HAFTANIN VAAZI

İSLÂM’da‘‘AİLE HAYATI’’Hazırlayan: Bilgin EKŞİ

/bilgin ekşi

www.bilgineksi.com.tr

İSLÂM’da AİLENİN ÖNEMİ1

Değerli Kardeşlerim;

İslam dini müslümanların evlenmesine yuva kurmasına büyük önem vermektedir.

Nitekim Rum Suresinin 21. Ayetinde bu husus şöyle bildirilmektedir:

كم جا لتسكنوا اليها وجعل بين ومن اياته ان خلق لكم من انفسكم ازواة ورحمة ان فى ذلك لايات لقوم يت ون مود فك

‘’Kendileri ile huzur bulasınız diye sizin için türünüzden eşler yaratması ve aranızda bir sevgi ve merhamet var etmesi de O'nun (varlığının ve kudretinin) delillerindendir. Şüphesiz bunda

düşünen bir toplum için elbette ibretler vardır.’’

BU AYETİ KERİMEDEN ÇIKARILACAK MESAJLAR:

1. Evliliğin insanlar için bir huzur yolculuğu olduğu ifade edilmektedir2. Eşler arasında sevgi ve merhamet var edeceği bildirilmektedir

EVLİLİK PEYGAMBERLERİN SÜNNETİDİR2

Değerli Müslümanlar;

Peygamber Efendimiz (s.a.v) dört şey vardır ki, bunlar geçmişteki Peygamberlerinde sünnetlerindendir buyurarak bu dört şeyi:

1. Haya 2. Koku Sürünme 3. Evlenme 4. Misvak Kullanma

…olarak sıralamıştır. Ravi: Ebu Eyyüb, Hadis No: 5842-Buhari

Evliliğin tüm peygamberlerin ortak sünnetleri arasında olması Evlilik müessesesinin önemini bize açıkça göstermektedir. Evlilik bir Rahmet yolculuğudur.

Şair evliliği şöyle ifade etmiştir:

Evliliktir o bir rahmet trenidir, Ya bineriz bu rahmet trenine, Ya da binmeden yürürüz çakıllı dikenli bahçelerde…

PEYGAMBERİMİZ EVLENMEYENLERİ UYARMIŞTIR3

Değerli Müslümanlar;Evlenmemeyi ve aile hayatı dışında kalmayı dindarlık sayanlar, Peygamberimiz tarafından uyarılmışlardır.

Enes İbn Malik (ra.) anlatıyor:

Bazı kimseler Peygamberimizin (bilmedikleri gizli) ibadetini sormak ve öğrenmek üzere Peygamberimizineşlerinin evlerine gelmişlerdi. Bunlara Peygamberimizin ibadeti haber verilince güya bunu (kendileri için)azımsayarak: “Biz nerde Allah’ın Resûlü nerde? Şüphesiz ki Allah, Peygamberinin geçmiş olan ve gelecekteişlenmesi muhtemel bulunan bütün günahlarını bağışlamıştır.” dediler.

İçlerinden birisi: “Ben geceleri hiç uyumadan namaz kılacağım” dedi .

Öbürüsü de: “Ben de yıl boyu oruç tutacağım.’’ dedi.

Bir diğeri de: “ Ben de kadınlardan ayrı yaşayacağım, hiç evlenmeyeceğim.’’ dedi. Onlar böyle konuşurlarkenPeygamberimiz bunların yanına geldi ve:

“Siz şöyle şöyle söyleyen kimselersiniz değil mi? Fakat şunu biliniz ki, ben sizin Allah’tan en çok korkanınız vekötülükten korunanızım. Böyle iken ben kâh oruç tutarım, bazı günlerde yerim (yani yıl boyu oruç tutmam)gecenin bir kısmında namaz kılarım, bir kısmında da uyur istirahat ederim. Kadınlarla da evlenirim. (İşte benimsünnetim budur.) her kim benim bu yolumdan gitmez de ondan yüz çevirirse benden değildir.’ [Buhari ‘’Nikah’’ 1]

MADDİYATSIZLIK EVLİLİĞE MANİ DEĞİLDİR4

Değerli Müslümanlar;

Evlilik bir rahmet kapısıdır. Şüphesiz ki, Allah için birbirini sevip evlenen çiftlerinyardımcısı da Allah’u Teâlâ’dır. Yaşam koşullarının kısıtlı olması evliliğe engeldeğildir. Evlilik aynı zamanda tüm zorluklara birlikte göğüs germenin bir akdidir.

Nitekim bu hususta Yüce Mevlamız Nur suresi 32. ayette:

اء يغنهم الله من فضل ه ان يكونوا فق‘’Eğer bunlar yoksul iseler, Allah onları lütfuyla zenginleştirir.’’

Çünkü Rabbimiz;

عليم والله واسع Lütfu geniş olan ve herşeyi hakkıyla bilendir.

AİLE KÖTÜLÜKLERE KARŞI ÖNLEYİCİ BİR VASITADIR5

Değerli Müslümanlar;Değerli kardeşlerim, insan aile ortamında huzur bulur. Neslin devamı bu kurumla sağlanır. Pek çokkötülüklere karşı en önleyici vasıta ailedir. Peygamberimiz (s.a.v) buyuruyor:

له عليه صلى ال)ابا لا نجد شيئا، فقال لنا رسول الله شب ( صلى الله عليه و سلم )كنا مع النبي : فقال عبد الله باب “( : و سلم الش ج ! يا معش ج من استطاع منكم الباءة فليتزو ن للف وح للب نه ، ف

Abdullah (b. Mes'ûd) anlatıyor: “Gençler, içinizden evlenmeye gücü yeten evlensin. Zira evlenmek gözü(haramdan) daha çok yumdurucu, iffeti daha çok koruyucudur. Gücü yetmeyen ise oruç tutsun, çünküorucun şehveti kıran bir özelliği vardır.” [Buhârî, “Savm”, 10; Müslim, “Nikâh”,1.]

Bakara Suresinin 187. ayetinde ise:

هن لباس لكم وانتم لباس لهن ‘’ Onlar size örtüdürler, siz de onlara örtüsünüz’’ diyerek aile kurumunun önemine dikkat çeker. Tüm buayet ve hadisler gösteriyor ki, kadın erkek olmadan, erkek de kadın olmadan yarım ve çıplak. Bu çıplaklığıtakva elbisesi ile örtmek ve eksikliği gidermek de ancak evlenmek ve aile kurmakla mümkündür.

DOĞRU EŞ SEÇİMİ AİLEDE ÖNEMLİ BİR FAKTÖRDÜR6

Değerli Müslümanlar;Aile kurulurken eşlerin birbirlerini seçmesi önem kazanır. Çünkü bu, geçici bir süre için bir araya gelmedeğil, çoğunlukla ölüme kadar devam edecek bir sözleşmedir. Eşler birbirlerinde bu kurumun devamınısağlayacak özellikleri aramalıdırlar. Canım ne olacak evlenmek helâl ise ayrılmak da helâldir deyip gerekliaraştırmayı yapmadan karar vermek, sonunda pişmanlık duymaya sebep olur.

Peygamberimiz bu konuda bir uyarıda bulunuyor ve eşlerde tercih edilmesinde yarar olan özelliğe

dikkatimizi çekiyor. Şöyle buyuruyor:

ة لأربع بت لمالها، ولحسبها، وجمالها، و : تنكح الم ين ت بذات الد يداك لدينها، فاظف“Kadın genelde dört özelliği için nikah edilir:

Malı için, soyu için, güzelliği için ve dini için. Sen dindar olanı seç ki varlığın artsın.’’

Peygamberimiz kadını, bu dört özellikten her hangi birisi ile nikah etmenin mübah olduğunu, ancak dindarolan kadının tercih edilmesini tavsiye ediyor.

EŞLER BİRBİRİNİ BİR ARKADAŞ BİR DOST GİBİ DE GÖREBİLMELİ7

Değerli Müslümanlar;Bu hususu PEYGAMBER efendimiz ile Hz. Hatice arasındaki evlilik bağı üzerinden açıklayalım:

Hz. Peygamberin, Hz. Hatice ile beraberliğinde göze çarpan en önemli husus sıcak bir dostluk vearkadaşlıktır. Öyle ki, en yakın dostu ve hayat arkadaşı Hz. Hatice’nin vefat ettiği yıl Resul-i Ekremefendimiz okadar çok üzülmüşlerdir ki o seneye ‘’HÜZÜN YILI’’ denmiştir. Hz. Peygamber onunsağlığında başka bir kadınla evlenmemiştir.

Yine onun hatırasını andığı bir günde Hz. Aişe: ‘’ O yaşlı kadını ne diye anıp duruyorsun? Allahonun sana daha iyisini verdi.’’ deyince, Peygamberimiz buna tepki göstermiş ve: ‘’Allah banaondan daha hayırlısını vermedi. O, hiç kimsenin kabul etmediği bir zamanda bana iman etti,herkesin beni yalanladığı zamanda o beni tasdik etti, kimsenin bana bir şey vermediği esnada omalını benim için harcadı, bana çocuk verdi.’’ diye cevap vermiştir.

Kaynak: (Ahmed b. Hanbel, Müsned)

Resul-i Ekrem (s.a.v)’in kendi ailesiyle iyilik ve ihsan üzerine kurduğu ilişkiyi bize model olarakgöstermesi son derece değerlidir. Çünkü aile bir ömür boyu sevgi, huzur ve güvenin yaşanacağı ensamimi ortamdır.

EŞLERİMİZE KARŞI YUMUŞAK HUYLU OLMALIYIZ8

Değerli Müslümanlar;Aile reisi olan erkek eşine karşı yumuşak davranacak, kaba hareketlerden sakınacaktır. Peygamberimiz:

كم : قال رسول الله صلى الله عليه وسلم كم خي كم خي أهليل لأهله ونا خي“Sizin en hayırlınız ailesine en hayırlı olanınızdır. Ben aileme karşı sizin en hayırlınızım”

Kaynak: [İbn-i Mace, Nikah, 50]

Hz. Ömer ve Hz. Peygamber arasında geçen şu konuşma buna örnektir. Hz. Ömer diyor ki:

“Bir gün Allah Rasûlü’nün huzuruna girdim. Baktım ki, Allah Rasûlü tebessüm ediyor. Allah seni ebediyen güldürsün,ya Rasûlallah, niçin gülüyorsunuz?” dedim. Yine tebessümle şu cevabı verdi: “Şu kadınların haline gülüyorum.Oturmuş benim yanımda konuşuyorlardı. Senin sesini duyunca her biri bir yere saklandı.” Allah Rasûlü’nün bu cevabıüzerine sesimi yükselttim ve “Ey nefislerinin düşmanları! Demek benden korkuyorsunuz, Allah Rasûlü’ndenkorkmuyor ve onun yanında saygısızlık yapıyorsunuz, öyle mi?” dedim. Bana cevap verdiler: “Sen katı ve şiddetlisin.”

Bu hadise gösteriyor ki, onu görerek örnek alan sahabi dahil hiç kimse şefkat ve merhamette ona ulaşamamıştır. ÇünküPeygamber hanımları Allah Rasûlü ile rahatça şakalaşıp konuşuyor, hatta tartışabiliyorken, Hz. Ömer’in sesini uzaktanduymaları onların kaçmasına yetmiştir. [Müslim, Sahih, c.4, s.1863]

AİLE İÇİ İSLAMİ YAŞANTIYA ÖNEM VERMELİYİZ9

Değerli Müslümanlar;Yüce Mevlamız Tahrim Suresi 6. ayette:

اس والحجارة عليها ملئكة يا اي ها الذين امنوا قوا انفسكم واهليكم نارا وقودها الن لاظ هم ويفعلون ما ون الله ما ام وشداد لا يع ن يؤم

‘’ Ey iman edenler! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun. O ateşin başında gayet katı, çetin, Allah'ın kendilerine verdiği emirlere karşı gelmeyen ve kendilerine emredilen şeyi yapan melekler vardır.’’

…ikazıyla bizi uyarmaktadır.

Bugün günümüzde maalesef; اه لا ين فىاك الد ayetindeki Dinde zorlama Yoktur hükmünü yanlış algılayıp, özelliklede

çocuklarımızın ibadetleri hususunda Yaşı daha küçük, Büyünce Kılar, Çocuğa namaz farz değildir, Büyüyünce kapanır vb.ifadelerle çocuklarımızın dini görevlerini yerine getirmeleri hususundaki eğitim ve yönlendirmelerimizde anne-babalar olarakçok zayıf kalmakta ve daha sonraki süreçte özelliklede ergenlik çağlarında onlara baskı yaparak kapanmaları veya namazlarınıkılmaları hususunda çocuklarımızla sorunlar yaşamaktayız. Halbuki Peygamberimiz: وا سنين سبع بناء وهمباللاة ولادكمم "çocuk

yedi yaşına gelince namazı emredin. [Ebu Davud] sözleri ile bu hususta bizlere nasıl yol izlememiz gerektiğini bildirmişlerdir.

PEYGAMBERİMİZİN EŞLERİ İLE OLAN İLİŞKİLERİ10

EŞLERİ İLE İSTİŞARE EDERDİ:

Allah resulü birçok işinde eşleri ile istişare eder ve onların düşüncelerini alırdı. Nitekim yüce rabbimiz istişare ile ilgili

Şura suresinin 38 ayetinde: هم بينهم شورىوام “Onlar öyle kimselerdir ki, işlerini istişare ile yürütürler…

(Şûrâ 42/38) beyanıyla istişareyi yapanlar övmüştür.

Allah Rasûlü (s.a.s.) sadece göstermelik olarak değil, bizzat söylenileni yapmak için eşlerine danışıyordu. Hem öyleyerlerde danışıyordu ki, neticesi sadece bir aileyi değil, bütün bir ümmeti ilgilendiriyordu.

Mesela Allah Rasûlü (s.a.s.) Hudeybiye gibi son derece önemli olan bir anlaşmayı yaparken, şartların zahirenMüslümanların aleyhine olduğunu gören Müslümanlar, anlaşmadan razı olmamış, dolayısıyla Rasûlullah'ın (s.a.s.),“kurbanlarını kesip ihramdan çıkmaları” şeklindeki emrini yerine getirmede işi ağırdan almışlardı. Bir peygamber içinoldukça zor ve hassas bir durumdu. Peygambere isyan, küfrü gerektirirdi. Ama ortada da bir vakıa vardı.

İşte böyle zor bir durum karşısında Allah Rasûlü (s.a.s.) eşlerinden Ümm-ü Seleme validemizle istişare etti. Yaptığıistişarenin de hakkını vererek kendisi kurbanını keserek ihramdan çıktı. Bunu gören ashap efendilerimiz de hemendurumu anlayıp aynı şeyi yaptılar. Böyle bir danışma, tarihin belki de şahit olmadığı bir danışmaydı. En kritik andahanımıyla istişare eden kaç devlet reisi vardır? Bir aile reisi olarak kaç kişi, aile hayatında hanımıyla istişareye yervermektedir? O günkü Arap toplumunda kadının yerini düşündüğümüzde, böyle bir danışmanın ne kadar önemli birhareket olduğunu daha iyi anlamış oluruz.

PEYGAMBERİMİZİN EŞLERİ İLE OLAN İLİŞKİLERİ11

EŞLERİNE YARDIM EDERDİ:

Kıymetli Kardeşlerim, hiç kimsenin konumu Kâinatın Efendisi kadar yüksek, işleri onun kadar yoğun ve statüsü deonunki kadar yüce değildir. O ki (s.a.s.), bir ayağı lâhut âleminde, diğeri nâsut âlemindeydi. O ki (s.a.s.), her an vahyemuhataptı. O ki (s.a.s.) Cebrail’le sohbet ediyordu. Melekler selam duruyor, âlemin işi O’nu bekliyordu. Ama O (s.a.s.)yine de eşlerine yardımdan geri durmuyordu. Geri duracak en birincisi O’ydu ama yine de geri durmuyordu. Durmuyorve ümmetine bu konudaki ideal ölçüyü gösteriyordu.

İşte âlemlerin Efendisi’nin (s.a.s.) eşlerine yardımdaki birkaç örneği.

Evinde ailesinin işleriyle kendisi ilgilenirdi. Yardımcıları, hizmetçileri yoktu. Elbisesini mübarek elleriyle kendisi dikip-yamar, sökülen düğmesini yerine kendisi diker, koyunlarını kendisi sağar, ayakkabılarını kendisi tamir eder, kendihizmetini kendisi görürdü. Devesini kendisi yemler, hizmetçisiyle beraber yemek yiyip hamur yapardı. Çarşıdan aldığımalları kendisi taşır, çocuklara yardım işlerinde eşlerine yardım ederdi.

Kızı Zeynep’ten torunu olan Ümame’nin yüzündeki kiri-pası görünce, yerinde duramamış, her işikarşıdakinden beklememiş, bizzat kendisi silmiş temizlemişti.

Zeyd’in (r.a.) oğlu Üsame (r.a.) yere düşüp yüzü kanayınca, koşup onu yıkamış ve şöyle demişti: “Üsamekız olsaydı, onu takılarla süsler, güzel elbiseler giydirirdim.”

PEYGAMBERİMİZİN EŞLERİ İLE OLAN İLİŞKİLERİ12

EŞLERİNE DEĞER VERİRDİ:

Eşlerinin bir sıkıntısı oldu mu onlarla ilgilenir, ağlayan birini gördü mü teselli eder, elleriyle onun gözyaşlarını siler veböylece ağlamasını dindirmiş olurdu.

Mesela bir gün Safiyye validemizin üzüldüğünü görmüştü. Hanımlarından biri Safiye validemizin Yahudi

soyundan geldiğini yüzüne vurmuş ve ona: “Ey yahudi kızı!” demişti. O bu durumu Allah Rasûlü’ ne aktarmış veüzüntüsünü dile getirmişti. Efendimiz de (s.a.s.) onu şöyle teselli etmişti:

Bir daha sana böyle bir şey diyecek olurlarsa, sen de onlara şu cevabı ver: ‘Benim babam Hz. Harun, amcam Hz. Musa,kocam da gördüğünüz gibi Hz. Muhammed Mustafa’dır. Siz bana karşı neyinizle övünüyorsunuz?”

Böyle mükemmel bir çözüm kimi sevindirmezdi ki! Zaten öyle de oldu. Safiye validemiz Allah Rasûlü’nün (s.a.s.)huzurundan ayrılırken, bütün üzüntülerini geride bırakmış bir ruh haleti içerisinde ayrılmıştı.

Hz. Âişe’nin (r.a.) çocuğu yoktu. Bunun için künyesi de yoktu. Araplarda künyeye çok ehemmiyet verilirdi. Bununiçin Hz. Âişe üzülürdü.

Bir gün Hz. Peygambere (s.a.s.) bunu arzetmiş ve Peygamberimiz (s.a.s.) de buyurmuştu ki:

“Sen yeğenin Abdullah bin Zübeyr’i kendine evlat edinirsin ve onun ismine izafeten de künye alırsın.” Bundan sonra Hz.Âişe yeğeni Abdullah bin Zübeyr’e izafeten Ümm-ü Abdullah diye künyelendi.

ÇOCUKLARIMIZA KARŞI YUMUŞAK HUYLU OLMALIYIZ13

Değerli Müslümanlar;Bu konuyu Peygamber Efendimizin hayatından örnekler vererek açıklamak isterim.

Hz. Peygamber çocukları çok sever, onları yaşamın en değerli varlıkları olarak görürdü. Çocukları kucağına alır, onları okşar veöper, onlarla oyun oynar, yarışır ve şakalaşırdı. Çocuk yaşta iken annesi tarafından Hz. Peygamber’in hizmetine verilen Hz.Enes şöyle demiştir:

“Hz. Peygambere on yıl hizmet ettim. Bana ne ‘öf’ dedi, ne de ‘niçin yaptın,’ ne de ‘keşke şöyle yapsaydın’ dedi.” [Müslim]

Hz. Peygamber bir gün torunu Hasan’ı kucağına almış öpüyordu. Bunu gören bir bedevî, ‘Benim on tane çocuğum var,onlardan hiçbirini öpmüş değilim,’ dedi.

Bunun üzerine Hz. Peygamber, ‘Allah sizin kalplerinizden merhamet duygusunu çıkarıp almışsa ben ne yapabilirim ki?’buyurdu.” [Müslim, Sahih, c.4, s.1808, Fedâil, 64]

Hz. Peygamber, doğan kız çocuklarından utanmaları sebebi ile kapkara kesilen insanların bulunduğu ve canlı canlı kızçocuklarının toprağa gömüldüğü bir toplumda kız-erkek ayrımı yapmadan çocuklara şefkat ve merhameti ile kucak açıyordu.Torunları olsun, ashabın çocukları olsun onları görünce tebessüm eder ve O’nu çok severlerdi. Hz. Peygamber çocuklaraonların hoşuna gidecek güzel lakaplar takar, çocukların hoşlanacakları şakalar yapar ve onlarla konuşurdu. Meselâ, Hz. Enes’e‘Zü’luzüneyn’ (İki kulaklı) diye seslenmiş [Ebu Davûd], beş yaşındaki Mahmud b. Er-Rebi’nin yüzüne su püskürtmüş [Müslim],küçük kuşu ile oynayan Hz. Enes’in kardeşi Ebu Umeyr’e de “Ey Ebu Umeyr, bülbülcüğün ne yaptı” [Müslim] diye sormuştur.

PEYGAMBERİMİZİN ÇOCUKLARA OLAN MERHAMETİ14

Değerli Müslümanlar;

Enes bin Malik der ki: "Ben ev halkına Resûlullah (s.a.s.) dan daha şefkatli olan bir kimse görmedim. Oğluİbrahim, Medine’nin köylerinden birinde, sütannesinin yanında bulunuyordu. Peygamberimiz, çocuğunugörmeye giderken, biz de yanında giderdik. Allah Resûlü içeri girer, oğlunu alır, öper, sonra dönerdi." (Müslim,Fedâil, 63)

Kıymetli Müslümanlar;

Peygamberimizin oğlu İbrahim’i son ziyaretinde Abdurrahman bin Avf da beraberindeydi. Oğlu İbrahim’inbulunduğu eve vardıklarında onu kucağına aldı, öptü ve kokladı.

O sırada İbrahim can veriyordu. Peygamberimiz ağlamaya başladı.

Abdurrahman bin Avf: "Sen de mi ağlıyorsun ey Allah’ın Resûlü? Sen insanları böyle ağlamaktan menetmemiş miydin?" dedi.

Peygamberimiz de; "Ey ibn-i Avf! Bu, merhametten kaynaklanan bir ağlamadır, "Göz ağlar, kalb üzülür, ancakbiz, Yüce Rabbimizin razı olacağı sözden başkasını söylemeyiz! Vallahi ey İbrahim! Biz senin ayrılığınla çoküzülüyoruz" dedi. (Buhari, Cenâiz, 43)

ÇOCUĞA BIRAKILACAK EN BÜYÜK MİRAS: GÜZEL AHLAKTIR15

Değerli Müslümanlar;Çocukların inançlı, sağlıklı, manevi değerlerine bağlı, vatan ve millet sevgisi ile dopdolu olarak yetiştirilmesinde birinciderecede ailenin sonra da toplumun rehberliği önemlidir. Peygamberimiz Efendimiz (s.a.v):

ما نحل والد ولدا من نحل فضل من دب حسن Hiçbir baba, çocuğuna, güzel terbiyeden daha üstün bir hediye veremez. [Tirmizî, Birr, 33]

…buyurarak çocuklara verilecek din eğitiminin önemini ifade etmişlerdir.

Anne-babaların çocukları ile ilgili dinî ve millî görevlerini ihmal etmeleri, ilerde onları ve hatta toplumu rahatsız edecekolayların meydana gelmesine sebep olur. Nitekim zaman zaman Medya’ya ve Basına yansıyan olaylar, sadece anne-babalarıdeğil izleyen herkesi üzmektedir. Bunun için öncelikle anne-babalar çocuklarının terbiyesine, eğitimine özen göstermeli veonların kötü alışkanlıklar edinmemeleri için hiçbir fedakarlığı esirgememelidirler.

Çocuklarını iyi terbiye eden ve yetiştiren anne-babaları Cenâb-ı Hakk’ın cennetle mükâfatlandıracağını Peygamberimiz habervermiş, şöyle buyurmuştur:

“Kim ki üç tane kız çocuğu yetiştirir, güzel terbiye eder, everir ve onlara iyilikte bulunsa onun için cennet vardır.” [Ebû Dâvud, “Edeb”,130.]