“Inleiding in de psychomotorische therapie”

1

Henriet van Malestein Studentnummer: 320635

Klas 2M

Vak: Inleiding in de Psychomotorische therapieDocent: Patrick Benedictus

Datum: 07 april 2015

Voorwoord

Ik ben Henriet van Malestein, tweedejaars studente Sport, Gezondheid en Management aan de Hanzehogeschool in Groningen. Voor onze profileringsruimte moeten wij 15 studiepunten behalen met een aantal vakken en/of cursussen naar keuze. Eén van de vakken die ik heb gekozen is Inleiding in de psychomotorische therapie.

Binnen het keuzevak Inleiding in de psychomotorische therapie kom je in aanraking met de basisprincipes van de psychomotorische therapie (PMT). Je krijgt inzicht in de denkwijze en strategieën van een beginnend psychomotorisch therapeut. Bewegen wordt als een middel gebruikt om het gedrag te beïnvloeden. Belangrijke aspecten die centraal staan zijn: ervaring opdoen op het gebied van denken, handelen en voelen, experimenten met ander gedrag, de bewustwording van het lichaam en de omgang met jezelf en de omgeving.

Dit eindverslag kon niet gemaakt worden zonder de hulp van docent Patrick Benedictus. Patrick heeft elke week de lessen van PMT gegeven en met vragen konden we bij hem terecht. De richtlijnen voor de opdracht waren helder en aan de hand van het beoordelingsformulier is dit eindverslag volledig gemaakt.

Groningen, 07 april 2015.

Henriet van Malestein

2

Inhoudsopgave

Voorwoord.............................................................................................................................................2

Inhoudsopgave.......................................................................................................................................3

Inleiding..................................................................................................................................................4

Hoofdstuk 1. Het vakgebied psychomotorische therapie.......................................................................5

1.1 De werkveldscan …………………………………………………………………………………………………………………..5

1.2 Het beroepscompetentieprofiel ………………….........................................................................8

1.3 Psychomotorisch therapeutische theorieën en ideeën..........................................................9

1.3 De verschillen en overeenkomsten met jouw toekomstig vakgebied..................................10

1.4 Wat kan PMT betekenen in jouw vakgebied?.......................................................................11

Hoofdstuk 2..........................................................................................................................................12

2.1 PMT-sessie 1. “Jezelf in beeld”...................................................................................................12

2.2 PMT-sessie 2. “Weerbaarheid – grenzen aangeven”..................................................................16

Hoofdstuk 3..........................................................................................................................................19

3.1 Reflectieverslagen per week.......................................................................................................19

3.2 Eindreflectie...............................................................................................................................19

Literatuurlijst........................................................................................................................................20

Nawoord...............................................................................................................................................21

Bijlagen.................................................................................................................................................22

Bijlage 1. Competenties vaktherapeut.............................................................................................22

3

Inleiding

Psychomotorische therapie (PMT) is het behandelen van mensen met psychische problemen door middel van interventies gericht op de lichaamservaring en/of het handelen in bewegingssituaties. Het doel van PMT is het tot stand te brengen van gedragsverandering of daaraan een bijdrage te leveren en daarmee psychosociale of psychiatrische problematiek weg te nemen of te verminderen.

Elke week stond een thema centraal waarbij een kijkje in het werk van een psychomotorisch therapeut werd genomen. Tijdens deze cursus leer je praktijkgericht. De thema’s waren ‘jezelf in beeld’, zelfbeeld / zelfvertrouwen, agressieregulatie, angst en weerbaarheid. In dit verslag wordt dieper ingegaan op deze thema’s en het vakgebied psychomotorische therapie.

Dit verslag bestaat uit drie delen. In het eerste deel staat een complete beschrijving van het vakgebied psychomotorische therapie beschreven. Hier zal onder andere worden ingegaan op het werkgebied, een beroepscompetentieprofiel en de psychomotorisch therapeutische theorieën en ideeën die binnen een behandeling ingezet kunnen worden. Het tweede deel gaat over de zelf gegeven PMT sessies. Tijdens deze acht weken zijn er twee PMT sessies gegeven. De voorbereiding en evaluatie van deze sessies staat beschreven. Het derde deel bestaat uit korte reflectieverslagen van elke week en een integraal reflectieverslag waarin wordt ingegaan op specifieke ervaringen. Tot slot wordt de bronnenlijst toegevoegd.

Veel plezier bij het lezen van dit verslag.

4

Hoofdstuk 1. Het vakgebied psychomotorische therapie

In dit hoofdstuk staat een complete beschrijving van het vakgebied psychomotorische therapie beschreven. Er zal worden ingegaan op het werkgebied waarin de mogelijke werkvelden en doelgroepen van PMT naar voren komen, een beroepscompetentieprofiel, de psychomotorisch therapeutische theorieën en ideeën die binnen een behandeling ingezet kunnen worden en een koppeling tussen onze opleiding Sport, Gezondheid en Management en Psychomotorische therapie. Zijn er overeenkomsten en verschillen?

1.1 De werkveldscan waarin de doelgroep en mogelijke werkvelden van PMT naar voren komen

Wat is PMTPsychomotorische therapie (PMT) is een behandelmethode voor mensen met psychische, psychosociale en/of psychosomatische klachten. Het zijn klachten zoals somberheid, angst, onzekerheid tegenover anderen, prikkelbaarheid, spanningen, eetproblemen en/of een burn-out.

Het doel van de psychomotorische therapie is het tot stand brengen van, of bijdragen aan, een gedragsverandering waardoor de psychische klacht van de cliënt vermindert of verdwijnt. Wanneer het verminderen van de klacht niet haalbaar is, leert de psychomotorische therapie de cliënt om te gaan met de situatie en de klacht te accepteren.(Nederlandse Vereniging voor Psychomotorische Therapie, 1993)

De psychomotorische therapie biedt een veilige plek om te experimenteren met ander gedrag en om nieuwe ervaringen op te doen op het gebied van voelen en denken. Er wordt een relatie gelegd tussen datgene wat ervaren wordt in de psychomotorische therapie en het dagelijkse leven. Ook kan er een relatie worden gelegd met eerdere ervaringen, bijvoorbeeld uit de jeugd. Bij PMT wordt geleerd om lichaamssignalen, gevoelens en gedragspatronen te herkennen en te begrijpen en hierdoor de klachten en problemen anders te benaderen.

DoelgroepPsychomotorische therapie is bedoeld voor mensen met uiteenlopende psychische klachten. Het kunnen klachten zijn zoals somberheid, angst, onzekerheid tegenover anderen, prikkelbaarheid, spanningen, eetproblemen en/of een burn-out. Ook voor mensen die niet in staat zijn hun problemen te (h)erkennen of te verwoorden (dementerende ouderen, verstandelijk gehandicapten, mensen met hersenletsel of psychotische stoornissen) is psychomotorische therapie een hulpmiddel. Er kan individueel of in groepen gewerkt worden. De therapie is geschikt voor alle leeftijdscategorieën; kinderen, adolescenten, volwassenen en ouderen. Iedereen met een hulpvraag kan bij een psychomotorisch therapeut terecht. Een hulpvraag is een vraag van de cliënt waar hij of zij bij geholpen wil worden.(Faassen, 2014)

Werkvelden

5

Zoals hierboven is beschreven is PMT een behandelmethode voor veel verschillende klachten, wat leidt tot veel verschillende doelgroepen. Het werkveld is hierdoor erg breed.Psychomotorische therapeuten kunnen werken in een (psychiatrisch) ziekenhuis, in het speciaal onderwijs, in de jeugdzorg, in een verpleeg- of verzorghuis, in de revalidatie, in een revalidatiecentrum of instelling voor tbs’ers. Dit kan in loondienst, maar ook als zelfstandige met een eigen praktijk. Een uitgebreid overzicht van de verschillende werkvelden staat hieronder beschreven.

De gezondheidszorg

Intramurale gezondheidszorg (“tussen de muren” van de instelling)Intramurale zorg is de zorg die binnen de muren van een instelling aan een zorgvrager wordt verleend. De zorgvrager is opgenomen in die instelling (Indelingen van de gezondheidszorg, 2011).- Algemene psychiatrische ziekenhuizen;- Psychiatrische afdelingen van algemene en/of academische ziekenhuizen;- Militaire psychiatrische klinieken;- Kinder- en jeugdpsychiatrische klinieken/centra;- Klinieken voor verslavingszorg;- Forensisch psychiatrische klinieken/ afdelingen op APZ;- Medisch kinderdagverblijven /-tehuizen;- Psychotherapeutische gemeenschappen;- Epilepsiecentra;- Herstellingsoorden;- Astmacentra;- Revalidatiecentra;- Verpleeghuizen voor somatisch zieken en psychogeriatrische patiënten;- Instellingen voor mensen met een zintuiglijke handicap.

Semi-murale zorg (“half muurlijk”) en extramurale gezondheidszorg (“buiten de muren”)Semi-murale zorg houdt in dat de zorgvrager half binnen en half buiten de muren van een instelling is. Hij wordt binnen de muren van een instelling behandeld en na een behandeling gaat hij weer naar huis. Extramurale zorg is de zorg die buiten de muren van een instelling wordt gegeven. Iemand die thuis verpleegd wordt door de wijkverpleegkundige krijgt extramurale zorg (Indelingen van de gezondheidszorg, 2011).- Regionale Instituten voor Ambulante GGZ (RIAGG);- Multi Functionele Eenheden geestelijke gezondheidszorg;- Psychiatrische dag- en poliklinieken;- Particuliere praktijk;- Therapie aan huis projecten;- Gezondheidscentra;- Fysiotherapiecentra;- Psychologen of pedagogen praktijken;

Instellingen voor verstandelijk gehandicapten - Residentiële centra voor licht verstandelijk gehandicapten;

6

- Residentiële centra voor verstandelijk gehandicapten;- Instellingen voor sterk gedragsgestoorde licht verstandelijk gehandicapten;- Dagverblijven voor mensen met een meervoudige handicap;

Orthopedagogische instellingen Instellingen voor het behandelen van kinderen met een (lichte) lichamelijke en/of verstandelijke beperking. Speciaal Onderwijs

- Scholen voor kinderen met een visuele beperking;- Scholen voor kinderen met een auditieve of communicatieve stoornis;- Scholen voor kinderen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking of langdurig zieke

kinderen zonder lichamelijke handicap;- Scholen voor kinderen met een gedragsstoornis; - Pedologische Instituten;- Overige schoolvormen in het speciaal basis en middelbaar onderwijs.

Instellingen (projecten)voor Jeugdhulpverlening - Opvanghuizen; - Instituten voor zeer intensieve behandeling;- Dagcentra voor schoolgaande jeugd.

Justitiële instellingen Justitiële instellingen zijn gesloten of besloten instellingen waarin mensen die worden opgevoed en behandeld op basis van justitiële maatregelen verblijven.

- Penitentiaire (jeugd) instellingen;- TBS-klinieken;- Forensisch Psychiatrische Afdelingen/ -Instellingen;

Overige organisaties - Instellingen voor seksespecifieke hulpverlening;- Instituten voor slachtofferhulp / daderhulp;- Instellingen voor hulp aan oorlogsslachtoffers/daders; - Vluchtelingenhulp;- Transculturele hulpverlening;- Uitzending naar buitenland (bijvoorbeeld voor War Child);- Hospitium;- Reïntegratiecentra;- Maatschappen of samenwerkingsverbanden met andere professionals.

(Beroepsprofiel psychomotorisch therapeut, 2009)

7

1.2 Het beroepscompetentieprofiel van een psychomotorisch therapeut

Een beroepsprofiel beschrijft een beroep in al zijn facetten. Het is een essentieel onderdeel van het kwaliteitsbeleid van een beroepsvereniging en dient onder meer om de positie van het beroep en de uitoefening daarvan te bevorderen en te bewaken. (Federatie Vaktherapeutische Beroepen, 2008)

De beroepscompetenties van een psychomotorisch therapeut kun je onderverdelen in vier beroepstaken: de behandeling van cliënten, de organisatie, de professionele ontwikkeling en onderwijs en onderzoek. Bij deze vier beroepstaken horen in totaal elf competenties. Een overzicht hiervan staat beschreven in de figuur hieronder.

Een overzicht van beroepstaken van de psychomotorische therapie Beroepstaak Beroepscompetentieprofiel 1. Behandeling van cliënten

Cliëntgebonden beroepstaken / competenties: 1. Contact leggen met en het opbouwen van een therapeutische relatie met cliënt/cliëntsysteem; 2. Redeneren en opereren vanuit een vak therapeutische rationale; 3. Verrichten van vak therapeutische aanmelding, observatie en diagnostiek; 4. Uitvoeren van vak therapeutisch behandelplan en het effect evalueren; 5. Hanteren van de eigen vakdiscipline ten behoeve van de behandeling van cliënten.

2. Organisatie Organisatie gebonden beroepstaken / competenties:6. Samenwerken met collega vak therapeuten en andere disciplines rondom behandeling; 7. Werkzaamheden afstemmen op beleid vanuit de organisatie en meewerken aan innovatie; 8. Beheren van randvoorwaarden betreffende vak therapie.

3. Professionele ontwikkeling

Professie gebonden beroepstaken / competenties: 9. Vak therapeutische competenties ontwikkelen en onderhouden en het professionaliseren en profileren van de beroepsuitoefening;

4. Onderwijs en onderzoek

10. Participeren in praktijkgericht en wetenschappelijk onderzoek; 11. Overbrengen van kennis en ervaring aan anderen.

Figuur 1. Een overzicht van beroepstaken van de psychomotorische therapie

(NVPMT, 2009) en (GGZ Nederland, 2012)

PMT en de Federatie Vaktherapeutische BeroepenPsychomotorische Therapie is onderdeel van de Federatie Vaktherapeutische Beroepen (FVB). FVB is de overkoepelende organisatie van de Nederlandse Verenigingen voor Beeldende Therapie, Danstherapie, Dramatherapie, Muziektherapie, Psychomotorische Therapie en Psychomotorische Kindertherapie. De FVB geeft richting aan de kwaliteitsbevordering van de vaktherapeutische beroepen en maakt zich sterk voor een goede positionering van deze beroepen binnen de verschillende werkvelden.

8

In dit kopje gaat het om de competenties van een psychomotorisch therapeut en niet die van de overkoepelde vaktherapeut. Echter is het toch interessant om deze te bekijken (en benoemen) en naar eventuele overeenkomsten en verschillen te zoeken. Vandaar dat de competenties voor de vaktherapeut kort in de bijlagen staan.

Vacature voor een psychomotorisch therapeutOm een goed beeld te hebben hoe deze competenties tot uiting komen heb ik een vacatures voor een psychomotorisch therapeut bekeken. Hieronder staat één van de vacatures. Het belangrijkste van de vacature heb ik onderstreept.

Een vacature voor een psychomotore therapeut voor 32 uur per week op locatie de Vaart in Sassenheim en locatie Kralingen in Rotterdam

Categorieën Jeugdzorg Je functie in een notendop

De functie van Psychomotorisch Therapeut binnen Horizon kenmerkt zich door een zelfstandige positie binnen de organisatie en is onderdeel van het team van vaktherapeuten. De Psychomotorisch Therapeut biedt een observatie en/of therapieprogramma aan voor individuele of groepen jeugdigen, waarbij sprake is van vaak complexe problematiek, met als doel (het bevorderen van) gedragsverandering en –beleving. De therapie wordt op basis van het door de gedragswetenschapper opgestelde (algemene) perspectiefplan opgezet en uitgevoerd.

Je onderzoekt of PMT aansluit bij de behandeldoelstelling van de jeugdige of de groep en je stelt PMT gerichte (deel)perspectiefplan op en formuleert psychomotorische behandeldoelen samen met de jeugdige. Je voert het therapeutisch perspectiefplan uit, toetst de resultaten aan het

9

perspectiefplan, evalueert de therapie en stelt deze zo nodig bij. Je onderhoudt contacten met behandelaars betrokken bij de jeugdigen, teneinde noodzakelijke informatie uit te wisselen en te adviseren. Tevens ben je verantwoordelijk voor het aanleggen en beheren van cliëntdossiers, het mondeling en schriftelijk rapporteren over de voortgang en bijzonderheden van de individuele jeugdige of groep jeugdigen binnen het behandelteam. Ook ontwikkel je nieuwe (deel-)modules met betrekking tot psychomotorische therapie of pas je bestaande (deel-)modules aan voor nieuwe doelgroepen of bij verandering van de vraag.

Samen met collega’s vaktherapie lever je een bijdrage vanuit het vakgebied aan de ontwikkeling en positionering van de non-verbale behandelprogramma’s en signaleert en rapporteren over knelpunten binnen de uitvoering. Tot slot, al dan niet in samenspraak met andere instellingen, onderzoek je de behandeleffectiviteit van de psychomotorische therapie.

Je bent in bezit van HBO psychomotorische therapie. Je hebt plezier in het werken met jongeren en je beschikt over een positief ingestelde basishouding, doorzettingsvermogen, creativiteit, flexibiliteit, motivatie en humor. Specifieke kennis, ervaring of affiniteit met het werken in een gesloten kader en jeugdzorg PLUS is een pre. Leergierigheid om je casussen in intervisie situaties te bespreken en ervan te leren is een vereiste.

Je bezit kennis van en inzicht in de processen van de therapeutisch hulpverlening, kennis van en inzicht in groepsdynamische processen, vaardigheden in het omgaan met jongeren in spanningsvolle situaties. In deze functie wordt van je verwacht dat je 2 tot 3 avonden in de week beschikbaar bent.

Waar? Je bent flexibel inzetbaar op twee locaties. De helft van je uren ben je werkzaam op locatie de Vaart in Sassenheim en de anderen helft ben je werkzaam op locatie Kralingen in Rotterdam. Beide locaties zijn JeugdzorgPlus

locaties en bedoeld voor jongeren tussen de 12 en 18 jaar met ernstige gedragsproblemen, veelal in combinatie met een verstandelijke beperking of een psychiatrische stoornis. Ze worden opgenomen omdat hun ontwikkeling stagneert. De behandeling richt zich op de jongere zelf en zijn omgeving. De focus ligt op het aanleren of versterken van vaardigheden, het mobiliseren van een beschermend sociaal netwerk en het creëren van nieuwe kansen door opleiding of arbeidstoeleiding.

Wij bieden Een intensieve en uitdagende functie in een dynamische organisatie. Wij stimuleren en faciliteren dat jij je ontwikkelt. Het salaris is conform de CAO-Jeugdzorg (salarisschaal 9) en ons arbeidsvoorwaardenpakket bevat een keuzesysteem waarmee jij het kunt afstemmen op je persoonlijke situatie en wensen.

10

Informatie Voor meer informatie kun je terecht bij Bert Koetze, Locatiemanager. telefoon 070-7100333. Een Verklaring Omtrent Gedrag maakt deel uit van de selectieprocedure.

(Psychomotore therapeut voor 32 uur per week op locatie de Vaart in Sassenheim en locatie Kralingen in Rotterdam, 2014)

1.3 Psychomotorisch therapeutische theorieën en ideeën die binnen een behandeling ingezet kunnen worden

Denken, voelen en doenBij PMT staat het ervaringsgericht leren (het doen) in spel en beweging centraal, waarmee zowel het emotionele, relationele, cognitieve als het motorische brein wordt aangesproken (de Lange, 2010). Psychomotorisch therapeuten gaan uit van een verbinding tussen het denken, voelen en handelen van de mens: wat je doet heeft effect op je lichamelijke gewaarwordingen, emoties en gedachten en andersom. De psychomotorisch therapeut ontwerpt passende bewegings- of lichaamsgerichte oefeningen bij de hulpvraag. De cliënten doen door denken, voelen en doen nieuwe- of alternatieve ervaringen op, op lichamelijk, emotioneel, cognitief of sociaal gebied waardoor de psychische klacht van de cliënt vermindert of verdwijnt. Wanneer het verminderen van de klacht niet haalbaar is, leert de psychomotorische therapie de cliënt om te gaan met de situatie en de klacht te accepteren.(Nederlandse Vereniging voor Psychomotorische Therapie, 2009).

Er bestaan twee vormen van psychomotorische therapie. - De lichaamsgeoriënteerde PMT (LGM)

Bij de lichaamsgeoriënteerde PMT wordt uitgegaan van de ervaring en beleving van het eigen lichaam. Signalen van het lichaam kunnen informatie en duidelijkheid geven over de persoon zelf en over gedachten en gevoelens. Herkenning van deze gedachten en gevoelens in relatie tot het dagelijks leven (en eventueel verleden) kunnen de persoon helpen om via de therapie te veranderen.

- De bewegingsgeoriënteerde PMT (BGM) Bij de bewegingsgeoriënteerde PMT wordt gebruik gemaakt van oefeningen die komen uit het bewegingsonderwijs en de sport- en spelcultuur. Het kunnen individuele oefeningen zijn, maar ook oefeningen in teamverband (voetbal, atletiek, zwemmen, hardlopen, tennis). Het gaat er hierbij niet om hoe vaardig je bent in wat je doet, maar wat je ervaart en waarneemt tijdens het

11

doen (merk je dat je vrij kan bewegen of merk je blokkades?). Welke gedachten zijn er, wat voel je en hoe handel je vervolgens?

(Federatie Vaktherapeutische Beroepen, 2008)

In de praktijk worden deze twee vormen vaak in combinatie met elkaar gebruikt om in te gaan op de hulpvraag van de cliënt. Op deze manier wordt het denken, voelen en handelen bevordert. De therapeut zal ook betekenis geven aan de ervaringen tijdens de oefeningen, dit bespreken en feedback geven op het voorgedane gedrag.

De verschillende methoden Binnen de PMT wordt er gewerkt met drie modaliteiten: oefenen, ervaren en ontdekken.

Modaliteit: oefeneno Structureren – sturen –

leideno mobilisereno (re)-activereno (re)habilitereno leren om…

Modaliteit: ervareno Uitlokken – creëren –

uitnodiging tot….o ervaren dat..o compensereno uitproberen van..

Modaliteit: ontdekkeno Creëren – spiegelen –

confrontereno inzicht krijgen in….o conflict oplossen…o integreren van…

(Bijeenkomst 1, psychomotorische therapie, 2015)

De drie modaliteiten zijn gebaseerd op psychologische stromingen waarbij de cliënt lichaamservaringen opneemt en deelneemt aan bewegingssituaties. Aan de hand van de hulpvraag van de cliënt wordt een modaliteit voor het proces gekozen. Tijdens het proces kan er per sessie nog worden ingespeeld op een andere modaliteit. De modaliteiten overlappen elkaar ook gedeeltelijk.

OefenenHet oefenen komt vanuit de cognitieve gedragstherapie. De cliënt oefent verschillende lichaamservarings- en bewegingssituaties, waarin wordt geleerd om het waarnemings-, belevings-, en gedragsrepertoire te verbeteren. Het nieuwe gedrag wordt zodoende aangeleerd door te oefenen (in de therapiezaal). Hierbij staat centraal dat de cliënt contact krijgt en contact houdt met zijn omgeving, eigen lichaam en het leren van psychosociale vaardigheden. Door deze combinatie zal de cliënt beter met zijn psychiatrische en/of psychosociale vaardigheden kunnen omgaan. Er wordt voornamelijk in het hier en nu gewerkt.

ErvarenBinnen de ervaren-strategie gaat het puur om het op doen van nieuwe ervaringen. De cliënt leert te experimenteren met gedragsalternatieven. De ervaringen die ze opdoen, de effecten op het denken, voelen en handelen van de cliënt zelf en de effecten in zijn relatie tot de omgeving maakt het leerzaam. In het begin zullen ervaringen gestructureerd worden opgedaan, later zal de cliënt dit buiten de therapiezaal moeten toepassen. Het doel is om datgene wat geleerd is, ook toe te passen in het dagelijks leven. In de therapie wordt het voorbereidende werk gedaan, waarin geloof van eigen kunnen ontstaat en dit hierdoor in het dagelijks leven zal toepassen.

12

OntdekkenBinnen de ontdekkende strategie staan onverwerkte, verdrongen herinneringen, emoties en intrapsychische conflicten centraal die verwijzen naar het trauma of probleem van de cliënt (NVPMT, 1993). De conflicten beinvloeden het dagelijks leven negatief, waardoor het sociaal functioneren beperkt of zelfs onmogelijk is geworden. Deze conflicten zullen tijdens de therapie ontdekt worden. Het doel is om de conflicten een plaats te geven in het huidige leven. Bij het ontdekken zijn de cliënten veel bezig met het verleden, waarbij het draait om het onderzoeken van familierelaties. Met datgene wat er in het verleden is gebeurd, ga je aan de slag. Bepaalde traumatische ervaringen kunnen verwerkt worden en gemiste ervaringen kunnen ‘ingehaald’ worden. Een voorbeeld van dit laatste is wanneer een cliënt nooit steun van zijn ouders heeft ervaren er binnen de therapie aandacht worden gegeven aan activiteiten rondom het thema steun. De cliënt kan op deze manier alsnog ervaren dat hij gesteund wordt.(Psychomotorische Therapie en Bewegingsagogie, 2009)

1.4 De verschillen en overeenkomsten met jouw toekomstig vakgebied

Eén van de redenen dat ik gekozen heb voor het keuzevak Inleiding in de psychomotorische therapie is omdat ik meer inzicht in het werk van een psychomotorisch therapeut wilde krijgen. Voordat ik deze opleiding koos, heb ik ook gekeken bij de opleiding Psychomotorische Therapie en Bewegingsagogie in Zwolle. Ik vond het een leuke opleiding, waarin je mensen kon helpen. Iets wat ik altijd als heel waardevol beschouw. Echter wist ik niet precies of dit echt de kant was waar ik later in wilde werken. Om meer zekerheid te hebben koos ik uiteindelijk voor een bredere opleiding: Sport, Gezondheid en Management. Ik wilde met deze cursus kijken of ik dit vakgebied nog steeds zo leuk en interessant vond en of het eventueel bij mij zou passen.

Ik vond het een leuke cursus, maar ben er wel achter dat dit vakgebied niet bij mij past. Het helpen van mensen (en dan vooral de doelgroep kinderen) wil ik nog steeds heel graag, maar dan op een andere manier. Daarnaast vind ik het iets te ‘zweverig’ (ik houd meer van concreet) en zie ik mezelf meer werken in of bij een organisatie waar bewegen daadwerkelijk het doel is.

De afgestudeerde SGM-professional Als afgestudeerde SGM-professional ben je constant opzoek naar verbetering door de beroepspraktijk te onderzoeken en te innoveren. De SGM-professional werkt actief om initiatieven uit de maatschappij te signaleren, te ondersteunen en naar verbinding of waar nodig samenwerking van partijen te zoeken. Hij werkt in verschillende domeinen van de maatschappij waarin sport- en bewegen waarde (kunnen) toevoegen. Het gaat daarbij in veel gevallen om de gezondheidswaarde van sport en bewegen in combinatie met de economische, de vormende- en sociaal-maatschappelijke waarde van sport en bewegen.(De afgestudeerde SGM-professional, 2014)

Een overeenkomst tussen de afgestudeerde SGM-professional en PMT is dat bewegen bij zowel SGM als PMT wordt ingezet als middel, dus om andere doelstellingen te bereiken. Bij PMT is bewegen het middel om de hulpvraag van cliënten op te lossen. Bij SGM wordt bewegen ingezet om gezondheids-, economische-, vormende- en sociaal-maatschappelijke waarden te realiseren.

13

SGM en PMT beroepscompetentiesZowel de opleiding Sport, Gezondheid en Management (SGM) als PMT kennen verschillende beroepscompetenties. De beroepscompetenties van PMT zijn bij het kopje 1.2 al benoemd. Een aantal SGM competenties zijn gelijk hieraan of zijn te vergelijken met de beroepscompetenties van PMT. Dit staat in het onderstaande overzicht beschreven. In de linker kolom staan alle PMT beroepscompetenties en in de rechterkolom staan de SGM competenties die hierbij horen. Niet alle SGM-competenties zijn in dit overzicht beschreven. De overige SGM competenties staan in bijlagen twee.

De volgende beroepscompetentie van PMT staan gelijk aan de beroepscompetenties van SGMPMT 1 - Contact leggen met en het opbouwen van een therapeutische relatie met cliënt/cliëntsysteemPMT 2 – Redeneren en opereren vanuit een vak therapeutische rationalePMT 3 – Verrichten van vak therapeutische aanmelding, observatie en diagnostiek

SGM 1 – Testen, adviseren, begeleiden in het streven naar gezondheidswinst d.m.v. sport- en bewegingsprogramma’s

PMT 4 – Uitvoeren van vak therapeutisch behandelplan en het effect evalueren

SGM3 – Planmatig ontwikkelen en implementeren van de strategie en het sport- en gezondheidsbeleid van de sportorganisatie

PMT 5 – Hanteren van de eigen vakdiscipline ten behoeve van de behandeling van cliëntenPMT 6 – Samenwerken met collega vak therapeuten en andere disciplines rondom behandeling

SGM15 – Samenwerken en samenwerkend leren

PMT 7 – Werkzaamheden afstemmen op beleid vanuit de organisatie en meewerken aan innovatie

SGM 3 – Planmatig ontwikkelen en implementeren van de strategie en het sport- en gezondheidsbeleid van de sportorganisatieSGM 10 – Ondernemen, ontwikkelen en innoveren

PMT 8 – Beheren van randvoorwaarden betreffende vak therapiePMT 9 – Vak therapeutische competenties ontwikkelen en onderhouden en het professionaliseren en profileren van de beroepsuitoefening

SGM 17 – Reflecteren en leren

PMT 10 – Participeren in praktijkgericht en wetenschappelijk onderzoek

SGM 13 – Onderzoeken en adviseren

PMT 11 – Overbrengen van kennis en ervaring aan anderen

14

Mijn toekomstig vakgebiedWat is mijn toekomstig vakgebied? Dit is voor mij nog niet helemaal duidelijk. Wel heb ik een aantal kernwoorden waar ik later wel bij, in of mee zou willen werken. Deze kernwoorden zijn:o Sport (!)o Financiëno Psychologie

- Gedrago Mensen (het liefst kinderen) helpeno Voeding

Het belangrijkste en dat staat ook op nummer één, is dat ik later werk wil hebben dat te maken heeft met sport. Dit kan een sport gerelateerd bedrijf zijn of een bedrijf waar ik zelf iets met sport ga doen. Daarnaast vind ik de financiën een interessant gebied. Ik heb op de middelbare school de vakken economie en management en organisatie altijd heel leuk gevonden. Tijdens blok B2 afgelopen half jaar ging stond ook het financiële gedeelte centraal; een onderwerp wat me goed lag. Het liefst zou ik gaan werken in een bedrijf waarin ik mensen (en dan het liefst kinderen) kan helpen. Op welke manier ik dit wil is nog niet helemaal duidelijk. Tot slot vind ik de psychologie en voeding beide interessante gebieden.

De overeenkomsten tussen mijn toekomstig vakgebied en PMTo Mensen (het liefst kinderen) helpen

In het werk als psychomotorisch therapeut ben je de hele tijd bezig met het helpen van mensen. De hulpvraag van mensen wordt opgelost door therapie aan te bieden. Ik zou later ook graag mensen willen helpen. Om deze mensen te helpen is bewegen een goed middel, maar het kan eventueel ook op een andere manier.

De verschillen tussen mijn toekomstig vakgebied en PMTo Doelgroep

De psychomotorische therapeut richt zich op cliënten met uiteenlopende psychische klachten en mensen die niet in staat zijn hun problemen te (h)erkennen of te verwoorden (dementerende ouderen, verstandelijk gehandicapten, mensen met hersenletsel of psychotische stoornissen). Deze cliënten kunnen kinderen zijn, maar ook adolescenten, volwassenen en ouderen. In mijn vakgebied later zou ik graag alleen met kinderen werken. Daarnaast zullen het niet altijd kinderen zijn met psychische klachten.

1.5 Wat kan PMT betekenen in jouw vakgebied?

Op dit moment kan PMT niets betekenen in mijn vakgebied. Ik heb tijdens de cursus verschillende (basis)principes van PMT ervaren wat heel leuk en leerzaam was. Echter weet ik door deze cursus ook PMT niet mijn werkgebied wordt. Ik wil graag mensen helpen, maar dan op een andere manier.

Wat ik van de psychomotorische therapie in mijn vakgebied kan meenemen is dat je heel gemakkelijk (met hele simpele en laagdrempelige oefeningen) het gedrag of de persoonlijkheid van iemand kan opmaken. Elke lichaamshouding en -uiting zegt iets over een bepaalt persoon. Door deze simpele oefeningen kun je (ook heel gemakkelijk) het gedrag beïnvloeden.

15

Hoofdstuk 2. De zelfgegeven PMT-sessies

In dit hoofdstuk staan de twee zelfgegeven PMT-sessies uitgewerkt aan de hand van een lesvoorbereidingsformulier. Daarnaast staat er kort de evaluatie vanuit de groep. Hoe ik de gegeven PMT-sessie zelf heb ervaren staat beschreven in hoofdstuk drie bij de reflecties van elke week.

2.1 PMT-sessie 1. “Jezelf in beeld”

De eerste les PMT heb ik op dinsdag 03 maart 2015 gegeven. Hierbij stond het thema ´jezelf in beeld´ centraal. Bij dit thema zijn twee oefeningen gegeven, die staan uitgewerkt op de volgende twee pagina´s.

Hieronder wordt kort de doelgroep, doelstelling en attitude van de therapeut beschreven.Op de volgende drie pagina’s staat de lesvoorbereiding.

DoelgroepEen groep studenten met een leeftijd van 18 – 25 jaar.

DoelstellingHet thema dat deze sessie centraal staat is ‘jezelf in beeld’. De doelstelling is om hierachter te komen. Hoe zit je in elkaar? Weet je dit zelf ook of zie je jezelf anders?

Attitude therapeutDe attitude van de therapeut is voornamelijk observeren. Het is belangrijk dat de opdracht, bedoeling en verwachtingen duidelijk worden overgebracht. Na de oefening wordt er (kort) ingegaan op de voorgedane situatie.

16

Oefening 1 – doorzetter, (snelle) opgever, faalangstig?Les-deel

Bewegingsvormen

Wat ga ik doen?

Organisatie

Hoe regel ik het?

Begeleiding en differentiatie

Wat wil ik zien en wat ga ik zeggen?

5 ho

epel

s

De opdrachtLaat twee minuten lang vijf hoepels draaien als tollen (voordoen!).Het zou kunnen gebeuren dat er één hoepel valt. Deze moet je gelijk oppakken voordat de hoepel stil ligt. Je mag dan de hoepel weer opnieuw laten draaien als een tol.

Dit is een onmogelijke opdracht, maar je kunt wel goed zien hoe iemand in elkaar zit

- Een doorzetter- Een (snelle) opgever- Snel boos- Faalangstig

Deze opdracht doet iedereen uit mijn sessie achter elkaar. Na de tijd bespreken we dit gezamenlijk.

Tijdens de oefening Vooral stil zijn en observeren; en een klein beetje aanmoedigen om de hoepels te laten draaien

Als er één hoepel stil ligt- Probeer het nog maar een keer!- Ga door hè!- Je kan het

Zelf observeren en dit later bespreken (wat gebeurde er)?

- Wordt de persoon kwaad?- Geeft de persoon snel op?- Wil de persoon doorgaan totdat het is

gelukt?- Weet de persoon niets te zeggen?- Hoe pakt de persoon de opdracht aan?

Structureren volgens een plan of gelijk draaien?

- Hoeveel ruimte pakt de persoon? Waarom zo weinig / zo veel?

Na de tijd- Wat gebeurde er precies?- Wat dacht je tijdens de oefening?- Wat voelde je tijdens de oefening?- Voelde je boosheid opkomen dat het

niet lukte?- Hoe heb je dit ervaren en wat doet dit

met je?- Herken je deze uitkomst ook in andere

situaties?- Ben je hier tevreden mee? - Zo nee, hoe zou je dit in de toekomst

kunnen veranderen?

- Hoe zou je deze oefening uitvoeren zodat het wel lukt?Mogelijke antwoorden: minder hoepels, minder tijd, hulp vragenDeze mogelijke antwoorden na de tijd ook vertellen, dan vragen ‘wat vindt je van deze oplossing?

Let op de veiligheid (!!)

Tijd:

Totaal materiaal en hulpmiddelen: 5 hoepels

7,5 min

17

Oefening 2 – leider/volger, individualist of samenwerker?

Les-deel

Bewegingsvormen

Wat ga ik doen?

Organisatie

Hoe regel ik het?

Begeleiding en differentiatie

Wat wil ik zien en wat ga ik zeggen?

Roos

van

Lea

ry

VoorbereidingHet paatje met de vijf stokken (zie hiernaast)

De opdrachtGa met z’n vieren zoveel mogelijk naar voren, maar blijf tussen de stokken.

Ga met z’n vieren tussen de vier stokken. Aan de ene kant liggen drie stokken en aan de andere kant twee stokken. Je pakt de achterste stok van de kant waar drie stokken liggen. Deze leg je links- of rechtsvoor. Pak daarna weer de achterste stok van de kant waar drie stokken liggen. Deze leg je ook links- of rechtsvoor.Vervolg dit drie minuten lang.

Bij elkaar komen.

Uitleg over de roos van LearyBoven – leiderOnder – volgerRechts – samenLinks – tegen / alleenIedereen heeft een positie in de roos.

Doe daarna de opdracht nog een keer, maar daarna in tegenovergestelde positie. Lukt dit ook?

Tijdens de oefening Vooral stil zijn en observeren

Zelf observeren en dit later bespreken (wat gebeurt er)?Observeer zelf tijdens de opdracht in welk vlak iedereen zit.Vraag daarna of iedereen van elkaar kan zeggen in welk vlak ze zitten

- Vond de persoon dat hij/zij in dit vlak zat?

- Dacht de persoon dat hij/zij in een ander vlak zat?

- Herken je jezelf in deze situatie?

Na de tweede keer (tegenovergestelde richting)

- Kunnen jullie dit ook?- Is het moeilijk(er)?- Vind je het (on)prettig?

Na de tijd- Wat dacht je tijdens de oefening?- Wat voelde je tijdens de oefening?- Wat gebeurde er precies?- Hoe heb je dit ervaren en wat doet dit

met je?- Herken je deze uitkomst ook in andere

situaties?- Ben je hier tevreden mee? - Zo nee, hoe zou je dit in de toekomst

kunnen veranderen?

Ook interessant- Hoe worden de stokken gepakt? - Pakken steeds dezelfde personen de

stok? - Pakt steeds een ander persoon de

stokken?- Zit er iemand bij die alles maar laat

gebeuren? - Hoe wordt er overlegd?

Let op de veiligheid (!!)

Voor

Achter

Tijd:

Totaal materiaal en hulpmiddelen: 5 éénmeter stokken

7,5 min

18

De roos van Leary

19

Boven = leider

Onder = volger

SamenAlleen

Evaluatieformulier Dit onderstaande evaluatieformulier is ingevuld na mijn PMT-sessie door de groep.

Eigen feedback hieropIk kan me goed vinden in de gegeven feedback op mijn PMT-sessie. Mijn instructie was goed en duidelijk. Ook de organisatie stond. Doordat ik me goed had voorbereid wist ik hoe de oefeningen moesten en kon ik dit duidelijk overbrengen. Ik heb lang gezocht naar goede, originele oefeningen die paste binnen het thema ‘jezelf in beeld’. Ik vond dat er op internet niet veel oefeningen te vinden waren; een vriendinnetje die is afgestuurd als pmt’er heeft me uiteindelijk geholpen. Hierdoor had ik mooie originele oefeningen. Ik was zelf ook enthousiast geworden door de oefeningen, dit zag je ook terug in de manier van presenteren en begeleiden. Ik heb goede vragen gesteld en ook goede positieve feedback gegeven. Bij een PMT’er komen veelal mensen met problemen. Deze mensen hebben niet alleen maar problemen; ook positieve punten. Deze positieve punten moet je juist inzetten om de problemen op te lossen. Iets waar ik niet bij stil stond, maar wat ik onbewust wel

20

deed. Dit zal ik meenemen in de volgende lessen PMT. Op het einde ben ik teruggekomen op het doel. Dit doel is volgens de groep zeker behaald. De groep vertelde dat ze goed konden zien dat ik het goed had voorbereid. Dit was ook zeker zo. Het afgelopen jaar heb ik geleerd dat een goede voorbereiding ontzettend belangrijk is. Van nature bereid ik alles altijd goed voor. Leuk om te horen dat de groep dit ook terugzag!Kortom, ik kan me vinden in zowel de positieve als opbouwende feedback die is gegeven.

21

2.2 PMT-sessie 2. “Weerbaarheid – grenzen aangeven”

De tweede les PMT heb ik op dinsdag 31 maart 2015 gegeven. Hierbij stond het thema ´weerbaarheid´ centraal. Bij dit thema zijn twee oefeningen gegeven, die staan uitgewerkt op de volgende twee pagina´s.

Hieronder wordt kort de doelgroep, doelstelling en attitude van de therapeut beschreven.Op de volgende twee pagina’s staat de lesvoorbereiding.

DoelgroepEen groep studenten met een leeftijd van 18 – 25 jaar.

DoelstellingHet thema dat deze sessie centraal staat is ‘weerbaarheid’. Het doel hierbij is om te kijken hoe ‘weerbaar’ jij bent. Kun je je eigen grenzen aan geven en hoe doe je dit?

Attitude therapeutDe attitude van de therapeut is voornamelijk observeren. Bij de tweede oefening is het belangrijk dat de therapeut ook luistert. De bedoeling, opdracht en verwachtingen moeten duidelijk worden overgebracht. Na de oefening wordt er (kort) ingegaan op de voorgedane situatie.

22

Oefening 1 – Grenzen (kunnen) aangevenLes-deel

Bewegingsvormen

Wat ga ik doen?

Organisatie

Hoe regel ik het?

Begeleiding en differentiatie

Wat wil ik zien en wat ga ik zeggen?

Mat

eria

len

De opdrachtProbeer zo veel mogelijk materialen vast te houden, maar laat geen materialen vallen.

Één persoon staat in het midden. Hij of zij moet zo veel mogelijk materialen vasthouden zonder deze te laten vallen. Om de beurt worden er verschillende materialen aangegeven (door de overige groepsleden). Zorg ervoor dat dit verschillende soorten materialen zijn met verschillende grootten. Je mag de materialen alleen vasthouden met de armen, niet met de benen.

Stop de opdracht wanneer de persoon een materiaal heeft laten vallen. Zeg dan: “Je hebt je niet aan de opdracht gehouden, want je hebt iets laten vallen. Dat was niet de bedoeling”.

Je had “sorry, ik kan niets meer vasthouden moeten zeggen of ik stop want anders gaan de materialen vallen”.

DaarnaVergelijking maken met school / werk. Je hebt niks aan taken die je niet kunt afmaken. Je kunt op een gegeven moment beter stop zeggen. Ook als school / de werkgever zegt dat je dit er nog wel bij kunt doen; het kleine materiaal / opdracht. Nee, ik heb genoeg werk (burn-out vermijden).

Deze opdracht doet iedereen uit mijn sessie achter elkaar. Na de tijd bespreken we dit gezamenlijk.

Tijdens de oefening - Observeren- Pushen om steeds meer materialen aan te

nemen!“Je kunt dat kleine materiaal toch nog wel vasthouden?”

Na de tijd- Wat dacht je tijdens de oefening?- Wat voelde je tijdens de oefening?- Wat gebeurde er precies?- Hoe heb je dit ervaren en wat doet dit met je?- Wat is gemakkelijker om vast te houden; de

grote of kleine materialen (taken)? Houd je vaker de grote materialen vast (grote taken)

- Herken je deze uitkomst ook in andere situaties?

- Pak je inderdaad zoveel taken op?- Ben je hier tevreden mee? - Zo nee, hoe zou je dit in de toekomst kunnen

veranderen?

Ook interessant- Hoe reageert de persoon op alle materialen?- Pakt hij of zij alles aan?- Zegt de persoon snel nee?- HOE zegt de persoon nee -> duidelijk en

overtuigend / aarzelend?

Let op de veiligheid (!!)

Tijd:

Totaal materiaal en hulpmiddelen: Zoveel mogelijk verschillende

materialen (pionnen, ballen, stokken, hoepels, matjes? Etc.)

23

Oefening 2 – Grenzen (kunnen) aangeven?

Les-deel

Bewegingsvormen

Wat ga ik doen?

Organisatie

Hoe regel ik het?

Begeleiding en differentiatie

Wat wil ik zien en wat ga ik zeggen?

De b

aas

De opdracht- Vorm tweetallen en ga tegenover

elkaar staan. Eén van jullie zegt “ik ben de baas”, waarop de ander antwoordt met “nee, ik ben de baas”.

- Doe je ogen dicht (5-10 seconden)- Nu begint de ander met “ik ben de

baas”, waarop “nee, ik ben de baas” wordt geantwoord.

- Doe weer 5-10 seconden je ogen dicht.

Wissel van tweetallen, totdat iedereen een keer tegenover elkaar heeft gestaan en de oefening heeft uitgevoerd.

Kom nu met z’n allen in een kring staan. Doe allen de ogen dicht. “Denk eens na over jullie gedragingen tijdens de oefening en wat voor gevoelens daarbij kwamen kijken”.(ongeveer 20-30 seconden)

De ogen mogen weer open en de volgende vragen worden gesteld:- Vond je het makkelijk of moeilijk om

te zeggen dat jij de baas bent?- Kon je overtuigend zeggen dat jij de

baas bent?- Kon je tegen bepaalde personen

gemakkelijker of juist moeilijker zeggen dat jij de baas bent? Hoe komt dit dan?

- Hoe kun je jouw antwoord “ik ben de baas” nóg overtuigender laten overkomen?

Doe de ogen weer dicht. “Ik wil dat jullie je afvragen of je wel de baas over jezelf bent en of je je grenzen kunt aangeven.”

De ogen mogen weer open waarna de volgende twee vragen worden gesteld:- Kan je een situatie bedenken waarin

je duidelijk de baas was?- Kan je een situatie bedenken waarin

je graag de baas had willen zijn?

Tijdens de oefening - Observeren- Luisteren

Een observerende en luisterende houding aannemen. De voorgedane situatie wordt (waar noodzakelijk en mogelijk) kort samengevat. De doelgroep kan leren van de voorbeelden van elkaar en kunnen zichzelf hierin misschien herkennen. De doelgroep wordt gecomplimenteerd, wat hopelijk zorgt voor aanmoediging en vertrouwen om open te zijn.

Na de tijd (als er tijd over is)- Hoe vonden jullie het?- Herkennen jullie je in elkaars situaties?- Hoe voelde jullie je tijdens de oefening?- Wat gebeurde er precies?- Hoe heb je dit ervaren en wat doet dit met je?- Ben je tevreden met hoe je nu bent (zou je

vaker of juist minder vaak je grenzen willen aangeven)?

- Hoe zou je dit in de toekomst kunnen veranderen?

Ook interessant- HOE zegt de persoon “ik ben de baas” ->

duidelijk en overtuigend / aarzelend?

Tijd:

Totaal materiaal en hulpmiddelen: --

Evaluatieformulier

24

Dit onderstaande evaluatieformulier is ingevuld na mijn PMT-sessie door de groep.

Eigen feedback hieropIk kan me volledig in de feedback vinden. Mijn lesvoorbereiding zag er goed uit. Dit had ik goed voorbereid. Hierdoor wist ik hoe de oefening exact moest en kon ik goed instructie overbrengen. Ik heb alle ruimte gebruikt en gelet op de veiligheid. Dit was een feedbackpuntje van de vorige les, wat ik dus graag wilde verbeteren. Fijn dat dit gelukt is. Ik heb de oefeningen enthousiast gegeven en begeleid. Een verbeterpunt was het meer doorvragen. Hier ben ik me van bewust. Tijdens de oefening zelf wilde ik doorvragen, maar heb dit niet gedaan omdat ik anders de andere personen uit de groep geen aandacht gaf. Ik twijfelde op het moment om nog een vraag te stellen of door te gaan.

25

Ik koos ervoor om door te gaan. Het feit dat ik dit zelf al door had tijdens het geven van de sessie, laat zien dat ik het wel weet en me er bewust van ben. Zelf vind ik dat ik een te grote groep had en dat de tijd te kort was. Dit zijn ook de twee redenen waardoor het voor mij op niet alle momenten is gelukt om door te vragen. Op het einde ben ik ook niet meer teruggekomen op het doel van de les. Ik had dit wel willen doen, maar had er geen tijd voor. Het was inderdaad opvallend dat er persoonlijke ervaringen gedeeld werden. Het voelde als een vertrouwde omgeving. Een punt wat bij PMT erg belangrijk is. Ik ben blij dat dit is gezegd.

26

Hoofdstuk 3. Reflectie

3.1 Reflectieverslagen per week

Les 1. Kennismaking PMT 10 februari 2015

Op dinsdag 10 februari 2015 was de eerste les van de cursus Inleiding in de psychomotorische therapie. Ik had er veel zin in, maar wist tegelijkertijd niet goed wat ik kon verwachten. Ik had een beeld bij PMT: ‘ik dacht dat het ging om kinderen en dan kinderen die niet goed mee kunnen komen op school vanwege verschillende redenen. Redenen als anorexia, seksueel misbruik etc. Je gaat dan met deze kinderen bewegen om deze problemen op te lossen. Echter, het ging niet alleen over kinderen. Alle doelgroepen kunnen langs komen om een PMT behandeling te krijgen. Daarnaast doe je activiteiten waar wel bewogen wordt, maar waar het bewegen niet het doel is. De activiteiten worden gedaan om achter de details van een specifiek probleem te komen.

Vandaag was vooral een kennismakings- en introductieles. Het thema ‘jezelf in beeld’ stond centraal. We deden verschillende oefeningen, die we daarna kort besproken hebben. Hieronder worden de oefeningen kort besproken met mijn ervaringen:

Oefening 1. Wat is op dit moment jou energieniveau?Mijn energieniveau zat op een 7. Ik had best veel energie!

Oefening 2. BadmintonBij de tweede oefening moest je terwijl je badmintonde, een gesprek aangaan. Ik deed dit met Ilse. We stelde elkaar vragen als ‘waarom heb je gekozen voor PMT’ en ‘wat zou je doen met één miljoen?’ Het voelde als een ongedwongen, relaxte setting. Dit was al gelijk een hele interessante opdracht. De vraag die na het badmintonnen werd gesteld was ‘waarom hebben we voor badminton gekozen’? Verschillende ideeën werden vertelt. Het instapniveau is zeer laag; iedereen kan dit op zijn of haar eigen manier. Je hebt een camping gevoel, waar vaak de ongedwongen sfeer setting wordt ervaren. Ik vond het best een lastige opdracht. Je moest praten en badmintonnen tegelijk, waar het praten al best de diepte in ging en je ook moest nadenken. Nadenken over het praten, maar ook over het badmintonnen zelf.

Oefening 3. Jezelf voorstellen aan de hand van je schoenenDit vond ik ook een interessante opdracht. Je moest je voorstellen op een hele andere manier, waarbij je gelijk uit je comfortzone trad. Op zo’n manier zegt het al heel snel iets over wie je bent. Na dit voorstelrondje vond ik dat we een leuke en enthousiaste groep hadden.

Oefening 4. Het lopen en net stoppen voor de muurDit vond ik een wat vreemde opdracht. Je moest met dichte ogen naar de muur lopen. Je moest stoppen als je dacht dat je vlak voor de muur stond. Ik begon te lopen. De eerste paar stappen lukte nog wel, maar ik heb daarna twee keer gekeken hoe ver ik nog kon lopen. Achteraf bleek dat ik de enige was die had gespiekt. Dit bevestigde het feit dat ik van controle houd. Ik houd er van om te

27

weten waar ik ben en wat ik doe. We deden deze oefening nog een keer. De tweede keer moest je op een andere manier dan wat je de eerste keer deed naar de muur lopen (sommige studenten telden de stappen, andere liepen vol tegen de muur). Ik gebruikte de manier van het stappen tellen. Ik was nummer drie, dus had twee groepen voor me bij wie ik de stappen kon tellen. Met ongeveer 17 stappen stond je voor de muur. Ik heb 17 stappen gezet, maar stond nog best ver van de muur af. Ook deze manier liet zien dat ik controle wil hebben.

Oefening 5. De oefening met de stok – leiden en volgen (met open en met gesloten ogen)De vijfde oefening was om in tweetallen met een stok tegen de handpalmen aan te lopen. De eerste keer werd er nog niets gezegd, je moest ervaren wie de leider en wie de volger was. Ik deed dit met Amarins. We zeiden van te voren al dat we beide niet echt een leider zijn. Dit zag je ook terug in de oefening. In het begin leidde ik Amarins en daarna leidde Amarins mij. De tweede keer moest je afspreken wie de leider en wie de volger was. Ik was als de leider en Amarins volgde, daarna wisselde we. Met deze oefening hadden we beide geen moeite. We zeiden na afloop tegen elkaar dat we in een groep beide de leiding kunnen nemen, maar dat we dit niet per se hoeven. Dit zag je terug in deze oefening. De derde keer moesten we elkaar leiden met de ogen dicht. Je mocht niet op de hindernissen komen of tegen anderen botsen. Ik ken Amarins goed, dus dit was voor mij geen probleem. Ik wist dat ze me goed kon leiden. Wat wel interessant is dat er bij de vorige oefening uitkwam dat ik graag controle wil hebben. Echter bij deze oefening vond ik het totaal niet erg om mijn ogen dicht te hebben en om Amarins mij te laten leiden.

Oefening 6. Tegenover elkaar staan (comfort)Bij deze oefening moesten we in tweetallen ver tegenover elkaar gaan staan. Om de beurt moest één iemand de ander dichterbij halen door handgebaren. Hoe dicht mag de persoon bij je komen? Ik deed dit met Amarins. Beide kennen we elkaar goed, dus het was geen probleem om dichtbij te komen. Van mezelf weet ik het niet erg vindt als iemand dicht bij komt. Daarnaast zou ik het – als dit zou moeten – wel aangeven. Ik besefte dat het wel een hele interessante opdracht was voor een persoon die seksueel misbruikt is. Hij of zij wil natuurlijk dat mensen niet dicht in de buurt komen.

Oefening 7. Wat is op dit moment jou energieniveau?Tot slot weer de vraag, wat is op dit moment jou energieniveau? Mijn energieniveau is hetzelfde gebleven, een 7. Het werd steeds later op de avond, dus ik werd wat moe. Echter door de les PMT kreeg ik weer meer energie, waardoor mijn energieniveau gelijk bleef zoals het begin van de avond.

Wat heb ik geleerd / wat is opgevallen?PMT richt zich niet alleen op de doelgroep kinderen. Naast kinderen kunnen het ook adolescenten, volwassenen en ouderen zijn. Bewegen wordt als middel ingezet om hun problemen op te lossen. Er zijn twee vormen van psychomotorische therapie: lichaams- en bewegingsgeoriënteerde therapie. In de lichaamsgeoriënteerde therapie wordt uitgegaan van de ervaring en beleving van het eigen lichaam. Signalen van het lichaam kunnen informatie en duidelijkheid geven over de persoon zelf, zijn of haar gedachten en/of gevoelens. Bij bewegingsgeoriënteerde therapie wordt gebruik gemaakt van oefeningen die komen uit het bewegingsonderwijs en de sport- en spelcultuur (voetbal, tennis). Het gaat er hierbij niet om hoe vaardig je bent in wat je doet, maar wat je ervaart en waarneemt tijdens het doen.

28

Het feit dat ik van controle houdt is uit deze les duidelijk naar voren gekomen (de oefening met het lopen naar de muur). Echter vond ik het tijdens de oefening met de stok – het leiden en volgen niet erg toen ik met mijn ogen dicht moest rondlopen terwijl een Amarins mij leidde. Bij de oefening om je comfortzone aan te geven, kwam naar voren dat ik het niet erg vindt als iemand dicht bij komt. Daarnaast zou ik het – als dit zou moeten – wel aangeven.

Les 2. Jij en jouw lichaam 17 februari 2015

Bij deze les was ik helaas 45 minuten later vanwege een stageactiviteit. De introductie-, het theoriegedeelte en de eerste oefeningen heb ik gemist. Dit heb ik daarom niet meegenomen in mijn reflectie. Van te voren had ik de lesvoorbereiding doorgelezen. Ik las dat het over onzekere- of mensen met anorexia ging. De oefeningen over dit thema heb ik helaas niet mee kunnen ervaren.De andere vier oefeningen met mijn ervaringen van het thema (on)zekerheid en zelfvertrouwen zijn hieronder kort beschreven.

Oefening 1. De twee ballonnen omhoog duwenBij deze oefening moest je van te voren inschatten hoelang je de twee ballonnen omhoog kon houden. Daarna voerde je dit echt uit en werd er bijgehouden hoelang je dit werkelijk kon. Ik schatte een tijd van 30 seconden. Dit werd 53 seconden. Toen ik 10 seconden bezig was, zei ik ‘ooo dit kan ik wel langer dan 30 seconden’; het was best simpel. Echter na 20 seconden werd het lastiger en ging het niet meer zo soepel. In het begin was ik niet heel zelfverzekerd met inschatten van 30 seconden, tijdens de oefening (na 10 seconden) werd ik zekerder maar ging het wel snel fout.

Oefening 2. Met een bal tegen de pion gooienBij deze oefening moest je een pion neerzetten op vijf meter afstand. Vanaf deze vijf meter moest je de pion proberen te raken. Je mocht eerst tien keer oefenen, waarna je moest inschatten hoe vaak je met de bal de pion raakte. Je had tien kansen. Ik schatte zeven keer; het ging bij het oefenen best goed. Mijn vertrouwen was er. Dit zag je ook terug in de oefening; ik had er zelfs één meer. Interessant om te zien hoe je zelf denkt over je eigen kansen, en dit dan vooral na een goede of mindere voorbereiding. Tim raakte er in de voorbereiding maar drie. Hij zette lager in met vijf. Naast de voorbereiding kun je uit deze oefening ook halen hoe goed je je zelf vind (je zelfvertrouwen): ‘Ik raak hem maar drie keer, terwijl je er gemakkelijk zeven kan raken’.

Oefening 3. Tegenover elkaar gaan staan en zo snel mogelijk met de ballon naar de overkantBij deze oefening moest je met z’n allen op een rij gaan staan. Je kreeg nummer 1 of nummer 2. Nummer 1 moest met de ballon zo snel mogelijk naar de overkant komen. We zijn een sportopleiding; iedereen wil winnen. Iedereen sloeg de ballon zo hard mogelijk naar voren. Wat natuurlijk niet de juiste tactiek is. Op deze manier gaat de ballon eerst omhoog en jij gaat er onder door. Dit deed bijna iedereen van de eerste groep. De tweede groep zag dit, maar deed vervolgens precies hetzelfde. Uit deze oefening kun je halen of je er vol in gaat of dat je eerst goed observeert en bijvoorbeeld een tactiek bedenkt.

Oefening 4. Op de ballon gaan zittenAls laatst hadden we de oefening om op een ballon te gaan zitten. Een ballon heeft één punt waar je op kan zitten zonder dat deze knapt. Dit punt moest je zoeken. Veel studenten gingen vol op de

29

ballon zitten. Deze knapte gelijk. Er waren ook studenten die heel voorzichtig gingen zitten en bang waren dat de ballon knapte. Zo’n student was ik. Ik durfde niet met m’n hele gewicht erop te gaan zitten. Ook deze oefening zegt veel over je. Doe je het gelijk of denk je eerst na.

Wat heb ik geleerd / wat wil ik leren?Tijdens deze les heb ik mezelf weer een beetje meer leren kennen en heb ik ervaren welke oefeningen je kunt uitvoeren om te kijken hoeveel zelfvertrouwen een persoon heeft. Ik vond het interessant dat het relatief gemakkelijke oefeningen zijn, maar waar je wel veel uit kunt halen. Door de juiste vragen te stellen, kun je heel veel informatie over een persoon te weten komen. Interessant! Goede vragen zijn dus heel belangrijk; een leerpunt die ik mee in het maken van mijn lesvoorbereiding voor volgende week.

Deze les miste ik voor het eerst de theorie achter de oefeningen. Waarom en wanneer worden deze oefeningen precies gedaan? Wat kun je er als PMT’er precies uithalen? Doordat ik te laat was, heb ik het theoretische gedeelte gemist. Het zou kunnen dat er daar het één en ander in is uitgelegd. Ik wacht de volgende les af en zal het anders gaan vragen.

Les 3. Lesgeven 03 maart 2015

Vandaag moesten we onze eerste PMT sessie geven. We hadden een week vakantie ertussen, waardoor ik me goed hebben kunnen inlezen en opzoek kon naar PMT oefeningen. Het inlezen is gelukt, het zoeken van oefeningen echter wat minder. Ik vond dat er niet veel op internet stond, wat misschien wel een beetje logisch is want je geeft als therapeut geen oefeningen vrij. Na uitgebreid gezocht te hebben en afgesproken te hebben met een vriendinnetje die me hier wel bij wilde helpen, is het gelukt. Ik heb me goed voorbereid door een uitgebreid lesformulier te maken.

De PMT-sessieGehaast komend uit stage kwam ik de gymzaal binnen en kon ik gelijk de materialen pakken voor mijn PMT sessie. Vorige week hadden we al groepjes gemaakt. Ik zat in een groepje met klasgenootjes. Dit scheelde voor het spanningsgevoel al een hele hoop. Het voelde vertrouwd, dus ik vond het totaal niet erg of spannend om als therapeut te spelen. Daarnaast wist ik dat ik het goed voorbereid had, dus er kon weinig fout gaan dacht ik.Ik mocht in mijn groepje als eerst lesgeven. Ik begon met een kort introductiepraatje om het thema ‘jezelf in beeld’ uit te leggen. Daarna hadden we de eerste opdracht; het maken van een paadje. Ik heb tijdens de oefening vooral geobserveerd. Het viel al gelijk op dat de oefening heel automatisch ging. Gido en Ilse stonden vooraan, pakten de stokken en legden deze voor zich neer. Amarins en Tim stonden achteraan, pakten de stokken en gaven deze aan. Er kwam eigenlijk geen overleg aan te pas. Dit kwam bij de bespreking ook naar voren. Ik vroeg hoe ze vonden, hoe het ging en of ze bewust voor deze opstelling hadden gekozen. Ook had ik de roos van Leary meegenomen. Ik vroeg ze of ze van elkaar konden zeggen in welke vlak ze zaten. Ze konden zich allemaal hierin vinden. Daarna vroeg ik of ze dit konden koppelen aan hun dagelijks leven, dus of ze vaker heel samengewerkt ingesteld werden. Dit bleek te kloppen. Daarnaast stond Ilse vooraan (een leider), ze gaf ook aan dat ze vaak een leider is.

30

De tweede oefening was het twee minuten laten draaien van vijf hoepels. Alle vijf de hoepels moesten draaien als tollen. Het zou kunnen gebeuren dat er één hoepel valt. Deze moet je gelijk oppakken voordat de hoepel stil ligt en deze opnieuw laten draaien. Ik had bij deze opdracht bewust gekozen om iedereen de opdracht te laten ervaren en daarna pas te bespreken. Gido was de eerste die het mocht proberen. Het lukte hem niet om de vijf hoepels te laten draaien. De hoepels botste ook tegen elkaar aan. Je zag en hoorde de boosheid ‘waarom lukt het nou niet’, ‘wat een vervelende hoepels’. Daarna ging Tim. Tim nam de ruimte om te hoepels te laten draaien. Hierdoor moest hij veel heen-en-weer rennen. Het lukte 45 seconden, toen viel er een hoepel.Als derde was Amarins. Amarins koos ervoor om de hoepels relatief dicht bij elkaar te laten draaien. Het lukte haar 60 seconden. Ilse was de beste. Het lukte haar om de hoepels 1.45 minuut te laten draaien.

Ik riep ze allemaal bij elkaar en vroeg hoe ze de opdracht vonden, wat hun gevoel erbij was en wat ze dachten. Gido gaf aan dat hij gefrustreerd raakte, dat het niet lukte. Dit zag je ook terug. Tim had de beurt van Gido geobserveerd en zag dat je ruimte nodig had. Deze ruimte pakte hij en deed het rustiger. Amarins en Ilse deden het ook op de manier van Tim.

Eigen feedback na PMT-sessie / wat heb ik geleerd?Tijdens de feedback na mijn sessie was iedereen heel positief. Je zag dat ik me goed had voorbereid. Mijn instructie was goed en duidelijk. De oefeningen waren mooi en origineel en de organisatie stond. Daarnaast was ik enthousiast, gaf ik positieve feedback en heb ik goede vragen gesteld. De ervaringen werden goed gedeeld en het doel is volgens onze groep behaald. Een leerpunt voor de volgende keer is de veiligheid. Ik had bij de tweede oefening alle vesten en stokken aan de kant moeten leggen. Dit is zeker een punt wat ik mee wil nemen.

Ik vond zelf dat het ook goed ging. Iedereen deed goed mee en ze vonden de oefeningen inderdaad interessant. Zelf had ik van te voren een aantal vragen opgesteld. Ik merkte dat ik tijdens de bespreking hele andere vragen stelde die in gingen op de voorgedane situatie. Deze vragen gingen een hele andere kant op. Volgens mij kun je uit een oefening heel veel informatie op verschillende gebieden halen. Dat vind ik mooi.

Daarna gaven de andere personen uit mijn groepje les. Het was mooi om te zien dat iedereen hele andere oefeningen had. Het waren ook oefeningen die stuk voor stuk bij hem of haar paste. Ilse had een ski-oefening, hier ligt haar interesses. Amarins en Gido had oefeningen over ‘elkaar vertrouwen’ en Tim over ‘zelfvertrouwen’. Wij hebben bij elkaar allemaal veel doorgevraagd. Soms werd het echt wel persoonlijk. Het was mooi om te zien dat het vertrouwd voelde en dat we de tijd namen, waardoor we ieders verhaal konden vertellen en horen.

Van te voren voelde ik weinig spanning, ook tijdens het geven van mijn PMT sessie voelde ik weinig spanning. Ik denk zelf dat dit komt omdat ik het goed heb voorbereid. Deze ervaring neem ik mee naar andere lessen.

Deze les kreeg ik ook te horen dat de reflectie ongeveer een half A4-tje moest zijn. Ik zal in het vervolg mijn reflectie korter schrijven. Ook een leerpunt!

31

Les 4. Agressie 10 maart 2015

Dit keer was het thema agressie. Van te voren leek dit me een interessant onderwerp. Hoe ga je met agressieve mensen om? We moesten in drietallen verschillende oefeningen over dit onderwerp uitvoeren. Hierbij was één iemand de therapeut, één iemand de cliënt en de ander een co-therapeut. Deze co-therapeut kon door de therapeut worden ingeschakeld als hulplijn. Ons drietal wisselde deze rollen bij elke oefening om. Hierdoor konden we alle rollen oefenen, en in het bijzonder de rol van de therapeut want de laatste les moesten we weer een PMT-sessie geven. Je kon bij deze oefening goed oefenen met het doorvragen. De vorige keer ervoeren we dat de eerste vragen voor de cliënt gemakkelijk zijn, maar om echt dieper door te vragen is lastig.

Ik vond het een interessant-, maar wel een lastig onderwerp. Ik word van mezelf niet snel boos en kan me moeilijk inbeelden wat je dan ervaart. Daarnaast vind ik het ook lastig in te schatten waarom je zo boos kan zijn; volgens mij is dat vaak nergens voor nodig.

Ik vond het stoplicht met de groene, oranje en rode zone heel mooi. En hoe je dan van de oranje en rode zone weer in de groene komt. Zelf word ik niet snel boos, dus in de rode zone kom ik eigenlijk niet.

Ik miste bij deze les weer de waarom vraag. Waarom worden de oefeningen uitgevoerd. Wat kun je met deze oefening precies achterhalen bij de cliënt? Dit heb ik aan het einde aangegeven en hopelijk is dit bij de volgende keren wel het geval. We krijgen in ieder geval filmpjes en artikelen doorgestuurd, waarin we meer in de praktijk van PMT zien en ervaren. Leuk!

Wat heb ik geleerd?Ik heb praktisch ervaren hoe het is om oefeningen bij een cliënt met agressie uit te voeren.Daarnaast heb ik geleerd om met vragen nóg dieper op te cliënt in te gaan. Dus bij een koppeling met het dagelijks leven, hier ook dieper op in te gaan. Ook heb ik geleerd welke oefeningen bij een cliënt met agressie passen. Alle oefeningen bij dit thema schrijf ik op en ga ik zeker meenemen.

Iets waar ik echt iets aan ga hebben is het stoplicht. Ik heb een zusje met een verstandelijke beperking. Zij is vaak boos zonder dat ik dit begrijp. Het stoplicht ga ik op deze manier voorhouden en haar zodoende om uitleg kan vragen. Ook kan ik met dit stoplicht op een rustige manier vragen hoe ze weer in de groene zone kan komen. Leuk!!

Les 5. Angst 17 maart 2015

Deze les was het thema angst. Een thema wat wel bij mij past; ik ben best vaak angstig. Bij deze les werd er ingespeeld op het handelen, denken en voelen. Drie kernelementen van PMT.

Bij de eerste oefening moesten we met zes personen een bank omhoog zetten; één persoon moest naar boven klimmen. Vaak komt er angst bij deze persoon kijken. Ik was bang dat er wat kon gebeuren dus klom niet omhoog. Mijn angst werd hierdoor bevestigd. Daarna mochten we in groepen zelf een ‘spannende’ oefening verzinnen. Na vijf minuten wisselden de groepen, waardoor je ook andermans oefeningen kon ervaren. Angst ervaar ik als ik de hoogte in moet. Die oefeningen

32

wil ik dan ook graag vermijden. Een groepje had een oefening op het wandrek, waarbij je omhoog moest klimmen en je op een mat achterover moest laten vallen. Hierbij heb ik mijn angst overwonnen. Ik begon op de eerste tree van het wandrek, wat ik al redelijk eng vond. Daarna ging ik één tree hoger; dit lukte ook nog. De derde tree wilde ik eigenlijk niet. Ik heb lang getwijfeld, maar het uiteindelijk toch gedaan. Iets waar ik best trots op ben!

Wat heb ik geleerd?Ik heb meer geleerd over je gedrag. Hoe komt dit tot stand en hoe zou je dit kunnen veranderen? Dit kan aan de hand van de 4-G’s; gebeurtenis, gedachten, gevoelens en gedrag. In elke situatie gedragen we ons op een bepaalde manier. Soms is dit gedrag handig, maar soms ook niet. We vertonen dit gedrag omdat we deze situatie op een bepaalde manier ervaren. Hoe we deze situatie ervaren wordt bepaald door ons gevoel. Vaak denken mensen dat de gebeurtenis, de situatie en de ander de oorzaak is van onze gevoelens over die situatie en dat die gevoelens ons gedrag bepalen. Om je gedrag te veranderen moet je dus eerst weten wat jij denkt. Er zijn twee soorten gedachten helpende- en niet-helpende gedachten.Interessant en leerzaam hoe dit werkt. Dit ga ik zeker meenemen!

Daarnaast heb ik mijn eigen angst overwonnen. Hierbij heb ik geleerd dat ik vaak een stapje meer kan dan ik eigenlijk denk. Ook heb ik een ontspanningsoefening gedaan, die helaas niet lukte. Het feit dat ik te nuchter hiervoor ben ik weer bevestigd.

Les 6. Weerbaarheid 24 maart 2015

Op 24 maart 2015 was ik afwezig vanwege een stageactiviteit. Hierdoor moest ik een vervangende opdracht maken. Deze vervangende opdracht hield het zoeken van twee PMT artikelen die relevant zijn aan je stage in. Hierbij moet je onderbouwen waarom de artikelen relevant ten aanzien van je stage zijn.

Ik loop stage bij JOGG De Wolden. JOGG staat voor Jongeren op Gezond Gewicht. Een gezonde jeugd. Dat is wat we willen in Nederland. Echter is overgewicht een groeiend probleem onder jongeren. Overgewicht komt voort uit een ongezonde leefstijl. Het gaat dikwijls niet alleen om ongezond eten, maar ook onvoldoende beweging. Daarnaast dragen roken en alcohol ook bij aan een ongezonde leefstijl. Jongeren op Gezond Gewicht, JOGG, is een lokale aanpak om het percentage overgewicht onder jongeren van 0-19 jaar om te zetten in een daling. JOGG zet jongeren én hun ouders centraal om deze trend te doorbreken. Voldoende bewegen en gezonder eten wordt de norm. Iedereen in een JOGG gemeente zet zich hiervoor in, van sportclub tot bedrijfsleven. De kracht zit in de gezamenlijke aanpak en het herhalen van dezelfde boodschap. Op school, op straat, in de supermarkt, maar ook thuis wordt het niet alleen leuker en gemakkelijker om gezonder te leven.

Artikel 1http://dare.ubvu.vu.nl/bitstream/handle/1871/49083/Emck%202012%20Bewegingsproblemen%20TvOrtho51%283-12%29.pdf?sequence=3

In dit artikel staat beschreven dat kinderen met psychiatrische stoornissen vaak opvallende bewegingskenmerken vertonen:

33

- Houterig;- Achterstand in motoriek;- Verstoorde balans;- Minder ontwikkelde (sport en beweeg) vaardigheden.

Psychomotorische therapie kan helpen om dit op te lossen of de kinderen te leren omgaan met deze situatie. De secundaire gevolgen worden in dit artikel ook beschreven. Het zijn gevolgen zoals een inactieve leefstijl en daarbij behorende gezondheidsrisico’s. Door psychomotorische therapie worden ook deze secundaire gevolgen tegengegaan, zoals beschreven staat in het artikel.

Deze secundaire gevolgen (inactieve leefstijl en gezondheidsrisico’s) wil JOGG juist tegengaan. Bij JOGG is het belangrijk dat kinderen veel bewegen, wat bijdraagt aan een gezonde leefstijl. Het zou zonde zijn als bewegen door de bovenstaande kenmerken minder goed lukt. Als psychomotorische therapie helpt om kinderen beter te laten bewegen, is dit een mooi middel en oplossing wat bijdraagt aan het doel van JOGG; overgewicht omlaag brengen (dit kan door meer te bewegen).

Artikel 2manacker.nl/downloads/download_file.php?file=1379583151

JOGG zet zich in voor een gezonde jeugd. Dat is wat we willen in Nederland. Hiervoor is bewegen en gezond eten en drinken noodzakelijk. In veel gezinnen (vooral bij kinderen met overgewicht) is dit geen gewoonte. Het gedrag moet bij deze gezinnen veranderen. Hier is JOGG mee bezig en zet zich voor in: gedragsverandering. Ook wij zijn hier mee bezig op stage. We organiseren activiteiten om kinderen bewust te maken van bewegen en gezond eten en drinken. Hiermee willen we het gedrag van ongezond naar gezond veranderen.

In het artikel wordt uitgelegd wat een PMT-er werkelijk doet en waarom PMT zo goed is voor kinderen (ook adolescenten, volwassen en ouderen kunnen therapie krijgen). Er staat beschreven dat eerst het gedrag in beeld wordt gebracht en daarna door middel van oefeningen geleerd wordt om het gedrag te veranderen.

Een werknemer bij JOGG zet zich in om het gedrag te veranderen, maar ook een PMT-er. Hier zie je een overeenkomst tussen PMT en de stage van JOGG.

Les 7. Lesgeven 31 maart 2015

Na een lange stagedag, nog een avondje PMT, waarbij we ook nog eens moesten lesgeven. Ik had het weekend ervoor veel tijd om aan opdrachten van school te werken, dus ik heb mijn les de zaterdag ervoor gemaakt. De oefeningen had ik volledig uitgewerkt met erbij een aantal vragen die leidend voor mijn PMT-les zouden zijn.Ik had best zin om mijn oefeningen te geven, want ik vond het weer best originele oefeningen. Ik heb me goed voorbereid door een uitgebreid lesformulier te maken, hierdoor wist ik goed hoe de oefeningen moesten en kon ik dit duidelijk uitleggen.

De PMT-sessie

34

Ik mocht als eerste lesgeven. Ik begon met een korte inleiding om het thema ‘weerbaarheid’ met daarbij oefeningen gericht op het grenzen stellen, uit te leggen. Bij mijn opdracht kon de hele groep mee doen. Ik had bij deze oefening een observerende, maar vooral ook luisterende rol.

Ik begon met het uitleggen wat de cliënten moesten doen. Het was misschien een wat ‘vreemde’ oefening waardoor er in het begin best gelachen werd. De tweetallen stonden tegenover elkaar en begonnen om de beurt met het roepen van ‘ik ben de baas’. Dit ging de eerste keer nog wat lacherig. Daarna wisselde we en ontstonden er nieuwe tweetallen. Dezelfde oefening werd weer gedaan. Daarna wisselde we voor de laatste keer en er vormden zich weer nieuwe tweetallen, waarbij dezelfde oefening weer werd gedaan. Ik begeleide de oefening, maar observeerde ook goed. Hierin zag ik duidelijk naar voren komen dat het bij de tweede- en derde keer al een stuk beter, zelfverzekerder, overtuigender en serieuzer gebeurde. Dit gaven ze achteraf zelf ook aan. “In het begin is het nog een beetje onwennig, maar dat verdween na het sluiten van je ogen”. Mooi om te zien, maar ook om het bevestigt te krijgen bij de nabespreking. Daarna vroeg ik ze bij me te komen, hun ogen te sluiten en na te denken over jullie gedragingen tijdens de oefening en wat voor gevoelens daarbij kwamen kijken. Het was 20 seconden stil. De ogen mochten weer open en ik stelde ze de volgende vragen:

- Vond je het makkelijk of moeilijk om te zeggen dat jij de baas bent?- Kon je overtuigend zeggen dat jij de baas bent?- Kon je tegen bepaalde personen gemakkelijker of juist moeilijker zeggen dat jij de baas bent?

Hoe komt dit dan?- Hoe kun je jouw antwoord “ik ben de baas” nóg overtuigender laten overkomen?

Er kwamen serieuze en eerlijke antwoorden naar voren. Iedereen kon de vragen aan de hand van voorbeelden beantwoorden. Ook gaven ze verschillende opties bij de laatste vraag. Het waren opties als; verder van elkaar af staan, een lege zaal zonder anderen, met handgebaren, iets meer schreeuwen. Het ware mooie opties, maar ik vroeg ze ook of ze dan werkelijk zouden ervaren dat ze de baas waren of alleen omdat ze dan los konden gaan? Het werd een mooi open gesprek, waarbij ook weer ervaringen werden gedeeld.

Ik haakte in en vroeg ze wederom hun ogen dicht te doen. Ik zei dat ik wilde dat jullie je afvragen of je wel de baas over jezelf bent en of je je grenzen kunt aangeven. Het was 20-30 seconden stil en daarna mochten de ogen open. Ik vroeg of ze een situatie konden vertellen waarin ze niet hun grens hebt aangegeven, dus wanneer je graag de baas had willen zijn maar dit niet was. Daarna vroeg ik of ze een situatie konden schetsen waarin je duidelijk een grens had en dus de baas was. Het voorbeeld waarin je werkgever opbelt of je een paar uurtjes wil komen werken, je eigenlijk geen zin hebt, maar geen nee durft te zeggen is een voorbeeld waarin iedereen zich herkende. Je hebt eigenlijk geen zin, maar toch doe je het omdat je eigenlijk geen nee durft te zeggen. Ik vroeg daarna of het niet zo was dat wanneer je altijd ‘ja’ zegt, in dit geval bij je werkgever, maar het kan ook je klasgenoot zijn bij een project ze altijd gaan denken ‘ooh, die wil wel’. Jij bent dan degene die ze altijd benaderen, waardoor het zeggen van ‘nee’ uiteindelijk nog moeilijker wordt. Dit risico kon inderdaad zich voordoen.

Evaluatie van de lesIk vond dat de les goed ging. Ik had me goed voorbereid, waardoor ik de oefening exact kende. De oefening kon met de gehele groep uitgevoerd worden, waardoor iedereen zich betrokken voelde. Ik

35

vond het ook best leuk om de PMT-sessie te geven. Wat ik jammer vond is dat ik geen tijd had om mijn tweede oefening uit te voeren.

Achteraf kreeg ik het verbeterpunt om op een aantal momenten toch meer door te vragen. Bij een aantal vragen deed ik dit wel, maar bij sommige vragen had ik meer door kunnen vragen. Hier kan ik me in vinden; ik had het zelf tijdens de oefening al door. Ik dacht “ik kan wel weer doorvragen, maar dan komt de volgende persoon niet aan het woord”. “Oke, ik laat het hier bij en ga door naar Tim”. Tim kun jij …………………………….., ik ging dus verder en stopte bij Ytske.Jammer, want hier draait het bij PMT om. Echter het feit dat ik het zelf al door had tijdens het geven van de sessie, laat zien dat ik het wel weet en me er bewust van ben. Zelf vind ik dat ik een te grote groep had en dat de tijd te kort was. Dit zijn ook de twee redenen waardoor het voor mij op niet alle momenten is gelukt om door te vragen.

Wat heb ik geleerd?Ik heb voor de tweede keer ervaren hoe het is op een psychomotorisch therapeut te spelen. Hierbij is een goede voorbereiding noodzakelijk. De oefening moet voor jezelf helder zijn en het is handig om alvast een aantal vragen als leidraad bij de oefening te hebben. Het doorvragen is enorm belangrijk.Daarnaast moet je geen PMT sessie geven aan zo’n grote groep in een korte tijd. Om door te kunnen vragen, heb je tijd hiervoor nodig. Een eventuele PMT planning van behandelingen moet je ruim pakken.

3.2 Eindreflectie

Onderbouwing voor het keuzevakIk heb het keuzevak Inleiding in de psychomotorische therapie gekozen omdat het me ten eerste super interessant leek en daarnaast wilde ik meer inzicht krijgen in het werk van een psychomotorisch therapeut. Voordat ik deze opleiding koos, heb ik ook gekeken bij de opleiding Psychomotorische Therapie en Bewegingsagogie in Zwolle. Ik vond het een leuke opleiding, waarin je mensen kon helpen. Iets wat ik altijd als heel waardevol beschouw. Echter wist ik niet precies of dit echt het vakgebied was waarin ik wilde werken. Om meer zekerheid te hebben koos ik uiteindelijk voor een bredere opleiding: Sport, Gezondheid en Management. Toen we vorig jaar keuzevakken mochten kiezen voor jaar twee en ik psychomotorische therapie in de lijst zag staan, heb ik me gelijk ingeschreven. Ik wilde met deze cursus kijken of ik het nog steeds zo leuk en interessant vond en of het eventueel bij mij zou passen.

Ik vond het een leuke cursus, maar ben er wel achter dat dit niet bij mij past. Het mensen helpen wil ik nog heel graag, maar dan op een andere manier. Daarnaast vind ik het iets te ‘zweverig’ (ik houd meer van concreet) en spreekt de doelgroep kinderen mij echt aan. Bovendien zie ik mezelf meer werken in of bij een organisatie waar bewegen daadwerkelijk het doel is.

Ontwikkeling op kennisgebied over PMTVoordat ik de eerste les van PMT had wist ik niet veel van PMT. Ik dacht dat de doelgroep kinderen was en dan kinderen die niet goed mee kunnen komen op school vanwege verschillende redenen. Redenen als anorexia, seksueel misbruik, problemen thuis etc. Je gaat met deze kinderen bewegen om deze problemen op te lossen. Echter, het ging niet alleen over kinderen. Alle doelgroepen kunnen

36

langs komen om een PMT behandeling te krijgen. Daarnaast doe je activiteiten waar wel bewogen wordt, maar waar het bewegen niet het doel is. De activiteiten worden gedaan om achter de details van een specifiek probleem te komen. Het zijn relatief simpele oefeningen waar wel heel veel van een cliënt uitgehaald kan worden. Je hebt twee vormen van PMT: een lichaamsgeoriënteerde- en bewegingsgeoriënteerde therapie, met beide eigen kenmerken (staan al beschreven in het eindverslag).

Nu, aan het einde van de cursus heb ik de basisbeginselen van PMT geleerd. Ik heb kennis gemaakt met verschillende doelgroepen en thema’s. Hierbij heb ik zelf de oefeningen mogen ervaren en ben ik meer over mezelf te weten gekomen, al was dit vaak bevestigend. Ik ben bewuster geworden van mijn eigen handelen in bepaalde situaties en heb stilgestaan bij hoe ik dit in de praktijk toepas.

Ik heb het beginprincipes van het worden van een psychomotorisch therapeut geleerd. Bij een behandeling is het doorvragen erg belangrijk. Ook heb ik zelf ervaren dat je genoeg tijd voor een cliënt moet hebben. Bij het plannen van behandelingen moet er dus ruim in de tijd gerekend worden. Daarnaast moet je niet alleen doorvragen bij zaken die niet goed gaan, maar ook juist bij dingen die wel goed gaan. Hier stond ik in het begin niet helemaal bij stil. Bij een pmt´er komen juist mensen met problemen. Echter, deze mensen hebben niet alleen maar problemen. Ze hebben ook positieve en goede dingen, waar ook op ingespeeld moet worden en die gebruikt kunnen worden om de negatieve ervaringen of problemen op te lossen.

Daarnaast heb ik door het maken van dit eindverslag ook veel geleerd over het vakgebied van psychomotorische therapie. Ik weet wat de doelgroepen en werkgebieden zijn en het beroepscompetentieprofiel is duidelijk. Ook heb ik geleerd wat er binnen een behandeling belangrijk is; de theorieën en ideeën die in ieder geval verwerkt moeten worden.

Wat heb ik over mezelf geleerdDoordat je de oefeningen zelf ondervond heb ik mezelf ook beter leren kennen. Ik ben bewuster geworden van mijn eigen handelen in bepaalde situaties en heb stilgestaan bij hoe ik dit in de praktijk toepas.

Uit de eerste les kwam naar voren dat ik van controle houdt. Controle over wat ik doe en wat ik nog moet doen. Ik houd er niet van om met mijn ogen dicht naar een muur te lopen, waarbij je dus geen controle hebt over wat je doet. Dit zie ik in mijn dagelijks leven ook vaak terug. Bij het maken van verslagen in groepsverband ben ik altijd degene die de verslagen op het einde, maar ook tussendoor controleert. Hierbij controleer ik of alle informatie erin staat en controleer ik de tekst op spelling. Dit voelt goed.

Tijdens de les met het thema agressie werd weer bevestigd dat ik weinig agressie in me heb. We moesten een bal zo hard mogelijk laten stuiteren (de bal moet zo hoog mogelijk komen). Mijn bal kwam helemaal niet hoog, ik had geen agressie / boosheid in me om de bal heel hard te laten stuiteren. Ik kan me moeilijk inbeelden waarom iemand ergens zo boos om kan zijn. Schelden en vloeken doe ik ook nooit. Wel begrijp ik dat het soms helpt om al je frustraties eruit te gooien, maar ik doe dit denk ik op een andere manier. Als ik boos ben, dan zijn het vaak kleine dingen of irritaties waarbij het niet loopt zoals ik dat wil. Bijvoorbeeld bij het samenwerken in een team, het niet

37

nakomen van afspraken of tijdens een tenniswedstrijd wanneer het niet loopt zoals ik wil. Vaak zeg ik het dan rustig; dat voelt voor mij al opgelucht.

Tijdens de les met het thema angst heb ik mijn eigen angst overwonnen. Angst ervaar ik als je de hoogte in moet. Die oefeningen wil ik dan ook graag vermijden. Een groepje had een oefening op het wandrek, waarbij je omhoog moest klimmen en je op een mat achterover moest laten vallen. Hierbij heb ik mijn angst overwonnen. Ik begon op de laagste hoogte, wat ik al redelijk eng vond. Daarna ging ik één tree hoger; dit lukte ook nog. De derde tree wilde ik eigenlijk niet. Ik heb lang getwijfeld, maar heb het uiteindelijk toch gedaan. Iets waar ik best trots op ben!Ik heb geleerd dat ik vaak een stapje meer kan dan ik zelf denk.

Conclusie en (eventuele) tipsIk heb het ervaren als een leuke, praktische cursus. Ik vond het heel leuk dat je de oefening zelf ook ervoer. Daarnaast vind ik het heel goed en leuk, dat je in het begin van de cursus en op het einde moet lesgeven. Hierdoor kun je jezelf verbeteren. Wel zou ik streng zijn in het feit dat je bij de eerste keer lesgeven (in les drie) oefeningen kiest vanuit het thema van les één en twee. En dat je de laatste keer (les zeven) oefeningen kiest van het thema uit les vier, vijf of zes. Dit gebeurde in mijn groepje niet. De laatste keer werd er ook een oefening gebruikt uit les één of twee.

Een tweede punt wat misschien in het vervolg van de cursus naar voren mag komen, is om meer theorie te gebruiken. Dit kan bijvoorbeeld door de eerste 20 minuten van de les een uitleg geven over het thema (met daarin een kort filmpje) en door bij of na een oefening duidelijk te vertellen waarom de oefening voor de doelgroep geldt, wat ze voor punten uit de oefening halen en wat je uit de oefening zou moeten halen. Hierdoor ontstaat er een nog mooiere combinatie van praktijk en theorie, waardoor er net iets meer uit de cursus te halen is.

38

Literatuurlijst

Beroepsprofiel psychomotorisch therapeut. (2009, maart). Geraadpleegd op 30 maart 2015, van rijkepmt.nl: http://www.rijkepmt.nl/images/beroepsprofiel%20pmt%202009.pdf

(2015). Bijeenkomst 1, psychomotorische therapie.

De afgestudeerde SGM-professional. (2014).

Faassen, L. (sd). Psychomotorisch therapeut aan het woord. Geraadpleegd op 30 maart 2015, van Vaktherapieinbeeld: http://www.vaktherapieinbeeld.nl/files/pmt.html

Federatie Vaktherapeutische Beroepen. (2008, december). Profiel van de vaktherapeutische beroepen. Geraadpleegd op 26 maart 2015, van www.vaktherapie.nl: http://www.vaktherapie.nl/userfiles/files/downloads_openbaar/2009-04-14%20Profiel%20van%20de%20vaktherapeutische%20beroepen%20dec%202008.pdf

Indelingen van de gezondheidszorg. (2011). Geraadpleegd op 26 maart 2015, van mens-en-gezondheid.infonu.nl: http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/diversen/82214-indelingen-van-de-gezondheidszorg.html

Intramurale zorg. (2014, oktober 29). Geraadpleegd op 26 maart 2015, van Wikipedia.nl: http://nl.wikipedia.org/wiki/Intramurale_zorg

Kolk, H. v.-v. (sd). Psychomotorische therapie binnen de psychiatrie. 8.

Psychomotore therapeut voor 32 uur per week op locatie de Vaart in Sassenheim en locatie Kralingen in Rotterdam. (2014). Geraadpleegd op 03 april 2015, van alumni-cto.nl: http://www.alumni-cto.nl/media/kunena/attachments/1032/Vacature-PsychomotoretherapeutDeVaartSassenheimenRotterdamKralingen32uurperweek.pdf

Psychomotorische Therapie en Bewegingsagogie. (2009). Over de integratiemogelijkheden van cognitieve gedragstherapie binnen PMT. Arnhem.

School of Human Movement and Sports. (2009). CGT & PMT OK? Arnhem.

Therapie, N. V. (1993). Psychomotorische therapie. Opgehaald van ggz-nhn.nl: http://www.ggz-nhn.nl/nl/Sites/Intranet-Home/Algemene-paginas/Behandelingen/Psychomotorische_therapie.html

39

Nawoord

Gedurende de acht weken van het keuzevak Inleiding in de psychomotorische therapie ben in aanraking gekomen met de basisprincipes van de psychomotorische therapie (PMT). Bewegen wordt als een middel gebruikt om het gedrag te beïnvloeden. Belangrijke aspecten die centraal stonden waren: ervaring opdoen op het gebied van denken, handelen en voelen, experimenten met ander gedrag, de bewustwording van het lichaam en de omgang met jezelf en de omgeving.

Ik heb veel van dit keuzevak geleerd. Op praktisch niveau door het ervaren van de oefeningen en op theoretisch gebied door het maken van dit eindverslag. Ook heb ik mezelf beter leren kennen, doordat je de oefeningen zelf ondervond. Ik ben bewuster geworden van mijn eigen handelen in bepaalde situaties en heb stilgestaan bij hoe ik dit in de praktijk toepas.

Tot slot wil ik nogmaals docent Patrick Benedictus. Patrick heeft elke week de lessen van PMT gegeven en met vragen konden we bij hem terecht.

40

Bijlagen

Bijlage 1. Competenties vaktherapeut

De generieke competenties van de GZ-vaktherapeut zijn±

1. Is contactueel en communicatiefDe GZ-vaktherapeut is in staat om:

- Informatie te verstrekken over de mogelijkheden van behandeling aan cliënten en collega’s;- Op een actieve en toegankelijke wijze contact te leggen en te onderhouden met de (potentiële)

cliënt, zijn omgeving en andere betrokkenen in en buiten de (gezondheidszorg) instelling;- Gericht te communiceren voor, tijdens en na afloop van behandelingen.

2. Werkt vraaggericht en oplossingsgerichtDe GZ-vaktherapeut is in staat om:

- In samenwerking met de cliënt zijn situatie en behandelvraag met geëigende middelen in beeld te brengen;

- Uit te gaan van en rekening te houden met de wensen en verwachtingen van de cliënt en zorg te dragen voor een optimaal bij de cliënt passende behandeling;

- Te zoeken naar middelen en oplossingen die rekening houden met hulpvraag, mogelijkheden en kwetsbaarheden van de cliënt;

- Rekening te houden met taakstelling, behandelplan en behandeldoelen van de organisatie en met eigen mogelijkheden en beperkingen;

- Rekening te houden met de taakstelling van de opdrachtgever of financier en deze in balans te brengen met de vragen en mogelijkheden van cliënten;

- Het spanningsveld tussen beleidsvragen vanuit de organisatie en vragen vanuit het beroep constructief te verwerken of op te lossen.

3. Werkt doel- en resultaatgerichtDe GZ-vaktherapeut is in staat om:

- Te werken vanuit de balans tussen beschikbare menskracht en middelen en de behandeldoelen van organisatie of opdrachtgever;

- In dialoog met de cliënt, zijn omgeving en andere betrokken organisaties of disciplines, procesmatig en planmatig toe te werken naar een voor de cliënt doeltreffend resultaat;

- Cliënt en/of organisatie zicht te geven op mogelijke oplossingen en resultaten;- Met optimaal gebruik van randvoorwaarden effectief uitvoering te geven aan activiteiten,

projecten of programma’s.

4. Is ondernemend en innovatiefDe GZ-vaktherapeut is in staat om:

- Open te staan voor en in te spelen op veranderingen in de GGZ en samenleving;- Onderzoekend en initiatiefrijk te reageren op vernieuwingen, die de hulpverlening aan de cliënt

en de kwaliteit van het werk verbeteren;

41

- Ondernemend vooruit te kijken, concrete activiteiten te initiëren en verantwoorde risico’s te nemen;

- Initiatief te nemen om doelen te verwezenlijken buiten direct bestaande randvoorwaarden;- Nieuwe bronnen en vormen van samenwerking te zoeken t.b.v. de hulpvragen van cliënten;- Kennis te nemen van ‘best practices’ en deze uit te dragen;- Te experimenteren met ontwikkeling en vernieuwing in werk en organisatie en veranderingen te

stimuleren en te implementeren.

5. Werkt inzichtelijk en verantwoordDe GZ-vaktherapeut is in staat om:

- Zich op een consistente en betrouwbare wijze te verantwoorden aan alle partijen in de uitvoering van zijn werk;

- Inzicht te geven in de gekozen doelen, de tijdsplanning, de gebruikte middelen en de gekozen werkwijze;

- Inzicht te geven in de bijdrage van de beroepskracht zelf, de bijdrage van andere betrokkenen en de bereikte resultaten;

- Zichtbaar te maken wat hij doet, waarom hij welke keuzes heeft gemaakt, en wat de resultaten zijn van zijn handelen.

6. Is professioneel en kwaliteitsgerichtDe GZ-vaktherapeut is in staat om:

- Van nieuwe ervaringen te leren en nieuwe ontwikkelingen te integreren in het eigen handelen;- Een hoge kwaliteit van hulpverlening te realiseren, door de eigen deskundigheid optimaal in te

zetten en te onderhouden;- Gebruik te maken van kennis en infrastructuur van de organisatie en partners in het netwerk;- Op te komen voor de normen en waarden van zijn professie;- Arbeidsvoorwaarden te bewaken en zijn organisatie hierop aan te spreken;- Een bijdrage te leveren aan kwaliteit, vernieuwing van de beroepsuitoefening en profilering van

de beroepsgroep. (Federatie Vaktherapeutische Beroepen, 2008)

42

Bijlage 2. Kerntaken en beroepscompetenties SGM

Kerntaken SGM Beroepscompetenties

KT1 Verandert gedrag duurzaam binnen het domein van sport, bewegen en gezonde leefstijl.

SGM 1 Testen, adviseren, begeleiden in het streven naar gezondheidswinst d.m.v. sport- en bewegingsprogramma’s SGM2 Duurzaam veranderen van gedrag binnen het domein van sport, bewegen en gezonde leefstijl

KT2 Ontwikkelt en adviseert over strategie en beleid in sport en bewegen.

SGM3 Planmatig ontwikkelen en implementeren van de strategie en het sport- en gezondheidsbeleid van de sportorganisatie SGM4 Hanteren van strategie en beleidscyclus SGM5 Bewaken van kwaliteit

KT3 Managet de bedrijfsvoering van een sportorganisatie.

SGM6 Managen van financiën SGM7 Sportaccommodatie- en facilitair management; toezicht houden, controleren en verantwoorden SGM8 Leiding geven en managen

KT4 Ontwikkelt, positioneert en begeleidt sport- en bewegingsprogramma’s

SGM9 Ontwerpen, organiseren en begeleiden van sport- en bewegingsactiviteiten en de werkzaamheden in de bedrijfsvoering.

KT5 Creëert kansen en genereert middelen voor sport en bewegen.

SGM10 Ondernemen, ontwikkelen en innoveren SGM11 Toepassen van sportmarketing & PR SGM12 Inspelen op ontwikkelingen (omgevingsbewustzijn)

KT6 Verricht praktijkgericht onderzoek en vervult zijn rol als kenniswerker in de sportwereld.

SGM13 Onderzoeken en adviseren

Kerntaak overstijgende competenties SGM 14 Ontwikkelen en borgen van sporteigenheid (sportbewustzijn) SGM15 Samenwerken en samenwerkend leren SGM16 Communicatie SGM17 Reflecteren en leren SGM18 Zelfsturing en zelfwerkzaamheid

43