Γραμματική ενότητας 4ης « Εμένα με νοιάζει » w Προπαροξύτονα αρσενικά ουσιαστικά: Μερικά προπαροξύτονα αρσενικά ουσιαστικά (δηλαδή αυτά που τονίζονται στην προπαραλήγου- σα) που τελειώνουν σε –ος, στη γενική του ενικού και στη γενική και αιτιατική πληθυντικού κατεβάζουν τον τόνο στην παραλήγουσα. Οι σύνθετες και πολυσύλλαβες λέξεις καθώς και τα κύ- ρια ονόματα δεν αλλάζουν τόνο σε καμιά πτώση. Π.χ. ο άνθρωπος – του ανθρώπου , οι άνθρωποι – των ανθρώπων - τους ανθρώπους ο κίνδυνος – του κινδύνου, οι κίνδυνοι - των κινδύνων - τους κινδύνους αλλά : ο αυλόγυρος – του αυλόγυρου , οι αυλόγυροι – των αυλόγυρων – τους αυλόγυρους ο Θόδωρος – του Θόδωρου w Παραγωγή λέξεων : Πολλές από τις λέξεις που χρησιμοποιούμε, παράγονται, δηλαδή σχηματίζονται από άλλες λέξεις. Οι λέξεις που φτιάχνονται από άλλες λέγονται παράγωγες, ενώ οι λέξεις από τις οποίες βγήκαν αυτές οι λέξεις λέγονται πρωτότυπες. Π.χ. Πρωτότυπη à κλειδί , παράγωγη à κλειδώνω w Ουδέτερα ουσιαστικά σε –υ Τα ουδέτερα ουσιαστικά που τελειώνουν σε –ι, αυτό το ι γράφεται με γιώτα (ι). Υπάρχουν όμως Και κάποιες εξαιρέσεις που γράφονται με ύψιλον (υ) βράδυ, δίχτυ, δάκρυ, δόρυ, οξύ, στάχυ Πληθυντικός: βράδια, δίχτυα, δάκρυα, δόρατα, οξέα, στάχυα w Αδύνατοι τύποι προσωπικής αντωνυμίας Πολύ συχνά χρησιμοποιούμε τους αδύνατους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας, του, τον, της, την, τους, τις , τα ,αντί για τις λέξεις αυτού, αυτόν, αυτήν, αυτό, αυτούς, αυτές, αυτά. Για να τα ξεχωρίζουμε από το οριστικό άρθρο πρέπει να θυμόμαστε ότι τα άρθρα μπαίνουν πριν τα ουσιαστικά ή επίθετα, ενώ οι αντωνυμίες μπαίνουν πριν ή μετά το ρήμα, πάντα κοντά στο ρήμα. Π.χ. Κάλεσε τα παιδιά να έρθουν στο σπίτι μας. (άρθρο, δίπλα σε ουσιαστικό) Δεν τα άκουσα όλα όσα είπε στο τηλέφωνο. (αντωνυμία, δίπλα σε ρήμα) w Απλές και σύνθετες προτάσεις. Οι απλές προτάσεις μπορούν να έχουν : ü μόνο ένα ρήμα ( π.χ. Έλα) ü ένα ρήμα με το υποκείμενο (π.χ. Εγώ φεύγω) ü ρήμα, υποκείμενο και αντικείμενο (π.χ. Το σκυλί έφαγε το κόκαλο) ü ρήμα, υποκείμενο, κατηγορούμενο (Ο καιρός είναι ωραίος) Οι σύνθετες προτάσεις μπορεί να έχουν ένα ρήμα με πολλά αντικείμενα, υποκείμενα ή κατηγορούμε- Να που συνδέονται μεταξύ τους με το «και» Π.χ Ο Κώστας, ο Νίκος και η Έλενα έπαιξαν κυνηγητό, μπάλα και κουτσό.

4η ενότητα Επαναληπτικό τεστ « Ε μ έ ν α μ ε ν ο ι ά ζ ε ι »

« ΜΙΑ ΠΑΡΑΞΕΝΗ ΥΙΟΘΕΣΙΑ » Απέναντι απ’ το σχολείο μας είναι ένα παλιό οικόπεδο , που κανένας δεν ξέρει τους ιδιοκτήτες του και που λίγο πολύ έχει γίνει σκουπιδότοπος .Όλες οι γάτες και τα σκυλιά της γειτονιάς μαζεύονται εκεί και σκαλίζουν τα σκουπίδια που πετάνε διάφοροι . Τις ζεστές μέρες , είναι να πιάνεις τη μύτη σου ! Την ιδέα την είχε η Σόνια , και όλοι ενθουσιαστήκαμε . Βάλαμε κι ένα ωραίο κομμάτι στην εφημερίδα μας ανακοινώνοντας την υιοθεσία του οικοπέδου . Καλέσαμε όλες τις τάξεις να μας βοηθήσουν . Πρώτα απ’ όλα , τηλεφωνήσαμε στο Δήμο και ζητήσαμε να καθαρίσει το οικόπεδο από τα σκουπίδια και να βάλει στη γωνία έναν κάδο απορριμμάτων , Η αλήθεια είναι πως το οικόπεδο άλλαξε όψη . Ο πατέρας ενός παιδιού της Στ΄τάξης ήρθε μ’ ένα μηχάνημα και καθάρισε όλο το οικόπεδο από πέτρες και παλιοσίδερα , που ήταν εκεί χρόνια τώρα . Τα παιδιά της Ε΄τάξης έφτιαξαν μια ωραία πινακίδα , που ο πατέρας του Νίκου απ’ την τάξη τους , που είναι ξυλουργός , την έστησε στη μέση του οικοπέδου πάνω σ’ ένα στύλο , έτσι ώστε να τη βλέπουν όλοι . Η πινακίδα έγραφε :

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ , ΜΗΝ ΠΕΤΑΤΕ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ! Ο ΧΩΡΟΣ ΥΙΟΘΕΤΗΘΗΚΕ

ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΧΟΛΕΙΟΥ .

Η « υιοθεσία » έκανε εντύπωση σε όλους . Και να δεις που όλοι οι μεγάλοι ήθελαν ν’ ανήκουν στην « ανάδοχη οικογένεια » μαζί μ’ εμάς τα παιδιά ! Ο κύριος διευθυντής και η σύζυγός του , οι δάσκαλοι και οι γονείς μας . Είχαμε βγάλει και μια φωτογραφία του οικοπέδου όπως ήταν πριν , σκουπιδότοπος , και σιγά σιγά βγάζαμε κι άλλες φωτογραφίες στα στάδια διαμόρφωσής του . Ο πατέρας ενός παιδιού από τη Δ΄τάξη μας έφερε καινούριο φρέσκο χώμα και ρίξαμε στο οικόπεδο , για να φυτέψουμε γρασίδι . Και ο Δήμος μας έβαλε μια παροχή νερού για να το ποτίζουμε . Σχεδιάσαμε και χώρους για να φυτέψουμε λουλούδια και μικρούς , διακοσμητικούς θάμνους . Σ’ ένα σημείο το οικόπεδο είχε δυο δέντρα , που ήταν σχεδόν ξεραμένα . Τα κλαδέψαμε , τα ποτίσαμε και πήραν τ’ απάνω τους . Ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων μας χάρισε ένα λάστιχο για το πότισμα κι ένα σπιτάκι ξύλινο για τα πουλιά . Βάζαμε σποράκια και νερό σχεδόν κάθε μέρα , και σε λίγο καιρό , δε θα το πιστέψετε , άρχισαν να έρχονται πουλιά στο σπιτάκι και πάνω στα δέντρα . Μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς , το οικόπεδο από σκουπιδότοπος έγινε λουλουδότοπος . Σαν ανθίσανε τα πρώτα λουλούδια , ήρθε και ο δήμαρχος και μας ευχαρίστησε που φροντίζουμε τη γειτονιά , κι υποσχέθηκε να ποτίζει ο Δήμος τα λουλούδια και το χορτάρι , το καλοκαίρι που θα είμαστε διακοπές . Έχει δίκιο η κυρία ! Μπορεί να μην μπορείς να φτιάξεις όλο τον κόσμο , αλλά το απέναντι οικόπεδο το κάναμε « παράδεισο » , και μάλιστα – όπως είπε και η κυρία διευθυντού , που είναι πολύ ζωόφιλη - « παράδεισο των πουλιών » .

ΝΑΝΝΙΝΑ ΣΑΚΚΑ-ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Σχολείο …στα μέτρα μας!

4η ενότητα Επαναληπτικό τεστ « Ε μ έ ν α μ ε ν ο ι ά ζ ε ι »

1. Να γράψεις στις επόμενες γραμμές την περίληψη του παραπάνω κειμένου . Να προσπαθήσεις να επικεντρωθείς στα πιο ουσιώδη σημεία του κειμένου , αποφεύγοντας να αναφέρεις τις λεπτομέρειες : ___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________

2. Να απαντήσεις στις παρακάτω ερωτήσεις : § Ποια ιδέα είχε η Σόνια ;

________________________________________________________________________

§ Ποια ήταν η πρώτη ενέργεια των παιδιών όταν ανακοινώθηκε η υιοθεσία του

οικοπέδου ; ________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

§ Με ποιο τρόπο βοήθησαν οι μαθητές των άλλων τάξεων στην πρωτοβουλία

που πήραν τα παιδιά της Δ΄ τάξης ; ________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

§ Ποια ήταν η εικόνα του οικοπέδου στο τέλος της σχολικής χρονιάς ;

________________________________________________________________________

§ Λέμε ότι το οικόπεδο υιοθετήθηκε από τα παιδιά . Τι σημαίνει αυτό ; Πώς το

καταλαβαίνεις εσύ ; ________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

4η ενότητα Επαναληπτικό τεστ « Ε μ έ ν α μ ε ν ο ι ά ζ ε ι »

3. Στην 4η παράγραφο του κειμένου υπάρχουν ορισμένες λέξεις υπογραμμισμένες . Να τις μεταφέρεις στην κατάλληλη στήλη του παρακάτω πίνακα :

ΑΡΘΡΟ + ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ + ΡΗΜΑ

4. Στο κείμενο συναντήσαμε τις παρακάτω προτάσεις . Να τις χαρακτηρίσεις σαν απλές ή σύνθετες : § Την ιδέα την είχε η Σόνια . ⇒ _________________

§ Το οικόπεδο άλλαξε όψη . ⇒ _________________

§ Βάζαμε σποράκια και νερό σχεδόν κάθε μέρα . ⇒ _________________

§ … να ποτίζει ο Δήμος τα λουλούδια και το

χορτάρι .

⇒

_________________

§ Είχε δίκιο η κυρία ! ⇒ _________________

§ … για να φυτέψουμε λουλούδια και μικρούς ,

διακοσμητικούς θάμνους .

⇒

_________________

5. Να συμπληρώσεις τα κενά με τα ουσιαστικά της παρένθεσης στον κατάλληλο τύπο , Προσοχή στους τόνους ! § Ο Δήμος καθάρισε τους _____________ ( χείμαρρος ) από τα σκουπίδια .

§ Τα γραφεία των _______________ ( υπάλληλος ) βρίσκονται στον τρίτο όροφο .

§ Η μυρωδιά του __________________ ( σκουπιδότοπος ) ήταν ανυπόφορη .

§ Η εργασία των __________________ ( άνθρωπος ) του χωριού είναι σκληρή .

§ Μελετήσαμε τις ασχολίες των _____________ ( κάτοικος ) του νομού μας .

§ Τα κάγκελα του ______________ ( αυλόγυρος ) είναι σιδερένια .

§ Δεν πρέπει να αψηφούμε τους ____________ ( κίνδυνος ) που παραμονεύουν.

§ Αυτό είναι το αυτοκίνητο του _____________ ( πρόεδρος ) της ομάδας .

6. Να γράψεις όσο περισσότερες λέξεις μπορείς από την οικογένεια της λέξης « ποιώ »: ____________ , ____________ , ____________ , ____________ , ____________ ,

____________ , ____________ , ____________ , ____________ , ____________ ,

____________ , ____________ , ____________ , ____________ , ____________ ,

4η ενότητα Επαναληπτικό τεστ « Ε μ έ ν α μ ε ν ο ι ά ζ ε ι »

7. Να συλλαβίσεις σωστά τις παρακάτω λέξεις : αρτοποιείο ⇒ ________________ έκτος ⇒ ________________

παράρτημα ⇒ ________________ έβδομος ⇒ ________________

ενθουσιάζομαι ⇒ ________________ δεύτερος ⇒ ________________

ενοχλητικός ⇒ ________________ όγδοος ⇒ ________________

εργοστάσιο ⇒ ________________ βουρτσίζω ⇒ ________________

συμμαθητές ⇒ ________________ εκδρομή ⇒ ________________

8. Να συμπληρώσεις το τελικό ν όπου χρειάζεται : τη φωτιά το χτίστη το κάτοικο τη ντουλάπα

το δάσκαλο τη γη το ψαρά το μπαμπά

το ξυλουργό το θερισμό το στρατιώτη το τζίτζικα

τη διευθύντρια τη γεωργία τη παραλία τη ελευθερία

9. Να γράψεις τα ρήματα που παράγονται από τα παρακάτω ουσιαστικά . Προσοχή στη ορθογραφία ! αποθήκη ⇒ ________________ βάρος ⇒ ________________

φως ⇒ ________________ θυμός ⇒ ________________

θεμέλιο ⇒ ________________ δουλειά ⇒ ________________

πάγος ⇒ ________________ κλειδί ⇒ ________________

ανάσα ⇒ ________________ κέρδος ⇒ ________________

κίνδυνος ⇒ ________________ σημάδι ⇒ ________________

Όνομα : ____________________________________ Βαθμός :

Επανάληψη στη Γλώσσα – 4η Ενότητα «Εμένα με νοιάζει»

Ονοματεπώνυμο: ……………………………………………………………………………………..…Ημερομηνία: ……………….

1. Ακούω και γράφω ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... .……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Διορθώστε τα λάθη στις παρακάτω λέξεις. Στην παρένθεση βλέπετε πόσα λάθη έχει η καθεμιά:

βράδυα (1) κύνδινος (2) περιβαλοντεικός (2) μόλληνση (2) προστατέβο(2) χρεισημοπειώ(3)

βιότωπος (1) η απηλεί (2) ανακείνοση (2) ηθοπειός (1) χείμαρος (1) ανακίκλωσει (2)

3. Να βρείτε και να γράψετε το ρήμα που παράγεται από τα παρακάτω ουσιαστικά:

4. Να βάλετε Α για κάθε απλή πρόταση και Σ για κάθε σύνθετη: ü Τα σκουπίδια είναι θησαυρός. (…….) ü Το χαρτί και το γυαλί μπορούν να ανακυκλωθούν πολλές φορές. (…….) ü Οι κάδοι ανακύκλωσης πρέπει να είναι μεγάλοι και ανθεκτικοί. (…….) ü Το σχολείο μας συμμετέχει σε πρόγραμμα ανακύκλωσης. (…….) ü Οι οικολογικές οργανώσεις ζητούν εθελοντές. (…….) ü Τα σκουπίδια που πετάμε ρυπαίνουν τις ακτές και τις θάλασσες. (…….)

πχ. φωνή à φωνάζω μπάλωμαà ανάσα à δίκη à προστασίαà προσπάθεια à στολίδιà κίνδυνοςà ανησυχίαà δροσιάà δουλειάà βράδυà φόρτωμα à ζέστη à δάκρυ à

5. Να σχηματίσετε τίτλους για τη σχολική σας εφημερίδα με το παράγωγο ρήμα του ουσιαστικού που είναι υπογραμμισμένο στην πρώτη στήλη και κάνοντας όποια αλλαγή χρειάζεται:

ρύπανση θάλασσα πχ. Η θάλασσα ρυπαίνεται. κίνδυνος περιβάλλον αύξηση θερμοκρασία αλλαγή κλίμα καταστροφή όζον ανησυχία πολίτες αγώνας παιδιά 6. Στις παρακάτω προτάσεις να κυκλώσετε τους αδύνατους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας (το, του, της κλπ) και να υπογραμμίσετε τα οριστικά άρθρα.

♣ Τα πουλιά έχουν τη δική τους γλώσσα. Τη χρησιμοποιούν για να αναγνωρίζουν τα άλλα πουλιά., ♣ Το περιβάλλον χρειάζεται προστασία από τους κινδύνους που το απειλούν. ♣ «Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να το καταφέρουμε!» είπαν τα παιδιά με μια φωνή. ♣ Τα νέα για την πετρελαιοκηλίδα τούς είχαν κάνει να χάσουν τον ύπνο τους. ♣ Το χαρτί, το γυαλί και το αλουμίνιο πρέπει να τα ανακυκλώνουμε για να τα χρησιμοποιούμε ξανά.

7. Να σχηματίσετε σύνθετα ουσιαστικά με τις λέξεις που δίνονται παρακάτω: (αυτός που φτιάχνει) (το μέρος που φτιάχνονται)

έπιπλο + ποιώ = επιπλοποιός και επιπλοποιείο άρτος(ψωμί)+ ποιώ = ………………………………. και …………………………………… υποδήματα (παπούτσια) + ποιώ = ………………………………. και ……………………………………. αγάλματα + ποιώ = .…..…………………………. και ……………………………………. αρώματα + ποιώ = ………………………………. και ……………………………………. ποτό + ποιώ = ………………………………. και …………………………………….

8. Να κλίνετε τα αρσενικά ουσιαστικά ο πύραυλος , ο δάσκαλος και ο άνεμος: ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ονομ. ο πύραυλος ο δάσκαλος ο άνεμος

Γεν.

Αιτ.

Κλητ.

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ονομ.

Γεν.

Αιτ.

Κλητ.