gzamkvlevi

mixeil mirziaSviliivane CxikvaZe

Tbilisi2014

asocirebis Sesaxeb SeTanxmeba erTis mxriv, evrokavSirs da evropis atomuri energiis gaerTianebas da maT wevr saxelmwifoebsa da meores mxriv, saqarTvelos Soris

mixeil mirziaSvili, ivane CxikvaZe _ gzamkvleviasocirebis Sesaxeb SeTanxmeba erTis mxriv, evrokavSirs da evropis atomuri energiis gaerTianebas da maT wevr saxelmwifoebsa da meores mxriv, saqarTvelos Soris

redaqtorebi: levan cucqiriZe irakli qobalia

ilustraciebi zaal sulakauris

dakabadoneba: nika xvedeliZe

© mixeil mirziaSvili, ivane CxikvaZe _ gzamkvlevi

© `saunje~, gamomcemeli vaJa wowkolauri

SAUNJE Publishing House, Vazha Tsotskolauri

ISBN 978-9941-451-61-4

sarCevi

winasityvaoba .............................................................................................................................................5

saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromlobis istoriuli mimoxilva 9

aRmosavluri partnioroba ......................................................................................................13

evrokavSiris institutebi da maTi muSaoba ......................................................18

asocirebis Sesaxeb SeTanxmebis momzadebis procesi ............................24

samoqalaqo sazogadoebis CarTuloba ......................................................................26

zogadi principebi .............................................................................................................................29

politikuri dialogi ......................................................................................................................31

Rrma da yovlismomcveli Tavisufali vaWroba .............................................35

ekonomikuri TanamSromloba .................................................................................................43

TanamSromlobis sxva sferoebi .........................................................................................45

finansuri daxmareba ........................................................................................................................51

instituciuri da daskvniTi debulebebi ...............................................................53

evrokavSirTan Tavisufali vaWrobis mosalodneli Sedegebi ...58

asocirebis dRis wesrigi ...........................................................................................................60

miTebi da mcdari Sexedulebebi evrokavSiris Sesaxeb..........................62

5

mcire qveynebi da evropa _ winasityvaobis nacvlad

Tuki msoflios politikur ruqas SevxedavT, erT sagulisxmo gansxvavebas aRmovaCenT evropasa da yvela sxva kontinentsa Tu regions Soris. mogexsenebaT, evropaSi bev-ri mcire saxelmwifo Tanaarsebobs, romlebic ganviTare-bis maRali doniT gamoirCeva. amas mravalnairi axsna Sei-Zleba hqondes. evropaSi mcire saxelmwifoebis gadarCena da ekonomikuri winsvla, SeiZleba, sxvadasxva dros poli-tikur kulturasa da tradicias, samxedro _ politikur da industriul inovaciebs, axal aRmoCenebs an yvelafers erTad gamoewvia. mraval sxva TvisebasTan erTad, evro-kavSirs sxva regionebisagan kanonze damyarebuli qcev-is wese bi, mravalpartiuli demokratia da saqmis keTebis inova ciuri, SemoqmedebiTi modelic gamoarCevs. saukunee-bis ganmavlobaSi gamocdilma konkurenciam, kulturulma da politikurma revoluciebma evrokavSiri ganviTare-bis im safexurze aiyvana, sadac mcire saxelmwifoebic ki warmatebiT axerxeben erovnuli da kulturuli TviTmyo-fadobis dacvas, ekonomikuri ganviTarebis miRwevas. mZaf-ri globaluri konkurenciis pirobebSic ki, evrokavSiri erT-erT yvelaze sasurvel sacxovrebel da samuSao regio-nad rCeba msoflioSi. evropuli saxelmwifoebi aRiareben da icaven adamianze orientirebul, SeTanxmebul da gasageb qcevis wesebs da konsensusze dafuZnebuli TanamSromlo-bis principebs. rTulma da winaaRmdegobrivma istoriul-ma gamocdilebam evrokavSirs daudastura, Tu ramdenad mniSvne lovania am principebis dacva TviTgadarCenisa da ganviTarebisTvis.

6

saqarTvelos erovnuli amocana Cveni qveynisa da mcire-ricxovani eris usafrTxoebis uzrunvelyofa, ekonomikuri ganviTareba da saqarTvelos moqalaqeebisaTvis cxovrebisa da SemoqmedebisTvis saWiro samarTliani, jansaRi da xel-Semwyobi garemos Seqmnaa. ama Tu im qveyanas gansxvavebuli SesaZleblobebi gaaCnia msoflios sxvadasxva mxareSi. zogs mdidari wiaRiseuliT Tu navTob maragebiT SeuZlia daafi-nansos sakuTari ganviTareba; zogierTi strategiulad mniS-vnelovani savaWro gzebis gadakveTaze mdebareobs, zogic imdenad mravalricxovani da didia, rom misi ekonomikisa da moxmarebis masStabi msoflio ekonomikis ganmsazRvreli faqtoria. Tumca qveynebi, romlebic arc mdidari wiaRi-seuliT, arc didi farTobiT da arc msoflio masStabis strategiuli mdebareobiT gamoirCevian, mainc axerxeben maTi erovnuli TviTmyofadobis SenarCunebasa da gaRr-mavebas, ekonomikuri da socialuri ganviTarebis maRali donis miRwevas. amas isini kanonis uzenaesobis, adamianis uflebaTa dacviT, konsensusis kulturiT, inovaciisa da novatorobis waxalisebiT, kargi da kompetenturi mmarT-velobis ganxorcielebiT axerxeben. amis bevri magaliTi swored evrokavSirSi SeiZleba vnaxoT, Tundac holandia, sadac Cveni organizacia _ `niderlandebis insti tuti mravalpartiuli demokratiisTvis~ _ Seiqmna 2000 wels. holandia teritoriiT saqarTveloze pataraa, Tumca misi soflis meurneobis eqsporti mxolod SeerTebul Statebs Camouvardeba da msoflioSi meore adgils ika-vebs. demokratia da kargi mmarTveloba aris erTaderTi swori arCevani, gansakuTrebiT mcire teritoriis da mwi-ri resur sebis qveynebisTvis.

amitomac, evrokavSirTan asocirebis xelSekrule-ba, romelic saqarTvelom 2014 wlis 27 ivniss gaaforma, mniSvne lovania ara mxolod imitom, rom mis Sedegad qveya-naSi bevri sasargeblo cvlileba moxdeba, aramed imitomac, rom igi saqarTvelos politikuri da ekonomikuri ganvi-Tarebis swor gzaze ufro mtkiced daayenebs. es yvelaferi ki, droTa ganmavlobaSi, pirdapir aisaxeba saqarTvelos mosaxleobis keTildReobaze.

7

ra Tqma unda, ganviTarebis gzaze iqneba xelSemSleli faqtorebi da movlenebi. erT-erTi aseTi mniSvnelovani garemoeba evrokavSiris Sesaxeb arsebuli mcdari warmod-genebi an Tundac is tyuilebia, romlebic mizanmimarTu-lad vrceldeba saqarTvelos evropuli ideis dakni nebis da evro pasTan asocirebisaTvis xelis SeSlis mizniT. am publikaciis mizani swored am araswori warmodge nebis ga-fantva da zusti, marTebuli informaciis miwodebaa dain-teresebuli adamianebisaTvis.

es gzamkvlevi maTTvisaa, visac ainteresebs, Tu ra gza gamoiara saqarTvelosa da evrokavSiris urTierTo-bam, rogor muSaobs es kavSiri da ra sakiTxebs exeba aso-cirebisa da Tavisufali vaWrobis Sesaxeb xelSekruleba. gzamkvlevis mokle, lakonuri teqstebi, romlebic mixeil mirziaSvilma da ivane CxikvaZem moamzades, xSirad rTul da teqnikur sakiTxebs martivad da gasagebad gadmoscems. zaal sulakauris ilustraciebi ki kiTxvas ufro saxali-sos gaxdis.

levan cucqiriZeNIMD warmomadgeneli samxreT kavkasiaSi

8

9

saqarTvelo-evrokavSiris urTierTobebis istoriuli mimoxilva

evrogaerTianebasa da saqarTvelos Soris urTierTo-bebi am ukanasknelis mier damoukideblobis mopovebis Sem-dgom daiwyo. 1990-ian wlebSi evrogaerTianeba nakleb yur-adRebas uTmobda samxreT kavkasias, radganac es regioni geografiulad misgan Sors mdebareobda da evrokavSir-ic ar iyo globaluri moTamaSe. 2004 wels evrokavSiris aRmosavleTiT gafarToebam da 2007 wels masSi rumineTisa da bulgareTis gaerTianebam evrokavSiri samxreT kavkasiis regions dauaxlova. saqarTvelosa da evrokavSirs Soris ki sazRvao sazRvari gaCnda.

damoukideblobis mopovebis Semdeg saqarTvelos xeli-sufleba aqtiurad Seecada saerTaSoriso partniorebTan kavSirebis damyarebas. erT-erTi aseTi partniori evro-gaerTianeba iyo, Tumca am ukanasknelis mxridan saqarTve-los mimarT didi interesi ar Canda. amas ramdenime mizezi hqonda. pirveli: saqarTvelos evrogaerTianebis SigniT ar hyavda bevri lobisti qveyana, magaliTad, iseTi, ro-goric gaxldaT fineTi, romelmac udidesi roli iTamaSa evrokavSi ris sagareo politikis CrdiloeT ganzomilebis

10

Seqmnis saqmeSi, an espaneTi, romelmac xeli Seuwyo e.w. „barselonas procesis“ Seqnas, romelic evrokavSiris xmelTaSuazRvis qveynebTan urTierTobas gansazRvravda. meore: geografiuli daSorebis gaTvaliswinebiT saqarTve-loSi mimdinare sisxliani konfliqtebi evrogaerTianebi-sTvis pirdapir safrTxes ar warmoadgenda. mesame: evro-gaerTianeba ar iyo globaluri moTamaSe. amasTan, evropas ar gaaCnda saqarTvelosTan politikuri urTierTobis xan-grZlivi istoriuli gamocdileba.

evrokavSir-saqarTvelos urTierTobis Semdgomi eta-pi iyo 1996 wels partniorobisa da TanamSromlobis xel-Sekrulebis xelmowera, romelic ZalaSi 1999 wels Sevida. xelSekruleba 10 wliT iyo gaformebuli, Tumca iTvalis-winebda gagrZelebasac. partniorobisa da TanamSromlobis xel Sekrulebas sami ZiriTadi mizani gaaCnda:

• mxareebsSorispolitikuridialogisada

urTierTobebis gaRrmavebisTvis Sesabamisi CarCos Seqmna;

• saqarTvelosmxardaWerademokratiiskonsolidirebis, ekonomikuri ganviTarebisa dasabazro ekonomikaze gadasasvlelad;

• vaWrobisadainvesticiebismxardaWera,ekonomikuriTanamSromlobisa da mdgradi ganviTarebisaTvisharmoniuli garemos Seqmna.

xelSekrulebam xeli Seuwyo instituciur TanamSrom-lobas da sami saerTo instituciis, e.w. „instituciuri sam-kuTxedis“ Camoyalibebas. eseni iyo: TanamSromlobis sabWo (romelic aerTianebda ministrebs da ikribeboda minimum weliwadSi erTxel); TanamSromlobis komiteti (aerTianebda maRali Tanamdebobis sajaro moxeleebs, romlebic amzadebd-nen TanamSromlobis sabWos Sexvedrebs) da saparlamento TanamSromlobis komiteti, romelic politikuri dialogis forums warmoadgenda da Tavs uyrida evroparlamentisa da

11

saqarTvelos parlamentis warmomadgenlebs. yvela es insti-tuti xels uwyobda partniorobisa da TanamSromlobis xel-SekrulebiT gaTvaliswinebuli miznebis Sesrulebas.

partniorobisa da TanamSromlobis xelSekrulebis erT-erTi susti mxare is iyo, rom masSi arasrulyofilad iyo asaxuli saqarTvelos Sida problemebi da maTi gadaW-ris qmediTi meqanizmebi.

saqarTvelos evrointegraciis ideam axali Zala 2003 wels evropuli samezoblo politikis dawyebis Semdeg SeiZina, rac mogvianebiT evrokavSir-saqarTvelos Soris mWidrod daaxloebis mizezi gaxda. evropulma samezob-lo politikam didi roli Seasrula qveynis modernize-bis, ekonomikuri reformebis gatarebisa da saxelmwifo institutebis Camoyalibebis saqmeSi. mogvianebiT, 2008 wels, evrokavSiris Tavmjdomare qveyanam, safrangeTma, da misma prezidentma nikola sarkozim didi roli Seasrula ruseT-saqarTvelos omis SeCerebasa da cecxlis Sewyvetis Sesaxeb xelSekrulebis gaformebaSi. omis Semdgom evrokav-Sirma aqtiuri finansuri daxmareba aRmouCina saqarTvelos da konfliqtis dasaregulireblad Camoayaliba evrokav-Siris monitoringis misia, romelic dRemde administraci-uli xazis gaswvriv saqarTvelos centraluri xelisu-flebis mier kontrolirebadi teritoriidan monitorings uwevs konfliqtis zonis mimdebare teritoriaze arsebul situacias. miuxedavad imisa, rom srulad ar sruldeba cecxlis Sewyvetis Sesaxeb 2008 wlis 12 agvistos gaforme-buli xelSekruleba da misias ar aqvs wvdoma okupirebuli cxinvalis regionisa da afxazeTis teritoriaze, am dromde evrokavSiris monitoringis misia erTaderTi saerTaSoriso meqanizmia, romelic konfliqtis zonaSi moqmedebs. evro-kavSiri aqtiurad aris CarTuli konfliqtis daregulire-bis procesSi, romelic Jenevis molaparakebebis saxeliT aris cnobili.

2009 wlis maisSi evrokavSirma daiwyo aRmosavleT partniorobis programis ganxorcieleba, rac saqarTvelos

12

evro kavSirTan daaxloebis damatebiT SesaZleblobebs iZle-va asocirebis xelSekrulebisa da Rrma da yovlis momcveli Tavisufali vaWrobis sivrcis Seqmnis saxiT. 2014 wlis 27 ivniss saqarTvelom xeli moawera evrokavSirTan asocirebis SeTanxmebas, rac garda politikuri daaxloebisa, saSuale-bas aZlevs qarTul produqcias, yovelgvari satarifo bari-eris gareSe moaxerxos evrokavSiris bazarze Sesvla.

13

aRmosavluri partnioroba (ap)

aRmosavluri partniorobis programa ZalaSi Sevida 2009 wlis 7 maiss praRaSi gamarTul aRmosavluri partnio-robis pirvel samitze. CexeTis respublikam, rogorc evro-kavSiris Tavmjdomare qveyanam, praRaSi miiwvia liderebi eqvsi qveynidan: azerbaijani, belorusi, moldova, saqarT-velo, somxeTi da ukraina.

manamde, 2008 wlis dekemberSi, evrokavSiris ori wevri qveynis, poloneTisa da SvedeTis aRmosavluri partnioro-bis es iniciativa evrokomisiam gamoaqveyna specialuri ko-munikaciis saxiT, xolo 2009 wlis martSi evropuli sabWos sxdomaze damtkicda.

aRmosavluri partniorobis samiti praRis (2009w.) Sem-deg kidev orjer gaimarTa. swored ukanasknel samitze, vilniusSi (2013w.), Cvenma qveyanam (ise rogorc moldovam)

14

2012 wels anonsirebuli partniorobis sagzao rukis Sesa-bamisad, moaxdina evrokavSirTan asocirebis xelSekrulebis parafireba.

aRmosavluri partniorobis iniciativa momwifda ro-gorc evropis samezoblo politikis (esp) ganviTareba da aRmosavleT evropaSi esp-s miRwevebis gaZliereba. esp ini-cirebuli iyo 2004 wels da gavrcelda CrdiloeT afrikisa da aRmosavleT evropis 16 qveyanaSi. saqarTvelo esp-s naw-ili 2006 wels gaxda. iniciativa pirvelad evropul sabWo-Si ganixiles 2008 wlis ivnisSi, Tumca, procesi daaCqara ruseTis politikam aRmosavleT evropaSi, da kerZod, 2008 wels saqarTveloSi SemoWram. evrokavSirSi CaTvales, rom aRmosavleT evropis qveynebSi demokratiisa da Tavisufali bazris ganviTarebis procesi met solidarobas moiTxovda.

miuxedavad aRmosavlur partniorobaSi saboloo er-Tiani politikisa, evrokavSiris sxvadasxva qveyana inicia-tivas gansxvavebulad uyurebda. geografiuli siaxlovis gamo iniciativisadmi met interess iCendnen aRmosavluri partniorobis uSualo mezoblebi, Tumca rumineTsa da bulgareTSi Tvlidnen, rom axal iniciativas SeeZlo dae-sustebina adre arsebuli sxva regionuli iniciativebi: „partniorobisa da dialogis Savi zRvis forumi“ da „Savi zRvis ekonomikuri TanamSromlobis organizacia“. ger-maniasa da safrangeTs ar surdaT, rom aRmosavluri part-niorobis iniciativa gamoCeniliyo rogorc evrokavSiris wevrobis perspeqtiva. amgvar perspeqtivas, rogorc esp-s ganviTarebas, moiTxovda ukraina.

ruseTi uaryofiTad Sexvda aRmosavluri partnio-robis iniciativas. maSindelma premier-ministrma, putin-ma, inici ativa Seafasa rogorc evropelTa aramegobru-li mcde loba alyaSi moaqcios ruseTi. es iyo politikis cvli lebis mniSvnelovani ganacxadi ruseTisgan, romelic manamde negatiurad iyo ganwyobili aRmosavleT evropu-li qveynebis natosTan daaxlo ebisadmi, magram loialobas iCenda am qveynebis evro kavSirTan TanamSromlobisadmi.

15

aRmosavluri partniorobis mizania monawile qveynebisa da evrokavSiris:

• politikuri asociacia;• ekonomikuri integracia;• mobiluroba, anu moqalaqeTa da tvirTebis gadaadgi lebis gamartiveba;• seqtoruli (dargobrivi) TanamSromlobis gaRrmaveba.

mxareTa SeTanxmebiT es miznebi miiRweva sayovelTaod aRiarebul Semdeg Rirebulebebze dayrdnobiT:

demokratia da kanonis uzenaesoba;adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa pativiscema;sabazro ekonomikis erTguleba.

aRmosavluri partnioroba gulisxmobs TanamSromlo-bas rogorc saqarTvelosa da evrokavSirs Soris, ise mravalmxriv TanamSromlobasa da gamocdilebis gacvlas sxva monawile eqvs qveyanasTan.

aRmosavluri partniorobis farglebSi saqarTvelo _ evrokavSiris (ek) ormxrivi TanamSromlobis specifikuro-ba ganpirobebulia evrokavSirisaTvis samxreT kavkasiis zogadi politikuri roliT da aseve Tavad saqarTveloSi mimdinare demokratizaciisa da modernizaciis procesiT. ekonomikuri aspeqtiT, evrokavSirisaTvis mniSvnelovania wvdoma kaspiisa da centraluri aziis energoresursebze, samxreT kavkasiaze da, kerZod, saqarTveloze gamavali en-ergetikuli koridoris meSveobiT.

am iniciativiT saqarTvelosaTvis evrokavSirTan ormx-rivi TanamSromloba moicavda eqvs aspeqts:

• axalisaxelSekrulebourTierToba;• evrokavSirisekonomikaSiintegracia;

16

• evrokavSirSimogzaurobisgamartiveba;• energetikulidasatransportoTanamSromloba;• ekonomikuridasocialuriganviTareba;• finansurimxardaWera

aRsaniSnavia, rom saqarTveloSi konfliqtis daregu-lirebis Tema, romelic asaxuli iyo esp-s teqstSi, aRmo-savluri partniorobis sferoSi ar Sedis.

amasTan, 2008 wlis Semdgom Tavad evrokavSiri ufro metadaa CarTuli Cveni qveynis konfliqtebis mogvarebi-sa da usafrTxoebis uzrunvelyofis saqmeSi. es, erTi mx-riv, evrokavSirisaTvis uprecedentod swrafad gaSlili da dRemde moqmedi evrokavSiris samonitoringo misiaa, meore mxriv ek-s CarTuloba Jenevis procesSi, romelic evrokavSiris iniciativiT Seiqmna da mxareTa Soris usa-frTxoebis sakiTxebze molaparakebis erTaderTi formatia ruseT-saqarTvelos omis Semdeg.

aRmosavlur partniorobaSi, esp-sgan gansxvavebiT, mniS-vnelovani siaxlea samoqalaqo sazaogadoebis CarTulobis formalizeba. am CarTulobis institucionalizaciaa aRmo-savluri partniorobis samoqalaqo sazogadoebis forumi, romelic evrokavSirisa da partniori qveynebis samoqalaqo organizaciebs mWidro Tematuri TanamSromlobis saSuale-bas aZlevs. forumi samoqalaqo sazogadoebis TviTmarT-vadi struqturaa. Sexvedra weliwadSi erTxel imarTeba, forumebs Soris saqmianobas ganagebs mmarTveli komiteti samdivnos mxardaWeriT. wlis ganmavlobaSi muSaobs foru-mis xuTi samuSao jgufi. saqarTveloSi, sxva partniori qveynebis msgavsad, saqmianobs samoqalaqo forumis erovnu-li platforma.

aRmosavluri partniorobis regionul da adgilobriv xelisuflebaTa warmomadgenlebis konferenciaze1 saqa-rTvelo warmodgenilia adgilobriv TviTmmarTvelobaTa

1 http://cor.europa.eu/en/activities/corleap/Pages/corleap.aspx.

17

erovnuli asociaciiT. konferencia xels uwyobs partnio-ri qveynebis TanamSromlobas regionul da adgilobriv do-neze.

mcire da saSualo biznesis mxardaWeris mizniT, aRmo-savluri partniorobis farglebSi, xorcieldeba partnior qveyanaTa ekonomikuri ganviTarebis xelSemwyobi proeq-ti East Invest. proeqts saqarTveloSi koordinacias uwevs savaWro-samrewvelo palata da saqarTvelos damsaqmebel-Ta biznesasociacia.

aRmosavlurma partniorobam ganamtkica partniori qveynebis kanonmdebelTa TanamSromloba. saparlamento TanamSromlobis organizacia „evronesti“ 2011 wlis maisSi Seiqmna evroparlamentisa da partniorobis qveynebis (ap) parlamentebis monawileobiT.

18

evrokavSiris institutebi da maTi muSaoba

evrokavSiris politikis Camoyalibebasa da ganxorci-elebaSi udides rols asruleben evrokavSiris insti tutebi: evrokomisia, evrokavSiris sabWo, evropuli sabWo, evropis parlamenti, evropis sagareo urTierTobaTa samsaxuri.

evrokomisia warmoadgens evrokavSiris aRmasruleb-el organos da igi Sedgeba 28 evrokomisrisagan. am etapze evrokavSiris TiToeul wevr qveyanas erTi evrokomisari hyavs. komisrebs evalebaT imoqmedon ara wevri qveynebis, aramed evrokavSiris interesebis Sesabamisad. ufro far-To gagebiT, evrokomisia aris evrokavSiris daaxloebiT 20 aTasi moxelisagan Semdgari administraciuli aparati, ro-melTac TavianTi wvlili SeaqvT evrokavSiris yoveldRiur saqmianobaSi. evrokomisias miniWebuli aqvs sakanonmdeblo iniciativis ufleba (erTiani sagareo da usafrTxoebis politikis sakiTxebis garda, sxva strategiul sferoebSi, iseTebSi, rogorebicaa marTlmsajuleba da Sinagani saq-meebi, evrokavSiris wevr qveynebsac aqvT sakanonmdeblo iniciativis ufleba). rogorc „xelSekrulebebis zedamxed-veli~, evrokomisia aseve akontrolebs imas, Tu ramdenad asruleben wevri qveynebi evrokavSiris kanonmdeblobas. evrokomisia adgens evrokavSiris biujetis proeqtebs (mravalwliani finansuri CarCo da yovelwliuri biujeti) da gankargavs biujetis 97%. evrokomisia kurirebs evro-

19

kavSiris sagareo urTierTobebis sakiTxebs: molaparakebe-bi saerTaSoriso xelSekrulebebisa da SeTanxmebebis Sesa-xeb; molaparakebebis warmoeba evrokavSiris gafarToebaze. evrokomisiis muSaobaSi did rols TamaSobs misi teqnikuri eqspertiza. garkveulwilad, mas SeuZlia axali sakiTxebis inicireba (magaliTad, momxmarebelTa uflebebis dacva, klimaturi cvlilebebi da sxva).

evrokavSiris sabWo Tavs uyris wevri qveynebis warmo-madgenlebs sxvadasxva doneebze. is hibriduli institu-tia, radganac gaaCnia rogorc sakanonmdeblo, aseve aR-masrulebeli uflebamosilebebi. sabWo aris evrokavSiris mTavari gadawyvetilebis mimRebi organo. evrokavSiris mTeli kanonmdebloba, evrokavSiris biujetis CaTvliT, mis xelSi gadis. is aris evrokavSiris instituciuri sam-kuTxedis (evrokomisia, evrokavSiris sabWo da evroparla-menti) yvelaze gavleniani wevri. wevri qveynebis ministre-bis doneze sabWo ikribeba 9 struqturuli erTeulis saxiT (zogadi sakiTxebis sabWo; ekonomikisa da finansebis sabWo; marTlmsajulebisa da Sinagan saqmeTa sabWo; dasaqmebis, socialuri politikis, janmrTelobisa da momxmarebelTa sakiTxebis sabWo; konkurenciis sakiTxTa sabWo; transpor-tis, telekomunikaciebisa da energetikis sabWo; garemos dacvis sabWo; soflis meurneobisa da meTevzeobis sabWo; ganaTlebis, axalgazrdobis, kulturisa da sportis sabWo.). sabWo aseve ikribeba sxva struqturuli erTeulis saxiTac. es aris sagareo saqmeTa sabWo, romelsac Tavmjdomareobs

20

evrokavSiris umaRlesi warmomadgeneli sagareo saqmeTa da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi. sabWos mosamzadebe-li samuSaos Sesrulebaze pasuxismgebeli organoa mudmi-vi warmomadgenlobebis komiteti (COREPER), romelic ori sxvadasxva SemadgenlobiT aTanxmebs sabWos dRis wesrigis yvela sakiTxs (kanonmdebloba, xelSekrulebebi, sagareo politika) da amzadebs sabWos Sexvedrebs ministrebis do-neze. sabWoSi sakiTxTa udidesi umravlesoba miiReba xme-bis kvalificiuri umravlesobis principiT (Tumca sagareo politikis an gadasaxadebis harmonizaciis sakiTxebis SemTxvevaSi _ erTxmad). imisaTvis, rom daculi iqnas mcire qveynebis interesi, gadawyvetilebis miReba efuZneba xmaTa kvalificiuri umravlesobis meTods da gamoiyeneba orma-gi umravlesobis principi: sakiTxis gadawyveta xdeba wevri qveynebis 55%-is mier (amJamad evrokavSiris 28 wevri qveyni-dan _ 15) romelic unda warmoadgendes evrokavSiris mo-saxleobis 65%-s. sakiTxis dablokva SeuZliaT evrokavSiris minimum 4 wevr qveyanas. evrokavSiris sabWos uflebamosile-bebis farglebSi sakanonmdeblo aqtebis miRebis, zogadi sagareo da usafrTxoebis politikis SemuSavebis, saerTaSo-riso xelSekrulebebis gaformebisa da evrokavSiris biuje-tis ganxilvis garda, sabWo, aseve, koordinirebas uwevs wev-ri qveynebis erovnul makroekonomikur politikas.

evropuli sabWo xSirad SecdomiT gaigivebulia evroka-vSiris sabWosTan. marTalia, es ori sabWo mWidrod TanamS-romlobs, magram maTi miznebi da rolebi gansxvavdeba. mi-uxedavad imisa, rom evropuli sabWo dResdReobiT marTlac aris evrokavSiris instituti, is ZiriTadad asrulebs wev-ri qveynebis meTaurebisa (premier-ministri an prezidenti mocemuli qveynis konstituciuri wyobidan gamomdinare) da sagareo saqmeTa ministrebis samitis rols. evrokomisia aseve monawileobs evropuli sabWos muSaobaSi. evropuli sabWo asrulebs platformis rols wevri qveynebis uma-Rlesi rangis warmomadgenlebs Soris gamarTuli konsulta-ciebisa da evropuli integraciis proeqtis saWirboroto

21

da mniSvnelovani samomavlo gegmebis Sesaxeb debatebis uz-runvelsayofad. zogadad, evropul sabWoSi ar gamoiyeneba kenWisyris romelime sistema (garda xelSekrulebiT gaT-valiswinebuli SemTxvevebisa), gadawyvetilebis miReba xde-ba konsensusis gziT. evropuli sabWos prezidentis Tanam-deboba SemoRebulia lisabonis xelSekrulebiT (2,5 wliT, maqsimum ori vadiT) da misi ZiriTadi funqciaa evropu-li sabWos sxdomebis momzadeba. evropulma sabWom pirvel prezidentad airCia herman van rompei (misi pirveli vada amoiwura 2012 wlis 31 maiss). prezidents irCevs evropuli sabWo xmaTa kvalificiuri umravlesobiT. evropul sabWos ar gaaCnia normatiuli aqtebis miRebis ufleba, Tumca war-moadgens evrokavSiris liderTa Sexvedrebis platformas. aq isini iReben gadawyvetilebebs zogad politikur pri-oritetebze, mimarTulebebsa da Zireul iniciativebze. mi-uxedavad amisa, evropul sabWos SeuZlia, araoficialurad davalebebi misces evrokomisiasa da evrokavSiris sabWos, rasac is xSirad akeTebs kidec. evropuli sabWo xSirad ga-nixilavs kompleqsur da mgrZnobiare sakiTxebs. 2011 wels, magaliTad, misi diskusiebis udidesi nawili evrokavSiris ekonomikuri mmarTvelobis gaZlierebasa da evropis saban-ko krizisis daZlevis mcdelobas daeTmo. evropuli sabWos sxdomebi daxurul kars miRma imarTeba.

evropis parlamenti _ evropis parlamenti 751 wevrs iT-vlis da msoflioSi yvelaze didi demokratiulad arCeuli

22

parlamentia. is evrokavSiris erTaderTi pirdapiri wesiT arCeuli institutia (pirveli pirdapiri arCevnebi 1979 wels Catarda), rac amaRlebs mis legitimurobas, Tumca es legitimuroba xSiri davebis sagnad iqca evropis parla-mentis arCevnebSi mosaxleobis monawileobis dabali pro-centuli maCveneblisa da erovnuli sakiTxebis dominirebis gamo. evropuli parlamentis daniSnulebaa, warmoadginos evrokavSiris moqalaqeebis interesebi. igi aris evrokav-Siris yvelaze Ria instituti advokatirebisa da aqtiuri CarTulobis TvalsazrisiT. Tumca, es instituti yvelaze susti rgolia evrokavSiris institutebs Soris. miuxe-davad droTa ganmavlobaSi misi uflebamosilebebis ga-Zlierebisa (magaliTad, lisabonis xelSekrulebis Semdeg), evroparlamentis gavlena bevrad ufro sustia, vidre es mis wevrebs surT. evropis parlamentis muSaoba xorciel-deba komitetebisa da plenaruli sxdomebis meSveobiT. ev-ropis parlamenti evrokavSiris yvelaze politizirebuli organoa partiuli politikis TvalsazrisiT. is mowyobi-lia sakuTari wevrebisa da arCeuli politikuri partiebis politikuri orientaciis mixedviT. evropis parlamentSi Tavs iyrian mwvaneebi, social-demokratebi, liberalebi, qristian-demokratebi, konservatorebi, reformistebi da ukiduresi memarjveneebi.

evropis sagareo urTierTobaTa samsaxuri _ lisabonis xelSekrulebam biZgi misca evropis sagareo urTierTobis samsaxuris Camoyalibebas. igi praqtikulad evrokavSiris sagareo saqmeTa saministrosa da diplomatiuri korpusis funqcias asrulebs; amasTan, axorcielebs saerTo sagareo da usafrTxoebis politikas da muSaobs sagareo politiki-sa da warmomadgenlobis sxva sferoebSic. evropis sagareo urTierTobaTa samsaxuri eqvemdebareba da daxmarebas uwevs umaRles warmomadgenels sagareo saqmeTa da usafrTxoebis politikis sakiTxebSi. garda amisa, mas moeTxoveba evros-abWos prezidentisa da komisiis prezidentis mxardaWerac.

evropis sagareo urTierTobaTa samsaxurma sruli dat-

23

virTviT muSaoba 2010 wels daiwyo. is TanamSromlobs wev-ri qveynebis diplomatiur samsaxurebTan da Tavs uyris generaluri samdivnosa da evrokavSiris sabWos Sesabami-si departamentebis moxeleebs, iseve, rogorc erovnuli diplomatiuri samsaxurebis damxmare kadrebs. umaRlesi warmomadgenlisaTvis daxmarebis gaweva evropis sagareo urTierTobaTa samsaxuris ZiriTadi funqciaa. realurad, es gansazRvravs evropis sagareo urTierTobaTa samsax-uris muSaobis zust masStabebs. umaRles warmomadgenels uwyebebsa da institutebTan mudmivi kontaqti sWirdeba, Tumca evrokavSiris sagareo urTierTobaTa rig aspeqtebze evropis sagareo urTierTobaTa samsaxurs xeli ar miuw-vdeba. iseTi sakiTxebi, rogorebicaa gafarToeba da evro-pis samezoblo strategia, komisiis pasuxismgeblobis qveS aris, Tumca nawilobriv mainc eqvemdebareba umaRles war-momadgenels, rogorc koordinators, romelic, amavdrou-lad, komisiis erT-erTi viceprezidentia. umaRlesi war-momadgeneli da evropis sagareo urTierTobaTa samsaxuri axorcieleben strategiebs, romlebic SeTanxmebulia wevr qveynebsa da evrokavSiris sabWosTan. evropis sagareo urT-ierTobaTa samsaxuri am SezRudvebis farglebSi moqmedebs. evropis sagareo politikis delegaciebis (evrokavSiris delegaciebi) roli tradiciuli erovnuli saelCoebis ro-lis msgavsia. isini ganlagebulia mesame qveynebSi, iseve, rogorc saerTaSoriso organizaciebis saTao ofisebSi, magaliTad, gaeros ofisebSi niu-iorksa da JenevaSi. zo-gadad Tu vimsjelebT, delegaciebis funqcia politikuri da ekonomikuri informaciis Segroveba da analizia (ma-gram mxolod amiT ar Semoifargleba). garda amisa, isini asruleben Suamavlis rols mesame qveynebis mTavrobebsa da evrokavSirs Soris, uzrunvelyofen mesame qveynebTan molaparakebebisaTvis aucilebeli informaciis miwodebas, utareben konsultaciebs evrokavSiris moxeleebs maspinZe-li qveynebis Tanamdebobis pirebTan Sexvedramde da sxva.

24

asocirebis Sesaxeb SeTanxmebis momzadebis procesi

sruli dasaxeleba _ „asocirebis Sesaxeb SeTanxmeba, erTi mxriv, evrokavSirsa da evropis atomuri energiis gaerTianebas da maT wevr saxelmwifoebsa da, meore mxriv, saqarTvelos Soris“.

saqarTvelosa da evrokavSirs Soris asocirebis Sesa-xeb SeTanxmebaze molaparakeba 2010 wels daiwyo da am process safuZveli aRmosavluri partniorobis iniciati-vam Cauyara. 2011 wels molaparakebis Temebs daemata Rrma da yovlismomcveli Tavisufali vaWrobis sivrcis kom-ponenti. swored es komponenti Tvisobrivad ganasxvavebs am SeTanxmebas 1996 wels xelmoweril „partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb“ SeTanxmebisagan, romelic 1999 wels Sevida ZalaSi, rogorc saqarTvelo-evrokavSiris Ta-namSromlobis CarCo dokumenti. mas Semdeg, rac xeli moew-ereba asocirebis Sesaxeb SeTanxmebas, igi, rogorc mxareebs Soris samarTlebrivad savaldebulo dokumenti, mTlianad Caanacvlebs „partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb SeTanxmebas“.

25

2013 wlis ivlisSi dasrulda saqarTvelosa da evroka-vSirs Soris molaparakeba asocirebis Sesaxeb SeTanxmebaze da imave wlis noemberSi, vilniusSi, aRmosavluri partnio-robis samitis farglebSi moewyo dokumentis parafirebis sazeimo ceremonia.

SeTanxmebis politikur nawilze mosalaparakeblad mx-areebma gamarTes 15 plenaruli sesia da kidev eqvsi Sex-vedra Rrma da yovlismomcveli Tavisufali vaWrobis sivrcis sakiTxebze. qarTuli mxridan molaparakebas koor-dinacias uwevda sagareo saqmeTa saministro (mTavari mom-laparakebeli iyo sagareo saqmeTa ministris moadgile da-viT zalkaliani, molaparakeba daiwyo Tornike gordaZem) da dargobriv sakiTxebze molaparakebebSi CarTuli iyo yvela saministro. evrokavSiris mxridan, rogorc mTavari momlaparakebeli, CarTuli iyo gunar vigardi, romelic evropul sagareo qmedebaTa samsaxurSi (EEAS) xelmZRvan-elobs ruseTis, aRmosavleT partniorobis, centraluri aziis, regionuli TanamSromlobisa da euTos qveynebis mimarTulebas.

26

samoqalaqo sazogadoebis CarTuloba

2009 wels moxda aRmosavluri partniorobis (ap) pro-cesSi samoqalaqo sazogadoebis CarTulobis institucio-nalizacia. am wels praRis samitze Camoyalibda aRmo-savluri partniorobis qveynebis samoqalaqo sazogadoebis2 forumi da noemberSi briuselSi gaimarTa forumis pirve-li Sexvedra.

aRmosavluri partniorobis qveynebis samoqalaqo fo-rumis kvalad, Cvens qveyanaSi, Camoyalibda aRmosavleTis partniorobis samoqalaqo sazogadoebis forumis saqarT-velos erovnuli platforma.3

cnobilia, rom Cvens qveyanaSi, zogadad, samoqalaqo sazogadoebisa da kerZod samoqalaqo sazogadoebis orga-nizaciebis (an arasamTavrobo organizaciebis) ganviTarebas xeli dasavlurma fondebma Seuwyves. amdenad, saqarTvelo _ evrokavSiris urTierTobebSi samoqalaqo sazogadoebis

2 http://www.eap-csf.eu.3 http://eapnationalplatform.ge/index.php?a=main&pid=309&lang=geo.

27

CarTulobac mniSvnelovanwilad evrokavSiris mxardaWer-iT xdeboda da uSualod, qarTuli organizaciebis an evro puli arasamTavrobo organizaciebis meSveobiT. evro-kavSiris egidiT saqarTveloSi aseTi proeqtebi 1999 wli-dan moyolebuli xorcieldeba, mas mere, rac ZalaSi Sevi-da 1996 wels luqsemburgSi xelmowerili saqarTvelosa da evro kavSirs Soris partniorobisa da TanamSromlobis xel-Sekruleba.

samoqalaqo CarTulobis TvalsazrisiT mniSvnelovani iyo, Tvisobrivad gansxvavebuli, 2005 wlis qarTuli samo-qalaqo iniciativa, romelic gulisxmobda saqarTvelos evropis samezoblo politikisaTvis (esp) rekomendaciebis SemuSavebasa da ukve momdevno, saimplementacio wlebSi, esp-s aRsrulebis monitorings.

am amocanis Sesasruleblad jer kidev saqarTvelos esp-saTvis teqstis SemuSavebis etapze, ukrainis gamoc-dilebis gamoyenebiT, samoqalaqo sazogadoebis eqspertebi-sagan Seiqmna xuTi samuSao jgufi, romelmac moicva esp-s rvave prioritetuli sfero. SemuSavebuli rekomenda-ciebi waredginaT rogorc saqarTvelos Sesabamis samTav-robo struqturebs, ise evrokavSiris warmomadgenlobas saqarTveloSi. esp-Si, aRmosavluri partniorobisagan gansxvavebiT, ar iyo formalizebuli samoqalaqo sazoga-doebis CarTuloba saqarTvelo-evrokavSiris molaparake-baSi. miuxedavad amisa, mxareebis (saqarTvelo-evrokavSiri) gancxadebiT, saqarTvelos esp-s teqstSi gaiTvaliswines samoqalaqo sazogadoebis rekomendaciebi. 2006 wels saqa-rTvelos esp-s inauguraciis Semdeg samoqalaqo seqtoris samuSao jgufebi yovelwliurad amzadebdnen da warad-gendnen esp-s ganxorcielebis angariSs da samomavlo re-komendaciebs, maT Soris briuselSi, evrokavSiris Sesabamis struqturebSi.

CarTulobis am procesma gvaCvena, rom kargad organi-zebuli muSaobisa da kvalificiurad momzadebuli rekomen-daciebis SemTxvevaSi samoqalaqo seqtors SeuZlia gavlena

28

iqonios qveynis evrointegraciis politikaze. savaraudoa, rom samoqalaqo aqtivobis amgvarma warmatebam ganapiroba mogvianebiT aRmosavluri partniorobis programaSi samo-qalaqo sazogadoebis CarTulobis formalizacia.

29

zogadi principebi

asocirebis Sesaxeb SeTanxmeba erTnairad savaldebuloa xelismomweri orive mxarisaTvis _ saqarTvelosa da evro-kavSirisaTvis. esaa SeTanxmeba or Tanaswor mxares Soris.

SeTanxmebis zogad nawilSi mxareebi Tanxmdebian, pativi scen demokratiul principebs, adamianis uflebebs da Tav-isuflebebs, ise, rogorc es gansazRvrulia gaeros adami-anis uflebaTa deklaraciiT (1948w), evropuli konvenciiT (1950w), helsinkis daskvniTi aqtiTa (1975w) da parizis qa-rtiiT (1990w); ixelmZRvanelon am dokumentebiT rogorc Sida, ise sagareo urTierTobebSi; daicvan masobrivi ganad-gurebis iaraRis gauvrceleblobis principebi.

SeTanxmeba mxareebs avalebs Tavisufali sabazro ekono-mikis, mdgradi ganviTarebisa da efeqtiani multilateral-izmis erTgulebas.

30

kanonis uzenaesobis, kargi mmarTvelobis, korufciisa da transnacionaluri organizebuli danaSaulis winaaRm-deg brZolis gziT mxareebi zrunaven regionuli mSvidobi-sa da stabilurobisaTvis, qveynebis teritoriuli mTlia-nobisa da damoukideblobis uzrunvelsayofad.

31

politikuri dialogi

asocirebis Sesaxeb SeTanxmebaSi politikuri dialo-gis mizania saqarTvelosa da evrokavSiris TanamSromlo-bis efeqturobis gazrda sagareo, usafrTxoebisa da Sida reformebis sakiTxebSi:

• mxareTadaaxloebapolitikurdausafrTxoebissakiTxebSi;

• teritoriulimTlianobisadasuverenitetisganmtkiceba;• konfliqtebismSvidobianimogvareba;• saerTaSorisostabilobadausafrTxoeba;• krizisebismarTva;• masobriviganadgurebisiaraRisgauvrcelebloba;• regionuli(evropiskontinenti)usafrTxoeba;• demokratiisgaRrmaveba,kanonisuzenaesobada

umciresobaTa uflebebis dacva;• TanamSromlobausafrTxoebisadaTavdacvissferoebSi;• regionuliTanamSromlobiswaxaliseba;• evropasTanasocirebissikeTeTaxelmisawvdomoba

saqarTvelos mTel teritoriaze.

32

Sidasaxelmwifoebrivi reformasaqarTvelo da evrokavSiri Tanxmdebian, gaamyaron

demokratiuli institutebi da kanonis uzenaesoba, gaaRr-mavon sasamarTlosa da sajaro samsaxuris reforma; moax-dinon gaeros 2003 wlis konvenciis „korufciis winaaRm-deg“ sruli ganxorcieleba.

sagareo da usafrTxoebis politikasaqarTvelo da evrokavSiri ormxrivi da saerTaSori-

so formatebis gamoyenebiT daaaxloeben usafrTxoebisa da Tavdacvis politikas, romelic moicavs konfliqtebis pre-venciasa da maT mSvidobian mogvarebas, iaraRis gavrcelebis kontrolsa da ganiaraRebas. gaeros wesdebisa da helsinkis 1975 wlis daskvniTi aqtis principebze dayrdnobiT, aR-iareben teritoriul mTlianobas, sazRvris urRvevobas, suverenitetsa da maspinZeli qveynis survilis uzenaeso-bas sakuTar teritoriaze ucxo qveynis jarebis ganlagebis SesaZleblobis Sesaxeb.

saerTaSoriso mniSvnelobis mZime danaSaulisaqarTvelo da evrokavSiri Tanxmdebian, rom miiReben

yvela zomas erovnul da saerTaSoriso doneze, raTa ar darCes dausjeli saerTaSoriso mniSvnelobis mZime dana-Sauli. miaCniaT, rom am miznis misaRwevad mniSvnelovania saerTaSoriso sisxlis samarTlis sasamarTlosTan TanamS-romloba, am sasamarTlos statutisa da sxva Tanmdevi do-kumentebiT gansazRvruli principebis ganxorcieleba.

konfliqtebis prevencia da krizisebis marTvasaqarTvelo da evrokavSiri mWidrod iTanamSromleben

konfliqtebis mSvidobiani mogvarebisa da prevenciisaTvis, maT Soris evrokavSiris samoqalaqo da samxedro krizise-bis marTvis operaciebSi specialuri miwvevis safuZvelze.

33

regionuli stabilobasaqarTvelo da evrokavSiri, erToblivi ZalisxmeviT,

xels Seuwyoben regionSi konfliqtebis mogvarebas da waax-aliseben mxareTa Soris TanamSromlobas, raTa damyardes stabiloba, imatos usafrTxoebam da demokratiam. mxaree-bi daeyrdnobian saerTaSoriso urTierTobebis aRiarebul principebs da gamoiyeneben „aRmosavlur partniorobas“, rogorc mravalmxrivi TanamSromlobis CarCos.

konfliqtebis mSvidobiani mogvarebasaqarTvelo da evrokavSiri adastureben konfliqtebis

mSvidobiani mogvarebis valdebulebas, saqarTvelos suve-renitetis dacviT. mzadyofnas gamoTqvamen, iTanamSromlon konfliqtis Semdgomi reabilitaciisa da sazogadoebaTa Serigebis saqmeSi „araRiarebisa da CarTulobis“ deklari-rebuli principebis dacviT. iTanamSromleben devnilTa da ltolvilTa Rirseuli dabrunebisaTvis. 2008 wlis agvis-tos „eqvspunqtiani SeTanxmebis“ sruli aRsrulebisaTvis. gaaZliereben SeTanxmebul muSaobas molaparakebaTa arse-buli formatis mxardasaWerad.

masobrivi ganadgurebis iaraRimiiCneven ra masobrivi ganadgurebis iaraRis gavrcele-

bas saerTaSoriso stabilobisaTvis mniSvnelovan safrTxed, xelmomweri mxareebi valdebulebas iReben, miuerTdnen saerTaSoriso iniciativebs da Seqmnan gauvrceleblobis/kontrolis saimedo erovnuli da saerTaSoriso meqanizme-bi. mxareebi adastureben, rom masobrivi ganadgurebis iaraRis gauvrcelebloba SeTanxmebis arsebiTi elementi da politikuri dialogis Temaa.

mcire da msubuqi SeiaraRebisa da Cveulebrivi SeiaraRebis eqsportis kontrolisaqarTvelo da evrokavSiri erTiani ZalisxmeviT

Seecdebian, aRmofxvran mcire da msubuqi SeiaraRebiTa da

34

sabrZolo masalebiT ukanono vaWroba. am saqmeSi ixelmZR-vaneleben gaeros Sesabamisi samoqmedo programiT. xolo, Cveulebrivi SeiaraRebis eqsportis kontrolis SemTxveva-Si, evrokavSiris sabWos wesebiT 2008/944/CFSP, romelic awesebs reglaments samxedro teqnologiebisa da aRWurvi-lobis eqsportis sakontrolod.

terorizmis winaaRmdeg brZolasaqarTvelo da evrokavSiri Tanxmdebian TanamSrom-

lobaze terorizmis prevenciisa da mis winaaRmdeg brZolis saqmeSi saerTaSoriso konvenciebze dayrdnobiTa da kano-nis uzenaesobis principiT. aseve, Seitanen sakuTar wvlils saerTaSoriso doneze terorizmis winaaRmdeg brZolisa da misi prevenciis sakiTxSi konsensusis misaRwevad.

35

Rrma da yovlismomcveliTavisufali vaWroba

vaWroba da vaWrobasTan dakavSirebuli sakiTxebi

mxareebi qmnian Tavisufal savaWro zonas, rome lic moqme debs am SeTanxmebis debulebebisa da „tarifebi-sa da vaWrobis Sesaxeb generaluri SeTanxmebis“ Sesabami-sad. SeTanxme bis ZalaSi SesvlisTanave mxareebi auqmeben meore mxaris produqciaze yvela saxis sabaJo gadasaxads. garkveuli saxeobis produqciaze daSvebulia sami saxis gamonaklisi:

• daTqmulikvotisgadaWarbebisSemTxvevaSiganbaJebamoxdeba vaWrobis upiratesi xelSewyobis reJimSi;

• bazarzeSesvlisgadasaxadi,romelicgaTanasworebulia evrokavSiris Sida mosakrebelTan;

• gayalbebissawinaaRmdegomeqanizmsdaqvemdebarebuli produqtebis kvotireba.

ZalaSi Sesvlidan xuTi wlis Semdeg, erT-erTi mxaris moTxovnis safuZvelze, mxareebi ganagrZoben konsulta-cias sabaJo tarifebis Semdgomi liberalizaciisaTvis.

mxareebi uzrunvelyofen, rom gadasaxadebisa da mosakreb-le bis jami ar aWarbebdes momsaxurebis fass, ar Seicavdes Sida bazris dacvis farul meqanizms an fiskaluri mizniT import-eqsportis dabegvras. mxareebi Tanxmdebian meqa-

36

nizmze, romelic xels Seuwyobs administraciul TanamS-romlobas da daZlevs SesaZlo xarvezebs.

SeTanxmeba ar zRudavs mxareebs sabaJo kavSirebis, vaWro bis Tavisufali zonebisa an/da sazRvrispira vaWro-bis meqanizmebis SeqmnaSi, Tu isini ar ewinaaRmdegeba SeTanx-mebis principebs. misi mizania, saqarTvelosTvis Seasru-los arasruli meTodologiuri saxelmZRvanelos funqcia, evro kavSiris standartebTan da procesebTan daaxloebi-saTvis.

aRniSnuli Temebi ganisazRvreba vaWrobis sakiTxebze asocirebis komitetis kompetenciad.

mxareebi Tanxmdebian antidempinguri da sakompensacio zomebis samarTlianad, gamWvirvaled da sazogadoebrivi interesis gaTvaliswinebiT gatarebaze. am mizniT mxareebi cvlian informacias da marTaven konsultaciebs.

saqarTvelos evrokavSiris horizontul principebTan daaxloebis mizniT, mxareebi TanamSromloben vaWrobaSi te-qnikuri barierebis, standartizaciis, metrologiis, akred-itaciisa da Sesabamisobis Sefasebebis sferoebSi. amasTan, magaliTad, etiketireba, ar SeiZleba gaxdes vaWrobisaT-

37

vis damatebiTi barieri, licenzirebis an damtkicebis sxva formis sagani; sakmarisia mxreebis SeTanxmeba etiketire-bis formaze da niSandebis moTxovnebis saWiro minimumze. mas Semdeg, rac miiRweva aRniSnul sferoebSi daaxloeba, mxareebi SeZleben SeTanxmdnen samrewvelo produqciis Sesabamisobis Sefasebasa da aRiarebaze. es, SesaZlebels gaxdis saqarTvelosTvis, SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli produqtebiT vaWrobas imave pirobiT, rac gansazRvrulia evrokavSiris wevri qveynebisaTvis.

SeTanxmeba gulisxmobs saqarTvelos sanitaruli da fitosanitaruli sistemis evrokavSiris sistemasTan daax-loebas, amasTan, saqarTvelo xelSekrulebis ZalaSi Sesvl-idan eqvsi Tvis ganmavlobaSi evrokavSirs warudgens gan-saxorcielebel RonisZiebaTa droSi gaweril sias.

mxareebi Tanxmdebian savaWro mizniT cxovelTa daavade-bebis, cxovelebSi an mavneblebSi infeqciebis mdgomareobis aRiarebis wesebze. amasTan, xelSekrulebis danarTSi moce-mulia im daavadebaTa da mavnebelTa sia, romelTa mdgo-mareobis Sesaxeb urTierTSetyobinebasac kisruloben mxa-reebi. am urTierTobebSi mxareebi cnoben regionalizaciis/zonirebis, mavneblebisgan Tavisufali zonebis (PFA) da daculi zonebis (PZ) koncefcias, rogorc es mocemulia sursaTisa da soflis meurneobis organizaciis (FAO) 1997 wlis mcenareTa dacvis saerTaSoriso konvenciasa da fi-tosanitaruli zomebis saerTaSoriso standartebSi (ISPM) da daculi zonebis 2000/29/EC direqtivis mixedviT, rom-lis Sesrulebazec isini Tanxmdebian erTmaneTSi vaWrobis mizniT. aseve, SeTanxmebaSi gawerilia vaWrobis pirobebi ek-vivalenturobis aRiarebamde da mis Semdeg.

mxareebi Tanxmdebian cxovelTa da mcenareTa jandacvis mdgomareobis Sesaxeb informaciis gacvlis, konsulta-ciebisa da komunikaciis reglamentze. aseve, sertificire-bisa da damowmebis procedurebze.

importirebuli saqonlis Semowmeba reglamentirebu-lia da Semowmebis mosakrebeli ganisazRvreba iseve, ro-

38

gorc adgilobrivi warmoebis msgavsi produqtisa. qve-komitetSi, gawerili proceduriT SeTanxmebis safuZvelze, mxareebs SeuZliaT ormxrivad aRiaron produqciaze kon-troli. am SemTxvevaSi importze kontroli Canacvldeba an Semcirdeba.

SeTanxmebis xelmoweriT mxareebi afuZneben sanitarul da fito-sanitarul qvekomitets, romlis mizania SeTanxme-bis Sesabamisi Tavis (meoTxe) Sesrulebis monitoringi.

sabaJo da vaWrobis sferoebSi mxareebi Tanxmdebian ganaxorcielon sajaro politika, efeqturi marTva, raTa xeli Seewyos vaWrobas da amasTanave uzrunvelyon usa-frTxoeba da TaRliTobis Tavidan acileba. mniSvnelova-nia, rom kanonmdebloba da procedurebi iyos stabiluri, aradiskriminaciuli, miukerZoebeli; jarimebi _ Tanazomadi da gadawyvetilebis gasaCivrebis meqanizmi _ xelmisawvdomi. amasTanave, mxareebi uzrunvelyofen saqonlis gatarebas de-pozitis an garantiebis safuZvelze; uars amboben sabrokero momsaxurebis savaldebulobaze. SeTanxmeba iTvaliswinebs saqarTvelos saerTo satranzito sistemaSi monawileobis perspeqtivas. asocirebis komitetis sabaJo qvekomitetis sa-SualebiT mxareebi TanamSromloben teqnikuri daxmarebisa da SesaZleblobaTa ganviTarebis sferoSi.

SeTanxmeba gansazRvravs dafuZnebis, momsaxurebiT vaW-robisa da eleqtronuli komerciis reglaments da ganmar-tavs terminologiasa da moqmedebis sferos.

mxareebi Tanxmdebian igive an/da upiratesi reJimi Seuqm-nan meore mxaris kompaniebsa da maT Svilobil kompaniebs, sauTar qveyanaSi dafuZnebul Sesabamis organizaciebTan SedarebiT. igive exeba servisis miwodebas ZiriTadi per-sonalis an staJiorebis mier; aseve, biznesis gamyidvelebs, sakontraqto servisis mimwodeblebsa Tu damoukidebel profesionalebs. SeTanxmebiT mxareTa licenzirebisa da kvalifikaciis kriteriumebi unda iyos sajaro politikis Tanazomadi, calsaxa, obieqturi, winaswar gacxadebuli da xelmisawvdomi. mxareebi SeTanxmebidan sami Tvis ganmav-

39

lobaSi qmnian sakontaqto erTeulebs, romlebic meore mx-aris mewarmeebsa da momsaxurebis mimwodeblebs miawvdian Sesabamis informacias.

mxareebi Tanxmdebian, rom sferos maregulirebeli or-gano unda iyos damoukidebeli momsaxurebis mimwodebelT-agan da xelewifebodes sferos efeqturi marTva. bazarze mniSvnelovani Carevis SemTxvevaSi maregulirebeli sajaro konsultaciebs gadis dainteresebul subieqtebTan. momsax-urebis mimwodebels saSuleba unda hqondes maregulireb-lis gadawyvetileba gaasaCivros mxareTagan damoukidebel saapelacio organoSi.

mxareTa SeTanxmeba finansuri momsaxurebis sferoSi aseve eyrdnoba Tanabari pirobebis princips. SeTanxmeba uSvebs gonivrul gamonakliss, romelic saWiroa mxareebis finansuri sistemebis erTianobisa da stabilurobis uz-runvelyofisTvis. finansuri momsaxurebis Semdgomi lib-eralizaciisaTvis, mxarebi Tanxmdebian, rom saqarTvelos kanonmdebloba etapobrivad dauaxlovdeba evrokavSirisas.

SeTanxmeba adgens mxareTa Soris satransporto mom-saxurebis sferoSi TanamSromlobis reglaments terminTa ganmartebisa da sferoTa gansazRvris gziT. mxareebi erT-maneTs sTavazoben imave preferenciebs, rac miniWebuli

40

aqvT sakuTari gadamzidavebisTvis, an ufro ukeTess, ase-Tis arsebobis SemTxvevaSi.

mxareebi aRiareben eleqtronul komercias, rogorc vaWrobis zrdis SesaZleblobas da am sferoSi TanamSrom-lobas afuZneben monacemTa dacvis saerTaSoriso stand-artze. vinaidan SesaZlebelia mesame mxarem kanonsawinaaRm-degod isargeblos saSuamavlo momsaxurebiT, mxareebi SeTanxmebiT gansazRvraven Suamavlis pasuxismgeblobas.

SeTanxmebis ZalaSi Sesvlidan sagadasaxado balansis kapitalisa da finansur angariSTan mimarTebaSi mxareebi uzrunvelyofen kapitalis Tavisufal moZraobas im pirda-pir investiciebTan, maT Soris, uZravi qonebis SeZenas-Tan dakavSirebiT, romlebic xorcieldeba mimRebi mxaris kanonmdeblobis Sesabamisad.

SeTanxmebis ZalaSi Sesvlidan pirveli oTxi wlis gan-mavlobaSi mxareebma unda miiRon zomebi kapitalis Tavisu-fal moZraobaze evrokavSiris wesebis Semdgomi etapobrivi gamoyenebisaTvis aucilebeli pirobebis Sesaqmnelad. Se-Tanxmebis ZalaSi Sesvlidan mexuTe wlis bolos, vaWrobis sakiTxebze asocirebis komitetma unda ganixilos miRebuli zomebi da gansazRvros Semdgomi liberalizaciis pirobebi.

saqarTvelo da evrokavSiri acnobiereben gamWvirvale, aradiskriminaciuli, konkurentuli da Ria tenderis wvlils ekonomikis mdgrad ganviTarebaSi da miznad isaxaven Tavian-Ti Sesabamisi Sesyidvebis bazrebis efeqtian, nacvalgebiT da etapobriv gaxsnas. xelSekruleba iTvaliswinebs erovnul, regionul da adgilobriv doneze, rogorc tradiciuli se-qtoris, aseve komunaluri momsaxurebis seqtoris sajaro xelSekrulebebisa da koncesiebisaTvis erovnuli reJimis principis safuZvelze sajaro Sesyidvebis bazrebis ormxriv xelmisawvdomobas. aseve unda moxdes saqarTveloSi sajaro Sesyidvebis kanonmdeblobis etapobrivi daaxloeba evrokav-Siris sajaro Sesyidvebis kanonmdeblobasTan.

xelSekruleba iTvaliswinebs TanamSromlobas intele-qtualuri sakuTrebis dacvis sferoSi. kerZod literatur-

41

isa da xelovnebis nawarmoebis avtoris uflebebi bernis konvenciis me-2 muxlis Tanaxmad moqmedebs avtoris sicocx-leSi da misi gardacvalebidan 70 wlis Semdeg, miuxedavad imisa, Tu rodis gaxda kanonierad nawarmoebi sazogadoebi-sTvis xelmisawvdomi. teqstis mqone musikaluri nawarmoe-bis dacvis moqmedebis vada iwureba avtorTagan ukanaskneli avtoris gardacvalebidan 70 wlis Semdeg, miuxedavad imisa, arian Tu ara es pirebi miTiTebuli Tanaavtorebad;

xelSekrulebiT regulirdeba geografiuli aRniSvnebis aRiareba da dacva, romlebic warmoSobilia mxareTa teri-toriebidan.

mxareebs unda gaaCndeT saTanado kanonmdebloba, rome-lic ar dauSvebs Tavisufali konkurenciis SemzRudav SeTanxmebebs, SeTanxmebul qmedebebsa da dominanti saba-zro moTamaSeebis erTpirovnul saziano qmedebas. kanon-mdebloba unda iTvaliswinebdes korporaciuli Serwymis efeqtian kontrols, Tavisufali konkurenciis SezRudvis da dominanti kompaniebis mier gavlenis borotad gamo-yenebis Tavidan acilebis mizniT. TiToeulma mxarem unda uzrunvelyos sajarooba subsidiebis sferoSi. am miznis misaRwevad, TiToeulma mxarem meore mxares 2 weliwadSi erTxel unda miawodos angariSi im subsidiis samarTle-brivi safuZvlis, formis, odenobis an biujetis da sadac SesaZlebelia, subsidiis mimRebis Sesaxeb, romelic gace-mulia misi mTavrobis an nebismieri sajaro dawesebulebis mier saqonlis warmoebasTan mimarTebaSi.

mxareebi aRiareben tyis konservaciis uzrunvelyofis, misi mdgradi marTvis mniSvnelobas da tyis wvlils mxare-Ta ekonomikuri, garemosdacviTi da socialuri miznebis miRwevaSi.

saqarTvelo da evrokavSiri gamoTqvamen mzadyofnas, uzrunvelyon biomravalferovnebis konservacia da bio-mravalferovnebis mdgradi gamoyeneba biomravalfero-vnebis konvenciisa da sxva saerTaSoriso instrumentebis Sesabamisad, romelTa mxaresac qveynebi warmoadgenen.

42

mxareebi valdebulni arian sakuTar teritoriaze uzrun velyon energiis transportirebis saSualebebze, aseve, Txevadi bunebrivi airisa da sasawyobe saSualebebze mesame mxaris daSvebis sistemis ganxorcieleba, romelic vrceldeba yvela momxmarebelze da aris gamWvirvale, obi-eqturi da aradiskriminaciuli.

43

ekonomikuri TanamSromloba

evrokavSiri da saqarTvelo Tanxmdebian ekonomikis re-formis mxardaWeraze, raTa saqarTveloSi dafuZndes qmed-iTi sabazro ekonomika, evrokavSiris msgavsi finansuri da ekonomikuri regulaciebiT. mxareebi dialogis reJimSi gacvlian saeqsperto codnasa da praqtikul gamocdile-bas. mxareebi iTanamSromleben saxelmwifo seqtoris Sida finansuri kontrolisa da gare auditis sferoebSi samar-Tliani, gamWvirvale da TaRliTobisagan daculi saga-dasaxado sistemis dasamkvidreblad. mxareebi Tanxmdebian, dialogis reJimSi miaRwion aqcizuri saqonlis dargSi re-gionisa da evropuli standartis harmonizacias. saqarTve-los evaleba am sferoSi evrokavSiris sabWos direqtivebis Sesabamisad kanonmdeblobis cvlileba xelmoweridan sami- xuTi wlis ganmavlobaSi. aRniSnuli cvlilebebis grafiki unda SemuSavdes pirveli wlis ganmavlobaSi. saqarTvelos aqvs ufleba, SeinarCunos xelmoweris momentisaTvis moqme-di damatebiTi Rirebulebis gadasaxadi da aqcizuri saqon-lis sferoSi arsebuli SeRavaTebi.

44

mxareebi iTanamSromleben statistikis sferoSi gaerosa da evropis statistikis praqtikis kodeqsebis suliskveTebiT, raTa statistikis damoukidebelma samsax-urebma uzrunvelyon gadawyvetilebis mimRebni saimedo da drouli informaciiT. es TanamSromloba gulisxmobs sakanonmdeblo bazis srulyofas, rac momxmarebelze ori-entirebuls gaxdis statistikur informacias; daaaxloebs saqarTvelos statistikis sistemas evropul standartTan da gaaadvilebs informaciis gacvlas; aamaRlebs statis-tikis samsaxuris TanamSromelTa kvalifikacias da xels Seuwyobs Tanamedrove meTodologiis danergvas. TanamS-romloba gulisxmobs „evrostatis“ evropis statistikis sistemis mmarTvel organosTan CarTulobasa da dargo-brivi statistikuri informaciis gacvlas. saqarTvelo valdebulebas iRebs evrokavSiris „statistikuri moTxov-nebis Sesaxeb mokle mimoxilvis“ Sesabamisad ganaxorcielos sakanonmdeblo cvlilebebi statistikis dargSi SeTanxmebis xelmoweridan xuTi wlis ganmavlobaSi.

45

TanamSromlobis sxva sferoebi

aRniSnulis garda asocirebis xelSekruleba gulisx-mobs saqarTvelosa da evrokavSiris TanamSromlobas Sem-deg ocdasam sferoSi:

• transporti;• energetika;• garemosdacva;• klimatTandakavSirebuliqmedebebi;• samrewvelosawarmoebispolitikadasamTo-

mopovebiTi saqmianoba;• korporaciulisamarTali,buRaltruliaRricxva

da auditi da korporaciuli mmarTveloba;• finansurimomsaxureba;• sainformaciosazogadoeba;• turizmi;• soflismeurneobadasasofloganviTareba;• meTevzeobadasazRvaommarTveloba;• kvlevis,teqnologiebisganviTarebadademonstriteba;• momxmarebelTapolitika;• dasaqmeba,socialuripolitikadaTanabari

SesaZleb lobebi;• sazogadoebrivijandacva;• ganaTleba,treningidaaxalgazrdoba;• kulturissferoSiTanamSromloba;• audiovizualuridamediaTanamSromloba;

46

• TanamSromlobasportisadafizikuriaqtivobissferoSi;

• TanamSromlobasamoqalaqosazogadoebissferoSi;• regionuliganviTareba,TanamSromloba

sazRvrispira da regionul doneze;• samoqalaqoTavdacva;• monawileobaevrokavSirissaagentoebsadaprogramebSi.

47

turizmi

mxareebi turizms miiCneven ekonomikuri zrdis, dasaqme-bisa da qveynebs Soris mimosvlis xelSemwyob dargad da Tanxmdebian am sferoSi iTanamSromlon jansaR konkuren-ciasa da mdgradobaze orientirebuli principebiT.

amasTan gaiTvaliswineben:

• adgilobrivi Temebis (gansakuTrebiT soflad) TviT-myofadobas, saqarTvelos ganviTarebis saWiroebebsa da prioritetebs;

• kulturuli memkvidreobis mniSvnelobas;• turizmsa da garemos dacvas Soris harmonias

turizmis sferoSi TanamSromloba gulisxmobsmxareTa Soris:

• informaciis, warmatebuli praqtikisa dagamocdilebis gacvlas;

• turizmis mdgradi ganviTarebis mizniT balansssajaro, kerZo da adgilobrivi Temebis interesebs Soris;

48

• turizmis efeqturi politikis SemuSavebasa da mis ganxorcielebas, rac gulisxmobs turizmis sferoSi kadrebis momzadebasa da momsaxurebis standartis gazrdas; turizmis ganviTarebas adgilobriv Temeb-Si; turistuli nakadebis, produqtebis da bazrebis, infrastruqturis, adamianuri resursebis da insti-tuciuri struqturebis xelSewyobas da ganviTarebas.

49

soflis meurneoba

xelSekrulebis mixedviT saqarTvelos xelisufleba moaxdens qveynis kanonmdeblobis etapobriv daaxloebas evrokavSiris kanonmdeblobasTan. Sesabamisad asocirebis farglebSi moxdeba TanamSromlobis gaRrmaveba:

• soflismeurneobispolitikisdaaxloebiskuTxiT;• centralurdaadgilobrivdonezeadministraciuli

resurebis gazrda raTa moxdes soflis meurneobis politikis evrokavSiris regulaciebis da mowinavegamocdilebis mixedviT dagegmva, Sefaseba daganxorcieleba;

• soflismeurneobisproduqtiulobiszrdisadamodernizebis xelis Sewyoba;

• sofladmcxovrebimosaxleobisekonomikuridonisamaRlebis mizniT soflis meurneobis sferoSievrokavSiris gamocdilebis gaziareba;

• soflismeurneobisseqtoriskonkurentunariano-bisa da efeqturobis aseve bazarze moqmedi yvela

50

aqtorebis gamWvirvalobis gazrda;• xarisxiskontrolisgazrda.geografiuli

indikatorebisa da organuli produqciiswaxaliseba; Rvinisa da agroturizmis mxardaWera;

• soflismeurnebisproduqciismwarmoebelTacodnis gaRrmaveba;

• saerTaSorisoxelSekrulebebiTgaTvaliswinebulikanonqvemdebare aqtebis harmonizeba.

soflis meurneobis sakiTxebze saqarTvelosa da evro-kavSirs Soris gaimarTeba regularuli dialogi da infor-maciis gacvla.

51

finansuri daxmareba

saqarTvelo-evrokavSiris asocirebis xelSekrulebis miznebis SesrulebaSi mniSvnelovani roli uWiravs finansu-ri daxmarebis komponents. saqarTvelo isargeblebs finan-suri daxmarebiT, romelic ganxorcieldeba evrokavSiris dafinansebis Sesabamisi meqanizmebisa da finansuri instru-mentebis meSveobiT. saqarTvelo aseve isargeblebs TanamS-romlobiT evropis sainvesticio bankTan (EIB), evro pis rekonstruqciisa da ganviTarebis bankTan (EBRD) da sxva saerTaSoriso safinanso institutebTan. finansuri dax-marebis prioritetuli sferoebi gaiwereba yovelwliur samoqmedo programebSi, romlebic, saWiroebis SemTxvevaSi, dafuZnebuli iqneba mravalwlian formatze, rac exmianeba SeTanxmebuli politikis prioritetebs. aRniSnuli pro-gramebiT dadgenili daxmarebis Tanxis odenoba ganisaz-Rvreba saqarTvelos saWiroebebis, dargis SesaZleblobebi-sa da reformebis progresis Sesabamisad asocirebis xelSekrulebiT gaTvaliswinebul sferoebSi.

mxareebi miiReben efeqtur zomebs TaRliTobis, koruf-ciisa da nebismieri sxva ukanono qmedebis prevenciisa da maT winaaRmdeg brZolis kuTxiT, rac dakavSirebulia

52

evro kavSiris dafinansebis gamoyenebasTan. evrokavSirisa da saqarTvelos organoebi regularulad Seamowmeben, Tu ramdenad saTanadod xorcieldeba evrokavSiris saxsrebiT dafinansebuli operaciebi.

evrokomisia uflebamosilia miiRos mtkicebuleba imis Taobaze, rom Sesyidvebisa da grantebis Sesaxeb proce-durebi akmayofilebs gamWvirvalobis, Tanabari mopyrobisa da diskriminaciis akrZalvis principebs, xels uSlis nebi-smieri saxis interesTa konfliqts, sTavazobs imgvar ga-rantiebs, romlebic ekvivalenturia saerTaSorisod miRe-buli standartebisa da uzrunvelyofs sando finansuri marTvis debulebebTan Sesabamisobas.

evrokomisia da evropis auditorTa sasamarTlo ufle-bamosilni arian ganixilon, aris Tu ara evrokavSiris da-finansebis ganxorcielebasTan dakavSirebuli yvela xarji gaweuli kanonieri da Cveuli formiT da ramdenad sando iyo finansuri marTva.

asocirebis Sesaxeb SeTanxmebis farglebSi evropis TaRliTobis winaaRmdeg brZolis ofisi uflebamosilia adgilze Caataros Semowmebebi da inspeqciebi evrokavSiris finansuri interesebis dacvis mizniT.

53

instituciuri, zogadi dadaskvniTi debulebebi

asocirebis xelSekru lebis farglebSi evrokavSiri da saqarTvelo marTaven politikuri dialogs. maRali donis politikuri dialogi gaimarTeba asocirebis sabWos far-glebSi. asocirebis sabWo zedamxedvelobas gauwevs asocire-bis xelSekrulebis Sesrulebas. sabWo Seikribeba ministre-bis doneze minimum weliwadSi erTxel da aseve saWiroebis mixedviT. asocirebis sabWo ganixilavs xelSekrulebis far-glebSi warmoSobil nebismier mniSvnelovan sakiTxs da saer-To interesTa sferoSi Semaval nebismier sxva ormxriv Tu mravalmxriv sakiTxs. asocirebis sabWoSi Sevlen erTi mxriv evrokavSiris sabWosa da evrokomisiis wevrebi, saqarTvelos mxridan ki qveynis mTavrobis warmomadgenlebi. asocirebis sabWos monacvleobiT uxelmZRvanelebs evrokavSiris war-momadgeneli da saqarTvelos warmomadgeneli. asocire-

54

bis sabWo iRebs gadawyvetilebebs, romelic savaldebuloa orive mxarisTvis. asocirebis sabWos SeuZlia SeimuSaos re-komendaciebi. asocirebis sabWo uflebamosilia ganaaxlos an Seasworos asocirebis xelSekrulebis danarTebi, vaWroba da vaWrobasTan dakavSirebuli sakiTxebis nebismieri konk-retuli debulebisaTvis zianis miuyeneblad.

asocirebis xelSekruleba aseve iTvaliswinebs asocire-bis komitetis Seqmnas, romelic asocirebis sabWos daex-mareba movaleobebis SesrulebaSi. asocirebis komitet-Si Sevlen maRali Tanamdebobis sajaro moxeleebi da igi Seikribeba minimum weliwadSi erTxel. aseve, maSin, rodesac mxareebi SeTanxmdebian, rom situacia amas moiTxovs. aso-cirebis komitetis movaleobebi moicavs asocirebis sabWos Sexvedrebis momzadebas. asocirebis sabWos SeuZlia aso-cirebis komitets gadasces nebismieri Tavisi uflebamo-sileba, maT Soris, uflebamosileba, miiRos savaldebulo gadawyvetilebebi.

asocirebis sabWos konkretul sferoebTan mimarTebiT SeuZlia Seqmnas specialuri komiteti an organo, romelic aucilebelia winamdebare SeTanxmebis implementaciisaT-vis da gansazRvros xsenebuli specialuri komitetebis an organoebis Semadgenloba, maTi movaleobebi da funqciebi. Tavis mxriv, asocirebis komitets, aseve, SeuZlia Camoay-alibos qvekomitetebi SeTanxmebis V karsa (ekonomikuri Ta-namSromloba) da VI karSi (TanamSromlobis sxva sferoebi) gaTvaliswinebul regularul dialogebSi miRweuli pro-gresis Sejamebis mizniT; asocirebis xelSekrulebis Ses-rulebis procesSi mniSvnelovani roli akisria sakanon-mdeblo organos CarTulobas. kerZod, asocirebis xel Sekrulebis farglebSi iqmneba asocirebis saparlamen-to komiteti. igi warmoadgens forums evroparlamentisa da saqarTvelos parlamentis wevrTa Sexvedrisa da azrTa gacvlisTvis. komiteti Seikribeba mis mier gansazRvruli

55

intervalebis Sesabamisad. saparlamento komitetSi Sev-len evroparlamentisa da saqarTvelos parlamentis wev-rebi. komitets monacvleobiT uxelmZRvaneleben evropar-lamentisa da saqarTvelos parlamentis warmomadgenlebi. saparlamento asocirebis komitets asocirebis sabWosgan SeuZlia moiTxovos Sesabamisi informacia winamdebare Se-Tanxmebis implementaciasTan dakavSirebiT. amasTan, sa-parlamento asocirebis komiteti informirebuli iqneba asocirebis sabWos gadawyvetilebebisa da rekomendaciebis Sesaxeb. saparlamento asocirebis komitets SeuZlia aso-cirebis sabWosTvis rekomendaciebis micema. saparlamento asocirebis komitets SeuZlia Seqmnas saparlamento aso-cirebis qvekomitetebi.

asocirebis xelSekrulebis Sesrulebis procesSi Car-Tulebi iqnebian aseve samoqalaqo sazogadoebis warmomad-genlebi. am mizniT iqmneba evrokavSir-saqarTvelos samo-qalaqo sazogadoebis platforma. samoqalaqo sazogadoebis platformas SeuZlia asocirebis sabWosaTvis rekomen-daciebis micema. asocirebis komiteti da saparlamento asocirebis komiteti uzrunvelyofen samoqalaqo sazo-gadoebis warmomadgenlebTan regularuli kontaqtebis

56

damyarebas, raTa Seityon maTi mosazrebebi winamdebare SeTanxmebis miznebis miRwevasTan dakavSirebiT.

asocirebis xelSekrulebiT orive mxare iRebs val-debulebas, rom meore mxaris fizikuri da iuridiuli pirebisTvis, TavianTi moqalaqeebis diskriminaciis gareSe, xelmisawvdomi iyos mxareTa kompetenturi sasamarTloebi da administraciuli organoebi piradi uflebebis dasaca-vad, sakuTrebis uflebis CaTvliT.

asocirebis SeTanxmeba ideba ganusazRvreli vadiT. SeTanxmebis, an misi IV karis (vaWroba da vaWrobasTan dakavSi rebuli sakiTxebi) gamoyeneba afxazeTisa da cxin-valis regionebTan mimarTebiT, romlebzec saqarTvelos mTavroba jer ver axorcielebs efeqtur kontrols, dai-wyeba, rodesac saqarTvelos mier, mis mTel teritori-aze, uzrunvel yofili iqneba winamdebare SeTanxmebis an IV karis (vaWroba da vaWrobasTan dakavSirebuli sakiTxe-bi) sruli implementacia da Sesruleba. asocirebis sabWo miiRebs gadawyvetilebas imasTan dakavSirebiT, Tu rodis iqneba uzrunvelyofili saqarTvelos mTel teritoriaze winamdebare SeTanxmebis an IV karis (vaWroba da vaWrobas-Tan dakavSirebuli sakiTxebi) sruli ganxorcieleba da Sesruleba.

es SeTanxmeba ZalaSi Seva bolo ratifikaciis an damt-kicebis sigelis deponirebis TariRidan meore Tvis pirvel dRes. Tumca evrokavSiri da saqarTvelo Tanxmdebian, rom droebiT gamoiyeneben winamdebare SeTanxmebas. anu, SeTanx-meba srulad, ZalaSi Seva mogvianebiT, ratificirebis pro-cedurebis dasrulebis Sesabamisad.

droebiTi gamoyeneba ZalaSi Sedis SeTanxmebis depozi-taris mier qvemoT dasaxelebuli dokumentebis miRebis TariRidan meore Tvis pirvel dRes:

57

• (a) aRniSnuli mizniT, evrokavSirs ecnobeba aucile-beli procedurebis dasrulebis Sesaxeb, sadac miTiTebuli iqneba SeTanxmebis Sesabamisi nawilebi, da

• (b) saqarTvelos mier ratifikaciis sigelis deponi-reba misi procedurebisa da moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad.

58

evrokavSirTan Tavisufali vaWrobis mosalodneli Sedegebi

evrokavSirTan dadebuli asocirebis xelSekruleba moicavs Rrma da yovlismomcveli Tavisufali vaWrobis (DCFTA) sivrcis Seqmnis SesaZleblobas. DCFTA qarTuli produqciis mwarmoeblebs saSualebas miscems hqondes wvdoma evrokavSiris maRali msyidvelobiTi unaris mqone 500 milionian bazarze. 2012 wels evrokavSiris dafinanse-biT analitikurma centrebma ECORYS-ma (niderlandebi) da CASE-ma (poloneTi) erToblivad moamzades SesaZlebloba-Ta kvleva saTauriT „Trade Sustainability Impact Assessment in support of negotiations of a DCFTA between the EU and Georgia and the Republic of Moldova“.4 aRniS nuli dokumentis mixedviT Rrma da yovlismomcveli Tavi sufali vaWroba Semdeg sargebels moutans saqarTvelos:

• mTlianiSidaproduqtigrZelvadianperspeqtivaSi

4.3%-iT gaizrdeba; • qarTuliproduqciiseqsportigrZelvadian

perspeqtivaSi 12%-iT aiwevs; • importigrZelvadianperspeqtivaSi7.5%-iTmoimatebs;• xelfasiszrdagrZelvadianperspeqtivaSi3.6%-iT

aris navaraudebi; • samomxmareblofasebisindeqsigrZelvadian

perspeqtivaSi 0.6%-iT gaizrdeba.

Rrma da yovlismocveli Tavisufali vaWrobis (DCFTA) sivrcis SeqmniT gaizrdeba saqarTvelos moqalaqeebis msyidve lobiTi unarianoba. aRniSnuli SeTanxmeba gulisx-mobs tarifebis liberalizacias rogorc saqonlis aseve momsaxurebis sferoebSi.

4 http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2012/november/tradoc_150105.pdf.

59

aRniSnuli SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli sargeblis srulad misaRebad mniSvnelovania, rom saqarTvelos xeli-suflebam moaxdinos fito-sanitaruli da vaWrobis teqni-kuri barierebis daaxloeba evrokavSiris standartebTan.

60

asocirebis dRis wesrigi

2014 wlis ivlisSi saqarTvelom da evrokavSirma daamt-kices asocirebis dRis wesrigi, romelic moicavs periods 2014-dan 2016 wlamde, romelSic asaxulia yvela is sfe-ro, sadac saqarTvelos xelisuflebam unda uzrunvelyos reformebis ganxorcieleba da asocirebis xelSekrulebis srulad ZalaSi Sesvla (asocirebis xelSekruleba srulad ZalaSi Seva mas Semdeg, rac mis ratificirebas moaxdens evrokavSiris yvela wevri qveynis sakanonmdeblo organo, saqarTvelos parlamenti da evropis parlamenti).

asocirebis dRis wesrigi iTvaliswinebs reformebis ganxorcielebas Semdeg sferoebSi:

• sasamarTloreforma• korufciiswinaaRmdegbrZola,administraciulida

sajaro samsaxuris reforma • wamebisadaarasaTanadomopyrobiswinaaRmdegbrZola• profesiuligaerTianebebisuflebebidaSromiTi

standartebi • Tanasworimopyroba• bavSvTauflebebi• terorizmisadamasiuriganadgurebisiaraRis

winaaRmdeg brZola• konfliqtebisgadaWra• sisxlissamarTlissaerTaSorisosasamarTlosTan

TanamSroloba • piradmonacemTadacva• migraciadaTavSesafrispolitika• sazRvrismarTva• organizebulidanaSauliswinaaRmdegbrZola• narkotikebiTvaWrobiswinaaRmdegbrZola• TanamSromlobasamarTlebrivsakiTxebSi• saqonliTvaWroba• teqnikuriregulaciebi,standartizaciadamasTan

dakavSirebuli infrastruqturis Seqmna

61

• sanitariadafitosanitaria• sabaJodasavaWrosferoSiTanamSromloba• saqonelwarmoSoba• momsaxurebiTdaeleqtronulivaWroba• kapitalisgadaadgileba• sajaroSesyidvebi• inteleqtualurisakuTrebisdacva• konkurencia• gamWvirvaloba• vaWrobadamdgradiganviTareba• sajarofinansebisSidakontrolidagareauditi• sagadasaxadosfero• statistika• transporti• energetikissferoSiTanamSromloba• garemosdacvadaklimatiscvlileba• samoqalaqoTavdacva• industriulidasawarmoopolitika• turizmi• korporaciulisamarTali,aRricxvada

korpora ti uli mmarTveloba• finansurimomsaxureba• informaciulsferoSiTanamSromloba• soflismeurneobadasasofloganviTareba• TevzWerisadasazRvaopolitika• kvlevebis,teqnologiebisadainovaciebis

sferoSi TanamSromloba • momxmareblispolitika• dasaqmeba,socialuripolitikadaTanasworoba• sazogadoebrivijandacva• ganaTleba,axalgazrdobadasporti• kulturissferoSiTanamSromloba• audiovizualuridamediasfero• regionaluriganviTarebadaregionTaSorisi

TanamSrom loba

62

miTebi da mcdari SexedulebebievrokavSiris Sesaxeb

miTi #1evrokavSirTan asocireba gulisxmobserTsqesianTa qorwine bis dakanonebassaqarTvelosa da evrokavSirs Soris asocirebis Sesaxeb SeTanxmebaSi ar arsebobs Canaweri qorwinebis Sesaxeb, ro-melic mxareebs mouwodebs an avaldebulebs erTsqesianTa qorwinebis dakanonebas. ufro metic, evrokavSirs Tava-dac ar gaaCnia kanonmdebloba, romelic mis wevrebs akis-rebs aseT valdebulebas. qorwinebis sakiTxebi wesrigdeba qveynebis sakuTari, erovnuli kanonmdeblobiT. magaliT-isTvis, estoneTSi, kviprosSi, maltaSi, rumineTSi, saber-ZneTSi da slovakeTSi erTsqesianTa qorwineba nebadarTuli ar aris, xolo bulgareTma, latviam, poloneTma, ungreTma da xorvatiam aseTi qorwinebebi konstituciiT akrZales. evrokavSiris wevri 28 qveynidan erTsqesianTa qorwineba dakanonebulia 9 qveyanaSi.

miTi #2evrokavSirTan asocirebiT saqarTveloruseTis bazars dakargavsasocirebis Sesaxeb SeTanxmebiT, saqarTvelo da evrokav-Siri erTmaneTs uxsnian sakuTar ekonomikur sivrceebs. SeTanxme bis arcerTi nawili iTvaliswinebs sxva qveynebTan, maT Soris ruseTTan, vaWrobis SezRudvas. garda amisa, saqar Tvelo da ruseTi msoflio savaWro organizaciis wevr qveynebs warmoadgenen, rac maT saerTaSoriso vaWrobis saerTo principebis erTgulebas avaldebulebs. zemoTqmu-lis gaTvaliswinebiT, ruseTs sakuTari bazris saqarTve-losTvis Caketva SeuZlia mxolod sakuTari politikuri gadawyvetilebiT da saqarTvelosTvis zianis miyenebis ganzraxviT, rac ver iqneba nakarnaxevi saqarTvelo-evroka-vSiris asocirebis SeTanxmebiT. aqve gasaTvaliswinebelia,

63

rom evrokavSiris ekonomika (romlis karebic ixsneba saqar-TvelosTvis asocirebis SeTanxmebiT) TiTqmis aTjer aRe-mateba ruseTis ekonomikas.

miTi #3saqarTvelos mouwevs daTmos erovnuli valutaevrokavSirTan asocireba ar gulisxmobs saqarTvelos mier laris daTmobas raime formiT. evrozonaSi gawevrianeba da Sesabamisad sakuTari valutis evroTi Canacvleba mxolod evrokavSirSi gawevrianebis Semdeg aris SesaZlebeli (ra-sac asocireba ar gulisxmobs). saqarTvelos evro kavSirSi gawevri aneba am etapze saerTod ar ganixileba, Tumca erovnuli valutis daTmoba arc evrokavSirSi gawevri-anebis Semdeg aris savaldebulo. magaliTad, didi britane-Ti, SvedeTi da poloneTi evrokavSiris wevrebi ari an, mag-ram dRemde sakuTar valutas iyeneben da ara evros.

miTi #4evrokavSirTan asocirebis Sedegad saqarTvelos mouwevs daTmos sakuTari okupirebuli regionebievrokavSiri ar moiTxovs saqarTvelosgan sakuTar teri-toriaze uaris Tqmas raime formiT romelime etapze. piriqiT, asocirebis SeTanxmeba afxazeTs da cxinva lis regi ons ganixilavs, rogorc saqarTvelos ganuyofel nawi ls. SeTanxmeba xazgasmiT ambobs, rom igi emyare ba mxare-Ta terito riuli mTlianobis da sazRvrebis urRvevo bis principebs. garda amisa, SeTanxmeba gulisxmobs saqarTve-los mier okupirebul teritoriebze kontrolis aRdgenis-Tanave maT avtomaturad moqcevas asocirebis SeTanxmebis farglebSi.

miTi #5asocirebiT evrokavSiri uars eubneba saqarTvelosgaxdes evrokavSiris wevri momavalSiasocirebis SeTanxmeba ar niSnavs saqarTvelos evrokavSir-Si gawevrianebis dasturs da arc gawevrianebis perspeq-

64

tivaze uaris Tqmas. asocirebiT saqarTvelo uaxlovdeba evrokavSiris politikur da ekonomikur standartebs. aso-cirebis SeTanxmeba ambobs, rom Riad rCeba saqarTvelos da evrokavSiris urTierTobebis progresuli ganviTarebis SesaZlebloba.

miTi #6safrTxe Seeqmneba marTlmadideblobasaRmsareblobis Tavisuflebis da religiuri Semwynareb-lobis TvalsazrisiT evrokavSiri msoflioSi wamyvan poziciebzea. evrokavSirSi arian iseTi qveynebic, sadac marTlmadidebloba tradiciulad umravlesobis religiaa. evrokavSirTan asocireba an sxva formiT daaxloeba ar gulisxmobs sarwmunoebis devnas an SezRudvas. piriqiT, igi gulisxmobs religiuri Tavisuflebis da religiuri Sem-wynareblobis principebis dacvas. saqar Tvelos kaTalikos- patriarqis, ilia meoris sityvebiT: „Cven Zalian kmayofi-li varT imiT, rom saqarTvelo, romelmac gamoiara mZime periodi komunisturi reJimis, dRes miemarTeba evropis struqturebSi. evrokavSiri aris is organizacia, romelsac kargad icnobs qarTveli xalxi. Cven yvelafers gavakeTebT imisaTvis, rom saqarTvelo gaxdes srul uflebiani wevri am didi organizaciis“.

miTi #7Tavisufali mimosvla gamoiwvevsqarTveli axalgazrdebis gadinebas aRsaniSnavia, rom asocireba uvizo mimosvlas avtomatu-rad ar niSnavs. gamartivebuli an saerTod uvizo mimosv-la am sakiTxze mxareTa SeTanxmebas SeiZleba daefuZnos. mimosvlis gamartiveba dadebiT gavlenas iqoniebs axal-gazrdebisTvis ganaTlebis da profesiuli ganviTarebis SesaZleblobebis misawvdomobis TvalsazrisiT. kvleve-bis Tanaxmad (ECORYS/CASE) asocireba dadebiT gavlenas iqoniebs saqarTvelos ekonomikaze, mmarTvelobis siste-

65

maze da saqarTvelos moqalaqeTa msyidvelobiT unariano-baze, rac emigraciis Sekavebis umTavresi winapirobaa.

miTi #8qarTul identobas da tradiciebs safrTxe SeeqmnebasaqarTvelos moqalaqeTa umetesoba Tanxmdeba, rom evropu-li sivrce saqarTvelosTvis axlobeli da sasurveli Rire-bulebaTa erTobaa. istoriulad, saqarTvelo gamudmebiT miiswrafoda evropisken. saukeTeso qarTveli moazrovnee-bi da saxelmwifo moRvaweebi cdilobdnen evropasTan kav-Sirebis gaRrmavebas, risi Tanamedrove gamoxatulebac aris evrokavSirTan asocireba. evrokavSirTan TanamSromloba iseT ormxriv RirebulebiT amocanebs emyareba, rogori-caa kanonis uzenaesoba, adamianis uflebebi, samoqalaqo sazogadoebis ganviTareba, Semwynarebloba, keTildReo-ba, adamianisa da sazogadoebis ganviTareba. evrokavSiri da saqarTvelo Tanxmdebian, rom dasaSvebia ekonomikuri saqmianobis SezRudvac ki, Tu es saWiroa sazogadoebrivi usafrTxoebis, moralis dacvis da wesrigis uzrunvely-ofisTvis. evrokavSirTan daaxloeba niSnavs adamianis si-cocxlis da janmrTelobis dacvas, erovnuli resursebis gafrTxilebas, mxatvruli, istoriuli da arqeologiuri Rirebulebis mqone erovnuli saganZuris dacvas. Sesabam-isad, evrokavSirTan daaxloeba saqarTvelos istoriulad gamoxatuli miswrafebaa da xels uwyobs qarTuli istori-uli memkvidreobis, identobis da tradiciebis dacvas da Semdgom ganviTarebas.