RUSYARUSYA

RUSYANIN SEMLE MTHANI

Bykelilerin anlarndan

Rus-Trk tarihi -

Rusya deyince aklnza ne geliyor:

GNDEM

GR

Rusyann kalbi:

Moskova :

KASIM 2011 YIL 1 SAYI 00

GNDEMRUSYA2

MTYAZ SAHB

GURU MEDYA

GENEL YAYIN YNETMENHAYREDDN AYDINBA

YAYIN KOORDNATRO. ATLLA LHAN

YAYIN KOORDNATR YEKATERNA ATALOVA

SORUMLU YAZI LER MDR KADR KKTEN

EDTRLERASLI YT

B. ALPER BYKARSLANSELMAN AKSOYSMET KONAK

NTERNET SAYFASI EDTRYEKATERNA ATALOVA

EVRLERB. ALPER BYKARSLAN

VKTORYA GNGR

HUKUK DANIMANIKADR KKTEN

REKLAM / ABONEreklam@gundemrusya.comabone@gundemrusya.com

GRSEL YNETMENAYKUT KOOLU

FOTORAFLARMURAT KABAN

O. ATLLA LHAN BOGDAN GADENNE_FEERTCHAK

GNDEM RUSYAGURU MEDYA

BASKIAfar Matbaaclk

Aaileri 21. Cad. 599. Sok. No:29vedik OSB Yenimahalle Ankara

0312 394 39 22

LETM editr@gundemrusya.com

.

.

.

reklam@gundemrusya.comabone@gundemrusya.com

. -

Afar Matbaaclk Aaileri 21. Cad. 599. Sok. No:29vedik OSB Yenimahalle Ankara 0312 394 39 22

editr@gundemrusya.com

2011

KASI

M 2

011

16Rusyann kalbi:

MOSKOVA

:

Moskova, Rusyann Sovyet gemii ile kapitalist geleceinin en fazla hissedildii kent. Moskova sadece bir bakent deil, ayn zamanda sanatn, kltrn, ticaretin, ulamn ve elencenin de merkezi. Bu adan Rusyann kalbinin Moskovada attn sylemek hi de yanl olmaz.

, - . , , , , , - . , .

3

Bu sayda...

Rusyann Seimle mtihan

22

Boris Yeltsin sonras siyaseti toparlayan ve Ruslarn zlemini ektii siyasal ve ekonomik istikrar yeniden salayarak hem tabann, hem de Rus elitlerinin (en azndan belirli bir ksmnn) gnln kazanan Babakan Vladimir Putin, u sralar tekrar Kremline kmann hesaplarn yapyor.

- , - - : .

Gzel Kzlar, Vodka, Souk?

Kafkasyada Dengeleri Kurmaya Doru...Gvenlik ve enerji konularnda gndemdeki yerini her daim koruyan Kafkasya, son 10 ylda dikkatleri zerine daha da ekmitir.

34 - ,

40

10

Kortlarn Krales Mara arapova

:

Rus tenisinin yldz Maria Yuryevna a-rapova 19 Nisan 1987de Ural Federal Blgesine bal Nyaganda dodu. Tenis oynamaya henz 4 yandayken balad.

19 1987 .

74

Demr Leyd n

zor gnler!

GNDEMRUSYA4

GREDTRDEN

Sevgili Gndem Rusya okurlar,

lk says elinizde bulunan Gndem Rusya Dergisi, 2009 ylnn sonla-rnda yayn hayatna baladnda, internet zerinde yayn yapan bir haber sitesiydi. Gnmzde birok insann haber portallarn gnbirlik haber tketmek zere kulland bir

ortamda, habere farkllk katmak ve ona belirli bir coraf-ya ve kltrn rengini yanstmak gibi bir amacmz vard. Hemen hepsi Avrasya alannda uzman bir ekiple birlikte bu yola ktmzda, Trkiyede nyarglarn belki de en insaf-szca savrulduu bir corafyay anlatmak gibi zor bir heve-sin peinde olduumuzun farkndaydk. Neredeyse hepsi dnyann farkl yerlerinde bulunan bu uzmanlarn, internet leminde bir yerlerde, ortak bir alanda bulumak ve farkl konumlardan ayn corafyay ve kltr anlatmann heye-cann yaamak apayr bir deneyimdi. Devsa nyarglarn karsna kk ama samimi niyetlerle karken, iki kltr arasndaki ortak noktalar bulup, iki halkn dostluunu pe-kitirmek gibi byk bir hedefimiz vard.

Tarihin sonu gelmeyen sayfalarnda yer alan her yeni ge-limeyle, onun bir trl bitmeyen ve srekli deien ieri-ine katk sunmak, gemiten bugne kadar halen devam eden deiim ve dnmlere ahitlik etmek, ama daha nemlisi sizleri de bu gelimelerden haberdar etmek is-tedik. Sadece Rusyay deil, Avrasya gibi geni ve scak gelimelerin gndemden hi eksik olmad bir corafyaya k tutmak, sizlerin o dnyaya alan penceresi olmak, el-bette kolay deildi. Bu yzden haber yelpazesiyle birlikte haber kaynaklarn da ok eitli tutmaya altk. Bu ekil-de paylatmz haberleri rportajlar ve onlar da analizler, afi yazlar takip etti. Tm bu zorlu uralarn sonunda bugn nihayet bir dergi karacak kadar geni bir ierik ve birikime ulam bulunuyoruz.

Trkiye ve Rusya, blgenin stratejik neme sahip iki l-kesi olarak kukusuz daha fazla yaknlamaya, diyalog kurmaya ve daha ok alanda ibirlii yapmaya ihtiya duyarken; Gndem Rusya olarak temel misyonumuzu bir kpr vazifesi grmek olarak belirledik. Trkiyede byk bir boluk olarak ortada duran Avrasya gndemine ilgiyi

, - , , 2009 - . , , -

, - . , - , , , -. - , , , . - . - -, , , , . - , -. - , , , . , , - , -, . : .

Gndem Rusya Okurlarna Merhaba!

!

5

ekmeyi ve zellikle Rusya ve evresi hakknda ihtiyacnz olan bilgiye en ksa srede ve doru yollardan ulamanz salamay bir grev kabul ettik.

Bugn geldiimiz noktaya baktmda aradan geen 2 y-ln bize ok ey kattn itiraf etmeliyim. Bu heyecan ve sizinle paylamak istediklerimizi artk Gndem Rusya der-gisiyle de srdrmek istiyoruz ve u anda elinize aldnz ilk saymzla siz dostlarmza iten bir merhaba diyoruz. Bu say ile birlikte yayn hayatna balayacAK Gndem Rusya Dergisinin, iki dilli bir Politika, Ekonomi ve Yaam Dergisi olarak alanndaki byk bir boluu dolduracana inanyorum. Politika ve ekonomi gibi ar konu balklarna ramen dergimizi yaam temasnn youn olduu bir ya-yn olarak tasarlamaya altk. Temel hedefimiz, politika ve ekonomi gndemini okuyucuyu skmadan aktarrken, yaam kategorisi altnda bulunan kltr, sanat, turizm, eitim, dil, tarih, edebiyat ve spor gibi balklar dergiye hkim klmaya almak oldu.

Bu uzun merhabadan sonra, ilk saymzda sizleri nele-rin beklediini ksaca dikkatlerinize sunmak istiyorum. Politikann en nemli gndemlerinden Rusyann Seim Gndemini ve Trk-Rus ilikilerinde yeni bir ke ta olan Cumhurbakan Abdullah Gln Rusya Ziyaretini bu balk altnda grecek ve BDTnin nabzn da yine bu blmde tutacaksnz. Ekonomi blmnde Enerji konusu ne karken, Rusyada Fuar Takvimi kemizle, yatrm-clara olduka faydal bir rehber sunuyoruz. Tabii ki kltr-sanat blmnde de sizleri elenceli ve bilgilendirici yazlar bekliyor; zellikle Rusya deyince aklnza ne geliyor? adl zel dosyamzda, Dnyada ve Trkiyede var olan Rusya algs hakknda nemli ipular elde edeceksiniz. Bu balk zelinde, nmzdeki say iin hazrlayacamz Trk-Rus Aileleri dosyas ile farkl bir alm yapmay dnyo-ruz. Tarih ve Edebiyat balklarnda hemen her saymzda farkl bir portreyle karnza karak bu alanlara tarih ve edeb portrelerle k tutmay tercih ediyoruz. Bu saymz-da Rusyann tarih ahsiyeti Aleksandr Nevskiynin yan sra, ayn dnemde iki lkede grev yapan Rus Bykeli Semyon Aralov ve Trk Bykeli Ali Fuat Cebesoyun hatralar ile bir dnemi sizlere yanstmak istiyoruz. Edebi-yat blmnde ise en sekin Rus edebi metin ve iirlerini keyifle okuyacanz dnyorum..

Yalnzca yazlaryla deil, grselliiyle de sizi byleyecek bir dergiyle kyoruz karnza.. Rusyadan kareler, Film-Mzik-Kitap nerileri ve Rus mutfandan en sekin tatlar da sizlere tanttmz sayfalarmzda bunu ok iyi bir e-kilde greceinize inanyorum. ki kltr yaknlatracak en nemli unsur olan dil konusunu, eitim blmnde yer alan pratik ifadelerle sizinle paylaarak Rusyay ilk kez ziyaret eden veya Rusay yeni renenlerin yardmna kouyoruz. Rusyadaki eitim sistemi ve niversiteler hu-susunda da rencilerin en ok ihtiya duyduu bilgileri bu blmde bulacaksnz.

Ksaca, herkesin keyifle arkasna yaslanp okuyabilecei bir dergi oluturmaya altk. Umuyorum ki, dergiyi okuduu-nuzda siz de bana hak vereceksiniz. Gndem Rusya ekibi adna tekrar merhaba diyor ve keyifli okumalar diliyorum.

Hayreddin AydnbaGenel Yayn Ynetmeni

, . - , . , , , - . - , , - . , , , , , , , , , . - , . , - , . , - . , - . - : ? , - , , , - -. - . - , . , - ... , .. , , , , -, . : , - , . - . , , . , , -. .

GNDEMRUSYA6

Gndem

Rusyaya fze savunma sstem Rusya, 2015te kendi fze savunma sistemine kavuacak. Hava Kuvvetleri Komutan Yardmcs Sergey Popovun nemli radyolardan birine yapt aklamaya gre, ktalararas balistik fzeleri engellemeyi salayan fze savunma sistemi 2015te Rusyada olacak.

Rusya yabanc yatrmclarn gznde ykselyorRusyann poplerlii yabanc yatrmclarn gznde gn getike artyor. Uluslararas Ernst and Young denetim irketi uzmanlar, Rusya ekonomisini ilk kez deerlendirdikleri raporda, Batl yatrmlarn en byk alclar arasnda Rusyay drdnc sraya koydu. Rapora gre Rusyann yatrmla ilgili projeleri ekme oran ise son 5 ylda yzde 130 ykseldi.

Rus ekonomsnn byme oran dtDnya Bankas, kresel durgunluk sebebiyle Rus eko-nomisi zerine yapt byme tahminlerinde indirime gitti. Bylelikle yzde 4,4 olarak aklanan Rus ekonomisinin 2011 byme tahmin oran yzde 4e ekilmi oldu. Yaplan aklamaya gre dnya ekonomisinin yzde 3,2de kalmas bekleniyor.

2015 - .

- . , - , - - 2015 .

- . - , , . , , - , , - 130 %.

, . , 2011 -

4,4 %, , -, 4 % . , - 3,2 %.

Rusya

7

! , . , - , 90 25 .

, . .. .

.

Dalnn orjnal resmler Moskovada!Rusyann bakenti Moskovada dnyaca nl sr-realist ressam Salvador Dalinin 90 grafik almas ve 25 tablosu Moskovallarn beenisine sunuldu. Rusyada spanya Kltr Yl erevesinde nl ressamn memleketinden getirtilen tablolar 3 Eyll tarihinden itibaren Pukin Devlet Gzel Sanatlar Mzesinde sergileniyor. Dalinin eserleri Kasm ortasna kadar ziyaret edi-lebilecek.

Yaroslavl blgesinin Moskovaya 250 km me-safedeki Mkin ehrinde Aile Balar 6. Rusya Ge-leneksel Kltr Festivali dzenlendi. Volga kysnda bir hafta sren programa yaklak 300 kii katld. Festivale katlm iin aranan artlar arasnda bilgi ve becerelerini gstermek yer ald iin, Rusyann drt bir yanndan gelen aileler program boyunca hnerleri-ni sergiledi. Etkinlik sonras ehirde yaayan Ruslarn ekmek piirmeyi, diki-nak ilemeyi, dlgerlik yapmay, tahtadan gemi ve uak oymay iyi bildikleri ortaya kt! Ayrca iki yz yl nce Rus annelerin ocuklaryla hangi oyun oynad, onlara hangi masallar anlatt ve

hangi ninnileri syledii de biliniyormu. Festival sre-since ehrin ana meydanna kurulan Mkin panayrnda yetikin ve ocukalrn halka olup arklarla dans etmesi etkinlie ayr bir gzellik katt. Semaverlerde hazrla-nan ve isteyenin alabildii aylar ise program renk-lendirdi.

Aile balar festivalini ba-latan Aleksandr ve Anna Smirnova, doma byme Moskoval Ressam ve dil-bilimci olan ift sekiz yl nce Moskovadan ayrlp metropolden uzaklamak iin tara ehri Mkine yerlemi.

- 6- - . , , .

, , , , , , , . - . , , , , , - , , -, . -, - , .

-

. . , - . - .

, - .

-. , , - . -, , -. .

VI !

Kltr Sanat. O. Atilla lhan

GNDEMRUSYA8

GndemRusya

Medvedeve gre Grcstan savanda ABDnn parma var!

Rusya Devlet Bakan Dmitriy Medvedev Rusya-Grcistan savann 3. yldnmnde, ABDli st dzey yetkililerin sava te-tikleyen olaylarda anahtar rol oynadn syledi. Gr-cistan lehindeki son Senato

nergesini utan verici olarak yorumlayan Medvedev, bir Rus istihbarat grevlisinin Tiflisteki ABD Eliliinin dndaki patlamayla ilikilendirilmesini ise katksz provokatif bir samalk olarak deerlendirdi.

ABD ve Rusya ilikileri adeta pamuk ipliine bal; iki lke arasnda sfrlama (reset) ola-rak adlandrlan uzlamann zlmeye bala-dn gsteren, Medvedevin aylardr ABDye ilikin ynelttii bu en sert yorumlar ilikilerin hangi ynde ilerlediini tahmin etmeyi g-letiriyor.

Grcistan meselesi, ABD ve Rusya arasndaki ilikilerin ynn belirleyen rann silahlanma program, Afganistandaki sava ve nkleer azaltm gibi konulardan sadece bir tanesini tekil ediyor. Her iki lkenin de seim sezo-nuna girmesi ve Rusyann Dnya Ticaret rgtne (WTO) girmesi konusunun reset gndemini bastracak gibi grnmesiyle, bu gerilim yaz ierisinde yeniden ortaya kt.

Rusya bir sredir Dnya Ticaret rgtne gir-me konusunda son derece hevesli ancak DT yesi olan Grcistann veto hakknn bulun-mas ve Grcistann bu hakk ayn zamanda kendi politik ilikileri ynnde de kullanmak istemesi Kremlindeki harareti ykseltiyor..

9

R

: - - - A

, - , . - , - , .

, - - , -, , , - - .

- - , - , . , - () .

(), , , , - .

- - , - .

Clintona gre anlama, Romanyaya NATOnun gelimekte olan fze kalkan projesinde merkezi bir aktr konumu sa-layacak. Anlamann nndeki tek grlen engel ise Senato onay. Anlama erevesin-de, ABDnin Romanyann gneyindeki De-veselu Hava ssnde bir tesis ina etmesi

ve tesisi idare etmesini ngrlyor.

Rusya Dileri Bakanl ise, imzalarn Rusya ile ABD ve NATO arasnda, fze kalkan konusundaki grmelerin tkanma noktasna geldii bir zamanda gerekletii-ni aklayarak tepki gsterdi.

Fze kalkan anlamas Rusyaya ramen

mzalandRusyann kar kt NATO Fze kalkan projesinde Romanya topraklarna fze-savar ve nleme uaklar yerletirme projesi iin imzalar atld. ABD Di-leri Bakan Hillary Clinton, Romen meslekta Teodor Baconschi ile 13 Eyll 2011de anlamaya imza atmasnn ardndan yapt aklamada Amerikann yaklak 4 yl ierisinde Romanya hava ssne SM-2 tipi fze savunma sistemi yerletireceini syledi.

, - , - - , , . 13 - , - , - 4 - -

-2. , - . - . - - , .

, - , - , .

POLTKA

GNDEMRUSYA10

GNDEM RUSYA

CNN, - , , - .

-

.

11

Turuncu Devrimin baak-trlerinden Demir Leydi Yulya Timoenko 7 yl hapis cezasna arptrld. 2009da Rusyayla imzalanan doal-gaz anlamasnda yetkilerini ktye kullanmakla sulanan Timoenko, mahkemeye itaatsizlik ve prosedrleri

ihlal ettii gerekesiyle cezaevinde tutuluyordu. EUobservera rportaj veren Timoenko Gzaltn-da can gvenliinize ilikin bir korkunuz var m? sorusuna, Tabi ki var yantn vererek, daha nce yaanm baz suikastlar hatrlatt. Esasen son 10 yllk sre incelendiinde olayn te-

sadf m yoksa alma m olduu akllarda soru iareti brakyor. Zira imdiki Devlet Bakan Viktor Yanukovi, 2004 ylnda hak ettii halde devlet bakanl koltuuna oturamamt. Timoenko, 2010 ylnda yaplan devlet bakanl seimlerinde rakibi olan Yanukovie direnememiti. Davann tamamen politik olduuna dikkat eken CNN ise Timoenkoyu Asyal direnii kadn lider Suu Kyiye benzetti ABD ve AB bu davay knad. stelik ABden Ukraynaya misilleme niteliinde bir hamle geldi. Birlik, Viktor Yanukoviin yapmay planlad Brksel ziyaretini, Ukraynada hukukun stnl ve yarg bamszl konusunda somut ilerleme salanncaya kadar ertelediini aklad.

Turuncu Devrimin baaktrlerinden Demir Leydi Yulya Timoenko 7 yl hapis cezasna arptrld.

, - 2009 - , , . EU bserver - , , , - , , , , -, . - , : ? , -

- 2004 , , 2010 .CNN, - , , - . - . , - . , - , - .

Demr Leyd n

zor gnler!

GNDEMRUSYA12

- ! , 2006 - - , - , - - . - - 12 . 2007 , . - , . - , , , , - , : , , - . - , - , .

, - , . , . 2008 -. - , 2011 63 , , .

Moskovada 4 yl sonra lk nglz

Babakan!

2007 ylndan bu yana iki lke arasnda gerekle-en ilk st dzey temas-ta, Cameron, Kremlin Saraynda Rusya Devlet Bakan Dmitriy

Medvedev ile grt. kili grmeler ardndan Medvedev, yapt aklamada daha etkin ve youn ilikiler gelitireceklerini belirci. ki lke arasnda buzlarn eridiini gsterircesine ortak basn toplantsnda bir gazetecinin Camerondan ajan olur mu sorusuna, Medvedev, Bence David ok iyi bir KGB ajan olabilirdi. Ama o zaman asla babakan olamazd esprisiyle karlk verdi. Cameron ise, grmenin iki lke arasndaki

ilikilerin daha salam bir temelde yeniden bala-tlmas iin gerek bir frsat olduunu syledi. Litvinenko olaynn ba phelisi Eski KGB ajan Andrey Lugovoy u anda milletvekili olarak g-revini srdryor, ancak Rusya Lugoyovu teslim etmek istemiyor. Esasen Rusya ve ngiltere ili-kilerindeki durgunluun tek nedeni Litvinenko cinayeti deil; ngiltere 2008 ylnda Rusyann Grcistanla olan savan knamas ilikilerdeki durgunluu daha da derinletirdi. ki lke ara-snda her ne kadar siyasi bir gerginlik yaansa da, ngilterenin 2011 yl ierisinde Rusyaya olan ihracatnn yzde 63 orannda ykselmesi, ticari ilikilerin bundan ok etkilenmediini gsteriyor.

2006 ylnda , Rus muhalif Aleksandr Litvinenkonun, ngiliz vatanda olmasnn ardn-dan ksa sre sonra Londrada ldrlmesiyle gerilen ngiltere-Rusya ilikileri normal-lemeye balyor. ngiltere Babakan David Cameron bu erevede ilikileri gelitirmek zere 12 Eyllde Moskovay ziyaret eci.

ngi

lter

e Ba

bak

an D

avid

Cam

eron

-

PO

LTK

A

13

O

Yegorova, Austos aynda yapt aklamada 2011 ylnn bugne kadarki dneminde 8,4 milyonu akn turist Rusyay ziyaret eci. Bu say geen yla oranla %7lik bir art anlamna geliyor diye konutu.Yegorovaya gre Rusyay ziyarete gelen turistlerin byk blmn BDT lkelerinin vatandalar

oluturuyor. BDT lkeleri ierisinde de en fazla Ukraynadan turist kabul eden Rusyada, srekli yaayan ve alan yabanc uyruklu vatanda says ise 10 milyon. Yegorova, sadece bu sene Ukraynadan Rusyaya gelen kii saysnn 1,8 milyonun zerinde olduunu ifade eci.

8,4 , 7% , - . , -

. 10 - , - . 1,8 .

Rusyaya yabanc akn:

TURZM //

SPOR //

R usya Federasyonunu ziyaret eden yabanc turist says geen yla oranla %7 arc. Federal G Servisi Genel Mdr Yardmcs Tatyana Yegorova tarafndan yaplan aklamaya gre 2011 ylnn balangcndan bu yana Rusyaya giren yabanc uyruklu kii says 8,4 milyonu am durumda.

8,4 2011 , - .

- - - - - , - . - - , - , - - . , , - , - -. - 1500 (75 ).

- - , , . , 63 , , .

Moskovada ucuz hostel says ayda k kat artt!Moskovada son ayda turistlerin ucuza konaklayabilildii pansiyon olan hostellerin says yaklak iki kat artt. Yeterli konforun saland ucuz mini oteller, zellikle bteleri iki veya yldzl oteller iin msait olmayan genler arasnda byk rabet gr-yor.

Mutevazi mobilyalar ile denen temiz odalara sahip ve ayn zamanda kentin merkezinde bulunan hosteller, turist-lerin ehri daha kolay gezmelerine yar-dmc oluyor. Bu tip hostellerde gnlk konaklama cretleri ortalama olarak 1500 rubleden (75 TL) balyor.

Rus gre Trkye n ter dkt Trk vatandalna geerek Jale Elif Yeilrmak adn alan Rus asll Yulya Rekvava, dnya ampiyonasnda Trk pasaportuyla greti. Rusya Serbest Gre Kadn Milli Takmnda 63 kiloda ikinci olarak yaran Yulya Rekvava, son anda Trk vatanda yapld ve Dnya ampiyonasnda ay yldzl mayoyu giydi. Turnuvadaki ilk manda Kanadal Bouchard 2-1 yenen Rekvava, 2. kar-lamasnda ek Spoustovaya tula ye-nildi. Avrupa ncl bulunan Rek-vava, 2.5 yl nce Trk Milli Takmnda yarmak istediini belirtmiti.

Rekor Ukraynada!

GNDEMRUSYA14

GR

Rusyann kalbi:

Moskova

GNDEM GEZ >

Moskova, Rusyann Sovyet gemii ile kapitalist geleceinin en fazla hissedildii kent. Moskova sadece bir bakent deil, ayn zamanda sanatn, kltrn, ticaretin, ulamn ve elencenin de merkezi. Bu adan Rusyann kalbinin Moskovada attn sylemek hi de yanl olmaz.adn, ehrin iinden geen Moskova Nehrinden alm olan kentin, 1147 ylnda kurulduu kabul ediliyor. Ku-ruluundan bugne kadar, Moollarn, Tatarlarn, Toktam Han liderliindeki Altnorda devletinin, Krm Tatarlar-nn, Polonya ve Litvanyann saldrlar-na urayan, Napolyonun nl seferine ve kinci Dnya Sava srasndaki Nazi kuatmasna direnen Moskova, bugn artk mimari eserleriy-le, mzeleriyle, parklaryla, i merkezleriyle, metrosuyla ve e-lence mekanlaryla dnyann en gzde megapollerinden biri.

MOSCOW

Fotoraf / : Bogdan Gadenne_Feertchak

15

: , - . , , , , , . - , -.

, 1147 , . - - , , , , , . - , , , , .

OW

MOSCOW Yekaterina atalova

GNDEMRUSYA16

Nasl gidilir?Trkiyeden Ankara, stanbul ve Antalya gibi ehirlerden direkt uu-larla Moskovaya ulaabilirsiniz. Moskovada Domodedovo, ere-metyevo ve Vnukovo gibi 3 byk havaliman bulunuyor. Eer Rusya geziniz 30 gnden fazla srmeyecek-se vize de gerekmiyor.Nerede kalnr?Moskovada bir ok hostel, , drt ve be yldzl otel ve ayrca Kempinski, Holiday Inn, Radisson gibi nl otel zincirlerini de bulabilirsiniz. Neler yaplmal?Kzl Meydan, Lenin Mozolesi ve Kremlini grn:Moskova gezinize tam buradan bala-yn! 12. Yzyldan beri Moskovann

kalbi burada atyor. Bir zamanlar arlarn halka seslendii, ii kanla-rnn dkld, askerlerin savaa gicii, byk gsterilerin dzen-lendii, son dnemlerde ise yabanc nllerin konser verdii bir yerden bahsediyoruz. Buras Kzl Meydan. Hibir yenilik ve gelime, meydann tarihi dokusunu ve bysn boza-mad bugne kadar. Yeryznn en ilgin mekanlarndan birisi olan Kzl Meydanda mutlaka fotoraf ektirin. Kzl Meydann yaknlarnda uzun bir kuyruk grrseniz ekinme-den sraya girin; bu kuyruu Sov-yet Rusyann kurucusu Vladimir Leninin mozolesine gitmek iste-yenler oluturuyor. Mozoleye giri zcretsiz ama ieriye ne bir fotoraf makinesi ne de bir baka elektronik cihazla girilmiyor. Mozolenin ieri-

? - , , . -: , . 30 , . ? - , -, - - . -, Kempinski, Holiday Inn, Radisson . ?

, :, - -! XII . - , , , -. -. , -, - . -

GNDEM GEZ

4 - Kuskova 5/8 - VDNH 2 / 6 - Novodeviciy Manastiri 6/10 - Sere Tepelerinden bak 10 - Arbat, Pukin heykeli 9 - Arbat

Arbat Soka: Moskovann ortasndan geen Arbat Soka, bu ehre yolu den herkesin en azndan bir kere urad, bir ucundan dier ucuna kadar zevkle yrd trafie kapal yoldur. Burada maazalarn rengarenk vitrinlerini gezebilir, Rus ve dnya mutfaklarnn en gzel rneklerini tadabilir, Parisi aratmayan k kafelerde oturabilir ve en keyiflisi de bir banka oturup kendilerini hayatn akna kaptrm Ruslar seyredebilirsiniz. Arbat Arbat yapan zelliklerden birisi de sokan ortasndaki hediyelik eya standlardr. Bir Moskova hatras edinmek istiyorsanz buralardan alabilirsiniz.

12 3

4 5 6 7

Fotoraf / : Bogdan Gadenne_Feertchak

17

sinde bulunan Lenin mumyasnn etrafnda birok polis ve gvenlik grevlisinin durma nedeni ise bu-rada yksek sesle konumann ve duraklama yapmann yasak olmas. Mekandan ktta Kremlin Duvar Kabristanna varlyor. Greceiniz bu alana Sovyet zamanlarnda dev-letin ve Komnist Partinin efsanevi liderleri gmlyordu. Tverskaya Caddesini gezin:Moskovann en nl caddesi olan Tverskaya, Rusyann en pahal cad-delerinden biri, ayn zamanda gece hayatnn da merkezidir. Eer ilgi alanlarnz bu dorultuda ise cad-deyi gezmemek sizin iin byk bir kayp olur! Moskova Metrosunda seyahat edin: Moskovaya gelip de metro ile seyahat etmeyen ok ey kay-betmi olur! Zira Moskova Metro-su kukusuz dnyann en ok yolcu tayan metrosu. Her biri sanat ha-rikas olarak kabul edilen 182 istas-yonda her gn yaklak 9.2 milyon

kii yolculuk ediyor. Metro devlet tarafndan iletiliyor. Tek seferlik bi-let ise 28 ruble yani 1,4 Trk liras. Metronun taihi de ilgi ekici. na ii 1930lu yllarda, devrin komnist iileri ve komsomol denilen genlik kollar tarafndan yaplyor. Tarihi dokusu ve sanat ierikli yaps ile tu-ristlerin ilgisini eken metronun yeni yerleim blgeleri iin ilave inaatlar ise halen devam ediyor. Mzeden kp mzeye girin! Moskovada saylamayacak kadar ok mehur ve tannmayan, devlet ve zel, retici ve elendirici, ismi-ni artk duymaya altmz veya ilk defa duyduumuzda ilgimizi eken mzeler var. Benzersiz empresyo-nist ve modern tablo koleksyonla-ryla Devlet Pukin Gzel Sanatlar Mzesi ve Rus sanatlara ait eser-leri barndran Tretyakov Galerisini bunlarn arasnda sayabiliriz. Ayrca ilk Sovyet bilgisayarlarn grebile-ceiniz Politeknik Mzesi de mutla-ka gezilmeli.

. - , . - , : , - . -,

. - . , - . - . : , . ,

8

8

910

GNDEMRUSYA18

Arbat Caddesinden hediyelik eya aln! Kentin en eski sokaklarndan biri olan Arbat Caddesi adeta ehrin ruhunu yanstan bir yaya alan. Bu mekan birok nl Rus sanatya da ev sahiplii ile mehur. rnein, Aleksandr Pukin; bugn mze olan 52 nolu binada uzun sre ikamet ediyor. imdi ise evin nnde ei Natalya Gonarova ile birlikte hey-keli var. Cadde, arnavut kaldrmla-r, ss lambalar, hediyelik eyalar, sokak mzisyen ve ressamlar ile her zaman cvl cvl. Szn z; Trk-ler tarafndan Moskovann stiklal Caddesi olarak adlandrlan Arbat Caddesini bir ucudan dier ucuna yrmeyi sakn ihmal etmeyin.Vorobyov Gordan (Sere Te-peleri) ehri seyredin!: Buras Moskovann en yksek noktas. Eer bakentin ku bak grn-n grmek isterseniz buraya gelin. nl Lomonosov Moskova Devlet niversitesi de bu tepelerde bulu-nuyor.Ostankino Kulesine kn! Top-

lam ykseklii 540 metre olan Os-tankino televizyon ve radyo kulesi, neredeyse Moskovann her yann-dan gzkyor. 1963-1967 yllar arasnda ina edilen kule, o yllarda dnyann en yksek binasyd. Ze-min katnda tarihine ait eyalarn da sergilendii kule, Pazartesi hari saat 10.00-19.00 aras ziyarete ak. Her tur 60 dakika sryor. Amatr fo-toraf ve video ekimlerinin serbest olduu turlarn bilet fiyatlar ise 550-650 ruble arasnda deiiyor. Tur programna, Kulenin tarihi, mimari ve teknik zelliklerinin anlatlmas, hzl asansrlerle gzetleme alanna k ve Moskovann panoramasn izlemek dahil. Moskovay kuleden grmeye varsanz, Ostankinoyu bir yerlere not etseniz iyi olur! Moskovann yeil iQ iklerini ge-zin:Dnya metropollerine oranla Mos-kova ok daha yeil bir ehir. Zira Moskova, ehir dnda olan Rusyann soylularnn byk if -

! -: , , , ! - - - . 182 - - . 9.2 . -, 28 , 1,4 - . : 1930- - - . , - , . !: : , - , - , , , . , - . .. , , , - . - , . - ! - , -. . , - 53. -. . - -, ,

, , . , - , . !: - . - , . , - . .. . ! -, 540 , - . 1963-1967 - . - , . , - , 10.00 19.00. . - , -, . - - , 550-650 . - , . - : - - . , , , - - . - - - . , - II; , -

GNDEM GEZ MOSCOW

19

, , .

MOSKOVA, EHR DIINDA OLAN

RUSYANIN SOYLULARININ BYK FTLKLER VE TOPRAKLARINI

KAPLAYARAK BYM.

GNDEMRUSYA20

likleri ve topraklarn kaplayarak b-ym. Bu sebeple megapolde ciddi sayda orman kadar park ve if lik de var. Gezilmesi gereken yerler arasn-da arie 2. Yekaterinann rezidans olan Tsaritsno Park, ar Aleksey Romanovun malikanesi Kolomens-koye Park ve Kont eremetevlerin yazl Kuskovo ii ii var. Hepsinin ok gzel havasnn yan sra ok ilgi ekici hikayeleri de var. Merak edi-yorsanz if likleri gezerek rene-bilirsiniz!Dier ekici mekanlar: Nazm Hikmetin mezarnn bu-lunduu Novodeviiy Manastr UNESCO Dnya miras listesinde yer alyor ve nemli dini mekanlar-dan kabul ediliyor. Prens 3. Vasiliy ta-rafndan Smolenskin ele geirilmesi ansna, bir kale tarznda ina edilmi bu manastrda 1980 ylndan beri Patriin evi bulunuyor. Manastrn mezarnda ise kimler yok ki!: Yazar-lar Anton ehov ve Nikolay Gogol;

politikaclar Nikita Kruev ve Boris Yeltsin, air Vladimir Mayakovskiy, uak mhendisi Andrey Tupolev ve nice nl Ruslar...VDNH, ya da Rusya Fuar Merkezi Sovyet zamanlarndan beri lkenin en byk fuar alan. Bugnlerde 2 375 bin km2lik fuar merkezinde bulunan 71 pavyonda Rusyada her alanda geliimini gsteren sergiler ve eitli kltrel etkinlikler dzen-leniyor. VDNHda lunapark, sergi, panayr ve ilgin mzeler her gn ziyarete ak.Neskuny Sad veya Neeli Bahe, gezmek iin en uygun, megapoln sessiz ve sakin yerlerinden biri. 1756 ylnda bir Urall bir sanayicinin olu Prokopiy Akinfeyevi Demidov, eh-rin dnda amfitiyatro eklinde bir park kuruyor. Burada toplam 2000 tr meyve aac, al ve bitki dikili-yordu. Seralarda gney lkelerinden getirilen aalar ve bitkiler yer alyor. Ayrca Hollanda ve ngiltereden na-dir kular ve hayvanlar getiriliyordu. Zamanla parkn bulunduu topraklar ar Hanedanna geiyordu. Bugn-lerde ise Bahedeki sarayda Rusya Bilimler Akademisi bulunuyor. Moskovadan neler getirilir?Tabii ilk nce aklmza matruka geli-yor. Ama bunun dnda dnyaca bi-linen Rusyaya zg onlarca obje var: Minyatr resimlerle ili lake kutular, desenli brolar, bogorodskaya deni-len tahta oyuncaklar, iek ve meyve desenli Jostovo tepsileri, mavi-beyaz Gjel seramikler ve porselenler, kulak-l olan krk apkalar, ynl allar ve tabii ki hakiki Rus semavereler!Ksaca, Moskova bir kere grlecek ve ardndan unutulacak bir ehir de-il.. nce bir kere ziyaret edin. Belki kenti daha detayl kefetmek isteye-cek ve tekar tekrar geleceksiniz. Kim bilir!

; - , - . , , - ! : , - - -, . III -. 1980 - . , - : - , , , - ..., (), - . 2 375 2 70 , - , . - , -, . -. - - . 1756 -

- , -. 2000 , . - - , . , -. - . . ? , . -, : , , , - , - , - -, , , - ! , , .. - . , , . !

GNDEM GEZ MOSCOW

GNDEMRUSYA22

GR

RUSYANIN SE

MLE MTHANI

Boris Ye

ltsin sonras siya

seti toparlayan

ve Ruslarn z

lemini ektii siy

asal ve ekonom

ik istikrar

yeniden salayar

ak hem tabann

, hem de Rus e

litlerinin (en az

ndan belirli bir k

smnn) gnl

n

kazanan Babaka

n Vladimir Pu

tin, u sralar te

krar Kremline

kmann hes

aplarn yapy

or.

-

,

-

,

.

GNDEM POLTKA >>

23

T rkiyede Haziranda atlat-tmz seim atmosferi, Rusyada henz balyor. nmzdeki be ay, Rus-lar iin tam bir maratona dnecek. nce Aralk-2011de parlamento, ay sonrasnda ise Mart 2012de bakanlk seimleri bekliyor Rus semenleri... Zaten, siyasiler de daha imdiden bu havaya girmi durumda. Parlamentodan ayr olarak, Rusya Federasyonunun bakanlk seim-leri, gndemde daha nemli bir yer igal ediyor. Sre ve olas sonular, sadece Rusyada deil, dnya apnda bir ilgi ve merak konusu. Rusyann bakanlk seimi, sadece blge lke-ler tarafndan deil, ayn zamanda kresel aktrler tarafndan da ilgiyle izlenecek. Nitekim daha imdiden srece ve muhtemel adaylara ilikin speklasyonlar, yeni Wikileaks bel-geleri ortaya salmaya balad bile. Haca uluslararas piyango irketleri de uzun sredir, sonular iin bahis-leri am durumda. lke dnda gelimeler byleyken, ieride ba-kanlk iin adaylarn belirlenmesi konusunda halen baz muammalar varln koruyor. nmzdeki se-imler Putin-Medvedev tandeminin geleceini de belirleyecek. Seimler sonras oluacak siyasi hava hakkn-da bir ngrde bulunabilmek iin, muhtemel ve kesin adaylarn seilme ihtimallerini ele alarak bir kyaslama yapmak gerekiyor.Boris Yeltsin sonras siyaseti toparla-yan ve Ruslarn zlemini ektii siya-sal ve ekonomik istikrar yeniden sa-layarak hem tabann, hem de Rus elit-lerin (en azndan belirli bir ksmnn) gnln kazanan Babakan Vladimir Putin, u sralar tekrar Kremline k-mann hesaplarn yapyor. Malum, daha nce iki dnem st ste bakan-lk yapan Putin, nne kan anayasal engelden dolay bir dnemdir ba-kanl Medvedeve brakmak zorun-da kalmt. Nihayet anayasal engelin de sona ermesiyle, imdilik Kremlin iin nmzdeki dnemin en gl

adaylar arasnda gsteriliyor.Uluslararas Aratrma irketlerinin getiimiz Mart aynda yapt bir ankete gre, Ruslar nmzdeki d-nemde Kremlinde Putini grmek istiyor. Temayl yoklamasnn sonu-larna gre, Ruslarn %27si Putinin Bakanlk seimlerinde aday olmas-n isterken, Medvedevi isteyenlerin oran %18de kalyor. Bu arada her iki siyasetiyi de isteyenlerin oran %16 iken, ikisini de istemeyenlerin oran da %25 gibi azmsanmayacak bir sevi-

yeye ulam durumda. Hal byleyken, Babakan Vladimir Putin de parlamento seimlerini, bir sredir bakanlk seimlerinin altya-psn hazrlamaya ynelik bir kam-panyaya dntrmeye balad. Post-Sovyet lkelerinde son yllarda pek moda olan, blok ve cephe oluumlar-na paralel olarak, Putin de parlamen-to seimlerine geni halk kesimlerinin desteini alabilecek bir Halk Cephe-si (Oberassiyskiy Narodniy Front) kurarak girme niyetinde. Putinin kurduu Halk Cephesine imdiden lke apnda 800 akn kurum ve kurulu desteini aklam durumda. Bu Putin iin nemli bir art, zira eski

- , -. . 2011 , , 2012 -. -

. , . - , . , - - - - . - : -

2012 . , , -... , -. - , , - -: , , , - . - -, - , , , ( , -), . , - . -, , - . , - , .

- , , - - . , 27% - , - - 18% . ,

Boris Yeltsin sonras siyaseti toparlayan ve Ruslarn zlemini ektii siyasal ve ekonomik istikrar yeniden salayarak hem tabann, hem de Rus elitlerin (en azndan belirli bir ksmnn) gnln kazanan Babakan Vladimir Putin, u sralar tekrar Kremline kmann hesaplarn yapyor.

- , - , .

Hayreddin Aydnba

GNDEMRUSYA24

bakann seimlerdeki iddiasn, biraz da parlamento seimlerindeki baar-s belirleyecek.Tam burada mevcut Devlet Bakan Dimitri Medvedevin de konumunu irdelemek gerekiyor. Medvedev yak-lak bir senedir, Kremlin iin tekrar aday olacann sinyallerini veriyor-du. Zaten, dnyann hangi lkesine bakarsanz bakn, X+X tipi bakan-lk modellerinde, grevdeki adaylar ikinci dnemde tekrar seilmeyi ade-ta bir prestij meselesi olarak grrler. Zira, ikinci kez gven tazelemek, ayn zamanda bir nceki dnemdeki icraatlarn da halk tarafndan onay-land eklinde yorumlanr genelde. Hal byleyken, Medvedev de doal olarak bir dnem daha Kremlinde grevine devam etmeyi kendisi iin adeta kazanlm bir hak olarak g-ryordu. Gelin grn ki, Putin-Medvedev tan-demi balamnda yaplan grev pay-lamnda, artk Medvedeve verilen roln sonuna gelindi. Bunu getii-miz gnlerde Medvedev tarafndan yaplan ve Rus basnnda byk yank bulan; Putinin karsna aday olarak kmayacam aklamasndan artk iyice anlam bulunuyoruz. Bir se-nedir srekli adaylk sinyalleri veren bakann adaylna imdiden Pu-tin erhi koymu olmasn, sistemin ya da artlarn aktrleri bu duruma zorlamasyla aklayabiliriz ancak. Rusyay iyi takip eden tm gzlemci-lerin zerinde neredeyse hemfikir ol-

duu konulardan birisi de, Rus siyasi elitlerinin seim ncesi lkeyi blecek ve belki de yeniden kaosa srkleye-bilecek bylesi bir siyasi ayrmaya izin vermeyecekleri gereidir.Tabii btn bu etkenlerin dnda Rus halk arasnda karizmatik me-ruiyetini her geen gn giderek kat-layan Putin gereini de gzard et-memek gerekiyor. Hakknda arklar yazlan, uruna enteresan projelere imza atlan bir siyasal aktrden, belki ondan da fazlas bir sosyal fenomen-den bahsediyoruz. Elbece bu durum da Medvedevin ansn azaltan fak-trlerden birisi oldu.

16% , , - , - 25%. , - , -. , - , - - . - 800 . - , - -, . -. , - . , ,

X+X, - . , - , - . - . , -, , - . , - , - : - . , - , - , - , , - -. , , , - -

GNDEM RUSYA

>>

25

, . , -, - , -, - . , - -, -

. , - . , , - . - ,

. , , . - - , . , - - -, . , - , , , , . , - , , , - . - - , , , , , , , , , , - - .

Bakanlk seimleri demiken, mzmin aday Komnist Parti Lideri Gennadiy Zganova da biraz deinmekte fayda var. Zganovun Komnizm sonras bo getii bir seim henz olmad. nce Yeltsinle yart, sonra Putinle ve son olarak da Medvedevle. Hep-sine de yenildi ancak hala pes etmi gibi grnmyor. Zaten, nmzdeki sandk iin adayln aylar ncesinden aklayan en iddial siyaseti de yine o. Zganovun umutlarn srekli diri tu-tan ey, sandktan hi birinci kmasa da, ikincilii kimselere kaptrmam olmas sanrm. Hala canl bir alternatif siyasi hareket olarak kalmay baaran

Komnist Partinin, Rus semeni nez-dindeki bu kredisini, sfr tketene ka-dar kullanacak gibi grnyor.imdilik uluslararas bahis irketleri Putin, Medvedev, Zganov, Jirinovs-kiy ve Prohorov gibi adaylar arasnda bahis yartrrken, sylenebilecek en net gerek, Rusyada hem bakanlk,

hem de parlamento seimlerini, istik-rar ve belki artk bir para da adalet gzeten-vadeden siyasi aktrlerin ve onlarn temsil ecikleri siyasal hare-ketlerin kazanaca gereidir.

:

Medvedev: Putinin karsna aday olarak kmam

>>

GNDEMRUSYA26

GR

GNDEM RUSYA-TRKIYE >> -

Abdullah Gl Yarsolavl Poltk Forumunda eref konuu!Gln Rusya ziyareti, aylar ncesinden beklenen bir geziydi ve gelien Rus-Trk ilikileri a-sndan yeni bir ke ta ve bir srama tahtas olarak grlyordu. Ancak Cumhurbakannn temaslar, geziye damgasn vuran iki tatsz haberle balad diyebiliriz. Bunlardan birincisi; -her ne kadar speklatif bir ekilde alglansa da- Rus petrol tamaclk irketi Transneftin, Samsun-Ceyhan arasnda ina edilecek petrol boru hatt ile ilgili almalarn, ekonomik olma-d gerekesi ile dondurulduuna ilikin aklamasyd.

Bir dier ac haber ise ziya-retten bir gn nce tam da Gln ini yapaca Yaroslavl Havaalannda gerekleen uak kazas (ve imdi artk l says 44e kan elim bir faci-ann) haberiydi. Rusya, Belarus ve ek Cumhuriyetinde byk bir zntye

yol aan elim kaza sonras gerekleen temas-larda, tarafl ar her frsatta olaydan duyduklar znty dile getirerek ilgili lke halklarna taziyelerini sundular. (Yaroslavl Takm, Minsk ile oynamak zere Belarusa gidiyordu ve uakta len oyunculardan 3 ek Cumhuriyeti vatan-dayd).

Cumhurbakan Abdullah Gl, Eyll aynda, Rusya Federas-yonu Devlet Bakan Dmitriy Medvedevin himayelerinde bu yl ncs dzenlenen Kresel Politika Forumuna eref konuu olarak davet edildi.

27

- - !

- - . - , .

, - , - -, - . , 44 - , . - . ( - . , , 3 ).

Rogozinden Fze Kalkan mesaj!te yandan Rusyann NATO Bykelisi Dimitri Rogozinin Gln ziya-reti ncesi verdii lml demelerin, ziyaret ncesi havay yumuatma adna nemli bir rol oynadn ifade edebiliriz. Rusya, Rogozin marifetiyle, Trk Cumhurbakannn zi-yaretinden sadece 4 gn nce, Avrupa gvenlii iin oluturulmas plan-lanan fze kalkannn bir paras olacak radar ssnn Trkiyede ku-rulmasna kar olmadk-larn tekrar beyan etti. Rus Bykeli, Trkiyede kurulacak erken uyar sis-teminin lkesi asndan ciddi tehdit oluturma-dn da sylerek adeta Gle imal bir ho geldin mesaj yollad.

Rusya Devlet Bakan Dmitriy Medvedevin himayesinde gerekleen foruma; Abdullah Gl, eref konuu olarak davet edildi. Almanya anslyesi Angela Merkel ise, davet edilmesine ramen, lke-sinde yaanan siyasi so-runlar ve Avrupada gr-len ekonomik durgunluu gereke gstererek gele-meyeceini aklamt.

Forumda bir kapan konumas yapan Gl,

! , , - , . , 4 , - -, , - - , . , , -, - .

- - , - - . , , , - - ,

III -, - .

GNDEMRUSYA28

- 90 ? - , , , . . 30 90 . , , - 30 , , , : 60 . , . - 90 . , , , , - , , : , , , , , -, , , - . . , . - .

ziyaret ncesi yapt aklamalarla da vurgulayaca mesajlarn sinyal-lerini vermiti zaten. Cumhurba-kan, Trk-Rus ilikilerinden Arap Baharna kadar pek ok sosyal, siyasi ve ekonomik gelimelere ka-dar pek ok konuda dnyaya mesaj verdi. Forumdaki konumasnn ardndan Medvedevle de ikili bir grme gerekletiren Gl, Ya-roslavl kenti havalimannda kalk srasnda den uakta yaamn yitiren 44 kii ansna oluturulan stand ziyaret etti. ki lider, karanfil ve mumlarla sslenen platforma birlikte karanfil brakp, sayg du-ruunda bulunarak temaslarn sona erdirmi oldu.

Rus adamlarna yatrm ars: Hedef 100 mlyar dolar tcaret!

Gln gezi boyunca yapt nemli aklamalardan bir die-

., , - , - . -, - , - , , . . , 44 - 7 . - : - 100 ! ,

Yaroslavl Forumundan br gn nce, tam da Gln n yapaca Yaroslavl Havaalannda ger-ekleen uak kazas zrveye damgasn vurdu. Ayrca Transneftn Samsun-Ceyhan Boru Hatt le lgl akla-malarn zrve ncesne denk getrmes dkkat ekt.

, , . , , -, , .

GNDEM RUSYA-TRKIYE

29

ri ise, ekonomi alannda Rusya Federasyonunun Trkiyenin blgedeki en nemli ekonomik ve ticari orta olduunu syleyerek, iki lke arasndaki hedef ticaret hacminin 100 milyar dolara ekile-ceini ifade etmesiydi. Gl, hemen hemen yapt tm konumalarda zellikle deindii ticari ilikilere ynelik kili ticaret hacmimizi nmzdeki be yl ierisinde 100 milyar dolara kartmak amacyla Trkiye gerekli gayretleri gs-termeye devam edecektir. Biz bu hedefin ulalabilir olduu inancn tayoruz. ifadelerini kulland. Ayn zamanda Rus iadamlarna Trkiyede yatrm yapmalar ar-snda bulunan Abdullah Gl, eko-nomideki iyilemenin, ulatrma, enerji, tarm, bayndrlk, eitim, salk gibi eitli alanlarda altyapya da yansdn kaydederek u ekil-de konutu: Trkiye, son yllarda alt yapya giderek daha fazla yat-rm yapan bir lke olmutur. 2009

ylnda lke iinde gerekletirilen toplam alt yap yatrm miktar 107 milyar dolar bulmutur. Gelimi alt yaps Trkiyeyi yabanc m-teebbisler iin bir ekim merkezi haline getirmektedir. ifadelerini kulland.

, - . 100 . -

. , , 100 - . , , - . , -, , , , -, , , , - - : , , . 2009 - 107 . - - .

Rusya temaslar genel bir erevede deerlendirildiinde, ekonomik ve siyasi mesajlarn arlkta olduu bir ziyaret oldu. Yaanan nemli gelime-lerden birisi de, iki lke arasndaki vizesiz ziyaretler konusunun tekrar gndeme gelmesiydi. Trkiye, vizesiz ziyaretlerle ilgili balatlan 30 gnlk srecin 90 gne karlmas ile ilgili Rusyaya teklif sunuldu. Bilindii zere iki tarafl anlama ile 30 gn olarak belirlenen vizesiz Trkiye ve Rusyada kal sresi, Ankara tarafndan daha sonra gerekletirilen tek tarafl bir inisiyatifle 60 gne karlmt. Anlalan bu da yeterli grlmyor ki, Trkiye imdi bunu 90 gne karmak iin giriimlerini srdryor. Ayrca Ruslarn genellikle deniz turizmine ilgi gsterdiinden bahsederek, Trkiyede geli-en dier Turizm alanlarna da iaret eden Gl, lkemiz ayn zamanda salk, kltr ve inan turizmi, k sporlar turizmi, golf turizmi ve doa sporlar turizmi gibi alanlarda da dnyada sayl merkezlerden biri haline gelmeye balamtr. Bilhassa salk turizmi erevesinde Trkiyeye sadece blge lkelerinden deil, gelimi Batl lkelerden de hatr sayl miktarda ziyareti akn olmaktadr. Rus dostlarmz sunduumuz bu imkanlardan da ya-rarlanmaya davet ediyoruz. nerisinde bulundu.

Vzesz zyaret sres 90 gne kacak m?

-

GRGNDEM TARH >>

Ve Aralov, Atatrk ile gryorMustafa Kemal Paa unlar syledi: Ortaklaa amacmz, emperyalizmle savamak ve dou halklarn smrge-cilerin boyunduruundan kurtarmak-tr. Mterek abalarmzla baarya ulaacamza inanyorum. Rusyann ve byk lider Leninin Trkiyeye

yapt yardmlar iin teekkr ederim.

Biz subaylar, hatta sadece subaylar da deil btn ilerici aydnlarmz, Ekim inklbnn ilk gnlerinden beri Boleviklerin izledikleri politikaya byk bir ilgi gs-terdik. Biz Leninin Rusyann ezilmi halklarnn kurtu-luunu salayacak bir politika gttn biliyorduk. Zaten onun gc buradadr. Umutlarmz doru kt. Beyaz ordularn i savata yenileceine inanyorduk. Buna neden inanyorduk? nk Boleviklerin derebeyi topraklarn kyllere verdiini, btn emeki halkn Boleviklerden yana olduunu, Leninin bar iin savatn biliyorduk...

GNDEMRUSYA30

Ali Fuat Cebesoy

Bykelilerin anlarndan

Rus-Trk tarihi

- -

1920li yllar.... Birinci Dnya Sava bitmesine ramen, dnya siyasi hayat bir yrngeye gir-mi deil. Dou Avrupann dev lkesi Rusya i savala alkanlanyor. mparatorluk mirasn yi-tirmek zere olan Trkiye ise Kurtulu Mcade-lesi veriyor. Tam bu srada ki lkenin karlkl

ilikileri acaba nasld? diye merak ediyorsanz yazy okumaya devam edin. te o zamanlar ayn dnemde grev yapan Rusyann Trkiye Bykelisi Semiyon vanovi Aralov (1880-1969) ve Trkiyenin Rusya Bykelisi Ali Fuat Cebesoyun (1882-1968) anlar:

1920- , , . , - . , , - . , , , - (1880-1969), , (1882-1968), .

: - - . , . .

, , , , , . , , - . . . , - . ? , , -, , , , ....

31

Semiyon vanovi Aralov

: Hazrlayan: smek Konak

GNDEMRUSYA32

Bykeli Aralov Ankaraya geli-yor Ekim devrimini yaayan yeni Rus-ya, Anadolu ihtillini gerekletiren Trkiye ile dostluunu gelitirmek iin Litvanyadan deneyimli bir eliyi Moskovaya arr. Semiyon vano-vi Aralov, 1921de Ankaraya yola koyulmak iin son direktiieri alr. Bilir ki 622 yllk bir miras tayan Trkiyenin arln tamak zordur. Sz bu noktada Aralova brakalm: Moskovaya geldim. D leri Komiseri G. V. ierin eli olarak Trkiyeye gitmemi teklif eci. Ciddi bir i, byk bir sorumluluk! diye aklmdan geirdim. Acaba ste-sinden gelebilecek miyim?Trkiye... Ksa bir sre nce Kk Asyay, Balkanlar, Msr elinde bulunduran byk bir devleci...Ger-i imdi ikinci snf bir devlet haline getirilmi bulunuyor ama yine de dnya diplomasisinde byk bir rol oynamaktadr. anakkale Boaz, Karadenizin anahtar saylan stanbul Boaz Trkiyenin elinde...Ve Aralov, Atatrk ile gryorAnkara hkmetinin en st yetkili-si Mustafa Kemal Atatrk, 30 Ocak 1922de Aralovla ilk grmesini ya-par. i-Kyl Sovyet hkmeti lide-ri Vladimir Leninin selamlarn ileten Aralovun bu grmesinden ite baz noktalar: Mustafa Kemal Paa unlar syle-di: Ortaklaa amacmz, emperya-lizmle savamak ve dou halklarn smrgecilerin boyunduruundan kurtarmaktr. Mterek abalarmzla baarya ulaacamza inanyorum. Rusyann ve byk lider Leninin Trkiyeye yapt yardmlar iin te-ekkr ederim. Biz subaylar, haca sadece subaylar

da deil btn ilerici aydnlarmz, Ekim inklbnn ilk gnlerinden beri Boleviklerin izledikleri politikaya byk bir ilgi gsterdik. Biz Leninin Rusyann ezilmi halklarnn kurtu-luunu salayacak bir politika gc-n biliyorduk. Zaten onun gc buradadr. Umutlarmz doru kt. Beyaz ordularn i savata yenilece-ine inanyorduk. Buna neden inan-yorduk? nk Boleviklerin dere-beyi topraklarn kyllere verdiini, btn emeki halkn Boleviklerden yana olduunu, Leninin bar iin sa-vatn biliyorduk... Aralov, Rauf Orbaya UeliAnlarnda Rauf Orbayn Sovyet hkmetine yaklamn anlatan Se-miyon vanovi Aralov, anlalan pek memnun deil. Orbayn stanbul hkmetine bal olduunu ve ngi-lizlerle iliki iinde olduunu anlatan deneyimli diplomat, Atatrkn ken-disine Orbayla ilgili yapt konu-malar yle anlatyor:

, -, , 1921 , . -

-. , . : . . , - . - ?

- , -. , - . , - , . -

30 1922 - . -, , - - - . . : : . , - . - . , , , , - -, . , -, - . . - . , - . ? , , - -, , - , , .... - , , - -, . , - . , : - . -. . . : (Terakkiperver Cumhuriyet), , - .***

1920li yllar.... Birinci Dnya Sava bitmesine ramen, dnya siyasi hayat bir yrngeye girmi deil. Dou Avrupann dev lkesi Rusya i savala alkanlanyor.

1920- , - , - -.

GNDEM TARH

33

Meclisteki muhalefet grubu saldrya geti. Babakanlk iin Rauf Beyi ileri srd. Nitekim bunda baar da sa-land. Muhalefetin gizli niyetlerinin farkndaydm.Mustafa Kemal Paa, Nutukun bir yerinde Rauf Bey ve btn muhalif-lerden yle sz etmiti: Cumhuriyet szcn sylemekten bile ekinen-lerin kurduklar partiye Cumhuriyet ve hem de Terakkiperver Cumhuri-yet adn vermeleri nasl ciddi ve ne dereceye kadar samimi saylabilir?***Rusya diplomatik ilikilerini geli-tirirken, Trkiye de yeni durumuna gre tavr almaya balar. Birinci Dn-ya Harbinde Rusyaya kar savaan Osmanl mparatorluunun aksine Ankara hkmeti, ilikileri scak tut-mak iin 1920de Bat Cephesi Ko-mutanln yapan Ali Fuat Cebesoyu Moskovaya gnderir...Ali Fuat Paa cepheden Moskovaya Bat Cephesi Komutanln yrten Ali Fuat Cebesoy, snf arkada Mus-tafa Kemalin istei zerine Kasm 1920de Moskovaya yeni Trkiyenin bykelisi olmak iin yola kar. Ali Fuat Cebesoyun Sovyet Rusya yol-culuu ncesi heyecann Moskova Hatralarndan takip edelim: Garp cephesi kumandanlndan ayrlm, 21 Kasm 1920de Moskova Bykeliliine atanmtm. Benim iin artk cepheden, silah seslerinden ve top grltlerinden uzakta yeni ve siyasi hayat balyordu. ster istemez bu hayata intibak edecek, yklendi-im ar ve mesuliyetli vazifeyi ba-armaya alacaktm. Byk Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Paaya; Madem ki bu da bir vatan vazifesidir, hibir fedakrlktan kanmayaca-ma emin olabilirsiniz! demitim.Stalinle ilk grme: iXifak yok ama yardm varAli Fuat Paa, ilk ciddi grmelerin-den birini o dnem Milletler Halk Komiseri olan Josef Stalinle yapar. Zira icifak ve dayanma konusun-da onun fikirlerini merak eder. te Stalinin bu konudaki tarih szleri: cifak akdedemeyiz. nk ngiliz-

lerle ticaret anlamamz var. Bundan maksat, ticaret anlamas aleyhinde bulunan Fransa ile bu anlamann ta-rafar ngilterenin ve netice itibariyle Amerikann rekabetini yaratmak ve bunlarn bizlere kar olan icifakn paralamaktr. Fakat asl amacmz olan mcadeleye kapal veya ak ola-rak devam edeceiz. Biz muhta bu-lunduumuz maddeleri ngiltereden alacaz ve antantn icifakn parala-yarak nemli bir zafer kazanm ola-caz. cifaktan maksadnz para, silah ve insanca yardm ise bunu derhal ya-pacaz. Kardelik anlamasn imza-larz. nk onda ticaret anlamasna zarar verecek bir ey yoktur. Ali Fuat Paa ierine kzgn...Hatralarnda Sovyet Dileri Halk Komiseri Georgiy ierinin snrlar konusundaki grlerini deerlendi-ren ve eletiren Cebesoy, Ermenistan snryla ilgili taleplerini ve bu taleple-re Trk tarafnn cevabn yle akta-ryor: ierin Trklere yardm, Ermenis-tan hudutlarnn belirlenmesi mese-lesi ve Trkiyenin kendi topraklar dahilinde bulunan dier milletlerin hukuklarna riayet edilmesi diye sze girmi eski Ermeni vilayetlerinden Bitlis, Van ve Mutan birtakm yer-lerin ifraz ile devam eden szlerine Trk heyeti reisi: Trkiyede hibir zaman bir Ermeni vilayeti bulunma-mtr. Ermenilerin Mslmanlarla birlikte yaadklar Trk vilayetlerinin hibirinde ounlukta olmadklarn, bu yzden Ermenistana yer ifraznn asla konu olamayacan kati bir ekil-de izah etmiti.

, - -, , -. , -, - , 1920 -, - :

, 1920 - . - - : - - 21 1920 . , , - . , - - , . : -, , -!

: , , , -. - - . - : . , . - , , , , , . - - . , , . -, , - . - . , . -... , - - - , , : .. - , - , - , - . , . : . - - , , - .

KaynaklarS. 7. Aralov, Bir Sovyet Diplomann Trkiye Anlar, ev: Hasan Ali Ediz, 7stanbul, 1967. Ali Fuat Cebesoy, Moskova Haralar Milli Mcadele ve Bolevik Rusya, 2002.

Bykelilerin anlar

.. : 1922-1923. ., 1960. . . . , 2002

Kaynaklar / :http://to-name.ru/biography/aleksandr-nevskij.htmhttp://www.abc-people.com/data/nevskiy/index.htm

GNDEMRUSYA34

Kafkasyada Dengeleri Kurmaya Doru

Gvenlik ve enerji ko-nularnda gndemdeki yerini her daim koruyan Kafkasya, son 10 ylda dikkatleri zerine daha da ekti. Gerek Gney gerekse Kuzey Kafkas-ya; etnik, tarihsel ve

altyapsal mirasn yansmalarn Rusya, Trkiye ve ran gibi evre lkelerde aktif olarak hissettiriyor. Bunun yannda Bat lkelerinin blgeye olan ilgisi her geen gn ivmesini artryor.

Kakasyada scak gelimelerin merkeze oturduu dnemlerde Trkiyenin rol gndemde yerini almaktadr. Fakat hem uluslararas bir aktr hem de bir blge gc olarak Trkiye, Kafkasyann is-tikrar iin daha aktif bir rol stlenme-lidir. Trkiye ve Rusyann son dnemdeki ekonomik ve diplomatik ilikilerinin art-mas bir frsat olarak grlmeli ve yeni bir Austos 2008 krizi yaanmadan Mosko-va ile Ankara blge sorunlarnn zm iin bugnden balayarak ortak admlar atmaya balamaldr.

Souk Savan sonu ve Putinin sah-neye kSouk Sava dnemi sonrasnda Kakasya, yeni devletleri ve blgedeki enerji kaynak-laryla dnya siyasetinde yerini almtr. Ortaya kan bu yeni dzen, Balkanlarda olduu gibi Kakasyada da blgesel at-malar ve durumun yarac istikrarszlkla dnya gndeminin bir paras olmaya devam ediyor. 1991-92 yllar Yeltsinle birlikte Batclk akmnn etkisini gster-dii bir dnem olmutu. Putinin iktidara gelmesinin ardndan merkezi devleti g-lendirme politikas n plana kt.

GRGNDEM KAFKASYA >>

35

- , - . - ,

, , , . , . . , - , , - .

, - - , - , , 2008 .

- , -, . , - - , , -.

1991-92 - , - .

Asl Yiit

GNDEMRUSYA36

Bat ile ilikilerinde temkinli, ama dnya sisteminin bir paras olduu-nu her admda hisseciren Moskova, yakn evre politikasn ise Putinle birlikte odak noktasna tad. Gerek BDT lkeleri, gerekse ran ve Suriye, haca son zamanlarda Trkiye olmak zere yakn evresi ile ikili ilikileri gelitirmede ve dengeyi muhafaza etmeyi ncelik haline getirdi.

Bat-Orta Dou-Rusya geninde KaUasya

Kakasya ise Rusyada d politika meselesinden ok bir i politik olgu olarak alglanmaya devam eci. Da-lk Karaba, Grcistann toprak b-tnl ve eenistan sorunlarnda Moskovann blgeyi bir btn ola-rak alglama ve i politika balamn-da zm bulma reieksi bugn de devam ediyor. Blgedeki gelimeler sadece Rusyann deil Trkiye, ran ve gerek Orta Dou gerekse Eski Sovyet corafyasn yakinen takip eden Bat dnyasnn dikkatini ze-

rine ekmektedir. Bu noktada ger-ginliklerin blgenin de dna kp nc aktrleri etkiledii senaryo-lar anmsyoruz. ABD-ran-Rusya geninde gelien Kakasya odakl politikalar ise hem enerji hem de blgesel gvenlik konularnda son 10 yln en ok konuulan konularndan olmutur. Rusyann Dalk Karaba meselesinde Ermenistana destek ver-mesi ve Trkiyenin de Azerbaycann toprak btnl iin endie etmesi, zaman zaman Rusya-Trkiye ilikile-rinde de gerilim yaratmaktadr.

Kuzey KaUasyada neler oluyor?

Souk sava sonras uluslararas po-litikada nemi artan Ermenistan, Azerbaycan, Grcistan gibi blgesel aktrlerin yan sra, Kuzey Kakas-ya da hem Rusyann i meseleleri balamnda hem de uluslararas alanda birok tartmaya konu oldu. eenistan bata olmak zere etnik sorunlar blge istikrarn temelden etkilerken, Moskovann sorunlar ynetmede karlat glkler za-man zaman tansiyonu daha da artr-d. Bu durumu krkleyen bir baka

. , - , , -, - . - - , , - .

90- - - , . - - 1980- , ,

. , , , . -, , . -, - , - . - - - -.

?

GNDEM KAFKASYA

37

faktr ise mikro aktrlerin de devre-ye girip radikal unsurlar kullanarak dikkat ekmeye almalar ya da var olan atmann Radikal slam gibi kamuoyuna yanstlmasyd. Blge-nin enerji kaynaklar iin bir kori-dor niteliinde olmas da zellikle gvenlik konularnda endielerin uluslararas boyutlara tanmasna sebep oldu. Aslnda tm bu atma ve ondan kaynaklanan istikrarszlk ortamnn temellerinin daha Stalin dneminde atldn sylemek yan-l olmaz. mparatorluk dneminde-ki savalar ve zorunlu glere bir de Stalinin srgnleri eklenince blge etnik nfusunun ounu kaybetmi-ti. Sovyetler Birlii daldktan sonra hem Gney hem Kuzey Kakasyada etnik temelli sorunlar yeni boyutlar-da kendini gstermeye balamtr.

Moskovann denge politikas

Tm bu atmalara taraf olan devletlerle ya da gruplarla Rusya Federasyonunun aras belli dnem-lerde bozulmutur. Grcistan ve Azerbaycan rneinde grlecei gibi baz devletlerin Bat ile yaknla-

ma eilimleri, Rusyann bu coraf-yasndaki devletlerin zerindeki et-kisini artrmak iin ek tedbirlere ba-vurmasna da yol amaktadr. Bunun yannda ABDnin blgedeki hem ekonomik hem de siyasal giriimleri Rusyann blgede ataca admlar-n zaman zaman sertletirmesine ve durumun mulklamasna mahal

, , -, , - , . , , -, , - , - . -, , , -

, - -. , - . , , - - .. . - , - . - , , - .

GNDEMRUSYA38

Trkiye Kafkasyaya odaklanamyor!Sovyetler Birliinin yklmasndan bu yana blgedeki ibirliine ortak olmak ve gelitirmek iin giriimlerde bulunan Trkiye, bir Trk Cumhuriyeti olan Azerbaycan ile yakn temasn srdrm-tr. Ermenistan ve Rusyann Azerbaycan politikas yznden blgesel ibirliinde hareket sahas daralan Trkiye, Rusyann blgedeki stnlnden dolay, Kafkasyadaki dier atmalarn zlmesinde de uzak bir aktr olarak kalmtr

, - , . - , - .

GNDEM KAFKASYA >>

39

vermektedir. rnein 2008 ylnn Austos aynda Gney Osetya ve Abhazyann bamszln tanyarak Grcistana cephe alan Rusya, Dalk Karaba sorununda da Ermenistana destek olarak Azerbaycana gzda vermitir. Fakat her eye ramen, ortak tarihsel, kltrel ve altyapsal mirasn da yardmyla Moskova bu lkeleri kendine yakn tutmak iin elinden geleni yapmaktadr.

Trkiye KaUasyaya odaklanam-yor!

Sovyetler Birliinin yklmasndan bu yana blgedeki ibirliine ortak olmak ve gelitirmek iin giriimler-de bulunan Trkiye, bir Trk Cum-huriyeti olan Azerbaycan ile yakn temasn srdrmtr. Ermenistan ve Rusyann Azerbaycan politikas yznden blgesel ibirliinde hare-ket sahas daralan Trkiye, Rusyann blgedeki stnlnden dolay, Kakasyadaki dier atmalarn zlmesinde de uzak bir aktr ola-rak kalmtr. Hem 11 Eyll hem de Austos 2008 krizi Trkiyenin Kaf-kasya genelinde rolnn artaca gibi bir izlenim yaratsa da Ankarann bl-geye ynelik politikas maalesef tam odaklanamamlk hissi vermektedir.

Trkiye ve Rusyann son dnem-deki ekonomik ve diplomatik iliki-lerinin artmas bu noktada bir frsat olarak grlerek, Gney ve Kuzey Kakasya genelinde Ankara z-mn bir paras olmak iin adm-lar atabilir. Ermenistanla Trkiye arasnda gerginliin blgede etkin olmak iin engel tekil etmemesi ve Kakasyada istikrarn salanmas konusunda Rusya ve Trkiyenin ortak admlar atma zaman gelmitir. Byle bir giriimde bulunmak iin blgenin daha da istikrarszlamas ya da Austos 2008deki gibi yeni bir atmann yaanmasn beklemeye gerek olmad da ok aktr.

Gvenlik ve enerji konularnda gn-demdeki yerini her daim koruyan

Kakasya son 10 ylda dikkatleri daha da zerine ekmitir. Gerek Gney gerekse Kuzey Kakasya et-nik, tarihsel ve altyapsal mirasn yansmalarn Rusya, Trkiye ve ran gibi evre lkelerde aktif olarak his-secirmektedir. Bunun yannda Bat lkelerinin blgeye olan ilgisi her ge-en gn ivmesini artrmaktadr. Kaf-kasya da scak gelimelerin merkeze oturduu dnemlerde Trkiyenin rol gndemlerde yerini almakta-dr. Fakat hem uluslararas bir aktr hem de bir blge gc olarak Tr-kiye Kakasyann istikrar iin daha aktif bir rol stlenmelidir. Trkiye ve Rusyann son dnemdeki ekonomik ve diplomatik ilikilerinin artmas bir frsat olarak grlmeli ve yeni bir Austos 2008 krizi yaanmadan Moskova ile Ankara bugnden ba-layarak blge istikrar iin ortak stra-tejik admlar atmaya balamaldr.

-

-, - -. , , . , - . -, 2008 -, - , , , -, , -, .

, , , , -, - .

-

, - , . - - - , - - . , 11 2008 , , , - - .

-, - , - , . - - - . -, - , 2008 .

KaynaklarIllusion of Power: Russia after the South Caucasus Battle. Stanislav Sec-1. rieru The Caucasus Under Soviet Rule. Alex Marshall2. Turkey in world politics: an emerging multiregional power. Barry M. 3. Rubin, Kemal KiriiImagining Circassia: David Urquhart and the Making of North Caucasus 4. Nationalism. Charles KingKafkasyada Neler Oluyor? Mitat elikpala5. Souk Sava Sonras Kafkasya. Kamer Kasm6. Be deniz Havzasnda Trkiye. ar Erhan, Mustafa Aydn7.

. : 1. . . , . : -2. . : 3. . ? 4. . 5. , . 6.

GNDEMRUSYA40

GRGNDEM TOPLUM >>

41

R usya veya Rus Kltr deyince aklmza ne geliyor? Rusyada yllar-ca yaayan ya da en azndan turistik bir seyahatle dahi olsa bu lkede bulunmu ya da tam aksine bu l-keye daha nce hi gitmemi insanlarn bu soruya verecei cevaplar elbece farkl olabiliyor. Getiimiz gnlerde Rusya merkezli nl bir internet sitesi tarafndan, dnyann deiik lkelerinde yaayan birok internet kullancs arasnda yap-lan bir anketle, insanlarn, Rusyaya bak ve Rusya algs test edilmeye alld. Uluslararas Seyahatler iin bilet satlar yapan Rus seyahat arama motoru momondo.runun gerek-letirdii ankece, Ruslarn yabanclar tarafndan nasl alg-landn gzler nne seren ilgin ayrntlar ortaya kt.Binlerce kullanc tarafndan ziyaret edilen sitenin yapt anketin sonularna gre, ankete katlanlar; Rusyann ve Rus Halknn Sovyet zamanlarndan bu yana ok kk de-iimler yaad, ancak hala eski Sovyet kltrn koru-duu kanaatinde. ounluu (%77) Rusyay daha nce hi ziyaret etmemi olan kullanclarn verdii cevaplar ise ilgin klieler etrafnda toplanyor. Dnyann deiik lke-lerinden ankete katlan kullanclarn verdikleri cevaplara gre Rusya deyince insanlarn aklna ilk srada sra-syla; Souk klim ve Kar (%34,3), Vodka (%28,6) ve Gzel Rus Kadnlar (%17) geliyor.

Katlmclarn %11i, Rusya deyince akllarna, Ruslarn dnyaca nl Kar ve buz balesinin geldiini, %8,5i Or-todoks Kiliselerinin, %4 ise Atletizm Sporcularnn arm yaptn ifade eci.Ankece yer yer ilgin cevaplara da rastlanyor. rnein Birleik Krallktan ankete katlan birisi Rusyay, Kulak-lar rten kar kalpa ile hatrladn anlatrken, Rusyay Kalanikof Silahlar ve KGB Ajanlar ile btnletiren-lerin says da az deil.Katlmclarn %23nn Rusyada daha nce bulundu-u ifade edilen ankece, bu katlmclarn grece daha gereki cevaplar verdikleri gzlemleniyor. Bu katlmc-larn cevaplarna baklrsa Rusya kendisini ziyaret eden kitleler iin; Babukalardan (Rus Nineleri), Bor

? - , - , , - , , - . Momondo.ru. , , . , - , , - . , , , - 34,3%, 28,6% , 17% . 11% , 8,5% , 4% - . . , , , - -

. - , - . 23% , -, , , , . : , , , , . ., 77% , ,

GNDEMRUSYA42

orbasndan, Havyardan, Rus-larn misafirperverliinden ve ok Pahal Otellerden ibaret..Danimarkadan ankete katlan Nuno Manuel adl katlmc Rusya hakkn-da biraz daha ayrntl bilgiler veriyor. Nunoya gre Rusya; Bir ucu Kali-ningrad, br ucu Japon Denizine dayanan ve kk kylerden, byk ehirlerden oluan bir lke.. Ayr-ca Kzl Meydanyla nl olan bu lke, inde kaln botlarla gezen in-sanlarn yaad, her taraf kiril harf-leriyle ve trl gizemlerle dolu usuz bucaksz bir dnya..Ankece ilgin olan bir dier konu ise ankete katlanlar ierisinde %77lik bir ounluu oluturan ve Rusyaya daha nce hi gitmemi olan katlm-clarn, Rusyay en ksa zamanda grmek istediklerini vurgulama-lar.. Yine bu kitlelerin ifadelerine gre; Rusyay bugne kadar ziyaret edememi olmalarndaki en byk etken; Rusyaya vize almann zor olmas ve biraz da uzun srmesi ve dolaysyla bu durumun; Rusyaya ksa zamanl ve spontane bir geziyi imkansz klmas olarak ifade edili-yor.Gndem Rusya Ekibi olarak olarak bizler de deerli okuyucularmzn kafasndaki Rusya algsn merak ederek www.GundemRusya.com ad-l internet sitemizde bir anket olu-turduk. Byk ounluu Trkiye ve Rusyada yaayan vatandalarmzdan oluan takipilerimizin cevaplarnn, Trkiyede yaayan insanlarn, Rus-ya hakkndaki alglarn lebilme

adna bir fikir verebileceini d-nerek hazrladmz ankece, kresel algya paralel sonulara ulatk. Bu sonucun ortaya kmasnda elbece yukarda ad geen ankece en ok cevaplanan klar kullanmamzn da pay yksek. Gndem Rusya takipilerinin katl-d anket sonularna gre ankete katlan her yz kiiden 25inin Rusya deyince ilk olarak aklna Gzel Rus Kadnlar geliyor. Rus Gzelliini, %15 oy oran ile Kzl Meydan ve %14 oy oranyla Vodka takip ediyor. Katlmclarn %12si Souk klim ve Kar cevab-n tercih ederken, Rus Edebiyatn tercih edenlerin oran da %11 se-viyesinde kald. Dier cevaplar ise; Kalanikof %6, Matruka %6, KGB %4, Ortodoks Kilisesi %3, Bor orbas %2 ve Babukalar %2 eklinde sraland. *Momondo.ru seyahat arama moto-ru

. - , - . www.Gundem Rusya.com , - -. , -, -, , - .

- Momondo.ru: . , , - www.GundemRusya.com, , - . - - 15% . 14% . 12% , - , 11% -, . 6% - - . 6% . 3% - 2% .Momondo.ru - , -, .

GndemRusya takipileri-nin katld anket sonula-rna gre ankete katlan her yz kiiden 50sinin Rusya deyince ilk olarak aklna Gzel Rus Kadnlar geliyor.

%25, , www.GundemRusya.com, -, - - .

FARKI...ARACIN IZDA

ARA VE AKNN%(

GNDEMRUSYA44

GRGNDEM ETM >>

Moskovaya giden yol...

Trkiye ve Rusya sosyal, ekonomik ve kltrel er-evede ilikileri her geen gn geniletiyorlar. Trk renciler, son dnemde

Rus diline ve Rusyada eitime daha ok ilgi gsteriyorlar. Yurt dnda kaliteli bir eitim almak iin lkeleri ehir hayat, eitim ve kltr bala-mnda tanmak lazm. lk saymzda Moskovadaki en nemli yksek -renim kurumlar ve onlarn kltrel yapsyla ilgili bilgi veriyoruz...

...

- -, . . - , - , - . - ...

45

smek Konak

Moskovadaki en iyi niversiteler

Moskova, Rusyann en nemli e-hirlerinden biri. Bakentte matema-tik, fizik, felsefe, tp, hukuk ve eko-nomi alannda kaliteli eitim veren ok sayda niversite var. Onlarn en nemlilerini yle sralayabiliriz:

MGU(Lomonosov Moskova Dev-let niversitesi):

Rusyann en eski, en nemli ve ileri gelen klasik niversitesi MGU, bilim ve kltr merkezlerinden biri. 1940 ylnda Mihail Vasilyevi Lomonov namna bu ad ald. MGUnun 15 bi-limsel aratrma enstits, 39 fakl-tesi, 300den fazla krss ve 6 ubesi var. niversitede lisans ve yksek li-sans programlarnda yaklak 35 bin, doktorada 5 bin ve hazrlk blmle-rinden 10 bin dinleyici okumaktadr. Fakltelerde ve bilimsel aratrma merkezlerinde 4 bin profesr ve -retmen, yaklak 5 bin retim ele-man almaktadr. MGU zellikle matematik, fizik ve ekonomi prog-ramlarnda uzmanlayor.

niversite bnyesinde:Rusyann en nemli ktphane-vlerinden biri olan MGU Bilimsel Ktphanesi,MGU zel Eitim Bilim Merkezi,vMGU renci Tiyatrosu,vZooloji Bilimsel Aratrma Mer-vkezi,MGU Bitki Mzesi,vYaratc Kulp, Altn Ormanlar,vMGU R. V. Hohlov Alpklup,vCorafya Bilimsel Eitim Mzesi,vMGU Tarih Mzesi,vMGU Arivi,vRusyann en eski bilimsel botanik vbinas MGU Botanik Bahesi,MGU Blteni-farkl fakltelerin vsreli yaymlar,MGU Yat Kulb v

bulunmaktadr.

MGMO(Moskova Devlet Diplo-masi Ensitts-Rusya Federas-yonu Dilikiler Bakanl ni-versitesi):MGMO, iinde uluslaras ilikiler, blgebilim, uluslararas hukuk, siya-set bilimi, kamu ynetimi, gazete-

cilik ve halkla ilikiler olmak zere 12 eitim dalnda uzman yetitiren Rusya niversitelerinin nde gelen-lerinden biri.

niversite, eitimin hukuki alann-da byk lnn iinde yer alyor. MGMO bnyesinde 6 enstitt, 8 faklte bulunmaktadr. Ayn zaman-da niversitede subay-askeri dilbi-limci yetitiren askeri krs var.

niversite, en fazla yabanc devlet dili (53 yabanc dil) reten yksek retim kurumu olarak Guiness Re-korlar Kitabna girdi.

. - , - -, , , -, . :

( - . . ): , -

, . 1940 . 15 - , 39 , 300 6 . - 35 , -, 5 10 - . - - 4 - , - 5 . , - .

: v , -v , ,v- v , ,v v, . . -v,- -v, ,v ,v -v , -v - ,- ,v

( - - - - ): - - , - 12 , - , -, , , -,

GNDEMRUSYA46

niversitedeki farkl renci or-ganizasyonlar yle:

MGMO renci Kulb,vMGMO renci Birlii,vBilimsel renci Topluluu bn-vyesinde:* MGMO Debat(tartmalar) Kulb,* Kulp Ekonomikus(2009 ylnda kuruldu),* Kulp Solo,* Entelektel Oyunlar Kulb* Kulp Ruskoe Slovo(Rusa kelime)* Kulp Uluslararas Enerji Po-litikas* MGMO Buisness Kul-b(2001 ylnda kuruldu)* MGMO Trk Kulub, Kardelik Sovyeti bnyesinde:v* MGMO Azeri Kardelii,* MGMO Ermeni Kardelii,* MGMO Grc Kardelii,* MGMO Alman Kardelii,

NU VE (Ulusal Aratrma niversitesi- Ekonomi Yksek Okulu):NU VE, Rusyann en nemli, en prestijli nde gelen niversi-telerinden biri. 1992de Devlet niversitesi-Ekonomi Yksek Oku-lu olarak kuruldu. 2009 ylnda Ulu-sal Aratrma niversitesi statsne kavutu. 2010da ise Ekonomi Yksek Okulunda Rusyann ilk akademik doktoras ald. niversitenin profili, sosyal-ekonomik, beeri bilimler, ayn ekilde matematik ve biliimden olu-

uyor. niversite bnyesinde 20den fazla faklte ve blm var. Askeri kr-s var. Saint Petersburg, Nijniy Nov-gorod ve Permde 3 ubesi var.

MFT(Moskova Fizik-Teknik Ens-tits - devlet niversitesi)MFT, Moskova blgesinde, Mos-kovada Dolgoprud ve Jukovda bu-lunan Rus niversitesi, arlkl ola-rak teknik alanda 39 ulusal aratrma niversitesinden biri. Ayn ekilde fizik teknik okulu olarak biliniyor. Onu bazen Rus MTi(Massachusec Teknoloji Enstits) olarak adlan-dryorlar. Uygulamal matematik, teorik ve uygulamal fiziin en yeni alanlarnda almak iin renci ve mhendis yetitirme amal fizik-teknik sistemi, MFTdeki eitim srecinin ayrt edici zelliidir. Ayn ekilde gnmzde sistem analizi ve ynetim, biliim ve hesaplama teknii, bilgisayar gvenlii alan-larnda uzmanlar yetitirmektedir. REA(Rusya G. V. Plehanov Eko-nomi niversitesi)REA ekonomi, ticaret bilimi, teknik ve teknoloji alanlarnda yksek ka-litede uzman yetitirme ve yeniden eitme zerine en nemli eitim ve bilim merkezidir. niversite bnye-sinde niversite ncesi eitim, siya-set bilimi ve hukuk, uluslararas eko-nomik ilikiler, ekonomi ve matema-tik, genel ekonomi, uzaktan eitim, alma, biliim, ticare bilimi ve sat, ynetim, mhendislik ve ekonomi,

. - , - . - , - . - , - - . - - (53 ).

-: ,v -v, - v,

o o ( 2009 ), ,o o

, ,o o , o ( 2001 ), o ( -),

[1]: v -o , o , ,o o ,

( - ):

- , - . 1992 (-).

2009 -

GNDEM ETM

47

pazarlama, bankaclk ve sigortaclk, vergilendirme, borsa ve finans fakl-teleri var. niversitede 160n stn-de profesr, retim yesi, 550den fazla doent ve retim eleman var.

MGTU(Moskova N.E. Bauman Devlet Teknik niversitesi)MGTU, Rusyadaki ilk ve en nemli

teknik niversitelerden biri, Avru-pann nde gelen teknik yksek retim kurumlarndan biri, bilim merkezi, Rusya halklarnn kltrel mirasnn deerli objesi.

Moskovadaki yksek retim ku-rumlarnn eitim seviyesini reyting-lerde u ekilde grebiliriz:

-, 2010 . - -, , - .

. . - 3 : -, .

( - - - ):

- , , , 39 - . . MIT. - -, , - . - , - , .

( - ..

):

- - -, , . -: - , - , - , -, -, , , , -, , , -, , - , -. 160 , , 550 - .

( - - . . . ):

- - , - , , - .

- :

1.sra II. sra III. sra yl Aklama

MGU NU VE SPBGU 20114 International Colleges & Universities, Rusya yksek retim kurumlar reytingi

MGU NU VE SPBGU 2010 Webometrics, Rusya yksek retim kurumlar reytingi

MFT MGMO NU VE 2010RA Novosti, EGEnin puan sralamasna gre Rusya yksek retim kurumlar reytingi

NU VE MGU REA 2008Jurnal Pryame invesitii, Mezunlarn kazan seviyesine gre Rusya yksek retim kurumlar reytingi

GU NU VE REA 2008 Jurnal Pryame invesitii, Rusyann en prestijli yksek retim kurumlar

NU VE MGU MGTU 2007 mersant, Rusyann en popler yksek retim kurumlar,

I II III

2011 4 International Colleges & Universities,

2010 Webometrics,

2010 ,

2008 ,

2008 ,

2007 ,

GNDEMRUSYA48

GRGNDEM GR >>

GR

H em Saratovdan hem de Rusya Sos-yal Bilimler Devlet niversitesinden memnun bir ekil-de ayrldm. Her iki niversitenin de bana ok ey kacna inanyo-rum. zellikle Saratov bnyesin-de bulunan Trk Dili ve Kltr Merkezi kendimizi gelitirmemiz iin youn bir program dzenledi. Hem niversitede Rus renciler-le birlikte derslere girdik, hem de bu merkezde bulunan retmenler aklarmz kapatmamz iin zel dersler verdi. Trk eitim sistemiy-le Rus eitim sistemini karlat-racak olursam, Rusyada eitimin oturmu olduunu syleyebilirim. Maalesef, Trkiyede eitim sistemi henz istediimiz yerde deil. Bir Trk iin Rusyada renci ol-mann bir sr avantaj var. Farkl bir lkede, farkl kltre sahip olan insanlarla ayn sralar paylamak benim iin elenceliydi. Kitaplardan okuduumuz ou eyi canl olarak grme imkn buldum. Souk ola-rak bilinen Ruslarn aslnda souk grnml ama scakkanl olduk-larn rendim. Oradan edindiim arkadalklarm hala devam ediyor. niversite ortamnda en ok zorluk ektiim konu ise, hocalara isim ve soy isimle birlikte hitap edilmesiy-di. Ben bunu bir trl becereme-dim. Ya yanl telamuz ecim, ya da soy isimlerini kartrdm. Neyse ki, yabanc renci olduum iin hoca-lar bu konuda anlayl davrandlar bana. ehirdeki sosyal hayat, Mslman bir Trk kz iin fazla hareketliydi. Genelde Trk kzlar evde ya da bir kafede arkadalaryla oturup ay imeye alk olduu iin, renci-lerin srekli mzelere, konserlere,

tiyatrolara vs. gitmesi pek allagel-dik bir durum deil. Rusyada -renci olmamn bir dier katks ise okuma alkanl kazanm olmam. Otobste, metroda, ders saatini beklerken koridorlarda bile srek-li okuyan insanlar grmem, beni daha ok okumaya tevik eci. Hep olumlu eylerden bahsecim aslnda. Mesela, Kurban bayram-n Rusyada geirmi olmam beni ok hznlendirdi. Trkiyede her-kes aileleriyle birlikte tatildeyken, Rusyada okula gidip ders dinlemek ok zordu benim iin. Ksacas, Rusyada renci olmak her eye ramen ok gzeldi ama bu tr dezavantajlarnn bulunduunu da belirtmek isterim.

- -, . , - . - , - . - , , . - , , - -. , , . . ,

-, . - , . , , , , -. . -. - : - , . , , , -. - -. - - . , -, , . . , - , , , , , .- . , -, -, . , - , , . , , . - , - - , .

Fatih niversitesi Rus Dili ve Edebiyat blmnde burslu olarak eitim grdm. niversitemin Rusya ile anlamas sayesinde 3. snfn 2. dneminde Saratov Devlet niversitesinde, 4. snfn

1. dneminde ise Rusya Sosyal Bilimler Devlet niversitesinde eitim aldm.

Saratov ve Rusya Sosyal Bilimler Devlet niversiteleri, Dnml renci

,

- , . - -, - , .

KOLAY

- - -

- -

: ekerhane Mahallesi, Eskiehir Yolu, Kerim Kadhan han Kat:2, Alanya - Antalya, Turkey

: 0242 513 4112

(web sitesi) : www.edurus.com.tr

GNDEMRUSYA50

GRGNDEMENERJ

Maliyeti 12 milyar dolardan fazla olan 765 mil uzunluundaki Nord Stre-am boru hac, Rusyann gaz devi Gazproma gre Rusyay Baltk de-niz yata zerinden dorudan Av-rupa Birliine balyor. Nord Stream hissedarlar komitesi bakan olan Eski Alman Lider Gerhard Schroderle kadeh kaldran Putin, Almanyaya teslim edilecek olan enerjinin yalnzca Avrupa enerji sektrne deil, ayn zamanda dnya enerji sektrne de somut bir katk salaya-can dnyor.

Yeni boru hac projesinde yer alan aktrlerin pay ise yle;

Gazprom Nord Stream AG (Rusya) %51

BASF SE/Wintershall Holding (Almanya) %15

E.ON Ruhrgas AG (Almanya) %15

N.V. Nederlandse Gasunie (Hollanda) %9

GDF Suez S.A (Fransa) %9

Bugne kadar Rusya, doalgaz Ukrayna zerinden gndere-biliyordu ve iki lke arasnda yaanan gerginlikler, Avrupay soukla ba baa brakyordu. Ancak, Nord Stream yllk 55

Yeni Doalgaz BORU HATTI Ukraynaya Uramyor Rusya ile Ukrayna arasndaki gaz sorunu, kukusuz son yllarn en ok konuulan kresel konularndan birisi. 1991de Sovyet Birliinin knden beri, iki lke arasndaki ilikilerde enerji fiyatlaryla ilgili ihtilaf hep ana problemini tekil etti.

Rusya ve Ukrayna arasnda doalgaz $yatlar ile ilgili tartmalarn tavan yapt bir zamanda, Rus Babakan Vla-dimir Putin 6 Eyllde yeni bir doalgaz boru hattnn aln yapt. Putinin %alar nnde aln yapt boru hatt, Rusya-Finlandiya snrnda bulunan Portovaya kompresr istasyonunda ilk Nord Stream boru hattna gaz pompalamaya balad.

Mal

iyet

i 12

mily

ar d

olar

dan

faz

la o

lan

765

mil

uzun

luu

ndak

i Nor

d St

ream

bor

u ha

tt,

Rusy

an

n ga

z de

vi G

azpr

oma

gr

e Ru

sya

y

Balt

k d

eniz

yat

a

zerin

den

dor

udan

Avr

upa

Birli

in

e ba

ly

or.

51

. 1991 , - , .

, - , 6 - . , , , .

, , 765 , 12 , .

milyon metre kp doalgaz nmzdeki 50 yl boyunca yalnzca Almanyaya deil, ayn zamanda Fransa, ngiltere, Hollanda ve Danimarkaya da salayacak.

Putin, Ukraynann imdiye kadar olan transit lke statsnn ortadan kalkt-n Herhangi bir transit lke, bu transit olma zelliinden faydalanma eiliminde ol-mutur. Bu ayrcalk artk ortadan kalkyor szleriyle ifade eci. Rusyann enerji sekt-rnden sorumlu olan Babakan Yardmcs gor Sein, Rusya ve Ukrayna arasndaki mevcut anlamazlklar gz nnde bulun-durulursa, projeye yeni hatlar eklenebile-ceini aklad. Peki, Ukrayna transit lke statsn kaybederse, Rusyann gaz ihrac konusunda da etkisini tamamen kaybeder mi? Bu soruya enerji uzmanlar, yeni nakil rotalarnn almasna ramen Ukraynann gelecek yllarda Rusyann gaz ihracnda ok nemli bir rol oynayaca eklinde ce-vap veriyor.

Ukrayna ile enerji krizi!

2006 ylnda, Rusyann, demesi gereken

, - , - 765 , 12 , - . - , , , , , , .

: Nord Stream AG () %51BASF SE/Wintershall Holding ( ) %15E.ON Ruhrgas AG ( ) %15N.V. Nederlandse Gasunie ( ) %9GDF Suez S.A () %9 - , - , , . , - , - 50 , , , ,

. B. Alper Bykarslan

GNDEMRUSYA52

bedeli demedii iin Ukraynaya gaz vermeyi kesmesiyle artan Rusya-Ukrayna enerji krizi zerine Ukray-na da bu kesintiye karlk olarak Rusyann Avrupaya olan gaz sevki-yatna el koydu.

Ancak yl sonra gaz sava ei grlmemi bir boyuta ulat. Avrupada allmadk derecede so-uk geen birka k hafas boyun-ca, ou Avrupal tketici, birbiriyle adeta kapan ve asla geri adm atma-yan iki Sovyet lkesi arasndaki kriz nedeniyle donma noktasna geldi.

Ukrayna Devlet Bakan Viktor Ya-nukovi u anda gzaltnda tutulan eski Babakan Yuliya Timoenko tarafndan 2009 ylnda Rusyayla imzalanan gaz anlamasnn lkesi iin dezavantajl olduunu ne sr-yor. Yanukovi, Rusyayla bu konuda yaplan mzakerelerin nafile oldu-una inansa da bu konudaki tepkisi-ni Neyle cezalandrldmz bilmek istiyoruz. Yllk olarak 5 ila 6 milyar dolar daha fazla bir bedel dyoruz. lkenin ulusal btesinin yaklak olarak %20si Rus gazna harcanyor. Bu hi adil deil ve ekonomimiz bu be-deli uzun sre karlayamaz. Almanlar ne dyorsa biz de aynsn demek is-tiyoruz szleriyle dile getiriyor.

Yanukoviin bu konudaki sert tep-kilerine karlk Gazprom Bakan Aleksey Millern cevab hzl ve biraz da alayc oldu; Polonya, Ma-

caristan, Trkiye ve Romanyadaki tketicilere gre Ukrayna daha az miktarda gaz alyor. Ukraynal part-nerlerimizin Ucuz Rus Gaz adl bir trene bindikleri ve hangi istasyonda ineceklerini bilmedikleri ynnde bir izlenim gryoruz; kmaz bir sokaa ynelmi olabileceklerinin farknda de-iller. Kontra$a olan ne varsa, 2019 y-lnn sonuna (sona erme tarihi) kadar tamamlanmak zorunda.

Batl hkmetler, Rusyann daha az zengin olan komularna ekonomik konularda bask uygulamasn ve eski Sovyet lkelerine politik irade-sini empoze etme noktasnda enerji kaynaklarn bir silah olarak kul-lanmasn tekrar tekrar eletirirken, Rusya bu ithamlar reddediyor.

55 - .

, -, - - . - . -, - . -, , - , - . , , - 100% ? - , , , - .

-!

2006 - - , - . - ,

.

3 -. , -, - , - - , .

- , , - 2009 -- , - , - . , - , -: , . - 5-6 . ... 20% . - - . , - . - - : - , -, , . , - , ; , , . , - , , 2019 .

- , , - - .

GNDEMENERJ

53

Mobilya Balant Elemanlar ve

Aksesuarlar Fuar

www.meb-expo.ru

POWER ELECTRONCS

Uluslararas Salk, Medikal Ekipman ve Gla Fuar

www.messe-duesseldorf.de

RUSYAFUAR

Enerji ve G Fuarwww.powerelectronics.ru

Uluslararas Beton Fuar

www.ad-media.de

Uluslararas Makine Mhendislii ve Metal Gleme Fuar 7 - 9 Aralk 2011www.expokazan.ru

Mechanical Engineering & Metalworking 2011ICCX

Russia 2011

EKONOM >>

ZDRAVOOKHRANENYE 2011

MOS

KOVA

M

EBEL

201

1

GNDEMRUSYA54

GRGNDEM PORTRE >>

N evskiynin doumu ve ailesiAleksandr Nevskiy 1221de dodu, 1263 ylnda vefat eci. Nevskiy, Knez Yaroslav Vsevolodovi ve Knez Mstis-lav Udatnyn kz Prenses Feodosiyann ailesinde dnya-ya geldi. Aleksandr Nevskiy ile ilgili ilk belgeler 1228 ylna ait. Novgorodta knezlik yapan Ya-roslav halkla sorun yaad ve eski yurdu olan Pereyaslavl-Zaleskiye dnmek zorunda kald. Ayrlmasna ramen iki kk yataki o-lunu Fedor ve Aleksandr Novgorodta gvenilir boyarlarn ve-layetine brakt. Fedorun lmnden sonra Aleksandr, Yaroslov Vsevolodoviin en yal olu oldu. 1236 ylnda Novdogorod knez-liine atand, 1239 ylnda ise Pololu prenses Aleksandra Bryais-lavna ile evlendi.

Nevada zafer15 Temmuz 1240 ylnda jor Nehri aznda Neva kysn-da, svein gelecekteki yneticisi Yarl Birgerin nderlik ecii sve ordusuna kar Nevskiynin kazand zafer, gen kneze genel bir n kazandrd. zellikle bu zaferi iin Knezi, Nevskiy olarak adlandrdklar sylense de bu takma ad, ilk defa 14. yzyla ait kaynaklarda yer almaya balad. Bilindii zere knezin baz torunlar da Nevskiy adn tamlar.

Alman tehlikesi: buz zerinde muharebeBu arada Novgorodu batdan yeni bir tehlike sard. Baltktaki Alman hallarn ve Reveldeki Danimarkal valyeleri toplayan Litvanya, Novgorod topraklarn igal eci. Novgorodtan Yaroslav Vsevvolodovie yardm iin eli gnderildi. Buradan Novgoroda olu Andrey Yaroslaviin ynetiminde olan, sonra da Aleksandrn baa getirildii silahl bir birlik gnderdi. Aleksandr, valyeler tarafndan alnm Koporye ve Vodskaya Zemlyay kurtard, sonra Pskovdaki Alman garnizonunu dac. Rigadan gelen -

1221 , 1263 . - - -, - (). 1228, , , -, . , - . . 1236 , 1239 - .

, , 15 1240 , - . -, , - XIV . , . . , - , , . . - -, . - , . -

Rusyann kurtarcs:

Aleksandr Nevskiy

:

Aleksandr Yaroslavi Nevskiy (1221-1263)1236-1251 yllarnda Novgorod kneziydi (Prens). 1252 ylndan itibaren Vladimir byk knezi oldu. Knez Yaroslav Vsevolodoviin olu. svelere (Neva arpmas 1240) ve Alman valyelerine (buz muhaberebesi) kar zaferler kazand. Rus Ortodoks Kilisesi tarafndan azizlik mertebesine ykseltildi.

(1221-1263) 1236-51, 1252. -. ( 1240) ( 1242) . - .

smet Konak

55

Nev

skiy

Nev

skiy

15 Temmuz 1240 ylnda jor Nehri aznda Neva kysnda, svein gelecekteki yneticisi Yarl Birgerin nderlik ettii sve ordusuna kar Nevskiynin kazand zafer, gen kneze genel bir n kazandrd.

, , 15 1240 , .

: Hazrlayan: smek Konak

GNDEMRUSYA56

GRGNDEM PORTREvalyeler, Nevksiyin udskoye Ozera

zerinden geen birliklerini Litvanya snrna gtrmeye zorlayarak Doma Tverdislaviin nc Rus alayn orta-dan kaldrd. ki taraf, karar verilmi muhabere iin hazrlklarn yapt. Muharebe, udskoe Ozeronn buz-larnda, Voronniy Kamende 5 Nisan 1242 ylnda meydana geldi ve tarihe Ledovoe Poboie (Buz muhaberesi) diye geti. Alman valyeler yenildi. Aleksandr ve Orda Aleksandr Nevskiynin baarl as-keri faaliyetleri, uzun sre Rusyann bat snrlarnn gvenliini sala-mt, fakat douda Rus knezleri daha gl bir dman (Mool-Tatarlar) nnde boyun ediler. 1243 ylnda Mool Devletinin (Altn Orda) bat tarafnn yneticisi Batu Han, ele geirilmi Rus topraklarnn ynetimi iin Vladimir byk knezlik nvann Aleksandrn babas Yaros-lav Vsevolodovie verdi. Moollarn byk han Gyk, byk knezi 30 Eyll 1246 ylnda beklenmedik bir ekilde hayatn kaybecii bakent Karakuruma ard. O zaman byk knezin ocuklar Aleksandr ve And-rey, Karakuruma arldlar. Yaros-laviler Moolistana vardklarnda, Gyk Han ld, Karakurumun yeni sahibi Ogul - Gam Han, Andreyi byk knez olarak atad; Aleksandr da yklm Rusyann ve Kievin y-netimini ald. Neyse ki 1249 ylnda kardeler anavatana dnebildiler. 1252 ylnda Karakurumda Ogul-Gam, yeni Byk Han Meng tara-fndan devrildi. Batu Han, bu durum-dan yararlanarak ve Andrey Yaroslavii byk knezlikten uzaklatrmaya karar vererek, Altn Orda bakenti Saraya acilen arlan Aleksandr Nevskiye

Byk Knezlik nvann verdi. Fakat Tver Knezi Daniil Romanovi, kar-dei Yaroslavl ve Gali Knezi tarafn-dan desteklenen Aleksandrn kardei Andrey Yaroslavi, Batu Hann karar-na itaat etmeyi reddeci.

1262 ylnda han temsicilerinin l-d ve tatar tacirlerinin kovuldu-u Suzdal ehirlerinde isyanlar ba gsterdi. Aleksandr Nevskiy, Berke Handan af dilemek iin bizzat ken-disi hediyelerle Ordaya gici. Han,

, , - , .

. , 5 1242 . .

- - - , - -. 1243 , , , - - - . - , 30 1246 -. - . - , , - - , - . 1249 . 1252 - (). - -, - , -. , , - , , , , - . 1262 , - . , - . ; -, 14 1263 -. -

57

onu tm k ve yaz boyunca yannda tucu. Aleksandr ancak sonbaharda Vladimire dnme imkan buldu, fakat yolda hastaland ve 14 Kasm 1263 ylnda Gorodede ld. Naa, Vladimir Manastrnda(Rojdestvo Borodi) duruyor. Aleksandr Nevskiyin azizlik mer-tebesine ykselmesiDaha 1280 yllarnda Vladimirde Aleksandr Nevskiyin aziz olarak ka-bul edilmesi balad, daha sonra resmi olarak Rus Ortodoks Kilisesi tarafn-dan azizlik mertebesine ykseltildi. 1724 ylnda Deli Petro, kendi b-yk yurca adna (imdi Aleksandr-Nevskaya Lavra) Petersburgta bir manastr yaptrd. Birinci Katerina, Rusyann en byk nianlarndan biri olan, 1917 ylna kadar geerli olan Aleksandr Nevskiy niann kurdu. 28 Aralk 2008 tarihinde yaynlanan geni apl bir anketin sonularna gre Aleksandr Nevskiy Rusyann Ad olarak seildi. 13. yzylda Rus-lar 3 farkl ynden byk bir baskya