Wpływ doświadczeń dziecka na budowanie

więzi w rodzinie adopcyjnej jako warunek

powodzenia procesu adopcji

Grażyna Sobiecka-Górniak

„Dziecko jest księgą, którą powinniśmy czytać, i w której powinniśmy pisać…” Peter Rosegger

Doświadczenia dziecka- z rodziny pochodzenia- z pieczy zastępczej

Wiedza o doświadczeniach dziecka ułatwia budowanie więzi, ale nie jest jedynym warunkiem powodzenia procesu adopcji - ”czubek góry lodowej” do budowania więzi z dzieckiem konieczne jest też przepracowanie przez kandydatów na rodziców adopcyjnych żałoby po nienarodzonym dziecku biologicznym i uznanie adopcji jako własnej, ale nie gorszej drogi rodzicielstwa. Zanim więź –najpierw bycie w relacji, często trudnej, frustrującej. Do zbudowania więzi konieczny czas, obecność i wytrwałość.

Doświadczenia dziecka z rodziny pochodzenia

Doświadczenia przemocy ekonomicznej - Sylwia

Doświadczenia przemocy psychicznej - Agnieszka

Doświadczenia przemocy fizycznej - Natalia

Doświadczenia przemocy seksualnej - Natalka

Piramida potrzeb Maslowa: p. przetrwania, bezpieczeństwa, przynależności i miłości, poczucia własnej wartości i samorealizacji. Doświadczenia przemocy zakłócają tworzenie więzi. Lęk przed skrzywdzeniem, prowokowanie do odrzucenia albo odrzucenie, aby nie być odrzuconym

Syndrom zaburzenia więzi (RAD)

Reactive Attachment Disorder

Wg Johna Bowlby’ego przywiązanie między dzieckiem a matką, ta pierwotna więź, staje się wewnętrznym wzorcem innych relacji ze światem

Zaburzenie więzi w pierwszych trzech latach życia dziecka powoduje trudności w budowaniu trwałych relacji

Syndrom zaburzonych więzi

„Emocjonalna prostytutka” rozhamowanie-nadzwyczaj czarujące, kokietujące, ujmujące szczególnie do obcych, prawi komplementy, bezkrytycznie czułe wobec obcych, a nieczułe wobec rodziców

,,Dziecko z lodu” zahamowanie- zimne emocjonalnie, dalekie, obce, dystansujące się, unika dotyku, nie patrzy w oczy, nie przywiązuje się

Inne cechy: potrzeba kontroli, skłonność do manipulacji, czujność, kłótliwość, impulsywność, brak zasad, unikanie zobowiązań, skłonność do kłamstwa, niszczenie mienia, kradzieże, okrucieństwo

Warunki sprzyjające wystąpieniu syndromu

zaburzonych więzi u dzieckaNiechciana ciążaZażywanie alkoholu, narkotykówPrzemoc wobec matkiDepresja matkiZaniedbania opiekuńcze-brak reakcji na

płaczOddzielenie od głównego opiekunaCiągły ból-kolka, przepuklina, nieżyt uchaZmienne warunki opieki, wielokrotne

zmiany miejsca pobytu

Doświadczenia z pobytu w pieczy zastępczej

Problemy adaptacyjne- nagła, radykalna zmiana środowiska wychowawczego źródłem silnego stresu.

Przykład RobertaPrzebieg adaptacji i procesu wychowawczego zależy od efektywności wsparcia.

Doświadczenia z pobytu w pieczy zastępczej, c.d.

Problemy emocjonalne - początkowo utrata poczucia bezpieczeństwa, tęsknota za bliskimi, idealizacja domu rodzinnego - myślenie życzeniowe, konfabulacje.

Często na tym tle samoobwinianie się i zaniżone poczucie własnej wartości.

Doświadczenia z pobytu w pieczy zastępczej, c.d.

Doświadczenia przemocy rówieśniczej -przemoc fizyczna- przemoc jedynym znanym sposobem osiągania zamierzonych celów. Ofiara staje się katem.-przemoc psychiczna- etykietowanie, obniżenie poczucia własnej wartości, trudności w nawiązaniu więzi.-przemoc seksualna- efekt erotyzacji zachowań przez łatwy dostęp do pornografii, niekontrolowany proces uświadamiania seksualnego, obserwacja zachowań seksualnych dorosłych.

Doświadczenia z pobytu w pieczy zastępczej, c.d.

Problemy edukacyjne - wieloletnie braki w zakresie podstawowych umiejętności szkolnych, nawyk wagarowania, brak znajomości technik uczenia się, brak ciekawości poznawczej i motywacji do nauki.

Skutki długotrwałego pobytu w pieczy

zastępczejNiestabilność uczuciowa, niejednoznaczna przynależność dziecka oraz niejednolitość wzorców postępowania powoduje:

Trudności w nawiązywaniu trwałych więziTrudności w budowaniu poczucia tożsamościKwestionowanie władzy nad sobą – brak autorytetówPostawę roszczeniową - „mentalność gościa hotelowego”Wyuczoną bezradność

Doświadczenia dziecka przyczyną trudnych emocjiAmbiwalencja wobec rodziców -

konfabulacjeDawanie przez dzieci rodzicom

wielokrotnych szans na zmianęProblem „zdrady” rodzicówLęk przed rodziną - piecza zastępcza

źródłem bezpieczeństwa. Wprowadzenie wzorca rodziny alternatywnej - rodzina zaprzyjaźniona (art. 96 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej)

Jestem bezpieczny !Regres

Dziecko zaniedbywane w rodzinie pochodzenia, po umieszczeniu w rodzinie adopcyjnej i uzyskaniu poczucia bezpieczeństwa, ulega procesowi regresji do niższych etapów rozwojowych, aby niejako dać sobie szansę na przeżycie beztroskiego dzieciństwa.

,,Prześladowca” w rodzinie

Nieprzepracowane psychologicznie doświadczenia urazowe z rodziny pochodzenia mogą być rzutowane na nowych opiekunów. Dziecko odtwarza trudne doświadczenia, jakby dotyczyły teraźniejszości. Krzywdy doznane we wcześniejszym okresie przypisuje aktualnym opiekunom i ,,karze” ich za nie.

Wojciech Eichelberger twierdzi, że miłość u rodziców adopcyjnych rośnie powoli. Na jej powstanie potrzeba czasem kilka miesięcy, a nawet lat

Im starsze dziecko, tym zazwyczaj więcej czasu jest potrzebne do zbudowania więzi

Warto pamiętać !Rodzina jest dla dziecka, a nie dziecko dla rodziny

Dziękuję za uwagę