HNH CHNH HC I CNG
PAGE 2
HNH CHNH HC I CNG
Th.s Bi Ngha [email protected] INHNG VN C BN
V NN HNH CHNH NH NC
I. Tm hiu mt s khi nim c bn1. Hnh chnh l g?- Hnh chnh theo ngha
rng l ch nhng hot ng, nhng tin trnh ch yu c lin quan n nhng bin php
thc thi cc mc tiu, nhim v c xc nh trc (VD: Mc tiu pht trin nng
nghip l s dng trit cc loi t ai (c bit l i ni trc), Chnh ph ra mc
tiu trng rng ph xanh i trc, giao t, giao rng cho nhn dn. t mc tiu
d, Chnh ph thc hin cc bin php nh giao t, giao rng cho nhn dn, cho
vay vn... v nhng hot ng l cc hot ng hnh chnh, ch c c quan nh nc mi
thc hin c).
Khi c t 2 ngi tr ln cng lm vic vi nhau, th lc xut hin mt hnh thc
th s ca qun l. Dng qun l ny chnh l hot ng hnh chnh, hay ni cch khc,
hnh chnh chnh l mt dng ca qun l (qun l c ngha rng hn hnh chnh, ni
hnh chnh ngha l bao hm c qun l).
Hnh chnh nh l mt loi hot ng chung nht ca cc nhm ngi hp tc vi
nhau hon thnh cc mc tiu m h mun hng ti. Nh vy, hnh chnh chnh l nhng
bin php t chc cc nhm ngi hp tc trong hot ng vi nhau thc hin nhng mc
tiu m c nhm ngi mun hng ti.
- Theo ngha hp, hnh chnh l nhng hot ng qun l cc cng vic ca nh nc
v nh vy, hnh chnh xut hin cng vi s xut hin ca nh nc (khi nh nc ra i
th cng xut hin ngay hot ng hnh chnh, n cng tn ti v pht trin cng vi
s tn ti v pht trin ca nh nc).2. Hnh chnh v qun l?- Nh trn ni, hnh
chnh l mt dng qun l c bit nht, nht la dng qun l nh nc. Hnh chnh
theo ngun gc t c (la-tinh) c 2 ngha:
+ Hnh chnh l s gip , h tr, hay l phc v ca mt ngi, mt nhm ngi i
vi mt ngi hoc mt nhm ngi khc.
+ Hnh chnh l s qun l, hng dn hay cai tr ca mt ngi, mt nhm ngi ny
i vi mt ngi hoc mt nhm ngi khc (cai tr y l s iu hnh mang tnh bt
buc.
Theo ngha th 2, qun l l iu khin, l t chc thc hin cng vic theo 4
nhm chc nng chnh sau:
+ Lp k hoch, trong vch ra mc tiu cn t c. Ch ra cc phng thc t c
mc tiu (VD: mc tiu t ra l xo i, gim ngho th phi c bin php to cng n
vic lm, hng dn sn xut...).
+ Nhm chc nng t chc phn cng, phi hp cc ngun lc thc hin cc mc tiu
t ra.
+ Nhm chc nng hng dn, lnh o i vi tt c cc lc lng .
+ Nhm chc nng kim tra, n c v x l cc thng tin phn hi (VD: nh Chnh
ph thi hnh ch th cm pho n th phi c u t chuyn i ngh cho cc lng ngh
sn xut pho...).
- Ni dung hnh chnh m ta nghin cu khng bao hm ton b ni dung ca
qun l. Ni dung ton din ca qun l nh qun l nh nc bao gm c quyn lp
php, quyn hnh php v quyn t php, m trong hnh chnh ch l quyn hnh
php.
- Qun l v hnh chnh l nhng hot ng thc tin, n mang tnh quy lut, do
n l mt khoa hc. Mt khc, hnh chnh cn c coi l mt ngh thut, bi v i tng
ca qun l hnh chnh l mi cng dn khng phn bit trnh , khng phn bit v
chc v cng nh khng phn bit v cc lnh vc hot ng ca cng dn .3. Mi quan
h gia nn hnh chnh vi cc phm tr c lin quan trong nn hnh chnh?a.Mi
quan h gia hnh chnh v t chc:
- T chc l g? Ni theo ngha rng, l c cu tn ti ca cc s vt, mi s vt
khng th tn ti m khng c mt hnh thc lin kt nht nh cc yu t thuc v ni
dung. T chc v vy n l mt thuc tnh ca bn thn cc s vt.
- Hnh chnh lin quan n vic ra cc quyt nh v hng dn cc t chc, cc c
nhn t c mc tiu m cc quyt nh hnh chnh cp n (VD: UBND tp H Ni ra quyt
nh c th hin trong k hoch pht trin tp n nm 2020 thu nhp u ngi phi t
1.500 USD/nm; t c mc tiu , UBND phi c KH, HD cc t chc, c nhn tham
gia y mnh sn xut, tng thu nhp...).
b. Mi quan h gia hnh chnh v chnh tr:
- Hnh chnh l thc thi chc nng, nhim v ca nh nc. Nh nc thit lp ra
nhm thc hin mc tiu chnh tr ca quc gia . Nh vy nn hnh chnh ca mt quc
gia c xy dng nn chnh l thc hin nhim v chnh tr ca quc gia.
- Nh nc l mt t chc cng quyn nm php quyn, v l cng c c tnh cht cng
bc.
- Nh nc i din cho li ch ca ton XH, bo v li ch ca XH v li ch chnh
ng ca cng dn.
- Hnh chnh mang tnh k thut tng i c lp, v vy khi c s thay i v ch
chnh tr th phn ln nhng k thut nghip v hnh chnh vn c tip thu v s dng
cho vic qun l t nc.
Nh vy, nn hnh chnh ca bt k quc gia no cng u phc v mc tiu chnh tr
ca quc gia thng qua b my nh nc ca quc gia , v n tn ti qua cc thi k
tng i c lp.
c.Hnh chnh v php lut:
- Nh nc qun l XH bng php lut thng qua h thng cc c quan hnh chnh
c thit lp ra.
- Cc quc gia hin nay c bn u theo xu hng pht trin chung l xy dng
nh nc php quyn, tc l mt nh nc c iu hnh, ch huy bng mt h thng php
lut thng nht, v h thng php lut ny c cc c quan hnh chnh nh nc c th
ho bng nhng quy phm di lut v bng cc th tc hnh chnh c th (VD: thc
hin Lut Quc tch th hnh chnh phi quy nh ng k h khu thng tr, phi c cc
cng on xc minh v con ngi, nh ...).
- Hnh chnh cn mang tnh thuyt phc, gio dc, ng vin v t chc qun
chng thc hin php lut (bi v php lut ch c thc hin nghim khi ngi dn
hiu v n phi hp l).
d. Hnh chnh v kinh t:
- Hnh chnh thuc v thng tng kin trc, trong khi kinh t l h tng c
s. Do n c mi quan h rt mt thit vi nhau. Kinh t ch c th pht trin
trong iu kin mi trng php l thun li - mi trng php l chnh l nhng quyt
nh hnh chnh (VD: pht trin kinh t nc ta, nh nc phi ban hnh hng lot
cc o lut nh Lut u t, Lin doanh, lut Thu... do lm ny sinh hng lot cc
vn bn hnh chnh hng dn thi hnh).
- Hnh chnh gi vai tr iu phi, nh hng v tc ng n ton b nn kinh t
quc dn (VD: Vi mi quc gia phi c c cu kinh t pht trin thun li gia cc
vng, min, cc ngnh... Do , vai tr ca nh nc l iu tit, ch khng t pht s
lm mt cn i chung ca quc gia, mi m bo c s pht trin hi ho).
e.Hnh chnh v XH:
- Nh nc l mt sn phm ca XH, trong khi hnh chnh l mt sn phm ca nh
nc, nh vy, hnh chnh thc cht cng l mt sn phm ca XH. Nhng trong mi ch
XH nht nh, c nhng thit ch t chc hnh chnh ring, v n chu nh hng nhiu
ca thit ch XH (VD: thi k PK c t chc hnh chnh khc vi thi k
TBNC).
4. Khoa hc hnh chnh l g?- KN: Hnh chnh hc l mt khoa hc nghin cu
cc quy lut qun l c hiu qu nhng cng vic XH ca cc t chc hnh chnh nh
nc (ni n qun l trong hnh chnh l quyn lc phi phc tng, tuy rng mt s
vn khng p ng ht thy mi yu cu ca ngi dn).
- i tng ca khoa hc hnh chnh:
+ L vic qun l ton b i sng XH.
+ Nhng quy lut vn hnh khch quan trong hot ng qun l ca b my nh nc
(VD: qun l bun bn ti cc ca khu, nu khng qun l tt th hng ho t bn
ngoi vo s tc ng vo nn kinh t trong nc, hn na nu khng qun l cht s gy
tht thu thu cho ngn sch nh nc, cho nn qun l nh nc y phi trn nhiu
lnh vc).
- Ni dung c bn ca hnh chnh bao gm nhng vn chnh sau:
+ Nghin cu v chc nng hnh chnh nh nc.
+ Nghin cu v th ch hnh chnh nh nc (cc vn bn QPPL v ngnh)
+ T chc hnh chnh (t chc hnh chnh lin quan n hiu qu qun l ca mt
nn hnh chnh ni chung, nu t chc hnh chnh tt th hiu qu qun l ca n s c
nng cao).
+ Quyt nh hnh chnh - l cch qun l ca hnh chnh.
+ Vn cng v v cng chc.
+ Qun l ti chnh cng (b my hnh chnh nh nc c hng ngn sch nh nc cp
theo bin ch theo chc nng, nhim v, quyn hn tng cp).
+ Nghin cu vn lin quan n hnh chnh cng s.
+ Nghin cu ci cch hnh chnh.
II. Nn hnh chnh nh nc1. Hnh chnh cng (hnh chnh nh nc)?- Theo
quan nim ca mt s nh nghin cu, hc gi hnh chnh hc th h cho rng, hnh
chnh cng bao gm lut php, cc quy tc, quy ch, thit ch... iu tit hot
ng quyn hnh php.
- C cu t chc v c ch vn hnh ca t chc b my hnh chnh cng nh mi quan
h m trong cc cng chc lm vic.
- Hnh chnh cng cn bao gm nhng i ng cn b cng chc lm vic trong b
my hnh chnh cng quyn. Nhng ngi ny l ngi c trch nhim thc thi cong v
nh nc h c giao.
Ba yu t trn c mi quan h mt thit vi nhau, khng th quan nim yu t
ny quan trng hn yu t kia. Do , c th i n N chung v hnh chnh cng nh
sau:
* Hnh chnh cng l s tc ng c t chc v iu chnh bng quyn lc nh nc i
vi cc qu trnh XH v hnh vi hot ng ca cng dn, do cc c quan trong h
thng hnh php t TW n c s tin hnh thc hin nhng chc nng, nhim v ca nh
nc, pht trin cc mi quan h XH, duy tr trt t an ninh, tho mn nhu cu
hp php ca cng dn.
2. Hnh chnh cng v hnh chnh t?- Hnh chnh cng v hnh chnh t u thuc
v lnh vc hnh chnh v c nhng c s ging nhau, ng thi c mt s im khc nhau
v nguyn tc, s khc nhau l:
+ Hnh chnh cng nhm phc v li ch cng cng (VD: NQ13 ca Chnh ph v m
bo trt t an ton giao thong th nhm phc v li ch cng cng).
+ B my ca Chnh ph l mt b my c bit, n c phm vi iu chnh ton quc.
Cn hnh chnh t th phm vi iu chnh hp (VD: trong 1 cng ty TNHH th hnh
chnh t trong doanh nghip ny ch trong phm vi cng ty m thi).
+ Hnh chnh cng lun b iu tit rt cht ch trong khun kh h thng php
lut, ni cch khc, hnh chnh cng da trn lut php nh nc iu chnh cc mi
quan h.
+ Hnh chnh cng th k nng ca n rt a dng, rng ln so vi hnh chnh t,
nhng hnh chnh cng thng cng knh, km hiu qu mt s khu (VD: khi quyt nh
mt vn no th phi xin kin, hi hp nhiu b, ngnh, cho nn thi gian lu; cn
hnh chnh t nh, c th quyt nh ngay c vn ).
3. Hnh chnh nh nc trong h thng t chc quyn lc nh nc?- Nh nc bao
gi cng gm 3 b phn quyn lc: quyn lp php (giao cho c quan duy nht l
Quc hi); quyn hnh php (ng u l Chnh ph cp TW v UBND a phng cc cp),
quyn hnh php gm 2 b phn quyn lc c th: mt l quyn lp quy (ban hnh cc
vn bn QPPL di lut), hai l quyn hnh chnh (tc l quyn t chc v vn hnh b
my hnh chnh nh nc mt cch hp l nht); v quyn t php.
III. Nn hnh chnh nh nc Vit Nam1. Ba yu t cu thnh nn hnh chnh nh
nc Vit Nam?Nn hnh chnh nh nc ni chung ca cc nc thng c cu thnh bi mt
s yu t to nn s hon chnh ca n. Cc yu t ny c quan h mt thit vi hau,
khng th coi nh yu t ny hay yu t khc v cng khng th khng c n. i vi nn
hnh chnh nh nc Vit Nam c to nn bi 3 yu t c bn sau:
- H thng th ch qun l XH theo php lut, bao gm: Hin php, lut, cc b
lut, php lnh v cc vn bn quy phm di lut ca cc c quan hnh chnh nh nc
c thm quyn ban hnh to nn mt khun kh php l cho hot ng ca h thng hnh
chnh nh nc. Tt c cc vn bn , ngi ta coi l th ch hnh chnh nh nc.
- C ch t chc v c ch vn hnh ca b my hnh chnh cc cp cc ngnh t TW n
cc a phng (TW-tnh-huyn-x). V tr ca yu t ny l chuyn h thng th ch nh
nc vo cuc sng.
- i ng cn b cng chc bao gm nhng ngi thc thi cng quyn trong b my
hnh chnh cng. Nhng cng chc c nh nc tuyn dng, b nhim lm mt chc v
thng xuyn v c hng lng t ngn sch nh nc. V tr ca yu t ny rt quan
trng, nu khng c yu t ny th b my khng c ngi iu hnh, cho nn khng th
vn hnh c.
Ba yu t trn c quan h cht ch, khng th thiu yu t no.
2. Nhng c tnh ch yu ca b my nh nc- Tnh l thuc vo chnh tr v h
thng chnh tr, v: H thng hnh chnh c thit lp ra qun l XH, lm cho XH
pht trin mt cch trt t, lnh mnh theo mc tiu chnh tr m c nh nc xc lp.
i vi mi quc gia, nhim v chnh tr thng do ng cm quyn nh ra v lnh o
thng nht (h thng chnh tr nc ta c 3 b phn: ng CSVN, b my nh nc, MTTQ
v cc t chc CT-XH khc).
- Tnh php quyn: Theo xu hng pht trin chung ca nh nc th tt c cc
quc gia trn th gii u phi tin ti xy dng nh nc php quyn, tc l nh nc
hot ng da trn nn tng lut php.
- Tnh lin tc, tnh n nh v tnh thch ng: Qun l nh nc chnh l qun l
XH, m XH pht trin lin tc, do n phi thch ng (VD: thi i ngy nay KHKT
pht trin, ng dng nhiu cng ngh mi, do cn b phi bit, phi hc, phi thch
ng).
- Tnh chuyn mn ho v ngh nghip cao theo ngch-bc.
- Tnh h thng th bc cht ch. Bi v trong h thng hnh chnh c t chc
thnh tng cp (cp TW qun l g, cp tnh qun l g, mi cp c quyn quyt nh
nhng vn g, phm vi n u...).
- Tnh khng v li, tnh v t, cng tm, trong sch v: b my hnh chnh l
cng c do nhn dn lp ra qun l XH, l ch da tin cy ca nhn dn.
- Tnh nhn o: l cng c phc v nhn dn, khng phi l i lp vi nhn dn,
cho nn n l ch da cho nhn dn.
Tm li, b my hnh chnh nh nc chnh l do nhn dn lp nn v phc v nhn
dn, cho nn nhn dn chnh l ch da cho b my hnh chnh nh nc, c nhn dn th
n mi pht trin.
3. Nguyn tc hot ng ca nn hnh chnh nh nc Vit Nam
- i vi nn hnh chnh nh nc Vit Nam, mt trong nhng nguyn tc quan
trng c xc nh t ngay sau cch mng thng 8 thnh cng, l nguyn tc da vo
dn, tp hp dn xy dng nh nc, ly dn lm ch da c bn cho nh nc.
- Nguyn tc qun l nh nc theo php lut v bng php lut.
- Nguyn tc tp trung dn ch, chng cc khuynh hng cc b a phng. Nguyn
tc ny th hin ch, mi quyn lc nh nc u thuc v nhn dn, nhng nhn dn thc
hin quyn lc thng qua h thng c quan dn c (Quc hi, HND cc cp).
- Kt hp qun l theo ngnh v qun l theo lnh th nhm pht huy th mnh
ca tng ngnh cng nh th mnh ca tng vng ca T quc (VD: ngnh than c Tng
Cty than thuc B Cng nghip, m than tp trung nhiu Qung Ninh, Thi
Nguyn..., do ngnh ny phi kt hp vi a phng lnh o, ch o...).
- Nguyn tc phn bit r qun l nh nc vi nguyn tc qun l sn xut kinh
doanh nhm mc ch pht huy tnh nng ng, sng to trong sn xut kinh doanh
ca cc n v, cc t chc sn xut kinh doanh; y qun l nh nc ch gi vai tr
nh hng pht trin, ch khng i vo qun l trc tip sn xut kinh doanh (VD:
ngnh sn xut giy da, trc y B Cng nghip qun l theo k hoch - nh nc trc
tip can thip vo sn xut kinh doanh, by gi nh nc ch nh hng, cho ngnh
quyn t sn xut kinh doanh, khng giao ch tiu nh trc na...).
- Nguyn tc phn bit hnh chnh iu hnh v hnh chnh ti phn:
+ Hnh chnh iu hnh l da vo cc ngh quyt, a2 ca ng v QH m t chc ch
o, phi hp, kim tra vic thc hin cc ngh quyt, quyt nh trong cuc
sng.
+ Hnh chnh ti phn c chc nng gii quyt nhng vi phm php lut hnh
chnh ca cc c quan hnh chnh nh nc v cng chc hnh chnh i vi cng dn nhm
m bo cho vic thc hin php lut cng bng hn, khch quan hn (VD: nh hin
nay, nu to n x oan sai th phi xin li ng s v phi bi thng cho ng
s).
- Nguyn tc kt hp lm vic tp th vi ch mt th trng.
+ l nhng c quan thm quyn chung, hot ng theo ch tp th quyt nh
(VD: khi k TM. TTg, TM.UBND...).
+ C quan thm quyn ring l c quan hot ng theo ch th trng quyt nh v
ngi th trng phi chu trch nhim vi cp trn cng nh c quan, t chc ca mnh
v ton b nhng quyt nh (khi k VB, ngi ng u bao gi cng r chc
danh).
4. Chc nng qun l hnh chnh nh ncL h thng thng nht phng hng hot ng
c bn, tt yu ca cc c quan hnh chnh nh nc pht sinh t s phn cng chuyn
mn ho trong hot ng qun l, nhm thc hin c hiu qu cc mc tiu t ra.
Chng IICHC NNG HNH CHNH NH NC
I. Khi nim v ngha?1. KN:
- hiu r chc nng hnh chnh nh nc nc ta hin nay, chng ta cn lm r v
tr ca n trong h thng chnh tr ca quc gia, trong tng th mi quan h gia
ng Cng sn, gia Nh nc Cng ho XHCN Vit Nam v cc t chc on th qun chng
c tp hp trong MTTQ Vit Nam. Cc b phn ny hot ng theo mt c ch nht nh
nhm m bo cho quyn lc nh nc thc s thuc v nhn dn nh quy nh trong Hin
php nc ta.
- Chc nng hnh chnh l mt hot ng hnh chnh c tch ra trong qu trnh
phn cng lao ng ca XH.
* Quyn lp quy: cp TW do b, c quan ngang b thc hin; ban hnh cc vn
bn quy phm di lut (VD: N ca Chnh ph, Thng t ca cc b...)
* Quyn hnh chnh: l quyn xy dng, t chc, vn hnh b my hnh chnh (VD:
Chnh ph nghin cu t chc b my hnh chnh ca cc tnh mi tch, thnh lp mt s
c quan...).
2. ngha:
- Vic lm r chc nng hnh chnh nh nc chng ta hnh dung r cc qu trnh
hot ng hnh chnh din ra trong i sng XH, t c nhng iu chnh, b sung lm
cho nn hnh chnh ngy cng p ng c s pht trin a dng ca nn kinh t.
- Vic lm r chc nng hnh chnh nh nc chng ta c th pht trin theo kp
s pht trin chung ca nn hnh chnh th gii.
II. Ni dung chc nng hnh chnh nh nc tng qut1. Chc nng hnh chnh nh
nc i vi dn:
y c coi l mt trong nhng chc nng hnh chnh nh nc quan trng, bi i
tng iu chnh ca bt k nn hnh chnh no cng l nhn dn.2. Chc nng hnh chnh
nh nc i vi nn kinh t th trng, gm:
- Chc nng nh hng, dn dt cho nn kinh t th trng pht trin theo mc
tiu chung ca quc gia.
- Nn hnh chnh nh nc khuyn khch, h tr cho cc thnh phn kinh t pht
trin bng cc ch trng, chnh sch (VD: ta chuyn i t bao cp sang kinh t
th trng th nh nc c nhiu ch trng khuyn khch ngi nng dn sn xut theo
kinh t h gia nh).
-Nh nc gi vai tr iu tit, ngn nga cc biu hin tiu cc trong nn kinh
t th trng (iu tit bng chnh sch, ti chnh, hoc bng nhng ch trng ln
khc khi iu chnh cc vng kinh t trng im; ngn nga bng cc chnh sch nh
chng bun lu, gian ln thng mi...).
3. Chc nng hnh chnh i vi XH:
- Nn hnh chnh c thit lp ra mc ch l qun l XH, lm cho XH pht trin
theo mt trt t nht nh.
- Khi XH pht trin, cng i hi chc nng hnh chnh nh nc i vi XH cng
pht trin theo p ng yu cu XH . Chnh v vy m cc quc gia do l quc gia
pht trin hay chm pht trin cng u phi thc hin cng cuc ci cch hnh
chnh.
4. Chc nng vn hnh hnh chnh nh nc, gm cc ni dung sau:
- Ni dung lin quan n quy hoch, k hoch pht trin ca t nc (l iu tt
yu t ra i vi mi quc gia, v d nh quy hoch pht trin vng, min, ng u
gia cc ngnh...).
- Ni dung lin quan n vn t chc, thit k b my hnh chnh nh nc.
- Ni dung lin quan n vic sp xp, b tr ngun nhn lc mt cch hp l, v
ngun nhn lc l nhn t quan trng trong sn xut ra ca ci, do vic sp xp,
b tr ngun nhn lc ny c ngha quyt nh n s pht trin nhanh hay chm ca t
nc.
- Vn ban hnh ra cc quyt nh hnh chnh, v qun l hnh chnh l thng qua
cc VB, m quyt nh hnh chnh l VB c tnh QPPL, c tnh truyn t thc hin cc
ch trng, chnh sch...
- Vn iu hnh, hng dn, phi hp vic thi hnh cc ch trng ca nh nc.
- Ni dung lin quan n vic t chc qun l ti chnh: y l ngun ti chnh m
nh nc phn b cho cc b, ngnh, c quan, a phng. V vy, vn qun l v s dng
hp l phi c c bit quan tm.
III. Phng tin c bn thc hin chc nng hnh chnh nh nc- Mun thc hin
chc nng hnh chnh nh nc th phi c a v php l. a v php l c c quan thm
quyn chung v c quan thm quyn ring. T xc inh c phi lm g v ai lm;
trong qu trnh thc thi nhim v, cn c g thc hin v kt qu cng vic c th
hin cc quyt nh hnh chnh.
Chng III
TH CH NN HNH CHNH NH NCI. Th ch v th ch nn hnh chnh nh nc1. Th
ch l g?
- Th ch c th hiu l nhng quy tc, nhng quy nh, nhng quy ch, nhng
ni dung... c ban hnh chnh thc bng vn bn hoc khng chnh thc iu chnh,
can thip vo mi mi quan h XH. (chnh tr, kinh t, vn ho-XH...) nhm bo
m cho nhng mi quan h pht trin theo nhng ch ch nh trc.
- Th ch trong h thng b my nh nc l h thng nhng quy nh lut l ca mt
ch XH nht nh buc mi ngi phi tun theo. Nh vy, th ch gn lin vi s ra i
ca nh nc (VD: thi PK nhng quy nh cho ngi t 18 tui tr ln phi np thu
thn... m n bt buc mi ngi phi tun theo, chnh l th ch trong thi k
PK).
- Trong lch s nhn loi tn ti 5 hnh thi kinh t-XH (nguyn thu,
CHNL, PK, TBCN, CSCN), mi hnh thi li phn chia thnh nhng th ch c th
nh: th ch chnh tr, th ch kinh t, th ch vn ho, th ch nh nc...
2. Th ch nn hnh chnh nh nc- KN: Th ch nn hnh chnh nh nc l mt h
thng bao gm cc lut, vn bn quy phm di lut to nn khun kh php l cho cc
c quan hnh chnh nh nc hot ng, v:
+ Hot ng hnh chnh nh nc da trn nguyn tc quyn lc phc tng, v vy n
i hi phi c mt h thng php lut iu chnh cc mi quan h gia ch th qun l v
i tng (khch th) qk,
- Th ch hnh chnh nh nc bao gi cng gn lin vi h thng chnh tr ca
quc gia (h thng chnh tr nc ta gm 3 b phn: ng CSVN, B my nh nc, MTTQ
v cc t chc chnh tr-XH khc; trong ng CSVN gi vai tr lnh o nh nc bng
cc h trng, ng li ln; b my nh nc gm Chnh ph, cc b, ban ngnh, UBND cc
cp t chc thc hin trn c s cc lut php ban hnh; MTTQ gi vai tr tp hp
cc lc lng thc thi cc chnh sch, php lut ca ng v nh nc).
3. Cc yu t cu thnh nn hnh chnh nh nc- H thng cc vn bn php lut do
nh nc t ra qun l XH (VD: cc lut, b lut, cc N, Q...).
- Cc vn bn php quy quy nh r chc nng, nhim v v quyn hn ca cc c
quan hnh chnh nh nc t TW n a phng (VD: v t chc b my nh nc th Hin
php quy nh c 4 cp, c th ho l Lut T chc b my nh nc, c N ca Chnh ph,
cc Thng t hng dn thi hnh...).
- Cc vn bn quy nh v ch cng v v cng chc (VD: Lut cng chc, Lut vin
chc v cc vn bn chi tit nh N quy nh v tuyn dng cng chc, N quy nh ch
thi vic ca cng chc...).
- Cc ch nh v ti phn hnh chnh nh nc (ti phn m bo cho cng chc thc
hin nhim v ca mnh, nu c vn g th cng chc c khiu ni ln c quan c thm
quyn v c phn xt m bo quyn bnh ng ca cng chc nh nc trc php lut).
- H thng cc th tc hnh chnh gii quyt mi quan h gia nh nc vi cng
dn, gia nh nc vi cc t chc XH (VD: c th tc ng k h khu gm nhng loi
giy t g, ai lm...).
5 yu t trn c quan h mt thit vi nhau, c yu t mang tnh v m, c yu t
mang tnh c th... tng hp nn nn hnh chnh nh nc.
II. Vai tr ca th ch nn hnh chnh nh nc1. C s php l cho hot ng qun
l ca nn hnh chnh nh ncNh ta bit, th ch nn hnh chnh nh nc bao gm
nhiu yu t cu thnh, to nn mt khun kh php l hon chnh lm cn c cho cc c
quan trong qu trnh hot ng ca mnh (VD: i vi c quan xut, nhp cnh phi
c mt lot vn bn quy nh v chc nng, nhim v, c thm quyn g trong qun l
xut, nhp cnh, quy nh cc th tc c thc thi).
2. C s php l xy dng c cu t chc b my hnh chnh nh ncVic b tr nhn s
trong b my hnh chnh nh nc tu thuc vo v tr ca tng cp hnh chnh (VD:
UBND H Ni phi b tr s lng i biu HND, cc chc danh nhiu hn mt s tnh
khc do H Ni c v tr quan trng, dn s nhiu...; hoc Ch tch UBND Tp H Ni
c hm tng ng b trng m mt s tnh khc li khng c nh vy).
4. C s xy dng mi quan h c th gia nh nc v cng dn, nh nc v cc t
chc XH khcTrong XH ta hin nay, cc t chc XH ngy cng pht trin, do xy
dng mi quan h c th s gip nh nc tin hnh qun l, iu hnh c hiu qu hn,
cht ch hn.
III. Ni dung c bn ca th ch nn hnh chnh nh nc1. Qun l hnh chnh nh
nc v kinh t: gm cc vn chnh sau- Qun l kinh t tm v m (trch nhim ny
thuc c quan hnh chnh nh nc cao nht l Chnh ph) nh nh hng vng, min,
xy dng cc khung cng nghip, u t xy dng c s h tng...
- Ngn nga (ch yu bng c ch chnh sch) cc hot ng bt hp php lm nh
hng n nn kinh t (VD: cm nhp khu mt s mt hng hoc tm thi hn ch, nh
thu cao i vi mt s mt hng iu tit sn xut trong nhng, khuyn khch sn
xut trong nc).
2. Qun l hnh chnh nh nc v tin t- Qun l ti sn, ti nguyn ca quc
gia.
- vn thu, v thu l ngun thu quan trng ca quc gia, do nh nc qun l
bng lut cht ch, gn trch nhim ca cng dn vo vic np thu.
- Qun l, iu tit cc ngun thu (t bun bn thng mi, du kh, cc loi ph,
l ph, hng ho xut nhp khu...).
- Qun l thng nht ngn sch nh nc bng Lut Ngn sch (c quan c giao l
B Ti chnh c trch nhim d ton, tng quyt ton).
- Qun l tin t tn dng v ngn hng (pht hnh tin t phi tnh ton k,
khng nh hng n nn kinh t t nc; hoc tn dng cho vay pht trin cc thnh
phn kinh t, to ngun thu cho nh nc; cc ngn hng c nh nc nh hng pht
trin).3. Qun l, s dng lc lng lao ng- Lc lng lao ng l lc lng quyt nh
n vic sn xut ra ca ci cho XH. V vy, vic qun l, s dng c hiu qu lc
lng ny ht sc quan trng (lc lng lao ng ca nc ta hin nay trnh cn thp,
do nh nc cn u t o to, bi dng dn hi nhp vi khu vc v quc t).
4. Qun l hnh chnh nh nc v trt t an ton XH, v an ninh-quc phng-
Lin quan n bo v chnh tr ni b, m bo on kt thng nht (khng chia ng
phi) n nh chnh tr, tp trung xy dng t nc, lin kt khi i on kt dn tc
chng cc th lc bn ngoi can thip.
- Qun l an ninh thng tin (i vi ngnh lu tr c lin quan n cng vn
giy t cha nhng thng tin, cho nn phi qun l cht ch).
- Qun l v hot ng tn gio (vn ny hin nay rt phc tp m cc th lc th
ch bn ngoi thng hay li dng lm bn p, ch da, l ni gin tn cng ta), ch
l lut php nc ta cho php t do tn ngng v t do khng tn ngng.
- Ngoi ra, ni dung qun l nn hnh chnh nh nc cn lin quan n qun l
nh nc v vn ho, khiu ni, t co ca cng dn m bo cho cc khiu ni, khiu
kin ca nhn dn c gii quyt kp thi.
Tm li, ni dung c bn ca n rt a dng, phc tp, do t ra vn ci cch nn
hnh chnh nh nc.
5. Mt s vn v ci cch th ch nn hnh chnh nh nc- Phi hp php ho s phn
cng quyn lc trong h thng chnh tr t nc, trong xc nh r vai tr lnh o
ca ng i vi b my nh nc thng qua cc ch trng, chnh sch, cc nh hng pht
trin, ch khng lm thay, bao bin.
+ Phi lm r quyn qun l, iu hnh b my nh nc, c bit l b my hnh chnh
nh nc.
+ cao vai tr t chc, vn ng cc t chc chnh tr-XH v cc t chc ca MTTQ
Vit Nam.
- Sp xp b my nh nc mt cch hp l v b tr bin ch ph hp vi b my (cc c
quan s nghip hin nay tng hp ng gim bin ch).
- Hin i ho cc phng php v phng thc qun l nh nc, tin ti xy dng
Chnh ph in t.
- To sc mnh cho nn hnh chnh trong nn kinh t th trng pht trin
theo nhiu thnh phn, trn c s nh hng XHCN m ng ta xc nh (nn hnh chnh
khng thc hin chc nng cai tr, m phi to iu kin cho cc thnh phn kinh t
pht trin, l dch v cho nn kinh t).
Chng IV
T CHC B MY HNH CHNH NH NC
I. Nguyn tc chung v t chc b my hnh chnh nh nc1. Thng nht ch huy
v h thng th bci vi bt k nn hnh chnh ca quc gia no cng u c chia theo
th bc tu theo c im lch s ca mi quc gia (VD: vi nhng quc gia lin
bang th chia theo: bang-khu-tnh...; hoc nh nc ta t TW n a phng c 3
cp). Trong h thng th bc ny, u chu s ch huy thng nht ca b my nh nc
TW.
2. Nguyn tc quyn lc v trch nhim gn lin vi nhauMi mt cp hnh chnh
ca mt quc gia u c trao nhng quyn hn nht nh, quyn hn c khng nh trong
cc vn bn lut (VD nh trong Hin php hoc Lut T chc nn hnh chnh nh nc
). ng thi vi cc quyn hn , th cc cp cng c trch nhim rt ln trong qun
l iu hnh nn hnh chnh nh nc. Nguyn tc quyn hn v trch nhim gn lin vi
nhau, to mi quan h hi ho trong thc thi quyn lc m nh nc giao cho
(chng chnh l 2 mt ca mt vn , c ci ny th phi c ci kia).
3. Nguyn tc phm vi kim sot hp l- Mi mt cp chnh quyn u c trch
nhin kim sot mi cng vic trong phm vi c giao. Cng vic kim sot ny c
th hin trong h thng cc vn bn quy phm r rng (VD: c quan kim lm th
phm vi kim sot ca n phi c xc nh r c lm g, phm vi n u...).
4. B my hnh chnh phi tinh gimNguyn tc ny hin nay cc quc gia u
phi ang hng ti. V hnh chnh khng trc tip lm ra ca ci vt cht, m n ch
tiu tn kinh ph. Chi nn ci cch hnh chnh, tinh gim b my sao cho hp l,
c cu t chc n gin, trnh nhiu tng nc... gii quyt cng vic c hiu qu hn.
nc ta hin nay, nn hnh chnh cn cng knh, mt s khu gii quyt cn nhiu
cp, nhiu ca, cho nn mc tiu tinh gim, ci cch nn hnh chnh cho hiu qu
c ng v Nh nc ta lun ch trng v c nhiu ch trng, chnh sch thc hin ci
cch nn hnh chnh nh nc.
II. T chc b my hnh chnh nh nc1. Nhng nguyn tc mang tnh chnh tr-
Nguyn tc tp trung dn ch: y l nguyn tc c bn trong t chc v hot ng ca
b my nh nc ta, iu ny c khng nh trong HIn php, trong Lut T chc Chnh
ph, Lut t chc HND, UBND cc cp. Theo nguyn tc ny, quyn lc nh nc ca
nc ta thuc v nhn dn, nhn dn thc hin quyn thng qua cc c quan dn c c
bu ra theo nguyn tc ph thng, bnh ng, trc tip v b phiu kn.
- Nguyn tc kt hp qun l theo ngnh vi qun l theo lnh th: i vi nc
ta, ngnh v lnh th thng nht vi nhau, khc vi mt s nc c chia thnh cc
bang, c cc h thng hnh chnh khc nhau.
- Nguyn tc phn bit r chc nng qun l nh nc v kinh t vi chc nng qun
l sn xut kinh doanh nhm to mi trng thun li cho QHSX kinh doanh pht
trin, h tr cho cc t chc sn xut (vn, t ai, th trng, thng tin...). Nh
nc phi hoch nh v thc hin cc chnh sch XH thng nht gia pht trin kinh
t v m bo cng bng XH lm cho s phn ho giu-ngho khng ln qu. Qun l, kim
sot ti nguyn, ti sn quc gia, t chc nn kinh t quc dn, xy dng chin lc
quy hoch nh hng pht trin nn kinh t. Thc hin nhng hot ng ca cc t chc
qun chng thc hin quyn lc qun l nh nc.
2. Nhng nguyn tc khoa hc v t chc nn hnh chnh nh nc- Nguyn tc nn
nghin cu phi ph hp vi nhng yu cu ca chc nng hnh php, m trong chnh
ph l c quan ng u h thng hnh php .
- Nguyn tc hon chnh v thng nht ca nn hnh chnh (th hin ch, nn hnh
chnh c t chc t TW ti a phng, thng nht trong phm vi c nc. nhng ta, h
thng hnh chnh t TW n a phng l 4 cp hon chnh v thng nht: Chnh ph-tnh
(thnh) - huyn (th) - x (phng).
- Nguyn tc phn nh thm quyn qun l hp l cho tt c cc cp, cc ngnh. i
vi nc ta, nguyn tc ny cng ngy cng c lm r, c nhiu vn bn QPPL iu chnh
r quyn phn cp qun l ca mi cp.
- Nguyn tc phn nh phm vi qun l v h thng cc cp qun l cho ph
hp.
- Nguyn tc phn nh thm quyn v trch nhim (trnh tnh trng lm dng hoc
b st quyn).
- Ngoi ra, ngi ta cn quan tm n nguyn tc tit kim, hiu qu; nhn dn
tham gia vo qu trnh qun l pht huy tnh tch cc ca ngi dn (tit kim l
vn c Chnh ph t ra t lu, lm tt khu ny s tit kim c cho ngn sch dng vo
vic pht trin kinh t t nc).
3. T chc b my hnh chnh nh nca. Trung ng:
- Nguyn th quc gia: L ngi ng u ca quc gia, do QH bu ra ti k hp u
tin ca mi kho QH. Nguyn th quc gia i din cho t nc v 2 phng din: i
ni v i ngoi. V phng din i ni, nguyn th quc gia thc thi chc nng lp
php bng vic cng b cc vn bn lut do QH v UBTVQH thng qua. V chc nng
hnh php, nguyn th quc gia l thng lnh cc lc lng v trang, quyt nh
nhng vn nh phong tng cc danh hiu nh nc, quyt nh c x, n x, quyt nh b
nhim i s v cc i din ngoi giao ca ta ra nc ngoi v tip nhn cc i din
ngoi giao cc nc.
- Chnh ph: L c quan hnh chnh cao nht ca nh nc, l c quan quyn lc
cao nht, do QH bu ra trong k hp u tin ca mi kho. Chc nng, nhim v,
quyn hn ca Chnh ph l qun l, iu hnh ton b i sng chnh tr, kinh t, vn
ho, gio dc, an ninh-quc phng, i ngoi... ca nc ta. Thnh phn ca Chnh
ph bao gm Th tng Chnh ph, cc ph Th tng Chnh ph, b trng, th trng cc
c quan ngang b.
- Cc b: B l c quan ca Chnh ph, do QH bu ra vi chc nng, nhim v l
qun l ngnh hoc lnh vc ca nh nc. B l thnh vin ca Chnh ph, ngi ng u
mi b l b trng; v chnh tr, b trng l chnh khch (i din cho ng cm quyn)
t chc thc hin nhim v ng giao; v mt hnh chnh, b trng l mt nh hnh
chnh, nh qun l iu hnh 1 c quan ca Chnh ph; khi thc thi qun l hnh
chnh th phi tun th theo lut php. V vy, chc nng hnh chnh ny lm cho
hot ng ca cc b n nh, trnh chng cho.
Ngoi ra gip Chnh ph qun l mt s ngnh, lnh vc khc th Chnh ph thnh
lp ra mt s c quan trc thuc. Nhng c quan ny khng phi l thnh vin ca
Chnh ph, gip Chnh ph thc hin qun l mt s ngnh, lnh vc. Ngy nay, theo
hng ci cch hnh chnh, cc c quan ny gim do sp nhp vo cc b.
b. T chc chnh quyn a phng:
- T chc chnh quyn a phng ca cc quc gia trn th gii khng ging nhau
tu theo c im tnh hnh mi nc c th thit k ra cc cp hnh chnh quc gia
khc nhau. C nc c 4 cp (TW-tnh-huyn-x), c nc c 3 cp, c nc t chc theo
lin bang... Nc ta c 4 cp, theo nguyn tc tp trung dn ch, chnh quyn a
phng c phn cp qun l lnh vc i sng XH ca a phng.
- C cu t chc chnh quyn a phng: Hin nay nc ta thng nht t chc 3 cp
v n l cp chnh quyn a phng hon chnh, bao gm c c quan quyn lc nh nc a
phng (HND cc cp), c quan hnh chnh (UBND) v c quan t php (TA v Vin
Kim st), ring c quan ny c t chc ti cp huyn v tng ng. V a v php l ca
chnh quyn a phng gm:
+ HND l c quan i din cho quyn li ca nhn dn a phng, do nhn dn bu
ra theo nguyn tc ph thng, bnh ng, b phiu kn (lu : QH v HND cc cp u
do nhn dn bu ra, QH khng lnh o HND, m ch gim st, hng dn thc hin
theo lut, cc ch trng chnh sch ca nh nc).
+ C quan hnh chnh a phng (UBND) cc cp do HND cng cp bu ra ti k
hp u tin ca mi kho hi ng (nhim k hin nay l 5 nm). Thnh phn gm: ch
tch, cc ph ch tch v cc u vin (s lng tu theo tng cp, tng tnh). Chc
nng, nhim v, quyn hn ca UBND cc cp l qun l, iu hnh ton b mi mt hot
ng a phng (kinh t, vn ho-XH, quc phng-an ninh, trt t tr an...).
UBND thng thng 1 thng hp 1 ln, Thng trc UBND c nhim v triu tp cc
phin hp UBND.
Tm li, t chc b my chnh quyn cp TW v a phng l mt trong nhng ch th
c bn v l mt b phn quan trng cu thnh nn hnh chnh nh nc nc ta.
Chng V
CNG V V CNG CHC
I. Cng v1. KN: Cng v l mt loi lao ng c th thc hin nhim v qun l
nh nc thi hnh lut php, a lut php vo i sng, ng thi cng qun l, s dng
c hiu qu ti sn chung (cng sn) v ngn sch nh nc nhm phc v nhim v chnh
tr ca quc gia.
c im rt ra t KN trn:
- Lao ng c th: V lao ng ny mang tnh tru tng, kh ong m hiu qu bng
con s c th (VD: TTg ra quyt nh khon 10, 100... lm cho sn xut nng
nghip nc ta pht trin, ngi nng dn n, tnh hnh kinh t-XH pht trin r
rt, m bo lng thc cho XH v xut khu..., do kh c th nh gi c hiu qu
quyt nh trn). Hot ng cng v ny phi da trn c s s dng cc quyn lc nh
nc, th hin trong cc vn bn lut v cc vn bn quy phm di lut.
- Hot ng ny do i ng cn b cng chc trong b my nh nc thc hin.
2. Nguyn tc ca cng v- Nguyn tc chung: Nhng quan im, nhng t tng,
nhng quy nh chung nhm thc hin mt cch c hiu qu cng vic qun l nh nc
(VD: v quan im ca nh nc ta l do dn, v dn, cho nn mi t tng, quan im
phi hng v nhn dn).
- Nguyn tc c th:
+ Cng c th hin ch v p ng li ch ca nhn dn v nh nc.
+ N c thc hin theo nguyn tc tp trung dn ch (quyn lc tp trung
theo a s, c nhn ph trch).
+ c hnh thnh v pht trin theo k hoch, nh hng nht nh.
+ Nguyn tc cng v ny phi tun th php lut,bo m php ch, thc hin ng
thm quyn, khng lm quyn, nhng cng khng b st quyn lc.
Ngay t khi CMT8 thnh cng, Bc H quan tm n cng tc ny, nhng v ta
phi tri qua cc cuc khng chin, cho nn mi n khi thng nht nc nh th n
mi thc s c coi trng.
II. Cng chc1. KN:
- Hin nay, quan nim v cng chc cc quc gia c nhiu cch hiu khc
nhau. Nhn chung u quan nim cng chc l nhng ngi lm vic trong cc c
quan nh nc v c gii hn trong phm vi b my nh nc (3 b phn quyn lc). nc
ta, ngi ta da vo 3 tiu ch c bn sau xc nh cng chc:
+ L nhng ngi c tuyn dng, c b nhim hoc c bu c vo lm vic trong bin
ch chnh thc b y nh nc ca cc t chc chnh tr, chnh tr-XH.
+ L nhng ngi c xp vo ngch bc trong h thng ngch bc do nh nc thng
nht quy nh.
+ Tt c nhng ngi ny u c hng lng do ngn sch nh nc cp.
- Quyn v ngha v ca cng chc:
+ Mi cng chc u c nhng quyn, ngha v m bo php l nh mi cng dn c php
lut quy nh.
+ u c nhng quyn, ngha v m bo php l chung nh cc cng chc nh nc khc
(s ngang bng gia cng chc cc ngnh, cc cp, cc t chc khc nhau, ngch bc
cao thp khc nhau u c m bo nh nhau).
2. Phn loi cng chcNgi ta phn loi cng chc thnh cc loi ngch, bc
khc hau theo nhng tiu chun do c quan nh nc c thm quyn quy nh (hin
nay B Ni v gip Chnh ph quy nh vn ny). Hin nay, theo cch phn loi ny,
ngi ta chia ra:
- Cng chc lnh o: l nhng cng chc gi cng v ch huy trong iu hnh cc
cng vic ca c quan, n v (cng chc lnh o thng thng s lng t, trnh cao,
c o to c bn...).
- Cng chc chuyn mn (chuyn vin): gm nhng nh chuyn mn k thut thc
thi cng vic phc tp.
- Cng chc thi hnh cng v nhn danh quyn lc nh nc (cnh st, thanh
tra, hi quan, kim lm...).
- Cng chc hnh chnh: l nhng ngi tha hnh nhim v do ngi lnh o giao
ph.
Ty mi loi cng chc ni trn, ngi ta chia thnh cc ngch, bc khc
nhau.
3. Quyn hn v ngha v ca cng chci vi tt c cc cng chc u c th hin cc
trng thi chnh sau y:
- Trng thi ng nhim (lm vic ti cng s hoc bit phi, ang ngh v cc l
do khc nhau).
- Trng thi chm dt nhim s, th hin 3 dng:
+ Chm dt t nguyn
+ Chm dt do b thi hi hoc b k lut (bt buc).
+ Chm dt do ht tui lm vic, ngh hu theo ch quy nh.
* Cng chc c cc quyn hn:
- Thm quyn ca cng chc c 2 loi:
+ Thm quyn ca ngi lnh o (th hin trong cc vn bn quy phm quy
nh).
+ Thm quyn ca ngi thi hnh cng v (cng c ghi trong cc vn bn QPPL)
tu theo v tr ca cn b cng chc ).
- V quyn li: bt k mt cn b cng chc no cng c 2 loi quyn li:
+ V mt tinh thn: c quyn tham gia cc hot ng chnh tr-XH theo quy
nh ca lut php.
+ V mt vt cht: tt c cc cng chc hon thnh nhim v u c hng lng theo
ngch, bc v cc ch phc li khc m c quan c (khen thng, ngh php, tham
quan...).
- Ngha v ca cng chc:
+ Phi lm trn bn phn theo chc trch c giao.
+ Nghim chnh chp hnh ni quy, quy ch, php lut ca nh nc.
+ Mi cng chc u c ngha v gi gn b mt c quan, nh nc.
+ i vi bt k cng chc no u phi c trch nhim cng v khi thi hnh nhim
v c giao.
+ Tt c cc cng chc khi hon thnh xut sc nhim v u c khen thng, vi
phm s b k lut theo quy nh.
Chng 6
QUYT NH HNH CHNH
I. Quyt nh hnh chnh l g?1. KN: Quyt nh hnh chnh l mnh lnh iu hnh
ca cc ch th qun l hnh chnh nh nc c thng qua theo th thc nht nh nhm
thc hin mt mc ch hay mt cng vic c th.
T KN trn ta thy, bt k mt quyt nh hnh chnh no cng cha ng nhng
quyn lc trong v n cng cha ng cc mc tiu m ch th mun t c, ng thi n
cng cha ng cc bin php nhm gii quyt nhng cng vic ca ch th.
2. Tnh cht ca quyt nh hnh chnh- Mi quyt nh hnh chnh u c tnh ch
quyn lc nh nc.
- N c tnh php l th hin hu qu (h qu) php l do chng to ra (VD: thc
hin quyt nh giao t giao rng th hu qu (h qu) l t trng, i trc c ph
xanh, ngi dn c iu kin pht trin kinh t...).
- Mi quyt nh hnh chnh u c tnh di lut (cc vn bn c th ho, chi tit
ho thi hnh lut).
- Ban hnh ra quyt nh hnh chnh l thc hin quyn hnh php (tc l quyn
chp hnh v iu hnh ca cc c quan hnh chnh nh nc c thm quyn v cc c quan
c nh nc u quyn).
3. So snh quyt nh vi cc loi quyt nh khc- Quyt nh hnh chnh khc
lut v n l vn bn di lut (c quan ban hnh khng phi l c quan lp
php).
- Quyt nh hnh chnh khc vi cc quyt nh ca TA cng nh cc VKS v phm
vi iu chnh v i tng iu chnh ca n (thng thng quyt nh hnh chnh c phm
vi v i tng iu chnh rng, cn quyt nh ca TA hay VKS th hp hn) (VD: Mt
N ca Chnh ph c th p dng cho tt c mi ngi hoc mt ngnh, mt lnh vc...;
cn mt quyt nh ca TA hay VKS thng ch p dng cho mt hoc mt nhm i tng c
th).
- Quyt nh hnh chnh khc vi cc vn bn thng thng v cc giy t c tnh
php l khc (VD nh CV mi hp, giy gii thiu, giy cng tc...).
II. Phn loi quyt nh hnh chnh1. Phn loi quyt nh hnh chnh theo tnh
cht php l v ni dung ca n: Da theo cch phn loi ny th quyt nh hnh
chnh c cc loi sau:
- Quyt nh hnh chnh quy phm (quyt nh hnh chnh mang tnh lp quy): l
nhng quyt nh mang tnh ch o, n ra nhng chnh sch, nhng ch trng, nhng
ch thc hin trong mt thi gian nht nh. Nhng quyt nh hnh chnh ny l cng
c ch yu ca hot ng qun l hnh chnh nh nc (ly VD v mt N ca Chnh
ph).
- Quyt nh hnh chnh c bit: l loi quyt nh iu chnh cc i tng c th
(VD: TTg ra quyt nh khen thng cho 1 n v, 1 c nhn no ; hoc quyt nh
ca TTg b nhim hay bi nhim mt c nhn no ...).
2. Phn loi quyt nh hnh chnh theo tnh cht mnh lnh ca n: Theo cch
phn loi ny, c quyt nh hnh chnh cho php, c quyt nh hnh chnh cm lm mt
vic g , hoc quyt nh hnh chnh iu chnh, sa i mt quyt nh hnh chnh ban
hnh no .
3. Phn loi quyt nh hnh chnh theo thm quyn ban hnh: Da theo cch
phn loi ny, tu theo v tr, chc nng, nhim v, quyn hn m cc c quan c
quyn ban hnh cc quyt nh hnh chnh ph hp (VD: CP c ban hnh NQ, N; B
trng c ban hnh Q, CT, TT...).
4. Phn loi quyt nh theo thi gian c hiu lc: Da vo cch phn loi ny,
c quyt nh hnh chnh thi gian thi hnh di, nhng c quyt nh hnh chnh thi
hnh trong thi gian nht nh.
5. Phn loi quyt nh hnh chnh theo hnh thc th hin: Quyt nh hnh
chnh tuyt i a s c ban hnh di dng vn bn, nhng cng c mt s quyt nh hnh
chnh c ban hnh bng li, trng hp ny c thc hin trong nhng trng hp cp
bch cn c gii quyt, x l ngay m bo tnh kp thi ca cc quyt nh hnh chnh
(ho hon, l lt, chin tranh...).III. Tnh hp php v hp l ca quyt nh hnh
chnh1. Tnh hp php:
Tt c cc quyt nh hnh chnh c ban hnh u phi m bo cc yu cu ca tnh hp
php. Nhng yu cu ny th hin nhng im chnh sau y:
- Quyt nh hnh chnh phi ph hp vi ni dung, mc ch ca cc vn bn lut v
cc vn bn quy phm ca cp trn.
- Cc quyt nh hnh chnh ban hnh phi trong phm vi thm quyn cho php
(VD: UBND tnh khng c quyn chia tch a gii hnh chnh ca cc n v trc
thuc; hoc thm quyn qun l t ai ca cp x, huyn...).
- Quyt nh hnh chnh ban hnh phi xut pht t nhng l do xc ng.
- Quyt nh hnh chnh ban hnh phi ng hnh thc, ng th tc do lut nh
(hin nay l Lut Ban hnh vn bn QPPL).
2. Nhng yu cu ca tnh hp l:
- Quyt nh hnh chnh ban hnh phi m bo hi ho li ch ca nh nc, ca tp
th v ca cc c nhn.
- Quyt nh hnh chnh ban hnh phi m bo tnh c th, ph hp vi tng vn ,
tng i tng phi thc hin.
- Quyt nh hnh chnh ban hnh phi mang tnh h thng v tnh ton
din.
- Cc quyt nh hnh chnh ban hnh phi bo m ngn ng, vn phong r rng, d
hiu, chnh xc.
Tm li: Mt quyt nh hnh chnh c ban hnh n phi m bo cc yu cu v tnh
hp php, tnh hp l th nhng quyt nh mi c hiu qu cao v hiu qu mang li s
ln.
IV. Quy trnh ban hnh v t chc thc hin quyt nh hnh chnh1. Thng
thng i vi mi quyt nh hnh chnh c ban hnh u phi tri qua cc giai on
chnh sau y:
- iu tra, nghin cu, thu thp v x l thng tin.
- Giao cho cc b phn chuyn mn son tho quyt nh hnh chnh.
- Thng qua quyt nh hnh chnh:
+ i vi nhng quyt nh hnh chnh c ban hnh cc c quan lm vic theo ch
tp th (quyt nh theo a s) th qu trnh thng qua c th hin qua cc phiu
biu quyt. i vi quyt nh ny th dng t TM (thay mt).
+ Thng qua theo ch mt th trng, trong trng hp ny ngi quyt nh chu
hon ton trch nhim v ni dung v tnh php l ca quyt nh. i vi vi loi
quyt nh ny phi r tn.
- Sau khi vn bn c thng qua th c cc b phn c lin quan thc hin quy
trnh ban hnh.
2. T chc thc hin quyt nh hnh chnh- Sau khi cc quyt nh c thng qua
th cn thng tin quyt nh hnh chnh kp thi ti cc i tng thc hin.
- T chc lc lng thc hin cc quyt nh hnh chnh nhng cn lu : i vi cc
quyt nh hnh chnh c ni dung phc tp th vic thc hin thng c tin hnh
theo 2 bc:
+ T chc thc hin th im xem xt, rt kinh nghim trc khi thc hin i
tr.
+ Sau khi thc hin th im rt kinh nghim ri th mi thc hin i tr.
- X l cc thng tin phn hi iu chnh kp thi nhng iu bt hp l.
- Kim tra kt qu thc hin, tng kt nh gi vic thc hin quyt nh hnh
chnh . Khi kim tra tng kt nh gi ta phi tun th 3 yu cu: trung thc,
khch quan v nghim tc.
3. nh ch hoc bi b quyt nh hnh chnhTrong thc t c mt s quyt nh hnh
chnh c du hiu bt hp php hoc c nhng du hiu nghi ng v tnh hp php ca
n. Gp nhng trng hp ni trn, c quan nh nc c thm quyn ra quyt nh bi b
hoc nh ch vic thi hnh.
C nhng quyt nh hnh chnh c ban hnh nhng v l do ny hoc l do khc m
b nh ch thi hnh, nhng khi xem xt k th vic nh ch, bi b l khng chnh
ng. Trong trng hp ny, c quan nh nc c thm quyn ra quyt nh khi phc li
ton b hay mt phn quyt nh hnh chnh .
Tu theo tnh hnh m c quan nh nc xem xt truy cu trch nhim i vi
nhng ngi c nhng li, sai lm ra quyt nh hnh chnh .
Chng VII
K THUT NGHIP V HNH CHNH
I. Quan nim chung v k thut v nghip v hnh chnh1. KN: K thut v
nghip v hnh chnh c hiu l nhng k nng lm vic, l nhng bin php c tnh
cng ngh m nhng ngi qun l hnh chnh c th vn dng mt cch linh hot trong
qu trnh iu hnh b my hnh chnh gii quyt nhng vic c lin quan n nhng vn
v hnh chnh.
2. Nhng yu t c bn lin quan n k thut nghip v hnh chnh- Phng tin
lm vic ca c quan.
- K thut thu thp, bo qun v x l cc ngun thng tin phc v cho hot ng
qun l nh: thng tin d bo, thng tin hin ti, thng tin qu kh...
- K thut lm vn bn (trnh lm vn bn hin nay chun hn trc, nhanh hn,
thun tin hn...).
- T chc cng vic trong cng s: m bo cho s phn cng b tr hp l i vi
cc cn b cng chc, vin chc trong c quan pht huy th mnh ca tng
ngi.
- Kim tra, iu hnh cng vic ca cp di. i vi cng tc qun tr gm c:
Hoch nh, t chc, iu hnh v kim tra.
- K thut giao tip.
II. K thut t chc cng vic trong CQHCNN1, Phn bit cng s v cc doanh
nghip, x nghip:
- Cng s l ni lm vic ca cc CQHC s nghip, l cc c quan trong qu
trnh hot ng khng trc tip sn xut ra ca ci vt cht c th, nu thiu th b
my hnh chnh khng hot ng, gy ngng tr sn xut, hot ng qun l x
hi...
- Cc doanh nghip, x nghip l ni trc tip sn xut ra ca ci vt cht,
do vn t chc lao ng trong cc cng s v cc doanh nghip, x nghip c nhng
im khc nhau (nh trong cng s, cn b lm vic c chia lm cc ngch bc khc
nhau; cn trong cc doanh nghip, x nghip ngoi b phn qun l hnh chnh,
cn li l ngi sn xut c chia theo trnh tay ngh...).
- D lao ng cng s hay doanh nghip, x nghip th tinh thn, thi ,
phong cch, tc phong lm vic, mi quan h gia cn b lnh o v ngi b lnh
o... c tm quan trng c bit.
- Cc k hoch, phng tin, cng c lm vic ca c quan cng gp phn quan
trng. C k hoch chun xc, phng tin, cng c y s nng cao hiu qu, nng sut
lao ng...
2. Phng php t chc cng vic ca cc CQHCNN- Cc tiu ch phn cng nhim v
trong c quan:
+ Da theo a v php l ca cc cn b cng chc, vin chc trong c quan phn
cng nhim v.
+ Da theo khi lng cng vic phn cng nhim v.
+ Da theo s lng bin ch v c cu t chc ca c quan phn cng nhim
v.
- Xy dng k hoch thi gian, trong k hoch ny c th c k hoch thng,
qu, 6 thng, 1 nm...
- Xy dng quy ch lm vic ca c quan, trong quy ch lm vic cn lu mt s
im sau:
+ Xc nh r trch nhim ca tng b phn cng nh tng cn b cng chc trong c
quan.
+ Mi quan h trong thc thi ch cng v c giao (mi quan h cc phng,
ban trong c quan, gia ngi lnh o vi ngi b lnh o, gia cc cng chc vi
nhau...).
- T chc cc cuc hp:
+ Mi cuc hp u phi thc hin theo mt yu cu, mt ni dung nht nh.
+ Thnh phn d cc cuc hp khng ging nhau, tu theo tnh hnh c th ca c
quan.
+ Thi gian tin hnh cuc hp cng khng ging nhau, tu theo tnh hnh c
th ca c quan.
3. m bo thng tin cho hot ng qun l- Hot ng hnh chnh thc cht l vic
phn tch, x l cc thng tin khc nhau ra c nhng quyt nh hnh chnh kp
thi. Do vic thu thp y cc ngun thng tin khc nhau c ngha cc k quan
trng i vi hot ng qun l hnh chnh. Khi phn tch, x l thng tin, cn ch
phn bit rch ri gia nhng thng tin chnh thc v nhng thng tin mang tnh
d lun.
4. Qun l vn bn trong CQNN- Mc ch:
+ QLVB trong cc CQNN thc cht l qun l cng vic ca c quan v vn bn l
s th hin kt qu lm vic ca cc cn b cng chc cng nh cc b phn khc nhau
ca c quan.
+ QLVB nhm b b mt ca c quan ni ring v ca nh nc ni chung (v cc
thng tin trong vn bn ni ln hot ng ca c quan).
- Nguyn tc QLVB trong cc c quan: L tp trung thng nht, theo gi tr
ca cc ti liu, theo thi gian hnh thnh cc ti liu.
- T chc QLVB c thc hin 2 khu:
+ khu vn th: lm nhim v qun l hin hnh cc ti liu vn kin c hnh thnh
trong hot ng ca cc c quan, n v.
+ lu tr: i vi nhng ti liu sau khi gii quyt xong c lp h s v chuyn
vo lu tr c quan qun l.
III. Th trng trong vic iu hnh cng s1. c im lao ng ca ngi th
trng- y l ngi chu trch nhim cao nht trong mt c quan, mt t chc (d c
quan thm quyn chung hay c quan thm quyn ring).
- L mt loi lao ng qun l, cho nn ngi th trng cn hiu bit cng vic
do mnh lm, phi bit cng vic c giao v phi bit kt qu t c nh th no, phi
bit nhng tiu chun nh gi thnh qu cng vic m mnh ph trch.
- La ngi bit s dng ng nng lc ca nhng ngi di quyn.
- L ngi lun lun bit to khng kh lm vic trong cng s mt cch thoi mi
kch thch tinh thn lm vic ca mi ngi, nhng phi gi c th bc ca mnh.2.
Ni dung cng vic ca ngi th trng- D tnh c nhng cng vic m c quan mnh
phi lm (c trc mt v lu di theo k hoch), ng thi d tnh c nhng cng vic
t xut.
- T chc thc hin cc cng vic c xc nh, th hin :
+ Phn cng cng vic cho cc n v, cn b di quyn.
+ To mi iu kin cc b phn thc hin nhim v c giao.
- Ch huy v iu hnh cc b phn, cc cn b di quyn thc hin cc nhim v c
giao. Thng qua cc quyt nh hnh chnh hoc trc tip ch o, iu hnh i vi n
v, t chc.
- Phi-kt hp vi cc b phn trong v ngoi c quan, n v mnh ph trch, to
nn s lin kt, h tr, gip ln nhau trong thc thi cng v.
- Kim tra, kim sot cng vic giao cho cc n v, c nhn di quyn.
Tm li: Trong k thut nghip v hnh chnh, c 3 vn ln, trong 3 vn ny c
bit lu n yu t c bn lin quan n k thut nghip v hnh chnh, v nhng yu t
ny n c th tc ng tch cc hoc tiu cc n kt qu vic t chc cng vic v phng
php t chc cng vic trong cc c quan hnh chnh nh nc. K thut nghip v
hnh chnh l thuc mt phn quan trng vo lao ng ca ngi ng u cc c quan, v
vy trch nhim hnh chnh i vi ngi th trng c quan rt nng n.
Chng VIII
KIM SOT I VI NN HNH CHNH NH NC
I. Quan nim chung i vi vic kim sot nn hnh chnh nh nc1. KN:
Hot ng HCNN l mt hot ng thc thi quyn lc qun l i vi b my nh nc ni
chung v nn HCNN ni ring. Hot ng ch yu da trn h thng lut php ca nh
nc, s dng quyn lc nh nc iu hnh cc mi quan h xut hin trong i sng XH
theo nguyn tc quyn lc phc tng. Bi vy, vic kim sot i vi nn HCNN phi
dj t ra v c tm quan trong c bit m bo cho cc c quan HCNN thc hin ng
php lut, trnh hin tng lm dng quyn lc.
T ta c KN: Kim sot i vi hot ng ca nn HCNN l loi hot ng c bit
thuc chc nng ca nh nc v XH nhm bo m tnh hp php, hp l v hiu qu trong
QLNN; c coi l tng th nhng phng tin, t chc, php l do cc CQNN, cc t
chc XH v cng dn thng qua cc hnh thc gim st, kim tra, thanh tra, kim
st di s lnh o ca ng nhm thit lp trt t trong qun l, bo v cc quyn t
do, li ch hp php ca cng dn, li ch ca nh nc v ca ton XH.
i tng ca hot ng kim sot: L hot ng qun l HCNN, hay ni cch khc l
mi hot ng qun l HCNN chnh l i tng ca kim sot HCNN.
2. Cc phng thc kim sot i vi nn HCNN:
i vi nn HCNN nc ta hin nay thng p dng cc phng thc kim sot ch yu
sau:
- Hot ng gim st
- Hot ng kim tra
- Hot ng thanh tra
- Hot ng kim stII. Cc hot ng kim sot i vi nn HCNN1. Gim st:
- Hot ng ny c thc hin bi QH, HND cc cp. Hot ng gim st ca cc c
quan ny thng qua cc k hp, thng qua hnh thc tip xc c tri; hoc QH,
HND cc cp c cc on i biu ca mnh t chc cc cuc gim st hot ng qun l hnh
chnh cc a phng khc nhau.
- Gim st ca TAND cc cp thng qua vic xt x i vi cc v n.
- Hnh thc gim st ca cng dn: hnh thc ny thng c t chc thng qua
MTTQ v cc on th qun chng khc.
2, Thanh tra:
- Thanh tra l ch cc hot ng ca cc t chc thuc Tng thanh tra nh nc
v thanh tra nh nc chuyn ngnh (Tng TTNN l c quan thuc Chnh ph, ngang
b). i vi hot ng ny th c quan thanh tra v i tng thanh tra thng khng
c quan h trc thuc vi nhau.
- C quan thanh tra do th trng CQHCNN t ra hot ng vi t cch l c
quan chc nng gip th trng cng cp thc hin chc nng, nhim v, quyn hn ca
mnh.
3. Kim st:
- Kim st l vic thc hnh quyn cng t v quyn kim st cc hot ng t php
bo m cho php lut c chp hnh nghim v thng nht.
4. Kim tra:
- Kim tra ca CQNN cp trn i vi cp di. y l hot ng ca cc t chc mang
tnh thng xuyn ca cp trn i vi cp di nhm xem xt hot ng ca c quan cp
di, nh gi mi hot ng ca c quan cp di trong vic thc hin cc nhim v c
giao. Cng c th thc hin vic kim tra i vi thc hin mt quyt nh hnh chnh
no .
- Kim tra ca ng i vi hot ng ca b my nh nc ni chung v cc CQHCNN
ni ring. y l hot ng kim tra ca ng vi t cch l ng cm quyn, ng lnh o
ton b h thng chnh tr ca nc ta:
+ Kim tra ca ng c thng qua bng cc hnh thc nh i hi, Hi ngh qun
trit cc ch trng, ng li, chnh sch ca ng v Nh nc ni chung v h thng
HCNN ni ring c trch nhim t chc iu hnh vic thc hin cc ch trng, chnh
sch .
+ ng c nhng ngi ng vin c phm cht v nng lc trc tip ph trch cc
CQNN ni chung v CQHCNN ni ring. Thng qua nhng ngi ng vin ny kim tra
hot ng ca b my nh nc. Tt c nhng ng vin c giao trch nhim qun l cc
CQHCNN u phi tun theo php lut v da vo php lut iu hnh ton b nn
HCNN.
Chng 9
CI CCH HNH CHNH
I. Ti sao phi ci cch hnh chnh?1. Cc quan im cn nm vng thc hin ci
cch nn HCNNCi cch hnh chnh l mt ni dung c bn ca khoa hc hnh chnh ni
chung v ca nn HCNN ni ring. y l mt cng vic m hu ht cc qf trn th gii
u phi tin hnh. Bi v, ci cch hnh chnh l n by cho s pht trin kinh t
(v hnh chnh thuc thng tng kin trc, n c tc ng tch cc hoc tiu cc ti
nn kinh t. VD: nn hnh chnh ca ta by gi cn nng n, cho nn c mt s mt n
km hm s pht trin; v nh trc y mun u t vo Vit Nam phi c 9 ca-9 du, by
gi ch cn 4 ca-4 du...). Chnh v vy, Vit Nam, ti i hi 6 ca ng (1986)
v Hi ngh BCHTW ln th 8 (kho VII) thng 1/1995 khng nh tm quan trng
ca vic ci cch nn hnh chnh: Ci cch nn hnh chnh l tip tc xy dng v hon
thin nh nc Cng ho XHCN Vit Nam, trong c nhng bc i c th nh: Hon thin
th ch nn HCNN cc cp vn hnh b my HCNN . ng thi qua nng cao hiu lc v
hiu qu hot ng ca nn hnh chnh cng nhm phc v tt hn cho nhn dn. Mun lm
c iu , khi thc hin ci cch hnh chnh, nh nc phi qun trit y nhng quan
im c bn sau y:
- Xy dng nh nc XHCN do dn v v dn, ly lin minh giai cp cng nhn -
nng dn v tng lp tr thc lm nn tng, do ng Cng sn Vit Nam lnh o, thc
hin y quyn dn ch ca hd, gi vng k cng XH, chuyn chnh vi mi hnh ng xm
phm n li ch ca T quc v nhn dn.
- Quyn lc nh nc l thng nht, c s phn cng v phi hp cht ch gia cc c
quan nh nc trong vic thc hin 3 quyn: lp php, hnh php v t php.
- Phi qun trit nguyn tc tp trung dn ch trong t chc v hot ng ca
nh nc Cng ho XHCN Vit Nam.
- Tng cng php ch XHCN, xy dng nh nc php quyn, qun l XH bng php
lut, nhng ng thi ht sc coi trng vic gio dc nhn cao o c XHCN.
- Tng cng vai tr lnh o ca ng i vi nh nc. y l mt yu t quyt nh n s
pht trin ca nh nc Cng ho XHCN Vit Nam.
2. Mi quan h gia ci cch hnh chnh vi cc ci cch khc- Ci cch hnh
chnh trc ht c mi quan h mt thit vi ci cch kinh t, bi v chnh ci cch
v th ch kinh t din ra nh ci cch v c cu, ch s hu, ci cch b my iu hnh
kinh t... Ci cch hnh chnh cn lin quan ti phng thc phn phi li nhun
kinh t, ngoi ra n cn lin quan n cc chnh sch kinh t. i vi nc ta, i
mi v kinh t c coi l trng tm, ng thi song song vi ci cch hnh
chnh.
- Ci cch hnh chnh lin quan ti ci cch php lut v t php, th hin 2
im chnh sau:
+ Ci cch hnh chnh cn c m bo bng mt h thng php lut, ch khng th
tin hnh tu tin.
+ Ci cch hnh chnh vi i mi h thng chnh tr: Trc ht, ci cch hnh
chnh l phc v nhim v chnh tr chung ca quc gia; th hai, ci cch hnh
chnh phi m bo phc v cho h thng chnh tr, gi vng n nh v chnh tr; th
ba, i mi phng thc qun l nh nc l mt bc tin hnh i mi tng bc h thng
chnh tr.
II. Ci cch nn hnh chnh nc ta1. Nguyn tc:
- Xy dng nn hnh chnh dn ch XHCN phc v c lc cho nhn dn gi vng trt
t k cng XH theo php lut.
- B phn trng yu ca vic xy dng nh nc php quyn Vit Nam gn lin vi i
mi v chnh n ng.
- Ci cch hnh chnh l phc v c lc nn kinh t hng ho nhiu thnh phn
theo nh hng XHCN, y mnh cng nghip ho, hin i ho t nc.2. Mc tiu ci
cch hnh chnh nc ta:
- Xy dng nn hnh chnh trong sch, nng lc qun l, iu hnh t nc.
- Thc y khoa hc pht trin lnh mnh, ng hng.
- Nng cao hiu qu, hiu lc qun l nh nc.
- Phc v c lc cho i sng nhn dn, hn ch ti a s phn ho giu ngho
trong XH.
3. Ni dung ci cch hnh chnh:
- Ci cch th ch nn HCNN.
- Ci cch b my HCNN nhm nng cao nng lc v hiu qu qun l ca n.
- Ci cch ch cng v, nng cao hiu lc v lm trong sch i ng cn b cng
chc.
CU HI N TP
1. Hnh chnh l g? Mi quan h cc phm tr lin quan trong nn hnh
chnh?
2. Cc yu t cu thnh nn HCNN v mi quan h cc yu t ?
3. Th ch nn HCNN v cc yu t cu thnh th ch ? MQH gia chng?
4. Quyt nh hnh chnh v cc yu t m bo tnh hp l, hp php ca n?
5. Kim sot i vi nn HCNN? Cc ph.thc p dng trong KS nn HCNN?
