OutputVan Werkloosheid naar Output
U = WerkloosheidN = TewerkstellingL = Beroepsbevolkingu = Werkloosheidsgraad
L
N
L
NL
L
Uu
1
Herschik zodat N=L(1-u)
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #37Bron : Blanchard
6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad
Van Werkloosheid naar OutputVan Werkloosheid naar Output
N=L(1-u)un = natuurlijke werkloosheidsgraadNn = natuurlijk tewerkstellingsniveauNn = L(1-un)
Natuurlijke werkgelegenheid
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #38Bron : Blanchard
6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad
Van Werkloosheid naar OutputVan Werkloosheid naar Output
Natuurlijk Productieniveau
Y = NYn = Nn = L(1-un)Y = NYn = Nn = L(1-un)
Veronderstel de productiefunctieVeronderstel de productiefunctie
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #39Bron : Blanchard
6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad
SamenvattingSamenvatting
Stel : Verwachte prijs = actuele prjis
Dan: • WS impliceert dat het reële loon negatief gerelateerd is tot werkloosheid
•Voor PS is het reële loon constant
•Arbeidsmarktevenwicht als W/P van WS = W/P van PS
•Arbeidsmarktevenwicht bepaalt de natuurlijke werkloosheidsgraad
• WS impliceert dat het reële loon negatief gerelateerd is tot werkloosheid
•Voor PS is het reële loon constant
•Arbeidsmarktevenwicht als W/P van WS = W/P van PS
•Arbeidsmarktevenwicht bepaalt de natuurlijke werkloosheidsgraad
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #40Bron : Blanchard
6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad6.5 De natuurlijke werkloosheidsgraad
SamenvattingSamenvatting
• Arbeidsmarktevenwicht bepaalt de natuurlijke tewerkstelling en die bepaalt de natuurlijke productie
• Arbeidsmarktevenwicht bepaalt de natuurlijke tewerkstelling en die bepaalt de natuurlijke productie
Merk op: • Monetair beleid, fiscaal beleid, consumentenvertrouwen,… heeft geen (directe) impact op de natuurlijke tewerkstelling of productie
• Monetair beleid, fiscaal beleid, consumentenvertrouwen,… heeft geen (directe) impact op de natuurlijke tewerkstelling of productie
Hoofdstuk 6:De arbeidsmarkt Slide #41Bron : Blanchard
6.6 En nu verder…6.6 En nu verder…
6.6 En nu verder …6.6 En nu verder …
KT • Prijs kan verschillen van de verwachte prijs
• Werkloosheid kan (on)gelijk zijn aan de natuurlijke werkloosheid
• Output kan (on)gelijk zij aan natuurlijke output
• Prijs kan verschillen van de verwachte prijs
• Werkloosheid kan (on)gelijk zijn aan de natuurlijke werkloosheid
• Output kan (on)gelijk zij aan natuurlijke output
MLT • Prijs tendeert naar de verwachte prijs
•Werkloosheid tendeert naar natuurlijk niveau
•Output tendeert naar natuurlijk niveau
• Prijs tendeert naar de verwachte prijs
•Werkloosheid tendeert naar natuurlijk niveau
•Output tendeert naar natuurlijk niveau
De TijdshorizonDe Tijdshorizon
Oefeningen HK 6Oefeningen HK 61 / 3 1 / 3
A. Bevolking: 260 miljoen, werkend: 120 mj, A. Bevolking: 260 miljoen, werkend: 120 mj, werkloos: 10 mj werkloos: 10 mj Participatiegraad en Participatiegraad en werkloosheidsgraad ? werkloosheidsgraad ?
B. Anti-monopoliewetgeving doet natuurlijke B. Anti-monopoliewetgeving doet natuurlijke werkloosheid dalen, leg uit met figuur. werkloosheid dalen, leg uit met figuur.