HANS H. 0RBERG LINGVA LATINAarsdocendi.es/imagenes/aulavirtual/lingualatina/Familia_Romana.pdf · CAP.!-us-i: Nnus tluvius est; NIlus et Rhenus t1uvii sunl parvus+-+ magnus fluvius

HANS H. 0RBERG

LINGVA LATINAPER SE ILLVSTRATA

PARSI

FAMILIA ROMANA

DOMVS LATINA

ANNOMMIII

LJNGVA LATINA PER SE Ill.VSTRATAPARS 1: FAMILIA ROMANA

© Hans R l/lrberg 1991Omnia ploprictalis iwa reservantur

Ex officina typ<>grnphica SpecioJ-TryI:J:eriet Vibor.fanno 1991 el, palIeis cor=tis, 1996, 1997. \998, 1999.2001. 2002. 2003

Imagines delineavil ParLawitzen

ISBN 87-9970\6-5-0

LINGVA LATINAPER SE Ill.VSTRATAPARS 1: FAMILIA ROMANAPARS D: ROMA AEIERNAINDICESCOlLOQVIA PERSONARVMEXERClI1A lATINA 1& DGRAMMATICA lATINAFu.vrvS: AMPIIrt'RYOCAESAR: DE BEU.O GAlllCOPE1'RON1VS: CENA 'IRIMALCHIONJS

Domos Latina, Sfwwangen 7DK-8500 GrellQQ, [email protected]

LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA I

FAMILIA ROMANA

UNGVA LATINA PER SE ll.LVS1RATAPARS 1: FAMILIA ROMANA

© Hans H_ 0rberg 1991Omnia proprietatis iura resecvantur

Ex oflicina l)']lOgnlphica Special-Trykkriel Viborganno 1991 el, pauciscorrectis. 1996. 1997, 1998.1999.2001, 2002, 2003Imagines delineavit Peer Lauritzen

ISBN 87-997016-5-0

LINGVA LATINAPER SE ll.LVSTRATA

PARS 1: FAMlllA ROMANAPARS D: ROMA AETERNAINDICESCOILOQVIA PERSONARVMEXERCITIA lATINA 1& DGRAMMATlCA lATINAPlAVlVS: AMPHflRYOCAESAR: DE BElLO GALLICOPETRONNS: CENA TR\MALClIIONIS

Domus Latina, S/wwangen 7

DK-8500 Grenaa. [email protected]

LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA I

FAMILIA ROMANA

INDEX CAPITVLORVMpagina

Cap. 1. IMPERlVM ROMANVM .•..••••••.......... 7LITrERAE ET NVMERI ..•....•............ 9

11. FAMILIA ROMANA . . . . . . . . • . . . . . • . . . . . . .. 13LIBER TVVS LATINVS . . . . . . • . . . . • . . . . . . . .. 16

III. PVER IMPROBVS .......•......•..•...•.. 19IV. DOMINVS ET SERVI .......•.............. 26V. VILLA ET HORTVS . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . .. 32

VI. VIA LATINA . . . . . . . . .. .. . • . . .. .. . • .. . . .. 41VII. PVELLA ET ROSA . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . .. 48

VIII. TABERNA ROMANA 54IX. PASTOR ET OVES .....•.....•........•... 63X. BESTIAE ET HOMINES ................•... 69

XI. CORPVS HVMANVM . . . . . . . . . . . • • • . • . • • . .. 77XII. MILES ROMANVS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . .. 85

XIII. ANNVS ET MENSES _ • . • . .. 95XIV. NOVVS DIES .............•.•.••.••.•... 103XV. MAGISTER ET DISCIPVLI . . • . • . • • . . • . . . . . . .. 110

XVI. TEMPESTAS. . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . • . . . . .. 118XVII. NVMERI DIFFICILES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 126

XVIII. LITIERAE LATINAE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 135XIX. MARITVS ET VXOR . . . . . . . . . . . • . . • • • • . • . .. 145XX. PARENTES 154

XXI. PVGNA DISCIPVLORVM . . . . . . • . . . . . . . . . . . .. 163XXII. CAVE CANEM . . . . . . . . . . . . . . . . • . • . • . • . . .. 172

XXIII. EPISTVLA MAGISTRI . . . . . . . . . . . . . . . . . . • • •• 179XXIV. PVER AEGROTVS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 187xxv. THESEVS ET MINOTAVRVS •...•............ 195

XXVI. DAEDALVS ET ICARVS 203XXVII. RES RVSTICAE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 211

XXVIII. PERICVLA MARIS . . . . • . . • . • • • . . . • . . . . . . .. 222XXIX. NAVIGARE NECESSE EST . . . . . . . . . . . . . . . . . •• 232XXX. CONVIVIVM 242

XXXI. INTER POCVLA ....•.................... 251XXXII. CLASSIS ROMANA .................•..... 261

XXXIII. EXERC1TVS ROMANVS ..... . • . . • . . . . • . . . .. 273XXXIV. DE ARTE POETICA . . . . . . . . . . . . • . . . . • . . . .. 284XXXV. ARS GRAMMATICA . . . . . . . . . • • • . • . • . . . . . .. 296

TABVLA DECLINATIONVM . . . . . . . . . . . . . . . . .. 307KALENDARIVM ROMANVM . . . . . . . . . . . . . . . .. 312INDEX VOCABVLORVM . . . . . . . . . . . . • . . . . . .. 313INDEX GRAMMATICVS .......•••••.•...... 326

Syria

,,,,,,,A:abia"

ASIA

IMPERlVMROMANVM

Acy;y '",-'.--- .

Hispania

Oceanus

Atlanticus

CAPITVLVM PRIMVM CAP. 1

nuvius

--~ ~ - ~ ¿- %.:.. .

• :-!-

..~:c::-,,·~:---:,--------.-_c------ -----..~ = ..- " -"f :~ •

- Insula . -

lo

IMPERIVM ROMANVM

1 Roma in Italia esto Italia in EurOpa esl. Graecia in Eu

ropa esto Italia et Graecia in Europa sunt. Hispania

quoque in Europa esto Hispiinia el Italia et Graecia in

Europa sunt.

S Aegyprus in Europa non est, Aegyprus in África esto

GaIlia nOn in África est, GaIlia est in Europa. Syrla nOn

est in EurOpa, sed in Asia. Arabia quoque in Asia esto

Syrla et Arabia in Asia sunt. Genniinia non in Asia, sed

in Europa esto Britannia quoque in Europa esto Germa-

tO nia et Britannia sunt in Europa.

Estne GaIlia in Europa? GaIlia in Europa esto Estne

ROma in GaIIia? ROma in Gallia nOn esto Ubi est ROma?

Roma est in Italia. Ubi eS! Italia? Italia in Europa esto

Ubi sunt GaIlia el Hispiinia? GaIIia et Hispania in Eu-

15 ropa SURt.

Estne Nilus in Eurtipii? Nilus in Europa nOn esto Ubi

est Nilus? Nilus in África esto Rhenus ubi est? Rhenus

est in Germiiniíi. Nilus fiuvius esto Rhenus fiuvius esto

-a .<1.IlaIia..•in "_lid

esl SUIU:

"alía in Europaal;ba1ia e' Graecia inEuropa SIDJl

<SI-ne•••?-De z:: •••?

7

CAP.!

-us -i:Nnus tluvius est;NIlus et Rhenus t1uviisunl

parvus +-+ magnus

fluvius magnuslparvusOuviimagnilparv¡

-a -tl8:

Corsica insula estiCome. el Sardioi.Insulae sunt

insula II1llgl1<l/parvainsulae magnaelparvae

-um -<l:Brundisium oppidumest;Bmndisium el1llsculum oppida sunl

oppidum magoumlparvum

oppida magnalparva

Graecus -a-um

R6m.inus -a -um<Roma

8

NIlus et Rhenus fluvíi sumo Danuvius quoque fluvius .

esto Rhenus et Danuvius sunt fluvii in Germanía. Tibe- 20

ris fluvius in Italia esto

NUus fluvius magnus esto Tiberis non est fluvius 11

magnus, Tiberis fluvius parvus esto Rhenus non est flu

vius parvus, sed fluvius rnagnus. NUus et Rhenus non

fluvíi parvi, sed fluvii magni sumo Danuvius quoque 25

fiuvius rnagnus esto

Corsica insula esto Corsica et Sardinia et Sicilia insu-

lae sum. Britannia quoque insula esto Italia insula non

esto Sicilia insula magna esto Melita est insula parva.

Britannia non insula parva, sed insula magna esto Sicilia 30

et Sardinia non insulae parvae, sed insulae magnae

sunt.

Brundisium oppidum esto Brundisium et Tusculum

oppida sunt. Sparta quoque oppidum esto Brundisium

est oppidum magnum. T"usculum oppidum parvum esto 35

Delphi quoque oppidum parvum esto llisculum et

Delphi non oppida magna, sed oppida parva sunt.

Ubi est Sparta? Sparta est in Graecia. Sparta est

oppidum Graecum. Sparta et Delphi oppida Graeca

sunt. rusculum non oppidum Graecum, sed oppidum 40

Romanum esto rusculum et Brundisium sunt oppida

Romana. Sardinia insula Romana esto Creta, Rhodus,

Naxus, Samos, Chios, Lesbos, 1emnos, Euboea sunt

insulae Graecae. In Graecili multae insulae sunt. In Ita-

lia et in Graecili sunt multa oppida. In Gallia et in Ger- 45

mania multI sunt flUvll. Sunme multI fluvii et multa

oppida in Arabia? In Arabia non multI, sed pauci flUvll

sunt et pauea oppida.

Num Creta oppidum est? Creta oppidum non est!

so Quid est Creta? Creta msula esto Num Sparta msula est?

Sparta non est msula! Quid est Sparta? Sparta oppidum

esto Rhenus quid est? Rhenus est rnagnus fluvius. Num

iiceanus Atlanticus parvus est? Non parvus, sed rnagnus

est oceanus.

ss Ubi est imperium Romanum? Imperium Romanum

est in Europa, in Asia, in Africa. Hispiinia et Syria et

Aegyptus provinciae Rómanae sunt. Germania non est

provincia Romana: Germania in imperio Romano non

est. Sed Gallia et Britannia sunt provinciae Romanae.

60 In imperio Romano multae sunt provinciae. Magnum

est imperium Romanum!

/// LITTERAE ET NVMERI

1 et 11 numeñ sunt. 11I quoque numerus esto 1, 11, 11I

numeñ ROmalÜ sunt. 1 et 11 sunt parv¡ numeñ. CO

65 rnagnus numerus est.

A et B Iiuerae sunt. C quoque Iiuera est. A, B, C sunt

tres Iiuerae. Aest Iiuera pñma (1), Bliltera secunda (11),

CAP. 1

sum-ne... ?pauc1-ae.¡¡ ++ multI -k

-3: multüpaucí fluvii,multaelpaucae insulae,mullalpauca oppida

mon C r ~ t a ...est? = Cst-neCreta...?, .mon.•.. ... non...:nwnRoma inGraecii est?Roma in Graecii nQn es(

-um-c:imperium ROminumm imperio ROmanO

1 = ÜDus(l),,= duo(l)11I = tres (3)C1:>(M) = mille(IOOO)

A= · i ~

B = ·bC'e:;;; 'ce'ui!s = III (3)

9

CAP.I

r = 4gllJIllIla'LatInus -8 -um ... RO

minusD'" cele'b = "delta'

voclbulum: in voclibultlcapilulum pñmum (cap.1): in capilultl primO

rru1le - ct::>/M (1000)&eX = Vt(6)

ünus -. -um = 1(1)

(numeros) singuliris: 1;pliirilis: ti, t1t .••

fluvius rnagnusfluvil magnf

-us -i

exemplumexempl.

JnSllla magnaJnsulaemagnae

10

e linera tertia (m). r linera Graeca esto e est linera

Latina. e et D linerae LatInae sunt. r et A sum linerae

Graecae. 70

Fluvius et oppidum vocabula latina sumo Ubi quoque

vocabulum Latinum esto In vocabulo ubi sum trés line

rae. In capitulo prImo mme vocabula sum.

In voc8bulo insula sex linerae et tres syUabae sum:

syUaba pñma in-, secunda -SU-, tertia -la. In vocabulo 75

nOn sum tres linerae et Ona syUaba.

Quid est m? m numerus Románus esto r quid est? r

linera Graeca esto Num e linera Graeca est? Non linera

Graeca, sed linera Latina est C. Esme B linera pñrna? B

non linera pñma, sed secunda esto Quid est nOn? NOn 80

est vocabulum Latinum. NOn, sed, magnus, numenIS vo

cabula latina sunt. Vociibulum quoque vocabulum Lati

num est!

GRAMMATICA LATINASinguliiris el plarlilis 85

[A] Nllus fluvius magous est.Nllus el Rhenus fluvit magot sunl.

'Fluvius' singuliiris esl. 'Fluvii' plüralis esto Singuliiriso -USo Plüriilis: -t.

Exemplum: numerus, numeñ. 90I parvus numerus esto I el 11 parvi numeñ sumo

[B] Corsica insula magna estCorsica el Sardinia insulae magnae sumo

'lnsula' singuliiris esto 'insulae' plüriilis esl. Singu1iiris: -a.Plüriilis: -ae. 95

Exempla: linera, litterae; provincia, próvinciae.A linera Latina est. A et B linerae Latinae sunt. Gallia est

próvincia ROmAna. Gallia el Hisplnia próvinciae ROm8naesunt.

100 [q Brundisium oppidum magnum est.

Brundisium el Sporta oppida magna sunt.'Oppidum' singu1iris esto 'Oppida' plürilis esto Singu1iris:

-um. Plüralis: -<l.

Exempla: vocilbulum, vocabula; exemplum, exempla.lOS Littera est vociibulum Latinum, nOn Graecum. Littera et

numerus non vocilbula Graeca, sed Latina sunt.

PENSVMA

Nilus fluvi- esto Nllus el Rhenus fluvi- -. Crt!ta insul- -.Creta et Rhodus insu1- sunt. Brundisium oppid--. Brundisium et Tusculum oppid- -.

Rbenus fluvi- mago- esto Tiberis est fluvi- parv-. Rhenuset Danuvius non fluví- parv-, sed fluvi- mago- sunt. Sardínia insul- mago- est. Melita insul- parv- esto Sardinia el

Sicilia nOn insu1- parv-, sed insul- mago- sunt. BrundisiumnOn oppid- parv-, sed oppid- mago- esto 1tIsculum et Delphi non oppid- mago-, sed oppid- parv- sunt.

Creta insul- Graec- esto Lesbos et Chios el Naxus suntinsul- Graec-. In Graeciii mult- insul- sum. In Galliii suntmult- fluví-. In ltaliil mult- oppid- sunt. In Arabia suntpauc- fluvi- et pauc- oppid-.

A el B liner- Latin- sunt. e quoque liner- Latin- esto Mulúel paw;i vocabuI- Latin-- sunt. Ubi quoque vociibul- Latinesto I et 11 numer- Rómiin- sunt. 111 quoque numer- ROmanest.

PENSVMB

Sicilia - esto Italia insula - esto Rbenus - esto Brundisium- esto Sicilia et Sardinia - magnae sunt. Melita insulaesto Britannia nOn - parva, sed - - esto Brundisium non-

oppidum magnJUIlopptda magna

..... ....

pensumpensa

IOOIbuIa:fluviusinsulaoppidum6ceanusimperiwnprOvincianumeroslineravocibulwn

CAP. I

II

CAP. I

capitulumsyIIabaexemplumpblSumrNgnUSparvusGraewsRi\mlnusLallnusmultlpaue]Onu,duo"losexmlI1eprlmussccundustertius...suminelsednOnqooque·ne?ubi?num?quid?grammaticasingularisp1Clri1is

12

-, sed - magnum esto EsI- Brwxlisium in Graeciá? Brundisium - es! in Graeciá, - in Italia. - est Spana? Spana est

in Graeciá: Spana oppidum - esto Delphi - oppidum Grae·cum esto Euboea, Naxus, Lesbos, Chíos - Graecae sunt. InGraeciá sunl - insulae.

Quid est III? 111 - est. - es! A? A linera esto A, B, e LatInae sunt. - r lillera LatIna est? r -linera-, sed linera- es!. ¡mula - LatInum est.

PENSVMCUbi es! Roma?Estne Spana in ltaliá?Ubi est Italia?Ubi sunt Syria el Arabia?Esme Aegyptus in Asia?Ubi sunt Spana el Delphí?Ubi est Brundisium?Quid es! Brwxlisium?Num Creta oppidum est?Estne Britannia insula parva?Quid est Tiberis?

Quid est D?

Num '" lillera LatIna est?Estne n magnus numerus?

CAPITVLVM SECVNDVM CAP. JI

FAMILIA ROMANA

I Iolius vir Romiinus esto Aemilia f"emina Romana esto

Miircus est puer Romanus. QuIntus quoque puer RO

miinus esto IOlia est puella Romana.

Miircus et QuIntus non viri, sed pueñ sumo Viñ sum

5 100ius et Médus et Diivus. Aemilia et Delia et Syra sunt

ierninae. Estne Iemina Iülia? Non iernina, sed parva

pueUa est IOlia.

IOlius, Aemilia, Miircus, Quimus, JOlia, Syra, Dii

vus, Delia Médusque sunt familia Romana. 100ius pater

10 esto Aernilia est matero lolius pater Miirci et Quinti esto

lülius pater lüliae quoque esto Aemilia est mater Miirci

el Quinti el lüliae. Miircus filius 100il esto Miircus filius

Aemiliae esto QUlnlUS quoque filius 100il et Aemiliae

esto JOlia eSl filia IOIii et Aemiliae.

IS Quis est Miircus? Miircus puer Romiinus esto Quis

pater Miirci est? lolius pater Miirci esto Quae es( miiter

onuS(I) virduo (JI) viri

unuspuerduopueri

~ u c = el -: Medus-que=etMedus

1000us Oll AemiliapaJer I miicer

Marcus QuIntus lüliafilius fi/ius filia

quis?quae?qui, es! MArcus?qutU est Jülia?quis est pater Mird?quae est malee Mirci?

13

CAP. U

qui?qui sUDt filn!

IOlia-que

filiae-que

duo - 11 (2)

duo duae duo:duoserviduae ancil1aeduooppida

cuius? lolif~ Aemiliae

quot? 1, 11. 111 ...quot filii?quol filiae?quoloppida?

<entum ~ e (100)

14

Marci? Mater Marcl est Aemilia. Quae est lülia? lülia

est puella Romana. Quae mater lüliae est? Aemilia mater lüliae esto Pater lüliae est lülius. Iülia filia lüli¡ esto

QuI sunt f¡)j¡ Iülil? FiIiI lüli¡ sunt Marcus et QuIntus. 20

Mareus, QuIntus lüliaque sunt tres lIbeñ. Ubeñ sunt

fili¡ filiaeque. Marcus et Quintus et lülia sunt llbeñ lüliI

et Aemiliae. In familia lüliI sunt tres IIbeñ: duo filiI et

Una filia.

Estne Medus filius Iülil? Medus filius Iülii non est, JI

Medus est servus lülii. lülius dominus Medi esto lülius

dominus serv¡ est. Davus quoque servus esto Medus et

Davus duo serv¡ sunt. lülius est dominus Med¡ et Davi.

Iülius dominus servorum est et pater liberorum.

Estne Delia filia Aemiliae? Delia non est filia Aemi- 30

liae, Delia ancilla Aemiliae esto Aemilia domina Deliae

esto Aemilia domina ancillae esto Syra quoque aneilla

esto Delia et Syra duae ancillae sunt. Aemilia domina

ancilIarum esto

Cuius servus est Davus? Davus servus lülii esto Cuius 35

aneilla est Syra? Syra est ancilla Aemiliae.

Quot libeñ sunt in familia? In familia lülil sunt tres

I¡beñ. Quot f¡)j¡ et quot filiae? Duo filil et üna filia.

Quot servi sunt in familia? In familia sunt centum servi.

In familia lülil sunt multr servi, pauel liberi. lülius est 40

dominus multorum servorum.

'Duo' et 'tres' numeñ sunt. 'Centum' quoque nume

rus esto Numerus servorum est centum. Numerus libe-

,-

CAP. U

C..omeliu8

ceteri -ae-8

multac-que

ues Iris:tris libeñtris lineraeuiaoppida

magnus numerus oppidórum = multa oppida

magnusnumerusfluvi6rum = multi fluvii

magni-ne

magnus numerus serv6ruro = multi servi

parvusnumeruslIber6rum = paudlIberI

rorum est tres. Centum est magnus numerus. Tres par

45 vus numerus esto Numerus servorum est magnus. Nu-

merus liberorum parvus esto In familiii Iülii magnus

numerus servorum, parvus numerus Itóerorum esto

Medus servus Graeeus esto Delia est ancilla Graeea.

In familiii Iülil sunt multi serv! Graeei multaeque aneil

SO lae Graecae. Estne Aemilia temina Graeea? Aemilia non

est remina Graeca, sed Romiina. Iülius non vir Graecus,

sed Romiinus esto

Spana oppidum Graeeum esto Sparta, Delphi ruscu

lumque tria oppida sunt: duo oppida Graeca et ünum

5S oppidum Romiinum. In Graeciii et in Italiii magnus nu

merus oppidorum esto In Galliii est magnus numerus

fluviorum. Fluvii Galliae magn! SUnl. Miignine sunt flu

vii Africae? In Africii ünus fluvius magnus est: Nilus;

celeri fluvil Africae parvi sunt. Sunme magnae insulae

60 Graecae? Creta et Euboea duae insulae magnae SUnl;

ceterae insulae Graeeae SUnl parvae. -

lfI Quis est Cornelius? Cornelius dominus Romiinus esto

Iülius el Comelius duo domíni Romiinl sumo Medus

non esl servus Comelii. Medus servus Iülii esto

6S Cornelius: "Cuius servus est Medus?"

Iülius: "Medus servus meus est."

Cornelius: "Estne Diivus servus tuus?"

Iülius: "Diivus quoque servus meus esto Servi mei lllCUli ·a -um

sunt Medus et Diivus et eeteri multL." lUus -a -um

7{) Cornelius: "Estne Delia aneilla !Ua?"

15

CAP. 11

lülius: "Delia est ancilla mea, et Syra quoque ancilla

mea esto Ancillae meae sunt Delia et Syra et ceterae

multae. Familia mea magna est."

Comelius: ''Quot servi sunt in familia tua?"

lülius: "In familiii mea sunt centum servi." 7S

Comelius: ''Quid?''

Iülius: "Numerus servorum meorum est centum."

Comelius: "Centum servil Magnus est numerus ser-

vorum tuorum!"

ecee doo libñ--+

80üDusliberduo libri

novus -8 -urn +-+

amiquU8 ~a -um

pagina

16

LIBER TVVS LATINVS

Ecce duo libñ LatiIü: liber antiquus et liber novus.

UNGVA LATINA est pñmus liber tuus Latinus. Titulus

libñ tuJ est 'UNGVA LATINA'. Liber tuus non antiquus,

sed novus esto

In LINGVA LATINA sunt multae pliginae et multa capi- ss

rula: capitulum pñmum, secundum, tertium, cetern.

'IMPERIVM ROMANVM' est titulus capituli primi. Tirulus

capituli secundi est 'FAMILIA ROMANA'. In capitulo se

cundo sunt sex paginae. In pagina pñma capituli se

cundi multa vocabula nova sunt: vir, jbnina, puer, pu- 90

elkJ, familia, cetera. Numerus voeabulorum Latinorum

magnus est!

GRAMMATICA LATINAM ascuunum, jemininum, neutrnm

95 [A] 'Servus' es! vocabuIum mascuHnum.

[B] 'Ancilla' es! vociibulum feminjnum.

[C] 'Oppidum' est vocabulum neu trum.

Exempla:[A] Vocabula masculina: ñlius, dominus, puer, Vil; fluvius,

lOO oceanus, numerus, liber, titulus. Masculinum: -us (-r).

[B] Vocibula teminina: temina, pueHa, filia, domina; insula,

provincia, linera, familia, pagina. Femininum: -a.

[e] Vocabula neutra: oppidum, imperium, vocabulum, capi

tulum, exernplum, pensum. Neutrum: -ton.

105 Gene!ivus

[A] Masculinum:liilius dominus servi (Diivi) esto

liilius dominus servarum (Davi et Medi) esl.'Serví' genetivus esto ·Servórum' quoque genetivus est.

110 'Servr genetivus singularis est. 'Servórum' est genetivns plü

riilis. Genetivus: singularis -i, pliiriilis -o7U17l.lB] Femininum:

Aemilia domina aneillae (Syrae) esto

Aemilia domina ancillarnm (Syrae et Deliae) esl-115 'Ancillae' geneüvus singu1aris est. 'Ancillarum' est geneti-

vus pliiralis. Genetjvus: singularis -ae, pliiralis -arum.[C] Neutrum:

D est prima linera vocabuli 'dominus'.

Numerus vociibulórnm magous esto

120 'VocabuIf genetivus singularis esto 'Vociibulórnm' est ge-netivus pluraüs. Genetivus: singularis -i, plüralis -orum.

PENSVMA

Marcus fili- liilii esto lidia fili- liilii esto liilius es! vir Ro

man-o Aemilia remin- Roman- esto liilius domin-, Aemilia

domin- esto MMus serv- Graee- est, Delia est ancill-

CAP. 11

masculinom (m) < mas-tulus = vir

femininum (j) < reminaneutrum (n) = non m,non!

-us

-wn

genetiws (gen)

servi"servDrum

-i -mum

ancillaeancillarnm

-.ae -iirum

vocabulivocabulOrum

-i -Orum

17

CAP. 11

lOOlbu/a 7IOIJQ:

virRminapuerpuellafamiliapaterrnitermiusfilialibeñllerV\lS

dominusancilladominalibertituluspaginaantiquusnoyosceterimeuslUUScentumduaetria-quequis?qua.?qui?cuius?quOl?masculinumtemininumneutrumgenetivus

18

Graec-. Sparta oppid- Graec- estolülius pater Miirc- esto Marcus est filius Iüli- et Aemili-.

Medus servus luli- esto lülius est dominus serv--o Itllius dominus Med-- et Div- esto lülius dominus serv- esto Nurnerusserv- magnus esto Delia est ancilla Aemili-: AemiIia domina ancill- esto Aemilia domina Deli- et Syr- esto Aemiliadomina ancill- esto In familiA Iüli- est magnus nurnerusserv- et ancill-. Aemilia mater Marc- et Quint- et Iüli- estoMircus, QuIntus lüliaque sunt liberi lüli- et Aemili-. Numerus liber- est tres. Nurnerus serv- est centum.

In pAgina primA capitul- secund- multa vocabula novasunt. Numerus capitul- non parvus esto

PENSVMBMircus - Romanus esto lülius - Romanus esto Aemilia est

- Romana. lulius est - Marci et Quinti et Iüliae. In - lülilsunt tres -: duo - el üna -. - liberorum est Aemilla.

- es! Davus? Divus est - lolii. lolius - Davi esto - estSyra? Syra - Aemiliae esto Aemilia est - Syrae.

CorneIius: "- servi sunt in familia tua?" lülius: "In familia- sunt - (e) servi." Cornelius: "Familia - magna est!o

'UNGVA LATINA' es! timlus - tui Latini.

PENSVMCQuis est QuÜlms?Qui sunt Medus et Divus?Mircusne quoque servus lülii est?

Cuius filia est lülia?Quot liberi sunt in familia lülñ?Quot servi in familia sunt?Num Syra domina est?Quae est domina ancillirum?

Estoe Cornelius vir Graecus?Num 'puella' vocabulum masculinum est?

CAPITVLVM TERTlVM

MARCVS QVlNTVS

CAP. 11I

IVUA

'-Íi""-. -'::!:

10

PVER IMPROBVS

J SCAENA PRIMA

Persenae: IüIia, Marcus, Quimus.

Imia cantat: "Lalla." Imia laeta esto

Marcus: "St!" Miircus laetus non esto

5 Imia cantat: "LalIa, lalIa."

Miircus: "Ssst!" Marcus iriitus esto

Iülia cantat: "Lalla, lalIa, lalla."

Miircus Iüliam pulsat.

Iam Imia non cantat, sed plorat: "Uhuhü!"

Miircus ñdet: "Hahahae!"

scaena

Mircus lülimn pulsat

Imia p!Orat

Mircusooet

QulnlUS Mircum videl

Mireus Qulnt... nOnvidet

Quintus Miircum videt. Marcus non videt Quintum.

Quintus: "Quid? Miircus puellam pulsat - et ridet!"

19

CAP. 111

QuinlUS iliilUS esl el Marcurn pulsal! Iarn non ñdel

Marcus. Marcus iralUS pulsal Quimurn.

Iülia: "Ubi est mater?" Iülia Aemiliarn non videt. 15

Iülia Aemiliarn vocat: "Mater! Marcus Quinturn

pulsat!"

Quin'us Mircum pulsa. Marcus (iralUs): "St!" Marcus Iüliam pulsat.

mamma = mller Iülia plorat et Aemiliam vocat: "Mamma! Marn-ma!

Marcus me pulsa!!" 20

Aemilia venit.

r

Mlrcus Quin."", pulsa.

lülia Aemiliam vocat

Aemilia venit

II

interrogat ..... respondet

Cfir•..? ... quia ...

""'" : IOliam

im-probus -&-um..... probus -8 -um

20

SCAENA SECVNDA

Persñnae: Aemilia, [ülia, Mtircus, QuinlUS.

Aemilia imerrogat: "Quis me vocat?"

Quimus respondet: "Iülia te vocat." 25

Aemilia Quintum interrogat: "Cür lülia plorat?"

QuinlUs respondet: "Iülia plorat, quia Marcus earn

pulsat."

Aemilia: "Quid? Puer parvarn puellam pulsat? Fü!

Cür Marcus Iüliarn pulsat?" 30

QuinlUs: "Quia Iülia cantat."

Aemilia: "0 lülia, mea parva filia! Marcus puer pro-

bus non est; Marcus est puer improbus!"

CAP.III

Quintus lüliwn vocal

tQlios

donnil ~ ~ ~ ~ : J

QuinlUs: "Iülia puella proba est."

35 Aemilia QuinlUm interrogat: "Ubi es! Iülius? Cür cür /ülius nOO venil?

non venit?" Aemilia lülium non videt.

Respondet Mareus: "Pater dormit."

Quintus: "Mliter non te, sed me interrogat!"

Aemilia: "St, pueñ! Ubi est pater?"

40 Quintus: "Pater non me est, sed Mlireus me est."

QuinlUS lülium vocat: "Pater! Pa-ter!"

Iülius Quinturn non audit neque venit. Cür lülius

Quintum non audit? lülius eum non audit, quia dormito

Mlireus: "Hahae! Pater dormit neque te audit."

45 Aemilia: "Fü, puer!" Aemilia irlita esl. Miiter filium

verberat: tUX13X, tuxtax...

Mlircus plorat: "Uhuhü!"

lülius eum audito lam nón dormit patero

ne-que = et nOn(ne- ~ lIÓn)

eum : Quinrum/ ülius donnil

verberat = pu1sat etpulsal ('IUX-lax')

eum: Mireum

.- VHV--

21

CAP. III

SCAENA TERTIA 11/

euIIHIue = el eum(: Quintum)

eum:Mircum

miUer MArcum verberat,quia Marcus puer improbusest

lülia nOn laeta est

22

Perronae: Iülius, Aemilia, Iülia, Miircus, Quinlus. 50

Quintus: "Pater venit."

Aemilia Quintum non audit, quia Marcus plorat.

Iülius Quintum videt eumque interrogat: "Cür Miir-

cus plorat?"

Quintus respondet: "Miircus plorat, quia miiter eum 55

verberat."

Iülius: "Sed cür miiter Mareum verberat?"

Quintus: "Miircum verberat, quia puer improbus esto

Miireus parvam puellam pulsat!"

Iülia: "Mamma! Pater me est." Aemilia Iülium videt. 60

Aemilia: "Tuus Miireus filius improbus est!"

Iülius: "Fü, puer! Puer probus non pulsat puellam.

Puer qui parvam puellam pulsat improbus estl"

Iülius iriitus puerum improbum verberat: tuxtax,

tuxtax, tuxtax... 65

Miircus plorat. Quintus laetus est et ñdet. Iülia laeta

nOn est neque ñdet. Cür non laeta est Iülia? Non laeta

est, quia Marcus plorat. Iülia est puella proba!

Puer ñdel. Puella plOraI. Quis es! puer qui ñdel?

70 Puer qui ñdel esl Marcus. Quae esl puella quae p1oral?

Puella quae ploral esl Iülia.

Marens, qui puellam pulsal, puer improbus esl. Pu

ella quam Marcus pulsal esl Iülia. lülia Aemiliam VOOII.

Aemilia, quam Iülia vocal, maler liberorum esl. Aemi

75 tia puerum verberal. Puer quem Aemilia verberal esl

Marcus.

Ollero vocal Quinrus? Quintus Iülium vocal. Iülius,

quem Quinrus vocal, paler liberorum esl. Iülius Quin

tum non audil. Quem audil Iülius? Iülius Marcum

80 audil. Puer quem Iülius audil esl Marcus.

Puella quae cantal laela esto Puella quae plOral non

esl laeta. Puer qui puellam pulsal improbus esl!

GRAMMATICA LATINANDmiIllilirJus el IUciMliIJus

85 [A) Masculinum.Mircus ñdel. QuInlUS Márcum pulsal.Marcus QuInlum pulsal. QuInlus plOral.lMircus' nominativus esto IMircum' accüsitivus esto

'QuinlUm' esl acciisiiüvus, 'QuInlus' nOminiiüvus. Nominaü90 vus: -us (-r). Acciisiiüvus: -11m.

Exempla: lülius, liilium; filius, fi1ium; puer, puerum; eum.[B) FeminInum.

lüIia cantal. Marcus IQliam pulsal.lülia Aerniliam vocal. Aemilia venil.

95 'Iülia, Aemilia' nOminaüvus esl. 'Iüliam, AerniIiam' accü-siidvus esto Nominaüvus: -Q. Acciisiiüvus: -amo

Exempla: puella, puellam; parva, parvam; eam.

CAP. 111

qulqrMUpuer qulrld..puella qrMU pIOn.

quem-pu.r quem Aemi1iaverberat

puella _ Mircospulsa.

quem? loliumQuIn'um

n6míJljllws (1IÓlft)accOsl.lvus (=>Mircus QuinblSMircum Quin....

lüIia AemiIia100iam AemiIiam

·a-am

23

CAP. 111

Verbumcantal lülia can/al. Marcus 001. IUlius dormil.ridel 'Cantal' verbum esto 'Cantal" 'ridet') 'dormit' tria yerba 100dormit

sunt.

-al. Exempla: cantal, pu1sal, pliirat, Vocal, interroga!, verberal.... (--al); ride!, vide!, responde! (-el); dormir, venir, audi! (-i!) .·il

N Ominiillvus: AccUsallvUS: Verbum:Marcus lüliam pulsat. JOS

-umQuintu., Márcum videt.-am

-us eum -al IUlia Aemiliam vocal.-a eam -el

QUinlumlIl<! -il Aemilia inlerrogal:te "Quis me vocal?"

Quinlus respondel: 110

"IUlia le vocat.Marcus eam pulsal."Aemilia puerum verberal.Marcus pliiral.lülius eum audit. 115

lülius venit."Puer probus parvam puellam non pulsat!"-lülius irálus puerum improbum verberat.

PENSVMACür Márc- lüliam pulsat? Márcus IUli- pulsal, quia lülicantal. lülia pliir-, quia Marcus e- pulsal. lülia: "Maroma!Marcus - pulsal." Aemilia puell- aud- el ven-o MalerQuinl- videl el e- inlerrog-: "Quis me voc-?" Quinl- re-

d "1-1' "spon -: u 13 - vocal.Iülius dom>-. Quinlu., IUli- voc-: "Paler!" Márcus ñd-,

quia IUli- non venil. Acmilia Márc- verber-. lülius ven-,quia Marc- plora!. lülius Aemili- et Márc- el Quinl- ellülivide!. lülius: "Puer qui parv- puell- pulsal improbus est."lülius puer- improb- verberal. Quem lüli- verberal? Puerqu- lülius verberat esl Márcus. Marcus p1<'r-. Puer qu- plorat lael- non esl. Puella qu- camal lael- esl.

24

PENSVM BPuella -: "LaIIa." Puella - cantal esl lülia. lülia - est.

Puer improbus puellam -. Puella -: "Uhuhü'" Puer -:

"Hahahae'" Puer - ñdel esl Marcus. lülia Aemiliam -:"Mamma'" Aemilia -, el QuinlUm -: "Cür Iülia ploral?"Quinlus -: "Iülia ploral, - Mircus eam pUIsaI." Aemilia:"Marcus puer - nOn esl, puer-esl! Ubi esl paler?" AemiliaIülium non -. QuinlUS: "Paler non - est." Quintus lülium-: "Pater!" Iülius QuinlUm non -. - lülius Quimum non

audil? lülius eum non audit, quia -. Marcus plorat, - Aemilia eum verberal. lülius Marcum audil; -Iülius non dormil. - Aemilia verberal? Aemilia Marcum -. Puer - Aemilia verberal improbus esl. lülia Iaela niin est - ridel.

PENSVMCQuis Iüliam pulsat?('.(ir lülia pliirat?

QuinlUSne quoque lüliam pulsat?Quem Quinlus pulsat?

Cür Aemilia venit?Quis lülium vocal?Cür Iülius Quinlum non audil?Quem audil Iülius?eñr Marcus plural?Rideme Iülia?Num 'Marcus' accüsll.tivus esl?Num 'lüliam' nominativus est?Quid esl 'dormil'?

VocdbtJa """'"scacnaper>ónamammalaetUSiritusprobusimprobuscan...pulsarplOrarñdetvidetvocalvenitinterrogatrespondetdormitluditverbera.mi!r ~

eumeamncqueiamcüriquiaO!hi<:qulquaequemquamnóminitivusaccOsAtivusverbum

CAP. 111

25

CAPITVLVM QVARTIM CAP. IV

sacculus

MEOVSIVUVS

}

nummU$

numeral < numerus

pedinia

saccuIus: in sacculcieius: lütii

DOMINVS ET SERVI

SCAENA PRIMA I

Persim<re; /ü/ius, Aemilia, Midus.

Sacculus Iülli non parvus esto In sacculo eius est pectí

nia. Iülius pecüniam in sacculo habet.

Aemilia sacculum videt Iüliumque interrogat: "Quot 5

nurnmI sunt in sacculo tuo?"

Iülius respondet: "Centum."

Aemilia: "Num hIc centum nummI sunt?"

Iülius pecüniam numerat: "Ünus, duo, tres, quat

tuor, quinque, sex, septem, octo, novem, decem. 10

Quid? Decem tantum?"

Iülius rursus pecüniam numeral: "Ünus, duo, tres,

quanuor... novem, decem." Numerus nurnmorum non

est centum, sed decem tantum.

Iülius: "Quid? In sacculO meo non centum, sed tan- 15

tum decem nummI sunt! Ubi sunt ceteñ numnu7 ServI

me! ubi sunt?"

ünusduotresqlattuorquinqucsexscpJem0CI6novemdecem

m:.. ~.,... '}'"

M, ,.J 1.' .•;>",.... -

I11111IVVVIVIIVIIIIXX

26

35

Medus: "Servus mus Medus me est."

Iülius servum suurn Medurn videl, Davum non vi

20 det. Medus adest. Diivus non adesl, sed abest. lülius el

Aemilia et Medus adsunl. Diivus celerique servI ah

SUnl.

lülius: "Quid? Únus servus tantuIn adest! Ubi est

Diivus? Diivum voca!"

25 Medus Diivum vocal: "Diive!" sed Diivus Medum

nOn audil neque venit.

Medus rursus Diivum vocat: "Da-ii-ve! VenI!"

Davus venil. lam duo servI adsunl.

SCAENA SECVNDA

30 Perslmae: liUius, Aemilia, MMus, Dávus.

Davus, quI dominurn suurn non videl, Medum inter-"

rogal: "Quid est, Mede?"

Medus: "SI! Dominus adesl. Salülii dominum!"

Servus dominurn salülal: "Salve, domine!"

Dominus servurn sa!ülal: "Salve, serve!"

Davus: "Quid esl, domine?"

Iülius: "SI! Tace, serve! Tace el audI!" Servus lacel.

lülius: "In sacculo meo SlUlt decem lanturn nurnmI.

Ubi sunt eeleñ nummi meI?"

40 Davus laCet, neque respondel.

Aemilia: "Responde, Dave! Dominus te interrogal."

Diivus respondet: "Pecünia lUa me niin esl. Interroga

Medum!"

CAP. IV

ad..,.. = h!cest.b-esr: +-+ ad-estad-sunl - hic suntab-sunl .... MJ·sunl

5ervuS dominum sal0t81

27

CAP. IV

nüllum :DOn ÚDUm

verbum - vocibuJum

Otvus

I

Davus saccuJum inm~nsi plInil

ccce sacculus - vi~: hieest saccuJus

~eius: Otv!

u . '\;:boculum el ssccuJus

inmé.nsl

bonus.. ·um - probus

28

lülius Medum interrogat: "Ubi sunt nurnmi mei, 11

Méde?" Médus nüllum verbum respondet. 45

lülius fÜrsus eum interrogat: "Ubi est pecünia mea?

Respondé, serve!"

Medus Davum accüsat: "Pecünia tua in sacculo Davi

esto Davus pecüniam tuam habet."

Aemilia: "Audi, Dave! Médus té accüsat." 50

Davus: "Quem Medus accüsat? mé?"

lülius: '7acé, Mede! Servus qui servum accüsat im

probus est!" Médus tacet.

lülius Davum non accüsat, sed interrogat eum: "Est-

ne pecünia mea in sacculo tuo, Dave?" 55

Davus: "In sacculo meo non est pecünia tua, do-. "nune.

lülius: "Ubi est saccuJus mus?"

Davus: "Hic esto Ecce sacculus meus."

lülius: "Sacculum tuum in ménsa pOne!" 60

Davus sacculum suum in mensa pOnit. Iam sacculus

eius in ménsa esto Iülius baculum suum in ménsa pOnit.

BacuJum domini in méns3 esto

Davus: "Vidé: in sacculó meO nülla pecünia esto"

lülius nüllam pecüniam videt in saccuJo. In saccuJo 65

Davi nülli nurnrni sunt. Sacculus eius vacuus esto Da

vus pecüniam domini non habel.

lülius: "O! Davus bonus servus est: pecüniam meam

nOn habel. Ecce nurnmus mus, Diive!" lülius üoum

nurnmum pOnit in sacculo Dávi. lam sacculus Davi non 70

----------------

CAP. IV

est vacuus: in sacculo E!ius est ünus nummus. Dliws

laetus esto

Iülius: "SOrne sacculum tuum et discede, bone ser

ve!" Davus sacculum suum sfunit et discedit.

7S Médus baculum, quod in mema est, videt. Médus

quoque discédit! Cm discedit Médus? Médus discédit,

quia is pecüniam dominI in sacculo suO babel!

Davus et Médus absunt.

siinüt pOnitdiscedit venit

quI qua<: quod:puer quI ...puelJa qua< .••baculum quod.••

is:MedJu

SCAENA TERTIA

80 PersOruu: lülius, Aemilia.

lülius: "Davus bonus serws esto Is nOn habel pecü- is : DiYIu

niam meam. - Sed ubi est pecUnia mea, Méde? Quis

pecüniam meam habet?" Médus nOn respondet.

lülius: "Ubi est Médus? Cür nOn respondet?"

SS Aemilia: "Médus non respondet, quia abest. Nüllus

servus adest."

lülius Médum vocal: "Méde! Veni!" sed Médus, qui

abest, eum nOn audit neque venít.

lülius rursus vocat: "Mé-de! VenI, improbe serve!"

90 Médus non venit.

lülius: "Cm non venit Médus?"

Aemilia: "Médus non venit, quia is habel pecüniam

tuam! Eius saceulus non est vacuus!" Aemilia ñdet.

lülius iriitus est - is nOn ñdet!

9S lülius: "Ubi est baculum meum?" lülius baculum,

quod in mensa est, nOn videt.

29

CAP. IV

vOditlvus (voc) < vocal

Divo

-e

Aemilia: "Eeee baculum in mema."lülius baculum suum sümit et diseedit.

GRAMMATICA LATINAVocañvus 100

Medus Divum vocal: "Diive!'~

'Dave' voeitivus esto Vociitivus: -e (nominitivus: -us).Exempla: Mede, domine, serve, improbe.Servus: "Salve, domine!" IOlius Medum vocat: "Mede!

Veni, improbe serve!" lOS

imperat ... piret

imperitIvus (imp)< imperal

[I]-<l -<U(2)-1 -el(3)-e -it(4)-i ·jl

voc4tacldi5cedeaudi

vocaltaatdiscMilaudit

ImperiiJivus el indiaitiuusDominus: "Vaca Davum!" Servus Diivum Vocal.

Dominus: "Tace et audi!" Servus taeet et audito

Dominus: "Disced.e, serve!" Servus diseedit.Dominus imperat. Servus pAret. no'Voca' imperativus esto 'Vocat' indicitivus esto 'Tace",

'audi', cdiscooe' est imperativus. cTacet', ciudit', 'discedit'

indicAtivus esto Imperiitivus: -li, -ci", -e, -l. Indiciitivus: -al, -el,

-it, -it.

Exernpla: [1] salüta, saliítat; [2] responde, respondet; [3] 115

sume, siímit; [4] venl, veNt.Medus: "Sa!üt<i dominum!" Davus dominum saliítat.Iülius: "Responde, serve!" Servus respondet.Iülius imperat: "Süme sacculum lUum el discede!" Davus

saeculum suum siímit el disced.it. 120lülius: "Mede! Veni!" Medus niin venit.Iülius imperat. Davus piret; Medus non pmt.

PENSVMAMedus ad-. Davus al>-. Iülius imper-: "Voc- Davum,Med-'" Medus Davum voc-: "Div-! Ven-!" Davus venneque Iülium vid-. Medus: "Salüt- dominum!" Davus dominum salüt-: "Salve, domin-! Quid es!?" Dominus: "Tae-,

30

serv-! Numnñ meI ubi SUDI?" Servus 18C- neque respond-.lülius: "Respond--!M Divus: "Interrog- Medum!M lülius Medum inlerrog-: "Ubi esl peconia mea, Med-?" Medus: "Davus pecüniam tuam hal>-.Mlülius: "POn- sacculum mum inmensii, Div-!" Divus par-o sacculum suum in mensl p6n-.

Davus: "Vid--, domin-o sacculus meus vacuus estoMIülius:"Süm- sacculum lUum el disced-, bon- serv-!M Divus sacculum suum slim- el disced-.

PENSVMBIn sacculO lülñ - est. lülius pecüniam-: "Ünus, duo, 1Us,

-,-, sex, -, -,-,-.M In - non centum, sed - decemnummi suRt.

Davus dominum -: "Salve, dominelMlülius -: "Ponesacculum lUum in _!M Divus sacculum - in mCnsii -.Sacculus Divi - est, in sacculO - [: Diví) - pecünia esl.Divus sacculum suum - el discedil.

lülius: "Mede! Veni!M Medus nOn venil, quia - [: Medus]pecüniam Iülii -. lülius baculum, - in mensii est, sümil el-.

Dominus imperat, bonus servus-.

PENSVMCQuOI numnñ Sunl in sacculo Iülii?Adestne Divus in sesena primi?Quis Dávum vocal?Suntne numnñ IIiIii in saccu16 Divi?Quid lülius pOnil in sacculO Divi?QuOI nummi iam in saccuJij Iülii SUDI?Estne vacuus sacculus Médi?Cür Medus discedil?Quem Iülius vocal?Cür Medus Iülium nOn audil?

\i>cdbvla nooa:sacculuspecünianummusmfn..baculumvacuosbonusquattuorqulnquesepleroOCIónovemdecembabetnumemadesI.bestsalOtattacetaCCÚS8tpOnÍtsQmjt

disc!ditimpera(pire<núlloseius&uusisquodrursustanrumsalvevocltlvusimperillvusindiciIivus

CAP. IV

31

CAPITVLVM QVINTVM CAP. V

emum : serv6nml

is: Iüliw

eárum : ancillarumea: Acmilia

-ó -ii:in horro, in V111citum MircO, cuna lülla

-is:in hortis, in vntisami servis, cum ancillis

ea: hortOpukher -chra -chrum:hortus pukher(m)rosa pulchra (j)mium pulchrum (n)

eius: Syraefoedus -8 -um ++ pulcher

32

VILLA ET HORTVS

Ecce villa el hortus Iülii. Iülius in magna villa habitat. 1

Pater et mater et tres libeñ in villa habitant. Iülius et,Aemilia tres !iberos habent: duos filios et ünam filiam

- non duas filias.

In villa multI servi habitan!. Dominus eorum est Iü- slius: is multiis serviis habet. Ancillae quoque multae in

vJ1la habitant. Domina elirum est Aemilia: ea multas

ancilliis habet.

Iülius in vJ1la sua habitat cum magna familia. Pater et

mater habitant cum Marco et Quinto et Iülia. lülius et tO

Aemilia in villa habitant cum llbeñs et servis et anci!lls.

VnIa Iülii in magno hono esto In Italia sunt multae

vnIae cum magnIs horus. In horus sUn! rosae et l1lia.

lülius multlis rosas et multa hua in horto suo habet.

Hortus lülii pulcher est, quia in eO sont multae et pul- tS

chrae rosae l1liaque.

Aetnilia Iernina pulchra esto Syra non est remina pul

chra, neque pulcher est nlisus eius, sed foedus esto

ostium el fenestra

nisus

s51us-a -uro

cii: ¡filió

ümum

~=~ -' ~ . . -, >./ - , '. .

CAP. V

5 5 5 5 5 5 S S

-• • • I./islium

2. AtriumI 2~ 2 4 3. impluvium

4. peristY!um

"7S. cubicula6. /islium

5 5

6 5 5

Syra, quae bona ancilla est, nasum magnum et foedum

20 habet. lü1ius est vir Aemiliae, reminae pulchrae. liilius

Aemiliam amat, qlÚa ea pulchra et bona Iemina esto

Aemilia lülium virum suum amat et curo eo habitat.

Pater et mater Uberfis sufis amanto lülius non solus, sed

cum Aemilia et cum magna familia in villa habitat.

2S In vil\ii sunt duo osúa: fistium magnum et Ostium

parvum. Villa duo fisúa et multas fenestras babet.

In vTIIii lülñ magnum atrium est cum impluvio. QlÚd

est in impluvio? In eo est aqua. In atrio nüUae fenestrae cii: impluvi6

sunt.

33

CAP. V

peristylum

ctiam = quoque: ctiamperiNf.5'1um = p. quoque

id : impluvium

il (= (,.-1) : servr

ea : cubicula

cae : ancillae

ca: Acmilid

sine ...... (:um

34

Etiam peristylum magnum et pulchrum in villa esto 30

'Peristylum' est vociibulum Graecum. In villis Graects

et Romiinls magna et pulchra peristY1a suot. Estne im

pluvium in periSt9lo? Id non in peristY1o, sed in atrio

esto In peristylo parvus hortus esto

In villa suot mulla cubícula. Quimus in cubículo 35

parvo dormito Estne magnum cubiculum Marci? Id

quoque parvum esto IoHus et Aemilia in cubiculo magno

dormiunt. Ubi dormium servi? Ii quoque in cubicuus

dormium. Suntne magna e6rum cubícula? Ea non

magna suot, et multi servi in Ono cubículo dormium. 40

Etiam ancillae mullae in Ono cubiculo dormiunt, neque

cac magna cubícula habem. -

Aemilia in peristylo esto Estne sOla? Aemilia sOla non

est: liberi cum ea in peristylo adsunt. Iülius abest. Ae

milia sine viro suo IOlio in vJ1laest. Ubi est Iolius?In op- 45

pido Uisculo est sine Aemilia, sed cum servis quauuor.

JI Aemilia cum Marco, QUÜlto lüliaque in peristYlo esto

JUlia rosas pulchras in hono videt et ab Aemilia disce

dit. lam ea cum Aemilia non esto Aemilia eam non

SO videt. Puella in hono esto

Aemilia imperat: "Maree et Quütte! lüliam vocate!"

Marcus et QUÜltus lüliam vocant: "lülia! Veni!" sed

lülia eos non audit neque venit.

lülia pueros vocat: "Maree et QUÜlte! VelÜte! HIe

ss multae rosae SUDl."

Pueñ lüliam audiuDl, neque ji ab Aernilia díscedUDl.

Quintus: "Carpe rosas, lülia!"

lülia rosas carpit et curo qUÜlque rosis ex hono venit.

lülia: "Vide, mater! Videte, pueñ! Videte rosas

60 meas!" lülia laeta est, rosae eam delectant.

Aemilia: "Ecce puella pulchra cum rosis pulchñs!"

Yerba Aemiliae lüliam delectant.

Marcus: "Rosae pulchrae sunt; puella sine rosis pul

chra non est!" Yerba Marci lüliam non delectant!

6S Aemilia rrrata): "Tace, puer improbe! lülia puella

pulchra est - cum rosis et sine rosis."

CAP. V

~> -

.C>.s:••

(filia cum Aemilia est

••----+(filia ah Aemili<i disci!dil

.do : puer6s

honus

Ir~~ I(filia in hono est

EJtolia ex hono venil

(filia rosas carpit

35

CAP. v

¡is (= eis) : pueñs

as: rosi$

eds : ancillclt

eos: puerós

36

Iülia: "Audite, Marce et QuInte!"

Marcus: "Mater non videt nasum tuum foedum!"

Marcus et QuInlUs ñdent: "Hahahae!"

Iülia: "Audi, marnma: pueñ etiam me ñdent!" 70

lülia plorat et cum üna rosa ab iis discedit.

Aemilia: "Tacéte, pueñ improbi! Nasus Iüliae foedus

non esto Discedite ex peris¡Ylo! Sümite céteras rosiis

eiisque in aquii piinite!"

Pueñ céteriis quanuor rosiiS sÜffiunt et cum iis dísce- 75

dunt.

Aemilia, quae iam sOla est in peristylo, ancilliis vocat:

"Delia et Syra! Venite!"

Delia el Syra ex atrio veniunt. Aetnilia eiis interrogat:

"Suntne pueñ in atrio?" 80

Delia responde!: "In atrio sunt."

Aetnilia: "Quid agunt Marcus et Quintus?"

Delia: "Pueñ aquam sümunt ex impluvio..."

Syra: " ...et rosas in aquii piinunt."

Hlc domina et ancillae pueros audiunt ex atrio: Quin- ss

tus plorat et MArcus ñdet.

Aetnilia: "Quid jam agunt pueñ? Age, Delia! discede

et interroga ros!" Delia ab Aetnilia et Syrii discedit.

AemiIia Syram interrogat: "Ubi est Davus?"

Syra responde!: "In oppidó est cum domino." 90

Delia ex atrio venit et dominam vocat: "Veni, o do-

. 'Vi -1"nuna. enJ.

Aemilia: "Quid est, Delia?"

Delia: "QuIntus est in impluviO!"

9S Aemilia: "In impluvio? Quid agit puer in impluvio?"

Delia: "Aquam pulsat et te vocat."

Aemilia: "Quid agit Marcus?"

Delia: "Is ñdet, quia Qlñntus in aqua est!"

Aernilia: "O, puer improbus est Mlircus! Agite! IU-

100 Iium vodite, ancillae!"

Syra: "Sed dorninus in oppido esto"

Aernilia: "Ú, iam rürsus abest IOOus!"

Delia: "Age! Vern, domina, et Marcurn verbera]"

Quid agit domina? Domina ir8ta cum ancillis ex peri-

lOS stylo discedit.

GRAMMATlCA LATINAAccüsdlivus

[A] Mascurmum.

IOlius nOn ünum 1llium, sed duOs filias habet

110 'Fi!iwn' est accOslitivus singularis (vide cap. m). 'Filias'accüslitivus plürilis esto AcCÜslitivus: singulAris -um (1\Ómina

t1vus -us), plürilis -6s (nOminativus -i).[B] Ffmininum.

lülius niin duas filias, sed ünarn fi1iam habel.

liS 'Ftliam' es! accüsliüvus singularis (vide cap. m). 'Filias'accüslitivus plürilis esto Accüslitivus: singularis -am (nllminiitivus -a), pliiriilis -as (nOrninlitivus -ae).[q NeutrUm.

Villa niin ünum cubiculum, sed multa cubicuIa habet.

120 'Cubiculum' accüslilivus singularis esto 'CubicuIa' accüsliü-

vus pliirlilis est. Accüslilivus: singularis -um (= nominliüvus),

plOriilis -a (= nominlitlvus).

CAP. V

filiummi6s·um -ós

cubiculumeubicula

..,. -a

37

CAP. v

abllitlVUs (abQ

hornlhortis

-IJ-is

.Q ·fs

oppidOoppidi.<

-IJ-is

inex -IJcum ..¡¡ab -is.meindicatlvus (in4)

voci vocal

vocAtt vocant

siog. plOr.(1) ..¡¡ -ále

-al -anl

(2) -i -iU-el ...,

(3) -e .;u-it -wu

(4) -i -ile-it -iunl

38

Ablalrvus[A] Masculinum.

In horto Iülñ. In hortis Ilaliae. 11S

'HortO' ablilivus singuJiris esto 'Hortis' ablifivus plürii-

lis esl. Abliifivus: singu1iris -o, plÜfilis -Is.

[B] Femininum.In vTIIii Inm. In V11Jis Riiminis.'Vi\Iii' abliifivus singuliiris esto 'VTIIis' ablifivus plüriilis esto 130

Ablitivus: singuliiris -0., plüriilis -is.

[C] Neutrum.In oppidó 1\isculo. In oppidis Graecis.'Oppidó' abliifivus singuliiris esto 'Oppidis' est abliifivus

plüriilis. AblifiVUS: singuliiris -O, plüriilis -is. l3S

In, ex, ah, cum, sine cum ablativo: in atrio, in cubiculis, ex

hortó, ex Italia, ab Aemilia, ab oppidó, cum servó, cum liberis,sitU! pecünia, sitU! rosis.

lmpermrvus el indidiñvus

"Divum V0c8, serve!" Servus Divum Vocal. 140"Iüliam vocile, pueñ!" Pueñ Iüliam vocanl.cVocii' est imperiitivus singularis, ·vocaf indicitivus singu

liris (vide cap. IV). 'Vocile' imperilivus plüraJis est, 'vocant'

indidfivus plÜfilis. Imperlilivus: singularis -, pliirilis -le.

Indiciifivus: singuliiris -1, plürilis -ni. 14S

Exempla:[1] -a, -iif.e; -al, -anl:

Salüta dominum, serve! Salütme dominum, servilServus dominum salütat. Servi dominum salütanl.[2] -e, -ele; -el, -em: ISOTace, puer! Puer tacel. Tacile, pueril Pueñ tacen!.[3] -e, -ile; -it, -unz:Discede, serve! Discedite, servilServus discedit. Servi discedunt.[4] -i, -ile; -it, -iunl: (SS

Veni, Iülia! Iülia venit. Ventle, pueril Pueñ veniunl.

PENSVM Alülius el AemiIia in vnJ- habit- cum Iiber- et sery-. Dominus

mult- serv- et mult- ancill-- habel.Aemilia in peris¡Y1-- est cum Marc- et Quint- et Iüli-. lüIia

mult- ros- in hon- vid-- et ab Aemili- disced--. lam Aemiliapuell- non vid--, neque pueri eam vid--. AemiIia: "Márce et

Quinte! Voc- lüliam!" Pueri Iüli- voc-: "Iülia! Ve....!" et

lülia puer- voc-: "Márce et Quinte, ve....!" lülia pueros nonaud--, sed pueri lüIi- aud-. lülia: "Cür pueri non ve....?" lülia

ex hon- ve.... cum v ros- puIchr-. lülia: "Vid- ros- meás,

máter! Vid-, pueñ1" Márcus: "Rosae puIchrae sunt, puella

sine ros- pulchra non est!" lülia cum ü.... ros- disced--. Pueririd-. Aemilia: "Tac-, pueril Süm- ros- el disced-!" Pueñ

ros- süm- et disced--; in átri- aqu- sÜffi- ex impluvi- et rosin aquá pO.....

PENSVMBIülius in magná - -. Aemilia cum - [: lülio] habitat. Iülius

Aemiliam -, quia - [: Aemilia] bona el - remina estoAemilia in peristylo est - Uberis SUIs, sed - viro suO.

lülia - Aemiliá discedit; iam puella in - esto Iülia rosás

et - hono venit cum v -. Puella laeta es!: rosae eam -.

Ubi est impluvium? - [: impluvium] es! in -. In implu

vio - esto In átrio nüllae - sunt.

PENSVMC

Num Iülius sOlus in vnJá habitat?

Quot CiliOs et quot Ciliás habent Iülius el Aemilia?Ubi est impluvium?

Ubi donniunt servi?Adesme lülius in peristylo cum AemiIiá?Ubi est Iülius?

Esme Aemilia sOla in peristylo?

Quid lülia agit in hono?

Cür pueñ Iüliam ñdent?

Vocabui<l nova:villahonusrosa6liumnisuscistiumfcnestraitriumimpluviumaquaperislylmncubiculumpulcherfoedussOIushabita.

ama'carpitdelecta.agilctiamcumsineahexeaideOeAiieaeea<Osc:iseOrumeirumlisablltivus

CAP. V

39

Sardinia

40

Mare Inferum

... #

9.

Sicilia

I'TAL'AI

CAPITVLVM SEXTVM

Tusculum

VIA LATINA

I In Italia multae et magnae viae sunt: via Appia, via La

nna, via Fliiminia, via Aurelia, via Aemilia. Via Appia

est inter Romam et Brundisium; via Latina inter RO

mam et Capuam; via Fliiminia inter Romam et Añmi-

5 num; via Aurelia iOler Romam et Genuam; via Aemilia

inter Ariminum et Placentiam. Brundisium, Capua,

Añminum, Genua, Placentia, Ostia magna oppida SUDt.

Ubi est Ostia? Ostia est prope Romam. T1:isculum quo

que prope Romam est. Brundisium non est prope Ro-

10 mam, sed procul ab Romii: via Appia longa esto Via La

nna non tam longa est quam via Appia. Quam looga est

via Fliiminia? Neque ea tam looga est quam via Appia.

Tiberis fluvius non tam longus est quam fluvius Padus.

Circum oppida mfui sunt. Circum Romam est mürus

15 annquus. In müro Romano duodecim portae sunt. Porta

pñma Romana est porta Capen;¡. Circum oppidum rus

culum mürus non tam Jongus est quam circum Romam.

CAP. VI

inter Romam et Brundisium(=)

prope ROmam 4-1>

procul ab Rom!

longus -a -um

~c:'.t:' 6@.(=) 9

duo-decim = XII (12)porta = magnum óstium

41

CAP. VI

IVUVS

ante +-+ post

Iectica

VRSVS

Villa Iñlji esl prope lnsculum. Ab oppido Tusculo

ad villam Iülii non longa via esto Ecce Iülius el qualtUor

serví in via. Iülius ab oppido ad villam suam il. Domi- 20

nus el serví ab oppido ad villam eunt. Dominus in lec

tícli esl. Duo servllectícam cum domino portant. Serví

qui lectícam portanl sunl Vrsus el Davus. Iülius non in

via ambulal, serví eum portanl. Syrus el Leander am

bulant. Syrus saccum portal et Uander quoque saccum 25

portat: Syrus et Uander dU05 sacdis in umeñs portant.

Saccí quos Syrus et Uander portant magni sunt, sed

saccus quem Syrus porlat non lam magnus est quam

saccus Leandñ. Quatmor servl dominum et duos saccos

ab oppido ad villam vehunl. 30

lülius in lectícli esl inler Vrsum el Davum. Vrsus esl

ante Iülium, Davus POSI eum esto Syrus el Uander non

ante leCtícam, sed POSI lecticam ambulanl. Venitne Iü

lius a villa? Non a villli venil. Vnde venil Iülius? Ab

oppido venil. Quo il lülius? Ad villam it. POSI eum 3S

lnsculum esl, anle eum esl villa.

1, )umerus

oppidum villa

O )0

ab oppidOad villam

ad(+aa) .... ab(+abl)

lü\ius ir (sing)servl eunt (p/ür)

Uander -<IrI (gen)

qoo? .... un<le?

vehunr = portanl (ab...ad...)

A=abab ante a, e, i, o, ti, hiilab lOte cererAs \inelis

¡¡ufquijs:servi quisaccOs ponantsacci quOs sem ponant

42

Iülius solus non est, nam quattuor serv¡ apud eum

sunt. Medus non est apud dominum, nam is dominum

¡ratum timet. Medus est malus servus qw nurnmOs do-

40 mini in sacculo suo habet. Dominus servos malOs ba

culo verberat; itaque serv¡ maü dominum et baculum

eius timent. Diivus autem bonus servus est, neque is

Medum amat. Diivus 811ÜCUS Mem non est, nam servus

bonus et servus malus non 811Üd, sed ininüd sunt. Me-

4S dus est inimicus Diiv¡. Ursus autem amicus Diiv'i esto

// Medus abest ii domino suO. Estne in oppido ltisculo?

Medus ltisculJ non est; neque ROmae est Medus, sed in

viii Latinii inter Romam et ltisculum. Unde venit Me

dus? ltisculo venit, neque is ad Vlllam IüIiJ it. Quo it

SO Medus? Romam it. rusculum post eum est, ante eum

est Roma. Medus viii Latlnii ltisculo Romam ambulat.

Etiam Comelius, amicus Iülli, in viii Latlnii est inter

Romam et rusculum. Unde venit ComeJ.ius? Is non

rusculo, sed Roma venit. Quo it? Comelius non Ro-

ss mam, sed rusculum it. ROma post eum, ante eum rus

culum est. ComeJ.ius in equo est. Equus qw Comelium

vehit pulcher esto Iülius et Comelius ad V11liis suas eunt.

Villa ubi lülius habitat prope rusculum esto Ubi habitat

Comelius? Is ltiscuü habitat.

60 Iam Iülius prope villam suam esto ServJ qw lecticam

portant fess¡ sunt. Dominus autem fessus non est, nam

is non ambulat. Iülius ab Ursii et Diivo portiitur, itaque

is fessus non esto Fess¡ sunt Syrus et Leander, narn j¡

CAP. VI

apud eum sunt = cum eiisunt

malus -a -um +-+ bonus

...autem = sed... :DIvusautem = sed Dlvus

in-imIcus +-+ amicus

lIlsculi = in oppi<!o1llscuJo

1lisculó = ah oppidO1liscu16

Roma ~ __.,.~wum

8+~--~®AR6maeestB lüsculieste Roma Thsculum itD Rómam ltIseulo it

lllsculum - ad oppidumlllsculum

Corntlius

fessus -a -um

lúlillS ab Ursa et OlivoponD.tur;¡¡¡ Ursus elOiYus IüIium portan!

43

90

CAP. VI

saccIqulA Syro el Leandra portanlUr = sacciquos Syrus el Uanderponan.~ c u s qui i UandropoI1itur= saccusquemUander portal

is equo vehiaa- = equuseumvehit

porta

Uperpottam --+

namicus (m): amica (j)

Medus ab ea amilur= ea Medum amar

amicamea

id i Lydii non auditur= Lydia id oro audil

44

duOs magnós saccós umeris portant, neque vacuI sunt

sacci! Sacci quI a Syro et Leandro portantur magni 65

sunt, sed saccus quem Syrus portat non tam magnus est

quam saccus quI a Leandró portiitur. ltaque Syrus non

taro fessus est quam Leander. Comelius non est fessus,

nam is equo vehitur. lülius lecticii vehitur. Servi ambu

lant. DominI vehuntur. Medus ambulat, nam is servus 70

est neque equum habet.

lülius prope vnIam suam est. Medus autem, qui do

minum iratum timet, procul a vnIa lülii abest. Dominus

a servo maló timetur. Medus prope Romam est; iam

müñ Romiini ab ro videntur et porta Capena. (Is qui viii 75

Latina venit per portam Capenam Romam intrat.) Cür

Rómam it Medus? Rómam it, quia Lydia Rómae habi

tat, nam Lydia amica eius est: Medus Lydiam amat et

ab ea amiitur. Medus Romam vocatur ab amicii sua,

quae temina est pulchra et proba. ltaque is fessus non 80

est et laetus cantat:

NOn vía tonga est ROmilm, ubi amica habilat mea pulchra.

Sed id quod Medus cantat a Lydiii nón auditur!

lam IOOus in villa est et ab Aemilia Iibeñsque Iaetis

saiütatur. Cornelius llisculi esto Medus autem Romae 85

est ante Ostium Lydiae. Medus Ostium pulsat.

Lydia imperat: "Intra!"

Medus per óstium intrat et amicam suarn salütat:

"Salve, mea LYdia! Ecce amicus tuus qui solus Rómam

ad te venit."

CAP. VI

Lydia verbis Medi deIect8tur eumque salütat: "0amice, salve! Ubi est dominus mus?"

Medus: "IOOus in villa est apud servos sUOs - neque

is iam meus dominus est!"

95 Yerba Medi a Lydia laetii audiuntur.

LYdi. verois MedJ delecWur = verba MedJLydiam delectanl

unde?RomalIlisculO

qua? R6mamfIliocuIum

04, ante, apud, circum,inler, per, poSl, prope+ BCC.

ah/a. cum, ex, in, sine+ ahl.

ubi? Romae/I\isculi

cppidum

: : : ~ o

-o8

úna praepositiO (prp)duae praepositiónes

ad -umanle -<mi

posr -<Jsinur ..asprope -adrcum miapud reper

..¡¡-d

-,-De

GRAMMATICA LATINAPraeposilWnis

lülius 00 vl1lam it; ad oppidum; ad ancillas.Ursus anle lülium est; ante eutn; ante vl1lam.

100 Dávus pos! lüliwn esl; posl ewn; posl villam.Via inter Romam el Capuam; ¡nter servas.

Ostia esl prope Romam; prope V111am; prope eam.Gircum oppidum mürus esl; circum mensam.Mcdus esl apud arnicam suam, nOn apud dominwn.

lOS Medus per portam Capenam ROmam intral; per ósliwn.Ah, 00, ex, ret. SUD! praeposiliones. Praepositiiines

cum accfisitivo: ad, ante, post, inler, prope, circum, apud, per,

cet.; praepositiOnes cum ablativO: ah/a, cum, ex, in, sine, celo(vide cap. v).

110 Qua il MMus? Mcdus ROmam il. Quo il Comelius? Isllisculam it.

Unde venil Comelius? Comelius Roma venit. Vnde venilMedus? Is 1liscul<i venit.

Ubi habitat Lydia? Lydia R6mat habital. Vbi habitar Cor

115 nelius? Is lliscul' habitar.Accüsiilivus: Riimam, llisculwn, Capuam, Brundisium,

ÓStiam = 00 oppidum -arn/-um.Abliilivus: ROma, 1liscu1<i, Capuii, BrundisiO, Ostia = ah

oppido -W-o.120 Lociitivus (= genetivus): Romae, 1liscull, Capuae,

Brundisii, Ostiae = in oppido -W-o.

45

CAP. VI

.., -um -< Verbum daivwn el passlvum-Q -am

.os·i -as -Ill Servus saecum portal-ae -Q

= Saecus portalur ii servo-us-a ah/á .o 'lUT·um -á

-is Servi saecOs portant 125-i

= Sacei portanlUr ii servis-ae -7JlUr-Q

-t -nt-lUT -7JlUr

81Og. plOr.[1] -álur -antur

[2] -itur -<mtur

[3] -itur -WIlur

(4) -uur -iuntuT

'Portal portant' verbum iietivum esto 'Portiilur portantur'

estverbum passivum. AeHvum: -t-n/. PassiVUm: -tur-n/UT.

Exempla:[l]-iitur -antur: Aemilia Illlium amar et ab eo amiitur. Pater et 130miiter UberOs amanl et ab iis amanlur. Lydia verbis MM¡delectiitur.[2] -elur -enlUr: IllIia puerOs non videt neque ab os viderur.Pueri IllIiam nOn videnl neque ab eii videnlUr.[3] -itur -un/ur: Davus saeculum in mensii panit = saeeulus in 135mensii panitur ii Diivo. Pueri rosiis in aquii panunl = rosae iipueris in aquii panuntur. Cornelius equo vehilur.[4] -ilur -iunlur: IllIia pueros audit neque ab iis audilur =pueñ li IIlI¡li audiuntur neque earn audiunl.

PENSVMAIllIius ab oppid- lllsculo ad viiI- su- it. Villa eius propelllscul- esto lillius in leeHcii est inter Urs- el Dav-. Dominusii servis port-. Ursus et Diivus non S3CC0s port-, saee- li Syroet Leandro port-. Saecus quem Leander port- non tam par

vus est quam saecus qui ii Syr- pon-oMedus non est apud domin-, nam servus malus dominum

tim-. Dominus ii serv- mal- tUn-. Dominus serv- mal- VQC

neque ab eo aml-. Serv- mal- ii domin- VQC- neque eumaud-.

Quo it MMus? Rom- il. Unde venit? Medus Tuscul- venito Ante Med- est Roma, 1llsculum post e- esto Comelius

46

non 111sculo Riimam, sed Rom- 111scul- it, nam is 111scul

habitat. CorneJius non ambulat, sed equ- veb-.

Lydia, amica Medi, Rom- habitat. 1am Medus Rom- apud

Lydi-- esto MMus amic- su-- saIñt- el ab amic- su-- saIñt-,

nam Lydia Me<!- 3m- et ab e- 3m-.

PENSVMB

Ostia non - " Romii, sed - Romam esto - venit lñlius?

111sculo venit et - villam it. Duo servi eum -. Syrus etUander, qui - lecticam ambulant, duiis - ponant. Saccus

Syri non - magnus est - saccus qul- Uandro pon"tur;Syrus non tam - est quam Leander.

Medus - dominum non est, nam MMus dominum iriilUm

-. MMus servus - [= improbus) est; - Medus et lñHus

non -, sed inimici sunt. Via Latina, quae est - Romam etC..apuam, non tam - est quam - Appia. - ambulal MMus?

Is Romam ambulat. - amica eius Romae habitat. Cornelius- [= sed C.) Romii 1llsculum -. 111sculum est - eum,

eum esl Roma. Cornelius equo -, is non -. Iñlius et Corne

Hus ad vnlas suas -.

PENSVM CAmbulame Iñlius?

Qui Iñlium ponant?

Quid ponant Syrus el Leander?

Unde venit Iñlius et quii it?

Quó it MMus?

Etiamne Cornelius 111sculo Romam it?Ubi habital Coroelius?

Cñr MMus laetus est?Quae est Lydia?

Quid habet Medus in sacculo suo?Sunlne amici lñlius el MMus?

Num portal vcrbum passivum est?

WJcábula nova:Vlamürusportalecticasaccusumerosamicusinimicusequusamicalongusmalusrossusduodecimil ellOIportalambulalvehitlimel¡nlraltamquam¡nlerp"'peprocul abcircumadantepostiiapudpernam¡laqueauterounde!quO?prac:J)OSiliolocátivusiictivumpa~¡vum

CAP. VI

47

C!J'11VLVM SEPTIMVM C!J'. VII

PVELLA ET ROSA

Ecce Marcus el Quintus ante ostium villae. Pueñ Iü- 1

lium exspeetant. MSter non est apud filies, ea in peri

stYlo est; iljIc virum suum exspectat. Aemilia laeta non,est, quia I{¡¡¡us abest; nam Aemilia virum suum amat.

Ubi est Iülia? In cubiculo suo est. Iülia, quae sola est 5

¡¡lIc, rosam ante nlisum tenet. Puella lacrimat: in oculIs

eius suntlacrimae.

Iülia speculum sümit et ante oculos tenet. Puella se

in specu!o videt et se interrogat: "Estne f<iedus nlisus

meus?" Nlisus eius aUlem Rirmesus non est. Iülia fÜlSUS 10

lacrimat.

Syra estium cubiculI pulsat.

Iülia: "Intri!"

Syra ostium aperit et in cubiculum intrat, neque esti

um post se claudit. Iülia Syram post se in speculo videt. 15

Syra non videtlacrimlis Iüliae, nam pueDa se non venit.

Syra: "O, hic est mea puella. Veni in honum, Iülia!"

lacrimat ++ ñdet

illic : in peristyIO

ocu)us ~ .

10lia rosam ante n1Sumlene!

¡. cubiculum (ate)...... ucubiculO

c1audit .... aperil

hortus honus

-EJGin hllrunn .... ex hort3

10_ -a -UID = pul·cher

48

Iülia imperat: "Claude ostium!"

Ancilla paret.

20 Iülia: "Num nasus meus foedus est, Syra?"

Syra: "Foedus? Iromo flirmOsus est nasus tuus."

Iülia se vertit. Iam Syra !acrimas videt.

Syra: "Quid est, mea lülia? Terge oculos! Es laeta!

Nasus tuus tam fOrmOsus est quam meus."

2S Iülia: "Sed nasus tuus non fórmosus est!"

Syra: "Quid? Nónne flirmOsus est nasus meus?"

Iülia: "Iromo foedus es!! Ecce speculum, Syra."

Iülia speculum tenet ante Syram, quae nasum suum

in speculo videt. Ancilla oculOs c1audit el tacet. -

JI Ecce Iülius ad vntam advenit. Servi lecucam ante

Ostium pónunt. Pater filiOs salütat: "Salvete, filU!" et a

fillis salütiitur: "Salve, pater!"

Iülius ambulat ad Ostium, quod ab ostiario aperItur.

Dominus per Ostium in vilIam intrat. Post eum veniunt

35 Syrus et Uander, quI duOs saccos portant. Ostiarius

post ros Ostium c!audit. Ursus et Davus cum lecuca

vacua discedunt.

PuerI saccOs plenOs quI a servIs portantur vident et

interrogant: "Quid inest in saccis?"

4Q Iülius respondet: "In saccO quem Uander portat

miila Insunt. HIc saccum póne, Uander'"

Leander saccum pónit ante Iülium, quI aperit eum.

Iülius: ''Videte, puerI: hic saccus plenus miilorum

est."

CAP. VII

tmma fOrmOsus : nOnfoedus sed f6nnOsus

estsumes! esu! (imp)

DOn-ne

\

(/ /ad-venit = ad ... venitsalvi! sa)véU!salve, po.er! (sin¡¡)salvite, filil! (plür)

05tiirius = servus quIOstium aperit el claudit

in Vl1lam +-f' ex vilLi

plenus -a -um +-f> vaeuus

in-est = in... est

ina 5unt = in... sunt

eum: saccum

hit saccus = saccus quime (apud me) OSI

49

CAP. VII

ad-it ~ ad... il

ef: QuIntó

lülius malum e sacco sümit et se venit ad Marcum: 45

"Ecee malum tuum, Maree." lülius Marco malum dato

Pater f'"t!io suo magnum malum dato Jam Marcus malum

habet, neque Quintus miilum habet. lülius Quintum ad

se vocat et ei maIum dato lülius Quinto malum dato lam

et Marcus et Quintus mala habent. 50

Marcus: "Quid inest in sacro Syri?"

lülius: "In sacro eius pira insunt. Apeñ saccum,

Syre! Videte, pueñ: hic saccus p1enus est pirorum." lü

Iius duo pira e sacco sümit: "Ecce pirum tuum, Marce,

et tuum, Quinte." Pater filiis suis pira dato Filñ, qui iam ss

non sOlum mala, sed etiam pira habent, laeti sunt. Servi

autem neque maJa neque pira habent.

Quintus: "Etiam servis da mala et pira, pater!"

Iülius Syrum et Uandrum servos ad se voeat et ñs

mala et pira dato Dominus servis maJa et pira dato 60

Aemilia cum Delia eperist)ilo in atrium intrat, laeta I1I

ad lülium adit eumque salütat. Aemilia viró suo óseu

lum dato lülius Aemiliae Oscu1um dato

lülius: ''Quid agit lü1ia?"

Aemilia: "Rosas carpit in horto." 65

lülius: "Currite in hortum, pueñ, et vocate eam!"

Quintus curtit. Marcus non curtit, sed ambulat.

lülius imperat: "Age! Curre, Maree!"

Etiam Marcus curtit. Pueñ per peristYlum in hortum

currunt. D1ic autem puella non esto Pueñ ex horto per 70

perisrylum in atrium ambulant.

e=exex ante a, e, i, 0, u, hilex ante ettcris lineras

.Mir<:US QuinIu.ambulat currit

Aemilia y; .JI;'.lillió ~ ~Osculum '\ -;,- (¡dat

sOIum = tantum

neque...neque +-1> el...el

dat danldii! date! (imp)

iir (= el.) : servis

50

Marcus: "Iulia neque in horto neque in perisrylo est."

Aemilia: "Esme Syra in hono?"

Quintus: "Non esto Nulla ancilla ilIic est."

75 Aernilia: "Non siilum Iülia, sed etiarn Syra abest! Dé-

lia, i ad cubiculum luliae!"

Delia ad cubiculum luliae it, iistium pulsat, aperit, in

cubiculum iOlrat. I111c non siilum Iülia, sed etiarn Syra

esto Oculi Iüliae pletü sunt lacrirnarurn.

SO Delia: "Veni in atrium, lulial IIIic pater tuus te ex-

speetat."

lulia oculos et niisum terget, rosam sumit, e cubiculo

exit. Syra et Delia post earn exeuOl. lülia in atrium ad

Iülium curtit eique iisculum dato

85 Iülia: "Ecce rosa. Nonne pulchra est haec rosa?"

lulius: "Nulla rosa tam pulchra est quarn filia mea!"

Iülius filiae suae osculum dato lamne lacrimat lülia?

Immo laera est et lidet.

lülia: "Num niisus meus foedus est?"

90 lülius: "Foedus? Irnmo ram fOrmosus est quarn-hoc

malum! Ecce miilum tuum, lulia." Pater filiae miilum

magnum et fOrmosum dato lülia malum terget et ante

oculiis tenet.

lülia: "O, quam fOrmiisum est hoc miilum!" Puella

95 laera malo suo osculum dat!

lulius: "Hoc pirum etiam tuum est, lüIia." Iülius ei

pirum dato lam puella et miilum et pirum habet.

Aernilia: "Etiarn anci1lis meis mala et pira da!"

CAP. VII

il cunti! ire! (imp)

exait +-+ mtratex-it ex-eunlei-que

linee rosa = rosa Q.uae me(apud me) esl

iam-ne

hocmllum=milumquodhk (apud me) es!

hie haee hoc:hi< saccus (m)luucrosa (f)Iwc milum (n)

el: Iíililu

51

CAP. VII

as (= eis) : ancillis

c:uiJ pueropuella<

dativus (d4l) < da!

servosetvfs

ancilla<ancillis

-De -ís

oppidooppidis

52

Iúlius ancillas ad se vocat et os quoque mMa et pira

dato Ancillae laetae ex alrio exeunt. - 100

Cui Iúlius rnlilum dat? Puero malum dato Puer cui

Iúlius rnlilum dat esr mius eius.

Cui Iúlius Osculum dat? Puellae osculum dato Puellao

cui Iúlius osculum dat filia eius esto

GRAMMATICA LATINA 105Datrvus[A] Mascullnum.

Iülius servo (Syro) malum datoIülius servzs (Syro el Leandro) mala dato'Servo' dalivus singularis esto 'Servfs' est dativus plüriilis. 110

Dativus: singul.iiris -o, plüralis -is.lB] Feminlnum.

Iülius ancillae (Syrae) malum datoIülius aneillis (Syrae el Deliae) miila dato'Ancillae' esl dativus singul.iiris. 'Aneillis' dativus plüralis 115

esto Dativus: singuImis -at, plüralis -is.[C] Neurrum.

Fluvius oppidO aquam dal.Fluvii oppidis aquam danl.' O p p i d o ~ dalivus singulliris esto 'Oppidis' est dativus plürii- 120

lis. Dativus: singuliiris -o, plúriilis -iso

PENSVMAIülius Mare-, mi- su-, malum dato Iúlius Marc- et Quinl-,fili- su-, mala dato Iülius etiam serv- su-, Syr- el Leandr-,miila dal.

e- Aemilia osculum dat? Aemilis vir- su- Iüli- osculumdato Iülius Aemili- iisculum dato Iülius Iüli-, fili- su-, malum dal, neque salum Iüliae, sed etiam Syr- et Deli-, ancillsu-. Iülia mal- su- osculum dat!

PENSVMB

Iiilius ad vUIam -. ÓStiórius ostium - el post eum -.Sacci non vacui, sed - sunt. Iiilius: "Videre, pueñ:

saccus plenus - esto &ce málum tuum, Mórce." Iiilius Mátco mólum -. Iiilius fiIiis non - mála, sed etiam pita datoIam pueñ - mala - pira babent, sed servi - mála - pitababem. Dominus serves ad - vocat et - quoque mála etda!.

Acmilia ad liilium - et ei - dato Iiilia abest. Pueñ nonambulam, sed - in honum. - [: in hono] Iiilia non est, eain cubiculo suo esto Iiilia non ridet, sed -: in - cius sunt-.Delia: "In ¡¡trio pater tuus te -, liilia." liilia - [= ex] cubiculo -, ad liilium currit el - [: Iiilio] osculum dato Iiiliarosam ante liilium -. liilia: "Nonne - rosa - [= pulchra]est?"

PENSVM CQuem pueri exspectant?Venitne liilius ROmá?Quis estium aperit et c1audit?Quid inest in saccis?

Cui liilius málum primum dat?Cui Aemilia osculum dat?Estne Iiilia in hono?Quo it Delia?Estne liilia siila in cubículO suo?Ridetne liilia?Quo liilia currit?Quid Iiilius dat IUiae suae?

VooibuIa M'I/1:

oculus1acrimaspeculum6stiiriusmilumpirumosculumfl)rmOSusplenusexspectat,enetlacrimalaperitclauditvertitlergeladvenitines!da!adi.curritexitessehiehaeehoc¡mmOn6nne?el... elneque... neques61umillicéelÜScuidatIvus

CAP. VII

53

CAPITVLVM OCTAVVM

,

-.e: Q, I \

gemma margañla

haec taberna, ""han<ubernam

quI= isqui

. "

OInulus cum genuná

~linea aun margarllls =

linea margarltinun

haec via, abl ha< vii

emir _ vendilquae = eae quae

quI= i1quI

54

CAP. VIII

-4L1lINVS

r- ---

I

TABERNA ROMANA

Ecce taberna Romana, in qua gemmae et margañtae [

multae sunt. Cuius est baee taberna? Albini esto Albi

nus hanc tabernam babet. Qui tabernam babet taberna

rius esto Albinus est tabernllrius Románus qui gemmas

et margañtas vendit. AIii tabernllrii libros vendunt, aIii s

mala et pira, alii rosas el Iilia.

Gemmae et margaritae sunt ornamenta. Ánulus cum

gemma ornimentum pulchrum esto Etiam linea cum

margañtis ornamentum esto Linea sine margañtis non

est orniimentum! 10

Multae reminae quae in hiic via ambulant ante laber

nam Albini consistunt, nam reminae Ornátnentis delec

tantur. Eae quae magnam pecüniam habent multa órna

menta emunt. Quae nüllam aUI parvam pecüniam ha

benl ornamenta aspiciunt tanlUm, non emunt. Etiam 15

viñ multi ad hanc tabernam adeunt. Qui magnam pero-

CAP. VIII

Aemilia

. ,- (/

pecOniOsuS -8 -um: p. est= magnam pe<:Üniamhabet

ab-it +-i' ad-itab-it ab-eunt

alius -a -ud (n)

qUi= isqui

Iquis? <¡uisIqufvir?quid?quodomimentum?

iDa taberna = tabernaqua. i1Uc es<

niam habent órnamenta emunt et IeminIs dant; ceterI

rursus abeunt. Feminae quarum viñ magnam pecüniam

habent multa órnamenta ii viñs SlÜS accipiunt.

20 Aemilia, cuius vil pecüniósus est, multa ornamenta

ab eo accipit. Aemilia anulum in digito et rnargañtas in

colló multaque alía ornamenta habet. Anulus digitum

Aemiliae órnat, margañtae collum eius ornant. Femi

nae gemmIs et margarItIs anulIsque órnantur.

25 In via prope tabernam AlbInI vir et Iemina ambulant.

QuI vil et quae Iemina? Est Medus, quI cum Lydia,

amIa sua, ambular. Medus est servus IüliI, sed domi

nus eius Rómae nón esto Medus sine dominó suó cum

Iemina fOrmósii in viIs Rómae ambulat.

30 Lydia ornamentum pulchrum in colló habet. Quod

órnamenIDm? Ornamentum quod Lydia habet est linea

rnargarItarum. Collum Lydíae margarItls pulchrIs órna

IDr; Lydía aurem nüllum aliud ornamenIDm habet, quía

pecüniósa nón est, neque pecüniósus est amIcus eius.

3S (peroniósus est quI magnam pecüniam habet.)

JI AlbInus clamat: "Ornamenta! Ornamenta Iemina-

rum! Or-na-men-ta! Emite ornamenta!"

Lydia cónsistit oculósque ad tabernam AlbInI vertit:

Lydia tabernam aspicit. Medus nón consistit neque ta

40 bemam aspicit.

Lydia: "COnsiste, Mede! Aspice illam tabernam! O,

quam pulchra sunt illa ornamenta!" Lydia tabernam

AlbInI digito monstrat. Medus se vertit, tabernam vi-

55

CAP. VIII

A1binus Lydiae (da.)matgarllb osoendit

hoc, ablhocviginli = xx (20)

sing hic haec hocplür hi hae haec

aspice! aspicile!aspicil "",iciunttü. acebOs

bi hae haec, ahl bis

qui. abI quó

inulus gemmAtus = Anu·lus cum gemmi

hichaec hoc.gen huiuss&tertius = nummus

hie inulus, acc huncá.um, ahl hóc A.o

tantus -a -um = taromagnus

OC!iiginta = LXXX (1lO)

bic linulus = linulus quih1cest

ille linulus = linulus quiillic es!

56

det, cum Lydia ad tabernam adit. Medus et Lydia ante

tabemam consistunt. A1binus ros salütat et margañtas 45

in lineii ante ocuIos Lydiae tenet: Albinus Lydiae mar

gañtas ostendit.

A1binus: "In Mc ornamento viginti margañtae mag-

nae sunt. Nonne pulchrae sunt hae margañtae?"

Medus: "Amica mea multas margañtas habet." 50

Lydia: "In hiic taberna multa alia ornamenta sunt."

Albinus iis tres anulos sine gemmis ostendit: "Aspi-

cite Ms anulos! Nonne hI anuli pulchñ sunt?"

Medus el Lydia anuliis aspiciunt.

Lydia: "In his anulis getnmae nü1lae sunt!" 55

Medus A1binum interrogat: "Quot nurnmis constat

anulus in quo gernma est?"

A1binus Medo anulum gemmiirum ostendit.

A1binus: "Hic anulus cenrum nummis constat."

Medus: "Quid?" 60

A1binus: "Pretium huius anuli est cenrum sestertii."

Medus: ''Centum sestertii? Id magnum pretium est!"

A1binus: "lmmo parvum pretium est! Aspice hunc

anulum: in hiic anulo magna gemma esto Tanta gernma

sela OCloginta sestertiis constat." 65

Medus: "Num anulus sine gemma vigínti tanrum ses

tertiis constat?" A1binus nOn respondet.

Medus, qui alium anulum gemmatum post A1binum

videt: "Hic anulus pulcher non esto Quot sestertiis con-

stat ille anulus?" 70

tantu8...quanrus = tammagnus...quam

quanrus -8 ~ u m = quammagnoS

ille,genilJrus. accillum

ille -a -ud:ilJe inulus (m)illa gemma (f)iIIudornamentum (n)

CAP. VIII

Albinus: "Quj anulus?"

Medus: "lile post te. QuanlUm est pretium illius anu

li?" Medus anulum post Albinum digito monstrat.

Albinus: "lile quoque anulus cenrum sestertiIs con-

75 stat. Pretium illius anuU tantum est quantum huius; sed

aRÜca lUa hunc anulum amat, non iIlum."

Lydia anulum gernrnarum ante oculOs tenet.

Lydia: "O, quam pulchrum hoc ornamentum est!

lIlud ornamenlUm non 13m pulchrum eS! quam hoc,

80 neque iIla gernma tanta est quanta haec."

Medus: "Tanta gernma ad tam parvum anulum non

convenit."

JJJ Lydia, quae haec yerba non audit, Medo digitos suos

ostendit, in quibus nülli anuli sunt. qui,ablplrirquibus

85 Lydia:"Aspice, Mede! In digitis meis nülli soot

anu6. Aliae teminae digitfis anulorum plenos habent-

mei digiti vacui sum!"

Medus: "Sacculus quoque meus vacuus es!!"

Lydia anulum in mensa p(init. In oculis eius lacrimae

90 soot. Medus, qui Iacrimas videt, sacculum suum in

mensa p(init - neque vacuus es! sacculus, sed plenus

nurnmorum! Quanta pecünia est in saeculo Medi? In eo

nonligintli sestenii insoot.

Medus: "Ecce sestenii nonliginta."

9S Albinus: "Sed nonligintli non satis esto Pretium anu6

est sestenii cenlUm!"

Lydia: "Dli huic tabernario centum sestertios!"

oon!8im. = xc (90)

sestertii noniginll;HSXC

hie haee hoc, da, huie

57

CAP. VIII

quI - iIquI

slng iIIe iIIa illue!plür illi iIIee iIIa

accipe! accipite!accipit accipiwu

digirusquinus

/

quirtus-a -um = 1V(4.)

58

Medus: "Id nimis magnum pretium est! AJj¡ taber-

nam anulum gemmilIum octiiginlil sestertiis vendum."

Albinus: "QUi sunt illi tabernilriI?" lOO

Medus: "Qui in alils vlls tabemiis habent."

Albinus: "Quae sunt ilIae viae in quibus ilIae taber

nae sunt? Et quae sunt illa ornilmenta quae in ilIis ta

bernis parvo pretio emumur? Non sunt orniimenta! Sed

aspicite haec ornilmenta: h6s anulos, hiis gemmils, hiis lOS

margaritils! Haec orniimenta proba sum! Neque pre

tium hOrum omiimemorum nimis magnum est!"

Medus: "Accipe numm6s noni!gintil - aut nüll6s!"

Albinus: "Num hic nonáginlil sestertii sunt?"

Medus: "Numerii e6s!" 110

Albinus numerat sestertilis, quorum numeros est

nOnilgintil.

Albinus: "Sum nonilginlil."

Medus: "Satisne est?"

Albinus non respondet, sed nummos sümit Medóque 115

anulum dato Albinus pecilniam accipit et Medo anulum

vendít sestertiis nonilginlil.

Medus se ad Lydiam vertit: "Accipe hunc anulum ab

amico tuo..." Medus anulum in dígito Lydiae pOnit. In

quo dígito? In dígito medio. 120

Medus: "Hic ilnulus ad dígiIum tuum non convenit.

Ánulus nimis parvus est aut dígirus nimis magnus!"

Lydia: "ó Mede! Digitus medíus nimis magnus es!.

Pone anulum in dígito quilrto!"

125 Medus anulum in digito Lydiae quartó pOnit. Anulus

satis magnus est et ad digitum ~ o n v e n i t , nam digitus

quartus non tantus est quantus digitus medius. Lydia

laeta digitum suum aspicit el a m i ~ o suo o ~ u l u m dal.

Medus et Lydia a tabernii abeunt. Lydia, quae RO

llO mae habital, Medo viam monstrat.

Albinus rursus clAmal: "Orniimenta! Or-nA-men-ta!"

el aliós vitOs pecüniósOs, quorum amicae nülla aut

p a u ~ ornAmenta habent, exspectat.

GRAMMATICA LATINA135 Pr07Wmina 'quis', 'qui', 'is', 'iJk'

(A) Masculinum.Quis saccum portal? Servus sac~m ponal. Qui servus?

Servus quí ~ portal esl Syrus. IslilJe servus ~ponal.

140 IOlius servum vocal. Quem servum? Servus quem IOliusvocal esl Syrus. Iülius eumliJlwn servum vocal.

Iülius dominus servfest. Cuius servf? Syrus esl servus cuiusdominus Illlius esto Iülios dominus eiusliJlius servi esl.

Iülius servo malum dal. Cui servo? Servus cui Iülios ma145 lum dal esl Syrus. Iülios ef/iJli servó malum dal.

Saccus a servo ponatur. Aquii servo? Servus a quii saccosponalUr esl Syrus. Saccus ah eiJlillO servó ponalur.

Servf saccos portanlo Quf servf? Servi quí saccOs porlanlsunl Syrus el Uander. IfliJli servI saccOs portant.

t50 IOlius servós vocal. Quo. servós? Servi quós Iülius VocalSUO( Syrus el Léander. Iülius eiislillOs servOs Vocal.

Iülius dominus serviirum esl. Quiirum servorum? Servi quii

rum dominus esl Iülius sunl Syrus el: Léander. Iülius dominos eiirumlillOrum servórum esto

CAP. VIII

ÜDum prlinlimen (pron)duo pr6nl1mina

Singuláris:OOminlli'vusquislquf is iI/e

- ,qm....uservus - ille servus

aceúsitivusqunn eum i1Ium

genetivuscuius eius ¡llius

dativuscui eiillf

ablitivusquOeO i110

Plürllis:noounAtivusqufiiilli

accfisltivusquijs <Os ¡/Jos

S9

CAP. VIII

dativusquibus fu ¡1m

ablitivusquibu, iis illis

Singullris:oominilivusquaeea iDa

accüsitivusqu4m eam iUam

genetivuscuius eius ilJius

dativuscui eiilli

ablálIvusquliEdillií

PIOr.llis:nominitivusquae eae iJlae

accüsativusquds eds illiis

genetivusquiiTUm earum ilIiirwn

dativusquibus iis illis

ablativusquibus lis illls

Singuliris:nOminativusquidlqued id iIludqued... !

aceiisativusquidlqwHf id iIludqwJd...! .

60

liilius servis mala dal. Quibus servis? Serví quibus Iülius mmaJa dal sunl Syrus el Leander. l. iislillis servís mala dal.

Saco a servis portantur. Á quibus servís? Serví a quibus

saceí ponamur sum Syrus el Leander. Ab ñsliUis servls sacciponanlur.[B] Femininum. 160

Ancilla abes!. Quae ancilla? Aneilla quae abesl esl Syra.Ea/üla ancilla abest.

liilius ancillam vocal. Quam anciUarn? Aneilla quam liiliusvocal esl Syra. liilius eam/ütam ancillam vocal.

liilius dorninus ancillae esl. Cuius ancillae? Syra esl ancilla 165cuius dominus liilius esl. 1. dominus eiuslillius ancillae esl.

liilius aneillae miilum dal. Cui ancillae? Aneilla cui liiliusmalum dal esl Syra. liilius el/illi aneillae malum dal.

liilius ab aneilla saliilalur. A qua aneillii? Ancilla a qualiilius saliimlur esl Syra. liilius ab eatiua ancilla saliimlur. 170

Ancillae absunl. Quae aneillae? Ancillae quae absum sunlSyra el Delia. Eaelülae ancillae absunl.

liilius ancillas vocal. Qua, ancillas? Ancillae quas lOOusvocal sum Syra el Delia. liilius ea,lilJás aneillas vocal.

Iülius dominus ancillarum esl. Qu<irum ancillarum? Aneil- 175

lae qwirum dorninus esl liilius sunl Syra el Delia. liilius dominus e<irum!üliírum aneillarum esl.

liilius ancillis mala dal. Quibus ancillis? Aneillae quibuslülius mala dal sunl Syra el Delia. l. iislülis aneillis mala dal.

liilius ab aneillis saliilatur. A quibus ancillis? Ancillae a 180quibus liilius salülalur sunl Syra el Delia. Ab iislillis ancillísliilius salii@ur.(e] Neulrum.

Quid esl anulus? Anulus esl orniimenlum. Quod 6mamenlum? Anulus esl omamenlum quod digilum ornal. Id/ülud 185

orniimentum pulchrum esl.Quid Lydia in eolio habel? Omamenlum habel. Quod oroa

mentum? Oroiimenlum quod Lydia in eolio habel est lineamargarilarum. Lydia idlüIud 6rniimenlum amal.

CAP. VIII

190 Pretium órniimenti" est lIS (= sesterti.i) c. Cuius órnamenfi? genetivus

Ornamentum cuius pretium est lIS C est anulus. Pretium eius cuius eius illius

¡illius órnamenfi est HS C.

F1uvius oppido aquam dato Cui oppidó? Oppidum cm f1u- datlvus

vius aquam dat est Capua. Fluvius el/illi" oppidó aquam dato cuieiiUi

195 CorneIius in parvó oppidó habitat. In quij oppidó? Oppi- ablativos

dum in quij CorneIius habitat est lusculum. In eiili/Jij oppidó quii eo il/<l

habitat CorneIius.Pluralis:

Qua. oppida prope Rómam sunt? Ostia et lusculum sunt oominAliVUs

oppida quae prope Romam sunt. Ea/illa oppida prope RO- quaeeailla

200 mam sunt.Albinus órnamenta vendit. Qua. órnamenta? Ornamenta accQsafivus

quae A. vendit sunt anulI. Ea/illa órnamenta vendit A. quaeeailla

Pretium ornament61Um eSl HS C. QuOrum órnamentórum? genetIvus

Ornamenta quñrum preclum est HS e iinuJI sunt. Pretium 00- qu;;"",. eDrum ilJOrum

205 rumlilIñrwn órnarnentorum est lIS C.

FluviI oppidi"s aquam dant. Quibus oppidIs? Oppida quibus dativus

f1uvü aquam dant sunt Capua et Brundisium. FluviI ii"sIilJis quibus ils i/lis

oppidIs aquam dant.Feminae órnamentis deleaantur. Quibus órnamentIs? Or- ablitivus

210 niimenta quibus reminae deIeaantur sunt margañtae et gem- quibus ii< i/lis

rnae. lislarlS Ólnarnenfis deleetantur reminae.

PrOnómen 'hU:'

Mmcu/inum Femini"num NeutrumSing. Nom.hie mürus haee via hocverbum sing.

A",. hoc verbumm. f. n.

215 hunemñrum hane viam me Mee haeGen. huius müñ huius vise huius verbi hwIc Iumc hae

huiusDat. huic müró huie viae huie verbO hui<Abl. Me mmó hae via hóc verbO hiic hae hiic

PlUr. Nom. hi müñ hae viae haee verba plür.220 Acc. hós mürils blisviiis haec verba m. f. n.

hi Me MeeGen. hórum mürórum hiirum viiirum hórum verhOrum hós hás MeeDat. bIs müñs bIs viIs bIs verbis hiirum har.m hiirum

hisAbl. bIs mms bIs vüs bIs verb.s his

61

CAP. VIII

WJcabula nova:tabernagemmamargañtatabernAriusórnamenrumanulustIneadigituscollumpretiumsesteniuspeciini6susgcrnrnatusmediusquAnusvigintloctllgintAoonigintivenditconsistitemiraspicitabitacclpitOOlatclimarrnOnsuatostendilcónstalcmvenitaliusiD.tantusquantussatisnilllisautprooomen

62

PENSVMAQu- esl Albinus? Esllabernarius qu- ornamenta vendit. Quómamenta? Ornamenta qu- Albinus vendil sunt gemmae etmargarita•. Qu- emit MMus? Órnamenturn emito Qu- ornamentum? Omamentum qu- MMus emit est anulus c- pretium est HS c. Digirus in qu- anulus pOnilur est digitus quanus.

H- servus MMus, i11-- Davus esto Ljidia h- servum amal,non i!l--. Ljidia amica h- servi esl, non i11--. Ljidia h- servoosculum dat, non ill--. Ljidia ab h- servo amatur, non ab ill--.

H- oppidum est lllseulum, ill-- est Brundisium. Corneliusin h-oppido habitat, non in ill--. Vioe h- oppidi parvae sunt.

PENSVMBGeromae et margañlae - pulehra sunt. Aemilia multa ornamenta a Iülio -. Aemi\ia - in eolio el linulum in - habel.Mullae teminae anle tabernam Albini - et ornamenta eiusaspiciunt. Vid ornamenta - el IemiIñs dant. - gemmatuscenlUm si!stertils -. - linuli est centum ses.ertll, sed Medus- (xc) tantum habet. Albinus: "Nonaginta non - est!" Medus: "Accipe noni!ginla .estenios - niillós!" Anulus ad digilum medium non -: digitus medius - magnus esl. Sed

inulus eonvenil ad digilUm - (IV), qui non - esl quanlUSdigitus -. Ljidia Iaela digitum suum - el eum Medo ataberna -. Ljidia MMo viam -.

PENSVMCQuid Albinus vendit?Aquo Aemilia ornamenta accipit?Ambulame MMus eum domino suo?Ubi Medus el Ljidia eonsislUnt?Cm MMus margaritas non emit?Cür Ljidia nüllum anulum habel?Estne vacuus saeculus Medi?

QUOI sestertils cOnstat inulus gemrnAlUS?Ad quem digitum anulus eonvenit?

CAPITVLVM NONVM

PASTOR ET OVES

CAP. IX

1 Hic vir, quI in campO ambulat, pastor lñliT esto Pastor

non solus est in campO, nam canis niger cum ea est et

centum oves: üna ovis nigra et ündecentum oves albae.

Pastor linam ovem nigram et multas oves albas habet. Is

5 est dominus ovis nigne et ovium albarum. Pastor ovi

nigrae et ovibus albis aquam el cibum dato Cum lirt3 ove

nigri et ündecentum ovibus albis pastor in campO esto

Cibus ovium est herba, quae in campO esto In ñvo est

aqua. Oves in campO herbam edunt, et aquam bibunt e10 ñvo, quI inter campum et silvam esto Canis herbam nOn

est, neque pastor herbam esto Cibus pistoris est panis,

quI inest in saccO. lü1ius pastoñ suo plinem dato Pastor

cani sIlO cibum dat: canis a pistare cibum accipit. lta

que canis pistarem amat.

úD-df-«ntum = lC (99)

albus -a -um ++ niger"11"8-grutn- pliir.... ovis ovis

"" ov... ovlsgm avis oviumdm ovi ovibusabI ov. ovibus

ñws = parvus fluvius

63

CAP. IX

sing P/ÜTrriim pistOl" páSlowGCC pistarem pl\slOrisgen past/lris pastórumda! pastro pas<óribusalll pastOr. pistóribus

linus ml\ns« monIS)duomontis

vallis +-+ rnOns

únaarborduae arbores

~~-......lupus ~.~~ ...

supra prp+aa:

únanübisduae núbes

sub prp+abl_ supriumbra_sol

umbram petit ~ ad umbramadit

oves albis re1inquit = abovibus albIs abit

64

In Italia sunt multi pastores. Qui via Appiii Roma 15

Brundisium it multos piistores videt in campis. Nume

rus piistorum magnus esto Domini piistoribus suis ci

bum dant. Canes a pastoribus cibum accipiunt.

Post campum montes sunt. Inter montes sunt valles.

In campO est collis. (Collis est mons parvus.) In colle 20

arbor esto In silva multae arbores sunt. Oves non in silva

neque in monte, sed in campO sunt. In silva est lupus.

Piistoret oves lupum timl;nt, nam lupus oves esto In silvis

et in montibus lupi sunt, in vallibus nulli sunt lupi.

Sol in caelo est supra campum. In caelo nulla nubes 25

videtur. Caelum est supra terram. Montes et valles,

campi silvaeque sunt in terra. In caelo sOl et nubes sunt,

sed supra hune campum caelum sine nubibus esto Ita

que sOl lueet in campO.

Pastor in sOle ambulat. Sub arbore autem umbra esto 30

Pastor, qui niillarn niibem videt in caelo, cum cane et

ovibus ad arborem adit. Pastor umbram petit. Etiam

oves umbram petUnt: post pastorem ad arborem ad

eunt. Pastor oves suas ad arborem ducit.

Ecce piistor in umbra arboris iacet cum cane el ovi- 35

bus. Arbor piistoñ et cani et ovibus umbram dató sed

ovis nigra cum paucis aliis in sole iacet. Pastor, qui

fessus est, oculos c1audit et dormito Canis non dormito

Dum pastor in herba dormit, ovis nigra ab ovibus albis II

abit et ad ñvum currit. Ovis nigra oves albas relinquit et 40

ñvum peritó aquam bibit e ñvo, el in silvam intrat!

Canis lalrat: "Baubau!" Pastor oculiis aperit, oves

aspicit, ovem nigram non videt. Pastor oves numerat:

"Üna, duae, tres, quanuor, quInque..... ündecentum."

45 Numerus ovium est ündecentum, non centum. NüIlae

oves albae absunt, sed abest ovis nigra. Plistor et canis

oves albas relinquunt et silvam petunt. Pastor saccum

cum pline in colle relinquit.

Dum ceterae oves a pastore numerantur, ovis nigra in

50 magna silva, ubi via nülla est, errat. Ovis, quae iam

procul a pastore ceteñsque ovibus abest, neque caelum

neque sOlem supra se videt. Sub arboribus sOl non lü

cet. Ovis nigra in umbra esto

In terra inter arbores sunt vestigia lupI. Ubi est lupus

55 ipse? Non procul abest. Ovis vestigia lupi in terra videt,

neque lupum ipsum videt. Itaque ovis lupum non ti

meto Parva ovis sine timore inter arbores errat.

Lupus aUlern prope ovem esto Pilstor et canis procul

ab ea sunt. Lupus, qui cibum non babet, per silvam

.60 errat. Lupus in silva ciburn quaerit, dum pastor et canis

ovem nigram quaerunt.

Plistor: "Ubi est ovis nigra? Age! quaere ovem, canis,

et repeñ eam!" Canis ovem quaerit et vesligia eius in

terra reperit, neque ovem ipsam reperit. Canis Iatrat.

65 Pastor: "Ecce vestigia ovis. Ubi est ovis ipsa? Düc me

ad eam, canis!" Canis dorninum suum per silvam dücit

ad ovem, sed ovis procul abest.

Lupus ululat: "Ubü!" Et ovis et canis lupum audiunt.

CAP. IX

"vestigium

lupus ipse,= tupumipsum

timo. -/iris (gen) m< rimel

avis i p s a ~ acc overo i.p8am

docit dOcuntdoc! dOci.e! (imp)

65

I

CAP. IX

~ den.

Onus d&u « denls)duodentis

ac-eurril < ad-currit

prope _ procul

clamor -óris (gen) m< clima.

Canis currit. Ovis consistit et exspectat dum lupus ve-

nito Ovis balat: "Baba!" 70

Ecce lupus qui ante ovem est! lam ovis lupum ipsum

ante se videt. Oculi lupi in umbra lücent ut gemmae et

dentes ut margaritae. Parva ovis oculos c1audit et dentes

lupi exspectat. Lupus collum ovis petit dentibus...

Sed ecce canis accurrit! Lupus se ab ove vertit ad 75

canem, qui ante lupum consistit et dentes ostendir. Lu

pus ululat. Canis latrat. Ovis balat.

Pastor, qui iam prope est, c1amat: "Pete lupum!" Ca

nis c1amorem pastoris audit, et sine timore lupum petit.

Lupus aUlem ovem relinquit et montes petit. 80

Pastor quoque accurrit et ovem suam, quae in terra

iacet, aspicit. In collo eius sunt vestigia dentium lupi!

Ovis oculos aperit et ad pastorem suum balar.

Pastor laems ovem in umeros impiinit eamque portal

ad celeras oves, quae sine pfu;liire in campii erran!. 85

Procul in monte lupus ululal.

Niimi1uítivus

Accüs<ilivus

GcnelñJus

Da/ivus

AbliilñJus

pastor overo in UIlK.TOs

im-pünil « in-pünil)

dCdinAtic) -finisf(did}< declina'

modl1"i -i m: modO ahl

-ue -iirum

-ae -is

-d ·u

66

GRAMMATlCA LATINA

Didiniiliii voaibulñnun

[1] Decliniilió prima.Vocabulum 'insula' declinatur Mc modó:

Sin¡¡u/iiris PIÜTiiJis

insulla insullaeinsullam insullasinsullae insull<i7uminsullae insullisinsulla insullis

90

CAP. IX

Hoc modo declInanlUr multa vocabula teminIna. Exempla: hOc mod6: nl'lnsula'remina, pueUa, mia, domina, ancilla, familia, linera, pecü-nia, mensa, villa, aqua, vía, silva, tena, cel.

100 [n] Declinalio secunda.Sing. p¡¡¡,.. Sing. Plür.

NOm. [A] servlus servl· [B] verblwn verbla '''¡-um -il-a

Acc. servlwn servlós verblwn verbla -um -w-aGen. servl· servlónun verbli verblónun -; -<lrwn

lOS Dat. servlo servli:! verblo verbli:! -<l -is

Abl. servlo servli:! verblo verbli:! .ji -is

[A] Vt 'servus' decUnantur vociibula rnascuUna: filius, domi-nus, fluvius, numems, nurnmus, honus, nasus, mürus,equus, sacrus, umerus, amicus, oculus, campus, ñvus, lu-

110 pus, ce!.; puer, vir, Iiber (nom. sing. sine -us).

[B] Vt 'verbum' decUnantur vociihula neutra: oppidum, ex-emplum, baculum, óstium, cubiculum, speculum, malum,omarnentum, collum, pretium, caelum, vestigium, celo

[m] DecUnatiO tertia.115 Sing. p¡¡¡,.. Sing. p¡¡¡,..

NOm. [A] pastor pastorlls [B] ovlis ovlls -/-is -esAcc. pasrorlem pastorlls ovlem ovlls -tm -esGen. pastorlis piistorlum ovlis ovliwn ·is -um/-ium

Dal. pastorl. pastOrlibus ovl· ovlibus ·f -ibus

120 Abl. pastorl_ pastorlibus ovle ovlibus ., -ibus

[A] Vt 'pastor' decUnanlUr haec vocabula: sal salis, timor-<Iris, clamor -<iris (masc.); arbor -eris (rem_); cet.[B] Vt 'ovis' decUnanlUr haec vociibula: piinis, coUis, vallis,canis (gen. pliir. canwn); nübes -is (nom. sing. -es); mons

125 montis, dens dentis (nom. sing. -s < -ts); et a1ia multa. Femi-nIna sunt: ovis, val1is, nUbes; masculina: panis, collis, mons,denso

PENSVMAIn Italia sum mulfi pastOr-. Numeros pastor- rnagnus estoPastor lüli¡ ünum can- et multAs ov- habet. Pastor es! domi-

67

CAP. IX

VOC<ibuJa """":campuspislorcanisoviscibush..-barlvuspInis-valJiscoIlisuborsilvalupuss<lIc:aelum.errallÚWsumbnvesrlgíumtimardénsclamormodusnigeealbusündécenlUIn"'edunlbibi.IOcetpetitdociliacetrelinquitIAllalerra.quaeritreperilulula.bilaraccurritimpóni.ipseprocuIIUprisubdumu.décllniriOdeclina.

68

nus can- et ov-. Can- et ov- pistor- amant. Cibus ov- estherba, cibus pistor- est pan-. Pistor pün-- esto

In 0011-- üna arbor esto Pistor cum can- et ov- ad arOOr- it.Iam pastor in umbri arbor- iacet. Albor pistor- et can- et

ov- umbram dat, sed ov- nigra in sOl- iacel:. Nüllae n ü ~ame sOl- sunt. In silva muhae arbor- sunt, sub arbor- umbraesto Ov- nigra a pastor- ceterisque ov- discMit. Canis ovvidet.

PENSVMBPistor et centum - in - sunt. Pistor ovibus aquam et dato Cibus ovium est -, cibus pastoris est -. Pastor panem-. Oves herbarn - et aquam - e-.

Sól-, nülla - in caelo - hunc campum videtur. In oollefina - est, in - multae arOOres sumo - arOOribus umbraesto Pistor oves suas ad arOOretn -. - pastor in - arOOrisiacel, ovis nigra ceteras oves - el silvam-. In terra sunt lupi; lupus - non procul abest. Lupus in silva cibum -,dum pastor et - ovem quaerum.

PENSVMCNum piislor solus in campO esl?Quot oves babet pistor?A quo canis cibum accipil?Suntne monles prope pastoretn?Ubi sunt valles?Quid est collis?Quii it pastor?Cür pistor umbram petil?Quo il ovis nigra?Quid ovis in terrii videl?Cm lupus oVetn nigram nOn est?

CAPITVLVM DECIMVM CAP. X

av!s in me voIant

homír>es in ,.ni ambulan.

piscis in aqul natant

BESTIAE ET HOMINES

leO ~ .., pI leOnes..onwn

feros ~a-um

....'

ItrAerism

c a u d a ~

hornO -inis ..,pI hominh-inum

C.... - btstia C....

~ ~.pto iJa'.

J Equus et asinus, leo et lupus, canis et ovis béstiae sunt.

le{) et lupus sunt béstiae {me, quae alias béstias capi

unt et edunt. In Mrica sunt multi leones. Pástores Africae leones timent, nam leones non solum oves pastorum

5 edunt, sed etiam pastores ips6s! Non béstia, sed horno

est pOstor; leones autem non solum alias bestias, sed

etiam homines edunt. Ferae et homines amici non sunt.

Canis amicus hominis est, ea béstia fera non est.

Aliae béstiae sunt aves, aliae pisces. Aquila est magna

10 avis fera, quae parvas aves capit el est. Aves in áere

volant. Pisces in aquá natant. Homines in terrá ambu

lant. Avis duás álás babet. Horno duOs pedes babel.

Piscis neque álás neque pedes habet. Avis quae volat

alás movet. Horno qui ambulat pedes movet. Piscis qui

15 natat caudam movet. Curn avis volat, alae rnoventur.

Cum horno ambulat, pedes moventur. Cum piscis na-

69

CAP. X

12 ~-{ ~11.--1~ [h"

~ 'quJ ambulat vestIgia intcm fadt

po<-tst pos-SUtIl

quod =quia

mercitor -6ris '"imperium = id QUodimpcrirur

...ením = nam...: isenim=namis

nOntius = is qui Yerbapanal (inter homines)

mare.-is", pi maria -iumROminí = lKJmines Rll

miniGraeci = lKJmines GraecI

tlúmen = Ouvius

ffiimen -inis n, pl·ina-mwn

70

tal, caulla movetur. Qui ambulal vestigia in terra facil.

Qui volat aut natal veSligia non Cacil.

lo bono el in silvii multae aves SUD!. Canis aves, quae

inter arbores volaD!, aspicil. Canis ipse non volat, nam 20

canis aJas non habel. Canis volare non polesl. Neque

paslor volare polesl. PaSIOr duOs pedes habel, itaque

paslor ambulare polest. Homines ambulare poSSUD!,

quod pedes habeol, neque volare POSSUD!, quod iiliis

non habenl. 25

Mercurius autem Ul avis volare polesl, nam in pedi

bus el in petasO eius aJae SUDI. Mercurius non hornO,

sed deus esto Mercurius esl deus mercalorum. (Merca

lor esl horno qui emit et vendit.) Mercurius imperia

deorum ad homines portal, is enim nüntius deorum esto 30

Pisces neque volare neque ambulare poSSUDI. Pisces

in aqua natare possunl. Eliamne homines natare POS

sunt? Alil homínes natare POSSUDI, alii non posSUDt.

Marcus el Quintus natiire possunt, Iülia nOn potest.

Neptünus natare polesl; is enim deus maris esl. (Oee- 11

anus esl magnum mare.) Mercurius el Neptünus dei

RomiInI sunt. Romiini el Graeci deos mullos habent.

Homines deos neque videre neque audire possunt. Dei

ab hominibus neque vidert neque audiñ possUDI.

Padus magnum flümen esto lo eo flümine multi sUDt 40

pisces. Pisces in aqua flüminis natanl. lo flüminibus et

in maribus magnus numerus piscium esl. F1ümína el

maria plena SUD! piscium. Homines mullos pisces capi-

CAP. X

vivus -a -um = qui vivir(v. est = vivit)

mortuus -a -um +-+ Vlvus

rolium

óvum\

nemo« ne- + hornO)= nollus hornO

animal -ilis n. pI-ilia-llium

mue -is n. ab/-i

necesse es< (+<!at)

es. <duo!: es,. (= <dere)nemo enim = 118m n&n6

JJpuImo ".,-: '0' ""1-ónism . ".; J

animarndücere = splrire

unto Nemo pisces flüminum et marium numerare po

45 test. Pisces numer8ri non possunt.

Písces ín aqua vivunt, neque ín terra vivere possunt,

nam písces ín aere spirare nOn possunt. Horno sub aqua

spirare n6n potest. Horno vivit, dum spirat. Qui spirat

vivus est, qui nOn spirat est mortuus. Hom6 mortuus

SO neque videre neque audire, neque ambulare neque cur

rere potest. Hom6 morruus se movere non potest. Cum

horno spirat, anima ín pulmOnes íntrat et rursus ex pul

moníbus exit. Anima est aer qui ín pulmones dÜcírur.

Qui anírnam dücít anímal esto Non sñlum homínes, sed

ss etiam bestiae animalia sunto Alía animalía ín terra vi

vunt, alía ín maño

Síne aníma nemo potest vivere. Hom6 qui anírnam

n6n dücít vivere non potest. Spirare necesse est homíni.

&se quoque homíni necesse est, nemo ením sine cíb6

60 vivcre potest. Necesse est cibum habereo Pecüniam ha

bere necesse est, nam qu¡ pecüníam non habet cibum

emere non potest. Síne pecünía dbus emi n6n potesto

Necesse n6n est gemmas habere, nemo enim gemmas

esse potest. Gemmae edi non possunt; sed qui gemmas

6S suas vendít pecüníam facere et cibum emere potest.

Mercator qui omarnenta vendit magnam pecüníam fa

dto Feminae quae pecüníam facere volunt ornAmenta

sua vendunt.

Aves nid6s faciunt ín arboribus; mdi e8rum inter ra70 m6s et folia arborum SUnl. Aquilae in montibus nid6s

71

CAP. X

facere -:ir: -iumparere -il-ium

w1l .../"",:¡illisw1l (= Voll)pueri volunt

apere -il -jun.ímp cape! capite!

<:anere - cant1re

nOn audent : timent

occ:ultire ..... ostendrR

72

faciunt. In nIdIs sunt ova. Aves ova pariunt, ex quibus

parvi pum exeunt. Canis non ova, sed pullas vivas pa

rito Feminae !iberos pariunt. -

Mareus et Quintus el IüIia in bonO sunt.. Iülia pilam 11I

tenet et eurn pueñs pila lüdere wlt, neque ¡¡ eurn puella 7S

lüdere volunt; pueñ enim nIdos quaerunt in arboribus.

Itaque puella lüdit cum eane su! Margañtii.

IüIia: "Cape pilam, Margañta!"

Canis pilam eapit et caudam movel. Puella laeta ñdet

el canit. Pum pue11arn canere audiunt. 80

Quintus: "Audi: Iülia vOCern pulchram babet."

Marcus: "Vox eius nOn puiehra estl"

Canis avem supra se volare videt eamque capere vult,

neque potest. Canis Iritus lanat: "Baubau!" Eius vox

pulchra nOn est, eanis canere non potest! Aves canere SS

possunt, pisces nOn possunt: pisces vOCes non babenr.

Cum aquila supra bortum volat et cibum quaerit,

parvae aves canere non audent, -el inter folia arborurn se

occultant. Itaque aquila eiis repeñre non potest. Neque

aves neque nidi aviurn ab aquila repeññ possunt, quod 90

IiimIs et follis occultantur.

Marcus autero nidurn reperit et Quinturn vocat:· "Ve

ni, Quinte! In me arbore nidus est." Aecurrit Quintus.

Mareus: "Age! Ascende in arborern, Quinte!"

Quintus in arborem ascendit; iam is supra Mareurn 9S

in arbore est. Marcus ipse in arborem ascendere nOn

audet!

rimus cenuis

Mircus interrogat: "QUOl sunt ova in nidO?"

QuIntus: "Nülla Ova, sed quanuor pulli.'

100 Nidus est in parvO rimO. Rámus qui nidum sustinet

IlÓn crassus, sed tenuis esto Rámus tenuis Quinrum sus

tínere non potest, is enim puer crassus esto Ecce rimus

curo puero el nidO et pullís ad terram cadít!

Mircus QuinlUm ad terram cadere videt. Rldetne

lOS Marcus? Non ñdet. Marcus enim penerrilUs esto lam

QuInrus et pulli quanuor sub arbore ¡acento Neque puer

neque pullí se movent. Pulli mortui sunt. QuInlUsne

monuus est? NOn esto Quinrus enim spirat. Qui spirat

monuus esse nOn potest. Sed Mlircus eum spirare non

no videt, neque enim anima videñ potest.

Quid fadt Mircus? Marcus penerrilUs 3d villam cur

. rit et magna vOCe clámat: "Age! Veni, pater!"

lülius puerum vocire audít et exit in honum. Pater

fi1ium penerrirum ad se accurrere videt eumque inter-

ns rogat: "Quid est, Maree?"

Mareus: "QuInrus...est...monuus!"

lülius: "Quid? mortuus? () dei boni!"

Pater, ipse perterrirus, curo Marco ad QuInrum cur

rito lülia quoque accurrit cum cane sua. Quinrus oculós

t20 aperit. lülius eum oculOs aperne vide!.

lülius: "Ecce oculOs aperit: ergO vivus est."

Mircus et Iülia QuInrum viVUJn esse vident. Puer

autem ambulare nOn potest, neque enim pedes eum

sustinere possunt; ergo necesse est eum portare.

CAP. X

ctaS5US --a -um ...,. leD.Ws

ea SUlU: t1U

neque enim ,., nOn enim

lacere :c .gen

73

CAP. X

Iectus

QuIntus Alüli6 portAturAem.ilia QuinlWll AIOtio

ponañvidet

QUiDIus in teete) p6nUurAemilia QuinIWll in 1ect6

pORi aspicit

Inl1nldvus -1 m (m/J

v0c4revid&.acCllITe7<audIn

[IJ -m.

[21 -ir<

[31 -lITe

[41 -1re

ene ine

portdrividlripóniaud;,;

74

QuIntus ii liilio in Vl1Jam portiitur et in lecto pOnitur. 125

Aemilia tnium suum ii IüM portBri videt, et inteno

gat: "Cür puer ipse ambulare non potest?"

liilius: "QuIntus ambulare non potest, quod non est

avis neque ii1iis habet! QuI volare vult neque potest, ad

terram cadit!" 130

Aemilia QuIntum ii Iülio in lecto pOnl aspicit.

GRAMMATICA LATINAínfinilWus[A] AClivum.

lü1ius Marcum non vide.-., sed audire potest. Pater fi1ium 135voe3re audil, el accurrere videl.

IVocajre', 'videlre" 'accurrlere', 'aumlre' Infinitivus estoInfmitivus: -re.

[l] -are: canlare, pulsiire, plorne, inlerrogiire, verbetiire, numerare, salütiire, imperare, habitare, amare, delectire, por- 140

tare, ambulAre, exspectare, intrire, omare, clamare, monstme, errare, votare, natire, spirAre; dare; celo

[2] -ire: rIdere, videre, respondere, habere, lacere, parere,timere, tenere, iacére, movere, celo

[3] -ere: pOnere, sumere, discedere, carpere, agere, vehere, 145c1audere, vertere, currere, vendere, emere, eonsistere, ostendere, bibere, petere, dQcere, relinquere, quaerere, v'ivere,lüdere, canere, ascendere, cadere; eapere, facere, aspicere,accipere, parere; Cel.

[4]-lre: venire, auaue, dormire, apeñre, repeñre; ire Cad-ire, 150ab-ire, eX-ire); cet.

Medus servus esse non vull. Nemo gemmils isse potesl.'Esse' quoque el '~sse' InfinItIvus est.

[A] PassIvuffi.Marcus ii lülio non videri, sed audiñ potesl. Marcus QuIn- 155

tum ii liili¡; portliri el in ¡eero pOol videl.

'Portaln~, 'videln~, 'pOnlr, 'audilrr infinItIvus passlyj estoinfinitivus passlvi: -ñl-i.

[1] -mi: portañ, numerañ, vociiñ.160 [2] -eñ: videñ, tenoo_

[3] -i: pOni, emi, edl, claudr.[4] -iñ: audlñ, reperlrt, apeññ.

Pisces numerar; niin possunt. Syra rosam a lolia tenlñvidet. Gemmae edi niin possunt. Magnum Ostium a parva

165 puellii neque aperiñ neque daudi potest.

DécliniilW ¡mia

'Avis' (f) et 'piscis' (m) declInantur UI 'ovis'. Vt 'piistor'decIinatur 'mercator' (m).

'Leó' (m) el 'horno' (m) decrmantur hOc modo:170 Sing. Pliir. Sing. Pliir.

Niim. loo leiinlis horno hominlesAcc. leiinlem leiinlis hominlem hominlisGen. leiinlis loonlum hominlis hominlumDat. leiinli Ie<lnlibus hominli hominlibus

175 Abl. leiinle leiinlibus hominle hominlibus'Viix' (f) et 'pes' (m) declinantur hiic modo:

Sing. Pliir. Sing. Pliir.Niim. viix viiclis pes pedles

Acc. viiclem vOcles pedlem pedlis180 Gen. viiclis viiclum pedlis pedlum

Dal. vOcli viiclibus pedli pedlibusAbl. viicle viiclibus pedle pedlibus

'F1omen', 'mare', 'anima!' (n): vide cap. XI.

PENSVMAAv- in aer- volant. Pisc- in aqua nstaD!. IOlia neque volneque nat- poteSl. Horno duOs ped- habel, itoque horno ambul- potesl. Horno mOrlllUS se mov- non potesl. Spir- neoesse esl homini, nam sine anima nemo yjv- polelil. Cum hornospirat, anima in pulmon- intrat et ex pulmon- exit. HomO

CAP. X

-ñ/-f

U]-añ

[2]-iñ

[3) -,

[4]·;';

- Syra lüliam rosamtenere vide!

- parva puella magnumóstium neque apeñ:reneque claudere potest

Ieñ< Ieiin

vÓX' < VOCspes<peds

Vot<lbuJa nova:asinusleobestiahornOferaavispiscisll<Iuila

75

"

CAP. X

Ilé!rálapescandapetasusdeusmereatornüntiusmareflumenanimapulmOanimalnIdusramusfoliumovumpuJluspilavOxlectusferusvlvusmortuuscrassustenuispenerrituscaperevolArenatAremovére(acereviverespirAreparereInderecanereaudereoccu1tareascendereSUSlinerecaderepoteSl po8SUD'vull voluntnecessc es(nem6cumquodenimergornñnmws

76

qtñ spirat mortuus es- non potest. Homin-- deOs vid- non

POSSUnl. Dei ab homin-- vid- non possunt. Nemo pisces nu·met- potesl. Pisces numer- non possunt. Sine pe<üniii cibus

ern- nOn potest.

Pueñ lüliam can- audiunt. Marcus Qtñntum ad terram

cad- vide!. 1000us Marcum cIam- audito Aemilia saccum alIDio in mema pOn-- et aper- vide!.

PENSVMB

LeO et aquila - sunt. Viñ et reminae - sunt. Mercurius non

horno, sed - esto In aqua sunt -. In aere sunt -. Quid

agunt pisces e! aves? Pisces in aqua -, aves in aere -. Avis

dulis - habet, itaque avis volare -. Avis quae volat alas -.Cum horno ambulat, - moventur. Cum horno -, anima in- iOlrat. HornO qui spirat - est, qtñ non spirat - esto Nam

sine anima - vlvere potest. Spirare hornini - esto

1000a - [= cantat]. Iülia - pulchram babet. Pueñ quaerunt. Nidl sunt iOler - et folia arborum. In nidis avium

sunt - aU! pum. Aves non puUOs vivos, sed ova -. Qtñntusin arborem - et IV - vide! in nido. Ramus qtñ nidum tenuis es!. Ramus tenuis puerum - sUSlinere non poteS!:

Quintus ad terram -. Marcus eum cadere videt et - esto

PENSVMCNum Neptünus horno est?Quis est Mercurius?

Quid aguot mercatores?

Num necesse est rnargañras habére?

Quid est oceanus Atlanticus?

Cür aquila a parvis avibus timelUr?

Ubi suol nidi avium?Quid est in nidis?

Quae bestiae ova pariunt?

Quid agunt pum in horro?

Cür ramus QuinlUm sustinere non potest?

Documents

HANS H. 0RBERG LINGVA LATINAarsdocendi.es/imagenes/aulavirtual/lingualatina/Familia_Romana.pdf · CAP.!-us-i: Nnus tluvius est; NIlus et Rhenus t1uvii sunl parvus+-+ magnus fluvius