Bogorodiin vrtAutor: Nataa MarkoviNalazim se u Bogorodiinom vrtu na zemlji, kako dr Saa Brajovi naziva - Boku Kotorsku. Moja sagovornica je obrazovana, darovita, urbana i otmena mlada ena, zaljubljena u raskonu lepotu Gospe od krpjela, o kojoj je napisala i knjigu: "Gospa od krpjela - marijanski ciklus slika (Gospa od krpjela, Perast, 2000).

Istraivanja zapoeta poetkom 90-ih godina: Panorama Boke Kotorske, dr Saa Brajovi, i naslovna strana njene najnovije knjige o BokiNalazim se u Bogorodiinom vrtu na zemlji, kako dr Saa Brajovi naziva - Boku Kotorsku. Moja sagovornica je obrazovana, darovita, urbana i otmena mlada ena, zaljubljena u raskonu lepotu Gospe od krpjela, o kojoj je napisala i knjigu: "Gospa od krpjela - marijanski ciklus slika (Gospa od krpjela, Perast, 2000). Sasvim sigurno i samouvereno ona se kree kroz prebogat svet moderne zapadne likovne umetnosti, koju predaje na Katedri za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu.Knjiga o DrugomDa li je tano da ste imali problema zbog ove knjige? Znam da vam je zamereno to je knjiga posveena zapadnom hrianstvu, oboavanju i potovanju Bogorodice u katolika, kada je kult Bogorodice prisutan i u pravoslavnim porodicama i crkvama u Boki?- Tano je, bilo je nekih pretnji, ali ne elim da govorim o tome. Meni je znaajnije da su me podrale moje kolege na Katedri za istoriju umetnosti, moj mentor dr Miroslav Timotijevi, da je izdavaka kua Plato prepoznala zanimljivost ovih istraivanja, da me je finansijski pomogao Grad Beograd i Ministarstvo nauke i ekologije Srbije. Naravno, zahvalna sam i katolikim svetenicima i drugim graanima Boke, koji su mi pomogli svojim prijateljstvom, strpljenjem, koji su podelili sa mnom svoje znanje, a naroito don Sreko Maji, peraki upnik i izdava.

Tano je, marijanski koncept prisutan je i u pravoslavnoj crkvi u Boki, ali ima razlike i to je predmet mojih buduih istraivanja. Naroito sam zainteresovana da prouim tu praksu u manastiru Savina i njegovom okruenju. Zaboravlja se, ja predajem modernu zapadnu umetnost na fakultetu, i zapadni oblik hrianstva mi je blii, bolje ga poznajem. Uostalom, zato ne rei istinu, elela sam da napiem knjigu o Drugom, u najboljem smislu te rei, sa pozicija potovanja, ljubavi i znanja.

Povod za na razgovor je njena nova knjiga "U Bogorodiinom vrtu" (Plato, Beograd, 2006). Vrsna istoriarka umetnosti, dr Saa Brajovi, posle viegodinjih istraivanja, vodi nas na ekskluzivno putovanje kroz baroknu Boku Kotorsku, koja je deo njenih profesionalnih i privatnih interesovanja i ljubavi.Boka je za nju metafora Bogorodiinog kraljevstva na zemlji. Idealan grad, regija, drava, koju prati i uva budno oko Bogorodice, teza koja se oslanja na stari vizantijski koncept mistinog grada. Boka je deo veoma zanimljive marijanske regije, koja se prostire od Trsta do Budve. U njoj se ve vekovima, od dolaska hrianstva na ove prostore, i pod snanim uticajem Venecije i Mletake republike (i etiri veka njene vladavine na ovim prostorima) odomaio kult, potovanje, oboavanje Bogorodice, kojoj su posveene mnoge crkve, gradovi, oltari, slike i ikone du Boke Kotorske i Jadrana.Vi ste roeni u Beogradu, ivite i radite u Beogradu. Na jednom mestu u uvodu ove knjige kaete, opinjeni lepotom, prirodom, umetnou: "Ja sam Boku Kotorsku prihvatila kao mesto moje due". Objasnite to, recite kada su zapoela vaa istraivanja na ovom lokalitetu?- Moja istraivanja su zapoela poetkom devedesetih godina, u vreme velikih nepoverenja meu narodima, ali ih nikada nisam osetila u Boki. Godinama sam obilazila Boku i sa mora i sa kopna. Posmatrajui je sa okolnih planina, izuavajui njenu sakralnu topografiju, videla sam da se od ulaska u Zaliv i du cele njegove obale, nalaze mnogobrojne Bogorodiine crkve, kapele, oltari, a u njima Bogorodiine slike, udotvorne ikone, darovi uvenih porodica, kapetana, mornara. Spoznala sam da se kulturna istorija Boke Kotorske ne moe itati bez poznavanja pobonosti i potovanja prema Bogorodici.Ono to je veoma zanimljivo, Bogorodiine crkve i za njih vezani raznorazni oblici pobonosti prema Majci Boijoj, nalaze se na strateki najvanijim i najlepim mestima. Podizane su na obroncima stena, na vodi, pored obale mora, reka ponornica, uz gradske bedeme ili u srcu grada, oko kojih se odvijao celokupni kulturni, ekonomski, politiki i verski ivot. To su prostori u kojima se u idejnoj ravnotei susreu zemlja, nebo i more. I sve ono to moemo nazvati arhetipom enskog, devianskog principa, voda kao praizvor ivota i stena kao princip sigurnosti.ta kau dokumenti, vaa istraivanja, da li je ta zamisao o Boki kao Bogorodiinom vrtu, bila svesni naum pojedinaca ili spontano neimarstvo itelja kroz vekove. Ili moda, samo boanska reija?- Boka kao Bogorodiin vrt, kao dobro organizovan i ureen prostor, kroz vekove, zamisao je uglednih humanista, katolikih svetenika, biskupa, pesnika, kapetana, trgovaca. A naroito velikog mecene marijanskog ciklusa slika (uvenog slikara Tripa Kokolja) na Gospi od krpjela i drugim crkvama u Boki, perakog opata i barskog nadbiskupa Andrije Zmajevia (1628-1624). U crkvama, na oltarima se nalaze veoma vredne slike, ikone, darovi, poput slike Bogorodice sa Hristom u rukama, uvenog venecijanskog slikara renesanse Belinija u crkvi svetog Mateje u Dobroti. Njihova pisma, dokumenti, ostavtine, dokazuju da za njih Bogorodica nije samo posrednica izmeu neba i zemlje, zatitnica, isceliteljka, ve su u njoj prepoznali i lik vlastite rodne grude.Vi ste doktorirali na toj temi 2004. godine na Filozofskom fakultetu u Beogradu, knjiga je neto ira verzija vae doktorske teze. ta je to novo to ste vi ponudili naunoj i kulturnoj javnosti?- See more at: http://www.danas.rs/dodaci/vikend/bogorodicin_vrt.26.html?news_id=107687#sthash.xjKRSgW0.dpuf