Embed Size (px)
Citation preview
Hezkuntza premia bereziak DBHnIkasle minusbaliatu psikikoen premieihezkuntza-erantzunak emateko gida
Nafarroako GobernuaHezkuntza eta Kultura
Departamentua
Gobierno de NavarraDepartamento deEducación y Cultura
primeras 8/9/99 10:45 P�gina 1
Izenburua: Hezkuntza premia bereziak DBHn. Ikasle minusbaliatupsikikoen premiei hezkuntza-erantzunak emateko gida.
Argitalpena: PretextoInprimatzailea: LinegraficI.S.B.N. 84-235-1837-XLege gordailua: NA-437-1999© Nafarroako Gobernua. Hezkuntza eta Kultura Departamentua
Sustatzailea eta banatzailea: Nafarroako Gobernua Argitalpen FondoaLehendakaritza eta Barne DepartamentuaNavas de Tolosa k/, 2131002 IRUÑATelefono eta fax: 948 42 71 23
Nafarroako Hezkuntza Bereziko Baliabide Zentroa (CREENA)
Dokumentu hau ondoko hauek osaturiko taldeak prestatu du:
Carmen Cortés UrbánGuillermo Iriarte AranazM.ª Nieves Lerga JiménezFernando Lezaun HerceLourdes Santos GilKoldo Sebastián Del CerroM.ª Luisa Villanueva Bengoechea
«DBHko Pedagogia Terapeutikoko Irakaslea» Mintegi Iraunkorrak ekarri dizkiguniradokizunak, esanak eta ekarriak eskertzen ditugu
primeras 8/9/99 10:45 P�gina 2
GIDA honek HELBURU DU DERRIGORREZKO BIGARREN HEZ-KUNTZAN DAUDEN IKASLE MINUSBALIATU PSIKIKOEN PREMIEIHEZKUNTZA ERANTZUNA EMATEA. Hezkuntza eta Kultura Departa-mentuak prestatu duen dokumentu hau maiatzaren 8ko 133/1998 ForuAginduaren osagarria da, eta beronek jarraipideak ematen ditu hezkuntza pre-mia bereziekin batera minusbaliotasun psikiko, sentsorial eta motoreak eredituzten ikasleak eskolatzeko eta laguntzeko, ikasle hauek Bigarren Hezkunt-zako ikastetxe arruntetan eskolatuta daudela, oinarrizko irakaskuntzaren on-dorengoa egiten.
Nafarroako Foru Erkidegoan ikasle minusbaliatu psikikoak, salbuespe-nak salbuespen, DBHko ikastetxeetan eskolatuta daude. DBHren ezarpenaegiten ari den urte hauetan Administrazioak aztertu du ikasle hauei dago-kien hezkuntza erantzuna, eta berau hobetzeko asmoz jarraipideak emanditu ikasle hauen eskolatzeari eta dagokien hezkuntza laguntzari begira.Honetarako GIDA hau prestatu da ikastetxeei laguntzeko curriculum bera-riazkoa prestatzen, beronek lagundu behar baitu ikaslez ikasleko curricu-lum egokitzapenak eta programak prestatzeko langintzan.
Hau eginda, Hezkuntza eta Kultura Departamentuak LOGSEren agin-dua eta apirilaren 28ko 696/1995 Foru Aginduarena (Nafarroako Foru Ko-munitatean Hezkuntza Berezia antolatzen duena) gauzatu ditu.
LOGSEk, bere sarrerako hitzetan eta curriculum aniztasunari aipu egi-nez, hauxe dio: «espainiar guztiendako komuna den oinarrizko irakaskunt-za era orohartzailean antolatuko da, curriculum aniztasun progresiboare-kin bat eginez. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan, berriz, curriculumaniztasun hau gero eta handiagoa izango da, eta honek ahalbidetuko duikasleen interes ezberdinak aintzat hartzea, aldi berean ikasleen premia etagaitasun ezberdinetara egokituz...». Aipaturiko legearen sarrerako tituluan(4. Art., 3. puntua) hauxe aipatzen da: «Hezkuntzako administrazio esku-
5
AURKEZPENA
presentaci�n 8/9/99 10:47 P�gina 5
dunek ezarriko dute hezkuntza sistemako maila, etapa, ziklo, gradu etamodalitate ezberdinetako curriculuma»… eta 6. Artikuluko 1. Puntuakhauxe dio: «Oinarrizko irakaskuntzaren barruan irakaskuntza komunabermatuko da ikasle guztientzat. Dena dela, azken urteetan edukien aniz-tasun egokia ezarriko da».
Laugarren tituluan (57. Art., 2. Puntua) hauxe aipatzen da: «HezkuntzaAdministrazioek curriculumaren alde egingo dute irakaskuntzaren progra-maziorako ereduak eta irakasmaterialak sortu daitezen ahaleginak eginez,ikasleen eta irakasleen premia ezberdinei erantzuteko».
Ikasle minusbaliatu psikikoek behar al dute curriculum berariazkobana? Ikasleen aniztasunari erantzuteko neurri orokorrak ez dira aski ikas-le hauei erantzuteko?
Ikasle minusbaliatu psikiko edo urritu intelektual arin edo ertainek eu-ren eskolaldian zehar hezkuntza premia berezi iraunkorrak agertzen dituz-te ikasle hauek duten adin kronologikoaren araberako curriculum maileidagozkien eskola-ikaskuntzekin bat etorriz. Eskolaldiak aurrera egin ahalacurriculuma gero eta zailagoa da, curriculumaren egokitzapenak gero etaesanguratsuagoak dira maila eta etapetan zehar, hezkuntza erantzuna geroeta gehiago urruntzen da curriculum orokorretik eta gizarteratzeko eskola-abaguneak ere gero eta urriagoak dira, nahiz eta hezkuntzako helburu oro-korrak komunak izan ikasle guztientzat.
Bigarren hezkuntzako curriculumaren zailtasun progresiboa kontuanizanda, eta begi bistatik kendu gabe irakaskuntza hauek egiten ari direnikasleek dituzten gaitasunei dagokien oinarrizko curriculumaren egokita-suna, bidezkoa da curriculum bat bereziki prestatzea, hezkuntza premiaberezi iraunkorrak dituzten ikasleen gaitasunetatik eta ikaskuntzetatikabiatuko dena, ikasle hauen prestakuntzaren jarraipena bermatuko duena,eta helburuak eta edukiak ordenatuko dituena, ikasleen gizarte eta lan in-tegraziorik hoberena progresiboki lortzeko.
Minusbaliotasun psikikoa duten ikasleekin adituak eta arituak direnCREENAko profesionalek sortu dute dokumentu hau. Lan hau profesionalhauen esperientziaren eta lanaren fruitu da, bigarren hezkuntzako institu-tuetan aholkulari eta orientatzaile ibiltzearen ondorioz, baita irakasleenda-ko etengabeko prestakuntzaren alde ikastetxe hauetan pedagogia terapeu-tikoko espezialista-lana egin dutenaren ondorioz.
GIDA honek bigarren hezkuntzako irakasleei informazio nahikoa esku-rarazi nahi die ikasle minusbaliatu psikikoen hezkuntza premiei buruz, etalagundu nahi die plangintza prozesua egiten, ahalik eta hezkuntza erantzu-nik hoberena eman dezaten.
Hezkuntza eta Kultura KontseilariaJesús Javier Marcotegui Ros
6
presentaci�n 8/9/99 10:47 P�gina 6
Sarrera ....................................................................................................... 9
I. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK DITUZTEN D.B.H.KO IKASLE MINUSBALIATU
PISKIKOAK ........................................................................................... 11
1. Minusbaliotasun psikikoaren definizioa ................................... 112. Hezkuntza Premia Bereziak Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan 14
2.1. Adimen premiak .................................................................. 162.2. Pertsona eta gizarte autonomiako eta identitateko premiak
II. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK DITUZTEN D.B.H.KO IKASLEENDAKO HEZ-KUNTZA PREMIAK .................................................................................. 19
1. Hezkuntza Premia Bereziak dituzten ikasleentzako curriculuma 192. Antolaketaren egitura ................................................................. 233. Helburu orokorrak ...................................................................... 244. Egokitzapen irizpideak: edukiak hautatzea .............................. 295. Curriculum proposamen egokitua ............................................. 30
5.1. Curriculum berariazkoa ..................................................... 305.2. Adibideak ............................................................................. 35
III. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK DITUZTEN D.B.H.KO IKASLEEN BANAN BA-NAKO CURRICULUM EGOKITZAPENAK .................................................... 47
1. Curriculum egokitzapenen ezaugarriak eta irizpideak ............. 472. Informazioa jasotzeko, erabakiak hartzeko ikaslez ikasleko cu-
rriculum egokitzapena egiteko proposamen/eredua ................. 503. Material osagarriak ..................................................................... 64
3.1. Hasiera ebaluazioko fitxetako 4. Orriaren gida ................ 64
7
AURKIBIDEA
indice 8/9/99 10:53 P�gina 7
3.2. Hezkuntza premia bereziak eta curriculum berariazkoadituzten DBHko ikasleekin kontuan hartzeko helburuak,gela arruntetan integraziopean .......................................... 67
3.3. Irakaskuntza-ikaskuntza prozesurako laguntza mesede-garriak ................................................................................. 68
3.4. Lan plangintza unitate berariazkoan eta integrazio arlo-etan ...................................................................................... 73
3.5. Etengabeko ebaluazioa eta ebaluazio orokorra erregistra-tzeko ereduak ...................................................................... 75
4. Ikaslez ikasleko egokitzapenen adibideak ................................. 79
IV. GEHIAGO JAKITEKO .............................................................................. 107
1. Lan irteerak ................................................................................. 1072. Legedia ........................................................................................ 110
2.1. Legezko arau interesgarriak ............................................... 1102.2. 133/1998 Foru Aginduarekin zerikusia duten II. Titulua eta
eranskinak ........................................................................... 1113. Bibliografia didaktikoa eta kontsultarakoa ............................... 124
3.1. Bibliografia orokorra .......................................................... 1243.2. Bibliografia berariazkoa ..................................................... 125
4. Glosategia .................................................................................... 131
8
indice 8/9/99 10:53 P�gina 8
Hezkuntza Sistema sostengatzen duen funtsezko printzipio batekbilatzen du hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleen integrazioa,ikasle bakoitzaren minusbaliotasunaren beharretara egokituz.
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako Curriculum Diseinuak cu-rriculum erantzun ezberdinak aurreikusten ditu eskola integraziora-ko printzipioa bideratzeko eta sakontzeko. Curriculuma irekia etamalgua da, eta ezaugarri hauek ezinbestezkoak dira ikasle aniztasu-nari aurre egiteko. Curriculumaren planteamenduak makina bat ego-kitzapen posibilitate eskaintzen ditu, ikastetxez ikastetxe eta ikastal-dez ikastalde hezurmamitzen baita, eta horrela jokatzen duelakoezberdintasunei erantzun ahal zaie eta ikasleek gainditu ditzakete di-tuzten zailtasunak, hona hemen eskaintzen diren lagungarri batzuk:irakasgaiak aukeratzea, curriculum ezberdinak eratzea, Curriculu-maren egokitzapenak eta abar. Ikasle gehienentzat laguntza hauekaski izango dira euren ikasketetan aurrera egiteko.
Ikasle batzuk, ordea, minusbaliatu psikikoak dira, eta hauek ezdute nahiko aipatutako neurriekin. Dokumentu honek ikasle haueieragingo die, eta bere helburua da honen inguruan, zuzenean nahizzeharka, diharduten profesionalen lanabesa izatea, ikasleei ahalik etahezkuntza erantzun onena eman diezaieten.
Lau atal ditu. Lehenengo biek marko teorikoa jorratzen dute etamintzagai hartzen dituzte ikasleen gaia (definizioa, hezkuntza pre-mia bereziak, hezkuntza erantzunak) eta curriculum berariazkoa(helburuak, egokitzapen irizpideak, curriculum proposamena). Hiru-
9
SARRERA
introduccion 8/9/99 10:50 P�gina 9
garren atalean ikaslez ikasleko curriculumaren egokitzapenak aintzathartzen dira (ezaugarriak, irizpideak, nola landu, erregistro motak).Azken atalaren xedea informazioa osatzea eta sakontzea da eta lanbi-deak dakartza, baita araudia eta ikasgelarako material erabilgarrieneta bibliografiakoen zerrenda ere.
10
introduccion 8/9/99 10:50 P�gina 10
1. MINUSBALIOTASUN PSIKIKOAREN DEFINIZIOA
Premisa batetik abiatuko gara: minusbaliatu bakoitza ezberdinada, eta euren arteko ezberdintasunak ez-minusbaliatuen artean izandaitezkeenak bezain ugari dira. Honetan oinarrituta, definizio batmahairatzera ausartuko gara, honek «arriskuak badakartza» ere.
Minusbaliotasun psikiko edo atzerapen mentala diagnostiko kate-goria bat da, arbitrarioki definituta dagoena, izan ere, denborarenpoderioz definizio hori maiz aldatu da.
Hastapenetan definizio organikoak (Haurraren berezko atzerapenmentala, gabezia biologiko edo intelektualak ekartzen zituena) nagu-situ ziren. Ondoren definizio psikometrikoa gailendu zen (adimena-ren ahalmenean oinarrituta), eta honek definitzen zuen arbitrariokinon hasten zen atzerapen mentala. Gaur egun dimentsio anitzekoikuspegia boladan dago, eta honen arabera elkarreraginaren kontzep-tua nagusi da, gaitasun intelektual urriko pertsonen eta euren ingu-runearen arteko elkarreragina, hain zuzen ere, eta minusbaliotasunpsikikoaren kontzeptua sakontzea du helburu.
Izan ere, Atzerapen Mentalari buruzko Amerikako Elkargoak(AAMR) irizpide psikometrikoak kontuan hartzen ditu, oso moduhertsian ez bada ere; eta horrez gain, analisi berariazkoa areagotzendu bai egokitzapen-portaerako hainbat eremutan, bai giroetan, baiikasleek behar dituzten laguntzetan.
1960an eman zen lehen definizioa, eta hortik aurrera zehaztape-nak egin dira, azkena 1992an, AAMRk bere egin zuena.
11
I. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK DITUZTUEN D.B.H.KO
IKASLE MINUSBALIATU PSIKIKOAK
ikasleak • definizioa • premiak
cap 1 8/9/99 11:14 P�gina 11
«Atzerapen mentala aipatzerakoan eguneroko gauzetan mugak izateaz arigara. Bereizgarria da zeren eta adimenaren funtzionamendua batez bestekogizakienena baino dezente urriagoa baita, eta honekin batera beste urritasunbatzuk ere ageri dira, ondorengoen artean bitan edo gehiagotan agertuz ale-gia: komunikazioa, zaintza pertsonala, etxe barruko bizitza, gizarte-trebeta-sunak, komunitatearen barruan moldatzea, norberaren burua gobernatzea,osasuna eta segurtasuna, trebetasun akademiko funtzionalak, aisialdia etalana. Atzerapen mentala 18 urteak baino lehen agertzen da».
Elkargoak berak ondoko baldintza hauek funtsezkotzat jotzen ditudefinizio hau aplikatu ahal izateko:
«1. Ebaluazio baliagarri batek kontuan izan behar ditu kultur eta hiz-kuntz aniztasuna, baita komunikazio era ezberdinak eta portaerafaktoreak ere.
2. Egokitzapen trebetasunetan ageri diren mugak komunitatearen ba-rruko ekintza ohikoetan, adin berekoen artean, ageri dira, eta ikas-lez ikasleko laguntzen premia salatzen dute.
3. Egokitzapen trebetasunetan muga berariazkoak agertzearekin baterasarri gertatzen da beste gaitasun batzuk beste egokitzapen trebetasunbatzuetan agertzea edo bestelako gaitasun pertsonalak izatea.
4. Aldi luze batez laguntza egokiak ematen badira, atzerapen mentaladuen pertsonaren bizi funtzionamenduak onera egiten du, oro har».
Ikuspegi berri honek, honenbestez, hiru baldintza batera betetzeadakar minusbaliatu psikikotzat hartu ahal izateko:
1. Noiz azaleratu (adina).2. Adimenaren funtzionamendua batez bestekoa baino dezente
urriagoa.3. Bizitzan ongi moldatzeko oinarrizko egokitzapen trebetasune-
tatik (10 dira) bitan edo gehiagotan mugak izatea.
Honek guztiak ekarriko du dimentsio anitzeko ebaluazio batenpremia, aurreko alderdi guztiak aintzat hartuko dituena eta eskola-ren barruan modu honetan eragingo duena:
– Minusbaliatu psikikoek eskatzen dituzten hezkuntza premia be-reziak antzematea; hauek iraunkorrak baina adinaren, testuin-guruaren... arabera aldakorrak izango dira.
– Hezkuntza erantzun egokia ematea, laguntza nahiko emanez etaaldeko testuinguru bat eskainiz. Hezkuntza Sistemari berari etaIkastetxeari berari dagokio ahalik eta erantzun normalizatuenakematea antzematen diren gabeziei aurre egiteko edo gainditzeko.
Orain arte ikusi duzuenez inongo momentutan ez dugu minusba-liotasun psikikoen sailkapenik egin (arinak, ertainak, larriak, sako-
12
cap 1 8/9/99 11:14 P�gina 12
nak), zeren eta sailkapen hau zehatz-zehatza izango balitz ere, seku-la ez gintuzke gidatuko ikasle bakoitzaren hezkuntza premia bere-ziei aurre egiteko bidean. Hala ere, kategoria hauek ezin dira bazter-tu erabat, zeren eta zuhurtasunez erabiliz gero oso erabilgarriakizan baitaitezke alor honetako profesionalen arteko komunikaziora-ko.
Jarraian, adibide baten bidez, bi helburu gauzatuko ditugu:1. Batetik, Lehen Hezkuntzatik Bigarren Hezkuntzara pasatzera-
koan ikasleen balioztapena modu praktikoan nola egiten denerakustea.
2. Bestetik, dokumentu honek aintzat hartzen dituen ikasleen pro-fila definitzea.
Eta hauxe egingo dugu «Lehen Hezkuntzatik Bigarren Hezkunt-zara pasatzekoak diren hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleminusbaliatu psikikoen eskolatze modalitaterako proposamenarenirizpideei» jarraituz. (Nafarroako Gobernuaren Hezkuntza Orienta-biderako Unitate Teknikoko eta Hezkuntza Bereziko Unitate Tekniko-ko taldeentzako dokumentu osagarria, jarraipide-dokumentuarenosagarria dena. 1998ko Martxoa).
Hauxe izango da kontuan:
«1. Irizpide orokorra:“Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan eskolatu ahal izango dira, inte-
grazio erregimenpean, ikasle minusbaliatu psikikoak edo atzeratu mentalarinak edo ertainak, portaera desorekarik gabeak badira, eta euren gaita-sun maila aski bada ikasprozesuan egoki aurrera egiteko eta garabideanaurrerapausoak emateko integraziopean DBHko Ikastetxe jakin batean, Pe-dagogia Terapeutikoko irakasleekin Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan etaondoren Gizarte Garantiako (Balio Anitzeko Gelak) programa baten gida-ritzapean Derrigorrezkoaren Ondoko Hezkuntzan (...)”.
2. Lehen hezkuntza amaitutakoan ikasleak zenbateraino ikasi duen ikus-tea, curriculum berariazko bat ikasi ahal izateko ikastetxe arrunt bate-an, integraziopean
2.1. Zenbateraino ikasi duen egokitzapen portaerei dagokienez– Zenbateraino ikasi duen bere kabuz leku ezagunetan barna ibilt-
zen besteen laguntzarik gabe. “Eskola esparruan. Herriko bidearruntetan (herrian). Auzoan. Ohiko garraiobideak erabiltzerakoaneta abar.”.
– Zenbateraino hartu dituen oinarrizko garbitasun eta segurtasunazturak. “Erabateko autonomia oinarrizko garbitasun eta segurta-sun azturei dagokienez (Autonomoki komuna erabiltzea, autonomo-
13
cap 1 8/9/99 11:14 P�gina 13
ki jantzi, erantzi, dutxa hartu, jatea eta abar). Arrisku egoerak aur-rreikustea, arrisku egoeren kontzientzia”.
– Talde barruko portaeraren autoerregulazioa. “Portaera gogoetaga-beak kontrolatzea. Portaera lasaia agertzea asperraldi eta gogoezal-dietan. Arauak eta legeak errespetatzea”.
– Komunikazio trebetasunak. «Ahozko aginduak ulertzea. Komuni-kazio koherente eta funtzionala, testuinguruaren eskakizunetaraegokitua. Premiak adierazteko, laguntza eskatzeko, lehentasunak etanahiak adierazteko gaitasuna”.
– Taldeka lan egiteko azturen autonomia “Taldeari emandako agin-duak betetzea. Emandako agindu batzuei jarraiki zeregin apalen bategitea. Taldekako lanetan elkarrekintzan jardutea. Hartzen edo ema-ten zaizkien lanetan arduratsuak izatea (mandatuak, enkarguak etaabar). Txandak errespetatzeko gaitasuna”.
2.2. Lehen Hezkuntzako helburuak noraino gauzatu diren:
Irizpide orokorra: Lehen Hezkuntzako Lehen Zikloari dagozkion curri-culum eskakizunak gainditzea.
3. Beste gogoeta batzuka) Ikasleek, UAEk eta Orientatzaileak berak dioenez, Lehen Hezkuntzan
zehar eskolatze eta hizkuntz erantzun egokia izan dute ikastetxearrunt baten barruan eta programa edo “curriculum egokitzapen”baten ildotik, euren hezkuntza premia bereziak asetzeko.
b) Lehen Hezkuntzan zehar Ikastetxe Arruntean eskolatzeko modalita-tea zalantzan jarri da, ikaslearen premiekin bat ez zetorrela argudia-tuz.
c) Lehen Hezkuntzan zehar ikaslea “Hezkuntza Bereziko Ikastetxearenalternatiboa den Gela Itxia” modalitatepean egon da.
a) puntuak pentsarazten digu DBHko Ikastetxe Arrunta izango dela Oi-narrizko heziketaren bidetik jarraitzeko ikastetxea. b) eta c) puntuek pent-sarazten digute, berriz, Ikastetxe Berariazkoa izango dela».
2. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK DBHN
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako ikasleen hezkuntza premiakaztertzen ditugunean ikusten dugun lehen zailtasuna arazoen anizta-suna da. Ezberdintasunak asko eta askotarikoak dira: motak, mailak,denbora, iraunkortasuna. Hezkuntza erantzunak kudeatzeko funtzio-naltasun irizpideak erabili ditugu, eta hauek aplikatuz 4 mota ezber-din ezarri ditugu, nahiz eta jakinaren gainean egon ikasle guztienda-ko baliagarriak ez diren, tarteko ezaugarriak agertzen dituztelako.Hona hemen mota hauek guztiak:
14
cap 1 8/9/99 11:14 P�gina 14
15
–U
nita
te b
erar
iazk
oa:
•Ta
iler
atar
ikoa
k.•
Ingu
rune
ak.
•Pr
oiek
tuak
.–
Bes
te b
atzu
k.
Ikas
leak
age
rtze
n d
uen
mai
la
eta
araz
o p
edag
ogi
koa
–L
ehen
hez
kunt
zako
hel
buru
ak g
ain-
ditu
ta.
–A
rlo
bera
riaz
koet
an a
razo
ak.
–G
abez
ia s
ents
oria
lak.
–G
abez
ia m
otor
eak.
–B
este
gab
ezia
jaki
n ba
tzuk
.
–O
inar
rizk
o C
urri
culu
mar
i era
gite
n ez
diot
en C
urri
c. E
goki
tzap
enak
: ez
esan
-gu
rats
uak.
•M
ater
iale
n eg
okit
zape
nak.
•E
duki
ak le
hene
stea
.•
Hel
buru
ak le
hene
stea
.•
Exi
gent
ziak
ego
kitz
ea.
•E
ta a
bar.
–U
rte
bat g
ehia
go k
urts
o ed
o zi
klo
ba-
tean
em
atea
.–
Cur
ricu
lum
arr
unta
.
–E
skol
a ta
ldea
.–
Tald
e m
algu
ak.
–Ta
lde
hom
ogen
eoa.
–Ta
lde
hete
roge
neoa
.–
Bes
te b
atzu
k.
1. M
ota
–L
ehen
hez
kunt
zako
hel
buru
guz
tiak
bete
gab
e.–
Arl
o in
stru
men
tale
tan
zailt
asun
ak.
–C
urri
culu
m a
rrun
tari
jarr
aitz
eko
ara-
zoak
.–
Ber
e es
kola
tzea
ren
atze
rape
n or
okor
ra.
–Ik
aste
ko z
ailt
asun
ak.
–G
izar
te-k
ultu
r ga
bezi
ak (
“mug
a fu
nt-
zion
alak
”).
–E
skol
a hu
tseg
itea
k.–
Mot
ibaz
io e
za.
–B
este
gab
ezia
bat
zuk.
–C
urri
c. E
gok.
esa
ngur
atsu
ak:
•E
duki
ak k
entz
ea.
•L
ehen
Hez
kunt
zako
bat
en b
at g
e-la
ratz
ea.
•L
anbi
de a
darr
eko
auke
rako
ak.
•E
ta a
bar.
–C
urri
culu
m a
rrun
ta.
–Ta
ldek
atze
ber
aria
zkoa
k:–
Tald
e m
algu
ak.
–Ta
lde
hom
ogen
eoak
.–
Tald
e he
tero
gene
oak.
–C
urri
culu
m e
zber
dina
k er
atze
a.–
Cur
ricu
lum
ego
kitu
aren
uni
tate
ak.
–B
este
bat
zuk.
2. M
ota
–L
ehen
hez
kunt
zako
zen
bait
hel
buru
baka
rrik
erd
iets
i dit
u.–
Kom
unik
azio
ara
zoak
izan
dit
zake
.–
Eta
pako
cur
ricu
lum
aren
zat
i han
die-
na e
zin
esku
ratu
.–
Leh
en H
ezku
ntza
ko 1
. eta
2. z
iklo
enar
teko
gai
tasu
n m
aila
cur
ricu
larr
aes
kura
tuta
.
–A
tzer
apen
ari
nak
edo/
ta e
rtai
nak.
–P
orta
era
mol
daga
itz
ez-l
arri
ak a
ger-
tu d
itza
ke.
–O
so c
urri
culu
m e
goki
tzap
en e
sang
u-ra
tsua
k ar
lo g
uzti
etan
:•
Hel
buru
ak e
ta e
duki
ak k
entz
ea.
•A
rloa
/k o
sori
k ke
ntze
a.•
Hel
buru
funt
zion
alak
eta
lanb
ide
adar
reko
auk
erak
oak
lehe
nest
ea.
–C
urri
culu
m b
erar
iazk
oa.
–Ik
asle
z ik
asle
ko h
ezik
eta
ibilb
idea
.
3. M
ota
–L
ehen
Hez
kunt
zako
hel
buru
guz
tiak
eta
DB
Hko
bat
zuk
gain
ditu
ta.
–A
rlo
jaki
n ba
tzue
tan
naba
rmen
tzen
da e
duki
eta
hel
buru
ak e
rdie
tsiz
.
–A
dim
en a
part
a/G
aita
sun
hand
iak.
–A
dim
ena
aber
aste
a.–
Ikas
lez
ikas
leko
cur
ricu
lum
ego
kitz
a-pe
nak.
–M
algu
tasu
na e
skol
aldi
an.
–1
mot
ako
tald
ekat
ze b
erbe
rak.
4. M
ota
Mo
tare
n e
zau
garr
iak
Curr
icu
lum
aren
era
ntz
un
akAn
tola
keta
mo
ta
HE
ZK. P
. BE
RE
ZIA
KD
ITU
ZTE
ND
BH
KO
IKA
SLE
EN
SAIL
KA
PE
NF
UN
TZIO
NA
LA
cap 1 8/9/99 11:14 P�gina 15
Gida honek, aurreko atalean ikusi den bezala, aurreko laukian 3mota izenpean barnebiltzen diren ikasleak aintzat hartzen ditu.
DBHko Ikasle minusbaliatu psikikoen hezkuntza premia bereziakaztertzerakoan ezin dugu ahaztu, bestalde, ikasle hauen adina (12-16)nerabezaroa dela.
Nerabearoa, bestalde, haurtzarotik helduarora igarotzeko bideanzubi-aldia da; oso aro kritikoa da guztiontzat eta «gazte minusbalia-tuentzat nerabearoan nerabe izateak badakar koska bat: nerabe izanahal izatea» (Siglo Cero, 120;18).
DBHko ikasle minusbaliatu psikikoen hezkuntza premiak plante-atzerakoan, bi atal bereizi ditugu:
2.1. Adimen premiak
Ikasle hauen hezkuntza premiak zeintzuk ote diren ikusterakoanoso ezaugarri orokorren abiapuntutik abiatu beharko dugu; ezauga-rri hauek ikasle minusbaliatuetan antzematen dira eta garapen kogni-tibo, komunikatibo eta motoreari eragiten diote.
Garapen kognitiboari dagokionez:
– Ikas-esperientzia gehiago behar izaten dituzte.
– Ikas-prozesuan ondoko hauek hartzen dute berebiziko garrant-zia: metodologia eta jarduera aberats eta anitzak erabiltzea, ge-laratzen diren edukien zatikatzea, sekuentziazioa eta operaga-rritasuna eta, azkenik, ikaskuntza jakin batzuen inguruantemati aritzea.
– Ikasia orokortzeko zailtasunak agertzen dituzte.
– Portaera inpulsiboa agertzen dute eta honek huts eginaraztendie maiz.
– Oroimen arazoak dituzte epe ertain eta luzean.
– Trebetasun metakognitiboak dezente hobetu ditzakete eta ho-nekin batera adimenaren funtzionamendua.
Garapen komunikatiboari dagokionez, aukera luze-zabala badaere, hauxe adieraz daiteke:
– Ikasle hauen hizkuntz arazo normalenek ulermenarekin etaadierazpenarekin zerikusia dute, minusbaliotasun mailarenarabera. Mintzamenaren arazoak askotan ematen dira, bainamaiztasuna txikiagoa da, eta sarri ez du zerikusi zuzenik eurenadimen urritasunarekin.
16
cap 1 8/9/99 11:14 P�gina 16
Garapen motoreari dagokionez, zenbaitetan motore-gabezia aso-ziatuak ikusten dira. Oro har, minusbaliotasun psikikoa zenbat etasakonagoa izan hainbat eta gehiagotan ageri dira motore-arazoak.
Honenbestez, ondoko hauen inguruan lan egingo dugu:
1. Honen inguruan bultza egitea: egitura logiko matematikoak ga-ratzen eta ikasleen testuinguruko egoerak interpretatzen etakonpontzen.
2. Keinuzko, ahozko eta idatzizko gaitasun komunikatiboak ga-ratzea.
3. Gaitasun artistikoa eta teknologikoa garatzeko bultza egitea.
4. Gorputz adierazpen bidezko motrizitate-posibilitateak eta au-toezagutzakoak bultzatzea, trebetasun dinamikoaren mesede-tan.
Ikasle hauek eskatzen dituzten hezkuntza premia bereziei dago-kienez badago beste kontu bat, izan ere, Lehen Hezkuntzaren parekomaila intelektual batean egoteak ez du esan nahi helburuak, edukiak,metodologiak, baliabideak... etapari «hertsiki» dagozkionak direnik,baizik eta beharrezkoa izango dela eraldatze, egokitze eta bateratzelana egitea, alde batetik etapari dagozkionak hartuz, eta bestaldetikBigarren Hezkuntzako motibagarriak (adin kronologiko horretara-ko), interesgarriak (funtzionalak direlako) eta malguak (egingarriak)direnak, euren adimen aberastasuna sustatuz eta nork bere hezibide-an partehartze aktiboa izan dezan parada emanez.
Gainera bizitza aktibora eta lan bizitzara sartzeko zubialdi on-ona planifikatu beharko genuke, DBHko azken bi kurtsoetan «taile-rrak», «lan proiektuak» eta antzeko ekintzak hartzen dituen metodo-logia erabiliz.
2.2. Pertsona eta gizarte autonomiako eta identitateko premiak
Ikasle bakoitzak bere identitatea eratu beharra du, bere baitangertatzen diren aldaketa fisikoak (sexualitatea eta gorputza) eta psi-kologikoak naturaltasunez onar ditzan. Beraz, nork bere irudia erai-ki dezan lagundu behar zaie, eta lagundu behar zaie, halaber, autoes-timu egokia eta sentimenduzko eta maitasunezko pertsona-orekaerdiesten ere.
Gainera, pertsona eta gizarte autonomia lortzeko aukerabideenpremiak dituzte. Lehenengo eta behin hain erroturik dagoen minus-
17
cap 1 8/9/99 11:14 P�gina 17
baliatuaren «umea» estereotipoa desagertarazi beharko litzateke, etahonen ordez gizartean parte hartzeko abagunea eman behar zaie ne-rabe gisa, gero helduak izan daitezen (nork bere ahalmenen arabera).
Saiatu behar da nerabe minusbaliatu psikikoek bizipen afektibo-ak eta euren adinekoen antzeko esperientziak bizi ditzatela (eginbe-harrak, gizarte erantzukizunak, euren iritziak aintzat hartzea, hutse-gitea edo porrota ekar ditzaketen egoerak saihestu gabe, erabakiakikasleek ez bestek hartzea...), modu honetan, euren burua baliagarriaeta independente ikus dezaten euren gaitasunen mugen barruan, bai-na ahalik eta autonomia handien euren esku utziz.
Gizarte Trebetasunetako programen bidez nerabe minusbaliatupsikikoari lagundu behar zaio, eta egokierak eta bizipenak eskainibehar zaizkio gabezietan eta hutsuneetan trebetasunak lortzeko, etabaliabide asko eta askotarikoak eskura eman behar zaizkio nork bereautonomia eskura dezan.
Baina egitasmo hauek arrakasta izan dezaten beharrezkoa izangoda, zenbait kasutan, bederen, jarrera eta ikusmolde aldaketa (prota-gonismoa haiei utziz); jarrera aldaketa honek ikasleen gainbabesasaihestea eskatzen du, eta eskatzen du, baita ere, ikasleei gaitasunaketa egokierak ez ukatzea; honek gurasoen eta ikastetxearen artekoharreman estuak ezinbesteko bihurtzen ditu.
Nerabe minusbaliatuaren garapen orekatuaren mesedetan funt-sezkoa da Ikastetxeak eta familiak bizipen eta posibilitate anitz ema-tea ikasleari, bere Ikaskuntzak gizarte trebetasunen bitartez garatze-ko, aplikatzeko eta orokortzeko, eta bere buruaren identitateaeraikitzeko.
Hau guztia dela eta, hezkuntza premia bereziak dituzten DBHkoikasleentzako curriculum berariazko bat prestatzeko premia ikustendugu; curriculum honek integrazioa erraztuko luke, eskola inguruanbezala gizarte-komunitate ingurunean ere. Gainera, curriculum al-derdi arruntak ezezik beste alderdi berariazko batzuk ere aintzathartzea izango luke helburu.
18
cap 1 8/9/99 11:14 P�gina 18
1. HEZKUNTZA P. BEREZIAK DITUZTEN IKASLEENTZAKO CURRICULUMA
Ikuspegi integratzaile eta eraikitzaile batetik abiatuta, DBHkoikasle minusbaliatu psikikoen hezkuntza premia bereziei aurre egite-ko curriculumaren prestaketa egin beharra dago printzipio jakin ba-tean oinarrituta: ikasle guztiak ikasteko eta aurrera egiteko gai dirairakaskuntza-ikaskuntza prozesuko parte aktibo izaten uzten bazaie,ikasle bakoitzaren ezberdintasunak aintzat hartuz, hots, gaitasunak,lehentasunak, estiloak eta ikas-erritmoak.
Normalizazio honek ekarriko du edozein ikasle ahalik eta gehiengizarteratzea pertsona guztien esparruetan eta jardueretan, bere gai-tasuna, emankortasuna, askatasuna eta osotasuna ahal denik etagehien gara ditzan; eta honen arabera ondorioztatuko dugu, aldi be-rean:
– Alde batetik, hezkuntza tiporik egokiena praktikan jartzea,hots, ikasle orori bidea ematea ahalik eta ingurune ez-murriz-tatzailenaren barruan bere burua garatu dezan eta hezkuntzakeskaintzen dituen ohiko abaguneetan parte har dezan, moduhonetan integrazio mailarik gorena lortuz.
– Beste aldetik, heziketa ibilbideak jartzea, honetarako bidea eman-go dutenak: lehentasunak eta bigarren mailako tasunak bereizte-ko, zailtasun progresiboak gelaratu daitezen bidea emateko eta,azkenik, norberaren kasua nolakoa halako laguntza eta ebalua-zio irizpideak hartu daitezen.
19
II. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK DITUZTEN DBHKO
IKASLEENTZAKO HEZKUNTZA-ERANTZUNAK
curriculuma • antolaketa • egokitzapena
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 19
IKASLEZ IKASLEINTEGRAZIOA
ESANGURATSUAIZATEA
FUNTZIONALTASUNAGIZARTERATZEA
Integrazio-indibidualizazio bitasun hau hezkuntza premia bere-ziak dituzten ikasleentzako curriculumaren ardaztzat hartuta, bestehiru alderdi garrantzitsu ageri dira:
– Lehen-lehenik ezinbestekoa da adinkideekin pertsona mailaneragitea, gizarteratzeko gaitasuna garatzeko
– Bigarrenik, kontuan izan behar da ondoko eragile hauen arte-ko lotura: ikaslearen aurretiko ezagutzak, gauza berriak ikaste-ko ikasleak agertzen duen prestutasuna eta, azkenik, eskolaratu-ko diren kontzeptuak, prozedurak eta jarrerak. Honek esanahizhezurmamituko du ikaslearen ikasia.
– Eta azkenik, ikaslea pertsona heldua izan dadin mesedegarrigerta daitezkeen alderdiak lehenestea, ahalik eta autonomiahandienetik abiatuz eta ikaskuntzen funtzionaltasun irizpideakaplikatuz.
20
Hau guztia dela eta, hezkuntza premia bereziak dituzten minus-baliatu psikikoen eta portaera-arazodun ikasleen helburu orokorrakberberak izango dira etapako gainerako ikasleen aldean, hortaz, pro-gramatuko diren jarduerek Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzarakoaurreikusitako gaitasunak garatzeko helburua izango dute, nahiz etaorduan orduko egokitzapenak egin beharko diren, kontzeptuzko edu-ki funtzionalenak hautatuz, prozedurak eta jarrerak lehenetsiz, etabatez ere, bizitza aktiborako edo/eta lan bizitzarako lagungarriak di-ren helburuak eta edukiak gelaratuz, ikasleek euren pertsona eta gi-
NORMALIZAZIOA
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 20
zarte autonomia osoa garatzen duten neurrian. Modu honetan curri-culum berariazkoa eratuko da, ikaslearen oinarrizko pertsona eta gi-zarte heziketa bermatuko duena.
Honenbestez, curriculumaren edukia berezia (ezberdina) badaere, beti hurbilduko da ahal denik eta gehien curriculum arruntera.Ikasleek egin ahal duten neurrian gela arruntean egingo dute progra-maren zati hau edo beste. Arloan arloko irakasleak ikaslez ikaslekocurriculum egokitzapenak buruko ditu, Pedagogia Terapeutikoko ira-kaslearekin batera, eta beharrezko bada, beste espezialista batzuekinbatera.
Lehen Hezkuntzako Curriculuma erreferente nagusitzat dutelako,badira egokitzapen maila altua eskatzen duten programa zatiak, etahauen ardura Pedagogia Terapeutikoko irakasleek hartuko dute Uni-tate bakoitzean. Ikasleen interesak eta gaitasunak nolako Curriculu-ma halakoa izango da, eta metodologia praktiko eta funtzionala pro-posatuko du ikasleei ahalik eta gehien lagunduko diena helburuorokorrak eskuratze bidean. 12 urtetatik 14 urtetara Unitate Bera-riazkoak berak lehenetsi egingo ditu oinarrizko eduki instrumenta-lak, aurreko etapan ikasitakoak indartuz; eta 14 urtetatik 16 urtetara,Ikastetxeko azpiegiturak ahalbidetzen badu, behintzat, tailer jardue-rak egingo dira Gizarte Garantiako ikasketak egiten dituztenentzat(Lanbide Hastapen Berezia) lagungarri izan daitezen.
Ikasle hauen ardurapeko irakasle taldearen (Pedagogia Terapeu-tikoko irakaslea, Arloetako irakasleak...) eginbeharra curriculum hauprestatzea da, eta curriculumaren zehaztapenak egiteko orientatzai-learen aholkularitza izango dute, eta beharrezkoa bada, NafarroakoHezkuntza Bereziko Baliabide Zentroko talde berariazkoarena. Pro-fesional hauetako bakoitzak heziketa ibilbide hau garatzen eta anto-latzen betetzen dituen funtzioak 133/1998 FORU AGINDUAN gara-tzen dira (Hezkuntza eta Kultura Kontseilariarena, maiatzaren 8koa,hezkuntza premia bereziak (urritasun psikikoa, sentsoriala eta mo-torikoa) dituzten ikasleak laguntzeko eta eskolatzeko jarraipideakematen dituena, Bigarren Hezkuntzako ikastetxe arruntetarako etaOinarrizko Irakaskuntzaren ondoren aplikatzeko (ikus.: 113. orrial-dea).
Nolanahi ere, ikasle hauen curriculum berariazkoa garatzerakoanondoko hauek bezalako jarduerak kontuan izango dira:
– Curriculum arruntaren edukiak, prozedurak eta jarrerak da-kartzaten jarduera funtzionalak, ikasleen laneratzearen eta gi-zarteratzearen mesedetan.
21
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 21
– Jarduera tekniko/manipulatiboak, ikasleek teknologiaren kultu-ra ezagutu dezaten, gure gizartearen kultura orokorraren zatigarrantzitsua baita.
– Erreferentziazko Jarduerak, gure ingurunea ezagutzeko meto-do eta teknikak garatzeko baliagarriak.
– Arte jarduerak, hitzezkoa ez den komunikazioaren, sormena-ren eta irudimenaren oinarri izan daitezen.
Curriculum mota honen garabiderik hoberenak ekintzaz mamitu-riko plangintzak dira, baita proiektu orokorreko eta diziplinartekometodologiak ere, baita tailerrak eta hauen tankerakoak ere, esatera-ko, sukaldaritza, elektrizitatea, zurgintza, zeramika, liburu azalgint-za eta abar.
Aukerako irakasgaiei dagokienez, normalizazio eta integrazio prin-tzipioekin bat etorriz, eta ikasle hauen programako hainbat alderdirierantzun emateko, esan dezakegu ikasle hauek parte hartuko dutelabeste gainerako ikasleek parte hartzen duten gisa berean. Dena delakomenigarria da nabarmentzea zer irizpide erabiliko diren aukerakoirakasgaiak hartzerakoan:
– Osotasuna.
– Funtzionaltasuna edo aplikagarritasuna.
– Bizitza aktibora pasatzea.
– Egingarritasuna.
Ikastetxeak prestatuko dituen ikasle guztientzako aukerako ira-kasgai orokorrekin batera, hezkuntza premia bereziak dituzten ikas-leentzako irakasgai berariazkoak sartzeko posibilitatea ere aztertuahal izango da, egoeran egoerakoek halaxe gomendatzen badute,ikastetxearen eskaintza ahalik eta gehien egoki dadin ikasle hauenposibilitate eta interesetara.
Hona hemen proposatzen diren aukerako irakasgai batzuk: taile-rrak (sukaldaritza, zurgintza, elektrizitatea, argazkigintza, ikus-ent-zunezkoa, informatika, zeramika), gizarte trebetasunak, bizitza hel-dura pasatzea, asmakizun tailerra...
Orientabide Departamentuak erabakiko du zer ikasle, irakasgaieta epe izango diren modalitatez modalitate, egingo den ikaslez ikas-leko programaren arabera.
22
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 22
2. ANTOLAKETAREN EGITURA
«DBHko ezaugarriak ikusita, ez da gomendagarria alde batera uzteaantolaketa forma batzuk zeren eta hezkuntza premia berezi iraunkorrakdituzten ikasleentzat, urritu psikikoentzat, batez ere, onura handia ekarbaitezakete, are gehiago baldin eta irakaskuntza-ikaskuntzako zereginarenzati handia UNITATE BERARIAZKO batean egiten badute hezkuntza au-rrerapen egokia erdiesteko asmoz. Dena dela, ikastetxeak zenbat jardueraantolatu, horietan guztietan edo gehienetan bermatuko da ikasle hauenpartaidetza». Hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleen Hezkuntza-ren Antolamenduari buruzko 696/1995 Errege Dekretuaren 15. artiku-luko 5. puntua., apirilaren 28koa (1995eko ekainaren 2ko EAO, 131.zkia.).
Unitate hauek ez dira modu autonomoan hartuko, CurriculumProiektutik edo Ikastetxeko Planetik urrun, baizik eta ikasleen aniz-tasunari erantzuteko curriculumaren egokitzapentzat, modu irekianaplikatuz, modu honetan, ikasle bakoitzari erantzun egokia ematekoeta norberaren garapena bermatzeko, baina ahaztu gabe ingurunenormalizatuari berezkoak zaizkion gizarte mailako hezkuntza helbu-ruak.
Malgutasun irizpideak ezinbestekoak dira integrazio eta normali-zazio irizpideak bermatzeko, gelak esparru itxiak izan ez daitezen.Irizpide hauek operatibo bihurtzeko eta ikasle bakoitzaren errealita-tera egokitzeko, hona hemen iradokizun batzuk:
– Gela hauen pedagogi eta metodologi antolaketa aniztasun han-dikoa izango da, zeren eta alde batetik ikasleen aniztasuna etabestetik ikastetxeen azpiegitura baldintzek halaxe eskatzen bai-tute. Ikasle bakoitzaren gaitasunak, aurretiko ezagutzak, inte-resak, estiloak eta ikasteritmoak nolako, bere heziketa ibilbideahalakoa izango da.
– Unitate Berariazkoaren programari dagozkion irakasgai instru-mentalen edukien lana talde txikian eta beste espazio bereizibatean plantea daiteke, baina nahitaez aldi jakin batez, hots,erreferentzi talde arruntek gai horiekin zerikusia duten arloaklantzen dituzten bitartean.
– Ikasleek ahalik eta denbora luzeen parte hartu behar dute jar-duera arruntetan eta arlo bakoitzean ere ahalik eta gehien pro-betxatu behar dute, erabateko probetxua zaila izango bada ere,beti ere programaren arabera eta gizarte helburuak kontuanizanda.
23
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 23
CURRICULUM ARRUNTAEGOKITZEA
Curriculum arrun-ta, egokitzapen esan-guratsuekin eta osoesanguratsuekin
Curriculum bera-riazkoa, C. arrunteaneta beste erreferentebatzuetan oinarritua
Taldekatze berari-azkoak, laguntzak...integrazio erregi-menpean
Unitate berariazko-ak integrazio erre-gimenpean
LimiteakArinak-Sakonak(salbuespenez)
ArinakErtainak-Sakonak
Ertainak
CURRICULUM BERARIAZKOA
Ikastetxe berariaz-koen alternatiboakdiren Hezkuntza Be-reziko gelak
(herriak)
IkastetxeBerariazkoak
(hiriak)
ErtainakErtainak-Arinak
Larriak
Hona hemen irizpide nagusia: gela hauetara joaten diren ikasleeknahikoa denbora pasatu beharra dute talde arruntarekin, talde horre-kiko lotura sentitu dezaten eta beste ikasleekin batera parte har deza-ten eurentzat onuragarriak diren jardueretan.
Dena den, beti badira ikasle minusbaliatu psikikoak curriculumeta psikologi gaitasun handiagoa dutenak, deskribaturiko 2 eta 3 mo-ten artean leudekeenak (ikus. 15. orria), eta hauek beste antolaketaeta curriculum eredu bat eskatzen dute, zabalagoa eta arruntetik hur-bilagoa, alegia.
24
3. HELBURU OROKORRAK
Maiatzaren 8ko 133/1998ko Foru Aginduko bosgarren ataleko 2.Puntuan (ikus. 111. orria) aipatzen diren curriculum erreferenteeta-tik eta irizpideetatik abiatuta helburu orokor egokitu batzuk ezarridaitezke, eta jarraian proposamen batzuk zerrendatuko ditugu ikas-leek ahalik eta gehien aprobetxa dezaten.
Helburu hauetatik edo ikastetxe bakoitzeko Orientabide Departa-mentuak prestaturiko curriculum proposamenetan ageri diren hel-buruetatik aterako dira ikasleen bereizgarritasun eta ezaugarrietara
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 24
egokituko diren ekintzak, kontzeptuak, prozedurak, jarrerak eta balo-reak.
1. Pertsona autonomia erdiestea, gizartetasuna garatzea eta ikas-learen ohiko testuinguruko gertaerak eta fenomenoak ezagut-zeko erraztasunak ematea.1.1. Ikasleak giza gorputzaren funtzionamenduaz dituen aldez
aurretiko ezagutzak erabiltzea, gorputz zaintzako eta gar-bitasuneko jarrerak, trebetasunak eta azturak garatzeko,modu honetan nork bere buruaren bizi eta gizarte giro osa-sungarria sustatuz.
1.2. Besteen jokamoldeak errespetatu eta balioestea nahiz etanorberarenak ez bezalakoak izan, eta iritzi eta irizpidepertsonalak eratzea norberaren autonomia eta ekimenarenmesedetan.
1.3. Aztertu eta balioestea segurtasun eta higiene arauak erres-petatzeak zer eragin duen osasun eta segurtasun pertsonaleta kolektiboan, eta bere inguruneko ordenaren eta giro at-seginaren alde egitea.
1.4. Arazoei konponbide emateak dakarren gogobetetze senti-mendua sentitzea eta balioestea, arazoen aurrean ekinarenekinez aritzea, prozesuan ematen diren zailtasunak gain-ditzea, eta modu honetan norberaren eta ingurukoen ongi-zatearen alde egitea.
1.5. Beste lagun batzuekin harremanak izatea eta taldekako jar-dueretan parte hartzea, jarrera malguak, elkartasunezkoak,gogozkoak eta tolerantziazkoak agertuz, aurriritzien eta in-hibizioen gainetik jauzi eginez.
1.6. Natura, gizarte eta kultur ingurunea zaindu eta gustuz era-biltzea, bai eta biziraunarazteko eta hobetzeko proposame-nak egin eta balioztatzea ere, eta beharrezkoa bada, ekime-netan parte hartzea.
1.7. Gizarte inguruneak asko eta askotarikoak direla ezagutueta balioestea, dituzten proiektu, balore eta arazoetan par-te hartuz eta dituzten eskubideez eta eginbeharrez kon-tzientzia hartuz.
1.8. Bereizkeria egoerak ezagutu eta arbuiatzea, pertsonen etagizataldeen aniztasuna aberasgarritzat hartuz.
1.9. Natura eta gizarte gertaeren funtzionamendua agintzen du-ten oinarrizko kontzeptuak, prozedurak eta mekanismoakidentifikatzea.
25
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 25
2. Komunikazio gaitasunak, bai keinuzkoak, bai ahozkoak, baiidatzizkoak, garatzea, mezu ezberdinak ulertzeko eta ekoiztekooso lagungarriak baitira.2.1. Mezuak ulertu eta adieraztea ahozko eta idatziko hizkunt-
za zehaztasunez eta egokitasunez erabiliz, eta beharrezkoadenean beste notazio eta irudikapen sistema batzuk erabi-liz ere.
2.2. Gorputzaren eta mugimenduaren aberastasun espresiboakomunikabide eta espresabide gisa ezagutu, balioetsi etaerabiltzea hainbat kultur eta arte jardueratan.
2.3. Ikus eta plastika hizkuntzaren garrantzia balioestea bizipe-nen, sentimenduen eta ideien espresabide eta komunikabi-de gisa, baita sormena lantzeko eta norberaren oreka etaongizatea hobetzeko ere.
2.4. Ahotsez eta musikatresnez ideiak eta sentimenduak moduoriginalean adieraztea interpretazio eta inprobisazio egoe-retan, norberaren komunikazioa hobetzeko, beti ere besteespresabide ezberdin batzuk errespetatuz.
2.5. Entzunaldiak eta isilaldiak komunikazio moduak diren al-detik, hauekin gozatzea.
2.6. Irakurketa eta idazketa komunikazio bide gisa balioestea,baita kultur aberastasun eta atsegingarri gisa ere.
2.7. Hizkuntzaren bidez egiten diren manipulazio pertsonal etakolektiboko prozedurak aztertzea eta horiei buruzko irit-ziak ematea.
2.8. Hizkuntza lanabes gisa erabiltzea ikaskuntza berriak er-diesteko, errealitatea ulertu eta aztertzeko, pentsamenduafinkatu eta garatzeko eta norberaren lana erregulatzeko.
2.9. Norberaren jatorrizko hizkuntza ez den beste batean, hots,ikasleen gizarte ingurunean erabiltzen den hizkuntzan,ahozko eta idatzizko mezuak ekoiztea, bai eta egunero etamaiz erabiltzen diren esapide funtzionalak erabiltzea ere,eta nork bere burua besteei ulertarazteko eta besteena ulert-zeko jarrera irekia erakustea.
3. Logika-matematikako egiturak ikastea, eta ikaslea non mugi-tzen den, hango berezko egoerak interpretatzeko eta horiei eran-tzunak emateko gaitasuna garatzea.3.1. Garrantzia duten zenbait teknologi aplikazio aztertzeko eta
balioesteko oinarrizko kontzeptu batzuk erabiltzea.
26
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 26
3.2. Hainbat iturritatik bildutako informazioak egiaztatzeko etaebaluatzeko irizpide pertsonal arrazoituak prestatzea.
3.3. Ekintzak edo jarduerak egiteko prozesuaren faseak banakaedo taldeka planifikatzea, ekintza edo jarduera horien osa-gaiak aztertzea, erdietsi nahi diren helburuetara egokitze-ko, eta fase bakoitza bukatutakoan berrikustea.
3.4. Pentsamendu logikoko formak erabiltzea, konjeturak egineta frogatzeko eta ondorioak ateratzeko, eta eguneroko bi-zitzarekin eta arazoak konpontzearekin zerikusia dutenhainbat informazio erlazionatzea.
3.5. Errealitatea hobeto interpretatzen laguntzen duten alder-diak zenbatzea, zeren eta egoeran egoerako kalkulu ego-kiak eginez oso erabilgarriak baitira. Honetarako, datuakbiltzeko teknikak, neurtzeko prozedurak eta zenbaki motaezberdinak erabiliko dira.
3.6. Estrategia pertsonalak prestatzea, egoera jakinak aztertze-ko, arazoak identifikatzeko eta ebazteko; baliabide eta lan-tresna ezberdinak erabiltzea eta estrategien komenigarrita-suna balioztatzea emaitzen analisia egin ondoren.
3.7. Datuak biltzeko teknika errazak erabiltzea, hainbat gerta-kari eta egoerari buruzko informazioa biltzeko, hauen iru-dikapena egiteko eta iritziak egiteko.
3.8. Errealitatea anitza dela onartzea, baita onartzea ere ikus-pegi ezberdinetatik, elkarren aurkakoak edo osagarriak, be-giratu eta ikusi daitekeela.
3.9. Errealitatean ematen diren espazio formak eta harremanakidentifikatzea.
3.10. Eguneroko egoeretan eta arazoak konpontzen matematika-ren beraren moduak erabiliz jokatzea: bideak sistematikokiaztertzea, hizkuntza zehatza erabiltzea, ikuspuntuak aldat-zeko malgutasuna eta ekinaren ekinez aritzea soluziobideakbilatzen.
4. Gorputz adierazpen bidezko psikomotrizitate eta autoezagutzaposibilitateei bultza egitea trebetasun dinamikoa erdiesteko.4.1. Ekintza fisikoa egunero eta sistematikoki egiteak zer era-
gin duen pertsonaren garapenean eta bere biziaren eta osa-sunaren kalitatean ezagutu eta balioestea.
4.2. Norberaren premiak eta interesak gogobetetzeko plangint-za egitea eta jarduerak antolatzea, nork bere gaitasun fisi-
27
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 27
koak eta motrizitate trebetasunak, bai oinarrizkoak bai be-rariazkoak, norainokoak diren eta nola dauden balioztatuz.
4.3. Errendimendu motorea eta gorputz sasoia hobetzea, ahal-men fisikoak trebatuz eta zorroztuz, motrizitatea garatuzeta gorputzaren egokitzapen, menperatze eta kontrol funt-zioak hobetuz, beti ere jarrera egokia eta saiatua agertuz.
4.4. Nork bere gorputza eta gorputz premiak ezagutzea, norbe-rak bere burua den bezalakoa onartzea, eta bestalde, giza-banakoaren eta gizartearen aurkakoak diren osasun prakti-kei buruzko jarrera kritikoa agertzea, baita kritiko agertzeaere praktika horiek eragiten dituzten eragileekin ere.
4.5. Gorputz eta kirol jardueretan parte hartzea, nahiz eta osoiaioa ez izan, lankidetza eta begirune jarrerak garatzea etagorputz jarduerek dakartzaten harremanak balioestea.
5. Arte eta teknologi gaitasunak garatzeko beharrezko trebetasu-nak eskuratzea.
5.1. Sormenezko jarrera batez espresatzea, ikus, plastika etateknologi irudikapenezko kodeak, teknikak, lantresnak etasistema objektiboak erabiliz.
5.2. Autonomia, sormen, ordena eta metodoa erabiliz teknologiarazo errazei ekitea; beharrezko dokumentazioa eta mate-rialak hautatzea eta prestatzea; orduan orduko arazoeierantzuteko, gauzakiak edo mekanismoak asmatu, egin etaebaluatzea ikusmolde ezberdinetatik ikusita.
5.3. Tresna eta sistema teknikoak aztertzea, duten funtzionamen-dua eta erabilera eta kontrolerarik hoberena ezagutzeko.
5.4. Arte edo teknologi proiektu errazak egiteko proiektuak pla-nifikatzea, dokumentazioa hautatuz eta beharrezko mate-rialak erabiliz, horien garapena bideratzeko.
5.5. Arte eta teknologi proiektuak egitean bururatzen direnideiak eta erabakiak komunikatzea eta ea bideragarriak di-ren ikustea, honetarako, hiztegi egokia eta ikaslearentzategokiak diren baliabide grafikoak eta sinboloak erabiliz.
5.6. Arte edo teknologi proiektu errazak egitean beste arloetanikasitako kontzeptuez eta trebetasunez baliatzea, modu ho-netan ikaskuntzak orokortuz.
5.7. Teknologi elementuen eta arazoen aurrean jakinmin etaikasnahia agertzea, hauen aplikazioen eragin baikorrak etaezkorrak balioztatuz.
28
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 28
5.8. Oinarrizko trebetasun manipulatiboak garatzea, arte-tek-nologia arlokoak diren zereginak ikasteko bidea errazteko.
4. EGOKITZAPEN IRIZPIDEAK: EDUKIAK HAUTATZEA
Interesgarria da orain marko orokor hori gida erabilgarri bihur-tzea, gogoetaren eta erabakien norabidea orientatuko duena curricu-luma zehazterakoan.
Honetarako komenigarria da hainbat galdera egitea eta hauenerantzunak ere ahalik eta gehienetan baiezkoak izatea.
Hona hemen planteamendua: «hautatutako ikas-edukia (kontzep-tua, prozedura edo jarrera)...».
1. Ikas-edukiek bere egiten al dituzte ikaslearen ohiko esparruaketa hauen kopuruaren edo aniztasunaren alde egiten al dute?
12. Ikas-jarduerak bizitza praktikorako erabilgarriak izango aldira? Jarduera horiek, beharrezkoak edo erabilgarriak direnaldetik, pertsona minusbaliatu batek egingo al lituzke baldineta hezkuntza premiak dituen ikasleak egingo ez balitu?
13. Halaxe ez izatekotan, jarduera horiek aurrebaldintzatzat hart-zen al dira ondoren etorriko diren jarduerak, funtzionalakizango direnak, egin ahal izateko? edo bakarrik, ikasleen bizikalitatearen onura dakarten jarduerak dira?
14. Ikaslearen adin kronologikora egokitzen al da/dira, hauen adin-kide ez minusbaliatuen jardueren aldean?
15. Ikasiaren praktika ba al dakar? eta ematen zaien laguntza etagainbegiratzea progresiboki kentzea ahalbidetzen al du?
16. Honelaxe ez izatekotan, beste egoera batzuk sortarazten alditu non beste pertsona baten laguntzarekin eta elkarreragi-naren bidez ikasleak zereginak eta ekintzak burutzea izangoduen, bakarka lortuko ez lukeen maila lortuz?
17. Esan al liteke ikasleak, heldua denean, beharrezkotzat, erres-petuzkotzat hartuko duela?
18. Kontuan hartzen al du ikasleak agertzen duen lehentasun mai-la?
19. Gizarte mailako elkarreragitean eta elkarrekintzako ikaskun-tzan aurrerapenik ba al dakar?
10. Ikaslearen autoestimuari ezer onik ekartzen al dio eta ikasle-aren inguruneko statuserako mesedegarria al da?
29
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 29
11. Ikasleak duen gaitasun maila ikusita, eta eskura ditugun ba-liabideak eta laguntzak kontuan izanda, eskuragarriak al diraikasi beharrekoak?
5. CURRICULUM PROPOSAMEN EGOKITUA
5.1. Curriculum berariazkoa
Ikasle hauentzako berariazko curriculumaren abiapuntua, bate-tik, ikasleen hezkuntza premia bereziak aldez aurretik ezagutzetiketorriko da (ikasle hauek normalean adimen minusbaliotasuna -mai-la arina eta ertaina- duten pertsonak dira) eta bestaldetik ikasleenezaugarriak momentu horretan nolakoak diren ederki ezagutzetik,beti ere ikasleen ezagutza maila neurtuko duen hasierako ebaluazioaegin ostean, programa diseinua ahalik eta normalizatuen bideratze-ko. Beraz, Curriculumaren proposamen egokituari buruzko azkenerabakia ikasleen premia bereziak hasiera-hasieran ebaluatzetik eto-rriko da, eta honek ahalbidetuko digu estrategia posibleak gauzatzea,premiei erantzuna emateko eta ikasle bakoitzaren curriculum egokit-zapenak egiteko.
Honenbestez, balioztatu beharko da zer ikaskuntzari ematenzaion lehentasuna eta norainokoa den lehentasun hori, ikasle hauenpremiei zor zaien hezkuntza prozesu egokituenarekin bat etorriz, betiere zentzu orohartzailenean eta integralenean ulertuta, eta halabergogoeta egin beharko da ea ikaskuntza jakin batzuk bideragarriak di-ren ikasleen ezaugarriak ikusita.
Dena den kontuan izan beharko dugu:
– Ikasleak pertsona heldu gisa gizarteratzeko lagungarriak izandaitezkeen helburuak, edukiak eta jarduerak lehenestea, betiere ikasle mota hauen gaitasun eta ahalmenetara egokituz, pro-zedurazko eta jarrerazko alderdiak ardaztzat hartuta, eta ahaz-tu gabe, bestalde, helburu honen aldeko onura ekar ditzaketenkontzeptuak.
– Lehen Hezkuntzako curriculuma, Ikastetxe BerariazkoetakoOinarrizko Hezkuntzako Curriculuma eta Derrigorrezko Biga-rren Hezkuntzako Lehen Zikloko Curriculuma erreferentzimarkotzat hartzea.
– Ikasle bakoitzaren bereizgarritasunak aintzat hartzen dituztenibilbide berariazkoak ezartzea.
30
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 30
– Lankidetzako taldeen bidez gizarte garapena ikustea.
– Prozesu honek ekar dezake erreferentzi markoan aipaturikohelburuak hautatzea, egokitzea edo kentzea edo beste errefe-rente ezberdinetatik etorritako beste helburu batzuk baliaga-rritzat hartzea.
Taldearentzako egokitzapen proposamena edo curriculum bera-riazkoa zehaztu ondoren, hurrengo urratsa Gelako programazioa edoirakaskuntzaren programa bideratzea da, honetarako zenbait alderdikontuan izango ditugu:
– Minusbaliotasunak ikaslearen garapenari eragiten dizkion on-dorioak berdintzeko ekintzei lehentasuna ematea.
– Ikaslearen garatze autonomoa dakarren ikaskuntza lehenestea.
– Gizarte trebetasunak eta talde barruko elkarreragitea dakartza-ten ikaskuntzak lehenestea.
– Ikaslearentzako jarduera esanguratsuak ekarriko dituzten ikas-bideak hautatzea.
– Era askotako jarduerak egiteari lehentasuna ematea.
– Ikaslearen lehentasunak kontuan hartuz lan egitea.
– Eskolatik kalera edo gizartera aldatzeko bidea ematen dutenikaskuntzei lehentasuna ematea.
– Ikasleentzat eta hauen interesetarako eskuragarriak diren espa-rruak handitzen dituzten ikasiak lehenestea.
Honek guztiak eskatzen du, curriculum berariazkoari begira, hau-tatutako helburuen zatikatzea, sekuentziazioa eta operagarritasuna.
Zatikatzea diogunean jakin nahi dugu ea helburuek azpizatiakonartzen dituzten, hots, zeintzuk eta norainokoak izan daitezkeenikaskuntzaren urratsak.
Sekuentziazioa egiteak eskatzen du azpizatitze antolatua ordena-tzen duen prozesu logikoa aurkitzea, hauxe da, urrats bakoitza egite-an hurrengorako oinarriak finkatzea.
Eta operagarritasunari dagokionez, urrats bakoitza ematerakoaneta formulatzerakoan, ebaluaziorako erraztasunak ematea da helbu-ru, irakaskuntza egokia eragozten duen zailtasunen bat tartean dago-enean erraz aurkitua izan dadin eta helburuak noraino bete direnikus dadin.
Hau egin ondoren, azken urratsa, hots, curriculum berariazkoa-ren proposamenak dakarren irakasprogramaren garapena gela ba-rruan, eragile batzuen elkarreragina besterik ez da: «ikasle, curricu-
31
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 31
lum, irakasle» hirutasun interaktiboa gelaratzea, ikaslearen ezauga-rrien eta bere gaitasun mailaren arteko oreka lortzea, bere garapene-rako proposatutako helburuak eta, azkenik, momentu bakoitzeaneman beharreko laguntza eta metodologia, edo bestela esanda, Ikas-programazioa gela barrura eramatea, ikaslez ikasleko CurriculumEgokitzapenak kontuan hartuz.
Ematekoa den laguntzak eta irakaskuntza-ikaskuntza prozesu ba-koitzean aplikatzekoa den metodologiak hautatzerakoan kontuanizan behar da ikasleari ahalik eta gutxien lagundu behar zaiola etaikaslearen gaitasunak ahalik eta gehien optimizatu behar direla.
Honek hauxe esan nahi du: helburu bat erdiesteak laguntza mo-dalitate jakin bat edo metodologia jakin bat eskatzen badu, bataznahiz besteaz baliatu beharra dagoela, beti ere kontuan hartuz ikas-learen beraren posibilitateei kalte egin gabe edo ikasleak eskatzenduen laguntza mailatik gora egin gabe. Edo bestela esanda, laguntzaketa metodoak bitartekaritzat hartu behar dira ikaslearen gaitasunmailaren eta erdietsi nahi den helburuaren arteko zubi gisa.
Esaterako, lantresna baten erabilera irakasteko, bidea izan litekeikaslearen eskuak hartu eta bere mugimenduak bideratzea, edo gugeu haien aurrean tresna nola erabili erakutsi ahal dugu, eta abar.Era berean grapak bukatu direlako grapak nola aldatu erakustea hel-buru bada, komenigarria izango da urrats guztien berri banan-bananematea, edo bestela galderak eginez nola egin bidea erakustea.
Ikasle/curriculum/irakasle elkarreragitearen azterketa zorrotzaegin beharra dago ondorengo hauek bezalako erabakiak hartzerako-an: «eredu» bidezko irakaskuntzaren ordez «akuilatze fisikoa» apli-katzea; «aurkikuntza gidatuaren» bidezko irakaskuntzaren ordez «ja-rraipide zuzenak» ematea.
Azkenik, irakasleek, ikaslez ikasleko programa (heziketa ibilbi-dea) egingo dute, ikasle «bakoitzaren» ezaugarri, gaitasun eta intere-setara egokituz, baita ikasleak non mugitzen diren, hango testuingu-ru ezberdinetara egokituz ere.
32
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 32
33
Leh
enh
ezku
ntz
ako
curr
icu
lum
a
Oin
arri
zko
etap
ako.
Cu
rric
ulu
ma
i. be
rari
azko
ak
Ikas
leen
cu
rric
ulu
mb
erar
iazk
oare
n p
rop
osam
ena
Has
iera
eb
alu
azio
a
Irak
asku
ntz
aren
pro
gram
azio
a et
ah
onen
gar
apen
a ik
asge
lan
Cu
rric
ulu
meg
okit
zap
enak
Bes
teer
refe
nte
bat
zuk
Big
arre
nh
ezku
ntz
ako
leh
en z
iklo
locu
rric
ulu
ma
Oin
arri
zko
hel
bu
ruak
eta
hel
bu
rufu
ntz
ion
alak
. Eb
alu
azio
iri
zpid
eeg
okit
uak
Hau
tatz
ea•
Gel
arat
zea
Ego
kitz
ea•
Ken
tzea
Eb
alu
azio
psi
kop
edag
ogik
oa.
Beh
aket
a n
atu
rala
Err
egis
troa
kB
este
lan
tres
na
eta
txot
en b
atzu
k
Zat
ikat
zea.
Sek
uen
tzia
zioa
. Op
erag
arri
tasu
na
An
tola
keta
.L
agu
ntz
ak. M
etod
olog
ia
Ikas
lez
ikas
leko
pro
gram
a
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 33
34
HELBURU OROKORRAK / UNITATE BERARIAZKOA
ETENGABEKO EBALUAZIOA
HELBURU DIDAKTIKOAK
Helburu orokorrakUnitate berariazkoa
Helburu didaktikoakerreferentzi taldea
Helburu didaktikoak / Unitate berariazkoa
Helbu orokor / Didakt arteko lotura
EDUKIAK
Helburu didaktikoakUnitate berariazkoa
P.C. aren minimoakerreferentzia taldea
Unitate koaren berariaz edukiak
Eduk/helburu didak. Arteko lotura
CURRICULUMAREN EGOKITZAPENAK
Helburu didaktikoakUnitate berariazkoa
Unitate koaren berariazedukiak
Helburu didaktikoenegokitzapena Edukien egokitzapena
Ebaluazio irizpideak
LAN PLANGINTZA ETA IKASLEZ IKASLEKO PROGRAMA
Zeregin eta edukilehenetsiak Lekua Beharrezko
baliabideak Profesionalak
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 34
5.2. Adibideak
Jarraian adibide baten bidez Unitate Didaktiko bateko helburuaketa edukiak nola prestatu erakutsiko dugu Unitate Berariazko batekoCurriculumaren barruan. Honetarako, erreferente nagusitzat hartu dira133/1998 Foru Aginduko 2. puntuko bosgarren atalean agertutakoak.
Adibideetan ageri diren helburuak eta edukiak erkatzeko, ilundugabeko zutabe batean azalduko dira, eta zutabe ilunetan, berriz, erre-ferentziatzat hartu ez direnak.
A. Helburu Orokorrak
Lehenengo eta behin Unitate Berariazkoaren Helburu Orokorrakezarriko dira, Oinarrizko Curriculum Diseinua aintzat hartuz (Ikus.:24. orria).
B. Helburu Didaktikoak
Helburu hauek finkatutakoan Esparruko, Arloko edota Unitatekoedo Blokeko Helburuak zehaztera pasatuko da. Jarraian aurkeztukodugun adibidean suposatzen da Orientabide Departamentuak 4. Ata-leko Helburu Orokorrak ezarri dituela. Helburu hauetatik hautatudira Natur Zientzien arloan garatzekoak direnak eta laukiko lehenzutabean ageri dira.
Erreferentzi taldearen Helburu Didaktikoetatik abiatuta, eta hau-tatutako helburu orokorrekin eta ikasleen gaitasunekin bat etorriz,hurrengo urratsa izango da Unitate Berariazkoaren Helburu didakti-koak prestatzea, hautatuz, gauza berriak sartuz, egokituz, zatikatuz,eta behar denean, kenduz. Hemen garatzen den adibidean «Ura» izene-ko unitate didaktikoa ageri da, Iruñeko BHI batean ezarritako ArlokoCurriculum Proiektu batetik hartua, eta Unitate honen helburu di-daktikoak taulako 2. zutabean xehaturik agertzen dira.
Metodologia honen bidez lortutako emaitzak 3. zutabean isladat-zen dira. 4. zutabean, berriz, Unitate Berariazkoaren Helburu Oroko-rrei dagozkien zenbakiak, helburu didaktiko bakoitzarekin erlaziona-tuak, ageri dira.
C. Edukian zutabea
Modu bertsuan, aurreko puntuan prestatutakoa oinarritzat har-tuz eta erreferentzi taldearentzat finkatutako edukiak ere oinarritzathartuz, unitate berariazkoari dagozkion edukiak garatuko dira.
35
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 35
Adibidearen ildotik jarraituz, Unitate Berariazkoaren helburu di-daktikoak (1. zutabea, laranja argia) eta Arloko Curriculum Proiek-tuan ezarritako gutxienezko edukiak (2. zutabea, urdin argia) ilundu-ta ageri dira; eta ilundu gabe, berriz, kontzeptuak, prozedurak etajarrerak (3. zutabea) ageri dira; azken hauek prestatuko lirateke au-rrekoak kontuan hartuz, bai eta helburu didaktikoen (4. zutabea) etahauen arteko lotura kontuan hartuz ere.
36
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 36
37
B.
HE
LBU
RU
DID
AK
TIK
OA
K. A
DIB
IDE
A.
«UR
A»
UN
ITA
TE D
IDA
KTI
KO
AK
Un
itat
e b
era
riaz
koar
en
tal
de
koe
ntz
ako
he
lbu
ru o
roko
rrak
Err
efe
ren
tzi t
ald
ear
en
tzak
o h
elb
uru
did
akti
koak
Un
itat
e b
era
riaz
koar
en
tal
de
koe
ntz
ako
he
lbu
ru d
idak
tiko
akH
.O./
H.D
1.1.
Ikas
leak
giz
a go
rput
zare
n fu
ntzi
onam
en-
duaz
dit
uen
alde
z au
rret
iko
ezag
utza
ker
abilt
zea,
gor
putz
zai
ntza
ko e
ta g
arbi
ta-
sune
ko j
arre
rak,
tre
beta
suna
k et
a az
tu-
rak
gara
tzek
o, m
odu
hone
tan
nork
ber
ebu
ruar
en b
izi
eta
giza
rte
giro
osa
sung
a-rr
ia s
usta
tuz.
1.3.
Azt
ertu
eta
bal
ioes
tea
segu
rtas
un e
ta h
i-gi
ene
arau
ak e
rres
peta
tzea
k ze
r er
agin
duen
osa
sun
eta
segu
rtas
un p
erts
onal
eta
kole
ktib
oan,
eta
ber
e in
guru
neko
ord
ena-
ren
eta
giro
ats
egin
aren
ald
e eg
itea
.
1.6.
Nat
ura,
gi
zart
e et
a ku
ltur
ingu
rune
aza
indu
eta
gus
tuz
erab
iltze
a, b
ai e
ta b
izi-
raun
araz
teko
eta
hob
etze
ko p
ropo
sam
e-na
k eg
in e
ta b
alio
ztat
zea
ere,
eta
beh
a-rr
ezko
a ba
da, e
kim
enet
an p
arte
har
tzea
.
1.9.
Nat
ura
eta
giza
rte
gert
aere
n fu
ntzi
ona-
men
dua
agin
tzen
dut
en o
inar
rizk
o ko
nt-
zept
uak
, pr
ozed
urak
eta
mek
anis
moa
kid
enti
fikat
zea.
3.5.
Err
ealit
atea
hob
eto
inte
rpre
tatz
en la
gunt
-ze
n du
ten
alde
rdia
k ze
nbat
zea,
zer
en e
taeg
oera
n eg
oera
ko k
alku
lu e
goki
ak e
gine
zos
o er
abilg
arri
ak
bait
ira.
H
onet
arak
o,da
tuak
bilt
zeko
tekn
ikak
, neu
rtze
ko p
ro-
zedu
rak
eta
zenb
aki m
ota
ezbe
rdin
ak e
ra-
bilik
o di
ra.
1.M
ater
ial j
akin
bat
des
krib
atze
ko b
ere
prop
ie-
tate
ber
eizg
arri
ak i
dent
ifik
atu
beha
r di
rela
ezag
utze
a, e
ta h
auek
ask
o et
a as
kota
riko
akdi
rela
. Pr
opie
tate
hau
etak
o ba
ten
bat
bai
uret
an b
ai u
rare
kin
naha
sten
dir
en m
ater
ia-
leta
n id
enti
fika
tzea
(ko
lore
a, u
sain
a, d
isol
-ba
garr
itas
una,
ego
era
ingu
rugi
ro te
nper
atu-
rape
an, d
ents
itat
ea...
).
2.B
i pr
opie
tate
esa
ngur
atsu
ren
ikas
kunt
zan
sako
ntze
a: d
isol
baga
rrit
asun
a et
a de
ntsi
ta-
tea.
3.M
ater
iala
k er
katz
ea e
uren
kid
etas
unak
egi
az-
tatu
z.
4.N
ahas
keta
k et
a su
bsta
ntzi
a pu
ruak
ezb
er-
dint
zea.
5.N
ahas
keta
k be
reiz
teko
eta
nah
aske
ten
pro-
piet
atea
k ez
agu
tzek
o ze
nbai
t m
etod
o ez
a-gu
tzea
. Met
odo
haue
k ap
likat
zeko
beh
arre
z-ko
eki
ntza
k id
enti
fikat
zea.
1.1.
Mat
eria
l ja
kin
bat
desk
riba
tzek
o be
repr
opie
tate
ber
eizg
arri
ak id
enti
fika
tu b
e-ha
r di
rela
eza
gutz
ea, e
ta h
auek
ask
o et
aas
kota
riko
ak d
irel
a.1.
2.Pr
opie
tate
hau
etak
o ba
ten
bat
bai
uret
an b
aiur
arek
in n
ahas
ten
dire
n m
ater
iale
tan
iden
tifi-
katz
ea (k
olor
ea, u
sain
a, d
isol
baga
rrita
suna
, ego
-er
a in
guru
giro
tenp
erat
urap
ean,
den
tsita
tea.
..)..
1.3.
Oin
arri
zko
prop
ieta
teen
dat
uak
eta
neu-
rria
k (b
olum
ena,
pis
ua, t
enpe
ratu
ra)
bil-
tzek
o te
knik
ak e
rabi
ltzea
.
2.1.
Prop
ieta
te e
sang
urat
su b
ati
(dis
olba
ga-
rrit
asun
a) b
uruz
ko a
zter
lana
egi
ten
idei
ain
tuit
iboa
eta
pra
ktik
oa lo
rtze
a.2.
2.D
isol
baga
rrit
asun
aren
fen
omen
oa e
gu-
nero
ko e
goer
etan
eza
gutz
ea, e
ta d
akar
t-za
n in
plik
azio
pra
ktik
oak
ere
ezag
utze
a.
3.M
ater
iala
k er
katz
ea e
uren
kid
etas
unak
egia
ztat
uz,
mat
eria
l ho
rien
be
hake
ta,
neur
keta
eta
erk
aket
aren
bid
ez.
4.N
ahas
keta
k et
a su
bsta
ntzi
a pu
ruak
ez-
berd
intz
ea.
5.1.
Nah
aske
tak
bere
izte
ko e
ta n
ahas
kete
n pr
o-pi
etat
eak
ezag
utze
ko
zenb
ait
met
odo
(oin
arri
zkoe
nak
eta
erab
ilien
ak) e
zagu
tzea
.5.
2.M
etod
o ha
uek
aplik
atze
ko b
ehar
rezk
oek
intz
ak id
enti
fika
tzea
.
1.9.
3.9.
3.5.
3.7.
1.9.
3.7.
3.7.
3.9.
1.9.
1.9.
5.3.
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 37
38
Un
itat
e b
era
riaz
koar
en
tal
de
koe
ntz
ako
he
lbu
ru o
roko
rrak
Err
efe
ren
tzi t
ald
ear
en
tzak
o h
elb
uru
did
akti
koak
Un
itat
e b
era
riaz
koar
en
tal
de
koe
ntz
ako
he
lbu
ru d
idak
tiko
akO
.G./
O.D
3.7.
Dat
uak
biltz
eko
tekn
ika
erra
zak
erab
ilt-
zea,
hai
nbat
ger
taka
ri e
ta e
goer
ari b
uruz
-ko
inf
orm
azio
a bi
ltzek
o, h
auen
iru
dika
-pe
na e
gite
ko e
ta ir
itzi
ak e
gite
ko.
3.9.
Err
ealit
atea
n em
aten
dir
en e
spaz
io f
or-
mak
eta
har
rem
anak
iden
tifik
atze
a.
5.7.
Tekn
olog
i ele
men
tuen
eta
ara
zoen
aur
rean
jaki
nmin
eta
ika
snah
ia a
gert
zea,
hau
enap
likaz
ioen
era
gin
baik
orra
k et
a ez
korr
akba
liozt
atuz
.
5.3.
Tres
na e
ta s
iste
ma
tekn
ikoa
k az
tert
zea,
dute
n fu
ntzi
onam
endu
eta
era
bile
ra e
tako
ntro
lera
rik
hobe
rena
eza
gutz
eko,
bai
taez
agu
tzek
o er
e ze
in a
rraz
oi d
aude
hau
endi
sein
uare
n et
a fo
rmar
en a
zpia
n.
6.Su
bsta
ntzi
ak g
arbi
tzek
o m
etod
oak
eta
ura
garb
itze
ko e
ta a
razt
eko
met
odoa
k er
lazi
o-na
tzea
.
7.U
r zi
kloa
eza
gutz
ea,
bai
Nat
uran
bai
giz
a-ki
ak e
sku
hart
zen
duen
ean.
Ger
tatz
en d
iren
alda
keta
k et
a ha
uen
arra
zoi
nagu
siak
eza
-gu
tzea
.
8.La
bora
tegi
ko l
antr
esna
rik
erab
ilien
ak e
za-
gutz
ea,
eta
bert
an a
plik
atu
beha
r di
ren
se-
gurt
asun
ara
uak
ere
bai.
9.La
bora
tegi
an a
rret
az e
ta z
ehaz
tasu
nez
lan
egit
ea, g
arbi
tasu
n et
a an
tola
men
du a
raua
kza
indu
z.
10.
Ur
kuts
adur
a et
a ur
kon
tsum
oker
ia s
aihe
s-te
ko jo
kaer
ak b
aiko
r ba
liozt
atze
a et
a pr
akti
-ka
n er
e ho
rrel
a jo
katz
ea.
6.1.
Ur
kuts
atua
ren
eta
kuts
atug
abea
ren
ar-
tean
ber
eizt
ea.
Osa
sune
rako
dut
en g
a-rr
antz
ia e
zagu
tzea
, eta
giz
a-ur
aren
kon
t-su
moa
reki
ko a
ztur
ak e
ta p
reka
uzio
akga
ratz
ea.
6.2.
Subs
tant
ziak
gar
bitz
eko
met
odoa
k et
aur
a ga
rbit
zeko
eta
ara
ztek
o m
etod
oak
erla
zion
atze
a.
7.1.
Ur
zikl
oari
bur
uzko
oin
arri
zkoe
na e
za-
gutz
ea,
bai
Nat
uran
bai
giz
akia
k es
kuha
rtze
n du
enea
n.7.
2.G
erta
tzen
di
ren
alda
keta
k et
a ha
uen
arra
zoi n
agus
iak
ezag
utze
a.
8.L
abor
ateg
iko
lant
resn
arik
era
bilie
nak
eza-
gutz
ea, b
aita
dut
en e
rabi
lera
eta
apl
ikaz
ioa
ere;
bai
ta e
zagu
tzea
ere
labo
rate
gian
apl
i-ka
tu b
ehar
dir
en s
egur
tasu
n ar
auak
.
9.L
abor
ateg
ian
arre
taz
eta
zeha
ztas
unez
lan
egit
ea, g
arbi
tasu
n et
a an
tola
men
du a
raua
kza
indu
z.
10.
Ur
kuts
adur
a et
a ur
kon
tsum
oker
ia s
aihe
s-te
ko jo
kaer
ak b
aiko
r ba
liozt
atze
a et
a pr
ak-
tika
n er
e ho
rrel
a jo
katz
ea.
1.1.
5.3.
5.7.
1.9.
1.6.
5.7.
1.3.
5.3.
1.3.
1.6.
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 38
39
B.
ED
UK
IAK. A
DIB
IDE
A.
«UR
A»
UN
ITA
TE D
IDA
KTI
KO
AK
Un
itat
e b
era
riaz
koar
en
tal
de
koe
ntz
ako
he
lbu
ru o
roko
rrak
Arl
oko
cu
rric
ulu
m p
roie
ktu
are
ng
utx
ien
ezk
o e
du
kiak
Un
itat
e b
era
riaz
koar
en
tal
de
koe
ntz
ako
ed
uki
akE
du
k./H
.D
1.1.
Mat
eria
l jak
in b
at d
eskr
ibat
zeko
ber
e pr
o-pi
etat
e be
reiz
garr
iak
iden
tifi
katu
beh
ardi
rela
, et
a ha
uek
asko
eta
ask
otar
ikoa
kdi
rela
eza
gutz
ea.
1.2.
Prop
ieta
te h
auet
ako
bate
n ba
t bai
ure
tan
bai
urar
ekin
nah
aste
n di
ren
mat
eria
leta
n id
enti-
fikat
zea
(kol
orea
, usa
ina,
dis
olba
garr
itasu
-na
, ego
era
ingu
rugi
ro te
nper
atur
apea
n...)
.1.
3.O
inar
rizk
o pr
opie
tate
en d
atua
k et
a ne
u-
rria
k (b
olum
ena,
pi
sua,
te
nper
atur
a)bi
ltzek
o te
knik
ak e
rabi
ltzea
.
2.1.
Prop
ieta
te e
sang
ura
tsu
bati
(di
solb
aga-
rrit
asun
a) b
uruz
ko a
zter
lana
egi
ten
idei
ain
tuit
iboa
eta
pra
ktik
oa lo
rtze
a.2.
2.D
isol
baga
rrit
asun
aren
fen
omen
oa e
gu-
nero
ko e
goer
etan
eza
gutz
ea,
eta
daka
rt-
zan
inpl
ikaz
io p
rakt
ikoa
k er
e ez
agut
zea.
3.M
ater
iala
k er
katz
ea e
uren
kid
etas
unak
egia
ztat
uz,
mat
eria
l ho
rien
be
hake
ta,
neur
keta
eta
erk
aket
aren
bid
ez.
4.N
ahas
keta
k et
a su
bsta
ntzi
a pu
ruak
ez-
berd
intz
ea.
5.1.
Nah
aske
tak
bere
izte
ko e
ta n
ahas
kete
n pr
o-pi
etat
eak
ezag
utze
ko z
enba
it m
etod
o (o
ina-
rriz
koen
ak e
ta e
rabi
liena
k) e
zagu
tzea
.
5.2.
Met
odo
haue
k ap
likat
zeko
be
harr
ezko
ekin
tzak
iden
tifik
atze
a.
Kon
tzep
tuak
1.1.
Mat
eria
len
sailk
apen
a (h
omog
eneo
ak-h
ete-
roge
neoa
k).
1.2.
Zer
mat
eria
l mot
a da
ura
?
1.3.
Nah
aske
tare
n et
a di
solu
zioa
ren
arte
ko e
z-be
rdin
tasu
na.
1.4.
Tenp
erat
ura
ren
erag
ina
diso
lbag
arri
tasu
-ne
an.
1.5.
Mas
a et
a bo
lum
ena.
Neu
rri u
nita
teak
. Neu
-rr
i tre
snen
era
bile
ra.
Kon
tzep
tuak
1.1.
Mat
eria
len
sailk
apen
a, h
omog
eneo
ak e
tahe
tero
gene
oak
bere
iziz
.
1.2.
Zer
mat
eria
l mot
a de
n ur
a. O
inar
rizk
o pr
o-pi
etat
eak:
1.2.
1.Fo
rma
hiru
ego
eret
an: s
olid
oa (
izot
za),
likid
oa e
ta g
aseo
soa
(lur
rina
).1.
2.2.
Kol
orea
, usa
ina,
zap
orea
.1.
2.3.
Ura
ren
erab
ilpen
ohi
koen
ak. B
izit
zara
-ko
ezi
nbes
teko
ak d
iren
ak.
1.2.
4.B
este
pro
piet
ate
garr
antz
itsu
bat
zuk
(di-
solb
atza
ilea,
ber
o-m
etat
zaile
a...)
.
1.3.
1.N
ahas
keta
ren
eta
subs
tant
zia
puru
aren
arte
ko e
zber
dint
asun
a.1.
3.2.
Nah
aske
tare
n et
a di
solu
zioa
ren
arte
ko e
z-be
rdin
tasu
na p
ropi
etat
e fis
ikoe
i dag
okie
nez
(ez
mol
ekul
a-m
aila
n). M
anip
ulaz
io te
knik
enbi
dez
eta
beha
keta
zuz
enar
en b
idez
ikas
tea.
1.4.
1.D
isol
baga
rrit
asun
a eg
uner
oko
gauz
etan
.1.
4.2.
Dis
olba
garr
itas
unar
i era
gite
n di
oten
fak-
tore
pra
ktik
oak
(ten
pera
tura
, ira
biak
eta)
.
1.5.
1.M
asa
mat
eria
kop
uru
den
alde
tik,
kon
t-ze
ptu
hone
n in
guru
ko h
urbi
lpen
a. (
pi-
sua
mas
atza
t har
tzen
due
n ik
uste
a).
1.5.
2.B
olum
ena.
1.5.
3.Te
nper
atur
a.1.
5.4.
Neu
rri u
nita
teak
(kg.
, g, l
, mal
, m3 ,
cc, º
C).
1.1.
1.1.
1.2.
1.2.
2.1. 3. 4. 2.1.
2.2.
1.1.
1.3.
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 39
40
Un
itat
e b
era
riaz
koar
en
tal
de
koe
ntz
ako
he
lbu
ru o
roko
rrak
Arl
oko
cu
rric
ulu
m p
roie
ktu
are
ng
utx
ien
ezk
o e
du
kiak
Un
itat
e b
era
riaz
koar
en
tal
de
koe
ntz
ako
ed
uki
akE
du
k./H
.D
6.1.
Ur
kuts
atu
aren
eta
ku
tsat
uga
bear
en a
r-te
an b
erei
ztea
. O
sasu
nera
ko d
ute
n ga
-rr
antz
ia e
zagu
tzea
, eta
giz
a-u
rare
n ko
nt-
sum
oare
kiko
azt
ura
k et
a pr
ekau
zioa
kga
ratz
ea.
6.2.
Subs
tant
ziak
gar
bitz
eko
met
odoa
k et
aur
a ga
rbit
zeko
eta
ara
ztek
o m
etod
oak
er-
lazi
onat
zea.
7.1.
Ur
zikl
oari
bu
ruzk
o oi
narr
izko
ena
eza-
gutz
ea,
bai
Nat
ura
n ba
i gi
zaki
ak e
sku
hart
zen
duen
ean.
7.2.
Ger
tatz
en
dire
n al
dake
tak
eta
hau
enar
razo
i nag
usia
k ez
agut
zea.
8.La
bora
tegi
ko
lant
resn
arik
er
abili
enak
ezag
utz
ea, b
aita
du
ten
erab
ilera
eta
apl
i-ka
zioa
ere
; bai
ta e
zagu
tzea
ere
labo
rate
-gi
an a
plik
atu
beh
ar d
iren
seg
urt
asu
nar
auak
.
9.La
bora
tegi
an a
rret
az e
ta z
ehaz
tasu
nez
lan
egit
ea,
garb
itas
un
eta
anto
lam
endu
arau
ak z
aind
uz.
10.
Ur
kuts
adu
ra
eta
ur
kont
sum
oker
iasa
ihes
teko
jok
aera
k ba
ikor
bal
iozt
atze
aet
a pr
akti
kan
ere
horr
ela
joka
tzea
.
1.6.
Mat
eria
lak
ezbe
rdin
tzea
den
tsit
atea
ren
ara-
bera
, mod
u es
peri
men
tale
an.
1.7.
Ur
garb
iket
a et
a ar
azke
ta.
1.8.
Ur
zikl
oa.
Pro
zedu
rak
2.1.
Bal
antz
a, p
robe
ta e
ta te
rmom
etro
a be
zala
-ko
neu
rgai
luak
era
biltz
ea.
1.5.
5.N
eurg
ailu
en e
rabi
lera
(ba
lant
za,
bolu
-m
en o
ntzi
gra
duat
uak
[pro
beta
, sen
da-
gai t
apoi
ak...
] te
rmom
etro
a).
(Ken
duta
).
1.7.
1.U
r ed
anga
rria
eta
ur
kuts
atua
. Kut
sadu
-ra
ren
zenb
ait a
rraz
oi.
1.7.
2.U
ra g
arbi
tzek
o et
a ar
azte
ko t
ekni
kari
ker
raze
nak
eta
arru
nten
ak (
dest
ilazi
oa,
deka
ntaz
ioa,
oxi
gena
zioa
, klo
razi
oa).
1.7.
3.H
igie
nean
eta
osa
sune
an d
uen
garr
antz
ia.
1.8.
1.U
r zi
kloa
, m
aila
oro
korr
ean
eta
oina
-rr
izko
an (
bero
ak e
ragi
ndak
o lu
rrin
keta
,ho
dei
bihu
rtze
a ko
nden
tsaz
io
bide
z,pr
ezip
itaz
ioak
, its
asor
a bu
elta
tzea
).1.
8.2.
Giz
akia
ren
erag
ina
(arr
isku
a, u
rteg
iak,
baso
ak s
oilt
zea.
..).
1.8.
3.G
izak
iak
erag
inda
ko o
ndor
ioak
.
Pro
zedu
rak
2.1.
Uso
de
inst
rum
ento
s de
med
ida:
2.1.
1.B
alan
tza.
2.1.
2.Pr
obet
a.2.
1.3.
Term
omet
roa.
5.1.
5.2.
6.1.
6.2.
7.1.
7.2.
1.3. 8.
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 40
41
Un
itat
e b
era
riaz
koar
en
tal
de
koe
ntz
ako
he
lbu
ru o
roko
rrak
Arl
oko
cu
rric
ulu
m p
roie
ktu
are
ng
utx
ien
ezk
o e
du
kiak
Un
itat
e b
era
riaz
koar
en
tal
de
koe
ntz
ako
ed
uki
akE
du
k./H
.D
2.2.
Bei
razk
o m
ater
iala
ren
man
ipul
azio
a.
2.3.
Labo
rate
giko
seg
urt
asu
n ar
auak
; eta
istr
i-pu
rik
gert
atze
kota
n, h
artu
beh
ar d
iren
se-
gurt
asun
neu
rri g
arra
ntzi
tsue
nak.
2.4.
Mat
eria
len
zenb
ait p
ropi
etat
e ik
uste
a.
2.5.
Sist
ema
natu
rale
n sa
ilkap
ena:
hom
ogen
e-oa
/het
erog
eneo
a ed
o su
bsta
ntzi
a pu
ruak
/na-
hask
etak
.
Jarr
erak
3.1.
Labo
rate
gian
arr
etaz
eta
zeh
azta
sune
z la
neg
itek
o ja
rrer
a.
3.2.
Mat
eria
l es
peri
men
tala
gar
bitz
eko
eta
an-
tola
tzek
o az
tura
k.
3.3.
Ur
kuts
adur
a sa
ihes
ten
dute
n ja
rdue
rak
egit
ea.
3.4
Ura
bal
iabi
de u
rria
del
a ko
ntzi
entz
iatz
ea,
eta
horr
egat
ik k
onts
um
o ne
urt
ua
egit
eko
jarr
era.
2.2.
Bei
razk
o m
ater
iala
ren
man
ipul
azio
a.
2.3.
Lab
orat
egik
o se
gurt
asun
ara
uak;
eta
is-
trip
urik
ger
tatz
ekot
an, h
artu
beh
ar d
iren
segu
rtas
un n
eurr
i gar
rant
zits
uena
k.
2.4.
Mat
eria
len
zenb
ait p
ropi
etat
e ik
usi.
2.5.
Ohi
ko z
enba
it m
ater
iale
n sa
ilkap
ena:
ho-
mog
eneo
a/he
tero
gene
oa e
do s
ubst
antz
iapu
ruak
/nah
aske
tak.
Jarr
erak
3.1.
Lab
orat
egia
n ar
reta
z et
a ze
hazt
asun
ezla
n eg
itek
o ja
rrer
a.
3.2.
Mat
eria
l esp
erim
enta
la g
arbi
tzek
o et
a an
-to
latz
eko
aztu
rak.
3.3.
Ur
kuts
adur
a sa
ihes
ten
dute
n ja
rdue
rak
egit
ea.
3.4
Ura
bal
iabi
de u
rria
del
a ko
ntzi
entz
iatz
ea,
eta
horr
egat
ik k
onts
umo
neur
tua
egit
eko
jarr
era.
8. 9. 8. 1.1. 3. 1.1. 4. 9. 9. 10.
10.
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 41
D. Ikaslez ikasleko heziketa ibilbidea (Curriculum egokitzapenak)
Aurreko ataletan, beste gauza batzuekin batera (espazio eta den-borak antolatzea, profesional eskuhartzaileak, integrazio arloak, etaabar) Unitate Berariazkoaren Curriculuma izan litekeenaren zati ba-ten adibidebidea itxuratu da. Curriculum hau komuna denez, aldebatetik erraztasunak emango dizkigu talde orokorraren jarduerakprogramatzeko, eta beste aldetik derrigorrezko erreferentea izangoda azken egokitzapena, hots, ikaslez ikasleko Curriculum Egokitza-pena, egiterakoan.
Hau dela eta, curriculum berariazkoaren edukiak prestatzerakoanUnitate Berariazkoaren taldea (talde generiko gisa dituen ezaugarriakkontuan hartuz) izango da edukiak hautatzeko, aldatzeko, kentzekoedo sartzeko erabakiko duen eragilea. Curriculum maila honetan, be-raz, edukietan aldaketaren bat egiten dugunean, ez da beti beharrez-koa eduki horien zatikatzea eta sekuentziazioa egitea, baina egitendugunean zabal jokatu behar da ikaslez ikasleko curriculum egokit-zapenak sartuz.
Aurreko adibidean edukien zatikatze eta sekuentziazio askorik ezdago. Hauxe ikusteko, jarraian aurkezten dugun Curriculum Proiek-tu honetako 1.2. edukia ikus dezagun, ondorengo adibideetarako erebaliagarri izango dena. Hantxe ikusten dugu oraindik ez dagoela ope-ragarritasunik, ikaslez ikasleko curriculum egokitzapenak oraindikezarri ez direlako.
42
Arloko curriculum proiektuarengutxienenzo edukiak
1.2. Zer material mota da ura?
Unitate berariazkoarenedukiak
1.2. Zer material mota den ura. Oina-rrizko propietateak:1.2.1. Forma hiru egoeretan (soli-
do (izotza), likidoa, gaseo-soa (lurrina).
1.2.2. Kolorea, usaina, zaporea.1.2.3. Uraren erabilpen ohikoe-
nak. Bizitzarako ezinbeste-koak direnak.
1.2.4. Beste propietate garrantzi-tsu batzuk (disolbatzaile, be-ro-metatzailea...).
«URA» UNITATE DIDAKTIKOAKEDUKIAK
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 42
Edukien zatikatzea, sekuentziazioa eta operagarritasuna (azkenhau, hots, operagarritasuna, ezinbestekoa da, maila honetan ikaslearenebaluazio irizpide gisa erabilgarria izatea nahi badugu) ezin ditugu tal-deka gelaratu, ikasleka baizik, zeren eta ikasle bakoitzaren hezkuntza-ezaugarri eta premia jakin horiek ezarriko baitute irakas-erritmoa.
Honako hau adibide batez argituko dugu. Bi ikasle hartuko ditu-gu oso curriculum eta gaitasun maila ezberdinak dituztenak, eta aint-zat hartuko dugu, halaber, aurreko ataleko adibideko Unitate Bera-riazkorako hautatutako edukia.
a) XY ikaslea, minusbaliotasun psikiko arin-ertaina duen ikaslea,abstrakzio gaitasunik batere ez duena eta oinarrizko kontzeptuekinzailtasun franko dituena.
c) XZ ikaslea, limitea, ikaskuntza atzerapen larria duena, beste la-rrigarri batzuekin larriagotua: eskolatze txarra, ingurune sozio-eko-nomiko eskasa (nekazari laguntzaile mugikorrak), famili arazo la-rriak...
Lehenengo kasuan, 1.2.1., 1.2.2. eta 1.2.3. edukiak zehazten etamugatzen dira asko, zatikatze eta sekuentziazioetan egokituz. 1.2.4.kentzen da.
Bigarren kasuan, 1.2.1., 1.2.2. eta 1.2.3. eduki berberak zehaztueta mugatzen dira beste gradu txikiagoan eta ia-ia zatikatzerik gabe,eta 1.2.4.-k, berriz, zatikatze eta sekuentziazio askotxo eskatzen du..
43
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 43
Unitate berariazkoaren taldekoentzakoedukiak
1.2. Zer material mota den ura. Oina-rrizko propietateak:
1.2.1. Forma hiru egoeretan (solidoa (izo-tza), likidoa eta gaseosoa (lurrina).
1.2.2. Kolorea, usaina, zaporea.
1.2.3. Uraren erabilpen ohikoenak. Bizit-zarako ezinbestekoak direnak.
1.2.4. Beste propietate garrantzitsu batzuk(disolbatzailea, bero metatzaile...).
Edukien egokitzapena.Ebaluazio irizpideak
1.2.1.1. Ura egoera likidoan ezagutzea.1.2.1.2. Ura egoera solidoan ezagutzea.1.2.1.3. Ura egoera gaseosoan ezagutzea.1.2.1.4. Urak itxuraldatzen dituen for-
mak (hiru egoeretan) aipatzea.1.2.1.5. Beste produktu batzuk, forma li-
kidoa, solidoa eta gaseosoa dute-nak, aipatzea.
1.2.2.1. Gauzaki gardena eta opakoa ez-berdintzea.
1.2.2.2. Gardena (koloregabetzat hartuta)eta kolore zuria ezberdintzea.
1.2.2.3. Ura zerbait gardena dela ezagut-zea.
1.2.2.4. Beste gauzaki garden batzuk ai-patzea.
1.2.2.5. Ur destilatuak ez duela usainikezagutzea.
1.2.2.6. Usaingabe hitza erabiltzea usaingabe nabari diren substantziakizendatzeko.
1.2.2.7. Ur destilatuan zapore eza ezagut-zea.
1.2.2.8. Zaporegabe hitza erabiltzea za-porerik nabari ez denean.
1.2.2.9. Urak kolore uherra (ez gardena)duenean purua ez dela ezagu-tzea.
1.2.2.10 Urari kiratsa darionean purua ezdela ezagutzea (kloroa, esaterako).
1.2.2.11 Urak zaporea duenean purua ezdela ezagutzea (ur gezia, ur kal-tzioduna... kasu).
1.2.3.1. Uraren ohiko lau erabilpen, gu-txienez, aipatzea: edatea, garbi-tzea, ureztatzea, jana prestatzea.
1.2.3.2. Ura eta landaretza (asko/gutxi) er-lazionatzea.
1.2.3.3. IUra zerbait ezinbestekotzat jo-tzea.
1.2.4. (Kentzea).
44
«URA» UNITATE DIDAKTIKOAK
Ikaslea: XY CURRICULUM EGOKITZAPENAK
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 44
45
Unitate berariazkoaren taldekoentzakoedukiak
1.2. Zer material mota den ura. Oina-rrizko propietateak:
1.2.1. Forma hiru egoeretan solidoa (izo-tza), likidoa eta gaseosoa (lurrina).
1.2.2. Kolorea, usaina, zaporea.
1.2.3. Uraren erabilpen ohikoenak. Bizit-zarako ezinbestekoak direnak.
1.2.4. Beste propietate garrantzitsu bat-zuk (disolbatzailea, bero metatzai-lea...).
Edukien egokitzapena.Ebaluazio irizpideak
1.2.1.1. Ura egoera likidoan ezagutzea.1.2.1.2 Ur egoeraren hiru kontzeptuak
(forma, bolumena mantentzea...)ezagutzea, aipatzea eta orokortzea.
1.2.2.1 Ur puruaren, dabiluraren eta urkutsatuaren propietateak (kolo-rea, usaina eta zaporea) ezagutu,antzeman eta erabiltzea.
1.2.3.1. Uraren ohiko erabilpenak aipatu,erlazionatu eta antzematea, etanoraino diren garrantzitsuak eza-gutzea: edatea, garbitzea, urez-tatzea, jana prestatzea, energiaekoiztea, aisialdia, industria, hoz-tea, berotzea...
1.2.3.2. Uraren eta lurreko bizitzaren ar-teko lotura zuzena erlazionatzea,ezagutzea eta antzematea.
1.2.4.1. Urak beroa metatzeko eta ba-rreiatzeko duen ahalmena eza-gutzea.
1.2.4.2. Ahalmen hau eguneroko erabil-penetan, esaterako, berotzea etahoztea, ezagutzea.
1.2.4.3. Ur egoeren eta urtzeko eta iraki-teko puntuetako tenperaturarenarteko lotura ezagutzea.
1.2.4.4. Tenperatura horien eta bizitzarenarteko lotura ezagutzea, eta egu-neroko praktika batzuk ere (adib.:ura irakitea germenak akabatze-ko, jana prestatzea, izotza era-biltzea elikagaiak kontserbatze-ko...) ezagutzea.
1.2.4.5. Uraren lurrinaren tenperatura al-daketaren eta presio aldaketenarteko lotura erlazionatzea apli-kazio praktikoren bat aintzathartuz (adib.: presio lapikoa...).
1.2.4.6. Disolbatzaile gisa duen ahalmenaezagutzea.
«URA» UNITATE DIDAKTIKOAK
Ikaslea: XY CURRICULUM EGOKITZAPENAK
cap 2 8/9/99 11:14 P�gina 45
1. CURRICULUM EGOKITZAPENEN EZAUGARRIAK IRIZPIDEAK
LOGSEko 4. Artikuluak dio «curriculumtzat ulertzen da hezkuntzasistemako ikasmaila, etapa, ziklo, maila eta modalitate bakoitzeanematen diren eta irakaslana arautzen duten helburuak, edukiak, peda-gogi metodoak eta ebaluazio irizpideak».
Curriculum ireki eta malgua izateak irakasleei eta ikastetxeei ahal-bidetzen die erabakimen handia izatea hautatu beharreko helburu,eduki, jarduera, metodologia eta ebaluazioari buruz, beti ere arau mar-ko baten barruan, ikasleek derrigorrezko etapetan dituzten gaitasun,interes eta motibazio ezberdinei aurre egin ahal izateko.
Curriculumaren ikuskera honek Unitate Berariazkoetako irakas-leei bultza egin behar die, lehenengo, euren ikasleek dituzten ezauga-rriak (ikasle bakoitzaren minusbaliotasun psikikoa nolako bere hez-kuntza premiak halakoak direlako) kontuan hartzera eta, bigarren,curriculum berariazko bat ezartzera, oso egokitzapen esanguratsuakizango dituena curriculum arruntaren aldean, baina honetan oinarri-tua egongo dena eta oinarrizko irakaskuntzetan aipatutako erreferen-teak izango dituena.
Dena dela, curriculum honek, ikasleen aniztasuna dela eta, ikas-lez ikasleko egokitzapenak eskatzen ditu, ikasle bakoitzaren eskaki-zun jakinei erantzun ahal izateko; honek kontuan hartzera behartzengaitu ondoko laukian aipatzen diren curriculum elementu ezberdi-nen egokitzapen irizpideak eta ezaugarriak:
47
III. HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK DITUZTEN DBHKO IKASLEEN
BANAN BANAKO CURRICULUM EGOKITZAPENAK
informazioa biltzea • erabakiak • lantresnak
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 47
48
HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK (GABEZIA PSIKIKOENGATIK) DITUZTEN DBHKO IKASLEENTZAKO
CURRICULUM EGOKITZAPENEN EZAUGARRIAK ETA IRIZPIDEAK. (LAUKI LABURTUA)
HELBURUOROKORRAK
– Gaitasunak, ikasleen garapenmailen eta ahalmenen arabe-ra.
– Curriculum gaitasuna.– Ibilbide berariazkoa.– Ikaslearentzat esanguratsua
izatea.
– LOGSEko ezaugarrietatik abia-tuta.
– Helburuak hautatzea.• Gizarte elkarreragina, au-
tonomia, lan prestakuntza,bizitza heldurako laguntzafuntzionala garatzen dituz-ten helburuak lehenestea...
– Aldatzea edo kentzea beha-rrezkoa bada.
– Beste erreferente batzuen ara-bera jokatzea.
ANTOLAKETATaldekatzeak-Ordu banaketa
– Noraino (maila) parte hartu.– Abstrakzio maila arloan edo
esparruan.– Ikaslearen curriculum gaita-
suna.– Egokitzapen posibilitateak.– Material berariazkoen eskura-
garritasuna.– Ikaslearen jarrera, interesak
eta motibazioak.– Pertsona, maitasun eta per-
tsonarteko harremanak norai-no garatu.
– Unitate berariazkoari dago-kionez:• Curriculuma esparruetan
banatzea.• Ahal delarik, 1 edo 2 lagu-
neko gelarik ez osatzea. Ho-beak dira elkar-ikaskuntzadakarten taldekatzeak.
• P. Terapeutikoko arduraduna.– Talde arruntari dagokionez:
• Gizartetasuna garatzea.• Ondoko arlo motak lehe-
nestea: eduki funtzionalakdituztenak, tekniko/manipu-latiboak, ingurunea ezagu-tarazten dutenak, gizarteelkarreraginak, artistikoak,garapen psiko-motoreak.
• Denbora osoa dena delakoarloan. zatikazko kentzeaksaihestea.
• Egokitzapen arduraduna (ar-loko irakaslea).
– Oro har:• Malgutasuna.• Irekitasuna.• Denbora luzeagoa Unitate Be-
rariazkoan, talde arrunteanbaino, baina gizarteratzeabermatzeko adinekoa, beti ereduten programaren arabera.
• Curriculumean ondoko hauengarapena bermatu behar da:elkarreragiteko eta autono-miako gizarte trebetasunak,trebetasun tekniko-manipu-latiboak, gizarte barruko tre-betasun instrumental prakti-koak, autonomi eta garapenpertsonaleko trebetasunak.
Curriculum elementuak Irizpideak Egokitzapenen ezaugarriak
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 48
49
EDUKIAK
– Aurre-ezagutzatik abiatzea.– Ezagutzak kantitatez eta sakontasu-
nez areagotzea.– Balio praktikoa eta erabilgarritasuna.– Adin kronologikoa.– Beharrezko laguntzak kontuan izatea.– Komenigarritasuna Pertsona, gizarte
eta lan bizitzari begira.– Norberaren interesak.– Autoestimua izatea, bai eta gauzak
egiten konfidantza ere.– Egingarritasuna.
– Prozeduretan eta jarreretan pisuhandiagoa jartzea.
– Edukiak zatikatzea, ikaslearen ezau-garri pertsonalen arabera.
– Erabili beharreko metodologia erraz-ten duen sekuentziazioa.
– Jarduera jakinei buruz eta horienebaluazioari buruz erabakiak har-tzea errazten duen operagarritasuna.
JARDUERAK
– Minusbaliotasuna berdintzea.– Autonomi garapena areagotzea.– Norberaren lehentasunak lehenestea.– Gauzak modu artifizialean ez irakas-
tea, bai ordea, modu errealean gizar-te barrura hurbilduz.
– Esparru eta interes pertsonalak han-ditzea.
– Behar diren laguntzak kontuan hartzea.– Laguntzak progresiboki nola kendu
aurreikustea.
– Formulazio operatiboan oinarritzea.– Anitzak, malguak eta askotarikoak.– Elkarlaguntzako eta taldekako jar-
duerak lehenestea banakako jardue-ren gainetik.
– Esanguratsuak eta motibagarriak.
METODOLOGIA
– Ikaslearen interesguneak piztea.– Jarduerak ikaslearen gaitasunekin
bat etortzea.– Beharrezko laguntzak aurreikustea,
baita progresiboki nola kendu, kent-zerik badago, aurreikustea ere.
– Ikasleak bere irakaskuntza-ikaskunt-zako prozesuaren protagonista iza-tea.
– Lehentasunak, interesak eta prestu-tasuna eginbeharrekoen aurrean.
– 12-14 urteetako aldia:• Osotasuna.• Aurreko etapetako ezagutzak sen-
dotzea, gaitasunak hobetzearenmesedetan.
• Curriculuma esparruetan garatzea.– 14-16 urteetako aldia:
• Disziplinartekoa.• Askotarikoagoa.• Tailer tankerako metodologia.
– Oro har:• Aktiboa, malgua, partehartzailea,
eta elkarlanekoa.• Estrategia eta material asko eta
askotarikoak.
EBALUAZIOA
– Araudi arruntaren menpe ez daudenikasleak (oso egokitzapen esanguratsuakdituztenak).
– Ikasleek dituzten aurretiko ezagutzak eder-ki eta zorrotz nolakoak diren jakitea, etahorietatik abiatzea (Hasiera ebaluazioa)
– Ikasleari jakinaraztea nola aurreratzenari den eta zeintzuk diren bere zailtasu-nak, bai eta noraino betetzen ari direnezarritako helburuak. (autoebaluazioa)
– Irakaskuntza-ikaskuntza prozesuan eza-rritako helburuei egokitzea eta lotzea,ikaslearen ezaugarriekin bat etorriz(etengabeko ebaluazioa, ebaluazio hezit-zailea, ikaslez ikasleko ebaluazioa).
– Noraino bete diren markatutako helbu-ruak aldi jakin baten buruan (bildumaz-ko ebaluazioa).
– Garapen afektibo, kognitiboa kontuanhartzea, baita gizarteratzeko garapenaeta autonomia pertsonalekoa ere (eba-luazio integratzailea).
– Integraziopean talde arruntarekin:• Eduki eta helburu egokituen eba-
luazioa, ez taldearenak.• Gizartetasunari eta garapen pert-
sonalari dagozkion helburuen etaedukien ebaluazioa.
• Irakasle taldeak batera eginikoebaluazioa.
– Oro har:• Ebaluazio normalizatua (aldi ber-
berak, kalifikazio-liburu berdinakedo antzekoak...).
• Kalifikazio liburuekin batera ahoz-ko eta idatzizko txostenak bidalt-zea ebaluazio bakoitzean.
• Esparruz esparruko ebaluazioa,ikasle bakoitzaren errendimendua-ren balioztapen bat eginez, ikaslebakoitzaren gaitasunak kontuanizanda.
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 49
2. INFORMAZIOA JASOTZEKO, ERABAKIAK HARTZEKO ETA IKASLEZ IKASLEKO
CURRICULUM EGOKITZAPENA EGITEKO PROPOSAMEN/EREDUA
Aurreko laukian deskribaturiko irizpideak eta ezaugarriak gidaizango dira Hezkuntza premia bereziak (oso esanguratsuak) dituztengure ikasleen banan-banako Curriculum Egokitzapenak prestatzera-koan. Ikasle bakoitzaren Curriculum Egokitzapenak erregistratzekolana errazteko eta batzeko, jarraian aurkezten dugun erregistro-ere-dua erabiltzea proposatzen dugu, ondoko bloketan banatuz:
50
Curriculum egokitzapenak prestatzeko prozesua
Datu orokorrak
Alde batetik, ikaslearen datu pertsonalak biltzen dira, eta bestetik, esku har-tzen duten profesionalenak (funtzioak, konpromezuak eta koordinazioa).
1. Hasiera ebaluazioa
– Datu jakingarriak ondoko hauei buruz: txosten klinikoak, txostenpsikopedagogikoak, beste txosten batzuk, eskola ingurua, eskolal-diaren historia.
– Ikaslearen profila: ikaslearen balioztapena, nortasunaren datu ga-rrantzitsuak, afektu eta harreman alderdiak, arauak ulertzea,arauetara egokitzea eta arauak betetzea.
– Curriculum gaitasuna oro har hartuta, esparruz esparru (gutxigora-beherako erreferentziak).
– Motibazioak, interesak, gaitasunak eta ikas-estiloa (ikus. honi bu-ruzko «material osagarria», atal hau betetzeko lagungarriak ema-ten dituena).
– Eskola inguruaren ebaluazioa: giza eta material baliabideak, espa-zioak, denbora antolaketa, aniztasunari aurre egiteko planak era-gindako alderdiak...
– Alderdi garrantzitsuenen ebaluazioa, honek eskatzen dituen la-guntzak barne. Curriculum gaitasuna esparruz esparru zehaztua.
2. Erabakiak hartzea– Antolaketa erabakiak: Taldekatze motak, esparruak, espazioak,
denborak...– Planteatzen ditugun ebaluazio helburu/eduki/irizpide egokituak
(esparruz esparru). Metodologia eta laguntzak.– Erreferentzi taldearekin aritzean, integrazio helburuak («irakas-
gaietan») Ikus.: material osagarria.– Familiari eskatzen zaion laguntza.
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 50
51
3. Material osagarriak
– Hauek helburu dute informazioa jasotzeko eta erabakiak hartzekoerraztasunak ematea, curriculumaren prestatze prozesuan.
– Gida bat, lagunduko duena hasiera ebaluazioko blokeko «Motiba-zioa, interesak eta ikas-estiloak» orriak aipatzen dituen alderdi ez-berdinei buruzko gogoeta egiten.
– Helburu posibleen zerrenda, integrazio irakasgaietan eta errefe-rentzi taldearekin lantzeko.
– Gida katalogo bat, irakaskuntza-ikaskuntza prozesuan ematen di-ren laguntza ohikoenak biltzen dituena.
– Lan plangintza programatzeko fitxak, jarduerak egiteko fitxak etaedukiak ebaluatzeko fitxak.
– Jarduera denboralizatuaren programazio fitxa, integrazio irakas-gaietan eta erreferentzi taldearekin lantzeko.
– Eduki-unitate edo eduki-bloke jakin bat lantzeko fitxa.
– Etengabeko ebaluazioaren eta ebaluazio orokorraren eredu orriak,ikasleak edozein irakasgaitan agertzen duen bilakaera erregistra-tzeko.
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 51
IKASLEZ IKASLEKO CURRICULUMEGOKITZAPENA
Ikaslea: ________________________________________________________
Unitate Berariazkoa: ___________ Erreferentzi taldea: _____________
Ikastetxea: _____________________________________________________
52
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 52
53
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
DA
TU
AK
Ikas
lea:
Dat
a:
Ikas
lear
en d
atu
per
tso
nal
ak.
Jaio
tza
dat
a:A
din
a:Ja
iote
rria
:
Am
aren
ize
na:
Ad
ina:
Lan
bid
ea:
Ait
aren
ize
na:
Ad
ina:
Lan
bid
ea:
Hel
bid
ea:
Tele
fon
oa:
Err
efer
entz
i ta
ldea
(in
tegr
azio
a):
Jaio
hiz
kun
tza:
Bes
te h
izku
ntz
a b
atzu
k:
Fu
ntz
ioak
eta
kon
pro
mez
uak
*
Pro
fesi
onal
in
pli
katu
akF
un
tzio
akS
inad
ura
Koo
rdin
azio
esp
azio
aket
a de
nbo
rak:
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 53
54
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 1
/6
Ikas
lea:
Dat
a:
Esk
ola
biz
itza
rak
o d
atu
gar
ran
tzit
suak
.
Bes
te p
rofe
sion
al b
atzu
en t
xost
enet
ako
dat
uE
skol
ald
iare
n h
isto
ria:
garr
antz
itsu
ak (
Bai
ta d
iagn
osti
koa
ere,
bal
ego)
Esk
olat
zear
i b
uru
zko
dat
u g
arra
ntz
itsu
ak
Fam
ilia
ren
in
guru
a:A
urr
eko
kurt
soko
/zik
loko
/eta
pak
o d
atu
gar
ran
tzit
suak
.(A
nto
lake
ta, e
du
kiak
, tal
dek
atze
ak, m
etod
olog
ia...
)
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 54
55
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 2
/6
Ikas
lea:
Dat
a:
Esk
ola
biz
itza
rak
o d
atu
gar
ran
tzit
suak
.
Pro
fil p
erts
onal
a:
Ber
e b
uru
aren
bal
ioes
pen
a (A
uto
kon
tzep
tua,
Per
tson
a au
ton
omia
ko a
ztu
rak
auto
esti
mu
a, e
spek
tati
bak
...)
Bes
teek
iko
afek
tu e
ta h
arre
man
ald
erd
iak
(ika
skid
eak,
ira
kasl
eak)
Ara
uak
ule
rtze
a, o
nar
tzea
eta
bet
etze
a
Nor
tasu
nar
en a
lder
di
garr
antz
itsu
ak
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 55
56
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 3
/6
Ikas
lea:
Dat
a:
Gai
tasu
nen
bal
iio
ztap
en o
rok
orr
a
Giz
arte
-nat
ura
esp
arru
aK
omu
nik
azio
esp
arru
a
Log
ika-
Mat
emat
ika
esp
arru
aP
siko
mot
rizi
tate
esp
arru
a
Art
e-Te
knol
ogia
esp
arru
aO
har
pen
ak e
ta b
este
dat
u i
nte
resg
arri
bat
zuk
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 56
57
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 4
/6
Ikas
lea:
Dat
a:
Mo
tib
azio
a, i
nte
resa
k e
ta i
kas
-est
ilo
a
Mot
ibaz
ioa:
Err
eakz
ioak
zai
ltas
un
en a
urr
ean
Esp
arru
, ed
uki
eta
jard
uer
a le
hen
tasu
nak
:L
an a
ztu
rak:
Zal
etas
un
ak, g
ust
uak
:Ik
aste
ko e
stra
tegi
ak:
Arr
eta
jart
zea:
Jarr
erak
elk
arla
nea
n:
Oro
imen
a:E
rren
dim
end
ua:
Bes
te g
aita
sun
bat
zuk
(sor
men
a, a
bst
rakz
io g
aita
sun
a,In
dar
garr
iak:
intu
izio
a):
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 57
58
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 5
/6
Ikas
lea:
Dat
a:
Esk
ola
in
guru
a
Giz
a b
alia
bid
eak:
Esp
azio
ak:
Tald
ekat
zeen
ego
kita
sun
aren
azt
erke
ta:
Mat
eria
l bal
iab
idea
k:D
enb
orar
en b
anak
eta:
An
izta
sun
ari
aurr
e eg
itek
o p
lan
aker
agin
dak
o al
der
di
garr
antz
itsu
ak:
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 58
59
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 6
/6
Ikas
lea:
Dat
a:
Ed
uk
iak
: E
spar
rua:
___
____
____
____
____
____
Ed
uki
gar
ran
tzit
suen
en e
bal
uaz
ioa
(Eza
gutz
ak...
, Gai
da:
...)
Beh
arre
zko
lagu
ntz
ak e
ta o
har
pen
ak
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 59
60
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
ER
AB
AK
IEN
FIT
XA
1/4
Ikas
lea:
Dat
a:
An
tola
ket
ari
bu
ruzk
o e
rab
akia
k
Tald
ekat
zea
Esp
arru
ak/
Esp
azio
akD
enbo
raP
rofe
sion
alA
zalp
ena
irak
asga
iak
inpl
ikat
uak
Un
itat
e B
erar
iazk
oa
Err
efer
entz
i ta
ldea
reki
n(i
nte
graz
ioa)
Ikas
lez
ikas
le
Bes
te
tald
ekat
ze
bat
zuk
(zei
ntz
uk)
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 60
61
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
ER
AB
AK
IEN
FIT
XA
2/4
Ikas
lea:
Dat
a:
Cu
rric
ulu
mar
en o
inar
rizk
o e
lem
entu
ak. E
spar
rua:
___
____
____
____
____
____
Hel
buru
/Edu
ki/E
balu
azio
iriz
pide
ego
kitu
ak (
jaki
ngo
du
egi
ten
..., g
ai iz
ango
da.
..)M
etod
olog
ia e
ta la
gun
tzak
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 61
62
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
ER
AB
AK
IEN
FIT
XA
3/4
Ikas
lea:
Dat
a:
Inte
graz
io i
rak
asga
iak
Inte
graz
io h
elb
uru
ak (
Irak
asga
i gu
ztie
tan
kom
un
ak)*
Oh
arp
enak
:
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 62
63
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
ER
AB
AK
IEN
FIT
XA
4/4
Ikas
lea:
Dat
a:
Ald
erd
i ga
rran
tzit
suak
, fa
mil
iare
n l
agu
ntz
ari
dag
ok
ion
ez
Ald
iaH
elbu
ruak
Fam
ilia
ren
B.H
.I.r
enIk
asle
aren
Koo
rdin
azio
ako
npr
omez
uak
kon
prom
ezu
akko
npr
omez
ua
Ber
riku
spen
a
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 63
3. MATERIAL OSAGARRIK
Jarraian material osagarrien berri emango dugu bi ataletan sail-katuta bakoitzaren helburuaren arabera:
– Lehen material blokeak helburu du informazioa jasotzeko etaerabakiak hartzeko erraztasunak ematea, curriculuma presta-tze prozesuan:
• Gida bat, lagunduko duena hasiera ebaluazioko blokeko«motibazioa, interesak eta ikas-estiloak» orriak aipatzen di-tuen alderdi ezberdinei buruzko gogoeta egiten.
• Gida katalogo bat, irakaskuntza-ikaskuntza prozesuan ema-ten diren laguntza ohikoenak biltzen dituena.
• Helburu posibleen zerrenda, Integrazio irakasgaietan etaerreferentzi taldearekin lantzeko.
– Bigarren bloke bat fitxa ereduak biltzen dituena: Lan plangin-tza programatzeko fitxak, jarduerak egiteko fitxak eta edukiakebaluatzeko fitxak.
• Unitate Berariazko jakin batean lan plangintza programatzekofitxa.
• Jarduera denboralizatuaren programazio fitxa, integrazio ira-kasgaietan eta erreferentzi taldearekin lantzeko.
• Etengabeko ebaluazioaren eta ebaluazio orokorraren ereduorriak, ikasleak agertzen duen bilakaera erregistratzeko.
3.1. Hasiera ebaluazioko fitxeko 4. orriaren gida.(Kontuan har ditzakegun alderdiak
✍ Motivazioak eta interesak:
– Motibazio maila oro har.
– Motibazioaren bultzagarriak: erabilgarritasuna, lanen original-tasuna eta aniztasuna, balioztapen afektiboa, taldekatzeak, al-dez aurretiko trebetasunetara egokitu den, jakinmina...
– Esparru, eduki eta jardueretan agertzen dituen lehentasunak(aipatu itzazue lehentasunak eta arbuioak).
– Zaletasunak eta gustuak (Didaktikoki aipagarrienak eta onura-garrienak bakarrik adierazi).
– ...
64
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 64
✍ Arreta jarri:
– Oro har (gaitasuna, erregulartasuna eta iraupena...).– Estimulu edo/ta jarduera jakin batzuei dagokienez.– Zeregin anitzeko jardueretan elementu bati baino gehiagori
aldi berean aurre egiteko gaitasuna.– Ikaslea bere buruaren baitan geratzen den, arreta galtzen duen,
arretatsu egoki dagoen.– Zeregin batek eskatzen duen arretari galarazten dizkioten kanpo-
estimuluak.– ...
✍ Oroimena:
– Bizkorra, epe laburrekoa, epe luzekoa.– Zentzumenezko oroimena (ikusmena, entzumena, zinestesikoa).– Oroimenarekin zerikusia duten beste funtzio eta alderdi batzuk.
✍ Beste gaitasun batzuk:
– Behaketa– Sormena– Abstrakzioa– Intuizioa– Somaketa (oharmena)– Trebetasunak– Orientabidea– Gogoeta– Orokortzea– ...
✍ Erreakzioak, zailtasunak direnean:
– Etsipena.– Erreakzio posibleak: agresibitatea, geldotasuna, antsietatea,
blokeoa, arbuioa, saiatua izatea, huts eginez ikastea, huts egiteakaitortzea...
– ...
✍ Lan azturak:
– Autonomi maila.– Materialaren zaintza eta garbiketa.
65
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 65
– Egin beharrekoari heltzeko (oldarkortasunez, gogoeta egi-nez...), antolatzeko eta sistematizatzeko estiloa.
– Irmotasuna eta erregulartasuna.– ...
✍ Ikas estrategiak:
– Interpretatzea eta bere egitea: buruzko ikaste mekaniko, funt-zional eta esanguratsua...
– Ikasi izanaren kontzientzia: akatsak, gabeziak, hutsuneak (beti,batzuetan, inoiz ez) antzematen dituen.
– Ezagutzen eta trebetasunen arteko lotura eta orokortasunak(aurretiko ezagutzak; erlazioak egiten dituen; orokortzekoerraztasuna, zailtasuna, inoiz ez...)
– Iturri jakintsuak erabiltzen dituen (Liburuak, irakaslea, ikaski-deak...).
– Ikas-teknikak ezagutzen eta erabiltzen dituen.– Adimen prozesuak. (Hipotesiak, analisiak, laburpenak, deduk-
zioak... formulatzen eta egiaztatzen dituen).– ...
✍ Jarrera elkarlanean:
– Partaidetza maila: geldo, partehartzaile, aktibo, orohartzaile,antolatzaile, burukoia...
– Papera talde barruan: ea beti funtzio bera hartzen duen beregain, ea funtzio ezberdinetara egokitzen den, ea ez duen fun-tziorik batere bere gain hartzen...
– ...
✍ Errendimendua:
– Errendimendu maila oro har.– Errendimendu gora-beherak gaiaren arabera.– Eginbeharrak noraino (maila) egiten dituen: eskuarki ez ditu
egiten, hasi baina ez ditu bukatzen, bukatu egiten ditu beti.– Nekaezina izatea.– Eginbeharrak egiteko erritmoa.– ...
66
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 66
✍ Indargarriak:
– Ikaskuntza berriei ekiteko, ikasleak eskuarki behar dituen la-guntza edo indargarri motak (ikus. 68. orr.).
3.2. Hezkuntza premia bereziak eta curriculum berariazkoa dituzten DBHkoikasleekin kontuan hartzeko helburuak, gela arruntetan integraziopean
A. Pertsona autonomia:11. Joan-etorriak egiteko autonomia izatea eta gela ezberdinak
ezagutzea.12. Itxura eta gorpuzkera zaintzea.13. Higiene pertsonala zaintzea.14. ...
B. Materialaren zaintza eta erabilera:14. Ohiko eta beharrezko materialarekin eskolara joatea.15. Beste eskola egun batzuetan zer material eskatu hura esko-
laratu.16. Materiala ikaskideekin partitzea.17. Ororen eta norberaren materiala zaintzea.18. Materiala biltzea eta behar izanez gero, garbiketa egiten la-
guntzea.19. ...
C. Cumplimiento de normas:10. Eskolara sartzeko eta ateratzeko puntuala izatea.11. Eskolara huts egin gabe joatearena balioztatzea.12. Irakasleari baimena eskatzea (materiala jasotzeko, komu-
nera joateko...).13. Nor bere integraziopeko irakasgaien eta jardueren arauak
ezagutzea eta errespetatzea.14. Ikastetxeko arau orokorrak ezagutzea eta errespetatzea.15. Ikasleei, bai norbanako gisa bai talde gisa, ematen zaizkien
jarraipideak eta aginduak betetzea.16. Bakoitzaren mintza-txanda errespetatzea eta mintzaldia-
ren segida ez eragoztea.17. ...
D. Actitudes de socialización:18. Kortesiazko esapideak erabiltzea (agurrak, mesedez...).19. Buruz buruko solaskideari «arretaz» entzutea.
67
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 67
20. Mezuak ulertzen dituztela edo ez dutela entzundakoa edoagindutakoa ulertzen adieraztea.
21. Nork bere irakasleari eta ikaskideei laguntza eskatzea.
22. Orduan orduko eskakizunak (premiak eta nahiak) egitean,eskakizun horiek bete bitartean itxaron gaitasuna izatea,orduan orduko egoeraren arabera.
23. Galderak egitea eta irakasleak eta ikaskideek egiten dituz-tenei erantzutea.
24. Nahiak, iritziak, asmoak komunikatzea bai talde txikianbai ikaskide guztien aurrean.
25. Berarekin harremanetan diharduten Ikaskideen, irakasle-en eta langile irakasleen eta ez-irakasleen izenak ezagutzeaeta erabiltzea.
26. Bai eskolako bai eskolaz kanpoko taldekako jardueretangogoz eta nahita parte hartzea.
27. Beste ikaskideek axut egitekotan, egoki erantzutea.
28. Ikasleak bere besteekiko ekintzen erantzukizuna bere gainhartzea, onak nahiz txarrak direnean.
29. Jarrera egokia (kirolezkoa) izatea kirol jardueretan eta jo-koetan bai irabazterakoan bai galtzerakoan.
30. Lagunarteko harremanetan giro egokia lortzea (atsegina).
31. Taldeak demokratikoki hartutako erabakiak onartzea.
32. ...
3.3. Irakaskuntza-ikaskuntza prozesurako laguntza mesedegarriak
Hemen biltzen diren laguntzak nahiko ezagunak dira hezkuntzapraktikan nahiz eta erabilpena oso sistematikoa ez izan.
Jarraian aipatuko ditugu aplikaerrazak direnak:
1. Giroa hobetzearen alde eskuhartzea
Kontua da baldintza egokiak sortzea irakaskuntzaren bidea bigu-nagoa izan dadin. Adibidez, ikasleak gela barruan hurrenkera jakinbatean antolatzea ikasleen arteko edo ikasle jakin baten eta besteenarteko elkarreragin positiboak izan daitezen.
68
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 68
2. Laguntza fisikoak (ziztatzea)
Ikasleak ekintza egiten duen bitartean guk geure eskuekin keinubidez ikaslearen mugimenduak zuzentzen ditugu. laguntza hau izandaiteke:
– Osoa. Ekintzak irauten duen bitartean zuzentze lana egitendugu.
– Osagabea. Ekintza zuzentzen dugu prozesuak irauten duen aldibatez bakarrik, edo prozesu honen alderdi jakinen batean.
– Beste batzuk.
3. Ereduak eskaintzea
Eguneroko bizitzan badira hainbat pertsona, batzuetan nahi gabeere, baina ikasleendako eredu bilakatzen direnak: irakasleak, lagu-nak, zinemako, literaturako edo kiroleko pertsonaiak.
Ereduak modu zuzen eta planifikatu batez (role-playing, bideoaketa abar) eskaini daitezke hezkuntza egoeretan.
Hona hemen eredu batzuk:
– Imitazioa: Irakasleak edo beste pertsona batek ikaslearen au-rrean egiten du eginbeharra; zer eta nola egiten den ereduga-rria izango da. Imitazio hau izan daiteke:
• Aldi berekoa: Irakasleak eta ikasleak aldi berean egiten dute-nean.
• Bata bestearen jarraian: ekintzaren zati bat ereduz erakustenda, segidan ikasleak egingo du, ondoren beste zati baten ere-dua erakusten da eta gisa honetan erabat bukatu arte.
• Amaitu ondoren: Ikasleak egingo du eginbeharra eredua oso-rik aurkeztu ondoren.
– Adibidea: Ikasleari produktu bat erabat edo zatika landua era-kustea. Erakusten den ereduak irudikatuko du egitekoa denabakarrik. Izan daiteke:
• Berdin-berdina: Erakutsitako eredua bat dator erabat erdietsinahi denarekin.
• Antzekoa: Eredua eta ekintza antzekoak baina ez dira berdi-nak.
– Beste eredu batzuk.
69
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 69
4. Ahozko, keinuzko edo idatzizko komunikazio laguntzak
Ikasleei eskaintzen zaizkie elkarrizketaren, keinuen edo/eta idat-zizko komunikazioen bidez. Izan daitezke:
– Jarraipideak: Ikasleari behar adina jarraipide ematen zaizkioeginbeharraren aurretik eta ondoren. Jarraipideen artean sail-kapena egingo dugu:• Aginduak: Ikaslearen ekintza zuzentzen dugu agindu zehatzak
eta errazak emanez keinuekin edo gabe. Izan daitezke:Keinuekin osatua: Garbi esango dugu zer eta nola nahi du-gun ikasleak egitea, aginduarekin batera keinuak ere egi-nez.Keinurik gabe: Garbi esango dugu zer eta nola nahi dugunikasleak egitea keinu lagungarririk eman gabe.Amaiera: Agindu jakin bat emanez eskatzen dugu ekintza-ren bat egin dezatela.
• Azalpenezko jarraipideak (Jarraipideen eskuliburua): Ikasleabideratzen dugu azalpenezko jarraipide zenbait emanez,eman beharreko pausuak eman ditzan.
Bata bestearen atzetik: ekintza egin ahala ematen dira jarrai-pideak.Aurretik: Ematen ditugu jarraipide guztiak ekintza burutuaurretik.
– Galderak eta esanak: Orduan orduko galdera eta esan egokiakeginez zuzentzen dugu ekintza. Izan daitezke:• Gogoetak: Ikasleari galderak edo/eta komentario egokiak egi-
nez mugiarazten eta laguntzen zaio dena delako ekintza egi-tera.
• Gogoragarriak: Galdera eta komentarioak eginez laguntzendiegu ekintza egiteko behar diren hainbat gauza gogoraekartzen.
– Iradokizunak: Ekintza egin aurretik edo egin bitartean ikasleeihainbat iradokizun edo proposamen alternatibo ematen zaiz-kie.
– Beste komunikazio mota batzuk.
5. Material lagungarriak ematea. (Erraztasunak emateko)
Laguntza honen helburua ikaslearen ikasbidea errazteko materialmesedegarriak ematea da. Material hauek izan daitezke:
70
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 70
– Manipulagarriak: Eginbeharra egiteko erraztasunak ematen ditu.– Ikus-materialak: (marrazkiak, argazkiak...) lagungarriak ema-
ten dituztenak identifikagaia identifikatzeko, iradokizunak egi-teko.
– Teknologikoak: Eginbeharra egiteko erraztasunak ematen dituz-ten tresnak edo gailuak.
– Beste batzuk.
6. Prozesua aldatzea
Laguntza honen xedea eginbeharren egikera aldatzea da, honeta-rako eginbeharraren zati bat ereduz erakusten da edo azken emaitzanolakoa izango den erakusten da.
– Zatika burutu: Ikasleari eskatzen diogu eginbeharraren zati batedo batzuk egiteko. Gainontzekoa burutua emango zaio edoirakasleak edo beste ikasle batek osatuko du.
– Aurkezpen sekuentziatua: Ikasleari eginbeharra egiten duenneurrian zatiz zati egin dezala eskatzen diogu eta ez zaio jaki-narazten azken urratseraino erdietsi beharreko produktua.
– Beste aldaketa batzuk.
7. Portaera aldatzeko tekniketan oinarritutako laguntzak
– Indargarriak: Laguntza honek helburu du eginbeharra egin au-rretik eta bitartean indargarri psikologiko-afektiboak ematea,orduan orduko zailtasunak gainditzeko beharrezkoak direnak:• Laudorioak: Momentu egokietan komentario edo keinu afek-
tiboak ematea oniritzia edo animuak emateko.• Atzera gogoeta egitea: Eginbeharra egin aurretik, bitartean eta
ondoren lehen egindako lanei buruz edo gaindituta edo gain-ditzeko bidean dauden zailtasunei buruzko konparazioak egi-tea, aurrerapenak nabarmentzea...
• Itxaropenak: Helburua da komentarioak egitea eginbeharra-rekiko itxaropenak indartzeko.
• Beste indargarri batzuk.– Pausoz pausoko teknika (egokitzea): Kontua da indargarri posi-
tiboekin saritzea eginbeharra egiten gertatzen diren aurrerapentxikiengatik edo ematen diren ikasiengatik.
– Kateatzea: Helburua da eginbehar partzialak eta errazak kateat-zea beste eginbehar konplexuagoan, eta horrela, aurreko urrats
71
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 71
batean arrakasta izateak indargarria eta motibazioa dakar hu-rrengo urratsari begira. Izan daiteke:• Aurrerakako kateatzea: Ikaskuntza planteatzen da eginbehar
partzialen hurrenkera naturalari jarraiki..• Atzerakako kateatzea: Batzuetan ikaskuntza kateatua atzekoz
aurrera planteatzen dugu erdietsi nahi den eginbeharra erre-ferentziatzat hartuta. Eskuarki, ahaleginduko gara arrakas-tak eskuratzen eginbeharren egite prozesuan. Gisa honetan,adibidez, ohea egiteko irakaskuntzari dagokionez, ekintzahonen pausu guztiak zerrendatu ondoren azken pausotik(ohazala hedatzea) aurrera hasiko ginateke; pausu hau ikasiondoren, aurreko pausua planteatuko genuke (ohazala mahaigainean jartzea) eta era honetan atzeraka aurreikusitako hel-burua eskuratu arte.
Batzuetan egokitzapen eta kateatze ezberdinak erabiltzen diraaldi berean, modu honetan, prozedurarekin bat egiteraino iritsiz.
8. Ikasi beharrekoa ikasteko eta autokontrolatzekoteknikak (teknika kognitiboak) barneratzea
– Arazo egoerak: Ikaslea jartzen dugu arazo egoera txiki batzuenaurrean, bere ezaugarrietara eta ahalmenetara egokituak, etahauei soluziobidea ematea lagungarria da eskuartean duenikaskuntza konprenitzeko eta orokortzeko.
– Urratsak eta jarraipideak: Ikaskuntza jakin baten aurrean ikas-leari jarraipideen eskuliburua ematen zaio, ikaskuntza horikontrola eta ezagutu dezan.
72
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 72
3.4. Lan plangintza unitate berariazkoan eta integrazio arloetan
73
Ikas
lea:
Esp
arru
a:
Un
itat
e d
idak
tiko
a/Ja
rdu
erak
Mat
eria
l, m
etod
olog
ia...
Eb
alu
azio
iri
zpid
eak
Ed
uki
blo
kea
bal
iab
idea
k
Den
bor
aliz
azio
a
Un
itat
e d
idak
tiko
a/Ja
rdu
erak
Mat
eria
l, m
etod
olog
ia...
Eb
alu
azio
iri
zpid
eak
Ed
uki
blo
kea
bal
iab
idea
k
Den
bor
aliz
azio
a
Un
itat
e d
idak
tiko
a/Ja
rdu
erak
Mat
eria
l, m
etod
olog
ia...
Eb
alu
azio
iri
zpid
eak
Ed
uki
blo
kea
bal
iab
idea
k
Den
bor
aliz
azio
a
Lan
pla
ng
intz
a u
nit
ate
be
rari
azk
oa
n
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 73
74
Ikas
lea:
Inte
graz
iope
ko a
rloa
:K
urs
oa:
Arl
oko
irak
asle
a:
Koo
rdin
azio
ald
iaU
. did
akti
koar
en h
elb
uru
/M
ater
iale
n e
goki
tzap
ena
Inte
graz
ioar
en h
elb
uru
Noi
ztik
____
__ N
ora
____
__ed
uki
en e
goki
tzap
ena
ber
aria
zkoa
k
Un
itat
e d
idak
tiko
a
Koo
rdin
azio
ald
iaU
. did
akti
koar
en h
elb
uru
/M
ater
iale
n e
goki
tzap
ena
Inte
graz
ioar
en h
elb
uru
Noi
ztik
____
__ N
ora
____
__ed
uki
en e
goki
tzap
ena
ber
aria
zkoa
k
Un
itat
e d
idak
tiko
a
Koo
rdin
azio
ald
iaU
. did
akti
koar
en h
elb
uru
/M
ater
iale
n e
goki
tzap
ena
Inte
graz
ioar
en h
elb
uru
Noi
ztik
____
__ N
ora
____
__ed
uki
en e
goki
tzap
ena
ber
aria
zkoa
k
Un
itat
e d
idak
tiko
a
Lan
pla
ng
intz
a in
teg
razi
o a
rlo
eta
n
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 74
3.5. Etengabeko ebaluazioa eta ebaluazio orokorra erregistratzeko ereduak
75
ETENBAGEKO EBALUAZIOA Esparrua
Ikaslea: ________________________________________________________
Unitate berariazkoa: ___________ Erreferentzi taldea: _____________
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 75
76
Unitatea
Etengabeko ebaluazioaren fitxa
E = Erdietsi. EG = Erdietsi gabe. AL (...) = Aurrerapena laguntzaz baliatuta...
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 76
77
ETENBAGEKO OROKORRA Esparrua
Ikaslea: ________________________________________________________
Unitate berariazkoa: ___________ Erreferentzi taldea: _____________
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 77
78
Unitatea: Laguntzak/Oharpenak
Ebaluazio fitxa orokorra
E = Erdietsi. Eg = Erdietsi gabe. Al (...) = Aurrerapena laguntzaz baliatuta... H = Hasiera. Az = Azkena. LE... = 1. Ebaluazioa...
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 78
4. IKASLEZ IKASLEKO EGOKITZAPENEN ADIBIDEAK
Unitate berariazkoan eskolatzekoak diren bi ikasleren curriculumegokitzapena nola prestatu adibide bana azaltzen da.
Lehenengo adibidean Xabier ikaslearen curriculum egokitzapena-ren adibidea azaltzen da. Xabierrek 13 urte ditu eta Bigarren Hez-kuntzako Institutu bateko Unitate Berariazko baten barruan dago, etabere erreferentzi taldea DBHko lehen ziklokoa da eta bere curriculummaila Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. Mailari dagokio. Unitate Berariaz-ko honetan dauden 12-14 urteetako ikasleen curriculumak helburu duikasle hauek lehen hezkuntzan eskuratutako gaitasunak indartzea etagaratzea, bai eta integrazio gaitasunak eta gizarte-elkarreraginak ga-ratzea.
Bigarren adibidean Ana ikaslearen curriculum egokitzapenarenadibidea azaltzen da. Anak 14-15 urte ditu eta ikastetxe itundu bate-an dago, eta bere erreferentzi taldea DBHko bigarren Ziklokoa da etabere curriculum maila lehen hezkuntzako 3. eta 4. Mailari dagokionada. Bere unitate berariazkoan garatutako curriculumak proiektu-me-todologiaren ildotik jotzen du, era diziplinartekoan ikusita eta sukal-daritzako tailer baten inguruan hezurmamituta.
Bi ikasleen curriculum egokitzapenekin batera badira, halaber, le-hen adibideari eragiten dion lan plangintzaren eredu bat, erreferentzitaldearekin, integraziopeko arlo bat lantzeko; eta bigarren adibidearieragiten dion lan plangintzaren beste eredu bat, unitate berariazkoanlantzeko.
79
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 79
80
IKASLEZ IKASLEKOCURRICULUM EGOKITZAPENA
Ikaslea: Xabier XY
Unitate Berariazkoa: Errefer. tald.: 2. B
Ikastetxea: XXX
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 80
81
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
DA
TU
AK
Ikas
lea:
Xab
ier
XY
Dat
a: 1
997k
o u
rria
Ikas
lear
en d
atu
per
tso
nal
ak.
Jaio
tza
dat
a: 1
0-12
-198
4A
din
a: 1
2Ja
iote
rria
: XX
X
Am
aren
ize
na:
XX
XA
din
a: 3
7L
anb
idea
: XX
X
Ait
aren
ize
na:
XX
XA
din
a: 3
5L
anb
idea
: XX
X
Hel
bid
ea: X
XX
Tele
fon
oa: X
XX
Err
efer
entz
i ta
ldea
(in
tegr
azio
a): 2
.º B
Jaio
hiz
kun
tza:
Gaz
tela
nia
Bes
te h
izku
ntz
a: E
usk
ara
Fu
ntz
ioak
eta
kon
pro
mez
uak
*
Pro
fesi
onal
in
pli
katu
akF
un
tzio
akS
inad
ura
Koo
rdin
azio
esp
azio
ak e
ta d
enbo
rak
F.O
.P
edag
. Ter
ap. e
ta T
uto
rea
U.B
. (P
T)
C.P
.O
rien
tatz
aile
a (O
r)
S.R
.E
rref
eren
tzi
tald
eko
tuto
rea
(Tu
t)
R.C
.G
orpu
tz H
ezku
ntz
a (G
H)
K.S
.E
usk
ara
(Eu
sk)
C.P
.P
last
iska
(P
l)
P.M
.Te
knol
ogia
(Te
k)
Pu
ntu
alak
:P
T-E
usk
: Ku
rtso
has
iera
n.
Ast
ero:
PT-
Pl/
TI:
ost
egu
nea
n, 3
. Ord
ua
(Pla
stik
a m
inte
gian
)
Ham
abos
t eg
un
ero:
PT-
Or:
as
teaz
ken
al
tern
oeta
n,
4-5
(ori
enta
tzai
leen
bu
lego
an)
PT-
Tut:
as
teaz
ken
al
tern
oeta
n4-
5 (i
raka
sle
gela
n)
PT-
GH
: os
tira
l al
tern
oeta
n
4.or
dua
(ira
kasl
e ge
lan
)P
T-Te
k: o
stir
al a
lter
noe
tan
, 4.
Ord
ua,
(Ir
akas
le g
elan
)
Hir
u h
iler
o:E
balu
azio
sai
oak
*O
rdu
an o
rdu
ko e
rab
akia
k h
artz
en d
iren
neu
rria
n b
ete
beh
arre
ko a
tala
.
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 81
82
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 1
/6
Ikas
lea:
Xab
ier
XY
Dat
a: 1
997k
o u
rria
Esk
ola
biz
itza
rak
o d
atu
gar
ran
tzit
suak
.
Bes
te p
rofe
sion
al b
atzu
en t
xost
enet
ako
dat
uE
skol
ald
iare
n h
isto
ria:
garr
antz
itsu
ak (
Bai
ta d
iagn
osti
koa
ere,
bal
ego)
Esk
olat
zear
i b
uru
zko
dat
u g
arra
ntz
itsu
ak
Fam
ilia
ren
in
guru
a:A
urr
eko
kurt
soko
/zik
loko
/eta
pak
o d
atu
gar
ran
tzit
suak
.(A
nto
lake
ta, e
du
kiak
, tal
dek
atze
ak, m
etod
olog
ia...
)
Osa
sun
a:
Ata
ke e
pile
ptik
oak
ditu
, eta
kon
trol
pean
dau
de t
rata
men
du b
i-de
z; t
rata
men
dua,
ber
riz,
pix
kan
a-pi
xkan
a sa
mu
rtze
n a
ri z
aio,
eta
aurr
eiku
spen
a ke
ntz
ea d
a.
–2
anai
atat
ik g
azte
ena.
–F
amil
iare
n la
gun
tza
nor
mal
a.–
Am
ak d
epre
sioa
k di
tu.
Leh
en h
ezku
ntz
an:
Ber
e et
orki
zko
ikas
tetx
ean
ika
slez
ika
slek
o la
gun
tza
jaso
zu
enL
agu
ntz
a G
elar
en b
arru
an,
aste
an 5
ord
uz
Hiz
kun
tzak
o et
aM
atem
atik
ako
edu
kiak
(L
ehen
Hez
kun
tzak
o 1.
eta
2. M
aila
rize
gozk
ion
ak)l
andu
z. G
ain
ontz
eko
arlo
etan
cu
rric
ulu
m e
goki
t-za
pen
oso
esa
ngu
rats
uak
egi
n z
iren
, in
gele
sean
iza
n e
zik,
non
lagu
ntz
a ge
lan
pre
stat
uri
ko h
izku
ntz
mat
eria
lak
lan
du z
iren
.
Au
rrek
o ku
rtso
an:
Gel
a be
rari
azko
an e
gon
zen
, log
ika/
mat
emat
ika
eta
kom
un
i-ka
zio
arlo
ko e
duki
ak e
ta h
elbu
ruak
lan
duz
eta
arlo
tek
nik
o-m
anip
ula
tibo
etan
eta
psi
kom
otri
zita
te a
rloa
n i
nte
grat
uta
.
«XX
» L
ehen
Hez
kun
tzak
o Ik
aste
txea
n e
skol
atu
a eg
on z
en le
-h
enag
o, e
ta la
gun
tza
gela
n d
agoe
net
ik e
rreg
ula
rtas
un
ez e
sko-
lara
tu d
a be
rtar
a.L
ehen
Hez
kun
tzan
in
tegr
atu
ta e
gon
da,
bet
i er
refe
ren
tzi
tald
ebe
rber
arek
in e
ta b
ere
gogo
bete
tze
mai
la a
ltu
a iz
an d
a.
Joan
den
urt
ean
in
stit
utu
ra jo
an z
en e
ta e
z zu
en e
goki
tzap
enar
azo
asko
rik
izan
.
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 82
Esk
ola
biz
itza
rak
o d
atu
gar
ran
tzit
suak
.
Pro
fil p
erts
onal
a:
Ber
e b
uru
aren
bal
ioes
pen
a (A
uto
kon
tzep
tua,
Per
tson
a au
ton
omia
ko a
ztu
rak
auto
esti
mu
a, e
spek
tati
bak
...)
Bes
teek
iko
afek
tu e
ta h
arre
man
ald
erd
iak
(ika
skid
eak,
ira
kasl
eak)
Ara
uak
ule
rtze
a, o
nar
tzea
eta
bet
etze
a
Nor
tasu
nar
en a
lder
di
garr
antz
itsu
ak
83
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 2
/6
Ikas
lea:
Xab
ier
XY
Dat
a: 1
997k
o u
rria
Nah
iko
ongi
, azk
en k
urt
soet
an d
ezen
te a
urr
erat
u d
u. A
rau
akzu
zen
bet
etze
n d
itu
sal
bues
pen
ak b
adir
a er
e, e
sate
rako
, lot
sa-
gati
k m
anda
tuak
egi
tear
i ez
etz
esat
en d
ion
ean
.
Ikas
tetx
eare
n b
arru
an a
uto
nom
iaz
mu
gitz
en d
a, b
ain
a m
an-
datu
ak e
gite
a ko
stat
zen
zai
o lo
tsat
ia d
elak
o.
Gau
r eg
un
au
ton
omia
du
Gor
putz
Hez
kun
tzar
en o
ndo
ren
dutx
a h
artz
eko,
nor
bait
ek t
enpe
ratu
ra g
radu
atze
n b
adio
.
Ikas
tetx
ean
osp
etsu
a da
. B
ere
ikas
gela
ko i
kask
idee
nga
ndi
ku
rru
ndu
z jo
an d
a h
auek
haz
i di
ren
neu
rria
n..
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 83
84
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 3
/6
Ikas
lea:
Xab
ier
XY
Dat
a: 1
997k
o u
rria
Gai
tasu
nen
bal
iio
ztap
en o
rok
orr
a
Giz
arte
-nat
ura
esp
arru
aK
omu
nik
azio
esp
arru
a
Log
ika-
Mat
emat
ika
esp
arru
aP
siko
mot
rizi
tate
esp
arru
a
Art
e-Te
knol
ogia
esp
arru
aO
har
pen
ak e
ta b
este
dat
u i
nte
resg
arri
bat
zuk
–L
ehen
Hez
kun
tzak
o 3.
ika
smai
lari
dag
okio
n m
aila
–In
tere
satz
en z
aizk
ion
hai
nba
t ga
iez
asko
dak
i (a
nim
alia
k, p
e-rr
etxi
koak
...)
–L
ehen
hez
kun
tzak
o le
hen
zik
loar
i da
goki
on m
aila
•O
inar
ri-o
inar
rizk
o ir
aku
rket
a-id
azke
ta.
•A
hoz
ko m
ezu
err
azak
nah
iko
garb
i ule
rtze
n e
ta s
ortz
en d
itu
.•
Elk
arri
zket
ak h
aste
a ko
stat
zen
zai
o, b
ain
a ba
daki
au
rrer
aeg
iten
has
i on
dore
n.
•Id
azla
n e
ta d
eskr
ipzi
o er
raza
k eg
iten
dit
u
–L
ehen
Hez
kun
tzak
o le
hen
zik
loar
i da
goki
on m
aila
•Ir
aku
rtze
n e
ta i
dazt
en d
itu
zen
baki
ak 9
99ra
ino
zen
bait
hu
ts e
gin
ez.
•B
atu
keta
k et
a ke
nke
tak
«lle
bada
»rek
in.
•B
ider
keta
kon
tzep
tua
orai
ndi
k ez
du
hau
snar
tu.
•P
robl
ema
erra
z, e
ragi
keta
bak
arre
koak
eba
zten
dit
u
–Z
enba
it a
lder
dita
n (
inda
rra,
err
esis
ten
tzia
, abi
adu
ra...
) m
aila
nah
ikoa
era
kust
en d
u,
best
e ba
tzu
etan
(or
eka,
koo
rdin
a-zi
oa),
ber
riz,
tra
kets
agoa
da
–L
antr
esn
a et
a m
ater
ial f
ran
ko e
rabi
ltze
n d
itu
ego
ki.
–B
at-b
atek
o pr
odu
kzio
ak u
rria
k di
ra.
Gid
arit
zape
ko p
rodu
k-zi
oak
deze
nte
hob
eak
dira
.
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 84
85
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 4
/6
Ikas
lea:
Xab
ier
XY
Dat
a: 1
997k
o u
rria
Mo
tib
azio
a, i
nte
resa
k e
ta i
kas
-est
ilo
a
Mot
ibaz
ioa:
Err
eakz
ioak
zai
ltas
un
en a
urr
ean
Esp
arru
, ed
uki
eta
jard
uer
a le
hen
tasu
nak
:L
an a
ztu
rak:
Zal
etas
un
ak, g
ust
uak
:Ik
aste
ko e
stra
tegi
ak:
Arr
eta
jart
zea:
Jarr
erak
elk
arla
nea
n:
Oro
imen
a:E
rren
dim
end
ua:
Bes
te g
aita
sun
bat
zuk
(sor
men
a, a
bst
rakz
io g
aita
sun
a,In
dar
garr
iak:
intu
izio
a):
–M
otib
atu
egi
ten
du
te b
ere
buru
aren
tzat
bal
iaga
rri
iku
sten
di-
tuen
jard
uer
ek.
–E
z du
esk
uar
ki la
gun
tzar
ik e
skat
zen
. Ia
beti
zai
n e
gote
n d
a ea
noi
z ga
ldet
zen
dio
ten
au
rrer
a ez
egi
teko
arr
azoi
az.
–E
z du
leh
enta
sun
ik a
dier
azte
n.
–Ja
rdu
era
ezag
un
ak n
ahia
go d
itu
.–
Egi
nbe
har
reko
a m
ende
ratz
en b
adu
au
ton
omoa
iza
ten
da.
–O
so a
rdu
raga
bea
da m
ater
iala
reki
n, g
auza
gu
ztia
k ga
ltzen
dit
u e
ta.
–F
utb
ola
gust
atze
n z
aio,
Bar
ca b
atez
ere
.–
Mod
ako
mu
sika
en
tzu
tea
atse
gin
du
.–
Ikas
kun
tza
mek
anik
oa.
–Ik
aste
ko e
stra
tegi
ak.
–L
igak
o jo
kala
ri g
uzt
ien
ize
nak
bu
ruz
daki
zki,
bai
na
man
da-
tuak
ida
tzi
beh
ar i
zate
n d
itu
ez
ahaz
teko
.–
Lot
sati
a de
lako
ber
e ja
rrer
a n
ahik
o ge
ldoa
da,
bai
na
oso
ongi
part
e h
artz
en d
u p
aper
jaki
n b
at d
uen
ean
eta
nor
bait
ek b
idea
erak
ust
ean
.
–E
rren
dim
endu
ezb
erdi
nta
sun
txi
kiak
dau
de j
ardu
erat
ik j
ar-
duer
ara.
–O
ro h
ar b
uka
tzen
dit
u b
ere
lan
ak.
–E
rrea
kzio
on
ak d
itu
in
darg
arri
soz
ial e
ta a
fekt
iboe
n a
urr
ean
,ba
i et
a be
re la
nei
bu
ruzk
o go
resp
enen
au
rrea
n e
re.
cap 3 8/9/99 11:00 P�gina 85
86
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 5
/6
Ikas
lea:
Xab
ier
XY
Dat
a: 1
997k
o u
rria
Esk
ola
in
guru
a
Giz
a b
alia
bid
eak:
Esp
azio
ak:
Tald
ekat
zeen
ego
kita
sun
aren
azt
erke
ta:
Mat
eria
l bal
iab
idea
k:D
enb
orar
en b
anak
eta:
An
izta
sun
ari
aurr
e eg
itek
o p
lan
aker
agin
dak
o al
der
di
garr
antz
itsu
ak:
–P
edag
ogia
Ter
apeu
tiko
ko i
raka
slea
.–
Pra
ktik
etak
o ik
asle
a.
–Ik
aste
txek
o m
ater
ial
arru
nta
k er
abil
t-ze
n d
itu
.–
Ez
du m
ater
ial b
erar
iazk
orik
esk
atze
n,
bald
in e
ta g
ela
bera
riaz
koan
ku
rtso
baxu
agoe
tako
mat
eria
l did
akti
ko a
nit
zet
a ab
erat
sa b
adag
o. B
aita
kal
kula
gai-
lua,
ben
etak
o tx
anpo
nak
, jok
o di
dakt
i-ko
ak...
ere
.
–U
nit
ate
bera
riaz
koar
en t
alde
ak 7
per
t-so
na
ditu
, eta
hau
etak
o 3k
bad
ute
2.B
erre
fere
ntz
i ta
ldet
zat.
–E
rref
eren
tzi
tald
e eg
okia
, zer
en e
ta e
za-
gutz
en b
aiti
tu i
kask
ide
batz
uk
leh
enh
ezku
ntz
atik
, eta
ez
bait
a os
o ta
lde
ga-
tazk
atsu
a.–
Eu
skar
a ta
ldea
; ez
berd
ina
izan
arr
enik
asle
gu
txi
dau
ka,
eta
jau
n e
ta j
abe
iku
sten
du
ber
e bu
rua.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 86
87
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 6
/6
Ikas
lea:
Xab
ier
XY
Dat
a: 1
997k
o u
rria
Ed
uk
iak
: E
spar
rua:
PL
AS
TIK
A
Ed
uki
gar
ran
tzit
suen
en e
bal
uaz
ioa
(Eza
gutz
ak...
, Gai
da:
...)
Beh
arre
zko
lagu
ntz
ak e
ta o
har
pen
ak
–In
guru
ko e
lem
entu
nat
ura
leta
n e
ta a
rtel
anet
an a
geri
dir
en z
enba
it e
zau
garr
ipl
asti
ko a
ntz
emat
ea (
kolo
rea,
for
ma,
uki
men
a, n
eurr
ia).
–G
iza
iru
dia
ia o
sori
k et
a ze
hat
z ir
udi
katz
ea, b
ain
a be
ti p
osiz
io b
erea
n.
–O
so i
rudi
kape
n p
last
iko
erra
zak
egit
ea z
ein
etan
ele
men
tu g
arra
ntz
itsu
enak
on
do-
ko h
auek
dir
en: p
un
tua,
lerr
o m
ota
batz
uk,
bir
ibil
a, k
arra
tua,
tri
ange
lua
eta,
az-
ken
ik, h
auen
gu
ztie
n n
ahas
keta
.–
Lan
tres
nak
era
bilt
zea
(lap
itza
k, e
rrot
ula
dore
ak, a
rgiz
aria
k, p
intz
elak
...e
ta a
sko
-ta
riko
mat
eria
lak,
esa
tera
ko, p
aper
ak, o
ihal
ak, i
tsas
garr
iak.
..–
Pla
stik
azko
eta
hit
zezk
o el
emen
tuak
(ko
mik
iak,
kar
tela
k, h
orm
iru
diak
, ar
gazk
im
onta
keta
k) k
oord
inat
zea
oso
era
erra
zean
.–
Ikas
kide
ekin
bat
era
elka
rlan
a eg
itea
.
–Id
azla
nak
egi
n d
itza
n,
ban
aket
a et
a pr
o-po
rtzi
oa e
san
beh
ar z
aizk
io.
–N
ahia
go i
zate
n d
u e
redu
ekin
bi
dim
ent-
siot
an (
ez e
rrea
lak)
lan
egi
tea.
Beh
in e
tabi
rrit
an
egin
on
dore
n
auto
mat
izat
zen
ditu
eta
ere
duen
beh
arri
k ez
du
.–
Pin
tzel
az
ari
den
ean
go
gora
razi
be
har
zaio
geh
iago
xu
katu
beh
arra
du
ela.
Ez
daki
kon
pasa
era
bilt
zen
. Err
egel
aren
era
-bi
lera
ez
du m
ende
ratz
en,
zert
xoba
it b
a-da
ki e
re.
–P
ixka
bat
gid
arit
zape
an.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 87
88
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
ER
AB
AK
IEN
FIT
XA
1/4
Ikas
lea:
Xab
ier
XY
Dat
a: 1
997k
o u
rria
An
tola
ket
ari
bu
ruzk
o e
rab
akia
k
Tald
ekat
zea
Esp
arru
ak/
Esp
azio
akD
enbo
raP
rofe
sion
alA
zalp
ena
irak
asga
iak
inpl
ikat
uak
Un
itat
e B
erar
iazk
oa
Err
efer
entz
i ta
ldea
reki
n(i
nte
graz
ioa)
Ikas
lez
ikas
le
Bes
te
tald
ekat
ze
bat
zuk
(zei
ntz
uk)
– M
atem
atik
a–
Hiz
kun
tza
– G
izar
te e
ta N
atu
r Z
.–
Giz
arte
treb
etas
un
ak–
Info
rmat
ika
– G
ela
bera
riaz
koa
–“
”–
“”
– B
erdi
n +
nat
ur
gu-
nea
k.–
Info
rmat
ika
gela
4 or
du3
ordu
3 or
du3
ordu
2 or
du
–P
edag
. T.k
o ir
akas
lea
–P
rakt
iket
ako
ikas
leba
t ba
tzu
etan
Prog
ram
a be
rari
azko
a ja
rrai
tu b
e-ha
rra
du,
oso
Cur
ricu
lum
Ego
kit-
zap.
Esa
ngur
atsu
a es
katz
en d
uena
logi
ka/m
atem
ati-
ka e
ta k
omun
ika-
zio
espa
rrue
tan,
Uni
tate
Ber
aria
zko-
aren
Cur
ricu
lum
ean
oina
rritu
za.
–G
. Hez
kun
(2.
B)
–P
last
ika
(2.B
)–
Asm
aku
ntz
en
tai-
lerr
a (2
. B)
–Te
knol
ogia
(2.
B)
–Tu
tore
tza
(2. B
)
–G
imn
asio
a/G
ela
–P
last
ika
gela
–“
”–
Tekn
olog
ia g
ela
–G
ela
2. B
2 or
du3
ordu
3 or
du3
ordu
1 or
du
–D
agok
ion
arl
oko
ira-
kasl
ea.
Pla
stik
an e
taA
smak
un
tzen
Ta
ile-
rrea
n ir
akas
le b
era.
–G
. H
ezku
ntz
an e
taP
last
ikan
pr
akti
ke-
tako
ika
sle
bat.
Hel
buru
a: g
izar
te in
tegr
azio
a ar
lo te
k-ni
ko m
anip
ulat
iboe
tan
eta
hain
esa
n-gu
rats
uak
ez d
iren
cur
ricu
lum
ego
kit-
zape
neta
n. T
alde
ak o
ngi
hart
zen
du.
Ord
uteg
iare
n an
tola
keta
err
azte
n du
,U
nit.
Bera
riaz
koan
bes
te ik
aski
de b
at-
zuek
in b
ater
a eg
iten
duel
ako.
Ez
du
prem
ia
bera
riaz
kori
k,be
raz,
ez
du b
anan
-ban
ako
la-
gun
tzar
ik e
skat
zen
gir
o is
ola
-tu
an e
gote
agat
ik.
–E
usk
ara
–G
ela
2. A
3 or
du–
Ikas
lez
ikas
le.
Eu
skar
a m
aila
n
ahik
oa
du,
bere
fam
ilia
kide
bat
zuek
in h
itz
egit
en d
u e
sku
arki
.B
ere
buru
a se
guru
ik
ust
ean
bere
au
toes
tim
ua
altu
agoa
da.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 88
89
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
ER
AB
AK
IEN
FIT
XA
2/4
Ikas
lea:
Xab
ier
XY
Dat
a: 1
997k
o u
rria
Cu
rric
ulu
mar
en o
inar
rizk
o e
lem
entu
ak. E
spar
rua:
___
____
____
____
____
____
Hel
buru
/Edu
ki/E
balu
azio
iriz
pide
ego
kitu
ak (
jaki
ngo
du
egi
ten
..., g
ai iz
ango
da.
..)M
etod
olog
ia e
ta la
gun
tzak
2. b
loke
tik:
Iku
s h
izku
ntz
a
–O
inar
rizk
o ko
lore
ak a
ipat
zea.
–Ja
rrai
pide
ida
tzie
i ja
rrai
tzea
kol
orea
k be
har
bez
ala
nah
asiz
oin
arri
zkoe
n o
ndo
ren
go b
i-ga
rren
eta
hir
uga
rren
mai
lako
kol
orea
k lo
rtze
ko.
–A
hoz
ko ja
rrai
pide
ei ja
rrai
tzea
, kol
orea
k be
har
bez
ala
nah
asiz
kol
ore
gam
ak lo
rtze
ko.
–K
olor
eare
n e
fekt
u s
inbo
liko
eta
soz
ial b
atzu
k ez
agu
tzea
(do
lum
ina,
su
tsu
a iz
atea
,, ga
r-bi
tasu
na.
..).
–P
lan
ozko
eta
bol
um
enez
ko i
rudi
pen
ak e
zber
din
tzea
.–
Ingu
run
e n
atu
ral e
ta a
rtif
izia
leko
for
ma
erra
zak
ezbe
rdin
tzea
.–
Ah
ozko
jarr
aipi
deei
jarr
aitu
z n
orbe
rak
sort
zea.
–L
amin
etan
fon
doa
eta
form
a be
reiz
tea.
–Te
stu
ra e
zber
din
ekin
col
lage
egi
tea,
tek
nik
a ez
berd
inak
era
bili
z (g
rapa
tzea
, its
aste
a,...
)–
Eza
gutz
ea e
ntz
ute
z be
ster
ik e
z ba
da e
re h
itz
hau
en e
san
ahia
: oin
arri
zko
kolo
rea,
big
a-rr
en m
aila
ko k
olor
ea, h
iru
garr
en m
aila
ko k
olor
ea, c
olla
gea,
tes
tura
, fon
doa,
pla
noa
, bo-
lum
ena
(esp
azia
la),
kol
ore
gam
a.–
Nor
bera
ren
eta
bes
teen
sor
tzel
anak
bal
ioes
tea.
Mah
ai b
atea
n 2
. mai
lako
5 i
kask
ider
e-ki
n la
n e
gin
go d
u. P
rakt
iket
ako
irak
as-
leak
lagu
ndu
egi
ngo
dio
ber
ezik
i ah
oz-
ko ja
rrai
pide
ak e
mat
erak
oan
, on
dore
nbe
rea
egit
en a
uto
nom
oki
jarr
aitu
ko d
uor
duan
ord
uko
ira
kasl
eare
n e
ta m
a-h
aiki
deen
lagu
ntz
arek
in (
prak
tike
tako
irak
asle
ak la
gun
duko
dio
mot
ore
ara-
zo h
andi
agoa
k di
tuen
bes
te i
kasl
eren
bati
).
Koo
rdin
azio
sai
oeta
n a
rlok
o ir
akas
leak
eta
Ped
agog
ia T
erap
euti
koko
ak m
ater
ia-
la p
rest
atu
ko d
ute
cu
rric
ulu
m e
goki
tza-
pen
a er
razt
eko
eta
ikas
leak
arr
akas
taiz
an
deza
n
hel
buru
/edu
ki
egok
itu
aklo
rtze
ko b
idee
tan
(B
ere
ikas
kide
ek b
e-ra
iek
pres
tatu
ko d
ute
).
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 89
90
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
ER
AB
AK
IEN
FIT
XA
3/4
Ikas
lea:
Xab
ier
XY
Dat
a: 1
997k
o u
rria
Inte
graz
io i
rak
asga
iak
Inte
graz
io h
elb
uru
ak (
Irak
asga
i gu
ztie
tan
kom
un
ak)*
Oh
arp
enak
:
–O
hik
o et
a be
har
rezk
o m
ater
iala
reki
n e
skol
ara
joat
ea.
–B
este
esk
ola
egu
n b
atzu
etan
zer
mat
eria
l esk
atu
hu
ra e
skol
arat
u.
–M
ater
iala
bil
tzea
eta
, beh
ar i
zan
ez g
ero,
gar
bike
ta e
gite
n la
gun
tzea
.–
Mat
eria
la i
kask
idee
kin
par
titz
ea.
–E
skol
ara
sart
zeko
eta
ate
ratz
eko
pun
tual
a iz
atea
.–
Irak
asle
ari
baim
ena
eska
tzea
(u
nit
ate
bera
riaz
koan
mat
eria
l ah
aztu
a h
artz
eko,
kom
u-
ner
a jo
atek
o...)
–Ik
asge
lako
ara
uak
eza
gutz
ea.
–N
ork
bere
ira
kasl
eari
eta
ika
skid
eei
lagu
ntz
a es
katz
ea.
–N
ahia
k, ir
itzi
ak e
ta a
smoa
k ko
mu
nik
atze
a ba
i tal
de t
xiki
an b
ai ik
aski
de g
uzt
ien
au
rrea
n.
–B
ere
ikas
kide
en i
zen
ak e
zagu
tzea
eta
era
bilt
zea.
–Ta
ldek
ako
jard
uer
etan
nat
ura
ltas
un
ez p
arte
har
tzea
.–
Lag
un
arte
ko h
arre
man
etan
gir
o eg
oki
eta
atse
gin
a lo
rtze
a.
Hai
nbe
ste
mat
eria
l-ga
uza
gal
tzen
di-
tuen
ez, e
raba
ki d
a es
kola
ldia
am
aitu
-ta
koan
ber
riku
stea
zer
gal
du d
en e
tabi
har
amu
ner
ako
berr
iro
ekar
tzea
.
«Agu
rrak
eta
esk
aera
k» n
ola
egin
pro
-gr
ama
bat
abia
n d
ago
bat-
bate
ko e
lka-
rrer
agin
ak h
obet
zeko
.
Fam
ilia
ren
lag
un
tza
eska
tu d
a ko
ntu
hon
etan
.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 90
91
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
ER
AB
AK
IEN
FIT
XA
4/4
Ikas
lea:
Xab
ier
XY
Dat
a: 1
997k
o u
rria
Ald
erd
i ga
rran
tzit
suak
, fa
mil
iare
n l
agu
ntz
ari
dag
ok
ion
ez
Ald
iaH
elbu
ruak
Fam
ilia
ren
B.H
.I.r
enIk
asle
aren
Koo
rdin
azio
ako
npr
omez
uak
kon
prom
ezu
akko
npr
omez
ua
Ber
riku
spen
a
Leh
en h
iru
hil
ekoa
Bat
-bat
eko
elka
rre-
ragi
nak
h
obet
zea
(gal
detz
eko
lots
aga
ltzea
, esk
atze
a, e
l-ka
rriz
keta
k h
aste
a)
Leh
en
hir
uh
ileko
hon
etan
eg
un
ero
man
datu
ak
egin
beha
rko
ditu
(eg
un
-ka
ria,
og
ia,
den
-da
...).
L
agu
ndu
tajo
ango
da
bain
a be
-ra
k es
katu
ko d
itu
.
Ast
ean
be
hin
gu
t-xi
enez
te
lefo
noz
deit
uko
di
o la
gun
edo
fam
iliak
ider
enba
ti.
Ikas
lear
i em
atea
apli
katu
be
har
zaio
n
prog
ram
a-re
n b
erri
.
Ikas
gela
ba
rru
kom
anda
tuak
ik
as-
tetx
ean
bar
na
egi-
tea
(ida
zkar
itza
,ir
akas
leei
eta
ika
s-le
ei
abis
uak
em
a-te
a, fo
toko
piag
ailu
-ra
joat
ea),
has
iera
nla
gun
duta
, ba
ina
bera
k es
katu
z.
Pro
gram
aren
apl
i-ka
zioa
egi
tean
ja-
rrer
a on
a ag
ertu
z,ba
i et
xean
eta
bai
inst
itu
tuan
ez
art-
zen
zai
zkio
n m
an-
datu
ak e
gin
ez.
Hir
uh
ilek
oa a
mai
-tu
tako
an,
gura
so-
ak,
irak
asle
ak
eta
ikas
leak
, ba
tera
,bi
ldu
z.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 91
92
Ikas
lea:
Xab
ier
XY
Inte
graz
iope
ko a
rloa
: Pla
stik
aK
urs
oa: 2
. BA
rlok
o ir
akas
lea:
C.P
.
Koo
rdin
azio
ald
iaU
. did
akti
koar
en h
elb
uru
/M
ater
iale
n e
goki
tzap
ena
Inte
graz
ioar
en h
elb
uru
Aza
roar
en 3
tik
7ra
edu
kien
ego
kitz
apen
ab
erar
iazk
oak
Un
itat
e d
idak
tiko
a
Koo
rdin
azio
ald
iaU
. did
akti
koar
en h
elb
uru
/M
ater
iale
n e
goki
tzap
ena
Inte
graz
ioar
en h
elb
uru
Aza
roar
en 3
tik
7ra
edu
kien
ego
kitz
apen
ab
erar
iazk
oak
Un
itat
e d
idak
tiko
a
Koo
rdin
azio
ald
iaU
. did
akti
koar
en h
elb
uru
/M
ater
iale
n e
goki
tzap
ena
Inte
graz
ioar
en h
elb
uru
Aza
roar
en 3
tik
7ra
edu
kien
ego
kitz
apen
ab
erar
iazk
oak
Un
itat
e d
idak
tiko
a
Lan
pla
ng
intz
a in
teg
razi
o a
rlo
eta
n
–O
inar
rizk
o ko
lore
ak a
ipat
zea.
–O
inar
rizk
oen
on
dore
ngo
big
arre
net
a h
iru
garr
en m
aila
ko k
olor
ea-
klor
tzek
o n
ahas
keta
k eg
itea
.–
Kol
ore
gam
ak s
ortz
ea.
–K
olor
eare
n e
zau
garr
iak
eta
efek
-tu
ak.
–Ir
udi
ge
omet
riko
z os
atu
riko
orri
a, n
on,
iru
diak
mar
razt
uta
,in
ters
ekzi
oa o
satz
en d
ute
n; a
die-
razt
en d
a, h
alab
er, z
ein
kol
oret
anm
argo
tu b
ehar
du
ten
.–
Bos
t ge
lask
ako
zuta
bea
duen
orri
alde
a, k
olor
e ba
t tx
uri
/bel
tza
geh
iago
/gu
txia
gore
kin
n
ahas
te-
ko, k
olor
e ga
ma
lort
zeko
.
–E
skol
a h
asie
ran
pu
ntu
ala
izat
ea.
–B
este
esk
ola
egu
n b
atzu
etan
zer
mat
eria
l es
katu
hu
ra e
skol
arat
u(p
intz
ela,
za
pia
eta
pin
tura
k)ek
artz
ea.
–B
ere
mah
aiki
deen
ize
nak
eza
gut-
zea
eta
erab
iltz
ea.
–In
guru
ne
nat
ura
l eta
art
ifiz
iale
kofo
rma
erra
zak
ezbe
rdin
tzea
.–
Pla
noz
ko e
ta b
olu
men
ezko
iru
di-
pen
ak e
zber
din
tzea
.–
Lam
inet
an f
ondo
a et
a fo
rma
be-
reiz
tea.
–H
iru
dim
ents
ioko
gau
zaki
ak e
ram
atea
,et
a ha
uen
pla
nozk
o ir
udi
kape
na e
gite
a,ho
nela
, ika
spro
zesu
ari e
kite
ko.
–O
rri b
at, h
elbu
ru h
onet
arak
o: in
guru
near
tifi
zial
eta
nat
ura
lean
iku
sten
dit
uen
form
a er
raza
k id
azte
ko–
Fond
o/fo
rma
bitx
iak
ditu
zten
lam
inak
,eg
oki
kalk
ula
tuak
eta
mar
gotu
ak i
zan
dait
ezen
.
–O
hik
o et
a be
har
rezk
o m
ater
iala
-re
kin
esk
olar
a jo
atea
.–
Irak
asle
ari
gutx
ien
ez g
alde
ra b
ateg
itea
em
an d
itu
en a
zalp
enei
bu
-ru
z
–N
ork
bere
kon
posi
zioa
k eg
itea
,h
itze
zko
jarr
aipi
deei
jarr
aitu
z.–
Test
ura
ezb
erdi
nek
in C
olla
ge b
ateg
itea
, lot
ura
-tek
nik
a ez
berd
inak
erab
iliz
(gr
apat
zea,
its
aste
a)–
Nor
bera
ren
eta
bes
teen
sor
tzel
a-n
ak b
alio
este
a.
–C
olla
gear
en e
lem
entu
en «
plan
ti-
lak»
em
ango
di
zkie
gu,
orri
anba
rna
ban
atu
dit
zan
eta
sil
uet
akm
arka
dit
zan
.–
Pla
nti
lak
erab
ilik
o di
tu
test
ura
ezbe
rdin
ak m
arka
tzek
o et
a.
–B
este
esk
ola
egu
n b
atzu
etan
zer
mat
eria
l esk
atu
hu
ra e
skol
arat
u.
–M
ater
iala
ika
skid
eeki
n p
arti
tzea
–Ta
lde
txik
ian
kom
un
ikat
zea.
«Iku
s-h
izku
ntz
a:K
olor
eare
n t
eori
a»
«Iku
s-h
izku
ntz
a:F
orm
ak»
«Iku
s-h
izku
ntz
a:
Col
lage
»
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 92
93
IKASLEZ IKASLEKO CURRICULUMEGOKITZAPENA
Ikaslea: Ana XX
Unitate berariazkoa: Erreferentzi taldea: 3. A
Ikastetxea: XYX
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 93
94
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
DA
TU
AK
Ikas
lea:
An
a X
YD
ata:
199
7ko
urr
ia
Ikas
lear
en d
atu
per
tso
nal
ak.
Jaio
tza
dat
a: 1
6-10
-198
3A
din
a: 1
4Ja
iote
rria
: XX
X
Am
aren
ize
na:
XX
XA
din
a: 3
9L
anb
idea
: XX
X
Ait
aren
ize
na:
XX
XA
din
a: 3
4L
anb
idea
: XX
X
Hel
bid
ea: X
XX
Tele
fon
oa: X
XX
Err
efer
entz
i ta
ldea
(in
tegr
azio
a): 3
.º A
Jaio
hiz
kun
tza:
B
este
hiz
kun
tza:
Fu
ntz
ioak
eta
kon
pro
mez
uak
*
Pro
fesi
onal
in
pli
katu
akF
un
tzio
akS
inad
ura
Koo
rdin
azio
esp
azio
ak e
ta d
enbo
rak
D.P
.P
edag
. Ter
ap. e
ta T
uto
rea
U.B
. (P
T)
R.D
.V.
Ori
enta
tzai
lea
(Or)
M.L
.P
last
ika
eta
Tuto
r. er
ref.
tal.
(Pl/T
ut)
B.P
.G
orpu
tz H
ezku
ntz
a (G
H)
P.S
.E
rlij
ioa
(Erl
)
S.B
.M
usi
ka (
Mu
s)
C.G
.In
form
atik
a (I
nf)
Ham
abos
t eg
un
ero:
PT-
Or-
Pl/
Tut:
2.,
4.,
Ast
eazk
. 4-
5. O
rien
tabi
de b
ule
goan
Hil
ero:
PT-
In
f :
Hil
eko
leh
en a
stea
z-ke
n. 4
-5. (
Irak
asle
gel
an)
PT-
Mu
s: H
ilek
o h
iru
garr
en a
s-te
azke
n. 4
-5. (
Irak
asle
gel
an)
PT-
Erl
: H
ilek
o le
hen
ost
egu
ne-
an. 4
. ord
ua.
(Ir
akas
le g
elan
)P
T-G
H:
Hil
eko
2. o
steg
un
ean
.4.
ord
ua
(Ira
kasl
e ge
lan
)
Hir
u h
iler
o:E
balu
azio
sai
oak
Irak
asle
gel
an)
*O
rdu
an o
rdu
ko e
rab
akia
k h
artz
en d
iren
neu
rria
n b
ete
beh
arre
ko a
tala
.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 94
95
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 1
/6
Ikas
lea:
An
a X
YD
ata:
199
7ko
urr
ia
Esk
ola
biz
itza
rak
o d
atu
gar
ran
tzit
suak
.
Bes
te p
rofe
sion
al b
atzu
en t
xost
enet
ako
dat
uE
skol
ald
iare
n h
isto
ria:
garr
antz
itsu
ak (
Bai
ta d
iagn
osti
koa
ere,
bal
ego)
Esk
olat
zear
i b
uru
zko
dat
u g
arra
ntz
itsu
ak
Fam
ilia
ren
in
guru
a:A
urr
eko
kurt
soko
/zik
loko
/eta
pak
o d
atu
gar
ran
tzit
suak
.(A
nto
lake
ta, e
du
kiak
, tal
dek
atze
ak, m
etod
olog
ia...
)
Dia
gnos
tiko
a:
–A
dim
en u
rrit
asu
n a
rin
a. W
ISC
: CI
guzt
ira
68. A
zken
bal
ioz-
tape
na
1995
eko
ekai
nea
n.
–B
i ah
izpa
tati
k bi
garr
ena.
–K
ult
ur
mai
la e
skas
a.–
Gu
raso
ek e
z di
tuzt
e be
ti u
lert
zen
em
aten
zai
zkie
n in
form
azio
ak.
DB
Hko
leh
en z
iklo
an o
ndo
ko h
auet
an i
nte
grat
uta
ego
n z
en:
Gor
putz
Hez
kun
tzan
, E
rlij
ioan
, M
usi
kan
(1.
), P
last
ikan
(2.
),Te
knol
ogia
n,
Nat
ur
Zie
ntz
ieta
n,
Giz
arte
Zie
ntz
ieta
n e
ta I
puin
Tail
erre
an,
guzt
ira
19 o
rdu
. E
ta b
este
gai
ner
ako
ordu
ak (
11or
du)
Un
itat
e B
erar
iazk
oan
: L
ehen
Hez
kun
tzak
oak
dire
n H
iz-
kun
tza
eta
Mat
emat
ika
ezag
utz
ak e
ta t
rebe
tasu
nak
lan
tzen
–H
aur
Hez
kun
tzat
ik e
skol
atu
a gu
re i
kast
etxe
an.
–B
ere
esko
lald
ian
zeh
ar la
gun
tza
espe
zial
izat
ua
har
tu d
u.
–L
ehen
Hez
kun
tzan
por
taer
a di
sru
ptib
o la
rria
k ag
ertu
zit
uen
eta
port
aera
ald
atze
ko p
rogr
ama
bate
n (
doku
men
tazi
oare
kin
bate
ra d
oan
a) b
idez
sen
datu
zen
.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 95
96
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 2
/6
Ikas
lea:
An
a X
YD
ata:
199
7ko
urr
ia
Esk
ola
biz
itza
rak
o d
atu
gar
ran
tzit
suak
.
Pro
fil p
erts
onal
a:
Ber
e b
uru
aren
bal
ioes
pen
a (A
uto
kon
tzep
tua,
Per
tson
a au
ton
omia
ko a
ztu
rak
auto
esti
mu
a, e
spek
tati
bak
...)
Bes
teek
iko
afek
tu e
ta h
arre
man
ald
erd
iak
(ika
skid
eak,
ira
kasl
eak)
Ara
uak
ule
rtze
a, o
nar
tzea
eta
bet
etze
a
Nor
tasu
nar
en a
lder
di
garr
antz
itsu
ak
Nah
ikoa
.
–B
ere
pert
son
a et
a gi
zart
e au
ton
omia
nah
ikoa
da.
Lag
un
tza
eska
tzek
o ga
i da
beh
ar d
uen
ean
.
–O
so la
gun
arte
koa
da. T
alde
kako
jard
uer
etan
par
te h
artz
eaat
segi
n d
u,
bai
esko
la,
bai
giza
rte,
bai
jai
gir
oko
jard
uer
e-ta
n.
–B
ere
buru
arek
in s
egu
rtas
un
gu
txi.
–B
ere
ahal
men
etan
kon
fida
ntz
a gu
txi
(ber
a eg
itek
o ga
uza
bada
ere
, lag
un
tza
eska
tzen
du
zen
bait
lan
etan
)
–A
tseg
ina.
–G
idar
itza
peko
lan
etan
bet
i pr
est.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 96
97
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 3
/6
Ikas
lea:
An
a X
YD
ata:
199
7ko
urr
ia
Gai
tasu
nen
bal
iio
ztap
en o
rok
orr
a
Giz
arte
-nat
ura
esp
arru
aK
omu
nik
azio
esp
arru
a
Log
ika-
Mat
emat
ika
esp
arru
aP
siko
mot
rizi
tate
esp
arru
a
Art
e-Te
knol
ogia
esp
arru
aO
har
pen
ak e
ta b
este
dat
u i
nte
resg
arri
bat
zuk
–K
ult
ur
info
rmaz
io u
rria
bai
Giz
arte
arl
oan
bai
Nat
ur
arlo
an,
esko
lan
ika
sita
koa
best
erik
ez.
–L
ehen
Hez
kun
tzak
o ed
uki
ak a
razo
ask
orik
gab
e h
ausn
artz
endi
tu, e
duki
ber
riak
, ber
riz,
par
tzia
lki
hau
snar
tzen
dit
u.
–B
ere
mai
la o
roko
rra
Leh
en H
ezku
ntz
ako
3. M
aila
ren
par
ekoa
da.
–A
hoz
ko h
izku
ntz
a n
ahik
o u
rria
hiz
tegi
aren
ald
etik
; es
aldi
erra
zak
eta
mai
z m
aku
lu h
itza
k.–
Irak
urk
eta
esan
gura
tsu
nah
ikoa
tes
tu e
rraz
ak d
iren
ean
.–
Oso
ida
zlan
err
az e
ta la
burr
ak e
gite
n d
itu
, han
-hem
enka
or-
togr
afi
akat
seki
n.
–M
aila
mek
anik
oari
dag
okio
nez
, L
ehen
Hez
kun
tzak
o 4.
Mai
-la
ren
par
ekoa
da:
oin
arri
zko
erag
iket
ak m
ende
ratz
en b
adit
uer
e, u
lerm
enar
i et
a ar
razo
ibid
e lo
giko
-mat
emat
ikoa
ri d
ago-
kion
ez h
uts
egi
ten
du
).
–G
orpu
tz H
ezku
ntz
ako
esko
leta
n o
ngi
mol
datz
en d
a eg
okit
za-
pen
ber
ezir
ik g
abe.
Teo
riko
etan
, al
diz,
ule
rmen
eta
ika
s-ar
a-zo
ak d
itu
–B
ere
arte
adi
eraz
pen
a L
ehen
Hez
kun
tzak
o 1.
Zik
loar
i da
go-
kion
a da
gu
txi
gora
-beh
era.
–Ia
ioa
da la
ntr
esn
ak e
rabi
ltze
n b
ain
a ez
da
oso
disd
irat
sua
la-
nak
bor
obil
tzen
(tr
aket
sa).
–G
idar
itza
peko
lan
ak n
ahia
go d
itu
, mar
razk
etan
izan
ezi
k, m
a-rr
azte
ko e
rraz
tasu
na
bait
u.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 97
98
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 4
/6
Ikas
lea:
An
a X
YD
ata:
199
7ko
urr
ia
Mo
tib
azio
a, i
nte
resa
k e
ta i
kas
-est
ilo
a
Mot
ibaz
ioa:
Err
eakz
ioak
zai
ltas
un
en a
urr
ean
Esp
arru
, ed
uki
eta
jard
uer
a le
hen
tasu
nak
:L
an a
ztu
rak:
Zal
etas
un
ak, g
ust
uak
:Ik
aste
ko e
stra
tegi
ak:
Arr
eta
jart
zea:
Jarr
erak
elk
arla
nea
n:
Oro
imen
a:E
rren
dim
end
ua:
Bes
te g
aita
sun
bat
zuk
(sor
men
a, a
bstr
akzi
o ga
itas
un
a, in
tuiz
ioa)
:In
dar
garr
iak:
–M
otib
atze
n d
ute
bes
teen
au
rrea
n e
raku
sgar
riak
dir
en ja
rdu
erek
edo
gi-
zart
e m
aila
n ja
sotz
at jo
tzen
dir
enek
.–
Jarr
era
nah
iko
txar
ra e
tsip
enar
en a
urr
ean
. An
tsie
tate
a.–
Zai
ltasu
nen
au
rrea
n e
do b
loke
atze
n d
a ed
o eg
inbe
harr
ari u
ko e
gite
n d
io e
do a
nt-
siet
atez
joka
tzen
du
. (L
ehen
Hez
kun
tzan
oso
den
bora
ldi a
gres
iboa
izan
zu
en)
–O
so i
lusi
onat
uta
dag
o su
kald
arit
za t
aile
rrea
n p
arte
har
tzek
o id
eiar
ekin
.–
Jard
uer
a ez
agu
nak
nah
iago
dit
u.
Kos
tata
on
artz
en d
itu
jar
duer
a be
-rr
iak,
era
bate
ko g
idar
itza
peko
ak e
z ba
dira
edo
oso
ats
egin
ez
badi
tu.
–L
anen
bor
obil
tzea
eta
au
rkez
pen
a ez
dit
u z
ain
tzen
. Mat
eria
lare
kin
ere
axol
agab
ea d
a.–
Lana
k ha
ster
akoa
n et
a la
n be
rrie
i eki
tera
koan
inpu
ltsib
oa e
ta b
uru
gabe
a da
.
–A
din
arek
in e
ta m
omen
tuko
mod
arek
in b
at d
atoz
en z
alet
asu
nak
eta
gust
uak
dit
u.
–B
uru
z m
ekan
ikok
i ika
stek
o jo
era,
gog
oeta
egi
n g
abe
eta
erla
zion
atu
gab
e.–
Ez
du b
eti
bere
ika
s-ga
bezi
en k
ontz
ien
tzia
rik.
–O
roko
rtze
a ko
stat
a eg
iten
du
.
–A
rret
a m
aila
nah
ikoa
.–
Lan
kide
tza
zale
a. E
lkar
lan
a m
aite
du
, ba
tez
ere,
men
pera
tzen
dit
uen
lan
ak e
gite
an.
–M
ekan
ikar
i da
goki
onez
err
endi
men
du o
na,
bai
na
eska
sa e
do o
so e
skas
ako
ntz
eptu
en a
lder
diar
i dag
okio
nez
, ira
kasg
aiar
en e
do g
aiar
en a
rabe
ra.
–O
ro h
ar, b
ere
egin
beh
arra
k am
aitz
en d
itu
.
–Ja
rdu
era
berr
ien
au
rrea
n la
gun
tzak
beh
ar i
zate
n d
itu
, ah
ozko
ak, b
atez
ere;
lag
un
tza
hau
en h
elbu
rua
ikas
lear
i bi
dea
erak
ust
ea,
egin
beh
arra
egit
ura
tzea
eta
seg
urt
asu
na
emat
ea d
a.
–E
zagu
tza
berr
iei
eust
ea n
ekez
a eg
iten
zai
o. H
ain
best
e la
ndu
ez
ditu
enez
agu
tzak
err
az a
haz
teko
joer
a.
–A
bstr
akzi
o m
aila
txi
kia.
–S
orm
en p
ixka
bat
age
rtze
n d
u j
ardu
era
arti
stik
o/m
anip
ula
tibo
etan
.L
agu
ntz
a m
anip
ula
tibo
aren
beh
arra
du
asi
mil
atze
ko.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 98
99
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 5
/6
Ikas
lea:
An
a X
YD
ata:
199
7ko
urr
ia
Esk
ola
in
guru
a
Giz
a b
alia
bid
eak:
Esp
azio
ak:
Tald
ekat
zeen
ego
kita
sun
aren
azt
erke
ta:
Mat
eria
l bal
iab
idea
k:D
enb
orar
en b
anak
eta:
An
izta
sun
ari
aurr
e eg
itek
o p
lan
aker
agin
dak
o al
der
di
garr
antz
itsu
ak:
–P
edag
ogia
Ter
apeu
tiko
ko i
raka
slea
.–
Arl
oko
irak
asle
a (i
nte
graz
ioa)
.–
Esp
azio
ei d
agok
ien
ez e
z du
ego
kitz
ape-
nik
beh
ar.
–O
ro h
ar, I
kast
etxe
ko o
hik
oak,
eta
ber
e-zi
ki,
Un
itat
e B
erar
iazk
oak
eta
Su
kal-
dari
tzak
o Ta
iler
reko
ak.
–D
enbo
rare
n
anto
lake
tari
da
goki
onez
ez d
u e
goki
tzap
enik
beh
ar.
–U
nita
te B
erar
iazk
oan
14/1
5 u
rtek
o be
ste
4ik
asle
reki
n ba
tera
dag
o; s
uka
ldar
itza
taile
-rr
aren
cu
rric
ulu
mak
inte
resg
aia
du o
ndo-
ko e
spar
ruet
an:
kom
uni
kazi
oan,
log
ika-
mat
emat
ikan
eta
giz
arte
-nat
ura
n. P
roie
ktu
bide
zko
met
odol
ogia
era
biltz
en d
u.
–E
rref
eren
tzi t
alde
a be
rber
a da
taile
rrek
o 5
ikas
leen
tzat
, eta
hon
ek a
nto
lake
ta e
rraz
-te
n d
u. I
kast
alde
hau
ber
bera
izan
da
eta-
pa o
soan
zeh
ar, h
onen
gati
k ik
asta
lde
ho-
rret
an o
ngi
beg
irat
ua
dago
.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 99
100
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
HA
SIE
RA
EB
AL
UA
ZIO
A 6
/6
Ikas
lea:
An
a X
YD
ata:
199
7ko
urr
ia
Ed
uk
iak
: E
spar
rua:
PL
AS
TIK
A
Ed
uki
gar
ran
tzit
suen
en e
bal
uaz
ioa
(Eza
gutz
ak...
, Gai
da:
...)
Beh
arre
zko
lagu
ntz
ak e
ta o
har
pen
ak
–Z
enba
kiak
zu
zen
ira
kurt
zen
eta
ida
zten
dit
u s
ei z
ifre
tara
ino.
–D
iru
aren
bal
ioa
ezag
utz
en d
u.
Txa
npo
nak
eta
bil
etea
k ze
nba
tu,
kon
para
tu e
taau
kera
tu e
gite
n d
itu
geh
ien
ez 5
zif
rako
kan
tita
teek
in.
–L
au e
ragi
keta
k m
aila
mek
anik
oan
men
dera
tzen
dit
u,
bai
pape
rean
bai
kal
kula
-ga
ilu
z.–
Lu
zera
, mas
a et
a bo
lum
en u
nit
ater
ik o
hik
oen
ak e
zagu
tzen
eta
era
bilt
zen
dit
u.
–F
orm
a ge
omet
riko
oh
ikoe
nak
eza
gutz
en d
itu
pla
noa
n. P
erim
etro
, rad
io, a
lde,
al-
tuer
a et
a an
gelu
kon
tzep
tuak
eza
gutz
en d
itu
. A
nge
luak
kon
para
tu,
neu
rtu
eta
oper
atu
egi
ten
dit
u, z
enba
ki o
soek
in b
akar
rik.
–U
nit
atea
bai
no
zati
ki t
xiki
agoa
k ir
udi
katz
en d
itu
.–
Ingu
run
eko
zen
bait
iru
dika
pen
gra
fiko
oin
arri
zko
eran
eta
zu
zen
ki i
raku
rri
eta
inte
rpre
tatz
en d
itu
(ba
rra
eta
sekt
ore
bide
zko
diag
ram
ak).
–P
robl
ema
erra
zak
eta
oso
zuze
nak
eba
zten
dit
u.
–Z
ifra
geh
iago
dit
uzt
en z
enba
kiek
in h
ut-
sak
egit
en d
itu
.–
Zai
ltas
un
ak d
itu
itz
uld
iru
a bu
ruz
kalk
u-
latz
eko.
–Z
atik
etak
egi
ten
sar
ri n
ahas
pila
tzen
da,
zen
baki
ak z
ifra
bat
bai
no
geh
iago
koak
dire
nea
n.
–K
alku
lua
buru
z eg
iten
zai
ltas
un
han
diak
ditu
.–
Un
itat
e ez
berd
inen
ar
teko
ba
liok
idea
kko
stat
a bu
rutz
en d
itu
. E
z da
uka
ara
zo-
rik,
bal
ioki
deen
tau
la b
isu
al b
atez
bal
iat-
zen
bad
a.–
Aza
lera
eta
gai
naz
ala
kon
tzep
tuak
ez
ditu
bere
egi
n.
–Iz
enda
tzai
le k
omu
nek
o za
tiki
ekin
lan
egi
-te
n
duen
ba
koit
zean
go
gora
razi
be
har
zaio
os
o er
raz
ahaz
tu
egit
en
duel
ako.
Izen
datz
aile
ez
berd
inek
o za
tiki
ekin
ez
daki
lan
egi
ten
.–
Lag
un
tzar
en b
ehar
ra i
zate
n d
u a
rraz
oibi
-de
ari
jarr
aitz
eko
bi e
ragi
keta
edo
geh
iago
dire
nea
n.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 100
101
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
ER
AB
AK
IEN
FIT
XA
1/4
Ikas
lea:
An
a X
YD
ata:
199
7ko
urr
ia
An
tola
ket
ari
bu
ruzk
o e
rab
akia
k
Tald
ekat
zea
Esp
arru
ak/
Esp
azio
akD
enbo
raP
rofe
sion
alA
zalp
ena
irak
asga
iak
inpl
ikat
uak
Un
itat
e B
erar
iazk
oa
Err
efer
entz
i ta
ldea
reki
n(i
nte
graz
ioa)
Ikas
lez
ikas
le
Bes
te
tald
ekat
ze
bat
zuk
(zei
ntz
uk)
– Su
kald
aritz
ako
taile
rra.
– G
izar
te tr
ebet
asun
ak–
Hiz
kunt
z es
parr
ua.
– Lo
gika
-Mat
emat
ika
es-
parr
ua.
– G
izar
te-N
atur
a es
parr
ua.
– Su
kald
aritz
a ta
ilerr
eko
gela
–E
spaz
io g
uztia
k–
Uni
tate
B
erar
iazk
oa-
ren
gela
– I
d.–
Id.
6 or
du4
ordu
3 or
du3
ordu
2 or
du
–P
edag
ogia
Ter
apeu
-ti
koko
ira
kasl
ea3.
eko
curr
icu
lum
eko
edu
kia
nah
iko
zail
a de
nez
eta
ika
slea
-re
n a
hal
men
etik
urr
un
dag
oe-
nez
, pla
nte
atze
n d
a:–
Un
itat
e B
erar
iazk
oan
ika
stor
-du
geh
iago
(18
ord
u)
izat
ea,
tail
er
mot
ako
met
odol
ogia
erab
iliz,
dib
ersi
fika
tze
eta
dizi
-pl
inar
teko
ta-
sun
han
diag
oa.
–G
ain
erak
o or
duak
(12
ord
u).
Giz
arte
et
a in
tegr
azio
he
lbu
-ru
ak
gara
tzek
o po
sibi
litat
eha
ndi
agoa
k da
kart
zate
n
ira-
kasg
aiet
an.
– E
rlij
ioa
– G
orpu
tz H
ezku
ntz
a–
Pla
stik
a–
Mu
sika
– In
form
atik
a–
Tuto
retz
a
–A
ipat
uta
ko i
raka
s-ga
ien
be
rezk
o es
-pa
zioa
k
2 or
du2
ordu
2 or
du2
ordu
3 or
du1
ordu
Ez
du ik
asle
z ik
asle
ko in
olak
o pr
o-gr
amar
en b
ehar
rik.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 101
102
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
ER
AB
AK
IEN
FIT
XA
2/4
Ikas
lea:
An
a X
YD
ata:
199
7ko
urr
ia
Cu
rric
ulu
mar
en o
inar
rizk
o e
lem
entu
ak. E
spar
rua:
Su
ka
lda
ritz
ak
o t
ail
erra
: L
ogi
ka
-Ma
tem
ati
ka
esp
arr
ua
Hel
buru
/Edu
ki/E
balu
azio
iriz
pide
ego
kitu
ak (
jaki
ngo
du
egi
ten
..., g
ai iz
ango
da.
..)M
etod
olog
ia e
ta la
gun
tzak
Blo
kea:
«E
rosk
etak
egi
tea»
1.K
alit
ate-
prez
ioa:
–A
ntz
eko
kali
tate
a et
a ka
nti
tate
ber
din
a du
ten
gau
zaki
etan
pre
zio
ezbe
rdin
ak a
lde-
ratz
ea.
–P
rezi
oak
alde
ratz
ea, p
rezi
o bo
robi
lak
ain
tzat
har
tuz
(995
Ë 1
000)
.–
Pre
zioa
eta
kan
tita
tea
asoz
iatz
ea.
–A
ntz
eko
kali
tate
a ba
ina
kan
tita
te e
zber
din
a du
ten
gau
zaki
etan
pre
zioa
k al
dera
tzea
(kal
kula
gail
ua
erab
iliz
)2.
Sal
men
ta b
erez
iak:
–%
apl
ikat
u o
ndo
ren
, kal
kula
gail
uaz
bal
iatu
ta p
rezi
o be
rria
ate
ratz
ea.
–B
i ba
kar
bate
n p
rezi
oan
bez
alak
o sa
lmen
teta
n i
kust
ea b
anak
a ze
nba
t ba
lio
dute
net
a ik
ust
ea, h
alab
er, h
orie
k bi
ak e
nba
se b
akar
rean
zen
bat
bali
o du
ten
.3.
Ero
sket
ak p
rogr
amat
zea
eta
diru
a au
rrei
kust
ea:
–E
rosk
eta
zerr
enda
bat
egi
tea,
err
ezet
a ba
t-ed
o pr
esta
tzek
o, o
ndo
ko u
rrat
sak
egin
ez:
•B
ehar
rezk
o os
agai
en e
ta la
ntr
esn
en z
erre
nda
egi
tea.
•E
sku
ra d
itu
gun
gau
zaki
ak e
ta k
anti
tate
ak a
zter
tzea
.•
Fal
ta z
aizk
igu
n g
auza
kiak
eta
hau
en k
anti
tate
ak z
erre
nda
tzea
.–
Pre
ver
el g
asto
a r
eali
zar
basá
ndo
nos
en
fac
tura
s, t
iket
s de
com
pras
an
teri
ores
y/o
folle
tos
de p
ropa
gan
da.
4.F
aktu
rak
berr
iku
stea
–E
ragi
keta
k eg
itea
: bi
derk
eta,
bat
uke
ta,
BE
Zar
en a
plik
azio
a et
a de
skon
tuak
egi
tea
(% a
k, g
utx
ien
ez, k
alku
laga
ilu
z eg
itea
).
–K
omu
nik
azio
esp
arru
an b
ezal
axe,
hem
en e
re d
izip
lin
arte
ko m
etod
olo-
gia
erab
ilik
o da
, et
a ar
datz
a su
kal-
dari
tzak
o ta
iler
ra
izan
go
da,
eta
ikas
tald
eare
kin
in
tere
sgai
bat
zuen
ingu
ruan
lan
egi
ngo
da:
«su
kald
eaes
trei
nat
zen
du
gu»,
«G
abon
ak»,
«Ika
sket
a bi
daia
»...
); i
nte
resg
aiak
ikas
leen
tzak
o m
otib
agar
riak
iza
ngo
dira
eta
jar
duer
a h
ezu
rmam
itu
kodu
te.
–E
kin
tzak
ika
slea
ren
tzat
ber
riak
di-
ren
ean
, ah
ozko
la
gun
tza
eman
goza
io l
anar
en n
ondi
k n
orak
oa b
ide-
ratz
eko,
egi
nbe
har
rare
kiko
mot
iba-
zioa
et
a be
re
buru
arek
iko
kon
fi-
dan
tza
tran
smit
itze
ko e
ta, a
zken
ik,
emat
en d
itu
en a
urr
erap
auso
ak s
a-ri
tzek
o. L
agu
ntz
a h
au k
endu
egi
ngo
zaio
ik
as-a
uto
nom
oago
de
n
neu
-rr
ian
.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 102
103
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
ER
AB
AK
IEN
FIT
XA
3/4
Ikas
lea:
An
a X
YD
ata:
199
7ko
urr
ia
Inte
graz
io i
rak
asga
iak
Inte
graz
io h
elb
uru
ak (
Irak
asga
i gu
ztie
tan
kom
un
ak)*
Oh
arp
enak
:
–It
xura
eta
gor
puzk
era
zain
tzea
.–
Oh
iko
eta
beh
arre
zko
mat
eria
lare
kin
esk
olar
a jo
atea
.–
Bes
te e
skol
a eg
un
bat
zuet
an z
er m
ater
ial e
skat
u h
ura
esk
olar
atu
.–
Oro
ren
eta
nor
bera
ren
mat
eria
la z
ain
tzea
.–
Mat
eria
la b
iltz
ea e
ta b
ehar
iza
nez
ger
o, g
arbi
keta
egi
ten
lagu
ntz
ea.
–B
akoi
tzar
en m
intz
a-tx
anda
err
espe
tatz
ea e
ta m
intz
aldi
aren
seg
ida
ez e
rago
ztea
.–
Ord
uan
ord
uko
esk
akiz
un
ak (
prem
iak
eta
nah
iak)
egi
tean
, es
kaki
zun
hor
iek
bete
bi-
tart
ean
itx
aron
gai
tasu
na
izat
ea, o
rdu
an o
rdu
ko e
goer
aren
ara
bera
.–
Nah
iak,
iri
tzia
k, a
smoa
k ko
mu
nik
atze
a ba
i ta
lde
txik
ian
bai
ika
skid
e gu
ztie
n a
urr
ean
.–
Bes
te i
kask
idee
k ax
ut
egit
ekot
an, e
goki
era
ntz
ute
a.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 103
104
CU
RR
ICU
LU
M E
GO
KIT
ZA
PE
NA
DA
TU
AK
ER
AB
AK
IEN
FIT
XA
4/4
Ikas
lea:
An
a X
YD
ata:
199
7ko
urr
ia
Ald
erd
i ga
rran
tzit
suak
, fa
mil
iare
n l
agu
ntz
ari
dag
ok
ion
ez
Ald
iaH
elbu
ruak
Fam
ilia
ren
B.H
.I.r
enIk
asle
aren
Koo
rdin
azio
ako
npr
omez
uak
kon
prom
ezu
akko
npr
omez
ua
Ber
riku
spen
a
Ikas
turt
e os
oa–
An
aren
kon
fida
nt-
za e
ta s
egu
rtas
un
abe
re
ikas
kun
tze-
tan
bu
ltza
tzea
.–
Ber
e gi
zart
e ed
o/et
aik
as h
arre
man
eta-
rako
m
esed
egar
riiz
an
dait
ezke
enA
lder
di
pert
son
alba
tzu
k h
obet
zea.
–F
amil
iak
An
ari
erak
ust
ea i
kast
enar
i de
nar
ekik
o in
-te
resa
, em
aten
di-
tuen
au
rrer
apau
-so
aka
dem
ikoe
tan
eta
sozi
alet
an.
–E
txet
ik a
tera
tzen
den
ean
ber
e it
xu-
ra/i
rudi
a h
obet
ze-
ko j
arra
ipen
a eg
i-te
a et
a ja
rrai
pide
-ak
em
atea
.–
Egu
ner
o eg
iazt
at-
zea
bezp
eran
pre
s-ta
tzen
du
ela
esko
-la
rako
beh
ar d
uen
mat
eria
la,
eta
ha-
la e
z ba
da g
ogor
a-ra
zi.
–F
amil
iare
kin
ba
-te
ra
ahol
kuak
eman
go
ditu
et
ako
ordi
naz
io la
nak
egin
go d
itu
lort
ze-
koak
dir
en h
elbu
-ru
ak lo
rtze
ko.
–Ik
asle
ak p
arte
har
-tu
ko d
u e
sku
rat-
zeko
ak d
iren
hel
-bu
ruak
esk
atze
kobi
dean
.
Hir
uhi
lero
, eba
luaz
io-
ekin
bat
era,
eta
ego
e-ra
k es
katz
en
duen
e-an
.
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 104
105
Ikas
lea:
An
a X
XE
spar
rua:
Log
ika-
Mat
emat
ika
Un
itat
e d
idak
tiko
a/Ja
rdu
erak
Mat
eria
l, m
etod
olog
ia...
Eb
alu
azio
iri
zpid
eak
Ed
uki
blo
kea
bal
iab
idea
k
Den
bor
aliz
azio
a
Un
itat
e d
idak
tiko
a/Ja
rdu
erak
Mat
eria
l, m
etod
olog
ia...
Eb
alu
azio
iri
zpid
eak
Ed
uki
blo
kea
bal
iab
idea
k
Den
bor
aliz
azio
a
Lan
pla
ng
intz
a u
nit
ate
be
rari
azk
oa
n
–S
uka
ldek
o oi
nar
rizk
o tr
esn
en e
tael
ikag
aien
ero
sket
a an
tola
tzea
:–
Tald
eka
eros
keta
-zer
ren
da b
atpr
esta
tzea
. (gi
dari
tzap
ean
).–
Egi
teko
a de
n g
astu
aren
au
rrei
-ku
spen
a eg
itea
.–
Ero
sket
a eg
itea
.–
Fak
tura
eta
tik
eta
berr
iku
stea
.–
Azk
en g
astu
a et
a au
rrei
kusi
taze
goen
a al
dera
tzea
.–
Des
bide
ratu
tako
gas
turi
k ba
le-
go, d
esbi
dera
tze
nab
arm
enen
akaz
tert
zea.
–Z
enba
it d
enda
tako
pro
paga
nda
-fo
ilet
oak.
–F
aktu
ra e
ta t
iket
zah
arra
k.–
Kal
kula
gail
ua.
–Ta
ldek
a az
tert
u e
ta e
ztab
aida
tzea
.
–E
rosk
eta
zerr
enda
be
har
reta
raeg
okit
uz
pres
tatz
ea
(beh
arre
zko
gau
zaki
ak, z
enba
t, k
anti
tate
a).
–G
astu
au
rrei
kusp
en n
ahik
o zu
ze-
na
izat
ea, a
zken
gas
tuar
en a
ldea
n.
–F
aktu
ra j
akin
bat
ean
(h
onet
ako
pres
tatu
a) a
kats
ak h
arra
patz
eao.
–Ik
aste
txea
n e
gite
n d
en u
rtek
o ja
ian
salt
zeko
ogi
tart
ekoa
k et
a ed
aria
kpr
esta
tzea
:–
Ero
si b
ehar
reko
osa
gaie
n z
e-rr
enda
pre
stat
zea .
–B
ehar
rezk
oa d
ena
eros
tea,
ero
-si
tako
aren
pre
zioa
eta
kal
itat
eako
ntu
an
har
tuz
(mer
keag
oer
oste
a, e
rdi
kali
tate
a za
indu
z).
–S
altz
eko
prez
ioak
jar
tzea
, ir
a-ba
zia
eta
salm
enta
po
sibl
eako
ntu
an h
artu
z .–
Sal
men
ta e
gin
on
dore
n,
azke
nko
ntu
ak e
gite
a .
–Z
enba
it d
enda
tako
pro
paga
nda
-fo
liet
oak.
–F
aktu
ra e
ta t
iket
zah
arra
k.–
Kal
kula
gail
ua.
–E
rref
eren
tzi
tald
eko
ikas
le b
olon
-dr
esen
pa
rtai
detz
a (s
osak
gu
z-ti
onda
ko d
ira)
–Ta
ldek
a az
tert
u e
ta e
ztab
aida
tzea
.
–K
anti
tate
bat
zuk
eman
ond
oren
, kan
ti-
tate
ak b
inak
a ha
rtu
eta
ond
oko
zei-
nuak
jart
zea:
>, <
, ~–
Gau
zaki
bat
en p
rezi
o/al
ea k
alku
latz
ea(z
atik
eta
baka
rra
egin
beh
ar d
enea
n).
–Ze
nbai
t pr
ezio
/ale
ero
si o
ndor
en, m
er-
keen
a ze
in d
en ik
uste
a.–
Bi b
akar
bat
en p
rezi
oan
(2x1
) et
a bi
aken
base
bak
arre
an b
ezal
ako
salm
ente
-ta
n au
rrez
kiri
k ba
dago
en e
ta, e
gote
ko-
tan,
nor
aino
koa
den
kalk
ulat
zea.
–E
rosk
etar
en d
iru
kal
kulu
a eg
itea
eta
gast
u er
real
arek
in e
rost
eal.
–Ze
nbat
dir
u b
ildu
den
zen
batz
ea e
tair
abaz
iak
kalk
ulat
zea
Inte
resg
aia:
«Su
kald
ea e
stre
inat
zen
du
gu»
Blo
kea:
«E
rosk
etak
egi
tea»
Urr
iare
n 2
0tik
31r
ako
ham
abos
tald
ia
Inte
resg
aia:
«Ika
sket
a bi
daia
»B
loke
a: «
Ero
sket
ak e
gite
a»
Aza
roar
en 3
tik
14ra
koh
amab
osta
ldia
cap 3 8/9/99 11:01 P�gina 105
1. LAN IRTEERAK
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako Ikastetxeetan integraziopeanOinarrizko hezkuntza amaitu ondoren, ikasle minusbaliatu psikikoeieskaintzen zaiena hauxe da: Gizarte garantiako programak «LanbideHastapen Berezia», hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleentza-ko. Lanbide Hastapen Bereziko Programek hasierako Gela Balioanit-zak ordezkatzen dituzte, Lanbide Heziketa Berezia/Ekintzen bidezkoIkaskuntza integraziopean eskaintzen zutena.
Programa hauen hartzaileak ikasle hauek badira ere, beste gaine-rako ikasleentzat prestatutako programen curriculum egitura berarieusten diote, baina egokitzapen batzuekin: ratioa, irakasleen espezia-lizazioa, programaren iraupena eta abar. Honi buruzko araudiaMartxoaren 11ko 100/1996 Foru Aginduan bilduta dago, modu espe-rimentalean Gizarte Garantiako programak arautzen dituena Nafa-rroako Foru Komunitate Autonomoan.
Gauzak aldatu badaitezke ere, esan dezagun momentu honetanematen diren programak ondoko lanbide arloak direla: elektrizitatea,zurgintza, ostalaritza, sukaldaritza, ileapaingintza, nekazaritza-baso-gintza, oihalgintza, elektrometala, soldadura, merkataritza txikia etamekanika. Eta gure komunitateko hainbat ikastetxetan (bai arruntak,bai berariazkoak) ematen dira: Iruña, Tafalla, Lizarra, Tutera, Elizon-do, Leitza, Altsasu...
Ikasle minusbaliatu psikiko larri edo/eta ertainentzat (Derrigo-rrezko Bigarren Hezkuntzako Ikastetxeetako unitate berariazkoetan
107
IV. GEHIAGO JAKITEKO
irteerak • legedia • bibliografia
cap 4 8/9/99 10:54 P�gina 107
(Hezkuntza Bereziko ikastetxeen alternatiboak direnak) eskolatuta)Hezkuntzako Administrazioak aurreikusten ditu heldutasunera iga-rotzeko prestakuntza programak.
Jarraian, hezkuntza p. bereziak dituzten ikasleentzako hezkuntzaeskaintzak biltzen dituen lauki laburtu bat agertzen dugu, derrigo-rrezko hezkuntzaren ondorengo ikasketei begira.
108
cap 4 8/9/99 10:54 P�gina 108
109
DB
HR
EN
ON
DO
KO
HE
ZKU
NTZ
AE
SKA
INTZ
AK
HE
ZKU
NTZ
A
PR
EM
IAB
ER
EZI
AK
DIT
UZT
EN
IKA
SLE
EN
TZA
T
D.B
.H.
DU
TE
NE
NT
ZA
TD
.B.H
. EZ
DU
TE
NE
NT
ZA
T
Lan
bide
has
tape
nbe
rezi
kopr
ogra
mak
Hel
du
tasu
ner
aig
arot
zeko
pro
gram
ak
Ikas
lem
inu
sbal
iatu
AR
IN e
do/
eta
ER
TAIN
entz
at
Min
usb
alio
tasu
nS
EN
TS
OR
IAL
ed
oM
OT
OR
EA
du
ten
ikas
leen
tzat
Ikas
lem
inu
sbal
iatu
LA
RR
I ed
o/et
aS
AK
ON
entz
at
Lan
zen
tro
ber
ezia
k.Z
entr
o ok
up
azio
nal
ak.
Lan
a, la
gun
tzaz
bal
iatu
a.L
an a
rru
nta
.
Lan
lagu
ntz
aze
ntr
oak.
Zen
tro
oku
paz
ion
alak
Cu
rric
ulu
mez
ber
din
enp
rogr
amak
Bat
xile
rgoa
Erd
i m
aila
koh
ezik
eta
zikl
oak
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 109
2. ARAUEN ESPARRUA
2.1. Legezko arau interesgarriak
• 1/1990 LEGE ORGANIKOA, 1990eko urriaren 3koa, Hezkuntza Sis-temaren Antolamendu Orokorraren gainekoa (LOGSE): 33. eta37. artikuluak. (EAO, 238. zk., 1990eko urriaren 4koa).
• MINISTERIOKO AGINDUA 1990eko irailaren 18koa, hezkuntza pre-mia bereziak dituzten ikasleei laguntza emateko, ikasleko zen-bat profesional behar diren ezartzen duena. (EAO, 236. zk.,1990eko urriaren 2koa).
• 515/1994 FORU AGINDUA, abenduaren 26koa, Derrigorrezko Bi-garren Hezkuntza egiten ari diren ikasleen ebaluazioari eta ka-lifikazioari buruzkoa. (NAO, 17. zk., 1995eko otsailaren 6koa).
• 696/1995 ERREGE DEKRETUA, apirilaren 28koa, hezkuntza pre-mia bereziak dituzten ikasleen hezkuntza antolatzen duena.(EAO, 131. zk., 1995eko ekainaren 2koa).
• JARRAIBIDEAK, Ikasketak Antolatu eta Hezkuntza BerriztatzekoZerbitzuko zuzendariak emanak. Gaia: DBHko lehen zikloanPedagogia Teraupetikoko irakasleen jarduna. 1995/96 ikastur-tea.
• 57/1996 FORU AGINDUA, otsailaren 20koa, hezkuntza behar bere-ziak (HBB), ezgaitasun psikiko, mugimenduzko eta zentzume-nezkoei lotutakoak, dituzten ikasleak eskolatzeko prozedurariburuz jarraibideak ematen dituena. (NAO 39. zk., 1996ko mart-xoaren 29koa).
• 100/1996 FORU AGINDUA, martxoaren 11koa, Nafarroako ForuKomunitatearen esparruan Gizarte Garantiako Programen au-rrerapena saiakuntza moduan arautzen duena. (NAO 47. zk.,1996ko apirilaren 17koa).
• EBAZPENA, 1996ko apirilaren 25ekoa, Hezkuntzako Estatu idaz-kariarena, Hezkuntza Bereziko ikastetxeetan Derrigorrezko Bi-garren Hezkuntzako Curriculum Proiektua nola prestatu beharden arautzen duena. (EAO, 120. zk., 1996ko maiatzaren 17koa).
• 135/1997 FORU DEKRETUA, maiatzaren 19koa, Derrigorrezko Biga-rren Hezkuntzako antolaketa eta curriculum arloetako alderdiakarautzen dituena. (NAO, 65. zk., 1997ko maiatzaren 30ekoa).
• 133/1998 FORU AGINDUA, maiatzaren 8koa, ezgaitasun psikiko,zentzumenezko eta mugimenezkoei lorturiko hezkuntza premia
110
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 110
bereziak dituzten ikasleak Bigarren Hezkuntzako ikastetxearruntetan Oinarrizko Hezkuntzarekin jarrai dezaten eskolatze-ko eta laguntza emateko prozedurari buruzko jarraibideakematen dituena. (NAO, 71. zk., 1998ko ekainaren 15ekoa).
2.2. 133/1998 Foru Aginduarekin zerikusia duten II. Titula eta eranskinak
II. EZGAITASUN PSIKIKOARI LOTURIKO HEZKUNTZA PREMIA BEREZIAK
DITUZTEN IKASLEAK
Hirugarrena.-1. Adimen urritasun arin edo ertaineko ezgaitasun psiki-koari loturiko hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleek, baldin etaLehen Hezkuntza ikastetxe arruntetan egin badute, Oinarrizko Hezkuntzakoprestakuntzarekin jarraituko dute eta, beren berezitasun eta ezaugarrienarabera, Bigarren Hezkuntzako ikastetxeetan integrazio erregimeneanedo, bestela, berariazko ikastetxeetan eskolatuko dira.
2. Berdin eginen da zentzumenezko edo mugimenezko ezgaitasunaeta horri loturiko adimen atzerapena duten ikasleen kasuan.
3. Integrazio erregimena honako alderdiak garatzen dituen hezkunt-zako laguntza da:
a) Laguntza intentsiboa berariazko unitate batean.
b) Ikastetxeko jarduera orokorretan parte hartzea.
c) Arlo eta/edo ikasgai batzuetan erreferentzi talde batean integrat-zea, bere programa berezia garatuko duen curriculum egokitzape-na eginda.
Laugarrena.-1. Talde psikopedagogikoei dagokie Foru Agindu honenhirugarren puntuan aipatu ikasleen balorazioa eta eskolatze motarenproposamena egitea, otsailaren 20ko 57/1996 Foru Aginduan xedatuta-koari jarraikiz.
2. Ikasle hauek Bigarren Hezkuntzako ikastetxe batean sartzerik ba-duten zehazteko, kontuan hartuko da, Lehen Hezkuntzako eskolatzedenboran lorturiko egokitzapen mailen eta gaitasunen arabera, oinarriz-ko prestakuntza modu egokian jarraitzerik izanen ote duten BigarrenHezkuntzako ikastetxe arrunt batean. Kontuan izanen da inguru desber-dina dutela Bigarren Hezkuntzako ikastetxe batek eta Lehen Hezkuntza-ko batek.
Bosgarrena.-1. Ezgaitasun psikikoa duten ikasleentzat, ikastetxeakberariazko curriculum bat eginen du, curriculum arruntaren bidez garatunahi diren gaitasun orokorretatik abiaturik. Horren bidez oinarrizko pres-
111
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 111
takuntzaren jarraipena bermatu nahi da, gizarteratze eta laneratzearekinzerikusia duten helburu eta edukiei lehentasuna emanez.
2. Curriculum proposamen hau diseinatzeko, ondoko erreferente etairizpide hauek kontuan hartuko dira:
a) Lehen Hezkuntzaren curriculumeko helburu eta edukiak, bai etaD.B.H.ko helburu orokorrak ere, beren gaitasun, interes eta moti-bazioei ongi egokituak.
b) Hezkuntza Bereziko ikastetxeetarako erreferentzi curriculuma,1996ko apirilaren 25eko Ebazpenean ezarria (1996-05-17koÇE.A.O.È).
c) Curriculum proposamenaren ikuspegi orokor eta funtzionala; pro-posamen hori ezagutza arlotan egituratuko da, ikaskuntzen adie-razgarritasun handiagoa bermatzeko.
d) Ikastetxeko jarduera orokorrak, ikasleak gaitasun sozialak garat-zen dituzten inguru normalizatuetan integratzeko bidea emanendutenak.
e) Curriculum proposamenaren ikuspegia ikasleen adinaren araberadesberdintzea. Eskolatze tarte honen hasieran, curriculum propo-samena aurreko etapan eskuratutakoa indartzen jarraitzera bide-ratuko da gehien batean; gero tailerreko jardueretara bideratukoda, geroago lanbide heziketan sartzeko oinarrizko prestakuntzagisa. Hala ere, oinarrizko helburu eta eduki kulturalak sartu behardira, beren maila pertsonal eta sozialetan.
3. Ikastetxeak proposaturiko berariazko curriculum honetatik abiatu-ta, ikasle bakoitzaren curriculum egokitzapena eta programa eginen dira.Egokitzapenak biltzeko, Curriculum Egokitzapenen Banakako Agiria be-teko da. Agiri horretan, gutxienez, honakoak sartuko dira: ikaslearenidentifikazio datuak, parte hartzen duten profesionalak, hasierako eba-luazioa (aurrekariak, curriculumeko gaitasuna, ikaskuntza estiloak...) etaantolaketa, curriculum eta metodologia mailan hartutako erabakia. Ego-kitzapenen banakako agirI hau, bai eta egokitzapen horien aurreko eba-luazio psikopedagogikoaren txostena eta eskolatze irizpena ere, ikasle-aren ikasketa espedienteari erantsiko zaizkio.
Seigarrena.-1. Ondorio administratiboetarako, ikasle hauek, ez baiti-tuzte erregimen orokorreko ikasketak egiten, Pedagogia Terapeutikokoirakasleen tutoretzapean dagoen talde bat osatuko dute; dena dela, tal-de arrunt batean egonen dira ikastetxeko arlo, ikasgai eta/edo jardueraorokorretan parte hartzen dutenean, beren programako berariazko hel-buruak lortu ahal izateko.
112
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 112
2. Programa honetako helburuak lortzeko, ezgaitasun psikikoari lotu-riko hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleek, eskola orduetakogehienetan, Pedagogia Terapeutikoko irakasleen laguntza zuzena iza-nen dute. Irakasle horien zeregina da aipatu ikasleen programaren disei-nua eta garapena eta beren tutoretza.
3. Programan aurreikusitako gizarteratze helburuak lortu ahal izate-ko, akademikoak ez diren jardueretan parte hartzeko plangintza eginenda eta, ahal den neurrian, zenbait arlo eta/edo ikasgaitan parte hartze-koa; azken hauen kasuan curriculum egokitzapenak egin beharko dira.Hori horrela izan dadin, pedagogia terapeutikoko irakasleak eta orientat-zailea aipatu taldeko irakasleekin eta tutorearekin koordinatuko dira.
Zazpigarrena.-Ikastetxeek prestakuntza bide bat antolatuko dute,ikasle horien beharrei egokitutakoa. Horretarako, organo eta irakasleekeginkizun hauek garatuko dituzte:
a) Koordinazio Pedagogikoaren Batzordeak irizpideak ezarriko ditu,Orientabide Departamentuak hezkuntzako erantzuna antola etazehaz dezan, aniztasunaz arduratzeko plan orokorraren barnean.
b) Zuzendaritza taldeak hezkuntzako erantzun egokia eman dadin la-gunduko du, kasu bakoitzean beharrezkoak diren baliabide mate-rialak eta antolaketakoak emanez; Koordinazio Pedagogikoko Bat-zordean hartutako erabakiak gauzaraztearen ardura ere izanen du.
c) Orientabide Departamentuak berariazko curriculuma prestatukodu eta ikasle horiendako hezkuntzako erantzuna antolatu eta pert-sonalizatu beharko du, Koordinazio Pedagogikoko Batzordeak ja-rritako irizpide eta printzipioetatik abiatuta; hezkuntzako ekintzahori bultzatu eta koordinatu egin beharko du.Orientabide Departamentuak aurretiaz planifikatuko ditu, arloeta-ko irakasleekin batera, bai integrazio jarduerak, bai eta ikastetxe-ko arlo, ikasgai eta/edo jarduera orokorren batean integratzekoprograman egin beharreko egokitzapenak ere; horrela zehaztuahalko da laguntzak eta jarduerak bidezkoak diren ala ez.
d) Orientatzaile koordinatzaileari dagokio Ebaluazio Psikopedagogi-koa, banakako curriculum proposamena egiteko eta integrazio jar-dueren plangintzan laguntzeko. Hezkuntza Bereziko BaliabideenZentroko (CREENA) aholkularitza izan dezake bere eginkizunabetetzeko.
e) Pedagogia terapeutikoko irakasleei dagokie programaren disei-nua egitea; halaber, ikasle horiei klaseak emanen dizkiete eta be-ren tutoretza izanen dute eskolatuta dauden bitartean. Ikastetxe
113
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 113
barnean edo ikastetxetik kanpo jarduera normalizatuetako integra-zio eremuak koordinatzeko ardura izanen dute.
f) Departamentu didaktikoek ikasle horiek zenbait jarduera eta/edoikasgaitako jardueratan integratzen lagunduko dute.
g) Arloetako irakasleek integrazio jarduerak eta curriculum egokitza-penak prestatuko dituzte Orientabide Departamentuarekin batera,eta horrela ikasleen parte hartze eta integrazioari lagunduko zaio,bakoitzaren gaitasun mailaren arabera.
Zortzigarrena.-1. Ebaluazioaren funtzioa batez ere pedagogikoa da.Horren helburua da ikasleen gaitasun eta ikaskuntzen garapen maila ba-loratzea, lortu diren hezkuntza helburuak kontuan harturik eta ikaskunt-za prozesuan erakutsitako jarreren arabera.
2. Ebaluazioaren bidez laguntza pedagogikoa egokitu eginen da etapertsonalizatua izanen da; etenik gabe eta modu integratuan eginen da,ikasleen gaitasun guztien garapen armonikoa errespetatuz.
Bederatzigarrena.-Ikasle hauen ebaluazioa egiterakoan kontuan har-tuko dira ikastetxeak horietako bakoitzarentzat egindako berariazko cu-rriculumean ezarri diren hezkuntza helburuak eta ebaluazio irizpideak.Berariazko curriculum hori zehazturik dago Foru Agindu honen bosga-rren puntuan aipatzen den Curriculum Egokitzapenen Banakako Agirian.
Hamargarrena.-1. Ikasleak Bigarren Hezkuntzako ikastetxe bateansartzen direnean hasierako ebaluazioa eginen da. Horren helburua infor-mazioa biltzea da, irakaskuntza eta ikaskuntza prozesua ikasleen ezau-garriei egokitu ahal izateko. Hasierako ebaluazio hau ikaslearen ikasketaespedientean bilduko den Ebaluazio Psikopedagogikoaren Txostenekozati bat da.
2. Ikastetxeko idazkaritzak ikasketa espedientea irekiko du ikaslea-ren matrikula egin ondoren eta izen-emate orriko datuak kontuan hartu-rik. Espediente hori ireki eta gero (Foru Agindu honen I. Eranskinekoereduaren araberakoa), gainerakoa tutoreak beteko du.
Ikasketa espedienteari honako agiriok erantsiko zaizkio: EskolatzeIrizpena, Ebaluazio Psikopedagogikoaren Txostena eta Curriculum Ego-kitzapenen Banakako Agiria.
Hamaikagarrena.-1. Bigarren Hezkuntzako ikastetxe batean eskola-tuta egondako urteetan etengabe bilduko da ikaslearen informazioa, etahorren bidez ikaslearen bilakaera aztertu ahalko da, curriculum proposa-menekin alderatuta. Ezarri diren ebaluazio helburu eta irizpideen aurre-an izan dituen lorpen eta zailtasunak azalduko dira, ikasle bakoitzarengaitasunak kontuan hartuta.
114
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 114
Etengabeko ebaluazio horren emaitzak hiru hilabetetan behin erre-gistratuko ditu irakasle tutoreak, Ikaslearen Ebaluazio eta KalifikazioErregistroan. Delako Erregistroa Foru Agindu honen II. Eranskinean eza-rritako ereduaren araberakoa izanen da.
2. Hiru hilabetetan behin irakasle tutoreak ikasle bakoitzaren aurrera-penaren berri emanen die, idazki baten bidez, gurasoei edo legezko or-dezkariei.
Eskolatze urte bakoitza amaitutakoan, irakasle tutoreak laburpentxosten bat eginen du ikasleak ikasturtean izandako aurrerapena azalt-zeko. Laburpen txosten hori ikaslearen Ebaluazio eta Kalifikazio Erregis-troari erantsiko zaio.
Hamabigarrena.-1. Ikasle horiek Bigarren Hezkuntzako ikastetxeaneskolatzea amaitzen dutenean, irakasle tutoreak Oinarrizko Hezkuntza-ko lorpenen balorazio orokorra eginen du, eta irakaskuntza horren azkenebaluazioaren balioa izanen du.
2. Aurreko idazatian aipaturiko azken ebaluazioko emaitzak ebalua-zio agiri hauetan azalduko dira:
Ð Ikaslearen ikasketa espedienteaÐ Ikaslearen ebaluazio eta kalifikazio erregistroaÐ Azken ebaluazioko aktaÐ Oinarrizko Hezkuntzako Eskolatze Liburua
3. Ikaslearen ikasketa espedientean azken ebaluazioaren emaitzakjarriko dira horri dagokion lekuan; egindako esparru bakoitzean Curricu-lum Egokitzapenari (C.E.) dagokion maila akademikoa jarriko da.
4. Ikasturte akademiko bakoitza amaitutakoan Azken EbaluazioarenAkta eginen da, Bigarren Hezkuntzako ikastetxe bakoitzean berariazkocurriculuma duen Oinarrizko Hezkuntzako eskolatzea ikasturte horretanbukatzen duten ikasle guztiak hartuta.
Azken ebaluazioaren akta Foru Agindu honen III. Eranskineko ere-duaren araberakoa izanen da.
5. Ikasle bakoitzaren azken ebaluazioko emaitzak Oinarrizko Hez-kuntzako Eskolatze Liburuaren 29. orrialdetik aurrerako orri zurietan ereerregistratuko dira, Foru Agindu honen IV. Eranskineko eginbidea ere-duari jarraikiz. Eskolatze Liburuan egiten den azken ebaluazioko emait-zen erregistroa, berriz, ikastetxeak eskolatzea bukatutakoan eman be-harreko egiaztapena izanen da.
Eginbide berean ikastetxearen egiaztapen bat ere agertuko da, zei-netan adieraziko baita berariazko curriculuma duen Oinarrizko Hezkunt-zan zenbat urte egin dituen eskolatuta.
115
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 115
Hamahirugarrena.-1. Ikasle bakoitzaren erritmo eta mailak errespe-tatzearren, bigarren hezkuntzako ikastetxe batean eskolaturik oinarrizkohezkuntzan eginiko urteak ziklo oso bakar baten moduan antolatukodira. Hori horrela izanik, ez zaie ikasle hauei aplikatuko mailaz igotzeariburuzko arautegi orokorra.
2. Oinarrizko Hezkuntza amaitutakoan, ikasle hauek beren presta-kuntzari jarraipena emanen diote Hezkuntza Premia Bereziak dituztenikasleendako Lanbide Hastapeneko Programetan edo HeldutasuneraIgarotzeko Prestakuntza Programetan, horrela prestakuntzaren bidezhelduen bizimoduan eta lan munduan sartzeko gaitasuna lor dezaten.
116
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 116
117
I. ERANSKINA
Ikastetxea:
Matrikula eguna: Espediente zk.:
Ikaslearen espediente akademikoa(Berariazko Curriculuma)
Ikaslearen datu pertsonalak:
Helbide aldaketak:
Datu mediko eta psikopedagogiko garrantzitsuenak:(Aurkeztu den Ebaluazio Psikopedagogikoaren Txostenean agertzen dira)
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
Eskolatzearen aurrekariak:
Deiturak: Izena:
Jaioteguna: Jaioterria:
Probintzia: Herrialdea: Nazionalitatea:
Helbidea: Telefonoa:
Aitaren edo tutorearen izena: Amaren edo tutorearen izena:
Helbidea: Telefonoa:
Helbidea: Telefonoa:
Ikastetxearen izena Herria Probintzia Ikasketa urteak Zikloak Mailak
Oharrak:
Ikasketa Espediente honi agiriok erantsiko zaizkio:Ð Eskolatze irizpena.Ð Ebaluazio Psikopedagogikoaren txostena.Ð Curriculum egokitzapen esanguratsuenen agiria, ikaslez ikasle.
Egun honetan ................. ikastetxe honetara aldatu da ......................................Herria ............................................................ Probintzia .....................................
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 117
118
Azken Ebaluazioaren emaitzak (Berariazko Curriculuma)
Curriculumeko esparru ezberdinetan lorturiko kalifikazioak
Esparrua Kalifikazioa1 Maila pedagogico baliokidea2
Logika eta Matematika esparrua
Komunikazio esparrua
Gizarte eta Natura esparrua
Psikomotrizitate esparrua
Arte eta Teknologia esparrua
Lorturiko Gizarte Autonomiaren maila
Gizarte integrazioko trebetasun eta azturak Autonomi maila3 Oharrak
Autonomi eta Garapen Pertsonala
Gizarte Autonomi eta Elkarreragina
Kontseilu Orientatzailea
Azken ebaluazio bilkuran ...................., egunekoan, ikasleari Kontseilu Orientatzailehau proposatzea erabaki zen:
Lanbide Hastapen Bereziko Programak: ................................................................ ❏
Heldutasunera Igarotzeko Prestakuntza Programak: ............................................. ❏
Eskolatze Liburua ematea
Egun honetan, ikasleak derrigorrezko eskolatzea bukatu du ikastetxe honetan, eta Es-kolatze Liburua eman zion:
................................, (e)n ............. (e)ko ............ aren .............(e)an.
O.E. Zuzendaria Idazkaria
(Ikastetxeko zigilua)
Stua.: .................................. Stua.: ...................................
1. Hitz hauek erabiliko dira: Gutxiegi, Nahikoa, Ongi, Oso Ongi eta Bikain.2. Lorturiko ikasketa mailaren baliokidea edo hurbilena adieraziko da, bai eta dagokion zikloa
(1, 2...) eta Etapa ere (Haur Hezkuntza, Lehen Hezkuntza, Derrigorrezko Bigarren Hezkun-tza).
3. Hitz hauek erabiliko dira: Ezegokia, Ez Oso Egokia, Egokia, Oso Egokia.
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 118
119
Esparrua Kalifikazioa1 Maila pedagogico baliokidea2
Logika eta Matematika esparrua
Komunikazio esparrua
Gizarte eta Natura esparrua
Psikomotrizitate esparrua
Arte eta Teknologia esparrua
1. Hitz hauek erabiliko dira: Gutxiegi, Nahikoa, Ongi, Oso Ongi eta Bikain.2. Lorturiko ikasketa mailaren baliokidea edo hurbilena adieraziko da, bai eta dagokion zikloa
(1, 2...) eta Etapa ere (Haur Hezkuntza, Lehen Hezkuntza, Derrigorrezko Bigarren Hezkun-tza).
3. Hitz hauek erabiliko dira: Ezegokia, Ez Oso Egokia, Egokia, Oso Egokia.
II. ERANSKINA
Gizarte integrazioko trebetasun eta azturak Autonomi maila3 Oharrak
Autonomi eta Garapen Pertsonala
Gizarte Autonomi eta Elkarreragina
(argazkia)
Ikaslearen datu pertsonalak:
Deiturak: ......................................................................... Izena: .......................................
Jaioteguna: .................................................................... Jaioterria: .................................
Helbidea: ........................................................................ Telefonoa: ................................
Aitaren/tutorearen izena: ....................................................................................................
Amaren/tutorearen izena: ...................................................................................................
Ikastetxearen izena: ...........................................................................................................
Ikaslearen ebaluazio eta kalifikazio erregistroa
Etengabeko ebaluazioa erregistratzeko eredua
Etengabeko Ebaluazio (Berariazko Curriculuma)
Ikasturtea: ........ / ........ hiruhilekoa ........
Kalifikazio orria
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 119
120
1. Hitz hauek erabiliko dira: Gutxiegi, Nahikoa, Ongi, Oso Ongi eta Bikain.2. Lorturiko ikasketa mailaren baliokidea edo hurbilena adieraziko da, bai eta dagokion zikloa
(1, 2...) eta Etapa ere (Haur Hezkuntza, Lehen Hezkuntza, Derrigorrezko Bigarren Hezkun-tza).
3. Hitz hauek erabiliko dira: Ezegokia, Ez Oso Egokia, Egokia, Oso Egokia.
Azken ebaluazioa erregistratzeko eredua
Azken Ebaluazio (Berariazko Curriculuma)
Kalifikazio orria
Kontseilu Orientatzailea
Azken ebaluazio bilkuran ...................., egunekoan, ikasleari Kontseilu Orientatzailehau proposatzea erabaki zen:
Lanbide Hastapen Bereziko Programak: ................................................................ ❏
Heldutasunera Igarotzeko Prestakuntza Programak: ............................................. ❏
Oharrak: ______________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Esparrua Kalifikazioa1 Maila pedagogico baliokidea2
Logika eta Matematika esparrua
Komunikazio esparrua
Gizarte eta Natura esparrua
Psikomotrizitate esparrua
Arte eta Teknologia esparrua
Gizarte integrazioko trebetasun eta azturak Autonomi maila3 Oharrak
Autonomi eta Garapen Pertsonala
Gizarte Autonomi eta Elkarreragina
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 120
121
III. E
RA
NS
KIN
A
Azk
en e
bal
uaz
iora
ren
akt
a (b
erar
iazk
o c
urr
icu
lum
a)B
erar
iazk
o C
urr
icu
lum
eko
tal
dea
: ...
.... /
.....
..Ik
astu
rtea
: ...
.....
/ ....
..Ik
aste
txea
: ...
......
......
......
......
......
......
......
......
......
.H
erria
: ...
......
......
......
......
......
......
.....
Buk
atu
dute
n ik
asle
en k
opur
u os
oa:
......
......
.....
Hel
bide
a: .
......
......
......
......
......
......
...P.
K. .
......
.....
Pro
bint
zia:
....
......
......
......
......
......
....
Ikas
leen
zer
ren
da
alfa
bet
iko
aC
urr
icu
lum
esp
arru
akG
izar
te a
uto
no
mia
ren
mai
la
Gar
oak:
Kal
ifika
zioa
k:M
aila
ped
agog
ika:
Aut
onom
i Mai
la:
Kal
if. =
Kal
ifika
zioa
kB
= B
ikai
n1,
2,..
. = 1
.¼, 2
.¼,..
.O
.E. =
Oso
Ego
kia
MP
bal.
= M
aila
ped
agog
iko
balio
kide
aO
O =
Oso
Ong
iH
H =
Hau
r Hez
kunt
zaE
. = E
goki
aE
r. T.
= E
rref
eren
tzi t
alde
aO
= O
ngi
LH =
Leh
en H
ezku
ntza
E.O
.E. =
Ez
Oso
Ego
kia
N =
Nah
ikoa
DB
H =
Der
. Big
. Hez
kunt
zaE
Z =
Eze
goki
aG
= G
utxi
egi
Logi
ka e
taM
atem
atik
aK
omun
ikaz
ioa
Giz
arte
-Nat
ura
Psi
kom
otriz
itate
aA
rtea
eta
Tekn
olog
ia
Kal
if.M
Pba
l.K
alif.
MP
bal.
Kal
if.M
Pba
l.K
alif.
MP
bal.
Kal
if.M
Pba
l.
Aut
onom
i eta
Gar
apen
Per
tson
ala
Giz
arte
Aut
onom
i eta
Elk
arre
ragi
naD
eitu
rak
Izen
aE
r. T.Z
k.
Zuz
enke
tak:
....
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
.....,
(e)
n ...
......
(e)
ko ..
......
......
......
......
.....
aren
.....
......
......
. (e)
an ..
......
Tald
eko
Irak
asle
akO
.E. Z
uzen
daria
,Tu
tore
a,
Stu
a.:
......
......
......
......
......
......
......
......
.....
Stu
a.:
......
......
......
......
......
......
......
......
.....
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 121
122
EGINBIDE EREDUA, OINARRIZKO HEZKUNTZAREN ESKOLATZE LIBURUKO 29. ORRIALDE-AN ETA HURRENGOETAN AZKEN EBALUAZIOAREN EMAITZAK (BERARIAZKO CURRICULU-MA) ERREGISTRATZEKO; ESKOLATZEAREN ETA EBALUAZIOAREN EGIAZTAPENARI EREBADAGOZKIO.
Eginbidea:
Honakoaren bidez agertarazten dut: /a: ______________________________________ikasleak .............../................, .............../................, .............../................,............../..............., ikasturteetan Berariazko Curriculum bat egin duela, eta ondorenazaltzen diren kalifikazioak eta kontseilu orientatzailea lortu dituela:
Kalifikazioak
1. Hitz hauek erabiliko dira: Gutxiegi, Nahikoa, Ongi, Oso Ongi eta Bikain.2. Lorturiko ikasketa mailaren baliokidea edo hurbilena adieraziko da, bai eta dagokion zikloa
(1, 2...) eta Etapa ere (Haur Hezkuntza, Lehen Hezkuntza, Derrigorrezko Bigarren Hezkun-tza).
3. Hitz hauek erabiliko dira: Ezegokia, Ez Oso Egokia, Egokia, Oso Egokia.
Esparrua Kalifikazioa1 Maila pedagogico baliokidea2
Logika eta Matematika esparrua
Komunikazio esparrua
Gizarte eta Natura esparrua
Psikomotrizitate esparrua
Arte eta Teknologia esparrua
Gizarte integrazioko trebetasun eta azturak Autonomi maila3 Oharrak
Autonomi eta Garapen Pertsonala
Gizarte Autonomi eta Elkarreragina
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 122
123
Kontseilu Orientatzailea
Azken ebaluazio bilkuran ...................., egunekoan, ikasleari Kontseilu Orientatzailehau proposatzea erabaki zen:
Lanbide Hastapen Bereziko Programak: ................................................................ ❏
Heldutasunera Igarotzeko Prestakuntza Programak: ............................................. ❏
Observaciones: ________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Halaber, ziurtatzen du, ikaslea Oinarrizko Hezkuntzan Berariazko Curriculumarekin esko-latuta egon dela __________ / __________ eta __________ / __________ ikasturteen ar-tean.
______________, (e)n ________ (e)ko ____ aren ______ (e)an _____
O.E. Zuzendaria, Idazkaria,
(Ikastetxeko zigilua)
Stua.: _________________ Stua.: _________________
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 123
3. BIBLIOGRAFIA DIDAKTIKOA ETA KONTSULTARAKOA
Hemen duzu, irakurle, eguneroko lanean baliagarri gerta dakizu-keen material bibliografikoa; seguruenik beste lan baliodun batzuk,are gehiago esanda, hobeak direnak ez dituzu zerrenda honetan kau-situko baina zerrenda honetakoez balia zaitezke eta probetxuz erabilditzakezu.
3.1. Bibliografia orokorra
ÁLVAREZ, L. y SOLER, E.: ¿Qué hacemos con los alumnos diferentes?Cómo elaborar adaptaciones curriculares, Madrid, SM, 1997 (Edu-cación y Reforma).
BROWN, L.: Criterios de funcionalidad, Barcelona, Fundació Catalana,1989.
DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN Y CULTURA DEL GOBIERNO DE NAVARRA: Laatención a la diversidad. (Primer Ciclo de La Educación SecundariaObligatoria), Pamplona, Gobierno de Navarra, 1995.
DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN Y CULTURA DEL GOBIERNO DE NAVARRA-M.E.C.: Primaria. (Cajas rojas de Primaria), Pamplona, Gobiernode Navarra, Madrid, M.E.C, 1992.
— Secundaria Obligatoria. (Cajas rojas de Secundaria), Pamplona,Gobierno de Navarra, Madrid, M.E.C, 1993.
EQUIPO DEL CENTRO «PEDRO ANITUA»: Diseño curricular del centro deEducación Compensatoria de Vitoria. Programaciones y materiales,Vitoria-Gazteiz, Servicio Central de Publicaciones del GobiernoVasco, 1988.
FERNÁNDEZ SIERRA, J.: Orientación profesional y currículum de Secun-daria: La educación sociolaboral y profesional de los jóvenes, Archi-dona (Málaga), Ediciones Aljibe, 1993.
FERNÁNDEZ SIERRA, J. (coor.): El trabajo docente y psicopedagógico enEducación Secundaria, Archidona (Málaga), Ediciones Aljibe, 1995.
GARCÍA VIDAL, J.: Guía para realizar adaptaciones curriculares, Madrid,EOS, 1993.
GONZÁLEZ.: El currículum por talleres en un centro de integración, Ma-drid, MEC-Popular, 1988.
ILLÁN, N. (coor.): Didáctica y organización en Educación Especial, Ar-chidona (Málaga), Ediciones Aljibe,1996.
JURADO DE LOS SANTOS, P.: Integración Socio-laboral y educación espe-cial, Barcelona, PPU, 1993.
124
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 124
LÓPEZ DE CIORDIA: Planificación del tránsito a la vida adulta de jóvenescon N.E.E, Vitoria-Gazteiz, Departamento de Educación e Institu-to de Ciencias de la Educación, Gobierno Vasco y Universidad delPaís Vasco, 1997.
LOUGHLIN, C.E. y SUINA, J.H.: El ambiente de aprendizaje: Diseño y or-ganización, Madrid, Ediciones Morata, 1995.
MARTÍN, E. y OTROS: La atención a la diversidad en la educación secun-daria, Barcelona, Instituto de Ciencias de la Educación de la Uni-versitat de Barcelona, Ed. Horsori, 1996.
PALACIOS, J., MARCHESI, A. y COLL, C.: Desarrollo psicológico y educa-ción I, II y III, Madrid, Alianza Psicología, 1991.
PUIGDELLIVOL, I.: Programación de aula y adecuación curricular. El tra-tamiento de la diversidad, Barcelona, Graò, 1993.
SÁNCHEZ ASÍN, A.: Necesidades educativas e intervención psicopedagó-gica, Barcelona, PPU, 1993.
TORRES, J.: La globalización y la interdisciplinarieidad en la práctica. Elcurrículum integrado, Madrid, Ediciones Morata, 1996.
VERDUGO, M.A.: Personas con discapacidad. Perspectivas psicopedagó-gicas y rehabilitadoras, Madrid, Siglo XXI, 1995.
VERDUGO, M.A. (dir.): Evaluación curricular. Una guía para la interven-ción psicopedagógica, Madrid, Siglo XXI, 1994.
VV.AA.: «La diversidad en la Enseñanza Secundaria Obligatoria»,monográfico en Aula de innovación educativa, 12.
3.2. Bibliografia berariazkoa
Arlo instrumentalak (Hizkuntza-Matematika)
AGÜERA, J.: Estrategias para una lectura reflexiva, Madrid, Narcea, 1992.BADÍA, D. y VILÁ, M.: Juegos de expresión oral y escrita, Barcelona, Graò,
1993.CANALS, R. y OTROS: Pruebas psicopedagógicas de aprendizajes instrumen-
tales. Inicial y Medio (1 libro y 5 de fichas), Barcelona, Onda, 1988.COSTA BORRÁS, M. y OTROS (E.A.P. de Terrassa): Pruebas pedagógicas
graduadas para preescolar y ciclo inicial, Madrid, Visor, 1989.CRABOS, M.C.: La cocina con Asterix, Barcelona, Timun Mas, 1992.DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN Y CULTURA (E.P.A.): Textos para neolecto-
res adultos. Nivel 1: Vivencias. Nivel 2: Relatos, Pamplona, Gobier-no de Navarra, 1990.
DOMÍNGUEZ, I.: Estimulación del lenguaje. Cómo desarrollar el pensa-miento lógico (5 cuadernos), Madrid, CEPE, 1989.
125
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 125
GARCÍA, J.: Expresión Oral. Nueva Breda, Madrid, Alhambra Longman,1995.
GARCÍA VIDAL, J. y MARTÍNEZ, M.: Programas de Desarrollo Individual I,II y III, Madrid, EOS, 1995
HUERTA, E. y MATAMALA, A.: Programa de estimulación de la compren-sión lectora (Cuadernos 1 y 2, y manual), Madrid, Aprendizaje Vi-sor, 1990.
— Programa de reeducación para dificultades en la escritura (Cuader-nos 1, 2, 3, 4 y manual), Madrid, Aprendizaje Visor, 1986.
— Tratamiento y prevención de las dificultades lectoras (Cuadernos 1,2, 3 y manual), Madrid, Aprendizaje Visor, 1995.
IRIARTE, G. y ALFARO, P.: Taller de Carpintería, Madrid, Alameda, 1991.— Taller de Cocina, Pamplona, Gobierno de Navarra, 1994.— Taller de Electricidad, Madrid, Alameda, 1991.— Talleres: Una metodología para la diversidad, Madrid, Alameda, 1991.LÁZARO MARTÍNEZ, A.J.: Prueba de Comprensión lectora, Madrid, TEA
Ediciones, 1996.MOLINA, S.: Programa para el desarrollo de estrategias básicas de apren-
dizaje, Madrid, CEPE, 1993.MONFORT, M.: Comics para hablar. 1, 2, 3, Madrid, CEPE, 1987.— Dialogo/ue, Madrid, CEPE, 1991.MONFORT, M. y HIGUERO, R.: Leer (Manual, 3 libros de lectura y 3 de
preguntas), Madrid, CEPE, 1995.MONFORT, M. y JUÁREZ, A.: Tren de palabras, Madrid, CEPE, 1992.PÉREZ GONZÁLEZ, J.: Aprendo a redactar (6 cuadernos uno por cada ni-
vel de Primaria), Valladolid, La Calesa, 1995.TARRÉS, M.: (D)escribir, Madrid, Alhambra Longman, 1995.VALLÉS ARÁNDIGA, A. (coor.): Aprendizaje de la composición escrita.
Programa de redacción, Madrid, Escuela Española, 1997.VV.AA.: Lectura eficaz (Libros de lectura y cuadernos), Madrid, Bru-
ño.YUSTE, C.: Progressint (Manual-guía y colección. Varios números), Ma-
drid, CEPE.YUSTE, C., GARCÍA, J. y VALLÉS, A.: Cuadernos de Recuperación y Refuer-
zo de las Técnicas Básicas, Madrid, EOS, 1994.
Informatika
Gure ikasleek dituzten hezkuntza premien aniztasunari ikastetxeeninformatika ekipamenduen beharra gehitu behar zaio. Ildo horri jarrai-
126
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 126
kiz, Nafarroako Hezkuntza Bereziko Baliabide Zentroak (CREENA)prestatu duen dokumentua eskura dago, «Hezkuntza Premia Bereziaklantzeko, informatika materiala erabiltzeko jarraibideak» izenekoa ale-gia; dokumentu horretan biltzen da hezkuntza programa sorta handia,programa horietako bakoitzaren azalpen laburra, zein bere mailarenarabera, eta programa horiek abian jartzeko zer Hardward behar den.
Gizarte trebetasunak
ARON, A.M.: Vivir con otros. Programa de desarrollo de habilidades so-ciales, Madrid, CEPE, 1996.
DEPARTAMENTOS DE SALUD, EDUCACIÓN, CULTURA Y DEPORTE: Guía de sa-lud y desarrollo personal para trabajar con adolescentes, Pamplona,Gobierno de Navarra, 1995.
EQUIPO DE PSÍQUICOS Y CONDUCTUALES DE SECUNDARIA DEL CREENA:Habilidades de Interacción y Autonomía Social. Diversidad. Secun-daria, Pamplona, Gobierno de Navarra, 1998.
GARCÍA PÉREZ, C. (coor.): Integración sociolaboral del deficiente psíqui-co, Salamanca, Amarú, 1995.
GARCÍA VIDAL, J., VALLÉS, A. y NÚÑEZ, J.: Formación y orientación labo-ral. Técnicas de búsqueda activa de empleo e iniciativa empresarial,Madrid, EOS, 1995.
GOLDSTEIN, A.P. y OTROS: Habilidades Sociales y autocontrol en laadolescencia, Barcelona, Martínez Roca, 1989.
GUTIÉRREZ MOYANO, K.: Aprendo a relacionarme, Valencia, Promoli-bro, 1992.
HAESUSSLER, I.: Confiar en uno mismo. Programa de autoestima, Ma-drid, CEPE, 1996.
LINDENFIELD, G.: Autoestima, Barcelona, Plaza y Janés, 1996.LISSMAN, S. y OTROS: Avancemos. Mejora de las Habilidades Sociales,
Madrid, Albor, 1992.VALLÉS ARÁNDIGA, A.: Cuaderno para mejorar habilidades sociales,
autonomía y solución de problemas, Madrid, EOS, 1994.— Me gusta quién soy, Madrid, Escuela Española, 1997.VALLÉS ARÁNDIGA, A. y VALLÉS TORTOSA, C.: Cuadernos de recuperación y
refuerzo de planos psicoafectivos. Método EOS. Programas de refuerzode las habilidades sociales, volúmenes 1, 2 y 3, Madrid, EOS, 1994.
— Habilidades sociales en la escuela. Una propuesta curricular, Ma-drid, EOS, 1996.
VERDUGO, M.A.: P.C.A.: Programas conductuales alternativos para laeducación de deficientes mentales, Madrid, MEPSA, 1988.
127
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 127
VERDUGO, M.A. (dir.): Personas con discapacidad. Perspectivas psicope-dagógicas y rehabilitadoras, Madrid, Siglo XXI, 1995.
VERDUGO, M.A. y CARROBLES, J.A.: La integración personal, social yvocacional de los deficientes psíquicos adolescentes: elaboración yaplicación experimental de un programa conductual, Madrid, Minis-terio de Educación y Ciencia-C.I.D.E, 1989.
VILLALBA, F., BORJA, F. y HERNANDEZ, M.T.: El derecho a la diferencia.Materiales de apoyo para la educación de valores, Madrid, MEC(CIDE), 1996.
Kontsumoa
MINISTERIO DE SANIDAD Y CONSUMO, El dinero, Madrid, 1992.— El juego y el juguete, Madrid; Pamplona, Gobierno de Navarra, 1992.— El medio ambiente, Madrid, 1992.— El ocio, Madrid; Pamplona, Gobierno de Navarra, 1992.— Estudio sobre seguridad y peligrosidad infantil (Guía didáctica), Ma-
drid, 1992.— La alimentación, Madrid; Pamplona, Gobierno de Navarra, 1992.— Los bienes duraderos, Madrid, 1992.— La compra, Madrid, 1992.— La publicidad, Madrid; Pamplona, Gobierno de Navarra, 1992.— La seguridad infantil, Madrid, 1992.— Medios de comunicación social, Madrid, 1992.
Bide hezkuntza
Aprendo a circular por la calle (6-7 años) (Colección Iniciación Educa-ción Vial), Barcelona, Libérica, 1994.
Aprendo a circular por la ciudad (7-8 años) (Colección Iniciación Edu-cación Vial), Barcelona, Libérica, 1994.
GARCÍA, J.D.: Programa multimedia de Educación Vial, Salamanca, Di-rección General de Tráfico-Ministerio del Interior, 1991.
GARCÍA, J.D. y PASCUAL J.L.: Programa de Educación Vial asistida porordenador: 1, 2 y 3. Y La bicicleta, Madrid, Dirección General deTráfico-Ministerio del Interior, 1991.
MANSO, V.: Los talleres en la Educación Vial Escolar, Salamanca, Di-rección General de Tráfico-Ministerio del Interior, 1992.
OCIO SIMÓ, E.: Unidades didácticas de Educación Vial para el Ciclo Me-dio (3.º, 4.º y 5.º), Salamanca, Dirección General de Tráfico-Minis-terio del Interior, 1992.
128
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 128
Sexualitatea
AMOR, J.R.: Afectividad y sexualidad en la persona con deficiencia men-tal, Madrid, Universidad Pontificia, 1997.
BALDARO VERDE, J. y GOVIGLI, G.: La sexualidad del deficiente, Barcelo-na, CEAC, 1992.
COFES: Promocionando la Salud Sexual desde el aula. Un progama demínimos para la Enseñanza Secundaria, Pamplona, Gobierno deNavarra, 1997.
COLECTIVO HARIMAGUADA: Carpetas didácticas de Educación afectivo-se-xual. (Educación Primaria y Educación Secundaria) (2 carpetas),Consejeria de Educación, Cultura y Deportes del Gobierno de Ca-narias, 1994.
GARCÍA, J.L.: Comenzando a ser hombre y mujer (comic para jóvenes yadolescentes), (12-18 años), Donostia, ELKAR, 1995.
— Información sexual y afectiva (Libro y cuaderno de actividades)(Primaria 9-10 años), Donostia, ELKAR, 1994.
— Mi primer cuento de información sexual y afectiva (Infantil), Donos-tia, ELKAR, 1994.
— Mi primer libro de información sexual y afectiva (Libro y cuadernode actividades), (Primaria 7-8 años), Donostia, ELKAR, 1994.
— Mi tercer libro de información sexual y afectiva (11-14 años), Donos-tia, ELKAR, 1995.
LÓPEZ SÁNCHEZ, F.: Educación sexual, Madrid, Universidad Empresa,1990.
— La conducta altruista, Estella, Verbo Divino, 1991.— Para comprender la sexualidad, Estella, Verbo Divino, 1991.LÓPEZ SÁNCHEZ, F. y OTROS: Educación sexual de adolescentes y jóvenes,
Madrid, Siglo XXI, 1995.SOULIER, B.: Los discapacitados y la sexualidad, Barcelona, Herder,
1995.URRUZOLA ZABALZA, M.J.: Aprendiendo a amar desde el aula. Manual
para escolares, Bilbao, Maite Canal, 1991.— ¿Es posible coeducar en la actual escuela mixta?, Bilbao, Maite Ca-
nal, 1991.— Guía para chicas, Bilbao, Maite Canal, 1991.
Elkarbizitzarako hezkuntza
BIANCHERO, F.: Mejorar la convivencia. Consejos útiles para la vida dia-ria, Madrid, San Pablo, 1995.
GONZALEZ LUCINI, F.: Aprender a vivir, Madrid, Anaya, 1995.
129
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 129
MARTÍNEZ BELTRÁN, J.M.: Educación para la convivencia, Madrid, Bru-ño, 1987.
MORATÓ, J.: Por favor. Mejoremos la convivencia, Barcelona, Claret, 1993.
Teknologia: Tailerrak
ALFARO, P. y BAILO, P.: Pretecnología en el Ciclo Superior, Pamplona,Asociación de Padres y Colegio Ave María, 1987.
IRIARTE, G. y ALFARO, P.: Taller de Carpintería, Madrid, Alameda, 1991.— Taller de Cocina, Pamplona, Gobierno de Navarra, 1994.— Taller de Electricidad, Madrid, Alameda, 1991.— Talleres: Una metodología para la diversidad, Madrid, Alameda,
1991.VV.AA.: «Educación Especial. Pretalleres I y Pretalleres II», Vida Es-
colar, 218 y 219.— «Formación pretecnológica», Vida Escolar, 159.— «La educación tecnológica», Vida Escolar, 203.
Pentsatzen ikastea, Ikasteko teknikak...
BAQUÉS, M.: Proyecto de activación de la inteligencia (6 libros), Ma-drid, SM, 1995.
EQUIPO ALBOR: «Ya puedo...». Programa de entrenamiento en autocon-trol en el estudio (2 manuales, 4 cuadernos y 2 cartulinas), Madrid,CEPE, 1995.
GALVE, J.L.: Programa de toma de decisión. ¿Qué, cómo, cuándo? (Ma-nual y cuaderno), Madrid, CEPE, 1995.
GARCÍA PÉREZ y OTROS: «Así...». Programa de entrenamiento en técnicasy hábitos de estudio (Manual y 2 cuadernos), Madrid, CEPE, 1993.
GARGALLO, B.: PIAAR. Programa de Intervención educativa para Au-mentar la Atención y la Reflexividad, Madrid, TEA Ediciones, 1993.
GÓMEZ, P.C., GARCÍA, A. y ALONSO, P.: T.T.I. Procedimientos para apren-der a aprender (2 cuadernos), Madrid, EOS, 1994.
HERNÁNDEZ, P. y ACIEGO, R.: PIECAP. Programa Instruccional Emotivopara el Crecimiento y Autorealización Personal, Madrid, TEA Edi-ciones, 1990.
HERNANDEZ, P y GARCÍA HERNÁNDEZ, M.D.: PIELE. Programa Instruc-cional para la Educación y Liberación Emotiva: «aprendiendo a vi-vir», Madrid, TEA Ediciones, 1992.
VALLÉS ARÁNDIGA, A.: Programa de desarrollo de la inteligencia, Madrid,Escuela Española, 1996.
130
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 130
Jarrera aldaketak
BANDURA, A.: Principios de modificación de conducta, Salamanca, Edi-torial Sígueme, 1983.
BANDURA, A. y RICHARD, H.W.: Aprendizaje social y desarrollo de lapersonalidad, Alianza Universidad, 1994.
CIDAD, E.: Modificación de conducta en el aula de integración escolar,Madrid, U.N.E.D., 1991.
HERBERT, M.: Trastornos de conducta en la infancia y la adolescencia,Barcelona, PAIDOS, 1983.
KAZDIN, A.: Modificación de la conducta y sus aplicaciones prácticas,México, El manual moderno, 1978.
MAHONEY, M.: Cognición y modificación de conducta, México, Trillas,1983.
VALLÉS ARÁNDIGA, A.: Modificación de la conducta problemática del alum-no. Técnicas y programas, Alcoy, Marfil, 1990.
131
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 131
4. GLOSATEGIA
Beste Erreferente hauek Curriculum berariazkoa presta-erreferente tzeko oinarrizko elementuak dakartzaten sorburu
batzuk dira. Curriculum arruntean gutxi edo batere garatu-tako alderdiak ekartzen ditu, eta alderdi hauek ga-rrantzitsuak dira ikaslearen gaitasun integrala (Uni-tate Berariazkoaren proposamenak aipatzen duena)garatzeko.Gehien erabiltzen diren erreferenteak ondoko haue-tan aurkitu ahal izango ditugu: Lehen Hezkuntzakocurriculumean, trebetasun jakinak garatzeko eskale-tan, lan aurreko betebaharrak garatzen dituzten es-perientzia edo tailerretan eta abarretan.
Curriculum Eduki multzoak dira, kideak diren gai koherenteen arloak inguruan hezurmamituta. Hauen helburua, alde ba-
tetik, irakasleei euren irakaslana antolatzeko etaplanifikatzeko laguntzea da, eta bestetik, irakasgaihauetako bakoitzaren oinarrian dagoen gai bakoit-zak dakartzan zientzia, metodologia eta jarrerazkoedukiak biltzea da.
Curriculumaren Curriculum berariazko bat prestatzeko erabaki, neu-doikuntzak rri eta egokitzapenak dira, unitate berariazkoan dau-
den ikasleen ezaugarriekin eta beharrekin bat eto-rriko direnak.
Curriculum Ikastalde edo ikasle jakin bati curriculuma egoki-egokitzapena tzeko prozesua. Curriculuma irekia eta malgua iza-
teak curriculumaren egokitzapenak ahalbidetzen ditu.Ikasleek ikasprozesuan dituzten zailtasunak (hauenmaila eta kopurua) ikusita, irakasleek curriculuma-ren oinarrizko elementuen egokitzapen jakinak eginahal izango dituzte: ebaluazio egokitzapenak, meto-dologia egokitzapenak, edukien egokitzapenak, hel-buruen egokitzapenak eta abar.Ikasle jakin batzuek, beste gainerakoek bezala, ikasiezin dutelako ikaslez ikasleko egokitzapenak egingodira, hiru motatan sailkatzen direnak, ekartzen du-ten egokitzapen mailaren arabera: curriculumaren
132
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 132
egokitzapen ez-esanguratsuak, egokitzapen esangu-ratsuak eta sarbideko egokitzapenak.
Curriculum Hauen helburua material edo komunikazio aldake-sarbideko tak ekartzea da edo baliabide bereziak ekartzea, hez-
egokitzapenak kuntza premia bereziak dituzten ikasleei laguntze-ko, curriculum arrunta edo egokitua garatzeko bidean.
Edukia Irakasten dena, ikas-helburua dena. Hezkuntza Sis-temaren Erreformako curriculumak hiru eduki motadakartza: kontzeptuak, prozedurak eta jarrerak. Zeinbaino zein garrantzitsuagoak dira, irakasgaiaren edoesparruaren helburu orokorretan ageri diren gaita-sunak eskuratzeko laguntzea helburu baitute.
Egokitzapen Hauen Helburua, batik bat, oinarrizko kenketak egi-esanguratsuak tea da, zenbait eduki garrantzitsu edo/eta zenbait
helburu orokor kenduz curriculum arlo ezberdine-tatik eta ebaluazio irizpideetatik.
Egokitzapen Irakasleek irakatsi behar dutenaren barruan sartzen ez- dituzten ohiko aldaketak dira, ikaslez ikasleko ezau-
esanguratsuak garrietara egokitzeko edo ikasle batek edo bestekagertzen dituzten orduan orduko ikas-zailtasuneierantzunak emateko.
Esparruaren Esparruz esparru garatu behar diren gaitasunak finhelburu katzen dituzte, etapako helburu orokorren erreferen-
orokorrak tea eta beste erreferente osagarri batzuk aintzat hartuz.Gaitasun mailan (adibidez: autonomia eta gizarteta-suna, komunikazioa, interpretazioa eta konponbide-ak ematea, trebetasun dinamikoa, sormena...) glo-balizagarriak diren curriculum edukiak dira.Esparruak, beraz, irakasgaiaren kontzeptua gaindit-zen du, eta antolaketa-elementu malguagoa dakar.Esparruak, batetik, diziplinartekotasuna, zehargai-tasuna eta globalizazioa errazten ditu, eta bestetik,ikaskuntza esanguratsuagoak, funtzionalagoak etaerrealagoak eragiten ditu.
Etapako Erabakiak hartzeko prozesua da, eta prozesu hone-curriculum etan etapa jakin bateko irakasleek, euren ikastetxe-
proiektua ko egoera aztertu ondoren, akordioak ezartzen di-tuzte erabiliko diren estrategia didaktikoei dagokie-
133
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 133
nez, modu honetan, euren irakaslanaren koherentziazainduz. Etapako curriculum proiektuan Administra-zioaren aginduak txertatzen dira ikastetxe bakoitza-ren bereizgarritasunak kontuan hartuz. Etapako cu-rriculumak curriculumaren bigarren konkrezio mailadakar, eta hona hemen bere oinarrizko elementuak:etapako helburu orokorrak, zikloz ziklo landuko di-ren helburuen eta edukien sekuentziazioa, metodo-logi estrategiak (printzipioak, taldekatzeak, denbo-rak, espazioak, materialak), ebaluazio estrategiaketa prozedurak eta aniztasunari aurre egiteko neu-rriak. Irakasleen klaustroak etapako CurriculumProiektua onesten du.
Etapako Helburu hauen helburua ikasleak bere eskolaldian-helburu zehar garatu beharreko oinarrizko gaitasunak (eta
orokorrak paz etapakoak) ezartzen dituzte.
Helburu Gaitasunak eta edukiak erlazionatzen dituzten hel-didaktikoak buru zehatzagoak dira. Unitate didaktikoz unitate
didaktiko ezartzen dira, eta ebaluazio prozesuanerreferente zehatzenak dira.
Ikaslez Curriculumaren osagai ezberdinei buruzko erabakiikasleko multzoa da. Osagai hauek irakaskuntza-ikaskuntza-
programa ren plangintza dakarte, ikasle bakoitzaren ezauga-rrien arabera eta aldi jakin batez. Programa honekhelburu du zenbait helburu eta eduki eskuratzea. Bereosagairik garrantzitsuenak hauexek dira: jarduerenprestaketa eta sekuentziazioa, metodologia, materia-lak eta didaktika baliabideak eta ebaluazio tresnak.
Ikastetxeko Dokumentu honek eskola komunitate osoak oina-Hezkuntza rrizko gauzei buruz eta antolaketa orokorrari buruzproiektua onartutako erabakiak biltzen ditu. Honen barruan
hauxek ageri dira: ikastetxearen nortasun ardatzak,printzipio hauek dakartzaten helburuak, curriculu-maren helburu orokorren berrikuspena (ikastetxeanematen diren etapaz etapakoak), lankidetza-harre-manak, eta harreman hauek ahalbidetuko dituen etabarne araudian gauzatuta ageriko den antolaketa-egitura. Eskola kontseiluak onartzen du ikastetxekohezkuntza proiektua.
134
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 134
Irakasgaiaren Helburu hauek curriculum arlo jakin batean garatuhelburu nahi diren gaitasunak ezartzen dituzte, etapako hel-
orokorrak buru orokorrak erreferentziatzat hartuz.
Jarrera Pertsonak egoera edo gertaeraren baten aurreanduen prestutasuna. Pertsonak eginbeharren aurreanagertzen duen gogoa (handiagoa/txikiagoa). Pertso-nak modu jakin batez jokatzeko duen joera. Jarre-rak curriculumaren barneko eduki mota batzukdira.
Kontzeptua Zenbait ezaugarri komun dituzten gauzaki, ekintzaedo sinboloak aintzat hartzen dituen ikas-edukia.Kontzeptuak ikas-eduki motatzat hartzen dira.
135
cap 4 8/9/99 10:55 P�gina 135
