HÜCRELER VE DOKULARASLI SADE MEMİŞOĞLU

HAYVAN HÜCRESİ

Granüllü

endoplazmik

retikulum

Granülsüz

endoplazmik

retikulum

Çekirdek

Ribozomlar

Golgi aygıtı

Hücre zarı

Mitokondri

Sentrozom

Lizozom

• Sitoplazmada bulunan

ve hücrenin solunumu,

beslenmesi ve

boşaltımı gibi yaşamsal

olaylarının

gerçekleştiği yapılara

organel denir.

Floresan boya ile boyanmış insan epitel hücresiIşık mikroskobunda insan epitel hücresi

DOKULAR VE İŞLEVLERİ

• Tek hücreli canlılar yaşamları için gereken ihtiyaçlarını doğrudan çevrelerinden alışverişle karşılarlar.

• Çok hücreli karmaşık organizmalarda her hücre dış çevre ile doğrudan temasta değildir ve besin, oksijen gibi temel ihtiyaçların karşılanması bir sorun teşkil eder.

• Bu sebeple organizmalarda iç çevre denilen ortamlar meydana gelmiş ve bu sayede farklı çevre koşullarında yaşayabilen organizmalar evrimleşmiştir.

• Solunum, dolaşım, boşaltım, sindirim için sistemler oluşmuştur.

• Bu sistemleri oluşturan hücreler de farklı görevler için özelleşmiştir.

HÜCREDEN ORGANİZMAYA

DOKULAR

• Hücrelerin

• Çoğalma

• Madde alışverişi

• Enerji üretimi gibi özellikleri benzeşir.

• Karmaşık organizmalarda hücreler farklılaşır

• Çoğalma hızları

• Organel sayıları (mitokondri gibi)

• Enerji üretim miktarı

• Yapıları

• Benzer yapı ve görevdeki hücreler dokuları oluşturur.

HAYVANSAL DOKULAR

Epitel doku Bağ doku Kas doku Sinir doku

I. Örtü epiteli

II. Bez (salgı) epiteli

III.Duyu epiteli

I. Temel bağ doku

II. Kıkırdak doku

III.Kemik doku

IV. Yağ doku

V. Kan doku

I. Düz kas

II. Çizgili kas

III.Kalp kası

EPİTEL DOKU

Vücut yüzeyini örten ve iç boşlukları sınırlayan tabakadır. Dış yüzeyde altındaki bağ doku ile deriyi, iç boşluklarda mukozayı oluşturur.

YAPISI

• Hücreler arası madde yok denecek kadar azdır.

• Kan damarı içermez.

• Bölünme yeteneğine sahip hücrelerden oluşur.

• Hücreleri oldukça farklı görevler üstlenmiştir.

• Beslenme ve solunum, bağ dokusunda bulunan damarlar aracılığı ile difüzyonla yapılır.

• Hücrelerinde yaptıkları işe göre özelleşmeler görülür.

GENEL GÖREVLERİ

• Emme (absorbsiyon)

• Salgılama (sekreksiyon)

• Taşıma (transport)

• Kasılma (kontraksiyon)

• Boşaltım

• Koruma

• Duyu

EPİTEL DOKU

ÖRTÜ EPİTELİ

Tek katlı Çok katlı

Tek katlı yassı epitel

Yassı

Çok katlı yassı epitel

Tek katlı kübik epitel

Kübik

Çok katlı kübik epitel

Tek katlı silindirik epitel

Silindirik

Çok katlı silindirik Yalancı çok katlı silindirik

Yalancı çok katlı

Hücr

e ş

ekline g

öre

Tabakalarına göre

I. ÖRTÜ EPİTELİ• Vücudun iç ve dış yüzeyini örter.

• Kimyasal, fiziksel ve mikrobik etkilere karşı vücudu korur.

• Tabakalaşma durumuna göre tek katlı epitel ve çok katlı epitel olmak

üzere ikiye ayrılır.

Çok katlı epitel

• Hücreleri birden fazla tabaka oluşturacak şekilde dizilmiştir.

• En üst sıradaki hücrelerin şekline göre 3’e ayrılır

• Çok katlı yassı epitel

• Koruma işlevi yürütür

• Üst yüzeydeki hücreleri yassıdır.

• Deri, yemek borusu, yutak ve ağız boşluğunda bulunur.

• Vücudun dış yüzeyine bakan hücreler difüzyonla besin alamadıkları için ölür, keratin maddesi birikir.

• Bu hücreler, altta kalan canlı hücreleri dış etkilere karşı korur, vücuttan suyun çıkışını azaltır ve mikroorganizmaların vücuda girmelerini engeller.

• Kıl, tırnak, boynuz, tüy gibi yapılar keratinleşme sonucu oluşur.

• Vücudun nemli bölegelerindeki çok katlı yassı epitel hücreleri, canlı ve çekirdeklidir. Keratin biriktirmeyen bu türe, keratinsiz çok katlı yassı epitel denir.

I. ÖRTÜ EPİTELİ

• HTTPS://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=OKOSGSM7PS4

• Salgı yapan epitel doku çeşididir.

• Epitel dokudan özelleşir.

• Salgılanacak olan makromoleküller hücre içinde sentezlenir ve keseciklerde depolanır.

• Salgı hücrleri görevlerine göre farklı makromoleküller sentezler:

• Sindirim enzimleri (pankreas)

• Lipid (yağ bezleri)

• Glikoprotein = karbonhidrat+protein (tükürük bezleri)

• Süt (meme bezleri)

• Devamlı veya kesintili salgılama yapılabilir.

• Salgı epitel hücreleri bir araya gelerek salgı bezlerini oluşturur.

II. SALGI EPİTELİ

• Hücre sayısına göre tek hücreli ve çok hücreli bez epiteli olarak ikiye ayrılır.

1. Tek hücreli salgı epiteli

• Tek katlı silindirik epitel hücresidir.

• Salgı üreten bu hücreye goblet (kadeh) hücresi denir.

• Goblet hücreleri mukus salgılar.

• Mide ve bağırsak duvarında, ayrıca kurbağa ve solucan derisinde de bulunur.

• Goblet hücrelerinin salgı maddesi yağ ya da glikoproteinyapıdadır.

• Bundan dolayı bu hücrelerde mitokondri, endoplazmik retikulum, golgi aygıtı fazladır.

II. SALGI EPİTELİ

2. Çok hücreli salgı epiteli

• Birçok bez hücresinin birleşmesiyle meydana gelen bez epiteli çeşididir.

• Salgılama şekillerine göre üç gruba ayrılır.

a. Endokrin bezler (iç salgı bezleri)

• Salgılarını doğrudan kan veya lenf damarlarına veren iç salgı bezleridir.

• Bu bezlerde kanal yoktur.

• Bu bezlerin salgısına hormon denir.

• Hormonlar hedef organa kanla taşınır.

• hipofiz, tiroid, paratiroid bezi.

b. Ekzokrin bezler

• Salgılarını doğrudan ya da bir kanalla vücut boşluğuna ya da vücut dışına boşaltırlar.

• tükürük bezi, ter bezi, bağırsak duvarı.

II. SALGI EPİTELİ

• Örtü epitelinden endokrin

ve ekzokrin bezlerin

oluşumu

c. Karma bezler

• Hem ekzokrin hem de endokrin salgı özelliğine

sahip bezlerdir.

• Bu bezler hem enzim hem de hormon salgılar.

• Pankreas, mide

II. SALGI EPİTELİ

• Çevrelerindeki değişikliklikleri algılayarak sinir sistemine bilgi iletirler

• Dış yüze bakan kısımlarına reseptör denir.

• Duyu epiteli hücreleri, epitel hücrelerinin farklılaşmasıyla oluşmuştur.

• Örtü epiteli içine yerleşmiştir.

• Nöroepitel hücre olarak adlandırılırlar

• Kendini yenileme özelliği yoktur.

III. DUYU EPİTELİ

• 3 çeşit duyu epiteli vardır

1. Primer (birincil) duyu hücreleri

• Aldıkları uyarıyı kendi uzantıları ile nöronların dendritlerine iletirler.

• koku alma hücreleri, retinadaki uzantılar.

III. DUYU EPİTELİ

2. Sekonder (ikincil) duyu hücreleri

• Aldıkları uyarıyı nörona ulaştıracak uzantısı yoktur.

• Nöronların dendritleri epitel hücresine kadar uzanarak uyarıyı doğrudan alır.

• tat alma hücreleri.

3. Serbest sinir uçları

• Bazı dendritler serbest olarak epitel doku içine kadar uzanmıştır. Bu uçlar almaç

olarak görev yapar .

• Ağrı, acı, basınç

III. DUYU EPİTELİ

Dokunma

SoğukSıcak

Basınç

Basınç

BAĞ VE DESTEK DOKU

• Bu dokunun hücre sayısı az, ara madde miktarı fazladır.

• Epitel dokudan farklı olarak hücreleri birbirine temas etmez.

• Kendine özel hücreleri, hücreler arası zemin maddesi ve protein liflerden oluşur

• Bu dokudaki ara maddenin sertleşmesiyle kıkırdak ve kemik dokular oluşur.

• Görevi:

• çeşitli organ ve dokuları birbirine bağlamak

• içerdiği kan damarlarıyla hücreleri beslemek

• yumuşak dokuların dış etkenlerden korunmasını, desteklenmesini sağlamak

• savunma

• Temel bağ doku, kıkırdak doku, kemik doku, yağ doku, kan doku olarak ayrılırlar.

I. TEMEL BAĞ DOKU

• Organların etrafını sarıp destek sağlar

• Vücut savunmasında görevlidir

• Dokunun hücreleri az, hücreler arası maddesi fazladır.

• Bu dokuda 4 çeşit hücre bulunur.

1. Dokunun esas hücresi fibroblasttır. Bu hücreler dokunun ara maddesini ve lifleri üretir.

2. Mast hücresi: kanın pıhtılaşmasını engeller, kan damarlarının geçirgenliğini arttırır.

3. Makrofajlar: vücuda giren toz, kir parçacıkları, mikroorganizma gibi yabancı maddeleri

fagositozla yok eder.

4. Melanositler: Sitoplazmalarında taşıdıkları melanin pigmenti ile dokuyu UV ışınlarından

korurlar

• Ara maddesinde bol miktarda lif bulunur.

• Lifler, proteinden oluşur ve dokunun hücrelerini ve ara maddesini bir arada tutar

• Kollajen, elastik ve retiküler olmak üzere, üç çeşit lif vardır.

I. TEMEL BAĞ DOKU

Amino asit zinciri

Alfa zinciri

Kollajen molekülü

Üçlü sarmalKollajen lifçiği

Kollajen lifi

1. Kollajen Lifler• Eğilip bükülebilirler, oldukça kuvvetli ve dirençli

tellerdir. • Deriye, kemikler arası ve kemik-kas arası

bağlantılara güç verirler• Organlar arasında ağsı bir çerçeve oluşturur ve

koruma sağlarlar.2. Elastik LiflerBu özelliği sayesinde vücutta en çok esnemeye ihtiyaç olan yerlerde bulunurlar.

Aort çeperi, kulak kepçesi, deri gibi…3. Retiküler (Ağsı) LiflerKan damarları sinir telleri gibi bağ dokunun birbirine bağlanması gereken dokuları arasında, lenf düğümü, dalak, kırmızı kemik iliği ve karaciğerde bulunur.

Sinir

lifi

Elastik

lifMast

hücresi

MakrofajLenfosit

Kollajen lifi

Nötrofil

Plazma hücresi

Yağ hücresi

Retiküler lif

Kılcal damar

Fibroblast

• Görevi:

• Bazı organların şekil kazanması (burun , kulak vb.)

• Bazı organların yapı ve şekillerinin bozulması (Trake , bronş , östaki borusu )

• Kemiklerin eklem bölgelerinde tahribatın önlenmesi , kayganlığın sağlanması

• Kemikleşme (Kemiklerde boyca büyümenin sağlanması )

• Embriyonik dönemde omurgalıların iskeleti kıkırdak dokudan oluşur.

• Ergin omurgalıların iskeletinde bazı bölgelerde bulunur.

• Kıkırdaklı balıkların hem embriyonik hem de ergin dönemdeki iskeleti kıkırdak

dokudan oluşmuştur (köpek balığı).

• Omurgasızlardan sadece yumuşakça ve kafadanbacaklılarda bulunur.

II. KIKIRDAK DOKU

• Hücreler: Kondrosit

• Ara madde:

• Şekilsiz eleman: kondrin

• Şekilli eleman: elastik ve kollajen lifler

II. KIKIRDAK DOKU

• Vücudun en sert yapılarıdır.

• Embriyonik dönemde kıkırdak dokuda mineral birikmesiyle oluşur.

• Yapısında kan damarları ve sinirler bulunur.

• Ara madde sert ve geçirimsizdir; beslenme, solunum ve boşaltım doku içine kadar

özel kanal sistemi ile ulaşan kan damarlarından difüzyonla olur.

• Yaşam boyu metabolik ve hormonal etkilerle; yenilenme, büyüme ve küçülme görülür.

• Görevleri

• Kaslara ve iç organlara bağlanma ve tutunma yüzeyi sağlar.

• Kaslarla birlikte hareketi sağlar.

• Kan dokusunun bütün hücreleri kırmızı kemik iliğinde oluşur.

• Mineral depolar

III. KEMİK DOKU

• Hücreleri:

1- osteoblastlar: kemik dokusu ara maddesini oluşturan hücrelerdir.

• periost denen zarın hemen altında bulunurlar.

• Olgunlaştıklarında ara madde içinde kalıp osteositlere dönüşürler.

2-osteoklastlar: kemik kanalı ve boşlukların iç yüzeyinde bulunurlar.

• Fagositoz yetenekleri olup ara maddenin yıkılmasına neden olurlar.

• Kanda kalsiyum dengesinin sağlanmasında rol oynarlar.

• Ara madde: osein denir. organik ve inorganik olmak üzere iki kısımdan oluşur.

1-organik: kollajen lifler ve şekilsiz proteinsel yapılardan meydana gelirler.

• Osteositler tarafından üretilir

2-inorganik: dokuya sertlik veren esas kısımdır.

• Kalsiyum fosfat, kalsiyum karbonat, magnezyum fosfat, kalsiyum florid vb. maddelerden oluşur.

• sert olan ara maddenin kolay kırılmasını önleyen ara maddede bulunan kollejen liflerdir.

III. KEMİK DOKU

• HTTPS://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=78RBPWSOL08

• Tüm kemik çeşitlerinin dışında periost

adında bir kemik zarı vardır.

• Periost zarı kemiklerin kalınlaşmasını ve

onarımını sağlar.

III. KEMİK DOKU

• Kemik doku, hücrelerinin dizilişine ve ara

madde miktarına göre iki çeşittir.

1. Sert Kemik Doku

• Kısa ve yassı kemiklerin dış yüzeyinde,

uzun kemiklerin gövdesinde bulunur.

• Uzun kemik içerisinde gövde boyunca

uzanan sert kemik doku içerisinde sarı

kemik iliği bulunur.

2. Süngerimsi kemik doku

• Kısa ve yassı kemiklerin iç kısmında uzun

kemiklerin uçlarında bulunur.

• Kemiklerde gözenekli yapının oluşmasını

sağlar. İçerisinde kırmızı ilik bulunur.

III. KEMİK DOKU

• Bağ dokunun özel bir şeklidir.

• Görevleri

• Vücudu mekanik etkilerden korur.

• Besin depolar

• Vücut ısısını korur.

• Yağların solunumla yıkılması sonucu çok fazla miktarda metabolik su açığa çıkar

• bu şekilde kış uykusuna yatan hayvanların su ihtiyacı sağlanır çöl hayvanları ve göç

hayvanlarında bol depolanır.

• Yağlar hafif ve az yer kapladığı için göç eden kuşların depo besinidir.

IV. YAĞ DOKU

• Hücreleri:

• Dokunun yağ sentezi yapan hücrelerine

lipoblast denir.

• İlk olarak hücrenin içinde küçük bir yağ

damlacığı oluşur. Daha sonra oluşan yağlar

birleşerek büyük bir yağ damlacığına dönüşür.

• Sitoplazma bu yağ damlacığının etrafında ince

bir tabaka olarak kalır.

• Ara madde:

• Yağ hücrelerinin arasında ağsı ve

kollagen lifler vardır.

IV. YAĞ DOKU

• Akışkandır. Damar ve kalp sistemi gibi kapalı ortamda bulunur. Vücutta kaybı görülebilen tek dokudur.

• Akışkan olan dokuda hareket kalbin etkisiyle sağlanır.

• Tek hücreli ve mikroskobik organizmalarda bu doku bulunmaz.

• Hücreleri kısa ömürlüdür. Doku devamlı yenilenir.

• Görevleri:

• Besin ve oksijen taşır.

• İç salgı bezlerinden hedef dokuya hormon taşır.

• Vücudun pH, su ve sıcaklığını düzenler.

• Mikroplara karşı vücudu korur.

• Yaralanma durumunda kanın pıhtılaşmasını sağlar

V. KAN DOKU

Hücreleri

1. Alyuvarlar (Eritrositler)

• Kanda en fazla bulunan hücredir.

• Sağlıklı erkeklerin 1 mm3 kanında 5 – 5,5 milyon,

• kadınların 1 mm3 kanında 4,5 – 5 milyon alyuvar bulunur.

• Embriyonik dönemde karaciğer ve dalakta üretilir.

• Ergin bireyde kırmızı kemik iliğinde üretilir.

• Alyuvarlar ilk üretildiğinde çekirdeklidir. Olgunlaşıp kana karışırken çekirdeğini ve

endoplazmik retikulum, golgi, mitokondri gibi organellerini kaybeder.

• Bundan dolayı alyuvarlar bölünemez.

• Memeliler hariç diğer omurgalılarda çekirdeklidir. (Ancak çekirdek görev yapmaz.)

V. KAN DOKU

Alyuvarlar (devam)

• Yaşlı alyuvarlar dalak, karaciğer ve lenf düğümlerinde yıkılır. Ortalama ömürleri 120

gündür.

• Alyuvarların esas yapısını hemoglobin oluşturur.

• Hemoglobin demir içeren solunum pigmentidir.

• Kana kırmızı renk verir,

• Oksijen ve karbondioksit hemoglobindeki demire bağlanarak taşınır.

• Eritrositler hemoglobin aracılığıyla asit baz dengesinin düzenlenmesini sağlar.

• Deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça kandaki alyuvar sayısı artar.

• Eritrositlerin hücre zarında bulunan antijenler, (aglütinojenler) kan grubunu belirler

V. KAN DOKU

2. Akyuvarlar (Lökositler)

• Çekirdekli beyaz kan hücreleridir.

• Aktif (amipsi) hareket eder.

• Sağlıklı bir insanın 1 mm3 kanında yaklaşık 6 – 10 bin kadar akyuvar bulunur.

• Vücudun savunma sistemine dahildir.

• Enfeksiyon, alerjik durum, beslenmeden sonra sayısı artar.

• Akyuvarlar kemik iliği, lenf bezleri ve dalak, timüs, bademcik gibi lenfatik organlarda üretilirler.

• Ömürleri 3 – 4 saat ile 3 – 4 gün arasında değişir.

• Damarların dışına çıkabilirler.

• Kan dışında bağ doku ve diğer dokularda da görülürler.

• Kan dokusunu geçici süre kullanırlar. Bağ dokusunda daha uzun süre kalırlar.

• Lenf dolaşımında bulunurlar.

V. KAN DOKU

V. KAN DOKU

• HTTPS://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=YGKVXT1BMAA

3. Trombositler (Kan pulcukları)

• Kemik iliğinde büyük çekirdekli hücrelerin (megakaryosit) parçalanmasıyla oluşurlar.

• Balık,kurbağa,sürüngen ve kuşlarda çekirdekli ve gerçek hücresel yapılardır.

• Memelilerde sitoplazmik partiküllerdir. Gerçek hücre değillerdir.

• Omurgalılarda trombositlerin yaptığı işi omurgasızlarda akyuvarlar yapar.

• Normalde ömürleri 8-10 gündür.

• Çekirdekleri yoktur, renksiz ve küçüktürler.

• Pasif hareketlidirler, ömürleri birkaç gündür.

• Görevleri

• Kanın pıhtılaşmasını sağlarlar.

• Trombositler kan damarlarının duvarı, bütünlüğü bozulan yerde birikir ve damar duvarına yapışarak tıkaç oluşturur.

• Pıhtılaşma mekanizmasını başlatan tromboplastin enzimini yapar.

• Gerçek pıhtılaşma mekanizması omurgalılarda görülür.

• Karaciğer ve dalakta ile fagositozla yok edilirler.

V. KAN DOKU

Ara madde: Kan plazması

• Kan dokunun sıvı olan ara maddesidir. Plazmanın % 90– 92 si su, % 7 – 8 i protein,

geri kalanı ise inorganik maddelerden oluşmuştur.

• Plazmada bulunan proteinler albumin, fibrinojen ve globulinlerdir.

• Fibrinojen, yaralanma durumunda kanın pıhtılaşmasını sağlar.

• Albumin, kan ve vücut sıvısının osmotik basıncını düzenler.

• Globulinler, antikorların yapısını oluşturur.

• Kan pıhtılaştıktan sonra, hücrelerinden ayrılmış açık renkli kısmına serum denir.

Serumda aminoasitler, monosakkaritler, steroit, vitaminler, antikorlar, hormonlar,

madensel tuzlar ve azotlu artıklar bulunur.

V. KAN DOKU

KAS DOKU

• İskelet sistemi ile birlikte vücudun hareketini sağlayan dokudur.

• İç organların yapısında da bulunur.

• Dokunun bölünme ve rejenerasyon yeteneği yoktur.

• Uyarı aldıklarında kimyasal bağ enerjisini mekanik enerjiye çevirirler.

• Uyarı alma, uyarı iletme ve uyarma yetenekleri vardır.

• Hücreleri:

• Kas hücrelerinin sitoplazmasına sarkoplazma, zarına sarkolemma denir.

• Hücreler mitokondri ve endoplazmik retikulum bakımından zengindir.

• Hücrelerde kasılıp gevşeme özelliğine sahip çok sayıda filament bulunur.

• Proteinden yapılmış bu telciklere miyofibril denir.

• Miyofibriller aktin ve miyozin olmak üzere iki çeşittir.

• Miyofibriller bir araya gelerek kas demetlerini oluşturur.

• Ara madde:

• Hücreler arası madde bağ dokusundan oluşur.

• Kas demetlerinin etrafını saran bağ dokuda bol miktarda kan damarı ve sinir bulunur.

KAS DOKU

• Yüksek yapılı (omurgalılarda) iskelet kası (çizgili kas) dokusu, organ kası (düz kas) dokusu ve kalp kası dokusu olmak üzere üç tip kas dokusu vardır.

1. Çizgili kas

• İstemli çalışırlar.

• Motor sinirlerle uyarılır.

• İskelet sistemi üzerinde bulunur; vücudun hareketini sağlar.

• Hücrelerin kaynaşması sonucu çok çekirdekli görünürler.

• Kasılmaları hızlı ve şiddetlidir.

• Gerektiğinde oksijensiz solunum yaparlar; yorgunluk görülür.

• Glikojen depolarlar.

• Actin ve miyozin flamentleri düzgün sıralanış ( bantlaşma) gösterir.

• Yapısındaki miyoglobulin den dolayı kırmızı renkte görülürler. (Beyaz çizgili kaslar da vardır.)

• Bütün hücreleri sinirlerle temas halindedir. Gelen uyarı aynı anda temas ettiği bütün hücrelerde kasılma meydana getirir.

KAS DOKU

KAS DOKU-Çizgili kas

• HTTPS://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=0KFMBRRJQ4W

2) Düz kas

• İğ şeklinde hücrelerden oluşur.

• Çekirdek tek ve ortadadır.

• Pembe renklidir.

• Kalp hariç organların yapısında bulunur.

• Otonom sistemin kontrolünde çalışır. İstemsiz hareket ederler.

• Çalışmaları yavaş olup yorgunluk göstermezler.

• Oksijensiz solunum yapılmaz.

• Glikojen depolanmaz.

• Omurgalılarda organ hareketini sağlar.

• Bazı omurgasızlarda (yumuşakça,toprak solucanı vb.) vücut hareketini de sağlar. O nedenle bu canlılarda hareket oldukça yavaştır.

• Bantlaşma göstermezler.

• Uterus hariç rejenerasyon (yenilenme) yetenekleri yoktur.

• Sinirler bir grup hücreyi uyarır, uyartı diğer hücrelere bu hücrelerden yayılır.

• bu kaslarda uyartıya verilen cevap yavaştır ve uzun sürelidir.

KAS DOKU-Düz kas

3) Kalp kası

• Bantlaşma gösterirler.

• Sadece kalbin yapısında bulunur.

• Otonom sistem tarafından kontrol edilir.

• Çalışma şekli olarak düz kaslara, yapı olarak çizgili kaslara benzer.

• Bir veya iki çekirdekli olup çekirdekler merkezde bulunur.

• Mitokondri sayısı oldukça fazladır.

• Nöronlar belli noktalarda sinir düğümleri yaparlar;uyartılar hücrelere buradan yayılır.

• Çalışma temposu sinirlerle ve hormonlarla kontrol edilir.

• Kas telleri yan demetlerle birbirine bağlanır.( Sadece kalp kasında görülen özellik)

• Demetlerin arasını bağ dokusu doldurmuş olup bol miktarda kan damarları içerir.

• Ritmik ve otomatik olarak çalışır.

• Rejenasyon yetenekleri yoktur.

KAS DOKU-Kalp kası

• Dış ve iç çevreden gelen uyartıları alan, merkezi sinir sistemine ileterek değerlendiren ve oluşan yanıtı tepki organlarına ileten dokudur.

• Nöron ve glia hücrelerinden oluşmuştur.

• Organizmada iç ve dış değişmelere karşı uygun tepkilerin oluşumunu sağlar.

• Gelişkin şekil omurgalılarda olmakla beraber, süngerler hariç diğer omurgasızlarda da bulunur.

• Nörotransmiter madde (sinirsel hormon) üreterek salgı bezleri gibi çalışır.

• Rejenerasyon yetenekleri yoktur.

• Ancak çevresel sinirlerde aksonları saran schwann hücrelerin etkisi ile aksonlarında oluşan dejenerasyon onarılabilir.

• Organizmada merkezi(beyin ve omurilik) ve çevresel sinir sistemini oluşturur.

• Çevresel sistemde ara madde bağ dokusundan oluşurken , merkezi sistemde ara madde nöroglia tarafından oluşturulur.

SİNİR DOKU

Hücreleri: (nöronlar)

• Nöronda, hücre gövdesi, dendrit ve akson olmak üzere üç kısım vardır.

• Hücre gövdesinden çıkan kısa ve çok sayıda uzantılara dendrit denir.

• Dendritler uyarıların alınıp hücre gövdesine iletilmesini sağlarlar.

• Hücre gövdesinden çıkan uzun ve tek olan uzantıya akson denir.

• Aksonların üzerinde ince bir zar, ortasında ise yarı sıvı akıcı plazma bulunur.

• Aksonun dış kısmında Schwann hücrelerinden oluşan kılıf bulunur.

• Bazı aksonlarda Schwann hücreleri tarafından oluşturulan ve sinir hücrelerinde yalıtımı sağlayan bir örtü bulunur.

• Bu örtüye miyelin kılıf denir.

• Nöronda uyartı sırasıyla dendrit, hücre gövdesi ve aksondan geçer.

• Nöron aldığı uyartıyı aynı şiddetle bir sonraki nörona aktarır.

• Bir nöronun dendriti ile diğer nöronun aksonunun karşılaştığı yere sinaps denir.

SİNİR DOKU

Görevlerine göre üç çeşit nöron vardır.

A. Duyu nöronu

• Duyu reseptörlerinden aldıkları uyartıları merkezi sinir sistemine iletir.

B. Ara nöronlar

• Merkezi sinir sisteminde bulunan nöronlardır. Gelen uyartıları değerlendirip cevap oluşturur.

C. Motor nöronlar

• Merkezi sinir sisteminden gelen uyartıyı kas ve salgı bezi gibi tepki organlarına iletirler.

SİNİR DOKU

Ara madde (nöroglia dokusu)

• Glia ve schwann hücreleri tarafından

oluşturulur.

• Nöronların arasını, nöron hücrelerinin uzantıları

ve glia hücreleri hücreler arası boşluk

kalmayacak şekilde doldururlar.

• Glia hücreleri; sinir dokusunun, beslenmesinde,

solunumunda ve desteklenmesinde rol oynar.

• Dokuda ölen sinir hücrelerinin yerini doldurur.

• Ara maddesinden izole edilen sinir hücresi ölür.

SİNİR DOKU

• HTTPS://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=FT44XI92LCU

ORGANLAR

• Bir veya daha çok çeşit doku, organı

oluşturur

Epitel

doku

Bağ doku

Kas doku

Sinir

doku

Bir organda dokular belirli bir düzende

organize olur

Mide