6 / Aktiefde bond · 21 maart 2014

De lente is op komst. Een verade-ming na de koude wintermaan-den. De warmte van de eerste

zonnestralen op de gezichten brengt een spontane blijheid. Je hebt er naar uit-gezien. De wereld wordt ineens veel aangenamer. En toch is dat niet voor iedereen zo. Het eerste sneeuwklokje in de voortuin roept meteen ook verdriet op. Vorig jaar kon je partner er nog zo van genieten en nu is die er niet meer. Of door een voort-schrijdende dementering is ze geleidelijk aan het wegdeemsteren in een wereld van vervreemding waarin je haar niet kunt volgen. Of je ziet meteen weer de verwondering van je kleinzoon voor de eenvoud van dat bloemetje dat zomaar de mensen komt verblijden. Hij is zeven jaar geleden omgekomen in een verkeers-ongeval. Of ineens staan je ogen vol tra-nen voor je zoon die zeven jaar geleden uit het leven is gestapt. Hij zal nooit meer de vreugde om het eerste sneeuwklokje in de tuin kunnen beleven. Zouden andere mensen beseffen wat dat eerste sneeuwklokje in de tuin allemaal kan bovenhalen bij mensen die moeten leven met gemis of verdriet? En ziet de samenleving wel het verdriet van ouderen? Als in een dorp in dezelfde maand een kind van twaalf verongelukt, een vrouw van achtendertig die een man en drie kin-deren achterlaat aan kanker sterft en een man van achtentachtig sterft die een vrouw van zevenentachtig achterlaat, wie zal het verdriet zien van de ouderen? Uitspraken als: ”Hij heeft een mooie leeftijd gehad” vullen de leegte niet voor de vrouw die na zestig jaar samenzijn nu alleen verder moet. En wie ziet het verdriet van de grootouders als hun kleinkind sterft. Ze verliezen niet alleen dat kleinkind maar ook de vreugde van hun kinderen. En vaak weten ze niet hoe ze in hun eigen

verdriet troost kunnen brengen aan hun kinderen. En uitspraken als: ”Het is toch veel erger voor je kinderen” brengen geen troost. Je kunt verlies en verdriet toch niet wegen of meten. Natuurlijk ben je begaan met je kinderen, maar dat neemt je eigen verdriet niet weg. En dat eerste sneeuwklokje in de tuin doet je meteen terugdenken aan de uitvaart van je zoon. In de toespraken ging het over zijn vrouw en zijn kinderen en als moeder werd je niet eens vernoemd. Of je partner leeft nog wel maar leeft meer en meer in een eigen wereld door zijn voortschrijdende dementering. Je kunt je vreugde niet meer met hem delen. Of voel je eerder heim-wee naar wat ooit was en lukt het je ook niet meer om met vreugde de komende lente tegemoet te zien?

Je gaat nooit meer alleen

Geen mens is zo aanwezig als de mens die wordt gemist. Altijd en overal waar je gaat, loopt hij op de een of andere manier met je mee. Je ziet hem thuiskomen van de bibliotheek met een stapel boeken onder zijn arm. Je ziet je kleinkind ravot-ten in de tuin. Je hoort haar keuvelen met de buurvrouw aan de voordeur. Dat eerste sneeuwklokje in de tuin geeft je het gevoel dat het missen nog maar net be-gonnen is. Het is de radio die wacht om te worden aangezet. Het zijn de modder-schoenen die je niet meer in de gang ziet staan. Het is de kapstok waar haar mantel nog hangt. Het zijn de vuile hemden die je niet meer in de wasmand vindt. Het is zijn lievelingsgerecht dat niet meer wordt bereid. Het is de lege plaats aan tafel. Het is de zondagavond waar jullie het vroeger zo gezellig samen hadden. En dan begint hij ook te sterven in de blikken van men-sen die vinden dat het nu al lang genoeg duurt en dat je verder moet.

Overal in de wereld kom je hem tegen en telkens opnieuw sterft hij binnen in je. Je gaat nooit meer alleen. Altijd en overal waar je gaat loopt hij met je mee. Er is niets waar hij niet aan meedoet. Geen mens is zo aanwezig als de mens die je mist. De wereld is gaan bestaan uit plek-ken waar hij niet is, de tijd uit momenten zonder hem. Uit alle hoeken kan verdriet te voorschijn springen. Overal loert pijn en radeloosheid. Geen woord heeft zijn betekenis behouden. Elke betekenis moet opnieuw worden uitgevonden. En soms wordt ze gevonden in een blik die ver-staat zonder woorden, in een mens die het vertrouwen kan uitstralen dat tranen worden gedroogd, niet voor altijd, maar altijd weer.

Leren leven met is niet loslaten

Herstel van de pijn en het verdriet bete-kent niet dat je persoon en je vroegere leven vergeet. Het betekent evenmin dat je geen relatie meer hebt met de over-ledene. Met de dood eindigt het leven, maar nooit de relatie die je met iemand hebt. Herstel betekent niet dat je niet meer wordt geraakt als je met bepaalde herinneringen wordt geconfronteerd. De lievelingsmuziek horen, op een bepaalde plaats komen, de eerste lentedag, het eer-ste sneeuwklokje of de eerste krokus in de tuin, een foto zien, het kan je opnieuw ontroeren. Om opnieuw echt van het leven te hou-den hoef je de ander niet te vergeten. De mensen en de dingen die belangrijk zijn in je leven, draag je mee in je hart en in je gedachten. Dat is ook zo met de herinnering aan een dierbaar iemand. Je kunt de herinnering zorgvuldig be-waren, je blijven herinneren wat je wilt herinneren, vasthouden wat kostbaar is om vast te houden en laten gaan wat je beter los kunt laten. Door de combinatie van de herinnering en je nieuwe manier van zijn en omgaan die je hebt uitge-bouwd, kun je je heden en je toekomst verrijken zonder je belangrijke verleden te vergeten.

Zouden mensen dit weten

Zou het niet veel gemakkelijker zijn moesten andere mensen weten wat een simpel sneeuwklokje bij je naar boven kan halen? Je zou je ervaring met ande-ren kunnen delen. Knip dit artikel uit en laat het lezen aan je vrienden en buren. Het kan helpen om meer begrip en zorg te creëren. Mensen om je heen die je begrijpen nemen de pijn en het verdriet niet weg,maar je staat er even niet al-leen. Dat kan helpen. De Gezinsbond wil iets van die verbon-denheid terug in de samenleving oproe-pen. Gezinnen zijn niet alleen gezinnen met jonge kinderen. De Gezinsbond is een organisatie die werkt aan ver-bondenheid tussen jong en oud, aan solidariteit in de ganse samenleving, aan betrokkenheid van politici en gezagheb-benden voor alles wat van deze wereld een wereld kan maken waar het goed is om te leven en te wonen.

Manu Keirse

Over rOuwen

Het eerste sneeuwklokje in de tuin

222_DB_12345_12.indd 6 18/03/2014 10:32:09