Zoutjescanon

vijftig stukjes om het leven draaglijk te maken

Sandeh

Zoutjescanon

50 stukjes om het leven draaglijk te maken*

Sandeh

Zoutjescanon

50 stukjes om het leven draaglijk te maken*

* en misschien wel meer!!

Sandehseptember 20101e druk september 2010

Meer Zoutjes te lezen op: www.Zoutje.euNabestellingen en kritiek sandeh@freeler.nl

Voorafje

Wat is een boek zonder inleiding? Helemaal niets.

Zoals u al op de titelpagina las, heet dit boekje: "Het Zoutjescanon". Een raadselachtige naam. Dit boekje staat vol met 'Zoutjes', dat is duidelijk.

Wat is nu in hemelsnaam een canon? Met een canon wordt het geheel van teksten, beelden, kunstwerken en gebeurtenissen bedoeld dat het referentiekader is van een gedeelde cultuur of religie.Dus deze bundel met Zoutjes is het referentiekader van de Zoutjes. Simpel.

Er is al een historische canon met 50 onderwerpen om belangrijke oude koeien uit de sloot te halen. En er is een canon met 50 wetenschappelijke hoogstandjes. Saaie troep.

Neen, dat dit Zoutjescanon. Met ongeëvenaarde precisie worden 50 hapklare brokjes in een onnavolgbaar bombardement op uw netvlies geschoten. U bent dan weer helemaal bij met alle beslommeringen van het leven of wat daar voor door moet gaan.

Als u gaat tellen, zal blijken dat er geen 50 maar veel meer stukjes in dit boekje staan. Uw schrijver is zeer royaal en biedt veel waar voor uw geld.

Nog even een zijstapje. Het idee van een canon is controversieel. Volgens sommigen is de canon van grote meesterwerken in de literatuur conservatief en onveranderlijk, wat culturele vernieuwing belemmert. De meesterwerken worden te zeer bewonderd en op een voetstuk geplaatst, waardoor kritische studie te weinig ruimte krijgt.

Nou, daar is in dit geval geen sprake van. Deze Zoutjes staan op een voetstuk, op eenzame hoogte eigenlijk, maar over een tijdje komen er weer vele nieuwe Zoutjes. Dus niks conservatiefs en onveranderlijks. En kritisch zijn ze allemaal.

Sandeh, uw toegenegen schrijver

P.s. De voorplaat is van Heleen van Heuvel

1

2

Inhoudsopgave

1. Virtueel................................................................................................................32. Den spelling........................................................................................................33. BHV....................................................................................................................34. In between...........................................................................................................35. Hoger...................................................................................................................36. Overbodig............................................................................................................37. Oranje..................................................................................................................38. Tachtig.................................................................................................................39. Glazen stal...........................................................................................................310. Professioneel...................................................................................................311. Dominee..........................................................................................................312. Willem en Lien................................................................................................313. Dojen...............................................................................................................314. Scheiding.........................................................................................................315. Gras.................................................................................................................316. Uitgehuwelijkt.................................................................................................317. Mannen............................................................................................................318. Bikini...............................................................................................................319. Dansen.............................................................................................................320. College............................................................................................................321. Rendement.......................................................................................................322. Debiliserend....................................................................................................323. SRV.................................................................................................................324. Nier..................................................................................................................325. Lundia.............................................................................................................326. Dwarsdenken...................................................................................................327. Gewone mensen..............................................................................................328. Eyes.................................................................................................................329. Slot..................................................................................................................330. Jan...................................................................................................................331. Klussen............................................................................................................332. Overheid..........................................................................................................333. Overbodig........................................................................................................334. Minister...........................................................................................................335. Bezit................................................................................................................336. Vakbond..........................................................................................................337. Geluk...............................................................................................................338. Automatisering................................................................................................339. Pruiken............................................................................................................340. Porno...............................................................................................................341. Kruising...........................................................................................................342. Schokkend.......................................................................................................343. Hebben............................................................................................................344. Mourir.............................................................................................................345. Oerknal............................................................................................................346. Piep..................................................................................................................347. Vertrouwen......................................................................................................3

3

48. Purper..............................................................................................................349. Sport................................................................................................................350. Willeke............................................................................................................351. Maagden..........................................................................................................352. Amsterdam......................................................................................................353. Hel...................................................................................................................354. Verkromming..................................................................................................355. Voetbal............................................................................................................356. Transport........................................................................................................357. Steen................................................................................................................358. Vliegeniers......................................................................................................359. Sterren.............................................................................................................360. Schaamte.........................................................................................................361. Kinderen..........................................................................................................362. Sporen.............................................................................................................363. Geld.................................................................................................................364. Duurzaam........................................................................................................365. Erik..................................................................................................................366. Einde...............................................................................................................367. Piramidespel....................................................................................................3

Eerder verschenen:50 Keutels (zomer 2001)De Zoutjes slaan toe (december 2005)

4

1. Virtueel

Nu ik oud ben, verloopt mijn contact met de hedendaagse maatschappij nog uitsluitend via de krant. Zelfs het lezen van een krant middels een betaald abonnement inclusief bezorg-service, bestempelt mij reeds tot een bejaarde. Uiteraard geen Spits-bejaarde.

In de computerwereld blijken de ontwikkelingen erg snel te gaan. Vroeger had je gewoon simpele schaakspelletjes op de PC. Dit is inmiddels uitgestorven. De spelletjes zijn geëvolueerd tot sex-en-sensatie-games, waarbij het platrijden van voetgangers en het uitmoorden van de medemens uiteraard hoge ogen gooit. Het is virtueel en kan kennelijk geen kwaad. Het kan je hooguit op een idee brengen.

De ontwikkelingen zijn inmiddels een stap verder gegaan. In mijn dagblad staat een stukje over het computerspel Project Entropia. Dit blijkt een virtuele planeet te zijn met luxueuze vakantieoorden, winplaatsen voor zeldzame mineralen en jagers op groot wild. Dit onderdeel heet Paradise V en ligt op Calypso van die verzonnen wereld. Wat moet je nou met die flauwekul? Direct stoppen met lezen is m'n eerste reactie, maar dan had ik het leukste gemist. Het blijkt dat de spelende deelnemers echt geld betalen voor stukkies van die planeet. Net alleen echt geld, maar ook grof geld. Ik citeer: "In december kocht een 22-jarige Australiër voor 26.500 dollar een onbewoonbaar eiland dat iemand anders op Calypso had geschapen." Er is een virtuele economie ontstaan. Twee miljoen gamers zijn dan goed voor een land met een Bruto Nationaal Product van 1.790 dollar per hoofd van de bevolking. Een hoger inkomen dan dat van de bewoners van Namibië. Hier gaat grof geld om en het gaat over niets.

Hier vinden geschifte ontwikkelingen plaats maar hoe afwijkend zijn deze van de 'echte' wereld? Nauwelijks afwijkend. In onze echte wereld is bijna alles perfect geregeld maar enkele workaholics hebben een nieuw spel gezocht: 'Hoe bouw ik een nieuw instituut?' Onder de wat archaïsche naam Delta Instituut worden stukjes van bestaande organisaties door elkaar gehusseld. De voorzitter van de 'bouwcommissie', de heer Smits, verdient 4.000 euro (VIERDUIZEND) per dag. Daarnaast heeft ie nog een echte baan met ook een riant salaris. Het is zijn salaris wat achterdocht wekt. Dat is niet reëel meer.

Smits is een gamer. Beetje pielen met bestaande organisaties, beetje husselen en hosselen. Voor vier ton schept hij een virtuele wereld. (Gezien de kosten had ie het beter in zeven dagen kunnen doen.) Hier gaat grof geld om en het gaat over niets. We kunnen rustig gaan slapen. Mocht er ooit een HPK-er tegen minimumloon aan de slag gaan om een nieuw instituut te maken, ja dan moet je het een beetje serieus gaan nemen.

5

2. Den spelling

Taal isch een schoone methoode om den gedachten oover te brengen. In taal huischt onzen ziel. In taal verwerkelijken wij onzen verbeelding. Er zoudt geen menschenlijken activiteit moogelijk zijn zonder een communicatieve stroom aan woorden, gansch vernuftig aaneen gereegen langs loogische contructies der grammatica tot bloedstollend fraaien volzinnen.

Elke opwelling, elke oprisping, danwel zijnde scabreus, danwel zijnde fatalistisch, danwel zijnde blasfemisch, danwel zijnde parafarnalistisch, dit allesch vindt zijn welverdiende locatie in het onvolprezen woordenweb. In het gebied der taal heerscht een strengen orde. In den beginne is er de gedachte die vanzelvesprekend voldoet aan de eischen van het vrijdenken, eertijds geformuleerd door Erasmus. Dan volgt een loogiche opouw der paragraafen waarbij den sequentie den lezer gewilligh meevoert langs dit wijd oopenstaande denkraam. Tot slot volgt den zinsconstructie waarmee reeds genoemd gedachtengoed de ogen der leezers op soepele wijze binnenspoedt, gelijk een goeden wijn de keelen der dorstigen dranklokaliteitbezoekenden doorkolkt.

Tot zover de essentie van den taal. Komen we uiteindelijk bij de voetveeg van de taal, bij het laagste allooi, bij het viswijf van de vismarkt: kortom, bij de spelling. Waarom is spelling het domme henkie van de taal, het glibberige gedrocht uit de zompige kelder van onwetendheid?. In de eerste plaats omdat het op de PC geautomatiseerd te controleren valt en in de tweede plaats omdat Belgen er goed in zijn. Als je niks met taal hebt, ga je je maar bekwamen in spelling. Net zoals wanneer een manspersoon die weinig nuttigs kan presteren, zich gaat oefenen in het gedrild lopen in geordende patronen met metgezellen, gestoken in fantasieloze gelijkluidende kledij, zoo ook stort een persoon, die zich door erfelijke aanleg uitgedaagd ziet op het vlak der geestelijke prestaties, zich op de versuffende en volstrekt willekeurig gekozen regeltjes der spelling.

Toegegeven, het blijkt lastig om drie dimensionale akoestische signalen te transformeren tot twee dimensionale helderheidsverschillen, maar er moet toch een mouw aan te passen zijn. Zo beschikken we inmiddels over een woordbeeld dat vaster in de hersencellen verankerd zit dan de reclame van Coca Cola en hebben we de uitspraak der woorden om ons aan vast te klampen. Er is geen foneem of een diftong of er is wel een letterteken voor.

Waar leiden al deze inleidende woorden van dit Zoutje toe? Het is om u als lezer gerust te stellen. Voor het lezen der Zoutjes hoeft u zich de nieuwe spelling voor 2006 van de Taalunie niet eigen te maken. Kennis van den ouden spelling volstaat omdat Zoutjes, conservatief als ze zijn, ook in den ouden spelling blijven verschijnen. Inmiddels hebben NRC, de Volkskrant en Teletekst zich solidair verklaard met uw Zoutjesschrijver,

Sandeh

6

3. BHV

De Bedrijfshulpverlening zoekt nieuwe leden. Lijkt me wel wat. Ik zie mezelf al lopen in een stoer pak. Iets met blauw en strepen, met brede schouders, pistool in de holster en met een solide bijl. Bij een calamiteit moeten er altijd ramen of deuren worden ingeslagen. Na twintig jaar bij RIKZ een gezapig kantoorleven te hebben geleid, heeft in toenemende mate het nauwelijks te bedwingen verlangen in me postgevat om eens lekker met een bijl door het gebouw te lopen zwaaien. En dan flink hakken ook. Raampje hier, deurtje daar, wat DT-leden door de gang opdrijven. Heerlijk. Mijn dag kan niet meer stuk. Als BHV-er mag je zoiets, je krijgt er een opleiding in, een extra verzekering, zes maal 's jaars een vergadering (dat is wat minder), maar daarna kun je ook als volleerd redder met de bijl gaan zwaaien. Hoe meer terrorisme-dreiging, des te groter de kans op een heuse calamiteit. Ik ben er klaar voor.

Zelf in een stoer pak door de gangen lopen te banjeren is natuurlijk het einde, maar vrouwelijke collega's in een dergelijke outfit: daar zijn geen woorden voor. Zelden worden hulpverlenerspakken zo sexy indien daar een dame in zit. Het effect is maximaal als er een mitrailleur bij gedragen wordt. De wervende tekst voor de BHV belooft ook een gezellig samenzijn met mede BHV-ers in de avonduren waarbij je je collega's ook persoonlijk leert kennen. Mijn voorspelling is dat de BHV plat gelopen gaat worden door hordes vrijwilligers. Al dan niet met zuivere motieven.

Ik zal er niet bij zijn. Je moet ook iets aan EHBO doen. Als ik ergens van gruwel zijn het menselijke lichamen waar dingen of vloeistoffen uitkomen die volgens het design aan de binnenzijde horen te zitten. Wijs mij een desolaat slachtoffer en ik spoed mij, in gezwinde haast, in tegenovergestelde richting, uiteraard buiten gehoorsafstand van zijn ijselijk kreten. Jammer van die EHBO. Mocht er ooit een oproep komen voor uitsluitend bijlzwaaiers: ik ben de eerste.

7

4. In between

Amerikanen zijn positieve jongens. Amerikanen informeren ook altijd naar elkaars toestand.Hi!!Hi!!!!!How are you doing?Great! And you?I'm in between jobs.Dat is een fraai antwoord om aan te geven dat je werkloos bent. Een Amerikaan zal nooit zeggen dat hij werkloos is, nee, hij zal je vertellen dat hij in between jobs is. Denk positief!!!!!

Deze uitdrukking is zulk mooi engels dat ik het voor het gemak maar even niet vertaal. Tip: between = tussen.Het is een mooi antwoord, maar ook een beetje onnozel. Als je als werkloze Amerikaan door een yellow cab te pletter wordt gereden, dan ben je echt never nooit niet in between jobs geweest. Dan zat je al die tijd tussen het hier en het hiernamaals.Kan ook een aardige conversatie opleveren.How are you doing?I'm in between here and eternity. Of beter: I'm in between here and there. Eigenlijk een breed toepasbaar antwoord.

Het 'in between' antwoord geeft ook aan waar je prioriteiten liggen. Voor hetzelfde geld kun je als werknemer op de vraag naar situatie ook zeggen dat je in between unemployment bent. Je eigen levenswijze kan je zeer persoonlijk uitdragen.Doodziek? In between healthiness.Gezond? In between hospitals.

Vrijgezel? In between marriages.De meeste getrouwde mannen zouden, als naar hun situatie werd geïnformeerd, antwoorden dat ze in between singleness verkeren. En daarbij dromerig en verlangend uit hun ogen kijken. Maar ja, in between, hè, dus nu heb je even niks leuks om handen.

Voorbeelden te over.Aan het werk? In between breaks.Aan het lunchen? In between duties.

Levend? In between coffins.Dood? In between ashes. Maar er zal een medium voor nodig zijn om je dit antwoord te ontfutselen.

Meisjes van dertien? Er net tussenin.Hoe het met mij gaat? Never in between. Ik laat me er niet tussen nemen.

8

5. Hoger

Ik zit nu hoger. Dat zit zo. RIKZ ging mee in de vaart der volkeren en reorganiseerde van 3 naar 2. Om deze mijlpaal niet geheel ongemerkt voorbij te laten glijden, zijn we intern verhuisd. Velen zitten nu op een andere verdieping, in een andere kamer met een andere kamergenoot en met ander uitzicht. Als je als ambtenaar zelf geen afwisseling in je leven aanbrengt, dan wordt dat van corporate-wege wel voor je gedaan. Het verhuis-gebeuren brengt toch een geweldige afwisseling met zich mee in de dagelijkse gang van zaken, voor sommigen in de dagelijkse sleur der dingen, en geeft je een stoot adrenaline geeft die zijn weerga niet kent.

Ook ik ben een van de gelukkigen die verhuisplichtig waren en nu zit ik dus op een andere kamer. Mijn uitzicht is verrijkt met een blik op het zandige draafrondje van de koninklijke stallen aan de overkant. Vroeger keek ik uit op dappere adelborsten met witte kabeltrossen op de parmantige borst die, na een bloedstollende zware training, met bijna bovenmenselijke inspanning onze vorstin dagelijks verdedigen tegen de as van het kwaad. Tegenwoordig kijk ik uit op paardjes. Ik zit nu zo hoog dat ik over het dak heen kan kijken naar hun piste.

Er zijn paarden in de piste. Soms is het een wit paard, ook wel schimmel genoemd, dat in zijn eentje galoppeert, soms zijn het twee of drie stuks van een bruin soort. Ze huppelen, dartelen, galopperen. De ene keer in de grote buitenste cirkel, dan weer rondom het beperkte middelpunt, nu eens met de klok mee, dan weer, in een dwarse bui, tegen de analoge klok in. Ik zie blijheid, ik zie vrijheid, denk ik dan. Geld maakt niet gelukkig, maar ronddraven in een cirkeltje overduidelijk wel. De manen en paardenstaarten van de edele viervoeters zwieren, zwaaien en zwiepen in het rond.

Relatieve blijheid, relatieve vrijheid. Als je als paard de hele dag in een stalletje staat met uitzicht op koninklijke muren, ja dan wil je je wel even blij voelen als in de achtertuin op eens 20x20 m2 tot je beschikking hebt. Paarden uit stallen hebben geen herinnering meer aan uitgestrekte toendra's.

Als mens kun je op overeenkomstige wijze blij worden van te krappe schoenen. Dat gaat zo. Stel, je hebt schoenmaat 41 en je draagt (dom, dom, dom) de hele dag schoenen die twee maten te klein zijn, dan huppel en juich je ook zodra je 's avonds je schoenen hebt uitgetrokken. Op deze wijze leidt het selectief dragen van maatje 39 tot een euforisch geluksgevoel.

Iets raakt me in die dravende paarden terwijl ik overdag van 9 tot 5 in een prachtige kamer zit en een bijdrage mag leveren aan een organisatie die permanent zo lekker aan het reorganiseren is dat die over een paar jaar de meest publieksvriendelijke instelling zal zijn.

Geef me haver en ik geef u mijn ziel.

9

6. Overbodig

Ik kom tegenwoordig om in de mails. Wat te doen? Ik kan die mailtjes zelf weggooien maar ik kan ook overgaan tot bestrijden bij de bron. Voor dat laatste zou ik alleen maar een mailtje naar iedereen hoeven te sturen met de tekst:'Gelieve geen overbodige mails meer te sturen'.Als ik zelf zo'n verzoek van en collega zou krijgen, zou ik er meteen aan gaan voldoen. Maar er dan ook zeer grondig aan voldoen. Wel de overbodige mails schrappen maar natuurlijk de nuttige & noodzakelijke mails blijven sturen.Mijn eerste probleem is dan natuurlijk welke mails overbodig zijn. Dat ga ik aan de collega vragen die mij verzoekt om verschoond te blijven van overbodige mails.'Beste collega, welke mails zijn overbodig? Die over de uitnodiging van de vergadering van de werkgroep van dinsdag a.s.? Die van de mail waarin de vergadering werd verzet naar donderdag? De mail met de vergaderstukken en de locatie? Die met het verzetten van de locatie en de aanvullende vergaderstukken? Of die waarin de hele vergadering werd afgeblazen omdat het instituut werd opgeheven? Laat je het even weten?'In de schoot van de vraag naar overbodig ligt de vraag tot zinnigheid. Is die mail wel nodig? Is die vergadering wel nodig? Is die werkgroep wel nodig? Is dit instituut wel nodig?

Als er een mailtje is verstuurd dat volgens de algemeen geldende richtlijnen te classificeren valt als overbodig, is dan alles wat bijgedragen tot het verzinnen, opstellen, versturen, lezen en verwerken van dat mailtje ook overbodig? De zuurstof die verbruikt is bij het opstellen van het overbodige mailtje, is die lucht dan zinloos verbruikt? Is er ten onrecht 0,02 Mol O2 omgezet in CO2 door de reactie met de C uit de C6H12O6 die in het lunchpakketje zat? En als die mail echt verschrikkelijk overbodig was, moet dan de CO2 weer worden omgezet in de oorspronkelijke bestanddelen voordat de overbodige actie werd uitgevoerd? Moet de tijd worden teruggedraaid die verspild is aan dat overbodige mailtje? En zo ja, hoe zou dat moeten? En wie zou dat moeten doen? Kan ik aan de tijdterugdraaier een mailtje sturen om ………………..?

We zitten in een netwerk. Een netwerk van werk, een netwerk van mailtjes die heen en weer gaan. Mailtjes die op zich overbodig zijn doch in hoge mate van elkaar afhankelijk zijn. Pluk er eentje uit het weefsel van heen en weer vliegende informatie en het hele gevalletje begint uit elkaar te rafelen. Laat ze maar zitten, die overbodige mailtjes. Ik gooi ze wel weg. Want de vraag naar mailtjes die overbodig zijn, leidt al heel snel tot de vraag welke mensen overbodig zijn. En bij mensen geldt ook heel erg dat we allemaal nogal overbodig zijn doch in hoge mate van elkaar afhankelijk. En ook nogal gehecht. En ik ben gehecht aan mijnlezers, ik zou er geen eentje willen missen.

10

7. Oranje

Ik verveel me en ik ben eenzaam. Laat ik de tijd die ik daardoor over heb maar eens gaan gebruiken om ergens bij te gaan horen. Dan gaat dat lastige Ik-Ben-Niet-OK-gevoel vast ook wel weg.

Buiten lopen wandelaars die er flink de sokken in zetten. Ze hebben stokken in hun handen en zwaaien er vervaarlijk mee. Bij elke pas wordt een stok stevig op de grond geduwd. Ik sla met stomme verbazing het toneeltje gade en zie geen revaliderende herstellingsoordpatienten maar cursisten die onder toezicht aan het proeflopen zijn. Zal ik mee gaan doen om de verveling te verdrijven? Ach nee, zo'n armetierig clubje stokprikkers geeft hooguit een klein beetje soelaas.

Kijk daar, mannen op leeftijd in felgekleurde strakke piemelpakken trappen zich lens op ranke racefietsen. Dat ziet er nou eens blij en flitsend uit, die voelen zich vast OK. Maar meedoen? Die pakken zitten vast te strak voor mijn asperge. En zo lang en zo hard trappen kan ook niet goed zijn voor een mens.

Nog steeds eenzaam en niet-OK. Wat een %$#gevoel. Ik wil bij iets groots horen, bij een grote beweging, vol blijheid en gezang. En het mag niet te moeilijk zijn. Ik kijk mijn ogen uit, wat zie ik nou weer? Bijna vanuit het niets, maar langzaam maar zeker ontstaat er een hechte gemeenschap met onverbiddelijke groepskenmerken: daar groeit een oranje volkje bepakt en bezakt met oranje attributen. Zij stralen een solide overwinningsgevoel uit. Het zou geweldig zijn om daar bij te horen. Moeilijk kan het niet zijn om me te transformeren tot een oranje-turf. Vlug naar de winkels vol oranje bierpompen, oranje schoenen, oranje hoeden, oranje toeters, oranje condooms, oranje snorretjes, oranje helmen, oranje ontbijtbordjes, oranje chips, oranje driezitsbanken en oranje coniferen. Met vijf goed gevulde boodschappenkarren verlaat ik de mega-store.

Nu ben ik ook oranje geworden. Even vragen waar ik nu precies bij hoor. Hallo, waar hoor ik bij? Ik hoor nu bij de aanhangers van een oranje elftal dat gaat voetballen. Ik ben nu met vele miljoenen en de eenzaamheid verdampt als sneeuw voor de zon. Hoe kun je je nu alleen en overbodig voelen met zo'n schare om je heen? Het wordt tijd voor de inburgeringscursus 'oranje'. Les één is dat ik moet afleren om over 'dat elftal' te praten. Ik moet gaan praten over 'we'. 'We' gaan hard hollen over het gras, 'we' gaan op het doel van de tegenstander schieten en 'we' gaan een beker winnen. Hoi hoi hoi. Het OK-gevoel keert met rasse schreden terug.

Tot half juli zit ik gebeiteld. Daarna doemt het probleem uit de eerste regel weer op.

11

8. Tachtig

Soms geloof je je ogen niet. In een onbewaakt moment ben ik op een weegschaal gaan staan. Dat was schrikken. De wijzer gierde door naar de tachtig kilo. Die weegschalen schijnen vandaag de dag aardig nauwkeurig te zijn.Tachtig is belachelijk, iedereen mag tachtig kilo wegen maar ik niet. De hele dag door gilt het in mijn hoofd: tachtig, tachtig, tachtig. Ook mijn minister pepert het me dagelijks in. Op alle rondwegen rond alle grote steden hangt om de kilometer driewerf in rode cirkels uitgevoerd: tachtig, tachtig, tachtig. En ik rij wat af op die rondwegen. Karla, bedankt.

Snel aan het rekenen. Tachtig kilo bij één meter tachtig geeft een kotelet-index van 24,69 (op de rekenmachine: gewicht : lengte : lengte =). Oef, nog net onder de 25. Twee appels erbij en ik ga de fatale grens over.

Tachtig. Vijf jaar geleden nog woog ik 75. Dat is 5 kilo erbij in 5 jaar. Eén kilo per jaar in de plus. Oftewel 2,73 gram per dag teveel gegeten. Ik ben een hedonistische veelvraat geworden. Elke dag ben ik me te buiten gegaan aan 2,73 gram extra, en dat ongemerkt. Had ik er nu maar meer van genoten. Had ik me vanaf mijn 20ste elke dag bezondigd aan die 2,73 gram dan had ik nu 110 kg gewogen. Nu weeg ik dat pas als ik 90 ben. Sorry, grafkistsjouwers.

Merkwaardig is dat toch dat een paar gram per dag zoveel uitmaakt. Een waarlijk losbol die vanaf zijn 20ste tien gram per dag (een suikerklontje) te veel eet, weegt op zijn 70ste ongeveer 250 kilo. In mijn omgeving zie ik zelden dergelijke mastodonten van bejaarden. Hoe blijft iedereen toch nog zo slank. Bestaat er een geheim genootschap waar iedereen lid van is, maar wat ik niet ken? Waarvan de leden elke dag met een micro-weegschaaltje op de gram nauwkeurig hun voedselinname bijhouden om een geen grammetje teveel te eten?

Nee, natuurlijk niet, zo'n genootschap is er niet. Iedereen vreet gewoon wat in het rond. Dit leidt tot de geruststellende conclusie dat je van eten niet dik wordt. Voor de zekerheid ga ik toch maar eens wat extra fietsen om wat vet kwijt te raken. Gelukkig kan ik al veilig remmen met de fiets, dus veel risico loopt deze dikkerd niet.

12

9. Glazen stal

Het is een glazen stal. Zo oogt het van buiten, zo voelt het van binnen. Het gebouw heeft het aanzien en vooral de charme van een patatsnijder. Ik zie harde glazen platen die guillotine-achtige hekjes vormen, ik zie nare hard gespannen staaldraden en chromen buizen die elk gevoel van warmte en menselijkheid verjagen. In deze zeer moderne kantoorkolos vindt een effectieve vorm van intensieve menshouderij plaats. Mensen in de hoedanigheid van werknemer. Werknemers die zich, globaal gesteld, op kennis richten en daarvoor een intellectuele prestatie moeten leveren.

Ik zag ze zitten. Ze zitten in open ruimtes, zes bureaus geclusterd in een inham, enigszins gescheiden van de rest van de kantoorvlakte door wat zwarte stalen archiefkasten. Ze beschikken elk over een mobiele verhuisdoos voor wat spulletjes en twee planken in de archiefkast. Elke dag kunnen ze een mobiele flexplek opzoeken. Ik heb er ook even gezeten. Wat een lawaai met al die mensen om je heen, wat een afleiding met al die mensen die door die kantoorvlakte scharrelen. Kenniswerken wordt een illusie.

Het is een kantooromgeving die fantastisch bij afpoeier-firma's als verzekeringsmaatschappijen of energiebedrijven past. Voor simpel routinewerk waarvoor een PC met wat klantenbestanden voldoende is. En waar met standaardantwoorden als: 'nee, dat kan niet'; 'nee, dat doen we nooit' of 'ja hoor, daar zijn we mee bezig, wacht u maar rustig af' de cliëntèle te woord kan worden gestaan. Een werkplek voor kennisloze kantoren.

Vroeger had ik collega's die veel boeken, documenten, kaarten, tekeningen, zeekaarten, orders, aantekeningen en nog veel meer dat spul op hun bureau hadden om mooie adviezen voor onze klanten te produceren. Maar al die rommel past niet meer op een flexplek met een persoonlijke hardstalen flexdoos. Strak, net en clean, zo zullen we leven. De hele dag herrie en chaos aan je kop en uiteraard een kantine met zacht pissende achtergrondmuziek. Als compensatie is die kantine wel gratis, althans er zitten geen caissières.

Kennisklussen besteden we tegenwoordig zo snel mogelijk uit en zodra iemand dreigt toch wat kennis op te lopen, wordt dat mankement door een banencarrousel wel verholpen.

Eindelijk ben ik dan een oude chagrijnige mopperkont geworden, met één overheersende gedachte: 'Vroeger was het beter'. Hoe pas ik me aan aan de nieuwe tijd met een ADHD-kantoorvlakte, kennisloze managers en onwetende medewerkers?Ach, wie weet, staat er een vroege, alles verzachtende 'Alzheimer light' op me te wachten.

Een dagje bij de collega's in Middelburg, je steekt er altijd wat van op. Snel terug naar de Koninklijke Stallen.

13

10. Professioneel

Goedemiddag.Goedemiddag.Waar komt u voor?Ik wilde u iets voorleggen.Voor u van wal steekt, wil u op hart drukken dat wij een professionele organisatie zijn.En dat betekent?Dat wij als professionals op professioneel wijze aan professionele producten werken.Dat is niet mis.Nee, zeker niet.En het is maar dat u het weet.Maar wat ik u wil voorleggen is de vraag of het niet mogelijk is dat we wellicht op een andere wijze dan voorheen …..Ik moet u toch in de rede vallen. Als e het anders gaan doen dan voorheen zou dat betekenen dat we onprofessioneel aan de slag gaan.Hoe bedoelt u?Alles wat we nu doen, is professioneel, dus elke afwijking van de bestaande en geaccordeerde orde leid onherroepelijk tot het afglijden naar onprofessioneel gedrag.Waar ik naar toe wil is dat er nu een handig, betrouwbaar en vooral niet al te duur ….Alle benodigdheden en apparatuur en vooral hardware voldoen aan de strengst mogelijk eisen, ze zijn zo maximaal mogelijk geëquipeerd voor de onderhavige en onderhanden hebbende werkzaamheden, dus daar kunnen we niet van af wijken. Als het echt beter is, hadden we het al gehad, want, het zal u niet verbazen, we zijn een professionele organisatie met uitstekende professionele apparatuur.Ik heb hier een folder en daarin staat toch duidelijk te lezen dat ……Nogmaals, wij staan boven folders en al dat soort gedoe omdat wij niet met junk, creep en trash aan onze professionele producten willen werken.Ja, hm als u het zo stelt. Heeft u nog een tip voor me?Als u echt iets wilt wijzigen, en dan bedoel ik een kwaliteitsverbeterende slag maken in innovatieve zin, dan kunt u zich vervoegen bij de innovatiegroep 'Innogro'. Daar worden alle noviteiten op hun merites beoordeeld.En dan worden mogelijk geopperde verbeteringen doorgevoerd?Wat denkt u wel? Dit is een professionele organisatie en dat betekent ………….

HELLEP!

14

11. Dominee

Vandaag doe ik de dominee. Het wordt een blasfemisch stukje, dus je bent gewaarschuwd. Je hebt nu even de tijd om het woord 'blasfemisch' in het woordenboek op te zoeken en om op 'Ctrl-Alt-Del' te drukken.

Zo, nu zijn we weer onder elkaar.

Het gaat om de 'Dominee en Madonna'. Madonna is een al wat oudere zangeres die in een strak roze pakje haar kunstjes vertoont. Muziek is een vorm van sex. Net zoals dansen een vorm van verticaal droogneuken is, zo valt het optreden van zangers en zangeressen te interpreteren als een droge masturbatie-act. Madonna doet het allemaal met verve. In haar laatste show zat ze niet alleen aan haar eigen kruis, maar hing ze ook aan een ijzeren kruis, de armen gespreid (ze kon dus nergens bij) en droeg als hoofddeksel een doornenkroon. Het is weliswaar een vorm van plagiaat, maar de auteursrechten zijn al verlopen. Het zal de feestvreugde allemaal wel verhoogd hebben. Ik was er niet bij.

Christenen, die er ook niet bij waren, waren in hun wiek geschoten en gingen fiks bidden om aan deze blasfemie (daar heb je dat gekke woord weer) een eind te maken. Raar hoor, om god aan zijn kop te zeuren om iets te gaan tegenhouden, terwijl god eerst Madonna op de wereld heeft gezet en haar vervolgens deze act uit haar hoge hoed heeft laten toveren. Ook een reprise vereist goddelijke inspiratie. Ach, dat bidden kon niet zoveel kwaad. Er was echter een bejaarde dominee die een stapje verder ging.

Onze voorganger had kennelijk op een duivelse TV het wereldnieuws goed bijgehouden en kwam met een sluw plan. Hij belde de media met de mededeling dat hij, in het theater waar Madonna zou gaan optreden, een bom had geplaatst. Tijdens haar kruis-act zou het de bom detoneren om het detonerende tafereel te beëindigen en tegelijkertijd de toeschouwers linea recta naar zijn eigen baas door te sluizen. Overbodig te zeggen dat de bommelding vals was. Bejaarde dominees kunnen ternauwernood een mobieltje aan de praat krijgen, laat staan een werkende bom fabriceren.

Het aardige aan dit voorval is dat het typisch des dominees was. Dominees doen nooit iets anders dan dreigen met iets wat niet bestaat, met iets wat ze zelf verzonnen hebben. Ze geloven er zelf heilig in en dragen hun fantasieën met wisselend succes over op onnozele toehoorders. Deze mensen worden bang gemaakt met een niet bestaande verschrikkelijke engerd en zullen hun aardse dagen en zeker hun hemelse eeuwigheid in diepe ellende doorbrengen als ze niet precies doen wat de voorganger zegt. Hij rakelt dan rare voorschriften uit een oud zwart boek op en leidt op deze wijze zijn kudde. Deze fantasierijke bedrijfstak bestaat al jaren, leidt een florerend bestaan en zal daarmee wel in een behoefte voorzien.

Nu deze dominee na zijn valse bommelding achter de tralies is gezet wegens het verstoren van de openbare orde, houdt niets ons tegen datzelfde met alle andere dominees te doen. Dan komt de openbare orde eindelijk tot rust.

15

12. Willem en Lien

Willem en Lien, ze zijn al jaren dood. Ooit waren ze mijn buren en was ik hun huisbaas. In de jaren tachtig had ik een pand in de Jordaan gekocht en vier huurders zaten bij de prijs inbegrepen. De spullen van de timmerman in het souterrain, Willem en Lien op de bel-etage en Stien op één hoog. Zelf zat ik op twee en drie hoog.

Willem en ik trokken tegelijkertijd van een uitkering, hij AOW en ik WWV, soms liepen we gezamenlijk naar de brievenbus. Willem en Lien boden me een blik op een levensstijl die ik uitgestorven waande. Lien was geboren en getogen in de Baarsjes, een andere buurt in Amsterdam en was door haar huwelijk met Willem, op nogal late leeftijd, geëmigreerd naar de Jordaan. Zo voelde ze dat. Een enkele keer ondernamen ze, gewapend met een boodschappentas, de tocht naar haar geboortegrond. Zoals jonge stellen soms een weekendje New York doen, zo deden zij de Baarsjes. Het wekelijkse uitje echter was het badhuis, zo’n driehonderd meter verder op. Met hun geringe gestalte nog een hele hijs. Het woninkje dat ik verhuurde, had geen plek voor een douche, dus ze zochten het warme water elders. Ze wisten niet beter en droegen hun lot, in meerdere opzichten.Ze hadden goed voor hun oude dag gezorgd, dachten ze. In zijn werkzame leven had Willem meegedaan aan een oudedagsvoorziening, vermoedelijk collectief door de vakbond geregeld. Toen het op uitbetalen aankwam, bleek dat de maandelijkse uitkering van 80 guldens met een tientje overtroffen werd door de verplichte inhoudingen die daardoor verschuldigd waren geworden. Ze behoorden tot die categorie die altijd de klappen krijgt. Toen de vlammetjes van hun nog niet zo oude gaskachel wat geel begonnen te branden, smeerde de gasfitter hen gelijk een nieuwe gashaard aan.

Mijn rol was iets tussen een huisbaas en een halve zoon in. Bij de huur die ik maandelijks in contanten ophaalde, zaten altijd wat snoepjes. Ik denk nog steeds dat ik de enige huisbaas in Amsterdam ben geweest die snoepjes bij de huur kreeg. Toen ik een nieuw keukenblad monteerde, voor mij op kniehoogte, voor hen een werkbare oplossing, heb ik ook meteen het echtelijke bed gerepareerd. Ook dat doen niet veel huisbazen.Om het schamele inkomen wat op te krikken was Lien aan het gokken geslagen. Buiten medeweten van Willem zat ze af en toe in de snackbar aan de een-armige-bandiet. In de hoop een flinke slag te slaan verdwenen haar guldens in een eenrichtingsverkeer in het apparaat. Willem kwam er achter en ze beloofde het niet meer te doen. Ze waren lief voor elkaar.Willem: Je doet het nu niet meer, hè Lien?Lien: Nee Willem, nu doe ik het niet meer.De intonatie van hun kleine conversatie deed de dichtregels ‘Waar werd oprechter trouw ….’ bij me binnenvloeien.Ook de oorlogsjaren hadden ze doorstaan. Ik kende verhalen van Amsterdammers die op fietsen lange hongertochten naar verre boeren maakten om hun trouwringen te ruilen tegen vier aardappelen. Of Willem iets afwist van een wereld buiten Amsterdam met landbouw en zo, weet ik niet. Waarschijnlijk niet want hij ging op hongertocht naar de betere buurten van Amsterdam en schooide daar wat bij elkaar. Ieder overleeft op zijn eigen nivo.

Tegenover hun woning, en dus ook het mijne, was een hofje, het Huis-zitten-weduwen-hofje. Dit was het eerste stenen gebouw in de Jordaan in zestien zo veel en het speelde nog een rol in de Gijsbrecht van Aemstel. De oude luister van het hofje was inmiddels verdwenen en er werden nu moeilijke jongeren in gehuisvest, onder toezicht van een conciërge. Volgens Willem een konsiersje. De konsiersje werd wegbezuinigd en de moeilijke jongeren gaven steeds meer overlast en troep. Een enkele keer nam hun aantal af door een overdosis maar veel hielp het niet. Willem en Lien veegden de stoep tegen de klippen op en redderden zo veel ze konden. Hun Sysifus-arbeid is niet onopgemerkt gebleven en op een mooie dag kregen ze

16

van de Gemeentelijke Stadsreiniging in een feestzaaltje de Zilveren Bezem uitgereikt. Ze waren verrukt.

Lien werd ziek, borstkanker. Vaak gingen ze naar het ziekenhuis en uit hun terugmelding uit de medische wereld werd me duidelijk dat ze geen hout begrepen van wat er gebeurde. Lien werd zieker en zieker, en toen ging Willem opeens dood. Zijn sterven was exemplarisch voor hun leven.’s Avonds kreeg Willem een hartinfarct en Lien probeerde Stien van één hoog te bellen. Lien was vergeten dat ze elke avond de stekker uit de muur trokken dus een verbinding kreeg ze niet. Toen Stien de volgende ochtend om zes uur naar de kartonnagefabriek vertrok, riep Lien haar binnen. Tevergeefs.Op een schrale dinsdagochtend werd Willem begraven, zijn kist stond op het verlopen zeil van het zaaltje van het kerkhof. Lien stierf een paar dagen later. De dinsdag daarop stonden we weer allemaal bij elkaar op dat zeil, zelfde weer, zelfde mensen, zelfde sfeer, zelfde kraaien, alleen het bankje waar Lien de week tevoren had gezeten was nu leeg.

Dag Willem, dag Lien, het is goed zo.

17

13. Dojen

We gaan allemaal een keer dood. Het is vals, het is gemeen, maar veel is er niet aan te doen. Een rustig leven als rijksambtenaar met een veilig inkomen en rustgevende werkomstandigheden kunnen het onvermijdelijke afscheid hooguit een paar weken vertragen. Er is echter een bedrijf dat het hemelen tot core business heeft verheven. En dat is het krijgsbedrijf. Ze blijken jaarlijks 1.200 miljard dollar per jaar op te souperen aan wapens. Het is een moeilijk voorstelbaar bedrag, 1.200 miljard dollar. Om het enigszins hanteerbaar te maken heb ik het per seconde uitgerekend: ongeveer 700.000 euro. Een modale ambtenaar betaalt dit in vijftig dienstjaren aan belasting.

Dit torenhoge wapenbedrag lijkt mij hoog genoeg om de wapenfabrikanten een martiaal Amerikaans burger ooit tot president te laten verkiezen, en misschien gaat dat nog wel eens keertje gebeuren. Wat me nu verbaast is dat er zo weinig dojen vallen door al die wapens. Er gaan wel mensen dood in gewapende conflicten maar dat zijn er (mijn bron is de krant) hooguit tientallen bij gevechtshandelingen. Als bijkomend effect sterven er wel tienduizenden burgers als vluchteling aan ondervoeding, maar daar werken die wapens niet direct aan mee. Voor die vluchtelingen wordt dan een inzamelingsactie op touw gezet maar voor een F16 of een scudraket zijn ze nog nooit met de collectebus langs gekomen.

Zijn die wapens zo beroerd? Zijn het geen echte wapens maar groen geschilderde rioolbuizen die als ballistisch precisiewapen aan onnozele baretten worden verkocht? Kunnen ze er niet mee omgaan? Het Nederlandse leger heeft inderdaad weinig ervaring. In de negentiende eeuw hadden ze een werkzame periode van twee weken tijdens de tiendaagse veldtocht en in de twintigste eeuw kwamen ze niet verder dan vijf werkdagen in mei 1940.

Per hoofd van de bevolking wordt per jaar 200 dollar uitgegeven aan wapens. Als je rond moet komen van één dollar per dag, kun je mijmeren dat je bij een iets andere politiek twee keer zo rijk had kunnen zijn.

Ik krijg de indruk dat de meeste dojen vallen door doe-het-zelf activiteiten van terroristen die zelf wat in elkaar knutselen en dat langs de kant van de weg leggen of een bomauto een menigte in jagen. De kosten voor die knutselbommen blijven vast buiten de statistieken en zitten niet in die $ 1,2 1011.

En wat gebeurt er met die oude wapens? Als ze niet gebruikt worden, waardoor verdwijnen ze dan? Staat er net als bij een pak melk een 'niet gebruiken na' datum op? En gooien de groene mannetjes de spullen dan massaal op die dag weg? In Holland bellen ze vast het grof vuil en zetten het op de afgesproken dag buiten op de stoep van de kazernepoort. Volg altijd de voorschriften, anders krijg je nog een milieubon van de milieupolitie.

Als die wapens zo nutteloos zijn, kunnen we dan elk militair een aardappelmesje geven en ze daarmee laten oefenen?. Het effect zal hetzelfde zijn, maar er blijft wat geld over voor leukere dingen. Pillen voor een langer leven bijvoorbeeld.

18

14. Scheiding

We zijn een nacht wreed gescheiden geweest. Onverwacht. Het is vaker voorgekomen dat er een zekere afstand tussen ons was, maar dat was altijd bewust gepland, zowel in ruimte als in tijd. We konden er naar toeleven. En dan kan het, zonder al te veel emotionele schade.

Ik had je achter gelaten en aan eind van de middag mocht ik je weer komen ophalen. Tot het fatale telefoongesprek. Ik hoorde de stem aan de andere kant van de lijn en met stomheid geslagen vernam ik de boodschap. Het kwam hard binnen. 'Meneer, de homokinetische hoezen zijn versleten en moeten vervangen worden. Dat kan morgen pas, dus de auto moet hier blijven staan. Dat is beter voor u en voor ons. We hebben nog een klein kreng staan dat u kunt lenen voor het geval u nog wat behoefte heeft aan mobiliteit.'

Altijd heb ik je vertroeteld met olie en lampjes en zachte was. En nu, als een dief in de nacht, heeft de tand des tijds aan je homokinetische hoezen zitten knagen. Wie deed het nu meer pijn, jou of mij? Ik heb alles voor je over, dus op een paar homokinetische hoesjes meer of minder kijk ik niet. Je gebarsten achterlicht heb ik maar meteen laten vervangen, dan kun je weer mooi voor de dag komen. En hoef je je niet te schamen voor de achterligger als we weer eens in de file staan.

Ik kwam naar je toe om afscheid te nemen. De mensen van de garage hadden haast, dus het bleef beperkt tot een snelle aai & zwaai. In de minuut die me restte, kon ik, gelijk een vluchteling bij een natuurramp, slechts het hoogstnodige bij elkaar grabbelen. De meeste spulletjes, die we al jaren samen koesteren, moest ik noodgedwongen achterlaten.

Ach, zonder jou. Pas in dat vervangende mormel miste ik je zachte stoelen, je soepele stuurstangen, je heerlijke warmte en vooral je radio met cassetterecorder. In dat andere ding zat bij de radio alleen een miniem laatje waar hooguit iets heel plats in kon. Een cassettebandje onder een wals leggen zou het gewenste formaat opleveren, maar of daar nog muziek in zou zitten, ik weet het niet.

De volgende dag kon ik je op komen halen. Je stond daar weer - stoer, cool en eigenzinnig. Met kleine kusjes op je stuur heb ik je begroet. En toen weer samen snel op weg. Met z'n tweetjes lachen om buspassagiers, treinreizigers en andere OV-slachtoffers.

Ik kan je niet missen, geen dag,

19

15. Gras

Het voordeel van oud zijn, is een hoofd vol herinneringen. Meestal liggen de oude feiten verstopt onder het stof der historie. Dat is maar goed ook, anders zou ik constant alle jongere collega's, die broekemannetjes die nu als volwaardige RWS-ers meedraaien in het productieproces, maar constant lastig vallen met 'vroeger'.

Vandaag las ik ons personeelsblad, met de idiote titel 'Geel!', een stukje over gras. Grasdijken. Een innovatief project. Mijn hersens dwaalden af naar lang vervolgen tijden toen ik zelf als broekje bij RIKZ (toen nog DGW) kwam werken en we een 'asielzoeker' kregen. Het was een Fries. Als straf was hij overgeplaatst van een RWS-filiaal in zijn beppeland naar Den Haag. Lang hebben we niet van hem mogen genieten. Op een dag was hij verdwenen.

Ik zal zijn naam niet vermelden, niet uit privacyoverwegingen maar gewoon omdat ik die vergeten ben. Jaartje ouder, hè. Het was een rustige noorderling, maar bij twee onderwerpen kreeg hij het schuim op de bek. Het ene onderwerp was Friesland. Toen ik als Amsterdammer, in een poging tot een wat persoonlijke conversatie, vroeg of Friesland nou rechts lag en Groningen links of dat het andersom was, heb ik even voor mijn hachje gevreesd. Tja, welke Amsterdammer kan nou Groningen en Friesland uit elkaar houden?

Het andere, bloedkolieken opwerpende, onderwerp was 'groene dijken'. Hij was een fervent strijder voor groene grasdijken. Grasdijken waren sterk, er konden schaapjes op grazen, wat niet alleen geld opleverde maar met hun kleine venijnige pootjes stampten ze ook de dijk aan tot een niet te verwoesten bastion. Dijken van beton en asfalt waren maar pulp die door de invloed van UV straling langzaam in plumpuddingen veranderden en die de beton- en asfaltboeren tot de miljardairsstatus verhieven. De hele miskleun met de grijze dijken had de Nederlandse staat zo'n zestig miljard gulden gekost, zo had onze stijfkoppige Fries berekend.

Ons stijfkopje had daarop de toenmalige minister president Ruud Lubbers voor het gerecht gedaagd. Nu ik door mijn OR-werk wat meer met Noorderlingen te maken heb, kan ik achteraf die stap heel goed begrijpen. De toenmalige HID van het hoge Noorden had er wat minder begrip voor en verbande hem naar Den Haag. Achteraf een risicovolle straf want vanaf de Hooftskade was het maar tien minuten lopen naar het torentje. Als je een hooivork meesjouwde, deed je er wellicht een minuutje langer over.

In 'Geel!' lees ik dat het gras van de groene dijken wel verstevigd wordt met plastic matjes. Tussen de regels door begrijp ik dat de beton- en asfaltboeren nu hun geld ook verdienen met plastic matjes. En dan kan twintig jaar na dato een innovatief project naar grasdijken weer onder het stof vandaan worden gehaald.

Friesland ligt LINKS!

20

16. Uitgehuwelijkt

Als er geschreven staat: "Hij is uitgewerkt", dan houdt dat in dat hij klaar is met werken. Als er staat: "Zij is uitgehuwelijkt" betekent dat niet dat zij klaar is met het huwelijk en dat ze nu wat leuks gaat doen. Nee, integendeel.

Uithuwelijken. Vroeger leek het me niks, ik maak zelf wel uit of ik ga trouwen en zo ja met wie en vooral, hoe lang. Langzamerhand ga ik de nadelen zien van al die zelfstandige keuzes. Dé droomvrouw is toch niet binnen handbereik (en bovendien zoekt die een droomman, niet mij) en welke eisen aan een partner laat ik vallen? Haarkleur, gewicht, vorm, sociale vaardigheden, conceptuele vermogens, snel kunnen schakelen, lef. Waar moet ik prioriteiten leggen? En heb ik dan eindelijk een optimale kandidate gevonden via een objectieve scorelijst, dan weet ik dat ik na verloop van jaren de wegingsfactoren van de competenties weer ga aanpassen zodat ik opnieuw op zoek moet naar een passende partner. Rust heb je nooit.

Uithuwelijken geeft zo'n rust. Je ouders zoeken iemand uit, organiseren de bruiloft, richten je huis in en voor de rest van je leven zit je gebeiteld. Overdag je werk, 's avonds de club en 's nacht gewoon slapen. Moeder de vrouw zorgt thuis voor huishouden en kroost. In een uithuwelijksmaatschappij bestaat geen keuzestress. Je zoekt ten slotte ook je collega's niet uit. En toch heb je daar 45 jaar maal 47 weken maal 5 dagen maal 8 uur lang een meestal plezierig samenzijn mee. Uit eigen ervaring kan ik meedelen dat je zelfs aan de gekste collega's kunt wennen. Een vorm van genegenheid is niet onmogelijk. Wat met collega's kan, moet zeker met een aangewezen partner kunnen.

Om blij te zijn met een gearrangeerd huwelijk hoef je alleen maar gehoorzaam te zijn. Simpel. En die gehoorzaamheid kan veel vreugde opleveren. Je bent namelijk niet meer verantwoordelijk. Vader vindt dat je met Annie moet trouwen. Vader weet het het beste en vader is dus verantwoordelijk voor alle problemen in de rest van je huwelijksleven met Annie. Jij niet. Vader brengt je op veertienjarige leeftijd naar de loodgieter en dus word je loodgieter. Of je wordt bakker als vader niet rechtsaf maar linksaf was geslagen. Dat voorkomt beroepskeuzestress.

Je baas vindt dat je naar Lelystad moet en in diepe gehoorzaamheid besef je dat dat de beste keus is. De baas regelt een huis in Lelystad, knapt het op, belt de verhuizer en voor de rest van je leven zit je gebeiteld. Jouw verantwoordelijkheid is het niet, jij hoeft niet te kiezen wat je gaat doen. Vader, de baas of een nog hogere macht regelt tot de laatste decimaal je bestaan. Je hoeft alleen maar de opgegeven opdrachten uit te voeren. Ooit een chagrijnige robot ontmoet?

Wat zal het worden, keuzestress of gehoorzaamheid? Ook deze vraag biedt weer volop keuzestress. Laat Bert maar voor me kiezen.

21

17. Mannen

Mannen zijn zoveel beter dan vrouwen. Het moet maar eens gezegd worden. Met mannen kun je namelijk geen ruzie krijgen. Dat is altijd plezierig in de samenwerking. Hieraan ligt geen groot vredelievendheidsbeginsel van mannen aan ten grondslag, nee, wij mannen missen iets. Wij, ik spreek even over 'wij' omdat ik een man ben, missen een stuk geheugen. De evolutie is zo wijs geweest om dat bij mannen niet tot wasdom te laten komen.

Neem nu een eenvoudige, simpele echtelijke ruzie. Na drie maanden kan een vrouw nog woordelijk, soms zelfs in omgekeerde volgorde, een ruzie oprakelen. Het is al heel wat als een man na drie maanden nog weet dat ie ruzie heeft gehad. Laat staan met wie en waarover. Een leven lang alzheimer light geeft een plezierig bestaan.

Mannen hebben ook wel eens ruzie. Ze geven mekaar dan een kink op het oog en gaan daarna met elkaar bier drinken of voetballen. Simpel. Heerlijk simpel. Komt ook door de evolutie. Mannen moesten in vroeger tijden gezamenlijk op jacht, anders ving je niks. Ruzie is contraproductief voor de soort als geheel en is derhalve weggeëvolueerd.

Meisjes zijn heel anders. Die zijn venijnig. Al op vierjarige leeftijd kunnen ze tegen een leeftijdsgenootje zeggen: 'Ik weet niet of ik jou wel aardig vind', om daarna met het neusje in de wind parmantig weg te stappen. Het andere wicht blijft vertwijfeld achter, krijgt een maand lang de vreselijkste nachtmerries en is al een potentieel prozac-klantje geworden.

Wat zou hier nou het evolutionair voordeel van zijn geweest? Dat zit, denk ik, zo. Als vrouw moet je natuurlijk het beste zaad zien te scoren en dat lukt het makkelijkst door een kunnegenote als verzenuwd wrak in de baltstijd achter je te laten. Weer een concurrente minder. Rivales versla je met make-up, de juiste parfum, deo, strikjes, lintjes, rokjes, schoentjes en meer van die troep. Mode is er niet om het mannelijk oog te behagen, nee, mode is er om de medevrouw faalangst en straatvrees op te dringen. Wij mannen geven niet om mode. Alleen de vraag hoe je die strakke kleren zo snel mogelijk van zo'n lijf met rondingen af krijgt, is de moeite waard om onder het bier over na te denken.

Mannen en vrouwen, never the tween shall meet. Maar wij maken er geen ruzie bij.

22

18. Bikini

Bikini. Als ik met zo'n titel geen lezers trek, dan weet ik het niet meer. Dankzij de ChristenUnie is tot mij gekomen dat er morgen in Utrecht een grote poster van een lekkere meid in bikini wordt opgehangen. Een reclamedoek van 200 m2 waarvan 15 cm2 is ingeruimd voor de bikini. De rest van het oppervlak is gevuld met onbereikbare dromen. Met dank aan de CU ga ik morgen een retourtje Utrecht kopen om me te vergapen. Als ambtenaar heb ik de mogelijkheid om de reiskosten als dienstreis te declareren. Als ik dan toch voor de meest publieksgerichte overheidsdienst moet worden, dan zal ik maar alles uit de kast halen wat ik heb op dat gebied.

De CU vindt dat zo'n poster de vrouw transformeert tot lustobject. Ja, nou en? Wat is daar mis mee? Menig lelijke, kalende, dikbuikige man van in de vijftig zou er heel wat over hebben om even lustobject te mogen zijn. Als je een ouwe lul bent, staan jonge vrouwen voor je op in de tram, als je een lustobject bent, gaan ze even voor je liggen. Een wereld van verschil.

Van gristenen heb ik toch het beeld dat ze vrouwen als tweederangs gevallen wegzetten. Ze mogen geen bisschop of priester worden, ze mogen geen lid worden van een politieke partij, althans geen gezagdrager want daar zijn de mannen voor geschapen en vooral, bij gelijke arbeid, veel minder betaald. En verder het aanrecht, appeltaarten, baren en niet zeuren. Bij gebrek aan mogelijkheden in de echte wereld, word je dan maar voor het gemak lustobject.

Lust en kerk, een moeizaam koppel. De kerk vindt zijn wortels in het boek van iemand die allang dood is en is nogal gericht op het grote niets na het verscheiden, met hooguit zedige engeltjes en slaapverwekkende harpmuziek. In dit aardse tranendal, het tergende tussentraject tussen stof en stof, moet je je volgens de voorschriften lustloos opstellen. Lust is lastig. Bij mannen gaat er bij lustdreiging een orgaantje van nog geen twee decimeter de kop op steken en die rakker heeft een nogal eigenzinnig willetje. De slappe watjes die hierdoor in de problemen komen, wentelen hun zwakte graag af op de lustopwekkende omgeving. Vrouwen in bikini zijn dan niet meer gewoon vrouwen in bikini, maar gevaarlijke monsters wier goddelijke lichamen eerst tot lustobject worden verklaard om die vervolgens als abject af te serveren.

Rare jongens, die gristenen. Ze wisten kennelijk niet dat je versterkt wat je bestrijdt. De goudkleurige bikini's zijn niet meer aan te slepen. En dat nog voordat de poster is opgehangen. Dat wordt smullen op het strand, de komende zomer. Dank u, heer.

23

19. Dansen

'Dansen is plezier voor twee.' Iedereen boven de zestig kent die reclamekreet uit de jaren zestig nog wel. Ook ik zat als tiener op dansles. Voor mijzelf was het een 'ramp voor een'. Aan het afdansen ben ik nooit toegekomen, lang voordien was ik wenend huiswaarts gekeerd. Mijn danscolbertje aan de wilgen gehangen en die knellend gepoetste schoenen verruild voor iets makkelijkers. De enige twee die volgens mij lol aan het dansen beleefden, waren de oom en tante die dat dansschooltje runden en het lesgeld inden. Mijn hemel, wat kon dat stel joviaal rondzwieren.

Dansen kan ik niet, en muziek maken nog veel minder. Als kind moest ik naar de volksmuziekschool om do-re-mi te leren. Nooit wat geworden, hooguit wat ritmisch snikken toen ik wegvluchtte en weer ging voetballen.

Kijken naar dansen en luisteren naar muziek, ja, dat wil nog wel lukken. Vol voorpret ging ik zitten voor een uitzending van 'Dancing with the stars'. Ja, daar kijk ik naar, schaamte ken ik ook niet meer. Het was verbijsterend. Dansen herinner ik me als iets gracieus, als een onderdeel van de schone kunsten waarbij de meest innerlijke emoties via de scharnieren van het menselijk lichaam fraai vertolkt worden. Zwierig, soepel, glijdend, verleidelijk, elegant.

Nou, vergeet het maar. Tegenwoordig gaat het heel anders. Een dame en een heer bewegen wel, zoals hoort bij dansen, maar doen hun uiterste best om een onderdeel van een machinaal fabrieksproces te imiteren. Kijk eens naar een lasrobot of een machine die matrassen in elkaar stikt: ram, klang, beng. Dit gaat net zo. Als scheermessen met afgemeten, stokkerige bewegingen fileert het danspaar de lucht boven de dansvloer. Het guillotine-achtige toegangspoortje van het gebouw Poelendaele in Middelburg is een feeëriek sprookje vergeleken bij dit apocalyptische geweld. En onderwijl is de prachtigste, melodieuze muziek te horen, oorstrelende balsem die haast noodt tot bevalligheid van haar en vertederende blikken van hem. Maar ook die zoetgevooisde tonen kunnen het stel niet weerhouden van hun promotionele activiteiten voor een bezoekje aan de hel.

Vrouwen en jurken, dat is zelden verkeerd. Maar zo'n danseres is geschoeid met stilletohakken, goed voor een kleine genocide, en een jurk die, ondanks de minieme omvang, vooral vrees inboezemt en niet zou misstaan in een reclame voor hekwerken met prikkeldraad.

Dergelijke programma's zijn goed voor hoge kijkcijfers. Het zou me niet verbazen als na zo'n uitzending een explosie van zinloos geweld zou plaatsvinden. Je moet je toch even ontladen na zulk 'plezier voor twee'.

24

20. College

Vandaag behandelen we transportverschijnselen. En hoe peperduur die zijn.Autorijden kost geld. Dat is een simpele uitspraak. Maar omdat dit een intelligent college is, gaan we verantwoorde uitspraken doen. Niet het rijden is duur, maar het stilstaan. Al rijdend geef je geen cent uit. Stilstaan bij de benzinepomp kost geld, stilzitten aan de keukentafel om de verzekering en de acceptgiro van de bekeuringen in te vullen, ja dat is duur. Om van stilstaan in de garage maar niet te spreken.

De ene bak slurpt meer benzine dan de andere, grote meer dan kleintjes. In ons slimme college gaan we dat eens haarfijn uitrekenen.Een auto van 1000 kg rijdt 1 op 20. Om netjes te gaan rekenen, zeggen we dat hij 5 liter op 100 km verbruikt. Dat is een malle maat: beter is 50 ml per km. En omdat de auto een ton weegt: 50 μl per km per kg. Even wetenschappelijk doorrekenen: 50 femtoliter per m en per g. Dat klinkt al als een zuinige auto. Al Gore zal blij zijn.

50 femtoliter per m en per g, dat is in dimensies: L3 per L per G. per Dus het verbruik heeft de dimensie L in het kwadraat per gewichtseenheid: L+2.G-1.Ik ben nog alleen maar aan het zwammen over het verbruik van een auto en onder mijn handen groeit al een proefschrift met fraaie formules. Hoe simpel kan het leven zijn. Even wat anders.

Sinds die prachtige film over Watergate weten we dat geld het leidende motief is. Wat kan mij het verbruik van die auto schelen. Het gaat om de poen: 30 ct per km kost die grap. Hoeveel kan ik nu autorijden van mijn salaris? Ik verdien € 15 per uur, dus dat maakt: 15 €+1.h-1 per 0,3 €+1.km-1.Per uur verdien ik 50 km aan reisvermogen. Je dacht dat 50 km/uur een rijsnelheid was. Mis, het is de snelheid waarmee je binnenloopt. Als je er een schaaltje er bij krijgt, ga je harder: 55 km/h.

Met een uur autorijden leg je 50 km af, met lopen slechts 5 km. Een ober die in een uur 5 km in het restaurant heeft gelopen, heeft daar 50 autokilometers mee verdiend. Werken is dus een hefboom met een factor tien in het verplaatsingsgebeuren. Werken heeft dus zin vanuit de verplaatsingskundige toestand bekeken.

Als je naar je werk loopt, is dat gratis. Als je er een uur met de auto over doet, kost dat niet alleen uur levenstijd maar ook een uur werktijd. Verlies: twee uur. Je moet ook 's avonds weer een uur terugrijden. Weer twee uur van leven vergooid. Als je naar je werk loopt, kun je dus 2 uur korter werken oftewel twee uur meer leven. En boven de zaak wonen is het allermooiste, scheelt vier uur.

Nou, denk daar maar over na als je in de file staat en op je stuur de laatste stukken doorneemt.Volgende week tentamen.

25

21. Rendement

Hoe wordt een mens zo snel mogelijk rijk? En het liefst zonder inspanning. Lastig probleem. Diefstal is een optie, maar een langdurig verblijf in een streepjespak in een klein hokje lijkt me niet prettig. Werken kan ook en dat kan in een krijtstreepje en in een iets groter hokkie, met als nadeel dat je er moe van wordt. Blijft over: geld met geld maken, rente, dividend, koersstijgingen, put opties. Met een startkapitaaltje en wat slim beleggen kun je de rest van je leven als werkschuw tuig je dagen slijten.Probleem twee. Waar zit het hoogste rendement? Spaarrekeningen leveren wat lullige procentjes op, aandelen komen tot tien procent, maar waar zit het echte werk? Ik dacht aan 300 %.

Dat is haalbaar. Enige randvoorwaarde is een startkapitaal van een miljard dollar. Als dat hobbeltje is genomen, dan volgen hier de instructies. Zoek een Amerikaanse politicus, niet te dom en niet te lelijk. Met een reclamebudget van een miljard dollar ga je hem president maken. Die politicus blij, zijn vrouw blij, maar jij, als belegger, nog veel blijer. Nog volgt stap twee. Doe een oorlog. Met wat resterend reclamebudget creëer je een buitenlandse vijand, een as van het kwaad, een vijand met een god die van geen kant deugt, en als de publieke opinie rijp is, laat je de tanks en de F16 uitrukken.

Nu gaat het geld rollen. Al dat wapentuig dat in opslagdepots lag weg te rotten kan nu verkocht worden om op het slagveld als schroot te eindigen. In de oorlog in Irak is er inmiddels 300 miljard dollar doorheen gedraaid. En door anderen is 300 miljard ontvangen.

Sommigen vragen zich af waar die oorlog voor dient, waarom drieduizend Amerikanen zijn gesneuveld, waarom elke markt in Bagdad wel een keertje opgeblazen is.

It is the economy, stupid.

De oorlog is bijzaak, niet de tanks moeten rollen maar het geld. Ook de doodskistenindustrie kent een omzetprognose en een winstverwachting. En mijn eigen ABP probeerde een graantje mee te pikken in de oorlogsindustrie met beleggingen in firma's die clusterbommen maken. Voor elk afgerukt beentje kan ik straks als bejaarde een extra espressootje bestellen, met dank aan het gestegen rendement.

Ik zit met een probleempje. Van wie kan ik even een miljard lenen? Je krijgt er binnen 5 jaar twee terug. Erewoord.

26

22. Debiliserend

In het postvakje ligt een kaart, type ansichtkaart. Met de tekst:Onze boodschap:Ik piepjij pieptwij piepenhet Samen!!!.

Wat moeten we hier nu weer mee? Welk lichtgeschift overheidsbureau met mislukte marketeers is hier aan de slag geweest?

Is een van de reclameboys naar een piep-show geweest en is ie daar zo van in de war geweest dat ie zijn posttraumatische stressyndroom even af moest reageren?Is er een godsliederlijke tekst weggepiept? Telkens als iemand in de Jerry Springer show shit, fuck of asshole in de mond nam, werd het gewraakte woord weggepiept. Om liplezers te sarren werd later ook de mond van de spreker weggeblokt. De oorspronkelijke tekst was wellicht:'ik pijp' en zoiets leg je natuurlijk niet aan ambtenaren voor. Wij zijn integer, hebben ongewensthedencoördinatoren en willen geen vieze woorden horen. Van 'pijp' tot 'piep' is maar een kleine doch innovatief effectieve stap.Is er een groenteboer aan het woord die met een partij overjarige piepers dreigt te blijven zitten?Gaat een horde muizen RWS overnemen? En wat doen de ratten dan?

Nou, mijn nieuwsgierigheid is wel gewekt. Deze kaart blijft de komende weken op mijn bureau liggen en aan die kaart zal ik per dag toch een deel van mijn productieve uren besteden. Mijn bureau.In het tijdperk van oprukkende kantoortuinen kan dat echt niet meer. Mijn bureau. We gaan flexwerken, we krijgen overal in het land aanlandplekken, of invliegpleken of tussenstophavens. Maar geen eigen bureau meer. Gewapend met het IATA-rolkoffertje naar een weglegplek, inloggen en dan gewoon je hoogwaardige arbeid verrichten. Alles digitaal, papierloos, ordnerloos, boekenloos, papercliploos. Efficiënt, modern, kostenbesparend.Geen foto van de hond, geen theepotje, geen bakje met pennen en vooral geen papieren post. Waar moet die papieren post trouwens heen worden gestuurd als we straks rondtoerende reizigers in water zijn geworden? Postvakjes zijn bijgezet in het museum.

Elke gram papier die we in de toekomst krijgen, van 'Geel!', tot de brochure 'Omdat Nederlander van water houden' tot kaarten voor de RWS-open dag, het moet allemaal na een vluchtige blik in de versnipperaar. Wij flexwerkers worden papierfoob en kasten behoren tot de grijze oudheid.

De piep-ansichtkaart? De tekst is debiliserend, het medium straks ook.Hoe dan ook, straks piepen we wel anders.

27

23. SRV

Wie heeft er voor mij een SRV-wagen? Graag voor niets. Ik bedoel zo'n SRV-wagen waarmee een locale kruidenier door de wijken trekt en aan de deur zijn waren slijt. En passant een huisvrouwtje een paar onvergetelijke momenten biedend.

Als columnist en voorzitter wil graag op onheuse gronden misbruik maken van dit medium en ten eigen bate collecteren. Een SRV-wagen svp.

Wat ik daarmee moet? Die wagen ga ik bij het ter ziele gaan van de OR-RIKZ aanbieden aan mijn onafscheidelijke vice-voorzitter. De man verdient een bedankje na vele jaren van trouwe dienst. Dus ook nog svp even mondje dicht, want het moet een verrassing blijven. En kan de afdeling PR voor wat inpakpapier zorgen en misschien heeft Brenda nog een strikje over. Al die HID's zullen toch wel wat in hun kasten hebben achtergelaten.

Mijn vice-voorzitter zit in zijn dagelijks leven bij de afdeling BX, bij de boekhouding. Dat is heel handig. Hij doet de rekeningen van de OR en stelt er geen vragen over en ik val hem niet lastig met zijn functioneren bij de OR. Manus manum lavat.

Wat moet deze brave boekhouder annex huisvader nu met een SRV-wagen? De man is bier-adept. Niet dat hij zoveel zuipt, maar hij brouwt het vol overgave en als barman laat hij het graag bij anderen in het keelgat glijden. Om de zoveel tijd opent hij de bar, rukt de pilsjes open en gieten maar. Binnenkort raakt hij door de huidige doldwaze reorganisatie zijn barretje in de kelder kwijt. Dat is pas leed. Hier is maatwerk op zijn plaats. In de nieuwe 2 dagen/3 dagen werkwijze zal hij met zijn boekhoudboeken, het grootboek, onbetaalde rekeningen en het debiteuren- en kreditreurenboek door het land gaan trekken. Dat lukt nog wel. Dat past in een koffertje. Maar heeft de DG er wel eens aangedacht hoe lastig het is om 6 kratten bier, een tap en een fles koolzuurgas mee te nemen? Nee, natuurlijk niet. De kleine man is altijd de klos.

Hier volgt het maatwerk: Paul krijgt een SRV-wagen. Bier, tap, zoutjes, de hele klere zooi er in, boekhoudspulletjes tussen de hapjes en dan toeren maar. Langs DID, langs DNZ, langs de Waterdienst. Overal zal hij zijn zegenrijke bierverspreiding ter hand nemen. Van RIKZ naar RWS-breed, dat is pas innovatie. Toet toet, daar is de RWS-wagen. De meest publieksvriendelijke dienst die je maar kunt bedenken.

Dus, heb je nog zo'n wagen op zolder staan, bel me dan even.

28

24. Nier

Nederland stond een week lang op zijn kop. Om een nier. In een TV-show zou een terminale patiënt een nier gaan weggeven. De nog levende donor zou de leukste doodzieke nierpatiënt uitkiezen en wij mochten via de TV meegenieten en meestemmen om de nierwinnaar te bepalen.

Sommigen vinden zo'n show niet ethisch. Ik vind het ook niet ethisch maar dat komt omdat ik het slopen van organen uit de ene mens om ze over te poten in een ander mens al niet ethisch vind. Ik zal ook nooit gebruik maken van deze overzet-service. Ziek-zijn is meestal dood gaan. Dat moet dan maar.

Grote heisa is er ook over het feit dat de donor zelf de ontvanger uitkiest. Dat zou niet eerlijk zijn, de langst wachtende zieke moet het eerst aan de beurt zijn. Belachelijk. Na de strijd 'baas in eigen buik' kunnen we de tweede strijd aangaan: 'baas over eigen nier'. Als ik donor zou zijn, dan zou ik echt niet willen dat Geert Wilders, Piet Paulusma of Paul de Leeuw, om maar wat engerds te noemen, er met mijn nier vandoor zouden gaan. Wordt mijn nier postuum nog vergiftigd met hun denkbeelden.Stel je voor dat ik doodga en dat mijn gehele erfenis naar de langstwachtende van de voedselbank gaat. Of naar de langdurigste bijstandtrekker. Dat is wel zo democratisch maar ik wil het niet. Ik beslis. Over mijn centen en over mijn nier.

Hoewel de overheid natuurlijk wil dat er een overvloed aan nieren op de markt komt, heeft laatst een minister een 'hier-met-die-nier' campagne verboden omdat er te veel bloot in de reclameposters te zien zou zijn. Natuurlijk moet zo'n campagne volstrekt naakte mensen laten zien, met half opengescheurde borstkassen om al die lekkere organen goed in beeld te brengen. Je wilt toch weten wat iemand voor vlees in de kuip heeft. In het huidige kabinet maken modellen met zeven baaien rokken over elkaar aan de meeste kans als fotomodel.

De campagne om organen te verwerven mag ook wel wat robuuster. Taalkundig gewoon stevig aanzetten:- Hee klier,hier,met die nier!! -Zoiets. Gewoon duidelijk zeggen wat je op je lever hebt.

Wel een ruilnier of geen ruilnier. Het is het verschil tussen het niernamaals en het hiernamaals.

29

25. Lundia

Lundia was ooit een begrip. En nu is Lundia failliet. Na DAF en Fokker dreigt er weer een Hollands anker te verdwijnen.

Lundia maakte kasten. In de jaren zeventig en tachtig was er geen keuzeprobleem. Iedereen kocht kasten van Lundia, later ook de tafels, ladenblokken en kapstokken. De rest van het interieur werd aangevuld met papyrusplanten, biezentegels, accubakken, bielzen, zitzakken, rotan meubeltjes en oranje behang. Terugkijkend is het een raadsel dat er niet een firma was die je kon bellen met de opdracht: 'Doet u mij maar een interieur'. Toen was elk meubelstuk een hoogste individuele keuze om de meest individuele smaak tot uiting te brengen, nu lijken al die oude interieurs inwisselbaar. Met mode net zo. Lang haar, smalle pijpen, korte rokjes en Afghaanse winterjassen. Toen een persoonlijk stempel, retrospectief mode-per-meter, van de grote hoop graaien en afrekenen maar.Denk daar nog eens over na als je straks die unieke tafel aanschaft.

Ook ik kocht Lundia. Mijn eerste optrekje was een halve woning, aan een kant het raam, aan de andere kant de scheidingsmuur van gewapend karton om visueel contact met de buren van drie hoog vóór te verhoeden. Die muur was niet meer zichtbaar nadat ik twee maandsalarissen had gespendeerd aan staanders, achterwanden, schappen, deurtjes en plinten van Lundia. Om kosten te sparen kocht ik de boel ongeverfd en ging in dat krappe hok 40 planken van een halve bij een meter breed beitsen. Dat heb ik geweten.

's Avonds ging ik met een grote kwast aan beide zijden plank één schilderen en die met knijpertjes op een afstandje van de muur plaatsen, dan plank twee, en die met knijpertjes op een zekere afstand van plank één. Enzovoorts, tot en met plank veertig. Ik vond dat ik nogal vernuftig omging met de schaarse ruimte in die eenkamerwoning. Na het schilderen ging ik voorzichtig slapen in de andere hoek van de kamer, heel voorzichtig om geen stof op te wervelen op die fraaie glimmende natte planken.

Ik kan nu vertellen dat de dampen van het oplosmiddel in de beits tot HELE BIJZONDERE DROMEN kunnen leiden. Onnavolgbaar, onnavertelbaar en vooral uniek. Met de draken en monsters nog in mijn schedel strompelde ik de volgende morgen overeind. Dat nog wel. Was ik in de beits gebleven, dan was ik gesneuveld in de naam van Lundia.

Toen ik rijker was geworden, kocht ik alles van Lundia gebeitst. Maar toch kijk ik soms smachtend naar een pot beits en denk dan: 'Zal ik weer eens ……

30

26. Dwarsdenken

Dit wordt een wedstrijd. Een wedstrijd in dwarsdenken. Ik verklaar mij nader.

Toen ik lang geleden bij de Dienst Getijde Wateren in dienst kwam, werd ik bijgepraat over dijken. Dijken mogen niet doorbreken en er mag geen water overheen slaan. "Waarom mag er geen water overheen slaan?", vroeg ik wijsneuzig. Omdat dat niet mag van Rijkswaterstaat. Discussie gesloten. Nou zal het mij verder een biet zijn of en zo ja hoeveel water over een dijk slaat, maar die in beton gegoten onwrikbaarheid van het uitgangspunt is me wel bijgebleven. In dezelfde leergang maakten ze me ook duidelijk dat een snelweg de grootste capaciteit heeft als iedereen precies vijftig rijdt. Geen 49 of 51, nee: 50!

Wie schetst mijn verbazing toen ik in de krant las dat rijkswaterstaat een proef met dijken had gedaan en dat HET HELEMAAL NIET ERG IS ALS WATER OVER EEN DIJK SLAAT. Het wordt natuurlijk verder onderzocht want een geloof van 200 jaar leg je niet zo maar af. Enig logisch nadenken, wat ik zelf zo graag mag doen, leidt natuurlijk direct tot de conclusie dat water-over-dijk niet erg is. Het regent ook wel eens achter een dijk en dan wordt het achterland ook nat. Geeft niks, pompen we wel weg.

Zo zijn er wel meer zaken waarin enig dwarsdenken wel op zijn plaats is. Zo wil de minister gezond levende personen minder premie voor de gezondheidszorg laten betalen. Fout. Die gezondheidsfreaks leven langer en weet je wel wat een gemiddelde 80-jarige opsoepeert aan dokterskosten? Dus is het stukken beter als we rokers, drinkers en steilewandklimmers een fikse korting te geven. Die gasten leven te kort om ooit in een ziekenhuisbed te belanden.

Ander voorbeeld. Een dagblad beloonde de mensen die in een brievenschrijfwedstrijd de beste brieven hadden geschreven met een schrijfcursus. Foute boel. De beste tien kunnen al schrijven. Geef die cursus aan de slechtste tien, die kunnen er nog wat van opsteken.

Voor de OR-verkiezingen kun je je als vakbondslid opgeven of als vrije jongen. De vakbond heeft bedongen dat de vrije vogels 30 handtekeningen moeten verzamelen onder de keizers, en de vakbondsleden mogen zo maar meedoen. Dat leek een strafje, maar het verzamelen van 30 handtekeningen werkt als een verkiezingscampagne en levert meteen een hoop stemmen op. De vakbonden hadden het om moeten draaien.

We moeten ons paspoort bij ons dragen, of een andere ID, omdat de overheid daarmee het terrorisme beter kan bestrijden. Hoe meer paspoorten we meesjouwen, hoe meer we er ook verliezen want elk jaar verliezen we een x-tal tassen en y-tal portefeuilles. En al die verloren paspoorten spelen terroristen weer heel erg in de kaart. Om het terrorisme te bestrijden heb ik zowel mijn rijbewijs als mijn paspoort ritueel verbrand. Mocht ik door de politie aangehouden worden, dan krijg ik vast een lintje voor zulk slim gedrag.

Laatste voorbeeld. Het taxiwezen is gedereguleerd om het goedkoper en klantvriendelijker te maken. In Amsterdam zijn de prijzen nog nooit zo hoog geweest, is stratenkennis bij de chauffeurs geheel verdwenen en als je als klant geen schop van een taxichauffeur krijgt, ben je spekkoper.

Nu de wedstrijd. Stuur mij je eigen, originele voorbeeld van dwarsdenken. In een volgend Zoutje bespreek ik de winnaars. Uiteraard ook op dwarsdenkmanier.

31

27. Gewone mensen

Een eenvoudig voorval. In de kantine is de bak met messen leeg. De kantinedame brengt een verse lading en spreekt de raadselachtige woorden: 'In de zomer verdwijnen er altijd messen.'- Pardon?'Ja, tegen de zomer altijd verdwijnen er messen en ook bekers. Die staan vast op de camping.'

Het zal toch niet waar wezen. Ik moet mijn beeld van al die integere, onkreukbare ambtenaren om me heen gaan bijstellen. Ze verdienen ver boven het bijstandsniveau en ook het minimumloon laten ze met gemak achter zich. Velen schat ik zelfs boven-modaal in. En dan messen pikken? Zeg me dat het niet zo is. Maar ik ben wel nieuwsgierig. Doe jij het? En waarom? Mail mij even.

Af en toe vindt er een huiselijk drama plaats. Moeder duikt met twee kinderen onder de arm voor de trein, vader steekt het huis in de fik, vader roeit gezin en daarna zich zelf uit. Steevast staat later in de krant: 'En het waren van die normale, keurige mensen'.Mijn wereldbeeld zou wat geruster zijn als dergelijke handelingen uitsluitend door geregistreerde psychopaten werden uitgevoerd. Nu blijkt dat louter normale mensen dit doen. De meeste mensen komen normaal over, dus voornoemde drama's kunnen overal plaatsvinden.Wie van mijn collega's loopt met deze plannen rond? Meld het even van tevoren dan hoeven we achteraf niet zo te gissen waarom het gebeurd is.

Minder schokkend zijn andere berichten in de krant. Zoveel procent van de mensen drinkt te veel, slaat vrouw en kinderen, vergokt het halve salaris, doet het op z'n kinky's, of lijmt een afsluitdijk van luciferhoutjes.

Beste collega, laat mij u beter kennen. Mail even wat er voor interessants zich achter je voordeur of in je hersenpan afspeelt. Mijn geestelijke kronkels gooi ik al tien jaar op het net, dus een kleine tegenprestatie is toch niet teveel gevraagd.

32

28. Eyes

Laatst beende een Zoutjes-fan enthousiast mijn kamer binnen. Altijd leuk. Opvallend was dat hij intenties had om te gaan slaan. Een beetje columnist wordt regelmatig in elkaar geslagen of voor het gerecht gedaagd. Tol van de roem.

De man had het idee gekregen dat ik als representant van een zwarte kousen kerk ziekte als een straf van een hogere macht zag. Dat is niet zo, maar omdat het gewraakte zinnetje in een vers gepubliceerd Zoutje voor meervoudige uitleg vatbaar was, heb ik het weggehaald. Iedereen blij. En ik kan er weer een nieuw stukkie over schrijven.

Ik heb over van alles en nog wat een stevige mening, maar dat is niet zo erg omdat ik te lui ben om er via actie of de politiek werk van te maken en zodoende de wereld naar mijn opvattingen te herscheppen. Ik ben Jan Marijnissen niet. Ik ben meer van het type: 'And the eyes in his head see the world spinning round'. Ik neem het waar, verbaas me, verkneukel me en doe er kond van. Tot zover een kijkje achter de schermen.

Een van mijn grote verbazingen is de gezondheidszorg. En wel het feit dat die überhaupt bestaat. Het ene deel van de mensheid gelooft in een HM (hogere macht) die ons leven voor ons uitstippelt. Acceptatie is het parool en verzet tegen de HM komt je op nare sancties te staan. Elke ziekte komt dus, voor zover ik het begrepen heb, van die HM, een daartegen moeten we ons niet gaan verzetten.Bij discussie over abortus over euthanasie wordt de HM er altijd bijgehaald. 'Wij mogen niet voor HM gaan spelen', is altijd het devies om vrouwen met een ongewenst of ongepland kind op te zadelen of om uitzichtloos lijden lekker lang te laten voortsudderen. Merkwaardig is dat ik die opvatting nooit hoor bij open hartoperaties of transplantaties. Dan mogen we kennelijk wel voor HM gaan spelen.

Het andere deel van de mensheid doet niet aan HM en steunt de theorie van de evolutie. De kneusjes leggen het loodje en geven de geest. Dat is wat lullig voor het individu maar goed voor de soort en door dat mechanisme is uit een miezerig wurmpje ooit zo'n prachtig mensenexemplaar ontstaan als ikzelve. Ook voor dit bevolkingsdeel lijkt niets doen het beste op medisch gebied. Wie schetst dus mijn verbazing dat tien procent van ons bruto nationaal product in de zakken van de witte jassen verdwijnt. Nou ja, jullie hebben er voor gekozen, dus het zal wel goed zijn.

Het resultaat is wel dat er veel jaren aan het gemiddelde leven worden toegevoegd. "Vaak doden wij de tijd,soms verlengen wij het leven.Is er nou niks zinnigers om na te streven?"

Tussen al dit gemurmel in gras, rijst de vraag wat het doel van het leven en wat de essentie van de mens is. Op verzoek in een volgend Zoutje het antwoord.

33

29. Slot

In dit leven moet alles altijd gemoderniseerd worden. Daaruit blijkt dat we het vroeger fout deden. Op deze wijze is mijn arbeidzaam leven ook fout geweest. Nu RIKZ op zijn laatste benen loopt en binnenkort omkukelt, kan ik wel op de biechtstoel voor miskleunen plaatsnemen.

Mijn carrière begon in een chemisch laboratorium. Dat is een werkplek van 20 meter in het vierkant. Voldoende ruimte om rond te rennen met allemaal met potjes en stofjes en plenty ruimte voor grote vellen grafiekenpapier en papieren met indrukwekkende formules. Omdat ik te dom was voor slim chemisch werk en te slim voor dom werk, kwam ik vervolgens op kantoor terecht. Dat was even wennen aan de geringe afmetingen. Mijn eerste kamer bij Dienst Getijde Wateren (= Neanderthalers voor RIKZ) was een kubus met een ribbe van tien meter. Ik had drie bureaus in een U-opstelling, drie kasten, evenals mijn kamergenoot, terwijl we nog een bezoekerstafel hadden die bij afdelingsverjaardagspartijtjes zeer van pas kwam. Dit leek mij een standaardkamer voor het middenkader, hoewel wat extra ruimte welkom was geweest. Ach, ik was jonge instroom en wist niet beter.

Daarna verhuisde DGW naar het hoofdkantoor, een glazen en hermetisch gesloten terrarium van 17 verdiepingen hoog. Mijn kamer kromp. Drie bureaus met kasten lukte nog wel, maar de oude afdelingstafel werd vervangen door een simpele bijzettafel. DGW werd RIKZ en die moderne naam werd de voorbode van verdere kamerkrimp. Naarmate RIKZ meer de buitenruimte op zocht voor het internationale werk, werd de binnenruimte kleiner, alsof het product van beide een constante was. Twee bureaus en een kast minder. En uiteindelijk sneefde ook het gastentafeltje. Ik spaar u de details.

De modernisering gaat doorzetten. Op geld beluste verzekeringsmaatschappijen gingen in de jaren tachtig hun personeel in herrievlaktes onderbrengen. Dat spaart een hoop centjes. Slimme architecten noemden herrievlaktes geen herrievlaktes maar kantoortuinen, hoewel daar zelden vlinders, prieeltjes en struikjes zijn aangetroffen. Kantoortuinen vind je vaak in kantoorgebouwen die in bedrijvenparken gesitueerd zijn. Ook het woord 'park' heeft hierdoor een semantische opzwieper gekregen. De rijksoverheid heeft een kwart eeuw na dato ook de herrievlakte ontdekt en ik vrees met grote vreze dat de Waterdienst in die richting gaat moderniseren. Althans, wat een rijksdienst onder moderniseren verstaat.

Wij gaan kennis uitwisselen, dat is heden ten dage het ultieme credo. Een architect, die te hulp is geroepen om het gebouw hieraan aan te passen, ziet zo'n uitwisselingsproces nogal plastisch voor zich. Uitwisselen is transparant, uitwisselen gaat tussen mensen, dus je gaat die mensen dicht op elkaar persen, daarna alle muren uit het gebouw slaan zodat mensen elkaar kunnen zien, horen en ruiken en tot slot vergroot je de mensdichtheid. Op wonderbaarlijke wijze vindt er dan kennisuitwisseling plaats. Opeens krijg ik een visioen van kennisuitwisseling in een dark room. Volgens de maatstaven van de architect zijn condities daar ideaal.

Mijn carrière loopt van labzaal tot kantoorcubicle. Het was fout dat ik vroeger zoveel ruimte verslond, ik moet gaan inzien dat engte de norm wordt. Dat faciliteert het gewenningsproces naar die laatste, uiterst efficiënte verblijfsruimte tussen zes planken. Een slim kantoormannetje is op zijn toekomst voorbereid.

DGW is verdwenen, RIKZ lost langzaam op, maar we gaan dapper door. RIKZetters laten zich niet kisten.

34

30. Jan

Ooit stond Jan met twee gebakjes voor mijn deur. Ik was niet thuis. Pas op zijn crematie hoorde ik van zijn vergeefse tocht.Ons laatste gesprek staat me nog helder voor de geest. We waren beiden 25 en op die leeftijd bruis je van de toekomst. Als een van beiden toekomstloos is, dan stokt het gesprek. Wat valt er dan nog te bespreken? Ik wist het niet, hij wist het niet. Nu zou ik gevraagd hebben wat hij doormaakte, naar zijn gevoel, naar zijn angsten, naar wat hij nog zou willen doen, de komende weken. Toch een beetje toekomst.

Waren we maar twee vrouwen geweest. We waren elkaars haar gaan borstelen, elkaars nagels gaan lakken en we hadden gekeken hoe het nieuwe spijkerjekje ons stond. Vrouwen zijn daar zo veel handiger in. Wij mannen zijn redelijke sukkels. Niet opzettelijk kwaadaardig maar sociaal minder valide.

We hadden een bal kunnen kopen en op het veldje wat gaan trappen, we hadden kunnen gaan vliegeren of bij een gitaar tweestemmig vals gaan zingen. Die avond was er geen bal, geen vlieger, geen gitaar.

Het liep anders. Op het moment dat nabijheid er moest zijn, zaten we elk op ons eilandje. Het zijne kalfde onrustbarend snel af. Hij is er niet meer. Ik mijmer wat. Er staat nu ergens een huis, waarin hij gewoond zou kunnen hebben, er loopt ergens een vrouw met wie hij getrouwd had kunnen zijn, er is ergens een baan die hij bekleed zou kunnen hebben. Het heeft niet zo mogen zijn. Het oppervlak sluit zich rimpelloos nadat er een emmer water uit geput is.

Het zijn van die gedachten die na decennia boven komen nu mijn toekomst ook wat aan het krimpen is.

Wat zou hij met die twee gebakjes hebben gedaan? Ik hoop dat hij ze smakelijk heeft opgepeuzeld, zorgen om zijn gewicht of gebit hoefde hij zich niet meer te maken.

35

31. Klussen

Wij, mannen, hadden nog één exclusief domein: de bouwmarkt. Hier konden we ongestoord uren doorbrengen, ongehinderd en onbespied door de andere kunne. Ook dit terrein hebben we moeten prijsgeven. Het eerlijke spaanplaat, de stoere draadnagels en de robuuste plakspanen zijn verdreven naar de krochten van de bouwmarkt. Ook deze winkels gaan zich op de vrouw richten. Bij binnenkomst zien we roze schroevendraaiers, boormachines met rondingen die voorheen alleen bij parfumflesjes te vinden zijn en hartjes op het snijvlak van de haakse slijpers, waarmee doorgaans pezen, vingers en halve buikwanden worden opengereten.Mannen, we delven het onderspit.

Denken ze dat ik nog rustig bij de koperen knietjes kan zitten als er zo'n vrouwtje in een zomers topje in de onderste bakken aan het grabbelen is? Dat leidt af en voert onherroepelijk tot foutieve materiaalkeuze. Nog erger wordt het als je eigen wijfie meekomt en inspraak wil bij het geelband, MDF of gipskartonplaat. Gaan wij soms mee om drukknopen of ritsen uit te zoeken?

Voor mannen is de doe-het-zelfzaak een verlengstuk van de zandbak en het modelspoortreintje. Het gaat om het spelen. We huren geen knikarmgondel omdat we dat nou zo nodig hebben. Nee, om er lekker een weekend mee te rommelen en de buurman de ogen uit te steken.

Een vrouw wil een nieuwe badkamer om er in te badderen. Wij mannen bouwen een nieuwe badkamer om heerlijk met buigijzers en tegelsnijders te klooien. Resultaat is bijzaak. Helaas komt aan elke klus een eind. Op een kwade dag zijn de tegels gevoegd en is het laatste handdoekenhaakje vastgeschroefd. Dan komt vrouwlief, schopt je met nijptang en al de badkamer uit en neemt hem de komende dertig jaar in bezit met gelletjes, luchtjes en droogbloemen. Wellicht met ergere dingen. Voor ons mannen breekt dan een periode van rouw aan. Het gereedschap moet worden opgeborgen, geen excuses meer om uren in verstilde verwondering door het ijzerwarenwalhalla te dwalen en te kwijlen bij roestvrijstalen imbusveren. Onze rol is dan afgepakt, het doel van ons leven is door het afvoerputje weggespoeld.

Archetypen van de man zijn de strijder, de magiër, de koning en de klusser. Na tweeduizend jaar beschaving staat de animus op het punt de laatste adem uit te blazen. Waar kun je nog strijden, magiër en koning zijn als vrouwlief met een waterpomptang met glittertjes mee wil gaan klussen?HET ENIGE WAT IK WIL IS DE BOUWMARKT ALS MANNENBOLWERK BEHOUDEN!IS DAT NOU TEVEEL GEVRAAGD?!

36

32. Overheid

De Nederlandse overheid verkoopt hasj. Onder de naam 'mediwiet' is het op de markt gezet om de pijn en bijverschijnselen van allerlei nare ziektes de kop in te drukken. Een prachtig initiatief, lijkt me. Een arme, lijdende patiënt hoeft niet meer naar een louche coffeeshop voor een stickie van twijfelachtige kwaliteit, nee, hij kan het middel keurig bij de apotheek halen. Ziekenfondskaartje tonen, receptje van ome dokter erbij en klaar is Kees.

Dit is minder gek dan het lijkt. Marihuana heeft een geweldige geneeskrachtige werking, zoals al eeuwen bekend is. Hiermee zat marihuana echter de farmaceutische industrie in Amerika in de jaren dertig in de weg. Via slinkse lobbies heeft die industrie, na de drooglegging, hasj de plaats van drank laten innemen. Hasj ging in de ban en een goed en goedkoop geneesmiddel verdween.

Hoe gaat het nu met die Hollandse mediwiet? Beroerd, ze maken een half miljoen verlies. Pardon? Onze overheid is er in geslaagd om met een geneesmiddel, tevens een bijkans verslavend opbeurend middel, verlies te maken. Hoe krijg je het voor elkaar? De gehele farmaceutische industrie maakt giga-winsten. Hoffman La Roche is, dank zij valium en librium, nog steeds een bedrijf dat niet naar de beurs hoeft om geld op te halen. Verslaafde patiënten zat. De drugsbaronnen weten van gekkigheid niet hoe ze met hun hasjgeld de bovenwereld kunnen opkopen. Hotels, kantoren, hele winkelstraten, makelaars, advocaten, notarissen, alles hebben ze opgekocht.

Zelfs de grootste gek kan goed boeren met hasj. Neem nou mijn eigen zijkamertje. Vol met hasjplanten, elk maand komt de stadsboer op zijn fiets langs voor het onderhoud en twee keer per jaar de oogstploeg over de vloer. Toch elke maand een paar honderd euro extra.

Onze overheid lijdt verlies op hasj. Hoe krijg je het voor elkaar? Te veel overhead? Is er een kweekcommissie, een blaadjesgroep, een oogstgremium, een groeiconcept, een TCH-klankbordgroep, een stengelstuurgroep? Is er een raad van toezicht, een raad van commissarissen, een directieteam, een denktank, een distributieteam met Rolls Royces? Waaraan wordt al dat geld verspild?

Ik word even stil en staar uit het raam. Ook ik werk bij de overheid. Hoe dom, duur en inefficiënt ben ik zelf? En mijn chef, en de directeur? Geen idee, maar het lijkt wel een belangrijke vraag. Straks maar even een onderzoeksvoorstel 'Hoe inefficiënt ben ik eigenlijk?' gaan schrijven. Stuurgroepje, werkgroepje, klankbordgroepje opgetuigd. Ja, het is hier goed geregeld.

37

33. Overbodig

Je weet het. De aarde is niet meer dan een nietig stofje in het oneindige heelal. En wij mensen vormen een hupsend hoopje atomen op dat stofje. Verder is ons aller bestaan hier op aarde nogal eindig en ligt het kerkhof vol met onmisbare mensen. We weten het, maar onderdrukken dit besef van ons tijdelijk bestaan doeltreffend. Anders is het geen doen.

Op het werk word ik steeds duidelijker gewezen op het tijdelijke en misbare karakter van mijn bestaan. Ooit werd ik onderworpen aan de controle door een opperboekhouder. Hij sloeg mijn ordner open, ontgrendelde het ijzeren binnenwerk en haalde er twee velletjes uit. De minuut en de brief. 'Als u nou morgen onder de tram loopt' sprak hij minzaam, 'dan ……'. Ik verwachtte opmerkingen over het gemis dat mijn verscheiden teweeg zou brengen, over de dienst die mijn destijds gewaardeerde inbreng niet kon ontberen en over het verlies van het jonge leven. Nee, een boekhouder denkt anders. 'Dan weet niemand meer dat deze brief en deze minuut bij elkaar horen. Er moet een níétjé door.' Ik bedank hem hartelijk voor zijn opzienbarende tip. Mijn nietjesverbruik heeft een grote vlucht genomen. Ik mijn geestesoog zag ik steeds die dreigende tram. Slapeloze nachten.

Tegenwoordig wordt de overbodigheid van ambtenaren als concept meegenomen. In het nieuwe kantoor van de Waterdienst in Lelystad wordt elk spoor van persoonlijk leven uitgewist. Geen vaste kamer met vast bureau meer, maar slechts een flexplek wordt ons lot. 's Avonds de werktafel geheel schoon opleveren en al je troepjes in een rolkarretje stoppen. Mocht ik onder de tram komen dan kan de volgende ambtenaar de dag er na geruisloos de clean desk overnemen. De eigenheid van een ambtenaar kan zich echter ook aan de muren hechten, zoals zijn of haar luchtje, DNA-materiaal of persoonsgebonden virussen. Een dergelijk verraad aan het collectief is ontoelaatbaar. De wanden gaan er dus uit. Er zal niets blijven hangen als je om vijf uur je hielen hebt gelicht.

De nieuwe medewerker wordt een nomade die zich van flexplek naar flexplek begeeft. Een nomade, inwisselbaar, onvindbaar, met wat draagbare spullen op de rug. Een cohort bezet 's ochtends de standaard burelen, doet wat standaard werk en hoepelt weer op aan het eind van de dag. De volgende dag is er weer ruimte voor een nieuwe lichting,

Een open herrievlakte met wat bureaus, dat is wat de moderne ambtenaar te wachten staat. De vergelijking met ligstallen uit de intensieve varkenshouderij dringt zich op.

Dit scenario kan zich gaan afspelen in Lelystad. Net zoals mensen nogal tijdelijk zijn, zo zijn steden dat ook. Die dijken om Flevoland, zou daar ergens een zwak plekje in kunnen zitten?

38

34. Minister

Laatst was onze minister van Verkeer en waterstaat op de radio. Hij bracht vol verve zijn plan om op korte termijn een aantal snelwegen in de randstad wat te verbreden. Vergeleken met echte steden in deze wereld stellen de files in Nederland niet zo veel voor, maar je moet toch wat als minister van V&W. Hij is een voortvarend baasje. Nu hij helaas niet de zeggenschap over heel Nederland heeft, moet hij met andere overheden overleggen over zijn plannen. Dat wringt. Als anderen het met hem eens zijn, mogen ze meepraten. Bij tegenstribbelen grijpt hij in, zo liet hij weten. Dan gaat hij eerst met zo'n dwarse wethouder spreken, en daarna zet hij hem af. Zo klonk het in mijn oren. Zijn woordkeus was wat subtieler, maar zijn Limburgse schwung maakt veel duidelijk.

Het is ook heel wat als je je uit Limburg hebt weten los te maken en de trein naar het Noorden hebt genomen. Weg uit de veilige schoot van het bronsgroen eikenhout, weg van het vertrouwde taaltje, weg van fanfare en carnavalsvereniging. Hup, de wijde wereld in. Zo'n persoon staat zijn mannetje.

Ik gun het hem zo. Lekker asfalt smeren en daarmee onsterfelijk worden. Hij heeft maar vier jaar en in die tijd moeten de asfalteermachines over het gras rollen om die zwarte streep te produceren met een wit stippellijntje in het midden. De tijd is krap en de aanwijzingsbevoegdheden en noodwetten kunnen nooit alle dwarse milieufanaten en wethouders in hun hok houden. Dus gooit onze Limburger zijn persoon in de strijd. Hij gaat het maken. Hij vermorzelt en vermaalt tegenstanders. Hij neemt Nederland op de schop en verlost ons van de boze files. Hij is mijn held.

Ik loop nu tegen de zestig maar hoop toch van ganser harte nog om lang genoeg te mogen leven om mee te maken hoe dit avontuur gaat aflopen.

39

35. Bezit

Ik ben gek op geld. Vooral stukjes in de krant met een hoog Dagobert-Duck-gehalte verslind ik. De fusie tussen de ABN-AMRO en het kluitje andere banken heb ik ademloos gevolgd. Hoe koopt nou een bank een andere bank? Gaan ze naar de kelder, kijken ze daar hoe hoog het geld opgetast ligt en denken ze dan: ja, er ligt genoeg om die bank te kopen? Steken ze een peilstok in dat zwembad met geld? Elke meter is dan een miljard of zo? Die andere bank heeft ook een kelder vol en wie de hoogste geldberg heeft, wint. De praktijk blijkt een stuk slomer.

Het lijkt of de bank eigendom is van zichzelf, maar dat is niet zo. De bank is eigendom van de aandeelhouders. Eigenlijk zou op de gevel van de bank niet een bordje met 'ABN-AMRO' moeten hangen, maar een kolossaal bord met alle namen van de aandeelhouders erop, en het bedrag er achter dat van hun is. 'ABN-AMRO' is derhalve een praktische afkorting, een soort steno voor, pak hem beet, 5 miljoen namen van welgestelde aardbewoners. Bij die andere bank is het net zo. Nu wil de ene bank de andere kopen, het geld hebben ze er niet voor, nee dat moeten ze lenen. Met het geld van 6 miljoen andere mensen, die zo dwaas zijn om aandelen te kopen van die nieuwe bank, kopen ze de eerste 5 miljoen aandeelhouders uit. Het is altijd ietsje duurder als je de nieuwe eigenaar wordt.

Als dit proces netjes is afgerond, kunnen de namen van 6 miljoen andere mensen op de gevel worden gehangen. We hebben nu een nieuwe bank gecreëerd die twee keer zo groot is, en die nog steeds van niemand is. Dit naamloze conglomeraat straalt nu zo veel macht uit dat nog eens 7 miljoen anderen aan die bank weer geld willen lenen zodat ze opnieuw een andere bank kunnen kopen. Dit spel kan zo doorgaan tot alle banken op zijn. Het eindresultaat is dat er nog slechts één bank op deze planeet is overgebleven die eigendom is van ons allemaal. Wat begon als eigendom van één persoon, een klein bankje, is na het wereldwijde monopolyspel, geëindigd in een giga-bank die van niemand is. Een web van leningen omspant de aardkloot.

Het is een prachtig beeld. Na al die fusies en overnames spaar ik geld bij een bank die van mij is, leen ik mijn eigen geld bij mijn bank en dat beleg ik weer bij mijn bank. Met deze handelingen maakt de bank winst die na een tijdje aan de eigenaren, wij allen dus, weer wordt uitgekeerd. Ik word rijk van mezelf.

Een klein bankje mag gezien worden als het prille begin van het kapitalisme, terwijl een erg grote bank de uitwassen van het kapitalisme toont. Echter, de uiteindelijk resulterende, wereldwijde bank, die van iedereen is, brengt het communistische ideaal in de praktijk. Niks is van iemand en alles is van iedereen.

Volgens mij begrijp ik nu eindelijk hoe het zit. Wie had nou gedacht dat Rijpman-Groenink de idealen van Marx dichterbij zou brengen?

40

36. Vakbond

Opeens stond hij er, de vakbondsman. Hij stond vooraan in de zaal en sprak ons toe. Vakbondsmensen ken ik wel van de TV maar dit was er eentje in levende lijve. Hij sprak ook vakbondstaal. En het ging over onze eigen situatie. Hij zag ons als bedrijf, met werknemers en we werden misbruikt door de werkgever. We kenden nu de geneugten van een zwaar bevochten Rijks-CAO. Hij ging zich sterk maken voor werkgelegenheidsgarantie. De werkgever heeft gekozen voor de nieuwe situatie, niet wij en dus moest hij maar op de blaren zitten. Als het aan hem ligt komt er een levensfaseregeling die past in een levensloopbestendig personeelsbeleid, of omgekeerd, daar wil ik vanaf zijn. En de vrije-dagen-pool, die we opbouwen, mogen we gaan inzetten ZOALS WIJ HET WILLEN!! Hij wilde de situatie in het bedrijfsleven, ten opzichte van die bij het rijk, niet vergelijken met de jungle. Maar ondertussen had hij dat fraaie woord toch maar mooi uitgesproken. En HPK-ers hebben na 18 manden geen positie meer. Dat was vaktaal. Hij zou een acceptabel pakket gaan binnenhalen. Applaus.

Er was een echt mens in onze veilige haven terechtgekomen. In onze driewerf ommuurde zandbak doen we via de medezeggenschap ook aan een soort vakbondswerk. Maar wat zijn we toch braaf. Een kuchje van de bestuurder en we zijn weer stil. De bestuurder heet HID en wij zijn hooggekwalificeerde collega's. Als je regelmatig met elkaar in de lift staat is het in de praktijk verrekte lastig om in het overleg om de twee zinnen te schreeuwen: 'Jij moet maar op de blaren zitten, werkgever. Jij misbruikt ons.' En als je daarna naast elkaar staat in de rij van de kantine met zo'n lullig broodje op je bord, is het helemaal gênant.

Ach, wat was ik graag stoere vakbondsonderhandelaar geweest. Vroeger, toen ik nog niet wist wat ik wilde, heb ik ooit bij de vakbond gesolliciteerd. In de jaren zeventig waren er nog geen sollicitatietrainingen. Dus op de vraag wat mijn band met de vakbond was, antwoordde ik naar alle eerlijkheid dat er elke maand een tientje van mijn rekening werd afgeschreven. Daarna veranderde de sfeer en uiteindelijk viel er een afwijzing in de bus. Toen ben ik maar bij het Rijk gaan werken. Nu komt er af en toe een vakbondsman op bezoek. Dan mogen we zingen en onze schoen zetten.

In de lege gang heb ik vanochtend vroeg geroepen: 'We worden misbruikt!!'En nu maar weer aan het werk.

41

37. Geluk

Ben u ook zo een tobber die gelukkig wil worden? Hier is het zoveelste advies voor een doe-het-zelf-experiment 'gelukkig worden'.Een oud Chinees gezegde luidt 'als je gelukkig wilt zijn voor een uur, doe dan een dutje; voor een dag, ga dan vissen; voor een maand ga dan trouwen; voor een jaar, erf dan een fortuin; en voor een heel leven, help dan een ander'.

Dat van dat dutje klopt. Het gaat zelfs een stapje verder.Van de vijfenzeventig jaar die we op aarde mogen doorbrengen, krijgen we 1/3 gratie. We verslapen 25 jaar en in die slaapjaren zijn we niet ongelukkig, een enkele nachtmerrie buiten beschouwing gelaten. Deze gratie zit ingebouwd. En een enkele mafkees pit er overdag nog een uurtje bij. Slim.

Vissen, het hengelen of met een net door het water slepen, zijn natuurlijke walgelijke en barbaarse gewoontes. Vermoedelijk waren ze wel geaccepteerd ten tijde van het bedenken van het Chinese gezegde. Dom naar een dobbertje staren voorkomt dat de hersenen hun werk gaan doen door hetzij rampspoed uit het verleden te gaan oprakelen hetzij doemscenario's voor de toekomst te gaan creëren. Niet-denken voorkomt ongelukkig zijn. Tegenwoordig is het vissen vervangen door TV-kijken, marathonschaatsen, de AVRO-fietsdag, de vierdaagse van Nijmegen en giga-dansspektakels. Of door de dagelijkse gang naar de werkgever. Ook een slimme tip.

Van trouwen word je een maand gelukkig. Nu is trouwen een heel gedoe en ook duur, hoewel je van die witte jurk hele aardige gordijntjes of valletjes kunt maken. In die Chinese tijd was trouwen de enige mogelijkheid om tot een vrouw te geraken. Tegenwoordig gaat het soepeler. En het klopt, van een nieuwe vriendin ben je een maand gelukkig. Niets belet je om de maand daarop verder te gaan met de volgende vaste vriendin. Zeer slim.

Geeft een erfenis slechts een jaar geluk? Bij karige erfenissen kan ik me dat voorstellen. Maar van erfenissen, die echt iets voorstellen, met 7 of 8 nullen, had ik toch meer verwacht. Jammer, maar de oplossing ligt binnen handbereik. Elk jáár een fors fortuin erven. Dus, medemens, sterft en laat mij uw zuurverdiende centjes na. Ik beloof er ruim een jaar gelukkig van te worden. Met nog dertig erfenissen te gaan kan ik de rit moeiteloos uitzitten.

De uitsmijter van het gezegde adviseert hulp aan een medemens. Nou is helpen iets waar ik een broertje dood aan heb. Moet ik een medemens in slaap helpen, hem een hengel geven, met haar trouwen of iemand legateren? Dat was net met klem ontraden.

Hoewel ik te lui, te beroerd en te gierig ben om een medemens te helpen, wil ik dolgraag gelukkig worden. Vandaar dat ik met gulle hand Zoutjes uitdeel. Toch eens opletten of ik toch niet ongemerkt de afgelopen acht jaar stiekem gelukkig ben geweest.

42

38. Automatisering

Automatisering is iets moois. Waren in de jaren tachtig nog een pen en een kladblok voldoende om als deugdzaam ambtenaar door het leven te gaan, tegenwoordig kom je zonder beeldscherm nergens.

Capgemini verzorgt nu onze enen en nullen. Het leek mij een keurig, robuust en overheidsbestendig bedrijf dat in een gedistingeerde aanbestedingsprocedure als beste uit de bus was gerold. Zorgeloos tiep ik dan ook dit soort stukjes in mijn digitale hoekje. Groot was mijn schrik toen ik las dat het Indiase bedrijf Wipro Cap wil overnemen. Mijn enen en nullen gaan straks via Bombay.

India, ik ben er geweest. Vies, stoffig, arm. Minimuminleg voor een spaarrekening is 500 rupies, een kwartje. Opgeteld vormen die kwartjes van een miljard Indiërs wel een heel kapitaal en daar kopen ze nu de rest van de wereld mee op, ook Jaguar en Land Rover.

Mijn angstig toekomstscenario. Een storm op de Noordzee neemt dramatische vormen aan, de computers van de Maeslantkering verordonneren een sluiting, maar de hele handel moet eerst via het call centrum in India. Wat nu als de dienstdoende digitaris op zijn olifant vast zit in de immer reïncarnerende files, als een voorouder vereerd moet worden, als er weer eens wat aan de goden geofferd moeten worden?

Naast India ligt Pakistan, een land met een kernbom en een land met ruzie met India. Een explosief mengsel. Naast Pakistan ligt weer Afghanistan, een land waar het echt misgaat. Zie hier mijn domino-theorie: onze jongens stichten vrede in Afghanistan, Pakistan wordt hierdoor vredelievender, gaat niet met kernbommen gooien, het Indiase call centrum kan rustig door werken, de kering wordt bijtijds gesloten en ik verzuip niet. Kortom, steun onze jongens.

43

39. Pruiken

Soms overkomt iemand een ramp. Een vrouw kreeg kanker, kreeg chemo en werd kaal. Ze overleefde de kanker en beschreef haar ervaringen in een boek. Haar invalshoek in deze levensbedreigende situatie vond ik frappant. Als vrouw kocht ze uiteraard een pruik om haar kaalheid te maskeren. Ik schat in dat de meeste mensen een pruik zouden hebben gekocht die grote overeenstemming vertoonde met het verdwenen kapsel. Zij niet. Zij kocht negen totaal verschillende pruiken. Kijk, dan doe je wat met de omstandigheden.

Bij elke pruik hoorde natuurlijk een andere garderobe, een ander tasje, andere schoenen. En met elke out fit werd ze een ander persoon. Ze had voor zichzelf negen verschillende rollen gecreëerd. Ander gedrag, andere woordkeus, andere activiteiten, andere plaatsen die ze bezocht. Ik vind dit fantastisch en fascinerend tegelijk. Onder omstandigheden dat ik het liefst met een zak over mijn kop onder het bed was gekropen, verkende zij de mogelijkheden van het bestaan. Zij stapte uit de rol die normaliter als een keurslijf om een mens heen zit, die je al jaren speelt, onder druk van opvoeders, omgeving en andere machthebbers. Ze nam de vrijheid en stapte onbekommerd negen levens binnen.

Zullen we dit nu eens als voorbeeld nemen en het allemaal gaan doen? Nu eens een matrozenpakje aan, dan een politie-uniform, vervolgens het driedelig grijs van een bankzwendelaar, het leren jekkie van een Hells Angel, er is keus te over. Misschien als tussenstap eerst een jaartje bij de toneelvereniging om te wennen. Ik heb daar ooit de toneelrol van autistisch despoot gespeeld, en tot mijn ontzetting paste die rol wonderwel. Misschien ben ik toch niet zo democratisch en tolerant als ik altijd gemeend had.

Iedereen elke dag in een ander pakje met een andere rol, dat betekent totale verwarring. Niets is meer wat het geweest is. Elke uur, elke situatie is anders, niemand is meer voorspelbaar. De automatische piloot van ons dagelijks gedrag kan met pensioen. Constant alert moeten we worden, constant bewust en voortdurend reageren op het moment. Elk uithoekje van onze geest kunnen we verkennen, geen engtes meer, de levensruimte wordt bijzonder groot. Wie zong ook alweer 'Mensch, durf te leeven'?

De vrijheid ligt voor het oprapen. Alleen nog maar even een hele maand shoppen.

Wie gaat er mee?

44

40. Porno

Eindelijk eens een pakkende titel. Trekt lezers. Ter zake.Ooit was er in Nederland ophef over het vertonen van een klassieke porno-film op de nationale televisie. Het gaat om 'Deep Throat', een kaskraker uit 1973. Toen mocht die film van het CDA (althans van de voorlopers ervan) alleen in een filmzaaltje met minder dan 50 stoelen worden vertoond. In de bekende bioscoop in de bocht van de Zeedijk, Parisien, heeft hij bijna een jaar gedraaid nadat het surplus aan stoelen er uit was gesloopt. De grap ging destijds dat de KVP-fractie, die toen net geslonken was tot 49 zetels, voltallig naar de bioscoop had kunnen komen.

Ik heb de film nooit gezien maar ik denk dat ik, als ik de ogen sluit, het script en de handelingen wel uit kan tekenen. Van mij mogen ze zo'n film maken, verspreiden en vertonen. Mijn liberale geest gaat echter wankelen nu de hoofdrolspeelster meldt dat ze onder dwang in de film speelde en dat elke toeschouwer nu getuige is van haar verkrachting. Dan wordt het al wat minder. Dan ben ik er gewoon tegen. Dwang is fout.

Ik denk wat na. Er is dwang in soorten en maten. Directe, fysieke dwang is duidelijk. Vrouwenhandel ook. Maar er is ook dwang vanuit armoede. Een vrouw die uit pure geldnood als prostituee werkt, is dat vrijwillig? Het Griekse 'Porno' betekent hoer, maar dat ter zijde.En als een vrouw uit geldnood, of gewoon om een normaal salaris te verdienen, in een seksfilm meedoet, hoe vrijwillig is dat?

Laat ik het ruimer stellen. Is werken voor geld wel zo vrijwillig? We hebben allemaal geld nodig om te overleven. Dus nemen we een baan of we beginnen een eigen zaak. Bij de eerste dwingt je chef om van alles te doen, in het tweede geval ben je aan de luimen van je klant overgeleverd. Hoe vrijwillig is werk?

We verhuren allemaal ons lichaam, ons denken, ons handelen om te overleven. Er schuilt een basale vernedering in het aardse bestaan. Ik ben er geen voorstander van. Als kleuter weigerde ik al om naar de kleuterschool te gaan. Mijn relatieve vrijheid heb ik toen een beetje opgerekt, maar bleef onder de moederlijke tucht staan.

Straks, als pensionada, ben ik vrij. Tenminste, totdat de wijkverpleging, de thuiszorg en de huisarts me komen vertellen wat ik doen moet.

'Deep throat', het leidt tot diepe gedachtes. Geheel vrijwillig.

45

41. Kruising

Kan een kruising onschuldig zijn? Ja, dat kan.Kan een kruising zijn onschuld verliezen? Ja, dat kan ook.

Het is een vrij normale kruising in de stad, niet groot, niet klein, maar wel met stoplichten. Eigenlijk is het een dubbele kruising met water, een brug, een fietspad. Beetje onoverzichtelijk, beetje rommelig. Maar alles scharrelt hier door elkaar heen, de auto's, vrachtauto's, fietsers, voetgangers en af en toe een paard met wagen. Wellicht niet altijd volgens de verkeersregels, maar wel effectief. En er gebeurde nooit wat op dat kruispunt. Geen blikschade, geen voetganger onder een fiets, nee nooit iets. Heel zelden landde er wel eens traumahelikopter maar dat was altijd voor een trauma een paar straten verderop. De kruising bood alleen even wat gastvrijheid.

Opeens is het daar gebeurd. Het is een afgrijselijk voorval dat een paar keer per jaar ergens in het land gebeurt. Dan lees ik er over, voel de afschuw en leef weer verder. Nu was het op mijn kruispunt en blijft het in mijn kop hangen. Ik was er niet bij, maar de stille getuigen schreeuwen het toe. Onder een lantaarnpaal liggen bloemen, staan waxinelichtjes, ligt een knuffelbeer. De kruising is zijn onschuld kwijtgeraakt. Het allerverschrikkelijkste heeft hier plaatsgevonden. Ik heb het niet gezien maar af en toe dringt het beeld zich aan mij op. De vrachtwagen zal uiteindelijk half in de bocht zijn blijven stilstaan. Verder wil ik niet denken.

Ze was zo jong, nog op de middelbare school. Even niet opgelet, en dan meteen de zwaarste sanctie. Onverbiddelijk.

Het moet anders. Die stoplichten moeten weg. Voor rood staat iedereen te wachten en bij groen trekt iedereen tegelijk op, met het idee dat het veilig is. Dat geeft een onontwarbare en levensgevaarlijke knoop. Zonder die stoplichten wordt het vast veiliger.

En het kruispunt moet anders worden ingericht. In het midden, op de mooiste en veiligste plek van het kruispunt mogen de fietsers staan. Meer naar buiten toe komen de auto's, En helemaal aan de buitenkant, waarvandaan het het moeilijkst is om overzicht te hebben, komen de vrachtauto's. En die mogen pas gaan rijden als het hele kruispunt leeg is. Dat is ook rechtvaardiger.

Het is te laat. Te laat voor maatregelen. De bloemen en waxinelichtjes zullen er nog even staan. Heel eventjes maar, in verhouding tot de eeuwigheid waar zij heen is gegaan.

46

42. Schokkend

TV is iets prachtigs, vooral als ie aanstaat. Dan is er namelijk wat te zien. Laatst keek ik naar 'Seconds before disaster. In deze programma's laten ze allerhande rampen zien, meestal vliegtuigongelukken en treinongelukken. Rampen met een hoop doden en een paar overlevenden die het verhaal kunnen doen. Bij gebrek aan overlevenden kunnen ook nabestaanden worden ingezet. Dan houd ik het niet meer droog.

Laatst waren treinongelukken aan de beurt, net iets minder spectaculair dan vliegtuigrampen. Treindocumentaires duren ook korter zodat er twee rampen in een zenduur passen. Ik leerde dat de privatisering van de spoorwegen een goede leverancier is voor dit TV-programma. Private firma's beknibbelen, in tegenstelling tot de staats-trein-bedrijven, op de kosten zodat de grote bazen jaarlijks hun miljoenen kunnen toucheren. Vooral onderhoud is een nodeloze kostenpost waarin gemakkelijk gesneden kan worden. Een enkel ongelukje loopt minder in de papieren dan de bielzen jaarlijks nakijken en alle moeren van de rails bijtijds aandraaien. Het zijn er ook zo godvergeten veel, onbegonnen werk. En als er een trein uit de rails knalt, weet je tenminste snel op welke plek je moet gaan repareren. Gebrekkig onderhoud zorgt ook voor een opleving van wat andere industrietakken, zoals snijdende specialismen, doodskistfabrikanten en onheils-TV-programmaas.

Het ongeluk dat mij werd voorgeschoteld was redelijk simpel. Een hele grote en lange Amerikaanse trein reed op een erg zonnige dag op volle vaart door een bocht. Door de hitte waren de rails geknikt (spoorspatting, voor de kenners) en kukelde de trein om. Als een speelgoedtreintje waren de omgevallen wagons als een harmonica in, op en langs elkaar geschoven. In de documentaire werd een blonde vrouw op leeftijd gevolgd. Om het verhaal te kunnen volgen moet ik even vermelden dat ze een hard gezicht had. Vlak voor het ongeluk verliet ze haar echtgenoot om te gaan roken in de restauratiewagen. In gedachten zag ik haar fanatiek en bloedstollend snel paffend voor me. Na het ongeluk was ze al kwiek uit de trein geklommen en na een half uur zoeken vond ze haar man, ook levend. Ze sprak toen de onvergetelijke woorden: 'Voor het eerst in 35 jaar hugde ik mijn man.' Shocking.Vijfendertig jaar getrouwd, en nooit meer gehugd. Hoe zou het gegaan zijn? Eerste ontmoeting, eerste hug, Trouwdag, tweede hug. Treinongeluk, derde hug. Dat was dan een geluk bij een ongeluk. Wellicht dat er in de toekomstige terminale fase nog een vierde hugje af kan, in de wetenschap dat het dan toch echt de laatste keer is geweest, met die viespeukerij.

Het treinongeluk zelf vond ik stukken minder schokkend dan deze openbaring van dit rokende blonde geval.

Zou ze na een overleefd vliegtuigongeluk de liefde hebben bedreven met haar man? Nou ja, ze kan beter met de trein blijven gaan. Voor hem ook prettiger.

47

43. Hebben

We zijn het gebouw uitgelazerd. Al twaalf jaar werkten we allen braaf in dat kantoorgebouw, met voor ieder een eigen bureau in een kamer. Voorzover we het al niet waren, hadden we er oud kunnen worden temidden van een horde ordners. De dagelijkse tred naar de vertrouwde werkplek was er diep ingesleten, gelijk het kwijlen van de hond na de Pavlov-bel.

Hoewel er al vele signalen waren geweest dat ophoepelen onontkoombaar was, werkten we gewoon door, gelijk een struisvogel met de reet omhoog. Opeens was ie daar, de mail met het ontruimingsbevel. De uitdrukking luidt dan dat 'toch nog onverwachts het onvermijdelijke is gebeurd'.

Ik ging mijn kamer uitmesten. Twee-en-twintig jaar dienstverband ging door mijn handen. Het meeste heb ik weggelazerd want in de nieuwe kantooromgeving krijg ik maar twee meter kastruimte. Ordner na ordner leegde ik in de papiercontainer, waar het oude papier zich mengde met mijn tranen. Het waren mijn spullen, mijn teksten, mijn denkwerk, mijn verslagen, mijn geniale sommen, kortom mijn verleden dat rijp was voor de versnipperaar. Ik vroeg me af of het wel van mij was, al die spullen. Ik gooide ze weg omdat het moest van de baas, dus waren het spullen van de baas, ook wel werkgever genoemd. Hij geeft werk, ik maak er papier van, en daarna kieper ik het weg. Dat is de cyclus van het arbeidzame bestaan. In wezen zijn het spullen van de baas, er zit niks van mij bij. Ik heb het tijdelijke rentmeesterschap gehad over die A4-tjes, over de toner waarmee die vellen bedrukt zijn, over de ordners en over de naslagwerken.

Hoewel er dus eigenlijk niks van mij bij zat, stemde het geheel mij droef. Ik smeet mijn verleden, mijn 9-5 bestaan weg. Thuis heb ik nog de stoffelijke uitingen van mijn 5-9 bestaan, dus aan spullen geen gebrek. Toen ik toch aan het janken was, kriebelde de gedachte omhoog of er überhaupt wel iets van mij bij zit in dit bestaan. Alle spullen die ik heb, zullen mij eens ontvallen, hetzij door onstuitbaar verval, hetzij door brand, hetzij door een bankcrisis of door de gevolgen van een uit de hand gelopen gokverslaving.

Hoe zit het met de rest, met mijn lichaam, met mijn bewustzijn? Door een foutje van de schepper zit er een uiterste houdbaarheidsdatum aan mijn stoffelijke lijf. Hoewel de pillenfabrikanten en de witte-jassen-maffia mijn bestaan wat willen rekken, een daad die niet geheel gespeend is van hun eigen belang, is het einde onafwendbaar. Mijn lichaam is niet van mij wanneer bacteriën, virussen en verkeerd afgestelde telomerasen er een eind aan kunnen maken. Wat dat betreft zijn die krengen net werkgevers. Ze doen met mij wat ik eigenlijk niet wil.

En mijn bewustzijn, wat gebeurt daarmee? En wat is het eigenlijk? Zit mijn bewustzijn in mijn lichaam, in mijn hersenen, is het bewustzijn een ontvanger signalen die van elders komen? Ach, wat het ook is, ook dat bewustzijn zal wel het loodje leggen. Is dus eigenlijk ook niet van mij.

"Niks is van mij en in gedachten bezit ik alles." Zie hier de essentie van mijn bestaan.

Verhuizen, het brengt me maar op vreemde gedachten. Gedachten die nog even blijven totdat ik de mensenversnipperaar in ga.

48

44. Mourir

Partir, c'est mourir un peu. Dat is Frans, en dat vond ik wel een chique begin. Beter dan 'weggaan is wel een beetje heengaan'.Ik ben vertrokken uit Den Haag, na twee-en-twintig jaar pendelen. Nu mijn werkplek niet meer in de Hofstad zit, heb ik er niets meer te zoeken. Nergens wacht een buro, een stoel, een telefoon en een koffieapparaat meer op me. Op een dag was het zover. Voor de laatste keer reed ik aan het eind van de middag het kantoorgebouw uit, de brug over, links af, langs de Koninklijke stallen (het is Koninklijk, maar het blijven stallen), na een tijdje rechts af bij het Hoofdkantoor en dan, hups, de snelweg op naar de enige echte stad van het land. Weemoed.

Twee-en-twintig jaar Den Haag. Wat heeft het me gebracht? Eigenlijk niks. Dagelijks verrichtte ik er de mij opgedragen werkzaamheden en sprak regelmatig met hen die hetzelfde lot was beschoren. En dat gaf ongemerkt toch een band. Ik had die collega's niet uitgezocht, maar ze waren niet ongeschikt. Lotsverbondenheid verbroedert. Ik zal ze missen, al die dienstgenoten, die nu verspreid over het land andere opgedragen werkzaamheden verrichten. En ik zal die sfeer missen, dat ongrijpbare fenomeen dat ergens hangt of juist niet. Ter zijde, in Lelystad hangt het niet. Als ik al die ex-collega's tegenkom, wat hebben we elkaar dan te melden? Eigenlijk niets. Bij een toevallige ontmoeting m'n hersens pijnigen hoe die collega ook al weer heette, een paar kantoorherinneringen ophalen, en dat was het dan.

De metafoor ligt voor de hand. Ik verblijf al vijf-en-vijftig jaar op deze planeet en wat heeft het me gebracht? Eigenlijk niets. Wat spullen verzameld die ik een huis heb gestopt en waar ik 's avonds bij zit. Wat mensen leren kennen waar ik af en toe een praatje mee maak, of iets heftigers waar ik maar niet over uit zal weiden. Een liedje borrelt opeens op in mijn hoofd: 'Is that all there is?'. Een andere uitspraak trekt aan mijn geestesoog voorbij: 'Alles wat je tot nu hebt gedaan, is zinloos geweest. Stop er mee.' Die is van Sai Baba, een Indiër met een erg saaie ashram waar ik nooit heen heb willen gaan, al was het maar omdat mannen en vrouwen daar gescheiden worden. Slechte secundaire voorwaarden, om in bedrijfsjargon te blijven.

Nog even, en dan zal ik niet alleen Den Haag verlaten hebben, maar ook deze planeet. En dan zal ik me de vraag stellen: Wat heeft het me gebracht? Vandaag in elk geval weer een nieuw Zoutje.

Wat heb ik er aan? Veel. Zeker als ik hem kan ruilen tegen de bril-smurf? Die heb ik nog niet. Wie biedt?

49

45. Oerknal

Die oerknal toch, die blijft boeiend. Wil je dat iets inslaat als een bom, noem het dan 'knal'. 'Kiloknaller', 'oerknal', het dondert niet wat.

Het laatste bericht dat ik las over de oerknal gaf stof tot nadenken. Geleerde bollen hebben berekend dat het 380.000 jaar duurde na de oerknal totdat de eerste moleculen gevormd waren. Bijna vier honderdduizend jaar lang, geen molecuul te bekennen. Als ik me toen op de universiteit bij de afdeling 'Scheikunde' had willen aanmelden, had er een bordje op de deur gehangen: 'wegens ontbreken van moleculen is het eerste semester uitgesteld. Kom over 380.000 jaar nog maar eens terug'.

De eerste jaren na de vorming van de moleculen was het chemische vak nog overzichtelijk geweest, met alleen waterstof op het periodiek systeem. Nu is het voordeel van waterstof dat de elektronenbaan van dat ene elektronnetje exact valt te berekenen. Even de golffunctie formuleren, het geheel kwadrateren om de plaats van het negatieve dingetje via de kansberekening vast te stellen en dan via tweemaal differentiëren om de eigenwaarde, die gelijk is aan de energie-inhoud, te berekenen. Fluitje van een cent. Bij helium met twee elektronen is hiervoor al een eerste orde storingsrekening nodig en exact zul je het nooit weten. Zie hier de frustratie van een chemicus, de basis van het materiële bestaan is nimmer exact vast te stellen. Dus ook alles wat hiervan is afgeleid, zal met een knoeperd van een onzekerheidsmarge omgeven zijn. Zie je iemand met een licht melancholieke blik, dan heb je een goede kans dat je een chemicus ontwaard hebt. Wees svp aardig voor hem, hij verdient het.

Terug naar de oerknal. De eerste 380.000 jaar geen molecuul te bekennen. Als er geen massa is, is er geen afstand, is er geen snelheid en is er ook geen tijd. Want massa spant de ruimte op en de relatieve bewegingen van de massa zorgen voor de tijd. Tenminste als er verschillen zijn in dichtheid en snelheid, en waar komen die nou weer vandaan? Waarom is de massa na de oerknal niet een homogene wolk gebleven? Dus hoe meet je nou tijd in het begin?

Wat was ik er graag bij geweest, bij die oerknal, met een stopwatch in de hand. Dan had ik ook meteen kunnen vertellen wat er voor de oerknal was, zeg zo'n 380.000 jaar voor de oerknal. Hingen er toen bordjes met 'Nog even geduld, over 380.000 jaar gaan we oerknallen. Neem uw lidmaatschapskaart mee, mis het niet!'?

Wat een ingewikkeld gedoe. Dat verhaal van die zeven dagen heeft wel wat, zeker wat simpelheid betreft. Maar wat was er nou zeven dagen vóór dat spektakel begon? Als chemicus houd je nooit op met vragen.

50

46. Piep

Verjaardagen mijd ik steeds meer. Het laatste restje lef om te zeggen dat ik ergens bij het Ministerie van Piep & Piep werk, is verdwenen. Wat doen we nou helemaal? We moeten er voor zorgen dat de snelwegen breed genoeg en dat de dijken hoog genoeg zijn. Met 4.000 km snelweg en 4.000 km dijk kunnen we bij elke kilometer een mannetje (m/v) neerzetten om de boel in de gaten te houden. Zo komen die 8.000 fte nog eens in de frisse lucht. Als er een golfje over de dijk slaat hoeft de betreffende dijkwachter alleen maar de aannemer te bellen om er een metertje bovenop te gooien. Mocht een snelwegwachter een file zien ontstaan, hoeft ie alleen maar een andere aannemer te bellen om er een rijstrookje extra aan te knutselen. Een beetje overleg met de aanpalende snelwegwachter kan geen kwaad zodat de extra strookjes niet alternerend links en rechts komen te liggen.

We doen echt niks meer zelf, alles gaat naar de markt, dat is de tijdgeest. Alleen is er niet zoveel markt. Hoeveel aannemers tekenen, berekenen en asfalteren nu een snelweg? Hoeveel firma's maken dijken? Er is voor het Ministerie van P&P een markt ontstaan met één klant (wij) en één aannemer, vooral omdat we zekerheid willen. Alleen supergrote firma's met veel geld en ervaring mogen nog meedoen.

We hebben simpel werk en het gaat zo vaak mis. Een Betuwelijn die nimmer rendabel zal zijn en milieuonvriendelijker dan vrachtauto's, een hogesnelheidslijn waarvan de naam de grootste belofte is, OV-chipkaarten die studenten als pauzenummertje kraken, tolpoorten aan de horizon die mee-opschuift met elke regeerperiode, 70 miljoen euro om een trein van Herleen naar Kerkrade 2 minuten sneller te laten rijden. Is Camiel met die trein nou eerder thuis of weer sneller terug in Den Haag?

Simpel werk, maar mensen om het te laten doen hebben we niet meer. In een blad bekende laatst een van de DG's dat de meeste inhoudelijke kennis is verdwenen en dat we ook managers van lik-me-vestje hebben. Er moesten maar weer eens mensen vanuit de markt worden binnengehaald.Wie heeft al die deskundigheid de deur uitgeholpen, wie heeft het management uitgehold? Wie is die DG die daar al vijf jaar aan het reorganiseren is?Het is tijd Bert, het is gepiept.

51

47. Vertrouwen

Momenteel waart er een bankencrisis door het land. Dat verdrijft in elk geval de verveling in een maand zonder nationale of christelijke feestdagen. Het schijnt allemaal heel erg te zijn. De banken vertrouwen elkaar niet meer. Ik dacht niet dat dat nieuws was. Als er ergens wantrouwen vanaf straalt, dan is het van de marmeren platen in het bankgebouw en de gietijzeren kluis achterin.

Nu ben ik natuurlijk erg blij met dat geïnstitutionaliseerde wantrouwen want het zijn mijn centjes die in die kluis liggen. Geen mens is te vertrouwen en zeker niet met geld. Ik herinner me een zekere prins die bij twéé vliegtuigbouwers een steekpenninkje van een miljoen elk wist los te peuteren. Banken moeten wantrouwen en wel tot op het bot.

Heb je wel eens een hypothecaire lening opgenomen? Zo'n bank eist drie zekerheden op, namelijk het huis zelf, je gehele inkomen gedurende dertig jaar en dan ook nog een levensverzekering omdat het wel zeker is dat je dood gaat maar niet precies wanneer. Mocht je een beleggingspolis hebben of een vermogens-verdriedubbelaar-contract dan beginnen ze met het afromen van je inleg met vijftig procent aan kosten, want je weet maar nooit als bank zijnde.

Banken zijn inhalig en wantrouwig en dat moet ook. Maar nu komt de grootste gotspe: banken vertrouwen elkaar niet meer. Banken hadden elkaar nooit moeten vertrouwen. Hoe dom kun je zijn? Het ene inhalige monster verwijt het andere monster inhaligheid. Een bank die bij een andere bank op visite komt wordt gewoon een spiegel voorgehouden. Als bank kun je aan sukkelige particulier geld uitlenen, want die kun je makkelijk uitpersen maar bij een andere bank lukt dat echt niet. Een bank die aan een andere bank geld uitleent is als een junk die een medejunk wat dope in onderpand geeft. Het gaat in rook op en komt nooit meer terug. En maar janken over het verlies. Door de bankcrisis zijn er al 600.000.000.000 euro's verdampt, zeggen ze.

6. 1011 euro's, bestonden ze wel echt? Hoe kunnen ze nou verdwijnen? Heeft iemand per ongeluk de barbecue met gekleurde papiertjes aangemaakt? Het geld is hooguit van eigenaar verwisseld, dus zijn er nu heel veel mensen blij met hun nieuwe kapitaaltje. Niks verdampt, slechts van eigenaar gewisseld, en dat is maar goed ook want geld moet rollen. Hoe meer het rolt, hoe beter voor de economie. Dan wordt er weer lustig op los geconsumeerd, stijgt het consumentenvertrouwen, gaat er weer meer geld naar de bank achter de dikke kluisdeuren en is iedereen gelukkig.

Economie, wat een heerlijk vak. Wat er ook gebeurt, het is altijd goed. Geld moet lekker rollen, maar raak er niet onder bedolven. En met de feestdagen is de kredietcrisis weer uit de krantenkolommen verdwenen, wat ik je brom.

52

48. Purper

Al maanden ligt het kreng, waar ik me groen en geel aan erger, op de salontafel. Kennelijk erger ik me graag groen en geel, terwijl ik regelmatig purper aanloop van pure woede.

Het onderhavige cholerische kreng is de 'Arbeidsvoorwaardenmeter 2007', met daarin alle kosten die mijn werkgever zich getroost om mij in leven te houden. Dat is nuttige kost, want wat ik oplever weet ikzelf als geen ander, namelijk erg veel, maar wat kost ik nu?

Helaas, het kreng is onleesbaar. Nuttige woorden als 'Bruto uurloon (bruto maandloon bij een volledige arbeidsduur, gedeeld door 156)' en 'Beloning artikel 22a BBRA (ad)' zijn slechts leesbaar onder een sterke lamp met dito loep omdat purperen smurrie de tekst verduistert. Onze afdeling voorlichting is, zo stel ik mij voor, op een schone zondagmiddag massaal blauwe bloempjes gaan plukken om ze daarna, vermalen en wel, als purperen sliertjes over mijn 'Arbeidsvoorwaardenmeter 2007' te kwakken.Bedankt.Onleesbaar. Irritant. Stom. Boos.

Ook bij mijn salarisspecificatie zit nuttige informatie verstopt onder een blauwe waas van stippeltjes, lijntjes, golfjes, spetters, klodders en andere kleuterongein. Mijn bankafschrift met de juiste eindscore is leesbaar doordat bankiers te zuinig zijn om getormenteerde lay-outers te contracteren en peperdure paarse verf te verspillen.

Ons ministerie gaat met de tijdgeest mee en verminkt op zich zinvolle informatie. De krantenadvertenties met snelweg-werkzaamheden zijn, geheel in stijl, afgedrukt in soepig oranje op een zwak grijze achtergrond. Het fileleed wordt uitsluitend verminderd doordat hordes automobilisten dagenlang bezig zijn om die pagina te ontcijferen en geen tijd meer hebben om de weg op te gaan.

Hé, ministerie, zullen we maar gaan stoppen met purperen smurrie en oranje ongein? We hebben heus wel iets te melden. Zwart-wit is zo gek nog niet.

53

49. Sport

Door omstandigheden lees ik tegenwoordig uitgebreid de krant. Ook de kleine annonces en de ingezonden brieven. Zo schrijft een abonnee uit Castricum over zware overtredingen bij voetbal en dat dat doodschoppen geen goede zaak is. Het moest niet mogen en de doodschopper moet maar een tijdje de cel in. Dat lijkt me geen goed idee. Weet de brievenschrijver wel wat een boef in de cel per dag kost? Gauw een paar honderd euro en dat ben ik echt niet van plan om op te hoesten. Ik betaal al mee aan dat vermaledijde voetbal via rare gemeentelijke subsidies. Dat gaat als volgt. Eerst krijgt een voetbalclub een stadion van de gemeente kado en als ze in geldnood zitten koopt de gemeente het stadion terug om het daarna gratis uit te lenen. En dan weer weg te schenken en terug te kopen. Echt een vicieuze cirkel.

Nu is het fijne van sport dat mensen daar hun rare emoties kwijt kunnen. Spelers reageren hun frustraties af door tegenstanders volgens de spelregels half dood te schoppen en supporters slaan elkaar ongereglementeerd de schedel in. Omdat het geweld binnen het stadion een uitweg vindt, is de buitenwereld gevrijwaard van die ongein. Stopt het schoppen, slaan, stompen, molesteren binnen het veld, dan breekt het zich baan en krijg ik er last van. Hou het svp binnen de perken.

Het is zo heerlijk dat alle afwijkingen hun eigen plek hebben. Neem boksen, sexclubs, debatingclubs, gospelzingen, en meer van dat gedoe. Liefhebbers van dat genre willen er iets mee, leven het in beperkte kring uit en dat was het dan. En ik leef rustig en ongestoord verder.

Voetballen moet gewoon weer teruggegeven worden aan de spelers, net als honderd jaar geleden. Jonge heren uit de betere klasse trapten destijds een balletje en als het fout ging riepen ze elkaar tot orde. Dat roepen deden ze niet zelf, maar daar hadden ze een knecht voor in dienst, die met een fluitje de communicatie verzorgde. Die knecht deed kond van de opvatting van de spelers en was verder niet meer dan een obstakel in het gras. Om onnavolgbare reden is die fluitist nu een tiran van de eerste orde geworden die zijn rare stempel op elke wedstrijd drukt. Het gekke is dat wij dat nu normaal zijn gaan vinden en die modernist uit Castricum wil nog een stapje verder gaan. De fluitgast moet een doodschoppende speler naar het cachot gaan slepen en opsluiten. Parbleu!

Het kernprobleem is macht. De voetballers willen macht over de tegenpartij, supporters over de supporters van tegenpartij, arbiters over alle spelers en ingezonden brievenschrijvers over de inhoud van de krant. Met bal, fluitje en drukinkt.

Ik heb geen bal, fluitje of drukinkt, maar als iedereen het nu met dit stukje eens is, zit het met mijn macht tenminste gebeiteld.

54

50. Willeke

Opeens stond haar foto in de krant, een bloedmooie actrice uit de jaren zeventig. Ze is momenteel in het nieuws, gisteren was ze nog op de TV. Mijn god, wat is ze lelijk geworden en oud. Dat zullen ze van mij nooit kunnen zeggen, ik ben alleen maar oud geworden, mooi ben ik nooit geweest. Wat je niet hebt, kun je ook nooit kwijtraken. Elk nadeel hep ..., ja, zegt u dat wel.

Prachtig lang golvend zwart haar had ze. Eigenlijk zou elke vrouw zulk haar moeten hebben, al is het niet van nature, dan maar via een pruik. Het gaat om de aanblik, nep is ook welkom. Stralende ogen, levenslustige mond. Ik was vergeten hoe hemels ze er uit zag. Eigenlijk was ik het hele mens vergeten. Mijn toeslaande ouderdom wist wel meer van het verleden, wat rottig is op het moment dat er niet veel meer rest dan de zaken die voorbij zijn gegaan.

Ik put uit mijn verleden. Ik was 25 en zij was 18. Onze affaire heeft niet meer dan een seizoen beslagen. Ze leek als twee druppels water op Willeke. Ooit heb ik als foeilelijke jongeling een bloedmooie meid in mijn armen gehouden. Op een zalige avond stond ze in een strak wit broekpak op mijn zwart geschilderde keukenvloer. Ik zie de betovering nog voor me en kan het bijna ruiken. Zwart-wit beelden beklijven kennelijk het langst. Na korte tijd dumpte ze me weer. Achteraf kan ik alleen maar zeggen dat dat van haar smaak getuigde, maar pijnlijk was het wel.

Eigenlijk vind ik 'Willeke' maar een rotnaam. Het is toch een kleine moeite om als actrice een naam als Marilyn, Scarleet of Yolante te kiezen. Het oor wil ook wat.

Hoe heerlijk is het mijmeren achter de gerania. Van oude mensen en dingen die nooit meer terugkomen.

55

51. Maagden

Moslims zijn gek op maagden. Bij het binnentreden van hun paradijs wordt hen 50 maagden in het vooruitzicht gesteld. Waar komen al die maagden vandaan en wat moet je ermee?

Als iedereen in het paradijs 50 maagden krijgt, dan zou elke maagd daar ook vijftig maagden moeten bekomen. Zelfs een wiskundig ongeschoold persoon zou moeten inzien dat dat alleen al getalsmatig tot problemen leidt. Indien we de gehele vrouwelijke bevolking van de hemel uitsluiten van deze gift, dan wordt het toch nog dringen voor de overige mannelijke gerechtigden.

Waar komen al die maagden vandaan? In mijn beleving moet je eerst een tijdje op deze aardbol rondgezwalkt hebben, voor je de hemel in mag. Die maagden zijn dus overledenen. En het waren vrouwen die nog nimmer de daad hebben genoten. Uit overtuiging, uit gebrek aan mannelijk gezelschap, vanwege hun leeftijd?

Hoe kom je nou aan die maagden bij het binnentreden der hemel? Is er een grote shopping mall met afdelingen vol maagden, gesorteerd op lengte, kleur, leeftijd, overtuiging, hobby's, beroepskeuze, doodsoorzaak? Ik durf er niet aan te denken hoe ze er uit zien. Wie wel eens een massagraf heeft geopend, weet wat hem te wachten staat. Nou ja, misschien gaat het er in de hemel anders aan toe en worden ze eerst langs de boetseerafdeling gestuurd om ze weer op te kalefateren. Mag je ze daar dan uitzoeken, zijn ze gratis, moet je afrekenen bij de kassa, waar betaal je dan mee, is er inflatie, aanbiedingen, koopjes, drie halen - twee betalen? Of is er geen sprake van vrije keuze, krijg je gewoon een doos met 50 maagden. Er zal op zo'n doos wel geen houdbaarheidsdatum staan, zoiets past niet bij een eeuwigheid. Blijven die maagden altijd bij je, loopt er nooit eens eentje weg, krijgen ze een merkje of een stempeltje zodat ze bij verlies weer bij de rechtmatige eigenaar terugbezorgd kunnen worden? Prrrring, goedemiddag, hier is uw verdwenen maagd, wilt u even tekenen voor ontvangst? Mag je een maagd ruilen? Er zal er best wel eens eentje tegenvallen.

Wat doe je nou de hele godganse dag met die maagden? Wie gedacht had aan hemelse, eeuwigdurend sex zal lelijk op de neus kijken. Vrouwen die maagd zijn gebleven uit overtuiging, zijn dat idee niet een twee drie kwijt en zullen hun levenswandel in het hiernamaals ongewijzigd voortzetten. Maar dan een goed gesprek over de Byzantijnse invloed op herderlijke poëzie zal er niet inzitten. Er zullen natuurlijk ook maagden zijn die nimmer de zoete aanwezigheid van mannelijk schoon gesmaakt hebben. Dat zal dan ook niet zonder reden zijn. Deze maagden kun je het beste achteraan je kudde zetten, een beetje uit het zicht, in de schaduw. Tot slot zullen er maagden zijn die nog diep in de minderjarigheid verkeren, die door kindersterfte het erg korte tijdelijke voor het erg lange eeuwige gewisseld hebben. Hier heb je je handen vol aan. Luiers verschonen, papje geven, slaapliedjes zingen, leren praten, leren schrijven, boerka's leren naaien en nog wat van die dingen.

Wie verlangt er nu in godsnaam naar een bestaan als ongediplomeerd crècheleider in het hiernamaals? Als er geen vooruitgang in het verschiet ligt, kun je beter nog even hier blijven. Bomvesten inleveren bij de vestiaire.

56

52. Amsterdam

Langs alle wegen staan ze, de borden met plaatsnamen. Vroeger, toen alles beter was, stond op elk plaatsnaambord de weg naar 'Amsterdam' aangegeven. Meestal op een apart oranje bordje. Dat was tenminste duidelijk. Als je iemand de weg vroeg, hoefde hij alleen maar te zeggen of je richting 'Amsterdam' moest rijden of juist de andere kant op. De hoofdstad verdient het ook om op alle borden te staan, alle andere plaatsen zijn tenslotte maar bijzaak. Ik kan het weten want ik woon er al sinds mijn conceptie. Om de een of andere reden is de aanduiding van de hoofdstad op de borden in onbruik geraakt.Toch geen 'Capital bashing', om er maar eens wat poch-Engels tegenaan te gooien?

Ooit was ik als simpel medezeggenschapslid in een bijeenkomst van hotemetoten verzeild geraakt. Praatje, lunchje, praatje, forumpie, en een grappenmaker. Deze clown vroeg aan de zaal wie uit Amsterdam kwam. Routineus stak ik mijn hand op, samen met nog drie anderen, uitverkorenen zijn nooit met velen. Daarna kwam de vraag wie een hekel aan die stad had. Massaal en met instemming gingen de overige handen de lucht in. Dat kan natuurlijk niet. Hier ligt een taak voor het ministerie.

Tot op heden zetelt er nog geen dienst in de hoofdstad, op een dienstkringetje na in een randgemeente. RWS kent vele studiediensten die aan geen locatie gebonden zijn en die toch om de haverklap van hot naar haar verplaatst worden. Zet die diensten nou eens in Amsterdam, dan kunnen vele collega's zien wat ze jaren gemist hebben. En dan nog even op alle plaatsnaamborden de aanduiding 'Amsterdam' schroeven, dan kunnen ze het nog vinden ook.

57

53. Hel

De hel? Nee, dank u wel, doe mij maar iets anders. Hoewel ik niets geloof en dat ook het liefst luidruchtig uitdraag, heb ik wel iets met de hel. Hij is namelijk hier op aarde, en wel in de vorm van kledingwinkels.

Tot mijn verbijstering zijn er mensen die uit vrije wil en met plezier naar kledingwinkels toe gaan. In de krant staan af en toe komische stukjes over mensen die het winkelen verruilden voor funshoppen, waarna de koopverslaving toesloeg, met snel faillissement van de winkelenden als nevenschade. Koopkolder in klerenzaken is natuurlijk alleen voorbehouden aan vrouwen.

Kledingzaken zijn een hel. Mocht ik ooit nog op aarde een lichte zonde begaan, dan zal ik als straf na mijn verscheiden eeuwigdurend in een winkelcentrum in de hel moeten dolen met louter kledingwinkels. Uit alle open winkelpuien zal onstuitbaar harde muziek schetteren en zal ik niet kunnen vluchten, zoals nu op aarde. Ik zal naar binnen moeten om kledingstukken te pakken met onbegrijpelijke maten. Heb ik nu MX, 42, 108, 7 of WK? Ooit introduceerde Napoleon de standaardeenheid 'meter' maar deze zegenrijke noviteit heeft de bedekkingsbranche nimmer bereikt. Doe mij maar 'one size fits all', dan past het zeker nooit.

Op aarde gaat het nu zo. Met een willekeurig meegegraaid ding ga ik het pashokje in. Het gordijntje dat mij afschermt van onderzoekende blikken van medewinkelaars is te smal, te kort of te doorschijnend. En ik ben verlegen. Natuurlijk past het ding niet en dan moet ik snel de winkel in om iets in een ander maatje te scoren. Op dat moment moet ik alles onbewaakt achterlaten wat mij dierbaar is, zoals sleutels, bankpasjes, rijbewijs en kontanten. Hoe andere mensen in 2,3 seconden iets anders kunnen vinden, zal mij altijd een raadsel blijven. Vraag ook nooit iets aan het personeel. Alles wat niet naar mijn wens is, zal ooit door het magische wasproces tot de juiste vorm, kleur en maat omgetoverd worden. Is het te klein? Even wassen meneer, dan is het een maatje groter. En omgekeerd. Bevalt het ruitje niet? Even wassen, dan is het een rondje geworden of een streepje. Personeel is ook makkelijk te vinden, gewoon op de geur van sigarettenrook afgaan.

Klerenzaken zijn een hel en ik mijd ze als de pest. Nu weet je meteen waarom ik lompen rondloop of in iets wat daar veel van weg heeft. Het geld klotst intussen vrolijk tussen mijn plinten, maar wat moet ik ermee?

Heeft er niet iemand een weinig gebruikt zomertruitje voor me, maatje 'gewone man'? T.e.a.b., svp. Dan durf ik weer even de straat op. Kan ik meteen onderzoeken of er al mensvriendelijke kledingzaken zijn ontwikkeld.

58

54. Verkromming

Hij staat naast de bank als stevig statement: mijn seniorentelefoon. Robuust, joekels van knoppen en vooral: recht. Uiteraard met een draad verbonden aan het net zodat hackers er niet bij kunnen en ik hem altijd kan vinden. Geluidssterkte is natuurlijk op vele manieren op 'hard' te zetten. Waar ik vooral voor viel, zijn zijn rechte lijnen.

De laatste tijd is een kromte toegeslagen in velerlei producten. In tandenborstels en ballpoints zit een rare kromming. De vorm van de shampooverpakking begint die van een wulpse deerne te benaderen. Daar hou ik niet van. Dat een deerne rondingen heeft, a la, daar kan een mens mee leven, zeker onder de lakens, maar de shampoofles moet recht zijn. Steeds giet ik de nieuwe shampoo in de oude verpakking, mij krijgen ze niet. Zelfs een recentelijk aangeschaft scheerapparaat leek in niets meer op de groot uitgevallen lucifersdoos waar ik het al jaren mee deed. Ook het logo, het typografisch symbool van de ANWB, toch een voorbeeld van alledaagse degelijkheid, is ten prooi gevallen aan de onstuitbare verkromming. Het allerergste is dat mijn mooiste auto, de Volvo V70, ten onder is gegaan. Ik zal dat dure bakbeest nimmer van mijn bescheiden ambtenarentraktement kunnen bekostigen, maar ik reed er wel altijd kwijlend achteraan. Wat een macho, wat een mannelijkheid, wat een ongenaakbare harde lijnen. De wilskrachtige kaaklijn van de chirurg, grijzend aan de slapen, had er een puntje aan kunnen zuigen. Nu is de achterzijde van die kar getooid met een vrouwenrokje. Nu is er niks mis met een vrouwenrokje, maar er moet wel een wijf onder zitten. Is in Zweden de temperatuur met 50 graden gestegen zodat de ontwerpers daar nog alleen maar rieten rokjes zien wuiven in de fjorden? Zijn al die Vikingen op hol geslagen. Vrees het ergste.

Spullen worden gemaakt door machines. En die machines worden weer gemaakt door machines die echter op hun beurt door slechts een enkele machine gemaakt zijn, de oermachine. Zo gaat dat in een wereld met automatisering. Deze oermachine is ten prooi gevallen aan een wijf. Ze was niet meer tevreden met roze hartjes op Kerstkaarten en geinig vormgegeven mascaradoosjes, nee ze zou zich op de oermachine storten om die eens flink te feminiseren. Het is gelukt. Nadat deze slimme meid een wiskundepakket had bemachtigd, is haar tocht door de instituties begonnen en eindigde ze als machinebankwerkster in de oermachinefabriek. Met na decennia dit desastreuze resultaat. Alle producten doe door machines worden gemaakt, zijn verkromd.

Het kwaad is geschied, het is niet meer terug te draaien. Met de seniorentelefoon op schoot zal ik tot de jongste dag shampoo blijven overgieten in die prachtig strakke jaren-tachtig-shampoofles. Recht voor z'n raap!

59

55. Voetbal

Voetbal. Iedereen lult er vandaag de dag over, dus wat zal ik achterblijven? Nu is sport iets wat je moet doen. Je moet er nauwelijks naar kijken en absoluut niet over zwammen. Voetbal is iets voor die elf gasten die op het veld zwoegen. Als goede zonen van de evolutie proberen ze alfa-mannetjes te worden en bovenop de apenrots te gaan zitten. Laat ze. Ik heb niks met die gozers. Ik ken ze niet. Sterker nog, ik heb nooit getraind, heb niet mijn halve leven trappelend in een weitje doorgebracht. Kortom, er zit niks van mij bij. Dat geldt natuurlijk ook voor al die andere zestien miljoen Nederlanders. JULLIE HEBBEN ER NIKS MEE TE MAKEN!!!

Nu rijst de grote vraag. Waar komt die identificatie met het Nederlandse elftal vandaan, hoe vindt die vereenzelvigen met jongens van onze bodem, mogelijk verre bloedverwanten, plaats? Ik heb niet meer met ze gemeen dan dat we jaarlijks dezelfde blauwe envelop in de bus krijgen, zij met meer nullen, terwijl ik toch een grotere nul ben.

Nu 'onze' jongens verloren hebben, zoeken we natuurlijk een ander elftal om ons mee te identificeren. Met het elftal van Spanje omdat we vaak op de middenstip zingen 'de Kohohoning van Hispanië heb ik altijhijhijhijd geëerd'. Of met het Russische omdat Guus uit de achterhoek komt. De achterhoek, kun je je daar op laten voorstaan? Omdat Tsaar Peter hier heeft leren timmeren?

Identificeren, het schijnt ergens goed voor te zijn. Ik werk bij een deeltje van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Ik ben toch zo floepens trots op wat we allemaal presteren, dat gevoel kan ik niet eens kwijt in dit korte stukkie.

60

56. Transport

Is het je wel eens opgevallen dat er niets anders bestaat dan transport? Alles, maar dan ook alles, vindt plaats door transport. Niet 'liefde' maar 'transport' is het antwoord op alle vragen.Elk voorbeeld is goed om mijn stelling te adstrueren. Neem nu het tikken van dit stukje. Ik transporteer, populairder gezegd, ik verplaats mijn vinger naar een toets Dan transporteer ik, populairder gezegd, duw ik de toets een stukje naar beneden, en hups, er verschijnt een letter op het beeldscherm. Die letter is via de draadjes aan het toetsenbord naar de PC gegaan en is daar door talloze transistoren heen gewenteld. Wentelen is ook een vorm van transport. Via een ander kabeltje is die letter nar het beeldscherm gevoerd. Voeren is ook een vorm van transport.

De letter op het beeldscherm neem ik niet echt waar. Er vliegen fotonen op het beeldscherm. Populair gezegd, er valt licht op het beeldscherm. Vallen is ook een vorm van transport. Die fotonen kaatsen op het beeldscherm (kaatsen is ook en vorm van .....ja, vult u zelf maar in) en treden na hun retourvlucht mijn oogbol binnen. De lichtgevoelige moleculen worden geëxciteerd waarbij een elektron een baantje hoger gaat vliegen. Als dat niet de ultieme vorm van transport is, dan weet ik het ook niet meer.

Zo kan ik uren doorgaan. Over het transport van ionen over de membraan van de zenuwcel om me uiteindelijk die letter, waar ik in de zevende regel over begon, bewust te worden. Et cetera, et cetera.

Hoe heerlijk is het toch te werken bij het ministerie dat wortelt in het transport. Elke dag bezig met de kern van het bestaan. Mijn geluk kan niet meer stuk.

61

57. Steen

Onze organisatie kent een baaierd aan gebouwen. Laatst was ik een nieuwerwets RWS-geval. Het gebouw, althans de entree, was om het zachtjes uit te drukken nogal merkwaardig. Het begon gewoontjes. Bij de ingang zat een juffrouw achter een balie waar ze heel verdienstelijk bezoekerspasjes verstrekte. Er was een vitrine met voorwerpen uit d'oude tijd. Ik zag daar het reisdeclaratieformulier dat tot halverwege de jaren negentig dapper stand heeft gehouden, in al zijn kwieke eenvoud. Hoe heerlijk was het krabbelen met pen om de centjes binnen te krijgen. Een kleine schrijffout en je kreeg opeens méér centjes. De computer heeft die vergissingen uitgeroeid. Voor een kleine ophoging moet je nu nog slimmer zijn.

Daarna werd de entree erg buitenissig. De entree gaat over in een knoeperd van een steenvlakte. Ja, een vlakte van gestorte steenbrokken. De architect heeft gedacht: dit bedrijf doet veel met dijken, dammen en wegen en daar komen stenen aan te pas. En dat zal ik ze laten weten ook. Ongenaakbare onherbergzaamheid, dat is wat het uitstraalt. Naar, hard en stenig. Buiten stonden ook al stenen, verpakt in een gigantische metalen mand, vermoedelijk als een soort waarschuwing voor de argeloze bezoeker. Naast de stenen leidt een houten trap naar het kopieerapparaat. Heb je een verstuikte enkel, ben je gekluisterd aan de rolstoel, dan blijft het kopieerapparaat onbereikbaar. Waarom moet iedereen altoos kunnen kopiëren, zal de architect gedacht hebben? Nergens voor nodig, overschrijven der bescheiden kan ook nog altijd.

De voornoemde houten trap is verbonden met een metalen trap die over de steenvlakte heen voert. Met afgrijzen zag ik het bouwwerk aan. Het smalle ding leidt de wandelaar hoog boven de scherpe stenen terwijl minieme ijzerdraadjes als reling een nare duikeling moeten voorkomen. Hoogtevrezig als ik ben, draaide mijn maag zich bij de aanblik al om.

De entree had zo mooi kunnen zijn, met zitjes van zachte banken, met wollen vloerbedekking en wandkleden aan de muur. Publieksvriendelijk, mensvriendelijk om het hoge woord er maar eens uit te gooien. Voor zoiets heb je wel een mensvriendelijke architect nodig. Laten we de architectuurstudenten daar op gaan selecteren. Nu de architectuurschool in Delft is afgebrand hebben ze de gelegenheid om het roer eens radicaal om te gooien.

Nu weten we in elk geval hoe de buitenwereld ons ziet: hard en stenig. Als elke bezoeker nu een steentje meegapt en buiten weggooit, heb je in no time weer een glad vloertje. Kleedje er over, tafeltjes en stoeltjes er bij. Dan komt die juffrouw van de entree vast met een lekker kopje koffie aanzetten.

62

58. Vliegeniers

De vliegeniers van Lufthansa staken. Ik las het bericht met veel plezier. Veel zuinige Hollanders proberen te vliegtaks te ontwijken door vanaf schapenveldjes net over de grens te gaan vliegen. Scheelt een paar tientjes. Als je arm bent, is vliegen niks voor jou, ga dan maar fietsen. Vanaf een van de schapenveldjes net over de Duitse grens, vlieg je met Lufthansa. En die staakt nu. Ha ha. Sta je daar met je uitgespaarde tientjes wat plastic broodjes te kopen om de tijd te doden.Ook een vorm van vakantie.

Piloten en staken, dat kan alleen maar over een forse loonsverhoging gaan. Sky high vliegen en sky high verdienen. Als die pilotenlonen nog even flink doorstijgen, kan ik me niet meer permitteren om in het vliegtuig te stappen, vrees ik. Vervuld van platvloerse vooroordelen over piloten begon ik het artikeltje te lezen. Tranen van diepe vreugde sprongen in mijn ogen. De piloten van Lufthansa staken voor een ...... ondernemingsraad. Als doorgewinterd en spijkerhard ondernemingsraadlid klinkt mij dat als engelengezang in de oren. 'Iedereen, altijd en overal een ondernemingsraad', dat is mijn motto.

Ooit las ik het bericht dat bij een off shore maatschappij (= buitengaatsfirma) het personeel een ondernemingsraad wilde oprichten. Bij die ruige zeebonken-firma's gaat dat anders. Het personeel zwaait met een stuk ijzer, de bazen zwaaien met net wat grotere stukken ijzer en die winnen dan. Geen OR. Saillant detail was dat het de rokers onder het personeel waren die, tijdens hun buitengaatsrookpauze, besloten tot het instellen van een OR. Waar een rookverbod al niet toe kan leiden.

Wat is het dan bij RWS toch saai. Wij hebben een ondernemingsraad, op alle niveaus, van OR, via GOR tot DOR. Nooit hoeven we een OR via een staking af te dwingen, nooit hoeven we Keijts of Kuijken met een stuk staal te lijf te gaan. Of er even met de asfalteermachine overheen te rijden. Alles is keurig geregeld. En zo hoort het ook.

In maart 2009 zijn er weer ondernemingsraadverkiezingen. Denk er eens over na om je verkiesbaar te stellen. Tijd kan geen probleem zijn. Je hebt toch geen geld meer om te vliegen en wekenlang onder de palmen te bakken.

63

59. Sterren

Het is altijd aardig om te winnen. Vooral sporters zijn er gek op. Ze kunnen geen spelletje doen of er moet een winnaar zijn. Anders is er geen aardigheid aan. Maar sport is ook keihard. Voor elke met goud behangen kampioen lopen er honderden verliezers rond. Deze amorfe anonieme massa vormt de piramide waarop de winnaar eenzaam schittert.

Bij Rijkswaterstaat zijn elf grandioze collega's uitgekozen, die zich elk met titel 'ster' mogen tooien. Zij verlichten de waterstaatshemel. Op de foto in de 'Sterrenkrant', waaruit ik al dit fonkelende nieuws verneem, staat 'Grote Beer' Bert met zijn armen om de sterretjes heengeslagen. Besef de keerzijde van de medaille dat er nu 9.526 waterstaters rondlopen die géén ster zijn, hooguit ruimtegruis. Zij kruipen naar hun bureau, sluis of bermpaaltje en vragen zich in stilte af wat ze fout deden. Tranen en diep verdriet lijken me niet erg bevorderlijk voor de arbeidsvreugde en de daaraan verbonden arbeidsproductiviteit.

Wat maakt de sterren nou tot ster? Een van hen, een brave boekhouder, was stage gaan lopen bij de Corporate Dienst. Hij was, om in beeldspraak te blijven met de sterrenhemel, op bezoek gegaan bij dat Zwarte Gat om te zien waar al die onmisbare factuurtjes toch bleven. Als bionische man diepte hij de kleinoden binnen anderhalf uur op uit dat galactische wormgat.

Deze sterren zijn gespot door de Human Resourcers die op zoek waren naar collega's met een hoog gehalte aan "publieksgericht netwerkmanagement", PNM voor die bobo's. Willen jullie je mond even gaan spoelen? Die trouwe zielen van Personeelszaken kwamen gewoon aardige collega's op het spoor. Dat is alles.

Collega's zijn ze, dat sterrenelftal, maar aardige collega's. En daar zijn er meer van. Mag ik spotlights voor die 9.526 anderen?

64

60. Schaamte

Vandaag is een schone dag om over mijn jeugdzondes na te denken. Nee, dan heb ik het niet over lijfelijk geknoei. Dat was hooguit wat onhandig gepruts, de moeite van het onthouden en vermelden niet waard. Het gaat om geestelijke schaamte, dat hakt er dieper in.

Als ontluikende puber trok het gedachtegoed van Mao Tse-tung me nogal aan. Mao, dat was me een held en ik kocht zijn 'Rode Boekje'. Uit dit gele evangelie is me de volgende zin bijgebleven: 'Reactionairen zijn als vuil. Het gaat niet uit zich zelf weg, je zult moeten bezemen.' Prachtig vond ik het, hoewel ik maar een flauw benul had wat 'reactionairen' nou eigenlijk waren. Hoogstwaarschijnlijk mensen die van geen kant deugden. Pas later vernam ik bij zijn Grote Tocht Naar Het Noorden 115.000 van de 120.000 deelnemers de eindstreep niet hadden gehaald. Misschien waren het wel 1.115.000 van de 1.120.000 mensen, China is nou eenmaal het land van de grote getallen. Het Rode Boekje bood mijn ontluikende linkse hart voldoende brandstof om de discussie met de medemens aan te kunnen. Na Mao kwam de Bende van Vier, en toen ben ik afgehaakt. Slechts schaamte restte.

Toen ik al afgestudeerd was, kwam de affaire Buikhuisen. Voor wie toen een paar kranten heeft gemist of voor de jonge lezertjes, even een opfrissertje. Buikhuisen was een gedragsbioloog die naar het verband tussen hersenstructuren en misdadige gedragingen wilde gaan zoeken. Dergelijk onderzoek kon echt niet door de linkse beugel. Als iemand crimineel was, kwam dat door zijn moeder, door de maatschappij of door wanstaltig gedrag van reactionairen waarop op gepaste wijze gereageerd moest worden. De volkswoede, waar ik ook mijn kooltje aan bij droeg, ontnam Buikhuisen zijn onderzoekssubsidie en verdreef hem naar de periferie van de wetenschap. Later bleek dat Buikhuisen het grootste gelijk van de wereld had. Bij sommige criminele types zitten de hersens zo merkwaardig in elkaar dat er echt geen land mee te bezeilen valt. Therapie, gevangenisstraf, niets zal helpen. Diepe schaamte vervult me omdat ik Buikhuizen zijn visionaire onderzoek heb ontfutseld.

Ik heb de onderzoeker nimmer lijfelijk bedreigd of op de brandstapel gezet, darvoor was ik te laf of te lui. Maar in het diepst van mijn gedachten ben ik toch behoorlijk fout geweest. Kan ik het goedmaken? Weet iemand het gironummer van Buikhuisen? Met een tientje moet ik toch dat knagende schuldgevoel kunnen afkopen.

65

61. Kinderen

Er zijn mensen met kinderen en er zijn mensen zonder kinderen. Tussen die twee groepen botert het niet echt. Laat ik het conflict eens even fijn analyseren.

Kindhebbers verwijten de kinderlozen dat ze egoïstisch zijn. Zo, die zit. Kinderlozen wentelen zich maar in weelde, kopen Ferrari's, gaan drie keer per jaar op vakantie in tropische paradijzen en kopen designkeukens. Het is natuurlijk kwalijk om het topsegment van de economie in stand te houden. Kinderlozen barsten natuurlijk van de vrije tijd en genieten elk moment van de dag van elkaars lichaam. Dat is helemaal fout. En zeer egoïstisch. Kinderhoudenden hebben in een ver verleden ook genoten van lichamelijke vervoeringen maar nadat de plicht was vervuld, wachtten de wastobbe en het vergiet.

Kindhebbers beseffen terdege dat ze een maatschappelijke belangrijke taak vervullen. Zij zorgen voor nageslacht dat later het leger, de ziekenhuizen en de gevangenissen gaat vullen. In een overvol land en een overvolle planeet is dat natuurlijk een goede zaak. Ik wil natuurlijk ook later, als ik als kwijlende bejaarde achter de rollator loop te strompelen, met een jongere een goed gesprek over euthanasie hebben terwijl ik jaloers naar dat jeugdige lichaam staar.

Kindhebbers mogen natuurlijk altijd de impertinente vraag stellen waarom een kinderloze geen kinderen heeft, want kinderloosheid is normafwijkend. Hoe heerlijk moet het zijn om mee te gaan met de maatschappelijke druk tot het verwekken nazaten waarmee je tevens je eigen sociale status wat opkrikt.

Kindhebbers kunnen ook gaan dreigen. Als je geen kinderen hebt, komt er later ook niemand je opzoeken als je in het bejaardentehuis zit en dan is eenzaamheid je deel. Eigen schuld, dikke bult.Ik sla even aan het rekenen. Een gemiddeld kind opvoeden kost een slordige ton. Komt die koter gedurende tien jaar elk weekend twee uur bij je op bezoek, dan kost het per bezoekuur ongeveer een meier. Voor dat bedrag kan ik later ook een acteur inhuren. Wat een return on investment.

Volgens de kindhebbers is een leven zonder kinderen natuurlijk geheel en al zinloos. De dagelijkse zorg schaft hen veel zingeving en na je overlijden kijkt het gebroed nog dertig jaar naar je foto op het dressoir. Ook een heerlijk vooruitzicht. En kinderen geven veel liefde aan de ouders. Die verwachting legt al meteen een stevige druk op de boreling want vanaf de wieg zal hij of zij een gemis bij de verwekkers gaan opvullen dat anders tot onherstelbare schade bij hen zou hebben geleid.

Kinderlozen zijn egoïstisch. Kindhebbers zijn zo altruïstisch met hun angst voor maatschappelijke onaangepastheid, hun angst voor toekomstige eenzaamheid, hun hunkeren naar een zinvolle levensvervulling en hun smachten naar de liefde van een kind.

Een kind, het kost een ton, maar dan heb je ook wat.

66

62. Sporen

Sandeh spoort niet. Nee, ik ben me daar gek. De trein heeft me nooit kunnen bekoren. Zoals het spreekwoord luidt brengt het Openbaar Vervoer je van een plek waar je niet had willen zijn naar een plek waar nooit terecht had willen komen op een tijdstip dat geen mens uitkomt in aanwezigheid van lieden waar je nog niet dood naast gevonden wilt worden. En dat meestal in een ding waarvan je in stoutste dromen niet het vermoeden had gehad dat daar mensen mee vervoerd zouden kunnen worden. Vandaar dat ik bij een baas werk die in Nederland ruim drieduizend kilometer snelweg heeft aangelegd. Over dat prachtige gladde zwarte asfalt zoef ik met mijn oldtimer, mijmerend over van alles waar een tevreden automobilist maar over kan mijmeren.

Op een goede dag heeft mijn baas mij een 'Mobility Card' toegestuurd. Met toegang tot producten van 'Mobility Mixx'. (met dubbel 'x', staat echt in de brief.) In een moment van onbezonnenheid heeft mijn baas kennelijk mensen die de Nederlandse taal machtig waren in koelen bloede vermoord. Wat was er mis geweest met een 'Verplaatsingsbiljet' met een 'Verplaatsingsmengsell'? (met dubbel 'l'; heb ik zelf verzonnen.) Blij verrast begon ik dan ook in de brief te lezen die bij de 'Card' was bijgesloten. Ik verwachtte een draconische korting op diesel, gratis toegang tot veerponten en tolwegen. En een bumpervaantje om alle files voorbij te mogen rijden. De knechten van de grootste asfaltboer hebben toch wel een streepje voor, dacht ik zo.

Hoe triest was de inhoud van de brief. Een open treinreis, een OV-fiets, een ketenreis en een poolauto was alles wat de pot schafte. Een poolauto is misschien wel wat als ik een tochtje naar Nova Zembla wil maken. Dan is een robuuste, goedverwarmde poolauto nooit weg. De autosleutels van dit vriesvehikel zitten, volgens de bijgesloten folder, in de 'Key manager'. Met vermoedelijk Kapitein Iglo op de uitkijk naar potentiële klanten.

Uiteraard is de toegang tot dat mixx-vervoer net zo gebruikersonvriendelijk als het complete OV. Inloggen op een duistere site, gebruikersnamen invoeren, wachtwoorden verzinnen die moeten bestaan uit 80 tekens waaronder 16 uit het cyrillische schrift en te voldoen aan de rijmregels van een sonnet, of woorden van gelijke strekking, zijn de noodzakelijke handelingen voor zelfs het simpelste reisje. Of een reisadvies.

Mijn reisadvies is even simpel als doeltreffend: neem de eigen auto. Staat altijd klaar, geen wachtwoord nodig, geen medereizigers en ik mag altijd aan het raampje zitten. Helaas blijkt dat de kilometervergoeding voor de auto verlaagd is naar 5 cent de kilometer. Een reis per fiets levert echter 19 cent de kilometer op. Dus hups, de fiets achter in de auto, mijlen maken en de hele handel declareren als fietstocht. Dan lacht een mens om die peperdure diesel.

Mobility mixx? Leuk voor mensen die sporen. Doe mij maar de eigen wagenn.

67

63. Geld

De aarde bestaat 4.500 miljoen jaar. Geld speelt zo'n 0,005 miljoen jaar een rol. Een bescheiden rol dus, zou ik als buitenstaander zeggen.

Omdat ik graag zie dat deze tekst over een paar duizend jaar nog gelezen en begrepen wordt, zal ik de huidige situatie even schetsen. We leven nu in een tijd dat aandelen bijna niets meer waard zijn, banken omkukelen, spaargeld verdwijnt, pensioenfondsen niet meer aan hun verplichtingen kunnen voldoen, de werkloosheid gigantisch groot is en we allemaal een stuk armer zijn dan een paar jaar geleden. Dat heet recessie en dat is naar. Natuurlijk alleen voor het gelddeel van het bestaan. Als je geen kanker hebt, nog kunt lopen en de zon schijnt, valt het reuze mee.

Wat is er nu toch misgegaan in de geldwereld? Er kwam domweg te veel geld. Geld waar geen echte waardevolle spullen, zoals goud, huizen of fraaie columns tegenover stonden. Dat ging zo. Ik had 100 euro. Met deze meier als onderpand kon ik 10.000 euro lenen. En met die 10 ruggen lag er een miljoen voor het oprapen. Met dat miljoen heb ik een wellness centre opgericht. Duizenden huisvrouwen laten zich dagelijks door fijnzinnig personeel verwennen dat het een lieve lust is. Het geld rolt lekker, van al die rimpels in mijn zakken. Probleem is dat het geleende miljoen op drijfzand rust.

Maar banken bulken van het geld dat coûte-que-coûte uitgeleend moet worden. Aan alles dat maar enigszins op een hominide lijkt en een hartslag heeft, werd geld uitgeleend. Toen het betalen van rente en aflossing stagneerde, stortte die hele handel in. Grote koppen in krant: 'Geld gaat in rook op'. Ik heb kennelijk ooit de krantenkoppen gemist: 'Geld is uit rook ontstaan'. Het probleem is dat er teveel geld is. Nu verdampt het en komt de natuurlijke harmonie weer terug. Joepie.

Geld geeft een mens zelfvertrouwen. Teveel geld geeft een mens teveel zelfvertrouwen. Gelijk de eindigheid van alle grondstoffen is er ook een grens aan de hoeveelheid zelfvertrouwen die deze planeet aan kan. Denk aan IJsland, het land dat door een nationaal piramidespel met Europese uitstraling, eerst rijk werd en nu op gezouten rendiervellen zit te knagen. IJslanders zijn blij dat ze nu weer hun eigenheid hebben gevonden in visvangen, hete geisers en heel veel zoet water. Na mondialisering volgt dorpialisering. En de ene dorpeling wil de ander best wel eens honderd euro uitlenen.

Eind goed, al goed.

Sandeh

68

64. Duurzaam

'Duurzaamheid verdient een belangrijkere plaats binnen het beleid en de bedrijfsvoering van Verkeer en Waterstaat', zo valt te lezen in Profiel van september 2008 in een miezerig wit lettertje op een groene achtergrond. Dat hebben twee jonge broekies bedacht.Duurzaamheid. Me hoela.

Ik ben eens wat Profielen gaan doorspitten. Net was ik gewend aan de slogan "Vertrouwd met water, vooruitstrevend in verbindingen", blijkt dat die kreet 'heel statisch en instrumenteel' was. Nu worden we 'Vlot bewegen, veilig leven'. Dit is 'doelgerichter en directer'. Hebben we die leus soms overgenomen van een evenementenbureau dat tochtjes in vlotten aanbiedt waarbij de deelnemers wel in leven blijven? Mallotige uitroep. Ik zal die bedrijfsbrul actief uit mijn hersenpan verwijderen en iedereen die het waagt om hem te gebruiken ferm de mantel uitvegen. Een bedrijfsschreeuw moet duurzaam zijn, moet van vader op zoon overgaan. Denk eens aan het 'Je maintiendrai' van de Oranjes dat de eeuwen trotseert. Zo moet het.

Op een roze pagina leer ik dat het nieuwe intranet een grote sprong voorwaarts is. Het zal wel, maar mij zul je er nimmer aantreffen. Ik ben duurzaam tot op het bot en ben weer teruggekeerd tot de kantbriefjes uit 1968. In Limburg stond ik bij de resten van een brug die de Romeinen in het jaar nul gebouwd hebben en die tot 1275 stand hield. De volgende dag zoop ik me klem in een kroegje dat gevestigd was in een oude watermolen aan de Geul waarvan de eerste versie in 1275 in elkaar was gezet.Dat is nu eens heel statisch en instrumenteel.

Duurzaam is wat de eeuwen trotseert. Bij ons echter is duurzaam een modegril. Daar zullen die jonge broekeis vanzelf wel achter komen als ze over anderhalf jaar achter de volgende hype aanhollen.

69

65. Erik

Het is na een lange reis altijd plezierig om levend terug te keren. Ook dit keer is me dat gelukt. Vandaar dat ik weer een stukkie kan schrijven. Vanuit een kist gaat dat een stuk lastiger.

Vandaag een persoonlijke ontboezeming. In ieders leven komt een mooiste dag voor. Voor de meesten van ons is dat op jeugdige leeftijd hun trouwdag. Ze weten dan elk geval zeker dat alle dagen daarna minder zullen zijn dan die sprookjesdag in prinsessenjurk en opapak. Mijn mooiste dag was toen ik voor het eerst Bhagwan, later Osho, hoorde. Een stem vol liefde, een stem vol wijsheid. In de totaal twaalf maanden die ik in zijn ashram verkeerde, hoorde ik elke avond op video, later DVD, een van zijn lezingen. Dieper inzicht, grotere wijsheid heb ik zelden gehoord. Natuurlijk wel bij andere verlichte meesters of meesteressen maar niet bij gewone mensen. Zijn allermooiste wijsheid is (vrij vertaald): 'Zoek het svp zelf uit'. Ook hier kan ik van harte mee instemmen.

In het begin was een verlichte meester voor mij een lanceerinrichting die mij in de richting van onbekende doch verlokkende verten stuwde. Het was een reis, een journey met onvergetelijke vergezichten. Maar aan elke trip komt een eind. Ik ben aangekomen. Nadat ik begonnen was bij de 'alfa', ben ik nu de 'omega'. Na een tijdje wordt elke verlichte meester een obstakel, een staketsel, een sta-in-weg. Zijn fraaie woorden benemen je het zicht op je eigen innerlijk, híj weet het wel, maar jíj moet nog.

Na mijn laatste bezoek aan de ashram heb ik mijn verlicht meester en al het uiterlijk vertoon wat daar om heen zit, aan de kant gedaan. Ik ben voor mezelf begonnen. De schitterende deur die voor mij is opengegaan staat uiteraard wagenwijd open, ik hoef er alleen maar doorheen te gaan, op weg. Dat is de binnenkant. De buitenkant, het verblijf in de ashram, die vrolijke kermis, de video's met de wijze woorden, de rode jurken, de nieuwe namen, het heeft voor mij zijn functie gehad, maar het hoeft niet meer. Ik laat het los.

Dus, beste lezer, vanaf heden noem ik mijzelf weer 'Erik´ of ´Erik-Sandeh´. Dat laatste om niet helemaal zoek te raken voor mijn medemens. En voor mijn stemmen bij de volgende Ondernemingsraadverkiezing. Je mag me noemen zoals je wilt, daar was en is iedereen uiteraard vrij in, maar van binnen ben ik weer Erik.

En omdat elke zichzelf respecterende schrijver (ha ha) een pseudoniem heeft, blijven de stukkies geschreven worden door 'Sandeh'. Ik weet ook niet hoe 'Sandeh' zijn stukkies schrijft. Hij gaat achter het toetsenklavier zitten, rammelt wat en ziet dat het goed is. En dat blijft zo.

70

66. Einde

Ze waren meer dan vijftig jaar samen geweest, lief en leed gedeeld. Verliefd, verloofd, getrouwd, zoals dat toen nog ging. Eerste woning, kinderen, koopwoning, reisjes na zijn pensionering. Toen de rollator, de traplift, de terugkerende bezoekjes aan het ziekenhuis. Het zou niet zo moeten zijn, maar aan elk leven komt een eind, ook aan dat van hen.

Hij was al lang ziek en sukkelde rustig op weg naar het einde. Bij haar kwam het verval plotseling, heftig, onstuitbaar. Opeens lagen ze samen in het zelfde ziekenhuis, hoogstwaarschijnlijk voor de laatste keer. Niet omdat ze zouden genezen, maar de laatste keer omdat er niets meer te genezen viel. Je hoopt dat de laatste weken, de laatste dagen, de laatste uren, voor hen draaglijk zouden zijn. Samen op een kamer wellicht, samen in elkaars vertrouwde nabijheid. Vergeet het maar. Dan kent u de protocollen van de huidige zorgfabrieken niet.

De zusters hadden hun rolstoelen naast elkaar gezet. Ze mochten nog even afscheid nemen.'Dag man, tot nooit.''Dag vrouw, tot nooit weer.'Toen werden ze weer naar hun eigen zorgplek gereden, stipt volgens het diagnose-indicatie-behandelschema, of hoe het heten mag.

Bij je volle verstand afscheid nemen van je geliefde, de wetenschap dat je elkaar nooit, maar dan ook nooit meer weer zult zien. Hoe lig je daarna in je bed, waar denk je dan aan? Heb je dan nog tranen? Ben je dan alleen nog maar verbijsterd?

Er zijn primitieve volkeren waar mensen dag en nacht op een kluitje zitten, op elkaars lip wonen in een hutje, zonder medische zorg van betekenis. Ze zijn daar zo onbeschaafd dat ze niet in staat zijn om een stervend echtpaar naar afzonderlijke hutten te rollen en ze daar eenzaam en van god en iedereen verlaten te laten sterven. Dat moet anders. Die volkeren moeten met ontwikkelingshulp tot onze hoogten worden opgestuwd. Om god weet voor wat voor reden.

Alles in Nederland is keurig geregeld. Van kleuterschool, tot vinexwijk, tot snelweg, alles is keurig aangeharkt en van lijntjes voorzien. Als ik mijn zorgpremie op tijd betaal, krijg ik alle medische zorg. Als ik nou eens stop met betalen, word ik dan het zorgstelsel uitgelazerd? Kan ik dan op het eind menswaardig sterven, naast mijn geliefde?

Vanaf volgende maand heb ik € 84,95 extra te besteden.Kom lief, we nemen er nog eentje. Op de goede afloop.

71

67. Piramidespel

Een aardige vorm van oplichting is het piramidespel. De eerste deelnemers of beleggers worden rijkelijk beloond met de inleg van de late instappers. Bekend zijn het 'Vliegtuigstoelen-spel' uit de jaren negentig, het piramidespel 'Friends', de tennismecenas René van den Berg en natuurlijk Bernard Madoff. Die laatste was echt lachen. Vijftig miljard dollar, hopla, foetsie.

Heb je wel enig idee hoeveel een miljard is? Een voorbeeld. Een miljoen seconden duren elf dagen. Een miljard seconden duren ruim 31 jaar. Het is maar dat je het weet. Als gewoon mens heb je nauwelijks benul van getallen met veel nullen. Een mensenleven duurt dus nauwelijks drie miljard seconden. Iemand als Bill Gates die 50 miljard dollar bezit, harkte dus in zijn werkzame leven elk seconde 50 dollar binnen. Het woord 'harken' past beter dan 'verdienen'.

De schade van een piramidespel stelt weinig voor, zelfs als het om miljarden gaat. Met de drukpers is het er weer zo bijgetoverd. Voor de krant van zaterdag is meer papier en drukinkt nodig dan voor dat stapeltje bankbiljetten. Voor je het weet zijn alle problemen weer over.

Helaas kennen we een ernstiger piramidespel. Bij deze mondiale variant groeit het basiskapitaal niet aan en bovendien worden er enorme rentes en dividenden uitgekeerd. Het gaat een keer mis, brom ik u. Hopelijk na mijn dood. Ik heb het over het piramidespel met olie, ijzer, koper, nikkel, coltan, vruchtbare aarde, gletsjers, schoon drinkwater, bossen, dieren, planten, kortom de hele rataplan op deze planeet. We jagen het er in rap tempo doorheen.

Bij het gevalletje Madoff vroeg iedereen zich af waarom er niet gewaarschuwd was, waar de toezichthoudende autoriteiten bleven. Waarschuwingen zijn zinloos zolang de hebzucht bevredigd kan worden. En ga maar na, door die kolossale inleggen zijn veel projecten gefinancierd waardoor de welvaart weer heerlijk toenam. De bankiers zagen de kredietcrisis ook aankomen, maar hoopte dat de bom pas na hun tijd zou barsten. Het gaat nooit om het 'of' maar om het 'wanneer'.

Bijna iedereen weet dat ons mondiale ecologische piramidespel een keer mis zal lopen. Maar ach, we genieten er nu lekker van en terug naar de middeleeuwen is ook zo´n gedoe. De Inca´s gingen ons voor in het uitsterven en op een kwade dag hobbelen we ze achterna.

Leuker kan ik het vandaag ook niet maken, wel inzichtelijker.

72