Hava Kirliliği ve Neticeleri (12/11/2012)

7/30/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (12/11/2012)

1/112

Kmil B. VARINCAAdyaman niversitesi Mhendislik Fakltesi

evre Mhendislii Blm

12 Kasm 2012 Pazartesi 1


2/112

Londrada hava kirlilii

Tarih:5 Aralk 1952

Yer:Londra

Olay:Ani ve byk aplbir hava kirlenmesi

Sonu:4000 l

12 Kasm 2012 Pazartesi 2Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm


3/112

Hava kirlilii nedir?Nasl tanmlanr?

Hava kirlilii niye olur?Nasl meydana gelir? Sebepleri, kaynaklar nelerdir?

Hava kirlilii olursa ne olur?Neticeleri nelerdir?

Hava kirlilii nlenemez mi? Nasl?

Ben ne yapabilirim?


Akla gelen sorular

Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm


4/112

Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evreMhendislii Blm 12 Kasm 2012 Pazartesi4

Dnya

Ekvator ap:12.756,28 km

Ekvator evresi:40.075 km

Yzey alan:510.067.420 km2

Hacim:1,08 x 1012 km3

Yzey scakl:14-15C (287 K)


5/112


Hava

Hava, bir gaz karmdr.%78,084 azot, %20,946oksijen, %0,934 argon vegeri kalan %0,03768lkksmda ise karbondioksit

ve dier gazlardan oluur.

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7a/Atmosphere_gas_proportions.svg


6/112


Hava kirlilii

Kirlilik, dengeninbozulmasdr.

Hava kirlilii, havanndoal ieriinindeimesi, dengeninbozulmasdr.



7/112

Gaz Kirleticiler

(CO, CO2, SOx, NOx, vb)

Kalc organik kirleticiler

(Dioksin/furan, PCB vb.)

Ar metaller

(Kurun, cva, kadmiyum, nikel vb.)

Partikler madde (PM)

Hava kirleticileri



8/112

Gaz kirleticiler

Fosil yaktlarn yaklmas sonucu oluurlar. CO2yanmann, CO tam olmayan yanmann rndr. COnun esas

kayna tama aralardr. SO2nin antropojenik kayna kkrt ierikli fosil yaktlarn (kmr ve

ar yalar) yaklmas. Kkrt ierikli madenlerin erimesi, volkanlar veokyanuslar SO2nin doal kaynaklardr.

Azot oksitler genellikle NO olarak salnrlar ve atmosferde ozon veradikallerle hzl bir ekilde reaksiyona girerek NO2yi olutururlar.Bunun yannda atmosferin en alt tabakasnda NO2 ve uucu organikbileiklerin gne ile reaksiyona girmesiyle troposferik ozonoluur. Esas antropojenik kaynaklar hareketli ve noktasal yanma

kaynaklardr. Yanma sonucu oluan dier bir kirletici uucu organik bileiklerdir

(VOC). VOCler benzen gibi organik yapda kimyasal trleri ierirler.Gaz kirleticilerin byk ksm solunup ve solunum sistemini etkilerkenVOCler ise kansere neden olurlar.



9/112


Karbondioksit (CO2)

17. yzyln balarndakefedilmi;

Renksiz, kokusuz;

Atmosferde %0,035

orannda bulunan; Karbon ieren maddelerinyaklmas ile ortaya kanbir gazdr.

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/41/Carbon-dioxide-3D-vdW.png


10/112


Kkrt dioksit (SO2)

Renksiz, keskin kokulureaktif bir gaz, Kkrt ieren maddelerin

yaklmas, metal ergitmeilemleri ve dier

endstriyel proseslersonucu oluur. Hrltl solunum, gs

skmas ve kesik nefesalmaya sebep olur.

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/Sulfur-dioxide-3D-vdW.png


11/112


Azot dioksit (NO2)

Krmzms kahverengirenkli; Yanma sonucu oluur, Astm gibi solunum

hastal olan yetikinler

ve ocuklarda; ksrk,hrltl solunum ve kesiknefes alma gibi solunumbelirtilerine nedenolabilir. Ksa sreli

maruziyet dahi akcierfonksiyonunu etkiler.

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1a/Nitrogen-dioxide-3D-vdW.png


12/112

Kalc organik bileikler

Kimyasallarn toksik grubudurlar.

Uzun sre bozunmadan kalabilirler

Besin zincirinde birikirler.

Pestisitleri, dioksin/furan, PCB (poliklorlubifenil) ve dierklorlu organik trleri ierir.

Dioksinler tam olmayan yanma srasnda ve klor ierenmateryallerin yanmas ile oluurlar. Bu bileikler atmosferesalndktan sonra toprakta, suda ve canllarn ya

dokularnda birikirler.



13/112

Ar metaller

Metal elementlerini ierir.

Dnyann kabuundaki doal bileenlerdir.

Metaller indirgenemez ya da paralanamazlar. Ancak hava

araclyla (atmosferik tama) tanp toprak, su veinsanlarn besinlerine girebilirler.

Bunun yannda metaller yanma ve atksu dearj gibi evreyeok eitli kaynaklardan girebilmektedirler.

Metallerin ok kk bir ksm insan vcuduna iz element

olarak girer ve bu iz elementler normal metabolikreaksiyonlar iin gereklidir. Yksek konsantrasyonlardametaller toksik olabilirler.

Metabolize edilmeleri ve vcuttan atlmalar ok yavaolduu iin vcutta hzl bir ekilde birikirler.



14/112

Partikler madde

Hava iinde askda halde bulunan paralardr.

Doal ve antropojenik faaliyetler sonucu oluur.

Esas kaynaklar fabrikalar, enerji tesisleri, yakma tesisleri,

inaat faaliyetleri, yangnlar ve rzgrdr. PMin sala etkilerini deerlendirmek iin nemli roloynayan parametreler partikl ap, yzeyi, kompozisyonuve saysdr. Ultra ince ve ince partikller salk etkisibakmndan kaba partikllerden daha tehlikelidir.



15/112

Partikllerin boyutu ok deiiktir ve farkl kategorilerdetanmlanabilirler.

Ultra ince (ultra fine) aerodinamik ap 0,1 mden kkolanlar

nce (fine) partikller aerodinamik ap 1 mden kk olanlar

Kaba (coarse) partikller ap 1 mden byk olanlardr. PM2,52,5 mden kk olan ince partikller

Tm yanma prosesleri ve baz endstriyel prosesleri ierir.Solunum sistemi iine girerek alveollarde birikim yaparlar.

PM1010 mden kk olan kaba partikller Kaba partikl kaynaklar ise krma, tme ilemleri,

yollardan kalkan tozlardr. st solunum sistemindebirikirler.


Partikler Madde (PM)



16/112

Hava kirliliinin kaynaklarn snfa ayrabiliriz.

Nokta Kaynak Byk emisyon kaynaklar, endstri kurulular

izgi Kaynak (Hareketli Kaynak)

Karayollar vb

Alan Kaynak

Meskun alanlar


Hava kirliliinin kaynaklar



17/112


Nokta kaynaklar

Tek bana olduka fazla miktarda kirlilie sebep olan tesisler



18/112


izgi kaynaklar (hareketli kaynaklar)

Karayollarnda aralardan kaynaklanan emisyonlardr.



19/112


Alan kaynaklar

Meskun mekanlarnda iinde bulunduu yayl emisyonkaynaklar



20/112


Dalm - Dispersiyon

E: salm, C: evre konsantrasyon, D: kme



21/112


Hava kirliliinin neticeleriHava kirlilii

Asityamurlar

Canl-cansz

varlklarzerinde

tahribat vetahriat

HavaKalitesininbozulmas

Solunumrahatszlklar

Hastalklar

Zehirlenmeler

lmler

OzonTabakasnnncelmesi

Scaklkdeiimleri

Buzulerimeleri

Basn

merkezlerindedeiim

Sera etkisi

Denizseviyesindeykselme

Rzgar kuaklarndadeiim

Kresel Isnma

klim Deiiklii

U meteorolojikolaylar



22/112



23/112

Hava kirleticilerinin hepsi solunum yollarnetkiler.

Konsantrasyon ve maruz kalma sresi etkiyi

belirler. Grlen belirtiler; burun ve boazda tahri,

akcierlerde dz kaslarn evresinin skmasndandolay hava yollarnn daralmas, ksrk, hrlt,

ksa nefes alma gibi problemleri oluturur. Sonuta akcier fonksiyonunu azaltr, astm,

anfizem ve akcier kanserine neden olurlar.

Solunum Sistemi



24/112

Karbonmonoksit (CO) hemoglobine balanr ve onunoksijen tama kapasitesini azaltr. Bu durum oksijeneldesini azaltarak farkl organlarn, zellikle yksek

miktarda oksijen tketen (kalp, beyin) organlarnfonksiyonunu etkiler.

Partikler madde kanda phtlamaya neden olur vekan damarlarn etkiler. Bu da bir eit kalp hastalolan (angina) ve mikrokardiyal bozulmalara nclk

eder. Taikardi, kan basnc ve kanszlk da (anemi) art ar

metal (cva, nikel, arsenik vb) kirlilii sonucu grlr.

Dolam Sistemi



25/112

Sinir sistemi ar metaller ve dioksinlerdenetkilenmektedir.

Arsenik, cva ve kuruna maruz kalma sonucunda

bellek karkl, uyku dzensizlii, fke,yorgunluk, el titremesi, bulank grme, hecelerikartrarak okuma gibi belirtilerin grldbelirlenmitir.

Dioksinler sinir iletim hzn azaltrlar veocuklarn zihinsel geliimini bozarlar .

Sinir Sistemi



26/112

Dioksinler karacierde hcre hasarna nedenolurlar, sindirim sistemi ve karacier kanserlerineneden olurlar.

Ar metaller bbrekte hasara neden olurlar.Dk molekl arlkl proteinlerin vcuttanatlmn artrr, ta oluumunu ve kanser riskiniarttrrlar.

Sindirim ve Boaltm Sistemi



27/112

12 Kasm 2012 Pazartesi27

Kirlilik haritalar (NO2)



28/112

HK, yaadmz evredeki hava kalitesinin gnlkolarak rapor edilmesi iin kullanlan bir indekstir.

Yaadmz blgenin havasnn ne kadar temiz

veya kirli olduu ve ne tr salk etkilerininoluabilecei konusunda bilgiler verir.

HK, kirli havann solunmasndan bir ka saatsonra veya bir ka gn iinde oluabilecek salk

etkilerini belirtir.


Hava Kalite ndeksi (HK)



29/112


HK snflandrmalar

Hava Kalitesi ndeksi(HK)

Salk Seviyesi Renkler

HK belirtilen aralktaolduunda ...Hava kalitesi ... renk ile sembolizeedilir

0 - 50 yi Yeil51 - 100 Orta Sar

101 150 Hassas gruplar iin salksz Turuncu151 - 200 Salksz Krmz201 - 300 ok Salksz Pembe301 - 500 Tehlikeli Kahverengi



30/112

CO iin HKnin 100 olmas, 9400 g/m3 (9 ppm) COseviyesine karlk gelir. (ortalama 8 saat)

SO2iin HKnin 100 olmas, 383 g/m3 (0.14 ppm)

SO2seviyesine karlk gelir. (ortalama 24 saat) NO2nin ksa sreli salk etkileri, HK deeri 200n

zerine kncaya kadar olumaz. Bu nedenle, HK,NO2iin 201in altnda hesaplanmaz. NO2 iin

HKnin 201 olmas, 1242 g/m3

(0,65 ppm). NO2seviyesine karlk gelir. (ortalama 24 saat)

PM10iin HKnin 100 olmas, 150 g/m3 PM10seviyesine karlk gelir. (Ortalama 24 saat)


HK deerleri



31/112

12 Kasm 2012 Pazartesi31Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre

Mhendislii Blm


32/112


Mhendislii Blm


33/112

Nedir? Ne yapar?


Mhendislii Blm


34/112

Asit yamuru asidik kimyasallarn yamur, kar, sis, iveya kuru paracklar halinde dmesine verilenisimdir.

Atmosfere yaylan kkrt dioksit ve azot dioksitgazlarnn kimyasal dnmlerden getikten sonrabulutlardaki su damlacklar tarafndan emilmesi ileoluur. Daha sonra bu damlacklar yeryzne yamur,kar gibi yollarla derler.

Bu topran asitlik miktarn arttr ve tatl su

kaynaklarnn kimyasal dengesini bozar. Havadaki tipikkarbondioksit konsantrasyonunda oluan yamurun pH'5,6 civarnndadr. Bu yzden pH'5,6'nn altndakiyamur asit yamuru olarak nitelendirilir.


Asit yamurlar



35/112

Dnden bugne Dnyann scaklk deiimi ve dourduu sonular


Mhendislii Blm


36/112

12 Kasm 2012 Pazartesi

36

Dnyann Scaklk Deiimi



37/112

Dnyann durum ve hareketindeki deiiklikler

Kta kayma hareketleri ve da oluumlar

Yanarda faaliyetleri

Gneteki deiimler


Scaklk deiiminin sebepleri



38/112


Dnyann hareketinin deimesi



39/112

Kta kayma hareketleri ve da oluumlar okyanusaknt sistemi ve rzgar sistemlerini

deitirdiinden iklime etki yaparlar.


Kta hareketleri



40/112

Dnyann en souk blgesi,

Avustralyann iki kat byklnde,

15 milyon yldr %98i buz,

Dnyadaki buzullarn %90i, temiz suyun %70iburada,

Buz kalnl 1,5-4,5 km,

Gelen nn %80-85ini yanstr,

Dnya ikliminin soutma sistemidir,

Rzgar sistemi ve okyanus aknt sistemini etkiler


Antarktika



41/112


Okyanus aknt sistemi - tayc bant

Okyanuslar aras su al-veriini salar,

Dnyadaki rmaklarn 20kat kadar su tar,

Is transferini salar,

Bat Avrupa bu bantsayesinde 10 derece dahascak



42/112


Yanarda faaliyetleri

Yanarda patlamalarylaatmosfere ok bykmiktarlarda toz ykselir.

Bu tozlar, gne

nlarnn geiiniengelleyen bir tabakaoluturur ve bylecednyann scakl dader.



43/112


Scaklk-Aerosol ilikisi

1991de Filipinlerdeki Pinatubo yanardann patlamasylatonlarca kkrt dioksit stratosfere yaylm ve orada slfrik asitdamlacklarna dnmt. Tm dnyaya yaylan bu ayresolbattaniyesi, gelen gne nlarn yanstt gibi dnyann ssnda souruyordu. Bu yznden de bir yl boyunca dnyannortalama scaklnda bir d yaanmt.



44/112

Gne'in manyetik alanndaki deiimler ve Gnelekeleri, yaylan enerji miktarn etkiler.

Bu da doal olarak Dnya'nn ald enerjimiktarnn deimesine yol aar ve iklimleretkilenir.


Gneteki deiimler



45/112

Bugn aslnda, bundan 50 milyon yl nce balamolan souk dnemin iindeki ksa sreli scak

vahalardan birindeyiz. Byk bir olaslkla davahann sonu grnmeye balad.

Buna gre dnya u anda artk souma eilimindeolmal. Ancak son 150 yllk gzlemler, bir eylerin

sanki ters gittiini gsteriyor. Soumuyor, snyoruz.


Isnyoruz



46/112

Scaklk kaytlar

Gl ve akarsulardaki scaklk art

Buzul erimeleri

Deniz kabarmalar

Atmosferde scakln 0 dereceye indiiyksekliin artmas

1970ten bu yana her sene 4,5 m artyor


Isnmann delilleri



47/112


Scaklk kaytlar

1860-2000 yllar arasnda 0,7 derecelik bir art



48/112

Yeni Zelanda'daki buzullar yalnzca 20 ylda ktlelerininn yitirdiler,

spanyada 1980'de 27 olan buzul says bugn 13e dmdurumda,

Peru Andlar'ndaki Qori Kalis buzulu, 1963-78 yllararasnda, ylda 4 metre kadar geri ekilirken, 1995'tebuzulun yllk geri ekilme hz 30 metreye ulat,

Afrika'da Kilimanjaro Da'ndaki buzul, 20. yzyldaktlesinin yaklak drtte n yitirdi,

Ayn dnemde Kafkaslardaki buzullarn ktlesi yarya indi,

in-Rusya snrnda, Tiyen an Dalar'ndaki buzullarsa son40 ylda yaklak % 20 kldler.


Buzullarn erimesi



49/112


Buzul erimeleri

Dnyamzn snyor olduuna ilikin en gzel delillerinden biri, orta

ve alak enlemlerde dalardaki buzullarn geri ekilmeleridir. Bu geriekili, zellikle son yirmi ylda hz kazanmtr. Buzullardanbuharlaan sular da denizlerin dzeylerinin ykselmesine yol aar. Budeer 20. yzylda 10-25 cmdir.

Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre

Mhendislii Blm


50/112


Buzul erimeleri



51/112


Buzul erimeleri


Mhendislii Blm


52/112

Nedir? Nerededir?

12 Kasm 2012 Pazartesi 52Hava Kirlilii ve Neticeleri - Kmil B. VARINCA - Adyaman niversitesi evre

Mhendislii Blm


53/112


Ozon bilgisinin zamansal geliimi

1840 : Ozon kefedildi, 1880 : Gnein ultraviyole

nlarna kar bir filtrevazifesi yapt vestratosferde bulunduu farkedildi,

1920 : Ozon tabakas ileilgili ilk sistematik lmlerbalad,

1985 : Ozon deliikefedildi,

1987 : Montreal Szlemesiimzaland.


Mhendislii Blm


54/112

12 Kasm 2012 Pazartesi


Mhendislii Blm 54


55/112


Mhendislii Blm


56/112


yi-Kt ozon


Mhendislii Blm


57/112


Ozon tabakasnn incelmesi


Mhendislii Blm


58/112


Ozon tabakasn

zledim!


Mhendislii Blm


59/112

Nedir? Nasl oluyor?


Mhendislii Blm


60/112


Gelen enerjinin dalm


Mhendislii Blm


61/112


Doal Sera Etkisi


Mhendislii Blm


62/112


Sera Gazlar

Su buhar (H2O)

Ozon (O3)

Karbondioksit (CO2)

Metan (CH4)

Azot oksit (N2O)

Kloroflorokarbonlar (CFC)


Mhendislii Blm


63/112


Kresel Isnmaya katklar


Mhendislii Blm


64/112

1860dan bu yana meydana gelen 0,7 derecelikartn %60 karbondioksitten kaynaklanyor.

Atmosferdeki karbondioksit miktar son 200.000yln en st dzeyinde

Sorumlusu: nsanolu


Karbondioksitin sera etkisi


Mhendislii Blm


65/112


Karbondioksitteki art


Mhendislii Blm


66/112


Olaylarn karbondioksit art ile ba Yz elli yllk scaklk kaytlar,

Dnyann bu dnemde 0,5-0,7C kadar sndn ortayakoyuyor. Bilim adamlar,endstri devrimiyle birlikteatmosferde karbondioksit vemetan gibi sera gazlarndakiartmasnn bu snmayla ilikili

olduunu dnyorlar. nkbuz rnekleri zerinde yaplanalmalar, yz binlerce ylboyunca atmosferdeki sera gazoranlarnn Dnyannscaklyla birlikte artpazaldn gsteriyor.


Mhendislii Blm


67/112



Mhendislii Blm


68/112



Mhendislii Blm


69/112



Mhendislii Blm


70/112


Kii ba karbondioksit salnm


Mhendislii Blm


71/112


Mhendislii Blm

h i i k b di k i d i


72/112


Tahmini karbondioksit dzeyi Kresel snmann

durdurulabilmesi iin tmlkelerin atmosfere saldklarCO2miktarnda ok ciddi birazalma olmas gerekiyor. Nevar ki ne sanayilemi lkelerne de gelimekte olanlar bu

ynde her hangi bir nlemalmyorlar. Karbon dioksitdzeyi de azalmak yle dursunsrekli olarak ykseliyor; buhzla giderse 2100de 1850dekidzeyinin 3 katna kmas

bekleniyor.


Mhendislii Blm

M (CH )


73/112


Metan (CH4)

Havadan hafif, renksiz,

kokusuz, Atmosferde CO2miktarnn

1/200 kadar,

Is tutma kapasitesi CO2in

20 kat, Atmosferde kalma sresi 10

yl,

Kresel snmann %10-15inden sorumlu,

Her yl %1 orannda artyor.


Mhendislii Blm

Kl fl k b l (CFC)


74/112

Kloroflorokarbonlar (CFC) 1928 ylnda yeni bir gaz tr olan

kloroflorokarbonlar bulunur. Ksaca CFColarak gsterilen bu gazlar ok ilginzelliklere sahiptir: Zehirli deil, korozifdeil, yanc deil, olduka kararl, uzunmrl ve uucu. Bu stn zelliklerindendolay harika gaz olarak adlandrlankloroflorokarbon gazlar, ksa zamanda

ok geni uygulama alan bulur. zelliklesoutucularda, iklimlendirmecihazlarnda, pskrtclerde ve kpkretiminde ok yaygn olarak kullanlr.Kullanldka ilevi biten gazlar ve atklarsrekli olarak havaya braklr. Bu gazlaruucu olduklarndan kolaylkla atmosfereyaylr. Kararl olduklarndan bozulmadanatmosferde uzun sre kalabilir vezamanla tm atmosfere yaylr. CFCgazlarnn atmosferdeki deriimi1950'lerden sonra hzla artar.



Mhendislii Blm

M k t bl


75/112


Mukayese tablosuCO2 CH4 N2O CFC'ler O3 H2O

sera etkisindeki rol yksek yksek yksek yksek yksek yksek

ozon tabakasnaetkisi

artrc-azaltc artrc-azaltc artrc-azaltc Azaltc yok Azaltc

balca doalkaynaklar

doal evrim sulak alanlartopraklar, tropikalormanlar

yok hidrokarbonlar buharlama

balca insanikaynaklar

fosil yaktlar,ormanszlatrma

pirin tarlalar,hayvanlar, fosilyaktlar, biomasyanmas

gbreler, toprakkullanmnda deiim

buzdolaplar,aerosoller,endstriyel ilemler

Nox'lihidrokarbonlar,biomas yanmas

sulama

kal sresi 50-200 yl 10 yl 150 yl 60-100 ylhaftadan ayakadar

gnler

endstri ncesiyounluk (ppb)

280.000 700 285 0 10 bilinmiyor

imdiki younluk 363.000 1.670 310CFC-11: 0,26 CFC-12: 0,52 CFC-113:0,08

20-40 (kuzeyyarmkrede)

3.000-6.000(stratosferde)

art hz 0,50% 0,90% 0,30% 4% %0,5-2 bilinmiyor

kresel snmayakatks

1 11 270 3400-7100 - -

insani seraetkisindeki pay

60% 15% 5% 12% 8% Bilinmiyor


Mhendislii Blm


76/112

Nedir? Ne oluyor?


Mhendislii Blm


77/112

Hava, herhangi bir yerde ve zamandaki atmosfer koullarnnksa sreli durumudur. Hava, yeryznn herhangi biryerindeki scaklk, ya, nem, gnelenme, sis, bulut,rzgar ve hava basnc gibi ok saydaki deikenin

birliktelii ile aklanr. klim, yeryznn herhangi bir yerinde uzun yllar boyunca

gzlenen hava koullarnn ortalama durumudur. Ancakiklim, yalnzca ortalamaya yakn koullar deil, u deerleri(ekstremleri) ve tm istatistiksel deiimleri de ierir.

klim deiiklii, nedeni ne olursa olsun (tabii yada insanfaaliyetler neticesinde) iklim koullarndaki byk lekli(kresel) ve nemli yerel etkileri bulunan, uzun sreli veyava gelien deiiklikler biiminde tanmlanr.


Tanmlar


Mhendislii Blm


78/112

Scaklk deiimleri,

Ya deiimleri,

Nem oranlarndaki deiimler,

Bulutluluk oranlarndaki deiimler, Rzgar kuaklarndaki deiimler,

Basn alanlarnda deiiklik,

Gnelenme oranlarndaki deiim,

Dier meteorolojik olaylardaki deiimler


klim Deiikliinin gstergeleri


Mhendislii Blm


79/112

Matematik modelleme

Bilgisayar destekli modeller

Tm modeller bir kresel snma olacandabirleiyor.

Ancak ne kadar olaca ve etkileri konusundaki

ngrler deiiyor.


Kresel iklim modelleri


Mhendislii Blm


80/112

Hidrolojik dngnn deimesi Enerji temin gvenlii Su kaynaklarnn hacminde ve kalitesinde azalma Kara ve deniz buzullarnn erimesi

Kar ve buz rtsnn alansal olarak daralmas Deniz seviyesinin ykselmesi Kuraklk ve seller klim kuaklarnn yer deitirmesi Yksek scaklklara bal salgn hastalklarn ve zararllarn

artmas sonucunda dnya leinde sosyo-ekonomiksektrleri, ekolojik sistemleri ve insan hayatn dorudanetkileyecek nemli deiiklikler


Muhtemel etkiler


Mhendislii Blm


81/112

Kuzey kutbundaki buzullarn tamamnn eriyeceingrlyor,

Deniz seviyesinin 15-95 cm artaca ngrlyor,

Milyonlarca insann yaad Nil ve Yangtzedeltalar, Po ovas, ukurova, Banglade kylar,Pasifik'teki ada lkeleri sular altnda kalacak,evrede mlteci patlamas ve toplumsal

atmalar ortaya kacaktr. Temiz su kaynaklarnn denizlere karmas ve suskntlar


Buzullarn erimesi


Mhendislii Blm


82/112

Scaklktaki artn 1-3,5 derece olaca

ngrlyor,

Artan scaklktan dolay insan lmlerinde art, Scak dalgalar, kuraklk, ar yalar, seller,ortalama scaklklarda deiiklikler, vb. ar doaolaylarnda da bir art bekleniyor.


Scaklk art


Mhendislii Blm


83/112

Aknt sistemi durabilir,

Akntnn stt yerler sour,

Akntnn getii yerlerde iklim farklar azalr, Yangnlar, ormanszlama, erozyon, sel, frtna ve

kasrgalarn artmas


Tayc bandn deimesi


Mhendislii Blm


84/112

Scak oktan kaynaklanan insan lmleri

Ozon tabakasnn incelmesinden kaynaklanan cilt

ve deri hastalklar, yanmalar Stma gibi salgn hastalklarn yaylmas

Virs eitliliinin ve dalmn artmas


nsan sal


Mhendislii Blm


85/112

Bitki ve hayvanlarn yaam alanlarndadeiiklikler

Baz bitki ve hayvan poplasyonlarnda azalma Aalarn erken ieklenmesi, bceklerin erken

ortaya kmas, kularn erkenyumurtlamas

Bitki ve kara hayvan trlerinin drtte birinin yada1 milyondan fazlasnn yok olabilecek


Canllara etkisi


Mhendislii Blm


86/112


Dnyaya ka tane gkta arpt umurumdadeil, ben hala insan trnn ortadan kalkmasnakresel snmann neden olduuna inanyorum.


Mhendislii Blm


87/112

Farkl ya sistemleri tarm alanlarnndeimesini salayacak,

Maliyet artacak, Kuraklk artan yerlerde tarm azalacak,


Tarmdaki deiimler


Mhendislii Blm


88/112

Fosil yakt yerine alternatif enerji kaynaaraylar

Temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklarna verilennemin artmas


Enerji sektrne etki


Mhendislii Blm


89/112

Scak iklim kuanda, ani basn farklarndankaynaklanan ve hzlar saatte 100 - 150 kmyekadar kabilen ok iddetli rzgrlardr.

Daha ok okyanuslar zerinde oluurlar. Belirliyollar izleyerek karalarn zerine de sokulurlar.

Sarmal hava hareketleri halinde olduklarndan,genellikle hortumlara sebep olurlar. evrelerine

byk zarar verirler.


Kasrga


Mhendislii Blm


90/112


Kasrgalar


Mhendislii Blm


91/112


Kasrgalar


Mhendislii Blm

Kasrgalarn neticeleri


92/112




Mhendislii Blm



93/112




Mhendislii Blm


94/112




Mhendislii Blm


95/112




Mhendislii Blm


96/112

Tedbirler, szleme ve anlamalar


Mhendislii Blm


97/112

Yakt deiimi

Enerji kayna olarak daha evreci yaktlarkullanmak

Teknoloji deiimi Yakma sistemlerinde teknolojik yeniliklerkapsamnda deiiklikler

Artma

Emisyonlarn azaltlmas iin atk gazlarn artlmas

Kanuni dzenlemeler

Kanun, ynetmelik ve uluslararas szlemeler


Kirlilik nleme mekanizmalar


Mhendislii Blm


98/112

1979 : WMO I. Dnya klim Konferans Eyll 1987 : Montreal Szlemesi

Ozon tabakasna zarar veren kimyasallarn azaltlmas

1988 : Deien Atmosfer Toronto Konferans BM klimin Korunmas Karar

1990 : WMO II. Dnya klim Konferans 1992 : BM evre ve Kalknma Konferans (Yeryz

Zirvesi)

BM klim Deiiklii ereve Szlemesi Ama: Atmosferdeki sera gaz birikimlerini, insanniklim sistemi zerindeki tehlikeli etkilerini nleyecekbir dzeyde durdurmak


Toplantlar - Szlemeler


Mhendislii Blm


99/112

Hkmetler aras klim Deiiklii Paneli (IPCC) Nisan 1995 Almanya : 1. Taraflar Konferans

DS Berlin Buyruu Aralk 1997 Japonya : 2. Taraflar Konferans

DS Kyoto protokol Gelimi Taraf lkeler insan kaynakl karbondioksit

(CO2) edeer sera gaz salmlarn 2008-2012dneminde 1990 dzeylerinin toplam olarak en az % 5altna indireceklerdir

Kasm 1998 Arjantin : 3. Taraflar Toplants DS Buenos Aires Eylem Plan


Toplantlar - Szlemeler


Mhendislii Blm


100/112

1991 ylnda Rio evre ve Kalknma Konferansnda kabuledilip 50 lkenin onaylamasn mteakip 21 Mart 1994teyrrle girmitir.

Szlemenin amac; atmosferde tehlikeli bir boyuta varan

insan kaynakl sera gaz emisyonu konsantrasyonunun iklimsistemi zerindeki olumsuz etkisini nlemek ve belli birdzeyde tutulmasn salamak.

Ek II listesi: 1992de OECD yesi 24 lke, Avrupa Birliilkeleri

Ek I listesi: Ek II listesine ek olarak Pazar ekonomisine geisrecinde olan lkeler


klim deiiklii ereve szlemesi


Mhendislii Blm


101/112


Mhendislii Blm


102/112

DSnin yetersiz olduu dnlerekykmllklerin daha sk hale getirilmesi ve yasalbalayc bir belge olmas amacyla KyotoProtokol hazrlanm olup 16 Mart 1998-15 Mart1999 tarihleri arasnda imzaya ak kalmtr.

Protokole gre Ek I listesinde yer alan lkeler2008-2012 birinci taahht dnemi sonunda toplamsera gaz emisyonlarn ortalama olarak 1990 ylseviyesinin en az %5,2 altna indirmeykmlln kabul etmitir.


Kyoto Protokol


Mhendislii Blm


103/112

Protokoln yrrle girmesi iki arta baldr; Birincisi; protokoln 55 lke tarafndan

onaylanmas kincisi; 1990 ylnda hesaplanan toplam CO2

emisyon miktarnn en az %55inden sorumlu Ek Ilkelerinin bu 55 lke iinde yer almas %36,1 paya sahip ABD imzalamamtr. %17lik paya sahip Rusya Federasyonunun

imzalamas ile 16 ubat 2005 tarihinde protokolyrrle girmitir.

Protokol bugne kadar 141 lke ve Avrupa Birliitarafndan onaylanmtr.


Kyoto Protokol


Mhendislii Blm


104/112


Mhendislii Blm


105/112

Emisyon ticareti

Madde 17, Ek I lkeleri arasnda emisyon ticaretinimmkn klmaktadr.

Ortak uygulama Madde 6, Sera gaz azaltmn amalayanprojelerden Emisyon Azaltma Kredisi elde edilir.

Temiz kalknma mekanizmas

Madde 12, Ek I lkelerinin Ek I d lkelerdegerekletirecekleri projelerden"Sertifikalandrlm Emisyon Azaltm Kredisi eldeetmeleri


Esneklik mekanizmalar


Mhendislii Blm


106/112

Isnmadan Kaynaklanan Hava KirliliininKontrol Ynetmelii, 07/02/2009-27134

Trafikte Seyreden Motorlu Kara Tatlarndan

Kaynaklanan Egzoz Gaz Emisyonlarnn KontrolneDair Ynetmelik, 08/07/2005-25869

Sanayi Kaynakl Hava Kirliliinin KontrolYnetmelii, 16/10/2009-27277

Hava Kalitesi Deerlendirme ve YnetimiYnetmelii, 05/05/2009-27219


Trkiyedeki kanuni dzenlemeler


Mhendislii Blm


107/112



108/112

Akll ve gereki olmal,

Gelimeleri yakndan takip etmeli,

Frsatlar deerlendirmeli, Esneklik mekanizmalarn iyi kullanmal,

Milli menfaatleri n planda tutmal,

lke gereklerini iyi tahlil etmeli


Trkiye ne yapmal?


Mhendislii Blm


109/112

Hayat alkanlklarmz gzden geirelim,

Doal ve sade yaam tercih edelim,

Ne yaptmzn farknda olalm, sraftan kanalm,

Geri dnme, geri kazanma katkda bulunun,

Bildiklerimizi bakalar ile paylaalm,

Aa dikelim, dikmeyi zendirelim


Biz ne yapalm?


Mhendislii Blm


110/112

Ampulnz deitirin Standart akkor ampulnz tasarruf ampul ile

deitirin, ylda 75 kg CO2tasarrufu salayn. Daha az araba kullann

Daha sk yryn, bisiklet kullann ve toplu tamaaralarndan daha ok faydalann. Arabakullanmadnz her 2 km iin 0,75 kg CO2 tasarrufedeceksiniz.

Lastiklerinizi kontrol edin

Dzgn iirilmi lastiklerle litre bana aldnz yol%3 orannda artacaktr. Her 4 litre benzin tasarrufu 10kg CO2i atmosferimizden uzak tutar.


Biz ne yapalm?


Mhendislii Blm


111/112

Daha az scak su kullann Suyu stmak iin ok fazla enerji gerekmektedir.

Daha az su tketen bir du bal ile 175 kg,giysilerinizi souk ya da lk suda ykayarak da 250

kg CO2 tasarrufu yapabilirsiniz. Ambalajlar fazla olan rnlerden kann pnz %10 orannda azaltarak 600 kg CO2

tasarrufu yapabilirsiniz. Bir aa dikin

Bir aa mr boyunca 1 ton CO2 emer.


Biz ne yapalm?


Mhendislii Blm


112/112

Kmil B. Varnca

Adyaman niversitesi Mhendislik Fakltesi

evre Mhendislii Blm02040, Altnehir / Adyaman

Telefon: +90 (416) 223 3800E-posta: [email protected]: http://kamilvarinca.wordpress.com

Teekkrler
mailto:[email protected]:[email protected]://kamilvarinca.wordpress.com/http://kamilvarinca.wordpress.com/http://kamilvarinca.wordpress.com/http://kamilvarinca.wordpress.com/mailto:[email protected]

Documents

Hava Kirliliği ve Neticeleri (12/11/2012)